Kasakistan

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="tl">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>tlwiki</dbname>
    <base>https://tl.wikipedia.org/wiki/Unang_Pahina</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Midya</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Natatangi</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Usapan</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Tagagamit</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Usapang tagagamit</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Usapang Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Talaksan</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Usapang talaksan</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Usapang MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Padron</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Usapang padron</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Tulong</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Usapang tulong</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorya</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Usapang kategorya</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Portada</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Usapang Portada</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Kasakistan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2323</id>
    <revision>
      <id>1962216</id>
      <parentid>1960982</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:13:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Senior Forte</username>
        <id>115868</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11607" xml:space="preserve">{{Infobox country
| conventional_long_name = Republika ng Kasakistan
| common_name            = Kasakistan
| native_name            = {{ubl|{{native name|kk|Қазақстан Республикасы|italics=off}}&lt;br /&gt;{{smaller|{{lang|kk-Latn|Qazaqstan Respublikasy}}}}|{{native name|ru|Республика Казахстан|italics=off}}&lt;br /&gt;{{smaller|{{transliteration|ru|Respublika Kazakhstan}}}}}}
| image_flag             = Flag of Kazakhstan.svg
| flag_width             = 135px
| image_coat             = Emblem of Kazakhstan latin.svg
| symbol_width           = 69px
| symbol_type            = Sagisag
| anthem                 = {{lang|kk|Менің Қазақстаным|italics=off|nolink=yes}}&lt;br /&gt;{{transliteration|kk|[[Menıñ Qazaqstanym]]}}&lt;br /&gt;&quot;Aking Kasakistan&quot;{{parabr}}{{center|[[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg]]}}
| image_map              = Kazakhstan (orthographic projection).svg
| map_caption            = Lokasyon ng Republika ng Kasakistan ('''lunti''').
| capital                = [[Nursultan]]&lt;br /&gt;{{Coord|51|10|N|71|26|E|type:city}}
| largest_city           = [[Alma Ata]]&lt;br /&gt;{{Coord|43|16|39|N|76|53|45|E|type:city}}
| official_languages     = [[Wikang Kasaho|Kasaho]]&lt;br/&gt;[[Wikang Ruso|Ruso]] (ko-opisyal)
| ethnic_groups          = {{unbulleted list
  | 69.6% Kasaho
  | 17.9% Ruso
  | 3.3% Usbeko
  | 1.5% Uigur
  | 1.3% Ukranyo
  | 1.0% Tartaro
  | 0.9% Aleman
  | 4.5% Iba pa
 }}
| ethnic_groups_year     = 2022
| religion               = {{ublist|item_style=white-space:nowrap;|72.0% [[Islam]] |23.1% [[Kristiyanismo]] |0.9% Iba pa |4.0% Kawalang-relihiyon}}
| religion_year          = 2020
| demonym                = Kasaho{{*}}Kasako
| government_type        = [[Unitary state|Unitaryong]] [[dominant-party system|dominant-party]] [[Presidential system|presidential]] [[republic]]
| leader_title1          = [[President of Kazakhstan|President]]
| leader_name1           = [[Kassym-Jomart Tokayev]]
| leader_title2          = [[Prime Minister of Kazakhstan|Prime Minister]]
| leader_name2           = [[Alihan Smaiylov]]
| legislature            = [[Parliament of Kazakhstan|Parliament]]
| upper_house            = [[Senate of Kazakhstan|Senate]]
| lower_house            = [[Majilis]]
| sovereignty_type       = [[Kasaysayan ng Kasakistan|Kasakistan]]
| established_event1     = [[Kazakh Khanate]]
| established_date1      = 1465
| established_event2     = [[Alash Autonomy]]
| established_date2      = 13 December 1917
| established_event3     = [[Kirghiz Autonomous Socialist Soviet Republic (1920–25)|Kirghiz ASSR]]
| established_date3      = 26 August 1920
| established_event4     = [[Kazakh Autonomous Socialist Soviet Republic|Kazakh ASSR]]
| established_date4      = {{nowrap|19 June 1925}}
| established_event5     = [[Kazakh Soviet Socialist Republic|Kazakh SSR]]
| established_date5      = 5 December 1936
| established_event6     = Declaration of Sovereignty
| established_date6      = 25 October 1990
| established_event7     = Reconstituted as the Republic of Kazakhstan
| established_date7      = 10 December 1991
| established_event8     = Independence from [[Soviet Union|USSR]]
| established_date8      = 16 December 1991
| established_event9     = [[Alma-Ata Protocol|CIS Accession]]
| established_date9      = 21 December 1991
| established_event10    = [[Dissolution of the Soviet Union|Recognised]]
| established_date10     = {{nowrap|26 December 1991}}
| established_event11    = [[United Nations Security Council Resolution 732|Admitted to the]] [[United Nations|UN]]
| established_date11     = 2 March 1992
| established_event12    = {{nowrap|[[Constitution of Kazakhstan|Current constitution]]}}
| established_date12     = 30 August 1995
| area_km2               = 2,724,900
| area_rank              = ika-9
| area_sq_mi             = 1,052,085 &lt;!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--&gt;
| percent_water          = 1.7
| population_estimate    = {{Increase}} 19,122,423
| population_estimate_year = 2022
| population_estimate_rank = ika-64
| population_density_km2 = 7
| population_density_sq_mi = 18 
| population_density_rank = ika-236
| GDP_PPP                = {{increase}} $569.813&amp;nbsp;bilyon
| GDP_PPP_year           = 2020
| GDP_PPP_rank           = ika-41
| GDP_PPP_per_capita     = {{increase}} $30,178
| GDP_PPP_per_capita_rank = ika-53
| GDP_nominal            = {{increase}} $179.332&amp;nbsp;bilyon
| GDP_nominal_year       = 2020
| GDP_nominal_rank       = ika-55
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $9,686
| GDP_nominal_per_capita_rank = ika-69
| Gini                   = 27.5 &lt;!--number only--&gt;
| Gini_year              = 2017
| Gini_change            = increase &lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| HDI                    = 0.825 &lt;!--number only--&gt;
| HDI_year               = 2019&lt;!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--&gt;
| HDI_change             = increase&lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| HDI_rank               = ika-51
| currency               = [[Kazakhstani tenge|Tenge]] (₸)
| currency_code          = KZT
| time_zone              = [[Time in Kazakhstan|West{{\}}East]]
| utc_offset             = [[UTC+05:00|+5]]{{\}}[[UTC+06:00|+6]]
| time_zone_DST          = 
| date_format            = yyyy.dd.mm&lt;br/&gt;dd.mm.yyyy (Ruso)
| drives_on              = kanan
| calling_code           = +7-6xx, +7-7xx
| cctld                  = {{unbulleted list |[[.kz]] |[[.қаз]]}}
}}

Ang '''Kasakistan''' ([[Wikang Kasaho|Kasaho]]: {{lang|kk|Қазақстан}}, &lt;small&gt;tr.&lt;/small&gt; ''Qazaqstan''; [[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|kk|Казахстан}}, &lt;small&gt;tr.&lt;/small&gt; ''Kazakhstan''), opisyal na '''Republika ng Kasakistan''' ([[Wikang Kasaho|Kasaho]]: {{lang|kk|Қазақстан Республикасы}}, &lt;small&gt;tr.&lt;/small&gt; ''Qazaqstan Respublikasy''; [[Wikang Ruso|Ruso]]: {{lang|kk|Республика Казахстан}}, &lt;small&gt;tr.&lt;/small&gt; ''Respublika Kazakhstan''), ay isang bansang transkontinental na pangunahing matatagpuan sa [[Gitnang Asya]] at bahagya sa [[Silangang Europa]], kanluran ng [[Ilog Ural]]. Hinahangganan ito ng [[Rusya]] sa hilaga at kanluran, [[Tsina]] sa silangan, [[Usbekistan]] sa timog, [[Kirgistan]] sa timog-silangan, at [[Turkmenistan]] sa timog-kanluran; mayroon din ito ng mga linyang baybayin sa [[Dagat Kaspiyo]] at [[Dagat Aral|Aral]]. Sumasaklaw ng mahigit 2,724,900 kilometrong kuwadrado (1,052,100 milyang kuwadrado), ito ang pinakamalaking bansang nasasagitna ng lupa at mayoryang Muslim, gayundi'y ikasiyam na bansa ayon sa kabuuang lawak. Mayroon ng tinatayang 19 milyong naninirahan, niranggo ito bilang ika-62 ayon sa populasyon at isa sa may pinakamababang pampopulasyong densidad, na mas mababa sa 6 na tao bawat kilometrong kuwadrado (15 katao bawat milyang kuwadrado). Ang kabisera nito ay [[Nursultan]] (nakilala bilang Akmola noong 1830-1998 at Astana noong 1998-2019) habang ang pinakamalaking lungsod nito'y [[Alma Ata]], na siya'y dating kabisera hanggang 1997. 

Sa malaking bahagi ng moderno nitong kasaysayan, iba't-ibang tribong lagalag ang nanirahan sa teritoryong nasasakupan ng Kazakhstan. Noong ika-16 na siglo, nanaig ang mga [[Kazakh]] bilang isang natatanging pangkat, na nahahati sa tatlong [[Juz]]. Nagsimulang dumating ang mga [[Russian]] sa mga [[kaparangan ng Kazakhstan|kaparangan ng]] Kasakistan noong ika-18 siglo, at noong kalagitnaan ng ika-19 na siglo ang kabuuan ng bansa ay naging bahagi na ng [[Imperyong Russian]]. Pagkaraan ng [[Himagsikang Ruso noong 1917|Rebolusyon sa Russia]] noong 1917 at ang sumunod pang [[Russian Civil War|digmaang-sibil]], ilang-ulit na isinaayos ang teritoryo ng Kasakistan bago ito naging [[Kazakh Soviet Socialist Republic]] noong 1936, na bahagi ng [[USSR]].

Ang Kasakistan ang huli sa mga republikang Sobyet na nagpahayag ng kasarinlan nito noong 16 Disyembre 1991. Si [[Nursultan Nazarbayev]] ang lider nito noong kapanuhunan ng [[komunismo]], ang naging una at hanggang sa ngayo'y [[Pangulo ng Kazakhstan|pangulo]] ng bansa. Pinananatili ni Nazarbayev ang mahigpit na kontrol sa politika ng bansa. Mula noong kasarinlan, nagsulong ang Kasakistan ng balanseng [[polisiyang panlabas]] at nagsasagawa ng paraan upang mapaunlad ang ekonomiya, lalo na ang industriya ng [[hydrocarbon]].&lt;ref&gt;[http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1539999,00.html Zarakhovich, Yuri. &quot;Kazakhstan Comes on Strong.&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100903191013/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,1539999,00.html |date=2010-09-03 }} ''Time.com'' Web. 24 Dis. 2011. {{in lang|en}}&lt;/ref&gt;  Matapos ang panahong Sobyet, nakakitaan ng aktibong pakikilahok ang bansa sa mga samahang internasyonal, kasama na rito ang [[United Nations]], [[Euro-Atlantic Partnership Council]], [[Commonwealth of Independent States]] at [[Shanghai Cooperation Organisation]]. Isa ang Kasakistan sa anim na mga bansang dating bahagi ng USSR na may ugnayan sa [[NATO]] na nagpapatupad ng [[Individual Partnership Action Plan]].

Dahil na rin sa malawakang pagpapatapon sa Kasakistan ng iba't-ibang grupong etniko noong pamumuno ni [[Joseph Stalin|Stalin]], naghalo-halo ang iba't-ibang kultura at etniko sa bansa. Ang 16.6 milyong populasyon nito ay may 131 etnisidad, kasama rito ang [[Kazakh]], [[Russian]], [[Uyghur]], [[Ukrainian]], [[Uzbek]], [[Tatar]], at [[German]]. Nasa 63 porsiyento ng populasyon ang Kazakh.&lt;ref name=&quot;Census2009&quot;&gt;{{cite web|title=Перепись населения Республики Казахстан 2009 года. Краткие итоги. (Census for the Republic of Kazakhstan 2009. Short Summary)|url=http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%20%D1%80%D1%83%D1%81.pdf|publisher=Republic of Kazakhstan Statistical Agency|accessdate=10 December 2010|language=Russian|archive-date=23 Hulyo 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110723084204/http://www.stat.kz/p_perepis/Documents/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C%20%D1%80%D1%83%D1%81.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Pinahihintulutan sa Kasakistan ang kalayaan sa pananampalataya at maraming relihiyon ang matatagpuan sa bansa. [[Islam]] ang pangunahing panampalataya sa Kasakistan ng 70 porsiyento ng mamamayan nito, habang malaking bahagi naman ng natitira ay [[Kristiyanismo]]. Ang [[wikang Kasaho]] ay ang [[wikang pambansa]], samantala opisyal na wika rin ang [[Wikang Ruso|Ruso]] na kapantay ng Kasaho sa mga pampublikong institusyon.&lt;ref&gt;[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html Kazakhstan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200529075040/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kz.html |date=2020-05-29 }} [http://www.kazakhstan.orexca.com/kazakhstan_constitution.shtml The constitution of Kazakhstan] [http://www.constcouncil.kz/eng/norpb/constrk/ CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071020060732/http://www.constcouncil.kz/eng/norpb/constrk/ |date=2007-10-20 }} CIA, The Word Factbook The constitution of Kazakhstan: 1. The state language of the Republic of Kazakhstan shall be the Kazakh language. 2. In state institutions and local self-administrative bodies the Russian language shall be officially used on equal grounds along with the Kazakh language. {{in lang|en}}&lt;/ref&gt;

{{English2|Kazakhstan}}

== Mga teritoryong pampangasiwaan ==
{{Talaan ng mga territoryong pampangasiwaan|Q232}}

== Talababa ==
{{reflist|group=&quot;*&quot;}}

== Sanggunian ==
{{reflist}}

{{CIS}}
{{Eurasian Economic Community}}
{{Europa}}
{{Asya}}

[[Kategorya:Kazakhstan|*]]
[[Kategorya:Mga bansa sa Europa]]</text>
      <sha1>tjm54p7jm4808fc9su0f495qejr70eo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapang Wikipedia:Kapihan</title>
    <ns>5</ns>
    <id>3742</id>
    <revision>
      <id>1962164</id>
      <parentid>1961773</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T03:25:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pahina sa Facebook */ Tugon</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46036" xml:space="preserve">{{Tagagamit:Maskbot/config
|maxarchivesize = 55K
|counter = 19
|algo = old(90d)
|archive = Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan %(counter)d
}}
&lt;div style=&quot;float:right; padding-left:5px; clear:right;&quot;&gt;
{| style=&quot;text-align:left; border:1px solid #AAA;margin-bottom:4px; margin-left:1em; width: 293px;&quot; bgcolor=&quot;#999999&quot;
|-padding:5px;padding-top:0.5em;font-size: 95%; 
|width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;gray&quot;|'''Usapan'''
|-
|width=&quot;100%&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;white&quot;|
'''&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;&lt;font size=3&gt;[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit&amp;section=new}} '''&amp;rArr; Magsimula ng bagong paksang mapag-uusapan.''']&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;'''
|- 
|width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;gray&quot;|'''Tuwirang Daan'''
|-
|width=&quot;100%&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;white&quot;|
[[WT:KAPE]]
----
&lt;div style=&quot;font-size:0.85em;&quot;&gt;
__TOC__
&lt;/div&gt;
|-
|width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;gray&quot;|'''Mga Sinupan'''
|-
|width=&quot;100%&quot; align=&quot;center&quot;  bgcolor=&quot;white&quot;|
&lt;small&gt;
[[Wikipedia:Kapihan/Archive 1|01]] | [[Wikipedia:Kapihan/Archive 2|02]] | [[Wikipedia:Kapihan/Archive 3|03]] | [[Wikipedia:Kapihan/Archive 4|04]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 5|05]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 6|06]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 7|07]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 8|08]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 9|09]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 10|10]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 11|11]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 12|12]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 13|13]] | [[Wikipedia:Kapihan/Sinupan 14|14]] | [[Wikipedia:Kapihan/Sinupan 15|15]] | [[Wikipedia:Kapihan/Sinupan 16|16]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 17|17]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 18|18]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 19|19]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 20|20]] |  [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 21|21]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 22|22]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 23|23]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 24|24]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 25|25]]
&lt;inputbox&gt;
type=fulltext
prefix=Usapang Wikipedia:Kapihan/
break=no
width=40
searchbuttonlabel=Humanap sa mga sinupan
&lt;/inputbox&gt;
&lt;/small&gt;

|}
&lt;/div&gt;

&lt;!--
Ipasok ang inyong mga usapin sa kababaan ng pahina at huwag dito. Huwag kalimutang lumagda gamit ang apat na ~~~~ :).
--&gt;

== Nakaarkibo na ang nakaraang usapan ==

Hi, inarkibo ko na ang nakaraang usapan dito sa Kapihan. Kung mayroon pa rin nabinbin na usapan sa nakaraan, gumawa na lamang kayo ng bagong usapan dito at maari ninyo na lamang tukuyin ang nakaraang usapan mula sa [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 25|arkibo]]. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 01:40, 9 Enero 2022 (UTC)

== Mga Bansa ==

Sa usapan ng mga nilalaman ng iba't-ibang bansa, dapat ba na gumawa ng mga karagdagang artikulo ukol sa mga paksang tulad ng kasaysayan o kalinangan nito o maaari ba na isali nalang lamang ito sa artikulo ng bansa mismo? --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 03:27, 10 Enero 2022 (UTC)
:Depende, kung mahaba ang nilalaman ng seksyon sa loob ng artikulo, puwedeng gumawa ng hiwalay na artikulo. Kung maikli naman o ''non-existing'' ang seksyon o paksa, hindi pa puwede ang karagdagang artikulo kahit pa mayroon itong katumbas na artikulo sa Ingles na Wikipedia o ibang bersyon. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:31, 12 Enero 2022 (UTC)

== Feminism and Folklore 2022 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

Greetings! You are invited to participate in '''[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]]''' writing competion. This year Feminism and Folklore will focus on feminism, women biographies and gender-focused topics for the project in league with Wiki Loves Folklore gender gap focus with folk culture theme on Wikipedia.

You can help us in enriching the folklore documentation on Wikipedia from your region by creating or improving articles focused on folklore around the world, including, but not limited to folk festivals, folk dances, folk music, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more. You can contribute to new articles or translate from the list of suggested articles [[:m:Feminism and Folklore 2022/List of Articles|here]].

You can also support us in organizing the contest on your local Wikipedia by signing up your community to participate in this project and also translating the [[m:Feminism and Folklore 2022|project page]] and help us spread the word in your native language. 

Learn more about the contest and prizes from our project page. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2022|talk page]] or via Email if you need any assistance... 

Thank you.

'''Feminism and Folklore Team''',

[[User:Tiven2240|Tiven2240]]
--05:49, 11 Enero 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&amp;oldid=22574381 --&gt;

:Para sa kabatiran ng lahat, mayroon na tayong lokal na edisyon ng patimpalak na Feminism and Folklore, ang '''[[Wikipedia:Peminismo at Tradisyong-pambayan/2022|Peminismo at Tradisyong-pambayan]]'''. Hinihikayat ko kayo na magpatala at mag-ambag ng mga artikulo at '''maari kayong manalo hanggang 300 USD'''. 

:Pindutin ang buton na ito para magpatala na ngayon: {{Clickable button 2|Magpatala na|url=https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Peminismo_at_Tradisyong-pambayan/2022/Mga_kalahok&amp;action=edit|class=mw-ui-progressive}}

:Mula Pebrero 1 hanggang Marso 31, 2022, maari na kayong magsumite ng kontribusyon tungkol sa peminismo at tradisyon-pambayan dito: {{Clickable button 2|Isumite ang kontribusyon|url=https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/fnf2022-tl|class=mw-ui-progressive}}

:Salamat sa magiging kontribusyon ninyo! --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:33, 26 Enero 2022 (UTC)

== Pangalan ng “instant noodles” sa Tagalog  ==

Mayroon po akong mungkahi patungkol sa artikulo ng pangalan ng “instant noodles” (https://tl.wikipedia.org/wiki/Ramyun), hindi naman talaga ramyun ang pangalan ng Tagalog ng instant noodles, kundi dapat po “pansit de-instant”, “instant pansit” or “nudels de-instant”. Ang ramyun ay isang Koreanong bersyon ng pansit na Hapones na [[ramen]]. _ &lt;small&gt;—Ang komentong ito ay idinagdag ni [[User:Cyrus noto3at bulaga|Cyrus noto3at bulaga]] ([[User talk:Cyrus noto3at bulaga|usapan]] • [[Special:Contributions/Cyrus noto3at bulaga|kontribusyon]]) noong 12:17, 24 Enero 2022.&lt;/small&gt;
:'''Paalala:''' {{re|Cyrus noto3at bulaga}}, ugaliing maglagda sa ipinaskil mong mensahe, gamit ang apat na mga tilde (&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt;). Salamat. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga kontrib.'']])&lt;/span&gt; 03:51, 26 Enero 2022 (UTC)

Magandang gabi! Pwede naman na baguhin ang nilalaman ng pahinang [[ramyun]] kung saan ang nilalaman ay tungkol sa ramyun upang magtugma ito sa pamagat ng artikulo. Maaari rin na gumawa ng bagong artikulo para sa pansit de-instant. Paalala pala na pagkatapos ng mensahe ay maglagay ng -- at apat na &quot;~&quot; (dapat magkadikit sila) upang makilala kung sino ang gumawa ng mensahe. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 14:35, 25 Enero 2022 (UTC)

Mga ginoo, nakalimutan ko na po magpirma sapagkat hindi na ako nakikipag-usap sa mga tagagamit ng Wikipedia, mga 2½ taon nang nakalipas. [[User:Cyrus noto3at bulaga|&lt;font color=&quot;green&quot; face=&quot;Freestyle Script, Segoe Script&quot;&gt;Cyrus noto3at bulaga&lt;/font&gt;]]  &lt;sup&gt;[[User talk:Cyrus noto3at bulaga|&lt;font color=&quot;blue&quot; face=&quot;Freestyle Script, Segoe Script&quot;&gt;Makipag-usap sa akin&lt;/font&gt;]]&lt;/sup&gt; 08:02, 27 Enero 2022 (UTC)

== Mga Gagamiting Katawagan ==

Napansin ko na ginagamit na ang mga bagong neolohismo (tulad ng [[biyolohiya|haynayan]], [[kimika|kapnayan]], at [[pisika|liknayan]]) sa [[hatirang pangmadla]]. Angkop ba na palitan natin ang mga pamagat ng artikulong tulad ng [[biyolohiya]], [[kimika]], at [[pisika]] at gamitin natin ang mga neolohismong ito upang tukuyin ang mga katawagang ginagamit sa [[agham]] at [[matematika]] (tinatawag din na [[matematika|sipnayan]]) sa Wikipediang Tagalog? 

Siya nga pala, kung gagamitin natin ang mga ito, naaangkop na gamitin natin ang '''Maugnaying Talasalitaang Pang-agham Ingles-Pilipino (1969)''' ni Gonsalo del Rosario, dahil napansin ko na ang karamihan sa mga katawagang Pilipino na ginagamit sa agham at matematika ay hango rito. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 14:17, 25 Enero 2022 (UTC)

:Kung ako ang tatanungin, dapat gamitin natin yung mga laganap na salita sa Pilipinas (biyolohiya imbes na haynayan, halimbawa), tapos yung mga neolohismo, ilagay na lang bilang mga &quot;ibang katawagan,&quot; parang ganito:
::Ang '''biyolohiya''', kilala rin sa tawag na '''haynayan''', ay isang sangay ng agham [...]
:Pero kung walang salin na laganap ang salita (tulad ng social media), hanggat maaari gamitin natin yung mga neolohismo, lalo na kung aktwal na ginamit yon sa mga libro at ibang literatura (kung di ako mali, may isang libro na aktwal na gumamit sa salitang &quot;hatirang pangmadla&quot; na nagsilbing basehan para gamitin yung salita na yon dito).
:Para naman sa ''Maugnayin'', pwede namang gamitin yon. Mas maganda kung may aktwal na link sa diksyonaryo na yon, kumpletong listahan. May nakita akong isa sa Reddit, isang zip file, pero kulang-kulang yon ng pahina at literal na kuha yon ng mga pahina ng libro (ie. hindi digitized). Nasa proseso ako ng pagdi-digitize sa mga pahina na yon, pero matatagalan pa ako. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 23:59, 25 Enero 2022 (UTC)
::@[[Tagagamit:GinawaSaHapon|GinawaSaHapon]] Pwede ba akong tumingin sa progress mo? Para makatulong ako papaano. --[[Tagagamit:Kurigo|Kurigo]] ([[Usapang tagagamit:Kurigo|kausapin]]) 10:34, 26 Enero 2022 (UTC)

::: Pasensiya na, wala pa akong maipapakita sa ngayon e. Napakakaunti pa kasi ng nagagawa ko. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 02:16, 27 Enero 2022 (UTC)

== Tuldik at Pangngalan ==

Dapat ba na lagyan natin ng mga [[tuldik]] ang mga [[pangngalan]] (maliban sa ñ)? Sa pagkakaalam ko, hindi ginagamit ang mga tuldik sa [[wikang Filipino|Filipino]], kahit sa mga opisyal na larangan. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 00:38, 29 Enero 2022 (UTC)

== Mga Resulta ng Pandaigdigang Kampanya ng #SheSaid 2021!!! ==

[[Talaksan:WLW_Barnstar.png|right|150x150px]]
'''Magandang araw mga kaibigan!'''

Tapos na ang SheSaid drive! Ang  mga resulta ay maaaring makita [[metawiki:Wiki_Loves_Women/SheSaid#Outcomes_of_the_#sheSaid_drive_in_2021_!!!|dito]].

Para sa 2021, siyam na iba't ibang komunidad ng wika ang nag-ambag – Italian, Ukrainian, English, Tagalog, Igbo, Spanish, French, Central Bikol, at Catalan. Bilang karagdagan sa global drive, 12 miyembro ng  [[metawiki:Wiki Loves Women/Focus Group|Wiki Loves Women’s Focus Group]] ay nagdaos ng lokal na pagsasanay at mga partisipasyon kasama ang kanilang mga komunidad.

Sa kabuuan ng 9 na wika ng  Wikiquote isang kolektibong 1,514 na artikulo ang nilikha.Tinitiyak nito na ang 1,514 na kilalang kababaihan na ang mga boses at karunungan ay dati nang hindi naitampok, ay madali nang ma-access.Ang mga artikulo para sa karagdagang 309 kababaihan ay napabuti. Bilang karagdagan, 638 na mga artikulo na nagtatampok ng mga kilalang kababaihan ay nilikha sa Kinyarwanda Wikipedia (Wikipediya mu Kinyarwanda) sa pamamagitan ng mga aktibidad ng miyembro ng Wiki Loves Women Focus Group sa Rwanda sa pakikipagtulungan sa Wikimedia Rwanda Usergroup.

Ang komunidad ng wikang Italyano sa pamamagitan ng sigasig ng pangkat ng Wiki Donne ay muling may pinakamalaking ambag sa Kampanya ng SheSaid. Ang komunidad na ito ay lumikha ng mga artikulo tungkol sa 609 kababaihan at pinahusay ang karagdagang 227 na artikulo. Ang susunod na mayroong pinakamalaking ambag ay, ang komunidad ng wikang Tagalog (kasalukuyang nasa incubator status) ay lumikha ng 308 bagong artikulo. Ang ikatlong pinakamataas na nag-aambag na komunidad  ay ang Wikiquote ng wikang Ingles sa pamamagitan ng paglikha ng 156 na artikulo at pagpapabuti ng karagdagang 18 artikulo.

Nasa ibaba ang mga istatistika para sa SheSaid Campaign sa 9 na magkakaibang wika na lumahok noong 2021;

* [https://it.wikiquote.org/wiki/Wikiquote:SheSaid_2021 SheSaid sa Italian wikiquote]: [[:it:q:Wikiquote:SheSaid 2021#Nuove|609 mga bagong artikulo]], [[:it:q:Wikiquote:SheSaid 2021#Migliorate|227 na pinagbuting mga artikulo]] 🎉.

* [[incubator:Wq/tl/Unang_Pahina#set-project-Wq/tl|Tagalog Wikquote]]: 308 mga bagong artikulo (kasalukuyang nasa incubator status)

* [[q:uk:Вікіцитати:Це сказала вона|SheSaid sa Ukrainian Wikiquote]]: 169 mga bagong artikulo at 55 pinagbuting mga artikulo

* [[q:en:Wikiquote:SheSaid|SheSaid sa English wikiquote]]: 157 mga bagong artikulo at 18  pinagbuting mga artikulo

* [[incubator:Wq/bcl/Panginot_na_Pahina#set-project-Wq/bcl|SheSaid sa Central Bikol Wikquote]]: 138 mga bagong artikulo (kasalukuyang nasa incubator status)

* [[q:fr:Wikiquote:SheSaid|SheSaid sa French wikiquote]]: New : 65 /  Pinagbuting mga artikulo : 7 (Pinal na resulta mula noong Enero 3!)

* [[incubator:Wq/ig/Wikiquote:SheSaid/Redlists|Sa Igbo incubator]]: 40 artikulo ang naitala! (hindi pa naibibilang ang lahat)

* [[q:ca:Viquidites:SheSaid|SheSaid sa Catalan wikiquote]]: 20 mga bagong artikulo at 2  pinagbuting mga artikulo

* [[q:es:Wikiquote:Wiki Loves Women/SheSaid/Ella dice|SheSaid sa Spanish wikiquote]]: 9 mga bagong artikulo.

Ang kakulangan ng mga boses ng kababaihan sa digital domain ay isang pandaigdigang isyu, isa na maaari nating sama-samang pagtrabahuhan upang mabago ang pagtingin sa kababaihan.

Ang Wiki Loves Women ay humanga sa tugon at sigasig sa ikalawang edisyon ng drive na ito, at inaasahan ang ikatlong bersyon sa 2022! Hinihimok namin na ang sinuman ay maaaring sumali sa inisyatiba na ito at patuloy na gumawa ng epekto sa pamamagitan ng pagdaragdag ng higit pang mga artikulo tungkol sa kababaihan! [[Tagagamit:Kunokuno|Kunokuno]] ([[Usapang tagagamit:Kunokuno|kausapin]]) 07:43, 30 Enero 2022 (UTC)

== Request for rangeblock ==

* [[special:contribs/112.208.14.162]]
* [[special:contribs/112.208.0.0/19]]
* [[special:contribs/180.194.118.114]]
* [[special:contribs/180.194.96.0/19]]

{{ping|WayKurat}} Matuloy ng magdagdag at pagpasok ng mga hindi totoong impormasyon ang artikulong. Pwede mag-suggest hinarang na mga IP address at rangeblock sa 6 na buwan. Mukhang siya rin ang sockpuppet sa mga katulad o kaiba na artikulo sa en.wiki ([[:en:User:Joshua Saldaña]]). Salamat.- [[Natatangi:Mga ambag/49.144.154.246|49.144.154.246]] 02:13, 4 Pebrero 2022 (UTC)
:{{done}} -[[Tagagamit:WayKurat|WayKurat]] ([[Usapang tagagamit:WayKurat|kausapin]]) 03:37, 4 Pebrero 2022 (UTC)

== Paglipat ng mga Link ==

Papaano ba ilipat ang mga link na nagreredirekta patungo sa mga katapat nito sa ibang wika? Nais ko sana na ilipat ang mga link ng [[Afghanistan]] sa [[Apganistan]]. Maraming salamat. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 06:49, 5 Pebrero 2022 (UTC)

:@[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] Mukhang nagawa mo na nga ito sa artikulo. Sa arrow sa upper right ng pahina na kadalasan ay katabi ng &quot;Kasaysayan&quot;, makikita ang opsyon na mag-redirect. Pindutin lamang ito at saka baguhin ang pangalan nito. Kung may gusto kang gawing iredirect na bagong red link/salita na wala pa sa Wikipedia Tagalog, i-search mo lang ang pangalan sa seachbox tapos enter. Tapos i-click mismo ang salita/input na makikita bilang isang red link. Pindutin ito at saka mapupunta ka sa paggawa ng bagong artikulo gamit ang batayan (source code). Ilagay ang sumusunod:  #REDIRECT &lt;nowiki&gt;[[Pangalan ang Artikulo kung saan ito ay maililipat]]&lt;/nowiki&gt; [[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 05:04, 6 Pebrero 2022 (UTC)

== Pag-aalis ng Artikulo ==

Papaano po ba umalis ng mga artikulo sa Wikipedia? Nais ko sanang umalis ng ibang sobrang artikulo. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 07:19, 12 Pebrero 2022 (UTC)

:@[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] Ilagay sa taas ng pahinang tatanggalin ang &lt;nowiki&gt;{{Delete}}&lt;/nowiki&gt; o &lt;nowiki&gt;{{Burahin}}&lt;/nowiki&gt;. Tapos ilagay sa nilalaman ang rason kung bakit ito tatanggalin. Tandaan na ang mga admin lamang ang maaaring magtanggal ng pahina. Kung kailangan mo pa ng tulong, sabihin mo lang ang mga artikulong idedelete mo dito sa kapihan. Pagpapasyahan natin ito. --[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 16:16, 12 Pebrero 2022 (UTC)

== Pagkakaiba sa mga pagbabagong ng &quot;Ang Talasalitaan ng Wikang Pambansa&quot; ==

https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ang_Talasalitaan_ng_Wikang_Pambansa&amp;type=revision&amp;diff=1792697&amp;oldid=1696223

Nangangailangan ng patnubay o beripikasyon para sa pagbabago ng pahina. Kung may alam kayo tungkol dito, pakilagay ang ideya niyo tungkol dito. --[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 16:18, 12 Pebrero 2022 (UTC)

== Mga daglat sa titulo ==

Minsan, hindi ko alam ang dapat gawin natin sa mga pamagat ng mga paksang may daglat. Sa totoo lang, nasosobrahan ako sa pagbabase sa enwiki (hal. DNA), ngunit minsan, ang nais kong gawin ay gamitin ang daglat kapag walang salinwika sa Tagalog ang isang ngalan ng paksa (hal. IUCN o NATO). [[Tagagamit:Caehlla2357|Caehlla2357]] ([[Usapang tagagamit:Caehlla2357|kausapin]]) 06:01, 17 Pebrero 2022 (UTC)

:Ang tanong naman: Ano dapat ang gawin? [[Tagagamit:Caehlla2357|Caehlla2357]] ([[Usapang tagagamit:Caehlla2357|kausapin]]) 05:41, 10 Marso 2022 (UTC)

== Wiki Loves Folklore is extended till 15th March ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
Greetings from Wiki Loves Folklore International Team,

We are pleased to inform you that [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]] an international photographic contest on Wikimedia Commons has been extended till the '''15th of March 2022'''. The scope of the contest is focused on folk culture of different regions on categories, such as, but not limited to, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, etc.

We would like to have your immense participation in the photographic contest to document your local Folk culture on Wikipedia. You can also help with the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|translation]] of project pages and share a word in your local language.

Best wishes,

'''International Team'''&lt;br /&gt;
'''Wiki Loves Folklore'''

[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 04:50, 22 Pebrero 2022 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== Bayan vs. Bansa ==

Dapat po ba tayong gumawa ng pagtatangi sa bayan at bansa? Sa pagkakaalam ko, ang bayan ay ''country'' sa Ingles at ang bansa naman ay ''nation''. Sa diskursong pormal kasi mayroon ng pagkakaiba sa ''country'' at ''nation'', kaya siguro naaayon kung gumawa tayo ng magkahiwalay na artikulo para sa bansa at bayan. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 09:19, 26 Pebrero 2022 (UTC)

:@[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] Hindi ako mahusay pagdating diyan pero sa pagkakaalam ko, ang bayan ay isang ideolohiya o kadalasan ay sa kaisipan/damdamin, maging nasyonalismo o patriotismo. Ang bansa ay literal na isang soberanya o teritoryo na kadalasan ay malaya. Hindi na kailangang gumawa pa ng hiwalay na panibagong titulo o pamagat para diyan. Maaaring maglagay naman ng hiwalay na seksyon tulad ng &quot;inang bayan&quot; o &quot;lupang tinubuan&quot;. Depende kasi yon. Halimbawa sa Ingles: https://en.wikipedia.org/wiki/Homeland#Motherland kung saan iba't ibang uri nalang o types ang nilalagay. Hindi na kailangan pa ng bago. --[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 19:06, 26 Pebrero 2022 (UTC)

== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2022 (en wiki) ==

Hello at magandang araw sa inyong lahat! Ipapaalala ko lang na mayroong bagong paligsahan para sa Pebrero 17 hanggang Marso 17. Ukrainian month at cultural exchange. Isa sa mga mechanics ay maaaring magkaroon ka ng &quot;mabuting artikulo&quot; para sa mga bago o mas pinalawig pang artikulo. Malaki ang puntos nito na 25 points. Tingnan na lamang a ng kabuuan sa page na ito: https://meta.wikimedia.org/wiki/Ukraine%27s_Cultural_Diplomacy_Month_2022/Participants
Kung may nais po kayong isama na artikulo o ipalawig pa sa &quot;mabuting artikulo&quot;, sabihin lang dito o kaya mag-request sa akin (hindi opisyal) o kaya kay Jojit fb, Waykurat, at Ryoomandres. Pagkakataon po ito upang makaipon ng mga puntos. Di ako sure pero paki-tama ako kung may mali --[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 19:22, 26 Pebrero 2022 (UTC)

== Coming soon ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
=== Several improvements around templates ===
Hello, from March 9, several improvements around templates will become available on your wiki:
* Fundamental improvements of the [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor template dialog]] ([[m:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|1]], [[m:WMDE Technical Wishes/Removing a template from a page using the VisualEditor|2]]),
* Improvements to make it easier to put a template on a page ([[m:WMDE Technical Wishes/Finding and inserting templates|3]]) (for the template dialogs in [[Mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|VisualEditor]], [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:WikiEditor#/media/File:VectorEditorBasic-en.png|2010 Wikitext]] and [[Mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|New Wikitext Mode]]),
* and improvements in the syntax highlighting extension [[Mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] ([[m:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|4]], [[m:WMDE Technical Wishes/Bracket Matching|5]]) (which is available on wikis with writing direction left-to-right).

All these changes are part of the “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]” project by [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes]]. We hope they will help you in your work, and we would love to hear your feedback on the talk pages of these projects. &lt;/div&gt; - [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 12:39, 28 Pebrero 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=22907463 --&gt;
:@[[Tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] Hello and thank you for this reminder. I would like to inquire about adding in this Wiki edition an &quot;auto-citation tool&quot;. Similar to how Eng wiki automatically creates a reference if link or URL is entered for reference. [[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 17:41, 5 Marso 2022 (UTC)
::@[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]]: Thanks a lot for your comment. I'm sorry it took me a while to reply. Our work in the Templates project is nearly over, so we won't be adding new changes to our list. But there's a (small) possibility that something like this might fit into the new focus area that was just selected: [[m:WMDE Technical Wishes/Reusing references|Reusing references]]. It would be great if you could add your idea [[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Reusing references|on the talk page over there]], ideally with a bit more details.
::Or do you basically wish to have the functionality from English Wikipedia on your wiki? I think that's not what you want, but if it is, it would make sense to check which functionality is behind it, and request to have it on your wiki. -- Best, [[Tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ([[Usapang tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|kausapin]]) 12:18, 11 Marso 2022 (UTC)
:::@[[Tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] If possible, yes I'd like to have that functionality as well here in Tagalog Wikipedia. I even requested the admin, Jojit fb, to add it however it requires a lot of coding and knowledge about Wikipedia which I am still new to begin with. I am not an expert or truly qualified to add it here because I am not into coding yet and I don't know how to &quot;Wikipedia&quot; correctly.
:::To add more details, the functionality in which I am talking about is the auto-citation when editing and adding references in English Wikipedia. Here is an example which is problematic with this Wikipedia: The article &quot;[[Globalisasyon#Mga sanggunian|Globalisasyon]]&quot; has a cluttered and messy Reference list. The reason is because there is no auto-cite function here that is why I even needed to copy-paste and translate from the English article Globalization. Sometimes it consumes a lot of time to type out manually the citation like the author, date, URL, page, ISBN, DOI etc. and some specific words like the archived version and appropriate Tagalog words. If you click Random pages here, you can even see that the references and citations are not uniform all throughout this Wikipedia. As you can see in the article I've sent, some URLs are just left out instead of being created a proper citation. It would be a huge boost to this wiki to have an auto-citation functionality. In this way, it could ease our burden and save time in creating a proper citation which overall improves productivity and overall uniformity.  --[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]] ([[Usapang tagagamit:Likhasik|kausapin]]) 13:02, 11 Marso 2022 (UTC)
::::@[[Tagagamit:Likhasik|Likhasik]]: Thanks for the explanation, and @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] for the screenshot. I'm not an expert myself, but I think if you want an existing feature on your wiki but don't have the capacity to roll it out on your wiki, an idea could be to ask someone for help on the two pages linked here: https://meta.wikimedia.org/wiki/Interface_editors#Communication. I hope that helps, [[Tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ([[Usapang tagagamit:Johanna Strodt (WMDE)|kausapin]]) 09:47, 14 Marso 2022 (UTC)
:::::{{ping|Johanna Strodt (WMDE)}} ''Thanks for the advice.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:24, 17 Marso 2022 (UTC)
:::''I think Likhasik is referring to the Automatic Citation feature of the Visual Editor. See the screenshot below for context. Thanks.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:42, 12 Marso 2022 (UTC)
:::[[Talaksan:Automatic citation of Wikipedia's Visual Editor.png|400px]]

== Wiki Loves Folklore 2022 ends tomorrow ==

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless|180px]]
International photographic contest [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022| Wiki Loves Folklore 2022]] ends on 15th March 2022 23:59:59 UTC. This is the last chance of the year to upload images about local folk culture, festival, cuisine, costume, folklore etc on Wikimedia Commons. Watch out our social media handles for regular updates and declaration of Winners. 

([https://www.facebook.com/WikiLovesFolklore/ Facebook] , [https://twitter.com/WikiFolklore Twitter ] , [https://www.instagram.com/wikilovesfolklore/ Instagram])

The writing competition Feminism and Folklore will run till 31st of March 2022 23:59:59 UTC. Write about your local folk tradition, women, folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, folklore, and tradition, including ballads, folktales, fairy tales, legends, traditional song and dance, folk plays, games, seasonal events, calendar customs, folk arts, folk religion, mythology etc. on your local Wikipedia. Check if your [[:m:Feminism and Folklore 2022/Project Page|local Wikipedia is participating]]

A special competition called '''Wiki Loves Falles''' is organised in Spain and the world during 15th March 2022 till 15th April 2022 to document local folk culture and [[:en:Falles|Falles]] in Valencia, Spain. Learn more about it on  [[:ca:Viquiprojecte:Falles 2022|Catalan Wikipedia project page]].

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 14:40, 14 Marso 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=22754428 --&gt;

== Survey: Help improve Kartographer ==

[[File:Technical_Wishes_Geoinfo_Logo.svg|right|200px]]

''Apologies for writing in English. If anyone could help translating this message, it would be deeply appreciated.''

Do you create interactive maps with [[mw:Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] (mapframe)? If your answer is yes, we would like to hear from you. Please take part in the survey and help improve Kartographer!

Some background: Wikimedia Germany's [[m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]] is currently working on the [[mw:Help:Extension:Kartographer|Kartographer extension]]. Over the last few months, we have been working on a solution to make this software usable on [[phab:T191585|wikis where it isn’t available yet]]. In the next phase of the project, we are planning to improve Kartographer itself.

Because Kartographer is used quite a lot on this wiki, we would like to ask you: '''Where do you run into problems using it? Which new features would you like to see?''' Editors of all experience levels and with all workflows around Kartographer are welcome to participate. 

'''Here is the survey: https://wikimedia.sslsurvey.de/Kartographer-Workflows-EN/'''

* The survey is open until March 31.
* It takes 10-15 minutes to complete.
* The survey is anonymous. You don't need to register, and we will not store any personal data which identifies you, such as your name or IP address.

Unfortunately, the survey is only available in English, but we have tried our best to use simple English and to add visual examples. If English is not your native language, it might help to use a translation tool in your browser.

More information on our work with Kartographer and the focus area of Geoinformation can be found [[m:WMDE Technical Wishes/Geoinformation|on our project page]]. 

Thank you for your help! – [[m:user:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] ([[m:user talk:Johanna Strodt (WMDE)|talk]]) 13:05, 16 Marso 2022 (UTC)

== Lugar ng kapanganakan sa unang pangungusap sa lede ==

Nais ko lang naman itanong kung bakit hindi natin ito ginagawa. Dahil ba ito sa pagsunod natin sa Wikipediang Ingles, kung saan hindi nila ito ginagawa, o may iba pa bang mga dahilan?&lt;br/&gt;

Ayon sa [[:en:MOS:BIRTHPLACE]]:
&quot;Birth and death places, if known, should be mentioned in the body of the article, and can appear in the lead if relevant to notability, but not in the opening brackets alongside the birth and death dates.&quot;

Salamat, [[Tagagamit:Caehlla2357|Caehlla2357]] ([[Usapang tagagamit:Caehlla2357|kausapin]]) 05:19, 21 Marso 2022 (UTC)

== Feminism and Folklore 2022 ends soon ==

[[File:Feminism and Folklore 2022 logo.svg|right|frameless|250px]]
[[:m:Feminism and Folklore 2022|Feminism and Folklore 2022]] which is an international writing contest organized at Wikipedia ends soon that is on &lt;b&gt;31 March 2022 11:59 UTC&lt;/b&gt;. This is the last chance of the year to write about feminism, women biographies and gender-focused topics such as &lt;i&gt;folk festivals, folk dances, folk music, folk activities, folk games, folk cuisine, folk wear, fairy tales, folk plays, folk arts, folk religion, mythology, folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales and more&lt;/i&gt;

Keep an eye on the project page for declaration of Winners. 

We look forward for your immense co-operation.

Thanks 
Wiki Loves Folklore international Team
[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 14:28, 26 Marso 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Rockpeterson@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Rockpeterson/fnf&amp;oldid=23060054 --&gt;

== Resulta ng Peminismo at Tradisyong-Pambayan ==

Maraming salamat sa mga nakilahok sa ating patimpalak na [[Wikipedia:Peminismo at Tradisyong-pambayan/2022|Peminismo at Tradisyong-pambayan, 2022]]. Tingnan ang pahinang ito para sa resulta ng patimpalak: [[Wikipedia:Peminismo at Tradisyong-pambayan/2022/Resulta]] --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 08:47, 9 Abril 2022 (UTC)

== New Wikipedia Library Collections Available Now - April 2022 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

Hello Wikimedians! 
[[File:Wikipedia_Library_owl.svg|thumb|upright|The TWL owl says sign up today!]]
[[m:The Wikipedia Library|The Wikipedia Library]] has free access to new paywalled reliable sources. You can these and dozens more collections at https://wikipedialibrary.wmflabs.org/:
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/128/ Wiley]''' – journals, books, and research resources, covering life, health, social, and physical sciences
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/125/ OECD]''' – OECD iLibrary, Data, and Multimedia​​ published by the Organisation for Economic Cooperation and Development
* '''[https://wikipedialibrary.wmflabs.org/partners/129/ SPIE Digital Library]''' – journals and eBooks on optics and photonics applied research

Many other sources are freely available for experienced editors, including collections which recently became accessible to all eligible editors: Cambridge University Press, BMJ, AAAS, Érudit and more.

Do better research and help expand the use of high quality references across Wikipedia projects: log in today!
&lt;br&gt;--The Wikipedia Library Team 13:17, 26 Abril 2022 (UTC)

:&lt;small&gt;This message was delivered via the [https://meta.wikimedia.org/wiki/MassMessage#Global_message_delivery Global Mass Message] tool to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library The Wikipedia Library Global Delivery List].&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Samwalton9@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Library&amp;oldid=23036656 --&gt;

== Coming soon: Improvements for templates ==

&lt;div class=&quot;plainlinks mw-content-ltr&quot; lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;!--T:11--&gt;
[[File:Overview of changes in the VisualEditor template dialog by WMDE Technical Wishes.webm|thumb|Fundamental changes in the template dialog.]]
Hello, more changes around templates are coming to your wiki soon:

The [[mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing templates|'''template dialog''' in VisualEditor]] and in the [[mw:Special:MyLanguage/2017 wikitext editor|2017 Wikitext Editor]] (beta) will be '''improved fundamentally''': 
This should help users understand better what the template expects, how to navigate the template, and how to add parameters. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/VisualEditor template dialog improvements|talk page]]

In '''syntax highlighting''' ([[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|CodeMirror]] extension), you can activate a '''colorblind-friendly''' color scheme with a user setting. 
* [[metawiki:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting#Color-blind_mode|project page]], [[metawiki:Talk:WMDE Technical Wishes/Improved Color Scheme of Syntax Highlighting|talk page]]

Deployment is planned for May 10. This is the last set of improvements from [[m:WMDE Technical Wishes|WMDE Technical Wishes']] focus area “[[m:WMDE Technical Wishes/Templates|Templates]]”. 

We would love to hear your feedback on our talk pages!
&lt;/div&gt; -- [[m:User:Johanna Strodt (WMDE)|Johanna Strodt (WMDE)]] 11:14, 29 Abril 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johanna Strodt (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=WMDE_Technical_Wishes/Technical_Wishes_News_list_all_village_pumps&amp;oldid=23222263 --&gt;

== help ==

* {{pagelinks|Nick Barua}}

Hi {{ping|WayKurat|jojit fb|Bluemask}} a cross-wiki spam (see [[Natatangi:Mga_ambag/49.96.10.192]]) is using this wikipedia version to remove the deletion template. Could you delete the article and fully protect our articles (so that no new user can edit or create?). Thanks. - [[Natatangi:Mga ambag/122.52.33.193|122.52.33.193]] 09:28, 28 Mayo 2022 (UTC)

:''I have deleted the article but I won't recommend fully protecting articles because it goes against the spirit of Wikipedia, which is anyone can contribute freely.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 09:52, 28 Mayo 2022 (UTC)

== Pagbabaybay (Pangalan ng mga Bansa) ==

Sa pagbabaybay ng mga pangalan ng mga bansa, minumungkahi ko na ihango natin ang karamihan mula sa wikang Kastila. Para sa ibang bansa sa Kastila na nagtatapos sa &quot;cia&quot;, ito'y magtatapos sa &quot;siya&quot;, tulad ng ''Francia'' kung saan ang baybay nito sa Tagalog ay '''[[Pransiya]]'''. Alinsunod nito, ang ''Croacia'' ay magiging '''[[Kroasiya]]'''. Sa mga mayroong &quot;dia&quot;, papalitan ito ng &quot;diya&quot;, tulad ng ''diamante'' na nagiging '''[[diyamante]]''' sa Tagalog. Alinsunod, ang ''India'' ay magiging '''[[Indiya]]'''. Sa mayroong &quot;cua&quot;, papalitan ito ng &quot;kuwa&quot;, tulad ng ''cuadrado'' na nagiging '''[[kuwadrado]]'''. Sa nagtatapos sa &quot;sia&quot;, magtatapos ito sa &quot;sya&quot;, tulad ng ''Asia'' na nagiging '''[[Asya]]''' sa Tagalog. Alinsunod, ang ''Malasia'' ay magiging '''[[Malasya]]'''. Hindi ko lang sigurado kung ano ang dapat sundin sa nagtatapos sa &quot;nia&quot;. Naisip ko rin na gawin itong &quot;nya&quot;, ngunit ito ang binabaybay para sa mga salitang nagtatapos sa &quot;ña&quot;, tulad ng ''España'' na binabaybay na '''[[Espanya]]''', kaya't maaaring iba ang gamitin para rito. Mungkahi kong gawin itong &quot;niya&quot;, alinsunod ang ''Alemanya'' ay magiging '''[[Alemaniya]]'''. Pa-apruba nalang lamang kung sumasang-ayon kayo, o magtugon kung mayroon kayo ng ibang mungkahi sa pagbabaybay ng mga pangalan ng mga bansa. Pasabi nalang din kung mayroon kayong alam na bansa o pangngalan sa Kastila na nagtatapos sa &quot;nia&quot; upang mapagpasyahan ko ito.

Magtatanong nalang ako muli rito kung magbabaybay ako ng ibang bansa. Para sa ngayon, ipapalawak ko muna ang mga artikulo sa Wikipediang Tagalog na napili o mabuti sa ''English Wikipedia'', ''Wikipedia en español'', at iba pa. Dahil uunahin ko muna ang mga gawain ko sa [[paaralang sekundarya]], mas malalaanan ko ito ng oras pagkatapos ng taong pampaaralan. Maaari niyo na akong unahan sa pagpapalawak. Ang mga uunahin kong artikulo ay [[Aserbayan]], [[Bagong Selanda]], [[Gales]], [[Hordanya]], [[Inglatera]], [[Kroasiya]], [[Malasya]], [[Malawi|Malauwi]], [[Pilipinas]], [[Rusya]], [[Suwisa]], at [[Singapur]]. Irerebisa ko nalang lamang ang mga ito. --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 02:08, 29 Mayo 2022 (UTC)

== Invitation to participate in the #WPWPCampaign 2022 ==

Dear Wikimedians,

We are glad to inform you that the 2022 edition of Wikipedia Pages Wanting Photos campaign is coming up in July.

This is a formal invitation to invite individuals and communities to join the campaign to help improve Wikipedia articles with photos and contextual images. 

The campaign will run from July 1 to August  31, 2022 and several communities and Wikimedia Affiliates have already indicated interest to organize the campaign in their localities. Please find your community or community closer to you to participate: [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/Participating Communities|WPWP2022 Campaign: Participating Communities]].

The campaign primarily aims to promote using images from Wikimedia Commons to enrich Wikipedia articles that are lacking them. Participants will choose among Wikipedia pages without photos, then add a suitable file from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests (Wiki Loves Africa, Wiki Loves Earth, Wiki Loves Folklore, etc.) over the years. In this third edition of the campaign, eligibility criteria have been revised based on feedback and campaign Evaluation Reports of the previous editions. Please find more [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022/FAQ and Contest Rules|details about these changes and our FAQ here on Meta-Wiki]]

For more information, please visit the [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2022|campaign page on Meta-Wiki]].

Best,&lt;br/&gt;
[[User:Ammarpad|Ammar A.]]&lt;br/&gt;
Global Coordinator&lt;br/&gt;
Wikipedia Pages Wanting Photos Campaign 2022.&lt;br /&gt;
17:38, 31 Mayo 2022 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Martin Urbanec@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_Pages_Wanting_Photos/Distribution_list&amp;oldid=23230284 --&gt;

== Request for rangeblock (cont.) ==

* [[special:contribs/180.194.59.112]]
* [[special:contribs/180.194.32.0/19]]

{{ping|WayKurat}} Matuloy ng magdagdag at pagpasok ng mga hindi totoong impormasyon ang artikulong. Pwede mag-suggest hinarang na mga IP address at rangeblock sa 6 na buwan. Kung mararapatin po'y ilagay po ng lebel ng proteksyon sa artikulong ito (kahit permanent semi-protection). Mukhang siya rin ang sockpuppet sa mga katulad o kaiba na artikulo sa en.wiki ([[:en:User:Joshua Saldaña]]). Salamat.- [[Natatangi:Mga ambag/49.144.22.129|49.144.22.129]] 00:06, 22 Hunyo 2022 (UTC) [[Natatangi:Mga ambag/49.144.22.129|49.144.22.129]] 00:06, 22 Hunyo 2022 (UTC)
:{{done}} -[[Tagagamit:WayKurat|WayKurat]] ([[Usapang tagagamit:WayKurat|kausapin]]) 01:49, 22 Hunyo 2022 (UTC)

== Results of Wiki Loves Folklore 2022 is out! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{int:please-translate}}
[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Hi, Greetings

The winners for '''[[c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' is announced!

We are happy to share with you winning images for this year's edition. This year saw over 8,584 images represented on commons in over 92 countries. Kindly see images '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Winners|here]]'''

Our profound gratitude to all the people who participated and organized local contests and photo walks for this project.

We hope to have you contribute to the campaign next year.

'''Thank you,'''

'''Wiki Loves Folklore International Team'''

--[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 16:13, 4 Hulyo 2022 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=23454230 --&gt;

== Unyong Sobyetiko ==

Maaring pakiredirekta ng pahinang [[Unyong Sobyetiko]] sa katapat nitong &lt;nowiki&gt;''Soviet Union'' sa Ingles. Pakitanggal na lang din ng pahinang Unyong Sobyetika sapagkat ito'y maling salin ng pangalan. Kung maaari rin ay pakiredirekta nalang lamang ng mga pahinang nilikha ko ukol sa mga republika nito sa mga katapat nito sa Ingles at ibang wika. Ito ay dahil ang mga naunang salin nito'y mali, kaya'&lt;/nowiki&gt;t ginawan ko ito ng mga hiwalay na pahina ngunit hindi ko mairedirekta sa mga katapat nito sa ibang wika. Makikita nalang lamang ang mga ito sa mga [[Natatangi:Mga ambag/Senior Forte|ambag ko]]. Ipapalawak ko ang mga pahinang ito sa mga susunod na linggo o buwan. [[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 09:16, 23 Hulyo 2022 (UTC)

:{{done}} Nasa tamang Wikidata link na ang Unyong Sobyetiko (na nakaturo sa ''Soviet Union'' sa Ingles at mga katumbas nito sa ibang wika). Bagaman, hindi tinanggal ang ''redirect'' na Unyong Sobyetika dahil isa itong karaniwang pagkakamali, at kadalasan hindi binubura ang ''common spelling mistakes'' o mga karaniwang pagkakamali sa pagbabaybay. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 11:58, 23 Hulyo 2022 (UTC)

== Pahina sa Facebook ==

Magandang umaga! Nais ko sanang itanong kung mayroong pahina sa Facebook ang Wikipediang Tagalog. Kung wala, maaari ba tayong gumawa ng pahina upang mas mapalawak ang nilalaman ng mga pahina rito? --[[Tagagamit:Senior Forte|Senior Forte]] ([[Usapang tagagamit:Senior Forte|kausapin]]) 02:23, 10 Agosto 2022 (UTC)

:{{Re|Senior Forte}} mayroon pero hindi gaanong aktibo: [https://www.facebook.com/TagalogWikipedia/]. Huling ''post'' nila ay noong 2018 pa. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga kontrib.'']])&lt;/span&gt; 03:25, 11 Agosto 2022 (UTC)</text>
      <sha1>lzgvkbkmihzd8mbto3h71m1ps9zrar1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Turkiya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4069</id>
    <revision>
      <id>1962136</id>
      <parentid>1961882</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T15:58:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>136.158.40.77</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4357" xml:space="preserve">{{otheruses|Turkesa}}
{{Infobox country|
|native_name = Türkiye Cumhuriyeti&lt;br /&gt;Türkiye
|common_name = Republika ng Turkey
|image_flag = Flag of Turkey.svg
|image_coat = Emblem of Turkey.svg
|image_map = Location of the Republic of Turkey.png
|national_motto = 
|national_anthem = {{vunblist |&quot;[[İstiklâl Marşı]]&quot; |{{small|&quot;Martsa ng Kalayaan&quot;}}|[[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|center]]}}&lt;br&gt;Instrumento ni [[Edgar Manas]]
|official_languages = [[Wikang Turko|Turko]]
|capital = [[Ankara]]
|largest_city = [[Istanbul]]
|government_type = [[Presidensyal]] na [[republika]]
|leader_title1 = [[Pangulo]]
|leader_title2 = [[Punong ministro]]
|leader_name1 = [[Recep Tayyip Erdoğan]]
|leader_name2 = [[Binali Yıldırım]]
|area_rank = 37th
|area_km2 = 780580
|area_sq_mi = 302535 
|percent_water = 1.3%
|population_estimate = 83.154.997
|population_estimate_year = 2019
|population_estimate_rank = 18th
|population_census = 
|population_census_year = 
|population_density_km2 = 105
|population_density_rank = 107th
|GDP_nominal_year= 2008
|GDP_nominal = $748.3 billion
|GDP_nominal_rank = 17th
|GDP_PPP_year= 2008
|GDP_PPP = $941.6 billion
|GDP_PPP_rank = 15th
|GDP_PPP_per_capita = $13,511
|sovereignty_type =
|established_event1 =
|established_date1 = 29 Oktubre 1923
|HDI_year = 2007
|HDI = 0.775 
|HDI_rank = 84th
|currency = [[Lira ng Turkiya|Bagong Turkish Lira]]
|currency_code = TRY
|time_zone = 
|utc_offset = +2 
|time_zone_DST = +3 
|utc_offset_DST = +2
|cctld = [[.tr]]
|calling_code = 90
|footnotes = 
}}

Ang '''Turkey''' o '''Turkiya''', na may opisyal na pangalang '''Republika ng Turkiye'''&lt;ref name=JET&gt;{{cite web| url = http://www.officialgazette.gov.ph/ang-orden-ng-sikatuna/ | title = Ang Orden ng Sikatuna | accessdate = 6 Oktubre 2015 | publisher = GOVPH |quote = Veka Inal — Embahador ng Turkey — 11 Mayo 2002}}&lt;/ref&gt; ([[Wikang Turko|Turko]]: Türkiye Cumhuriyeti) ay isang bansa na pangunahing matatagpuan sa [[Gitnang Silangan]] at bahagi nito sa timog-silangang [[Europa]]. Hinahanggan ang Turkey ang [[Bulgarya]] at [[Gresya]] sa kanluran, [[Heorhiya]], [[Armenya]], [[Aserbayan]], at [[Iran]] sa silangan, at [[Iraq]] at [[Syria]] sa timog. Ito hanggang 1922 ang sentro ng [[Imperyong Otomano]].

== Etimolohiya ==
Ang pangalan ng Turkiya sa [[Wikang Turko]], ''Türkiye'', ay nagmula sa salitang ''Türk'', na ang kahulugan ay &quot;malakas&quot; sa [[Old Turkic language|Lumang Wikang Turko]] at katawagan din sa mga mamamayan ng mga bansa ng mga Turko.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bartleby.com/61/92/T0419200.html|title=The American Heritage® Dictionary of the English Language: Fourth Edition - &quot;Turk&quot;|author=American Heritage Dictionary|authorlink=American Heritage Dictionary|publisher=Houghton Mifflin Company|accessdate=2006-12-27|date=2000|archive-date=2018-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225063806/https://www.bartleby.com/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Sa wikang Tagalog, ang pangalang Turkiya ay muling pagsasabaybay ng salitang Español na ''Turquía.''

== Kasaysayan ==

=== Sinaunang Anatolya ===
Mas matagal nang may naninirahang tao sa Anatolia (ang bahagi ng Turkiya na nasa [[Asya]] na tinatawag ding Asia Minor) kaysa saan man sa mundo, maliban na lamang sa [[Africa]].

Ang unang pangunahing imperyo sa lugar na ito ay ang mga Hittite (mula sa ika-18 dantaon hanggang sa ika-13 dantaon BC). Ang mga Hittites, na nagsalita ng mga wikang Indo-Europeo, ay bumuo ng isang mataas na kultura sa Gitnang Anatolya. Nasira ang kanilang kaharian noong ika-7 dantaon BC at ang mga sumunod na estaso ay ang Lydia, Caria, at Lycia.

Mula 1950 BCE, ang mga Griyego at Assyriano ay tumira sa iba't ibang bahagi ng timog silangang Turkey. Ang kabisera ng Assyria ay tinawag na Tushhan (900-600 BCE). Namahala ang mga Assyrians sa timog silangang Turkey hanggang sa masakop ng Babylonia sa taong 612 BC. Naging tahanan ang Anatolia sa iba't ibang mga kaharian tulad ng Imperyong Achaemenid, mga kahariang Hellenistiko, [[Imperyong Romano]], [[Silangang Imperyong Romano]], Imperyong Seljuk at ang [[Imperyong Monggol]].

== Mga teritoryong pampangasiwaan ==
{{Talaan ng mga territoryong pampangasiwaan|Q43}}

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{Asya}}
{{EU countries and candidates}}
{{Europa}}
{{Middle East}}

[[Kategorya:Mga bansa sa Europa]]
[[Kategorya:Mga bansa sa Asya]]
[[Kategorya:Turkey|*]]</text>
      <sha1>bh67eho9ptdf4knsn4bhj51lkw5awdr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962137</id>
      <parentid>1962136</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T15:59:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>136.158.40.77</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4358" xml:space="preserve">{{otheruses|Turkesa}}
{{Infobox country|
|native_name = Türkiye Cumhuriyeti&lt;br /&gt;Türkiye
|common_name = Republika ng Turkey
|image_flag = Flag of Turkey.svg
|image_coat = Emblem of Turkey.svg
|image_map = Location of the Republic of Turkey.png
|national_motto = 
|national_anthem = {{vunblist |&quot;[[İstiklâl Marşı]]&quot; |{{small|&quot;Martsa ng Kalayaan&quot;}}|[[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|center]]}}&lt;br&gt;Instrumento ni [[Edgar Manas]]
|official_languages = [[Wikang Turko|Turko]]
|capital = [[Ankara]]
|largest_city = [[Istanbul]]
|government_type = [[Presidensyal]] na [[republika]]
|leader_title1 = [[Pangulo]]
|leader_title2 = [[Punong ministro]]
|leader_name1 = [[Recep Tayyip Erdoğan]]
|leader_name2 = [[Binali Yıldırım]]
|area_rank = 37th
|area_km2 = 780580
|area_sq_mi = 302535 
|percent_water = 1.3%
|population_estimate = 83.154.997
|population_estimate_year = 2019
|population_estimate_rank = 18th
|population_census = 
|population_census_year = 
|population_density_km2 = 105
|population_density_rank = 107th
|GDP_nominal_year= 2008
|GDP_nominal = $748.3 billion
|GDP_nominal_rank = 17th
|GDP_PPP_year= 2008
|GDP_PPP = $941.6 billion
|GDP_PPP_rank = 15th
|GDP_PPP_per_capita = $13,511
|sovereignty_type =
|established_event1 =
|established_date1 = 29 Oktubre 1923
|HDI_year = 2007
|HDI = 0.775 
|HDI_rank = 84th
|currency = [[Lira ng Turkiya|Bagong Turkish Lira]]
|currency_code = TRY
|time_zone = 
|utc_offset = +2 
|time_zone_DST = +3 
|utc_offset_DST = +2
|cctld = [[.tr]]
|calling_code = 90
|footnotes = 
}}

Ang '''Turkey''' o '''Turkiya''', na may opisyal na pangalang '''Republika ng Turkiye'''&lt;ref name=JET&gt;{{cite web| url = http://www.officialgazette.gov.ph/ang-orden-ng-sikatuna/ | title = Ang Orden ng Sikatuna | accessdate = 6 Oktubre 2015 | publisher = GOVPH |quote = Veka Inal — Embahador ng Turkey — 11 Mayo 2002}}&lt;/ref&gt; ([[Wikang Turko|Turko]]: Türkiye Cumhuriyeti) ay isang bansa na pangunahing matatagpuan sa [[Gitnang Silangan]] at bahagi nito sa timog-silangang [[Europa]]. Hinahanggan ang Turkiya ang [[Bulgarya]] at [[Gresya]] sa kanluran, [[Heorhiya]], [[Armenya]], [[Aserbayan]], at [[Iran]] sa silangan, at [[Iraq]] at [[Siria]] sa timog. Ito hanggang 1922 ang sentro ng [[Imperyong Otomano]].

== Etimolohiya ==
Ang pangalan ng Turkiya sa [[Wikang Turko]], ''Türkiye'', ay nagmula sa salitang ''Türk'', na ang kahulugan ay &quot;malakas&quot; sa [[Old Turkic language|Lumang Wikang Turko]] at katawagan din sa mga mamamayan ng mga bansa ng mga Turko.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bartleby.com/61/92/T0419200.html|title=The American Heritage® Dictionary of the English Language: Fourth Edition - &quot;Turk&quot;|author=American Heritage Dictionary|authorlink=American Heritage Dictionary|publisher=Houghton Mifflin Company|accessdate=2006-12-27|date=2000|archive-date=2018-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225063806/https://www.bartleby.com/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Sa wikang Tagalog, ang pangalang Turkiya ay muling pagsasabaybay ng salitang Español na ''Turquía.''

== Kasaysayan ==

=== Sinaunang Anatolya ===
Mas matagal nang may naninirahang tao sa Anatolia (ang bahagi ng Turkiya na nasa [[Asya]] na tinatawag ding Asia Minor) kaysa saan man sa mundo, maliban na lamang sa [[Africa]].

Ang unang pangunahing imperyo sa lugar na ito ay ang mga Hittite (mula sa ika-18 dantaon hanggang sa ika-13 dantaon BC). Ang mga Hittites, na nagsalita ng mga wikang Indo-Europeo, ay bumuo ng isang mataas na kultura sa Gitnang Anatolya. Nasira ang kanilang kaharian noong ika-7 dantaon BC at ang mga sumunod na estaso ay ang Lydia, Caria, at Lycia.

Mula 1950 BCE, ang mga Griyego at Assyriano ay tumira sa iba't ibang bahagi ng timog silangang Turkey. Ang kabisera ng Assyria ay tinawag na Tushhan (900-600 BCE). Namahala ang mga Assyrians sa timog silangang Turkey hanggang sa masakop ng Babylonia sa taong 612 BC. Naging tahanan ang Anatolia sa iba't ibang mga kaharian tulad ng Imperyong Achaemenid, mga kahariang Hellenistiko, [[Imperyong Romano]], [[Silangang Imperyong Romano]], Imperyong Seljuk at ang [[Imperyong Monggol]].

== Mga teritoryong pampangasiwaan ==
{{Talaan ng mga territoryong pampangasiwaan|Q43}}

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{Asya}}
{{EU countries and candidates}}
{{Europa}}
{{Middle East}}

[[Kategorya:Mga bansa sa Europa]]
[[Kategorya:Mga bansa sa Asya]]
[[Kategorya:Turkey|*]]</text>
      <sha1>elxtn3pjcrwro4x0k66pg3yypwxv9pm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962140</id>
      <parentid>1962137</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T00:29:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>122.52.46.18</ip>
      </contributor>
      <comment>revert</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4373" xml:space="preserve">{{otheruses|Turkesa}}
{{Infobox country|
|native_name = Türkiye Cumhuriyeti&lt;br /&gt;Türkiye
|common_name = Republika ng Turkey
|image_flag = Flag of Turkey.svg
|image_coat = Emblem of Turkey.svg
|image_map = Location of the Republic of Turkey.png
|national_motto = 
|national_anthem = {{vunblist |&quot;[[İstiklâl Marşı]]&quot; |{{small|&quot;Martsa ng Kalayaan&quot;}}|[[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|center]]}}&lt;br&gt;Instrumento ni [[Edgar Manas]]
|official_languages = [[Wikang Turko|Turko]]
|capital = [[Ankara]]
|largest_city = [[Istanbul]]
|government_type = [[Presidensyal]] na [[republika]]
|leader_title1 = [[Pangulo]]
|leader_title2 = [[Punong ministro]]
|leader_name1 = [[Recep Tayyip Erdoğan]]
|leader_name2 = [[Binali Yıldırım]]
|area_rank = 37th
|area_km2 = 780580
|area_sq_mi = 302535 
|percent_water = 1.3%
|population_estimate = 83.154.997
|population_estimate_year = 2019
|population_estimate_rank = 18th
|population_census = 
|population_census_year = 
|population_density_km2 = 105
|population_density_rank = 107th
|GDP_nominal_year= 2008
|GDP_nominal = $748.3 billion
|GDP_nominal_rank = 17th
|GDP_PPP_year= 2008
|GDP_PPP = $941.6 billion
|GDP_PPP_rank = 15th
|GDP_PPP_per_capita = $13,511
|sovereignty_type =
|established_event1 =
|established_date1 = 29 Oktubre 1923
|HDI_year = 2007
|HDI = 0.775 
|HDI_rank = 84th
|currency = [[Lira ng Turkiya|Bagong Turkish Lira]]
|currency_code = TRY
|time_zone = 
|utc_offset = +2 
|time_zone_DST = +3 
|utc_offset_DST = +2
|cctld = [[.tr]]
|calling_code = 90
|footnotes = 
}}

Ang '''Turkey''' o '''Turkiya''', na may opisyal na pangalang '''Republika ng Turkiye'''&lt;ref name=JET&gt;{{cite web| url = http://www.officialgazette.gov.ph/ang-orden-ng-sikatuna/ | title = Ang Orden ng Sikatuna | accessdate = 6 Oktubre 2015 | publisher = GOVPH |quote = Veka Inal — Embahador ng Turkey — 11 Mayo 2002}}&lt;/ref&gt; ([[Wikang Turko|Turko]]: Türkiye Cumhuriyeti) ay isang bansa na pangunahing matatagpuan sa [[Gitnang Silangan]] at bahagi nito sa timog-silangang [[Europa]]. Hinahanggan ang Turkey ang [[Bulgaria]] at [[Greece]] sa kanluran, [[Georgia (bansa)|Georgia]], [[Armenia]], [[Azerbaijan]], at [[Iran]] sa silangan, at [[Iraq]] at [[Syria]] sa timog. Ito hanggang 1922 ang sentro ng [[Imperyong Otomano]].

== Etimolohiya ==
Ang pangalan ng Turkiya sa [[Wikang Turko]], ''Türkiye'', ay nagmula sa salitang ''Türk'', na ang kahulugan ay &quot;malakas&quot; sa [[Old Turkic language|Lumang Wikang Turko]] at katawagan din sa mga mamamayan ng mga bansa ng mga Turko.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bartleby.com/61/92/T0419200.html|title=The American Heritage® Dictionary of the English Language: Fourth Edition - &quot;Turk&quot;|author=American Heritage Dictionary|authorlink=American Heritage Dictionary|publisher=Houghton Mifflin Company|accessdate=2006-12-27|date=2000|archive-date=2018-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225063806/https://www.bartleby.com/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Sa wikang Tagalog, ang pangalang Turkiya ay muling pagsasabaybay ng salitang Español na ''Turquía.''

== Kasaysayan ==

=== Sinaunang Anatolya ===
Mas matagal nang may naninirahang tao sa Anatolia (ang bahagi ng Turkiya na nasa [[Asya]] na tinatawag ding Asia Minor) kaysa saan man sa mundo, maliban na lamang sa [[Africa]].

Ang unang pangunahing imperyo sa lugar na ito ay ang mga Hittite (mula sa ika-18 dantaon hanggang sa ika-13 dantaon BC). Ang mga Hittites, na nagsalita ng mga wikang Indo-Europeo, ay bumuo ng isang mataas na kultura sa Gitnang Anatolya. Nasira ang kanilang kaharian noong ika-7 dantaon BC at ang mga sumunod na estaso ay ang Lydia, Caria, at Lycia.

Mula 1950 BCE, ang mga Griyego at Assyriano ay tumira sa iba't ibang bahagi ng timog silangang Turkey. Ang kabisera ng Assyria ay tinawag na Tushhan (900-600 BCE). Namahala ang mga Assyrians sa timog silangang Turkey hanggang sa masakop ng Babylonia sa taong 612 BC. Naging tahanan ang Anatolia sa iba't ibang mga kaharian tulad ng Imperyong Achaemenid, mga kahariang Hellenistiko, [[Imperyong Romano]], [[Silangang Imperyong Romano]], Imperyong Seljuk at ang [[Imperyong Monggol]].

== Mga teritoryong pampangasiwaan ==
{{Talaan ng mga territoryong pampangasiwaan|Q43}}

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{Asya}}
{{EU countries and candidates}}
{{Europa}}
{{Middle East}}

[[Kategorya:Mga bansa sa Europa]]
[[Kategorya:Mga bansa sa Asya]]
[[Kategorya:Turkey|*]]</text>
      <sha1>ac0hkxz078k63617ifwzezfklk087tn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Padron:UnangPahinaAlam</title>
    <ns>10</ns>
    <id>4407</id>
    <revision>
      <id>1962219</id>
      <parentid>1947749</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:15:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2180" xml:space="preserve">&lt;!----PAKIUSAP: HUWAG MAGDARAGDAG NG NAPAKAIKSI AT WALANG SANGGUNIANG ARTIKULO. SALAMAT PO!---&gt;
''Mula sa mga [[Wikipedia:Mga_huling_dinagdag|pinakabagong artikulo]] ng Wikipedia:''&lt;br/&gt;
[[Talaksan:Sanssouci.png|right|100px]]
* ... na ang '''[[Potsdam]]''', kabesera ngayon ng [[Länder ng Alemanya|estado]] ng [[Brandenburgo]], ay naging tirahan ng mga [[Prusya|Prusong]] hari at '''[[Emperador ng Alemanya]]''' at kinakikitaan ng mga '''[[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|palasyo]]''' gaya ng '''[[Sanssouci]]''' (''nakalarawan'')?
* ... na pinanatili ni [[Ferdinand Marcos]] ang buong kapangyarihan bilang diktador kahit pa pormal na natanggal ang '''[[Batas militar sa ilalim ni Ferdinand Marcos|batas militar]]''' (''nakalarawan ang pahayagang binalita ang deklarasyon ng batas militar sa ilalim ni Marcos'') noong Enero 17, 1981?
* ... na nagbibigay ang akdang '''''[[Sinaunang Panahon ng mga Hudyo]]''''' ni [[Josephus|Josefo]] kasama ang isa pang pangunahing akda, ang ''Digmaang Hudyo'' (''De Bello Iudaico''), ng mahalagang materyal para sa mga dalubhasa sa kasaysayan na nais maunawaan ang [[Hudaismo]] noong [[unang siglo|unang siglo CE]] at panahon ng sinaunang [[Kristiyanismo]]?
* ... na para kay [[Mao Zedong]], &quot;ang mamatay para sa bayan ay mas matimbang kaysa '''[[Bundok Tai]]''', ngunit ang magtrabaho para sa mga [[pasismo|pasista]] at mamatay para sa mga mapagsamantala at mapang-api ay higit na magaan kaysa isang balahibo&quot;?
* ... na ang '''[[Foiano della Chiana]]''' ay nagkaroon ng mga pader na hugis-puso noong 1480 matapos itong mapasailalim sa kapangyarihan ng [[Florencia]]?

&lt;div align=&quot;right&quot; class=&quot;noprint&quot;&gt;
'''[[Wikipedia:Mga huling dinagdag|Mga nagdaang napili]]''' &amp;ndash; '''[[Wikipedia:Paano magsimula ng pahina|Magsimula ng bagong artikulo]]'''
&lt;/div&gt;

&lt;!---MGA PARISAN/PADRON NG TATAK AT PAHATID-BALITA---&gt;
&lt;!---Para sa pahina ng usapan ng lathalain ang nasa ibaba----&gt;
&lt;!--- {{Template:AlamBaNinyoUsapan|Nobyembre 7|2008}} ---&gt;
&lt;!--Para sa mensahe sa pahina ng usapan ng tagagamit na lumikha, nagpalawig o nagpainam ng lathalain ang nasa ibaba---&gt;
&lt;!--- {{subst:AlamBaNinyoUsapan2|Hunyo 12|2009|Pangalan ng artikulo}}--~~~~ ---&gt;</text>
      <sha1>kffqvm3izgd5x0awdhfokpjxv87jdxs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962226</id>
      <parentid>1962219</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:25:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2186" xml:space="preserve">&lt;!----PAKIUSAP: HUWAG MAGDARAGDAG NG NAPAKAIKSI AT WALANG SANGGUNIANG ARTIKULO. SALAMAT PO!---&gt;
''Mula sa mga [[Wikipedia:Mga_huling_dinagdag|pinakabagong artikulo]] ng Wikipedia:''&lt;br/&gt;
[[Talaksan:Sanssouci.png|right|100px]]
* ... na ang '''[[Potsdam]]''', kabesera ngayon ng [[Länder ng Alemanya|estado]] ng '''[[Brandenburgo]]''', ay naging tirahan ng mga [[Prusya|Prusong]] hari at '''[[Emperador ng Alemanya]]''' at kinakikitaan ng mga '''[[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|palasyo]]''' gaya ng '''[[Sanssouci]]''' (''nakalarawan'')?
* ... na pinanatili ni [[Ferdinand Marcos]] ang buong kapangyarihan bilang diktador kahit pa pormal na natanggal ang '''[[Batas militar sa ilalim ni Ferdinand Marcos|batas militar]]''' (''nakalarawan ang pahayagang binalita ang deklarasyon ng batas militar sa ilalim ni Marcos'') noong Enero 17, 1981?
* ... na nagbibigay ang akdang '''''[[Sinaunang Panahon ng mga Hudyo]]''''' ni [[Josephus|Josefo]] kasama ang isa pang pangunahing akda, ang ''Digmaang Hudyo'' (''De Bello Iudaico''), ng mahalagang materyal para sa mga dalubhasa sa kasaysayan na nais maunawaan ang [[Hudaismo]] noong [[unang siglo|unang siglo CE]] at panahon ng sinaunang [[Kristiyanismo]]?
* ... na para kay [[Mao Zedong]], &quot;ang mamatay para sa bayan ay mas matimbang kaysa '''[[Bundok Tai]]''', ngunit ang magtrabaho para sa mga [[pasismo|pasista]] at mamatay para sa mga mapagsamantala at mapang-api ay higit na magaan kaysa isang balahibo&quot;?
* ... na ang '''[[Foiano della Chiana]]''' ay nagkaroon ng mga pader na hugis-puso noong 1480 matapos itong mapasailalim sa kapangyarihan ng [[Florencia]]?

&lt;div align=&quot;right&quot; class=&quot;noprint&quot;&gt;
'''[[Wikipedia:Mga huling dinagdag|Mga nagdaang napili]]''' &amp;ndash; '''[[Wikipedia:Paano magsimula ng pahina|Magsimula ng bagong artikulo]]'''
&lt;/div&gt;

&lt;!---MGA PARISAN/PADRON NG TATAK AT PAHATID-BALITA---&gt;
&lt;!---Para sa pahina ng usapan ng lathalain ang nasa ibaba----&gt;
&lt;!--- {{Template:AlamBaNinyoUsapan|Nobyembre 7|2008}} ---&gt;
&lt;!--Para sa mensahe sa pahina ng usapan ng tagagamit na lumikha, nagpalawig o nagpainam ng lathalain ang nasa ibaba---&gt;
&lt;!--- {{subst:AlamBaNinyoUsapan2|Hunyo 12|2009|Pangalan ng artikulo}}--~~~~ ---&gt;</text>
      <sha1>s4cra3mbqafcgs9n2swsqnav4dsszjn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962243</id>
      <parentid>1962226</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T10:18:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2185" xml:space="preserve">&lt;!----PAKIUSAP: HUWAG MAGDARAGDAG NG NAPAKAIKSI AT WALANG SANGGUNIANG ARTIKULO. SALAMAT PO!---&gt;
''Mula sa mga [[Wikipedia:Mga_huling_dinagdag|pinakabagong artikulo]] ng Wikipedia:''&lt;br/&gt;
[[Talaksan:Sanssouci.png|right|100px]]
* ... na ang '''[[Potsdam]]''', kabesera ngayon ng [[Länder ng Alemanya|estado]] ng '''[[Brandeburgo]]''', ay naging tirahan ng mga [[Prusya|Prusong]] hari at '''[[Emperador ng Alemanya]]''' at kinakikitaan ng mga '''[[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|palasyo]]''' gaya ng '''[[Sanssouci]]''' (''nakalarawan'')?
* ... na pinanatili ni [[Ferdinand Marcos]] ang buong kapangyarihan bilang diktador kahit pa pormal na natanggal ang '''[[Batas militar sa ilalim ni Ferdinand Marcos|batas militar]]''' (''nakalarawan ang pahayagang binalita ang deklarasyon ng batas militar sa ilalim ni Marcos'') noong Enero 17, 1981?
* ... na nagbibigay ang akdang '''''[[Sinaunang Panahon ng mga Hudyo]]''''' ni [[Josephus|Josefo]] kasama ang isa pang pangunahing akda, ang ''Digmaang Hudyo'' (''De Bello Iudaico''), ng mahalagang materyal para sa mga dalubhasa sa kasaysayan na nais maunawaan ang [[Hudaismo]] noong [[unang siglo|unang siglo CE]] at panahon ng sinaunang [[Kristiyanismo]]?
* ... na para kay [[Mao Zedong]], &quot;ang mamatay para sa bayan ay mas matimbang kaysa '''[[Bundok Tai]]''', ngunit ang magtrabaho para sa mga [[pasismo|pasista]] at mamatay para sa mga mapagsamantala at mapang-api ay higit na magaan kaysa isang balahibo&quot;?
* ... na ang '''[[Foiano della Chiana]]''' ay nagkaroon ng mga pader na hugis-puso noong 1480 matapos itong mapasailalim sa kapangyarihan ng [[Florencia]]?

&lt;div align=&quot;right&quot; class=&quot;noprint&quot;&gt;
'''[[Wikipedia:Mga huling dinagdag|Mga nagdaang napili]]''' &amp;ndash; '''[[Wikipedia:Paano magsimula ng pahina|Magsimula ng bagong artikulo]]'''
&lt;/div&gt;

&lt;!---MGA PARISAN/PADRON NG TATAK AT PAHATID-BALITA---&gt;
&lt;!---Para sa pahina ng usapan ng lathalain ang nasa ibaba----&gt;
&lt;!--- {{Template:AlamBaNinyoUsapan|Nobyembre 7|2008}} ---&gt;
&lt;!--Para sa mensahe sa pahina ng usapan ng tagagamit na lumikha, nagpalawig o nagpainam ng lathalain ang nasa ibaba---&gt;
&lt;!--- {{subst:AlamBaNinyoUsapan2|Hunyo 12|2009|Pangalan ng artikulo}}--~~~~ ---&gt;</text>
      <sha1>dafejnregxkv2ovvdfagu3ufinr18vt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedia:Mga huling idinagdag</title>
    <ns>4</ns>
    <id>9923</id>
    <revision>
      <id>1962178</id>
      <parentid>1947755</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:11:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Supnayan ng mga napiling Alam ba ninyo? */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8526" xml:space="preserve">{{ABNkahon}}
Ito ang mga huling bagong artikulo sa [[Wikipedia]] na napili sa [[Unang Pahina]] bilang bahagi ng ''[[Template:UnangPahinaAlam|Alam ba ninyo?]]''  Tingnan ang [[Special:Newpages|mga bagong pahina]] para sa kumpletong tala ng mga bagong pahina.  May sinusunod na gabay ang Wikipediang Tagalog hinggil sa pagdagdag sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;, subalit maaaring magdagdag ang kahit sino basta ba susundin ang gabay na ito.  Maaari mong ilagay o idagdag ang iyong mungkahing '''paksa''' (ito ang pangalan ng pahina o ang pamagat ng artikulo) at '''pamukaw na tanong''' sa '''''[[Wikipedia:Paghahanda at mga mungkahi para sa Alam Ba Ninyo|paghahanda at mga mungkahi para sa Alam Ba Ninyo?]]''''' ng mga maaaring gamitin para sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;.  Doon sa handaang iyon kumuha ng pamalit na pangkat para sa ''Unang Pahina''.  Basahin sa ibaba kung ilan ang dapat na laman ng bawat pangkat.  Sa kasalukuyan, lingguhan ang pagpapalit ng mga pangkat upang maitanghal ng husto ang mga paksa.  Ibabalik ito sa isa hanggang dalawang ulit na pagpapalit &lt;!--ng mga pangkat sa loob ng 24 na oras, upang maitanghal nang husto ang mga paksa--&gt; ayon sa bilang ng mga kandidatong artikulo o pahina.  Pero, ''inuulit po lamang'', na pakibasa muna ang mga gabay na nasa ibaba bago ito gawin. O, kaya maaaring magmungkahi muna kayo sa ''[[Usapang suleras:UnangPahinaAlam|Usapan hinggil sa mungkahi at paghahanda para sa Alam Ba Ninyo?]]''.

==Mga gabay at panuntunan==
Ito lamang ang mga paunang gabay sa pagdagdag ng paksa sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;:

*Tumingin ng mga bagong pahina sa [[Special:Newpages|Natatangi: Mga Bagong Pahina]] (o ''[[Special:Newpages]]'') para maidagdag.
*Dapat na may '''sanggunian''' ang artikulo o lathalain.  Kung wala pa, pakihanapan at pakilagyan.
*Bilang tulong at ambag sa Tagalog na Wikipedia, pumili o magsulat po sana ng artikulong hindi bababa sa '''1,500''' titik o karakter (mga 2 ''kilobyte'') ang nilalaman ng katawan ng artikulo hindi kabilang ang pamagat o pangalan ng pahina, mga pamagat ng seksiyon, mga titik na nasa sanggunian, kawing na panlabas, mga kapsyon ng larawan, mga kahon ng impormasyon (''infobox''), talaan, tabla, kategorya, at mga katulad.  Isa lamang pong '''''mungkahi''''' at '''''panukala''''' ang mga ito para sa kapakanan ng mga mambabasa at tagagamit ng Tagalog na Wikipedia.  Maaari mong bilangin ang mga nilalamang titik ng iyong artikulo sa pamamagitan ng pagkopya nito patungo sa isang pahinang pandokumento ng ''[[Microsoft Windows|Microsoft Word]]'' sa tulong ng ''Tools'' (kasangkapang-kagamitan) kung saan matatagpuan ang ''word count'' o pambilang.  Maaari ka ring gumamit ng ibang ''program'' na [[pangkompyuter]], kung ibig.  Sa ibang paraan ng pagpapaliwanag: mas mainam ang mahigit sa isang '''dangkal''' na haba ng lathalain kaysa ''kalahating dangkal'' lamang.  Mas lalong nakaaangat ang lampas pa sa dalawang dangkal.  
*Kung minsan, maaari pa rin kayong makakita ng maiikling artikulo sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;, depende sa bilang ng mga kandidato sa loob ng isang panahon.  Sa kasong iyon, hinihiling po na tumulong kayo sa pagpapahaba, pagpapalawig, at pagpapaunlad ng artikulo hanggang sa maabot o malampasan ang hinihinging bilang, maging ang kalidad.  Lalo na kung [[:Category:Stub|usbong]] (''[[:Category:Stub|stub]]'') pa ito.  Ngunit talaga pong higit na mas mainam kung umabot na sa bilang at pamantayan ang artikulo bago ito mailagay dito sa ''Alam Ba Ninyo?'' dahil mas nakatutulong na sa tagabasa.
*Dapat na nakapupukaw ng pansin ang '''pamukaw na tanong''' na gagamitin (tingnan ang mga halimbawang nasa supnayan na nasa ibaba).
*Hindi isang pangkalahatang seksiyon ng tribya (''trivia'') ang &quot;Alam ba ninyo?&quot;.
*Dapat nasa loob ng nakaraang &lt;!---'''5 araw'''---&gt; 30 araw (isang buwan) ng [[Special:Newpages|Mga Bagong Pahina]] ang artikulo na idadagdag. 
*Nasa artikulo dapat ang binanggit sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;
*Kailangang may larawan ang nasa pinakaibabaw na paksa.
*Dapat naka-&lt;nowiki&gt;'''BOLD'''&lt;/nowiki&gt; (&lt;nowiki&gt;'''MAKAKAPAL ANG MGA TITIK'''&lt;/nowiki&gt;) ng titulo ng bagong dinagdag na paksa sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;
*Sa pangkalahatan, nakalimita lamang sa '''LIMANG''' (5) paksa, ngunit kung anumang kaso maaaring mahigit dito ngunit hindi lalampas sa &lt;!---'''WALO''' (8)---&gt; '''SIYAM''' (9).  Siguraduhin lamang na susukat ito sa pahina noong mga panahong iyon.  Gamitin ang inyong ''sintido kumon'' o &quot;karaniwang kaisipan&quot;.
*Lagyan ng ''tag'' o tatakan ng {{[[Suleras:AlamBaNinyoUsapan]]}} ang pahina ng usapan ng artikulo bilang rekord. 
:Halimbawa: 
::{{Suleras:AlamBaNinyoUsapan|Setyembre 3|2007}}.
*Bukod sa itaas, maaari mong padalhan ng isang mensahe ang may-akda o nagsimula ng artikulo sa pamamagitan ng paggamit ng suleras na ito: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{subst:AlamBaNinyoUsapan2|Abril 3|2008|Pangalan ng artikulo}} --~~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; (nagmula sa: {{[[Suleras:AlamBaNinyoUsapan2]]}}), upang maipagbigay-alam sa may-akda ang pagkakapili ng kaniyang artikulo.  Kung sakaling wala pang panagutan ang nag-ambag ng artikulo, ipadala pa rin ang mensahe upang mahikayat siyang gumawa ng sariling akawnt.  Huwag mong kalimutang lumagda sa pahina ng usapan ng pinagbigyan ng mensahe. Ganito ang mababasa ng pinadalhan ng mensahe:
::{{Suleras:AlamBaNinyoUsapan2|Marso 30|2008}}
*Kung minsan, maaaring '''muling mapili''' ang isang lumang artikulo, lalo na kung napalawig ito ng may ikatlong ulit ang haba (''mungkahi'') o higit pa, at may kahalagahan at nakapupukaw ng isipan ang mga nadagdag na kaalamang maipapamahagi nito sa mambabasa.
*Idagdag dito sa '''supnayan''' sa ibaba ang mga paksang tinanggal (ayon sa petsa: buwan at taon) - ''dahil nagamit na'' - para sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;.  Pakiusap, maglagay ng patlang o puwang sa pagitan ng bawat pangungusap.
*Nilalagay na sa '''mga sinupan''' (ayon sa taon; nasa ibaba, sa gawing kanan) ang mga dating nasupnay dito sa ibaba kapag tapos na ang kasalukuyang taon, o kung masyado nang mahaba ang tala ng supnayan sa ibaba.

== Supnayan ng mga napiling ''Alam ba ninyo?'' ==
&lt;!--SIMULA NG KAHONG SINUPAN (ARKIBO)--&gt;
{| class=&quot;infobox plainlinks&quot; style=&quot;width:238px; background:#addfad; border:1px solid #4F7942; -moz-border-radius:8px;&quot;
| style=&quot;padding-top:4px; text-align:center;&quot;|
[[file:Replacement filing cabinet.svg|center|30px|]]
[[/Sinupan 2021|2021]] · [[/Sinupan 2020|2020]] · [[/Sinupan 2019|2019]] · [[/Sinupan 2018|2018]] · [[/Sinupan 2017|2017]] · [[/Sinupan 2015|2015]] · [[/Sinupan 2014|2014]] · [[/Sinupan 2013|2013]] · [[/Sinupan 2012|2012]] · [[/Sinupan 2011|2011]] · [[/Sinupan 2010|2010]] · [[/Sinupan 2009|2009]] · [[/Sinupan 2008|2008]] · [[/Sinupan 2007|2007]] · [[/Sinupan 2006|2006]] · [[/Sinupan 2005|2005]]

&lt;!---{{Archive list long}}----&gt;
|}&lt;!--TAPOS NG KAHONG SINUPAN--&gt;

'''''Alam ba ninyo...'''''
&lt;!--SA IBABA NITO IDAGDAG ANG MGA KADARAAN LAMANG NA MGA PANG-ALAM BA NINYO! SALAMAT PO--&gt;

===Agosto 2022===
* ... na ang [[Potsdam]], kabesera ngayon ng [[Länder ng Alemanya|estado]] ng [[Brandenburgo]], ay naging tirahan ng mga [[Prusya|Prusong]] hari at [[Emperador ng Alemanya]] at kinakikitaan ng mga [[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|palasyo]] gaya ng [[Sanssouci]]?

===Mayo 2022===

* ... na pinanatili ni [[Ferdinand Marcos]] ang buong kapangyarihan bilang diktador kahit pa pormal na natanggal ang '''[[Batas militar sa ilalim ni Ferdinand Marcos|batas militar]]''' noong Enero 17, 1981?
* ... na nagbibigay ang akdang '''''[[Sinaunang Panahon ng mga Hudyo]]''''' ni [[Josephus|Josefo]] kasama ang isa pang pangunahing akda, ang ''Digmaang Hudyo'' (''De Bello Iudaico''), ng mahalagang materyal para sa mga dalubhasa sa kasaysayan na nais maunawaan ang [[Hudaismo]] noong [[unang siglo|unang siglo CE]] at panahon ng sinaunang [[Kristiyanismo]]?

===Pebrero 2022===
* ... na para kay [[Mao Zedong]], &quot;ang mamatay para sa bayan ay mas matimbang kaysa '''[[Bundok Tai]]''', ngunit ang magtrabaho para sa mga [[pasismo|pasista]] at mamatay para sa mga mapagsamantala at mapang-api ay mas magaan kaysa isang balahibo&quot;?
===Enero 2022===
*... na ang '''[[Foiano della Chiana]]''' ay nagkaroon ng mga pader na hugis-puso noong 1480 matapos itong mapasailalim sa kapangyarihan ng [[Florencia]]?
*...na muling tumaas ang bilang ng [[populasyon]] sa '''[[Pulo ng Babuyan]]''' simula noong bumaba ito noong [[Panahon ng Kastila (Pilipinas)|Panahon ng Kastila]]?
*...na maaari kang [[Paglalakbay sa panahon|lumakbay]] sa taong [[2046]] gamit ang '''[[Wayback Machine]]'''?

&lt;!---Nasa ibaba ang kaurian at mga interwiki--&gt;
[[Kaurian:Alam Ba Ninyo ng Wikipedia]]</text>
      <sha1>3t4p5i9sahkpwkxna0rmjjx2zxv80kd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962214</id>
      <parentid>1962178</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:05:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Agosto 2022 */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8550" xml:space="preserve">{{ABNkahon}}
Ito ang mga huling bagong artikulo sa [[Wikipedia]] na napili sa [[Unang Pahina]] bilang bahagi ng ''[[Template:UnangPahinaAlam|Alam ba ninyo?]]''  Tingnan ang [[Special:Newpages|mga bagong pahina]] para sa kumpletong tala ng mga bagong pahina.  May sinusunod na gabay ang Wikipediang Tagalog hinggil sa pagdagdag sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;, subalit maaaring magdagdag ang kahit sino basta ba susundin ang gabay na ito.  Maaari mong ilagay o idagdag ang iyong mungkahing '''paksa''' (ito ang pangalan ng pahina o ang pamagat ng artikulo) at '''pamukaw na tanong''' sa '''''[[Wikipedia:Paghahanda at mga mungkahi para sa Alam Ba Ninyo|paghahanda at mga mungkahi para sa Alam Ba Ninyo?]]''''' ng mga maaaring gamitin para sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;.  Doon sa handaang iyon kumuha ng pamalit na pangkat para sa ''Unang Pahina''.  Basahin sa ibaba kung ilan ang dapat na laman ng bawat pangkat.  Sa kasalukuyan, lingguhan ang pagpapalit ng mga pangkat upang maitanghal ng husto ang mga paksa.  Ibabalik ito sa isa hanggang dalawang ulit na pagpapalit &lt;!--ng mga pangkat sa loob ng 24 na oras, upang maitanghal nang husto ang mga paksa--&gt; ayon sa bilang ng mga kandidatong artikulo o pahina.  Pero, ''inuulit po lamang'', na pakibasa muna ang mga gabay na nasa ibaba bago ito gawin. O, kaya maaaring magmungkahi muna kayo sa ''[[Usapang suleras:UnangPahinaAlam|Usapan hinggil sa mungkahi at paghahanda para sa Alam Ba Ninyo?]]''.

==Mga gabay at panuntunan==
Ito lamang ang mga paunang gabay sa pagdagdag ng paksa sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;:

*Tumingin ng mga bagong pahina sa [[Special:Newpages|Natatangi: Mga Bagong Pahina]] (o ''[[Special:Newpages]]'') para maidagdag.
*Dapat na may '''sanggunian''' ang artikulo o lathalain.  Kung wala pa, pakihanapan at pakilagyan.
*Bilang tulong at ambag sa Tagalog na Wikipedia, pumili o magsulat po sana ng artikulong hindi bababa sa '''1,500''' titik o karakter (mga 2 ''kilobyte'') ang nilalaman ng katawan ng artikulo hindi kabilang ang pamagat o pangalan ng pahina, mga pamagat ng seksiyon, mga titik na nasa sanggunian, kawing na panlabas, mga kapsyon ng larawan, mga kahon ng impormasyon (''infobox''), talaan, tabla, kategorya, at mga katulad.  Isa lamang pong '''''mungkahi''''' at '''''panukala''''' ang mga ito para sa kapakanan ng mga mambabasa at tagagamit ng Tagalog na Wikipedia.  Maaari mong bilangin ang mga nilalamang titik ng iyong artikulo sa pamamagitan ng pagkopya nito patungo sa isang pahinang pandokumento ng ''[[Microsoft Windows|Microsoft Word]]'' sa tulong ng ''Tools'' (kasangkapang-kagamitan) kung saan matatagpuan ang ''word count'' o pambilang.  Maaari ka ring gumamit ng ibang ''program'' na [[pangkompyuter]], kung ibig.  Sa ibang paraan ng pagpapaliwanag: mas mainam ang mahigit sa isang '''dangkal''' na haba ng lathalain kaysa ''kalahating dangkal'' lamang.  Mas lalong nakaaangat ang lampas pa sa dalawang dangkal.  
*Kung minsan, maaari pa rin kayong makakita ng maiikling artikulo sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;, depende sa bilang ng mga kandidato sa loob ng isang panahon.  Sa kasong iyon, hinihiling po na tumulong kayo sa pagpapahaba, pagpapalawig, at pagpapaunlad ng artikulo hanggang sa maabot o malampasan ang hinihinging bilang, maging ang kalidad.  Lalo na kung [[:Category:Stub|usbong]] (''[[:Category:Stub|stub]]'') pa ito.  Ngunit talaga pong higit na mas mainam kung umabot na sa bilang at pamantayan ang artikulo bago ito mailagay dito sa ''Alam Ba Ninyo?'' dahil mas nakatutulong na sa tagabasa.
*Dapat na nakapupukaw ng pansin ang '''pamukaw na tanong''' na gagamitin (tingnan ang mga halimbawang nasa supnayan na nasa ibaba).
*Hindi isang pangkalahatang seksiyon ng tribya (''trivia'') ang &quot;Alam ba ninyo?&quot;.
*Dapat nasa loob ng nakaraang &lt;!---'''5 araw'''---&gt; 30 araw (isang buwan) ng [[Special:Newpages|Mga Bagong Pahina]] ang artikulo na idadagdag. 
*Nasa artikulo dapat ang binanggit sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;
*Kailangang may larawan ang nasa pinakaibabaw na paksa.
*Dapat naka-&lt;nowiki&gt;'''BOLD'''&lt;/nowiki&gt; (&lt;nowiki&gt;'''MAKAKAPAL ANG MGA TITIK'''&lt;/nowiki&gt;) ng titulo ng bagong dinagdag na paksa sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;
*Sa pangkalahatan, nakalimita lamang sa '''LIMANG''' (5) paksa, ngunit kung anumang kaso maaaring mahigit dito ngunit hindi lalampas sa &lt;!---'''WALO''' (8)---&gt; '''SIYAM''' (9).  Siguraduhin lamang na susukat ito sa pahina noong mga panahong iyon.  Gamitin ang inyong ''sintido kumon'' o &quot;karaniwang kaisipan&quot;.
*Lagyan ng ''tag'' o tatakan ng {{[[Suleras:AlamBaNinyoUsapan]]}} ang pahina ng usapan ng artikulo bilang rekord. 
:Halimbawa: 
::{{Suleras:AlamBaNinyoUsapan|Setyembre 3|2007}}.
*Bukod sa itaas, maaari mong padalhan ng isang mensahe ang may-akda o nagsimula ng artikulo sa pamamagitan ng paggamit ng suleras na ito: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{subst:AlamBaNinyoUsapan2|Abril 3|2008|Pangalan ng artikulo}} --~~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; (nagmula sa: {{[[Suleras:AlamBaNinyoUsapan2]]}}), upang maipagbigay-alam sa may-akda ang pagkakapili ng kaniyang artikulo.  Kung sakaling wala pang panagutan ang nag-ambag ng artikulo, ipadala pa rin ang mensahe upang mahikayat siyang gumawa ng sariling akawnt.  Huwag mong kalimutang lumagda sa pahina ng usapan ng pinagbigyan ng mensahe. Ganito ang mababasa ng pinadalhan ng mensahe:
::{{Suleras:AlamBaNinyoUsapan2|Marso 30|2008}}
*Kung minsan, maaaring '''muling mapili''' ang isang lumang artikulo, lalo na kung napalawig ito ng may ikatlong ulit ang haba (''mungkahi'') o higit pa, at may kahalagahan at nakapupukaw ng isipan ang mga nadagdag na kaalamang maipapamahagi nito sa mambabasa.
*Idagdag dito sa '''supnayan''' sa ibaba ang mga paksang tinanggal (ayon sa petsa: buwan at taon) - ''dahil nagamit na'' - para sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;.  Pakiusap, maglagay ng patlang o puwang sa pagitan ng bawat pangungusap.
*Nilalagay na sa '''mga sinupan''' (ayon sa taon; nasa ibaba, sa gawing kanan) ang mga dating nasupnay dito sa ibaba kapag tapos na ang kasalukuyang taon, o kung masyado nang mahaba ang tala ng supnayan sa ibaba.

== Supnayan ng mga napiling ''Alam ba ninyo?'' ==
&lt;!--SIMULA NG KAHONG SINUPAN (ARKIBO)--&gt;
{| class=&quot;infobox plainlinks&quot; style=&quot;width:238px; background:#addfad; border:1px solid #4F7942; -moz-border-radius:8px;&quot;
| style=&quot;padding-top:4px; text-align:center;&quot;|
[[file:Replacement filing cabinet.svg|center|30px|]]
[[/Sinupan 2021|2021]] · [[/Sinupan 2020|2020]] · [[/Sinupan 2019|2019]] · [[/Sinupan 2018|2018]] · [[/Sinupan 2017|2017]] · [[/Sinupan 2015|2015]] · [[/Sinupan 2014|2014]] · [[/Sinupan 2013|2013]] · [[/Sinupan 2012|2012]] · [[/Sinupan 2011|2011]] · [[/Sinupan 2010|2010]] · [[/Sinupan 2009|2009]] · [[/Sinupan 2008|2008]] · [[/Sinupan 2007|2007]] · [[/Sinupan 2006|2006]] · [[/Sinupan 2005|2005]]

&lt;!---{{Archive list long}}----&gt;
|}&lt;!--TAPOS NG KAHONG SINUPAN--&gt;

'''''Alam ba ninyo...'''''
&lt;!--SA IBABA NITO IDAGDAG ANG MGA KADARAAN LAMANG NA MGA PANG-ALAM BA NINYO! SALAMAT PO--&gt;

===Agosto 2022===
* ... na ang '''[[Potsdam]]''', kabesera ngayon ng [[Länder ng Alemanya|estado]] ng [[Brandenburgo]], ay naging tirahan ng mga [[Prusya|Prusong]] hari at '''[[Emperador ng Alemanya]]''' at kinakikitaan ng mga '''[[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|palasyo]]''' gaya ng '''[[Sanssouci]]'''?

===Mayo 2022===

* ... na pinanatili ni [[Ferdinand Marcos]] ang buong kapangyarihan bilang diktador kahit pa pormal na natanggal ang '''[[Batas militar sa ilalim ni Ferdinand Marcos|batas militar]]''' noong Enero 17, 1981?
* ... na nagbibigay ang akdang '''''[[Sinaunang Panahon ng mga Hudyo]]''''' ni [[Josephus|Josefo]] kasama ang isa pang pangunahing akda, ang ''Digmaang Hudyo'' (''De Bello Iudaico''), ng mahalagang materyal para sa mga dalubhasa sa kasaysayan na nais maunawaan ang [[Hudaismo]] noong [[unang siglo|unang siglo CE]] at panahon ng sinaunang [[Kristiyanismo]]?

===Pebrero 2022===
* ... na para kay [[Mao Zedong]], &quot;ang mamatay para sa bayan ay mas matimbang kaysa '''[[Bundok Tai]]''', ngunit ang magtrabaho para sa mga [[pasismo|pasista]] at mamatay para sa mga mapagsamantala at mapang-api ay mas magaan kaysa isang balahibo&quot;?
===Enero 2022===
*... na ang '''[[Foiano della Chiana]]''' ay nagkaroon ng mga pader na hugis-puso noong 1480 matapos itong mapasailalim sa kapangyarihan ng [[Florencia]]?
*...na muling tumaas ang bilang ng [[populasyon]] sa '''[[Pulo ng Babuyan]]''' simula noong bumaba ito noong [[Panahon ng Kastila (Pilipinas)|Panahon ng Kastila]]?
*...na maaari kang [[Paglalakbay sa panahon|lumakbay]] sa taong [[2046]] gamit ang '''[[Wayback Machine]]'''?

&lt;!---Nasa ibaba ang kaurian at mga interwiki--&gt;
[[Kaurian:Alam Ba Ninyo ng Wikipedia]]</text>
      <sha1>bew1nnicdefynxbw9zhrkic70jv21re</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962225</id>
      <parentid>1962214</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:23:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Agosto 2022 */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8556" xml:space="preserve">{{ABNkahon}}
Ito ang mga huling bagong artikulo sa [[Wikipedia]] na napili sa [[Unang Pahina]] bilang bahagi ng ''[[Template:UnangPahinaAlam|Alam ba ninyo?]]''  Tingnan ang [[Special:Newpages|mga bagong pahina]] para sa kumpletong tala ng mga bagong pahina.  May sinusunod na gabay ang Wikipediang Tagalog hinggil sa pagdagdag sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;, subalit maaaring magdagdag ang kahit sino basta ba susundin ang gabay na ito.  Maaari mong ilagay o idagdag ang iyong mungkahing '''paksa''' (ito ang pangalan ng pahina o ang pamagat ng artikulo) at '''pamukaw na tanong''' sa '''''[[Wikipedia:Paghahanda at mga mungkahi para sa Alam Ba Ninyo|paghahanda at mga mungkahi para sa Alam Ba Ninyo?]]''''' ng mga maaaring gamitin para sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;.  Doon sa handaang iyon kumuha ng pamalit na pangkat para sa ''Unang Pahina''.  Basahin sa ibaba kung ilan ang dapat na laman ng bawat pangkat.  Sa kasalukuyan, lingguhan ang pagpapalit ng mga pangkat upang maitanghal ng husto ang mga paksa.  Ibabalik ito sa isa hanggang dalawang ulit na pagpapalit &lt;!--ng mga pangkat sa loob ng 24 na oras, upang maitanghal nang husto ang mga paksa--&gt; ayon sa bilang ng mga kandidatong artikulo o pahina.  Pero, ''inuulit po lamang'', na pakibasa muna ang mga gabay na nasa ibaba bago ito gawin. O, kaya maaaring magmungkahi muna kayo sa ''[[Usapang suleras:UnangPahinaAlam|Usapan hinggil sa mungkahi at paghahanda para sa Alam Ba Ninyo?]]''.

==Mga gabay at panuntunan==
Ito lamang ang mga paunang gabay sa pagdagdag ng paksa sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;:

*Tumingin ng mga bagong pahina sa [[Special:Newpages|Natatangi: Mga Bagong Pahina]] (o ''[[Special:Newpages]]'') para maidagdag.
*Dapat na may '''sanggunian''' ang artikulo o lathalain.  Kung wala pa, pakihanapan at pakilagyan.
*Bilang tulong at ambag sa Tagalog na Wikipedia, pumili o magsulat po sana ng artikulong hindi bababa sa '''1,500''' titik o karakter (mga 2 ''kilobyte'') ang nilalaman ng katawan ng artikulo hindi kabilang ang pamagat o pangalan ng pahina, mga pamagat ng seksiyon, mga titik na nasa sanggunian, kawing na panlabas, mga kapsyon ng larawan, mga kahon ng impormasyon (''infobox''), talaan, tabla, kategorya, at mga katulad.  Isa lamang pong '''''mungkahi''''' at '''''panukala''''' ang mga ito para sa kapakanan ng mga mambabasa at tagagamit ng Tagalog na Wikipedia.  Maaari mong bilangin ang mga nilalamang titik ng iyong artikulo sa pamamagitan ng pagkopya nito patungo sa isang pahinang pandokumento ng ''[[Microsoft Windows|Microsoft Word]]'' sa tulong ng ''Tools'' (kasangkapang-kagamitan) kung saan matatagpuan ang ''word count'' o pambilang.  Maaari ka ring gumamit ng ibang ''program'' na [[pangkompyuter]], kung ibig.  Sa ibang paraan ng pagpapaliwanag: mas mainam ang mahigit sa isang '''dangkal''' na haba ng lathalain kaysa ''kalahating dangkal'' lamang.  Mas lalong nakaaangat ang lampas pa sa dalawang dangkal.  
*Kung minsan, maaari pa rin kayong makakita ng maiikling artikulo sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;, depende sa bilang ng mga kandidato sa loob ng isang panahon.  Sa kasong iyon, hinihiling po na tumulong kayo sa pagpapahaba, pagpapalawig, at pagpapaunlad ng artikulo hanggang sa maabot o malampasan ang hinihinging bilang, maging ang kalidad.  Lalo na kung [[:Category:Stub|usbong]] (''[[:Category:Stub|stub]]'') pa ito.  Ngunit talaga pong higit na mas mainam kung umabot na sa bilang at pamantayan ang artikulo bago ito mailagay dito sa ''Alam Ba Ninyo?'' dahil mas nakatutulong na sa tagabasa.
*Dapat na nakapupukaw ng pansin ang '''pamukaw na tanong''' na gagamitin (tingnan ang mga halimbawang nasa supnayan na nasa ibaba).
*Hindi isang pangkalahatang seksiyon ng tribya (''trivia'') ang &quot;Alam ba ninyo?&quot;.
*Dapat nasa loob ng nakaraang &lt;!---'''5 araw'''---&gt; 30 araw (isang buwan) ng [[Special:Newpages|Mga Bagong Pahina]] ang artikulo na idadagdag. 
*Nasa artikulo dapat ang binanggit sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;
*Kailangang may larawan ang nasa pinakaibabaw na paksa.
*Dapat naka-&lt;nowiki&gt;'''BOLD'''&lt;/nowiki&gt; (&lt;nowiki&gt;'''MAKAKAPAL ANG MGA TITIK'''&lt;/nowiki&gt;) ng titulo ng bagong dinagdag na paksa sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;
*Sa pangkalahatan, nakalimita lamang sa '''LIMANG''' (5) paksa, ngunit kung anumang kaso maaaring mahigit dito ngunit hindi lalampas sa &lt;!---'''WALO''' (8)---&gt; '''SIYAM''' (9).  Siguraduhin lamang na susukat ito sa pahina noong mga panahong iyon.  Gamitin ang inyong ''sintido kumon'' o &quot;karaniwang kaisipan&quot;.
*Lagyan ng ''tag'' o tatakan ng {{[[Suleras:AlamBaNinyoUsapan]]}} ang pahina ng usapan ng artikulo bilang rekord. 
:Halimbawa: 
::{{Suleras:AlamBaNinyoUsapan|Setyembre 3|2007}}.
*Bukod sa itaas, maaari mong padalhan ng isang mensahe ang may-akda o nagsimula ng artikulo sa pamamagitan ng paggamit ng suleras na ito: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{subst:AlamBaNinyoUsapan2|Abril 3|2008|Pangalan ng artikulo}} --~~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; (nagmula sa: {{[[Suleras:AlamBaNinyoUsapan2]]}}), upang maipagbigay-alam sa may-akda ang pagkakapili ng kaniyang artikulo.  Kung sakaling wala pang panagutan ang nag-ambag ng artikulo, ipadala pa rin ang mensahe upang mahikayat siyang gumawa ng sariling akawnt.  Huwag mong kalimutang lumagda sa pahina ng usapan ng pinagbigyan ng mensahe. Ganito ang mababasa ng pinadalhan ng mensahe:
::{{Suleras:AlamBaNinyoUsapan2|Marso 30|2008}}
*Kung minsan, maaaring '''muling mapili''' ang isang lumang artikulo, lalo na kung napalawig ito ng may ikatlong ulit ang haba (''mungkahi'') o higit pa, at may kahalagahan at nakapupukaw ng isipan ang mga nadagdag na kaalamang maipapamahagi nito sa mambabasa.
*Idagdag dito sa '''supnayan''' sa ibaba ang mga paksang tinanggal (ayon sa petsa: buwan at taon) - ''dahil nagamit na'' - para sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;.  Pakiusap, maglagay ng patlang o puwang sa pagitan ng bawat pangungusap.
*Nilalagay na sa '''mga sinupan''' (ayon sa taon; nasa ibaba, sa gawing kanan) ang mga dating nasupnay dito sa ibaba kapag tapos na ang kasalukuyang taon, o kung masyado nang mahaba ang tala ng supnayan sa ibaba.

== Supnayan ng mga napiling ''Alam ba ninyo?'' ==
&lt;!--SIMULA NG KAHONG SINUPAN (ARKIBO)--&gt;
{| class=&quot;infobox plainlinks&quot; style=&quot;width:238px; background:#addfad; border:1px solid #4F7942; -moz-border-radius:8px;&quot;
| style=&quot;padding-top:4px; text-align:center;&quot;|
[[file:Replacement filing cabinet.svg|center|30px|]]
[[/Sinupan 2021|2021]] · [[/Sinupan 2020|2020]] · [[/Sinupan 2019|2019]] · [[/Sinupan 2018|2018]] · [[/Sinupan 2017|2017]] · [[/Sinupan 2015|2015]] · [[/Sinupan 2014|2014]] · [[/Sinupan 2013|2013]] · [[/Sinupan 2012|2012]] · [[/Sinupan 2011|2011]] · [[/Sinupan 2010|2010]] · [[/Sinupan 2009|2009]] · [[/Sinupan 2008|2008]] · [[/Sinupan 2007|2007]] · [[/Sinupan 2006|2006]] · [[/Sinupan 2005|2005]]

&lt;!---{{Archive list long}}----&gt;
|}&lt;!--TAPOS NG KAHONG SINUPAN--&gt;

'''''Alam ba ninyo...'''''
&lt;!--SA IBABA NITO IDAGDAG ANG MGA KADARAAN LAMANG NA MGA PANG-ALAM BA NINYO! SALAMAT PO--&gt;

===Agosto 2022===
* ... na ang '''[[Potsdam]]''', kabesera ngayon ng [[Länder ng Alemanya|estado]] ng '''[[Brandenburgo]]''', ay naging tirahan ng mga [[Prusya|Prusong]] hari at '''[[Emperador ng Alemanya]]''' at kinakikitaan ng mga '''[[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|palasyo]]''' gaya ng '''[[Sanssouci]]'''?

===Mayo 2022===

* ... na pinanatili ni [[Ferdinand Marcos]] ang buong kapangyarihan bilang diktador kahit pa pormal na natanggal ang '''[[Batas militar sa ilalim ni Ferdinand Marcos|batas militar]]''' noong Enero 17, 1981?
* ... na nagbibigay ang akdang '''''[[Sinaunang Panahon ng mga Hudyo]]''''' ni [[Josephus|Josefo]] kasama ang isa pang pangunahing akda, ang ''Digmaang Hudyo'' (''De Bello Iudaico''), ng mahalagang materyal para sa mga dalubhasa sa kasaysayan na nais maunawaan ang [[Hudaismo]] noong [[unang siglo|unang siglo CE]] at panahon ng sinaunang [[Kristiyanismo]]?

===Pebrero 2022===
* ... na para kay [[Mao Zedong]], &quot;ang mamatay para sa bayan ay mas matimbang kaysa '''[[Bundok Tai]]''', ngunit ang magtrabaho para sa mga [[pasismo|pasista]] at mamatay para sa mga mapagsamantala at mapang-api ay mas magaan kaysa isang balahibo&quot;?
===Enero 2022===
*... na ang '''[[Foiano della Chiana]]''' ay nagkaroon ng mga pader na hugis-puso noong 1480 matapos itong mapasailalim sa kapangyarihan ng [[Florencia]]?
*...na muling tumaas ang bilang ng [[populasyon]] sa '''[[Pulo ng Babuyan]]''' simula noong bumaba ito noong [[Panahon ng Kastila (Pilipinas)|Panahon ng Kastila]]?
*...na maaari kang [[Paglalakbay sa panahon|lumakbay]] sa taong [[2046]] gamit ang '''[[Wayback Machine]]'''?

&lt;!---Nasa ibaba ang kaurian at mga interwiki--&gt;
[[Kaurian:Alam Ba Ninyo ng Wikipedia]]</text>
      <sha1>3a7d93s8nlvwsc4lqz2ikwyis3uc3xb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962242</id>
      <parentid>1962225</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T10:18:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Agosto 2022 */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8555" xml:space="preserve">{{ABNkahon}}
Ito ang mga huling bagong artikulo sa [[Wikipedia]] na napili sa [[Unang Pahina]] bilang bahagi ng ''[[Template:UnangPahinaAlam|Alam ba ninyo?]]''  Tingnan ang [[Special:Newpages|mga bagong pahina]] para sa kumpletong tala ng mga bagong pahina.  May sinusunod na gabay ang Wikipediang Tagalog hinggil sa pagdagdag sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;, subalit maaaring magdagdag ang kahit sino basta ba susundin ang gabay na ito.  Maaari mong ilagay o idagdag ang iyong mungkahing '''paksa''' (ito ang pangalan ng pahina o ang pamagat ng artikulo) at '''pamukaw na tanong''' sa '''''[[Wikipedia:Paghahanda at mga mungkahi para sa Alam Ba Ninyo|paghahanda at mga mungkahi para sa Alam Ba Ninyo?]]''''' ng mga maaaring gamitin para sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;.  Doon sa handaang iyon kumuha ng pamalit na pangkat para sa ''Unang Pahina''.  Basahin sa ibaba kung ilan ang dapat na laman ng bawat pangkat.  Sa kasalukuyan, lingguhan ang pagpapalit ng mga pangkat upang maitanghal ng husto ang mga paksa.  Ibabalik ito sa isa hanggang dalawang ulit na pagpapalit &lt;!--ng mga pangkat sa loob ng 24 na oras, upang maitanghal nang husto ang mga paksa--&gt; ayon sa bilang ng mga kandidatong artikulo o pahina.  Pero, ''inuulit po lamang'', na pakibasa muna ang mga gabay na nasa ibaba bago ito gawin. O, kaya maaaring magmungkahi muna kayo sa ''[[Usapang suleras:UnangPahinaAlam|Usapan hinggil sa mungkahi at paghahanda para sa Alam Ba Ninyo?]]''.

==Mga gabay at panuntunan==
Ito lamang ang mga paunang gabay sa pagdagdag ng paksa sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;:

*Tumingin ng mga bagong pahina sa [[Special:Newpages|Natatangi: Mga Bagong Pahina]] (o ''[[Special:Newpages]]'') para maidagdag.
*Dapat na may '''sanggunian''' ang artikulo o lathalain.  Kung wala pa, pakihanapan at pakilagyan.
*Bilang tulong at ambag sa Tagalog na Wikipedia, pumili o magsulat po sana ng artikulong hindi bababa sa '''1,500''' titik o karakter (mga 2 ''kilobyte'') ang nilalaman ng katawan ng artikulo hindi kabilang ang pamagat o pangalan ng pahina, mga pamagat ng seksiyon, mga titik na nasa sanggunian, kawing na panlabas, mga kapsyon ng larawan, mga kahon ng impormasyon (''infobox''), talaan, tabla, kategorya, at mga katulad.  Isa lamang pong '''''mungkahi''''' at '''''panukala''''' ang mga ito para sa kapakanan ng mga mambabasa at tagagamit ng Tagalog na Wikipedia.  Maaari mong bilangin ang mga nilalamang titik ng iyong artikulo sa pamamagitan ng pagkopya nito patungo sa isang pahinang pandokumento ng ''[[Microsoft Windows|Microsoft Word]]'' sa tulong ng ''Tools'' (kasangkapang-kagamitan) kung saan matatagpuan ang ''word count'' o pambilang.  Maaari ka ring gumamit ng ibang ''program'' na [[pangkompyuter]], kung ibig.  Sa ibang paraan ng pagpapaliwanag: mas mainam ang mahigit sa isang '''dangkal''' na haba ng lathalain kaysa ''kalahating dangkal'' lamang.  Mas lalong nakaaangat ang lampas pa sa dalawang dangkal.  
*Kung minsan, maaari pa rin kayong makakita ng maiikling artikulo sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;, depende sa bilang ng mga kandidato sa loob ng isang panahon.  Sa kasong iyon, hinihiling po na tumulong kayo sa pagpapahaba, pagpapalawig, at pagpapaunlad ng artikulo hanggang sa maabot o malampasan ang hinihinging bilang, maging ang kalidad.  Lalo na kung [[:Category:Stub|usbong]] (''[[:Category:Stub|stub]]'') pa ito.  Ngunit talaga pong higit na mas mainam kung umabot na sa bilang at pamantayan ang artikulo bago ito mailagay dito sa ''Alam Ba Ninyo?'' dahil mas nakatutulong na sa tagabasa.
*Dapat na nakapupukaw ng pansin ang '''pamukaw na tanong''' na gagamitin (tingnan ang mga halimbawang nasa supnayan na nasa ibaba).
*Hindi isang pangkalahatang seksiyon ng tribya (''trivia'') ang &quot;Alam ba ninyo?&quot;.
*Dapat nasa loob ng nakaraang &lt;!---'''5 araw'''---&gt; 30 araw (isang buwan) ng [[Special:Newpages|Mga Bagong Pahina]] ang artikulo na idadagdag. 
*Nasa artikulo dapat ang binanggit sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;
*Kailangang may larawan ang nasa pinakaibabaw na paksa.
*Dapat naka-&lt;nowiki&gt;'''BOLD'''&lt;/nowiki&gt; (&lt;nowiki&gt;'''MAKAKAPAL ANG MGA TITIK'''&lt;/nowiki&gt;) ng titulo ng bagong dinagdag na paksa sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;
*Sa pangkalahatan, nakalimita lamang sa '''LIMANG''' (5) paksa, ngunit kung anumang kaso maaaring mahigit dito ngunit hindi lalampas sa &lt;!---'''WALO''' (8)---&gt; '''SIYAM''' (9).  Siguraduhin lamang na susukat ito sa pahina noong mga panahong iyon.  Gamitin ang inyong ''sintido kumon'' o &quot;karaniwang kaisipan&quot;.
*Lagyan ng ''tag'' o tatakan ng {{[[Suleras:AlamBaNinyoUsapan]]}} ang pahina ng usapan ng artikulo bilang rekord. 
:Halimbawa: 
::{{Suleras:AlamBaNinyoUsapan|Setyembre 3|2007}}.
*Bukod sa itaas, maaari mong padalhan ng isang mensahe ang may-akda o nagsimula ng artikulo sa pamamagitan ng paggamit ng suleras na ito: &lt;tt&gt;&lt;nowiki&gt;{{subst:AlamBaNinyoUsapan2|Abril 3|2008|Pangalan ng artikulo}} --~~~~&lt;/nowiki&gt;&lt;/tt&gt; (nagmula sa: {{[[Suleras:AlamBaNinyoUsapan2]]}}), upang maipagbigay-alam sa may-akda ang pagkakapili ng kaniyang artikulo.  Kung sakaling wala pang panagutan ang nag-ambag ng artikulo, ipadala pa rin ang mensahe upang mahikayat siyang gumawa ng sariling akawnt.  Huwag mong kalimutang lumagda sa pahina ng usapan ng pinagbigyan ng mensahe. Ganito ang mababasa ng pinadalhan ng mensahe:
::{{Suleras:AlamBaNinyoUsapan2|Marso 30|2008}}
*Kung minsan, maaaring '''muling mapili''' ang isang lumang artikulo, lalo na kung napalawig ito ng may ikatlong ulit ang haba (''mungkahi'') o higit pa, at may kahalagahan at nakapupukaw ng isipan ang mga nadagdag na kaalamang maipapamahagi nito sa mambabasa.
*Idagdag dito sa '''supnayan''' sa ibaba ang mga paksang tinanggal (ayon sa petsa: buwan at taon) - ''dahil nagamit na'' - para sa &quot;Alam ba ninyo?&quot;.  Pakiusap, maglagay ng patlang o puwang sa pagitan ng bawat pangungusap.
*Nilalagay na sa '''mga sinupan''' (ayon sa taon; nasa ibaba, sa gawing kanan) ang mga dating nasupnay dito sa ibaba kapag tapos na ang kasalukuyang taon, o kung masyado nang mahaba ang tala ng supnayan sa ibaba.

== Supnayan ng mga napiling ''Alam ba ninyo?'' ==
&lt;!--SIMULA NG KAHONG SINUPAN (ARKIBO)--&gt;
{| class=&quot;infobox plainlinks&quot; style=&quot;width:238px; background:#addfad; border:1px solid #4F7942; -moz-border-radius:8px;&quot;
| style=&quot;padding-top:4px; text-align:center;&quot;|
[[file:Replacement filing cabinet.svg|center|30px|]]
[[/Sinupan 2021|2021]] · [[/Sinupan 2020|2020]] · [[/Sinupan 2019|2019]] · [[/Sinupan 2018|2018]] · [[/Sinupan 2017|2017]] · [[/Sinupan 2015|2015]] · [[/Sinupan 2014|2014]] · [[/Sinupan 2013|2013]] · [[/Sinupan 2012|2012]] · [[/Sinupan 2011|2011]] · [[/Sinupan 2010|2010]] · [[/Sinupan 2009|2009]] · [[/Sinupan 2008|2008]] · [[/Sinupan 2007|2007]] · [[/Sinupan 2006|2006]] · [[/Sinupan 2005|2005]]

&lt;!---{{Archive list long}}----&gt;
|}&lt;!--TAPOS NG KAHONG SINUPAN--&gt;

'''''Alam ba ninyo...'''''
&lt;!--SA IBABA NITO IDAGDAG ANG MGA KADARAAN LAMANG NA MGA PANG-ALAM BA NINYO! SALAMAT PO--&gt;

===Agosto 2022===
* ... na ang '''[[Potsdam]]''', kabesera ngayon ng [[Länder ng Alemanya|estado]] ng '''[[Brandeburgo]]''', ay naging tirahan ng mga [[Prusya|Prusong]] hari at '''[[Emperador ng Alemanya]]''' at kinakikitaan ng mga '''[[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|palasyo]]''' gaya ng '''[[Sanssouci]]'''?

===Mayo 2022===

* ... na pinanatili ni [[Ferdinand Marcos]] ang buong kapangyarihan bilang diktador kahit pa pormal na natanggal ang '''[[Batas militar sa ilalim ni Ferdinand Marcos|batas militar]]''' noong Enero 17, 1981?
* ... na nagbibigay ang akdang '''''[[Sinaunang Panahon ng mga Hudyo]]''''' ni [[Josephus|Josefo]] kasama ang isa pang pangunahing akda, ang ''Digmaang Hudyo'' (''De Bello Iudaico''), ng mahalagang materyal para sa mga dalubhasa sa kasaysayan na nais maunawaan ang [[Hudaismo]] noong [[unang siglo|unang siglo CE]] at panahon ng sinaunang [[Kristiyanismo]]?

===Pebrero 2022===
* ... na para kay [[Mao Zedong]], &quot;ang mamatay para sa bayan ay mas matimbang kaysa '''[[Bundok Tai]]''', ngunit ang magtrabaho para sa mga [[pasismo|pasista]] at mamatay para sa mga mapagsamantala at mapang-api ay mas magaan kaysa isang balahibo&quot;?
===Enero 2022===
*... na ang '''[[Foiano della Chiana]]''' ay nagkaroon ng mga pader na hugis-puso noong 1480 matapos itong mapasailalim sa kapangyarihan ng [[Florencia]]?
*...na muling tumaas ang bilang ng [[populasyon]] sa '''[[Pulo ng Babuyan]]''' simula noong bumaba ito noong [[Panahon ng Kastila (Pilipinas)|Panahon ng Kastila]]?
*...na maaari kang [[Paglalakbay sa panahon|lumakbay]] sa taong [[2046]] gamit ang '''[[Wayback Machine]]'''?

&lt;!---Nasa ibaba ang kaurian at mga interwiki--&gt;
[[Kaurian:Alam Ba Ninyo ng Wikipedia]]</text>
      <sha1>bcg8mh60kxo93eh9ca69kk2s510rqi9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Parusang kamatayan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10158</id>
    <revision>
      <id>1962180</id>
      <parentid>1959417</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:13:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>152.32.112.184</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4709" xml:space="preserve">[[Talaksan:Beccaria - Dei delitti e delle pene - 6043967 A.jpg|thumb|[[Cesare Beccaria]], ''Dei delitti e delle pene'']]
Ang '''parusang kamatayan''', '''pangunahing parusa''', o '''parusang kapital''', kilala rin bilang '''death penalty''', ay isang '''pagbitay''', o pagsasagawa ng parusang kamatayan&lt;ref name=Bansa1&gt;[http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&amp;type=search&amp;data=execution ''Execution'', pagbitay, pagganap, pagsasagawa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306043144/http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&amp;type=search&amp;data=execution |date=2016-03-06 }}, Bansa.org&lt;/ref&gt;&lt;ref name=Bansa2&gt;[http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&amp;type=search&amp;data=bitay Bitay, &quot;to execute by hanging&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306041055/http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&amp;type=search&amp;data=bitay |date=2016-03-06 }}, Bansa.org at [https://web.archive.org/web/20090214170422/http://geocities.com/athens/academy/4059/diction.html Regala, Armando A.B. Regala], Geocities.com&lt;/ref&gt;, ng isang pamahalaan bilang parusa para sa isang [[krimen]] kadalasang tinatawag na isang ''opensang kapital'' o isang ''krimeng kapital''. Sa kasaysayan, ginagamit ang pagbitay sa mga [[kriminal]] at mga kalaban sa politika ng halos lahat ng mga lipunan sa pamamagitan ng prosesong hudisyal o sa adhikaing pampolitika katulad ng pagsupil ng [[pampolitika na pagtutol]]. Sa mga demokratikong mga bansa sa buong mundo, karamihan ang mga [[Europa|Europeo]] at [[Latino Amerika]]nong bansa ang nagtanggal ng parusang kamatayan (maliban sa [[Estados Unidos]], [[Guatemala]] at ng [[Karibe]]), habang pinapanatili ito ng mga [[demokrasya]] sa [[Asya]] at [[Aprika]]. Sa mga hindi demokratikong mga bansa, karaniwan ang paggamit ng parusang kamatayan.

== May paglilitis ayon sa batas ==
Sa mga karamihan ng mga lugar na sinasagawa ang parusang kamatayan ngayon, nakalaan ang parusa sa mga ilang [[pagpatay ng tao|pagpatay]], [[Pag-hijack ng sasakyang panghimpapawid]], [[Terorismo]], [[ Mga krimen laban sa sangkatauhan]], [[malawakang pagpaslang|Malawakang Pagpatay]], [[krimen sa digmaan]], [[paniniktik|espiya]], [[sedisyon]], [[Pandarambong]], o [[pagtataksil]] o bahagi ng [[katarungang militar]]. Sa ilang mayoryang-[[Muslim]] na bansa, pinarurusahan ng kamatayan ang ilang mga krimeng sekswal, kabilang ang [[pangangalunya]] at [[sodomya]]. Sa maraming bansa, isang opensang kapital ang [[pangangalakal ng bawal na gamot]]. Sa [[Tsina]], pinaparusahan din ng kamatayan ang seryosong mga kaso ng korupsiyon at ang [[pangangalakal ng tao]]. Sa mga militar sa buong mundo, pinaparusahan din ng kamatayan ng mga [[korte militar]] ang [[kaduwagan]], [[pagpapabaya]], [[insubordinasyon]], at [[pag-aalsa]].

== Walang paglilitis at hindi ayon sa batas ==
{{otheruses|Lynch}}
[[Talaksan:Lynching of Laura Nelson, May 1911.jpg|thumb|right|Ang isinagawang linsamiyento sa isang babae sa [[Okemah, Oklahoma]], [[Oklahoma]], noong 1911.]]
May isa pang uri ng pagganap ng pagbitay na tinatawag na '''''lynch''''' (pangngalan) o '''''[[:en:lynching|lynching]]''''' (ang gawain)&lt;ref name=Bansa3&gt;[http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&amp;type=search&amp;data=lynch Lynch] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306035826/http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&amp;type=search&amp;data=lynch |date=2016-03-06 }}, Bansa.org at [http://www.gutenberg.org/etext/20738 Gutenberg.org (1915)], ''lynch'', &quot;patayín karakaraka ng mga tao ang may sala.&quot;&lt;/ref&gt; sa [[wikang Ingles]].  Tinatawag natin itong '''linsamiyento''' o '''lintsamiento''' (batay sa ''[[:es:linchamiento|lichamiento]]'' ng [[wikang Kastila|Kastila]]),&lt;ref&gt;Literal na salin batay sa Kastilang ''linchamiento''.&lt;/ref&gt; o kaya '''Batas Lynch'''.  Isa itong pagpatay na kara-karaka (o kaagad) ng maraming mga tao sa isang nagkasala o pinararatangang kriminal, na walang [[paglilitis]] ayon sa batas.  Sinasabing nagmula ang salitang ito mula sa pangalan ni [[Charles Lynch]] (1736–1796) ng [[Virginia (estado)|Virginia]], [[Estados Unidos]], isang lalaking nanggulo o nangmolestiya sa mga Loyalista noong kapanahunan ng [[Rebolusyong Amerikano]].  Ngunit sa larangan ng kasaysayan, karaniwang tumutukoy ang ''lynching'' sa pagbibitin, mula sa [[leeg]] man o patiwarik, ng mga nagngingitngit na mamamayan sa isang pinagbibintangan tao.&lt;ref name=NBK&gt;{{cite-NBK|Lynching}}&lt;/ref&gt;  Sa kasaysayan ng Estados Unidos, dating isinasagawa ito - dahil sa diskriminasyon - sa mga taong may maitim na balat at alipin.

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

[[Kategorya:Batas]]
[[Kategorya:Diskriminasyon]]
[[Kategorya:Pang-aabuso ng karapatang pantao]]
[[Kategorya:Parusang kamatayan|*]]</text>
      <sha1>p695gn5993vo7bt2yrfk6hhj1mviip1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Anak (pelikula)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10569</id>
    <revision>
      <id>1962126</id>
      <parentid>1932069</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T15:01:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>112.204.168.98</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Mga tauhan at katauhan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4701" xml:space="preserve">{{Infobox film
| name           = Anak
| image          = Anak.jpg
| image_size     = 220px
| caption        = 
| director       = Rory B. Quintos
| producer       = Malou N. Santos &lt;br&gt; Charo Santos-Concio
| writer         = [[Ricardo Lee|Ricardo Alfonso Lee]] &lt;br&gt; Raymond Antonino Lee
| narrator       = 
| starring       = Vilma Santos &lt;br&gt; Claudine Barretto
| music          = Jessie Lasaten
| cinematography = Joe Batac
| editing        = George Jarlego
| distributor    = [[Star Cinema|Star Cinema Productions]]
| released       = 10 Mayo 2000
| runtime        = 
| country        = Pilipinas
| language       = Tagalog
| budget         = 
| gross          = 
}}

Ang '''''Anak''''' ay isang pelikula noong 2000 na handog ng [[Star Cinema]] para sa mga OFW ''(Overseas Filipino Workers)'' sa iba't ibang dako ng mundo. Sa natatanging [[pelikula]] na ito na sumikat sa takilya at kumita ng mahigit 110 milyon [[piso ng Pilipinas|piso]] ay pinagbibidahan nina [[Vilma Santos]] at [[Claudine Baretto]].  Noong 2000, ang pelikulang ito ang pinakatanyag na pelikula sa kasaysayan ng pelikula sa industriyang Pilipino dahil sa laki ng binatak nito sa takilya.

== Buod ng kuwento ==
Ang istorya ay tungkol kay Josie (Vilma Santos), isang ina na nagtatrabaho sa Hong Kong bilang domestic worker. Ginawa niya ito upang makapagpadala ng pera sa mga anak niya upang matustusan ang kanilang pangangailangan. Binanggit niya na ginagawa niya ito para mabigyan ng magandang kinabukasan ang kanyang mga anak. Bagama't siya ay malayo sa kanila, tiniis nya ang mga pasakit ng kanyang amo at ang kanyang pagnanais na makasama ang kanyang mga anak sa kanilang paglaki.

Pagkaraan ng ilang taon ay nakauwi na rin siya dahil sa pagpapasyang hindi na pagtatrabaho sa Hong Kong at siya ay magnenegosyo na lamang. Sa kanyang pagbabalik, hinarap niya ang matabang na pagsalubong ng mga anak. Si Daday (Sheila Mae Alvero), ang bunso, ay hindi siya kilala, si Michael (Baron Geisler) ay mahiyain at walang kimi at si Carla (Claudine Barretto), na hindi man lang siya ginagalang at iniitsa-pwera lamang. Lahat ng hirap ay tiniis niya upang makuha man lamang ang atensiyon ng mga anak at sa mga araw na lumilipas ay nakikilala niya ang kanyang mga anak. Nakita niya ang mga bisyo at karanasan ni Carla ang pag-aaral, paninigarilyo, paglalagay ng tattoo, paghihithit ng rugby, panlalalake at paglalaglag ng bata. At marami pang problema ang kanyang kinaharap, ang pagkawala ng iskolarship ni Michael na siya pa namang pinakamatalino sa kanyang mga anak, iniwan siya ng isa sa mga kasosyo niya dahil nagastos nito ang perang ibabahagi sana niya.

Si Josie ay nagkaroon ng maraming pagkukulang. Isa siyang masamang ehemplo katulad ng anak niyang si Carla. Ang kanyang paglaki ng walang inang gumagabay sa kanyang tabi ang nagtaboy sa kaniya para magrebelde, ngunit sa kanilang alitang iyon, naintindihan rin ni Carla ang pagmamahal ni Josie sa kanila bagama't malayo siya sa kanilang tabi. At mula sa pangyayaring iyon ay nagbalik-loob si Carla sa kanyang ina at nagpakatino na siya bilang anak at nakatatandang kapatid na siyang gagabay sa mga bata niyang kapatid sa muling pag-alis ng ina.

== Mga tauhan at katauhan ==

* [[Vilma Santos]] - Josie
* [[Claudine Barretto]] - Carla
* [[Joel Torre]] - Rudy
* [[Baron Geisler]] - Michael
* Sheila Mae Alvero - Daday
* [[Amy Austria]] - Lyn
* [[Cherry Pie Picache]] - Mercy
* Leandro Muñoz - Brian
* [[Tess Dumpit]] - Norma
* Cris Michelena - Arnel
* [[Anna Larrucea]] - batang Carla
* Carlo Aquino - batang Michael
* [[Gino Paul Guzman]] - Don Don
* [[Jodi Sta. Maria]] - Bernadette
* Odette Khan - Mrs. Madrid
* Jiro Manio   - Jason

== Mga parangal ==

* Ika-19 na FAP Awards
** Pinakamahusay na Sumusuportang Aktres (''Best Supporting Actress''): Claudine Barretto
** Pinakamuhusay na Pagsulat ng Iskript (''Best Screenplay''): Ricky Lee
* Ika-17 Star Awards 
** Pinakamahusay na Aktres (''Best Actress''): Vilma Santos
** Ikatlong Gawad Sining Sine (''PASADO Awards'')
** Pinakamahusay na Pelikula (''Best Picture'')
* The Catholic Mass Media Awards 
** Pinakamahusay na Pelikula (''Best Film'')

Ito rin ang napili ng mga opisyales ng pelikula sa [[Pilipinas]] para isali sa Academy Awards sa [[Estados Unidos]] para sa kategorya ng ''Best Foreign Film''. Gayunpaman, hindi ito napili porn sa nominasyon.

== Kawing panlabas ==
* [http://www.abs-cbn.com/star%2Dcinema/awards.aspx Star Cinema Awards] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060522181645/http://www.abs-cbn.com/star-cinema/awards.aspx |date=2006-05-22 }}
* [http://www.imdb.com/title/tt0246425/ Detalye ng Anak sa IMDB]

[[Kategorya:Mga pelikula mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga pelikula ng 2000]]</text>
      <sha1>3vxjd2qju0ot1xnree9e1eyj4hfbzj3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Laguna de Bay</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10840</id>
    <revision>
      <id>1962161</id>
      <parentid>1907301</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:58:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>136.158.35.26</ip>
      </contributor>
      <comment>ye</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2517" xml:space="preserve">[[Image:Laguna_de_Bay_zoom.jpg|200px|right|thumb|Lawa ng [[Laguna]].]]
[[Talaksan:Ph locator map laguna.png|thumb|Mapa ng Pilipinas at ang lalawigan ng Laguna na sakop ng [[CALABARZON]].]]
[[Talaksan:Ph locator laguna bay.png|thumb|Ang Lawa ng Laguna na pinapaikutan ng lalawigan ng Laguna at Rizal at ng Metro Manila sa may Hilagang-kanlurang bahagi.]]
I dunno Ang '''Lawa ng Laguna''' o '''Laguna de Baý''' ([[Wikang Tagalog|Tagalog]]: Lawa ng Baý)  ay ang pinakamalaking lawa sa [[Pilipinas]] at pangalawa sa pinakamalaking panloob na sariwang-tubig na lawa sa [[Timog-silangang Asya]], pumapangalawa lamang sa [[Lawa ng Toba]] ng [[Sumatra]], [[Indonesia]].  Matatagpuan ito sa pulo ng [[Luzon]] sa pagitan ng mga [[mga lalawigan ng Pilipinas|lalawigan]] ng [[Laguna]] sa timog at [[Rizal]] sa hilaga.  Matatagpuan ang [[Kalakhang Maynila]] sa kanlurang baybayin.  Nasa 949 kilometro ang lawak ng ibabaw init at mayroong pangkaraniwang lalim na 2 metro.

Parang titik '[[W]]' ang lawa, kasama ang dalawang tangway na lumalabas na pasulong na pahaba mula sa hilagang pampang.  Dumadaloy ang Lawa ng Laguna patungong [[Look ng Maynila]] sa pamamagitan ng [[Ilog Pasig]].  Maraming mga kulungan ng [[isda]] ang lawa na ginawa ng mga mangingisda na malimit na mangisda doon.

Mayroong tatlong pulo sa lawa, ang pulo ng [[Talim]], na kabilang sa isang bahagi ng bayan ng Binangonan at Cardona sa lalawigan ng Rizal, pulo ng [[Lungsod ng Calamba|Calamba]], isang pribadong lugar at ginawang isang eleganteng [[Isla ng Calamba]], at pulo ng [[Los Baños, Laguna|Los Baños]].

Lumang pangalang [[Kastila]] ang Laguna de Bay para sa Lawa ng Bay. Isang bayan ng Laguna ang Bay (binibigkas bilang bä'ï).  Pulilan ang pangalan nito bago dumating ang mga Kastila sang-ayon sa dokumento noong 1613 na ''Vocabulario de Lengua Tagala'' na ipinalimbag sa [[Pila, Laguna]].

Ang [[w:Laguna Lake Development Authority|Laguna Lake Development Authority]], itinatag noong [[1966]], ay isang katawan ng [[pamahalaan]] na may pananagutan sa pagtaguyod, pagsusulong at pagpapanatili sa lawa at pagsapo ng [[tubig]] nito.

==Tingnan rin==
* [[Hungarian Water Technology Corporation]] (Hungary)

==Kawing panlabas==
*[http://historyofpila.blogspot.com Kasaysayan ng Pila]
*[http://www.pinagpala.net.tf Pila:Bayang Pinagpala]
*[http://www.llda.gov.ph Laguna Lake Development Authority (LLDA) Website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180323222359/http://llda.gov.ph/ |date=2018-03-23 }}

[[Kaurian:Mga lawa ng Pilipinas]]</text>
      <sha1>oisndfxf2p3h5xvkjgg9nd56hzu34oh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Berlin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11824</id>
    <revision>
      <id>1962143</id>
      <parentid>1961105</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T01:37:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>122.52.46.18</ip>
      </contributor>
      <comment>refnote</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147314" xml:space="preserve">{{Infobox settlement|name=Berlin|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=Alemanya|subdivision_type1=[[Landstadt ng Alemanya|Estado]]|subdivision_name1=[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|Berlin]]|settlement_type=Kabeserang lungsod, [[Landstadt ng Alemanya|Estado]], at [[Mga munisipalidad ng Alemanya|munisipalidad]]|image_skyline={{Photomontage|position=center
| photo1a = Siegessaeule Aussicht 10-13 img4 Tiergarten.jpg
| photo2a = Brandenburger Tor abends.jpg
| photo2b = Berliner Dom, Westfassade, Nacht, 160309, ako.jpg
| photo3a = Schloss Charlottenburg (233558373).jpeg
| photo3b = Berlin_Museumsinsel_Fernsehturm.jpg
| photo4a = Siegessäule-Berlin-Tiergarten.jpg
| photo4b = Hochhäuser am Potsdamer Platz, Berlin, 160606, ako.jpg
| photo5a = Reichstag Berlin Germany.jpg 
| color_border              = white
| color                     = white
| spacing = 2
| size = 270
| foot_montage = '''Mula itaas, kaliwa pakanan''': [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]] skyline; [[Tarangkahang Brandenburgo]]; [[Katedral ng Berlin]]; [[Palasyo ng Charlottenburg]]; [[Pulo ng mga Museo]], at [[Toreng Pang-TV ng Berlin]]; [[Haligi ng Tagumpay ng Berlin|Haligi ng Tagumpay]]; [[Plaza Potsdam]]; at [[gusaling Reichstag]]
}}|image_shield=Coat of arms of Berlin.svg|shield_size=70px|pushpin_map=Germany#Europe|pushpin_relief=yes|pushpin_map_caption=Kinaroroonan sa Alemanya|coordinates={{coord|52|31|12|N|13|24|18|E|format=dms|display=inline,title}}|image_flag=Flag_of_Berlin.svg|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|type=shape&lt;!--line--&gt;|fill=#ffffff|fill-opacity=0|stroke-color=|stroke-width=2|frame-width=250|frame-height=300}}|total_type=Lungsod/Estado|area_total_km2=891.7|area_footnotes=&lt;ref name=&quot;statoffice&quot;&gt;{{cite web |access-date=2 May 2019 |title=Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |language=de |archive-date=8 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308125331/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;|population_total=3769495|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;/&gt;|population_as_of=Disyembre 31, 2020|population_urban=4473101|population_urban_footnotes=&lt;ref name=&quot;citypopulation_urban&quot;&gt;{{cite web|url=https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|author=citypopulation.de quoting Federal Statistics Office|title=Germany: Urban Areas|access-date=2021-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603133151/https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|archive-date=2020-06-03|url-status=live}}&lt;/ref&gt;|population_metro=6144600|population_metro_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |url-status=dead |archive-date=27 August 2021 |title=Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik |date=8 February 2019 |website=statistik-berlin-brandenburg.de |publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg |access-date=24 November 2019}}&lt;/ref&gt;|elevation_m=34|population_demonyms=Berlines&lt;br/&gt;Berliner (m), Berlinerin (f) (Aleman)|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€155 billion (2020)&lt;ref&gt;{{cite web|url = https://www.statistikportal.de/en/node/649|title = Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2020|website = www.statistikportal.de|access-date = 1 April 2021|archive-date = 1 April 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210401011816/https://www.statistikportal.de/en/node/649|url-status = live}}&lt;/ref&gt;|blank1_name_sec1=GRP kada tao|blank1_info_sec1=€41,000 (2020)|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.964&lt;ref name=&quot;GlobalDataLab&quot;&gt;{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|2nd of 16]]|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+01:00|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+02:00|blank_name_sec2=[[GeoTLD]]|blank_info_sec2=[[.berlin]]|website={{URL|www.berlin.de/en/}}|governing_body=[[Abgeordnetenhaus ng Berlin]]|leader_title=[[Namumunong Alkalde ng Berlin|Namumunong Alkalde]]|leader_party=SPD|leader_name=[[Franziska Giffey]]|geocode=[[Nomenclature of Territorial Units for Statistics|NUTS Region]]: DE3|area_code=[[List of dialling codes in Germany#030 – Berlin|030]]|registration_plate=B{{NoteTag |1 = Prefixes for vehicle registration were introduced in 1906, but often changed due to the political changes after 1945. Vehicles were registered under the following prefixes: &quot;I A&quot; (1906&amp;nbsp;– April 1945; devalidated on 11 August 1945); no prefix, only digits (from July to August 1945), &quot;БГ&quot; (=BG; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;ГФ&quot; (=GF; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;БM&quot; (=BM; 1945–47, for motor bikes), &quot;ГM&quot; (=GM; 1945–47, for motor bikes), &quot;KB&quot; (i.e.: [[Allied Kommandatura|Kommandatura]] of Berlin; for all of Berlin 1947–48, continued for [[West Berlin]] until 1956), &quot;GB&quot; (i.e.: Greater Berlin, for [[East Berlin]] 1948–53), &quot;I&quot; (for East Berlin, 1953–90), &quot;B&quot; (for West Berlin from 1 July 1956, continued for all of Berlin since 1990).}}|iso_code=DE-BE|official_name=Berlin}}Ang '''Berlin''' ay ang [[kabisera|kabesera]] ng [[Alemanya]]. May 3.7 milyong naninirahan dito, ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Alemanya batay sa populasyon|pinakamalaking lungsod]] sa bansa ayon sa lugar at populasyon&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Milbradt |first=Friederike |date=6 February 2019 |title=Deutschland: Die größten Städte |language=de |work=[[Die Zeit]] (Magazin) |location=Hamburg |url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |url-status=live |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213183401/https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |archive-date=13 February 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 August 2019 |title=Leipzig überholt bei Einwohnerzahl Dortmund – jetzt Platz 8 in Deutschland |language=de |work=[[Leipziger Volkszeitung]] |location=Leipzig |url=https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |url-status=dead |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113070247/https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |archive-date=13 November 2019}}&lt;/ref&gt;, at ang pinakamalaking lungsod ayon sa populasyon sa [[Kaisahang Yuropeo|Unyong Europeo]], ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod.&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Isa sa [[Länder ng Alemanya|labing-anim na kinabibilangang estado]] ng Alemanya, ang Berlin ay napalilibutan ng [[Brandeburgo|Estado ng Brandenburgo]] at kadugtong ng [[Potsdam]], ang kabesera ng Brandenburgo. Ang urbanong pook ng Berlin, na may populasyon na humigit-kumulang 4.5 milyon, ay ang pangalawang pinakamataong urbanong pook sa Alemanya pagkatapos ng [[Ruhr]]. Ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin-Brandenburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandenburgo]] ay may humigit-kumulang 6.2 milyong mga naninirahan at ito ang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|ikatlong pinakamalaking kalakhang rehiyon ng Alemanya]] pagkatapos ng mga rehiyon ng [[Rin-Ruhr]] at [[Francfort Rin-Meno|Rin-Meno]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 October 2016 |title=Daten und Fakten zur Hauptstadtregion |url=https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175940/https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |archive-date=21 March 2019 |access-date=13 April 2022 |website=www.berlin-brandenburg.de}}&lt;/ref&gt; Nagkaroon ng [[Pag-iisa ng Berlin at Brandenburgo|bigong pagtatangkang pag-isahin ang parehong estado noong 1996]], at sa kabila ng nananatiling hiwalay, ang dalawang estado ay nagtutulungan sa maraming bagay hanggang ngayon.

Ang Berlin ay tumatawid sa pampang ng [[Spree (ilog)|Spree]], na dumadaloy sa [[Havel]] (isang [[tributaryo]] ng [[Ilog Elba|Elbe]]) sa kanlurang boro ng [[Spandau]] . Kabilang sa mga pangunahing topograpikong tampok  ng lungsod ay ang maraming lawa sa kanluran at timog-silangan na mga boro na nabuo ng [[Spree (ilog)|Spree]], [[Havel]], at [[Dahme (ilog)|Dahme]], na ang pinakamalakin ay ang [[Lawa ng Müggelsee|Lawa Müggelsee]]. Dahil sa lokasyon nito sa [[Kapatagang Europeo]], ang Berlin ay naiimpluwensiyahan ng isang [[Klimang banayad|banayad na pana-panahong klima]]. Halos sangkatlo ng lugar ng lungsod ay binubuo ng mga kagubatan, [[Tala ng mga liwasan at hardin sa Berlin|liwasan, hardin]], ilog, kanal, at lawa.&lt;ref name=&quot;gruen&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay nasa lugar ng diyalektong [[Gitnang Aleman]], ang [[Alemang Berlin|diyalekto ng Berlin]] ay isang varyant ng mga [[Mga diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch|diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch]].

Unang naidokumento noong ika-13 siglo at sa pagtawid ng dalawang mahalagang makasaysayang [[Ruta ng kalakalan|rutang pangkalakalan]],&lt;ref name=&quot;staple&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Margrabyato ng Brandenburgo]] (1417 – 1701), ang [[Kaharian ng Prusya]] (1701–1918), ang [[Imperyong Aleman]] (1871). –1918), ang [[Republikang Weimar]] (1919–1933), at [[Alemanyang Nazi]] (1933–1945). Ang [[Berlin noong dekada '20]] ay ang ikatlong pinakamalaking munisipalidad sa mundo.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 2009 |title=Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany) |url=https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706161901/https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |archive-date=6 July 2018 |access-date=9 October 2009 |publisher=www.h-net.org}}&lt;/ref&gt; Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang kasunod na pananakop nito ng mga matagumpay na bansa, nahati ang lungsod; ang [[Kanlurang Berlin]] ay naging isang de facto na [[Engklabo at eksklabo|eksklabo]] ng [[Kanlurang Alemanya]], na napapalibutan ng [[Pader ng Berlin]] (mula Agosto 1961 hanggang Nobyembre 1989) at teritoryo ng Silangang Aleman.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Wall |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080630080628/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |archive-date=30 June 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Encyclopædia Britannica]]}}&lt;/ref&gt; Ang [[Silangang Berlin]] ay idineklara na kabesera ng Silangang Alemanya, habang ang [[Bonn]] ay naging kabesera ng Kanlurang Alemanya. Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman]] noong 1990, ang Berlin ay muling naging kabesera ng buong Alemanya.

Ang Berlin ay isang [[Lungsod pandaigdig|pandaigdigang lungsod]] ng [[Kultura ng Berlin|kultura]], [[Politika ng Berlin|politika]], [[Media ng Berlin|media]], at agham.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Capital of Germany |url=https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112204045/https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |archive-date=12 January 2012 |access-date=18 August 2008 |website=German Embassy in Washington}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Davies |first=Catriona |date=10 April 2010 |title=Revealed: Cities that rule the world&amp;nbsp;– and those on the rise |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |url-status=live |access-date=11 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014630/https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |archive-date=4 June 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Sifton |first=Sam |date=31 December 1969 |title=Berlin, the big canvas |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130412012910/https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |archive-date=12 April 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=22 October 2009 |title=Global Power City Index 2009 |url=https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |url-status=live |journal=Institute for Urban Strategies at the Mori Memorial Foundation |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629143736/https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |archive-date=29 June 2014 |access-date=29 October 2009}}&lt;/ref&gt; Nakabatay ang [[Ekonomiya ng Berlin|ekonomiya]] nito sa mga [[High tech|high-tech]] na kompanya at [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na sumasaklaw sa magkakaibang hanay ng mga [[Malilikhaing industriya|malikhaing industriya]], pasilidad ng pananaliksik, mga korporasyon ng media at mga lugar ng kumbensiyon.&lt;ref name=&quot;congress&quot;&gt;{{Cite web |title=ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007 |url=https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080922094543/https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |archive-date=22 September 2008 |access-date=18 August 2008 |website=ICCA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign2&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay nagsisilbing isang kontinental na pusod para sa trapiko sa himpapawid at tren at may napakakomplikadong ugnayan ng pampublikong transportasyon. Ang metropolis ay isang sikat na destinasyong [[Turismo sa Alemanya|panturista]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=4 September 2014 |title=Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend |url=https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |url-status=live |journal=Bloomberg L.P. |archive-url=https://web.archive.org/web/20140911154443/https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |archive-date=11 September 2014 |access-date=11 September 2014}}&lt;/ref&gt; Kabilang din sa mga makabuluhang industriya ang [[Teknolohiyang pang-impormasyon|IT]], mga [[parmasyutiko]], [[inhinyeriyang biyomedikal]], [[malinis na teknolohiya]], [[biyoteknolohiya]], konstruksiyon, at [[Elektronika|electronika]].

Ang Berlin ay tahanan ng mga unibersidad na kilala sa buong mundo gaya ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]], [[Pamantasang Teknikal ng Berlin|Pamantasang Teknikal]], [[Malayang Unibersidad ng Berlin|Malayang Unibersidad]], [[Unibersidad ng Sining ng Berlin|Unibersidad ng Sining]], [[ESMT Berlin]], [[Paaralang Hertie]], at [[Kolehiyong Bard ng Berlin]]. Ang [[Zoolohikong Hardin ng Berlin|Zoolohikong Hardin]] nito ay ang pinakabinibisitang zoo sa Europa at isa sa pinakasikat sa buong mundo. Dahil ang [[Estudyo ng Babelsberg|Babelsberg]] ang kauna-unahang malakihang estudyong pampelikulang kompleks sa mundo, ang Berlin ay isang lalong sikat na lokasyon para sa mga pandaigdigang [[Tala ng mga pelikulang isinagawa sa Berlin|paggawa ng pelikula]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 August 2008 |title=Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory |url=https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080813010550/https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |archive-date=13 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; Kilala ang lungsod sa mga pagdiriwang, magkakaibang arkitektura, nightlife, kontemporaneong sining at napakataas na kalidad ng pamumuhay.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Flint |first=Sunshine |date=12 December 2004 |title=The Club Scene, on the Edge |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130402221310/https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |archive-date=2 April 2013}}&lt;/ref&gt; Mula noong dekada 2000, saksi nag Berlin sa paglitaw ng isang kosmopolitang [[Startup ecosystem|eksenang]] [[entrepreneurship]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=13 June 2014 |title=Young Israelis are Flocking to Berlin |url=https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |url-status=live |journal=Newsweek |archive-url=https://web.archive.org/web/20140827183310/https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |archive-date=27 August 2014 |access-date=28 August 2014}}&lt;/ref&gt;

Nagtataglay ang Berlin ng tatlong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]]: [[Pulo ng mga Museo]]; ang mga [[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin]]; at ang mga [[Mga Modernismong Pabahay ng Berlin|Modernismong Pabahay ng Berlin]].&lt;ref name=&quot;UNESCO&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Kabilang sa iba pang mga tanawin ang [[Tarangkahang Brandenburgo]], ang [[gusaling Reichstag]], [[Potsdamer Platz]], ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], ang [[Gedenkstätte Berliner Mauer|Alaala ng Pader ng Berlin]], ang [[Galeriya ng Silangang Bahagi]], ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin]], [[Katedral ng Berlin]], at ang [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pantelebisyon ng Berlin]], ang pinakamataas na estruktura sa Alemanya. Maraming museo, galeriya, aklatan, orkestra, at mga pinagdadausan ng sports ang Berlin. Kabilang dito ang [[Altes Museum]], ang [[Alte Nationalgalerie|Lumang Pamabansang Galeriya]], ang [[Museong Bode]], ang [[Museong Pergamon]], ang [[Deutsches Historisches Museum|Museuong Pangkasaysayang Aleman]], ang [[Museong Hudyo Berlin]], ang [[Museo ng Likas na Kasaysayan, Berlin|Museo ng Likas na Kasaysayan]], ang [[Foro Humboldt]], ang [[Aklatang Estatal ng Berlin]], ang [[Estatal na Opera ng Berlin]], ang [[Filarmonika ng Berlin]], at ang [[Maraton ng Berlin]].

== Kasaysayan ==

=== Etimolohiya ===
Matatagpuan ang Berlin sa hilagang-silangan ng Alemanya, silangan ng Ilog [[Ilog Elba|Elbe]], na dating bumubuo, kasama ang Ilog (Sahon o Turingia) [[Saale]] (mula sa kanilang [[tagpuan]] sa [[Barby, Alemanya|Barby]] pataas), ang silangang hangganan ng [[Francia|Kahariang Franco]]. Habang ang Kahariang Franco ay pangunahing tinitirhan ng mga tribong [[Mga Aleman|Aleman]] tulad ng mga [[Mga Franco|Franco]] at mga [[Sakson|Sahon]], ang mga rehiyon sa silangan ng mga ilog sa hangganan ay pinaninirahan ng mga tribong [[Mga Eslabo|Eslabo]]. Ito ang dahilan kung bakit karamihan sa mga lungsod at nayon sa hilagang-silangan ng Alemanya ay may mga pangalang may pinagmulang [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]] ([[Germania Slavica]]). Ang mga karaniwang [[Hermanisasyon|Hermanisadong]] pangalan ng lugar na [[Hulapi|hulaping]] Eslabo na pinagmulan ay ''-ow'', ''-itz'', ''-vitz'', ''-witz'', ''-itzsch'' at ''-in'', ang mga [[unlapi]] ay ''Windisch'' at ''Wendisch''. Ang pangalang ''Berlin'' ay nag-ugat sa wika ng mga naninirahan sa [[Mga Kanlurang Eslabo|Kanlurang Eslabo]] sa lugar ng Berlin ngayon, at maaaring nauugnay sa Lumang [[Wikang Polabo|Polabong]] tangkay na ''berl-'' / ''birl-'' (&quot;latian&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Berger|first=Dieter|title=Geographische Namen in Deutschland|publisher=Bibliographisches Institut|year=1999|isbn=978-3-411-06252-2}}&lt;/ref&gt; Dahil ang ''Ber-'' sa simula ay parang salitang Aleman na ''Bär'' (&quot;oso&quot;), lumilitaw ang isang oso sa eskudo de armas ng lungsod. Kaya ito ay isang halimbawa ng [[armas parlantes]].

Sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|labindalawang boro]] ng Berlin, lima ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Pankow]] (pinakamatao), [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Marzahn-Hellersdorf]], [[Treptow-Köpenick]], at [[Spandau]] (pinangalanang Spandow hanggang 1878). Sa siyamnapu't anim na kapitbahayan nito, dalawampu't dalawa ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Altglienicke]], [[Alt-Treptow]], [[Britz]], [[Buch (Berlin)|Buch]], [[Buckow (Berlin)|Buckow]], [[Gatow]], [[Karow (Berlin)|Karow]], [[Kladow]], [[Köpenick]], [[Lankwitz]], [[Lübars]], [[Malchow (Berlin)|Marchow]][[Pankow (lokal)|,]] [[Marzahn]], [[Pankow]], [[Prenzlauer Berg]], [[Rudow]], [[Schmöckwitz]], [[Spandau (lokal)|Spandau]], [[Stadtrandsiedlung Malchow]], [[Steglitz]], [[Tegel]], at [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]]. Ang kapitbahayan ng [[Moabit]] ay may pangalang nagmula sa Pranses, at ang [[Französisch Buchholz]] ay ipinangalan sa mga [[Huguenot]].

=== Ika-12 hanggang ika-16 na siglo ===
[[Talaksan:ZLB-Berliner_Ansichten-Januar.jpg|thumb|Mapa ng Berlin noong 1688]]
[[Talaksan:Dom_und_Stadtschloss,_Berlin_1900.png|thumb|[[Katedral ng Berlin]] (kaliwa) at [[Palasyo ng Berlin]] (kanan), 1900]]
Ang pinakaunang katibayan ng mga pamayanan sa lugar ng Berlin ngayon ay mga labi ng isang pundasyon ng bahay na may petsang 1174, na natagpuan sa mga paghuhukay sa Berlin Mitte,&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin ist älter als gedacht: Hausreste aus dem Jahr 1174 entdeckt |language=de |trans-title=Berlin is older than thought: house remains from 1174 have been found |agency=dpa |url=https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |url-status=live |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120824212016/https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |archive-date=24 August 2012}}&lt;/ref&gt; at isang barakilang kahoy na may petsang humigit-kumulang 1192.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot;&gt;{{Cite news |last=Rising |first=David |date=30 January 2008 |title=Berlin dig finds city older than thought |work=[[NBC News]] |agency=Associated Press |url=https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |url-status=live |access-date=1 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102013454/https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |archive-date=2 January 2018}}&lt;/ref&gt; Ang unang nakasulat na mga talaan ng mga bayan sa lugar ng kasalukuyang Berlin ay mula sa huling bahagi ng ika-12 siglo. Ang [[Spandau]] ay unang binanggit noong 1197 at [[Köpenick]] noong 1209, bagaman ang mga lugar na ito ay hindi sumali sa Berlin hanggang 1920.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=2002 |title=Zitadelle Spandau |trans-title=Spandau Citadel |url=https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080612020333/https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-date=12 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Ang gitnang bahagi ng Berlin ay maaaring masubaybayan pabalik sa dalawang bayan. Ang [[Cölln]] sa [[Fischerinsel]] ay unang binanggit sa isang dokumento noong 1237, at ang Berlin, sa kabila ng [[Spree (ilog)|Spree]] sa tinatawag ngayong [[Nikolaiviertel]], ay tinukoy sa isang dokumento mula 1244.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot; /&gt; Ang 1237 ay itinuturing na petsa ng pagkakatatag ng lungsod.&lt;ref name=&quot;Medtradc&quot;&gt;{{Cite web |title=The medieval trading center |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160731190906/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |archive-date=31 July 2016 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Ang dalawang bayan sa paglipas ng panahon ay nabuo ang malapit na pang-ekonomiya at panlipunang ugnayan, at nakinabang mula sa [[Karapatan sa emporyo|pangunahing bahagi mismo]] sa dalawang mahalagang [[ruta ng kalakalan]] ng ''[[Sa pamamagitan ng Imperii|Via Imperii]]'' at mula [[Brujas]] hanggang [[Veliky Novgorod|Novgorod]].&lt;ref name=&quot;staple2&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Noong 1307, bumuo sila ng isang alyansa na may isang karaniwang patakarang panlabas, bagaman ang kanilang mga panloob na pangangasiwa ay pinaghihiwalay pa rin.&lt;ref name=&quot;Stöver2010&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1415, si [[Federico I, Elektor ng Brandenburgo|Federico I]] ay naging [[Prinsipe-elektor|elektor]] ng [[Margrabyato ng Brandenburgo]], na pinamunuan niya hanggang 1440.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1993 |title=The Hohenzollern Dynasty |url=https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807093738/https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-date=7 August 2007 |access-date=18 August 2008 |publisher=Antipas}}&lt;/ref&gt; Noong ika-15 siglo, itinatag ng kaniyang mga kahalili ang Berlin-Cölln bilang kabesera ng margebyato, at ang mga sumunod na miyembro ng pamilyang [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]] ay namuno sa Berlin hanggang 1918, una bilang mga elektor ng Brandenburgo, pagkatapos ay bilang mga hari ng [[Prusya]], at kalaunan bilang mga [[emperador ng Alemanya]]. Noong 1443, sinimulan ni [[Federico II, Elektor ng Brandenburgo|Federico II Ngiping Bakal]] ang pagtatayo ng isang bagong [[Stadtschloss, Berlin|palasyo]] ng hari sa kambal na lungsod ng Berlin-Cölln. Ang mga protesta ng mga mamamayan ng bayan laban sa gusali ay nagtapos noong 1448, sa &quot;Indignasyong Berlin&quot; (&quot;Berliner Unwille&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Komander |first=Gerhild H. M. |date=November 2004 |title=Berliner Unwillen |trans-title=Berlin unwillingness |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130919215632/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |archive-date=19 September 2013 |access-date=30 May 2013 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins e.&amp;nbsp;V. |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Conrad |first=Andreas |date=26 October 2012 |title=Was den &quot;Berliner Unwillen&quot; erregte |language=de |trans-title=What aroused the &quot;Berlin unwillingness&quot; |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181008183148/https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |archive-date=8 October 2018}}&lt;/ref&gt; Hindi naging matagumpay ang protestang ito at nawalan ang mga mamamayan ng marami sa mga pampolitika at pang-ekonomiyang pribilehiyo. Nang matapos ang palasyo ng hari noong 1451, unti-unti itong nagamit. Mula 1470, kasama ang bagong elektor na si [[Alberto III Aquiles, Elektor ng Brandenburgo|Alberto III Aquiles]], naging bagong tirahan ng hari ang Berlin-Cölln.&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr2&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt; Opisyal, ang palasyo ng Berlin-Cölln ay naging permanenteng tirahan ng mga Brandenburgong elektor ng Hohenzollerns mula 1486, nang si [[John Cicero, Elektor ng Brandenburgo|John Cicero]] ay maupo sa kapangyarihan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The electors' residence |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421214734/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |archive-date=21 April 2017 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, kinailangan ng Berlin-Cölln na talikuran ang katayuan nito bilang isang malayang lungsod [[Ligang Hanseatico|Hanseatico]]. Noong 1539, opisyal na naging [[Luteranismo|Luterano]] ang mga botante at ang lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Cathedral |url=https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20060818100934/https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-date=18 August 2006 |access-date=18 August 2008 |publisher=SMPProtein}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-17 hanggang ika-19 na siglo ===
Ang [[Digmaan ng Tatlumpung Taon]] sa pagitan ng 1618 at 1648 ay nagwasak sa Berlin. Sangkatlo ng mga bahay nito ang nasira o nawasak, at ang lungsod ay nawalan ng kalahati ng populasyon nito.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Brandenburg during the 30 Years War |url=https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080928213849/https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |archive-date=28 September 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=World History at KMLA}}&lt;/ref&gt; Si [[Federico Guillermo I, Elektor ng Brandenburgo|Federico Guillermo]], na kilala bilang &quot;Dakilang Elektor&quot;, na humalili sa kanyang ama na si [[Jorge Guillermo, Elektor ng Brandenburgo|Jorge Guillermo]] bilang pinuno noong 1640, ay nagpasimula ng isang patakaran ng pagtataguyod ng imigrasyon at pagpaparaya sa relihiyon.&lt;ref name=&quot;Carlyle18532&quot;&gt;{{cite book|first=Thomas|last=Carlyle|title=Fraser's Magazine|url=https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog|year=1853|publisher=J. Fraser|page=[https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog/page/n71 63]|access-date=11 February 2016}}&lt;/ref&gt; Sa [[Kautusan ng Potsdam]] noong 1685, nag-alok si Frederick William ng pagpapakupkop para sa mga [[Huguenot]] na Pranses.&lt;ref name=&quot;Plaut19952&quot;&gt;{{cite book|first=W. Gunther|last=Plaut|title=Asylum: A Moral Dilemma|url=https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|date=1 January 1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-95196-2|page=42|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214210/https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Noong 1700, humigit-kumulang 30 porsiyento ng mga residente ng Berlin ay Pranses, dahil sa imigrasyon ng mga Huguenot.&lt;ref name=&quot;Gray20072&quot;&gt;{{cite book|first=Jeremy|last=Gray|title=Germany|url=https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|year=2007|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74059-988-7|page=49|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915225030/https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Marami pang ibang imigrante ang nagmula sa [[Bohemya|Bohemia]], [[Mankomunidad ng Polonya-Litwanya|Polonya]], at [[Prinsipado-Arsobispado ng Salzburgo|Salzburgo]].&lt;ref name=&quot;Cybriwsky20132&quot;&gt;{{cite book|first=Roman Adrian|last=Cybriwsky|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|url=https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|date=23 May 2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-248-9|page=48|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915232139/https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
[[Talaksan:Berlin_Unter_den_Linden_Victoria_Hotel_um_1900.jpg|left|thumb|Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Imperyong Aleman]] noong 1871 at mabilis na lumawak sa mga sumunod na taon.]]
Mula noong 1618, ang Margrabyato ng Brandenburgo ay [[Personal na unyon|personal]] na nakipag-isa sa [[Dukado ng Prusya]]. Noong 1701, nabuo ng dalawahang estado ang [[Kaharian ng Prusya]] habang si [[Federico III, Elektor ng Brandenburgo]], ay kinoronahan ang sarili bilang haring [[Federico I sa Prusya]]. Ang Berlin ay naging kabesera ng bagong Kaharian,&lt;ref&gt;Horlemann, Bernd (Hrsg.&lt;/ref&gt; pinalitan ang [[Königsberg]]. Ito ay isang matagumpay na pagtatangka na isentralisa ang kabesera sa napakalayo na estado, at ito ang unang pagkakataon na ang lungsod ay nagsimulang lumago. Noong 1709, pinagsama ang Berlin sa apat na lungsod ng Cölln, Friedrichswerder, Friedrichstadt, at Dorotheenstadt sa ilalim ng pangalang Berlin, &quot;Haupt- und Residenzstadt Berlin&quot;.&lt;ref name=&quot;Stöver20102&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;

Noong 1740, si Federico II, na kilala bilang [[Federico II ng Prusya|Federico ang Dakila]] (1740–1786), ay naluklok sa kapangyarihan.&lt;ref name=&quot;Zaide19652&quot;&gt;{{cite book|first=Gregorio F.|last=Zaide|title=World History|url=https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|year=1965|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-1472-8|page=273|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200510/https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sa ilalim ng pamumuno ni Federico II, ang Berlin ay naging sentro ng [[Panahon ng Kaliwanagan|Kaliwanagan]], ngunit saglit ding sinakop noong [[Digmaan ng Pitong Taon]] ng hukbong Ruso.&lt;ref name=&quot;PerryChase20122&quot;&gt;{{cite book|first1=Marvin|last1=Perry|first2=Myrna|last2=Chase|first3=James|last3=Jacob|first4=Margaret|last4=Jacob|first5=Theodore|last5=Von Laue|title=Western Civilization: Ideas, Politics, and Society|url=https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|date=1 January 2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-70864-3|page=444|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174457/https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kasunod ng tagumpay ng Pransiya sa [[Digmaan ng Ikaapat na Koalisyon|Digmaan ng Ika-apat na Koalisyon]], [[Pagbagsak ng Berlin (1806)|nagmartsa]] si [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon Bonaparte]] sa Berlin noong 1806, ngunit nagbigay ng nagsasariling pamahalaan sa lungsod.&lt;ref name=&quot;Lewis20132&quot;&gt;{{cite book|first=Peter B.|last=Lewis|title=Arthur Schopenhauer|url=https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|date=15 February 2013|publisher=Reaktion Books|isbn=978-1-78023-069-6|page=57|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174348/https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1815, ang lungsod ay naging bahagi ng bagong [[Lalawigan ng Brandenburgo]].&lt;ref name=&quot;StaffInc.20102&quot;&gt;{{cite book|author1=Harvard Student Agencies Inc. Staff|author2=Harvard Student Agencies, Inc.|title=Let's Go Berlin, Prague &amp; Budapest: The Student Travel Guide|url=https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|date=28 December 2010|publisher=Avalon Travel|isbn=978-1-59880-914-5|page=83|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914181704/https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Hinubog ng [[Rebolusyong Industriyal]] ang Berlin noong ika-19 na siglo; kapansin-pansing lumawak ang ekonomiya at populasyon ng lungsod, at naging pangunahing sentro ng riles at sentro ng ekonomiya ng Alemanya. Ang mga karagdagang suburb sa lalong madaling panahon ay umunlad at tumaas ang lugar at populasyon ng Berlin. Noong 1861, ang mga kalapit na suburb kasama ang [[Wedding (Berlin)|Wedding]], [[Moabit]], at ilang iba pa ay isinanib sa Berlin.&lt;ref name=&quot;Schulte-Peevers20102&quot;&gt;{{cite book|author=Andrea Schulte-Peevers|title=Lonel Berlin|url=https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|date=15 September 2010|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74220-407-9|page=25|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214354/https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1871, ang Berlin ay naging kabesera ng bagong itinatag na [[Imperyong Aleman]].&lt;ref name=&quot;Stöver20132&quot;&gt;{{cite book|first=Bernd|last=Stöver|title=Berlin: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|date=2 October 2013|publisher=C.H.Beck|isbn=978-3-406-65633-0|page=20|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200615/https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1881, naging distritong lungsod ito na hiwalay sa Brandenburgo.&lt;ref name=&quot;Strassmann20082&quot;&gt;{{cite book|first=W. Paul|last=Strassmann|title=The Strassmanns: Science, Politics and Migration in Turbulent Times (1793–1993)|url=https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|date=15 June 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-416-6|page=26|access-date=20 June 2015|archive-date=10 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910121944/https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-20 hanggang ika-21 siglo ===
Noong unang bahagi ng ika-20 siglo, ang Berlin ay naging isang matabang lupa para sa kilusang [[Sineng Ekspresyonistang Aleman|Ekspresyonistang Aleman]].&lt;ref name=&quot;HollandGawthrop20012&quot;&gt;{{cite book|author1=Jack Holland|author2=John Gawthrop|title=The Rough Guide to Berlin|url=https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl|url-access=registration|year=2001|publisher=Rough Guides|isbn=978-1-85828-682-2|page=[https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl/page/361 361]}}&lt;/ref&gt; Sa mga larangan tulad ng arkitektura, pagpipinta, at sine ay naimbento ang mga bagong anyo ng artistikong estilo. Sa pagtatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] noong 1918, isang [[Republikang Weimar|republika]] ang ipinahayag ni [[Philipp Scheidemann]] sa [[Reichstag (gusali)|gusaling Reichstag]]. Noong 1920, isinama ng [[Batas ng Kalakhang Berlin]] ang dose-dosenang mga suburban na lungsod, nayon, at pagmamay-ari sa paligid ng Berlin sa isang pinalawak na lungsod. Ang batas ay nagpalaki sa lugar ng Berlin mula 66 tungo 883 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (25 tungo 341 sq mi). Halos dumoble ang populasyon, at ang Berlin ay may populasyon na humigit-kumulang apat na milyon. Sa panahon ng [[Kulturang Weimar|Weimar]], ang Berlin ay sumailalim sa kaguluhan sa politika dahil sa kawalan ng katiyakan sa ekonomiya ngunit naging isang kilalang sentro ng [[Rumaragasang Dekada '20]]. Naranasan ng metropolis ang kaniyang kapanahunan bilang isang pangunahing kabesera ng mundo at kilala sa mga tungkulin ng pamumuno nito sa agham, teknolohiya, sining, humanidades, pagpaplano ng lungsod, pelikula, mas mataas na edukasyon, pamahalaan, at mga industriya. Si [[Albert Einstein]] ay sumikat sa publiko noong mga taon niya sa Berlin, na ginawaran ng [[Gantimpalang Nobel para sa Pisika]] noong 1921.
[[Talaksan:Potsdamer_Platz_1945.jpg|left|thumb|Nawasak ang Berlin pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ([[Potsdamer Platz]], 1945)]]
Noong 1933, si [[Adolf Hitler]] at ang [[Partidong Nazi|Partido Nazi]] ay [[Pag-angat sa kapangyarihan ni Adolf Hitler|naluklok sa kapangyarihan]]. Ang pamamahala ng NSDAP ay nagpabawas sa komunidad ng mga Hudyo ng Berlin mula 160,000 (isang-katlo ng lahat ng mga Hudyo sa bansa) sa humigit-kumulang 80,000 dahil sa pangingibang-bansa sa pagitan ng 1933 at 1939. Pagkatapos ng [[Kristallnacht]] noong 1938, libo-libong Hudyo ng lungsod ang ikinulong sa kalapit na [[kampong piitan ng Sachsenhausen]]. Simula noong unang bahagi ng 1943, marami ang ipinadala sa mga [[kampong piitan]], gaya ng [[Kampo ng konsentrasyon sa Auschwitz|Auschwitz]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Jewish Community of Berlin |url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170708152027/https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |archive-date=8 July 2017 |access-date=10 November 2018 |publisher=Holocaust Encyclopedia}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ang pinakamabigat na binomba na lungsod sa kasaysayan. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang malaking bahagi ng Berlin ay nawasak 1943–45 reyd sa himpapawid ng mga Alyado at sa 1945 [[Labanan ng Berlin]]. Ang mga Alyado ay naghulog ng 67,607 tonelada ng mga bomba sa lungsod, na sinira ang 6,427 ektarya ng tinayuang lugar. Humigit-kumulang 125,000 sibilyan ang napatay.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Clodfelter |first=Micheal |title=Warfare and Armed Conflicts- A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000 |year=2002 |edition=2nd |publisher=McFarland &amp; Company |isbn=978-0-7864-1204-4}}&lt;/ref&gt; Matapos ang [[Pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Europa|pagtatapos ng digmaan sa Europa]] noong Mayo 1945, nakatanggap ang Berlin ng malaking bilang ng mga bakwit mula sa mga lalawigan sa Silangan. Hinati ng mga matagumpay na kapangyarihan ang lungsod sa apat na sektor, na kahalintulad sa mga lugar ng [[Alemanyang sakop ng mga Alyado|pananakop]] kung saan hinati ang Alemanya. Ang mga sektor ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Kanluraning Alyado]] (ang Estados Unidos, Reino Unido, at Pransiya) ay nabuo ang [[Kanlurang Berlin]], habang ang [[Unyong Sobyetika|Sobyetikong sektor]] ang bumuo ng [[Silangang Berlin]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Benz |first=Prof. Dr. Wolfgang |date=27 April 2005 |title=Berlin – auf dem Weg zur geteilten Stadt |trans-title=Berlin – on the way to a divided city |url=https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110120432/https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |archive-date=10 November 2018 |access-date=10 November 2018 |publisher=Bundeszentrale für politische Bildung |language=de}}&lt;/ref&gt;

Lahat ng apat na [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] ay nagbahagi ng mga tungkuling pampamahalaan para sa Berlin. Gayunpaman, noong 1948, nang palawigin ng Kanluraning Alyado ang reporma sa pera sa Kanlurang mga sona ng Alemanya sa tatlong kanlurang sektor ng Berlin, ang [[Unyong Sobyetika|Unyong Sobyetiko]] ay nagpataw ng [[Pagbangkulong ng Berlin|pagharang]] sa mga daanan patungo at mula sa Kanlurang Berlin, na ganap na nasa loob ng kontrolado ng Sobyet. teritoryo. Ang [[Pagbangkulong ng Berlin|airlift ng Berlin]], na isinagawa ng tatlong kanlurang Alyado, ay nagtagumpay sa pagharang na ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain at iba pang mga suplay sa lungsod mula Hunyo 1948 hanggang Mayo 1949.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Airlift / Blockade |url=https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318232831/https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |archive-date=18 March 2015 |access-date=18 August 2008 |publisher=Western Allies Berlin}}&lt;/ref&gt; Noong 1949, itinatag ang Pederal na Republika ng Alemanya sa [[Kanlurang Alemanya]] at kalaunan ay isinama ang lahat ng mga sonang Amerikano, Briton, at Pranses, hindi kasama ang mga sona ng tatlong bansang iyon sa Berlin, habang ang [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Silangang Alemanya|Demokratikong Republikang Aleman]] ay idineklara sa [[Silangang Alemanya]]. Ang Kanlurang Berlin ay opisyal na nanatiling isang sinasakop na lungsod, ngunit ito ay nakahanay sa politika sa Republikang Federal ng Alemanya sa kabila ng heyograpikong paghihiwalay ng Kanlurang Berlin. Ang serbisyo ng himpapawid sa Kanlurang Berlin ay ipinagkaloob lamang sa mga kompanyang panghimpapawid ng mga Amerikano, Briton, at Pranses.
[[Talaksan:Thefalloftheberlinwall1989.JPG|left|thumb|Ang [[Pader ng Berlin|pagbagsak ng Pader ng Berlin]] noong 9 Nobyembre 1989. Noong [[Araw ng Pagkakaisang Aleman|Oktubre 3, 1990]], pormal nang natapos ang proseso ng [[muling pag-iisa ng Alemanya]].]]
Ang pagkakatatag ng dalawang estadong Aleman ay nagpapataas ng tensiyon sa [[Digmaang Malamig]]. Ang Kanlurang Berlin ay napapaligiran ng teritoryo ng Silangang Aleman, at ang Silangang Alemanya ay nagpahayag ng Silangang bahagi bilang kabesera nito, isang hakbang na hindi kinilala ng mga kanluraning kapangyarihan. Kasama sa Silangang Berlin ang karamihan sa sentrong pangkasaysayan ng lungsod. Ang pamahalaang Kanlurang Aleman ay nagsariling nagtatag sa [[Bonn]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin after 1945 |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090412221115/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |archive-date=12 April 2009 |access-date=8 April 2009 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Noong 1961, sinimulan ng Silangang Alemanya na itayo ang [[Pader ng Berlin]] sa paligid ng Kanlurang Berlin, at ang mga pangyayari ay umabot sa isang tangke na paghaharap sa [[Tsekpoint Charlie]]. Ang Kanlurang Berlin ay de facto na ngayong bahagi ng Kanlurang Alemanya na may natatanging legal na katayuan, habang ang Silangang Berlin ay de facto na bahagi ng Silangang Alemanya. Ibinigay ni [[John F. Kennedy]] ang kanyang &quot;''[[Ich bin ein Berliner]]''&quot; na talumpati noong Hunyo 26, 1963, sa harap ng bulwagan ng lungsod ng [[Schöneberg]], na matatagpuan sa kanlurang bahagi ng lungsod, na sinalungguhitan ang suporta ng Estados Unidos para sa Kanlurang Berlin.&lt;ref&gt;[[Andreas Daum]], ''Kennedy in Berlin''.&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ganap na nahati. Bagaman posible para sa mga Kanluranin na dumaan sa kabilang panig sa pamamagitan ng mahigpit na kontroladong mga tsekpoint, para sa karamihan ng mga taga-Silangan, ang paglalakbay sa Kanlurang Berlin o Kanlurang Alemanya ay ipinagbabawal ng pamahalaan ng Silangang Alemanya. Noong 1971, ginagarantiyahan ng isang [[Kasunduan ng Apat na Kapangyarihan]] ang pagpunta sa at mula sa Kanlurang Berlin sa pamamagitan ng kotse o tren sa pamamagitan ng Silangang Alemanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1996 |title=Ostpolitik: The Quadripartite Agreement of September 3, 1971 |url=https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225042306/https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |archive-date=25 February 2021 |access-date=18 August 2008 |publisher=U.S. Diplomatic Mission to Germany}}&lt;/ref&gt;

Noong 1989, sa pagtatapos ng Cold War at panggigipit mula sa populasyon ng Silangang Aleman, ang [[Pagbagsak ng Pader ng Berlin|Berlin Wall ay bumagsak]] noong Nobyembre 9 at kasunod na karamihan ay giniba. Ngayon, pinapanatili ng [[East Side Gallery]] ang malaking bahagi ng pader. Noong Oktubre 1990, muling [[Muling pag-iisa ng Alemanya|pinagsama]] ang dalawang bahagi ng Alemanya bilang Republika Federal ng Alemanya, at muling naging lungsod ang Berlin.&lt;ref&gt;''Berlin ‒ Washington, 1800‒2000: Capital Cities, Cultural Representation, and National Identities'', ed.&lt;/ref&gt; Si [[Walter Momper]], ang alkalde ng Kanlurang Berlin, ay naging unang alkalde ng muling pinagsamang lungsod sa pansamantala. Ang mga halalan sa buong lungsod noong Disyembre 1990 ay nagresulta sa unang &quot;lahatang Berlin&quot; na alkalde na nahalal na manungkulan noong Enero 1991, kung saan ang magkahiwalay na opisina ng mga alkalde sa Silangan at Kanlurang Berlin ay magtatapos sa panahong iyon, at si [[Eberhard Diepgen]] (isang dating alkalde ng Kanluran Berlin) ang naging unang nahalal na alkalde ng isang muling pinagsamang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 December 1990 |title=Berlin Mayoral Contest Has Many Uncertainties |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |url-status=live |access-date=17 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617212414/https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |archive-date=17 June 2019}}&lt;/ref&gt; Noong Hunyo 18, 1994, ang mga sundalo mula sa Estados Unidos, Pransiya, at Britanya ay nagmartsa sa isang parada na bahagi ng mga seremonya upang markahan ang pag-alis ng mga kaalyadong tropang pananakop na nagpapahintulot sa [[Muling pag-iisa ng Alemanya|muling pinagsamang Berlin]]&lt;ref name=&quot;ReUnificationParade&quot;&gt;{{Cite news |last=Kinzer |first=Stephan |date=19 June 1994 |title=Allied Soldiers March to Say Farewell to Berlin |work=[[The New York Times]] |location=New York City |url=https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |url-status=live |access-date=20 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121133602/https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |archive-date=21 November 2015}}&lt;/ref&gt; (ang huling tropang Ruso ay umalis noong Agosto 31, habang ang huling pag-alis ng mga puwersa ng Kanluraning Alyado ay noong Setyembre 8, 1994). Noong Hunyo 20, 1991, bumoto ang [[Bundestag]] (Parlamentong Aleman) na [[Pagpapasya para sa Kabesera ng Alemanya|ilipat ang luklukan]] ng kabesera ng Alemanya mula Bonn patungong Berlin, na natapos noong 1999.

{{multiple image|align=right|image1=Humboldt Forum 9155.jpg|width1=195|caption1=Ang muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]] na nalalapit nang matapos noong 2021|width2=220|width3=215|direction=|total_width=|alt1=}}Ang [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|repormang pampangasiwaan ng Berlin noong 2001]] ay pinagsama ang ilang borough, na binawasan ang kanilang bilang mula 23 hanggang 12.

Noong 2006, isinagawa sa Berlin ang [[2006 FIFA World Cup Final|FIFA World Cup Final]].

Sa isang [[Atake sa truck sa Berlin noong 2016|pag-atakeng terorista noong 2016]] na nauugnay sa [[Islamikong Estado|ISIL]], isang truck ang sadyang imaneho sa isang palengkeng pam-Pasko sa tabi ng [[Pang-alaalang Simbahang Kaiser Wilhelm]], na nag-iwan ng 13 kataong namatay at 55 nasugatan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=20 December 2016 |title=IS reklamiert Attacke auf Weihnachtsmarkt für sich |language=de |trans-title=IS recalls attack on Christmas market for itself |work=[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] |url=https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175944/https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |archive-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BBC.Dies&quot;&gt;{{Cite news |date=26 October 2021 |title=Berlin attack: First aider dies 5 years after Christmas market murders |work=BBC |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |url-status=live |access-date=October 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211026190214/https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |archive-date=26 October 2021}}&lt;/ref&gt;

Binuksan ang [[Paliparang Berlin Brandenburgo]] (BER) noong 2020, pagkalipas ng siyam na taon kaysa binalak, kung saan papasok na ang Terminal 1 sa serbisyo sa katapusan ng Oktubre, at ang mga lipad papunta at mula sa [[Paliparang Tegel]] ay magtatapos sa Nobyembre.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gardner |first=Nicky |last2=Kries |first2=Susanne |date=8 November 2020 |title=Berlin's Tegel airport: A love letter as it prepares to close |url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205135633/https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[The Independent]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Dahil sa pagbaba ng bilang ng mga pasahero na nagreresulta mula sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], inihayag ang mga plano na pansamantalang isara ang Terminal 5 ng BER, ang dating [[Paliparang Berlin Schönefeld|Paliparang Schönefeld]], simula sa Marso 2021 nang hanggang isang taon.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=January 29, 2021 |title=BER schließt Terminal in Schönefeld am 23. Februar |language=de |trans-title=BER closes the terminal in Schönefeld on February 23 |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205134830/https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt; Ang nag-uugnay na linyang U-Bahn U5 mula Alexanderplatz hanggang Hauptbahnhof, kasama ang mga bagong estasyong Rotes Rathaus at Unter den Linden, ay binuksan noong Disyembre 4, 2020, kung saan inaasahang magbubukas ang estasyon ng Museumsinsel U-Bahn sa bandang Marso 2021, na kukumpleto sa lahat ng mga bagong gawa sa U5.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 August 2020 |title=BVG will verlängerte U5 am 4. Dezember eröffnen |trans-title=BVG wants to open the extended U5 on December 4th |url=https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133537/https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[Rundfunk Berlin-Brandenburg|rbb24]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagyang pagbubukas sa pagtatapos ng 2020 na museong [[Foro Humboldt]], na makikita sa muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]], na inihayag noong Hunyo, ay ipinagpaliban hanggang Marso 2021.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=27 November 2020 |title=Humboldt Forum will zunächst nur digital eröffnen |language=de |trans-title=Humboldt Forum will initially only open digitally |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133156/https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Pagtatangka ng pagsasanib ng Berlin-Brandenburgo ===
[[Talaksan:DEU_Berlin-Brandenburg_COA.svg|left|thumb|179x179px|Ang eskudo de armas na iminungkahi sa kontrata ng estado]]
Ang legal na batayan para sa pinagsamang estado ng Berlin at [[Brandeburgo|Brandenburgo]] ay iba sa ibang mga panukala sa pagsasanib ng estado. Karaniwan, ang Artikulo 29 ng [[Batayang Batas para sa Republikang Federal ng Alemanya|Batayang Batas]] ay nagsasaad na ang pagsasanib ng estado ay nangangailangan ng isang pederal na batas.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=24 May 1949|article=29|article-type=Article|legislature=Parlamentarischer Rat|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_29.html|language=de}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, ang isang sugnay na idinagdag sa Batayang Batas noong 1994, Artikulo 118a, ay nagpapahintulot sa Berlin at Brandenburgo na magkaisa nang walang pag-apruba ng federal, na nangangailangan ng isang reperendo at ratipikasyon ng mga parlamento ng parehong estado.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=27 October 1994|article=118a|article-type=Einzelnorm|legislature=Bundestag|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_118a.html|language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1996, nagkaroon ng hindi matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang mga estado ng Berlin at Brandenburg.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=LÄNDERFUSION / FUSIONSVERTRAG (1995) |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/5_33_laefuver.htm |access-date=31 March 2022}}&lt;/ref&gt; Parehong may iisang kasaysayan, diyalekto, at kultura at sa 2020, mayroong mahigit 225,000 residente ng Brandenburgo na bumibiyahe patungong Berlin. Ang pagsasanib ay nagkaroon ng halos nagkakaisang suporta ng isang malawak na koalisyon ng parehong mga pamahalaan ng estado, mga partidong pampolitika, media, mga asosasyon ng negosyo, mga unyon ng manggagawa at mga simbahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=4 May 2016 |title=Die Brandenburger wollen keine Berliner Verhältnisse |language=de |work=Tagesspiegel |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/gescheiterte-laenderfusion-mit-berlin-die-brandenburger-wollen-keine-berliner-verhaeltnisse/13539146.html |access-date=30 March 2022}}&lt;/ref&gt; Bagaman bumoto ang Berlin ng pabor sa maliit na palugit, higit sa lahat ay nakabatay sa suporta sa dating [[Kanlurang Berlin]], hindi inaprubahan ng mga botante ng Brandenburgo ang pagsasanib sa malaking margin. Nabigo ito higit sa lahat dahil sa ayaw ng mga botante ng Brandenburgo na tanggapin ang malaki at lumalaking utang ng publiko sa Berlin at takot na mawala ang pagkakakilanlan at impluwensiya sa kabesera.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot; /&gt;

== Heograpiya ==

=== Topograpiya ===
[[Talaksan:Berlin_by_Senitnel-2.jpg|thumb|Imaheng satellite ng Berlin]]
[[Talaksan:Luftbild_bln-schmoeckwitz.jpg|thumb|Ang labas ng Berlin ay nasasakupan ng mga kakahuyan at maraming lawa.]]
Ang Berlin ay nasa hilagang-silangan ng Alemanya, sa isang lugar ng mababang latiang makahoy na may pangunahing patag na [[topograpiya]], bahagi ng malawak na [[Hilagang Kapatagang Europeo]] na umaabot mula hilagang Pransiya hanggang kanlurang Rusya. Ang ''Berliner Urstromtal'' (isang panahon ng yelo [[lambak glasyar]]), sa pagitan ng mababang [[Talampas ng Barnim]] sa hilaga at ng [[Talampas ng Teltow]] sa timog, ay nabuo sa pamamagitan ng natunaw na tubig na dumadaloy mula sa mga yelo sa dulo ng huling [[glasyasyong Weichseliense]]. Ang [[Spree (ilog)|Spree]] ay sumusunod sa lambak na ito ngayon. Sa Spandau, isang boto sa kanluran ng Berlin, ang Spree ay umaagos sa ilog [[Havel]], na dumadaloy mula hilaga hanggang timog sa kanlurang Berlin. Ang daloy ng Havel ay mas katulad ng isang hanay ng mga lawa, ang pinakamalaki ay ang Tegeler See at ang [[Großer Wannsee]]. Ang isang serye ng mga lawa ay dumadaloy din sa itaas na Spree, na dumadaloy sa [[Müggelsee|Großer Müggelsee]] sa silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Satellite Image Berlin |url=https://maps.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://www.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |archive-date=18 February 2022 |access-date=18 August 2008 |publisher=Google Maps}}&lt;/ref&gt;

Ang malalaking bahagi ng kasalukuyang Berlin ay umaabot sa mababang talampas sa magkabilang panig ng Lambak Spree. Malaking bahagi ng mga borough na [[Reinickendorf]] at [[Pankow]] ay nasa Talampas ng Barnim, habang ang karamihan sa mga boro ng [[Charlottenburg-Wilmersdorf]], [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Tempelhof-Schöneberg]], at [[Neukölln]] ay nasa Talampas ng Teltow.

Ang boro ng Spandau ay bahagyang nasa loob ng Lambak Glasyar ng Berlin at bahagyang nasa Kapatagang Nauen, na umaabot sa kanluran ng Berlin. Mula noong 2015, ang mga burol ng Arkenberge sa Pankow sa {{Convert|122|m}} taas, ay ang pinakamataas na punto sa Berlin. Sa pamamagitan ng pagtatapon ng mga labi ng konstruksiyon nalampasan nito ang [[Teufelsberg]] ({{Cvt|120.1|m}}), na kung saan mismo ay binubuo ng mga durog na bato mula sa mga guho ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Triantafillou |first=Nikolaus |date=27 January 2015 |title=Berlin hat eine neue Spitze |trans-title=Berlin has a new top |url=https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160722225809/https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |archive-date=22 July 2016 |access-date=11 November 2018 |publisher=Qiez |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang [[Müggelberge]] sa 114.7 {{Convert|114.7|m}} taas ang pinakamataas na natural na punto at ang pinakamababa ay ang Spektesee sa Spandau, sa {{Convert|28.1|m}} taas.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=22 February 2015 |title=Der höchste Berg von Berlin ist neuerdings in Pankow |language=de |trans-title=The tallest mountain in Berlin is now in Pankow |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |url-status=live |access-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150519014725/https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |archive-date=19 May 2015}}&lt;/ref&gt;

=== Klima ===
Ang Berlin ay may [[klimang pangkaragatan]] ([[Kategoryang Köppen sa klima|Köppen]]: ''Cfb'');&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase) |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130184209/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019 |website=Weatherbase}}&lt;/ref&gt; ang silangang bahagi ng lungsod ay may bahagyang impluwensiyang kontinental (''Dfb''), isa sa mga pagbabago ay ang taunang pag-ulan ayon sa [[masa ng hangin]] at ang mas malaking kasaganaan sa isang panahon ng taon.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The different types of vertical greening systems and their relative sustainability |url=https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130220603/https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins22&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|title=Berlin: The Spatial Structure of a Divided City|last1=Elkins|first1=Dorothy|last2=Elkins|first2=T. H.|last3=Hofmeister|first3=B.|date=4 August 2005|publisher=Routledge|isbn=9781135835057|language=en|access-date=21 September 2020|archive-date=18 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Nagtatampok ang ganitong uri ng klima ng katamtamang temperatura ng tag-init ngunit kung minsan ay mainit (para sa pagiging semikontinental) at malamig na taglamig ngunit hindi mahigpit sa halos lahat ng oras.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Climate Summary |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150629211853/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |archive-date=29 June 2015 |access-date=15 March 2015 |publisher=Weatherbase}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins2&quot;&gt;{{Cite book}}&lt;/ref&gt;

Dahil sa mga transisyonal na sonang klima nito, karaniwan ang pagyeyelo sa taglamig, at may mas malaking pagkakaiba sa temperatura sa pagitan ng mga panahon kaysa sa karaniwan para sa maraming [[klimang pangkaragatan]]. Higit pa rito, ang Berlin ay inuri bilang isang [[Katamtamang klima|katamtamang]] [[Mabanas na klimang kontinental|klimang kontinental]] (''Dc'') sa ilalim ng iskema ng [[Kategoryang Trewartha sa klima|klima ng Trewartha]], gayundin ang mga suburb ng Lungsod ng Bagong York, bagaman inilalagay sila ng [[Kategoryang Köppen sa klima|sistemang Köppen]] sa iba't ibang uri.&lt;ref&gt;Gerstengarbe FW, Werner PC (2009) A short update on Koeppen climate shifts in Europe between 1901 and 2003.&lt;/ref&gt;

Ang mga tag-araw ay mainit-init at kung minsan ay mahalumigmig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|22|–|25|C}} at mababa sa {{Cvt|12|–|14|C}} . Ang mga taglamig ay malamig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|3|C}} at mababa sa {{Cvt|−2|to|0|C}}. Ang tagsibol at taglagas ay karaniwang malamig hanggang banayad. Lumilikha ng mikroklima ang tinayuang bahagi ng Berlin, na may [[Pulo ng init sa lungsod|init na iniimbak ng mga gusali at bangketa ng lungsod]]. Ang mga temperatura ay maaaring {{Cvt|4|C-change}} mas mataas sa lungsod kaysa mga nakapaligid na lugar.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=weather.com |url=https://www.weather.com/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323015551/https://www.weather.com/ |archive-date=23 March 2007 |access-date=7 April 2012 |publisher=weather.com}}&lt;/ref&gt; Ang taunang pag-ulan ay {{Convert|570|mm}} na may katamtamang pag-ulan sa buong taon. Ang Berlin at ang nakapalibot na estado ng Brandenburgo ay ang pinakamainit at pinakatuyong rehiyon sa Alemanya.&lt;ref name=&quot;berlinermorgenpost&quot;&gt;{{Cite web |date=8 March 2016 |title=Berlin ist das wärmste und trockenste Bundesland |url=https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023193643/https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |archive-date=23 October 2021 |access-date=23 October 2021 |website=Berliner Morgenpost}}&lt;/ref&gt; Ang pag-ulan ng niyebe ay pangunahing nangyayari mula Disyembre hanggang Marso.&lt;ref name=&quot;worldweather2&quot;&gt;{{Cite web |title=Climate figures |url=https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080817114255/https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |archive-date=17 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=World Weather Information Service}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamainit na buwan sa Berlin ay Hulyo 1834, na may karaniwang temperatura na {{Cvt|23.0|C}} at ang pinakamalamig ay Enero 1709, na maykaraniwang temperatura na {{Cvt|-13.2|C}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Temperaturmonatsmittel BERLIN-TEMPELHOF 1701- 1993 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190702031754/https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |archive-date=2 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamabasang buwan na naitala ay Hulyo 1907, na may {{Convert|230|mm}} ng pag-ulan, samantalang ang pinakamatuyo ay Oktubre 1866, Nobyembre 1902, Oktubre 1908 at Setyembre 1928, lahat ay may {{Convert|1|mm|3}} ng pag-ulan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Niederschlagsmonatssummen BERLIN-DAHLEM 1848– 1990 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190707182905/https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |archive-date=7 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt;{{Weather box|location=Berlin (Schönefeld), 1981–2010 normals, mga sukdulan 1957–kasalukuyan|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=15.1|Feb record high C=18.0|Mar record high C=25.8|Apr record high C=30.8|May record high C=32.7|Jun record high C=35.4|Jul record high C=37.3|Aug record high C=38.0|Sep record high C=32.3|Oct record high C=27.7|Nov record high C=20.4|Dec record high C=15.6|year record high C=38.0|Jan high C=2.8|Feb high C=4.3|Mar high C=8.7|Apr high C=14.3|May high C=19.4|Jun high C=22.0|Jul high C=24.6|Aug high C=24.2|Sep high C=19.3|Oct high C=13.8|Nov high C=7.3|Dec high C=3.3|year high C=13.7|Jan mean C=0.1|Feb mean C=0.9|Mar mean C=4.3|Apr mean C=9.0|May mean C=14.0|Jun mean C=16.8|Jul mean C=19.1|Aug mean C=18.5|Sep mean C=14.2|Oct mean C=9.4|Nov mean C=4.4|Dec mean C=1.0|year mean C=9.3|Jan low C=-2.8|Feb low C=-2.4|Mar low C=0.4|Apr low C=3.5|May low C=8.2|Jun low C=11.2|Jul low C=13.5|Aug low C=13.0|Sep low C=9.6|Oct low C=5.4|Nov low C=1.4|Dec low C=-1.6|year low C=5.0|Jan record low C=-25.3|Feb record low C=-22.0|Mar record low C=-16.0|Apr record low C=-7.4|May record low C=-2.8|Jun record low C=1.3|Jul record low C=4.9|Aug record low C=4.6|Sep record low C=-0.9|Oct record low C=-7.7|Nov record low C=-12.0|Dec record low C=-24.0|year record low C=-25.3|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=37.2|Feb precipitation mm=30.1|Mar precipitation mm=39.3|Apr precipitation mm=33.7|May precipitation mm=52.6|Jun precipitation mm=60.2|Jul precipitation mm=52.5|Aug precipitation mm=53.0|Sep precipitation mm=39.5|Oct precipitation mm=32.2|Nov precipitation mm=37.8|Dec precipitation mm=46.1|year precipitation mm=515.2|Jan sun=57.6|Feb sun=71.5|Mar sun=119.4|Apr sun=191.2|May sun=229.6|Jun sun=230.0|Jul sun=232.4|Aug sun=217.3|Sep sun=162.3|Oct sun=114.7|Nov sun=54.9|Dec sun=46.9|year sun=1727.6|Jan uv=1|Feb uv=1|Mar uv=2|Apr uv=4|May uv=5|Jun uv=6|Jul uv=6|Aug uv=5|Sep uv=4|Oct uv=2|Nov uv=1|Dec uv=0|source 1=[[DWD]]&lt;ref&gt;{{cite web
  |url = https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |title = Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte
  |access-date = 2019-06-12
  |archive-date = 12 June 2014
  |archive-url = https://web.archive.org/web/20140612043121/https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |url-status = live
  }}&lt;/ref&gt; at Weather Atlas&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|title=Berlin, Germany – Detailed climate information and monthly weather forecast|last=d.o.o|first=Yu Media Group|website=Weather Atlas|language=en|access-date=2019-07-02|archive-date=25 November 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211125121717/https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|location=Berlin ([[Tempelhof]]), elevation: {{convert|48|m|abbr=on|disp=or}}, 1971–2000 normals, extremes 1878–present|collapsed=y|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=15.5|Feb record high C=18.7|Mar record high C=24.8|Apr record high C=31.3|May record high C=35.5|Jun record high C=38.5|Jul record high C=38.1|Aug record high C=38.0|Sep record high C=34.2|Oct record high C=28.1|Nov record high C=20.5|Dec record high C=16.0|Jan high C=3.3|Feb high C=5.0|Mar high C=9.0|Apr high C=15.0|May high C=19.6|Jun high C=22.3|Jul high C=25.0|Aug high C=24.5|Sep high C=19.3|Oct high C=13.9|Nov high C=7.7|Dec high C=3.7|Jan mean C=0.6|Feb mean C=1.4|Mar mean C=4.8|Apr mean C=8.9|May mean C=14.3|Jun mean C=17.1|Jul mean C=19.2|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.5|Oct mean C=9.7|Nov mean C=4.7|Dec mean C=2.0|Jan low C=−1.9|Feb low C=−1.5|Mar low C=1.3|Apr low C=4.2|May low C=9.0|Jun low C=12.3|Jul low C=14.3|Aug low C=14.1|Sep low C=10.6|Oct low C=6.4|Nov low C=2.2|Dec low C=-0.4|Jan record low C=-23.1|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-8.1|May record low C=-4.0|Jun record low C=1.5|Jul record low C=6.1|Aug record low C=3.5|Sep record low C=-1.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.0|Dec record low C=-20.5|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=42.3|Feb precipitation mm=33.3|Mar precipitation mm=40.5|Apr precipitation mm=37.1|May precipitation mm=53.8|Jun precipitation mm=68.7|Jul precipitation mm=55.5|Aug precipitation mm=58.2|Sep precipitation mm=45.1|Oct precipitation mm=37.3|Nov precipitation mm=43.6|Dec precipitation mm=55.3|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=8.0|Mar precipitation days=9.1|Apr precipitation days=7.8|May precipitation days=8.9|Jun precipitation days=7.0|Jul precipitation days=7.0|Aug precipitation days=7.0|Sep precipitation days=7.8|Oct precipitation days=7.6|Nov precipitation days=9.6|Dec precipitation days=11.4|unit precipitation days=1.0 mm|source 1=[[World Meteorological Organization|WMO]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |title = World Weather Information Service&amp;nbsp;– Berlin |website = Worldweather.wmo.int |date = 5 October 2006 |access-date = 2012-04-07 |archive-date = 25 April 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130425001834/https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |url-status = bot: unknown }} April 25, 2013, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=[[Royal Netherlands Meteorological Institute|KNMI]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |title = Indices Data – Berlin/Tempelhof 2759 |access-date = 2019-05-13 |publisher = [[KNMI (institute)|KNMI]] |archive-date = 9 July 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20180709010608/https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |url-status = dead }}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|collapsed=y|metric first=y|single line=y|location=Berlin ([[Dahlem (Berlin)|Dahlem]]), {{convert|58|m|abbr=on|disp=or}}, 1961–1990 normals, extremes 1908–present{{NoteTag|Because the location of the [[weather station]] is furthest from the more densely urbanized region of Berlin and further away from the main [[Urban heat island|UHI]], its values will be somewhat higher, especially in the center and immediate regions.&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm Long-term Development of Selected Climate Parameters (Edition 2015)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308213004/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm |date=8 March 2021 }}, Berlin Environmental Atlas. ''Senate Department for Urban Development and Housing''. Retrieved January 30, 2019.&lt;/ref&gt;}}
&lt;!--in the order as it appears in the table, not all of the following data may be available, especially records and days of precipitation --&gt;|Jan record high C=15.2|Feb record high C=18.6|Mar record high C=25.1|Apr record high C=30.9|May record high C=33.3|Jun record high C=36.1|Jul record high C=37.9|Aug record high C=37.7|Sep record high C=34.2|Oct record high C=27.5|Nov record high C=19.5|Dec record high C=15.7|Jan mean C=-0.4|Feb mean C=0.6|Mar mean C=4.0|Apr mean C=8.4|May mean C=13.5|Jun mean C=16.7|Jul mean C=17.9|Aug mean C=17.2|Sep mean C=13.5|Oct mean C=9.3|Nov mean C=4.6|Dec mean C=1.2|Jan high C=1.8|Feb high C=3.5|Mar high C=7.9|Apr high C=13.1|May high C=18.6|Jun high C=21.8|Jul high C=23.1|Aug high C=22.8|Sep high C=18.7|Oct high C=13.3|Nov high C=7.0|Dec high C=3.2|Jan low C=-2.9|Feb low C=-2.2|Mar low C=0.5|Apr low C=3.9|May low C=8.2|Jun low C=11.4|Jul low C=12.9|Aug low C=12.4|Sep low C=9.4|Oct low C=5.9|Nov low C=2.1|Dec low C=-1.1|Jan record low C=-21.0|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-6.7|May record low C=-2.9|Jun record low C=0.8|Jul record low C=5.4|Aug record low C=4.7|Sep record low C=-0.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.1|Dec record low C=-20.2|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=43.0|Feb precipitation mm=37.0|Mar precipitation mm=38.0|Apr precipitation mm=42.0|May precipitation mm=55.0|Jun precipitation mm=71.0|Jul precipitation mm=53.0|Aug precipitation mm=65.0|Sep precipitation mm=46.0|Oct precipitation mm=36.0|Nov precipitation mm=50.0|Dec precipitation mm=55.0|Jan sun=45.4|Feb sun=72.3|Mar sun=122.0|Apr sun=157.7|May sun=221.6|Jun sun=220.9|Jul sun=217.9|Aug sun=210.2|Sep sun=156.3|Oct sun=110.9|Nov sun=52.4|Dec sun=37.4|unit precipitation days=1.0 mm|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=9.0|Mar precipitation days=8.0|Apr precipitation days=9.0|May precipitation days=10.0|Jun precipitation days=10.0|Jul precipitation days=9.0|Aug precipitation days=9.0|Sep precipitation days=9.0|Oct precipitation days=8.0|Nov precipitation days=10.0|Dec precipitation days=11.0|source 1=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]&lt;ref name=&quot;noaa&quot;&gt;{{cite web
| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/DL/10381.TXT
| title = Berlin (10381) – WMO Weather Station
| access-date = 2019-01-30
| publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]
}}{{dead link|date=June 2022|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}} [https://archive.org/details/19611990NormalsNOAABerlin Archived] January 30, 2019, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=Berliner Extremwerte&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |title = Berliner Extremwerte |access-date = 1 December 2014 |archive-date = 6 June 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200606191249/https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |url-status = live }}&lt;/ref&gt;}}

=== Tanawin ng lungsod ===
[[Talaksan:16-07-04-Abflug-Berlin-DSC_0122.jpg|thumb|Larawang panghimpapawid sa gitna ng Berlin na nagpapakita ng [[Lungsod Kanluran|City West]], [[Potsdamer Platz]], [[Alexanderplatz]], at ang [[Tiergarten (liwasan)|Tiergarten]]]]
Ang kasaysayan ng Berlin ay nag-iwan sa lungsod ng isang [[wiktionary:polycentric|polisentrikong]] pagkakaayos at isang napakaeklektikong hanay ng arkitektura at mga gusali. Ang hitsura ng lungsod ngayon ay higit na nahubog ng pangunahing papel na ginampanan nito sa kasaysayan ng Germany noong ika-20 siglo. Lahat ng pambansang pamahalaan na nakabase sa Berlin{{Spaced en dash}}ang Kaharian ng Prusya, ang Ikalawang Imperyong Aleman ng 1871, ang Republikang Weimar, Alemanyang Nazi, Silangang Alemanya, pati na rin ang muling pinagsamang Alemanya{{Spaced en dash}}nagpasimula ng mga ambisyosong programa sa muling pagtatayo, na ang bawat isa ay nagdaragdag ng sarili nitong natatanging estilo sa arkitektura ng lungsod.

Sinalanta ang Berlin ng mga [[Pambobomba sa Berlin noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pagsalakay sa himpapawid]], sunog, at labanan sa kalye noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at marami sa mga gusaling nakaligtas sa parehong Silangan at Kanluran ay giniba noong panahon pagkatapos ng digmaan. Karamihan sa demolisyong ito ay pinasimulan ng mga programa sa arkitektura ng munisipyo upang magtayo ng mga bagong distrito ng negosyo o tirahan at ang mga pangunahing arterya. Karamihan sa mga [[Palamuti (sining)|palamuti]] sa mga gusali bago ang digmaan ay nawasak kasunod ng mga [[Palamuti at krimen|makabagong dogma]], at sa parehong mga sistema pagkatapos ng digmaan, gayundin sa muling pinagsamang Berlin, maraming mahahalagang estrukturang pamana ang ang [[Rekonstruksiyon (arkitektura)|muling itinayo]], kabilang ang ''Forum Fridericianum'' kasama ang, [[Operang Estatal ng Berlin|Operang Estatal]] (1955), [[Palasyo ng Charlottenburg|Palasyo Charlottenburg]] (1957), ang mga monumental na gusali sa [[Gendarmenmarkt]] (dekada '80), [[Alte Komandantur|Kommandantur]] (2003), at gayundin ang proyekto sa muling pagtatayo ng mga barokong patsada ng [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]]. Maraming mga bagong gusali ang naging inspirasyon ng kanilang makasaysayang mga nauna o ang pangkalahatang klasikal na estilo ng Berlin, gaya ng [[Otel Adlon]].

Ang mga kumpol ng mga [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Berlin|tore]] ay tumaas sa iba't ibang lokasyon: [[Potsdamer Platz]], ang [[Lungsod Kanluran|City West]], at [[Alexanderplatz]], ang huling dalawa ay naglalarawan sa mga dating sentro ng Silangan at Kanlurang Berlin, na ang una ay kumakatawan sa isang bagong Berlin noong ika-21 siglo, na bumangon mula sa mga guho no-man's land ng Pader ng Berlin. Ang Berlin ay may lima sa nangungunang 50 [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Alemanya|pinakamataas na gusali]] sa Alemanya.

Mahigit sa sangkatlo ng sakop ng lungsod ay binubuo ng luntiang espasyo, kakahuyan, at tubig.&lt;ref name=&quot;gruen2&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang pangalawang pinakamalaking at pinakasikat na liwasan ng Berlin, ang [[Tiergarten (liwasan)|Großer Tiergarten]], ay matatagpuan sa gitna mismo ng lungsod. Sinasaklaw nito ang isang lugar na 210 ektarya at umaabot mula [[Himpilan ng tren ng Berlin Zoologischer Garten|Bahnhof Zoo]] sa City West hanggang sa [[Tarangkahang Brandenburgo]] sa silangan.

Kabilang sa mga tanyag na kalye, ang [[Unter den Linden]] at [[Friedrichstraße]] ay matatagpuan sa lumang sentro ng lungsod (at kasama sa dating Silangang Berlin). Ang ilan sa pangunahing kalye sa City West ay ang [[Kurfürstendamm]] (o pinaikling Ku´damm) at [[Kantstraße]].

=== Arkitektura ===
[[Talaksan:Gendarmenmarkt_Panorama.jpg|thumb|Panorama ng [[Gendarmenmarkt]], na nagpapakita ng [[Konzerthaus Berlin]], nasa gilid ng [[Neue Kirche, Berlin|Simbahang Aleman]] (kaliwa) at [[Katedral na Pranses, Berlin|Simbahang Pranses]] (kanan)]]
[[Talaksan:Berliner_Dom_seen_from_James_Simon_Park.jpg|thumb|Ang [[Katedral ng Berlin]] sa [[Pulo ng mga Museo]]]]
Ang [[Fernsehturm Berlin|Fernsehturm]] (tore ng TV) sa [[Alexanderplatz]] sa [[Mitte]] ay kabilang sa pinakamataas na estruktura sa Unyong Europeo sa {{Cvt|368|m}}. Itinayo noong 1969, makikita ito sa karamihan ng mga sentral na distrito ng Berlin. Ang lungsod ay makikita mula sa {{Convert|204|m|ft|-high}} palapag ng pagmamasid. Simula rito, ang [[Karl-Marx-Allee]] ay patungo sa silangan, isang abenida na may linya ng mga monumental na gusali ng tirahan, na dinisenyo sa istilong [[Arkitekturang Stalinista|Sosyalismong Klasisismo]]. Katabi ng lugar na ito ay ang [[Rotes Rathaus]] (Bulwagang Panlungsod), na may natatanging pulang-ladrilyong arkitektura nito. Sa harap nito ay ang [[Neptunbrunnen]], isang balong na nagtatampok ng mitolohikong pangkat ng mga [[Triton (mitolohiya)|Triton]], mga [[personipikasyon]] ng apat na pangunahing Prusong ilog, at [[Neptuno (mitolohiya)|Neptuno]] sa ibabaw nito.

Ang [[Tarangkahang Brandenburgo]] ay isang ikonikong tanawin ng Berlin at Alemanya; ito ay tumatayo bilang isang simbolo ng pangyayaring Europeo at ng pagkakaisa at kapayapaan. Ang [[gusaling Reichstag]] ay ang tradisyonal na luklukan ng Parlamentong Aleman. Hinubog muli ito ng arkitektrong Briton na si [[Norman Foster (arkitekto)|Norman Foster]] noong dekada '90 at nagtatampok ng salaming simboryo sa ibabaw ng pook ng pagpupulong, na nagbibigay-daan sa libreng pampublikong tanaw sa mga pinagdadausang parlamento at magagandang tanawin ng lungsod.

Ang [[Galeriyang East Side]] ay isang open-air na eksibisyong sining na direktang ipininta sa mga huling bahagi ng Pader ng Berlin. Ito ang pinakamalaking natitirang ebidensiya ng makasaysayang dibisyon ng lungsod.

Ang [[Gendarmenmarkt]] ay isang [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong liwasan]] sa Berlin, ang pangalan ay nagmula sa punong-tanggapan ng sikat na Gens d'armes regiment na matatagpuan dito noong ika-18 siglo. Dalawang katulad na disenyong katedral ang hangganan nito, ang [[Französischer Dom]] kasama ang platapormang pang-obserbasyon nito at ang [[Deutscher Dom]]. Ang Konzerthaus (Bulwagang Pangkonsiyerto), tahanan ng Orkestra Sinfonika ng Berlin, ay nakatayo sa pagitan ng dalawang katedral.
[[Talaksan:MJK_46430_Schloss_Charlottenburg.jpg|left|thumb|[[Palasyo Charlottenburg]]]]
[[Talaksan:Berlin_Hackesche_Höfe1.jpg|left|thumb|[[Hackesche Höfe]]]]
Ang [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Spree (ilog)|Ilog Spree]] ay naglalaman ng [[Berlin#Mga%20museo|limang museo]] na itinayo mula 1830 hanggang 1930 at isang [[Tala ng mga Pandaigdigang Pamanang Pook sa Alemanya|Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]]. Ang pagpapanumbalik at pagtatayo ng isang pangunahing lagusan sa lahat ng mga museo, pati na rin ang muling pagtatayo ng [[Stadtschloss, Berlin|Stadtschloss]] ay nagpapatuloy.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 June 2011 |title=Neumann: Stadtschloss wird teurer |trans-title=Neumann: Palace is getting more expensive |url=https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200703/https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=19 May 2010 |title=Das Pathos der Berliner Republik |trans-title=The pathos of the Berlin republic |url=https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200702/https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Gayundin sa pulo at sa tabi ng [[Lustgarten]] at palasyo ay ang [[Katedral ng Berlin]], ang ambisyosong pagtatangka ni emperador Guillermo II na lumikha ng Protestanteng karibal sa [[Basilika ni San Pedro]] sa Roma. Ang isang malaking kripta ay naglalaman ng mga labi ng ilan sa mga naunang Prusong maharlikang pamilya. Ang [[Katedral ni Santa Eduvigis]] ay ang Katoliko Romanong katedral ng Berlin.
[[Talaksan:Bikinihaus_Berlin-1210760.jpg|thumb|Ang [[Breitscheidplatz]] kasama ang [[Pang-alaalang Katedral ni Kaiser Guillermo]] ay ang sentro ng [[Lungsod Kanluran|City West]].]]
Ang [[Unter den Linden]] ay isang silangan–kanlurang abenidang nalilinyahan ng mga puno na mula sa Tarangkahang Brandenburgo hanggang sa pook ng dating Berliner Stadtschloss, at dating pangunahing promenada ng Berlin. Maraming Klasikong gusali ang nakahanay sa kalye, at naroon ang bahagi ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]]. Ang [[Friedrichstraße]] ay ang maalamat na kalye ng Berlin noong [[Ginintuang Dekada Beynte]]. Pinagsasama nito ang mga tradisyon ng ika-20 siglo sa modernong arkitektura ng Berlin ngayon.

Ang [[Potsdamer Platz]] ay isang buong kuwarto na binuo mula sa simula pagkatapos bumaba ang [[Pader ng Berlin|Pader]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Construction and redevelopment since 1990 |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080610103008/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |archive-date=10 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=Senate Department of Urban Development}}&lt;/ref&gt; Sa kanluran ng Potsdamer Platz ay ang Kulturforum, na naglalaman ng [[Gemäldegalerie, Berlin|Gemäldegalerie]], at nasa gilid ng [[Neue Nationalgalerie]] at ng [[Berliner Philharmonie]] . Ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], isang alaalang pang-[[Holokausto]], ay nasa hilaga.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ouroussoff |first=Nicolai |date=9 May 2005 |title=A Forest of Pillars, Recalling the Unimaginable |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2005/05/09/arts/design/09holo.html |access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang lugar sa paligid ng [[Hackescher Markt]] ay tahanan ng mga kulturang moda, na may 'di-mabilang na mga bilihan ng damit, club, bar, at galeriya. Kabilang dito ang [[Hackesche Höfe]], isang kalipunan ng mga gusali sa paligid ng ilang patyo, na muling itinayo noong 1996. Ang kalapit na [[Bagong Sinagoga, Berlin|Bagong Sinagoga]] ay ang sentro ng kultura ng mga Hudyo.

Ang [[Straße des 17. Juni]], na nagkokonekta sa Tarangkahang Brandenburgo at Ernst-Reuter-Platz, ay nagsisilbing gitnang silangan-kanlurang axis. Ang pangalan nito ay ginugunita ang mga [[Pag-aalsa noong 1953 sa Silangang Alemanya|pag-aalsa sa Silangang Berlin noong Hunyo 17, 1953]]. Humigit-kumulang sa kalahati mula sa Tarangkahang Brandenburgo ay ang Großer Stern, isang isla ng sirkulong trapiko kung saan matatagpuan ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin|Siegessäule]] (Haligi ng Tagumpay). Ang monumentong ito, na itinayo upang gunitain ang mga tagumpay ng Prusya, ay inilipat noong 1938–39 mula sa dati nitong posisyon sa harap ng Reichstag.

Ang [[Kurfürstendamm]] ay tahanan ng ilan sa mga mararangyang tindahan ng Berlin kung saan ang [[Pang-alaalang simbahan ni Kaiser Guillermo]] sa silangang dulo nito sa [[Breitscheidplatz]] . Ang simbahan ay nawasaknoonga Ikalawang Digmaang Pandaigdig at iniwang sira. Ang malapit sa Tauentzienstraße ay ang [[KaDeWe]], na sinasabing pinakamalaking department store sa kontinental na Europa. Ang [[Rathaus Schöneberg]], kung saan ginawa ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang tanyag na talumpating &quot;[[Ich bin ein Berliner]]!&quot; speech, ay nasa [[Tempelhof-Schöneberg]].

Kanluran ng sentro, ang [[Palasyo Bellevue, Alemanya|Palasyo Bellevue]] ay ang tirahan ng Pangulo ng Alemanya. Ang [[Palasyo Charlottenburg]], na nasunog noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay ang pinakamalaking makasaysayang palasyo sa Berlin.

Ang [[Funkturm Berlin]] ay isang {{Convert|150|m|ft|-tall}} lattice tore ng radyo sa pook fairground, na itinayo sa pagitan ng 1924 at 1926. Ito ang tanging toreng pang-obserbasyon na nakatayo sa mga insulator at may restawran {{Cvt|55|m}} at isang larangang pantanaw {{Cvt|126|m}} sa ibabaw ng lupa, na mapupuntahan ng elevator na may bintana.

Ang [[Oberbaumbrücke]] sa ibabaw ng ilog Spree ay ang pinakaikonikong tulay ng Berlin, na nag-uugnay sa pinagsama-samang mga boro ng [[Friedrichshain]] at [[Kreuzberg]]. Nagdadala ito ng mga sasakyan, tao, at linyang U1 ng [[Berlin U-Bahn]]. Ang tulay ay nakumpleto sa isang estilong [[ladrilyong gotiko]] noong 1896, na pinapalitan ang dating kahoy na tulay na may isang pang-itaas na daanan para sa U-Bahn. Ang gitnang bahagi ay giniba noong 1945 upang pigilan ang [[Hukbong Pula|Pulang Hukbo]] sa pagtawid. Pagkatapos ng digmaan, ang inayos na tulay ay nagsilbing [[Mga tawiran sa hangganan ng Berlin|checkpoint at tawiran sa hangganan]] sa pagitan ng mga sektor ng Sobyetiko at Amerikano, at kalaunan sa pagitan ng Silangan at Kanlurang Berlin. Noong kalagitnaan ng dekada '50, ito ay sarado sa mga sasakyan, at pagkatapos ng pagtatayo ng Pader ng Berlin noong 1961, ang trapiko ng tao ay mahigpit na pinaghigpitan. Kasunod ng muling pagsasama-samang Aleman, ang gitnang bahagi ay muling itinayo gamit ang isang kuwadrong asero, at ipinagpatuloy ang serbisyo ng U-Bahn noong 1995.

== Demograpiya ==
[[Talaksan:Berlin_population2.svg|left|thumb|Populasyon ng Berlin, 1880–2012]]
Sa pagtatapos ng 2018, ang lungsod-estado ng Berlin ay mayroong 3.75&amp;nbsp;milyong rehistradong naninirahan&lt;ref name=&quot;pop-detail3&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; sa isang lugar na {{Cvt|891.1|km2}}.  Ang densidad ng populasyon ng lungsod ay 4,206 na naninirahan bawat km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Ang Berlin ang [[Talaan ng mga pinakamalaking lungsod ng Unyong Europeo ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod|pinakamataong lungsod]] sa [[Unyong Europeo]]. Noong 2019, ang urbanong sakop ng Berlin ay may humigit-kumulang 4.5&amp;nbsp;milyong naninirahan. {{Magmula noong|2019}}  ang [[Kalakhang sonang urbano|gumaganang urbanong pook]] ay tahanan ng humigit-kumulang 5.2&amp;nbsp;milyong tao.&lt;ref&gt;[https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas, Eurostat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150903213351/https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en|date=3 September 2015}}.&lt;/ref&gt; Ang buong [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|rehiyon ng kabisera ng Berlin-Brandenburgo]] ay may populasyon na higit sa 6&amp;nbsp;milyon sa isang lugar na {{Cvt|30546|km2|0}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland: Berlin-Brandenburg |url=https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190817083458/https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |archive-date=17 August 2019 |access-date=6 February 2013 |website=www.deutsche-metropolregionen.org}}&lt;/ref&gt;{{Historical populations|1721|65300|1750|113289|1800|172132|1815|197717|1825|220277|1840|330230|1852|438958|1861|547571|1871|826341|1880|1122330|1890|1578794|1900|1888848|1910|2071257|1920|3879409|1925|4082778|1933|4221024|1939|4330640|1945|3064629|1950|3336026|1960|3274016|1970|3208719|1980|3048759|1990|3433695|2000|3382169|2010|3460725|53=2020|54=3664088}}Noong 2014, ang lungsod-estado na Berlin ay nagkaroon ng 37,368 buhay na panganak (+6.6%), isang rekord na bilang mula noong 1991. Ang bilang ng mga namatay ay 32,314. Halos 2.0&amp;nbsp;milyong kabahayan ang binilang sa lungsod. 54 porsiyento ng mga ito ay mga sambahayang iisa ang naninirahan. Mahigit sa 337,000 pamilya na may mga batang wala pang 18 taong gulang ang nanirahan sa Berlin. Noong 2014, ang kabeserang Aleman ay nagrehistro ng dagdag sa paglipat ng humigit-kumulang 40,000 katao.&lt;ref&gt;[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf statistics Berlin Brandenburg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315084534/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf|date=15 March 2016}}. www.statistik-berlin-brandenburg.de Retrieved 10 October 2016.&lt;/ref&gt;

=== Mga nasyonalidad ===
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;float:right;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |'''Mga residente ayon sa Pagkamamamayan''' &lt;small&gt;(31 Disyembre 2019)&lt;/small&gt; &lt;ref name=&quot;pop-detail6&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;
|-
!Bansa
!Populasyon
|-
|Kabuuang mga rehistradong residente
|3,769,495
|-
|{{Flag|Germany}}
|2,992,150
|-
|{{Flag|Turkey}}
|98,940
|-
|{{Flag|Poland}}
|56,573
|-
|{{Flag|Syria}}
|39,813
|-
|{{Flag|Italy}}
|31,573
|-
|{{Flag|Bulgaria}}
|30,824
|-
|{{Flag|Russia}}
|26,640
|-
|{{Flag|Romania}}
|24,264
|-
|{{Flag|United States}}
|22,694
|-
|{{Flag|Vietnam}}
|20,572
|-
|{{Flag|France}}
|20,223
|-
|{{Flag|Serbia}}
|20,109
|-
|{{Flag|United Kingdom}}
|16,751
|-
|{{Flag|Spain}}
|15,045
|-
|{{Flag|Greece}}
|14,625
|-
|{{Flag|Croatia}}
|14,430
|-
|{{Flag|India}}
|13,450
|-
|{{Flag|Ukraine}}
|13,410
|-
|{{Flag|Afghanistan}}
|13,301
|-
|{{Flag|China}}
|13,293
|-
|{{Flag|Bosnia and Herzegovina}}
|12,691
|-
|Iba pang Gitnang Silangan at Asya
|88,241
|-
|Ibang Europa
|80,807
|-
|Africa
|36,414
|-
|Iba pang mga America
|27,491
|-
|Oceania at [[Antarctica]]
|5,651
|-
|Walang estado o Hindi Malinaw
|24,184
|}
Ang pambansa at pandaigdigang paglipat sa lungsod ay may mahabang kasaysayan. Noong 1685, pagkatapos ng pagpapawalang-bisa ng [[Kautusan ng Nantes]] sa Pransiya, tumugon ang lungsod sa pamamagitan ng [[Kautusan ng Potsdam]], na ginagarantiyahan ang kalayaan sa relihiyon at katayuang walang buwis sa mga Pranses na Huguenot na bakwit sa loob ng sampung taon. Ang [[Batas ng Kalakhang Berlin]] noong 1920 ay nagsama ng maraming suburb at nakapalibot na mga lungsod ng Berlin. Binuo nito ang karamihan sa teritoryo na binubuo ng modernong Berlin at pinalaki ang populasyon mula sa 1.9&amp;nbsp;milyon hanggang 4&amp;nbsp;milyon.

Ang aktibong imigrasyon at asilo na politika sa Kanlurang Berlin ay naghudyat ng mga alon ng imigrasyon noong dekada '60 at '70. Ang Berlin ay tahanan ng hindi bababa sa 180,000 residenteng [[Mga Turko|Turko]] at [[Mga Turko sa Alemanya|Turko-Aleman]],&lt;ref name=&quot;pop-detail4&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; na ginagawa itong pinakamalaking komunidad ng Turko sa labas ng Turkiya. Noong dekada '90 ang ''Aussiedlergesetze ay'' nagbigay-daan sa imigrasyon sa Alemanya ng ilang residente mula sa dating [[Unyong Sobyetiko]]. Sa ngayon, ang mga etnikong [[Kasaysayan ng mga Aleman sa Rusya, Ukranya, at Unyong Sobyetiko|Aleman]] mula sa mga bansa ng dating Unyong Sobyetiko ang bumubuo sa pinakamalaking bahagi ng komunidad na nagsasalita ng Ruso.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Dmitry Bulgakov |date=11 March 2001 |title=Berlin is speaking Russians' language |url=https://www.russiajournal.com/node/4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130406142034/https://www.russiajournal.com/node/4653 |archive-date=6 April 2013 |access-date=10 February 2013 |publisher=Russiajournal.com}}&lt;/ref&gt; Ang huling dekada ay nakaranas ng pagdagsa mula sa iba't ibang bansa sa Kanluran at ilang rehiyon sa Africa.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Heilwagen |first=Oliver |date=28 October 2001 |title=Berlin wird farbiger. Die Afrikaner kommen – Nachrichten Welt am Sonntag – Welt Online |language=de |work=Die Welt |url=https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |url-status=live |access-date=2 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110515022639/https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |archive-date=15 May 2011}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagi ng mga imigranteng Aprikano ay nanirahan sa [[Afrikanisches Viertel]].&lt;ref&gt;{{cite press release|author=&lt;!--Staff writer(s); no by-line.--&gt;|date=6 February 2009|title=Zweites Afrika-Magazin &quot;Afrikanisches Viertel&quot; erschienen Bezirksbürgermeister Dr. Christian Hanke ist Schirmherr|url=https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|location=Berlin|publisher=berlin.de|access-date=27 September 2016|archive-date=21 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141021050530/https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang mga batang Aleman, EU-Europeo, at Israeli ay nanirahan na rin sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=12 December 2014 |title=Hummus in the Prenzlauer Berg |url=https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |url-status=live |journal=The Jewish Week |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230010937/https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |archive-date=30 December 2014 |access-date=29 December 2014}}&lt;/ref&gt;

Noong Disyembre 2019, mayroong 777,345 na rehistradong residente ng dayuhang nasyonalidad at dagdag pang 542,975 mamamayang Aleman na may &quot;pinanggalingang imgrante&quot; ''(Migrationshintergrund, MH)'',&lt;ref name=&quot;pop-detail5&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; ibig-sabihin sila o ang isa sa kanilang mga magulang ay nandayuhan sa Alemanya pagkatapos ng 1955. Ang mga dayuhang residente ng Berlin ay nagmula sa mga 190 bansa.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 February 2011 |title=457 000 Ausländer aus 190 Staaten in Berlin gemeldet |trans-title=457,000 Foreigners from 190 Countries Registered in Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190428201553/https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |archive-date=28 April 2019 |access-date=28 April 2019 |website=[[Berliner Morgenpost]] |language=de}}&lt;/ref&gt; 48 porsiyento ng mga residenteng wala pang 15 taong gulang ay may pinagmulang imigrante.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fast jeder Dritte in Berlin hat einen Migrationshintergrund |url=https://www.rbb-online.de/politik/beitrag/2017/05/migrationshintergrund-berlin-jeder-dritte.html |website=www.rbb-online.de}}{{Dead link|date=December 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin noong 2009 ay tinatayang mayroong 100,000 hanggang 250,000 hindi rehistradong mga naninirahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Von Andrea Dernbach |date=23 February 2009 |title=Migration: Berlin will illegalen Einwanderern helfen – Deutschland – Politik – Tagesspiegel |work=Der Tagesspiegel Online |publisher=Tagesspiegel.de |url=https://www.tagesspiegel.de/politik/deutschland/berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |url-status=live |access-date=15 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131251/https://www.tagesspiegel.de/politik/migration-berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang mga Boro ng Berlin na may malaking bilang ng mga migrante o populasyon na ipinanganak sa ibang bansa ay ang [[Mitte]], [[Neukölln]], at [[Friedrichshain-Kreuzberg]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 September 2016 |title=Zahl der Ausländer in Berlin steigt auf Rekordhoch |url=https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170804053354/https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |archive-date=4 August 2017 |access-date=13 June 2017 |website=jungefreiheit.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

Mayroong higit sa 20 hindi katutubong komunidad na may populasyong hindi bababa sa 10,000 katao, kabilang ang mga [[Mga Turko sa Berlin|Turko]], Polako, Ruso, Lebanes, Palestino, Serbio, Italyano, Indiyano, Bosnio, [[Pamayanang Biyetnames ng Berlin|Biyetnames]], Amerikano, Rumano, Bulgari, Croata, Tsino, Austriako, Ukrano, Pranses, Briton, Españo, Israeli, Thai, Irani, Ehipsiyo, at Siryo na mga komunidad.

=== Mga wika ===
Ang Aleman ay ang opisyal at nangingibabaw na sinasalitang wika sa Berlin. Ito ay isang [[Mga wikang Kanlurang Aleman|wikang Kanlurang Aleman]] na nagmula ang karamihan ng bokabularyo nito mula sa sangay ng Aleman ng pamilya ng wikang [[Mga wikang Indo-Europeo|Indo-Europeo]]. Ang Aleman ay isa sa 24 na wika ng Unyong Europeo,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=European Commission |title=Official Languages |url=https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140926004848/https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |archive-date=26 September 2014 |access-date=29 July 2014}}&lt;/ref&gt; at isa sa tatlong [[wikang pantrabaho]] ng [[Komisyong Europeo]].

Ang Berlinerisch o Berlinisch ay hindi isang diyalekto sa lingguwistika. Ito ay sinasalita sa Berlin at sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|nakapaligid na kalakhang pook]]. Nagmula ito sa isang [[Diyalektong Brandeburges|Brandeburges]] na varyant. Ang diyalekto ay nakikita na ngayon na mas katulad ng isang [[sosyolekto]], higit sa lahat sa pamamagitan ng pagtaas ng imigrasyon at mga uso sa mga edukadong populasyon na magsalita ng [[karaniwang Aleman]] sa pang-araw-araw na buhay.

Ang pinakakaraniwang ginagamit na wikang banyaga sa Berlin ay Turko, Polako, Ingles, Persa, Arabe, Italyano, Bulgaro, Ruso, Rumano, Kurdo, Serbo-Croata, Pranses, Español, at Biyentames. Mas madalas na naririnig ang Truko, Arabe, Kurdo, at Serbo-Croata sa kanlurang bahagi dahil sa malalaking komunidad ng Gitnang Silangan at dating Yugoslavia. Ang Polako, Ingles, Ruso, at Biyetnames ay may mas maraming katutubong nagsasalita sa Silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2010 |title=Studie – Zwei Millionen Berliner sprechen mindestens zwei Sprachen – Wirtschaft – Berliner Morgenpost – Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522160634/https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |archive-date=22 May 2011 |access-date=2 June 2011 |publisher=Morgenpost.de}}&lt;/ref&gt;

=== Relihiyon ===
Ayon sa senso noong 2011, humigit-kumulang 37 porsiyento ng populasyon ang nag-ulat na mga miyembro ng isang legal na kinikilalang simbahan o relihiyosong organisasyon. Ang iba ay hindi kabilang sa naturang organisasyon, o walang impormasyong makukuha hinggil sa kanila.&lt;ref name=&quot;Census 2011&quot;&gt;{{Cite web |title=Zensus 2011 – Bevölkerung und Haushalte – Bundesland Berlin |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193809/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |archive-date=3 March 2016 |access-date=23 February 2019 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=6–7 |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang pinakamalaking relihiyong denominasyon na naitala noong 2010 ay ang [[Protestantismo|Protestanteng]] [[Landeskirche|rehiyonal na samahang simbahan]] —ang [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandenburgo-Mataas na Lusacia Silesiana]] (EKBO) —isang [[Iisa at nagkakaisang simbahan|nagkakaisang simbahan]]. Ang EKBO ay miyembro ng [[Simbahang Ebanghelika sa Alemanya|Simbahang Ebanghelika sa Alemanya (EKD)]] at [[Union Evangelischer Kirchen|Union Evangelischer Kirchen (UEK)]]. Ayon sa EKBO, ang kanilang kasapian ay umabot sa 18.7 porsyento ng lokal na populasyon, habang ang [[Simbahang Katolikong Romano]] ay mayroong 9.1 porsyento ng mga residenteng nakarehistro bilang mga miyembro nito.&lt;ref name=&quot;kirchenmitglieder2010&quot;&gt;{{Cite web |date=November 2011 |title=Kirchenmitgliederzahlen am 31.12.2010 |trans-title=Church membership on 31 December 2010 |url=https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209204513/https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |archive-date=9 February 2018 |access-date=10 March 2012 |publisher=[[Evangelical Church in Germany]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Humigit-kumulang 2.7% ng populasyon ang nakikilala sa iba pang mga denominasyong Kristiyano (karamihan sa [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Silangang Ortodokso]], ngunit iba't ibang mga Protestante rin).&lt;ref name=&quot;klStatistik2010&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ayon sa rehistro ng mga residente ng Berlin, noong 2018, 14.9 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Ebanghelika, at 8.5 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Katolika.&lt;ref name=&quot;pop-detail7&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang gobyerno ay nagpapanatili ng rehistro ng mga miyembro ng mga simbahang ito para sa mga layunin ng buwis, dahil kinokolekta nito ang [[buwis sa simbahan]] sa ngalan ng mga simbahan. Hindi ito nag-iingat ng mga rekord ng mga miyembro ng ibang relihiyosong organisasyon na maaaring mangolekta ng kanilang sariling buwis sa simbahan, sa ganitong paraan.

Noong 2009, humigit-kumulang 249,000 [[Muslim]] ang iniulat ng [[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|Tanggapan ng Estadistika]] na mga miyembro ng mga Masjid at Islamikong relihiyosong organisasyon sa Berlin,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Statistisches Jahrbuch für Berlin 2010 |trans-title=Statistical yearbook for Berlin 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121120202750/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |archive-date=20 November 2012 |access-date=10 February 2013 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; habang noong 2016, tinatantya ng pahayagang ''[[Der Tagesspiegel]]'' na humigit-kumulang 350,000 Muslim ang nag-obserba ng [[Ramadan]] sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212013247/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 December 2019}}&lt;/ref&gt; Noong 2019, humigit-kumulang 437,000 rehistradong residente, 11.6% ng kabuuan, ang nag-ulat na mayroong pinanggalingan sa paglilipat mula sa isa sa mga [[Mga miyembrong estado ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko|estadong Miyembro ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko]].&lt;ref name=&quot;pop-detail8&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |language=de |trans-title=Ramadan in refugee camps and schools in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170712125538/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 July 2017}}&lt;/ref&gt; Sa pagitan ng 1992 at 2011 halos dumoble ang populasyon ng Muslim.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Schupelius |first=Gunnar |date=28 May 2015 |title=Wird der Islam künftig die stärkste Religion in Berlin sein? |work=[[Berliner Zeitung]] |url=https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170603092248/https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |archive-date=3 June 2017}}&lt;/ref&gt;

Humigit-kumulang 0.9% ng mga Berlines ay kabilang sa ibang mga relihiyon. Sa tinatayang populasyon na 30,000–45,000 na mga residenteng Hudyo,&lt;ref name=&quot;The Boston Globe 2014-11-01&quot;&gt;{{Cite web |last=Ross |first=Mike |date=1 November 2014 |title=In Germany, a Jewish community now thrives |url=https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222235631/https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |archive-date=22 December 2016 |access-date=19 August 2016 |website=[[The Boston Globe]]}}&lt;/ref&gt; humigit-kumulang 12,000 ang mga rehistradong miyembro ng mga relihiyosong organisasyon.&lt;ref name=&quot;klStatistik20102&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang Berlin ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Berlin|Katoliko Romanong arsobispo ng Berlin]] at ang nahalal na tagapangulo ng [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandenburgo-Mataas na Lusacia Silesiana|EKBO]] ay pinamagatang obispo ng EKBO. Higit pa rito, ang Berlin ay ang luklukan ng maraming mga Ortodoksong katedral, tulad ng Katedral ni San Boris ang Bautista, isa sa dalawang luklukan ng [[Simbahang Bulgarong Ortodokso|Bulgarong Ortodokso]] na Diyosesis ng Kanluran at Gitnang Europa, at ang Katedral ng Muling Pagkabuhay ni Kristo ng Diyosesis ng Berlin (Patriarkado ng Moscow).

{{multiple image|align=right|perrow=2|total_width=400|width1=500|width2=500|width3=500|width4=500|height1=350|height2=350|height3=350|height4=350|image1=Berliner Dom - panoramio (20).jpg|image2=NeueSynagogue.JPG|image3=2020-04-16 P4160889 St.Hedwigs-Kathedrale, Bebelplatz.jpg|image4=Şehitlik mosque Berlin by ZUFAr.jpg|footer=Paikot pa kanan mula sa taas pakaliwa: [[Katedral ng Berlin]], [[Bagong Sinagoga (Berlin)|Bagong Sinagoga]], Moske Şehitli, at [[Katedral ni Santa Eduvigis]]}}

Ang mga mananampalataya ng iba't ibang relihiyon at denominasyon ay nagpapanatili ng maraming [[Listahan ng mga lugar ng pagsamba sa Berlin|lugar ng pagsamba sa Berlin]]. Ang [[Malayang Simbahang Ebangheliko-Luterano]] ay may walong parokya na may iba't ibang laki sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lutheran Diocese Berlin-Brandenburg |url=https://www.selk-berlin.de/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328152944/https://www.selk-berlin.de/ |archive-date=28 March 2008 |access-date=19 August 2008 |publisher=Selbständige Evangelisch-Lutherische Kirche}}&lt;/ref&gt; Mayroong 36 na kongregasyong [[Mga Bautista|Bautista]] (sa loob [[Samahan ng mga Ebanghelikong Malayang Simbahang Kongregasyon sa Alemanya]]), 29 [[Bagong Apostolikong Simbahan]], 15 [[Nagkakaisang Metodistang Simbahan|Nagkakaisang Metodista]] na simbahan, walong Malayang Ebanghelika na Kongregasyon, apat na [[Simbahan ni Kristo, Siyentipiko]] (una, iklawa, ikatlo, at ikalabing-anim), anim mga kongregasyon ng [[Ang Simbahan ni Jesucristo ng mga Banal sa mga Huling Araw]], isang [[Lumang Simbahang Katoliko|Lumang Simbahan]], at isang [[Anglikanismo|Anglicanong]] simbahan sa Berlin. Ang Berlin ay may higit sa 80 moske,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's mosques |url=https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093250/https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |archive-date=11 November 2018 |access-date=11 November 2018 |publisher=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; sampung sinagoga,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Keller |first=Claudia |date=10 November 2013 |title=Berlins jüdische Gotteshäuser vor der Pogromnacht 1938: Untergang einer religiösen Vielfalt |language=de |trans-title=Berlin's jewish places of worship before the Pogromnacht 1938: Decline of a religious diversity |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |url-status=live |access-date=11 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093246/https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |archive-date=11 November 2018 |quote=Von den weit mehr als 100 jüdischen Gotteshäusern sind gerade einmal zehn übrig geblieben. (in english: Of the far more than 100 synagogues, only ten are left.)}}&lt;/ref&gt; at dalawang templong [[Budismo|Budista]].

== Gobyerno at politika ==

=== Estadong lungsod ===
[[Talaksan:Rotes_Rathaus.jpg|left|thumb|[[Rotes Rathaus]] (''Pulang Munisipyo''), luklukan ng Senado at Alkalde ng Berlin.]]
Mula noong [[Muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa]] noong Oktubre 3, 1990, ang Berlin ay isa sa tatlong [[Länder ng Alemanya|estadong lungsod sa Alemanya]] na kabilang sa kasalukuyang 16 na estado ng Alemanya. Ang [[Abgeordnetenhaus ng Berlin|Kapulungan ng mga Kinatawan]] (''Abgeordnetenhaus'') ay kumakatawan bilang parlamento ng lungsod at estado, na mayroong 141 na luklukan. Ang ehekutibong tanggapan ng Berlin ay ang [[Senado ng Berlin]] (''Senat von Berlin''). Binubuo ang Senado ng [[Talaan ng mga alkalde ng Berlin|Namamahalang Alkalde]] (''Regierender Bürgermeister''), at hanggang sampung senador na may hawak na ministeryal na posisyon, dalawa sa kanila ang may hawak na titulong &quot;Alkalde&quot; (''Bürgermeister'') bilang kinatawan ng Namamahalang Alkalde.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2016-11-01 |title=Verfassung von Berlin – Abschnitt IV: Die Regierung |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201008025644/https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |archive-date=8 October 2020 |access-date=2020-10-02 |website=www.berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang kabuuang taunang badyet ng estado ng Berlin noong 2015 ay lumampas sa €24.5 ($30.0) bilyon kabilang ang surplus sa badyet na €205 ($240) milyon.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berliner Haushalt Finanzsenator bleibt trotz sprudelnder Steuereinnahmen vorsichtig |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/berliner-haushalt-finanzsenator-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-24702234 |url-status=live |access-date=20 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131248/https://www.berliner-zeitung.de/sport-leidenschaft/berliner-haushalt-finanzsenator-kollatz-ahnen-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-li.6132?pid=true |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang estado ay nagmamay-ari ng malawak na pag-aari, kabilang ang mga gusaling pang-administratibo at pamahalaan, mga kompanya ng real estate, pati na rin ang mga stake sa Estadio Olimpiko, mga paliguan, mga kompanya ng pabahay, at maraming mga pampublikong negosyo at mga subsidiyaryo na kompanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2017 |title=Vermögen |trans-title=Assets |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190928151604/https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |archive-date=28 September 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 September 2019 |title=Beteiligungen des Landes Berlin |trans-title=Holdings of the State of Berlin |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219070001/https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |archive-date=19 December 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Hawak ng [[Partido Sosyo-Demokratiko ng Alemanya|Partido Sosyo-Demokratiko]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'' o SPD) at ng [[Ang Kaliwa (Alemanya)|Kaliwa]] (Die Linke) ang pamahalaang lungsod pagkatapos ng [[Halalan estatal ng Berlin, 2001|halalang estatal noong 2001]] at nanalo ng isa pang termino sa [[Halalang estatal ng Berlin, 2006|halalang estatal noong 2006]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin state election, 2006 |url=https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323161037/https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |archive-date=23 March 2012 |access-date=17 August 2008 |website=Der Landeswahlleiter für Berlin |language=de}}&lt;/ref&gt; Mula noong [[Halalang estatal ng Berlin, 2016|halalang estatal noong 2016]], nagkaroon ng koalisyon sa pagitan ng Partido Sosyo-Demokratiko, mga Lunti, at Kaliwa.

Ang Namumunong Alkalde ay magkasabay na Panginoong Alkalde ng Lungsod ng Berlin (''Oberbürgermeister der Stadt'') at Ministro na Pangulo ng Estado ng Berlin (''Ministerpräsident des Bundeslandes''). Ang tanggapan ng Namamahalang Alkalde ay nasa [[Rotes Rathaus|Rotes Rathaus (Pulang Munisipyo)]]. Mula noong 2014 ang tanggapang ito ay hawak ni [[Michael Müller (politiko, ipinanganak noong 1964)|Michael Müller]] ng mga Sosyo-Demokratiko.&lt;ref&gt;{{Cite magazine|magazine=[[Time (magazine)|Time Europe]]}}&lt;/ref&gt;

=== Mga boro ===
[[Talaksan:Berlin_Subdivisions.svg|right|thumb|[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|12 borough ng Berlin at ang kanilang 96 na kapitbahayan]]]]
Ang Berlin ay nahahati sa 12 boro o distrito (''Bezirke''). Ang bawat boro ay may ilang mga subdistrito o mga kapitbahayan (''Ortsteile''), na nag-ugat sa mas matatandang munisipalidad na nauna sa pagbuo ng Kalakhang Berlin noong Oktubre 1, 1920. Ang mga subdistritong ito ay naging urbanisado at isinama sa lungsod nang maglaon. Maraming residente ang lubos na nakikilala sa kanilang mga kapitbahayan, na kolokyal na tinatawag na ''[[Kiez]]''. Sa kasalukuyan, ang Berlin ay binubuo ng 96 na mga subdistrito, na karaniwang binubuo ng ilang mas maliliit na pook residensiyal o kuwarto.

Ang bawat borough ay pinamamahalaan ng isang sangguniang pamboro (''Bezirksamt'') na binubuo ng limang konsehal (''Bezirksstadträte'') kasama ang alkalde ng boro (''Bezirksbürgermeister''). Ang konseho ay inihahalal ng asamblea ng boro (''Bezirksverordnetenversammlung''). Gayunpaman, ang mga indibidwal na boro ay hindi mga independiyenteng munisipalidad, ngunit nasa ilalim ng Senado ng Berlin. Ang mga alkalde ng boro ay bumubuo sa konseho ng mga alkalde (''Rat der Bürgermeister''), na pinamumunuan ng Namamahalang Alkalde ng lungsod at nagpapayo sa Senado. Ang mga kapitbahayan ay walang mga lokal na katawan ng pamahalaan.

=== Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod ===
Ang Berlin ay nagpapanatili ng opisyal na pakikipagsosyo sa 17 lungsod.&lt;ref name=&quot;Berlintwins&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt; Ang [[Kakambal na lungsod|pagkakambal ng lungsod]] sa pagitan ng Berlin at iba pang mga lungsod ay nagsimula sa kapatid nitong lungsod na Los Angeles noong 1967. Kinansela ang mga pagsosyo ng Silangang Berlin sa panahon ng muling pag-iisa ng Alemanya ngunit kalaunan ay bahagyang muling itinatag. Ang mga pakikipagsosyo ng Kanlurang Berlin ay dati nang pinaghihigpitan sa antas ng boro. Noong panahon ng Digmaang Malamig, ang mga partnership ay sumasalamin sa iba't ibang hanayan ng kapangyarihan, kung saan ang Kanlurang Berlin ay nakikipagsosyo sa mga kabesera sa Kanluraning Mundo at Silangang Berlin na karamihan ay nakikipagsosyo sa mga lungsod mula sa [[Pakto ng Barsobya]] at mga kaalyado nito.

Mayroong ilang magkasanib na proyekto sa maraming iba pang mga lungsod, tulad ng [[Beirut]], Belgrade, São Paulo, [[Copenhague]], Helsinki, [[Amsterdam]], [[Johannesburg]], [[Mumbai]], Oslo, [[Hanoi]], Shanghai, [[Seoul]], [[Sopiya|Sofia]], [[Sydney]], Lungsod ng New York, at [[Viena]]. Lumalahok ang Berlin sa mga pandaigdigang asosasyon ng lungsod gaya ng Samahan ng mga Kabesera ng Unyong Europeo, Eurocities, Ugnayan ng mga mga Europeong Lungsod ng Kultura, Metropolis, Pagpupulong Kumperensiya ng mga Pangunahing Lungsod ng Mundo, at Kumperensiya ng mga Kabeserang Lungsod ng Mundo.

Ang Berlin ay kakambal sa:&lt;ref name=&quot;Berlintwins2&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt;{{div col|colwidth=20em}}
*Los Angeles, Estados Unidos (1967)
&lt;!--Paris - not twinning, does not consider Berlin as its twin town--&gt;
*[[Madrid]], España (1988)
*[[Istanbul]], Turkiya (1989)
*[[Warsaw]], Polonya (1991)
*Moscow, Rusya (1991)
*[[Bruselas]], Belhika (1992)
*[[Budapest]], Unggarya (1992)
*[[Tashkent]], Uzbekistan (1993)
*[[Lungsod Mehiko]], Mehiko (1993)
*[[Jakarta]], Indonesia (1993)
*Beijing, Tsina (1994)
*Tokyo, Hapon (1994)
*[[Buenos Aires]], Arhentina (1994)
*[[Prague]], Republikang Tseko (1995)
*[[Windhoek]], Namibia (2000)
*London, Nagkakaisang Kaharian (2000)
{{div col end}}Mula noong 1987, ang Berlin ay mayroon ding opisyal na pakikipagsosyo sa Paris, Pransiya. Ang bawat boro ng Berlin ay nagtatag din ng sarili nitong kambal na bayan. Halimbawa, ang borough ng [[Friedrichshain-Kreuzberg]] ay may pagsosyo sa Israeling lungsod ng [[Kiryat Yam]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Städtepartnerschaftsverein Friedrichshain-Kreuzberg e. V. |url=https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210309000305/https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |archive-date=9 March 2021 |access-date=8 February 2021 |website=berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Ekonomiya ==
[[Talaksan:Berlin_Mitte_by_night.JPG|left|thumb|Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[ekosistema ng startup]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Europe's New Start-Up Capital |url=https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331043259/https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |archive-date=31 March 2016 |access-date=27 March 2016 |website=Credit Suisse}}&lt;/ref&gt;]]
Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;City of Design&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[startup ecosystem]]. 

Noong 2018, ang GDP ng Berlin ay umabot sa €147&amp;nbsp;bilyon, isang pagtaas ng 3.1% kumpara sa nakaraang taon.  Ang ekonomiya ng Berlin ay pinangungunahan ng [[Tersyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na may humigit-kumulang 84% ng lahat ng kompanya na nagnenegosyo sa mga serbisyo. Noong 2015, ang kabuuang lakas-paggawa sa Berlin ay 1.85&amp;nbsp;milyon. Ang tantos ng walang trabaho ay umabot sa 24 na taon na mababang noong Nobyembre 2015 at tumayo sa 10.0%.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin hat so wenig Arbeitslose wie seit 24 Jahren nicht |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |url-status=live |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151203224849/https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |archive-date=3 December 2015}}&lt;/ref&gt; Mula 2012 hanggang 2015, ang Berlin, bilang isang estado ng Aleman, ay may pinakamataas na taunang tantos ng paglago ng trabaho. Humigit-kumulang 130,000 trabaho ang naidagdag sa panahong ito.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=28 January 2015 |title=In Berlin gibt es so viele Beschäftigte wie nie zuvor |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |url-status=live |access-date=16 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224010722/https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |archive-date=24 February 2016}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa mahahalagang sektor ng ekonomiya sa Berlin ang mga agham pambuhay, transportasyon, impormasyon at mga teknolohiya sa komunikasyon, media at musika, pananalastas at disenyo, bioteknolohiya, mga serbisyong pangkapaligiran, konstruksiyon, e-komersiyo, retail, negosyo sa hotel, at inhinyeriyang medikal.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=21 September 2006 |title=Poor but sexy |work=The Economist |url=https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |url-status=live |access-date=19 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622201720/https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |archive-date=22 June 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang pananaliksik at pag-unlad ay may kahalagahang pang-ekonomiya para sa lungsod.&lt;ref name=&quot;factsheet&quot;&gt;{{Cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Maraming malalaking korporasyon tulad ng Volkswagen, Pfizer, at SAP ang nagpapatakbo ng mga laboratoryong pang-inobasyon sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Immer mehr Konzerne suchen den Spirit Berlins |publisher=Berliner Morgenpost |url=https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |url-status=live |access-date=13 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170116150546/https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |archive-date=16 January 2017}}&lt;/ref&gt; Ang Science and Business Park sa Adlershof ay ang pinakamalaking parke ng teknolohiya sa Alemanya na sinusukat ng kita. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Science and Technology Park Berlin-Adlershof |url=https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117042743/https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |archive-date=17 January 2017 |access-date=13 January 2017 |website=Berlin Adlershof: Facts and Figures |publisher=Adlershof}}&lt;/ref&gt; Sa loob ng [[Eurozone]], ang Berlin ay naging sentro para sa paglipat ng negosyo at internasyonal na [[Pamumuhunan (macroeconomics)|pamumuhunan]].&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Global Cities Investment Monitor 2012 |publisher=KPMG |url=https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |url-status=live |access-date=28 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102003006/https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |archive-date=2 November 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote nach Bundesländern in Deutschland 2018 {{!}} Statista |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210627171657/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |archive-date=27 June 2021 |access-date=13 November 2018 |website=Statista |language=de}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Taon &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote in Berlin bis 2018 |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211194253/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |archive-date=11 December 2019 |access-date=11 December 2019 |website=Statista}}&lt;/ref&gt;
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
!2019
|-
|Tantos ng walang trabaho sa %
|15.8
|16.1
|16.9
|18.1
|17.7
|19.0
|17.5
|15.5
|13.8
|14.0
|13.6
|13.3
|12.3
|11.7
|11.1
|10.7
|9.8
|9.0
|8.1
|7.8
|}

== Edukasyon at Pananaliksik ==
{{Pangunahin|Edukasyon sa Berlin}}[[Talaksan:Berlin-Mitte_Humboldt-Uni_05-2014.jpg|right|thumb|Ang [[Unibersidad ng Berlin Humboldt]] ay kaugnay sa 57 nagwagi sa Gantimpalang Nobel.]]
{{Magmula noong|2014}}, ang Berlin ay may 878 na paaralan, na nagtuturo sa 340,658 mag-aaral sa 13,727 klase, at 56,787 nagsasanay sa mga negosyo at saanman.&lt;ref name=&quot;factsheet22&quot;&gt;{{cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay may 6 na taong programa sa primaryang edukasyon. Pagkatapos matapos ang elementarya, magpapatuloy ang mga mag-aaral sa ''Sekundarschule'' (isang komprehensibong paaralan) o ''Gymnasium'' (paaralan para sa paghahanda sa kolehiyo). Ang Berlin ay may natatanging na programa sa paaralang bilingual sa ''Europaschule'', kung saan tinuturuan ang mga bata ng kurikulum sa Alemanya at isang wikang banyaga, simula sa elementarya at magpapatuloy sa mataas na paaralan.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Jahrgangsstufe Null |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080520234625/https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |archive-date=20 May 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[Der Tagesspiegel]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang [[Französisches Gymnasium Berlin]], na itinatag noong 1689 upang turuan ang mga anak ng bakwit na Huguenot, ay nag-aalok ng pagtuturo (Aleman/Pranses).&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Geschichte des Französischen Gymnasiums |url=https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615205603/https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |archive-date=15 June 2008 |access-date=17 August 2008 |website=Französisches Gymnasium Lycée Français Berlin |language=de, fr}}&lt;/ref&gt; Ang [[Paaralang John F. Kennedy, Berlin|Paaralang John F. Kennedy]], isang bilingweng Aleman–Ingles na pampublikong paaralan sa [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]], ay partikular na tanyag sa mga anak ng mga diplomat at komunidad ng ekspatriado na nagsasalita ng Ingles. 82 {{Lang|de|Gymnasien}} ang nagtutro ng [[Wikang Latin|Latin]] &lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 March 2013 |title=Latein an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/latein |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171004133934/https://www.gymnasium-berlin.net/latein |archive-date=4 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt; at 8 ang nagtuturo ng [[Wikang Sinaunang Griyego|Sinaunang Griyego]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 March 2013 |title=Alt-Griechisch an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012215308/https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |archive-date=12 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Kultura ==
[[Talaksan:Alte_Nationalgalerie_abends_(Zuschnitt).jpg|thumb|200x200px|Ang [[Alte Nationalgalerie]] ay bahagi ng [[Pulo ng mga Museo]], isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook|Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO]].]]
[[Talaksan:Cafe_am_Holzmarkt,_River_Spree,_Berlin_(46636049685).jpg|left|thumb|Ang [[Alternatibong kultura|alternatibong]] Holzmarkt, [[Friedrichshain-Kreuzberg]]]]
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot; /&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO3&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO22&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/532 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080808091530/https://whc.unesco.org/en/list/532 |archive-date=8 August 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Ang lumalawak na kultural na pangyayari sa lungsod ay binibigyang-diin ng paglipat ng [[Pangkalahatang Grupo ng Musika|Universal Music Group]] na nagpasya na ilipat ang kanilang punong-tanggapan sa pampang ng River Spree.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's music business booms |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911125347/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-date=11 September 2007 |access-date=19 August 2008 |website=Expatica}}&lt;/ref&gt; Noong 2005, ang Berlin ay pinangalanang &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; ng [[UNESCO]] at naging bahagi na ng [[Malikhaing Network ng Lungsod|Creative Cities Network]] mula noon.&lt;ref name=&quot;Cityofdesign32&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign4&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

== Mga tala ==
&lt;references group=&quot;note&quot;/&gt;

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;{{Geographic location
|Centre    = Berlin
|North     = [[Neubrandenburg]], [[Rostock]]
|Northeast = [[Szczecin]] ([[Polonya]])
|East      = [[Frankfurt (Oder)]]
|Southeast = [[Cottbus]]
|South     = [[Dresden]]
|Southwest = [[Potsdam]], [[Dessau]], [[Halle, Saxony-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]]
|West      = [[Brandenburg an der Havel]], [[Braunschweig]]
|Northwest = [[Hamburg]], [[Lübeck]]
}}

{{Navboxes
|list=
{{Berlin}}
{{Mga Borough ng Berlin}}
{{Mga lungsod sa Alemanya}}
{{Germany states}}
{{Kabiserang lungsod ng Unyong Europeo}}
{{Talaan ng mga kabiserang European batay sa rehiyon}}
{{Kabiserang Kultural sa Europa}}
{{Hanseatic League}}
}}
{{stub}}

[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Mga lungsod sa Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Kabisera sa Europa|Berlin]]
[[Kategorya:Berlin]]</text>
      <sha1>7iym6q5yn1ug799nolkbqykfcdk26ho</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962167</id>
      <parentid>1962143</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T04:14:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kultura */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147313" xml:space="preserve">{{Infobox settlement|name=Berlin|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=Alemanya|subdivision_type1=[[Landstadt ng Alemanya|Estado]]|subdivision_name1=[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|Berlin]]|settlement_type=Kabeserang lungsod, [[Landstadt ng Alemanya|Estado]], at [[Mga munisipalidad ng Alemanya|munisipalidad]]|image_skyline={{Photomontage|position=center
| photo1a = Siegessaeule Aussicht 10-13 img4 Tiergarten.jpg
| photo2a = Brandenburger Tor abends.jpg
| photo2b = Berliner Dom, Westfassade, Nacht, 160309, ako.jpg
| photo3a = Schloss Charlottenburg (233558373).jpeg
| photo3b = Berlin_Museumsinsel_Fernsehturm.jpg
| photo4a = Siegessäule-Berlin-Tiergarten.jpg
| photo4b = Hochhäuser am Potsdamer Platz, Berlin, 160606, ako.jpg
| photo5a = Reichstag Berlin Germany.jpg 
| color_border              = white
| color                     = white
| spacing = 2
| size = 270
| foot_montage = '''Mula itaas, kaliwa pakanan''': [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]] skyline; [[Tarangkahang Brandenburgo]]; [[Katedral ng Berlin]]; [[Palasyo ng Charlottenburg]]; [[Pulo ng mga Museo]], at [[Toreng Pang-TV ng Berlin]]; [[Haligi ng Tagumpay ng Berlin|Haligi ng Tagumpay]]; [[Plaza Potsdam]]; at [[gusaling Reichstag]]
}}|image_shield=Coat of arms of Berlin.svg|shield_size=70px|pushpin_map=Germany#Europe|pushpin_relief=yes|pushpin_map_caption=Kinaroroonan sa Alemanya|coordinates={{coord|52|31|12|N|13|24|18|E|format=dms|display=inline,title}}|image_flag=Flag_of_Berlin.svg|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|type=shape&lt;!--line--&gt;|fill=#ffffff|fill-opacity=0|stroke-color=|stroke-width=2|frame-width=250|frame-height=300}}|total_type=Lungsod/Estado|area_total_km2=891.7|area_footnotes=&lt;ref name=&quot;statoffice&quot;&gt;{{cite web |access-date=2 May 2019 |title=Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |language=de |archive-date=8 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308125331/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;|population_total=3769495|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;/&gt;|population_as_of=Disyembre 31, 2020|population_urban=4473101|population_urban_footnotes=&lt;ref name=&quot;citypopulation_urban&quot;&gt;{{cite web|url=https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|author=citypopulation.de quoting Federal Statistics Office|title=Germany: Urban Areas|access-date=2021-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603133151/https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|archive-date=2020-06-03|url-status=live}}&lt;/ref&gt;|population_metro=6144600|population_metro_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |url-status=dead |archive-date=27 August 2021 |title=Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik |date=8 February 2019 |website=statistik-berlin-brandenburg.de |publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg |access-date=24 November 2019}}&lt;/ref&gt;|elevation_m=34|population_demonyms=Berlines&lt;br/&gt;Berliner (m), Berlinerin (f) (Aleman)|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€155 billion (2020)&lt;ref&gt;{{cite web|url = https://www.statistikportal.de/en/node/649|title = Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2020|website = www.statistikportal.de|access-date = 1 April 2021|archive-date = 1 April 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210401011816/https://www.statistikportal.de/en/node/649|url-status = live}}&lt;/ref&gt;|blank1_name_sec1=GRP kada tao|blank1_info_sec1=€41,000 (2020)|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.964&lt;ref name=&quot;GlobalDataLab&quot;&gt;{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|2nd of 16]]|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+01:00|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+02:00|blank_name_sec2=[[GeoTLD]]|blank_info_sec2=[[.berlin]]|website={{URL|www.berlin.de/en/}}|governing_body=[[Abgeordnetenhaus ng Berlin]]|leader_title=[[Namumunong Alkalde ng Berlin|Namumunong Alkalde]]|leader_party=SPD|leader_name=[[Franziska Giffey]]|geocode=[[Nomenclature of Territorial Units for Statistics|NUTS Region]]: DE3|area_code=[[List of dialling codes in Germany#030 – Berlin|030]]|registration_plate=B{{NoteTag |1 = Prefixes for vehicle registration were introduced in 1906, but often changed due to the political changes after 1945. Vehicles were registered under the following prefixes: &quot;I A&quot; (1906&amp;nbsp;– April 1945; devalidated on 11 August 1945); no prefix, only digits (from July to August 1945), &quot;БГ&quot; (=BG; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;ГФ&quot; (=GF; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;БM&quot; (=BM; 1945–47, for motor bikes), &quot;ГM&quot; (=GM; 1945–47, for motor bikes), &quot;KB&quot; (i.e.: [[Allied Kommandatura|Kommandatura]] of Berlin; for all of Berlin 1947–48, continued for [[West Berlin]] until 1956), &quot;GB&quot; (i.e.: Greater Berlin, for [[East Berlin]] 1948–53), &quot;I&quot; (for East Berlin, 1953–90), &quot;B&quot; (for West Berlin from 1 July 1956, continued for all of Berlin since 1990).}}|iso_code=DE-BE|official_name=Berlin}}Ang '''Berlin''' ay ang [[kabisera|kabesera]] ng [[Alemanya]]. May 3.7 milyong naninirahan dito, ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Alemanya batay sa populasyon|pinakamalaking lungsod]] sa bansa ayon sa lugar at populasyon&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Milbradt |first=Friederike |date=6 February 2019 |title=Deutschland: Die größten Städte |language=de |work=[[Die Zeit]] (Magazin) |location=Hamburg |url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |url-status=live |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213183401/https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |archive-date=13 February 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 August 2019 |title=Leipzig überholt bei Einwohnerzahl Dortmund – jetzt Platz 8 in Deutschland |language=de |work=[[Leipziger Volkszeitung]] |location=Leipzig |url=https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |url-status=dead |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113070247/https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |archive-date=13 November 2019}}&lt;/ref&gt;, at ang pinakamalaking lungsod ayon sa populasyon sa [[Kaisahang Yuropeo|Unyong Europeo]], ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod.&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Isa sa [[Länder ng Alemanya|labing-anim na kinabibilangang estado]] ng Alemanya, ang Berlin ay napalilibutan ng [[Brandeburgo|Estado ng Brandenburgo]] at kadugtong ng [[Potsdam]], ang kabesera ng Brandenburgo. Ang urbanong pook ng Berlin, na may populasyon na humigit-kumulang 4.5 milyon, ay ang pangalawang pinakamataong urbanong pook sa Alemanya pagkatapos ng [[Ruhr]]. Ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin-Brandenburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandenburgo]] ay may humigit-kumulang 6.2 milyong mga naninirahan at ito ang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|ikatlong pinakamalaking kalakhang rehiyon ng Alemanya]] pagkatapos ng mga rehiyon ng [[Rin-Ruhr]] at [[Francfort Rin-Meno|Rin-Meno]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 October 2016 |title=Daten und Fakten zur Hauptstadtregion |url=https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175940/https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |archive-date=21 March 2019 |access-date=13 April 2022 |website=www.berlin-brandenburg.de}}&lt;/ref&gt; Nagkaroon ng [[Pag-iisa ng Berlin at Brandenburgo|bigong pagtatangkang pag-isahin ang parehong estado noong 1996]], at sa kabila ng nananatiling hiwalay, ang dalawang estado ay nagtutulungan sa maraming bagay hanggang ngayon.

Ang Berlin ay tumatawid sa pampang ng [[Spree (ilog)|Spree]], na dumadaloy sa [[Havel]] (isang [[tributaryo]] ng [[Ilog Elba|Elbe]]) sa kanlurang boro ng [[Spandau]] . Kabilang sa mga pangunahing topograpikong tampok  ng lungsod ay ang maraming lawa sa kanluran at timog-silangan na mga boro na nabuo ng [[Spree (ilog)|Spree]], [[Havel]], at [[Dahme (ilog)|Dahme]], na ang pinakamalakin ay ang [[Lawa ng Müggelsee|Lawa Müggelsee]]. Dahil sa lokasyon nito sa [[Kapatagang Europeo]], ang Berlin ay naiimpluwensiyahan ng isang [[Klimang banayad|banayad na pana-panahong klima]]. Halos sangkatlo ng lugar ng lungsod ay binubuo ng mga kagubatan, [[Tala ng mga liwasan at hardin sa Berlin|liwasan, hardin]], ilog, kanal, at lawa.&lt;ref name=&quot;gruen&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay nasa lugar ng diyalektong [[Gitnang Aleman]], ang [[Alemang Berlin|diyalekto ng Berlin]] ay isang varyant ng mga [[Mga diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch|diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch]].

Unang naidokumento noong ika-13 siglo at sa pagtawid ng dalawang mahalagang makasaysayang [[Ruta ng kalakalan|rutang pangkalakalan]],&lt;ref name=&quot;staple&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Margrabyato ng Brandenburgo]] (1417 – 1701), ang [[Kaharian ng Prusya]] (1701–1918), ang [[Imperyong Aleman]] (1871). –1918), ang [[Republikang Weimar]] (1919–1933), at [[Alemanyang Nazi]] (1933–1945). Ang [[Berlin noong dekada '20]] ay ang ikatlong pinakamalaking munisipalidad sa mundo.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 2009 |title=Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany) |url=https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706161901/https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |archive-date=6 July 2018 |access-date=9 October 2009 |publisher=www.h-net.org}}&lt;/ref&gt; Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang kasunod na pananakop nito ng mga matagumpay na bansa, nahati ang lungsod; ang [[Kanlurang Berlin]] ay naging isang de facto na [[Engklabo at eksklabo|eksklabo]] ng [[Kanlurang Alemanya]], na napapalibutan ng [[Pader ng Berlin]] (mula Agosto 1961 hanggang Nobyembre 1989) at teritoryo ng Silangang Aleman.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Wall |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080630080628/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |archive-date=30 June 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Encyclopædia Britannica]]}}&lt;/ref&gt; Ang [[Silangang Berlin]] ay idineklara na kabesera ng Silangang Alemanya, habang ang [[Bonn]] ay naging kabesera ng Kanlurang Alemanya. Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman]] noong 1990, ang Berlin ay muling naging kabesera ng buong Alemanya.

Ang Berlin ay isang [[Lungsod pandaigdig|pandaigdigang lungsod]] ng [[Kultura ng Berlin|kultura]], [[Politika ng Berlin|politika]], [[Media ng Berlin|media]], at agham.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Capital of Germany |url=https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112204045/https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |archive-date=12 January 2012 |access-date=18 August 2008 |website=German Embassy in Washington}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Davies |first=Catriona |date=10 April 2010 |title=Revealed: Cities that rule the world&amp;nbsp;– and those on the rise |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |url-status=live |access-date=11 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014630/https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |archive-date=4 June 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Sifton |first=Sam |date=31 December 1969 |title=Berlin, the big canvas |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130412012910/https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |archive-date=12 April 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=22 October 2009 |title=Global Power City Index 2009 |url=https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |url-status=live |journal=Institute for Urban Strategies at the Mori Memorial Foundation |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629143736/https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |archive-date=29 June 2014 |access-date=29 October 2009}}&lt;/ref&gt; Nakabatay ang [[Ekonomiya ng Berlin|ekonomiya]] nito sa mga [[High tech|high-tech]] na kompanya at [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na sumasaklaw sa magkakaibang hanay ng mga [[Malilikhaing industriya|malikhaing industriya]], pasilidad ng pananaliksik, mga korporasyon ng media at mga lugar ng kumbensiyon.&lt;ref name=&quot;congress&quot;&gt;{{Cite web |title=ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007 |url=https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080922094543/https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |archive-date=22 September 2008 |access-date=18 August 2008 |website=ICCA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign2&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay nagsisilbing isang kontinental na pusod para sa trapiko sa himpapawid at tren at may napakakomplikadong ugnayan ng pampublikong transportasyon. Ang metropolis ay isang sikat na destinasyong [[Turismo sa Alemanya|panturista]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=4 September 2014 |title=Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend |url=https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |url-status=live |journal=Bloomberg L.P. |archive-url=https://web.archive.org/web/20140911154443/https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |archive-date=11 September 2014 |access-date=11 September 2014}}&lt;/ref&gt; Kabilang din sa mga makabuluhang industriya ang [[Teknolohiyang pang-impormasyon|IT]], mga [[parmasyutiko]], [[inhinyeriyang biyomedikal]], [[malinis na teknolohiya]], [[biyoteknolohiya]], konstruksiyon, at [[Elektronika|electronika]].

Ang Berlin ay tahanan ng mga unibersidad na kilala sa buong mundo gaya ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]], [[Pamantasang Teknikal ng Berlin|Pamantasang Teknikal]], [[Malayang Unibersidad ng Berlin|Malayang Unibersidad]], [[Unibersidad ng Sining ng Berlin|Unibersidad ng Sining]], [[ESMT Berlin]], [[Paaralang Hertie]], at [[Kolehiyong Bard ng Berlin]]. Ang [[Zoolohikong Hardin ng Berlin|Zoolohikong Hardin]] nito ay ang pinakabinibisitang zoo sa Europa at isa sa pinakasikat sa buong mundo. Dahil ang [[Estudyo ng Babelsberg|Babelsberg]] ang kauna-unahang malakihang estudyong pampelikulang kompleks sa mundo, ang Berlin ay isang lalong sikat na lokasyon para sa mga pandaigdigang [[Tala ng mga pelikulang isinagawa sa Berlin|paggawa ng pelikula]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 August 2008 |title=Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory |url=https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080813010550/https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |archive-date=13 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; Kilala ang lungsod sa mga pagdiriwang, magkakaibang arkitektura, nightlife, kontemporaneong sining at napakataas na kalidad ng pamumuhay.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Flint |first=Sunshine |date=12 December 2004 |title=The Club Scene, on the Edge |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130402221310/https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |archive-date=2 April 2013}}&lt;/ref&gt; Mula noong dekada 2000, saksi nag Berlin sa paglitaw ng isang kosmopolitang [[Startup ecosystem|eksenang]] [[entrepreneurship]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=13 June 2014 |title=Young Israelis are Flocking to Berlin |url=https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |url-status=live |journal=Newsweek |archive-url=https://web.archive.org/web/20140827183310/https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |archive-date=27 August 2014 |access-date=28 August 2014}}&lt;/ref&gt;

Nagtataglay ang Berlin ng tatlong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]]: [[Pulo ng mga Museo]]; ang mga [[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin]]; at ang mga [[Mga Modernismong Pabahay ng Berlin|Modernismong Pabahay ng Berlin]].&lt;ref name=&quot;UNESCO&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Kabilang sa iba pang mga tanawin ang [[Tarangkahang Brandenburgo]], ang [[gusaling Reichstag]], [[Potsdamer Platz]], ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], ang [[Gedenkstätte Berliner Mauer|Alaala ng Pader ng Berlin]], ang [[Galeriya ng Silangang Bahagi]], ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin]], [[Katedral ng Berlin]], at ang [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pantelebisyon ng Berlin]], ang pinakamataas na estruktura sa Alemanya. Maraming museo, galeriya, aklatan, orkestra, at mga pinagdadausan ng sports ang Berlin. Kabilang dito ang [[Altes Museum]], ang [[Alte Nationalgalerie|Lumang Pamabansang Galeriya]], ang [[Museong Bode]], ang [[Museong Pergamon]], ang [[Deutsches Historisches Museum|Museuong Pangkasaysayang Aleman]], ang [[Museong Hudyo Berlin]], ang [[Museo ng Likas na Kasaysayan, Berlin|Museo ng Likas na Kasaysayan]], ang [[Foro Humboldt]], ang [[Aklatang Estatal ng Berlin]], ang [[Estatal na Opera ng Berlin]], ang [[Filarmonika ng Berlin]], at ang [[Maraton ng Berlin]].

== Kasaysayan ==

=== Etimolohiya ===
Matatagpuan ang Berlin sa hilagang-silangan ng Alemanya, silangan ng Ilog [[Ilog Elba|Elbe]], na dating bumubuo, kasama ang Ilog (Sahon o Turingia) [[Saale]] (mula sa kanilang [[tagpuan]] sa [[Barby, Alemanya|Barby]] pataas), ang silangang hangganan ng [[Francia|Kahariang Franco]]. Habang ang Kahariang Franco ay pangunahing tinitirhan ng mga tribong [[Mga Aleman|Aleman]] tulad ng mga [[Mga Franco|Franco]] at mga [[Sakson|Sahon]], ang mga rehiyon sa silangan ng mga ilog sa hangganan ay pinaninirahan ng mga tribong [[Mga Eslabo|Eslabo]]. Ito ang dahilan kung bakit karamihan sa mga lungsod at nayon sa hilagang-silangan ng Alemanya ay may mga pangalang may pinagmulang [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]] ([[Germania Slavica]]). Ang mga karaniwang [[Hermanisasyon|Hermanisadong]] pangalan ng lugar na [[Hulapi|hulaping]] Eslabo na pinagmulan ay ''-ow'', ''-itz'', ''-vitz'', ''-witz'', ''-itzsch'' at ''-in'', ang mga [[unlapi]] ay ''Windisch'' at ''Wendisch''. Ang pangalang ''Berlin'' ay nag-ugat sa wika ng mga naninirahan sa [[Mga Kanlurang Eslabo|Kanlurang Eslabo]] sa lugar ng Berlin ngayon, at maaaring nauugnay sa Lumang [[Wikang Polabo|Polabong]] tangkay na ''berl-'' / ''birl-'' (&quot;latian&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Berger|first=Dieter|title=Geographische Namen in Deutschland|publisher=Bibliographisches Institut|year=1999|isbn=978-3-411-06252-2}}&lt;/ref&gt; Dahil ang ''Ber-'' sa simula ay parang salitang Aleman na ''Bär'' (&quot;oso&quot;), lumilitaw ang isang oso sa eskudo de armas ng lungsod. Kaya ito ay isang halimbawa ng [[armas parlantes]].

Sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|labindalawang boro]] ng Berlin, lima ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Pankow]] (pinakamatao), [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Marzahn-Hellersdorf]], [[Treptow-Köpenick]], at [[Spandau]] (pinangalanang Spandow hanggang 1878). Sa siyamnapu't anim na kapitbahayan nito, dalawampu't dalawa ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Altglienicke]], [[Alt-Treptow]], [[Britz]], [[Buch (Berlin)|Buch]], [[Buckow (Berlin)|Buckow]], [[Gatow]], [[Karow (Berlin)|Karow]], [[Kladow]], [[Köpenick]], [[Lankwitz]], [[Lübars]], [[Malchow (Berlin)|Marchow]][[Pankow (lokal)|,]] [[Marzahn]], [[Pankow]], [[Prenzlauer Berg]], [[Rudow]], [[Schmöckwitz]], [[Spandau (lokal)|Spandau]], [[Stadtrandsiedlung Malchow]], [[Steglitz]], [[Tegel]], at [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]]. Ang kapitbahayan ng [[Moabit]] ay may pangalang nagmula sa Pranses, at ang [[Französisch Buchholz]] ay ipinangalan sa mga [[Huguenot]].

=== Ika-12 hanggang ika-16 na siglo ===
[[Talaksan:ZLB-Berliner_Ansichten-Januar.jpg|thumb|Mapa ng Berlin noong 1688]]
[[Talaksan:Dom_und_Stadtschloss,_Berlin_1900.png|thumb|[[Katedral ng Berlin]] (kaliwa) at [[Palasyo ng Berlin]] (kanan), 1900]]
Ang pinakaunang katibayan ng mga pamayanan sa lugar ng Berlin ngayon ay mga labi ng isang pundasyon ng bahay na may petsang 1174, na natagpuan sa mga paghuhukay sa Berlin Mitte,&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin ist älter als gedacht: Hausreste aus dem Jahr 1174 entdeckt |language=de |trans-title=Berlin is older than thought: house remains from 1174 have been found |agency=dpa |url=https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |url-status=live |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120824212016/https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |archive-date=24 August 2012}}&lt;/ref&gt; at isang barakilang kahoy na may petsang humigit-kumulang 1192.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot;&gt;{{Cite news |last=Rising |first=David |date=30 January 2008 |title=Berlin dig finds city older than thought |work=[[NBC News]] |agency=Associated Press |url=https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |url-status=live |access-date=1 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102013454/https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |archive-date=2 January 2018}}&lt;/ref&gt; Ang unang nakasulat na mga talaan ng mga bayan sa lugar ng kasalukuyang Berlin ay mula sa huling bahagi ng ika-12 siglo. Ang [[Spandau]] ay unang binanggit noong 1197 at [[Köpenick]] noong 1209, bagaman ang mga lugar na ito ay hindi sumali sa Berlin hanggang 1920.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=2002 |title=Zitadelle Spandau |trans-title=Spandau Citadel |url=https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080612020333/https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-date=12 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Ang gitnang bahagi ng Berlin ay maaaring masubaybayan pabalik sa dalawang bayan. Ang [[Cölln]] sa [[Fischerinsel]] ay unang binanggit sa isang dokumento noong 1237, at ang Berlin, sa kabila ng [[Spree (ilog)|Spree]] sa tinatawag ngayong [[Nikolaiviertel]], ay tinukoy sa isang dokumento mula 1244.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot; /&gt; Ang 1237 ay itinuturing na petsa ng pagkakatatag ng lungsod.&lt;ref name=&quot;Medtradc&quot;&gt;{{Cite web |title=The medieval trading center |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160731190906/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |archive-date=31 July 2016 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Ang dalawang bayan sa paglipas ng panahon ay nabuo ang malapit na pang-ekonomiya at panlipunang ugnayan, at nakinabang mula sa [[Karapatan sa emporyo|pangunahing bahagi mismo]] sa dalawang mahalagang [[ruta ng kalakalan]] ng ''[[Sa pamamagitan ng Imperii|Via Imperii]]'' at mula [[Brujas]] hanggang [[Veliky Novgorod|Novgorod]].&lt;ref name=&quot;staple2&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Noong 1307, bumuo sila ng isang alyansa na may isang karaniwang patakarang panlabas, bagaman ang kanilang mga panloob na pangangasiwa ay pinaghihiwalay pa rin.&lt;ref name=&quot;Stöver2010&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1415, si [[Federico I, Elektor ng Brandenburgo|Federico I]] ay naging [[Prinsipe-elektor|elektor]] ng [[Margrabyato ng Brandenburgo]], na pinamunuan niya hanggang 1440.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1993 |title=The Hohenzollern Dynasty |url=https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807093738/https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-date=7 August 2007 |access-date=18 August 2008 |publisher=Antipas}}&lt;/ref&gt; Noong ika-15 siglo, itinatag ng kaniyang mga kahalili ang Berlin-Cölln bilang kabesera ng margebyato, at ang mga sumunod na miyembro ng pamilyang [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]] ay namuno sa Berlin hanggang 1918, una bilang mga elektor ng Brandenburgo, pagkatapos ay bilang mga hari ng [[Prusya]], at kalaunan bilang mga [[emperador ng Alemanya]]. Noong 1443, sinimulan ni [[Federico II, Elektor ng Brandenburgo|Federico II Ngiping Bakal]] ang pagtatayo ng isang bagong [[Stadtschloss, Berlin|palasyo]] ng hari sa kambal na lungsod ng Berlin-Cölln. Ang mga protesta ng mga mamamayan ng bayan laban sa gusali ay nagtapos noong 1448, sa &quot;Indignasyong Berlin&quot; (&quot;Berliner Unwille&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Komander |first=Gerhild H. M. |date=November 2004 |title=Berliner Unwillen |trans-title=Berlin unwillingness |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130919215632/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |archive-date=19 September 2013 |access-date=30 May 2013 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins e.&amp;nbsp;V. |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Conrad |first=Andreas |date=26 October 2012 |title=Was den &quot;Berliner Unwillen&quot; erregte |language=de |trans-title=What aroused the &quot;Berlin unwillingness&quot; |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181008183148/https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |archive-date=8 October 2018}}&lt;/ref&gt; Hindi naging matagumpay ang protestang ito at nawalan ang mga mamamayan ng marami sa mga pampolitika at pang-ekonomiyang pribilehiyo. Nang matapos ang palasyo ng hari noong 1451, unti-unti itong nagamit. Mula 1470, kasama ang bagong elektor na si [[Alberto III Aquiles, Elektor ng Brandenburgo|Alberto III Aquiles]], naging bagong tirahan ng hari ang Berlin-Cölln.&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr2&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt; Opisyal, ang palasyo ng Berlin-Cölln ay naging permanenteng tirahan ng mga Brandenburgong elektor ng Hohenzollerns mula 1486, nang si [[John Cicero, Elektor ng Brandenburgo|John Cicero]] ay maupo sa kapangyarihan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The electors' residence |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421214734/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |archive-date=21 April 2017 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, kinailangan ng Berlin-Cölln na talikuran ang katayuan nito bilang isang malayang lungsod [[Ligang Hanseatico|Hanseatico]]. Noong 1539, opisyal na naging [[Luteranismo|Luterano]] ang mga botante at ang lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Cathedral |url=https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20060818100934/https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-date=18 August 2006 |access-date=18 August 2008 |publisher=SMPProtein}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-17 hanggang ika-19 na siglo ===
Ang [[Digmaan ng Tatlumpung Taon]] sa pagitan ng 1618 at 1648 ay nagwasak sa Berlin. Sangkatlo ng mga bahay nito ang nasira o nawasak, at ang lungsod ay nawalan ng kalahati ng populasyon nito.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Brandenburg during the 30 Years War |url=https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080928213849/https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |archive-date=28 September 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=World History at KMLA}}&lt;/ref&gt; Si [[Federico Guillermo I, Elektor ng Brandenburgo|Federico Guillermo]], na kilala bilang &quot;Dakilang Elektor&quot;, na humalili sa kanyang ama na si [[Jorge Guillermo, Elektor ng Brandenburgo|Jorge Guillermo]] bilang pinuno noong 1640, ay nagpasimula ng isang patakaran ng pagtataguyod ng imigrasyon at pagpaparaya sa relihiyon.&lt;ref name=&quot;Carlyle18532&quot;&gt;{{cite book|first=Thomas|last=Carlyle|title=Fraser's Magazine|url=https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog|year=1853|publisher=J. Fraser|page=[https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog/page/n71 63]|access-date=11 February 2016}}&lt;/ref&gt; Sa [[Kautusan ng Potsdam]] noong 1685, nag-alok si Frederick William ng pagpapakupkop para sa mga [[Huguenot]] na Pranses.&lt;ref name=&quot;Plaut19952&quot;&gt;{{cite book|first=W. Gunther|last=Plaut|title=Asylum: A Moral Dilemma|url=https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|date=1 January 1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-95196-2|page=42|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214210/https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Noong 1700, humigit-kumulang 30 porsiyento ng mga residente ng Berlin ay Pranses, dahil sa imigrasyon ng mga Huguenot.&lt;ref name=&quot;Gray20072&quot;&gt;{{cite book|first=Jeremy|last=Gray|title=Germany|url=https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|year=2007|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74059-988-7|page=49|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915225030/https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Marami pang ibang imigrante ang nagmula sa [[Bohemya|Bohemia]], [[Mankomunidad ng Polonya-Litwanya|Polonya]], at [[Prinsipado-Arsobispado ng Salzburgo|Salzburgo]].&lt;ref name=&quot;Cybriwsky20132&quot;&gt;{{cite book|first=Roman Adrian|last=Cybriwsky|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|url=https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|date=23 May 2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-248-9|page=48|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915232139/https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
[[Talaksan:Berlin_Unter_den_Linden_Victoria_Hotel_um_1900.jpg|left|thumb|Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Imperyong Aleman]] noong 1871 at mabilis na lumawak sa mga sumunod na taon.]]
Mula noong 1618, ang Margrabyato ng Brandenburgo ay [[Personal na unyon|personal]] na nakipag-isa sa [[Dukado ng Prusya]]. Noong 1701, nabuo ng dalawahang estado ang [[Kaharian ng Prusya]] habang si [[Federico III, Elektor ng Brandenburgo]], ay kinoronahan ang sarili bilang haring [[Federico I sa Prusya]]. Ang Berlin ay naging kabesera ng bagong Kaharian,&lt;ref&gt;Horlemann, Bernd (Hrsg.&lt;/ref&gt; pinalitan ang [[Königsberg]]. Ito ay isang matagumpay na pagtatangka na isentralisa ang kabesera sa napakalayo na estado, at ito ang unang pagkakataon na ang lungsod ay nagsimulang lumago. Noong 1709, pinagsama ang Berlin sa apat na lungsod ng Cölln, Friedrichswerder, Friedrichstadt, at Dorotheenstadt sa ilalim ng pangalang Berlin, &quot;Haupt- und Residenzstadt Berlin&quot;.&lt;ref name=&quot;Stöver20102&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;

Noong 1740, si Federico II, na kilala bilang [[Federico II ng Prusya|Federico ang Dakila]] (1740–1786), ay naluklok sa kapangyarihan.&lt;ref name=&quot;Zaide19652&quot;&gt;{{cite book|first=Gregorio F.|last=Zaide|title=World History|url=https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|year=1965|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-1472-8|page=273|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200510/https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sa ilalim ng pamumuno ni Federico II, ang Berlin ay naging sentro ng [[Panahon ng Kaliwanagan|Kaliwanagan]], ngunit saglit ding sinakop noong [[Digmaan ng Pitong Taon]] ng hukbong Ruso.&lt;ref name=&quot;PerryChase20122&quot;&gt;{{cite book|first1=Marvin|last1=Perry|first2=Myrna|last2=Chase|first3=James|last3=Jacob|first4=Margaret|last4=Jacob|first5=Theodore|last5=Von Laue|title=Western Civilization: Ideas, Politics, and Society|url=https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|date=1 January 2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-70864-3|page=444|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174457/https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kasunod ng tagumpay ng Pransiya sa [[Digmaan ng Ikaapat na Koalisyon|Digmaan ng Ika-apat na Koalisyon]], [[Pagbagsak ng Berlin (1806)|nagmartsa]] si [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon Bonaparte]] sa Berlin noong 1806, ngunit nagbigay ng nagsasariling pamahalaan sa lungsod.&lt;ref name=&quot;Lewis20132&quot;&gt;{{cite book|first=Peter B.|last=Lewis|title=Arthur Schopenhauer|url=https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|date=15 February 2013|publisher=Reaktion Books|isbn=978-1-78023-069-6|page=57|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174348/https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1815, ang lungsod ay naging bahagi ng bagong [[Lalawigan ng Brandenburgo]].&lt;ref name=&quot;StaffInc.20102&quot;&gt;{{cite book|author1=Harvard Student Agencies Inc. Staff|author2=Harvard Student Agencies, Inc.|title=Let's Go Berlin, Prague &amp; Budapest: The Student Travel Guide|url=https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|date=28 December 2010|publisher=Avalon Travel|isbn=978-1-59880-914-5|page=83|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914181704/https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Hinubog ng [[Rebolusyong Industriyal]] ang Berlin noong ika-19 na siglo; kapansin-pansing lumawak ang ekonomiya at populasyon ng lungsod, at naging pangunahing sentro ng riles at sentro ng ekonomiya ng Alemanya. Ang mga karagdagang suburb sa lalong madaling panahon ay umunlad at tumaas ang lugar at populasyon ng Berlin. Noong 1861, ang mga kalapit na suburb kasama ang [[Wedding (Berlin)|Wedding]], [[Moabit]], at ilang iba pa ay isinanib sa Berlin.&lt;ref name=&quot;Schulte-Peevers20102&quot;&gt;{{cite book|author=Andrea Schulte-Peevers|title=Lonel Berlin|url=https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|date=15 September 2010|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74220-407-9|page=25|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214354/https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1871, ang Berlin ay naging kabesera ng bagong itinatag na [[Imperyong Aleman]].&lt;ref name=&quot;Stöver20132&quot;&gt;{{cite book|first=Bernd|last=Stöver|title=Berlin: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|date=2 October 2013|publisher=C.H.Beck|isbn=978-3-406-65633-0|page=20|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200615/https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1881, naging distritong lungsod ito na hiwalay sa Brandenburgo.&lt;ref name=&quot;Strassmann20082&quot;&gt;{{cite book|first=W. Paul|last=Strassmann|title=The Strassmanns: Science, Politics and Migration in Turbulent Times (1793–1993)|url=https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|date=15 June 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-416-6|page=26|access-date=20 June 2015|archive-date=10 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910121944/https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-20 hanggang ika-21 siglo ===
Noong unang bahagi ng ika-20 siglo, ang Berlin ay naging isang matabang lupa para sa kilusang [[Sineng Ekspresyonistang Aleman|Ekspresyonistang Aleman]].&lt;ref name=&quot;HollandGawthrop20012&quot;&gt;{{cite book|author1=Jack Holland|author2=John Gawthrop|title=The Rough Guide to Berlin|url=https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl|url-access=registration|year=2001|publisher=Rough Guides|isbn=978-1-85828-682-2|page=[https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl/page/361 361]}}&lt;/ref&gt; Sa mga larangan tulad ng arkitektura, pagpipinta, at sine ay naimbento ang mga bagong anyo ng artistikong estilo. Sa pagtatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] noong 1918, isang [[Republikang Weimar|republika]] ang ipinahayag ni [[Philipp Scheidemann]] sa [[Reichstag (gusali)|gusaling Reichstag]]. Noong 1920, isinama ng [[Batas ng Kalakhang Berlin]] ang dose-dosenang mga suburban na lungsod, nayon, at pagmamay-ari sa paligid ng Berlin sa isang pinalawak na lungsod. Ang batas ay nagpalaki sa lugar ng Berlin mula 66 tungo 883 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (25 tungo 341 sq mi). Halos dumoble ang populasyon, at ang Berlin ay may populasyon na humigit-kumulang apat na milyon. Sa panahon ng [[Kulturang Weimar|Weimar]], ang Berlin ay sumailalim sa kaguluhan sa politika dahil sa kawalan ng katiyakan sa ekonomiya ngunit naging isang kilalang sentro ng [[Rumaragasang Dekada '20]]. Naranasan ng metropolis ang kaniyang kapanahunan bilang isang pangunahing kabesera ng mundo at kilala sa mga tungkulin ng pamumuno nito sa agham, teknolohiya, sining, humanidades, pagpaplano ng lungsod, pelikula, mas mataas na edukasyon, pamahalaan, at mga industriya. Si [[Albert Einstein]] ay sumikat sa publiko noong mga taon niya sa Berlin, na ginawaran ng [[Gantimpalang Nobel para sa Pisika]] noong 1921.
[[Talaksan:Potsdamer_Platz_1945.jpg|left|thumb|Nawasak ang Berlin pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ([[Potsdamer Platz]], 1945)]]
Noong 1933, si [[Adolf Hitler]] at ang [[Partidong Nazi|Partido Nazi]] ay [[Pag-angat sa kapangyarihan ni Adolf Hitler|naluklok sa kapangyarihan]]. Ang pamamahala ng NSDAP ay nagpabawas sa komunidad ng mga Hudyo ng Berlin mula 160,000 (isang-katlo ng lahat ng mga Hudyo sa bansa) sa humigit-kumulang 80,000 dahil sa pangingibang-bansa sa pagitan ng 1933 at 1939. Pagkatapos ng [[Kristallnacht]] noong 1938, libo-libong Hudyo ng lungsod ang ikinulong sa kalapit na [[kampong piitan ng Sachsenhausen]]. Simula noong unang bahagi ng 1943, marami ang ipinadala sa mga [[kampong piitan]], gaya ng [[Kampo ng konsentrasyon sa Auschwitz|Auschwitz]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Jewish Community of Berlin |url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170708152027/https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |archive-date=8 July 2017 |access-date=10 November 2018 |publisher=Holocaust Encyclopedia}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ang pinakamabigat na binomba na lungsod sa kasaysayan. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang malaking bahagi ng Berlin ay nawasak 1943–45 reyd sa himpapawid ng mga Alyado at sa 1945 [[Labanan ng Berlin]]. Ang mga Alyado ay naghulog ng 67,607 tonelada ng mga bomba sa lungsod, na sinira ang 6,427 ektarya ng tinayuang lugar. Humigit-kumulang 125,000 sibilyan ang napatay.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Clodfelter |first=Micheal |title=Warfare and Armed Conflicts- A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000 |year=2002 |edition=2nd |publisher=McFarland &amp; Company |isbn=978-0-7864-1204-4}}&lt;/ref&gt; Matapos ang [[Pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Europa|pagtatapos ng digmaan sa Europa]] noong Mayo 1945, nakatanggap ang Berlin ng malaking bilang ng mga bakwit mula sa mga lalawigan sa Silangan. Hinati ng mga matagumpay na kapangyarihan ang lungsod sa apat na sektor, na kahalintulad sa mga lugar ng [[Alemanyang sakop ng mga Alyado|pananakop]] kung saan hinati ang Alemanya. Ang mga sektor ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Kanluraning Alyado]] (ang Estados Unidos, Reino Unido, at Pransiya) ay nabuo ang [[Kanlurang Berlin]], habang ang [[Unyong Sobyetika|Sobyetikong sektor]] ang bumuo ng [[Silangang Berlin]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Benz |first=Prof. Dr. Wolfgang |date=27 April 2005 |title=Berlin – auf dem Weg zur geteilten Stadt |trans-title=Berlin – on the way to a divided city |url=https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110120432/https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |archive-date=10 November 2018 |access-date=10 November 2018 |publisher=Bundeszentrale für politische Bildung |language=de}}&lt;/ref&gt;

Lahat ng apat na [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] ay nagbahagi ng mga tungkuling pampamahalaan para sa Berlin. Gayunpaman, noong 1948, nang palawigin ng Kanluraning Alyado ang reporma sa pera sa Kanlurang mga sona ng Alemanya sa tatlong kanlurang sektor ng Berlin, ang [[Unyong Sobyetika|Unyong Sobyetiko]] ay nagpataw ng [[Pagbangkulong ng Berlin|pagharang]] sa mga daanan patungo at mula sa Kanlurang Berlin, na ganap na nasa loob ng kontrolado ng Sobyet. teritoryo. Ang [[Pagbangkulong ng Berlin|airlift ng Berlin]], na isinagawa ng tatlong kanlurang Alyado, ay nagtagumpay sa pagharang na ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain at iba pang mga suplay sa lungsod mula Hunyo 1948 hanggang Mayo 1949.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Airlift / Blockade |url=https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318232831/https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |archive-date=18 March 2015 |access-date=18 August 2008 |publisher=Western Allies Berlin}}&lt;/ref&gt; Noong 1949, itinatag ang Pederal na Republika ng Alemanya sa [[Kanlurang Alemanya]] at kalaunan ay isinama ang lahat ng mga sonang Amerikano, Briton, at Pranses, hindi kasama ang mga sona ng tatlong bansang iyon sa Berlin, habang ang [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Silangang Alemanya|Demokratikong Republikang Aleman]] ay idineklara sa [[Silangang Alemanya]]. Ang Kanlurang Berlin ay opisyal na nanatiling isang sinasakop na lungsod, ngunit ito ay nakahanay sa politika sa Republikang Federal ng Alemanya sa kabila ng heyograpikong paghihiwalay ng Kanlurang Berlin. Ang serbisyo ng himpapawid sa Kanlurang Berlin ay ipinagkaloob lamang sa mga kompanyang panghimpapawid ng mga Amerikano, Briton, at Pranses.
[[Talaksan:Thefalloftheberlinwall1989.JPG|left|thumb|Ang [[Pader ng Berlin|pagbagsak ng Pader ng Berlin]] noong 9 Nobyembre 1989. Noong [[Araw ng Pagkakaisang Aleman|Oktubre 3, 1990]], pormal nang natapos ang proseso ng [[muling pag-iisa ng Alemanya]].]]
Ang pagkakatatag ng dalawang estadong Aleman ay nagpapataas ng tensiyon sa [[Digmaang Malamig]]. Ang Kanlurang Berlin ay napapaligiran ng teritoryo ng Silangang Aleman, at ang Silangang Alemanya ay nagpahayag ng Silangang bahagi bilang kabesera nito, isang hakbang na hindi kinilala ng mga kanluraning kapangyarihan. Kasama sa Silangang Berlin ang karamihan sa sentrong pangkasaysayan ng lungsod. Ang pamahalaang Kanlurang Aleman ay nagsariling nagtatag sa [[Bonn]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin after 1945 |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090412221115/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |archive-date=12 April 2009 |access-date=8 April 2009 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Noong 1961, sinimulan ng Silangang Alemanya na itayo ang [[Pader ng Berlin]] sa paligid ng Kanlurang Berlin, at ang mga pangyayari ay umabot sa isang tangke na paghaharap sa [[Tsekpoint Charlie]]. Ang Kanlurang Berlin ay de facto na ngayong bahagi ng Kanlurang Alemanya na may natatanging legal na katayuan, habang ang Silangang Berlin ay de facto na bahagi ng Silangang Alemanya. Ibinigay ni [[John F. Kennedy]] ang kanyang &quot;''[[Ich bin ein Berliner]]''&quot; na talumpati noong Hunyo 26, 1963, sa harap ng bulwagan ng lungsod ng [[Schöneberg]], na matatagpuan sa kanlurang bahagi ng lungsod, na sinalungguhitan ang suporta ng Estados Unidos para sa Kanlurang Berlin.&lt;ref&gt;[[Andreas Daum]], ''Kennedy in Berlin''.&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ganap na nahati. Bagaman posible para sa mga Kanluranin na dumaan sa kabilang panig sa pamamagitan ng mahigpit na kontroladong mga tsekpoint, para sa karamihan ng mga taga-Silangan, ang paglalakbay sa Kanlurang Berlin o Kanlurang Alemanya ay ipinagbabawal ng pamahalaan ng Silangang Alemanya. Noong 1971, ginagarantiyahan ng isang [[Kasunduan ng Apat na Kapangyarihan]] ang pagpunta sa at mula sa Kanlurang Berlin sa pamamagitan ng kotse o tren sa pamamagitan ng Silangang Alemanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1996 |title=Ostpolitik: The Quadripartite Agreement of September 3, 1971 |url=https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225042306/https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |archive-date=25 February 2021 |access-date=18 August 2008 |publisher=U.S. Diplomatic Mission to Germany}}&lt;/ref&gt;

Noong 1989, sa pagtatapos ng Cold War at panggigipit mula sa populasyon ng Silangang Aleman, ang [[Pagbagsak ng Pader ng Berlin|Berlin Wall ay bumagsak]] noong Nobyembre 9 at kasunod na karamihan ay giniba. Ngayon, pinapanatili ng [[East Side Gallery]] ang malaking bahagi ng pader. Noong Oktubre 1990, muling [[Muling pag-iisa ng Alemanya|pinagsama]] ang dalawang bahagi ng Alemanya bilang Republika Federal ng Alemanya, at muling naging lungsod ang Berlin.&lt;ref&gt;''Berlin ‒ Washington, 1800‒2000: Capital Cities, Cultural Representation, and National Identities'', ed.&lt;/ref&gt; Si [[Walter Momper]], ang alkalde ng Kanlurang Berlin, ay naging unang alkalde ng muling pinagsamang lungsod sa pansamantala. Ang mga halalan sa buong lungsod noong Disyembre 1990 ay nagresulta sa unang &quot;lahatang Berlin&quot; na alkalde na nahalal na manungkulan noong Enero 1991, kung saan ang magkahiwalay na opisina ng mga alkalde sa Silangan at Kanlurang Berlin ay magtatapos sa panahong iyon, at si [[Eberhard Diepgen]] (isang dating alkalde ng Kanluran Berlin) ang naging unang nahalal na alkalde ng isang muling pinagsamang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 December 1990 |title=Berlin Mayoral Contest Has Many Uncertainties |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |url-status=live |access-date=17 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617212414/https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |archive-date=17 June 2019}}&lt;/ref&gt; Noong Hunyo 18, 1994, ang mga sundalo mula sa Estados Unidos, Pransiya, at Britanya ay nagmartsa sa isang parada na bahagi ng mga seremonya upang markahan ang pag-alis ng mga kaalyadong tropang pananakop na nagpapahintulot sa [[Muling pag-iisa ng Alemanya|muling pinagsamang Berlin]]&lt;ref name=&quot;ReUnificationParade&quot;&gt;{{Cite news |last=Kinzer |first=Stephan |date=19 June 1994 |title=Allied Soldiers March to Say Farewell to Berlin |work=[[The New York Times]] |location=New York City |url=https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |url-status=live |access-date=20 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121133602/https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |archive-date=21 November 2015}}&lt;/ref&gt; (ang huling tropang Ruso ay umalis noong Agosto 31, habang ang huling pag-alis ng mga puwersa ng Kanluraning Alyado ay noong Setyembre 8, 1994). Noong Hunyo 20, 1991, bumoto ang [[Bundestag]] (Parlamentong Aleman) na [[Pagpapasya para sa Kabesera ng Alemanya|ilipat ang luklukan]] ng kabesera ng Alemanya mula Bonn patungong Berlin, na natapos noong 1999.

{{multiple image|align=right|image1=Humboldt Forum 9155.jpg|width1=195|caption1=Ang muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]] na nalalapit nang matapos noong 2021|width2=220|width3=215|direction=|total_width=|alt1=}}Ang [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|repormang pampangasiwaan ng Berlin noong 2001]] ay pinagsama ang ilang borough, na binawasan ang kanilang bilang mula 23 hanggang 12.

Noong 2006, isinagawa sa Berlin ang [[2006 FIFA World Cup Final|FIFA World Cup Final]].

Sa isang [[Atake sa truck sa Berlin noong 2016|pag-atakeng terorista noong 2016]] na nauugnay sa [[Islamikong Estado|ISIL]], isang truck ang sadyang imaneho sa isang palengkeng pam-Pasko sa tabi ng [[Pang-alaalang Simbahang Kaiser Wilhelm]], na nag-iwan ng 13 kataong namatay at 55 nasugatan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=20 December 2016 |title=IS reklamiert Attacke auf Weihnachtsmarkt für sich |language=de |trans-title=IS recalls attack on Christmas market for itself |work=[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] |url=https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175944/https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |archive-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BBC.Dies&quot;&gt;{{Cite news |date=26 October 2021 |title=Berlin attack: First aider dies 5 years after Christmas market murders |work=BBC |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |url-status=live |access-date=October 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211026190214/https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |archive-date=26 October 2021}}&lt;/ref&gt;

Binuksan ang [[Paliparang Berlin Brandenburgo]] (BER) noong 2020, pagkalipas ng siyam na taon kaysa binalak, kung saan papasok na ang Terminal 1 sa serbisyo sa katapusan ng Oktubre, at ang mga lipad papunta at mula sa [[Paliparang Tegel]] ay magtatapos sa Nobyembre.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gardner |first=Nicky |last2=Kries |first2=Susanne |date=8 November 2020 |title=Berlin's Tegel airport: A love letter as it prepares to close |url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205135633/https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[The Independent]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Dahil sa pagbaba ng bilang ng mga pasahero na nagreresulta mula sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], inihayag ang mga plano na pansamantalang isara ang Terminal 5 ng BER, ang dating [[Paliparang Berlin Schönefeld|Paliparang Schönefeld]], simula sa Marso 2021 nang hanggang isang taon.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=January 29, 2021 |title=BER schließt Terminal in Schönefeld am 23. Februar |language=de |trans-title=BER closes the terminal in Schönefeld on February 23 |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205134830/https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt; Ang nag-uugnay na linyang U-Bahn U5 mula Alexanderplatz hanggang Hauptbahnhof, kasama ang mga bagong estasyong Rotes Rathaus at Unter den Linden, ay binuksan noong Disyembre 4, 2020, kung saan inaasahang magbubukas ang estasyon ng Museumsinsel U-Bahn sa bandang Marso 2021, na kukumpleto sa lahat ng mga bagong gawa sa U5.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 August 2020 |title=BVG will verlängerte U5 am 4. Dezember eröffnen |trans-title=BVG wants to open the extended U5 on December 4th |url=https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133537/https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[Rundfunk Berlin-Brandenburg|rbb24]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagyang pagbubukas sa pagtatapos ng 2020 na museong [[Foro Humboldt]], na makikita sa muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]], na inihayag noong Hunyo, ay ipinagpaliban hanggang Marso 2021.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=27 November 2020 |title=Humboldt Forum will zunächst nur digital eröffnen |language=de |trans-title=Humboldt Forum will initially only open digitally |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133156/https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Pagtatangka ng pagsasanib ng Berlin-Brandenburgo ===
[[Talaksan:DEU_Berlin-Brandenburg_COA.svg|left|thumb|179x179px|Ang eskudo de armas na iminungkahi sa kontrata ng estado]]
Ang legal na batayan para sa pinagsamang estado ng Berlin at [[Brandeburgo|Brandenburgo]] ay iba sa ibang mga panukala sa pagsasanib ng estado. Karaniwan, ang Artikulo 29 ng [[Batayang Batas para sa Republikang Federal ng Alemanya|Batayang Batas]] ay nagsasaad na ang pagsasanib ng estado ay nangangailangan ng isang pederal na batas.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=24 May 1949|article=29|article-type=Article|legislature=Parlamentarischer Rat|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_29.html|language=de}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, ang isang sugnay na idinagdag sa Batayang Batas noong 1994, Artikulo 118a, ay nagpapahintulot sa Berlin at Brandenburgo na magkaisa nang walang pag-apruba ng federal, na nangangailangan ng isang reperendo at ratipikasyon ng mga parlamento ng parehong estado.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=27 October 1994|article=118a|article-type=Einzelnorm|legislature=Bundestag|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_118a.html|language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1996, nagkaroon ng hindi matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang mga estado ng Berlin at Brandenburg.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=LÄNDERFUSION / FUSIONSVERTRAG (1995) |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/5_33_laefuver.htm |access-date=31 March 2022}}&lt;/ref&gt; Parehong may iisang kasaysayan, diyalekto, at kultura at sa 2020, mayroong mahigit 225,000 residente ng Brandenburgo na bumibiyahe patungong Berlin. Ang pagsasanib ay nagkaroon ng halos nagkakaisang suporta ng isang malawak na koalisyon ng parehong mga pamahalaan ng estado, mga partidong pampolitika, media, mga asosasyon ng negosyo, mga unyon ng manggagawa at mga simbahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=4 May 2016 |title=Die Brandenburger wollen keine Berliner Verhältnisse |language=de |work=Tagesspiegel |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/gescheiterte-laenderfusion-mit-berlin-die-brandenburger-wollen-keine-berliner-verhaeltnisse/13539146.html |access-date=30 March 2022}}&lt;/ref&gt; Bagaman bumoto ang Berlin ng pabor sa maliit na palugit, higit sa lahat ay nakabatay sa suporta sa dating [[Kanlurang Berlin]], hindi inaprubahan ng mga botante ng Brandenburgo ang pagsasanib sa malaking margin. Nabigo ito higit sa lahat dahil sa ayaw ng mga botante ng Brandenburgo na tanggapin ang malaki at lumalaking utang ng publiko sa Berlin at takot na mawala ang pagkakakilanlan at impluwensiya sa kabesera.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot; /&gt;

== Heograpiya ==

=== Topograpiya ===
[[Talaksan:Berlin_by_Senitnel-2.jpg|thumb|Imaheng satellite ng Berlin]]
[[Talaksan:Luftbild_bln-schmoeckwitz.jpg|thumb|Ang labas ng Berlin ay nasasakupan ng mga kakahuyan at maraming lawa.]]
Ang Berlin ay nasa hilagang-silangan ng Alemanya, sa isang lugar ng mababang latiang makahoy na may pangunahing patag na [[topograpiya]], bahagi ng malawak na [[Hilagang Kapatagang Europeo]] na umaabot mula hilagang Pransiya hanggang kanlurang Rusya. Ang ''Berliner Urstromtal'' (isang panahon ng yelo [[lambak glasyar]]), sa pagitan ng mababang [[Talampas ng Barnim]] sa hilaga at ng [[Talampas ng Teltow]] sa timog, ay nabuo sa pamamagitan ng natunaw na tubig na dumadaloy mula sa mga yelo sa dulo ng huling [[glasyasyong Weichseliense]]. Ang [[Spree (ilog)|Spree]] ay sumusunod sa lambak na ito ngayon. Sa Spandau, isang boto sa kanluran ng Berlin, ang Spree ay umaagos sa ilog [[Havel]], na dumadaloy mula hilaga hanggang timog sa kanlurang Berlin. Ang daloy ng Havel ay mas katulad ng isang hanay ng mga lawa, ang pinakamalaki ay ang Tegeler See at ang [[Großer Wannsee]]. Ang isang serye ng mga lawa ay dumadaloy din sa itaas na Spree, na dumadaloy sa [[Müggelsee|Großer Müggelsee]] sa silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Satellite Image Berlin |url=https://maps.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://www.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |archive-date=18 February 2022 |access-date=18 August 2008 |publisher=Google Maps}}&lt;/ref&gt;

Ang malalaking bahagi ng kasalukuyang Berlin ay umaabot sa mababang talampas sa magkabilang panig ng Lambak Spree. Malaking bahagi ng mga borough na [[Reinickendorf]] at [[Pankow]] ay nasa Talampas ng Barnim, habang ang karamihan sa mga boro ng [[Charlottenburg-Wilmersdorf]], [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Tempelhof-Schöneberg]], at [[Neukölln]] ay nasa Talampas ng Teltow.

Ang boro ng Spandau ay bahagyang nasa loob ng Lambak Glasyar ng Berlin at bahagyang nasa Kapatagang Nauen, na umaabot sa kanluran ng Berlin. Mula noong 2015, ang mga burol ng Arkenberge sa Pankow sa {{Convert|122|m}} taas, ay ang pinakamataas na punto sa Berlin. Sa pamamagitan ng pagtatapon ng mga labi ng konstruksiyon nalampasan nito ang [[Teufelsberg]] ({{Cvt|120.1|m}}), na kung saan mismo ay binubuo ng mga durog na bato mula sa mga guho ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Triantafillou |first=Nikolaus |date=27 January 2015 |title=Berlin hat eine neue Spitze |trans-title=Berlin has a new top |url=https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160722225809/https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |archive-date=22 July 2016 |access-date=11 November 2018 |publisher=Qiez |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang [[Müggelberge]] sa 114.7 {{Convert|114.7|m}} taas ang pinakamataas na natural na punto at ang pinakamababa ay ang Spektesee sa Spandau, sa {{Convert|28.1|m}} taas.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=22 February 2015 |title=Der höchste Berg von Berlin ist neuerdings in Pankow |language=de |trans-title=The tallest mountain in Berlin is now in Pankow |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |url-status=live |access-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150519014725/https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |archive-date=19 May 2015}}&lt;/ref&gt;

=== Klima ===
Ang Berlin ay may [[klimang pangkaragatan]] ([[Kategoryang Köppen sa klima|Köppen]]: ''Cfb'');&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase) |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130184209/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019 |website=Weatherbase}}&lt;/ref&gt; ang silangang bahagi ng lungsod ay may bahagyang impluwensiyang kontinental (''Dfb''), isa sa mga pagbabago ay ang taunang pag-ulan ayon sa [[masa ng hangin]] at ang mas malaking kasaganaan sa isang panahon ng taon.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The different types of vertical greening systems and their relative sustainability |url=https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130220603/https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins22&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|title=Berlin: The Spatial Structure of a Divided City|last1=Elkins|first1=Dorothy|last2=Elkins|first2=T. H.|last3=Hofmeister|first3=B.|date=4 August 2005|publisher=Routledge|isbn=9781135835057|language=en|access-date=21 September 2020|archive-date=18 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Nagtatampok ang ganitong uri ng klima ng katamtamang temperatura ng tag-init ngunit kung minsan ay mainit (para sa pagiging semikontinental) at malamig na taglamig ngunit hindi mahigpit sa halos lahat ng oras.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Climate Summary |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150629211853/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |archive-date=29 June 2015 |access-date=15 March 2015 |publisher=Weatherbase}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins2&quot;&gt;{{Cite book}}&lt;/ref&gt;

Dahil sa mga transisyonal na sonang klima nito, karaniwan ang pagyeyelo sa taglamig, at may mas malaking pagkakaiba sa temperatura sa pagitan ng mga panahon kaysa sa karaniwan para sa maraming [[klimang pangkaragatan]]. Higit pa rito, ang Berlin ay inuri bilang isang [[Katamtamang klima|katamtamang]] [[Mabanas na klimang kontinental|klimang kontinental]] (''Dc'') sa ilalim ng iskema ng [[Kategoryang Trewartha sa klima|klima ng Trewartha]], gayundin ang mga suburb ng Lungsod ng Bagong York, bagaman inilalagay sila ng [[Kategoryang Köppen sa klima|sistemang Köppen]] sa iba't ibang uri.&lt;ref&gt;Gerstengarbe FW, Werner PC (2009) A short update on Koeppen climate shifts in Europe between 1901 and 2003.&lt;/ref&gt;

Ang mga tag-araw ay mainit-init at kung minsan ay mahalumigmig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|22|–|25|C}} at mababa sa {{Cvt|12|–|14|C}} . Ang mga taglamig ay malamig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|3|C}} at mababa sa {{Cvt|−2|to|0|C}}. Ang tagsibol at taglagas ay karaniwang malamig hanggang banayad. Lumilikha ng mikroklima ang tinayuang bahagi ng Berlin, na may [[Pulo ng init sa lungsod|init na iniimbak ng mga gusali at bangketa ng lungsod]]. Ang mga temperatura ay maaaring {{Cvt|4|C-change}} mas mataas sa lungsod kaysa mga nakapaligid na lugar.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=weather.com |url=https://www.weather.com/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323015551/https://www.weather.com/ |archive-date=23 March 2007 |access-date=7 April 2012 |publisher=weather.com}}&lt;/ref&gt; Ang taunang pag-ulan ay {{Convert|570|mm}} na may katamtamang pag-ulan sa buong taon. Ang Berlin at ang nakapalibot na estado ng Brandenburgo ay ang pinakamainit at pinakatuyong rehiyon sa Alemanya.&lt;ref name=&quot;berlinermorgenpost&quot;&gt;{{Cite web |date=8 March 2016 |title=Berlin ist das wärmste und trockenste Bundesland |url=https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023193643/https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |archive-date=23 October 2021 |access-date=23 October 2021 |website=Berliner Morgenpost}}&lt;/ref&gt; Ang pag-ulan ng niyebe ay pangunahing nangyayari mula Disyembre hanggang Marso.&lt;ref name=&quot;worldweather2&quot;&gt;{{Cite web |title=Climate figures |url=https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080817114255/https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |archive-date=17 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=World Weather Information Service}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamainit na buwan sa Berlin ay Hulyo 1834, na may karaniwang temperatura na {{Cvt|23.0|C}} at ang pinakamalamig ay Enero 1709, na maykaraniwang temperatura na {{Cvt|-13.2|C}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Temperaturmonatsmittel BERLIN-TEMPELHOF 1701- 1993 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190702031754/https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |archive-date=2 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamabasang buwan na naitala ay Hulyo 1907, na may {{Convert|230|mm}} ng pag-ulan, samantalang ang pinakamatuyo ay Oktubre 1866, Nobyembre 1902, Oktubre 1908 at Setyembre 1928, lahat ay may {{Convert|1|mm|3}} ng pag-ulan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Niederschlagsmonatssummen BERLIN-DAHLEM 1848– 1990 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190707182905/https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |archive-date=7 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt;{{Weather box|location=Berlin (Schönefeld), 1981–2010 normals, mga sukdulan 1957–kasalukuyan|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=15.1|Feb record high C=18.0|Mar record high C=25.8|Apr record high C=30.8|May record high C=32.7|Jun record high C=35.4|Jul record high C=37.3|Aug record high C=38.0|Sep record high C=32.3|Oct record high C=27.7|Nov record high C=20.4|Dec record high C=15.6|year record high C=38.0|Jan high C=2.8|Feb high C=4.3|Mar high C=8.7|Apr high C=14.3|May high C=19.4|Jun high C=22.0|Jul high C=24.6|Aug high C=24.2|Sep high C=19.3|Oct high C=13.8|Nov high C=7.3|Dec high C=3.3|year high C=13.7|Jan mean C=0.1|Feb mean C=0.9|Mar mean C=4.3|Apr mean C=9.0|May mean C=14.0|Jun mean C=16.8|Jul mean C=19.1|Aug mean C=18.5|Sep mean C=14.2|Oct mean C=9.4|Nov mean C=4.4|Dec mean C=1.0|year mean C=9.3|Jan low C=-2.8|Feb low C=-2.4|Mar low C=0.4|Apr low C=3.5|May low C=8.2|Jun low C=11.2|Jul low C=13.5|Aug low C=13.0|Sep low C=9.6|Oct low C=5.4|Nov low C=1.4|Dec low C=-1.6|year low C=5.0|Jan record low C=-25.3|Feb record low C=-22.0|Mar record low C=-16.0|Apr record low C=-7.4|May record low C=-2.8|Jun record low C=1.3|Jul record low C=4.9|Aug record low C=4.6|Sep record low C=-0.9|Oct record low C=-7.7|Nov record low C=-12.0|Dec record low C=-24.0|year record low C=-25.3|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=37.2|Feb precipitation mm=30.1|Mar precipitation mm=39.3|Apr precipitation mm=33.7|May precipitation mm=52.6|Jun precipitation mm=60.2|Jul precipitation mm=52.5|Aug precipitation mm=53.0|Sep precipitation mm=39.5|Oct precipitation mm=32.2|Nov precipitation mm=37.8|Dec precipitation mm=46.1|year precipitation mm=515.2|Jan sun=57.6|Feb sun=71.5|Mar sun=119.4|Apr sun=191.2|May sun=229.6|Jun sun=230.0|Jul sun=232.4|Aug sun=217.3|Sep sun=162.3|Oct sun=114.7|Nov sun=54.9|Dec sun=46.9|year sun=1727.6|Jan uv=1|Feb uv=1|Mar uv=2|Apr uv=4|May uv=5|Jun uv=6|Jul uv=6|Aug uv=5|Sep uv=4|Oct uv=2|Nov uv=1|Dec uv=0|source 1=[[DWD]]&lt;ref&gt;{{cite web
  |url = https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |title = Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte
  |access-date = 2019-06-12
  |archive-date = 12 June 2014
  |archive-url = https://web.archive.org/web/20140612043121/https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |url-status = live
  }}&lt;/ref&gt; at Weather Atlas&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|title=Berlin, Germany – Detailed climate information and monthly weather forecast|last=d.o.o|first=Yu Media Group|website=Weather Atlas|language=en|access-date=2019-07-02|archive-date=25 November 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211125121717/https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|location=Berlin ([[Tempelhof]]), elevation: {{convert|48|m|abbr=on|disp=or}}, 1971–2000 normals, extremes 1878–present|collapsed=y|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=15.5|Feb record high C=18.7|Mar record high C=24.8|Apr record high C=31.3|May record high C=35.5|Jun record high C=38.5|Jul record high C=38.1|Aug record high C=38.0|Sep record high C=34.2|Oct record high C=28.1|Nov record high C=20.5|Dec record high C=16.0|Jan high C=3.3|Feb high C=5.0|Mar high C=9.0|Apr high C=15.0|May high C=19.6|Jun high C=22.3|Jul high C=25.0|Aug high C=24.5|Sep high C=19.3|Oct high C=13.9|Nov high C=7.7|Dec high C=3.7|Jan mean C=0.6|Feb mean C=1.4|Mar mean C=4.8|Apr mean C=8.9|May mean C=14.3|Jun mean C=17.1|Jul mean C=19.2|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.5|Oct mean C=9.7|Nov mean C=4.7|Dec mean C=2.0|Jan low C=−1.9|Feb low C=−1.5|Mar low C=1.3|Apr low C=4.2|May low C=9.0|Jun low C=12.3|Jul low C=14.3|Aug low C=14.1|Sep low C=10.6|Oct low C=6.4|Nov low C=2.2|Dec low C=-0.4|Jan record low C=-23.1|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-8.1|May record low C=-4.0|Jun record low C=1.5|Jul record low C=6.1|Aug record low C=3.5|Sep record low C=-1.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.0|Dec record low C=-20.5|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=42.3|Feb precipitation mm=33.3|Mar precipitation mm=40.5|Apr precipitation mm=37.1|May precipitation mm=53.8|Jun precipitation mm=68.7|Jul precipitation mm=55.5|Aug precipitation mm=58.2|Sep precipitation mm=45.1|Oct precipitation mm=37.3|Nov precipitation mm=43.6|Dec precipitation mm=55.3|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=8.0|Mar precipitation days=9.1|Apr precipitation days=7.8|May precipitation days=8.9|Jun precipitation days=7.0|Jul precipitation days=7.0|Aug precipitation days=7.0|Sep precipitation days=7.8|Oct precipitation days=7.6|Nov precipitation days=9.6|Dec precipitation days=11.4|unit precipitation days=1.0 mm|source 1=[[World Meteorological Organization|WMO]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |title = World Weather Information Service&amp;nbsp;– Berlin |website = Worldweather.wmo.int |date = 5 October 2006 |access-date = 2012-04-07 |archive-date = 25 April 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130425001834/https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |url-status = bot: unknown }} April 25, 2013, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=[[Royal Netherlands Meteorological Institute|KNMI]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |title = Indices Data – Berlin/Tempelhof 2759 |access-date = 2019-05-13 |publisher = [[KNMI (institute)|KNMI]] |archive-date = 9 July 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20180709010608/https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |url-status = dead }}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|collapsed=y|metric first=y|single line=y|location=Berlin ([[Dahlem (Berlin)|Dahlem]]), {{convert|58|m|abbr=on|disp=or}}, 1961–1990 normals, extremes 1908–present{{NoteTag|Because the location of the [[weather station]] is furthest from the more densely urbanized region of Berlin and further away from the main [[Urban heat island|UHI]], its values will be somewhat higher, especially in the center and immediate regions.&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm Long-term Development of Selected Climate Parameters (Edition 2015)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308213004/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm |date=8 March 2021 }}, Berlin Environmental Atlas. ''Senate Department for Urban Development and Housing''. Retrieved January 30, 2019.&lt;/ref&gt;}}
&lt;!--in the order as it appears in the table, not all of the following data may be available, especially records and days of precipitation --&gt;|Jan record high C=15.2|Feb record high C=18.6|Mar record high C=25.1|Apr record high C=30.9|May record high C=33.3|Jun record high C=36.1|Jul record high C=37.9|Aug record high C=37.7|Sep record high C=34.2|Oct record high C=27.5|Nov record high C=19.5|Dec record high C=15.7|Jan mean C=-0.4|Feb mean C=0.6|Mar mean C=4.0|Apr mean C=8.4|May mean C=13.5|Jun mean C=16.7|Jul mean C=17.9|Aug mean C=17.2|Sep mean C=13.5|Oct mean C=9.3|Nov mean C=4.6|Dec mean C=1.2|Jan high C=1.8|Feb high C=3.5|Mar high C=7.9|Apr high C=13.1|May high C=18.6|Jun high C=21.8|Jul high C=23.1|Aug high C=22.8|Sep high C=18.7|Oct high C=13.3|Nov high C=7.0|Dec high C=3.2|Jan low C=-2.9|Feb low C=-2.2|Mar low C=0.5|Apr low C=3.9|May low C=8.2|Jun low C=11.4|Jul low C=12.9|Aug low C=12.4|Sep low C=9.4|Oct low C=5.9|Nov low C=2.1|Dec low C=-1.1|Jan record low C=-21.0|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-6.7|May record low C=-2.9|Jun record low C=0.8|Jul record low C=5.4|Aug record low C=4.7|Sep record low C=-0.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.1|Dec record low C=-20.2|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=43.0|Feb precipitation mm=37.0|Mar precipitation mm=38.0|Apr precipitation mm=42.0|May precipitation mm=55.0|Jun precipitation mm=71.0|Jul precipitation mm=53.0|Aug precipitation mm=65.0|Sep precipitation mm=46.0|Oct precipitation mm=36.0|Nov precipitation mm=50.0|Dec precipitation mm=55.0|Jan sun=45.4|Feb sun=72.3|Mar sun=122.0|Apr sun=157.7|May sun=221.6|Jun sun=220.9|Jul sun=217.9|Aug sun=210.2|Sep sun=156.3|Oct sun=110.9|Nov sun=52.4|Dec sun=37.4|unit precipitation days=1.0 mm|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=9.0|Mar precipitation days=8.0|Apr precipitation days=9.0|May precipitation days=10.0|Jun precipitation days=10.0|Jul precipitation days=9.0|Aug precipitation days=9.0|Sep precipitation days=9.0|Oct precipitation days=8.0|Nov precipitation days=10.0|Dec precipitation days=11.0|source 1=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]&lt;ref name=&quot;noaa&quot;&gt;{{cite web
| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/DL/10381.TXT
| title = Berlin (10381) – WMO Weather Station
| access-date = 2019-01-30
| publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]
}}{{dead link|date=June 2022|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}} [https://archive.org/details/19611990NormalsNOAABerlin Archived] January 30, 2019, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=Berliner Extremwerte&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |title = Berliner Extremwerte |access-date = 1 December 2014 |archive-date = 6 June 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200606191249/https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |url-status = live }}&lt;/ref&gt;}}

=== Tanawin ng lungsod ===
[[Talaksan:16-07-04-Abflug-Berlin-DSC_0122.jpg|thumb|Larawang panghimpapawid sa gitna ng Berlin na nagpapakita ng [[Lungsod Kanluran|City West]], [[Potsdamer Platz]], [[Alexanderplatz]], at ang [[Tiergarten (liwasan)|Tiergarten]]]]
Ang kasaysayan ng Berlin ay nag-iwan sa lungsod ng isang [[wiktionary:polycentric|polisentrikong]] pagkakaayos at isang napakaeklektikong hanay ng arkitektura at mga gusali. Ang hitsura ng lungsod ngayon ay higit na nahubog ng pangunahing papel na ginampanan nito sa kasaysayan ng Germany noong ika-20 siglo. Lahat ng pambansang pamahalaan na nakabase sa Berlin{{Spaced en dash}}ang Kaharian ng Prusya, ang Ikalawang Imperyong Aleman ng 1871, ang Republikang Weimar, Alemanyang Nazi, Silangang Alemanya, pati na rin ang muling pinagsamang Alemanya{{Spaced en dash}}nagpasimula ng mga ambisyosong programa sa muling pagtatayo, na ang bawat isa ay nagdaragdag ng sarili nitong natatanging estilo sa arkitektura ng lungsod.

Sinalanta ang Berlin ng mga [[Pambobomba sa Berlin noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pagsalakay sa himpapawid]], sunog, at labanan sa kalye noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at marami sa mga gusaling nakaligtas sa parehong Silangan at Kanluran ay giniba noong panahon pagkatapos ng digmaan. Karamihan sa demolisyong ito ay pinasimulan ng mga programa sa arkitektura ng munisipyo upang magtayo ng mga bagong distrito ng negosyo o tirahan at ang mga pangunahing arterya. Karamihan sa mga [[Palamuti (sining)|palamuti]] sa mga gusali bago ang digmaan ay nawasak kasunod ng mga [[Palamuti at krimen|makabagong dogma]], at sa parehong mga sistema pagkatapos ng digmaan, gayundin sa muling pinagsamang Berlin, maraming mahahalagang estrukturang pamana ang ang [[Rekonstruksiyon (arkitektura)|muling itinayo]], kabilang ang ''Forum Fridericianum'' kasama ang, [[Operang Estatal ng Berlin|Operang Estatal]] (1955), [[Palasyo ng Charlottenburg|Palasyo Charlottenburg]] (1957), ang mga monumental na gusali sa [[Gendarmenmarkt]] (dekada '80), [[Alte Komandantur|Kommandantur]] (2003), at gayundin ang proyekto sa muling pagtatayo ng mga barokong patsada ng [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]]. Maraming mga bagong gusali ang naging inspirasyon ng kanilang makasaysayang mga nauna o ang pangkalahatang klasikal na estilo ng Berlin, gaya ng [[Otel Adlon]].

Ang mga kumpol ng mga [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Berlin|tore]] ay tumaas sa iba't ibang lokasyon: [[Potsdamer Platz]], ang [[Lungsod Kanluran|City West]], at [[Alexanderplatz]], ang huling dalawa ay naglalarawan sa mga dating sentro ng Silangan at Kanlurang Berlin, na ang una ay kumakatawan sa isang bagong Berlin noong ika-21 siglo, na bumangon mula sa mga guho no-man's land ng Pader ng Berlin. Ang Berlin ay may lima sa nangungunang 50 [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Alemanya|pinakamataas na gusali]] sa Alemanya.

Mahigit sa sangkatlo ng sakop ng lungsod ay binubuo ng luntiang espasyo, kakahuyan, at tubig.&lt;ref name=&quot;gruen2&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang pangalawang pinakamalaking at pinakasikat na liwasan ng Berlin, ang [[Tiergarten (liwasan)|Großer Tiergarten]], ay matatagpuan sa gitna mismo ng lungsod. Sinasaklaw nito ang isang lugar na 210 ektarya at umaabot mula [[Himpilan ng tren ng Berlin Zoologischer Garten|Bahnhof Zoo]] sa City West hanggang sa [[Tarangkahang Brandenburgo]] sa silangan.

Kabilang sa mga tanyag na kalye, ang [[Unter den Linden]] at [[Friedrichstraße]] ay matatagpuan sa lumang sentro ng lungsod (at kasama sa dating Silangang Berlin). Ang ilan sa pangunahing kalye sa City West ay ang [[Kurfürstendamm]] (o pinaikling Ku´damm) at [[Kantstraße]].

=== Arkitektura ===
[[Talaksan:Gendarmenmarkt_Panorama.jpg|thumb|Panorama ng [[Gendarmenmarkt]], na nagpapakita ng [[Konzerthaus Berlin]], nasa gilid ng [[Neue Kirche, Berlin|Simbahang Aleman]] (kaliwa) at [[Katedral na Pranses, Berlin|Simbahang Pranses]] (kanan)]]
[[Talaksan:Berliner_Dom_seen_from_James_Simon_Park.jpg|thumb|Ang [[Katedral ng Berlin]] sa [[Pulo ng mga Museo]]]]
Ang [[Fernsehturm Berlin|Fernsehturm]] (tore ng TV) sa [[Alexanderplatz]] sa [[Mitte]] ay kabilang sa pinakamataas na estruktura sa Unyong Europeo sa {{Cvt|368|m}}. Itinayo noong 1969, makikita ito sa karamihan ng mga sentral na distrito ng Berlin. Ang lungsod ay makikita mula sa {{Convert|204|m|ft|-high}} palapag ng pagmamasid. Simula rito, ang [[Karl-Marx-Allee]] ay patungo sa silangan, isang abenida na may linya ng mga monumental na gusali ng tirahan, na dinisenyo sa istilong [[Arkitekturang Stalinista|Sosyalismong Klasisismo]]. Katabi ng lugar na ito ay ang [[Rotes Rathaus]] (Bulwagang Panlungsod), na may natatanging pulang-ladrilyong arkitektura nito. Sa harap nito ay ang [[Neptunbrunnen]], isang balong na nagtatampok ng mitolohikong pangkat ng mga [[Triton (mitolohiya)|Triton]], mga [[personipikasyon]] ng apat na pangunahing Prusong ilog, at [[Neptuno (mitolohiya)|Neptuno]] sa ibabaw nito.

Ang [[Tarangkahang Brandenburgo]] ay isang ikonikong tanawin ng Berlin at Alemanya; ito ay tumatayo bilang isang simbolo ng pangyayaring Europeo at ng pagkakaisa at kapayapaan. Ang [[gusaling Reichstag]] ay ang tradisyonal na luklukan ng Parlamentong Aleman. Hinubog muli ito ng arkitektrong Briton na si [[Norman Foster (arkitekto)|Norman Foster]] noong dekada '90 at nagtatampok ng salaming simboryo sa ibabaw ng pook ng pagpupulong, na nagbibigay-daan sa libreng pampublikong tanaw sa mga pinagdadausang parlamento at magagandang tanawin ng lungsod.

Ang [[Galeriyang East Side]] ay isang open-air na eksibisyong sining na direktang ipininta sa mga huling bahagi ng Pader ng Berlin. Ito ang pinakamalaking natitirang ebidensiya ng makasaysayang dibisyon ng lungsod.

Ang [[Gendarmenmarkt]] ay isang [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong liwasan]] sa Berlin, ang pangalan ay nagmula sa punong-tanggapan ng sikat na Gens d'armes regiment na matatagpuan dito noong ika-18 siglo. Dalawang katulad na disenyong katedral ang hangganan nito, ang [[Französischer Dom]] kasama ang platapormang pang-obserbasyon nito at ang [[Deutscher Dom]]. Ang Konzerthaus (Bulwagang Pangkonsiyerto), tahanan ng Orkestra Sinfonika ng Berlin, ay nakatayo sa pagitan ng dalawang katedral.
[[Talaksan:MJK_46430_Schloss_Charlottenburg.jpg|left|thumb|[[Palasyo Charlottenburg]]]]
[[Talaksan:Berlin_Hackesche_Höfe1.jpg|left|thumb|[[Hackesche Höfe]]]]
Ang [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Spree (ilog)|Ilog Spree]] ay naglalaman ng [[Berlin#Mga%20museo|limang museo]] na itinayo mula 1830 hanggang 1930 at isang [[Tala ng mga Pandaigdigang Pamanang Pook sa Alemanya|Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]]. Ang pagpapanumbalik at pagtatayo ng isang pangunahing lagusan sa lahat ng mga museo, pati na rin ang muling pagtatayo ng [[Stadtschloss, Berlin|Stadtschloss]] ay nagpapatuloy.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 June 2011 |title=Neumann: Stadtschloss wird teurer |trans-title=Neumann: Palace is getting more expensive |url=https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200703/https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=19 May 2010 |title=Das Pathos der Berliner Republik |trans-title=The pathos of the Berlin republic |url=https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200702/https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Gayundin sa pulo at sa tabi ng [[Lustgarten]] at palasyo ay ang [[Katedral ng Berlin]], ang ambisyosong pagtatangka ni emperador Guillermo II na lumikha ng Protestanteng karibal sa [[Basilika ni San Pedro]] sa Roma. Ang isang malaking kripta ay naglalaman ng mga labi ng ilan sa mga naunang Prusong maharlikang pamilya. Ang [[Katedral ni Santa Eduvigis]] ay ang Katoliko Romanong katedral ng Berlin.
[[Talaksan:Bikinihaus_Berlin-1210760.jpg|thumb|Ang [[Breitscheidplatz]] kasama ang [[Pang-alaalang Katedral ni Kaiser Guillermo]] ay ang sentro ng [[Lungsod Kanluran|City West]].]]
Ang [[Unter den Linden]] ay isang silangan–kanlurang abenidang nalilinyahan ng mga puno na mula sa Tarangkahang Brandenburgo hanggang sa pook ng dating Berliner Stadtschloss, at dating pangunahing promenada ng Berlin. Maraming Klasikong gusali ang nakahanay sa kalye, at naroon ang bahagi ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]]. Ang [[Friedrichstraße]] ay ang maalamat na kalye ng Berlin noong [[Ginintuang Dekada Beynte]]. Pinagsasama nito ang mga tradisyon ng ika-20 siglo sa modernong arkitektura ng Berlin ngayon.

Ang [[Potsdamer Platz]] ay isang buong kuwarto na binuo mula sa simula pagkatapos bumaba ang [[Pader ng Berlin|Pader]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Construction and redevelopment since 1990 |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080610103008/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |archive-date=10 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=Senate Department of Urban Development}}&lt;/ref&gt; Sa kanluran ng Potsdamer Platz ay ang Kulturforum, na naglalaman ng [[Gemäldegalerie, Berlin|Gemäldegalerie]], at nasa gilid ng [[Neue Nationalgalerie]] at ng [[Berliner Philharmonie]] . Ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], isang alaalang pang-[[Holokausto]], ay nasa hilaga.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ouroussoff |first=Nicolai |date=9 May 2005 |title=A Forest of Pillars, Recalling the Unimaginable |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2005/05/09/arts/design/09holo.html |access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang lugar sa paligid ng [[Hackescher Markt]] ay tahanan ng mga kulturang moda, na may 'di-mabilang na mga bilihan ng damit, club, bar, at galeriya. Kabilang dito ang [[Hackesche Höfe]], isang kalipunan ng mga gusali sa paligid ng ilang patyo, na muling itinayo noong 1996. Ang kalapit na [[Bagong Sinagoga, Berlin|Bagong Sinagoga]] ay ang sentro ng kultura ng mga Hudyo.

Ang [[Straße des 17. Juni]], na nagkokonekta sa Tarangkahang Brandenburgo at Ernst-Reuter-Platz, ay nagsisilbing gitnang silangan-kanlurang axis. Ang pangalan nito ay ginugunita ang mga [[Pag-aalsa noong 1953 sa Silangang Alemanya|pag-aalsa sa Silangang Berlin noong Hunyo 17, 1953]]. Humigit-kumulang sa kalahati mula sa Tarangkahang Brandenburgo ay ang Großer Stern, isang isla ng sirkulong trapiko kung saan matatagpuan ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin|Siegessäule]] (Haligi ng Tagumpay). Ang monumentong ito, na itinayo upang gunitain ang mga tagumpay ng Prusya, ay inilipat noong 1938–39 mula sa dati nitong posisyon sa harap ng Reichstag.

Ang [[Kurfürstendamm]] ay tahanan ng ilan sa mga mararangyang tindahan ng Berlin kung saan ang [[Pang-alaalang simbahan ni Kaiser Guillermo]] sa silangang dulo nito sa [[Breitscheidplatz]] . Ang simbahan ay nawasaknoonga Ikalawang Digmaang Pandaigdig at iniwang sira. Ang malapit sa Tauentzienstraße ay ang [[KaDeWe]], na sinasabing pinakamalaking department store sa kontinental na Europa. Ang [[Rathaus Schöneberg]], kung saan ginawa ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang tanyag na talumpating &quot;[[Ich bin ein Berliner]]!&quot; speech, ay nasa [[Tempelhof-Schöneberg]].

Kanluran ng sentro, ang [[Palasyo Bellevue, Alemanya|Palasyo Bellevue]] ay ang tirahan ng Pangulo ng Alemanya. Ang [[Palasyo Charlottenburg]], na nasunog noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay ang pinakamalaking makasaysayang palasyo sa Berlin.

Ang [[Funkturm Berlin]] ay isang {{Convert|150|m|ft|-tall}} lattice tore ng radyo sa pook fairground, na itinayo sa pagitan ng 1924 at 1926. Ito ang tanging toreng pang-obserbasyon na nakatayo sa mga insulator at may restawran {{Cvt|55|m}} at isang larangang pantanaw {{Cvt|126|m}} sa ibabaw ng lupa, na mapupuntahan ng elevator na may bintana.

Ang [[Oberbaumbrücke]] sa ibabaw ng ilog Spree ay ang pinakaikonikong tulay ng Berlin, na nag-uugnay sa pinagsama-samang mga boro ng [[Friedrichshain]] at [[Kreuzberg]]. Nagdadala ito ng mga sasakyan, tao, at linyang U1 ng [[Berlin U-Bahn]]. Ang tulay ay nakumpleto sa isang estilong [[ladrilyong gotiko]] noong 1896, na pinapalitan ang dating kahoy na tulay na may isang pang-itaas na daanan para sa U-Bahn. Ang gitnang bahagi ay giniba noong 1945 upang pigilan ang [[Hukbong Pula|Pulang Hukbo]] sa pagtawid. Pagkatapos ng digmaan, ang inayos na tulay ay nagsilbing [[Mga tawiran sa hangganan ng Berlin|checkpoint at tawiran sa hangganan]] sa pagitan ng mga sektor ng Sobyetiko at Amerikano, at kalaunan sa pagitan ng Silangan at Kanlurang Berlin. Noong kalagitnaan ng dekada '50, ito ay sarado sa mga sasakyan, at pagkatapos ng pagtatayo ng Pader ng Berlin noong 1961, ang trapiko ng tao ay mahigpit na pinaghigpitan. Kasunod ng muling pagsasama-samang Aleman, ang gitnang bahagi ay muling itinayo gamit ang isang kuwadrong asero, at ipinagpatuloy ang serbisyo ng U-Bahn noong 1995.

== Demograpiya ==
[[Talaksan:Berlin_population2.svg|left|thumb|Populasyon ng Berlin, 1880–2012]]
Sa pagtatapos ng 2018, ang lungsod-estado ng Berlin ay mayroong 3.75&amp;nbsp;milyong rehistradong naninirahan&lt;ref name=&quot;pop-detail3&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; sa isang lugar na {{Cvt|891.1|km2}}.  Ang densidad ng populasyon ng lungsod ay 4,206 na naninirahan bawat km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Ang Berlin ang [[Talaan ng mga pinakamalaking lungsod ng Unyong Europeo ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod|pinakamataong lungsod]] sa [[Unyong Europeo]]. Noong 2019, ang urbanong sakop ng Berlin ay may humigit-kumulang 4.5&amp;nbsp;milyong naninirahan. {{Magmula noong|2019}}  ang [[Kalakhang sonang urbano|gumaganang urbanong pook]] ay tahanan ng humigit-kumulang 5.2&amp;nbsp;milyong tao.&lt;ref&gt;[https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas, Eurostat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150903213351/https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en|date=3 September 2015}}.&lt;/ref&gt; Ang buong [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|rehiyon ng kabisera ng Berlin-Brandenburgo]] ay may populasyon na higit sa 6&amp;nbsp;milyon sa isang lugar na {{Cvt|30546|km2|0}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland: Berlin-Brandenburg |url=https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190817083458/https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |archive-date=17 August 2019 |access-date=6 February 2013 |website=www.deutsche-metropolregionen.org}}&lt;/ref&gt;{{Historical populations|1721|65300|1750|113289|1800|172132|1815|197717|1825|220277|1840|330230|1852|438958|1861|547571|1871|826341|1880|1122330|1890|1578794|1900|1888848|1910|2071257|1920|3879409|1925|4082778|1933|4221024|1939|4330640|1945|3064629|1950|3336026|1960|3274016|1970|3208719|1980|3048759|1990|3433695|2000|3382169|2010|3460725|53=2020|54=3664088}}Noong 2014, ang lungsod-estado na Berlin ay nagkaroon ng 37,368 buhay na panganak (+6.6%), isang rekord na bilang mula noong 1991. Ang bilang ng mga namatay ay 32,314. Halos 2.0&amp;nbsp;milyong kabahayan ang binilang sa lungsod. 54 porsiyento ng mga ito ay mga sambahayang iisa ang naninirahan. Mahigit sa 337,000 pamilya na may mga batang wala pang 18 taong gulang ang nanirahan sa Berlin. Noong 2014, ang kabeserang Aleman ay nagrehistro ng dagdag sa paglipat ng humigit-kumulang 40,000 katao.&lt;ref&gt;[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf statistics Berlin Brandenburg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315084534/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf|date=15 March 2016}}. www.statistik-berlin-brandenburg.de Retrieved 10 October 2016.&lt;/ref&gt;

=== Mga nasyonalidad ===
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;float:right;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |'''Mga residente ayon sa Pagkamamamayan''' &lt;small&gt;(31 Disyembre 2019)&lt;/small&gt; &lt;ref name=&quot;pop-detail6&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;
|-
!Bansa
!Populasyon
|-
|Kabuuang mga rehistradong residente
|3,769,495
|-
|{{Flag|Germany}}
|2,992,150
|-
|{{Flag|Turkey}}
|98,940
|-
|{{Flag|Poland}}
|56,573
|-
|{{Flag|Syria}}
|39,813
|-
|{{Flag|Italy}}
|31,573
|-
|{{Flag|Bulgaria}}
|30,824
|-
|{{Flag|Russia}}
|26,640
|-
|{{Flag|Romania}}
|24,264
|-
|{{Flag|United States}}
|22,694
|-
|{{Flag|Vietnam}}
|20,572
|-
|{{Flag|France}}
|20,223
|-
|{{Flag|Serbia}}
|20,109
|-
|{{Flag|United Kingdom}}
|16,751
|-
|{{Flag|Spain}}
|15,045
|-
|{{Flag|Greece}}
|14,625
|-
|{{Flag|Croatia}}
|14,430
|-
|{{Flag|India}}
|13,450
|-
|{{Flag|Ukraine}}
|13,410
|-
|{{Flag|Afghanistan}}
|13,301
|-
|{{Flag|China}}
|13,293
|-
|{{Flag|Bosnia and Herzegovina}}
|12,691
|-
|Iba pang Gitnang Silangan at Asya
|88,241
|-
|Ibang Europa
|80,807
|-
|Africa
|36,414
|-
|Iba pang mga America
|27,491
|-
|Oceania at [[Antarctica]]
|5,651
|-
|Walang estado o Hindi Malinaw
|24,184
|}
Ang pambansa at pandaigdigang paglipat sa lungsod ay may mahabang kasaysayan. Noong 1685, pagkatapos ng pagpapawalang-bisa ng [[Kautusan ng Nantes]] sa Pransiya, tumugon ang lungsod sa pamamagitan ng [[Kautusan ng Potsdam]], na ginagarantiyahan ang kalayaan sa relihiyon at katayuang walang buwis sa mga Pranses na Huguenot na bakwit sa loob ng sampung taon. Ang [[Batas ng Kalakhang Berlin]] noong 1920 ay nagsama ng maraming suburb at nakapalibot na mga lungsod ng Berlin. Binuo nito ang karamihan sa teritoryo na binubuo ng modernong Berlin at pinalaki ang populasyon mula sa 1.9&amp;nbsp;milyon hanggang 4&amp;nbsp;milyon.

Ang aktibong imigrasyon at asilo na politika sa Kanlurang Berlin ay naghudyat ng mga alon ng imigrasyon noong dekada '60 at '70. Ang Berlin ay tahanan ng hindi bababa sa 180,000 residenteng [[Mga Turko|Turko]] at [[Mga Turko sa Alemanya|Turko-Aleman]],&lt;ref name=&quot;pop-detail4&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; na ginagawa itong pinakamalaking komunidad ng Turko sa labas ng Turkiya. Noong dekada '90 ang ''Aussiedlergesetze ay'' nagbigay-daan sa imigrasyon sa Alemanya ng ilang residente mula sa dating [[Unyong Sobyetiko]]. Sa ngayon, ang mga etnikong [[Kasaysayan ng mga Aleman sa Rusya, Ukranya, at Unyong Sobyetiko|Aleman]] mula sa mga bansa ng dating Unyong Sobyetiko ang bumubuo sa pinakamalaking bahagi ng komunidad na nagsasalita ng Ruso.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Dmitry Bulgakov |date=11 March 2001 |title=Berlin is speaking Russians' language |url=https://www.russiajournal.com/node/4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130406142034/https://www.russiajournal.com/node/4653 |archive-date=6 April 2013 |access-date=10 February 2013 |publisher=Russiajournal.com}}&lt;/ref&gt; Ang huling dekada ay nakaranas ng pagdagsa mula sa iba't ibang bansa sa Kanluran at ilang rehiyon sa Africa.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Heilwagen |first=Oliver |date=28 October 2001 |title=Berlin wird farbiger. Die Afrikaner kommen – Nachrichten Welt am Sonntag – Welt Online |language=de |work=Die Welt |url=https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |url-status=live |access-date=2 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110515022639/https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |archive-date=15 May 2011}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagi ng mga imigranteng Aprikano ay nanirahan sa [[Afrikanisches Viertel]].&lt;ref&gt;{{cite press release|author=&lt;!--Staff writer(s); no by-line.--&gt;|date=6 February 2009|title=Zweites Afrika-Magazin &quot;Afrikanisches Viertel&quot; erschienen Bezirksbürgermeister Dr. Christian Hanke ist Schirmherr|url=https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|location=Berlin|publisher=berlin.de|access-date=27 September 2016|archive-date=21 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141021050530/https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang mga batang Aleman, EU-Europeo, at Israeli ay nanirahan na rin sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=12 December 2014 |title=Hummus in the Prenzlauer Berg |url=https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |url-status=live |journal=The Jewish Week |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230010937/https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |archive-date=30 December 2014 |access-date=29 December 2014}}&lt;/ref&gt;

Noong Disyembre 2019, mayroong 777,345 na rehistradong residente ng dayuhang nasyonalidad at dagdag pang 542,975 mamamayang Aleman na may &quot;pinanggalingang imgrante&quot; ''(Migrationshintergrund, MH)'',&lt;ref name=&quot;pop-detail5&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; ibig-sabihin sila o ang isa sa kanilang mga magulang ay nandayuhan sa Alemanya pagkatapos ng 1955. Ang mga dayuhang residente ng Berlin ay nagmula sa mga 190 bansa.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 February 2011 |title=457 000 Ausländer aus 190 Staaten in Berlin gemeldet |trans-title=457,000 Foreigners from 190 Countries Registered in Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190428201553/https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |archive-date=28 April 2019 |access-date=28 April 2019 |website=[[Berliner Morgenpost]] |language=de}}&lt;/ref&gt; 48 porsiyento ng mga residenteng wala pang 15 taong gulang ay may pinagmulang imigrante.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fast jeder Dritte in Berlin hat einen Migrationshintergrund |url=https://www.rbb-online.de/politik/beitrag/2017/05/migrationshintergrund-berlin-jeder-dritte.html |website=www.rbb-online.de}}{{Dead link|date=December 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin noong 2009 ay tinatayang mayroong 100,000 hanggang 250,000 hindi rehistradong mga naninirahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Von Andrea Dernbach |date=23 February 2009 |title=Migration: Berlin will illegalen Einwanderern helfen – Deutschland – Politik – Tagesspiegel |work=Der Tagesspiegel Online |publisher=Tagesspiegel.de |url=https://www.tagesspiegel.de/politik/deutschland/berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |url-status=live |access-date=15 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131251/https://www.tagesspiegel.de/politik/migration-berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang mga Boro ng Berlin na may malaking bilang ng mga migrante o populasyon na ipinanganak sa ibang bansa ay ang [[Mitte]], [[Neukölln]], at [[Friedrichshain-Kreuzberg]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 September 2016 |title=Zahl der Ausländer in Berlin steigt auf Rekordhoch |url=https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170804053354/https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |archive-date=4 August 2017 |access-date=13 June 2017 |website=jungefreiheit.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

Mayroong higit sa 20 hindi katutubong komunidad na may populasyong hindi bababa sa 10,000 katao, kabilang ang mga [[Mga Turko sa Berlin|Turko]], Polako, Ruso, Lebanes, Palestino, Serbio, Italyano, Indiyano, Bosnio, [[Pamayanang Biyetnames ng Berlin|Biyetnames]], Amerikano, Rumano, Bulgari, Croata, Tsino, Austriako, Ukrano, Pranses, Briton, Españo, Israeli, Thai, Irani, Ehipsiyo, at Siryo na mga komunidad.

=== Mga wika ===
Ang Aleman ay ang opisyal at nangingibabaw na sinasalitang wika sa Berlin. Ito ay isang [[Mga wikang Kanlurang Aleman|wikang Kanlurang Aleman]] na nagmula ang karamihan ng bokabularyo nito mula sa sangay ng Aleman ng pamilya ng wikang [[Mga wikang Indo-Europeo|Indo-Europeo]]. Ang Aleman ay isa sa 24 na wika ng Unyong Europeo,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=European Commission |title=Official Languages |url=https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140926004848/https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |archive-date=26 September 2014 |access-date=29 July 2014}}&lt;/ref&gt; at isa sa tatlong [[wikang pantrabaho]] ng [[Komisyong Europeo]].

Ang Berlinerisch o Berlinisch ay hindi isang diyalekto sa lingguwistika. Ito ay sinasalita sa Berlin at sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|nakapaligid na kalakhang pook]]. Nagmula ito sa isang [[Diyalektong Brandeburges|Brandeburges]] na varyant. Ang diyalekto ay nakikita na ngayon na mas katulad ng isang [[sosyolekto]], higit sa lahat sa pamamagitan ng pagtaas ng imigrasyon at mga uso sa mga edukadong populasyon na magsalita ng [[karaniwang Aleman]] sa pang-araw-araw na buhay.

Ang pinakakaraniwang ginagamit na wikang banyaga sa Berlin ay Turko, Polako, Ingles, Persa, Arabe, Italyano, Bulgaro, Ruso, Rumano, Kurdo, Serbo-Croata, Pranses, Español, at Biyentames. Mas madalas na naririnig ang Truko, Arabe, Kurdo, at Serbo-Croata sa kanlurang bahagi dahil sa malalaking komunidad ng Gitnang Silangan at dating Yugoslavia. Ang Polako, Ingles, Ruso, at Biyetnames ay may mas maraming katutubong nagsasalita sa Silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2010 |title=Studie – Zwei Millionen Berliner sprechen mindestens zwei Sprachen – Wirtschaft – Berliner Morgenpost – Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522160634/https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |archive-date=22 May 2011 |access-date=2 June 2011 |publisher=Morgenpost.de}}&lt;/ref&gt;

=== Relihiyon ===
Ayon sa senso noong 2011, humigit-kumulang 37 porsiyento ng populasyon ang nag-ulat na mga miyembro ng isang legal na kinikilalang simbahan o relihiyosong organisasyon. Ang iba ay hindi kabilang sa naturang organisasyon, o walang impormasyong makukuha hinggil sa kanila.&lt;ref name=&quot;Census 2011&quot;&gt;{{Cite web |title=Zensus 2011 – Bevölkerung und Haushalte – Bundesland Berlin |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193809/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |archive-date=3 March 2016 |access-date=23 February 2019 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=6–7 |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang pinakamalaking relihiyong denominasyon na naitala noong 2010 ay ang [[Protestantismo|Protestanteng]] [[Landeskirche|rehiyonal na samahang simbahan]] —ang [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandenburgo-Mataas na Lusacia Silesiana]] (EKBO) —isang [[Iisa at nagkakaisang simbahan|nagkakaisang simbahan]]. Ang EKBO ay miyembro ng [[Simbahang Ebanghelika sa Alemanya|Simbahang Ebanghelika sa Alemanya (EKD)]] at [[Union Evangelischer Kirchen|Union Evangelischer Kirchen (UEK)]]. Ayon sa EKBO, ang kanilang kasapian ay umabot sa 18.7 porsyento ng lokal na populasyon, habang ang [[Simbahang Katolikong Romano]] ay mayroong 9.1 porsyento ng mga residenteng nakarehistro bilang mga miyembro nito.&lt;ref name=&quot;kirchenmitglieder2010&quot;&gt;{{Cite web |date=November 2011 |title=Kirchenmitgliederzahlen am 31.12.2010 |trans-title=Church membership on 31 December 2010 |url=https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209204513/https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |archive-date=9 February 2018 |access-date=10 March 2012 |publisher=[[Evangelical Church in Germany]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Humigit-kumulang 2.7% ng populasyon ang nakikilala sa iba pang mga denominasyong Kristiyano (karamihan sa [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Silangang Ortodokso]], ngunit iba't ibang mga Protestante rin).&lt;ref name=&quot;klStatistik2010&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ayon sa rehistro ng mga residente ng Berlin, noong 2018, 14.9 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Ebanghelika, at 8.5 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Katolika.&lt;ref name=&quot;pop-detail7&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang gobyerno ay nagpapanatili ng rehistro ng mga miyembro ng mga simbahang ito para sa mga layunin ng buwis, dahil kinokolekta nito ang [[buwis sa simbahan]] sa ngalan ng mga simbahan. Hindi ito nag-iingat ng mga rekord ng mga miyembro ng ibang relihiyosong organisasyon na maaaring mangolekta ng kanilang sariling buwis sa simbahan, sa ganitong paraan.

Noong 2009, humigit-kumulang 249,000 [[Muslim]] ang iniulat ng [[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|Tanggapan ng Estadistika]] na mga miyembro ng mga Masjid at Islamikong relihiyosong organisasyon sa Berlin,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Statistisches Jahrbuch für Berlin 2010 |trans-title=Statistical yearbook for Berlin 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121120202750/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |archive-date=20 November 2012 |access-date=10 February 2013 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; habang noong 2016, tinatantya ng pahayagang ''[[Der Tagesspiegel]]'' na humigit-kumulang 350,000 Muslim ang nag-obserba ng [[Ramadan]] sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212013247/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 December 2019}}&lt;/ref&gt; Noong 2019, humigit-kumulang 437,000 rehistradong residente, 11.6% ng kabuuan, ang nag-ulat na mayroong pinanggalingan sa paglilipat mula sa isa sa mga [[Mga miyembrong estado ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko|estadong Miyembro ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko]].&lt;ref name=&quot;pop-detail8&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |language=de |trans-title=Ramadan in refugee camps and schools in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170712125538/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 July 2017}}&lt;/ref&gt; Sa pagitan ng 1992 at 2011 halos dumoble ang populasyon ng Muslim.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Schupelius |first=Gunnar |date=28 May 2015 |title=Wird der Islam künftig die stärkste Religion in Berlin sein? |work=[[Berliner Zeitung]] |url=https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170603092248/https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |archive-date=3 June 2017}}&lt;/ref&gt;

Humigit-kumulang 0.9% ng mga Berlines ay kabilang sa ibang mga relihiyon. Sa tinatayang populasyon na 30,000–45,000 na mga residenteng Hudyo,&lt;ref name=&quot;The Boston Globe 2014-11-01&quot;&gt;{{Cite web |last=Ross |first=Mike |date=1 November 2014 |title=In Germany, a Jewish community now thrives |url=https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222235631/https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |archive-date=22 December 2016 |access-date=19 August 2016 |website=[[The Boston Globe]]}}&lt;/ref&gt; humigit-kumulang 12,000 ang mga rehistradong miyembro ng mga relihiyosong organisasyon.&lt;ref name=&quot;klStatistik20102&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang Berlin ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Berlin|Katoliko Romanong arsobispo ng Berlin]] at ang nahalal na tagapangulo ng [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandenburgo-Mataas na Lusacia Silesiana|EKBO]] ay pinamagatang obispo ng EKBO. Higit pa rito, ang Berlin ay ang luklukan ng maraming mga Ortodoksong katedral, tulad ng Katedral ni San Boris ang Bautista, isa sa dalawang luklukan ng [[Simbahang Bulgarong Ortodokso|Bulgarong Ortodokso]] na Diyosesis ng Kanluran at Gitnang Europa, at ang Katedral ng Muling Pagkabuhay ni Kristo ng Diyosesis ng Berlin (Patriarkado ng Moscow).

{{multiple image|align=right|perrow=2|total_width=400|width1=500|width2=500|width3=500|width4=500|height1=350|height2=350|height3=350|height4=350|image1=Berliner Dom - panoramio (20).jpg|image2=NeueSynagogue.JPG|image3=2020-04-16 P4160889 St.Hedwigs-Kathedrale, Bebelplatz.jpg|image4=Şehitlik mosque Berlin by ZUFAr.jpg|footer=Paikot pa kanan mula sa taas pakaliwa: [[Katedral ng Berlin]], [[Bagong Sinagoga (Berlin)|Bagong Sinagoga]], Moske Şehitli, at [[Katedral ni Santa Eduvigis]]}}

Ang mga mananampalataya ng iba't ibang relihiyon at denominasyon ay nagpapanatili ng maraming [[Listahan ng mga lugar ng pagsamba sa Berlin|lugar ng pagsamba sa Berlin]]. Ang [[Malayang Simbahang Ebangheliko-Luterano]] ay may walong parokya na may iba't ibang laki sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lutheran Diocese Berlin-Brandenburg |url=https://www.selk-berlin.de/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328152944/https://www.selk-berlin.de/ |archive-date=28 March 2008 |access-date=19 August 2008 |publisher=Selbständige Evangelisch-Lutherische Kirche}}&lt;/ref&gt; Mayroong 36 na kongregasyong [[Mga Bautista|Bautista]] (sa loob [[Samahan ng mga Ebanghelikong Malayang Simbahang Kongregasyon sa Alemanya]]), 29 [[Bagong Apostolikong Simbahan]], 15 [[Nagkakaisang Metodistang Simbahan|Nagkakaisang Metodista]] na simbahan, walong Malayang Ebanghelika na Kongregasyon, apat na [[Simbahan ni Kristo, Siyentipiko]] (una, iklawa, ikatlo, at ikalabing-anim), anim mga kongregasyon ng [[Ang Simbahan ni Jesucristo ng mga Banal sa mga Huling Araw]], isang [[Lumang Simbahang Katoliko|Lumang Simbahan]], at isang [[Anglikanismo|Anglicanong]] simbahan sa Berlin. Ang Berlin ay may higit sa 80 moske,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's mosques |url=https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093250/https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |archive-date=11 November 2018 |access-date=11 November 2018 |publisher=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; sampung sinagoga,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Keller |first=Claudia |date=10 November 2013 |title=Berlins jüdische Gotteshäuser vor der Pogromnacht 1938: Untergang einer religiösen Vielfalt |language=de |trans-title=Berlin's jewish places of worship before the Pogromnacht 1938: Decline of a religious diversity |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |url-status=live |access-date=11 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093246/https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |archive-date=11 November 2018 |quote=Von den weit mehr als 100 jüdischen Gotteshäusern sind gerade einmal zehn übrig geblieben. (in english: Of the far more than 100 synagogues, only ten are left.)}}&lt;/ref&gt; at dalawang templong [[Budismo|Budista]].

== Gobyerno at politika ==

=== Estadong lungsod ===
[[Talaksan:Rotes_Rathaus.jpg|left|thumb|[[Rotes Rathaus]] (''Pulang Munisipyo''), luklukan ng Senado at Alkalde ng Berlin.]]
Mula noong [[Muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa]] noong Oktubre 3, 1990, ang Berlin ay isa sa tatlong [[Länder ng Alemanya|estadong lungsod sa Alemanya]] na kabilang sa kasalukuyang 16 na estado ng Alemanya. Ang [[Abgeordnetenhaus ng Berlin|Kapulungan ng mga Kinatawan]] (''Abgeordnetenhaus'') ay kumakatawan bilang parlamento ng lungsod at estado, na mayroong 141 na luklukan. Ang ehekutibong tanggapan ng Berlin ay ang [[Senado ng Berlin]] (''Senat von Berlin''). Binubuo ang Senado ng [[Talaan ng mga alkalde ng Berlin|Namamahalang Alkalde]] (''Regierender Bürgermeister''), at hanggang sampung senador na may hawak na ministeryal na posisyon, dalawa sa kanila ang may hawak na titulong &quot;Alkalde&quot; (''Bürgermeister'') bilang kinatawan ng Namamahalang Alkalde.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2016-11-01 |title=Verfassung von Berlin – Abschnitt IV: Die Regierung |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201008025644/https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |archive-date=8 October 2020 |access-date=2020-10-02 |website=www.berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang kabuuang taunang badyet ng estado ng Berlin noong 2015 ay lumampas sa €24.5 ($30.0) bilyon kabilang ang surplus sa badyet na €205 ($240) milyon.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berliner Haushalt Finanzsenator bleibt trotz sprudelnder Steuereinnahmen vorsichtig |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/berliner-haushalt-finanzsenator-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-24702234 |url-status=live |access-date=20 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131248/https://www.berliner-zeitung.de/sport-leidenschaft/berliner-haushalt-finanzsenator-kollatz-ahnen-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-li.6132?pid=true |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang estado ay nagmamay-ari ng malawak na pag-aari, kabilang ang mga gusaling pang-administratibo at pamahalaan, mga kompanya ng real estate, pati na rin ang mga stake sa Estadio Olimpiko, mga paliguan, mga kompanya ng pabahay, at maraming mga pampublikong negosyo at mga subsidiyaryo na kompanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2017 |title=Vermögen |trans-title=Assets |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190928151604/https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |archive-date=28 September 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 September 2019 |title=Beteiligungen des Landes Berlin |trans-title=Holdings of the State of Berlin |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219070001/https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |archive-date=19 December 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Hawak ng [[Partido Sosyo-Demokratiko ng Alemanya|Partido Sosyo-Demokratiko]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'' o SPD) at ng [[Ang Kaliwa (Alemanya)|Kaliwa]] (Die Linke) ang pamahalaang lungsod pagkatapos ng [[Halalan estatal ng Berlin, 2001|halalang estatal noong 2001]] at nanalo ng isa pang termino sa [[Halalang estatal ng Berlin, 2006|halalang estatal noong 2006]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin state election, 2006 |url=https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323161037/https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |archive-date=23 March 2012 |access-date=17 August 2008 |website=Der Landeswahlleiter für Berlin |language=de}}&lt;/ref&gt; Mula noong [[Halalang estatal ng Berlin, 2016|halalang estatal noong 2016]], nagkaroon ng koalisyon sa pagitan ng Partido Sosyo-Demokratiko, mga Lunti, at Kaliwa.

Ang Namumunong Alkalde ay magkasabay na Panginoong Alkalde ng Lungsod ng Berlin (''Oberbürgermeister der Stadt'') at Ministro na Pangulo ng Estado ng Berlin (''Ministerpräsident des Bundeslandes''). Ang tanggapan ng Namamahalang Alkalde ay nasa [[Rotes Rathaus|Rotes Rathaus (Pulang Munisipyo)]]. Mula noong 2014 ang tanggapang ito ay hawak ni [[Michael Müller (politiko, ipinanganak noong 1964)|Michael Müller]] ng mga Sosyo-Demokratiko.&lt;ref&gt;{{Cite magazine|magazine=[[Time (magazine)|Time Europe]]}}&lt;/ref&gt;

=== Mga boro ===
[[Talaksan:Berlin_Subdivisions.svg|right|thumb|[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|12 borough ng Berlin at ang kanilang 96 na kapitbahayan]]]]
Ang Berlin ay nahahati sa 12 boro o distrito (''Bezirke''). Ang bawat boro ay may ilang mga subdistrito o mga kapitbahayan (''Ortsteile''), na nag-ugat sa mas matatandang munisipalidad na nauna sa pagbuo ng Kalakhang Berlin noong Oktubre 1, 1920. Ang mga subdistritong ito ay naging urbanisado at isinama sa lungsod nang maglaon. Maraming residente ang lubos na nakikilala sa kanilang mga kapitbahayan, na kolokyal na tinatawag na ''[[Kiez]]''. Sa kasalukuyan, ang Berlin ay binubuo ng 96 na mga subdistrito, na karaniwang binubuo ng ilang mas maliliit na pook residensiyal o kuwarto.

Ang bawat borough ay pinamamahalaan ng isang sangguniang pamboro (''Bezirksamt'') na binubuo ng limang konsehal (''Bezirksstadträte'') kasama ang alkalde ng boro (''Bezirksbürgermeister''). Ang konseho ay inihahalal ng asamblea ng boro (''Bezirksverordnetenversammlung''). Gayunpaman, ang mga indibidwal na boro ay hindi mga independiyenteng munisipalidad, ngunit nasa ilalim ng Senado ng Berlin. Ang mga alkalde ng boro ay bumubuo sa konseho ng mga alkalde (''Rat der Bürgermeister''), na pinamumunuan ng Namamahalang Alkalde ng lungsod at nagpapayo sa Senado. Ang mga kapitbahayan ay walang mga lokal na katawan ng pamahalaan.

=== Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod ===
Ang Berlin ay nagpapanatili ng opisyal na pakikipagsosyo sa 17 lungsod.&lt;ref name=&quot;Berlintwins&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt; Ang [[Kakambal na lungsod|pagkakambal ng lungsod]] sa pagitan ng Berlin at iba pang mga lungsod ay nagsimula sa kapatid nitong lungsod na Los Angeles noong 1967. Kinansela ang mga pagsosyo ng Silangang Berlin sa panahon ng muling pag-iisa ng Alemanya ngunit kalaunan ay bahagyang muling itinatag. Ang mga pakikipagsosyo ng Kanlurang Berlin ay dati nang pinaghihigpitan sa antas ng boro. Noong panahon ng Digmaang Malamig, ang mga partnership ay sumasalamin sa iba't ibang hanayan ng kapangyarihan, kung saan ang Kanlurang Berlin ay nakikipagsosyo sa mga kabesera sa Kanluraning Mundo at Silangang Berlin na karamihan ay nakikipagsosyo sa mga lungsod mula sa [[Pakto ng Barsobya]] at mga kaalyado nito.

Mayroong ilang magkasanib na proyekto sa maraming iba pang mga lungsod, tulad ng [[Beirut]], Belgrade, São Paulo, [[Copenhague]], Helsinki, [[Amsterdam]], [[Johannesburg]], [[Mumbai]], Oslo, [[Hanoi]], Shanghai, [[Seoul]], [[Sopiya|Sofia]], [[Sydney]], Lungsod ng New York, at [[Viena]]. Lumalahok ang Berlin sa mga pandaigdigang asosasyon ng lungsod gaya ng Samahan ng mga Kabesera ng Unyong Europeo, Eurocities, Ugnayan ng mga mga Europeong Lungsod ng Kultura, Metropolis, Pagpupulong Kumperensiya ng mga Pangunahing Lungsod ng Mundo, at Kumperensiya ng mga Kabeserang Lungsod ng Mundo.

Ang Berlin ay kakambal sa:&lt;ref name=&quot;Berlintwins2&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt;{{div col|colwidth=20em}}
*Los Angeles, Estados Unidos (1967)
&lt;!--Paris - not twinning, does not consider Berlin as its twin town--&gt;
*[[Madrid]], España (1988)
*[[Istanbul]], Turkiya (1989)
*[[Warsaw]], Polonya (1991)
*Moscow, Rusya (1991)
*[[Bruselas]], Belhika (1992)
*[[Budapest]], Unggarya (1992)
*[[Tashkent]], Uzbekistan (1993)
*[[Lungsod Mehiko]], Mehiko (1993)
*[[Jakarta]], Indonesia (1993)
*Beijing, Tsina (1994)
*Tokyo, Hapon (1994)
*[[Buenos Aires]], Arhentina (1994)
*[[Prague]], Republikang Tseko (1995)
*[[Windhoek]], Namibia (2000)
*London, Nagkakaisang Kaharian (2000)
{{div col end}}Mula noong 1987, ang Berlin ay mayroon ding opisyal na pakikipagsosyo sa Paris, Pransiya. Ang bawat boro ng Berlin ay nagtatag din ng sarili nitong kambal na bayan. Halimbawa, ang borough ng [[Friedrichshain-Kreuzberg]] ay may pagsosyo sa Israeling lungsod ng [[Kiryat Yam]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Städtepartnerschaftsverein Friedrichshain-Kreuzberg e. V. |url=https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210309000305/https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |archive-date=9 March 2021 |access-date=8 February 2021 |website=berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Ekonomiya ==
[[Talaksan:Berlin_Mitte_by_night.JPG|left|thumb|Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[ekosistema ng startup]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Europe's New Start-Up Capital |url=https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331043259/https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |archive-date=31 March 2016 |access-date=27 March 2016 |website=Credit Suisse}}&lt;/ref&gt;]]
Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;City of Design&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[startup ecosystem]]. 

Noong 2018, ang GDP ng Berlin ay umabot sa €147&amp;nbsp;bilyon, isang pagtaas ng 3.1% kumpara sa nakaraang taon.  Ang ekonomiya ng Berlin ay pinangungunahan ng [[Tersyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na may humigit-kumulang 84% ng lahat ng kompanya na nagnenegosyo sa mga serbisyo. Noong 2015, ang kabuuang lakas-paggawa sa Berlin ay 1.85&amp;nbsp;milyon. Ang tantos ng walang trabaho ay umabot sa 24 na taon na mababang noong Nobyembre 2015 at tumayo sa 10.0%.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin hat so wenig Arbeitslose wie seit 24 Jahren nicht |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |url-status=live |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151203224849/https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |archive-date=3 December 2015}}&lt;/ref&gt; Mula 2012 hanggang 2015, ang Berlin, bilang isang estado ng Aleman, ay may pinakamataas na taunang tantos ng paglago ng trabaho. Humigit-kumulang 130,000 trabaho ang naidagdag sa panahong ito.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=28 January 2015 |title=In Berlin gibt es so viele Beschäftigte wie nie zuvor |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |url-status=live |access-date=16 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224010722/https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |archive-date=24 February 2016}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa mahahalagang sektor ng ekonomiya sa Berlin ang mga agham pambuhay, transportasyon, impormasyon at mga teknolohiya sa komunikasyon, media at musika, pananalastas at disenyo, bioteknolohiya, mga serbisyong pangkapaligiran, konstruksiyon, e-komersiyo, retail, negosyo sa hotel, at inhinyeriyang medikal.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=21 September 2006 |title=Poor but sexy |work=The Economist |url=https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |url-status=live |access-date=19 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622201720/https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |archive-date=22 June 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang pananaliksik at pag-unlad ay may kahalagahang pang-ekonomiya para sa lungsod.&lt;ref name=&quot;factsheet&quot;&gt;{{Cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Maraming malalaking korporasyon tulad ng Volkswagen, Pfizer, at SAP ang nagpapatakbo ng mga laboratoryong pang-inobasyon sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Immer mehr Konzerne suchen den Spirit Berlins |publisher=Berliner Morgenpost |url=https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |url-status=live |access-date=13 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170116150546/https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |archive-date=16 January 2017}}&lt;/ref&gt; Ang Science and Business Park sa Adlershof ay ang pinakamalaking parke ng teknolohiya sa Alemanya na sinusukat ng kita. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Science and Technology Park Berlin-Adlershof |url=https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117042743/https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |archive-date=17 January 2017 |access-date=13 January 2017 |website=Berlin Adlershof: Facts and Figures |publisher=Adlershof}}&lt;/ref&gt; Sa loob ng [[Eurozone]], ang Berlin ay naging sentro para sa paglipat ng negosyo at internasyonal na [[Pamumuhunan (macroeconomics)|pamumuhunan]].&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Global Cities Investment Monitor 2012 |publisher=KPMG |url=https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |url-status=live |access-date=28 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102003006/https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |archive-date=2 November 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote nach Bundesländern in Deutschland 2018 {{!}} Statista |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210627171657/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |archive-date=27 June 2021 |access-date=13 November 2018 |website=Statista |language=de}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Taon &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote in Berlin bis 2018 |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211194253/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |archive-date=11 December 2019 |access-date=11 December 2019 |website=Statista}}&lt;/ref&gt;
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
!2019
|-
|Tantos ng walang trabaho sa %
|15.8
|16.1
|16.9
|18.1
|17.7
|19.0
|17.5
|15.5
|13.8
|14.0
|13.6
|13.3
|12.3
|11.7
|11.1
|10.7
|9.8
|9.0
|8.1
|7.8
|}

== Edukasyon at Pananaliksik ==
{{Pangunahin|Edukasyon sa Berlin}}[[Talaksan:Berlin-Mitte_Humboldt-Uni_05-2014.jpg|right|thumb|Ang [[Unibersidad ng Berlin Humboldt]] ay kaugnay sa 57 nagwagi sa Gantimpalang Nobel.]]
{{Magmula noong|2014}}, ang Berlin ay may 878 na paaralan, na nagtuturo sa 340,658 mag-aaral sa 13,727 klase, at 56,787 nagsasanay sa mga negosyo at saanman.&lt;ref name=&quot;factsheet22&quot;&gt;{{cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay may 6 na taong programa sa primaryang edukasyon. Pagkatapos matapos ang elementarya, magpapatuloy ang mga mag-aaral sa ''Sekundarschule'' (isang komprehensibong paaralan) o ''Gymnasium'' (paaralan para sa paghahanda sa kolehiyo). Ang Berlin ay may natatanging na programa sa paaralang bilingual sa ''Europaschule'', kung saan tinuturuan ang mga bata ng kurikulum sa Alemanya at isang wikang banyaga, simula sa elementarya at magpapatuloy sa mataas na paaralan.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Jahrgangsstufe Null |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080520234625/https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |archive-date=20 May 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[Der Tagesspiegel]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang [[Französisches Gymnasium Berlin]], na itinatag noong 1689 upang turuan ang mga anak ng bakwit na Huguenot, ay nag-aalok ng pagtuturo (Aleman/Pranses).&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Geschichte des Französischen Gymnasiums |url=https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615205603/https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |archive-date=15 June 2008 |access-date=17 August 2008 |website=Französisches Gymnasium Lycée Français Berlin |language=de, fr}}&lt;/ref&gt; Ang [[Paaralang John F. Kennedy, Berlin|Paaralang John F. Kennedy]], isang bilingweng Aleman–Ingles na pampublikong paaralan sa [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]], ay partikular na tanyag sa mga anak ng mga diplomat at komunidad ng ekspatriado na nagsasalita ng Ingles. 82 {{Lang|de|Gymnasien}} ang nagtutro ng [[Wikang Latin|Latin]] &lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 March 2013 |title=Latein an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/latein |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171004133934/https://www.gymnasium-berlin.net/latein |archive-date=4 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt; at 8 ang nagtuturo ng [[Wikang Sinaunang Griyego|Sinaunang Griyego]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 March 2013 |title=Alt-Griechisch an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012215308/https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |archive-date=12 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Kultura ==
[[Talaksan:Alte_Nationalgalerie_abends_(Zuschnitt).jpg|thumb|200x200px|Ang [[Alte Nationalgalerie]] ay bahagi ng [[Pulo ng mga Museo]], isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook|Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO]].]]
[[Talaksan:Cafe_am_Holzmarkt,_River_Spree,_Berlin_(46636049685).jpg|left|thumb|Ang [[Alternatibong kultura|alternatibong]] Holzmarkt, [[Friedrichshain-Kreuzberg]]]]
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot; /&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO3&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO22&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/532 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080808091530/https://whc.unesco.org/en/list/532 |archive-date=8 August 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Ang lumalawak na kultural na pangyayari sa lungsod ay binibigyang-diin ng paglipat ng [[Pangkalahatang Grupo ng Musika|Universal Music Group]] na nagpasya na ilipat ang kanilang punong-tanggapan sa pampang ng Ilog Spree.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's music business booms |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911125347/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-date=11 September 2007 |access-date=19 August 2008 |website=Expatica}}&lt;/ref&gt; Noong 2005, ang Berlin ay pinangalanang &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; ng [[UNESCO]] at naging bahagi na ng [[Malikhaing Network ng Lungsod|Creative Cities Network]] mula noon.&lt;ref name=&quot;Cityofdesign32&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign4&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

== Mga tala ==
&lt;references group=&quot;note&quot;/&gt;

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;{{Geographic location
|Centre    = Berlin
|North     = [[Neubrandenburg]], [[Rostock]]
|Northeast = [[Szczecin]] ([[Polonya]])
|East      = [[Frankfurt (Oder)]]
|Southeast = [[Cottbus]]
|South     = [[Dresden]]
|Southwest = [[Potsdam]], [[Dessau]], [[Halle, Saxony-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]]
|West      = [[Brandenburg an der Havel]], [[Braunschweig]]
|Northwest = [[Hamburg]], [[Lübeck]]
}}

{{Navboxes
|list=
{{Berlin}}
{{Mga Borough ng Berlin}}
{{Mga lungsod sa Alemanya}}
{{Germany states}}
{{Kabiserang lungsod ng Unyong Europeo}}
{{Talaan ng mga kabiserang European batay sa rehiyon}}
{{Kabiserang Kultural sa Europa}}
{{Hanseatic League}}
}}
{{stub}}

[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Mga lungsod sa Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Kabisera sa Europa|Berlin]]
[[Kategorya:Berlin]]</text>
      <sha1>ieuzvcy8kd3eruhinji4hto1ko3og0w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962168</id>
      <parentid>1962167</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T04:15:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga boro */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147310" xml:space="preserve">{{Infobox settlement|name=Berlin|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=Alemanya|subdivision_type1=[[Landstadt ng Alemanya|Estado]]|subdivision_name1=[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|Berlin]]|settlement_type=Kabeserang lungsod, [[Landstadt ng Alemanya|Estado]], at [[Mga munisipalidad ng Alemanya|munisipalidad]]|image_skyline={{Photomontage|position=center
| photo1a = Siegessaeule Aussicht 10-13 img4 Tiergarten.jpg
| photo2a = Brandenburger Tor abends.jpg
| photo2b = Berliner Dom, Westfassade, Nacht, 160309, ako.jpg
| photo3a = Schloss Charlottenburg (233558373).jpeg
| photo3b = Berlin_Museumsinsel_Fernsehturm.jpg
| photo4a = Siegessäule-Berlin-Tiergarten.jpg
| photo4b = Hochhäuser am Potsdamer Platz, Berlin, 160606, ako.jpg
| photo5a = Reichstag Berlin Germany.jpg 
| color_border              = white
| color                     = white
| spacing = 2
| size = 270
| foot_montage = '''Mula itaas, kaliwa pakanan''': [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]] skyline; [[Tarangkahang Brandenburgo]]; [[Katedral ng Berlin]]; [[Palasyo ng Charlottenburg]]; [[Pulo ng mga Museo]], at [[Toreng Pang-TV ng Berlin]]; [[Haligi ng Tagumpay ng Berlin|Haligi ng Tagumpay]]; [[Plaza Potsdam]]; at [[gusaling Reichstag]]
}}|image_shield=Coat of arms of Berlin.svg|shield_size=70px|pushpin_map=Germany#Europe|pushpin_relief=yes|pushpin_map_caption=Kinaroroonan sa Alemanya|coordinates={{coord|52|31|12|N|13|24|18|E|format=dms|display=inline,title}}|image_flag=Flag_of_Berlin.svg|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|type=shape&lt;!--line--&gt;|fill=#ffffff|fill-opacity=0|stroke-color=|stroke-width=2|frame-width=250|frame-height=300}}|total_type=Lungsod/Estado|area_total_km2=891.7|area_footnotes=&lt;ref name=&quot;statoffice&quot;&gt;{{cite web |access-date=2 May 2019 |title=Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |language=de |archive-date=8 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308125331/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;|population_total=3769495|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;/&gt;|population_as_of=Disyembre 31, 2020|population_urban=4473101|population_urban_footnotes=&lt;ref name=&quot;citypopulation_urban&quot;&gt;{{cite web|url=https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|author=citypopulation.de quoting Federal Statistics Office|title=Germany: Urban Areas|access-date=2021-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603133151/https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|archive-date=2020-06-03|url-status=live}}&lt;/ref&gt;|population_metro=6144600|population_metro_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |url-status=dead |archive-date=27 August 2021 |title=Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik |date=8 February 2019 |website=statistik-berlin-brandenburg.de |publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg |access-date=24 November 2019}}&lt;/ref&gt;|elevation_m=34|population_demonyms=Berlines&lt;br/&gt;Berliner (m), Berlinerin (f) (Aleman)|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€155 billion (2020)&lt;ref&gt;{{cite web|url = https://www.statistikportal.de/en/node/649|title = Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2020|website = www.statistikportal.de|access-date = 1 April 2021|archive-date = 1 April 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210401011816/https://www.statistikportal.de/en/node/649|url-status = live}}&lt;/ref&gt;|blank1_name_sec1=GRP kada tao|blank1_info_sec1=€41,000 (2020)|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.964&lt;ref name=&quot;GlobalDataLab&quot;&gt;{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|2nd of 16]]|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+01:00|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+02:00|blank_name_sec2=[[GeoTLD]]|blank_info_sec2=[[.berlin]]|website={{URL|www.berlin.de/en/}}|governing_body=[[Abgeordnetenhaus ng Berlin]]|leader_title=[[Namumunong Alkalde ng Berlin|Namumunong Alkalde]]|leader_party=SPD|leader_name=[[Franziska Giffey]]|geocode=[[Nomenclature of Territorial Units for Statistics|NUTS Region]]: DE3|area_code=[[List of dialling codes in Germany#030 – Berlin|030]]|registration_plate=B{{NoteTag |1 = Prefixes for vehicle registration were introduced in 1906, but often changed due to the political changes after 1945. Vehicles were registered under the following prefixes: &quot;I A&quot; (1906&amp;nbsp;– April 1945; devalidated on 11 August 1945); no prefix, only digits (from July to August 1945), &quot;БГ&quot; (=BG; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;ГФ&quot; (=GF; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;БM&quot; (=BM; 1945–47, for motor bikes), &quot;ГM&quot; (=GM; 1945–47, for motor bikes), &quot;KB&quot; (i.e.: [[Allied Kommandatura|Kommandatura]] of Berlin; for all of Berlin 1947–48, continued for [[West Berlin]] until 1956), &quot;GB&quot; (i.e.: Greater Berlin, for [[East Berlin]] 1948–53), &quot;I&quot; (for East Berlin, 1953–90), &quot;B&quot; (for West Berlin from 1 July 1956, continued for all of Berlin since 1990).}}|iso_code=DE-BE|official_name=Berlin}}Ang '''Berlin''' ay ang [[kabisera|kabesera]] ng [[Alemanya]]. May 3.7 milyong naninirahan dito, ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Alemanya batay sa populasyon|pinakamalaking lungsod]] sa bansa ayon sa lugar at populasyon&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Milbradt |first=Friederike |date=6 February 2019 |title=Deutschland: Die größten Städte |language=de |work=[[Die Zeit]] (Magazin) |location=Hamburg |url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |url-status=live |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213183401/https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |archive-date=13 February 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 August 2019 |title=Leipzig überholt bei Einwohnerzahl Dortmund – jetzt Platz 8 in Deutschland |language=de |work=[[Leipziger Volkszeitung]] |location=Leipzig |url=https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |url-status=dead |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113070247/https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |archive-date=13 November 2019}}&lt;/ref&gt;, at ang pinakamalaking lungsod ayon sa populasyon sa [[Kaisahang Yuropeo|Unyong Europeo]], ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod.&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Isa sa [[Länder ng Alemanya|labing-anim na kinabibilangang estado]] ng Alemanya, ang Berlin ay napalilibutan ng [[Brandeburgo|Estado ng Brandenburgo]] at kadugtong ng [[Potsdam]], ang kabesera ng Brandenburgo. Ang urbanong pook ng Berlin, na may populasyon na humigit-kumulang 4.5 milyon, ay ang pangalawang pinakamataong urbanong pook sa Alemanya pagkatapos ng [[Ruhr]]. Ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin-Brandenburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandenburgo]] ay may humigit-kumulang 6.2 milyong mga naninirahan at ito ang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|ikatlong pinakamalaking kalakhang rehiyon ng Alemanya]] pagkatapos ng mga rehiyon ng [[Rin-Ruhr]] at [[Francfort Rin-Meno|Rin-Meno]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 October 2016 |title=Daten und Fakten zur Hauptstadtregion |url=https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175940/https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |archive-date=21 March 2019 |access-date=13 April 2022 |website=www.berlin-brandenburg.de}}&lt;/ref&gt; Nagkaroon ng [[Pag-iisa ng Berlin at Brandenburgo|bigong pagtatangkang pag-isahin ang parehong estado noong 1996]], at sa kabila ng nananatiling hiwalay, ang dalawang estado ay nagtutulungan sa maraming bagay hanggang ngayon.

Ang Berlin ay tumatawid sa pampang ng [[Spree (ilog)|Spree]], na dumadaloy sa [[Havel]] (isang [[tributaryo]] ng [[Ilog Elba|Elbe]]) sa kanlurang boro ng [[Spandau]] . Kabilang sa mga pangunahing topograpikong tampok  ng lungsod ay ang maraming lawa sa kanluran at timog-silangan na mga boro na nabuo ng [[Spree (ilog)|Spree]], [[Havel]], at [[Dahme (ilog)|Dahme]], na ang pinakamalakin ay ang [[Lawa ng Müggelsee|Lawa Müggelsee]]. Dahil sa lokasyon nito sa [[Kapatagang Europeo]], ang Berlin ay naiimpluwensiyahan ng isang [[Klimang banayad|banayad na pana-panahong klima]]. Halos sangkatlo ng lugar ng lungsod ay binubuo ng mga kagubatan, [[Tala ng mga liwasan at hardin sa Berlin|liwasan, hardin]], ilog, kanal, at lawa.&lt;ref name=&quot;gruen&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay nasa lugar ng diyalektong [[Gitnang Aleman]], ang [[Alemang Berlin|diyalekto ng Berlin]] ay isang varyant ng mga [[Mga diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch|diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch]].

Unang naidokumento noong ika-13 siglo at sa pagtawid ng dalawang mahalagang makasaysayang [[Ruta ng kalakalan|rutang pangkalakalan]],&lt;ref name=&quot;staple&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Margrabyato ng Brandenburgo]] (1417 – 1701), ang [[Kaharian ng Prusya]] (1701–1918), ang [[Imperyong Aleman]] (1871). –1918), ang [[Republikang Weimar]] (1919–1933), at [[Alemanyang Nazi]] (1933–1945). Ang [[Berlin noong dekada '20]] ay ang ikatlong pinakamalaking munisipalidad sa mundo.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 2009 |title=Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany) |url=https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706161901/https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |archive-date=6 July 2018 |access-date=9 October 2009 |publisher=www.h-net.org}}&lt;/ref&gt; Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang kasunod na pananakop nito ng mga matagumpay na bansa, nahati ang lungsod; ang [[Kanlurang Berlin]] ay naging isang de facto na [[Engklabo at eksklabo|eksklabo]] ng [[Kanlurang Alemanya]], na napapalibutan ng [[Pader ng Berlin]] (mula Agosto 1961 hanggang Nobyembre 1989) at teritoryo ng Silangang Aleman.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Wall |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080630080628/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |archive-date=30 June 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Encyclopædia Britannica]]}}&lt;/ref&gt; Ang [[Silangang Berlin]] ay idineklara na kabesera ng Silangang Alemanya, habang ang [[Bonn]] ay naging kabesera ng Kanlurang Alemanya. Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman]] noong 1990, ang Berlin ay muling naging kabesera ng buong Alemanya.

Ang Berlin ay isang [[Lungsod pandaigdig|pandaigdigang lungsod]] ng [[Kultura ng Berlin|kultura]], [[Politika ng Berlin|politika]], [[Media ng Berlin|media]], at agham.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Capital of Germany |url=https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112204045/https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |archive-date=12 January 2012 |access-date=18 August 2008 |website=German Embassy in Washington}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Davies |first=Catriona |date=10 April 2010 |title=Revealed: Cities that rule the world&amp;nbsp;– and those on the rise |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |url-status=live |access-date=11 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014630/https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |archive-date=4 June 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Sifton |first=Sam |date=31 December 1969 |title=Berlin, the big canvas |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130412012910/https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |archive-date=12 April 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=22 October 2009 |title=Global Power City Index 2009 |url=https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |url-status=live |journal=Institute for Urban Strategies at the Mori Memorial Foundation |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629143736/https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |archive-date=29 June 2014 |access-date=29 October 2009}}&lt;/ref&gt; Nakabatay ang [[Ekonomiya ng Berlin|ekonomiya]] nito sa mga [[High tech|high-tech]] na kompanya at [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na sumasaklaw sa magkakaibang hanay ng mga [[Malilikhaing industriya|malikhaing industriya]], pasilidad ng pananaliksik, mga korporasyon ng media at mga lugar ng kumbensiyon.&lt;ref name=&quot;congress&quot;&gt;{{Cite web |title=ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007 |url=https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080922094543/https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |archive-date=22 September 2008 |access-date=18 August 2008 |website=ICCA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign2&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay nagsisilbing isang kontinental na pusod para sa trapiko sa himpapawid at tren at may napakakomplikadong ugnayan ng pampublikong transportasyon. Ang metropolis ay isang sikat na destinasyong [[Turismo sa Alemanya|panturista]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=4 September 2014 |title=Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend |url=https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |url-status=live |journal=Bloomberg L.P. |archive-url=https://web.archive.org/web/20140911154443/https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |archive-date=11 September 2014 |access-date=11 September 2014}}&lt;/ref&gt; Kabilang din sa mga makabuluhang industriya ang [[Teknolohiyang pang-impormasyon|IT]], mga [[parmasyutiko]], [[inhinyeriyang biyomedikal]], [[malinis na teknolohiya]], [[biyoteknolohiya]], konstruksiyon, at [[Elektronika|electronika]].

Ang Berlin ay tahanan ng mga unibersidad na kilala sa buong mundo gaya ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]], [[Pamantasang Teknikal ng Berlin|Pamantasang Teknikal]], [[Malayang Unibersidad ng Berlin|Malayang Unibersidad]], [[Unibersidad ng Sining ng Berlin|Unibersidad ng Sining]], [[ESMT Berlin]], [[Paaralang Hertie]], at [[Kolehiyong Bard ng Berlin]]. Ang [[Zoolohikong Hardin ng Berlin|Zoolohikong Hardin]] nito ay ang pinakabinibisitang zoo sa Europa at isa sa pinakasikat sa buong mundo. Dahil ang [[Estudyo ng Babelsberg|Babelsberg]] ang kauna-unahang malakihang estudyong pampelikulang kompleks sa mundo, ang Berlin ay isang lalong sikat na lokasyon para sa mga pandaigdigang [[Tala ng mga pelikulang isinagawa sa Berlin|paggawa ng pelikula]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 August 2008 |title=Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory |url=https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080813010550/https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |archive-date=13 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; Kilala ang lungsod sa mga pagdiriwang, magkakaibang arkitektura, nightlife, kontemporaneong sining at napakataas na kalidad ng pamumuhay.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Flint |first=Sunshine |date=12 December 2004 |title=The Club Scene, on the Edge |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130402221310/https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |archive-date=2 April 2013}}&lt;/ref&gt; Mula noong dekada 2000, saksi nag Berlin sa paglitaw ng isang kosmopolitang [[Startup ecosystem|eksenang]] [[entrepreneurship]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=13 June 2014 |title=Young Israelis are Flocking to Berlin |url=https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |url-status=live |journal=Newsweek |archive-url=https://web.archive.org/web/20140827183310/https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |archive-date=27 August 2014 |access-date=28 August 2014}}&lt;/ref&gt;

Nagtataglay ang Berlin ng tatlong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]]: [[Pulo ng mga Museo]]; ang mga [[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin]]; at ang mga [[Mga Modernismong Pabahay ng Berlin|Modernismong Pabahay ng Berlin]].&lt;ref name=&quot;UNESCO&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Kabilang sa iba pang mga tanawin ang [[Tarangkahang Brandenburgo]], ang [[gusaling Reichstag]], [[Potsdamer Platz]], ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], ang [[Gedenkstätte Berliner Mauer|Alaala ng Pader ng Berlin]], ang [[Galeriya ng Silangang Bahagi]], ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin]], [[Katedral ng Berlin]], at ang [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pantelebisyon ng Berlin]], ang pinakamataas na estruktura sa Alemanya. Maraming museo, galeriya, aklatan, orkestra, at mga pinagdadausan ng sports ang Berlin. Kabilang dito ang [[Altes Museum]], ang [[Alte Nationalgalerie|Lumang Pamabansang Galeriya]], ang [[Museong Bode]], ang [[Museong Pergamon]], ang [[Deutsches Historisches Museum|Museuong Pangkasaysayang Aleman]], ang [[Museong Hudyo Berlin]], ang [[Museo ng Likas na Kasaysayan, Berlin|Museo ng Likas na Kasaysayan]], ang [[Foro Humboldt]], ang [[Aklatang Estatal ng Berlin]], ang [[Estatal na Opera ng Berlin]], ang [[Filarmonika ng Berlin]], at ang [[Maraton ng Berlin]].

== Kasaysayan ==

=== Etimolohiya ===
Matatagpuan ang Berlin sa hilagang-silangan ng Alemanya, silangan ng Ilog [[Ilog Elba|Elbe]], na dating bumubuo, kasama ang Ilog (Sahon o Turingia) [[Saale]] (mula sa kanilang [[tagpuan]] sa [[Barby, Alemanya|Barby]] pataas), ang silangang hangganan ng [[Francia|Kahariang Franco]]. Habang ang Kahariang Franco ay pangunahing tinitirhan ng mga tribong [[Mga Aleman|Aleman]] tulad ng mga [[Mga Franco|Franco]] at mga [[Sakson|Sahon]], ang mga rehiyon sa silangan ng mga ilog sa hangganan ay pinaninirahan ng mga tribong [[Mga Eslabo|Eslabo]]. Ito ang dahilan kung bakit karamihan sa mga lungsod at nayon sa hilagang-silangan ng Alemanya ay may mga pangalang may pinagmulang [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]] ([[Germania Slavica]]). Ang mga karaniwang [[Hermanisasyon|Hermanisadong]] pangalan ng lugar na [[Hulapi|hulaping]] Eslabo na pinagmulan ay ''-ow'', ''-itz'', ''-vitz'', ''-witz'', ''-itzsch'' at ''-in'', ang mga [[unlapi]] ay ''Windisch'' at ''Wendisch''. Ang pangalang ''Berlin'' ay nag-ugat sa wika ng mga naninirahan sa [[Mga Kanlurang Eslabo|Kanlurang Eslabo]] sa lugar ng Berlin ngayon, at maaaring nauugnay sa Lumang [[Wikang Polabo|Polabong]] tangkay na ''berl-'' / ''birl-'' (&quot;latian&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Berger|first=Dieter|title=Geographische Namen in Deutschland|publisher=Bibliographisches Institut|year=1999|isbn=978-3-411-06252-2}}&lt;/ref&gt; Dahil ang ''Ber-'' sa simula ay parang salitang Aleman na ''Bär'' (&quot;oso&quot;), lumilitaw ang isang oso sa eskudo de armas ng lungsod. Kaya ito ay isang halimbawa ng [[armas parlantes]].

Sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|labindalawang boro]] ng Berlin, lima ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Pankow]] (pinakamatao), [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Marzahn-Hellersdorf]], [[Treptow-Köpenick]], at [[Spandau]] (pinangalanang Spandow hanggang 1878). Sa siyamnapu't anim na kapitbahayan nito, dalawampu't dalawa ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Altglienicke]], [[Alt-Treptow]], [[Britz]], [[Buch (Berlin)|Buch]], [[Buckow (Berlin)|Buckow]], [[Gatow]], [[Karow (Berlin)|Karow]], [[Kladow]], [[Köpenick]], [[Lankwitz]], [[Lübars]], [[Malchow (Berlin)|Marchow]][[Pankow (lokal)|,]] [[Marzahn]], [[Pankow]], [[Prenzlauer Berg]], [[Rudow]], [[Schmöckwitz]], [[Spandau (lokal)|Spandau]], [[Stadtrandsiedlung Malchow]], [[Steglitz]], [[Tegel]], at [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]]. Ang kapitbahayan ng [[Moabit]] ay may pangalang nagmula sa Pranses, at ang [[Französisch Buchholz]] ay ipinangalan sa mga [[Huguenot]].

=== Ika-12 hanggang ika-16 na siglo ===
[[Talaksan:ZLB-Berliner_Ansichten-Januar.jpg|thumb|Mapa ng Berlin noong 1688]]
[[Talaksan:Dom_und_Stadtschloss,_Berlin_1900.png|thumb|[[Katedral ng Berlin]] (kaliwa) at [[Palasyo ng Berlin]] (kanan), 1900]]
Ang pinakaunang katibayan ng mga pamayanan sa lugar ng Berlin ngayon ay mga labi ng isang pundasyon ng bahay na may petsang 1174, na natagpuan sa mga paghuhukay sa Berlin Mitte,&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin ist älter als gedacht: Hausreste aus dem Jahr 1174 entdeckt |language=de |trans-title=Berlin is older than thought: house remains from 1174 have been found |agency=dpa |url=https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |url-status=live |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120824212016/https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |archive-date=24 August 2012}}&lt;/ref&gt; at isang barakilang kahoy na may petsang humigit-kumulang 1192.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot;&gt;{{Cite news |last=Rising |first=David |date=30 January 2008 |title=Berlin dig finds city older than thought |work=[[NBC News]] |agency=Associated Press |url=https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |url-status=live |access-date=1 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102013454/https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |archive-date=2 January 2018}}&lt;/ref&gt; Ang unang nakasulat na mga talaan ng mga bayan sa lugar ng kasalukuyang Berlin ay mula sa huling bahagi ng ika-12 siglo. Ang [[Spandau]] ay unang binanggit noong 1197 at [[Köpenick]] noong 1209, bagaman ang mga lugar na ito ay hindi sumali sa Berlin hanggang 1920.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=2002 |title=Zitadelle Spandau |trans-title=Spandau Citadel |url=https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080612020333/https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-date=12 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Ang gitnang bahagi ng Berlin ay maaaring masubaybayan pabalik sa dalawang bayan. Ang [[Cölln]] sa [[Fischerinsel]] ay unang binanggit sa isang dokumento noong 1237, at ang Berlin, sa kabila ng [[Spree (ilog)|Spree]] sa tinatawag ngayong [[Nikolaiviertel]], ay tinukoy sa isang dokumento mula 1244.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot; /&gt; Ang 1237 ay itinuturing na petsa ng pagkakatatag ng lungsod.&lt;ref name=&quot;Medtradc&quot;&gt;{{Cite web |title=The medieval trading center |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160731190906/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |archive-date=31 July 2016 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Ang dalawang bayan sa paglipas ng panahon ay nabuo ang malapit na pang-ekonomiya at panlipunang ugnayan, at nakinabang mula sa [[Karapatan sa emporyo|pangunahing bahagi mismo]] sa dalawang mahalagang [[ruta ng kalakalan]] ng ''[[Sa pamamagitan ng Imperii|Via Imperii]]'' at mula [[Brujas]] hanggang [[Veliky Novgorod|Novgorod]].&lt;ref name=&quot;staple2&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Noong 1307, bumuo sila ng isang alyansa na may isang karaniwang patakarang panlabas, bagaman ang kanilang mga panloob na pangangasiwa ay pinaghihiwalay pa rin.&lt;ref name=&quot;Stöver2010&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1415, si [[Federico I, Elektor ng Brandenburgo|Federico I]] ay naging [[Prinsipe-elektor|elektor]] ng [[Margrabyato ng Brandenburgo]], na pinamunuan niya hanggang 1440.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1993 |title=The Hohenzollern Dynasty |url=https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807093738/https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-date=7 August 2007 |access-date=18 August 2008 |publisher=Antipas}}&lt;/ref&gt; Noong ika-15 siglo, itinatag ng kaniyang mga kahalili ang Berlin-Cölln bilang kabesera ng margebyato, at ang mga sumunod na miyembro ng pamilyang [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]] ay namuno sa Berlin hanggang 1918, una bilang mga elektor ng Brandenburgo, pagkatapos ay bilang mga hari ng [[Prusya]], at kalaunan bilang mga [[emperador ng Alemanya]]. Noong 1443, sinimulan ni [[Federico II, Elektor ng Brandenburgo|Federico II Ngiping Bakal]] ang pagtatayo ng isang bagong [[Stadtschloss, Berlin|palasyo]] ng hari sa kambal na lungsod ng Berlin-Cölln. Ang mga protesta ng mga mamamayan ng bayan laban sa gusali ay nagtapos noong 1448, sa &quot;Indignasyong Berlin&quot; (&quot;Berliner Unwille&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Komander |first=Gerhild H. M. |date=November 2004 |title=Berliner Unwillen |trans-title=Berlin unwillingness |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130919215632/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |archive-date=19 September 2013 |access-date=30 May 2013 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins e.&amp;nbsp;V. |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Conrad |first=Andreas |date=26 October 2012 |title=Was den &quot;Berliner Unwillen&quot; erregte |language=de |trans-title=What aroused the &quot;Berlin unwillingness&quot; |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181008183148/https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |archive-date=8 October 2018}}&lt;/ref&gt; Hindi naging matagumpay ang protestang ito at nawalan ang mga mamamayan ng marami sa mga pampolitika at pang-ekonomiyang pribilehiyo. Nang matapos ang palasyo ng hari noong 1451, unti-unti itong nagamit. Mula 1470, kasama ang bagong elektor na si [[Alberto III Aquiles, Elektor ng Brandenburgo|Alberto III Aquiles]], naging bagong tirahan ng hari ang Berlin-Cölln.&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr2&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt; Opisyal, ang palasyo ng Berlin-Cölln ay naging permanenteng tirahan ng mga Brandenburgong elektor ng Hohenzollerns mula 1486, nang si [[John Cicero, Elektor ng Brandenburgo|John Cicero]] ay maupo sa kapangyarihan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The electors' residence |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421214734/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |archive-date=21 April 2017 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, kinailangan ng Berlin-Cölln na talikuran ang katayuan nito bilang isang malayang lungsod [[Ligang Hanseatico|Hanseatico]]. Noong 1539, opisyal na naging [[Luteranismo|Luterano]] ang mga botante at ang lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Cathedral |url=https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20060818100934/https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-date=18 August 2006 |access-date=18 August 2008 |publisher=SMPProtein}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-17 hanggang ika-19 na siglo ===
Ang [[Digmaan ng Tatlumpung Taon]] sa pagitan ng 1618 at 1648 ay nagwasak sa Berlin. Sangkatlo ng mga bahay nito ang nasira o nawasak, at ang lungsod ay nawalan ng kalahati ng populasyon nito.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Brandenburg during the 30 Years War |url=https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080928213849/https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |archive-date=28 September 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=World History at KMLA}}&lt;/ref&gt; Si [[Federico Guillermo I, Elektor ng Brandenburgo|Federico Guillermo]], na kilala bilang &quot;Dakilang Elektor&quot;, na humalili sa kanyang ama na si [[Jorge Guillermo, Elektor ng Brandenburgo|Jorge Guillermo]] bilang pinuno noong 1640, ay nagpasimula ng isang patakaran ng pagtataguyod ng imigrasyon at pagpaparaya sa relihiyon.&lt;ref name=&quot;Carlyle18532&quot;&gt;{{cite book|first=Thomas|last=Carlyle|title=Fraser's Magazine|url=https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog|year=1853|publisher=J. Fraser|page=[https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog/page/n71 63]|access-date=11 February 2016}}&lt;/ref&gt; Sa [[Kautusan ng Potsdam]] noong 1685, nag-alok si Frederick William ng pagpapakupkop para sa mga [[Huguenot]] na Pranses.&lt;ref name=&quot;Plaut19952&quot;&gt;{{cite book|first=W. Gunther|last=Plaut|title=Asylum: A Moral Dilemma|url=https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|date=1 January 1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-95196-2|page=42|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214210/https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Noong 1700, humigit-kumulang 30 porsiyento ng mga residente ng Berlin ay Pranses, dahil sa imigrasyon ng mga Huguenot.&lt;ref name=&quot;Gray20072&quot;&gt;{{cite book|first=Jeremy|last=Gray|title=Germany|url=https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|year=2007|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74059-988-7|page=49|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915225030/https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Marami pang ibang imigrante ang nagmula sa [[Bohemya|Bohemia]], [[Mankomunidad ng Polonya-Litwanya|Polonya]], at [[Prinsipado-Arsobispado ng Salzburgo|Salzburgo]].&lt;ref name=&quot;Cybriwsky20132&quot;&gt;{{cite book|first=Roman Adrian|last=Cybriwsky|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|url=https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|date=23 May 2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-248-9|page=48|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915232139/https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
[[Talaksan:Berlin_Unter_den_Linden_Victoria_Hotel_um_1900.jpg|left|thumb|Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Imperyong Aleman]] noong 1871 at mabilis na lumawak sa mga sumunod na taon.]]
Mula noong 1618, ang Margrabyato ng Brandenburgo ay [[Personal na unyon|personal]] na nakipag-isa sa [[Dukado ng Prusya]]. Noong 1701, nabuo ng dalawahang estado ang [[Kaharian ng Prusya]] habang si [[Federico III, Elektor ng Brandenburgo]], ay kinoronahan ang sarili bilang haring [[Federico I sa Prusya]]. Ang Berlin ay naging kabesera ng bagong Kaharian,&lt;ref&gt;Horlemann, Bernd (Hrsg.&lt;/ref&gt; pinalitan ang [[Königsberg]]. Ito ay isang matagumpay na pagtatangka na isentralisa ang kabesera sa napakalayo na estado, at ito ang unang pagkakataon na ang lungsod ay nagsimulang lumago. Noong 1709, pinagsama ang Berlin sa apat na lungsod ng Cölln, Friedrichswerder, Friedrichstadt, at Dorotheenstadt sa ilalim ng pangalang Berlin, &quot;Haupt- und Residenzstadt Berlin&quot;.&lt;ref name=&quot;Stöver20102&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;

Noong 1740, si Federico II, na kilala bilang [[Federico II ng Prusya|Federico ang Dakila]] (1740–1786), ay naluklok sa kapangyarihan.&lt;ref name=&quot;Zaide19652&quot;&gt;{{cite book|first=Gregorio F.|last=Zaide|title=World History|url=https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|year=1965|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-1472-8|page=273|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200510/https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sa ilalim ng pamumuno ni Federico II, ang Berlin ay naging sentro ng [[Panahon ng Kaliwanagan|Kaliwanagan]], ngunit saglit ding sinakop noong [[Digmaan ng Pitong Taon]] ng hukbong Ruso.&lt;ref name=&quot;PerryChase20122&quot;&gt;{{cite book|first1=Marvin|last1=Perry|first2=Myrna|last2=Chase|first3=James|last3=Jacob|first4=Margaret|last4=Jacob|first5=Theodore|last5=Von Laue|title=Western Civilization: Ideas, Politics, and Society|url=https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|date=1 January 2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-70864-3|page=444|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174457/https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kasunod ng tagumpay ng Pransiya sa [[Digmaan ng Ikaapat na Koalisyon|Digmaan ng Ika-apat na Koalisyon]], [[Pagbagsak ng Berlin (1806)|nagmartsa]] si [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon Bonaparte]] sa Berlin noong 1806, ngunit nagbigay ng nagsasariling pamahalaan sa lungsod.&lt;ref name=&quot;Lewis20132&quot;&gt;{{cite book|first=Peter B.|last=Lewis|title=Arthur Schopenhauer|url=https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|date=15 February 2013|publisher=Reaktion Books|isbn=978-1-78023-069-6|page=57|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174348/https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1815, ang lungsod ay naging bahagi ng bagong [[Lalawigan ng Brandenburgo]].&lt;ref name=&quot;StaffInc.20102&quot;&gt;{{cite book|author1=Harvard Student Agencies Inc. Staff|author2=Harvard Student Agencies, Inc.|title=Let's Go Berlin, Prague &amp; Budapest: The Student Travel Guide|url=https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|date=28 December 2010|publisher=Avalon Travel|isbn=978-1-59880-914-5|page=83|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914181704/https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Hinubog ng [[Rebolusyong Industriyal]] ang Berlin noong ika-19 na siglo; kapansin-pansing lumawak ang ekonomiya at populasyon ng lungsod, at naging pangunahing sentro ng riles at sentro ng ekonomiya ng Alemanya. Ang mga karagdagang suburb sa lalong madaling panahon ay umunlad at tumaas ang lugar at populasyon ng Berlin. Noong 1861, ang mga kalapit na suburb kasama ang [[Wedding (Berlin)|Wedding]], [[Moabit]], at ilang iba pa ay isinanib sa Berlin.&lt;ref name=&quot;Schulte-Peevers20102&quot;&gt;{{cite book|author=Andrea Schulte-Peevers|title=Lonel Berlin|url=https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|date=15 September 2010|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74220-407-9|page=25|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214354/https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1871, ang Berlin ay naging kabesera ng bagong itinatag na [[Imperyong Aleman]].&lt;ref name=&quot;Stöver20132&quot;&gt;{{cite book|first=Bernd|last=Stöver|title=Berlin: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|date=2 October 2013|publisher=C.H.Beck|isbn=978-3-406-65633-0|page=20|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200615/https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1881, naging distritong lungsod ito na hiwalay sa Brandenburgo.&lt;ref name=&quot;Strassmann20082&quot;&gt;{{cite book|first=W. Paul|last=Strassmann|title=The Strassmanns: Science, Politics and Migration in Turbulent Times (1793–1993)|url=https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|date=15 June 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-416-6|page=26|access-date=20 June 2015|archive-date=10 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910121944/https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-20 hanggang ika-21 siglo ===
Noong unang bahagi ng ika-20 siglo, ang Berlin ay naging isang matabang lupa para sa kilusang [[Sineng Ekspresyonistang Aleman|Ekspresyonistang Aleman]].&lt;ref name=&quot;HollandGawthrop20012&quot;&gt;{{cite book|author1=Jack Holland|author2=John Gawthrop|title=The Rough Guide to Berlin|url=https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl|url-access=registration|year=2001|publisher=Rough Guides|isbn=978-1-85828-682-2|page=[https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl/page/361 361]}}&lt;/ref&gt; Sa mga larangan tulad ng arkitektura, pagpipinta, at sine ay naimbento ang mga bagong anyo ng artistikong estilo. Sa pagtatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] noong 1918, isang [[Republikang Weimar|republika]] ang ipinahayag ni [[Philipp Scheidemann]] sa [[Reichstag (gusali)|gusaling Reichstag]]. Noong 1920, isinama ng [[Batas ng Kalakhang Berlin]] ang dose-dosenang mga suburban na lungsod, nayon, at pagmamay-ari sa paligid ng Berlin sa isang pinalawak na lungsod. Ang batas ay nagpalaki sa lugar ng Berlin mula 66 tungo 883 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (25 tungo 341 sq mi). Halos dumoble ang populasyon, at ang Berlin ay may populasyon na humigit-kumulang apat na milyon. Sa panahon ng [[Kulturang Weimar|Weimar]], ang Berlin ay sumailalim sa kaguluhan sa politika dahil sa kawalan ng katiyakan sa ekonomiya ngunit naging isang kilalang sentro ng [[Rumaragasang Dekada '20]]. Naranasan ng metropolis ang kaniyang kapanahunan bilang isang pangunahing kabesera ng mundo at kilala sa mga tungkulin ng pamumuno nito sa agham, teknolohiya, sining, humanidades, pagpaplano ng lungsod, pelikula, mas mataas na edukasyon, pamahalaan, at mga industriya. Si [[Albert Einstein]] ay sumikat sa publiko noong mga taon niya sa Berlin, na ginawaran ng [[Gantimpalang Nobel para sa Pisika]] noong 1921.
[[Talaksan:Potsdamer_Platz_1945.jpg|left|thumb|Nawasak ang Berlin pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ([[Potsdamer Platz]], 1945)]]
Noong 1933, si [[Adolf Hitler]] at ang [[Partidong Nazi|Partido Nazi]] ay [[Pag-angat sa kapangyarihan ni Adolf Hitler|naluklok sa kapangyarihan]]. Ang pamamahala ng NSDAP ay nagpabawas sa komunidad ng mga Hudyo ng Berlin mula 160,000 (isang-katlo ng lahat ng mga Hudyo sa bansa) sa humigit-kumulang 80,000 dahil sa pangingibang-bansa sa pagitan ng 1933 at 1939. Pagkatapos ng [[Kristallnacht]] noong 1938, libo-libong Hudyo ng lungsod ang ikinulong sa kalapit na [[kampong piitan ng Sachsenhausen]]. Simula noong unang bahagi ng 1943, marami ang ipinadala sa mga [[kampong piitan]], gaya ng [[Kampo ng konsentrasyon sa Auschwitz|Auschwitz]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Jewish Community of Berlin |url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170708152027/https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |archive-date=8 July 2017 |access-date=10 November 2018 |publisher=Holocaust Encyclopedia}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ang pinakamabigat na binomba na lungsod sa kasaysayan. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang malaking bahagi ng Berlin ay nawasak 1943–45 reyd sa himpapawid ng mga Alyado at sa 1945 [[Labanan ng Berlin]]. Ang mga Alyado ay naghulog ng 67,607 tonelada ng mga bomba sa lungsod, na sinira ang 6,427 ektarya ng tinayuang lugar. Humigit-kumulang 125,000 sibilyan ang napatay.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Clodfelter |first=Micheal |title=Warfare and Armed Conflicts- A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000 |year=2002 |edition=2nd |publisher=McFarland &amp; Company |isbn=978-0-7864-1204-4}}&lt;/ref&gt; Matapos ang [[Pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Europa|pagtatapos ng digmaan sa Europa]] noong Mayo 1945, nakatanggap ang Berlin ng malaking bilang ng mga bakwit mula sa mga lalawigan sa Silangan. Hinati ng mga matagumpay na kapangyarihan ang lungsod sa apat na sektor, na kahalintulad sa mga lugar ng [[Alemanyang sakop ng mga Alyado|pananakop]] kung saan hinati ang Alemanya. Ang mga sektor ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Kanluraning Alyado]] (ang Estados Unidos, Reino Unido, at Pransiya) ay nabuo ang [[Kanlurang Berlin]], habang ang [[Unyong Sobyetika|Sobyetikong sektor]] ang bumuo ng [[Silangang Berlin]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Benz |first=Prof. Dr. Wolfgang |date=27 April 2005 |title=Berlin – auf dem Weg zur geteilten Stadt |trans-title=Berlin – on the way to a divided city |url=https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110120432/https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |archive-date=10 November 2018 |access-date=10 November 2018 |publisher=Bundeszentrale für politische Bildung |language=de}}&lt;/ref&gt;

Lahat ng apat na [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] ay nagbahagi ng mga tungkuling pampamahalaan para sa Berlin. Gayunpaman, noong 1948, nang palawigin ng Kanluraning Alyado ang reporma sa pera sa Kanlurang mga sona ng Alemanya sa tatlong kanlurang sektor ng Berlin, ang [[Unyong Sobyetika|Unyong Sobyetiko]] ay nagpataw ng [[Pagbangkulong ng Berlin|pagharang]] sa mga daanan patungo at mula sa Kanlurang Berlin, na ganap na nasa loob ng kontrolado ng Sobyet. teritoryo. Ang [[Pagbangkulong ng Berlin|airlift ng Berlin]], na isinagawa ng tatlong kanlurang Alyado, ay nagtagumpay sa pagharang na ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain at iba pang mga suplay sa lungsod mula Hunyo 1948 hanggang Mayo 1949.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Airlift / Blockade |url=https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318232831/https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |archive-date=18 March 2015 |access-date=18 August 2008 |publisher=Western Allies Berlin}}&lt;/ref&gt; Noong 1949, itinatag ang Pederal na Republika ng Alemanya sa [[Kanlurang Alemanya]] at kalaunan ay isinama ang lahat ng mga sonang Amerikano, Briton, at Pranses, hindi kasama ang mga sona ng tatlong bansang iyon sa Berlin, habang ang [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Silangang Alemanya|Demokratikong Republikang Aleman]] ay idineklara sa [[Silangang Alemanya]]. Ang Kanlurang Berlin ay opisyal na nanatiling isang sinasakop na lungsod, ngunit ito ay nakahanay sa politika sa Republikang Federal ng Alemanya sa kabila ng heyograpikong paghihiwalay ng Kanlurang Berlin. Ang serbisyo ng himpapawid sa Kanlurang Berlin ay ipinagkaloob lamang sa mga kompanyang panghimpapawid ng mga Amerikano, Briton, at Pranses.
[[Talaksan:Thefalloftheberlinwall1989.JPG|left|thumb|Ang [[Pader ng Berlin|pagbagsak ng Pader ng Berlin]] noong 9 Nobyembre 1989. Noong [[Araw ng Pagkakaisang Aleman|Oktubre 3, 1990]], pormal nang natapos ang proseso ng [[muling pag-iisa ng Alemanya]].]]
Ang pagkakatatag ng dalawang estadong Aleman ay nagpapataas ng tensiyon sa [[Digmaang Malamig]]. Ang Kanlurang Berlin ay napapaligiran ng teritoryo ng Silangang Aleman, at ang Silangang Alemanya ay nagpahayag ng Silangang bahagi bilang kabesera nito, isang hakbang na hindi kinilala ng mga kanluraning kapangyarihan. Kasama sa Silangang Berlin ang karamihan sa sentrong pangkasaysayan ng lungsod. Ang pamahalaang Kanlurang Aleman ay nagsariling nagtatag sa [[Bonn]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin after 1945 |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090412221115/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |archive-date=12 April 2009 |access-date=8 April 2009 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Noong 1961, sinimulan ng Silangang Alemanya na itayo ang [[Pader ng Berlin]] sa paligid ng Kanlurang Berlin, at ang mga pangyayari ay umabot sa isang tangke na paghaharap sa [[Tsekpoint Charlie]]. Ang Kanlurang Berlin ay de facto na ngayong bahagi ng Kanlurang Alemanya na may natatanging legal na katayuan, habang ang Silangang Berlin ay de facto na bahagi ng Silangang Alemanya. Ibinigay ni [[John F. Kennedy]] ang kanyang &quot;''[[Ich bin ein Berliner]]''&quot; na talumpati noong Hunyo 26, 1963, sa harap ng bulwagan ng lungsod ng [[Schöneberg]], na matatagpuan sa kanlurang bahagi ng lungsod, na sinalungguhitan ang suporta ng Estados Unidos para sa Kanlurang Berlin.&lt;ref&gt;[[Andreas Daum]], ''Kennedy in Berlin''.&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ganap na nahati. Bagaman posible para sa mga Kanluranin na dumaan sa kabilang panig sa pamamagitan ng mahigpit na kontroladong mga tsekpoint, para sa karamihan ng mga taga-Silangan, ang paglalakbay sa Kanlurang Berlin o Kanlurang Alemanya ay ipinagbabawal ng pamahalaan ng Silangang Alemanya. Noong 1971, ginagarantiyahan ng isang [[Kasunduan ng Apat na Kapangyarihan]] ang pagpunta sa at mula sa Kanlurang Berlin sa pamamagitan ng kotse o tren sa pamamagitan ng Silangang Alemanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1996 |title=Ostpolitik: The Quadripartite Agreement of September 3, 1971 |url=https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225042306/https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |archive-date=25 February 2021 |access-date=18 August 2008 |publisher=U.S. Diplomatic Mission to Germany}}&lt;/ref&gt;

Noong 1989, sa pagtatapos ng Cold War at panggigipit mula sa populasyon ng Silangang Aleman, ang [[Pagbagsak ng Pader ng Berlin|Berlin Wall ay bumagsak]] noong Nobyembre 9 at kasunod na karamihan ay giniba. Ngayon, pinapanatili ng [[East Side Gallery]] ang malaking bahagi ng pader. Noong Oktubre 1990, muling [[Muling pag-iisa ng Alemanya|pinagsama]] ang dalawang bahagi ng Alemanya bilang Republika Federal ng Alemanya, at muling naging lungsod ang Berlin.&lt;ref&gt;''Berlin ‒ Washington, 1800‒2000: Capital Cities, Cultural Representation, and National Identities'', ed.&lt;/ref&gt; Si [[Walter Momper]], ang alkalde ng Kanlurang Berlin, ay naging unang alkalde ng muling pinagsamang lungsod sa pansamantala. Ang mga halalan sa buong lungsod noong Disyembre 1990 ay nagresulta sa unang &quot;lahatang Berlin&quot; na alkalde na nahalal na manungkulan noong Enero 1991, kung saan ang magkahiwalay na opisina ng mga alkalde sa Silangan at Kanlurang Berlin ay magtatapos sa panahong iyon, at si [[Eberhard Diepgen]] (isang dating alkalde ng Kanluran Berlin) ang naging unang nahalal na alkalde ng isang muling pinagsamang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 December 1990 |title=Berlin Mayoral Contest Has Many Uncertainties |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |url-status=live |access-date=17 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617212414/https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |archive-date=17 June 2019}}&lt;/ref&gt; Noong Hunyo 18, 1994, ang mga sundalo mula sa Estados Unidos, Pransiya, at Britanya ay nagmartsa sa isang parada na bahagi ng mga seremonya upang markahan ang pag-alis ng mga kaalyadong tropang pananakop na nagpapahintulot sa [[Muling pag-iisa ng Alemanya|muling pinagsamang Berlin]]&lt;ref name=&quot;ReUnificationParade&quot;&gt;{{Cite news |last=Kinzer |first=Stephan |date=19 June 1994 |title=Allied Soldiers March to Say Farewell to Berlin |work=[[The New York Times]] |location=New York City |url=https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |url-status=live |access-date=20 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121133602/https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |archive-date=21 November 2015}}&lt;/ref&gt; (ang huling tropang Ruso ay umalis noong Agosto 31, habang ang huling pag-alis ng mga puwersa ng Kanluraning Alyado ay noong Setyembre 8, 1994). Noong Hunyo 20, 1991, bumoto ang [[Bundestag]] (Parlamentong Aleman) na [[Pagpapasya para sa Kabesera ng Alemanya|ilipat ang luklukan]] ng kabesera ng Alemanya mula Bonn patungong Berlin, na natapos noong 1999.

{{multiple image|align=right|image1=Humboldt Forum 9155.jpg|width1=195|caption1=Ang muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]] na nalalapit nang matapos noong 2021|width2=220|width3=215|direction=|total_width=|alt1=}}Ang [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|repormang pampangasiwaan ng Berlin noong 2001]] ay pinagsama ang ilang borough, na binawasan ang kanilang bilang mula 23 hanggang 12.

Noong 2006, isinagawa sa Berlin ang [[2006 FIFA World Cup Final|FIFA World Cup Final]].

Sa isang [[Atake sa truck sa Berlin noong 2016|pag-atakeng terorista noong 2016]] na nauugnay sa [[Islamikong Estado|ISIL]], isang truck ang sadyang imaneho sa isang palengkeng pam-Pasko sa tabi ng [[Pang-alaalang Simbahang Kaiser Wilhelm]], na nag-iwan ng 13 kataong namatay at 55 nasugatan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=20 December 2016 |title=IS reklamiert Attacke auf Weihnachtsmarkt für sich |language=de |trans-title=IS recalls attack on Christmas market for itself |work=[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] |url=https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175944/https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |archive-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BBC.Dies&quot;&gt;{{Cite news |date=26 October 2021 |title=Berlin attack: First aider dies 5 years after Christmas market murders |work=BBC |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |url-status=live |access-date=October 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211026190214/https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |archive-date=26 October 2021}}&lt;/ref&gt;

Binuksan ang [[Paliparang Berlin Brandenburgo]] (BER) noong 2020, pagkalipas ng siyam na taon kaysa binalak, kung saan papasok na ang Terminal 1 sa serbisyo sa katapusan ng Oktubre, at ang mga lipad papunta at mula sa [[Paliparang Tegel]] ay magtatapos sa Nobyembre.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gardner |first=Nicky |last2=Kries |first2=Susanne |date=8 November 2020 |title=Berlin's Tegel airport: A love letter as it prepares to close |url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205135633/https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[The Independent]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Dahil sa pagbaba ng bilang ng mga pasahero na nagreresulta mula sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], inihayag ang mga plano na pansamantalang isara ang Terminal 5 ng BER, ang dating [[Paliparang Berlin Schönefeld|Paliparang Schönefeld]], simula sa Marso 2021 nang hanggang isang taon.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=January 29, 2021 |title=BER schließt Terminal in Schönefeld am 23. Februar |language=de |trans-title=BER closes the terminal in Schönefeld on February 23 |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205134830/https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt; Ang nag-uugnay na linyang U-Bahn U5 mula Alexanderplatz hanggang Hauptbahnhof, kasama ang mga bagong estasyong Rotes Rathaus at Unter den Linden, ay binuksan noong Disyembre 4, 2020, kung saan inaasahang magbubukas ang estasyon ng Museumsinsel U-Bahn sa bandang Marso 2021, na kukumpleto sa lahat ng mga bagong gawa sa U5.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 August 2020 |title=BVG will verlängerte U5 am 4. Dezember eröffnen |trans-title=BVG wants to open the extended U5 on December 4th |url=https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133537/https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[Rundfunk Berlin-Brandenburg|rbb24]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagyang pagbubukas sa pagtatapos ng 2020 na museong [[Foro Humboldt]], na makikita sa muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]], na inihayag noong Hunyo, ay ipinagpaliban hanggang Marso 2021.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=27 November 2020 |title=Humboldt Forum will zunächst nur digital eröffnen |language=de |trans-title=Humboldt Forum will initially only open digitally |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133156/https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Pagtatangka ng pagsasanib ng Berlin-Brandenburgo ===
[[Talaksan:DEU_Berlin-Brandenburg_COA.svg|left|thumb|179x179px|Ang eskudo de armas na iminungkahi sa kontrata ng estado]]
Ang legal na batayan para sa pinagsamang estado ng Berlin at [[Brandeburgo|Brandenburgo]] ay iba sa ibang mga panukala sa pagsasanib ng estado. Karaniwan, ang Artikulo 29 ng [[Batayang Batas para sa Republikang Federal ng Alemanya|Batayang Batas]] ay nagsasaad na ang pagsasanib ng estado ay nangangailangan ng isang pederal na batas.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=24 May 1949|article=29|article-type=Article|legislature=Parlamentarischer Rat|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_29.html|language=de}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, ang isang sugnay na idinagdag sa Batayang Batas noong 1994, Artikulo 118a, ay nagpapahintulot sa Berlin at Brandenburgo na magkaisa nang walang pag-apruba ng federal, na nangangailangan ng isang reperendo at ratipikasyon ng mga parlamento ng parehong estado.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=27 October 1994|article=118a|article-type=Einzelnorm|legislature=Bundestag|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_118a.html|language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1996, nagkaroon ng hindi matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang mga estado ng Berlin at Brandenburg.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=LÄNDERFUSION / FUSIONSVERTRAG (1995) |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/5_33_laefuver.htm |access-date=31 March 2022}}&lt;/ref&gt; Parehong may iisang kasaysayan, diyalekto, at kultura at sa 2020, mayroong mahigit 225,000 residente ng Brandenburgo na bumibiyahe patungong Berlin. Ang pagsasanib ay nagkaroon ng halos nagkakaisang suporta ng isang malawak na koalisyon ng parehong mga pamahalaan ng estado, mga partidong pampolitika, media, mga asosasyon ng negosyo, mga unyon ng manggagawa at mga simbahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=4 May 2016 |title=Die Brandenburger wollen keine Berliner Verhältnisse |language=de |work=Tagesspiegel |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/gescheiterte-laenderfusion-mit-berlin-die-brandenburger-wollen-keine-berliner-verhaeltnisse/13539146.html |access-date=30 March 2022}}&lt;/ref&gt; Bagaman bumoto ang Berlin ng pabor sa maliit na palugit, higit sa lahat ay nakabatay sa suporta sa dating [[Kanlurang Berlin]], hindi inaprubahan ng mga botante ng Brandenburgo ang pagsasanib sa malaking margin. Nabigo ito higit sa lahat dahil sa ayaw ng mga botante ng Brandenburgo na tanggapin ang malaki at lumalaking utang ng publiko sa Berlin at takot na mawala ang pagkakakilanlan at impluwensiya sa kabesera.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot; /&gt;

== Heograpiya ==

=== Topograpiya ===
[[Talaksan:Berlin_by_Senitnel-2.jpg|thumb|Imaheng satellite ng Berlin]]
[[Talaksan:Luftbild_bln-schmoeckwitz.jpg|thumb|Ang labas ng Berlin ay nasasakupan ng mga kakahuyan at maraming lawa.]]
Ang Berlin ay nasa hilagang-silangan ng Alemanya, sa isang lugar ng mababang latiang makahoy na may pangunahing patag na [[topograpiya]], bahagi ng malawak na [[Hilagang Kapatagang Europeo]] na umaabot mula hilagang Pransiya hanggang kanlurang Rusya. Ang ''Berliner Urstromtal'' (isang panahon ng yelo [[lambak glasyar]]), sa pagitan ng mababang [[Talampas ng Barnim]] sa hilaga at ng [[Talampas ng Teltow]] sa timog, ay nabuo sa pamamagitan ng natunaw na tubig na dumadaloy mula sa mga yelo sa dulo ng huling [[glasyasyong Weichseliense]]. Ang [[Spree (ilog)|Spree]] ay sumusunod sa lambak na ito ngayon. Sa Spandau, isang boto sa kanluran ng Berlin, ang Spree ay umaagos sa ilog [[Havel]], na dumadaloy mula hilaga hanggang timog sa kanlurang Berlin. Ang daloy ng Havel ay mas katulad ng isang hanay ng mga lawa, ang pinakamalaki ay ang Tegeler See at ang [[Großer Wannsee]]. Ang isang serye ng mga lawa ay dumadaloy din sa itaas na Spree, na dumadaloy sa [[Müggelsee|Großer Müggelsee]] sa silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Satellite Image Berlin |url=https://maps.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://www.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |archive-date=18 February 2022 |access-date=18 August 2008 |publisher=Google Maps}}&lt;/ref&gt;

Ang malalaking bahagi ng kasalukuyang Berlin ay umaabot sa mababang talampas sa magkabilang panig ng Lambak Spree. Malaking bahagi ng mga borough na [[Reinickendorf]] at [[Pankow]] ay nasa Talampas ng Barnim, habang ang karamihan sa mga boro ng [[Charlottenburg-Wilmersdorf]], [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Tempelhof-Schöneberg]], at [[Neukölln]] ay nasa Talampas ng Teltow.

Ang boro ng Spandau ay bahagyang nasa loob ng Lambak Glasyar ng Berlin at bahagyang nasa Kapatagang Nauen, na umaabot sa kanluran ng Berlin. Mula noong 2015, ang mga burol ng Arkenberge sa Pankow sa {{Convert|122|m}} taas, ay ang pinakamataas na punto sa Berlin. Sa pamamagitan ng pagtatapon ng mga labi ng konstruksiyon nalampasan nito ang [[Teufelsberg]] ({{Cvt|120.1|m}}), na kung saan mismo ay binubuo ng mga durog na bato mula sa mga guho ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Triantafillou |first=Nikolaus |date=27 January 2015 |title=Berlin hat eine neue Spitze |trans-title=Berlin has a new top |url=https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160722225809/https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |archive-date=22 July 2016 |access-date=11 November 2018 |publisher=Qiez |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang [[Müggelberge]] sa 114.7 {{Convert|114.7|m}} taas ang pinakamataas na natural na punto at ang pinakamababa ay ang Spektesee sa Spandau, sa {{Convert|28.1|m}} taas.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=22 February 2015 |title=Der höchste Berg von Berlin ist neuerdings in Pankow |language=de |trans-title=The tallest mountain in Berlin is now in Pankow |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |url-status=live |access-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150519014725/https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |archive-date=19 May 2015}}&lt;/ref&gt;

=== Klima ===
Ang Berlin ay may [[klimang pangkaragatan]] ([[Kategoryang Köppen sa klima|Köppen]]: ''Cfb'');&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase) |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130184209/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019 |website=Weatherbase}}&lt;/ref&gt; ang silangang bahagi ng lungsod ay may bahagyang impluwensiyang kontinental (''Dfb''), isa sa mga pagbabago ay ang taunang pag-ulan ayon sa [[masa ng hangin]] at ang mas malaking kasaganaan sa isang panahon ng taon.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The different types of vertical greening systems and their relative sustainability |url=https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130220603/https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins22&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|title=Berlin: The Spatial Structure of a Divided City|last1=Elkins|first1=Dorothy|last2=Elkins|first2=T. H.|last3=Hofmeister|first3=B.|date=4 August 2005|publisher=Routledge|isbn=9781135835057|language=en|access-date=21 September 2020|archive-date=18 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Nagtatampok ang ganitong uri ng klima ng katamtamang temperatura ng tag-init ngunit kung minsan ay mainit (para sa pagiging semikontinental) at malamig na taglamig ngunit hindi mahigpit sa halos lahat ng oras.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Climate Summary |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150629211853/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |archive-date=29 June 2015 |access-date=15 March 2015 |publisher=Weatherbase}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins2&quot;&gt;{{Cite book}}&lt;/ref&gt;

Dahil sa mga transisyonal na sonang klima nito, karaniwan ang pagyeyelo sa taglamig, at may mas malaking pagkakaiba sa temperatura sa pagitan ng mga panahon kaysa sa karaniwan para sa maraming [[klimang pangkaragatan]]. Higit pa rito, ang Berlin ay inuri bilang isang [[Katamtamang klima|katamtamang]] [[Mabanas na klimang kontinental|klimang kontinental]] (''Dc'') sa ilalim ng iskema ng [[Kategoryang Trewartha sa klima|klima ng Trewartha]], gayundin ang mga suburb ng Lungsod ng Bagong York, bagaman inilalagay sila ng [[Kategoryang Köppen sa klima|sistemang Köppen]] sa iba't ibang uri.&lt;ref&gt;Gerstengarbe FW, Werner PC (2009) A short update on Koeppen climate shifts in Europe between 1901 and 2003.&lt;/ref&gt;

Ang mga tag-araw ay mainit-init at kung minsan ay mahalumigmig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|22|–|25|C}} at mababa sa {{Cvt|12|–|14|C}} . Ang mga taglamig ay malamig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|3|C}} at mababa sa {{Cvt|−2|to|0|C}}. Ang tagsibol at taglagas ay karaniwang malamig hanggang banayad. Lumilikha ng mikroklima ang tinayuang bahagi ng Berlin, na may [[Pulo ng init sa lungsod|init na iniimbak ng mga gusali at bangketa ng lungsod]]. Ang mga temperatura ay maaaring {{Cvt|4|C-change}} mas mataas sa lungsod kaysa mga nakapaligid na lugar.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=weather.com |url=https://www.weather.com/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323015551/https://www.weather.com/ |archive-date=23 March 2007 |access-date=7 April 2012 |publisher=weather.com}}&lt;/ref&gt; Ang taunang pag-ulan ay {{Convert|570|mm}} na may katamtamang pag-ulan sa buong taon. Ang Berlin at ang nakapalibot na estado ng Brandenburgo ay ang pinakamainit at pinakatuyong rehiyon sa Alemanya.&lt;ref name=&quot;berlinermorgenpost&quot;&gt;{{Cite web |date=8 March 2016 |title=Berlin ist das wärmste und trockenste Bundesland |url=https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023193643/https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |archive-date=23 October 2021 |access-date=23 October 2021 |website=Berliner Morgenpost}}&lt;/ref&gt; Ang pag-ulan ng niyebe ay pangunahing nangyayari mula Disyembre hanggang Marso.&lt;ref name=&quot;worldweather2&quot;&gt;{{Cite web |title=Climate figures |url=https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080817114255/https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |archive-date=17 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=World Weather Information Service}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamainit na buwan sa Berlin ay Hulyo 1834, na may karaniwang temperatura na {{Cvt|23.0|C}} at ang pinakamalamig ay Enero 1709, na maykaraniwang temperatura na {{Cvt|-13.2|C}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Temperaturmonatsmittel BERLIN-TEMPELHOF 1701- 1993 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190702031754/https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |archive-date=2 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamabasang buwan na naitala ay Hulyo 1907, na may {{Convert|230|mm}} ng pag-ulan, samantalang ang pinakamatuyo ay Oktubre 1866, Nobyembre 1902, Oktubre 1908 at Setyembre 1928, lahat ay may {{Convert|1|mm|3}} ng pag-ulan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Niederschlagsmonatssummen BERLIN-DAHLEM 1848– 1990 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190707182905/https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |archive-date=7 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt;{{Weather box|location=Berlin (Schönefeld), 1981–2010 normals, mga sukdulan 1957–kasalukuyan|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=15.1|Feb record high C=18.0|Mar record high C=25.8|Apr record high C=30.8|May record high C=32.7|Jun record high C=35.4|Jul record high C=37.3|Aug record high C=38.0|Sep record high C=32.3|Oct record high C=27.7|Nov record high C=20.4|Dec record high C=15.6|year record high C=38.0|Jan high C=2.8|Feb high C=4.3|Mar high C=8.7|Apr high C=14.3|May high C=19.4|Jun high C=22.0|Jul high C=24.6|Aug high C=24.2|Sep high C=19.3|Oct high C=13.8|Nov high C=7.3|Dec high C=3.3|year high C=13.7|Jan mean C=0.1|Feb mean C=0.9|Mar mean C=4.3|Apr mean C=9.0|May mean C=14.0|Jun mean C=16.8|Jul mean C=19.1|Aug mean C=18.5|Sep mean C=14.2|Oct mean C=9.4|Nov mean C=4.4|Dec mean C=1.0|year mean C=9.3|Jan low C=-2.8|Feb low C=-2.4|Mar low C=0.4|Apr low C=3.5|May low C=8.2|Jun low C=11.2|Jul low C=13.5|Aug low C=13.0|Sep low C=9.6|Oct low C=5.4|Nov low C=1.4|Dec low C=-1.6|year low C=5.0|Jan record low C=-25.3|Feb record low C=-22.0|Mar record low C=-16.0|Apr record low C=-7.4|May record low C=-2.8|Jun record low C=1.3|Jul record low C=4.9|Aug record low C=4.6|Sep record low C=-0.9|Oct record low C=-7.7|Nov record low C=-12.0|Dec record low C=-24.0|year record low C=-25.3|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=37.2|Feb precipitation mm=30.1|Mar precipitation mm=39.3|Apr precipitation mm=33.7|May precipitation mm=52.6|Jun precipitation mm=60.2|Jul precipitation mm=52.5|Aug precipitation mm=53.0|Sep precipitation mm=39.5|Oct precipitation mm=32.2|Nov precipitation mm=37.8|Dec precipitation mm=46.1|year precipitation mm=515.2|Jan sun=57.6|Feb sun=71.5|Mar sun=119.4|Apr sun=191.2|May sun=229.6|Jun sun=230.0|Jul sun=232.4|Aug sun=217.3|Sep sun=162.3|Oct sun=114.7|Nov sun=54.9|Dec sun=46.9|year sun=1727.6|Jan uv=1|Feb uv=1|Mar uv=2|Apr uv=4|May uv=5|Jun uv=6|Jul uv=6|Aug uv=5|Sep uv=4|Oct uv=2|Nov uv=1|Dec uv=0|source 1=[[DWD]]&lt;ref&gt;{{cite web
  |url = https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |title = Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte
  |access-date = 2019-06-12
  |archive-date = 12 June 2014
  |archive-url = https://web.archive.org/web/20140612043121/https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |url-status = live
  }}&lt;/ref&gt; at Weather Atlas&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|title=Berlin, Germany – Detailed climate information and monthly weather forecast|last=d.o.o|first=Yu Media Group|website=Weather Atlas|language=en|access-date=2019-07-02|archive-date=25 November 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211125121717/https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|location=Berlin ([[Tempelhof]]), elevation: {{convert|48|m|abbr=on|disp=or}}, 1971–2000 normals, extremes 1878–present|collapsed=y|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=15.5|Feb record high C=18.7|Mar record high C=24.8|Apr record high C=31.3|May record high C=35.5|Jun record high C=38.5|Jul record high C=38.1|Aug record high C=38.0|Sep record high C=34.2|Oct record high C=28.1|Nov record high C=20.5|Dec record high C=16.0|Jan high C=3.3|Feb high C=5.0|Mar high C=9.0|Apr high C=15.0|May high C=19.6|Jun high C=22.3|Jul high C=25.0|Aug high C=24.5|Sep high C=19.3|Oct high C=13.9|Nov high C=7.7|Dec high C=3.7|Jan mean C=0.6|Feb mean C=1.4|Mar mean C=4.8|Apr mean C=8.9|May mean C=14.3|Jun mean C=17.1|Jul mean C=19.2|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.5|Oct mean C=9.7|Nov mean C=4.7|Dec mean C=2.0|Jan low C=−1.9|Feb low C=−1.5|Mar low C=1.3|Apr low C=4.2|May low C=9.0|Jun low C=12.3|Jul low C=14.3|Aug low C=14.1|Sep low C=10.6|Oct low C=6.4|Nov low C=2.2|Dec low C=-0.4|Jan record low C=-23.1|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-8.1|May record low C=-4.0|Jun record low C=1.5|Jul record low C=6.1|Aug record low C=3.5|Sep record low C=-1.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.0|Dec record low C=-20.5|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=42.3|Feb precipitation mm=33.3|Mar precipitation mm=40.5|Apr precipitation mm=37.1|May precipitation mm=53.8|Jun precipitation mm=68.7|Jul precipitation mm=55.5|Aug precipitation mm=58.2|Sep precipitation mm=45.1|Oct precipitation mm=37.3|Nov precipitation mm=43.6|Dec precipitation mm=55.3|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=8.0|Mar precipitation days=9.1|Apr precipitation days=7.8|May precipitation days=8.9|Jun precipitation days=7.0|Jul precipitation days=7.0|Aug precipitation days=7.0|Sep precipitation days=7.8|Oct precipitation days=7.6|Nov precipitation days=9.6|Dec precipitation days=11.4|unit precipitation days=1.0 mm|source 1=[[World Meteorological Organization|WMO]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |title = World Weather Information Service&amp;nbsp;– Berlin |website = Worldweather.wmo.int |date = 5 October 2006 |access-date = 2012-04-07 |archive-date = 25 April 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130425001834/https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |url-status = bot: unknown }} April 25, 2013, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=[[Royal Netherlands Meteorological Institute|KNMI]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |title = Indices Data – Berlin/Tempelhof 2759 |access-date = 2019-05-13 |publisher = [[KNMI (institute)|KNMI]] |archive-date = 9 July 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20180709010608/https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |url-status = dead }}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|collapsed=y|metric first=y|single line=y|location=Berlin ([[Dahlem (Berlin)|Dahlem]]), {{convert|58|m|abbr=on|disp=or}}, 1961–1990 normals, extremes 1908–present{{NoteTag|Because the location of the [[weather station]] is furthest from the more densely urbanized region of Berlin and further away from the main [[Urban heat island|UHI]], its values will be somewhat higher, especially in the center and immediate regions.&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm Long-term Development of Selected Climate Parameters (Edition 2015)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308213004/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm |date=8 March 2021 }}, Berlin Environmental Atlas. ''Senate Department for Urban Development and Housing''. Retrieved January 30, 2019.&lt;/ref&gt;}}
&lt;!--in the order as it appears in the table, not all of the following data may be available, especially records and days of precipitation --&gt;|Jan record high C=15.2|Feb record high C=18.6|Mar record high C=25.1|Apr record high C=30.9|May record high C=33.3|Jun record high C=36.1|Jul record high C=37.9|Aug record high C=37.7|Sep record high C=34.2|Oct record high C=27.5|Nov record high C=19.5|Dec record high C=15.7|Jan mean C=-0.4|Feb mean C=0.6|Mar mean C=4.0|Apr mean C=8.4|May mean C=13.5|Jun mean C=16.7|Jul mean C=17.9|Aug mean C=17.2|Sep mean C=13.5|Oct mean C=9.3|Nov mean C=4.6|Dec mean C=1.2|Jan high C=1.8|Feb high C=3.5|Mar high C=7.9|Apr high C=13.1|May high C=18.6|Jun high C=21.8|Jul high C=23.1|Aug high C=22.8|Sep high C=18.7|Oct high C=13.3|Nov high C=7.0|Dec high C=3.2|Jan low C=-2.9|Feb low C=-2.2|Mar low C=0.5|Apr low C=3.9|May low C=8.2|Jun low C=11.4|Jul low C=12.9|Aug low C=12.4|Sep low C=9.4|Oct low C=5.9|Nov low C=2.1|Dec low C=-1.1|Jan record low C=-21.0|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-6.7|May record low C=-2.9|Jun record low C=0.8|Jul record low C=5.4|Aug record low C=4.7|Sep record low C=-0.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.1|Dec record low C=-20.2|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=43.0|Feb precipitation mm=37.0|Mar precipitation mm=38.0|Apr precipitation mm=42.0|May precipitation mm=55.0|Jun precipitation mm=71.0|Jul precipitation mm=53.0|Aug precipitation mm=65.0|Sep precipitation mm=46.0|Oct precipitation mm=36.0|Nov precipitation mm=50.0|Dec precipitation mm=55.0|Jan sun=45.4|Feb sun=72.3|Mar sun=122.0|Apr sun=157.7|May sun=221.6|Jun sun=220.9|Jul sun=217.9|Aug sun=210.2|Sep sun=156.3|Oct sun=110.9|Nov sun=52.4|Dec sun=37.4|unit precipitation days=1.0 mm|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=9.0|Mar precipitation days=8.0|Apr precipitation days=9.0|May precipitation days=10.0|Jun precipitation days=10.0|Jul precipitation days=9.0|Aug precipitation days=9.0|Sep precipitation days=9.0|Oct precipitation days=8.0|Nov precipitation days=10.0|Dec precipitation days=11.0|source 1=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]&lt;ref name=&quot;noaa&quot;&gt;{{cite web
| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/DL/10381.TXT
| title = Berlin (10381) – WMO Weather Station
| access-date = 2019-01-30
| publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]
}}{{dead link|date=June 2022|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}} [https://archive.org/details/19611990NormalsNOAABerlin Archived] January 30, 2019, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=Berliner Extremwerte&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |title = Berliner Extremwerte |access-date = 1 December 2014 |archive-date = 6 June 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200606191249/https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |url-status = live }}&lt;/ref&gt;}}

=== Tanawin ng lungsod ===
[[Talaksan:16-07-04-Abflug-Berlin-DSC_0122.jpg|thumb|Larawang panghimpapawid sa gitna ng Berlin na nagpapakita ng [[Lungsod Kanluran|City West]], [[Potsdamer Platz]], [[Alexanderplatz]], at ang [[Tiergarten (liwasan)|Tiergarten]]]]
Ang kasaysayan ng Berlin ay nag-iwan sa lungsod ng isang [[wiktionary:polycentric|polisentrikong]] pagkakaayos at isang napakaeklektikong hanay ng arkitektura at mga gusali. Ang hitsura ng lungsod ngayon ay higit na nahubog ng pangunahing papel na ginampanan nito sa kasaysayan ng Germany noong ika-20 siglo. Lahat ng pambansang pamahalaan na nakabase sa Berlin{{Spaced en dash}}ang Kaharian ng Prusya, ang Ikalawang Imperyong Aleman ng 1871, ang Republikang Weimar, Alemanyang Nazi, Silangang Alemanya, pati na rin ang muling pinagsamang Alemanya{{Spaced en dash}}nagpasimula ng mga ambisyosong programa sa muling pagtatayo, na ang bawat isa ay nagdaragdag ng sarili nitong natatanging estilo sa arkitektura ng lungsod.

Sinalanta ang Berlin ng mga [[Pambobomba sa Berlin noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pagsalakay sa himpapawid]], sunog, at labanan sa kalye noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at marami sa mga gusaling nakaligtas sa parehong Silangan at Kanluran ay giniba noong panahon pagkatapos ng digmaan. Karamihan sa demolisyong ito ay pinasimulan ng mga programa sa arkitektura ng munisipyo upang magtayo ng mga bagong distrito ng negosyo o tirahan at ang mga pangunahing arterya. Karamihan sa mga [[Palamuti (sining)|palamuti]] sa mga gusali bago ang digmaan ay nawasak kasunod ng mga [[Palamuti at krimen|makabagong dogma]], at sa parehong mga sistema pagkatapos ng digmaan, gayundin sa muling pinagsamang Berlin, maraming mahahalagang estrukturang pamana ang ang [[Rekonstruksiyon (arkitektura)|muling itinayo]], kabilang ang ''Forum Fridericianum'' kasama ang, [[Operang Estatal ng Berlin|Operang Estatal]] (1955), [[Palasyo ng Charlottenburg|Palasyo Charlottenburg]] (1957), ang mga monumental na gusali sa [[Gendarmenmarkt]] (dekada '80), [[Alte Komandantur|Kommandantur]] (2003), at gayundin ang proyekto sa muling pagtatayo ng mga barokong patsada ng [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]]. Maraming mga bagong gusali ang naging inspirasyon ng kanilang makasaysayang mga nauna o ang pangkalahatang klasikal na estilo ng Berlin, gaya ng [[Otel Adlon]].

Ang mga kumpol ng mga [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Berlin|tore]] ay tumaas sa iba't ibang lokasyon: [[Potsdamer Platz]], ang [[Lungsod Kanluran|City West]], at [[Alexanderplatz]], ang huling dalawa ay naglalarawan sa mga dating sentro ng Silangan at Kanlurang Berlin, na ang una ay kumakatawan sa isang bagong Berlin noong ika-21 siglo, na bumangon mula sa mga guho no-man's land ng Pader ng Berlin. Ang Berlin ay may lima sa nangungunang 50 [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Alemanya|pinakamataas na gusali]] sa Alemanya.

Mahigit sa sangkatlo ng sakop ng lungsod ay binubuo ng luntiang espasyo, kakahuyan, at tubig.&lt;ref name=&quot;gruen2&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang pangalawang pinakamalaking at pinakasikat na liwasan ng Berlin, ang [[Tiergarten (liwasan)|Großer Tiergarten]], ay matatagpuan sa gitna mismo ng lungsod. Sinasaklaw nito ang isang lugar na 210 ektarya at umaabot mula [[Himpilan ng tren ng Berlin Zoologischer Garten|Bahnhof Zoo]] sa City West hanggang sa [[Tarangkahang Brandenburgo]] sa silangan.

Kabilang sa mga tanyag na kalye, ang [[Unter den Linden]] at [[Friedrichstraße]] ay matatagpuan sa lumang sentro ng lungsod (at kasama sa dating Silangang Berlin). Ang ilan sa pangunahing kalye sa City West ay ang [[Kurfürstendamm]] (o pinaikling Ku´damm) at [[Kantstraße]].

=== Arkitektura ===
[[Talaksan:Gendarmenmarkt_Panorama.jpg|thumb|Panorama ng [[Gendarmenmarkt]], na nagpapakita ng [[Konzerthaus Berlin]], nasa gilid ng [[Neue Kirche, Berlin|Simbahang Aleman]] (kaliwa) at [[Katedral na Pranses, Berlin|Simbahang Pranses]] (kanan)]]
[[Talaksan:Berliner_Dom_seen_from_James_Simon_Park.jpg|thumb|Ang [[Katedral ng Berlin]] sa [[Pulo ng mga Museo]]]]
Ang [[Fernsehturm Berlin|Fernsehturm]] (tore ng TV) sa [[Alexanderplatz]] sa [[Mitte]] ay kabilang sa pinakamataas na estruktura sa Unyong Europeo sa {{Cvt|368|m}}. Itinayo noong 1969, makikita ito sa karamihan ng mga sentral na distrito ng Berlin. Ang lungsod ay makikita mula sa {{Convert|204|m|ft|-high}} palapag ng pagmamasid. Simula rito, ang [[Karl-Marx-Allee]] ay patungo sa silangan, isang abenida na may linya ng mga monumental na gusali ng tirahan, na dinisenyo sa istilong [[Arkitekturang Stalinista|Sosyalismong Klasisismo]]. Katabi ng lugar na ito ay ang [[Rotes Rathaus]] (Bulwagang Panlungsod), na may natatanging pulang-ladrilyong arkitektura nito. Sa harap nito ay ang [[Neptunbrunnen]], isang balong na nagtatampok ng mitolohikong pangkat ng mga [[Triton (mitolohiya)|Triton]], mga [[personipikasyon]] ng apat na pangunahing Prusong ilog, at [[Neptuno (mitolohiya)|Neptuno]] sa ibabaw nito.

Ang [[Tarangkahang Brandenburgo]] ay isang ikonikong tanawin ng Berlin at Alemanya; ito ay tumatayo bilang isang simbolo ng pangyayaring Europeo at ng pagkakaisa at kapayapaan. Ang [[gusaling Reichstag]] ay ang tradisyonal na luklukan ng Parlamentong Aleman. Hinubog muli ito ng arkitektrong Briton na si [[Norman Foster (arkitekto)|Norman Foster]] noong dekada '90 at nagtatampok ng salaming simboryo sa ibabaw ng pook ng pagpupulong, na nagbibigay-daan sa libreng pampublikong tanaw sa mga pinagdadausang parlamento at magagandang tanawin ng lungsod.

Ang [[Galeriyang East Side]] ay isang open-air na eksibisyong sining na direktang ipininta sa mga huling bahagi ng Pader ng Berlin. Ito ang pinakamalaking natitirang ebidensiya ng makasaysayang dibisyon ng lungsod.

Ang [[Gendarmenmarkt]] ay isang [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong liwasan]] sa Berlin, ang pangalan ay nagmula sa punong-tanggapan ng sikat na Gens d'armes regiment na matatagpuan dito noong ika-18 siglo. Dalawang katulad na disenyong katedral ang hangganan nito, ang [[Französischer Dom]] kasama ang platapormang pang-obserbasyon nito at ang [[Deutscher Dom]]. Ang Konzerthaus (Bulwagang Pangkonsiyerto), tahanan ng Orkestra Sinfonika ng Berlin, ay nakatayo sa pagitan ng dalawang katedral.
[[Talaksan:MJK_46430_Schloss_Charlottenburg.jpg|left|thumb|[[Palasyo Charlottenburg]]]]
[[Talaksan:Berlin_Hackesche_Höfe1.jpg|left|thumb|[[Hackesche Höfe]]]]
Ang [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Spree (ilog)|Ilog Spree]] ay naglalaman ng [[Berlin#Mga%20museo|limang museo]] na itinayo mula 1830 hanggang 1930 at isang [[Tala ng mga Pandaigdigang Pamanang Pook sa Alemanya|Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]]. Ang pagpapanumbalik at pagtatayo ng isang pangunahing lagusan sa lahat ng mga museo, pati na rin ang muling pagtatayo ng [[Stadtschloss, Berlin|Stadtschloss]] ay nagpapatuloy.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 June 2011 |title=Neumann: Stadtschloss wird teurer |trans-title=Neumann: Palace is getting more expensive |url=https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200703/https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=19 May 2010 |title=Das Pathos der Berliner Republik |trans-title=The pathos of the Berlin republic |url=https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200702/https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Gayundin sa pulo at sa tabi ng [[Lustgarten]] at palasyo ay ang [[Katedral ng Berlin]], ang ambisyosong pagtatangka ni emperador Guillermo II na lumikha ng Protestanteng karibal sa [[Basilika ni San Pedro]] sa Roma. Ang isang malaking kripta ay naglalaman ng mga labi ng ilan sa mga naunang Prusong maharlikang pamilya. Ang [[Katedral ni Santa Eduvigis]] ay ang Katoliko Romanong katedral ng Berlin.
[[Talaksan:Bikinihaus_Berlin-1210760.jpg|thumb|Ang [[Breitscheidplatz]] kasama ang [[Pang-alaalang Katedral ni Kaiser Guillermo]] ay ang sentro ng [[Lungsod Kanluran|City West]].]]
Ang [[Unter den Linden]] ay isang silangan–kanlurang abenidang nalilinyahan ng mga puno na mula sa Tarangkahang Brandenburgo hanggang sa pook ng dating Berliner Stadtschloss, at dating pangunahing promenada ng Berlin. Maraming Klasikong gusali ang nakahanay sa kalye, at naroon ang bahagi ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]]. Ang [[Friedrichstraße]] ay ang maalamat na kalye ng Berlin noong [[Ginintuang Dekada Beynte]]. Pinagsasama nito ang mga tradisyon ng ika-20 siglo sa modernong arkitektura ng Berlin ngayon.

Ang [[Potsdamer Platz]] ay isang buong kuwarto na binuo mula sa simula pagkatapos bumaba ang [[Pader ng Berlin|Pader]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Construction and redevelopment since 1990 |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080610103008/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |archive-date=10 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=Senate Department of Urban Development}}&lt;/ref&gt; Sa kanluran ng Potsdamer Platz ay ang Kulturforum, na naglalaman ng [[Gemäldegalerie, Berlin|Gemäldegalerie]], at nasa gilid ng [[Neue Nationalgalerie]] at ng [[Berliner Philharmonie]] . Ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], isang alaalang pang-[[Holokausto]], ay nasa hilaga.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ouroussoff |first=Nicolai |date=9 May 2005 |title=A Forest of Pillars, Recalling the Unimaginable |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2005/05/09/arts/design/09holo.html |access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang lugar sa paligid ng [[Hackescher Markt]] ay tahanan ng mga kulturang moda, na may 'di-mabilang na mga bilihan ng damit, club, bar, at galeriya. Kabilang dito ang [[Hackesche Höfe]], isang kalipunan ng mga gusali sa paligid ng ilang patyo, na muling itinayo noong 1996. Ang kalapit na [[Bagong Sinagoga, Berlin|Bagong Sinagoga]] ay ang sentro ng kultura ng mga Hudyo.

Ang [[Straße des 17. Juni]], na nagkokonekta sa Tarangkahang Brandenburgo at Ernst-Reuter-Platz, ay nagsisilbing gitnang silangan-kanlurang axis. Ang pangalan nito ay ginugunita ang mga [[Pag-aalsa noong 1953 sa Silangang Alemanya|pag-aalsa sa Silangang Berlin noong Hunyo 17, 1953]]. Humigit-kumulang sa kalahati mula sa Tarangkahang Brandenburgo ay ang Großer Stern, isang isla ng sirkulong trapiko kung saan matatagpuan ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin|Siegessäule]] (Haligi ng Tagumpay). Ang monumentong ito, na itinayo upang gunitain ang mga tagumpay ng Prusya, ay inilipat noong 1938–39 mula sa dati nitong posisyon sa harap ng Reichstag.

Ang [[Kurfürstendamm]] ay tahanan ng ilan sa mga mararangyang tindahan ng Berlin kung saan ang [[Pang-alaalang simbahan ni Kaiser Guillermo]] sa silangang dulo nito sa [[Breitscheidplatz]] . Ang simbahan ay nawasaknoonga Ikalawang Digmaang Pandaigdig at iniwang sira. Ang malapit sa Tauentzienstraße ay ang [[KaDeWe]], na sinasabing pinakamalaking department store sa kontinental na Europa. Ang [[Rathaus Schöneberg]], kung saan ginawa ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang tanyag na talumpating &quot;[[Ich bin ein Berliner]]!&quot; speech, ay nasa [[Tempelhof-Schöneberg]].

Kanluran ng sentro, ang [[Palasyo Bellevue, Alemanya|Palasyo Bellevue]] ay ang tirahan ng Pangulo ng Alemanya. Ang [[Palasyo Charlottenburg]], na nasunog noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay ang pinakamalaking makasaysayang palasyo sa Berlin.

Ang [[Funkturm Berlin]] ay isang {{Convert|150|m|ft|-tall}} lattice tore ng radyo sa pook fairground, na itinayo sa pagitan ng 1924 at 1926. Ito ang tanging toreng pang-obserbasyon na nakatayo sa mga insulator at may restawran {{Cvt|55|m}} at isang larangang pantanaw {{Cvt|126|m}} sa ibabaw ng lupa, na mapupuntahan ng elevator na may bintana.

Ang [[Oberbaumbrücke]] sa ibabaw ng ilog Spree ay ang pinakaikonikong tulay ng Berlin, na nag-uugnay sa pinagsama-samang mga boro ng [[Friedrichshain]] at [[Kreuzberg]]. Nagdadala ito ng mga sasakyan, tao, at linyang U1 ng [[Berlin U-Bahn]]. Ang tulay ay nakumpleto sa isang estilong [[ladrilyong gotiko]] noong 1896, na pinapalitan ang dating kahoy na tulay na may isang pang-itaas na daanan para sa U-Bahn. Ang gitnang bahagi ay giniba noong 1945 upang pigilan ang [[Hukbong Pula|Pulang Hukbo]] sa pagtawid. Pagkatapos ng digmaan, ang inayos na tulay ay nagsilbing [[Mga tawiran sa hangganan ng Berlin|checkpoint at tawiran sa hangganan]] sa pagitan ng mga sektor ng Sobyetiko at Amerikano, at kalaunan sa pagitan ng Silangan at Kanlurang Berlin. Noong kalagitnaan ng dekada '50, ito ay sarado sa mga sasakyan, at pagkatapos ng pagtatayo ng Pader ng Berlin noong 1961, ang trapiko ng tao ay mahigpit na pinaghigpitan. Kasunod ng muling pagsasama-samang Aleman, ang gitnang bahagi ay muling itinayo gamit ang isang kuwadrong asero, at ipinagpatuloy ang serbisyo ng U-Bahn noong 1995.

== Demograpiya ==
[[Talaksan:Berlin_population2.svg|left|thumb|Populasyon ng Berlin, 1880–2012]]
Sa pagtatapos ng 2018, ang lungsod-estado ng Berlin ay mayroong 3.75&amp;nbsp;milyong rehistradong naninirahan&lt;ref name=&quot;pop-detail3&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; sa isang lugar na {{Cvt|891.1|km2}}.  Ang densidad ng populasyon ng lungsod ay 4,206 na naninirahan bawat km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Ang Berlin ang [[Talaan ng mga pinakamalaking lungsod ng Unyong Europeo ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod|pinakamataong lungsod]] sa [[Unyong Europeo]]. Noong 2019, ang urbanong sakop ng Berlin ay may humigit-kumulang 4.5&amp;nbsp;milyong naninirahan. {{Magmula noong|2019}}  ang [[Kalakhang sonang urbano|gumaganang urbanong pook]] ay tahanan ng humigit-kumulang 5.2&amp;nbsp;milyong tao.&lt;ref&gt;[https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas, Eurostat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150903213351/https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en|date=3 September 2015}}.&lt;/ref&gt; Ang buong [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|rehiyon ng kabisera ng Berlin-Brandenburgo]] ay may populasyon na higit sa 6&amp;nbsp;milyon sa isang lugar na {{Cvt|30546|km2|0}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland: Berlin-Brandenburg |url=https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190817083458/https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |archive-date=17 August 2019 |access-date=6 February 2013 |website=www.deutsche-metropolregionen.org}}&lt;/ref&gt;{{Historical populations|1721|65300|1750|113289|1800|172132|1815|197717|1825|220277|1840|330230|1852|438958|1861|547571|1871|826341|1880|1122330|1890|1578794|1900|1888848|1910|2071257|1920|3879409|1925|4082778|1933|4221024|1939|4330640|1945|3064629|1950|3336026|1960|3274016|1970|3208719|1980|3048759|1990|3433695|2000|3382169|2010|3460725|53=2020|54=3664088}}Noong 2014, ang lungsod-estado na Berlin ay nagkaroon ng 37,368 buhay na panganak (+6.6%), isang rekord na bilang mula noong 1991. Ang bilang ng mga namatay ay 32,314. Halos 2.0&amp;nbsp;milyong kabahayan ang binilang sa lungsod. 54 porsiyento ng mga ito ay mga sambahayang iisa ang naninirahan. Mahigit sa 337,000 pamilya na may mga batang wala pang 18 taong gulang ang nanirahan sa Berlin. Noong 2014, ang kabeserang Aleman ay nagrehistro ng dagdag sa paglipat ng humigit-kumulang 40,000 katao.&lt;ref&gt;[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf statistics Berlin Brandenburg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315084534/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf|date=15 March 2016}}. www.statistik-berlin-brandenburg.de Retrieved 10 October 2016.&lt;/ref&gt;

=== Mga nasyonalidad ===
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;float:right;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |'''Mga residente ayon sa Pagkamamamayan''' &lt;small&gt;(31 Disyembre 2019)&lt;/small&gt; &lt;ref name=&quot;pop-detail6&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;
|-
!Bansa
!Populasyon
|-
|Kabuuang mga rehistradong residente
|3,769,495
|-
|{{Flag|Germany}}
|2,992,150
|-
|{{Flag|Turkey}}
|98,940
|-
|{{Flag|Poland}}
|56,573
|-
|{{Flag|Syria}}
|39,813
|-
|{{Flag|Italy}}
|31,573
|-
|{{Flag|Bulgaria}}
|30,824
|-
|{{Flag|Russia}}
|26,640
|-
|{{Flag|Romania}}
|24,264
|-
|{{Flag|United States}}
|22,694
|-
|{{Flag|Vietnam}}
|20,572
|-
|{{Flag|France}}
|20,223
|-
|{{Flag|Serbia}}
|20,109
|-
|{{Flag|United Kingdom}}
|16,751
|-
|{{Flag|Spain}}
|15,045
|-
|{{Flag|Greece}}
|14,625
|-
|{{Flag|Croatia}}
|14,430
|-
|{{Flag|India}}
|13,450
|-
|{{Flag|Ukraine}}
|13,410
|-
|{{Flag|Afghanistan}}
|13,301
|-
|{{Flag|China}}
|13,293
|-
|{{Flag|Bosnia and Herzegovina}}
|12,691
|-
|Iba pang Gitnang Silangan at Asya
|88,241
|-
|Ibang Europa
|80,807
|-
|Africa
|36,414
|-
|Iba pang mga America
|27,491
|-
|Oceania at [[Antarctica]]
|5,651
|-
|Walang estado o Hindi Malinaw
|24,184
|}
Ang pambansa at pandaigdigang paglipat sa lungsod ay may mahabang kasaysayan. Noong 1685, pagkatapos ng pagpapawalang-bisa ng [[Kautusan ng Nantes]] sa Pransiya, tumugon ang lungsod sa pamamagitan ng [[Kautusan ng Potsdam]], na ginagarantiyahan ang kalayaan sa relihiyon at katayuang walang buwis sa mga Pranses na Huguenot na bakwit sa loob ng sampung taon. Ang [[Batas ng Kalakhang Berlin]] noong 1920 ay nagsama ng maraming suburb at nakapalibot na mga lungsod ng Berlin. Binuo nito ang karamihan sa teritoryo na binubuo ng modernong Berlin at pinalaki ang populasyon mula sa 1.9&amp;nbsp;milyon hanggang 4&amp;nbsp;milyon.

Ang aktibong imigrasyon at asilo na politika sa Kanlurang Berlin ay naghudyat ng mga alon ng imigrasyon noong dekada '60 at '70. Ang Berlin ay tahanan ng hindi bababa sa 180,000 residenteng [[Mga Turko|Turko]] at [[Mga Turko sa Alemanya|Turko-Aleman]],&lt;ref name=&quot;pop-detail4&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; na ginagawa itong pinakamalaking komunidad ng Turko sa labas ng Turkiya. Noong dekada '90 ang ''Aussiedlergesetze ay'' nagbigay-daan sa imigrasyon sa Alemanya ng ilang residente mula sa dating [[Unyong Sobyetiko]]. Sa ngayon, ang mga etnikong [[Kasaysayan ng mga Aleman sa Rusya, Ukranya, at Unyong Sobyetiko|Aleman]] mula sa mga bansa ng dating Unyong Sobyetiko ang bumubuo sa pinakamalaking bahagi ng komunidad na nagsasalita ng Ruso.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Dmitry Bulgakov |date=11 March 2001 |title=Berlin is speaking Russians' language |url=https://www.russiajournal.com/node/4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130406142034/https://www.russiajournal.com/node/4653 |archive-date=6 April 2013 |access-date=10 February 2013 |publisher=Russiajournal.com}}&lt;/ref&gt; Ang huling dekada ay nakaranas ng pagdagsa mula sa iba't ibang bansa sa Kanluran at ilang rehiyon sa Africa.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Heilwagen |first=Oliver |date=28 October 2001 |title=Berlin wird farbiger. Die Afrikaner kommen – Nachrichten Welt am Sonntag – Welt Online |language=de |work=Die Welt |url=https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |url-status=live |access-date=2 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110515022639/https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |archive-date=15 May 2011}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagi ng mga imigranteng Aprikano ay nanirahan sa [[Afrikanisches Viertel]].&lt;ref&gt;{{cite press release|author=&lt;!--Staff writer(s); no by-line.--&gt;|date=6 February 2009|title=Zweites Afrika-Magazin &quot;Afrikanisches Viertel&quot; erschienen Bezirksbürgermeister Dr. Christian Hanke ist Schirmherr|url=https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|location=Berlin|publisher=berlin.de|access-date=27 September 2016|archive-date=21 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141021050530/https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang mga batang Aleman, EU-Europeo, at Israeli ay nanirahan na rin sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=12 December 2014 |title=Hummus in the Prenzlauer Berg |url=https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |url-status=live |journal=The Jewish Week |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230010937/https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |archive-date=30 December 2014 |access-date=29 December 2014}}&lt;/ref&gt;

Noong Disyembre 2019, mayroong 777,345 na rehistradong residente ng dayuhang nasyonalidad at dagdag pang 542,975 mamamayang Aleman na may &quot;pinanggalingang imgrante&quot; ''(Migrationshintergrund, MH)'',&lt;ref name=&quot;pop-detail5&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; ibig-sabihin sila o ang isa sa kanilang mga magulang ay nandayuhan sa Alemanya pagkatapos ng 1955. Ang mga dayuhang residente ng Berlin ay nagmula sa mga 190 bansa.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 February 2011 |title=457 000 Ausländer aus 190 Staaten in Berlin gemeldet |trans-title=457,000 Foreigners from 190 Countries Registered in Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190428201553/https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |archive-date=28 April 2019 |access-date=28 April 2019 |website=[[Berliner Morgenpost]] |language=de}}&lt;/ref&gt; 48 porsiyento ng mga residenteng wala pang 15 taong gulang ay may pinagmulang imigrante.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fast jeder Dritte in Berlin hat einen Migrationshintergrund |url=https://www.rbb-online.de/politik/beitrag/2017/05/migrationshintergrund-berlin-jeder-dritte.html |website=www.rbb-online.de}}{{Dead link|date=December 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin noong 2009 ay tinatayang mayroong 100,000 hanggang 250,000 hindi rehistradong mga naninirahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Von Andrea Dernbach |date=23 February 2009 |title=Migration: Berlin will illegalen Einwanderern helfen – Deutschland – Politik – Tagesspiegel |work=Der Tagesspiegel Online |publisher=Tagesspiegel.de |url=https://www.tagesspiegel.de/politik/deutschland/berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |url-status=live |access-date=15 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131251/https://www.tagesspiegel.de/politik/migration-berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang mga Boro ng Berlin na may malaking bilang ng mga migrante o populasyon na ipinanganak sa ibang bansa ay ang [[Mitte]], [[Neukölln]], at [[Friedrichshain-Kreuzberg]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 September 2016 |title=Zahl der Ausländer in Berlin steigt auf Rekordhoch |url=https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170804053354/https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |archive-date=4 August 2017 |access-date=13 June 2017 |website=jungefreiheit.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

Mayroong higit sa 20 hindi katutubong komunidad na may populasyong hindi bababa sa 10,000 katao, kabilang ang mga [[Mga Turko sa Berlin|Turko]], Polako, Ruso, Lebanes, Palestino, Serbio, Italyano, Indiyano, Bosnio, [[Pamayanang Biyetnames ng Berlin|Biyetnames]], Amerikano, Rumano, Bulgari, Croata, Tsino, Austriako, Ukrano, Pranses, Briton, Españo, Israeli, Thai, Irani, Ehipsiyo, at Siryo na mga komunidad.

=== Mga wika ===
Ang Aleman ay ang opisyal at nangingibabaw na sinasalitang wika sa Berlin. Ito ay isang [[Mga wikang Kanlurang Aleman|wikang Kanlurang Aleman]] na nagmula ang karamihan ng bokabularyo nito mula sa sangay ng Aleman ng pamilya ng wikang [[Mga wikang Indo-Europeo|Indo-Europeo]]. Ang Aleman ay isa sa 24 na wika ng Unyong Europeo,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=European Commission |title=Official Languages |url=https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140926004848/https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |archive-date=26 September 2014 |access-date=29 July 2014}}&lt;/ref&gt; at isa sa tatlong [[wikang pantrabaho]] ng [[Komisyong Europeo]].

Ang Berlinerisch o Berlinisch ay hindi isang diyalekto sa lingguwistika. Ito ay sinasalita sa Berlin at sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|nakapaligid na kalakhang pook]]. Nagmula ito sa isang [[Diyalektong Brandeburges|Brandeburges]] na varyant. Ang diyalekto ay nakikita na ngayon na mas katulad ng isang [[sosyolekto]], higit sa lahat sa pamamagitan ng pagtaas ng imigrasyon at mga uso sa mga edukadong populasyon na magsalita ng [[karaniwang Aleman]] sa pang-araw-araw na buhay.

Ang pinakakaraniwang ginagamit na wikang banyaga sa Berlin ay Turko, Polako, Ingles, Persa, Arabe, Italyano, Bulgaro, Ruso, Rumano, Kurdo, Serbo-Croata, Pranses, Español, at Biyentames. Mas madalas na naririnig ang Truko, Arabe, Kurdo, at Serbo-Croata sa kanlurang bahagi dahil sa malalaking komunidad ng Gitnang Silangan at dating Yugoslavia. Ang Polako, Ingles, Ruso, at Biyetnames ay may mas maraming katutubong nagsasalita sa Silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2010 |title=Studie – Zwei Millionen Berliner sprechen mindestens zwei Sprachen – Wirtschaft – Berliner Morgenpost – Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522160634/https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |archive-date=22 May 2011 |access-date=2 June 2011 |publisher=Morgenpost.de}}&lt;/ref&gt;

=== Relihiyon ===
Ayon sa senso noong 2011, humigit-kumulang 37 porsiyento ng populasyon ang nag-ulat na mga miyembro ng isang legal na kinikilalang simbahan o relihiyosong organisasyon. Ang iba ay hindi kabilang sa naturang organisasyon, o walang impormasyong makukuha hinggil sa kanila.&lt;ref name=&quot;Census 2011&quot;&gt;{{Cite web |title=Zensus 2011 – Bevölkerung und Haushalte – Bundesland Berlin |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193809/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |archive-date=3 March 2016 |access-date=23 February 2019 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=6–7 |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang pinakamalaking relihiyong denominasyon na naitala noong 2010 ay ang [[Protestantismo|Protestanteng]] [[Landeskirche|rehiyonal na samahang simbahan]] —ang [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandenburgo-Mataas na Lusacia Silesiana]] (EKBO) —isang [[Iisa at nagkakaisang simbahan|nagkakaisang simbahan]]. Ang EKBO ay miyembro ng [[Simbahang Ebanghelika sa Alemanya|Simbahang Ebanghelika sa Alemanya (EKD)]] at [[Union Evangelischer Kirchen|Union Evangelischer Kirchen (UEK)]]. Ayon sa EKBO, ang kanilang kasapian ay umabot sa 18.7 porsyento ng lokal na populasyon, habang ang [[Simbahang Katolikong Romano]] ay mayroong 9.1 porsyento ng mga residenteng nakarehistro bilang mga miyembro nito.&lt;ref name=&quot;kirchenmitglieder2010&quot;&gt;{{Cite web |date=November 2011 |title=Kirchenmitgliederzahlen am 31.12.2010 |trans-title=Church membership on 31 December 2010 |url=https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209204513/https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |archive-date=9 February 2018 |access-date=10 March 2012 |publisher=[[Evangelical Church in Germany]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Humigit-kumulang 2.7% ng populasyon ang nakikilala sa iba pang mga denominasyong Kristiyano (karamihan sa [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Silangang Ortodokso]], ngunit iba't ibang mga Protestante rin).&lt;ref name=&quot;klStatistik2010&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ayon sa rehistro ng mga residente ng Berlin, noong 2018, 14.9 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Ebanghelika, at 8.5 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Katolika.&lt;ref name=&quot;pop-detail7&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang gobyerno ay nagpapanatili ng rehistro ng mga miyembro ng mga simbahang ito para sa mga layunin ng buwis, dahil kinokolekta nito ang [[buwis sa simbahan]] sa ngalan ng mga simbahan. Hindi ito nag-iingat ng mga rekord ng mga miyembro ng ibang relihiyosong organisasyon na maaaring mangolekta ng kanilang sariling buwis sa simbahan, sa ganitong paraan.

Noong 2009, humigit-kumulang 249,000 [[Muslim]] ang iniulat ng [[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|Tanggapan ng Estadistika]] na mga miyembro ng mga Masjid at Islamikong relihiyosong organisasyon sa Berlin,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Statistisches Jahrbuch für Berlin 2010 |trans-title=Statistical yearbook for Berlin 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121120202750/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |archive-date=20 November 2012 |access-date=10 February 2013 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; habang noong 2016, tinatantya ng pahayagang ''[[Der Tagesspiegel]]'' na humigit-kumulang 350,000 Muslim ang nag-obserba ng [[Ramadan]] sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212013247/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 December 2019}}&lt;/ref&gt; Noong 2019, humigit-kumulang 437,000 rehistradong residente, 11.6% ng kabuuan, ang nag-ulat na mayroong pinanggalingan sa paglilipat mula sa isa sa mga [[Mga miyembrong estado ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko|estadong Miyembro ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko]].&lt;ref name=&quot;pop-detail8&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |language=de |trans-title=Ramadan in refugee camps and schools in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170712125538/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 July 2017}}&lt;/ref&gt; Sa pagitan ng 1992 at 2011 halos dumoble ang populasyon ng Muslim.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Schupelius |first=Gunnar |date=28 May 2015 |title=Wird der Islam künftig die stärkste Religion in Berlin sein? |work=[[Berliner Zeitung]] |url=https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170603092248/https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |archive-date=3 June 2017}}&lt;/ref&gt;

Humigit-kumulang 0.9% ng mga Berlines ay kabilang sa ibang mga relihiyon. Sa tinatayang populasyon na 30,000–45,000 na mga residenteng Hudyo,&lt;ref name=&quot;The Boston Globe 2014-11-01&quot;&gt;{{Cite web |last=Ross |first=Mike |date=1 November 2014 |title=In Germany, a Jewish community now thrives |url=https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222235631/https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |archive-date=22 December 2016 |access-date=19 August 2016 |website=[[The Boston Globe]]}}&lt;/ref&gt; humigit-kumulang 12,000 ang mga rehistradong miyembro ng mga relihiyosong organisasyon.&lt;ref name=&quot;klStatistik20102&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang Berlin ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Berlin|Katoliko Romanong arsobispo ng Berlin]] at ang nahalal na tagapangulo ng [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandenburgo-Mataas na Lusacia Silesiana|EKBO]] ay pinamagatang obispo ng EKBO. Higit pa rito, ang Berlin ay ang luklukan ng maraming mga Ortodoksong katedral, tulad ng Katedral ni San Boris ang Bautista, isa sa dalawang luklukan ng [[Simbahang Bulgarong Ortodokso|Bulgarong Ortodokso]] na Diyosesis ng Kanluran at Gitnang Europa, at ang Katedral ng Muling Pagkabuhay ni Kristo ng Diyosesis ng Berlin (Patriarkado ng Moscow).

{{multiple image|align=right|perrow=2|total_width=400|width1=500|width2=500|width3=500|width4=500|height1=350|height2=350|height3=350|height4=350|image1=Berliner Dom - panoramio (20).jpg|image2=NeueSynagogue.JPG|image3=2020-04-16 P4160889 St.Hedwigs-Kathedrale, Bebelplatz.jpg|image4=Şehitlik mosque Berlin by ZUFAr.jpg|footer=Paikot pa kanan mula sa taas pakaliwa: [[Katedral ng Berlin]], [[Bagong Sinagoga (Berlin)|Bagong Sinagoga]], Moske Şehitli, at [[Katedral ni Santa Eduvigis]]}}

Ang mga mananampalataya ng iba't ibang relihiyon at denominasyon ay nagpapanatili ng maraming [[Listahan ng mga lugar ng pagsamba sa Berlin|lugar ng pagsamba sa Berlin]]. Ang [[Malayang Simbahang Ebangheliko-Luterano]] ay may walong parokya na may iba't ibang laki sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lutheran Diocese Berlin-Brandenburg |url=https://www.selk-berlin.de/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328152944/https://www.selk-berlin.de/ |archive-date=28 March 2008 |access-date=19 August 2008 |publisher=Selbständige Evangelisch-Lutherische Kirche}}&lt;/ref&gt; Mayroong 36 na kongregasyong [[Mga Bautista|Bautista]] (sa loob [[Samahan ng mga Ebanghelikong Malayang Simbahang Kongregasyon sa Alemanya]]), 29 [[Bagong Apostolikong Simbahan]], 15 [[Nagkakaisang Metodistang Simbahan|Nagkakaisang Metodista]] na simbahan, walong Malayang Ebanghelika na Kongregasyon, apat na [[Simbahan ni Kristo, Siyentipiko]] (una, iklawa, ikatlo, at ikalabing-anim), anim mga kongregasyon ng [[Ang Simbahan ni Jesucristo ng mga Banal sa mga Huling Araw]], isang [[Lumang Simbahang Katoliko|Lumang Simbahan]], at isang [[Anglikanismo|Anglicanong]] simbahan sa Berlin. Ang Berlin ay may higit sa 80 moske,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's mosques |url=https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093250/https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |archive-date=11 November 2018 |access-date=11 November 2018 |publisher=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; sampung sinagoga,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Keller |first=Claudia |date=10 November 2013 |title=Berlins jüdische Gotteshäuser vor der Pogromnacht 1938: Untergang einer religiösen Vielfalt |language=de |trans-title=Berlin's jewish places of worship before the Pogromnacht 1938: Decline of a religious diversity |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |url-status=live |access-date=11 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093246/https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |archive-date=11 November 2018 |quote=Von den weit mehr als 100 jüdischen Gotteshäusern sind gerade einmal zehn übrig geblieben. (in english: Of the far more than 100 synagogues, only ten are left.)}}&lt;/ref&gt; at dalawang templong [[Budismo|Budista]].

== Gobyerno at politika ==

=== Estadong lungsod ===
[[Talaksan:Rotes_Rathaus.jpg|left|thumb|[[Rotes Rathaus]] (''Pulang Munisipyo''), luklukan ng Senado at Alkalde ng Berlin.]]
Mula noong [[Muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa]] noong Oktubre 3, 1990, ang Berlin ay isa sa tatlong [[Länder ng Alemanya|estadong lungsod sa Alemanya]] na kabilang sa kasalukuyang 16 na estado ng Alemanya. Ang [[Abgeordnetenhaus ng Berlin|Kapulungan ng mga Kinatawan]] (''Abgeordnetenhaus'') ay kumakatawan bilang parlamento ng lungsod at estado, na mayroong 141 na luklukan. Ang ehekutibong tanggapan ng Berlin ay ang [[Senado ng Berlin]] (''Senat von Berlin''). Binubuo ang Senado ng [[Talaan ng mga alkalde ng Berlin|Namamahalang Alkalde]] (''Regierender Bürgermeister''), at hanggang sampung senador na may hawak na ministeryal na posisyon, dalawa sa kanila ang may hawak na titulong &quot;Alkalde&quot; (''Bürgermeister'') bilang kinatawan ng Namamahalang Alkalde.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2016-11-01 |title=Verfassung von Berlin – Abschnitt IV: Die Regierung |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201008025644/https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |archive-date=8 October 2020 |access-date=2020-10-02 |website=www.berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang kabuuang taunang badyet ng estado ng Berlin noong 2015 ay lumampas sa €24.5 ($30.0) bilyon kabilang ang surplus sa badyet na €205 ($240) milyon.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berliner Haushalt Finanzsenator bleibt trotz sprudelnder Steuereinnahmen vorsichtig |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/berliner-haushalt-finanzsenator-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-24702234 |url-status=live |access-date=20 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131248/https://www.berliner-zeitung.de/sport-leidenschaft/berliner-haushalt-finanzsenator-kollatz-ahnen-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-li.6132?pid=true |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang estado ay nagmamay-ari ng malawak na pag-aari, kabilang ang mga gusaling pang-administratibo at pamahalaan, mga kompanya ng real estate, pati na rin ang mga stake sa Estadio Olimpiko, mga paliguan, mga kompanya ng pabahay, at maraming mga pampublikong negosyo at mga subsidiyaryo na kompanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2017 |title=Vermögen |trans-title=Assets |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190928151604/https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |archive-date=28 September 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 September 2019 |title=Beteiligungen des Landes Berlin |trans-title=Holdings of the State of Berlin |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219070001/https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |archive-date=19 December 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Hawak ng [[Partido Sosyo-Demokratiko ng Alemanya|Partido Sosyo-Demokratiko]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'' o SPD) at ng [[Ang Kaliwa (Alemanya)|Kaliwa]] (Die Linke) ang pamahalaang lungsod pagkatapos ng [[Halalan estatal ng Berlin, 2001|halalang estatal noong 2001]] at nanalo ng isa pang termino sa [[Halalang estatal ng Berlin, 2006|halalang estatal noong 2006]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin state election, 2006 |url=https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323161037/https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |archive-date=23 March 2012 |access-date=17 August 2008 |website=Der Landeswahlleiter für Berlin |language=de}}&lt;/ref&gt; Mula noong [[Halalang estatal ng Berlin, 2016|halalang estatal noong 2016]], nagkaroon ng koalisyon sa pagitan ng Partido Sosyo-Demokratiko, mga Lunti, at Kaliwa.

Ang Namumunong Alkalde ay magkasabay na Panginoong Alkalde ng Lungsod ng Berlin (''Oberbürgermeister der Stadt'') at Ministro na Pangulo ng Estado ng Berlin (''Ministerpräsident des Bundeslandes''). Ang tanggapan ng Namamahalang Alkalde ay nasa [[Rotes Rathaus|Rotes Rathaus (Pulang Munisipyo)]]. Mula noong 2014 ang tanggapang ito ay hawak ni [[Michael Müller (politiko, ipinanganak noong 1964)|Michael Müller]] ng mga Sosyo-Demokratiko.&lt;ref&gt;{{Cite magazine|magazine=[[Time (magazine)|Time Europe]]}}&lt;/ref&gt;

=== Mga boro ===
[[Talaksan:Berlin_Subdivisions.svg|right|thumb|[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|12 boro ng Berlin at ang kanilang 96 na kapitbahayan]]]]
Ang Berlin ay nahahati sa 12 boro o distrito (''Bezirke''). Ang bawat boro ay may ilang mga subdistrito o mga kapitbahayan (''Ortsteile''), na nag-ugat sa mas matatandang munisipalidad na nauna sa pagbuo ng Kalakhang Berlin noong Oktubre 1, 1920. Ang mga subdistritong ito ay naging urbanisado at isinama sa lungsod nang maglaon. Maraming residente ang lubos na nakikilala sa kanilang mga kapitbahayan, na kolokyal na tinatawag na ''[[Kiez]]''. Sa kasalukuyan, ang Berlin ay binubuo ng 96 na mga subdistrito, na karaniwang binubuo ng ilang mas maliliit na pook residensiyal o kuwarto.

Ang bawat borough ay pinamamahalaan ng isang sangguniang pamboro (''Bezirksamt'') na binubuo ng limang konsehal (''Bezirksstadträte'') kasama ang alkalde ng boro (''Bezirksbürgermeister''). Ang konseho ay inihahalal ng asamblea ng boro (''Bezirksverordnetenversammlung''). Gayunpaman, ang mga indibidwal na boro ay hindi mga independiyenteng munisipalidad, ngunit nasa ilalim ng Senado ng Berlin. Ang mga alkalde ng boro ay bumubuo sa konseho ng mga alkalde (''Rat der Bürgermeister''), na pinamumunuan ng Namamahalang Alkalde ng lungsod at nagpapayo sa Senado. Ang mga kapitbahayan ay walang mga lokal na katawan ng pamahalaan.

=== Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod ===
Ang Berlin ay nagpapanatili ng opisyal na pakikipagsosyo sa 17 lungsod.&lt;ref name=&quot;Berlintwins&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt; Ang [[Kakambal na lungsod|pagkakambal ng lungsod]] sa pagitan ng Berlin at iba pang mga lungsod ay nagsimula sa kapatid nitong lungsod na Los Angeles noong 1967. Kinansela ang mga pagsosyo ng Silangang Berlin sa panahon ng muling pag-iisa ng Alemanya ngunit kalaunan ay bahagyang muling itinatag. Ang mga pakikipagsosyo ng Kanlurang Berlin ay dati nang pinaghihigpitan sa antas ng boro. Noong panahon ng Digmaang Malamig, ang mga partnership ay sumasalamin sa iba't ibang hanayan ng kapangyarihan, kung saan ang Kanlurang Berlin ay nakikipagsosyo sa mga kabesera sa Kanluraning Mundo at Silangang Berlin na karamihan ay nakikipagsosyo sa mga lungsod mula sa [[Pakto ng Barsobya]] at mga kaalyado nito.

Mayroong ilang magkasanib na proyekto sa maraming iba pang mga lungsod, tulad ng [[Beirut]], Belgrade, São Paulo, [[Copenhague]], Helsinki, [[Amsterdam]], [[Johannesburg]], [[Mumbai]], Oslo, [[Hanoi]], Shanghai, [[Seoul]], [[Sopiya|Sofia]], [[Sydney]], Lungsod ng New York, at [[Viena]]. Lumalahok ang Berlin sa mga pandaigdigang asosasyon ng lungsod gaya ng Samahan ng mga Kabesera ng Unyong Europeo, Eurocities, Ugnayan ng mga mga Europeong Lungsod ng Kultura, Metropolis, Pagpupulong Kumperensiya ng mga Pangunahing Lungsod ng Mundo, at Kumperensiya ng mga Kabeserang Lungsod ng Mundo.

Ang Berlin ay kakambal sa:&lt;ref name=&quot;Berlintwins2&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt;{{div col|colwidth=20em}}
*Los Angeles, Estados Unidos (1967)
&lt;!--Paris - not twinning, does not consider Berlin as its twin town--&gt;
*[[Madrid]], España (1988)
*[[Istanbul]], Turkiya (1989)
*[[Warsaw]], Polonya (1991)
*Moscow, Rusya (1991)
*[[Bruselas]], Belhika (1992)
*[[Budapest]], Unggarya (1992)
*[[Tashkent]], Uzbekistan (1993)
*[[Lungsod Mehiko]], Mehiko (1993)
*[[Jakarta]], Indonesia (1993)
*Beijing, Tsina (1994)
*Tokyo, Hapon (1994)
*[[Buenos Aires]], Arhentina (1994)
*[[Prague]], Republikang Tseko (1995)
*[[Windhoek]], Namibia (2000)
*London, Nagkakaisang Kaharian (2000)
{{div col end}}Mula noong 1987, ang Berlin ay mayroon ding opisyal na pakikipagsosyo sa Paris, Pransiya. Ang bawat boro ng Berlin ay nagtatag din ng sarili nitong kambal na bayan. Halimbawa, ang borough ng [[Friedrichshain-Kreuzberg]] ay may pagsosyo sa Israeling lungsod ng [[Kiryat Yam]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Städtepartnerschaftsverein Friedrichshain-Kreuzberg e. V. |url=https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210309000305/https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |archive-date=9 March 2021 |access-date=8 February 2021 |website=berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Ekonomiya ==
[[Talaksan:Berlin_Mitte_by_night.JPG|left|thumb|Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[ekosistema ng startup]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Europe's New Start-Up Capital |url=https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331043259/https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |archive-date=31 March 2016 |access-date=27 March 2016 |website=Credit Suisse}}&lt;/ref&gt;]]
Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;City of Design&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[startup ecosystem]]. 

Noong 2018, ang GDP ng Berlin ay umabot sa €147&amp;nbsp;bilyon, isang pagtaas ng 3.1% kumpara sa nakaraang taon.  Ang ekonomiya ng Berlin ay pinangungunahan ng [[Tersyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na may humigit-kumulang 84% ng lahat ng kompanya na nagnenegosyo sa mga serbisyo. Noong 2015, ang kabuuang lakas-paggawa sa Berlin ay 1.85&amp;nbsp;milyon. Ang tantos ng walang trabaho ay umabot sa 24 na taon na mababang noong Nobyembre 2015 at tumayo sa 10.0%.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin hat so wenig Arbeitslose wie seit 24 Jahren nicht |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |url-status=live |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151203224849/https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |archive-date=3 December 2015}}&lt;/ref&gt; Mula 2012 hanggang 2015, ang Berlin, bilang isang estado ng Aleman, ay may pinakamataas na taunang tantos ng paglago ng trabaho. Humigit-kumulang 130,000 trabaho ang naidagdag sa panahong ito.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=28 January 2015 |title=In Berlin gibt es so viele Beschäftigte wie nie zuvor |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |url-status=live |access-date=16 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224010722/https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |archive-date=24 February 2016}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa mahahalagang sektor ng ekonomiya sa Berlin ang mga agham pambuhay, transportasyon, impormasyon at mga teknolohiya sa komunikasyon, media at musika, pananalastas at disenyo, bioteknolohiya, mga serbisyong pangkapaligiran, konstruksiyon, e-komersiyo, retail, negosyo sa hotel, at inhinyeriyang medikal.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=21 September 2006 |title=Poor but sexy |work=The Economist |url=https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |url-status=live |access-date=19 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622201720/https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |archive-date=22 June 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang pananaliksik at pag-unlad ay may kahalagahang pang-ekonomiya para sa lungsod.&lt;ref name=&quot;factsheet&quot;&gt;{{Cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Maraming malalaking korporasyon tulad ng Volkswagen, Pfizer, at SAP ang nagpapatakbo ng mga laboratoryong pang-inobasyon sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Immer mehr Konzerne suchen den Spirit Berlins |publisher=Berliner Morgenpost |url=https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |url-status=live |access-date=13 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170116150546/https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |archive-date=16 January 2017}}&lt;/ref&gt; Ang Science and Business Park sa Adlershof ay ang pinakamalaking parke ng teknolohiya sa Alemanya na sinusukat ng kita. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Science and Technology Park Berlin-Adlershof |url=https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117042743/https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |archive-date=17 January 2017 |access-date=13 January 2017 |website=Berlin Adlershof: Facts and Figures |publisher=Adlershof}}&lt;/ref&gt; Sa loob ng [[Eurozone]], ang Berlin ay naging sentro para sa paglipat ng negosyo at internasyonal na [[Pamumuhunan (macroeconomics)|pamumuhunan]].&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Global Cities Investment Monitor 2012 |publisher=KPMG |url=https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |url-status=live |access-date=28 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102003006/https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |archive-date=2 November 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote nach Bundesländern in Deutschland 2018 {{!}} Statista |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210627171657/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |archive-date=27 June 2021 |access-date=13 November 2018 |website=Statista |language=de}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Taon &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote in Berlin bis 2018 |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211194253/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |archive-date=11 December 2019 |access-date=11 December 2019 |website=Statista}}&lt;/ref&gt;
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
!2019
|-
|Tantos ng walang trabaho sa %
|15.8
|16.1
|16.9
|18.1
|17.7
|19.0
|17.5
|15.5
|13.8
|14.0
|13.6
|13.3
|12.3
|11.7
|11.1
|10.7
|9.8
|9.0
|8.1
|7.8
|}

== Edukasyon at Pananaliksik ==
{{Pangunahin|Edukasyon sa Berlin}}[[Talaksan:Berlin-Mitte_Humboldt-Uni_05-2014.jpg|right|thumb|Ang [[Unibersidad ng Berlin Humboldt]] ay kaugnay sa 57 nagwagi sa Gantimpalang Nobel.]]
{{Magmula noong|2014}}, ang Berlin ay may 878 na paaralan, na nagtuturo sa 340,658 mag-aaral sa 13,727 klase, at 56,787 nagsasanay sa mga negosyo at saanman.&lt;ref name=&quot;factsheet22&quot;&gt;{{cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay may 6 na taong programa sa primaryang edukasyon. Pagkatapos matapos ang elementarya, magpapatuloy ang mga mag-aaral sa ''Sekundarschule'' (isang komprehensibong paaralan) o ''Gymnasium'' (paaralan para sa paghahanda sa kolehiyo). Ang Berlin ay may natatanging na programa sa paaralang bilingual sa ''Europaschule'', kung saan tinuturuan ang mga bata ng kurikulum sa Alemanya at isang wikang banyaga, simula sa elementarya at magpapatuloy sa mataas na paaralan.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Jahrgangsstufe Null |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080520234625/https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |archive-date=20 May 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[Der Tagesspiegel]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang [[Französisches Gymnasium Berlin]], na itinatag noong 1689 upang turuan ang mga anak ng bakwit na Huguenot, ay nag-aalok ng pagtuturo (Aleman/Pranses).&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Geschichte des Französischen Gymnasiums |url=https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615205603/https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |archive-date=15 June 2008 |access-date=17 August 2008 |website=Französisches Gymnasium Lycée Français Berlin |language=de, fr}}&lt;/ref&gt; Ang [[Paaralang John F. Kennedy, Berlin|Paaralang John F. Kennedy]], isang bilingweng Aleman–Ingles na pampublikong paaralan sa [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]], ay partikular na tanyag sa mga anak ng mga diplomat at komunidad ng ekspatriado na nagsasalita ng Ingles. 82 {{Lang|de|Gymnasien}} ang nagtutro ng [[Wikang Latin|Latin]] &lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 March 2013 |title=Latein an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/latein |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171004133934/https://www.gymnasium-berlin.net/latein |archive-date=4 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt; at 8 ang nagtuturo ng [[Wikang Sinaunang Griyego|Sinaunang Griyego]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 March 2013 |title=Alt-Griechisch an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012215308/https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |archive-date=12 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Kultura ==
[[Talaksan:Alte_Nationalgalerie_abends_(Zuschnitt).jpg|thumb|200x200px|Ang [[Alte Nationalgalerie]] ay bahagi ng [[Pulo ng mga Museo]], isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook|Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO]].]]
[[Talaksan:Cafe_am_Holzmarkt,_River_Spree,_Berlin_(46636049685).jpg|left|thumb|Ang [[Alternatibong kultura|alternatibong]] Holzmarkt, [[Friedrichshain-Kreuzberg]]]]
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot; /&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO3&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO22&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/532 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080808091530/https://whc.unesco.org/en/list/532 |archive-date=8 August 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Ang lumalawak na kultural na pangyayari sa lungsod ay binibigyang-diin ng paglipat ng [[Pangkalahatang Grupo ng Musika|Universal Music Group]] na nagpasya na ilipat ang kanilang punong-tanggapan sa pampang ng Ilog Spree.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's music business booms |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911125347/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-date=11 September 2007 |access-date=19 August 2008 |website=Expatica}}&lt;/ref&gt; Noong 2005, ang Berlin ay pinangalanang &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; ng [[UNESCO]] at naging bahagi na ng [[Malikhaing Network ng Lungsod|Creative Cities Network]] mula noon.&lt;ref name=&quot;Cityofdesign32&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign4&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

== Mga tala ==
&lt;references group=&quot;note&quot;/&gt;

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;{{Geographic location
|Centre    = Berlin
|North     = [[Neubrandenburg]], [[Rostock]]
|Northeast = [[Szczecin]] ([[Polonya]])
|East      = [[Frankfurt (Oder)]]
|Southeast = [[Cottbus]]
|South     = [[Dresden]]
|Southwest = [[Potsdam]], [[Dessau]], [[Halle, Saxony-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]]
|West      = [[Brandenburg an der Havel]], [[Braunschweig]]
|Northwest = [[Hamburg]], [[Lübeck]]
}}

{{Navboxes
|list=
{{Berlin}}
{{Mga Borough ng Berlin}}
{{Mga lungsod sa Alemanya}}
{{Germany states}}
{{Kabiserang lungsod ng Unyong Europeo}}
{{Talaan ng mga kabiserang European batay sa rehiyon}}
{{Kabiserang Kultural sa Europa}}
{{Hanseatic League}}
}}
{{stub}}

[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Mga lungsod sa Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Kabisera sa Europa|Berlin]]
[[Kategorya:Berlin]]</text>
      <sha1>507nfxzk7iadux28kjtobx1pyt1a69a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962169</id>
      <parentid>1962168</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T04:17:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147310" xml:space="preserve">{{Infobox settlement|name=Berlin|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=Alemanya|subdivision_type1=[[Landstadt ng Alemanya|Estado]]|subdivision_name1=[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|Berlin]]|settlement_type=Kabeserang lungsod, [[Landstadt ng Alemanya|Estado]], at [[Mga munisipalidad ng Alemanya|munisipalidad]]|image_skyline={{Photomontage|position=center
| photo1a = Siegessaeule Aussicht 10-13 img4 Tiergarten.jpg
| photo2a = Brandenburger Tor abends.jpg
| photo2b = Berliner Dom, Westfassade, Nacht, 160309, ako.jpg
| photo3a = Schloss Charlottenburg (233558373).jpeg
| photo3b = Berlin_Museumsinsel_Fernsehturm.jpg
| photo4a = Siegessäule-Berlin-Tiergarten.jpg
| photo4b = Hochhäuser am Potsdamer Platz, Berlin, 160606, ako.jpg
| photo5a = Reichstag Berlin Germany.jpg 
| color_border              = white
| color                     = white
| spacing = 2
| size = 270
| foot_montage = '''Mula itaas, kaliwa pakanan''': [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]] skyline; [[Tarangkahang Brandenburgo]]; [[Katedral ng Berlin]]; [[Palasyo ng Charlottenburg]]; [[Pulo ng mga Museo]], at [[Toreng Pang-TV ng Berlin]]; [[Haligi ng Tagumpay ng Berlin|Haligi ng Tagumpay]]; [[Plaza Potsdam]]; at [[gusaling Reichstag]]
}}|image_shield=Coat of arms of Berlin.svg|shield_size=70px|pushpin_map=Germany#Europe|pushpin_relief=yes|pushpin_map_caption=Kinaroroonan sa Alemanya|coordinates={{coord|52|31|12|N|13|24|18|E|format=dms|display=inline,title}}|image_flag=Flag_of_Berlin.svg|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|type=shape&lt;!--line--&gt;|fill=#ffffff|fill-opacity=0|stroke-color=|stroke-width=2|frame-width=250|frame-height=300}}|total_type=Lungsod/Estado|area_total_km2=891.7|area_footnotes=&lt;ref name=&quot;statoffice&quot;&gt;{{cite web |access-date=2 May 2019 |title=Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |language=de |archive-date=8 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308125331/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;|population_total=3769495|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;/&gt;|population_as_of=Disyembre 31, 2020|population_urban=4473101|population_urban_footnotes=&lt;ref name=&quot;citypopulation_urban&quot;&gt;{{cite web|url=https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|author=citypopulation.de quoting Federal Statistics Office|title=Germany: Urban Areas|access-date=2021-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603133151/https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|archive-date=2020-06-03|url-status=live}}&lt;/ref&gt;|population_metro=6144600|population_metro_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |url-status=dead |archive-date=27 August 2021 |title=Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik |date=8 February 2019 |website=statistik-berlin-brandenburg.de |publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg |access-date=24 November 2019}}&lt;/ref&gt;|elevation_m=34|population_demonyms=Berlines&lt;br/&gt;Berliner (m), Berlinerin (f) (Aleman)|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€155 billion (2020)&lt;ref&gt;{{cite web|url = https://www.statistikportal.de/en/node/649|title = Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2020|website = www.statistikportal.de|access-date = 1 April 2021|archive-date = 1 April 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210401011816/https://www.statistikportal.de/en/node/649|url-status = live}}&lt;/ref&gt;|blank1_name_sec1=GRP kada tao|blank1_info_sec1=€41,000 (2020)|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.964&lt;ref name=&quot;GlobalDataLab&quot;&gt;{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|2nd of 16]]|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+01:00|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+02:00|blank_name_sec2=[[GeoTLD]]|blank_info_sec2=[[.berlin]]|website={{URL|www.berlin.de/en/}}|governing_body=[[Abgeordnetenhaus ng Berlin]]|leader_title=[[Namumunong Alkalde ng Berlin|Namumunong Alkalde]]|leader_party=SPD|leader_name=[[Franziska Giffey]]|geocode=[[Nomenclature of Territorial Units for Statistics|NUTS Region]]: DE3|area_code=[[List of dialling codes in Germany#030 – Berlin|030]]|registration_plate=B{{NoteTag |1 = Prefixes for vehicle registration were introduced in 1906, but often changed due to the political changes after 1945. Vehicles were registered under the following prefixes: &quot;I A&quot; (1906&amp;nbsp;– April 1945; devalidated on 11 August 1945); no prefix, only digits (from July to August 1945), &quot;БГ&quot; (=BG; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;ГФ&quot; (=GF; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;БM&quot; (=BM; 1945–47, for motor bikes), &quot;ГM&quot; (=GM; 1945–47, for motor bikes), &quot;KB&quot; (i.e.: [[Allied Kommandatura|Kommandatura]] of Berlin; for all of Berlin 1947–48, continued for [[West Berlin]] until 1956), &quot;GB&quot; (i.e.: Greater Berlin, for [[East Berlin]] 1948–53), &quot;I&quot; (for East Berlin, 1953–90), &quot;B&quot; (for West Berlin from 1 July 1956, continued for all of Berlin since 1990).}}|iso_code=DE-BE|official_name=Berlin}}Ang '''Berlin''' ay ang [[kabisera|kabesera]] ng [[Alemanya]]. May 3.7 milyong naninirahan dito, ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Alemanya batay sa populasyon|pinakamalaking lungsod]] sa bansa ayon sa lugar at populasyon&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Milbradt |first=Friederike |date=6 February 2019 |title=Deutschland: Die größten Städte |language=de |work=[[Die Zeit]] (Magazin) |location=Hamburg |url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |url-status=live |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213183401/https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |archive-date=13 February 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 August 2019 |title=Leipzig überholt bei Einwohnerzahl Dortmund – jetzt Platz 8 in Deutschland |language=de |work=[[Leipziger Volkszeitung]] |location=Leipzig |url=https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |url-status=dead |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113070247/https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |archive-date=13 November 2019}}&lt;/ref&gt;, at ang pinakamalaking lungsod ayon sa populasyon sa [[Kaisahang Yuropeo|Unyong Europeo]], ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod.&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Isa sa [[Länder ng Alemanya|labing-anim na kinabibilangang estado]] ng Alemanya, ang Berlin ay napalilibutan ng [[Brandeburgo|Estado ng Brandenburgo]] at kadugtong ng [[Potsdam]], ang kabesera ng Brandenburgo. Ang urbanong pook ng Berlin, na may populasyon na humigit-kumulang 4.5 milyon, ay ang pangalawang pinakamataong urbanong pook sa Alemanya pagkatapos ng [[Ruhr]]. Ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin-Brandenburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandenburgo]] ay may humigit-kumulang 6.2 milyong mga naninirahan at ito ang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|ikatlong pinakamalaking kalakhang rehiyon ng Alemanya]] pagkatapos ng mga rehiyon ng [[Rin-Ruhr]] at [[Francfort Rin-Meno|Rin-Meno]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 October 2016 |title=Daten und Fakten zur Hauptstadtregion |url=https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175940/https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |archive-date=21 March 2019 |access-date=13 April 2022 |website=www.berlin-brandenburg.de}}&lt;/ref&gt; Nagkaroon ng [[Pag-iisa ng Berlin at Brandenburgo|bigong pagtatangkang pag-isahin ang parehong estado noong 1996]], at sa kabila ng nananatiling hiwalay, ang dalawang estado ay nagtutulungan sa maraming bagay hanggang ngayon.

Ang Berlin ay tumatawid sa pampang ng [[Spree (ilog)|Spree]], na dumadaloy sa [[Havel]] (isang [[tributaryo]] ng [[Ilog Elba|Elbe]]) sa kanlurang boro ng [[Spandau]] . Kabilang sa mga pangunahing topograpikong tampok  ng lungsod ay ang maraming lawa sa kanluran at timog-silangan na mga boro na nabuo ng [[Spree (ilog)|Spree]], [[Havel]], at [[Dahme (ilog)|Dahme]], na ang pinakamalakin ay ang [[Lawa ng Müggelsee|Lawa Müggelsee]]. Dahil sa lokasyon nito sa [[Kapatagang Europeo]], ang Berlin ay naiimpluwensiyahan ng isang [[Klimang banayad|banayad na pana-panahong klima]]. Halos sangkatlo ng lugar ng lungsod ay binubuo ng mga kagubatan, [[Tala ng mga liwasan at hardin sa Berlin|liwasan, hardin]], ilog, kanal, at lawa.&lt;ref name=&quot;gruen&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay nasa lugar ng diyalektong [[Gitnang Aleman]], ang [[Alemang Berlin|diyalekto ng Berlin]] ay isang varyant ng mga [[Mga diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch|diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch]].

Unang naidokumento noong ika-13 siglo at sa pagtawid ng dalawang mahalagang makasaysayang [[Ruta ng kalakalan|rutang pangkalakalan]],&lt;ref name=&quot;staple&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Margrabyato ng Brandenburgo]] (1417 – 1701), ang [[Kaharian ng Prusya]] (1701–1918), ang [[Imperyong Aleman]] (1871). –1918), ang [[Republikang Weimar]] (1919–1933), at [[Alemanyang Nazi]] (1933–1945). Ang [[Berlin noong dekada '20]] ay ang ikatlong pinakamalaking munisipalidad sa mundo.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 2009 |title=Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany) |url=https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706161901/https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |archive-date=6 July 2018 |access-date=9 October 2009 |publisher=www.h-net.org}}&lt;/ref&gt; Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang kasunod na pananakop nito ng mga matagumpay na bansa, nahati ang lungsod; ang [[Kanlurang Berlin]] ay naging isang de facto na [[Engklabo at eksklabo|eksklabo]] ng [[Kanlurang Alemanya]], na napapalibutan ng [[Pader ng Berlin]] (mula Agosto 1961 hanggang Nobyembre 1989) at teritoryo ng Silangang Aleman.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Wall |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080630080628/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |archive-date=30 June 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Encyclopædia Britannica]]}}&lt;/ref&gt; Ang [[Silangang Berlin]] ay idineklara na kabesera ng Silangang Alemanya, habang ang [[Bonn]] ay naging kabesera ng Kanlurang Alemanya. Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman]] noong 1990, ang Berlin ay muling naging kabesera ng buong Alemanya.

Ang Berlin ay isang [[Lungsod pandaigdig|pandaigdigang lungsod]] ng [[Kultura ng Berlin|kultura]], [[Politika ng Berlin|politika]], [[Media ng Berlin|media]], at agham.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Capital of Germany |url=https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112204045/https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |archive-date=12 January 2012 |access-date=18 August 2008 |website=German Embassy in Washington}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Davies |first=Catriona |date=10 April 2010 |title=Revealed: Cities that rule the world&amp;nbsp;– and those on the rise |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |url-status=live |access-date=11 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014630/https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |archive-date=4 June 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Sifton |first=Sam |date=31 December 1969 |title=Berlin, the big canvas |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130412012910/https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |archive-date=12 April 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=22 October 2009 |title=Global Power City Index 2009 |url=https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |url-status=live |journal=Institute for Urban Strategies at the Mori Memorial Foundation |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629143736/https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |archive-date=29 June 2014 |access-date=29 October 2009}}&lt;/ref&gt; Nakabatay ang [[Ekonomiya ng Berlin|ekonomiya]] nito sa mga [[High tech|high-tech]] na kompanya at [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na sumasaklaw sa magkakaibang hanay ng mga [[Malilikhaing industriya|malikhaing industriya]], pasilidad ng pananaliksik, mga korporasyon ng media at mga lugar ng kumbensiyon.&lt;ref name=&quot;congress&quot;&gt;{{Cite web |title=ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007 |url=https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080922094543/https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |archive-date=22 September 2008 |access-date=18 August 2008 |website=ICCA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign2&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay nagsisilbing isang kontinental na pusod para sa trapiko sa himpapawid at tren at may napakakomplikadong ugnayan ng pampublikong transportasyon. Ang metropolis ay isang sikat na destinasyong [[Turismo sa Alemanya|panturista]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=4 September 2014 |title=Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend |url=https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |url-status=live |journal=Bloomberg L.P. |archive-url=https://web.archive.org/web/20140911154443/https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |archive-date=11 September 2014 |access-date=11 September 2014}}&lt;/ref&gt; Kabilang din sa mga makabuluhang industriya ang [[Teknolohiyang pang-impormasyon|IT]], mga [[parmasyutiko]], [[inhinyeriyang biyomedikal]], [[malinis na teknolohiya]], [[biyoteknolohiya]], konstruksiyon, at [[Elektronika|electronika]].

Ang Berlin ay tahanan ng mga unibersidad na kilala sa buong mundo gaya ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]], [[Pamantasang Teknikal ng Berlin|Pamantasang Teknikal]], [[Malayang Unibersidad ng Berlin|Malayang Unibersidad]], [[Unibersidad ng Sining ng Berlin|Unibersidad ng Sining]], [[ESMT Berlin]], [[Paaralang Hertie]], at [[Kolehiyong Bard ng Berlin]]. Ang [[Zoolohikong Hardin ng Berlin|Zoolohikong Hardin]] nito ay ang pinakabinibisitang zoo sa Europa at isa sa pinakasikat sa buong mundo. Dahil ang [[Estudyo ng Babelsberg|Babelsberg]] ang kauna-unahang malakihang estudyong pampelikulang kompleks sa mundo, ang Berlin ay isang lalong sikat na lokasyon para sa mga pandaigdigang [[Tala ng mga pelikulang isinagawa sa Berlin|paggawa ng pelikula]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 August 2008 |title=Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory |url=https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080813010550/https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |archive-date=13 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; Kilala ang lungsod sa mga pagdiriwang, magkakaibang arkitektura, nightlife, kontemporaneong sining at napakataas na kalidad ng pamumuhay.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Flint |first=Sunshine |date=12 December 2004 |title=The Club Scene, on the Edge |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130402221310/https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |archive-date=2 April 2013}}&lt;/ref&gt; Mula noong dekada 2000, saksi nag Berlin sa paglitaw ng isang kosmopolitang [[Startup ecosystem|eksenang]] [[entrepreneurship]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=13 June 2014 |title=Young Israelis are Flocking to Berlin |url=https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |url-status=live |journal=Newsweek |archive-url=https://web.archive.org/web/20140827183310/https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |archive-date=27 August 2014 |access-date=28 August 2014}}&lt;/ref&gt;

Nagtataglay ang Berlin ng tatlong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]]: [[Pulo ng mga Museo]]; ang mga [[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin]]; at ang mga [[Mga Modernismong Pabahay ng Berlin|Modernismong Pabahay ng Berlin]].&lt;ref name=&quot;UNESCO&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Kabilang sa iba pang mga tanawin ang [[Tarangkahang Brandenburgo]], ang [[gusaling Reichstag]], [[Potsdamer Platz]], ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], ang [[Gedenkstätte Berliner Mauer|Alaala ng Pader ng Berlin]], ang [[Galeriya ng Silangang Bahagi]], ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin]], [[Katedral ng Berlin]], at ang [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pantelebisyon ng Berlin]], ang pinakamataas na estruktura sa Alemanya. Maraming museo, galeriya, aklatan, orkestra, at mga pinagdadausan ng sports ang Berlin. Kabilang dito ang [[Altes Museum]], ang [[Alte Nationalgalerie|Lumang Pamabansang Galeriya]], ang [[Museong Bode]], ang [[Museong Pergamon]], ang [[Deutsches Historisches Museum|Museuong Pangkasaysayang Aleman]], ang [[Museong Hudyo Berlin]], ang [[Museo ng Likas na Kasaysayan, Berlin|Museo ng Likas na Kasaysayan]], ang [[Foro Humboldt]], ang [[Aklatang Estatal ng Berlin]], ang [[Estatal na Opera ng Berlin]], ang [[Filarmonika ng Berlin]], at ang [[Maraton ng Berlin]].

== Kasaysayan ==

=== Etimolohiya ===
Matatagpuan ang Berlin sa hilagang-silangan ng Alemanya, silangan ng Ilog [[Ilog Elba|Elbe]], na dating bumubuo, kasama ang Ilog (Sahon o Turingia) [[Saale]] (mula sa kanilang [[tagpuan]] sa [[Barby, Alemanya|Barby]] pataas), ang silangang hangganan ng [[Francia|Kahariang Franco]]. Habang ang Kahariang Franco ay pangunahing tinitirhan ng mga tribong [[Mga Aleman|Aleman]] tulad ng mga [[Mga Franco|Franco]] at mga [[Sakson|Sahon]], ang mga rehiyon sa silangan ng mga ilog sa hangganan ay pinaninirahan ng mga tribong [[Mga Eslabo|Eslabo]]. Ito ang dahilan kung bakit karamihan sa mga lungsod at nayon sa hilagang-silangan ng Alemanya ay may mga pangalang may pinagmulang [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]] ([[Germania Slavica]]). Ang mga karaniwang [[Hermanisasyon|Hermanisadong]] pangalan ng lugar na [[Hulapi|hulaping]] Eslabo na pinagmulan ay ''-ow'', ''-itz'', ''-vitz'', ''-witz'', ''-itzsch'' at ''-in'', ang mga [[unlapi]] ay ''Windisch'' at ''Wendisch''. Ang pangalang ''Berlin'' ay nag-ugat sa wika ng mga naninirahan sa [[Mga Kanlurang Eslabo|Kanlurang Eslabo]] sa lugar ng Berlin ngayon, at maaaring nauugnay sa Lumang [[Wikang Polabo|Polabong]] tangkay na ''berl-'' / ''birl-'' (&quot;latian&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Berger|first=Dieter|title=Geographische Namen in Deutschland|publisher=Bibliographisches Institut|year=1999|isbn=978-3-411-06252-2}}&lt;/ref&gt; Dahil ang ''Ber-'' sa simula ay parang salitang Aleman na ''Bär'' (&quot;oso&quot;), lumilitaw ang isang oso sa eskudo de armas ng lungsod. Kaya ito ay isang halimbawa ng [[armas parlantes]].

Sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|labindalawang boro]] ng Berlin, lima ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Pankow]] (pinakamatao), [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Marzahn-Hellersdorf]], [[Treptow-Köpenick]], at [[Spandau]] (pinangalanang Spandow hanggang 1878). Sa siyamnapu't anim na kapitbahayan nito, dalawampu't dalawa ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Altglienicke]], [[Alt-Treptow]], [[Britz]], [[Buch (Berlin)|Buch]], [[Buckow (Berlin)|Buckow]], [[Gatow]], [[Karow (Berlin)|Karow]], [[Kladow]], [[Köpenick]], [[Lankwitz]], [[Lübars]], [[Malchow (Berlin)|Marchow]][[Pankow (lokal)|,]] [[Marzahn]], [[Pankow]], [[Prenzlauer Berg]], [[Rudow]], [[Schmöckwitz]], [[Spandau (lokal)|Spandau]], [[Stadtrandsiedlung Malchow]], [[Steglitz]], [[Tegel]], at [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]]. Ang kapitbahayan ng [[Moabit]] ay may pangalang nagmula sa Pranses, at ang [[Französisch Buchholz]] ay ipinangalan sa mga [[Huguenot]].

=== Ika-12 hanggang ika-16 na siglo ===
[[Talaksan:ZLB-Berliner_Ansichten-Januar.jpg|thumb|Mapa ng Berlin noong 1688]]
[[Talaksan:Dom_und_Stadtschloss,_Berlin_1900.png|thumb|[[Katedral ng Berlin]] (kaliwa) at [[Palasyo ng Berlin]] (kanan), 1900]]
Ang pinakaunang katibayan ng mga pamayanan sa lugar ng Berlin ngayon ay mga labi ng isang pundasyon ng bahay na may petsang 1174, na natagpuan sa mga paghuhukay sa Berlin Mitte,&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin ist älter als gedacht: Hausreste aus dem Jahr 1174 entdeckt |language=de |trans-title=Berlin is older than thought: house remains from 1174 have been found |agency=dpa |url=https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |url-status=live |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120824212016/https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |archive-date=24 August 2012}}&lt;/ref&gt; at isang barakilang kahoy na may petsang humigit-kumulang 1192.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot;&gt;{{Cite news |last=Rising |first=David |date=30 January 2008 |title=Berlin dig finds city older than thought |work=[[NBC News]] |agency=Associated Press |url=https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |url-status=live |access-date=1 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102013454/https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |archive-date=2 January 2018}}&lt;/ref&gt; Ang unang nakasulat na mga talaan ng mga bayan sa lugar ng kasalukuyang Berlin ay mula sa huling bahagi ng ika-12 siglo. Ang [[Spandau]] ay unang binanggit noong 1197 at [[Köpenick]] noong 1209, bagaman ang mga lugar na ito ay hindi sumali sa Berlin hanggang 1920.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=2002 |title=Zitadelle Spandau |trans-title=Spandau Citadel |url=https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080612020333/https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-date=12 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Ang gitnang bahagi ng Berlin ay maaaring masubaybayan pabalik sa dalawang bayan. Ang [[Cölln]] sa [[Fischerinsel]] ay unang binanggit sa isang dokumento noong 1237, at ang Berlin, sa kabila ng [[Spree (ilog)|Spree]] sa tinatawag ngayong [[Nikolaiviertel]], ay tinukoy sa isang dokumento mula 1244.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot; /&gt; Ang 1237 ay itinuturing na petsa ng pagkakatatag ng lungsod.&lt;ref name=&quot;Medtradc&quot;&gt;{{Cite web |title=The medieval trading center |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160731190906/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |archive-date=31 July 2016 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Ang dalawang bayan sa paglipas ng panahon ay nabuo ang malapit na pang-ekonomiya at panlipunang ugnayan, at nakinabang mula sa [[Karapatan sa emporyo|pangunahing bahagi mismo]] sa dalawang mahalagang [[ruta ng kalakalan]] ng ''[[Sa pamamagitan ng Imperii|Via Imperii]]'' at mula [[Brujas]] hanggang [[Veliky Novgorod|Novgorod]].&lt;ref name=&quot;staple2&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Noong 1307, bumuo sila ng isang alyansa na may isang karaniwang patakarang panlabas, bagaman ang kanilang mga panloob na pangangasiwa ay pinaghihiwalay pa rin.&lt;ref name=&quot;Stöver2010&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1415, si [[Federico I, Elektor ng Brandenburgo|Federico I]] ay naging [[Prinsipe-elektor|elektor]] ng [[Margrabyato ng Brandenburgo]], na pinamunuan niya hanggang 1440.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1993 |title=The Hohenzollern Dynasty |url=https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807093738/https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-date=7 August 2007 |access-date=18 August 2008 |publisher=Antipas}}&lt;/ref&gt; Noong ika-15 siglo, itinatag ng kaniyang mga kahalili ang Berlin-Cölln bilang kabesera ng margebyato, at ang mga sumunod na miyembro ng pamilyang [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]] ay namuno sa Berlin hanggang 1918, una bilang mga elektor ng Brandenburgo, pagkatapos ay bilang mga hari ng [[Prusya]], at kalaunan bilang mga [[emperador ng Alemanya]]. Noong 1443, sinimulan ni [[Federico II, Elektor ng Brandenburgo|Federico II Ngiping Bakal]] ang pagtatayo ng isang bagong [[Stadtschloss, Berlin|palasyo]] ng hari sa kambal na lungsod ng Berlin-Cölln. Ang mga protesta ng mga mamamayan ng bayan laban sa gusali ay nagtapos noong 1448, sa &quot;Indignasyong Berlin&quot; (&quot;Berliner Unwille&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Komander |first=Gerhild H. M. |date=November 2004 |title=Berliner Unwillen |trans-title=Berlin unwillingness |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130919215632/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |archive-date=19 September 2013 |access-date=30 May 2013 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins e.&amp;nbsp;V. |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Conrad |first=Andreas |date=26 October 2012 |title=Was den &quot;Berliner Unwillen&quot; erregte |language=de |trans-title=What aroused the &quot;Berlin unwillingness&quot; |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181008183148/https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |archive-date=8 October 2018}}&lt;/ref&gt; Hindi naging matagumpay ang protestang ito at nawalan ang mga mamamayan ng marami sa mga pampolitika at pang-ekonomiyang pribilehiyo. Nang matapos ang palasyo ng hari noong 1451, unti-unti itong nagamit. Mula 1470, kasama ang bagong elektor na si [[Alberto III Aquiles, Elektor ng Brandenburgo|Alberto III Aquiles]], naging bagong tirahan ng hari ang Berlin-Cölln.&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr2&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt; Opisyal, ang palasyo ng Berlin-Cölln ay naging permanenteng tirahan ng mga Brandenburgong elektor ng Hohenzollerns mula 1486, nang si [[John Cicero, Elektor ng Brandenburgo|John Cicero]] ay maupo sa kapangyarihan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The electors' residence |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421214734/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |archive-date=21 April 2017 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, kinailangan ng Berlin-Cölln na talikuran ang katayuan nito bilang isang malayang lungsod [[Ligang Hanseatico|Hanseatico]]. Noong 1539, opisyal na naging [[Luteranismo|Luterano]] ang mga botante at ang lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Cathedral |url=https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20060818100934/https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-date=18 August 2006 |access-date=18 August 2008 |publisher=SMPProtein}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-17 hanggang ika-19 na siglo ===
Ang [[Digmaan ng Tatlumpung Taon]] sa pagitan ng 1618 at 1648 ay nagwasak sa Berlin. Sangkatlo ng mga bahay nito ang nasira o nawasak, at ang lungsod ay nawalan ng kalahati ng populasyon nito.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Brandenburg during the 30 Years War |url=https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080928213849/https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |archive-date=28 September 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=World History at KMLA}}&lt;/ref&gt; Si [[Federico Guillermo I, Elektor ng Brandenburgo|Federico Guillermo]], na kilala bilang &quot;Dakilang Elektor&quot;, na humalili sa kanyang ama na si [[Jorge Guillermo, Elektor ng Brandenburgo|Jorge Guillermo]] bilang pinuno noong 1640, ay nagpasimula ng isang patakaran ng pagtataguyod ng imigrasyon at pagpaparaya sa relihiyon.&lt;ref name=&quot;Carlyle18532&quot;&gt;{{cite book|first=Thomas|last=Carlyle|title=Fraser's Magazine|url=https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog|year=1853|publisher=J. Fraser|page=[https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog/page/n71 63]|access-date=11 February 2016}}&lt;/ref&gt; Sa [[Kautusan ng Potsdam]] noong 1685, nag-alok si Frederick William ng pagpapakupkop para sa mga [[Huguenot]] na Pranses.&lt;ref name=&quot;Plaut19952&quot;&gt;{{cite book|first=W. Gunther|last=Plaut|title=Asylum: A Moral Dilemma|url=https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|date=1 January 1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-95196-2|page=42|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214210/https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Noong 1700, humigit-kumulang 30 porsiyento ng mga residente ng Berlin ay Pranses, dahil sa imigrasyon ng mga Huguenot.&lt;ref name=&quot;Gray20072&quot;&gt;{{cite book|first=Jeremy|last=Gray|title=Germany|url=https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|year=2007|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74059-988-7|page=49|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915225030/https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Marami pang ibang imigrante ang nagmula sa [[Bohemya|Bohemia]], [[Mankomunidad ng Polonya-Litwanya|Polonya]], at [[Prinsipado-Arsobispado ng Salzburgo|Salzburgo]].&lt;ref name=&quot;Cybriwsky20132&quot;&gt;{{cite book|first=Roman Adrian|last=Cybriwsky|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|url=https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|date=23 May 2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-248-9|page=48|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915232139/https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
[[Talaksan:Berlin_Unter_den_Linden_Victoria_Hotel_um_1900.jpg|left|thumb|Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Imperyong Aleman]] noong 1871 at mabilis na lumawak sa mga sumunod na taon.]]
Mula noong 1618, ang Margrabyato ng Brandenburgo ay [[Personal na unyon|personal]] na nakipag-isa sa [[Dukado ng Prusya]]. Noong 1701, nabuo ng dalawahang estado ang [[Kaharian ng Prusya]] habang si [[Federico III, Elektor ng Brandenburgo]], ay kinoronahan ang sarili bilang haring [[Federico I sa Prusya]]. Ang Berlin ay naging kabesera ng bagong Kaharian,&lt;ref&gt;Horlemann, Bernd (Hrsg.&lt;/ref&gt; pinalitan ang [[Königsberg]]. Ito ay isang matagumpay na pagtatangka na isentralisa ang kabesera sa napakalayo na estado, at ito ang unang pagkakataon na ang lungsod ay nagsimulang lumago. Noong 1709, pinagsama ang Berlin sa apat na lungsod ng Cölln, Friedrichswerder, Friedrichstadt, at Dorotheenstadt sa ilalim ng pangalang Berlin, &quot;Haupt- und Residenzstadt Berlin&quot;.&lt;ref name=&quot;Stöver20102&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;

Noong 1740, si Federico II, na kilala bilang [[Federico II ng Prusya|Federico ang Dakila]] (1740–1786), ay naluklok sa kapangyarihan.&lt;ref name=&quot;Zaide19652&quot;&gt;{{cite book|first=Gregorio F.|last=Zaide|title=World History|url=https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|year=1965|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-1472-8|page=273|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200510/https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sa ilalim ng pamumuno ni Federico II, ang Berlin ay naging sentro ng [[Panahon ng Kaliwanagan|Kaliwanagan]], ngunit saglit ding sinakop noong [[Digmaan ng Pitong Taon]] ng hukbong Ruso.&lt;ref name=&quot;PerryChase20122&quot;&gt;{{cite book|first1=Marvin|last1=Perry|first2=Myrna|last2=Chase|first3=James|last3=Jacob|first4=Margaret|last4=Jacob|first5=Theodore|last5=Von Laue|title=Western Civilization: Ideas, Politics, and Society|url=https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|date=1 January 2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-70864-3|page=444|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174457/https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kasunod ng tagumpay ng Pransiya sa [[Digmaan ng Ikaapat na Koalisyon|Digmaan ng Ika-apat na Koalisyon]], [[Pagbagsak ng Berlin (1806)|nagmartsa]] si [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon Bonaparte]] sa Berlin noong 1806, ngunit nagbigay ng nagsasariling pamahalaan sa lungsod.&lt;ref name=&quot;Lewis20132&quot;&gt;{{cite book|first=Peter B.|last=Lewis|title=Arthur Schopenhauer|url=https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|date=15 February 2013|publisher=Reaktion Books|isbn=978-1-78023-069-6|page=57|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174348/https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1815, ang lungsod ay naging bahagi ng bagong [[Lalawigan ng Brandenburgo]].&lt;ref name=&quot;StaffInc.20102&quot;&gt;{{cite book|author1=Harvard Student Agencies Inc. Staff|author2=Harvard Student Agencies, Inc.|title=Let's Go Berlin, Prague &amp; Budapest: The Student Travel Guide|url=https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|date=28 December 2010|publisher=Avalon Travel|isbn=978-1-59880-914-5|page=83|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914181704/https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Hinubog ng [[Rebolusyong Industriyal]] ang Berlin noong ika-19 na siglo; kapansin-pansing lumawak ang ekonomiya at populasyon ng lungsod, at naging pangunahing sentro ng riles at sentro ng ekonomiya ng Alemanya. Ang mga karagdagang suburb sa lalong madaling panahon ay umunlad at tumaas ang lugar at populasyon ng Berlin. Noong 1861, ang mga kalapit na suburb kasama ang [[Wedding (Berlin)|Wedding]], [[Moabit]], at ilang iba pa ay isinanib sa Berlin.&lt;ref name=&quot;Schulte-Peevers20102&quot;&gt;{{cite book|author=Andrea Schulte-Peevers|title=Lonel Berlin|url=https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|date=15 September 2010|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74220-407-9|page=25|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214354/https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1871, ang Berlin ay naging kabesera ng bagong itinatag na [[Imperyong Aleman]].&lt;ref name=&quot;Stöver20132&quot;&gt;{{cite book|first=Bernd|last=Stöver|title=Berlin: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|date=2 October 2013|publisher=C.H.Beck|isbn=978-3-406-65633-0|page=20|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200615/https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1881, naging distritong lungsod ito na hiwalay sa Brandenburgo.&lt;ref name=&quot;Strassmann20082&quot;&gt;{{cite book|first=W. Paul|last=Strassmann|title=The Strassmanns: Science, Politics and Migration in Turbulent Times (1793–1993)|url=https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|date=15 June 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-416-6|page=26|access-date=20 June 2015|archive-date=10 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910121944/https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-20 hanggang ika-21 siglo ===
Noong unang bahagi ng ika-20 siglo, ang Berlin ay naging isang matabang lupa para sa kilusang [[Sineng Ekspresyonistang Aleman|Ekspresyonistang Aleman]].&lt;ref name=&quot;HollandGawthrop20012&quot;&gt;{{cite book|author1=Jack Holland|author2=John Gawthrop|title=The Rough Guide to Berlin|url=https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl|url-access=registration|year=2001|publisher=Rough Guides|isbn=978-1-85828-682-2|page=[https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl/page/361 361]}}&lt;/ref&gt; Sa mga larangan tulad ng arkitektura, pagpipinta, at sine ay naimbento ang mga bagong anyo ng artistikong estilo. Sa pagtatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] noong 1918, isang [[Republikang Weimar|republika]] ang ipinahayag ni [[Philipp Scheidemann]] sa [[Reichstag (gusali)|gusaling Reichstag]]. Noong 1920, isinama ng [[Batas ng Kalakhang Berlin]] ang dose-dosenang mga suburban na lungsod, nayon, at pagmamay-ari sa paligid ng Berlin sa isang pinalawak na lungsod. Ang batas ay nagpalaki sa lugar ng Berlin mula 66 tungo 883 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (25 tungo 341 sq mi). Halos dumoble ang populasyon, at ang Berlin ay may populasyon na humigit-kumulang apat na milyon. Sa panahon ng [[Kulturang Weimar|Weimar]], ang Berlin ay sumailalim sa kaguluhan sa politika dahil sa kawalan ng katiyakan sa ekonomiya ngunit naging isang kilalang sentro ng [[Rumaragasang Dekada '20]]. Naranasan ng metropolis ang kaniyang kapanahunan bilang isang pangunahing kabesera ng mundo at kilala sa mga tungkulin ng pamumuno nito sa agham, teknolohiya, sining, humanidades, pagpaplano ng lungsod, pelikula, mas mataas na edukasyon, pamahalaan, at mga industriya. Si [[Albert Einstein]] ay sumikat sa publiko noong mga taon niya sa Berlin, na ginawaran ng [[Gantimpalang Nobel para sa Pisika]] noong 1921.
[[Talaksan:Potsdamer_Platz_1945.jpg|left|thumb|Nawasak ang Berlin pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ([[Potsdamer Platz]], 1945)]]
Noong 1933, si [[Adolf Hitler]] at ang [[Partidong Nazi|Partido Nazi]] ay [[Pag-angat sa kapangyarihan ni Adolf Hitler|naluklok sa kapangyarihan]]. Ang pamamahala ng NSDAP ay nagpabawas sa komunidad ng mga Hudyo ng Berlin mula 160,000 (isang-katlo ng lahat ng mga Hudyo sa bansa) sa humigit-kumulang 80,000 dahil sa pangingibang-bansa sa pagitan ng 1933 at 1939. Pagkatapos ng [[Kristallnacht]] noong 1938, libo-libong Hudyo ng lungsod ang ikinulong sa kalapit na [[kampong piitan ng Sachsenhausen]]. Simula noong unang bahagi ng 1943, marami ang ipinadala sa mga [[kampong piitan]], gaya ng [[Kampo ng konsentrasyon sa Auschwitz|Auschwitz]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Jewish Community of Berlin |url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170708152027/https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |archive-date=8 July 2017 |access-date=10 November 2018 |publisher=Holocaust Encyclopedia}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ang pinakamabigat na binomba na lungsod sa kasaysayan. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang malaking bahagi ng Berlin ay nawasak 1943–45 reyd sa himpapawid ng mga Alyado at sa 1945 [[Labanan ng Berlin]]. Ang mga Alyado ay naghulog ng 67,607 tonelada ng mga bomba sa lungsod, na sinira ang 6,427 ektarya ng tinayuang lugar. Humigit-kumulang 125,000 sibilyan ang napatay.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Clodfelter |first=Micheal |title=Warfare and Armed Conflicts- A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000 |year=2002 |edition=2nd |publisher=McFarland &amp; Company |isbn=978-0-7864-1204-4}}&lt;/ref&gt; Matapos ang [[Pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Europa|pagtatapos ng digmaan sa Europa]] noong Mayo 1945, nakatanggap ang Berlin ng malaking bilang ng mga bakwit mula sa mga lalawigan sa Silangan. Hinati ng mga matagumpay na kapangyarihan ang lungsod sa apat na sektor, na kahalintulad sa mga lugar ng [[Alemanyang sakop ng mga Alyado|pananakop]] kung saan hinati ang Alemanya. Ang mga sektor ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Kanluraning Alyado]] (ang Estados Unidos, Reino Unido, at Pransiya) ay nabuo ang [[Kanlurang Berlin]], habang ang [[Unyong Sobyetika|Sobyetikong sektor]] ang bumuo ng [[Silangang Berlin]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Benz |first=Prof. Dr. Wolfgang |date=27 April 2005 |title=Berlin – auf dem Weg zur geteilten Stadt |trans-title=Berlin – on the way to a divided city |url=https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110120432/https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |archive-date=10 November 2018 |access-date=10 November 2018 |publisher=Bundeszentrale für politische Bildung |language=de}}&lt;/ref&gt;

Lahat ng apat na [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] ay nagbahagi ng mga tungkuling pampamahalaan para sa Berlin. Gayunpaman, noong 1948, nang palawigin ng Kanluraning Alyado ang reporma sa pera sa Kanlurang mga sona ng Alemanya sa tatlong kanlurang sektor ng Berlin, ang [[Unyong Sobyetika|Unyong Sobyetiko]] ay nagpataw ng [[Pagbangkulong ng Berlin|pagharang]] sa mga daanan patungo at mula sa Kanlurang Berlin, na ganap na nasa loob ng kontrolado ng Sobyet. teritoryo. Ang [[Pagbangkulong ng Berlin|airlift ng Berlin]], na isinagawa ng tatlong kanlurang Alyado, ay nagtagumpay sa pagharang na ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain at iba pang mga suplay sa lungsod mula Hunyo 1948 hanggang Mayo 1949.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Airlift / Blockade |url=https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318232831/https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |archive-date=18 March 2015 |access-date=18 August 2008 |publisher=Western Allies Berlin}}&lt;/ref&gt; Noong 1949, itinatag ang Pederal na Republika ng Alemanya sa [[Kanlurang Alemanya]] at kalaunan ay isinama ang lahat ng mga sonang Amerikano, Briton, at Pranses, hindi kasama ang mga sona ng tatlong bansang iyon sa Berlin, habang ang [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Silangang Alemanya|Demokratikong Republikang Aleman]] ay idineklara sa [[Silangang Alemanya]]. Ang Kanlurang Berlin ay opisyal na nanatiling isang sinasakop na lungsod, ngunit ito ay nakahanay sa politika sa Republikang Federal ng Alemanya sa kabila ng heyograpikong paghihiwalay ng Kanlurang Berlin. Ang serbisyo ng himpapawid sa Kanlurang Berlin ay ipinagkaloob lamang sa mga kompanyang panghimpapawid ng mga Amerikano, Briton, at Pranses.
[[Talaksan:Thefalloftheberlinwall1989.JPG|left|thumb|Ang [[Pader ng Berlin|pagbagsak ng Pader ng Berlin]] noong 9 Nobyembre 1989. Noong [[Araw ng Pagkakaisang Aleman|Oktubre 3, 1990]], pormal nang natapos ang proseso ng [[muling pag-iisa ng Alemanya]].]]
Ang pagkakatatag ng dalawang estadong Aleman ay nagpapataas ng tensiyon sa [[Digmaang Malamig]]. Ang Kanlurang Berlin ay napapaligiran ng teritoryo ng Silangang Aleman, at ang Silangang Alemanya ay nagpahayag ng Silangang bahagi bilang kabesera nito, isang hakbang na hindi kinilala ng mga kanluraning kapangyarihan. Kasama sa Silangang Berlin ang karamihan sa sentrong pangkasaysayan ng lungsod. Ang pamahalaang Kanlurang Aleman ay nagsariling nagtatag sa [[Bonn]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin after 1945 |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090412221115/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |archive-date=12 April 2009 |access-date=8 April 2009 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Noong 1961, sinimulan ng Silangang Alemanya na itayo ang [[Pader ng Berlin]] sa paligid ng Kanlurang Berlin, at ang mga pangyayari ay umabot sa isang tangke na paghaharap sa [[Tsekpoint Charlie]]. Ang Kanlurang Berlin ay de facto na ngayong bahagi ng Kanlurang Alemanya na may natatanging legal na katayuan, habang ang Silangang Berlin ay de facto na bahagi ng Silangang Alemanya. Ibinigay ni [[John F. Kennedy]] ang kanyang &quot;''[[Ich bin ein Berliner]]''&quot; na talumpati noong Hunyo 26, 1963, sa harap ng bulwagan ng lungsod ng [[Schöneberg]], na matatagpuan sa kanlurang bahagi ng lungsod, na sinalungguhitan ang suporta ng Estados Unidos para sa Kanlurang Berlin.&lt;ref&gt;[[Andreas Daum]], ''Kennedy in Berlin''.&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ganap na nahati. Bagaman posible para sa mga Kanluranin na dumaan sa kabilang panig sa pamamagitan ng mahigpit na kontroladong mga tsekpoint, para sa karamihan ng mga taga-Silangan, ang paglalakbay sa Kanlurang Berlin o Kanlurang Alemanya ay ipinagbabawal ng pamahalaan ng Silangang Alemanya. Noong 1971, ginagarantiyahan ng isang [[Kasunduan ng Apat na Kapangyarihan]] ang pagpunta sa at mula sa Kanlurang Berlin sa pamamagitan ng kotse o tren sa pamamagitan ng Silangang Alemanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1996 |title=Ostpolitik: The Quadripartite Agreement of September 3, 1971 |url=https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225042306/https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |archive-date=25 February 2021 |access-date=18 August 2008 |publisher=U.S. Diplomatic Mission to Germany}}&lt;/ref&gt;

Noong 1989, sa pagtatapos ng Cold War at panggigipit mula sa populasyon ng Silangang Aleman, ang [[Pagbagsak ng Pader ng Berlin|Berlin Wall ay bumagsak]] noong Nobyembre 9 at kasunod na karamihan ay giniba. Ngayon, pinapanatili ng [[East Side Gallery]] ang malaking bahagi ng pader. Noong Oktubre 1990, muling [[Muling pag-iisa ng Alemanya|pinagsama]] ang dalawang bahagi ng Alemanya bilang Republika Federal ng Alemanya, at muling naging lungsod ang Berlin.&lt;ref&gt;''Berlin ‒ Washington, 1800‒2000: Capital Cities, Cultural Representation, and National Identities'', ed.&lt;/ref&gt; Si [[Walter Momper]], ang alkalde ng Kanlurang Berlin, ay naging unang alkalde ng muling pinagsamang lungsod sa pansamantala. Ang mga halalan sa buong lungsod noong Disyembre 1990 ay nagresulta sa unang &quot;lahatang Berlin&quot; na alkalde na nahalal na manungkulan noong Enero 1991, kung saan ang magkahiwalay na opisina ng mga alkalde sa Silangan at Kanlurang Berlin ay magtatapos sa panahong iyon, at si [[Eberhard Diepgen]] (isang dating alkalde ng Kanluran Berlin) ang naging unang nahalal na alkalde ng isang muling pinagsamang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 December 1990 |title=Berlin Mayoral Contest Has Many Uncertainties |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |url-status=live |access-date=17 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617212414/https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |archive-date=17 June 2019}}&lt;/ref&gt; Noong Hunyo 18, 1994, ang mga sundalo mula sa Estados Unidos, Pransiya, at Britanya ay nagmartsa sa isang parada na bahagi ng mga seremonya upang markahan ang pag-alis ng mga kaalyadong tropang pananakop na nagpapahintulot sa [[Muling pag-iisa ng Alemanya|muling pinagsamang Berlin]]&lt;ref name=&quot;ReUnificationParade&quot;&gt;{{Cite news |last=Kinzer |first=Stephan |date=19 June 1994 |title=Allied Soldiers March to Say Farewell to Berlin |work=[[The New York Times]] |location=New York City |url=https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |url-status=live |access-date=20 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121133602/https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |archive-date=21 November 2015}}&lt;/ref&gt; (ang huling tropang Ruso ay umalis noong Agosto 31, habang ang huling pag-alis ng mga puwersa ng Kanluraning Alyado ay noong Setyembre 8, 1994). Noong Hunyo 20, 1991, bumoto ang [[Bundestag]] (Parlamentong Aleman) na [[Pagpapasya para sa Kabesera ng Alemanya|ilipat ang luklukan]] ng kabesera ng Alemanya mula Bonn patungong Berlin, na natapos noong 1999.

{{multiple image|align=right|image1=Humboldt Forum 9155.jpg|width1=195|caption1=Ang muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]] na nalalapit nang matapos noong 2021|width2=220|width3=215|direction=|total_width=|alt1=}}Ang [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|repormang pampangasiwaan ng Berlin noong 2001]] ay pinagsama ang ilang borough, na binawasan ang kanilang bilang mula 23 hanggang 12.

Noong 2006, isinagawa sa Berlin ang [[2006 FIFA World Cup Final|FIFA World Cup Final]].

Sa isang [[Atake sa truck sa Berlin noong 2016|pag-atakeng terorista noong 2016]] na nauugnay sa [[Islamikong Estado|ISIL]], isang truck ang sadyang imaneho sa isang palengkeng pam-Pasko sa tabi ng [[Pang-alaalang Simbahang Kaiser Wilhelm]], na nag-iwan ng 13 kataong namatay at 55 nasugatan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=20 December 2016 |title=IS reklamiert Attacke auf Weihnachtsmarkt für sich |language=de |trans-title=IS recalls attack on Christmas market for itself |work=[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] |url=https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175944/https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |archive-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BBC.Dies&quot;&gt;{{Cite news |date=26 October 2021 |title=Berlin attack: First aider dies 5 years after Christmas market murders |work=BBC |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |url-status=live |access-date=October 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211026190214/https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |archive-date=26 October 2021}}&lt;/ref&gt;

Binuksan ang [[Paliparang Berlin Brandenburgo]] (BER) noong 2020, pagkalipas ng siyam na taon kaysa binalak, kung saan papasok na ang Terminal 1 sa serbisyo sa katapusan ng Oktubre, at ang mga lipad papunta at mula sa [[Paliparang Tegel]] ay magtatapos sa Nobyembre.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gardner |first=Nicky |last2=Kries |first2=Susanne |date=8 November 2020 |title=Berlin's Tegel airport: A love letter as it prepares to close |url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205135633/https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[The Independent]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Dahil sa pagbaba ng bilang ng mga pasahero na nagreresulta mula sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], inihayag ang mga plano na pansamantalang isara ang Terminal 5 ng BER, ang dating [[Paliparang Berlin Schönefeld|Paliparang Schönefeld]], simula sa Marso 2021 nang hanggang isang taon.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=January 29, 2021 |title=BER schließt Terminal in Schönefeld am 23. Februar |language=de |trans-title=BER closes the terminal in Schönefeld on February 23 |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205134830/https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt; Ang nag-uugnay na linyang U-Bahn U5 mula Alexanderplatz hanggang Hauptbahnhof, kasama ang mga bagong estasyong Rotes Rathaus at Unter den Linden, ay binuksan noong Disyembre 4, 2020, kung saan inaasahang magbubukas ang estasyon ng Museumsinsel U-Bahn sa bandang Marso 2021, na kukumpleto sa lahat ng mga bagong gawa sa U5.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 August 2020 |title=BVG will verlängerte U5 am 4. Dezember eröffnen |trans-title=BVG wants to open the extended U5 on December 4th |url=https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133537/https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[Rundfunk Berlin-Brandenburg|rbb24]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagyang pagbubukas sa pagtatapos ng 2020 na museong [[Foro Humboldt]], na makikita sa muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]], na inihayag noong Hunyo, ay ipinagpaliban hanggang Marso 2021.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=27 November 2020 |title=Humboldt Forum will zunächst nur digital eröffnen |language=de |trans-title=Humboldt Forum will initially only open digitally |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133156/https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Pagtatangka ng pagsasanib ng Berlin-Brandenburgo ===
[[Talaksan:DEU_Berlin-Brandenburg_COA.svg|left|thumb|179x179px|Ang eskudo de armas na iminungkahi sa kontrata ng estado]]
Ang legal na batayan para sa pinagsamang estado ng Berlin at [[Brandeburgo|Brandenburgo]] ay iba sa ibang mga panukala sa pagsasanib ng estado. Karaniwan, ang Artikulo 29 ng [[Batayang Batas para sa Republikang Federal ng Alemanya|Batayang Batas]] ay nagsasaad na ang pagsasanib ng estado ay nangangailangan ng isang pederal na batas.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=24 May 1949|article=29|article-type=Article|legislature=Parlamentarischer Rat|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_29.html|language=de}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, ang isang sugnay na idinagdag sa Batayang Batas noong 1994, Artikulo 118a, ay nagpapahintulot sa Berlin at Brandenburgo na magkaisa nang walang pag-apruba ng federal, na nangangailangan ng isang reperendo at ratipikasyon ng mga parlamento ng parehong estado.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=27 October 1994|article=118a|article-type=Einzelnorm|legislature=Bundestag|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_118a.html|language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1996, nagkaroon ng hindi matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang mga estado ng Berlin at Brandenburg.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=LÄNDERFUSION / FUSIONSVERTRAG (1995) |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/5_33_laefuver.htm |access-date=31 March 2022}}&lt;/ref&gt; Parehong may iisang kasaysayan, diyalekto, at kultura at sa 2020, mayroong mahigit 225,000 residente ng Brandenburgo na bumibiyahe patungong Berlin. Ang pagsasanib ay nagkaroon ng halos nagkakaisang suporta ng isang malawak na koalisyon ng parehong mga pamahalaan ng estado, mga partidong pampolitika, media, mga asosasyon ng negosyo, mga unyon ng manggagawa at mga simbahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=4 May 2016 |title=Die Brandenburger wollen keine Berliner Verhältnisse |language=de |work=Tagesspiegel |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/gescheiterte-laenderfusion-mit-berlin-die-brandenburger-wollen-keine-berliner-verhaeltnisse/13539146.html |access-date=30 March 2022}}&lt;/ref&gt; Bagaman bumoto ang Berlin ng pabor sa maliit na palugit, higit sa lahat ay nakabatay sa suporta sa dating [[Kanlurang Berlin]], hindi inaprubahan ng mga botante ng Brandenburgo ang pagsasanib sa malaking margin. Nabigo ito higit sa lahat dahil sa ayaw ng mga botante ng Brandenburgo na tanggapin ang malaki at lumalaking utang ng publiko sa Berlin at takot na mawala ang pagkakakilanlan at impluwensiya sa kabesera.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot; /&gt;

== Heograpiya ==

=== Topograpiya ===
[[Talaksan:Berlin_by_Senitnel-2.jpg|thumb|Imaheng satellite ng Berlin]]
[[Talaksan:Luftbild_bln-schmoeckwitz.jpg|thumb|Ang labas ng Berlin ay nasasakupan ng mga kakahuyan at maraming lawa.]]
Ang Berlin ay nasa hilagang-silangan ng Alemanya, sa isang lugar ng mababang latiang makahoy na may pangunahing patag na [[topograpiya]], bahagi ng malawak na [[Hilagang Kapatagang Europeo]] na umaabot mula hilagang Pransiya hanggang kanlurang Rusya. Ang ''Berliner Urstromtal'' (isang panahon ng yelo [[lambak glasyar]]), sa pagitan ng mababang [[Talampas ng Barnim]] sa hilaga at ng [[Talampas ng Teltow]] sa timog, ay nabuo sa pamamagitan ng natunaw na tubig na dumadaloy mula sa mga yelo sa dulo ng huling [[glasyasyong Weichseliense]]. Ang [[Spree (ilog)|Spree]] ay sumusunod sa lambak na ito ngayon. Sa Spandau, isang boto sa kanluran ng Berlin, ang Spree ay umaagos sa ilog [[Havel]], na dumadaloy mula hilaga hanggang timog sa kanlurang Berlin. Ang daloy ng Havel ay mas katulad ng isang hanay ng mga lawa, ang pinakamalaki ay ang Tegeler See at ang [[Großer Wannsee]]. Ang isang serye ng mga lawa ay dumadaloy din sa itaas na Spree, na dumadaloy sa [[Müggelsee|Großer Müggelsee]] sa silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Satellite Image Berlin |url=https://maps.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://www.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |archive-date=18 February 2022 |access-date=18 August 2008 |publisher=Google Maps}}&lt;/ref&gt;

Ang malalaking bahagi ng kasalukuyang Berlin ay umaabot sa mababang talampas sa magkabilang panig ng Lambak Spree. Malaking bahagi ng mga borough na [[Reinickendorf]] at [[Pankow]] ay nasa Talampas ng Barnim, habang ang karamihan sa mga boro ng [[Charlottenburg-Wilmersdorf]], [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Tempelhof-Schöneberg]], at [[Neukölln]] ay nasa Talampas ng Teltow.

Ang boro ng Spandau ay bahagyang nasa loob ng Lambak Glasyar ng Berlin at bahagyang nasa Kapatagang Nauen, na umaabot sa kanluran ng Berlin. Mula noong 2015, ang mga burol ng Arkenberge sa Pankow sa {{Convert|122|m}} taas, ay ang pinakamataas na punto sa Berlin. Sa pamamagitan ng pagtatapon ng mga labi ng konstruksiyon nalampasan nito ang [[Teufelsberg]] ({{Cvt|120.1|m}}), na kung saan mismo ay binubuo ng mga durog na bato mula sa mga guho ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Triantafillou |first=Nikolaus |date=27 January 2015 |title=Berlin hat eine neue Spitze |trans-title=Berlin has a new top |url=https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160722225809/https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |archive-date=22 July 2016 |access-date=11 November 2018 |publisher=Qiez |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang [[Müggelberge]] sa 114.7 {{Convert|114.7|m}} taas ang pinakamataas na natural na punto at ang pinakamababa ay ang Spektesee sa Spandau, sa {{Convert|28.1|m}} taas.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=22 February 2015 |title=Der höchste Berg von Berlin ist neuerdings in Pankow |language=de |trans-title=The tallest mountain in Berlin is now in Pankow |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |url-status=live |access-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150519014725/https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |archive-date=19 May 2015}}&lt;/ref&gt;

=== Klima ===
Ang Berlin ay may [[klimang pangkaragatan]] ([[Kategoryang Köppen sa klima|Köppen]]: ''Cfb'');&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase) |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130184209/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019 |website=Weatherbase}}&lt;/ref&gt; ang silangang bahagi ng lungsod ay may bahagyang impluwensiyang kontinental (''Dfb''), isa sa mga pagbabago ay ang taunang pag-ulan ayon sa [[masa ng hangin]] at ang mas malaking kasaganaan sa isang panahon ng taon.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The different types of vertical greening systems and their relative sustainability |url=https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130220603/https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins22&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|title=Berlin: The Spatial Structure of a Divided City|last1=Elkins|first1=Dorothy|last2=Elkins|first2=T. H.|last3=Hofmeister|first3=B.|date=4 August 2005|publisher=Routledge|isbn=9781135835057|language=en|access-date=21 September 2020|archive-date=18 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Nagtatampok ang ganitong uri ng klima ng katamtamang temperatura ng tag-init ngunit kung minsan ay mainit (para sa pagiging semikontinental) at malamig na taglamig ngunit hindi mahigpit sa halos lahat ng oras.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Climate Summary |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150629211853/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |archive-date=29 June 2015 |access-date=15 March 2015 |publisher=Weatherbase}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins2&quot;&gt;{{Cite book}}&lt;/ref&gt;

Dahil sa mga transisyonal na sonang klima nito, karaniwan ang pagyeyelo sa taglamig, at may mas malaking pagkakaiba sa temperatura sa pagitan ng mga panahon kaysa sa karaniwan para sa maraming [[klimang pangkaragatan]]. Higit pa rito, ang Berlin ay inuri bilang isang [[Katamtamang klima|katamtamang]] [[Mabanas na klimang kontinental|klimang kontinental]] (''Dc'') sa ilalim ng iskema ng [[Kategoryang Trewartha sa klima|klima ng Trewartha]], gayundin ang mga suburb ng Lungsod ng Bagong York, bagaman inilalagay sila ng [[Kategoryang Köppen sa klima|sistemang Köppen]] sa iba't ibang uri.&lt;ref&gt;Gerstengarbe FW, Werner PC (2009) A short update on Koeppen climate shifts in Europe between 1901 and 2003.&lt;/ref&gt;

Ang mga tag-araw ay mainit-init at kung minsan ay mahalumigmig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|22|–|25|C}} at mababa sa {{Cvt|12|–|14|C}} . Ang mga taglamig ay malamig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|3|C}} at mababa sa {{Cvt|−2|to|0|C}}. Ang tagsibol at taglagas ay karaniwang malamig hanggang banayad. Lumilikha ng mikroklima ang tinayuang bahagi ng Berlin, na may [[Pulo ng init sa lungsod|init na iniimbak ng mga gusali at bangketa ng lungsod]]. Ang mga temperatura ay maaaring {{Cvt|4|C-change}} mas mataas sa lungsod kaysa mga nakapaligid na lugar.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=weather.com |url=https://www.weather.com/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323015551/https://www.weather.com/ |archive-date=23 March 2007 |access-date=7 April 2012 |publisher=weather.com}}&lt;/ref&gt; Ang taunang pag-ulan ay {{Convert|570|mm}} na may katamtamang pag-ulan sa buong taon. Ang Berlin at ang nakapalibot na estado ng Brandenburgo ay ang pinakamainit at pinakatuyong rehiyon sa Alemanya.&lt;ref name=&quot;berlinermorgenpost&quot;&gt;{{Cite web |date=8 March 2016 |title=Berlin ist das wärmste und trockenste Bundesland |url=https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023193643/https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |archive-date=23 October 2021 |access-date=23 October 2021 |website=Berliner Morgenpost}}&lt;/ref&gt; Ang pag-ulan ng niyebe ay pangunahing nangyayari mula Disyembre hanggang Marso.&lt;ref name=&quot;worldweather2&quot;&gt;{{Cite web |title=Climate figures |url=https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080817114255/https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |archive-date=17 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=World Weather Information Service}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamainit na buwan sa Berlin ay Hulyo 1834, na may karaniwang temperatura na {{Cvt|23.0|C}} at ang pinakamalamig ay Enero 1709, na maykaraniwang temperatura na {{Cvt|-13.2|C}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Temperaturmonatsmittel BERLIN-TEMPELHOF 1701- 1993 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190702031754/https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |archive-date=2 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamabasang buwan na naitala ay Hulyo 1907, na may {{Convert|230|mm}} ng pag-ulan, samantalang ang pinakamatuyo ay Oktubre 1866, Nobyembre 1902, Oktubre 1908 at Setyembre 1928, lahat ay may {{Convert|1|mm|3}} ng pag-ulan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Niederschlagsmonatssummen BERLIN-DAHLEM 1848– 1990 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190707182905/https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |archive-date=7 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt;{{Weather box|location=Berlin (Schönefeld), 1981–2010 normals, mga sukdulan 1957–kasalukuyan|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=15.1|Feb record high C=18.0|Mar record high C=25.8|Apr record high C=30.8|May record high C=32.7|Jun record high C=35.4|Jul record high C=37.3|Aug record high C=38.0|Sep record high C=32.3|Oct record high C=27.7|Nov record high C=20.4|Dec record high C=15.6|year record high C=38.0|Jan high C=2.8|Feb high C=4.3|Mar high C=8.7|Apr high C=14.3|May high C=19.4|Jun high C=22.0|Jul high C=24.6|Aug high C=24.2|Sep high C=19.3|Oct high C=13.8|Nov high C=7.3|Dec high C=3.3|year high C=13.7|Jan mean C=0.1|Feb mean C=0.9|Mar mean C=4.3|Apr mean C=9.0|May mean C=14.0|Jun mean C=16.8|Jul mean C=19.1|Aug mean C=18.5|Sep mean C=14.2|Oct mean C=9.4|Nov mean C=4.4|Dec mean C=1.0|year mean C=9.3|Jan low C=-2.8|Feb low C=-2.4|Mar low C=0.4|Apr low C=3.5|May low C=8.2|Jun low C=11.2|Jul low C=13.5|Aug low C=13.0|Sep low C=9.6|Oct low C=5.4|Nov low C=1.4|Dec low C=-1.6|year low C=5.0|Jan record low C=-25.3|Feb record low C=-22.0|Mar record low C=-16.0|Apr record low C=-7.4|May record low C=-2.8|Jun record low C=1.3|Jul record low C=4.9|Aug record low C=4.6|Sep record low C=-0.9|Oct record low C=-7.7|Nov record low C=-12.0|Dec record low C=-24.0|year record low C=-25.3|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=37.2|Feb precipitation mm=30.1|Mar precipitation mm=39.3|Apr precipitation mm=33.7|May precipitation mm=52.6|Jun precipitation mm=60.2|Jul precipitation mm=52.5|Aug precipitation mm=53.0|Sep precipitation mm=39.5|Oct precipitation mm=32.2|Nov precipitation mm=37.8|Dec precipitation mm=46.1|year precipitation mm=515.2|Jan sun=57.6|Feb sun=71.5|Mar sun=119.4|Apr sun=191.2|May sun=229.6|Jun sun=230.0|Jul sun=232.4|Aug sun=217.3|Sep sun=162.3|Oct sun=114.7|Nov sun=54.9|Dec sun=46.9|year sun=1727.6|Jan uv=1|Feb uv=1|Mar uv=2|Apr uv=4|May uv=5|Jun uv=6|Jul uv=6|Aug uv=5|Sep uv=4|Oct uv=2|Nov uv=1|Dec uv=0|source 1=[[DWD]]&lt;ref&gt;{{cite web
  |url = https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |title = Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte
  |access-date = 2019-06-12
  |archive-date = 12 June 2014
  |archive-url = https://web.archive.org/web/20140612043121/https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |url-status = live
  }}&lt;/ref&gt; at Weather Atlas&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|title=Berlin, Germany – Detailed climate information and monthly weather forecast|last=d.o.o|first=Yu Media Group|website=Weather Atlas|language=en|access-date=2019-07-02|archive-date=25 November 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211125121717/https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|location=Berlin ([[Tempelhof]]), elevation: {{convert|48|m|abbr=on|disp=or}}, 1971–2000 normals, extremes 1878–present|collapsed=y|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=15.5|Feb record high C=18.7|Mar record high C=24.8|Apr record high C=31.3|May record high C=35.5|Jun record high C=38.5|Jul record high C=38.1|Aug record high C=38.0|Sep record high C=34.2|Oct record high C=28.1|Nov record high C=20.5|Dec record high C=16.0|Jan high C=3.3|Feb high C=5.0|Mar high C=9.0|Apr high C=15.0|May high C=19.6|Jun high C=22.3|Jul high C=25.0|Aug high C=24.5|Sep high C=19.3|Oct high C=13.9|Nov high C=7.7|Dec high C=3.7|Jan mean C=0.6|Feb mean C=1.4|Mar mean C=4.8|Apr mean C=8.9|May mean C=14.3|Jun mean C=17.1|Jul mean C=19.2|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.5|Oct mean C=9.7|Nov mean C=4.7|Dec mean C=2.0|Jan low C=−1.9|Feb low C=−1.5|Mar low C=1.3|Apr low C=4.2|May low C=9.0|Jun low C=12.3|Jul low C=14.3|Aug low C=14.1|Sep low C=10.6|Oct low C=6.4|Nov low C=2.2|Dec low C=-0.4|Jan record low C=-23.1|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-8.1|May record low C=-4.0|Jun record low C=1.5|Jul record low C=6.1|Aug record low C=3.5|Sep record low C=-1.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.0|Dec record low C=-20.5|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=42.3|Feb precipitation mm=33.3|Mar precipitation mm=40.5|Apr precipitation mm=37.1|May precipitation mm=53.8|Jun precipitation mm=68.7|Jul precipitation mm=55.5|Aug precipitation mm=58.2|Sep precipitation mm=45.1|Oct precipitation mm=37.3|Nov precipitation mm=43.6|Dec precipitation mm=55.3|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=8.0|Mar precipitation days=9.1|Apr precipitation days=7.8|May precipitation days=8.9|Jun precipitation days=7.0|Jul precipitation days=7.0|Aug precipitation days=7.0|Sep precipitation days=7.8|Oct precipitation days=7.6|Nov precipitation days=9.6|Dec precipitation days=11.4|unit precipitation days=1.0 mm|source 1=[[World Meteorological Organization|WMO]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |title = World Weather Information Service&amp;nbsp;– Berlin |website = Worldweather.wmo.int |date = 5 October 2006 |access-date = 2012-04-07 |archive-date = 25 April 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130425001834/https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |url-status = bot: unknown }} April 25, 2013, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=[[Royal Netherlands Meteorological Institute|KNMI]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |title = Indices Data – Berlin/Tempelhof 2759 |access-date = 2019-05-13 |publisher = [[KNMI (institute)|KNMI]] |archive-date = 9 July 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20180709010608/https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |url-status = dead }}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|collapsed=y|metric first=y|single line=y|location=Berlin ([[Dahlem (Berlin)|Dahlem]]), {{convert|58|m|abbr=on|disp=or}}, 1961–1990 normals, extremes 1908–present{{NoteTag|Because the location of the [[weather station]] is furthest from the more densely urbanized region of Berlin and further away from the main [[Urban heat island|UHI]], its values will be somewhat higher, especially in the center and immediate regions.&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm Long-term Development of Selected Climate Parameters (Edition 2015)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308213004/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm |date=8 March 2021 }}, Berlin Environmental Atlas. ''Senate Department for Urban Development and Housing''. Retrieved January 30, 2019.&lt;/ref&gt;}}
&lt;!--in the order as it appears in the table, not all of the following data may be available, especially records and days of precipitation --&gt;|Jan record high C=15.2|Feb record high C=18.6|Mar record high C=25.1|Apr record high C=30.9|May record high C=33.3|Jun record high C=36.1|Jul record high C=37.9|Aug record high C=37.7|Sep record high C=34.2|Oct record high C=27.5|Nov record high C=19.5|Dec record high C=15.7|Jan mean C=-0.4|Feb mean C=0.6|Mar mean C=4.0|Apr mean C=8.4|May mean C=13.5|Jun mean C=16.7|Jul mean C=17.9|Aug mean C=17.2|Sep mean C=13.5|Oct mean C=9.3|Nov mean C=4.6|Dec mean C=1.2|Jan high C=1.8|Feb high C=3.5|Mar high C=7.9|Apr high C=13.1|May high C=18.6|Jun high C=21.8|Jul high C=23.1|Aug high C=22.8|Sep high C=18.7|Oct high C=13.3|Nov high C=7.0|Dec high C=3.2|Jan low C=-2.9|Feb low C=-2.2|Mar low C=0.5|Apr low C=3.9|May low C=8.2|Jun low C=11.4|Jul low C=12.9|Aug low C=12.4|Sep low C=9.4|Oct low C=5.9|Nov low C=2.1|Dec low C=-1.1|Jan record low C=-21.0|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-6.7|May record low C=-2.9|Jun record low C=0.8|Jul record low C=5.4|Aug record low C=4.7|Sep record low C=-0.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.1|Dec record low C=-20.2|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=43.0|Feb precipitation mm=37.0|Mar precipitation mm=38.0|Apr precipitation mm=42.0|May precipitation mm=55.0|Jun precipitation mm=71.0|Jul precipitation mm=53.0|Aug precipitation mm=65.0|Sep precipitation mm=46.0|Oct precipitation mm=36.0|Nov precipitation mm=50.0|Dec precipitation mm=55.0|Jan sun=45.4|Feb sun=72.3|Mar sun=122.0|Apr sun=157.7|May sun=221.6|Jun sun=220.9|Jul sun=217.9|Aug sun=210.2|Sep sun=156.3|Oct sun=110.9|Nov sun=52.4|Dec sun=37.4|unit precipitation days=1.0 mm|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=9.0|Mar precipitation days=8.0|Apr precipitation days=9.0|May precipitation days=10.0|Jun precipitation days=10.0|Jul precipitation days=9.0|Aug precipitation days=9.0|Sep precipitation days=9.0|Oct precipitation days=8.0|Nov precipitation days=10.0|Dec precipitation days=11.0|source 1=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]&lt;ref name=&quot;noaa&quot;&gt;{{cite web
| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/DL/10381.TXT
| title = Berlin (10381) – WMO Weather Station
| access-date = 2019-01-30
| publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]
}}{{dead link|date=June 2022|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}} [https://archive.org/details/19611990NormalsNOAABerlin Archived] January 30, 2019, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=Berliner Extremwerte&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |title = Berliner Extremwerte |access-date = 1 December 2014 |archive-date = 6 June 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200606191249/https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |url-status = live }}&lt;/ref&gt;}}

=== Tanawin ng lungsod ===
[[Talaksan:16-07-04-Abflug-Berlin-DSC_0122.jpg|thumb|Larawang panghimpapawid sa gitna ng Berlin na nagpapakita ng [[Lungsod Kanluran|City West]], [[Potsdamer Platz]], [[Alexanderplatz]], at ang [[Tiergarten (liwasan)|Tiergarten]]]]
Ang kasaysayan ng Berlin ay nag-iwan sa lungsod ng isang [[wiktionary:polycentric|polisentrikong]] pagkakaayos at isang napakaeklektikong hanay ng arkitektura at mga gusali. Ang hitsura ng lungsod ngayon ay higit na nahubog ng pangunahing papel na ginampanan nito sa kasaysayan ng Germany noong ika-20 siglo. Lahat ng pambansang pamahalaan na nakabase sa Berlin{{Spaced en dash}}ang Kaharian ng Prusya, ang Ikalawang Imperyong Aleman ng 1871, ang Republikang Weimar, Alemanyang Nazi, Silangang Alemanya, pati na rin ang muling pinagsamang Alemanya{{Spaced en dash}}nagpasimula ng mga ambisyosong programa sa muling pagtatayo, na ang bawat isa ay nagdaragdag ng sarili nitong natatanging estilo sa arkitektura ng lungsod.

Sinalanta ang Berlin ng mga [[Pambobomba sa Berlin noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pagsalakay sa himpapawid]], sunog, at labanan sa kalye noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at marami sa mga gusaling nakaligtas sa parehong Silangan at Kanluran ay giniba noong panahon pagkatapos ng digmaan. Karamihan sa demolisyong ito ay pinasimulan ng mga programa sa arkitektura ng munisipyo upang magtayo ng mga bagong distrito ng negosyo o tirahan at ang mga pangunahing arterya. Karamihan sa mga [[Palamuti (sining)|palamuti]] sa mga gusali bago ang digmaan ay nawasak kasunod ng mga [[Palamuti at krimen|makabagong dogma]], at sa parehong mga sistema pagkatapos ng digmaan, gayundin sa muling pinagsamang Berlin, maraming mahahalagang estrukturang pamana ang ang [[Rekonstruksiyon (arkitektura)|muling itinayo]], kabilang ang ''Forum Fridericianum'' kasama ang, [[Operang Estatal ng Berlin|Operang Estatal]] (1955), [[Palasyo ng Charlottenburg|Palasyo Charlottenburg]] (1957), ang mga monumental na gusali sa [[Gendarmenmarkt]] (dekada '80), [[Alte Komandantur|Kommandantur]] (2003), at gayundin ang proyekto sa muling pagtatayo ng mga barokong patsada ng [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]]. Maraming mga bagong gusali ang naging inspirasyon ng kanilang makasaysayang mga nauna o ang pangkalahatang klasikal na estilo ng Berlin, gaya ng [[Otel Adlon]].

Ang mga kumpol ng mga [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Berlin|tore]] ay tumaas sa iba't ibang lokasyon: [[Potsdamer Platz]], ang [[Lungsod Kanluran|City West]], at [[Alexanderplatz]], ang huling dalawa ay naglalarawan sa mga dating sentro ng Silangan at Kanlurang Berlin, na ang una ay kumakatawan sa isang bagong Berlin noong ika-21 siglo, na bumangon mula sa mga guho no-man's land ng Pader ng Berlin. Ang Berlin ay may lima sa nangungunang 50 [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Alemanya|pinakamataas na gusali]] sa Alemanya.

Mahigit sa sangkatlo ng sakop ng lungsod ay binubuo ng luntiang espasyo, kakahuyan, at tubig.&lt;ref name=&quot;gruen2&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang pangalawang pinakamalaking at pinakasikat na liwasan ng Berlin, ang [[Tiergarten (liwasan)|Großer Tiergarten]], ay matatagpuan sa gitna mismo ng lungsod. Sinasaklaw nito ang isang lugar na 210 ektarya at umaabot mula [[Himpilan ng tren ng Berlin Zoologischer Garten|Bahnhof Zoo]] sa City West hanggang sa [[Tarangkahang Brandenburgo]] sa silangan.

Kabilang sa mga tanyag na kalye, ang [[Unter den Linden]] at [[Friedrichstraße]] ay matatagpuan sa lumang sentro ng lungsod (at kasama sa dating Silangang Berlin). Ang ilan sa pangunahing kalye sa City West ay ang [[Kurfürstendamm]] (o pinaikling Ku´damm) at [[Kantstraße]].

=== Arkitektura ===
[[Talaksan:Gendarmenmarkt_Panorama.jpg|thumb|Panorama ng [[Gendarmenmarkt]], na nagpapakita ng [[Konzerthaus Berlin]], nasa gilid ng [[Neue Kirche, Berlin|Simbahang Aleman]] (kaliwa) at [[Katedral na Pranses, Berlin|Simbahang Pranses]] (kanan)]]
[[Talaksan:Berliner_Dom_seen_from_James_Simon_Park.jpg|thumb|Ang [[Katedral ng Berlin]] sa [[Pulo ng mga Museo]]]]
Ang [[Fernsehturm Berlin|Fernsehturm]] (tore ng TV) sa [[Alexanderplatz]] sa [[Mitte]] ay kabilang sa pinakamataas na estruktura sa Unyong Europeo sa {{Cvt|368|m}}. Itinayo noong 1969, makikita ito sa karamihan ng mga sentral na distrito ng Berlin. Ang lungsod ay makikita mula sa {{Convert|204|m|ft|-high}} palapag ng pagmamasid. Simula rito, ang [[Karl-Marx-Allee]] ay patungo sa silangan, isang abenida na may linya ng mga monumental na gusali ng tirahan, na dinisenyo sa istilong [[Arkitekturang Stalinista|Sosyalismong Klasisismo]]. Katabi ng lugar na ito ay ang [[Rotes Rathaus]] (Bulwagang Panlungsod), na may natatanging pulang-ladrilyong arkitektura nito. Sa harap nito ay ang [[Neptunbrunnen]], isang balong na nagtatampok ng mitolohikong pangkat ng mga [[Triton (mitolohiya)|Triton]], mga [[personipikasyon]] ng apat na pangunahing Prusong ilog, at [[Neptuno (mitolohiya)|Neptuno]] sa ibabaw nito.

Ang [[Tarangkahang Brandenburgo]] ay isang ikonikong tanawin ng Berlin at Alemanya; ito ay tumatayo bilang isang simbolo ng pangyayaring Europeo at ng pagkakaisa at kapayapaan. Ang [[gusaling Reichstag]] ay ang tradisyonal na luklukan ng Parlamentong Aleman. Hinubog muli ito ng arkitektrong Briton na si [[Norman Foster (arkitekto)|Norman Foster]] noong dekada '90 at nagtatampok ng salaming simboryo sa ibabaw ng pook ng pagpupulong, na nagbibigay-daan sa libreng pampublikong tanaw sa mga pinagdadausang parlamento at magagandang tanawin ng lungsod.

Ang [[Galeriyang East Side]] ay isang open-air na eksibisyong sining na direktang ipininta sa mga huling bahagi ng Pader ng Berlin. Ito ang pinakamalaking natitirang ebidensiya ng makasaysayang dibisyon ng lungsod.

Ang [[Gendarmenmarkt]] ay isang [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong liwasan]] sa Berlin, ang pangalan ay nagmula sa punong-tanggapan ng sikat na Gens d'armes regiment na matatagpuan dito noong ika-18 siglo. Dalawang katulad na disenyong katedral ang hangganan nito, ang [[Französischer Dom]] kasama ang platapormang pang-obserbasyon nito at ang [[Deutscher Dom]]. Ang Konzerthaus (Bulwagang Pangkonsiyerto), tahanan ng Orkestra Sinfonika ng Berlin, ay nakatayo sa pagitan ng dalawang katedral.
[[Talaksan:MJK_46430_Schloss_Charlottenburg.jpg|left|thumb|[[Palasyo Charlottenburg]]]]
[[Talaksan:Berlin_Hackesche_Höfe1.jpg|left|thumb|[[Hackesche Höfe]]]]
Ang [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Spree (ilog)|Ilog Spree]] ay naglalaman ng [[Berlin#Mga%20museo|limang museo]] na itinayo mula 1830 hanggang 1930 at isang [[Tala ng mga Pandaigdigang Pamanang Pook sa Alemanya|Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]]. Ang pagpapanumbalik at pagtatayo ng isang pangunahing lagusan sa lahat ng mga museo, pati na rin ang muling pagtatayo ng [[Stadtschloss, Berlin|Stadtschloss]] ay nagpapatuloy.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 June 2011 |title=Neumann: Stadtschloss wird teurer |trans-title=Neumann: Palace is getting more expensive |url=https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200703/https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=19 May 2010 |title=Das Pathos der Berliner Republik |trans-title=The pathos of the Berlin republic |url=https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200702/https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Gayundin sa pulo at sa tabi ng [[Lustgarten]] at palasyo ay ang [[Katedral ng Berlin]], ang ambisyosong pagtatangka ni emperador Guillermo II na lumikha ng Protestanteng karibal sa [[Basilika ni San Pedro]] sa Roma. Ang isang malaking kripta ay naglalaman ng mga labi ng ilan sa mga naunang Prusong maharlikang pamilya. Ang [[Katedral ni Santa Eduvigis]] ay ang Katoliko Romanong katedral ng Berlin.
[[Talaksan:Bikinihaus_Berlin-1210760.jpg|thumb|Ang [[Breitscheidplatz]] kasama ang [[Pang-alaalang Katedral ni Kaiser Guillermo]] ay ang sentro ng [[Lungsod Kanluran|City West]].]]
Ang [[Unter den Linden]] ay isang silangan–kanlurang abenidang nalilinyahan ng mga puno na mula sa Tarangkahang Brandenburgo hanggang sa pook ng dating Berliner Stadtschloss, at dating pangunahing promenada ng Berlin. Maraming Klasikong gusali ang nakahanay sa kalye, at naroon ang bahagi ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]]. Ang [[Friedrichstraße]] ay ang maalamat na kalye ng Berlin noong [[Ginintuang Dekada Beynte]]. Pinagsasama nito ang mga tradisyon ng ika-20 siglo sa modernong arkitektura ng Berlin ngayon.

Ang [[Potsdamer Platz]] ay isang buong kuwarto na binuo mula sa simula pagkatapos bumaba ang [[Pader ng Berlin|Pader]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Construction and redevelopment since 1990 |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080610103008/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |archive-date=10 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=Senate Department of Urban Development}}&lt;/ref&gt; Sa kanluran ng Potsdamer Platz ay ang Kulturforum, na naglalaman ng [[Gemäldegalerie, Berlin|Gemäldegalerie]], at nasa gilid ng [[Neue Nationalgalerie]] at ng [[Berliner Philharmonie]] . Ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], isang alaalang pang-[[Holokausto]], ay nasa hilaga.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ouroussoff |first=Nicolai |date=9 May 2005 |title=A Forest of Pillars, Recalling the Unimaginable |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2005/05/09/arts/design/09holo.html |access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang lugar sa paligid ng [[Hackescher Markt]] ay tahanan ng mga kulturang moda, na may 'di-mabilang na mga bilihan ng damit, club, bar, at galeriya. Kabilang dito ang [[Hackesche Höfe]], isang kalipunan ng mga gusali sa paligid ng ilang patyo, na muling itinayo noong 1996. Ang kalapit na [[Bagong Sinagoga, Berlin|Bagong Sinagoga]] ay ang sentro ng kultura ng mga Hudyo.

Ang [[Straße des 17. Juni]], na nagkokonekta sa Tarangkahang Brandenburgo at Ernst-Reuter-Platz, ay nagsisilbing gitnang silangan-kanlurang axis. Ang pangalan nito ay ginugunita ang mga [[Pag-aalsa noong 1953 sa Silangang Alemanya|pag-aalsa sa Silangang Berlin noong Hunyo 17, 1953]]. Humigit-kumulang sa kalahati mula sa Tarangkahang Brandenburgo ay ang Großer Stern, isang isla ng sirkulong trapiko kung saan matatagpuan ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin|Siegessäule]] (Haligi ng Tagumpay). Ang monumentong ito, na itinayo upang gunitain ang mga tagumpay ng Prusya, ay inilipat noong 1938–39 mula sa dati nitong posisyon sa harap ng Reichstag.

Ang [[Kurfürstendamm]] ay tahanan ng ilan sa mga mararangyang tindahan ng Berlin kung saan ang [[Pang-alaalang simbahan ni Kaiser Guillermo]] sa silangang dulo nito sa [[Breitscheidplatz]] . Ang simbahan ay nawasaknoonga Ikalawang Digmaang Pandaigdig at iniwang sira. Ang malapit sa Tauentzienstraße ay ang [[KaDeWe]], na sinasabing pinakamalaking department store sa kontinental na Europa. Ang [[Rathaus Schöneberg]], kung saan ginawa ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang tanyag na talumpating &quot;[[Ich bin ein Berliner]]!&quot; speech, ay nasa [[Tempelhof-Schöneberg]].

Kanluran ng sentro, ang [[Palasyo Bellevue, Alemanya|Palasyo Bellevue]] ay ang tirahan ng Pangulo ng Alemanya. Ang [[Palasyo Charlottenburg]], na nasunog noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay ang pinakamalaking makasaysayang palasyo sa Berlin.

Ang [[Funkturm Berlin]] ay isang {{Convert|150|m|ft|-tall}} lattice tore ng radyo sa pook fairground, na itinayo sa pagitan ng 1924 at 1926. Ito ang tanging toreng pang-obserbasyon na nakatayo sa mga insulator at may restawran {{Cvt|55|m}} at isang larangang pantanaw {{Cvt|126|m}} sa ibabaw ng lupa, na mapupuntahan ng elevator na may bintana.

Ang [[Oberbaumbrücke]] sa ibabaw ng ilog Spree ay ang pinakaikonikong tulay ng Berlin, na nag-uugnay sa pinagsama-samang mga boro ng [[Friedrichshain]] at [[Kreuzberg]]. Nagdadala ito ng mga sasakyan, tao, at linyang U1 ng [[Berlin U-Bahn]]. Ang tulay ay nakumpleto sa isang estilong [[ladrilyong gotiko]] noong 1896, na pinapalitan ang dating kahoy na tulay na may isang pang-itaas na daanan para sa U-Bahn. Ang gitnang bahagi ay giniba noong 1945 upang pigilan ang [[Hukbong Pula|Pulang Hukbo]] sa pagtawid. Pagkatapos ng digmaan, ang inayos na tulay ay nagsilbing [[Mga tawiran sa hangganan ng Berlin|checkpoint at tawiran sa hangganan]] sa pagitan ng mga sektor ng Sobyetiko at Amerikano, at kalaunan sa pagitan ng Silangan at Kanlurang Berlin. Noong kalagitnaan ng dekada '50, ito ay sarado sa mga sasakyan, at pagkatapos ng pagtatayo ng Pader ng Berlin noong 1961, ang trapiko ng tao ay mahigpit na pinaghigpitan. Kasunod ng muling pagsasama-samang Aleman, ang gitnang bahagi ay muling itinayo gamit ang isang kuwadrong asero, at ipinagpatuloy ang serbisyo ng U-Bahn noong 1995.

== Demograpiya ==
[[Talaksan:Berlin_population2.svg|left|thumb|Populasyon ng Berlin, 1880–2012]]
Sa pagtatapos ng 2018, ang lungsod-estado ng Berlin ay mayroong 3.75&amp;nbsp;milyong rehistradong naninirahan&lt;ref name=&quot;pop-detail3&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; sa isang lugar na {{Cvt|891.1|km2}}.  Ang densidad ng populasyon ng lungsod ay 4,206 na naninirahan bawat km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Ang Berlin ang [[Talaan ng mga pinakamalaking lungsod ng Unyong Europeo ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod|pinakamataong lungsod]] sa [[Unyong Europeo]]. Noong 2019, ang urbanong sakop ng Berlin ay may humigit-kumulang 4.5&amp;nbsp;milyong naninirahan. {{Magmula noong|2019}}  ang [[Kalakhang sonang urbano|gumaganang urbanong pook]] ay tahanan ng humigit-kumulang 5.2&amp;nbsp;milyong tao.&lt;ref&gt;[https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas, Eurostat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150903213351/https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en|date=3 September 2015}}.&lt;/ref&gt; Ang buong [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|rehiyon ng kabisera ng Berlin-Brandenburgo]] ay may populasyon na higit sa 6&amp;nbsp;milyon sa isang lugar na {{Cvt|30546|km2|0}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland: Berlin-Brandenburg |url=https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190817083458/https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |archive-date=17 August 2019 |access-date=6 February 2013 |website=www.deutsche-metropolregionen.org}}&lt;/ref&gt;{{Historical populations|1721|65300|1750|113289|1800|172132|1815|197717|1825|220277|1840|330230|1852|438958|1861|547571|1871|826341|1880|1122330|1890|1578794|1900|1888848|1910|2071257|1920|3879409|1925|4082778|1933|4221024|1939|4330640|1945|3064629|1950|3336026|1960|3274016|1970|3208719|1980|3048759|1990|3433695|2000|3382169|2010|3460725|53=2020|54=3664088}}Noong 2014, ang lungsod-estado na Berlin ay nagkaroon ng 37,368 buhay na panganak (+6.6%), isang rekord na bilang mula noong 1991. Ang bilang ng mga namatay ay 32,314. Halos 2.0&amp;nbsp;milyong kabahayan ang binilang sa lungsod. 54 porsiyento ng mga ito ay mga sambahayang iisa ang naninirahan. Mahigit sa 337,000 pamilya na may mga batang wala pang 18 taong gulang ang nanirahan sa Berlin. Noong 2014, ang kabeserang Aleman ay nagrehistro ng dagdag sa paglipat ng humigit-kumulang 40,000 katao.&lt;ref&gt;[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf statistics Berlin Brandenburg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315084534/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf|date=15 March 2016}}. www.statistik-berlin-brandenburg.de Retrieved 10 October 2016.&lt;/ref&gt;

=== Mga nasyonalidad ===
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;float:right;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |'''Mga residente ayon sa Pagkamamamayan''' &lt;small&gt;(31 Disyembre 2019)&lt;/small&gt; &lt;ref name=&quot;pop-detail6&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;
|-
!Bansa
!Populasyon
|-
|Kabuuang mga rehistradong residente
|3,769,495
|-
|{{Flag|Germany}}
|2,992,150
|-
|{{Flag|Turkey}}
|98,940
|-
|{{Flag|Poland}}
|56,573
|-
|{{Flag|Syria}}
|39,813
|-
|{{Flag|Italy}}
|31,573
|-
|{{Flag|Bulgaria}}
|30,824
|-
|{{Flag|Russia}}
|26,640
|-
|{{Flag|Romania}}
|24,264
|-
|{{Flag|United States}}
|22,694
|-
|{{Flag|Vietnam}}
|20,572
|-
|{{Flag|France}}
|20,223
|-
|{{Flag|Serbia}}
|20,109
|-
|{{Flag|United Kingdom}}
|16,751
|-
|{{Flag|Spain}}
|15,045
|-
|{{Flag|Greece}}
|14,625
|-
|{{Flag|Croatia}}
|14,430
|-
|{{Flag|India}}
|13,450
|-
|{{Flag|Ukraine}}
|13,410
|-
|{{Flag|Afghanistan}}
|13,301
|-
|{{Flag|China}}
|13,293
|-
|{{Flag|Bosnia and Herzegovina}}
|12,691
|-
|Iba pang Gitnang Silangan at Asya
|88,241
|-
|Ibang Europa
|80,807
|-
|Africa
|36,414
|-
|Iba pang mga America
|27,491
|-
|Oceania at [[Antarctica]]
|5,651
|-
|Walang estado o Hindi Malinaw
|24,184
|}
Ang pambansa at pandaigdigang paglipat sa lungsod ay may mahabang kasaysayan. Noong 1685, pagkatapos ng pagpapawalang-bisa ng [[Kautusan ng Nantes]] sa Pransiya, tumugon ang lungsod sa pamamagitan ng [[Kautusan ng Potsdam]], na ginagarantiyahan ang kalayaan sa relihiyon at katayuang walang buwis sa mga Pranses na Huguenot na bakwit sa loob ng sampung taon. Ang [[Batas ng Kalakhang Berlin]] noong 1920 ay nagsama ng maraming suburb at nakapalibot na mga lungsod ng Berlin. Binuo nito ang karamihan sa teritoryo na binubuo ng modernong Berlin at pinalaki ang populasyon mula sa 1.9&amp;nbsp;milyon hanggang 4&amp;nbsp;milyon.

Ang aktibong imigrasyon at asilo na politika sa Kanlurang Berlin ay naghudyat ng mga alon ng imigrasyon noong dekada '60 at '70. Ang Berlin ay tahanan ng hindi bababa sa 180,000 residenteng [[Mga Turko|Turko]] at [[Mga Turko sa Alemanya|Turko-Aleman]],&lt;ref name=&quot;pop-detail4&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; na ginagawa itong pinakamalaking komunidad ng Turko sa labas ng Turkiya. Noong dekada '90 ang ''Aussiedlergesetze ay'' nagbigay-daan sa imigrasyon sa Alemanya ng ilang residente mula sa dating [[Unyong Sobyetiko]]. Sa ngayon, ang mga etnikong [[Kasaysayan ng mga Aleman sa Rusya, Ukranya, at Unyong Sobyetiko|Aleman]] mula sa mga bansa ng dating Unyong Sobyetiko ang bumubuo sa pinakamalaking bahagi ng komunidad na nagsasalita ng Ruso.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Dmitry Bulgakov |date=11 March 2001 |title=Berlin is speaking Russians' language |url=https://www.russiajournal.com/node/4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130406142034/https://www.russiajournal.com/node/4653 |archive-date=6 April 2013 |access-date=10 February 2013 |publisher=Russiajournal.com}}&lt;/ref&gt; Ang huling dekada ay nakaranas ng pagdagsa mula sa iba't ibang bansa sa Kanluran at ilang rehiyon sa Africa.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Heilwagen |first=Oliver |date=28 October 2001 |title=Berlin wird farbiger. Die Afrikaner kommen – Nachrichten Welt am Sonntag – Welt Online |language=de |work=Die Welt |url=https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |url-status=live |access-date=2 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110515022639/https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |archive-date=15 May 2011}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagi ng mga imigranteng Aprikano ay nanirahan sa [[Afrikanisches Viertel]].&lt;ref&gt;{{cite press release|author=&lt;!--Staff writer(s); no by-line.--&gt;|date=6 February 2009|title=Zweites Afrika-Magazin &quot;Afrikanisches Viertel&quot; erschienen Bezirksbürgermeister Dr. Christian Hanke ist Schirmherr|url=https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|location=Berlin|publisher=berlin.de|access-date=27 September 2016|archive-date=21 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141021050530/https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang mga batang Aleman, EU-Europeo, at Israeli ay nanirahan na rin sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=12 December 2014 |title=Hummus in the Prenzlauer Berg |url=https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |url-status=live |journal=The Jewish Week |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230010937/https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |archive-date=30 December 2014 |access-date=29 December 2014}}&lt;/ref&gt;

Noong Disyembre 2019, mayroong 777,345 na rehistradong residente ng dayuhang nasyonalidad at dagdag pang 542,975 mamamayang Aleman na may &quot;pinanggalingang imgrante&quot; ''(Migrationshintergrund, MH)'',&lt;ref name=&quot;pop-detail5&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; ibig-sabihin sila o ang isa sa kanilang mga magulang ay nandayuhan sa Alemanya pagkatapos ng 1955. Ang mga dayuhang residente ng Berlin ay nagmula sa mga 190 bansa.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 February 2011 |title=457 000 Ausländer aus 190 Staaten in Berlin gemeldet |trans-title=457,000 Foreigners from 190 Countries Registered in Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190428201553/https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |archive-date=28 April 2019 |access-date=28 April 2019 |website=[[Berliner Morgenpost]] |language=de}}&lt;/ref&gt; 48 porsiyento ng mga residenteng wala pang 15 taong gulang ay may pinagmulang imigrante.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fast jeder Dritte in Berlin hat einen Migrationshintergrund |url=https://www.rbb-online.de/politik/beitrag/2017/05/migrationshintergrund-berlin-jeder-dritte.html |website=www.rbb-online.de}}{{Dead link|date=December 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin noong 2009 ay tinatayang mayroong 100,000 hanggang 250,000 hindi rehistradong mga naninirahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Von Andrea Dernbach |date=23 February 2009 |title=Migration: Berlin will illegalen Einwanderern helfen – Deutschland – Politik – Tagesspiegel |work=Der Tagesspiegel Online |publisher=Tagesspiegel.de |url=https://www.tagesspiegel.de/politik/deutschland/berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |url-status=live |access-date=15 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131251/https://www.tagesspiegel.de/politik/migration-berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang mga Boro ng Berlin na may malaking bilang ng mga migrante o populasyon na ipinanganak sa ibang bansa ay ang [[Mitte]], [[Neukölln]], at [[Friedrichshain-Kreuzberg]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 September 2016 |title=Zahl der Ausländer in Berlin steigt auf Rekordhoch |url=https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170804053354/https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |archive-date=4 August 2017 |access-date=13 June 2017 |website=jungefreiheit.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

Mayroong higit sa 20 hindi katutubong komunidad na may populasyong hindi bababa sa 10,000 katao, kabilang ang mga [[Mga Turko sa Berlin|Turko]], Polako, Ruso, Lebanes, Palestino, Serbio, Italyano, Indiyano, Bosnio, [[Pamayanang Biyetnames ng Berlin|Biyetnames]], Amerikano, Rumano, Bulgari, Croata, Tsino, Austriako, Ukrano, Pranses, Briton, Españo, Israeli, Thai, Irani, Ehipsiyo, at Siryo na mga komunidad.

=== Mga wika ===
Ang Aleman ay ang opisyal at nangingibabaw na sinasalitang wika sa Berlin. Ito ay isang [[Mga wikang Kanlurang Aleman|wikang Kanlurang Aleman]] na nagmula ang karamihan ng bokabularyo nito mula sa sangay ng Aleman ng pamilya ng wikang [[Mga wikang Indo-Europeo|Indo-Europeo]]. Ang Aleman ay isa sa 24 na wika ng Unyong Europeo,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=European Commission |title=Official Languages |url=https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140926004848/https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |archive-date=26 September 2014 |access-date=29 July 2014}}&lt;/ref&gt; at isa sa tatlong [[wikang pantrabaho]] ng [[Komisyong Europeo]].

Ang Berlinerisch o Berlinisch ay hindi isang diyalekto sa lingguwistika. Ito ay sinasalita sa Berlin at sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|nakapaligid na kalakhang pook]]. Nagmula ito sa isang [[Diyalektong Brandeburges|Brandeburges]] na varyant. Ang diyalekto ay nakikita na ngayon na mas katulad ng isang [[sosyolekto]], higit sa lahat sa pamamagitan ng pagtaas ng imigrasyon at mga uso sa mga edukadong populasyon na magsalita ng [[karaniwang Aleman]] sa pang-araw-araw na buhay.

Ang pinakakaraniwang ginagamit na wikang banyaga sa Berlin ay Turko, Polako, Ingles, Persa, Arabe, Italyano, Bulgaro, Ruso, Rumano, Kurdo, Serbo-Croata, Pranses, Español, at Biyentames. Mas madalas na naririnig ang Truko, Arabe, Kurdo, at Serbo-Croata sa kanlurang bahagi dahil sa malalaking komunidad ng Gitnang Silangan at dating Yugoslavia. Ang Polako, Ingles, Ruso, at Biyetnames ay may mas maraming katutubong nagsasalita sa Silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2010 |title=Studie – Zwei Millionen Berliner sprechen mindestens zwei Sprachen – Wirtschaft – Berliner Morgenpost – Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522160634/https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |archive-date=22 May 2011 |access-date=2 June 2011 |publisher=Morgenpost.de}}&lt;/ref&gt;

=== Relihiyon ===
Ayon sa senso noong 2011, humigit-kumulang 37 porsiyento ng populasyon ang nag-ulat na mga miyembro ng isang legal na kinikilalang simbahan o relihiyosong organisasyon. Ang iba ay hindi kabilang sa naturang organisasyon, o walang impormasyong makukuha hinggil sa kanila.&lt;ref name=&quot;Census 2011&quot;&gt;{{Cite web |title=Zensus 2011 – Bevölkerung und Haushalte – Bundesland Berlin |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193809/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |archive-date=3 March 2016 |access-date=23 February 2019 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=6–7 |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang pinakamalaking relihiyong denominasyon na naitala noong 2010 ay ang [[Protestantismo|Protestanteng]] [[Landeskirche|rehiyonal na samahang simbahan]] —ang [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandenburgo-Mataas na Lusacia Silesiana]] (EKBO) —isang [[Iisa at nagkakaisang simbahan|nagkakaisang simbahan]]. Ang EKBO ay miyembro ng [[Simbahang Ebanghelika sa Alemanya|Simbahang Ebanghelika sa Alemanya (EKD)]] at [[Union Evangelischer Kirchen|Union Evangelischer Kirchen (UEK)]]. Ayon sa EKBO, ang kanilang kasapian ay umabot sa 18.7 porsyento ng lokal na populasyon, habang ang [[Simbahang Katolikong Romano]] ay mayroong 9.1 porsyento ng mga residenteng nakarehistro bilang mga miyembro nito.&lt;ref name=&quot;kirchenmitglieder2010&quot;&gt;{{Cite web |date=November 2011 |title=Kirchenmitgliederzahlen am 31.12.2010 |trans-title=Church membership on 31 December 2010 |url=https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209204513/https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |archive-date=9 February 2018 |access-date=10 March 2012 |publisher=[[Evangelical Church in Germany]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Humigit-kumulang 2.7% ng populasyon ang nakikilala sa iba pang mga denominasyong Kristiyano (karamihan sa [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Silangang Ortodokso]], ngunit iba't ibang mga Protestante rin).&lt;ref name=&quot;klStatistik2010&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ayon sa rehistro ng mga residente ng Berlin, noong 2018, 14.9 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Ebanghelika, at 8.5 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Katolika.&lt;ref name=&quot;pop-detail7&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang gobyerno ay nagpapanatili ng rehistro ng mga miyembro ng mga simbahang ito para sa mga layunin ng buwis, dahil kinokolekta nito ang [[buwis sa simbahan]] sa ngalan ng mga simbahan. Hindi ito nag-iingat ng mga rekord ng mga miyembro ng ibang relihiyosong organisasyon na maaaring mangolekta ng kanilang sariling buwis sa simbahan, sa ganitong paraan.

Noong 2009, humigit-kumulang 249,000 [[Muslim]] ang iniulat ng [[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|Tanggapan ng Estadistika]] na mga miyembro ng mga Masjid at Islamikong relihiyosong organisasyon sa Berlin,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Statistisches Jahrbuch für Berlin 2010 |trans-title=Statistical yearbook for Berlin 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121120202750/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |archive-date=20 November 2012 |access-date=10 February 2013 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; habang noong 2016, tinatantya ng pahayagang ''[[Der Tagesspiegel]]'' na humigit-kumulang 350,000 Muslim ang nag-obserba ng [[Ramadan]] sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212013247/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 December 2019}}&lt;/ref&gt; Noong 2019, humigit-kumulang 437,000 rehistradong residente, 11.6% ng kabuuan, ang nag-ulat na mayroong pinanggalingan sa paglilipat mula sa isa sa mga [[Mga miyembrong estado ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko|estadong Miyembro ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko]].&lt;ref name=&quot;pop-detail8&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |language=de |trans-title=Ramadan in refugee camps and schools in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170712125538/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 July 2017}}&lt;/ref&gt; Sa pagitan ng 1992 at 2011 halos dumoble ang populasyon ng Muslim.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Schupelius |first=Gunnar |date=28 May 2015 |title=Wird der Islam künftig die stärkste Religion in Berlin sein? |work=[[Berliner Zeitung]] |url=https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170603092248/https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |archive-date=3 June 2017}}&lt;/ref&gt;

Humigit-kumulang 0.9% ng mga Berlines ay kabilang sa ibang mga relihiyon. Sa tinatayang populasyon na 30,000–45,000 na mga residenteng Hudyo,&lt;ref name=&quot;The Boston Globe 2014-11-01&quot;&gt;{{Cite web |last=Ross |first=Mike |date=1 November 2014 |title=In Germany, a Jewish community now thrives |url=https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222235631/https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |archive-date=22 December 2016 |access-date=19 August 2016 |website=[[The Boston Globe]]}}&lt;/ref&gt; humigit-kumulang 12,000 ang mga rehistradong miyembro ng mga relihiyosong organisasyon.&lt;ref name=&quot;klStatistik20102&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang Berlin ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Berlin|Katoliko Romanong arsobispo ng Berlin]] at ang nahalal na tagapangulo ng [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandenburgo-Mataas na Lusacia Silesiana|EKBO]] ay pinamagatang obispo ng EKBO. Higit pa rito, ang Berlin ay ang luklukan ng maraming mga Ortodoksong katedral, tulad ng Katedral ni San Boris ang Bautista, isa sa dalawang luklukan ng [[Simbahang Bulgarong Ortodokso|Bulgarong Ortodokso]] na Diyosesis ng Kanluran at Gitnang Europa, at ang Katedral ng Muling Pagkabuhay ni Kristo ng Diyosesis ng Berlin (Patriarkado ng Moscow).

{{multiple image|align=right|perrow=2|total_width=400|width1=500|width2=500|width3=500|width4=500|height1=350|height2=350|height3=350|height4=350|image1=Berliner Dom - panoramio (20).jpg|image2=NeueSynagogue.JPG|image3=2020-04-16 P4160889 St.Hedwigs-Kathedrale, Bebelplatz.jpg|image4=Şehitlik mosque Berlin by ZUFAr.jpg|footer=Paikot pa kanan mula sa taas pakaliwa: [[Katedral ng Berlin]], [[Bagong Sinagoga (Berlin)|Bagong Sinagoga]], Moske Şehitli, at [[Katedral ni Santa Eduvigis]]}}

Ang mga mananampalataya ng iba't ibang relihiyon at denominasyon ay nagpapanatili ng maraming [[Listahan ng mga lugar ng pagsamba sa Berlin|lugar ng pagsamba sa Berlin]]. Ang [[Malayang Simbahang Ebangheliko-Luterano]] ay may walong parokya na may iba't ibang laki sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lutheran Diocese Berlin-Brandenburg |url=https://www.selk-berlin.de/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328152944/https://www.selk-berlin.de/ |archive-date=28 March 2008 |access-date=19 August 2008 |publisher=Selbständige Evangelisch-Lutherische Kirche}}&lt;/ref&gt; Mayroong 36 na kongregasyong [[Mga Bautista|Bautista]] (sa loob [[Samahan ng mga Ebanghelikong Malayang Simbahang Kongregasyon sa Alemanya]]), 29 [[Bagong Apostolikong Simbahan]], 15 [[Nagkakaisang Metodistang Simbahan|Nagkakaisang Metodista]] na simbahan, walong Malayang Ebanghelika na Kongregasyon, apat na [[Simbahan ni Kristo, Siyentipiko]] (una, iklawa, ikatlo, at ikalabing-anim), anim mga kongregasyon ng [[Ang Simbahan ni Jesucristo ng mga Banal sa mga Huling Araw]], isang [[Lumang Simbahang Katoliko|Lumang Simbahan]], at isang [[Anglikanismo|Anglicanong]] simbahan sa Berlin. Ang Berlin ay may higit sa 80 moske,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's mosques |url=https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093250/https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |archive-date=11 November 2018 |access-date=11 November 2018 |publisher=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; sampung sinagoga,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Keller |first=Claudia |date=10 November 2013 |title=Berlins jüdische Gotteshäuser vor der Pogromnacht 1938: Untergang einer religiösen Vielfalt |language=de |trans-title=Berlin's jewish places of worship before the Pogromnacht 1938: Decline of a religious diversity |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |url-status=live |access-date=11 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093246/https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |archive-date=11 November 2018 |quote=Von den weit mehr als 100 jüdischen Gotteshäusern sind gerade einmal zehn übrig geblieben. (in english: Of the far more than 100 synagogues, only ten are left.)}}&lt;/ref&gt; at dalawang templong [[Budismo|Budista]].

== Gobyerno at politika ==

=== Estadong lungsod ===
[[Talaksan:Rotes_Rathaus.jpg|left|thumb|[[Rotes Rathaus]] (''Pulang Munisipyo''), luklukan ng Senado at Alkalde ng Berlin.]]
Mula noong [[Muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa]] noong Oktubre 3, 1990, ang Berlin ay isa sa tatlong [[Länder ng Alemanya|estadong lungsod sa Alemanya]] na kabilang sa kasalukuyang 16 na estado ng Alemanya. Ang [[Abgeordnetenhaus ng Berlin|Kapulungan ng mga Kinatawan]] (''Abgeordnetenhaus'') ay kumakatawan bilang parlamento ng lungsod at estado, na mayroong 141 na luklukan. Ang ehekutibong tanggapan ng Berlin ay ang [[Senado ng Berlin]] (''Senat von Berlin''). Binubuo ang Senado ng [[Talaan ng mga alkalde ng Berlin|Namamahalang Alkalde]] (''Regierender Bürgermeister''), at hanggang sampung senador na may hawak na ministeryal na posisyon, dalawa sa kanila ang may hawak na titulong &quot;Alkalde&quot; (''Bürgermeister'') bilang kinatawan ng Namamahalang Alkalde.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2016-11-01 |title=Verfassung von Berlin – Abschnitt IV: Die Regierung |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201008025644/https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |archive-date=8 October 2020 |access-date=2020-10-02 |website=www.berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang kabuuang taunang badyet ng estado ng Berlin noong 2015 ay lumampas sa €24.5 ($30.0) bilyon kabilang ang surplus sa badyet na €205 ($240) milyon.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berliner Haushalt Finanzsenator bleibt trotz sprudelnder Steuereinnahmen vorsichtig |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/berliner-haushalt-finanzsenator-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-24702234 |url-status=live |access-date=20 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131248/https://www.berliner-zeitung.de/sport-leidenschaft/berliner-haushalt-finanzsenator-kollatz-ahnen-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-li.6132?pid=true |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang estado ay nagmamay-ari ng malawak na pag-aari, kabilang ang mga gusaling pang-administratibo at pamahalaan, mga kompanya ng real estate, pati na rin ang mga stake sa Estadio Olimpiko, mga paliguan, mga kompanya ng pabahay, at maraming mga pampublikong negosyo at mga subsidiyaryo na kompanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2017 |title=Vermögen |trans-title=Assets |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190928151604/https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |archive-date=28 September 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 September 2019 |title=Beteiligungen des Landes Berlin |trans-title=Holdings of the State of Berlin |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219070001/https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |archive-date=19 December 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Hawak ng [[Partido Sosyo-Demokratiko ng Alemanya|Partido Sosyo-Demokratiko]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'' o SPD) at ng [[Ang Kaliwa (Alemanya)|Kaliwa]] (Die Linke) ang pamahalaang lungsod pagkatapos ng [[Halalan estatal ng Berlin, 2001|halalang estatal noong 2001]] at nanalo ng isa pang termino sa [[Halalang estatal ng Berlin, 2006|halalang estatal noong 2006]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin state election, 2006 |url=https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323161037/https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |archive-date=23 March 2012 |access-date=17 August 2008 |website=Der Landeswahlleiter für Berlin |language=de}}&lt;/ref&gt; Mula noong [[Halalang estatal ng Berlin, 2016|halalang estatal noong 2016]], nagkaroon ng koalisyon sa pagitan ng Partido Sosyo-Demokratiko, mga Lunti, at Kaliwa.

Ang Namumunong Alkalde ay magkasabay na Panginoong Alkalde ng Lungsod ng Berlin (''Oberbürgermeister der Stadt'') at Ministro na Pangulo ng Estado ng Berlin (''Ministerpräsident des Bundeslandes''). Ang tanggapan ng Namamahalang Alkalde ay nasa [[Rotes Rathaus|Rotes Rathaus (Pulang Munisipyo)]]. Mula noong 2014 ang tanggapang ito ay hawak ni [[Michael Müller (politiko, ipinanganak noong 1964)|Michael Müller]] ng mga Sosyo-Demokratiko.&lt;ref&gt;{{Cite magazine|magazine=[[Time (magazine)|Time Europe]]}}&lt;/ref&gt;

=== Mga boro ===
[[Talaksan:Berlin_Subdivisions.svg|right|thumb|[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|12 boro ng Berlin at ang kanilang 96 na kapitbahayan]]]]
Ang Berlin ay nahahati sa 12 boro o distrito (''Bezirke''). Ang bawat boro ay may ilang mga subdistrito o mga kapitbahayan (''Ortsteile''), na nag-ugat sa mas matatandang munisipalidad na nauna sa pagbuo ng Kalakhang Berlin noong Oktubre 1, 1920. Ang mga subdistritong ito ay naging urbanisado at isinama sa lungsod nang maglaon. Maraming residente ang lubos na nakikilala sa kanilang mga kapitbahayan, na kolokyal na tinatawag na ''[[Kiez]]''. Sa kasalukuyan, ang Berlin ay binubuo ng 96 na mga subdistrito, na karaniwang binubuo ng ilang mas maliliit na pook residensiyal o kuwarto.

Ang bawat borough ay pinamamahalaan ng isang sangguniang pamboro (''Bezirksamt'') na binubuo ng limang konsehal (''Bezirksstadträte'') kasama ang alkalde ng boro (''Bezirksbürgermeister''). Ang konseho ay inihahalal ng asamblea ng boro (''Bezirksverordnetenversammlung''). Gayunpaman, ang mga indibidwal na boro ay hindi mga independiyenteng munisipalidad, ngunit nasa ilalim ng Senado ng Berlin. Ang mga alkalde ng boro ay bumubuo sa konseho ng mga alkalde (''Rat der Bürgermeister''), na pinamumunuan ng Namamahalang Alkalde ng lungsod at nagpapayo sa Senado. Ang mga kapitbahayan ay walang mga lokal na katawan ng pamahalaan.

=== Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod ===
Ang Berlin ay nagpapanatili ng opisyal na pakikipagsosyo sa 17 lungsod.&lt;ref name=&quot;Berlintwins&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt; Ang [[Kakambal na lungsod|pagkakambal ng lungsod]] sa pagitan ng Berlin at iba pang mga lungsod ay nagsimula sa kapatid nitong lungsod na Los Angeles noong 1967. Kinansela ang mga pagsosyo ng Silangang Berlin sa panahon ng muling pag-iisa ng Alemanya ngunit kalaunan ay bahagyang muling itinatag. Ang mga pakikipagsosyo ng Kanlurang Berlin ay dati nang pinaghihigpitan sa antas ng boro. Noong panahon ng Digmaang Malamig, ang mga partnership ay sumasalamin sa iba't ibang hanayan ng kapangyarihan, kung saan ang Kanlurang Berlin ay nakikipagsosyo sa mga kabesera sa Kanluraning Mundo at Silangang Berlin na karamihan ay nakikipagsosyo sa mga lungsod mula sa [[Pakto ng Barsobya]] at mga kaalyado nito.

Mayroong ilang magkasanib na proyekto sa maraming iba pang mga lungsod, tulad ng [[Beirut]], Belgrade, São Paulo, [[Copenhague]], Helsinki, [[Amsterdam]], [[Johannesburg]], [[Mumbai]], Oslo, [[Hanoi]], Shanghai, [[Seoul]], [[Sopiya|Sofia]], [[Sydney]], Lungsod ng New York, at [[Viena]]. Lumalahok ang Berlin sa mga pandaigdigang asosasyon ng lungsod gaya ng Samahan ng mga Kabesera ng Unyong Europeo, Eurocities, Ugnayan ng mga mga Europeong Lungsod ng Kultura, Metropolis, Pagpupulong Kumperensiya ng mga Pangunahing Lungsod ng Mundo, at Kumperensiya ng mga Kabeserang Lungsod ng Mundo.

Ang Berlin ay kakambal sa:&lt;ref name=&quot;Berlintwins2&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt;{{div col|colwidth=20em}}
*Los Angeles, Estados Unidos (1967)
&lt;!--Paris - not twinning, does not consider Berlin as its twin town--&gt;
*[[Madrid]], España (1988)
*[[Istanbul]], Turkiya (1989)
*[[Warsaw]], Polonya (1991)
*Moscow, Rusya (1991)
*[[Bruselas]], Belhika (1992)
*[[Budapest]], Unggarya (1992)
*[[Tashkent]], Uzbekistan (1993)
*[[Lungsod Mehiko]], Mehiko (1993)
*[[Jakarta]], Indonesia (1993)
*Beijing, Tsina (1994)
*Tokyo, Hapon (1994)
*[[Buenos Aires]], Arhentina (1994)
*[[Praga]], Republikang Tseko (1995)
*[[Windhoek]], Namibia (2000)
*Londres, Nagkakaisang Kaharian (2000)
{{div col end}}Mula noong 1987, ang Berlin ay mayroon ding opisyal na pakikipagsosyo sa Paris, Pransiya. Ang bawat boro ng Berlin ay nagtatag din ng sarili nitong kambal na bayan. Halimbawa, ang borough ng [[Friedrichshain-Kreuzberg]] ay may pagsosyo sa Israeling lungsod ng [[Kiryat Yam]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Städtepartnerschaftsverein Friedrichshain-Kreuzberg e. V. |url=https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210309000305/https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |archive-date=9 March 2021 |access-date=8 February 2021 |website=berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Ekonomiya ==
[[Talaksan:Berlin_Mitte_by_night.JPG|left|thumb|Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[ekosistema ng startup]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Europe's New Start-Up Capital |url=https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331043259/https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |archive-date=31 March 2016 |access-date=27 March 2016 |website=Credit Suisse}}&lt;/ref&gt;]]
Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;City of Design&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[startup ecosystem]]. 

Noong 2018, ang GDP ng Berlin ay umabot sa €147&amp;nbsp;bilyon, isang pagtaas ng 3.1% kumpara sa nakaraang taon.  Ang ekonomiya ng Berlin ay pinangungunahan ng [[Tersyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na may humigit-kumulang 84% ng lahat ng kompanya na nagnenegosyo sa mga serbisyo. Noong 2015, ang kabuuang lakas-paggawa sa Berlin ay 1.85&amp;nbsp;milyon. Ang tantos ng walang trabaho ay umabot sa 24 na taon na mababang noong Nobyembre 2015 at tumayo sa 10.0%.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin hat so wenig Arbeitslose wie seit 24 Jahren nicht |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |url-status=live |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151203224849/https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |archive-date=3 December 2015}}&lt;/ref&gt; Mula 2012 hanggang 2015, ang Berlin, bilang isang estado ng Aleman, ay may pinakamataas na taunang tantos ng paglago ng trabaho. Humigit-kumulang 130,000 trabaho ang naidagdag sa panahong ito.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=28 January 2015 |title=In Berlin gibt es so viele Beschäftigte wie nie zuvor |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |url-status=live |access-date=16 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224010722/https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |archive-date=24 February 2016}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa mahahalagang sektor ng ekonomiya sa Berlin ang mga agham pambuhay, transportasyon, impormasyon at mga teknolohiya sa komunikasyon, media at musika, pananalastas at disenyo, bioteknolohiya, mga serbisyong pangkapaligiran, konstruksiyon, e-komersiyo, retail, negosyo sa hotel, at inhinyeriyang medikal.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=21 September 2006 |title=Poor but sexy |work=The Economist |url=https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |url-status=live |access-date=19 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622201720/https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |archive-date=22 June 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang pananaliksik at pag-unlad ay may kahalagahang pang-ekonomiya para sa lungsod.&lt;ref name=&quot;factsheet&quot;&gt;{{Cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Maraming malalaking korporasyon tulad ng Volkswagen, Pfizer, at SAP ang nagpapatakbo ng mga laboratoryong pang-inobasyon sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Immer mehr Konzerne suchen den Spirit Berlins |publisher=Berliner Morgenpost |url=https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |url-status=live |access-date=13 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170116150546/https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |archive-date=16 January 2017}}&lt;/ref&gt; Ang Science and Business Park sa Adlershof ay ang pinakamalaking parke ng teknolohiya sa Alemanya na sinusukat ng kita. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Science and Technology Park Berlin-Adlershof |url=https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117042743/https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |archive-date=17 January 2017 |access-date=13 January 2017 |website=Berlin Adlershof: Facts and Figures |publisher=Adlershof}}&lt;/ref&gt; Sa loob ng [[Eurozone]], ang Berlin ay naging sentro para sa paglipat ng negosyo at internasyonal na [[Pamumuhunan (macroeconomics)|pamumuhunan]].&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Global Cities Investment Monitor 2012 |publisher=KPMG |url=https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |url-status=live |access-date=28 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102003006/https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |archive-date=2 November 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote nach Bundesländern in Deutschland 2018 {{!}} Statista |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210627171657/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |archive-date=27 June 2021 |access-date=13 November 2018 |website=Statista |language=de}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Taon &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote in Berlin bis 2018 |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211194253/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |archive-date=11 December 2019 |access-date=11 December 2019 |website=Statista}}&lt;/ref&gt;
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
!2019
|-
|Tantos ng walang trabaho sa %
|15.8
|16.1
|16.9
|18.1
|17.7
|19.0
|17.5
|15.5
|13.8
|14.0
|13.6
|13.3
|12.3
|11.7
|11.1
|10.7
|9.8
|9.0
|8.1
|7.8
|}

== Edukasyon at Pananaliksik ==
{{Pangunahin|Edukasyon sa Berlin}}[[Talaksan:Berlin-Mitte_Humboldt-Uni_05-2014.jpg|right|thumb|Ang [[Unibersidad ng Berlin Humboldt]] ay kaugnay sa 57 nagwagi sa Gantimpalang Nobel.]]
{{Magmula noong|2014}}, ang Berlin ay may 878 na paaralan, na nagtuturo sa 340,658 mag-aaral sa 13,727 klase, at 56,787 nagsasanay sa mga negosyo at saanman.&lt;ref name=&quot;factsheet22&quot;&gt;{{cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay may 6 na taong programa sa primaryang edukasyon. Pagkatapos matapos ang elementarya, magpapatuloy ang mga mag-aaral sa ''Sekundarschule'' (isang komprehensibong paaralan) o ''Gymnasium'' (paaralan para sa paghahanda sa kolehiyo). Ang Berlin ay may natatanging na programa sa paaralang bilingual sa ''Europaschule'', kung saan tinuturuan ang mga bata ng kurikulum sa Alemanya at isang wikang banyaga, simula sa elementarya at magpapatuloy sa mataas na paaralan.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Jahrgangsstufe Null |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080520234625/https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |archive-date=20 May 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[Der Tagesspiegel]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang [[Französisches Gymnasium Berlin]], na itinatag noong 1689 upang turuan ang mga anak ng bakwit na Huguenot, ay nag-aalok ng pagtuturo (Aleman/Pranses).&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Geschichte des Französischen Gymnasiums |url=https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615205603/https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |archive-date=15 June 2008 |access-date=17 August 2008 |website=Französisches Gymnasium Lycée Français Berlin |language=de, fr}}&lt;/ref&gt; Ang [[Paaralang John F. Kennedy, Berlin|Paaralang John F. Kennedy]], isang bilingweng Aleman–Ingles na pampublikong paaralan sa [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]], ay partikular na tanyag sa mga anak ng mga diplomat at komunidad ng ekspatriado na nagsasalita ng Ingles. 82 {{Lang|de|Gymnasien}} ang nagtutro ng [[Wikang Latin|Latin]] &lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 March 2013 |title=Latein an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/latein |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171004133934/https://www.gymnasium-berlin.net/latein |archive-date=4 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt; at 8 ang nagtuturo ng [[Wikang Sinaunang Griyego|Sinaunang Griyego]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 March 2013 |title=Alt-Griechisch an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012215308/https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |archive-date=12 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Kultura ==
[[Talaksan:Alte_Nationalgalerie_abends_(Zuschnitt).jpg|thumb|200x200px|Ang [[Alte Nationalgalerie]] ay bahagi ng [[Pulo ng mga Museo]], isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook|Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO]].]]
[[Talaksan:Cafe_am_Holzmarkt,_River_Spree,_Berlin_(46636049685).jpg|left|thumb|Ang [[Alternatibong kultura|alternatibong]] Holzmarkt, [[Friedrichshain-Kreuzberg]]]]
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot; /&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO3&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO22&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/532 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080808091530/https://whc.unesco.org/en/list/532 |archive-date=8 August 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Ang lumalawak na kultural na pangyayari sa lungsod ay binibigyang-diin ng paglipat ng [[Pangkalahatang Grupo ng Musika|Universal Music Group]] na nagpasya na ilipat ang kanilang punong-tanggapan sa pampang ng Ilog Spree.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's music business booms |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911125347/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-date=11 September 2007 |access-date=19 August 2008 |website=Expatica}}&lt;/ref&gt; Noong 2005, ang Berlin ay pinangalanang &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; ng [[UNESCO]] at naging bahagi na ng [[Malikhaing Network ng Lungsod|Creative Cities Network]] mula noon.&lt;ref name=&quot;Cityofdesign32&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign4&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

== Mga tala ==
&lt;references group=&quot;note&quot;/&gt;

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;{{Geographic location
|Centre    = Berlin
|North     = [[Neubrandenburg]], [[Rostock]]
|Northeast = [[Szczecin]] ([[Polonya]])
|East      = [[Frankfurt (Oder)]]
|Southeast = [[Cottbus]]
|South     = [[Dresden]]
|Southwest = [[Potsdam]], [[Dessau]], [[Halle, Saxony-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]]
|West      = [[Brandenburg an der Havel]], [[Braunschweig]]
|Northwest = [[Hamburg]], [[Lübeck]]
}}

{{Navboxes
|list=
{{Berlin}}
{{Mga Borough ng Berlin}}
{{Mga lungsod sa Alemanya}}
{{Germany states}}
{{Kabiserang lungsod ng Unyong Europeo}}
{{Talaan ng mga kabiserang European batay sa rehiyon}}
{{Kabiserang Kultural sa Europa}}
{{Hanseatic League}}
}}
{{stub}}

[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Mga lungsod sa Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Kabisera sa Europa|Berlin]]
[[Kategorya:Berlin]]</text>
      <sha1>g8z2zbqh56v5h8cap4y4y6hl32rdp0p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962170</id>
      <parentid>1962169</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T04:18:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147310" xml:space="preserve">{{Infobox settlement|name=Berlin|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=Alemanya|subdivision_type1=[[Landstadt ng Alemanya|Estado]]|subdivision_name1=[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|Berlin]]|settlement_type=Kabeserang lungsod, [[Landstadt ng Alemanya|Estado]], at [[Mga munisipalidad ng Alemanya|munisipalidad]]|image_skyline={{Photomontage|position=center
| photo1a = Siegessaeule Aussicht 10-13 img4 Tiergarten.jpg
| photo2a = Brandenburger Tor abends.jpg
| photo2b = Berliner Dom, Westfassade, Nacht, 160309, ako.jpg
| photo3a = Schloss Charlottenburg (233558373).jpeg
| photo3b = Berlin_Museumsinsel_Fernsehturm.jpg
| photo4a = Siegessäule-Berlin-Tiergarten.jpg
| photo4b = Hochhäuser am Potsdamer Platz, Berlin, 160606, ako.jpg
| photo5a = Reichstag Berlin Germany.jpg 
| color_border              = white
| color                     = white
| spacing = 2
| size = 270
| foot_montage = '''Mula itaas, kaliwa pakanan''': [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]] skyline; [[Tarangkahang Brandenburgo]]; [[Katedral ng Berlin]]; [[Palasyo ng Charlottenburg]]; [[Pulo ng mga Museo]], at [[Toreng Pang-TV ng Berlin]]; [[Haligi ng Tagumpay ng Berlin|Haligi ng Tagumpay]]; [[Plaza Potsdam]]; at [[gusaling Reichstag]]
}}|image_shield=Coat of arms of Berlin.svg|shield_size=70px|pushpin_map=Germany#Europe|pushpin_relief=yes|pushpin_map_caption=Kinaroroonan sa Alemanya|coordinates={{coord|52|31|12|N|13|24|18|E|format=dms|display=inline,title}}|image_flag=Flag_of_Berlin.svg|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|type=shape&lt;!--line--&gt;|fill=#ffffff|fill-opacity=0|stroke-color=|stroke-width=2|frame-width=250|frame-height=300}}|total_type=Lungsod/Estado|area_total_km2=891.7|area_footnotes=&lt;ref name=&quot;statoffice&quot;&gt;{{cite web |access-date=2 May 2019 |title=Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |language=de |archive-date=8 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308125331/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;|population_total=3769495|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;/&gt;|population_as_of=Disyembre 31, 2020|population_urban=4473101|population_urban_footnotes=&lt;ref name=&quot;citypopulation_urban&quot;&gt;{{cite web|url=https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|author=citypopulation.de quoting Federal Statistics Office|title=Germany: Urban Areas|access-date=2021-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603133151/https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|archive-date=2020-06-03|url-status=live}}&lt;/ref&gt;|population_metro=6144600|population_metro_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |url-status=dead |archive-date=27 August 2021 |title=Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik |date=8 February 2019 |website=statistik-berlin-brandenburg.de |publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg |access-date=24 November 2019}}&lt;/ref&gt;|elevation_m=34|population_demonyms=Berlines&lt;br/&gt;Berliner (m), Berlinerin (f) (Aleman)|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€155 billion (2020)&lt;ref&gt;{{cite web|url = https://www.statistikportal.de/en/node/649|title = Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2020|website = www.statistikportal.de|access-date = 1 April 2021|archive-date = 1 April 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210401011816/https://www.statistikportal.de/en/node/649|url-status = live}}&lt;/ref&gt;|blank1_name_sec1=GRP kada tao|blank1_info_sec1=€41,000 (2020)|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.964&lt;ref name=&quot;GlobalDataLab&quot;&gt;{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|2nd of 16]]|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+01:00|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+02:00|blank_name_sec2=[[GeoTLD]]|blank_info_sec2=[[.berlin]]|website={{URL|www.berlin.de/en/}}|governing_body=[[Abgeordnetenhaus ng Berlin]]|leader_title=[[Namumunong Alkalde ng Berlin|Namumunong Alkalde]]|leader_party=SPD|leader_name=[[Franziska Giffey]]|geocode=[[Nomenclature of Territorial Units for Statistics|NUTS Region]]: DE3|area_code=[[List of dialling codes in Germany#030 – Berlin|030]]|registration_plate=B{{NoteTag |1 = Prefixes for vehicle registration were introduced in 1906, but often changed due to the political changes after 1945. Vehicles were registered under the following prefixes: &quot;I A&quot; (1906&amp;nbsp;– April 1945; devalidated on 11 August 1945); no prefix, only digits (from July to August 1945), &quot;БГ&quot; (=BG; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;ГФ&quot; (=GF; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;БM&quot; (=BM; 1945–47, for motor bikes), &quot;ГM&quot; (=GM; 1945–47, for motor bikes), &quot;KB&quot; (i.e.: [[Allied Kommandatura|Kommandatura]] of Berlin; for all of Berlin 1947–48, continued for [[West Berlin]] until 1956), &quot;GB&quot; (i.e.: Greater Berlin, for [[East Berlin]] 1948–53), &quot;I&quot; (for East Berlin, 1953–90), &quot;B&quot; (for West Berlin from 1 July 1956, continued for all of Berlin since 1990).}}|iso_code=DE-BE|official_name=Berlin}}Ang '''Berlin''' ay ang [[kabisera|kabesera]] ng [[Alemanya]]. May 3.7 milyong naninirahan dito, ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Alemanya batay sa populasyon|pinakamalaking lungsod]] sa bansa ayon sa lugar at populasyon&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Milbradt |first=Friederike |date=6 February 2019 |title=Deutschland: Die größten Städte |language=de |work=[[Die Zeit]] (Magazin) |location=Hamburg |url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |url-status=live |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213183401/https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |archive-date=13 February 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 August 2019 |title=Leipzig überholt bei Einwohnerzahl Dortmund – jetzt Platz 8 in Deutschland |language=de |work=[[Leipziger Volkszeitung]] |location=Leipzig |url=https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |url-status=dead |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113070247/https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |archive-date=13 November 2019}}&lt;/ref&gt;, at ang pinakamalaking lungsod ayon sa populasyon sa [[Kaisahang Yuropeo|Unyong Europeo]], ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod.&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Isa sa [[Länder ng Alemanya|labing-anim na kinabibilangang estado]] ng Alemanya, ang Berlin ay napalilibutan ng [[Brandeburgo|Estado ng Brandenburgo]] at kadugtong ng [[Potsdam]], ang kabesera ng Brandenburgo. Ang urbanong pook ng Berlin, na may populasyon na humigit-kumulang 4.5 milyon, ay ang pangalawang pinakamataong urbanong pook sa Alemanya pagkatapos ng [[Ruhr]]. Ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin-Brandenburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandenburgo]] ay may humigit-kumulang 6.2 milyong mga naninirahan at ito ang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|ikatlong pinakamalaking kalakhang rehiyon ng Alemanya]] pagkatapos ng mga rehiyon ng [[Rin-Ruhr]] at [[Francfort Rin-Meno|Rin-Meno]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 October 2016 |title=Daten und Fakten zur Hauptstadtregion |url=https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175940/https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |archive-date=21 March 2019 |access-date=13 April 2022 |website=www.berlin-brandenburg.de}}&lt;/ref&gt; Nagkaroon ng [[Pag-iisa ng Berlin at Brandenburgo|bigong pagtatangkang pag-isahin ang parehong estado noong 1996]], at sa kabila ng nananatiling hiwalay, ang dalawang estado ay nagtutulungan sa maraming bagay hanggang ngayon.

Ang Berlin ay tumatawid sa pampang ng [[Spree (ilog)|Spree]], na dumadaloy sa [[Havel]] (isang [[tributaryo]] ng [[Ilog Elba|Elbe]]) sa kanlurang boro ng [[Spandau]] . Kabilang sa mga pangunahing topograpikong tampok  ng lungsod ay ang maraming lawa sa kanluran at timog-silangan na mga boro na nabuo ng [[Spree (ilog)|Spree]], [[Havel]], at [[Dahme (ilog)|Dahme]], na ang pinakamalakin ay ang [[Lawa ng Müggelsee|Lawa Müggelsee]]. Dahil sa lokasyon nito sa [[Kapatagang Europeo]], ang Berlin ay naiimpluwensiyahan ng isang [[Klimang banayad|banayad na pana-panahong klima]]. Halos sangkatlo ng lugar ng lungsod ay binubuo ng mga kagubatan, [[Tala ng mga liwasan at hardin sa Berlin|liwasan, hardin]], ilog, kanal, at lawa.&lt;ref name=&quot;gruen&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay nasa lugar ng diyalektong [[Gitnang Aleman]], ang [[Alemang Berlin|diyalekto ng Berlin]] ay isang varyant ng mga [[Mga diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch|diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch]].

Unang naidokumento noong ika-13 siglo at sa pagtawid ng dalawang mahalagang makasaysayang [[Ruta ng kalakalan|rutang pangkalakalan]],&lt;ref name=&quot;staple&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Margrabyato ng Brandenburgo]] (1417 – 1701), ang [[Kaharian ng Prusya]] (1701–1918), ang [[Imperyong Aleman]] (1871). –1918), ang [[Republikang Weimar]] (1919–1933), at [[Alemanyang Nazi]] (1933–1945). Ang [[Berlin noong dekada '20]] ay ang ikatlong pinakamalaking munisipalidad sa mundo.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 2009 |title=Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany) |url=https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706161901/https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |archive-date=6 July 2018 |access-date=9 October 2009 |publisher=www.h-net.org}}&lt;/ref&gt; Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang kasunod na pananakop nito ng mga matagumpay na bansa, nahati ang lungsod; ang [[Kanlurang Berlin]] ay naging isang de facto na [[Engklabo at eksklabo|eksklabo]] ng [[Kanlurang Alemanya]], na napapalibutan ng [[Pader ng Berlin]] (mula Agosto 1961 hanggang Nobyembre 1989) at teritoryo ng Silangang Aleman.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Wall |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080630080628/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |archive-date=30 June 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Encyclopædia Britannica]]}}&lt;/ref&gt; Ang [[Silangang Berlin]] ay idineklara na kabesera ng Silangang Alemanya, habang ang [[Bonn]] ay naging kabesera ng Kanlurang Alemanya. Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman]] noong 1990, ang Berlin ay muling naging kabesera ng buong Alemanya.

Ang Berlin ay isang [[Lungsod pandaigdig|pandaigdigang lungsod]] ng [[Kultura ng Berlin|kultura]], [[Politika ng Berlin|politika]], [[Media ng Berlin|media]], at agham.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Capital of Germany |url=https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112204045/https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |archive-date=12 January 2012 |access-date=18 August 2008 |website=German Embassy in Washington}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Davies |first=Catriona |date=10 April 2010 |title=Revealed: Cities that rule the world&amp;nbsp;– and those on the rise |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |url-status=live |access-date=11 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014630/https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |archive-date=4 June 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Sifton |first=Sam |date=31 December 1969 |title=Berlin, the big canvas |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130412012910/https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |archive-date=12 April 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=22 October 2009 |title=Global Power City Index 2009 |url=https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |url-status=live |journal=Institute for Urban Strategies at the Mori Memorial Foundation |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629143736/https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |archive-date=29 June 2014 |access-date=29 October 2009}}&lt;/ref&gt; Nakabatay ang [[Ekonomiya ng Berlin|ekonomiya]] nito sa mga [[High tech|high-tech]] na kompanya at [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na sumasaklaw sa magkakaibang hanay ng mga [[Malilikhaing industriya|malikhaing industriya]], pasilidad ng pananaliksik, mga korporasyon ng media at mga lugar ng kumbensiyon.&lt;ref name=&quot;congress&quot;&gt;{{Cite web |title=ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007 |url=https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080922094543/https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |archive-date=22 September 2008 |access-date=18 August 2008 |website=ICCA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign2&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay nagsisilbing isang kontinental na pusod para sa trapiko sa himpapawid at tren at may napakakomplikadong ugnayan ng pampublikong transportasyon. Ang metropolis ay isang sikat na destinasyong [[Turismo sa Alemanya|panturista]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=4 September 2014 |title=Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend |url=https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |url-status=live |journal=Bloomberg L.P. |archive-url=https://web.archive.org/web/20140911154443/https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |archive-date=11 September 2014 |access-date=11 September 2014}}&lt;/ref&gt; Kabilang din sa mga makabuluhang industriya ang [[Teknolohiyang pang-impormasyon|IT]], mga [[parmasyutiko]], [[inhinyeriyang biyomedikal]], [[malinis na teknolohiya]], [[biyoteknolohiya]], konstruksiyon, at [[Elektronika|electronika]].

Ang Berlin ay tahanan ng mga unibersidad na kilala sa buong mundo gaya ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]], [[Pamantasang Teknikal ng Berlin|Pamantasang Teknikal]], [[Malayang Unibersidad ng Berlin|Malayang Unibersidad]], [[Unibersidad ng Sining ng Berlin|Unibersidad ng Sining]], [[ESMT Berlin]], [[Paaralang Hertie]], at [[Kolehiyong Bard ng Berlin]]. Ang [[Zoolohikong Hardin ng Berlin|Zoolohikong Hardin]] nito ay ang pinakabinibisitang zoo sa Europa at isa sa pinakasikat sa buong mundo. Dahil ang [[Estudyo ng Babelsberg|Babelsberg]] ang kauna-unahang malakihang estudyong pampelikulang kompleks sa mundo, ang Berlin ay isang lalong sikat na lokasyon para sa mga pandaigdigang [[Tala ng mga pelikulang isinagawa sa Berlin|paggawa ng pelikula]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 August 2008 |title=Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory |url=https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080813010550/https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |archive-date=13 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; Kilala ang lungsod sa mga pagdiriwang, magkakaibang arkitektura, nightlife, kontemporaneong sining at napakataas na kalidad ng pamumuhay.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Flint |first=Sunshine |date=12 December 2004 |title=The Club Scene, on the Edge |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130402221310/https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |archive-date=2 April 2013}}&lt;/ref&gt; Mula noong dekada 2000, saksi nag Berlin sa paglitaw ng isang kosmopolitang [[Startup ecosystem|eksenang]] [[entrepreneurship]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=13 June 2014 |title=Young Israelis are Flocking to Berlin |url=https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |url-status=live |journal=Newsweek |archive-url=https://web.archive.org/web/20140827183310/https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |archive-date=27 August 2014 |access-date=28 August 2014}}&lt;/ref&gt;

Nagtataglay ang Berlin ng tatlong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]]: [[Pulo ng mga Museo]]; ang mga [[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin]]; at ang mga [[Mga Modernismong Pabahay ng Berlin|Modernismong Pabahay ng Berlin]].&lt;ref name=&quot;UNESCO&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Kabilang sa iba pang mga tanawin ang [[Tarangkahang Brandenburgo]], ang [[gusaling Reichstag]], [[Potsdamer Platz]], ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], ang [[Gedenkstätte Berliner Mauer|Alaala ng Pader ng Berlin]], ang [[Galeriya ng Silangang Bahagi]], ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin]], [[Katedral ng Berlin]], at ang [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pantelebisyon ng Berlin]], ang pinakamataas na estruktura sa Alemanya. Maraming museo, galeriya, aklatan, orkestra, at mga pinagdadausan ng sports ang Berlin. Kabilang dito ang [[Altes Museum]], ang [[Alte Nationalgalerie|Lumang Pamabansang Galeriya]], ang [[Museong Bode]], ang [[Museong Pergamon]], ang [[Deutsches Historisches Museum|Museuong Pangkasaysayang Aleman]], ang [[Museong Hudyo Berlin]], ang [[Museo ng Likas na Kasaysayan, Berlin|Museo ng Likas na Kasaysayan]], ang [[Foro Humboldt]], ang [[Aklatang Estatal ng Berlin]], ang [[Estatal na Opera ng Berlin]], ang [[Filarmonika ng Berlin]], at ang [[Maraton ng Berlin]].

== Kasaysayan ==

=== Etimolohiya ===
Matatagpuan ang Berlin sa hilagang-silangan ng Alemanya, silangan ng Ilog [[Ilog Elba|Elbe]], na dating bumubuo, kasama ang Ilog (Sahon o Turingia) [[Saale]] (mula sa kanilang [[tagpuan]] sa [[Barby, Alemanya|Barby]] pataas), ang silangang hangganan ng [[Francia|Kahariang Franco]]. Habang ang Kahariang Franco ay pangunahing tinitirhan ng mga tribong [[Mga Aleman|Aleman]] tulad ng mga [[Mga Franco|Franco]] at mga [[Sakson|Sahon]], ang mga rehiyon sa silangan ng mga ilog sa hangganan ay pinaninirahan ng mga tribong [[Mga Eslabo|Eslabo]]. Ito ang dahilan kung bakit karamihan sa mga lungsod at nayon sa hilagang-silangan ng Alemanya ay may mga pangalang may pinagmulang [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]] ([[Germania Slavica]]). Ang mga karaniwang [[Hermanisasyon|Hermanisadong]] pangalan ng lugar na [[Hulapi|hulaping]] Eslabo na pinagmulan ay ''-ow'', ''-itz'', ''-vitz'', ''-witz'', ''-itzsch'' at ''-in'', ang mga [[unlapi]] ay ''Windisch'' at ''Wendisch''. Ang pangalang ''Berlin'' ay nag-ugat sa wika ng mga naninirahan sa [[Mga Kanlurang Eslabo|Kanlurang Eslabo]] sa lugar ng Berlin ngayon, at maaaring nauugnay sa Lumang [[Wikang Polabo|Polabong]] tangkay na ''berl-'' / ''birl-'' (&quot;latian&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Berger|first=Dieter|title=Geographische Namen in Deutschland|publisher=Bibliographisches Institut|year=1999|isbn=978-3-411-06252-2}}&lt;/ref&gt; Dahil ang ''Ber-'' sa simula ay parang salitang Aleman na ''Bär'' (&quot;oso&quot;), lumilitaw ang isang oso sa eskudo de armas ng lungsod. Kaya ito ay isang halimbawa ng [[armas parlantes]].

Sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|labindalawang boro]] ng Berlin, lima ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Pankow]] (pinakamatao), [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Marzahn-Hellersdorf]], [[Treptow-Köpenick]], at [[Spandau]] (pinangalanang Spandow hanggang 1878). Sa siyamnapu't anim na kapitbahayan nito, dalawampu't dalawa ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Altglienicke]], [[Alt-Treptow]], [[Britz]], [[Buch (Berlin)|Buch]], [[Buckow (Berlin)|Buckow]], [[Gatow]], [[Karow (Berlin)|Karow]], [[Kladow]], [[Köpenick]], [[Lankwitz]], [[Lübars]], [[Malchow (Berlin)|Marchow]][[Pankow (lokal)|,]] [[Marzahn]], [[Pankow]], [[Prenzlauer Berg]], [[Rudow]], [[Schmöckwitz]], [[Spandau (lokal)|Spandau]], [[Stadtrandsiedlung Malchow]], [[Steglitz]], [[Tegel]], at [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]]. Ang kapitbahayan ng [[Moabit]] ay may pangalang nagmula sa Pranses, at ang [[Französisch Buchholz]] ay ipinangalan sa mga [[Huguenot]].

=== Ika-12 hanggang ika-16 na siglo ===
[[Talaksan:ZLB-Berliner_Ansichten-Januar.jpg|thumb|Mapa ng Berlin noong 1688]]
[[Talaksan:Dom_und_Stadtschloss,_Berlin_1900.png|thumb|[[Katedral ng Berlin]] (kaliwa) at [[Palasyo ng Berlin]] (kanan), 1900]]
Ang pinakaunang katibayan ng mga pamayanan sa lugar ng Berlin ngayon ay mga labi ng isang pundasyon ng bahay na may petsang 1174, na natagpuan sa mga paghuhukay sa Berlin Mitte,&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin ist älter als gedacht: Hausreste aus dem Jahr 1174 entdeckt |language=de |trans-title=Berlin is older than thought: house remains from 1174 have been found |agency=dpa |url=https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |url-status=live |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120824212016/https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |archive-date=24 August 2012}}&lt;/ref&gt; at isang barakilang kahoy na may petsang humigit-kumulang 1192.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot;&gt;{{Cite news |last=Rising |first=David |date=30 January 2008 |title=Berlin dig finds city older than thought |work=[[NBC News]] |agency=Associated Press |url=https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |url-status=live |access-date=1 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102013454/https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |archive-date=2 January 2018}}&lt;/ref&gt; Ang unang nakasulat na mga talaan ng mga bayan sa lugar ng kasalukuyang Berlin ay mula sa huling bahagi ng ika-12 siglo. Ang [[Spandau]] ay unang binanggit noong 1197 at [[Köpenick]] noong 1209, bagaman ang mga lugar na ito ay hindi sumali sa Berlin hanggang 1920.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=2002 |title=Zitadelle Spandau |trans-title=Spandau Citadel |url=https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080612020333/https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-date=12 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Ang gitnang bahagi ng Berlin ay maaaring masubaybayan pabalik sa dalawang bayan. Ang [[Cölln]] sa [[Fischerinsel]] ay unang binanggit sa isang dokumento noong 1237, at ang Berlin, sa kabila ng [[Spree (ilog)|Spree]] sa tinatawag ngayong [[Nikolaiviertel]], ay tinukoy sa isang dokumento mula 1244.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot; /&gt; Ang 1237 ay itinuturing na petsa ng pagkakatatag ng lungsod.&lt;ref name=&quot;Medtradc&quot;&gt;{{Cite web |title=The medieval trading center |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160731190906/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |archive-date=31 July 2016 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Ang dalawang bayan sa paglipas ng panahon ay nabuo ang malapit na pang-ekonomiya at panlipunang ugnayan, at nakinabang mula sa [[Karapatan sa emporyo|pangunahing bahagi mismo]] sa dalawang mahalagang [[ruta ng kalakalan]] ng ''[[Sa pamamagitan ng Imperii|Via Imperii]]'' at mula [[Brujas]] hanggang [[Veliky Novgorod|Novgorod]].&lt;ref name=&quot;staple2&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Noong 1307, bumuo sila ng isang alyansa na may isang karaniwang patakarang panlabas, bagaman ang kanilang mga panloob na pangangasiwa ay pinaghihiwalay pa rin.&lt;ref name=&quot;Stöver2010&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1415, si [[Federico I, Elektor ng Brandenburgo|Federico I]] ay naging [[Prinsipe-elektor|elektor]] ng [[Margrabyato ng Brandenburgo]], na pinamunuan niya hanggang 1440.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1993 |title=The Hohenzollern Dynasty |url=https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807093738/https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-date=7 August 2007 |access-date=18 August 2008 |publisher=Antipas}}&lt;/ref&gt; Noong ika-15 siglo, itinatag ng kaniyang mga kahalili ang Berlin-Cölln bilang kabesera ng margebyato, at ang mga sumunod na miyembro ng pamilyang [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]] ay namuno sa Berlin hanggang 1918, una bilang mga elektor ng Brandenburgo, pagkatapos ay bilang mga hari ng [[Prusya]], at kalaunan bilang mga [[emperador ng Alemanya]]. Noong 1443, sinimulan ni [[Federico II, Elektor ng Brandenburgo|Federico II Ngiping Bakal]] ang pagtatayo ng isang bagong [[Stadtschloss, Berlin|palasyo]] ng hari sa kambal na lungsod ng Berlin-Cölln. Ang mga protesta ng mga mamamayan ng bayan laban sa gusali ay nagtapos noong 1448, sa &quot;Indignasyong Berlin&quot; (&quot;Berliner Unwille&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Komander |first=Gerhild H. M. |date=November 2004 |title=Berliner Unwillen |trans-title=Berlin unwillingness |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130919215632/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |archive-date=19 September 2013 |access-date=30 May 2013 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins e.&amp;nbsp;V. |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Conrad |first=Andreas |date=26 October 2012 |title=Was den &quot;Berliner Unwillen&quot; erregte |language=de |trans-title=What aroused the &quot;Berlin unwillingness&quot; |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181008183148/https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |archive-date=8 October 2018}}&lt;/ref&gt; Hindi naging matagumpay ang protestang ito at nawalan ang mga mamamayan ng marami sa mga pampolitika at pang-ekonomiyang pribilehiyo. Nang matapos ang palasyo ng hari noong 1451, unti-unti itong nagamit. Mula 1470, kasama ang bagong elektor na si [[Alberto III Aquiles, Elektor ng Brandenburgo|Alberto III Aquiles]], naging bagong tirahan ng hari ang Berlin-Cölln.&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr2&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt; Opisyal, ang palasyo ng Berlin-Cölln ay naging permanenteng tirahan ng mga Brandenburgong elektor ng Hohenzollerns mula 1486, nang si [[John Cicero, Elektor ng Brandenburgo|John Cicero]] ay maupo sa kapangyarihan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The electors' residence |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421214734/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |archive-date=21 April 2017 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, kinailangan ng Berlin-Cölln na talikuran ang katayuan nito bilang isang malayang lungsod [[Ligang Hanseatico|Hanseatico]]. Noong 1539, opisyal na naging [[Luteranismo|Luterano]] ang mga botante at ang lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Cathedral |url=https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20060818100934/https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-date=18 August 2006 |access-date=18 August 2008 |publisher=SMPProtein}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-17 hanggang ika-19 na siglo ===
Ang [[Digmaan ng Tatlumpung Taon]] sa pagitan ng 1618 at 1648 ay nagwasak sa Berlin. Sangkatlo ng mga bahay nito ang nasira o nawasak, at ang lungsod ay nawalan ng kalahati ng populasyon nito.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Brandenburg during the 30 Years War |url=https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080928213849/https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |archive-date=28 September 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=World History at KMLA}}&lt;/ref&gt; Si [[Federico Guillermo I, Elektor ng Brandenburgo|Federico Guillermo]], na kilala bilang &quot;Dakilang Elektor&quot;, na humalili sa kanyang ama na si [[Jorge Guillermo, Elektor ng Brandenburgo|Jorge Guillermo]] bilang pinuno noong 1640, ay nagpasimula ng isang patakaran ng pagtataguyod ng imigrasyon at pagpaparaya sa relihiyon.&lt;ref name=&quot;Carlyle18532&quot;&gt;{{cite book|first=Thomas|last=Carlyle|title=Fraser's Magazine|url=https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog|year=1853|publisher=J. Fraser|page=[https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog/page/n71 63]|access-date=11 February 2016}}&lt;/ref&gt; Sa [[Kautusan ng Potsdam]] noong 1685, nag-alok si Frederick William ng pagpapakupkop para sa mga [[Huguenot]] na Pranses.&lt;ref name=&quot;Plaut19952&quot;&gt;{{cite book|first=W. Gunther|last=Plaut|title=Asylum: A Moral Dilemma|url=https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|date=1 January 1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-95196-2|page=42|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214210/https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Noong 1700, humigit-kumulang 30 porsiyento ng mga residente ng Berlin ay Pranses, dahil sa imigrasyon ng mga Huguenot.&lt;ref name=&quot;Gray20072&quot;&gt;{{cite book|first=Jeremy|last=Gray|title=Germany|url=https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|year=2007|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74059-988-7|page=49|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915225030/https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Marami pang ibang imigrante ang nagmula sa [[Bohemya|Bohemia]], [[Mankomunidad ng Polonya-Litwanya|Polonya]], at [[Prinsipado-Arsobispado ng Salzburgo|Salzburgo]].&lt;ref name=&quot;Cybriwsky20132&quot;&gt;{{cite book|first=Roman Adrian|last=Cybriwsky|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|url=https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|date=23 May 2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-248-9|page=48|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915232139/https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
[[Talaksan:Berlin_Unter_den_Linden_Victoria_Hotel_um_1900.jpg|left|thumb|Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Imperyong Aleman]] noong 1871 at mabilis na lumawak sa mga sumunod na taon.]]
Mula noong 1618, ang Margrabyato ng Brandenburgo ay [[Personal na unyon|personal]] na nakipag-isa sa [[Dukado ng Prusya]]. Noong 1701, nabuo ng dalawahang estado ang [[Kaharian ng Prusya]] habang si [[Federico III, Elektor ng Brandenburgo]], ay kinoronahan ang sarili bilang haring [[Federico I sa Prusya]]. Ang Berlin ay naging kabesera ng bagong Kaharian,&lt;ref&gt;Horlemann, Bernd (Hrsg.&lt;/ref&gt; pinalitan ang [[Königsberg]]. Ito ay isang matagumpay na pagtatangka na isentralisa ang kabesera sa napakalayo na estado, at ito ang unang pagkakataon na ang lungsod ay nagsimulang lumago. Noong 1709, pinagsama ang Berlin sa apat na lungsod ng Cölln, Friedrichswerder, Friedrichstadt, at Dorotheenstadt sa ilalim ng pangalang Berlin, &quot;Haupt- und Residenzstadt Berlin&quot;.&lt;ref name=&quot;Stöver20102&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;

Noong 1740, si Federico II, na kilala bilang [[Federico II ng Prusya|Federico ang Dakila]] (1740–1786), ay naluklok sa kapangyarihan.&lt;ref name=&quot;Zaide19652&quot;&gt;{{cite book|first=Gregorio F.|last=Zaide|title=World History|url=https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|year=1965|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-1472-8|page=273|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200510/https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sa ilalim ng pamumuno ni Federico II, ang Berlin ay naging sentro ng [[Panahon ng Kaliwanagan|Kaliwanagan]], ngunit saglit ding sinakop noong [[Digmaan ng Pitong Taon]] ng hukbong Ruso.&lt;ref name=&quot;PerryChase20122&quot;&gt;{{cite book|first1=Marvin|last1=Perry|first2=Myrna|last2=Chase|first3=James|last3=Jacob|first4=Margaret|last4=Jacob|first5=Theodore|last5=Von Laue|title=Western Civilization: Ideas, Politics, and Society|url=https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|date=1 January 2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-70864-3|page=444|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174457/https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kasunod ng tagumpay ng Pransiya sa [[Digmaan ng Ikaapat na Koalisyon|Digmaan ng Ika-apat na Koalisyon]], [[Pagbagsak ng Berlin (1806)|nagmartsa]] si [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon Bonaparte]] sa Berlin noong 1806, ngunit nagbigay ng nagsasariling pamahalaan sa lungsod.&lt;ref name=&quot;Lewis20132&quot;&gt;{{cite book|first=Peter B.|last=Lewis|title=Arthur Schopenhauer|url=https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|date=15 February 2013|publisher=Reaktion Books|isbn=978-1-78023-069-6|page=57|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174348/https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1815, ang lungsod ay naging bahagi ng bagong [[Lalawigan ng Brandenburgo]].&lt;ref name=&quot;StaffInc.20102&quot;&gt;{{cite book|author1=Harvard Student Agencies Inc. Staff|author2=Harvard Student Agencies, Inc.|title=Let's Go Berlin, Prague &amp; Budapest: The Student Travel Guide|url=https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|date=28 December 2010|publisher=Avalon Travel|isbn=978-1-59880-914-5|page=83|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914181704/https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Hinubog ng [[Rebolusyong Industriyal]] ang Berlin noong ika-19 na siglo; kapansin-pansing lumawak ang ekonomiya at populasyon ng lungsod, at naging pangunahing sentro ng riles at sentro ng ekonomiya ng Alemanya. Ang mga karagdagang suburb sa lalong madaling panahon ay umunlad at tumaas ang lugar at populasyon ng Berlin. Noong 1861, ang mga kalapit na suburb kasama ang [[Wedding (Berlin)|Wedding]], [[Moabit]], at ilang iba pa ay isinanib sa Berlin.&lt;ref name=&quot;Schulte-Peevers20102&quot;&gt;{{cite book|author=Andrea Schulte-Peevers|title=Lonel Berlin|url=https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|date=15 September 2010|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74220-407-9|page=25|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214354/https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1871, ang Berlin ay naging kabesera ng bagong itinatag na [[Imperyong Aleman]].&lt;ref name=&quot;Stöver20132&quot;&gt;{{cite book|first=Bernd|last=Stöver|title=Berlin: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|date=2 October 2013|publisher=C.H.Beck|isbn=978-3-406-65633-0|page=20|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200615/https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1881, naging distritong lungsod ito na hiwalay sa Brandenburgo.&lt;ref name=&quot;Strassmann20082&quot;&gt;{{cite book|first=W. Paul|last=Strassmann|title=The Strassmanns: Science, Politics and Migration in Turbulent Times (1793–1993)|url=https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|date=15 June 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-416-6|page=26|access-date=20 June 2015|archive-date=10 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910121944/https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-20 hanggang ika-21 siglo ===
Noong unang bahagi ng ika-20 siglo, ang Berlin ay naging isang matabang lupa para sa kilusang [[Sineng Ekspresyonistang Aleman|Ekspresyonistang Aleman]].&lt;ref name=&quot;HollandGawthrop20012&quot;&gt;{{cite book|author1=Jack Holland|author2=John Gawthrop|title=The Rough Guide to Berlin|url=https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl|url-access=registration|year=2001|publisher=Rough Guides|isbn=978-1-85828-682-2|page=[https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl/page/361 361]}}&lt;/ref&gt; Sa mga larangan tulad ng arkitektura, pagpipinta, at sine ay naimbento ang mga bagong anyo ng artistikong estilo. Sa pagtatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] noong 1918, isang [[Republikang Weimar|republika]] ang ipinahayag ni [[Philipp Scheidemann]] sa [[Reichstag (gusali)|gusaling Reichstag]]. Noong 1920, isinama ng [[Batas ng Kalakhang Berlin]] ang dose-dosenang mga suburban na lungsod, nayon, at pagmamay-ari sa paligid ng Berlin sa isang pinalawak na lungsod. Ang batas ay nagpalaki sa lugar ng Berlin mula 66 tungo 883 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (25 tungo 341 sq mi). Halos dumoble ang populasyon, at ang Berlin ay may populasyon na humigit-kumulang apat na milyon. Sa panahon ng [[Kulturang Weimar|Weimar]], ang Berlin ay sumailalim sa kaguluhan sa politika dahil sa kawalan ng katiyakan sa ekonomiya ngunit naging isang kilalang sentro ng [[Rumaragasang Dekada '20]]. Naranasan ng metropolis ang kaniyang kapanahunan bilang isang pangunahing kabesera ng mundo at kilala sa mga tungkulin ng pamumuno nito sa agham, teknolohiya, sining, humanidades, pagpaplano ng lungsod, pelikula, mas mataas na edukasyon, pamahalaan, at mga industriya. Si [[Albert Einstein]] ay sumikat sa publiko noong mga taon niya sa Berlin, na ginawaran ng [[Gantimpalang Nobel para sa Pisika]] noong 1921.
[[Talaksan:Potsdamer_Platz_1945.jpg|left|thumb|Nawasak ang Berlin pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ([[Potsdamer Platz]], 1945)]]
Noong 1933, si [[Adolf Hitler]] at ang [[Partidong Nazi|Partido Nazi]] ay [[Pag-angat sa kapangyarihan ni Adolf Hitler|naluklok sa kapangyarihan]]. Ang pamamahala ng NSDAP ay nagpabawas sa komunidad ng mga Hudyo ng Berlin mula 160,000 (isang-katlo ng lahat ng mga Hudyo sa bansa) sa humigit-kumulang 80,000 dahil sa pangingibang-bansa sa pagitan ng 1933 at 1939. Pagkatapos ng [[Kristallnacht]] noong 1938, libo-libong Hudyo ng lungsod ang ikinulong sa kalapit na [[kampong piitan ng Sachsenhausen]]. Simula noong unang bahagi ng 1943, marami ang ipinadala sa mga [[kampong piitan]], gaya ng [[Kampo ng konsentrasyon sa Auschwitz|Auschwitz]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Jewish Community of Berlin |url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170708152027/https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |archive-date=8 July 2017 |access-date=10 November 2018 |publisher=Holocaust Encyclopedia}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ang pinakamabigat na binomba na lungsod sa kasaysayan. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang malaking bahagi ng Berlin ay nawasak 1943–45 reyd sa himpapawid ng mga Alyado at sa 1945 [[Labanan ng Berlin]]. Ang mga Alyado ay naghulog ng 67,607 tonelada ng mga bomba sa lungsod, na sinira ang 6,427 ektarya ng tinayuang lugar. Humigit-kumulang 125,000 sibilyan ang napatay.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Clodfelter |first=Micheal |title=Warfare and Armed Conflicts- A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000 |year=2002 |edition=2nd |publisher=McFarland &amp; Company |isbn=978-0-7864-1204-4}}&lt;/ref&gt; Matapos ang [[Pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Europa|pagtatapos ng digmaan sa Europa]] noong Mayo 1945, nakatanggap ang Berlin ng malaking bilang ng mga bakwit mula sa mga lalawigan sa Silangan. Hinati ng mga matagumpay na kapangyarihan ang lungsod sa apat na sektor, na kahalintulad sa mga lugar ng [[Alemanyang sakop ng mga Alyado|pananakop]] kung saan hinati ang Alemanya. Ang mga sektor ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Kanluraning Alyado]] (ang Estados Unidos, Reino Unido, at Pransiya) ay nabuo ang [[Kanlurang Berlin]], habang ang [[Unyong Sobyetika|Sobyetikong sektor]] ang bumuo ng [[Silangang Berlin]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Benz |first=Prof. Dr. Wolfgang |date=27 April 2005 |title=Berlin – auf dem Weg zur geteilten Stadt |trans-title=Berlin – on the way to a divided city |url=https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110120432/https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |archive-date=10 November 2018 |access-date=10 November 2018 |publisher=Bundeszentrale für politische Bildung |language=de}}&lt;/ref&gt;

Lahat ng apat na [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] ay nagbahagi ng mga tungkuling pampamahalaan para sa Berlin. Gayunpaman, noong 1948, nang palawigin ng Kanluraning Alyado ang reporma sa pera sa Kanlurang mga sona ng Alemanya sa tatlong kanlurang sektor ng Berlin, ang [[Unyong Sobyetika|Unyong Sobyetiko]] ay nagpataw ng [[Pagbangkulong ng Berlin|pagharang]] sa mga daanan patungo at mula sa Kanlurang Berlin, na ganap na nasa loob ng kontrolado ng Sobyet. teritoryo. Ang [[Pagbangkulong ng Berlin|airlift ng Berlin]], na isinagawa ng tatlong kanlurang Alyado, ay nagtagumpay sa pagharang na ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain at iba pang mga suplay sa lungsod mula Hunyo 1948 hanggang Mayo 1949.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Airlift / Blockade |url=https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318232831/https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |archive-date=18 March 2015 |access-date=18 August 2008 |publisher=Western Allies Berlin}}&lt;/ref&gt; Noong 1949, itinatag ang Pederal na Republika ng Alemanya sa [[Kanlurang Alemanya]] at kalaunan ay isinama ang lahat ng mga sonang Amerikano, Briton, at Pranses, hindi kasama ang mga sona ng tatlong bansang iyon sa Berlin, habang ang [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Silangang Alemanya|Demokratikong Republikang Aleman]] ay idineklara sa [[Silangang Alemanya]]. Ang Kanlurang Berlin ay opisyal na nanatiling isang sinasakop na lungsod, ngunit ito ay nakahanay sa politika sa Republikang Federal ng Alemanya sa kabila ng heyograpikong paghihiwalay ng Kanlurang Berlin. Ang serbisyo ng himpapawid sa Kanlurang Berlin ay ipinagkaloob lamang sa mga kompanyang panghimpapawid ng mga Amerikano, Briton, at Pranses.
[[Talaksan:Thefalloftheberlinwall1989.JPG|left|thumb|Ang [[Pader ng Berlin|pagbagsak ng Pader ng Berlin]] noong 9 Nobyembre 1989. Noong [[Araw ng Pagkakaisang Aleman|Oktubre 3, 1990]], pormal nang natapos ang proseso ng [[muling pag-iisa ng Alemanya]].]]
Ang pagkakatatag ng dalawang estadong Aleman ay nagpapataas ng tensiyon sa [[Digmaang Malamig]]. Ang Kanlurang Berlin ay napapaligiran ng teritoryo ng Silangang Aleman, at ang Silangang Alemanya ay nagpahayag ng Silangang bahagi bilang kabesera nito, isang hakbang na hindi kinilala ng mga kanluraning kapangyarihan. Kasama sa Silangang Berlin ang karamihan sa sentrong pangkasaysayan ng lungsod. Ang pamahalaang Kanlurang Aleman ay nagsariling nagtatag sa [[Bonn]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin after 1945 |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090412221115/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |archive-date=12 April 2009 |access-date=8 April 2009 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Noong 1961, sinimulan ng Silangang Alemanya na itayo ang [[Pader ng Berlin]] sa paligid ng Kanlurang Berlin, at ang mga pangyayari ay umabot sa isang tangke na paghaharap sa [[Tsekpoint Charlie]]. Ang Kanlurang Berlin ay de facto na ngayong bahagi ng Kanlurang Alemanya na may natatanging legal na katayuan, habang ang Silangang Berlin ay de facto na bahagi ng Silangang Alemanya. Ibinigay ni [[John F. Kennedy]] ang kanyang &quot;''[[Ich bin ein Berliner]]''&quot; na talumpati noong Hunyo 26, 1963, sa harap ng bulwagan ng lungsod ng [[Schöneberg]], na matatagpuan sa kanlurang bahagi ng lungsod, na sinalungguhitan ang suporta ng Estados Unidos para sa Kanlurang Berlin.&lt;ref&gt;[[Andreas Daum]], ''Kennedy in Berlin''.&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ganap na nahati. Bagaman posible para sa mga Kanluranin na dumaan sa kabilang panig sa pamamagitan ng mahigpit na kontroladong mga tsekpoint, para sa karamihan ng mga taga-Silangan, ang paglalakbay sa Kanlurang Berlin o Kanlurang Alemanya ay ipinagbabawal ng pamahalaan ng Silangang Alemanya. Noong 1971, ginagarantiyahan ng isang [[Kasunduan ng Apat na Kapangyarihan]] ang pagpunta sa at mula sa Kanlurang Berlin sa pamamagitan ng kotse o tren sa pamamagitan ng Silangang Alemanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1996 |title=Ostpolitik: The Quadripartite Agreement of September 3, 1971 |url=https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225042306/https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |archive-date=25 February 2021 |access-date=18 August 2008 |publisher=U.S. Diplomatic Mission to Germany}}&lt;/ref&gt;

Noong 1989, sa pagtatapos ng Cold War at panggigipit mula sa populasyon ng Silangang Aleman, ang [[Pagbagsak ng Pader ng Berlin|Berlin Wall ay bumagsak]] noong Nobyembre 9 at kasunod na karamihan ay giniba. Ngayon, pinapanatili ng [[East Side Gallery]] ang malaking bahagi ng pader. Noong Oktubre 1990, muling [[Muling pag-iisa ng Alemanya|pinagsama]] ang dalawang bahagi ng Alemanya bilang Republika Federal ng Alemanya, at muling naging lungsod ang Berlin.&lt;ref&gt;''Berlin ‒ Washington, 1800‒2000: Capital Cities, Cultural Representation, and National Identities'', ed.&lt;/ref&gt; Si [[Walter Momper]], ang alkalde ng Kanlurang Berlin, ay naging unang alkalde ng muling pinagsamang lungsod sa pansamantala. Ang mga halalan sa buong lungsod noong Disyembre 1990 ay nagresulta sa unang &quot;lahatang Berlin&quot; na alkalde na nahalal na manungkulan noong Enero 1991, kung saan ang magkahiwalay na opisina ng mga alkalde sa Silangan at Kanlurang Berlin ay magtatapos sa panahong iyon, at si [[Eberhard Diepgen]] (isang dating alkalde ng Kanluran Berlin) ang naging unang nahalal na alkalde ng isang muling pinagsamang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 December 1990 |title=Berlin Mayoral Contest Has Many Uncertainties |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |url-status=live |access-date=17 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617212414/https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |archive-date=17 June 2019}}&lt;/ref&gt; Noong Hunyo 18, 1994, ang mga sundalo mula sa Estados Unidos, Pransiya, at Britanya ay nagmartsa sa isang parada na bahagi ng mga seremonya upang markahan ang pag-alis ng mga kaalyadong tropang pananakop na nagpapahintulot sa [[Muling pag-iisa ng Alemanya|muling pinagsamang Berlin]]&lt;ref name=&quot;ReUnificationParade&quot;&gt;{{Cite news |last=Kinzer |first=Stephan |date=19 June 1994 |title=Allied Soldiers March to Say Farewell to Berlin |work=[[The New York Times]] |location=New York City |url=https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |url-status=live |access-date=20 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121133602/https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |archive-date=21 November 2015}}&lt;/ref&gt; (ang huling tropang Ruso ay umalis noong Agosto 31, habang ang huling pag-alis ng mga puwersa ng Kanluraning Alyado ay noong Setyembre 8, 1994). Noong Hunyo 20, 1991, bumoto ang [[Bundestag]] (Parlamentong Aleman) na [[Pagpapasya para sa Kabesera ng Alemanya|ilipat ang luklukan]] ng kabesera ng Alemanya mula Bonn patungong Berlin, na natapos noong 1999.

{{multiple image|align=right|image1=Humboldt Forum 9155.jpg|width1=195|caption1=Ang muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]] na nalalapit nang matapos noong 2021|width2=220|width3=215|direction=|total_width=|alt1=}}Ang [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|repormang pampangasiwaan ng Berlin noong 2001]] ay pinagsama ang ilang borough, na binawasan ang kanilang bilang mula 23 hanggang 12.

Noong 2006, isinagawa sa Berlin ang [[2006 FIFA World Cup Final|FIFA World Cup Final]].

Sa isang [[Atake sa truck sa Berlin noong 2016|pag-atakeng terorista noong 2016]] na nauugnay sa [[Islamikong Estado|ISIL]], isang truck ang sadyang imaneho sa isang palengkeng pam-Pasko sa tabi ng [[Pang-alaalang Simbahang Kaiser Wilhelm]], na nag-iwan ng 13 kataong namatay at 55 nasugatan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=20 December 2016 |title=IS reklamiert Attacke auf Weihnachtsmarkt für sich |language=de |trans-title=IS recalls attack on Christmas market for itself |work=[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] |url=https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175944/https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |archive-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BBC.Dies&quot;&gt;{{Cite news |date=26 October 2021 |title=Berlin attack: First aider dies 5 years after Christmas market murders |work=BBC |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |url-status=live |access-date=October 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211026190214/https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |archive-date=26 October 2021}}&lt;/ref&gt;

Binuksan ang [[Paliparang Berlin Brandenburgo]] (BER) noong 2020, pagkalipas ng siyam na taon kaysa binalak, kung saan papasok na ang Terminal 1 sa serbisyo sa katapusan ng Oktubre, at ang mga lipad papunta at mula sa [[Paliparang Tegel]] ay magtatapos sa Nobyembre.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gardner |first=Nicky |last2=Kries |first2=Susanne |date=8 November 2020 |title=Berlin's Tegel airport: A love letter as it prepares to close |url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205135633/https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[The Independent]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Dahil sa pagbaba ng bilang ng mga pasahero na nagreresulta mula sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], inihayag ang mga plano na pansamantalang isara ang Terminal 5 ng BER, ang dating [[Paliparang Berlin Schönefeld|Paliparang Schönefeld]], simula sa Marso 2021 nang hanggang isang taon.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=January 29, 2021 |title=BER schließt Terminal in Schönefeld am 23. Februar |language=de |trans-title=BER closes the terminal in Schönefeld on February 23 |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205134830/https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt; Ang nag-uugnay na linyang U-Bahn U5 mula Alexanderplatz hanggang Hauptbahnhof, kasama ang mga bagong estasyong Rotes Rathaus at Unter den Linden, ay binuksan noong Disyembre 4, 2020, kung saan inaasahang magbubukas ang estasyon ng Museumsinsel U-Bahn sa bandang Marso 2021, na kukumpleto sa lahat ng mga bagong gawa sa U5.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 August 2020 |title=BVG will verlängerte U5 am 4. Dezember eröffnen |trans-title=BVG wants to open the extended U5 on December 4th |url=https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133537/https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[Rundfunk Berlin-Brandenburg|rbb24]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagyang pagbubukas sa pagtatapos ng 2020 na museong [[Foro Humboldt]], na makikita sa muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]], na inihayag noong Hunyo, ay ipinagpaliban hanggang Marso 2021.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=27 November 2020 |title=Humboldt Forum will zunächst nur digital eröffnen |language=de |trans-title=Humboldt Forum will initially only open digitally |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133156/https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Pagtatangka ng pagsasanib ng Berlin-Brandenburgo ===
[[Talaksan:DEU_Berlin-Brandenburg_COA.svg|left|thumb|179x179px|Ang eskudo de armas na iminungkahi sa kontrata ng estado]]
Ang legal na batayan para sa pinagsamang estado ng Berlin at [[Brandeburgo|Brandenburgo]] ay iba sa ibang mga panukala sa pagsasanib ng estado. Karaniwan, ang Artikulo 29 ng [[Batayang Batas para sa Republikang Federal ng Alemanya|Batayang Batas]] ay nagsasaad na ang pagsasanib ng estado ay nangangailangan ng isang pederal na batas.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=24 May 1949|article=29|article-type=Article|legislature=Parlamentarischer Rat|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_29.html|language=de}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, ang isang sugnay na idinagdag sa Batayang Batas noong 1994, Artikulo 118a, ay nagpapahintulot sa Berlin at Brandenburgo na magkaisa nang walang pag-apruba ng federal, na nangangailangan ng isang reperendo at ratipikasyon ng mga parlamento ng parehong estado.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=27 October 1994|article=118a|article-type=Einzelnorm|legislature=Bundestag|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_118a.html|language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1996, nagkaroon ng hindi matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang mga estado ng Berlin at Brandenburg.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=LÄNDERFUSION / FUSIONSVERTRAG (1995) |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/5_33_laefuver.htm |access-date=31 March 2022}}&lt;/ref&gt; Parehong may iisang kasaysayan, diyalekto, at kultura at sa 2020, mayroong mahigit 225,000 residente ng Brandenburgo na bumibiyahe patungong Berlin. Ang pagsasanib ay nagkaroon ng halos nagkakaisang suporta ng isang malawak na koalisyon ng parehong mga pamahalaan ng estado, mga partidong pampolitika, media, mga asosasyon ng negosyo, mga unyon ng manggagawa at mga simbahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=4 May 2016 |title=Die Brandenburger wollen keine Berliner Verhältnisse |language=de |work=Tagesspiegel |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/gescheiterte-laenderfusion-mit-berlin-die-brandenburger-wollen-keine-berliner-verhaeltnisse/13539146.html |access-date=30 March 2022}}&lt;/ref&gt; Bagaman bumoto ang Berlin ng pabor sa maliit na palugit, higit sa lahat ay nakabatay sa suporta sa dating [[Kanlurang Berlin]], hindi inaprubahan ng mga botante ng Brandenburgo ang pagsasanib sa malaking margin. Nabigo ito higit sa lahat dahil sa ayaw ng mga botante ng Brandenburgo na tanggapin ang malaki at lumalaking utang ng publiko sa Berlin at takot na mawala ang pagkakakilanlan at impluwensiya sa kabesera.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot; /&gt;

== Heograpiya ==

=== Topograpiya ===
[[Talaksan:Berlin_by_Senitnel-2.jpg|thumb|Imaheng satellite ng Berlin]]
[[Talaksan:Luftbild_bln-schmoeckwitz.jpg|thumb|Ang labas ng Berlin ay nasasakupan ng mga kakahuyan at maraming lawa.]]
Ang Berlin ay nasa hilagang-silangan ng Alemanya, sa isang lugar ng mababang latiang makahoy na may pangunahing patag na [[topograpiya]], bahagi ng malawak na [[Hilagang Kapatagang Europeo]] na umaabot mula hilagang Pransiya hanggang kanlurang Rusya. Ang ''Berliner Urstromtal'' (isang panahon ng yelo [[lambak glasyar]]), sa pagitan ng mababang [[Talampas ng Barnim]] sa hilaga at ng [[Talampas ng Teltow]] sa timog, ay nabuo sa pamamagitan ng natunaw na tubig na dumadaloy mula sa mga yelo sa dulo ng huling [[glasyasyong Weichseliense]]. Ang [[Spree (ilog)|Spree]] ay sumusunod sa lambak na ito ngayon. Sa Spandau, isang boto sa kanluran ng Berlin, ang Spree ay umaagos sa ilog [[Havel]], na dumadaloy mula hilaga hanggang timog sa kanlurang Berlin. Ang daloy ng Havel ay mas katulad ng isang hanay ng mga lawa, ang pinakamalaki ay ang Tegeler See at ang [[Großer Wannsee]]. Ang isang serye ng mga lawa ay dumadaloy din sa itaas na Spree, na dumadaloy sa [[Müggelsee|Großer Müggelsee]] sa silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Satellite Image Berlin |url=https://maps.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://www.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |archive-date=18 February 2022 |access-date=18 August 2008 |publisher=Google Maps}}&lt;/ref&gt;

Ang malalaking bahagi ng kasalukuyang Berlin ay umaabot sa mababang talampas sa magkabilang panig ng Lambak Spree. Malaking bahagi ng mga borough na [[Reinickendorf]] at [[Pankow]] ay nasa Talampas ng Barnim, habang ang karamihan sa mga boro ng [[Charlottenburg-Wilmersdorf]], [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Tempelhof-Schöneberg]], at [[Neukölln]] ay nasa Talampas ng Teltow.

Ang boro ng Spandau ay bahagyang nasa loob ng Lambak Glasyar ng Berlin at bahagyang nasa Kapatagang Nauen, na umaabot sa kanluran ng Berlin. Mula noong 2015, ang mga burol ng Arkenberge sa Pankow sa {{Convert|122|m}} taas, ay ang pinakamataas na punto sa Berlin. Sa pamamagitan ng pagtatapon ng mga labi ng konstruksiyon nalampasan nito ang [[Teufelsberg]] ({{Cvt|120.1|m}}), na kung saan mismo ay binubuo ng mga durog na bato mula sa mga guho ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Triantafillou |first=Nikolaus |date=27 January 2015 |title=Berlin hat eine neue Spitze |trans-title=Berlin has a new top |url=https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160722225809/https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |archive-date=22 July 2016 |access-date=11 November 2018 |publisher=Qiez |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang [[Müggelberge]] sa 114.7 {{Convert|114.7|m}} taas ang pinakamataas na natural na punto at ang pinakamababa ay ang Spektesee sa Spandau, sa {{Convert|28.1|m}} taas.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=22 February 2015 |title=Der höchste Berg von Berlin ist neuerdings in Pankow |language=de |trans-title=The tallest mountain in Berlin is now in Pankow |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |url-status=live |access-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150519014725/https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |archive-date=19 May 2015}}&lt;/ref&gt;

=== Klima ===
Ang Berlin ay may [[klimang pangkaragatan]] ([[Kategoryang Köppen sa klima|Köppen]]: ''Cfb'');&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase) |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130184209/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019 |website=Weatherbase}}&lt;/ref&gt; ang silangang bahagi ng lungsod ay may bahagyang impluwensiyang kontinental (''Dfb''), isa sa mga pagbabago ay ang taunang pag-ulan ayon sa [[masa ng hangin]] at ang mas malaking kasaganaan sa isang panahon ng taon.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The different types of vertical greening systems and their relative sustainability |url=https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130220603/https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins22&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|title=Berlin: The Spatial Structure of a Divided City|last1=Elkins|first1=Dorothy|last2=Elkins|first2=T. H.|last3=Hofmeister|first3=B.|date=4 August 2005|publisher=Routledge|isbn=9781135835057|language=en|access-date=21 September 2020|archive-date=18 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Nagtatampok ang ganitong uri ng klima ng katamtamang temperatura ng tag-init ngunit kung minsan ay mainit (para sa pagiging semikontinental) at malamig na taglamig ngunit hindi mahigpit sa halos lahat ng oras.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Climate Summary |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150629211853/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |archive-date=29 June 2015 |access-date=15 March 2015 |publisher=Weatherbase}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins2&quot;&gt;{{Cite book}}&lt;/ref&gt;

Dahil sa mga transisyonal na sonang klima nito, karaniwan ang pagyeyelo sa taglamig, at may mas malaking pagkakaiba sa temperatura sa pagitan ng mga panahon kaysa sa karaniwan para sa maraming [[klimang pangkaragatan]]. Higit pa rito, ang Berlin ay inuri bilang isang [[Katamtamang klima|katamtamang]] [[Mabanas na klimang kontinental|klimang kontinental]] (''Dc'') sa ilalim ng iskema ng [[Kategoryang Trewartha sa klima|klima ng Trewartha]], gayundin ang mga suburb ng Lungsod ng Bagong York, bagaman inilalagay sila ng [[Kategoryang Köppen sa klima|sistemang Köppen]] sa iba't ibang uri.&lt;ref&gt;Gerstengarbe FW, Werner PC (2009) A short update on Koeppen climate shifts in Europe between 1901 and 2003.&lt;/ref&gt;

Ang mga tag-araw ay mainit-init at kung minsan ay mahalumigmig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|22|–|25|C}} at mababa sa {{Cvt|12|–|14|C}} . Ang mga taglamig ay malamig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|3|C}} at mababa sa {{Cvt|−2|to|0|C}}. Ang tagsibol at taglagas ay karaniwang malamig hanggang banayad. Lumilikha ng mikroklima ang tinayuang bahagi ng Berlin, na may [[Pulo ng init sa lungsod|init na iniimbak ng mga gusali at bangketa ng lungsod]]. Ang mga temperatura ay maaaring {{Cvt|4|C-change}} mas mataas sa lungsod kaysa mga nakapaligid na lugar.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=weather.com |url=https://www.weather.com/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323015551/https://www.weather.com/ |archive-date=23 March 2007 |access-date=7 April 2012 |publisher=weather.com}}&lt;/ref&gt; Ang taunang pag-ulan ay {{Convert|570|mm}} na may katamtamang pag-ulan sa buong taon. Ang Berlin at ang nakapalibot na estado ng Brandenburgo ay ang pinakamainit at pinakatuyong rehiyon sa Alemanya.&lt;ref name=&quot;berlinermorgenpost&quot;&gt;{{Cite web |date=8 March 2016 |title=Berlin ist das wärmste und trockenste Bundesland |url=https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023193643/https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |archive-date=23 October 2021 |access-date=23 October 2021 |website=Berliner Morgenpost}}&lt;/ref&gt; Ang pag-ulan ng niyebe ay pangunahing nangyayari mula Disyembre hanggang Marso.&lt;ref name=&quot;worldweather2&quot;&gt;{{Cite web |title=Climate figures |url=https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080817114255/https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |archive-date=17 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=World Weather Information Service}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamainit na buwan sa Berlin ay Hulyo 1834, na may karaniwang temperatura na {{Cvt|23.0|C}} at ang pinakamalamig ay Enero 1709, na maykaraniwang temperatura na {{Cvt|-13.2|C}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Temperaturmonatsmittel BERLIN-TEMPELHOF 1701- 1993 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190702031754/https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |archive-date=2 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamabasang buwan na naitala ay Hulyo 1907, na may {{Convert|230|mm}} ng pag-ulan, samantalang ang pinakamatuyo ay Oktubre 1866, Nobyembre 1902, Oktubre 1908 at Setyembre 1928, lahat ay may {{Convert|1|mm|3}} ng pag-ulan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Niederschlagsmonatssummen BERLIN-DAHLEM 1848– 1990 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190707182905/https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |archive-date=7 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt;{{Weather box|location=Berlin (Schönefeld), 1981–2010 normals, mga sukdulan 1957–kasalukuyan|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=15.1|Feb record high C=18.0|Mar record high C=25.8|Apr record high C=30.8|May record high C=32.7|Jun record high C=35.4|Jul record high C=37.3|Aug record high C=38.0|Sep record high C=32.3|Oct record high C=27.7|Nov record high C=20.4|Dec record high C=15.6|year record high C=38.0|Jan high C=2.8|Feb high C=4.3|Mar high C=8.7|Apr high C=14.3|May high C=19.4|Jun high C=22.0|Jul high C=24.6|Aug high C=24.2|Sep high C=19.3|Oct high C=13.8|Nov high C=7.3|Dec high C=3.3|year high C=13.7|Jan mean C=0.1|Feb mean C=0.9|Mar mean C=4.3|Apr mean C=9.0|May mean C=14.0|Jun mean C=16.8|Jul mean C=19.1|Aug mean C=18.5|Sep mean C=14.2|Oct mean C=9.4|Nov mean C=4.4|Dec mean C=1.0|year mean C=9.3|Jan low C=-2.8|Feb low C=-2.4|Mar low C=0.4|Apr low C=3.5|May low C=8.2|Jun low C=11.2|Jul low C=13.5|Aug low C=13.0|Sep low C=9.6|Oct low C=5.4|Nov low C=1.4|Dec low C=-1.6|year low C=5.0|Jan record low C=-25.3|Feb record low C=-22.0|Mar record low C=-16.0|Apr record low C=-7.4|May record low C=-2.8|Jun record low C=1.3|Jul record low C=4.9|Aug record low C=4.6|Sep record low C=-0.9|Oct record low C=-7.7|Nov record low C=-12.0|Dec record low C=-24.0|year record low C=-25.3|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=37.2|Feb precipitation mm=30.1|Mar precipitation mm=39.3|Apr precipitation mm=33.7|May precipitation mm=52.6|Jun precipitation mm=60.2|Jul precipitation mm=52.5|Aug precipitation mm=53.0|Sep precipitation mm=39.5|Oct precipitation mm=32.2|Nov precipitation mm=37.8|Dec precipitation mm=46.1|year precipitation mm=515.2|Jan sun=57.6|Feb sun=71.5|Mar sun=119.4|Apr sun=191.2|May sun=229.6|Jun sun=230.0|Jul sun=232.4|Aug sun=217.3|Sep sun=162.3|Oct sun=114.7|Nov sun=54.9|Dec sun=46.9|year sun=1727.6|Jan uv=1|Feb uv=1|Mar uv=2|Apr uv=4|May uv=5|Jun uv=6|Jul uv=6|Aug uv=5|Sep uv=4|Oct uv=2|Nov uv=1|Dec uv=0|source 1=[[DWD]]&lt;ref&gt;{{cite web
  |url = https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |title = Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte
  |access-date = 2019-06-12
  |archive-date = 12 June 2014
  |archive-url = https://web.archive.org/web/20140612043121/https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |url-status = live
  }}&lt;/ref&gt; at Weather Atlas&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|title=Berlin, Germany – Detailed climate information and monthly weather forecast|last=d.o.o|first=Yu Media Group|website=Weather Atlas|language=en|access-date=2019-07-02|archive-date=25 November 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211125121717/https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|location=Berlin ([[Tempelhof]]), elevation: {{convert|48|m|abbr=on|disp=or}}, 1971–2000 normals, extremes 1878–present|collapsed=y|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=15.5|Feb record high C=18.7|Mar record high C=24.8|Apr record high C=31.3|May record high C=35.5|Jun record high C=38.5|Jul record high C=38.1|Aug record high C=38.0|Sep record high C=34.2|Oct record high C=28.1|Nov record high C=20.5|Dec record high C=16.0|Jan high C=3.3|Feb high C=5.0|Mar high C=9.0|Apr high C=15.0|May high C=19.6|Jun high C=22.3|Jul high C=25.0|Aug high C=24.5|Sep high C=19.3|Oct high C=13.9|Nov high C=7.7|Dec high C=3.7|Jan mean C=0.6|Feb mean C=1.4|Mar mean C=4.8|Apr mean C=8.9|May mean C=14.3|Jun mean C=17.1|Jul mean C=19.2|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.5|Oct mean C=9.7|Nov mean C=4.7|Dec mean C=2.0|Jan low C=−1.9|Feb low C=−1.5|Mar low C=1.3|Apr low C=4.2|May low C=9.0|Jun low C=12.3|Jul low C=14.3|Aug low C=14.1|Sep low C=10.6|Oct low C=6.4|Nov low C=2.2|Dec low C=-0.4|Jan record low C=-23.1|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-8.1|May record low C=-4.0|Jun record low C=1.5|Jul record low C=6.1|Aug record low C=3.5|Sep record low C=-1.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.0|Dec record low C=-20.5|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=42.3|Feb precipitation mm=33.3|Mar precipitation mm=40.5|Apr precipitation mm=37.1|May precipitation mm=53.8|Jun precipitation mm=68.7|Jul precipitation mm=55.5|Aug precipitation mm=58.2|Sep precipitation mm=45.1|Oct precipitation mm=37.3|Nov precipitation mm=43.6|Dec precipitation mm=55.3|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=8.0|Mar precipitation days=9.1|Apr precipitation days=7.8|May precipitation days=8.9|Jun precipitation days=7.0|Jul precipitation days=7.0|Aug precipitation days=7.0|Sep precipitation days=7.8|Oct precipitation days=7.6|Nov precipitation days=9.6|Dec precipitation days=11.4|unit precipitation days=1.0 mm|source 1=[[World Meteorological Organization|WMO]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |title = World Weather Information Service&amp;nbsp;– Berlin |website = Worldweather.wmo.int |date = 5 October 2006 |access-date = 2012-04-07 |archive-date = 25 April 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130425001834/https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |url-status = bot: unknown }} April 25, 2013, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=[[Royal Netherlands Meteorological Institute|KNMI]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |title = Indices Data – Berlin/Tempelhof 2759 |access-date = 2019-05-13 |publisher = [[KNMI (institute)|KNMI]] |archive-date = 9 July 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20180709010608/https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |url-status = dead }}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|collapsed=y|metric first=y|single line=y|location=Berlin ([[Dahlem (Berlin)|Dahlem]]), {{convert|58|m|abbr=on|disp=or}}, 1961–1990 normals, extremes 1908–present{{NoteTag|Because the location of the [[weather station]] is furthest from the more densely urbanized region of Berlin and further away from the main [[Urban heat island|UHI]], its values will be somewhat higher, especially in the center and immediate regions.&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm Long-term Development of Selected Climate Parameters (Edition 2015)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308213004/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm |date=8 March 2021 }}, Berlin Environmental Atlas. ''Senate Department for Urban Development and Housing''. Retrieved January 30, 2019.&lt;/ref&gt;}}
&lt;!--in the order as it appears in the table, not all of the following data may be available, especially records and days of precipitation --&gt;|Jan record high C=15.2|Feb record high C=18.6|Mar record high C=25.1|Apr record high C=30.9|May record high C=33.3|Jun record high C=36.1|Jul record high C=37.9|Aug record high C=37.7|Sep record high C=34.2|Oct record high C=27.5|Nov record high C=19.5|Dec record high C=15.7|Jan mean C=-0.4|Feb mean C=0.6|Mar mean C=4.0|Apr mean C=8.4|May mean C=13.5|Jun mean C=16.7|Jul mean C=17.9|Aug mean C=17.2|Sep mean C=13.5|Oct mean C=9.3|Nov mean C=4.6|Dec mean C=1.2|Jan high C=1.8|Feb high C=3.5|Mar high C=7.9|Apr high C=13.1|May high C=18.6|Jun high C=21.8|Jul high C=23.1|Aug high C=22.8|Sep high C=18.7|Oct high C=13.3|Nov high C=7.0|Dec high C=3.2|Jan low C=-2.9|Feb low C=-2.2|Mar low C=0.5|Apr low C=3.9|May low C=8.2|Jun low C=11.4|Jul low C=12.9|Aug low C=12.4|Sep low C=9.4|Oct low C=5.9|Nov low C=2.1|Dec low C=-1.1|Jan record low C=-21.0|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-6.7|May record low C=-2.9|Jun record low C=0.8|Jul record low C=5.4|Aug record low C=4.7|Sep record low C=-0.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.1|Dec record low C=-20.2|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=43.0|Feb precipitation mm=37.0|Mar precipitation mm=38.0|Apr precipitation mm=42.0|May precipitation mm=55.0|Jun precipitation mm=71.0|Jul precipitation mm=53.0|Aug precipitation mm=65.0|Sep precipitation mm=46.0|Oct precipitation mm=36.0|Nov precipitation mm=50.0|Dec precipitation mm=55.0|Jan sun=45.4|Feb sun=72.3|Mar sun=122.0|Apr sun=157.7|May sun=221.6|Jun sun=220.9|Jul sun=217.9|Aug sun=210.2|Sep sun=156.3|Oct sun=110.9|Nov sun=52.4|Dec sun=37.4|unit precipitation days=1.0 mm|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=9.0|Mar precipitation days=8.0|Apr precipitation days=9.0|May precipitation days=10.0|Jun precipitation days=10.0|Jul precipitation days=9.0|Aug precipitation days=9.0|Sep precipitation days=9.0|Oct precipitation days=8.0|Nov precipitation days=10.0|Dec precipitation days=11.0|source 1=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]&lt;ref name=&quot;noaa&quot;&gt;{{cite web
| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/DL/10381.TXT
| title = Berlin (10381) – WMO Weather Station
| access-date = 2019-01-30
| publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]
}}{{dead link|date=June 2022|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}} [https://archive.org/details/19611990NormalsNOAABerlin Archived] January 30, 2019, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=Berliner Extremwerte&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |title = Berliner Extremwerte |access-date = 1 December 2014 |archive-date = 6 June 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200606191249/https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |url-status = live }}&lt;/ref&gt;}}

=== Tanawin ng lungsod ===
[[Talaksan:16-07-04-Abflug-Berlin-DSC_0122.jpg|thumb|Larawang panghimpapawid sa gitna ng Berlin na nagpapakita ng [[Lungsod Kanluran|City West]], [[Potsdamer Platz]], [[Alexanderplatz]], at ang [[Tiergarten (liwasan)|Tiergarten]]]]
Ang kasaysayan ng Berlin ay nag-iwan sa lungsod ng isang [[wiktionary:polycentric|polisentrikong]] pagkakaayos at isang napakaeklektikong hanay ng arkitektura at mga gusali. Ang hitsura ng lungsod ngayon ay higit na nahubog ng pangunahing papel na ginampanan nito sa kasaysayan ng Germany noong ika-20 siglo. Lahat ng pambansang pamahalaan na nakabase sa Berlin{{Spaced en dash}}ang Kaharian ng Prusya, ang Ikalawang Imperyong Aleman ng 1871, ang Republikang Weimar, Alemanyang Nazi, Silangang Alemanya, pati na rin ang muling pinagsamang Alemanya{{Spaced en dash}}nagpasimula ng mga ambisyosong programa sa muling pagtatayo, na ang bawat isa ay nagdaragdag ng sarili nitong natatanging estilo sa arkitektura ng lungsod.

Sinalanta ang Berlin ng mga [[Pambobomba sa Berlin noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pagsalakay sa himpapawid]], sunog, at labanan sa kalye noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at marami sa mga gusaling nakaligtas sa parehong Silangan at Kanluran ay giniba noong panahon pagkatapos ng digmaan. Karamihan sa demolisyong ito ay pinasimulan ng mga programa sa arkitektura ng munisipyo upang magtayo ng mga bagong distrito ng negosyo o tirahan at ang mga pangunahing arterya. Karamihan sa mga [[Palamuti (sining)|palamuti]] sa mga gusali bago ang digmaan ay nawasak kasunod ng mga [[Palamuti at krimen|makabagong dogma]], at sa parehong mga sistema pagkatapos ng digmaan, gayundin sa muling pinagsamang Berlin, maraming mahahalagang estrukturang pamana ang ang [[Rekonstruksiyon (arkitektura)|muling itinayo]], kabilang ang ''Forum Fridericianum'' kasama ang, [[Operang Estatal ng Berlin|Operang Estatal]] (1955), [[Palasyo ng Charlottenburg|Palasyo Charlottenburg]] (1957), ang mga monumental na gusali sa [[Gendarmenmarkt]] (dekada '80), [[Alte Komandantur|Kommandantur]] (2003), at gayundin ang proyekto sa muling pagtatayo ng mga barokong patsada ng [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]]. Maraming mga bagong gusali ang naging inspirasyon ng kanilang makasaysayang mga nauna o ang pangkalahatang klasikal na estilo ng Berlin, gaya ng [[Otel Adlon]].

Ang mga kumpol ng mga [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Berlin|tore]] ay tumaas sa iba't ibang lokasyon: [[Potsdamer Platz]], ang [[Lungsod Kanluran|City West]], at [[Alexanderplatz]], ang huling dalawa ay naglalarawan sa mga dating sentro ng Silangan at Kanlurang Berlin, na ang una ay kumakatawan sa isang bagong Berlin noong ika-21 siglo, na bumangon mula sa mga guho no-man's land ng Pader ng Berlin. Ang Berlin ay may lima sa nangungunang 50 [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Alemanya|pinakamataas na gusali]] sa Alemanya.

Mahigit sa sangkatlo ng sakop ng lungsod ay binubuo ng luntiang espasyo, kakahuyan, at tubig.&lt;ref name=&quot;gruen2&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang pangalawang pinakamalaking at pinakasikat na liwasan ng Berlin, ang [[Tiergarten (liwasan)|Großer Tiergarten]], ay matatagpuan sa gitna mismo ng lungsod. Sinasaklaw nito ang isang lugar na 210 ektarya at umaabot mula [[Himpilan ng tren ng Berlin Zoologischer Garten|Bahnhof Zoo]] sa City West hanggang sa [[Tarangkahang Brandenburgo]] sa silangan.

Kabilang sa mga tanyag na kalye, ang [[Unter den Linden]] at [[Friedrichstraße]] ay matatagpuan sa lumang sentro ng lungsod (at kasama sa dating Silangang Berlin). Ang ilan sa pangunahing kalye sa City West ay ang [[Kurfürstendamm]] (o pinaikling Ku´damm) at [[Kantstraße]].

=== Arkitektura ===
[[Talaksan:Gendarmenmarkt_Panorama.jpg|thumb|Panorama ng [[Gendarmenmarkt]], na nagpapakita ng [[Konzerthaus Berlin]], nasa gilid ng [[Neue Kirche, Berlin|Simbahang Aleman]] (kaliwa) at [[Katedral na Pranses, Berlin|Simbahang Pranses]] (kanan)]]
[[Talaksan:Berliner_Dom_seen_from_James_Simon_Park.jpg|thumb|Ang [[Katedral ng Berlin]] sa [[Pulo ng mga Museo]]]]
Ang [[Fernsehturm Berlin|Fernsehturm]] (tore ng TV) sa [[Alexanderplatz]] sa [[Mitte]] ay kabilang sa pinakamataas na estruktura sa Unyong Europeo sa {{Cvt|368|m}}. Itinayo noong 1969, makikita ito sa karamihan ng mga sentral na distrito ng Berlin. Ang lungsod ay makikita mula sa {{Convert|204|m|ft|-high}} palapag ng pagmamasid. Simula rito, ang [[Karl-Marx-Allee]] ay patungo sa silangan, isang abenida na may linya ng mga monumental na gusali ng tirahan, na dinisenyo sa istilong [[Arkitekturang Stalinista|Sosyalismong Klasisismo]]. Katabi ng lugar na ito ay ang [[Rotes Rathaus]] (Bulwagang Panlungsod), na may natatanging pulang-ladrilyong arkitektura nito. Sa harap nito ay ang [[Neptunbrunnen]], isang balong na nagtatampok ng mitolohikong pangkat ng mga [[Triton (mitolohiya)|Triton]], mga [[personipikasyon]] ng apat na pangunahing Prusong ilog, at [[Neptuno (mitolohiya)|Neptuno]] sa ibabaw nito.

Ang [[Tarangkahang Brandenburgo]] ay isang ikonikong tanawin ng Berlin at Alemanya; ito ay tumatayo bilang isang simbolo ng pangyayaring Europeo at ng pagkakaisa at kapayapaan. Ang [[gusaling Reichstag]] ay ang tradisyonal na luklukan ng Parlamentong Aleman. Hinubog muli ito ng arkitektrong Briton na si [[Norman Foster (arkitekto)|Norman Foster]] noong dekada '90 at nagtatampok ng salaming simboryo sa ibabaw ng pook ng pagpupulong, na nagbibigay-daan sa libreng pampublikong tanaw sa mga pinagdadausang parlamento at magagandang tanawin ng lungsod.

Ang [[Galeriyang East Side]] ay isang open-air na eksibisyong sining na direktang ipininta sa mga huling bahagi ng Pader ng Berlin. Ito ang pinakamalaking natitirang ebidensiya ng makasaysayang dibisyon ng lungsod.

Ang [[Gendarmenmarkt]] ay isang [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong liwasan]] sa Berlin, ang pangalan ay nagmula sa punong-tanggapan ng sikat na Gens d'armes regiment na matatagpuan dito noong ika-18 siglo. Dalawang katulad na disenyong katedral ang hangganan nito, ang [[Französischer Dom]] kasama ang platapormang pang-obserbasyon nito at ang [[Deutscher Dom]]. Ang Konzerthaus (Bulwagang Pangkonsiyerto), tahanan ng Orkestra Sinfonika ng Berlin, ay nakatayo sa pagitan ng dalawang katedral.
[[Talaksan:MJK_46430_Schloss_Charlottenburg.jpg|left|thumb|[[Palasyo Charlottenburg]]]]
[[Talaksan:Berlin_Hackesche_Höfe1.jpg|left|thumb|[[Hackesche Höfe]]]]
Ang [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Spree (ilog)|Ilog Spree]] ay naglalaman ng [[Berlin#Mga%20museo|limang museo]] na itinayo mula 1830 hanggang 1930 at isang [[Tala ng mga Pandaigdigang Pamanang Pook sa Alemanya|Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]]. Ang pagpapanumbalik at pagtatayo ng isang pangunahing lagusan sa lahat ng mga museo, pati na rin ang muling pagtatayo ng [[Stadtschloss, Berlin|Stadtschloss]] ay nagpapatuloy.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 June 2011 |title=Neumann: Stadtschloss wird teurer |trans-title=Neumann: Palace is getting more expensive |url=https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200703/https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=19 May 2010 |title=Das Pathos der Berliner Republik |trans-title=The pathos of the Berlin republic |url=https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200702/https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Gayundin sa pulo at sa tabi ng [[Lustgarten]] at palasyo ay ang [[Katedral ng Berlin]], ang ambisyosong pagtatangka ni emperador Guillermo II na lumikha ng Protestanteng karibal sa [[Basilika ni San Pedro]] sa Roma. Ang isang malaking kripta ay naglalaman ng mga labi ng ilan sa mga naunang Prusong maharlikang pamilya. Ang [[Katedral ni Santa Eduvigis]] ay ang Katoliko Romanong katedral ng Berlin.
[[Talaksan:Bikinihaus_Berlin-1210760.jpg|thumb|Ang [[Breitscheidplatz]] kasama ang [[Pang-alaalang Katedral ni Kaiser Guillermo]] ay ang sentro ng [[Lungsod Kanluran|City West]].]]
Ang [[Unter den Linden]] ay isang silangan–kanlurang abenidang nalilinyahan ng mga puno na mula sa Tarangkahang Brandenburgo hanggang sa pook ng dating Berliner Stadtschloss, at dating pangunahing promenada ng Berlin. Maraming Klasikong gusali ang nakahanay sa kalye, at naroon ang bahagi ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]]. Ang [[Friedrichstraße]] ay ang maalamat na kalye ng Berlin noong [[Ginintuang Dekada Beynte]]. Pinagsasama nito ang mga tradisyon ng ika-20 siglo sa modernong arkitektura ng Berlin ngayon.

Ang [[Potsdamer Platz]] ay isang buong kuwarto na binuo mula sa simula pagkatapos bumaba ang [[Pader ng Berlin|Pader]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Construction and redevelopment since 1990 |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080610103008/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |archive-date=10 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=Senate Department of Urban Development}}&lt;/ref&gt; Sa kanluran ng Potsdamer Platz ay ang Kulturforum, na naglalaman ng [[Gemäldegalerie, Berlin|Gemäldegalerie]], at nasa gilid ng [[Neue Nationalgalerie]] at ng [[Berliner Philharmonie]] . Ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], isang alaalang pang-[[Holokausto]], ay nasa hilaga.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ouroussoff |first=Nicolai |date=9 May 2005 |title=A Forest of Pillars, Recalling the Unimaginable |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2005/05/09/arts/design/09holo.html |access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang lugar sa paligid ng [[Hackescher Markt]] ay tahanan ng mga kulturang moda, na may 'di-mabilang na mga bilihan ng damit, club, bar, at galeriya. Kabilang dito ang [[Hackesche Höfe]], isang kalipunan ng mga gusali sa paligid ng ilang patyo, na muling itinayo noong 1996. Ang kalapit na [[Bagong Sinagoga, Berlin|Bagong Sinagoga]] ay ang sentro ng kultura ng mga Hudyo.

Ang [[Straße des 17. Juni]], na nagkokonekta sa Tarangkahang Brandenburgo at Ernst-Reuter-Platz, ay nagsisilbing gitnang silangan-kanlurang axis. Ang pangalan nito ay ginugunita ang mga [[Pag-aalsa noong 1953 sa Silangang Alemanya|pag-aalsa sa Silangang Berlin noong Hunyo 17, 1953]]. Humigit-kumulang sa kalahati mula sa Tarangkahang Brandenburgo ay ang Großer Stern, isang isla ng sirkulong trapiko kung saan matatagpuan ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin|Siegessäule]] (Haligi ng Tagumpay). Ang monumentong ito, na itinayo upang gunitain ang mga tagumpay ng Prusya, ay inilipat noong 1938–39 mula sa dati nitong posisyon sa harap ng Reichstag.

Ang [[Kurfürstendamm]] ay tahanan ng ilan sa mga mararangyang tindahan ng Berlin kung saan ang [[Pang-alaalang simbahan ni Kaiser Guillermo]] sa silangang dulo nito sa [[Breitscheidplatz]] . Ang simbahan ay nawasaknoonga Ikalawang Digmaang Pandaigdig at iniwang sira. Ang malapit sa Tauentzienstraße ay ang [[KaDeWe]], na sinasabing pinakamalaking department store sa kontinental na Europa. Ang [[Rathaus Schöneberg]], kung saan ginawa ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang tanyag na talumpating &quot;[[Ich bin ein Berliner]]!&quot; speech, ay nasa [[Tempelhof-Schöneberg]].

Kanluran ng sentro, ang [[Palasyo Bellevue, Alemanya|Palasyo Bellevue]] ay ang tirahan ng Pangulo ng Alemanya. Ang [[Palasyo Charlottenburg]], na nasunog noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay ang pinakamalaking makasaysayang palasyo sa Berlin.

Ang [[Funkturm Berlin]] ay isang {{Convert|150|m|ft|-tall}} lattice tore ng radyo sa pook fairground, na itinayo sa pagitan ng 1924 at 1926. Ito ang tanging toreng pang-obserbasyon na nakatayo sa mga insulator at may restawran {{Cvt|55|m}} at isang larangang pantanaw {{Cvt|126|m}} sa ibabaw ng lupa, na mapupuntahan ng elevator na may bintana.

Ang [[Oberbaumbrücke]] sa ibabaw ng ilog Spree ay ang pinakaikonikong tulay ng Berlin, na nag-uugnay sa pinagsama-samang mga boro ng [[Friedrichshain]] at [[Kreuzberg]]. Nagdadala ito ng mga sasakyan, tao, at linyang U1 ng [[Berlin U-Bahn]]. Ang tulay ay nakumpleto sa isang estilong [[ladrilyong gotiko]] noong 1896, na pinapalitan ang dating kahoy na tulay na may isang pang-itaas na daanan para sa U-Bahn. Ang gitnang bahagi ay giniba noong 1945 upang pigilan ang [[Hukbong Pula|Pulang Hukbo]] sa pagtawid. Pagkatapos ng digmaan, ang inayos na tulay ay nagsilbing [[Mga tawiran sa hangganan ng Berlin|checkpoint at tawiran sa hangganan]] sa pagitan ng mga sektor ng Sobyetiko at Amerikano, at kalaunan sa pagitan ng Silangan at Kanlurang Berlin. Noong kalagitnaan ng dekada '50, ito ay sarado sa mga sasakyan, at pagkatapos ng pagtatayo ng Pader ng Berlin noong 1961, ang trapiko ng tao ay mahigpit na pinaghigpitan. Kasunod ng muling pagsasama-samang Aleman, ang gitnang bahagi ay muling itinayo gamit ang isang kuwadrong asero, at ipinagpatuloy ang serbisyo ng U-Bahn noong 1995.

== Demograpiya ==
[[Talaksan:Berlin_population2.svg|left|thumb|Populasyon ng Berlin, 1880–2012]]
Sa pagtatapos ng 2018, ang lungsod-estado ng Berlin ay mayroong 3.75&amp;nbsp;milyong rehistradong naninirahan&lt;ref name=&quot;pop-detail3&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; sa isang lugar na {{Cvt|891.1|km2}}.  Ang densidad ng populasyon ng lungsod ay 4,206 na naninirahan bawat km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Ang Berlin ang [[Talaan ng mga pinakamalaking lungsod ng Unyong Europeo ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod|pinakamataong lungsod]] sa [[Unyong Europeo]]. Noong 2019, ang urbanong sakop ng Berlin ay may humigit-kumulang 4.5&amp;nbsp;milyong naninirahan. {{Magmula noong|2019}}  ang [[Kalakhang sonang urbano|gumaganang urbanong pook]] ay tahanan ng humigit-kumulang 5.2&amp;nbsp;milyong tao.&lt;ref&gt;[https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas, Eurostat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150903213351/https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en|date=3 September 2015}}.&lt;/ref&gt; Ang buong [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|rehiyon ng kabisera ng Berlin-Brandenburgo]] ay may populasyon na higit sa 6&amp;nbsp;milyon sa isang lugar na {{Cvt|30546|km2|0}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland: Berlin-Brandenburg |url=https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190817083458/https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |archive-date=17 August 2019 |access-date=6 February 2013 |website=www.deutsche-metropolregionen.org}}&lt;/ref&gt;{{Historical populations|1721|65300|1750|113289|1800|172132|1815|197717|1825|220277|1840|330230|1852|438958|1861|547571|1871|826341|1880|1122330|1890|1578794|1900|1888848|1910|2071257|1920|3879409|1925|4082778|1933|4221024|1939|4330640|1945|3064629|1950|3336026|1960|3274016|1970|3208719|1980|3048759|1990|3433695|2000|3382169|2010|3460725|53=2020|54=3664088}}Noong 2014, ang lungsod-estado na Berlin ay nagkaroon ng 37,368 buhay na panganak (+6.6%), isang rekord na bilang mula noong 1991. Ang bilang ng mga namatay ay 32,314. Halos 2.0&amp;nbsp;milyong kabahayan ang binilang sa lungsod. 54 porsiyento ng mga ito ay mga sambahayang iisa ang naninirahan. Mahigit sa 337,000 pamilya na may mga batang wala pang 18 taong gulang ang nanirahan sa Berlin. Noong 2014, ang kabeserang Aleman ay nagrehistro ng dagdag sa paglipat ng humigit-kumulang 40,000 katao.&lt;ref&gt;[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf statistics Berlin Brandenburg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315084534/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf|date=15 March 2016}}. www.statistik-berlin-brandenburg.de Retrieved 10 October 2016.&lt;/ref&gt;

=== Mga nasyonalidad ===
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;float:right;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |'''Mga residente ayon sa Pagkamamamayan''' &lt;small&gt;(31 Disyembre 2019)&lt;/small&gt; &lt;ref name=&quot;pop-detail6&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;
|-
!Bansa
!Populasyon
|-
|Kabuuang mga rehistradong residente
|3,769,495
|-
|{{Flag|Germany}}
|2,992,150
|-
|{{Flag|Turkey}}
|98,940
|-
|{{Flag|Poland}}
|56,573
|-
|{{Flag|Syria}}
|39,813
|-
|{{Flag|Italy}}
|31,573
|-
|{{Flag|Bulgaria}}
|30,824
|-
|{{Flag|Russia}}
|26,640
|-
|{{Flag|Romania}}
|24,264
|-
|{{Flag|United States}}
|22,694
|-
|{{Flag|Vietnam}}
|20,572
|-
|{{Flag|France}}
|20,223
|-
|{{Flag|Serbia}}
|20,109
|-
|{{Flag|United Kingdom}}
|16,751
|-
|{{Flag|Spain}}
|15,045
|-
|{{Flag|Greece}}
|14,625
|-
|{{Flag|Croatia}}
|14,430
|-
|{{Flag|India}}
|13,450
|-
|{{Flag|Ukraine}}
|13,410
|-
|{{Flag|Afghanistan}}
|13,301
|-
|{{Flag|China}}
|13,293
|-
|{{Flag|Bosnia and Herzegovina}}
|12,691
|-
|Iba pang Gitnang Silangan at Asya
|88,241
|-
|Ibang Europa
|80,807
|-
|Africa
|36,414
|-
|Iba pang mga America
|27,491
|-
|Oceania at [[Antarctica]]
|5,651
|-
|Walang estado o Hindi Malinaw
|24,184
|}
Ang pambansa at pandaigdigang paglipat sa lungsod ay may mahabang kasaysayan. Noong 1685, pagkatapos ng pagpapawalang-bisa ng [[Kautusan ng Nantes]] sa Pransiya, tumugon ang lungsod sa pamamagitan ng [[Kautusan ng Potsdam]], na ginagarantiyahan ang kalayaan sa relihiyon at katayuang walang buwis sa mga Pranses na Huguenot na bakwit sa loob ng sampung taon. Ang [[Batas ng Kalakhang Berlin]] noong 1920 ay nagsama ng maraming suburb at nakapalibot na mga lungsod ng Berlin. Binuo nito ang karamihan sa teritoryo na binubuo ng modernong Berlin at pinalaki ang populasyon mula sa 1.9&amp;nbsp;milyon hanggang 4&amp;nbsp;milyon.

Ang aktibong imigrasyon at asilo na politika sa Kanlurang Berlin ay naghudyat ng mga alon ng imigrasyon noong dekada '60 at '70. Ang Berlin ay tahanan ng hindi bababa sa 180,000 residenteng [[Mga Turko|Turko]] at [[Mga Turko sa Alemanya|Turko-Aleman]],&lt;ref name=&quot;pop-detail4&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; na ginagawa itong pinakamalaking komunidad ng Turko sa labas ng Turkiya. Noong dekada '90 ang ''Aussiedlergesetze ay'' nagbigay-daan sa imigrasyon sa Alemanya ng ilang residente mula sa dating [[Unyong Sobyetiko]]. Sa ngayon, ang mga etnikong [[Kasaysayan ng mga Aleman sa Rusya, Ukranya, at Unyong Sobyetiko|Aleman]] mula sa mga bansa ng dating Unyong Sobyetiko ang bumubuo sa pinakamalaking bahagi ng komunidad na nagsasalita ng Ruso.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Dmitry Bulgakov |date=11 March 2001 |title=Berlin is speaking Russians' language |url=https://www.russiajournal.com/node/4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130406142034/https://www.russiajournal.com/node/4653 |archive-date=6 April 2013 |access-date=10 February 2013 |publisher=Russiajournal.com}}&lt;/ref&gt; Ang huling dekada ay nakaranas ng pagdagsa mula sa iba't ibang bansa sa Kanluran at ilang rehiyon sa Africa.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Heilwagen |first=Oliver |date=28 October 2001 |title=Berlin wird farbiger. Die Afrikaner kommen – Nachrichten Welt am Sonntag – Welt Online |language=de |work=Die Welt |url=https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |url-status=live |access-date=2 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110515022639/https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |archive-date=15 May 2011}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagi ng mga imigranteng Aprikano ay nanirahan sa [[Afrikanisches Viertel]].&lt;ref&gt;{{cite press release|author=&lt;!--Staff writer(s); no by-line.--&gt;|date=6 February 2009|title=Zweites Afrika-Magazin &quot;Afrikanisches Viertel&quot; erschienen Bezirksbürgermeister Dr. Christian Hanke ist Schirmherr|url=https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|location=Berlin|publisher=berlin.de|access-date=27 September 2016|archive-date=21 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141021050530/https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang mga batang Aleman, EU-Europeo, at Israeli ay nanirahan na rin sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=12 December 2014 |title=Hummus in the Prenzlauer Berg |url=https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |url-status=live |journal=The Jewish Week |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230010937/https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |archive-date=30 December 2014 |access-date=29 December 2014}}&lt;/ref&gt;

Noong Disyembre 2019, mayroong 777,345 na rehistradong residente ng dayuhang nasyonalidad at dagdag pang 542,975 mamamayang Aleman na may &quot;pinanggalingang imgrante&quot; ''(Migrationshintergrund, MH)'',&lt;ref name=&quot;pop-detail5&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; ibig-sabihin sila o ang isa sa kanilang mga magulang ay nandayuhan sa Alemanya pagkatapos ng 1955. Ang mga dayuhang residente ng Berlin ay nagmula sa mga 190 bansa.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 February 2011 |title=457 000 Ausländer aus 190 Staaten in Berlin gemeldet |trans-title=457,000 Foreigners from 190 Countries Registered in Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190428201553/https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |archive-date=28 April 2019 |access-date=28 April 2019 |website=[[Berliner Morgenpost]] |language=de}}&lt;/ref&gt; 48 porsiyento ng mga residenteng wala pang 15 taong gulang ay may pinagmulang imigrante.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fast jeder Dritte in Berlin hat einen Migrationshintergrund |url=https://www.rbb-online.de/politik/beitrag/2017/05/migrationshintergrund-berlin-jeder-dritte.html |website=www.rbb-online.de}}{{Dead link|date=December 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin noong 2009 ay tinatayang mayroong 100,000 hanggang 250,000 hindi rehistradong mga naninirahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Von Andrea Dernbach |date=23 February 2009 |title=Migration: Berlin will illegalen Einwanderern helfen – Deutschland – Politik – Tagesspiegel |work=Der Tagesspiegel Online |publisher=Tagesspiegel.de |url=https://www.tagesspiegel.de/politik/deutschland/berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |url-status=live |access-date=15 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131251/https://www.tagesspiegel.de/politik/migration-berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang mga Boro ng Berlin na may malaking bilang ng mga migrante o populasyon na ipinanganak sa ibang bansa ay ang [[Mitte]], [[Neukölln]], at [[Friedrichshain-Kreuzberg]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 September 2016 |title=Zahl der Ausländer in Berlin steigt auf Rekordhoch |url=https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170804053354/https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |archive-date=4 August 2017 |access-date=13 June 2017 |website=jungefreiheit.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

Mayroong higit sa 20 hindi katutubong komunidad na may populasyong hindi bababa sa 10,000 katao, kabilang ang mga [[Mga Turko sa Berlin|Turko]], Polako, Ruso, Lebanes, Palestino, Serbio, Italyano, Indiyano, Bosnio, [[Pamayanang Biyetnames ng Berlin|Biyetnames]], Amerikano, Rumano, Bulgari, Croata, Tsino, Austriako, Ukrano, Pranses, Briton, Españo, Israeli, Thai, Irani, Ehipsiyo, at Siryo na mga komunidad.

=== Mga wika ===
Ang Aleman ay ang opisyal at nangingibabaw na sinasalitang wika sa Berlin. Ito ay isang [[Mga wikang Kanlurang Aleman|wikang Kanlurang Aleman]] na nagmula ang karamihan ng bokabularyo nito mula sa sangay ng Aleman ng pamilya ng wikang [[Mga wikang Indo-Europeo|Indo-Europeo]]. Ang Aleman ay isa sa 24 na wika ng Unyong Europeo,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=European Commission |title=Official Languages |url=https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140926004848/https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |archive-date=26 September 2014 |access-date=29 July 2014}}&lt;/ref&gt; at isa sa tatlong [[wikang pantrabaho]] ng [[Komisyong Europeo]].

Ang Berlinerisch o Berlinisch ay hindi isang diyalekto sa lingguwistika. Ito ay sinasalita sa Berlin at sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|nakapaligid na kalakhang pook]]. Nagmula ito sa isang [[Diyalektong Brandeburges|Brandeburges]] na varyant. Ang diyalekto ay nakikita na ngayon na mas katulad ng isang [[sosyolekto]], higit sa lahat sa pamamagitan ng pagtaas ng imigrasyon at mga uso sa mga edukadong populasyon na magsalita ng [[karaniwang Aleman]] sa pang-araw-araw na buhay.

Ang pinakakaraniwang ginagamit na wikang banyaga sa Berlin ay Turko, Polako, Ingles, Persa, Arabe, Italyano, Bulgaro, Ruso, Rumano, Kurdo, Serbo-Croata, Pranses, Español, at Biyentames. Mas madalas na naririnig ang Truko, Arabe, Kurdo, at Serbo-Croata sa kanlurang bahagi dahil sa malalaking komunidad ng Gitnang Silangan at dating Yugoslavia. Ang Polako, Ingles, Ruso, at Biyetnames ay may mas maraming katutubong nagsasalita sa Silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2010 |title=Studie – Zwei Millionen Berliner sprechen mindestens zwei Sprachen – Wirtschaft – Berliner Morgenpost – Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522160634/https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |archive-date=22 May 2011 |access-date=2 June 2011 |publisher=Morgenpost.de}}&lt;/ref&gt;

=== Relihiyon ===
Ayon sa senso noong 2011, humigit-kumulang 37 porsiyento ng populasyon ang nag-ulat na mga miyembro ng isang legal na kinikilalang simbahan o relihiyosong organisasyon. Ang iba ay hindi kabilang sa naturang organisasyon, o walang impormasyong makukuha hinggil sa kanila.&lt;ref name=&quot;Census 2011&quot;&gt;{{Cite web |title=Zensus 2011 – Bevölkerung und Haushalte – Bundesland Berlin |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193809/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |archive-date=3 March 2016 |access-date=23 February 2019 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=6–7 |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang pinakamalaking relihiyong denominasyon na naitala noong 2010 ay ang [[Protestantismo|Protestanteng]] [[Landeskirche|rehiyonal na samahang simbahan]] —ang [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandenburgo-Mataas na Lusacia Silesiana]] (EKBO) —isang [[Iisa at nagkakaisang simbahan|nagkakaisang simbahan]]. Ang EKBO ay miyembro ng [[Simbahang Ebanghelika sa Alemanya|Simbahang Ebanghelika sa Alemanya (EKD)]] at [[Union Evangelischer Kirchen|Union Evangelischer Kirchen (UEK)]]. Ayon sa EKBO, ang kanilang kasapian ay umabot sa 18.7 porsyento ng lokal na populasyon, habang ang [[Simbahang Katolikong Romano]] ay mayroong 9.1 porsyento ng mga residenteng nakarehistro bilang mga miyembro nito.&lt;ref name=&quot;kirchenmitglieder2010&quot;&gt;{{Cite web |date=November 2011 |title=Kirchenmitgliederzahlen am 31.12.2010 |trans-title=Church membership on 31 December 2010 |url=https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209204513/https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |archive-date=9 February 2018 |access-date=10 March 2012 |publisher=[[Evangelical Church in Germany]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Humigit-kumulang 2.7% ng populasyon ang nakikilala sa iba pang mga denominasyong Kristiyano (karamihan sa [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Silangang Ortodokso]], ngunit iba't ibang mga Protestante rin).&lt;ref name=&quot;klStatistik2010&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ayon sa rehistro ng mga residente ng Berlin, noong 2018, 14.9 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Ebanghelika, at 8.5 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Katolika.&lt;ref name=&quot;pop-detail7&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang gobyerno ay nagpapanatili ng rehistro ng mga miyembro ng mga simbahang ito para sa mga layunin ng buwis, dahil kinokolekta nito ang [[buwis sa simbahan]] sa ngalan ng mga simbahan. Hindi ito nag-iingat ng mga rekord ng mga miyembro ng ibang relihiyosong organisasyon na maaaring mangolekta ng kanilang sariling buwis sa simbahan, sa ganitong paraan.

Noong 2009, humigit-kumulang 249,000 [[Muslim]] ang iniulat ng [[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|Tanggapan ng Estadistika]] na mga miyembro ng mga Masjid at Islamikong relihiyosong organisasyon sa Berlin,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Statistisches Jahrbuch für Berlin 2010 |trans-title=Statistical yearbook for Berlin 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121120202750/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |archive-date=20 November 2012 |access-date=10 February 2013 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; habang noong 2016, tinatantya ng pahayagang ''[[Der Tagesspiegel]]'' na humigit-kumulang 350,000 Muslim ang nag-obserba ng [[Ramadan]] sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212013247/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 December 2019}}&lt;/ref&gt; Noong 2019, humigit-kumulang 437,000 rehistradong residente, 11.6% ng kabuuan, ang nag-ulat na mayroong pinanggalingan sa paglilipat mula sa isa sa mga [[Mga miyembrong estado ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko|estadong Miyembro ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko]].&lt;ref name=&quot;pop-detail8&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |language=de |trans-title=Ramadan in refugee camps and schools in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170712125538/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 July 2017}}&lt;/ref&gt; Sa pagitan ng 1992 at 2011 halos dumoble ang populasyon ng Muslim.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Schupelius |first=Gunnar |date=28 May 2015 |title=Wird der Islam künftig die stärkste Religion in Berlin sein? |work=[[Berliner Zeitung]] |url=https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170603092248/https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |archive-date=3 June 2017}}&lt;/ref&gt;

Humigit-kumulang 0.9% ng mga Berlines ay kabilang sa ibang mga relihiyon. Sa tinatayang populasyon na 30,000–45,000 na mga residenteng Hudyo,&lt;ref name=&quot;The Boston Globe 2014-11-01&quot;&gt;{{Cite web |last=Ross |first=Mike |date=1 November 2014 |title=In Germany, a Jewish community now thrives |url=https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222235631/https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |archive-date=22 December 2016 |access-date=19 August 2016 |website=[[The Boston Globe]]}}&lt;/ref&gt; humigit-kumulang 12,000 ang mga rehistradong miyembro ng mga relihiyosong organisasyon.&lt;ref name=&quot;klStatistik20102&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang Berlin ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Berlin|Katoliko Romanong arsobispo ng Berlin]] at ang nahalal na tagapangulo ng [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandenburgo-Mataas na Lusacia Silesiana|EKBO]] ay pinamagatang obispo ng EKBO. Higit pa rito, ang Berlin ay ang luklukan ng maraming mga Ortodoksong katedral, tulad ng Katedral ni San Boris ang Bautista, isa sa dalawang luklukan ng [[Simbahang Bulgarong Ortodokso|Bulgarong Ortodokso]] na Diyosesis ng Kanluran at Gitnang Europa, at ang Katedral ng Muling Pagkabuhay ni Kristo ng Diyosesis ng Berlin (Patriarkado ng Moscow).

{{multiple image|align=right|perrow=2|total_width=400|width1=500|width2=500|width3=500|width4=500|height1=350|height2=350|height3=350|height4=350|image1=Berliner Dom - panoramio (20).jpg|image2=NeueSynagogue.JPG|image3=2020-04-16 P4160889 St.Hedwigs-Kathedrale, Bebelplatz.jpg|image4=Şehitlik mosque Berlin by ZUFAr.jpg|footer=Paikot pa kanan mula sa taas pakaliwa: [[Katedral ng Berlin]], [[Bagong Sinagoga (Berlin)|Bagong Sinagoga]], Moske Şehitli, at [[Katedral ni Santa Eduvigis]]}}

Ang mga mananampalataya ng iba't ibang relihiyon at denominasyon ay nagpapanatili ng maraming [[Listahan ng mga lugar ng pagsamba sa Berlin|lugar ng pagsamba sa Berlin]]. Ang [[Malayang Simbahang Ebangheliko-Luterano]] ay may walong parokya na may iba't ibang laki sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lutheran Diocese Berlin-Brandenburg |url=https://www.selk-berlin.de/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328152944/https://www.selk-berlin.de/ |archive-date=28 March 2008 |access-date=19 August 2008 |publisher=Selbständige Evangelisch-Lutherische Kirche}}&lt;/ref&gt; Mayroong 36 na kongregasyong [[Mga Bautista|Bautista]] (sa loob [[Samahan ng mga Ebanghelikong Malayang Simbahang Kongregasyon sa Alemanya]]), 29 [[Bagong Apostolikong Simbahan]], 15 [[Nagkakaisang Metodistang Simbahan|Nagkakaisang Metodista]] na simbahan, walong Malayang Ebanghelika na Kongregasyon, apat na [[Simbahan ni Kristo, Siyentipiko]] (una, iklawa, ikatlo, at ikalabing-anim), anim mga kongregasyon ng [[Ang Simbahan ni Jesucristo ng mga Banal sa mga Huling Araw]], isang [[Lumang Simbahang Katoliko|Lumang Simbahan]], at isang [[Anglikanismo|Anglicanong]] simbahan sa Berlin. Ang Berlin ay may higit sa 80 moske,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's mosques |url=https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093250/https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |archive-date=11 November 2018 |access-date=11 November 2018 |publisher=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; sampung sinagoga,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Keller |first=Claudia |date=10 November 2013 |title=Berlins jüdische Gotteshäuser vor der Pogromnacht 1938: Untergang einer religiösen Vielfalt |language=de |trans-title=Berlin's jewish places of worship before the Pogromnacht 1938: Decline of a religious diversity |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |url-status=live |access-date=11 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093246/https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |archive-date=11 November 2018 |quote=Von den weit mehr als 100 jüdischen Gotteshäusern sind gerade einmal zehn übrig geblieben. (in english: Of the far more than 100 synagogues, only ten are left.)}}&lt;/ref&gt; at dalawang templong [[Budismo|Budista]].

== Gobyerno at politika ==

=== Estadong lungsod ===
[[Talaksan:Rotes_Rathaus.jpg|left|thumb|[[Rotes Rathaus]] (''Pulang Munisipyo''), luklukan ng Senado at Alkalde ng Berlin.]]
Mula noong [[Muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa]] noong Oktubre 3, 1990, ang Berlin ay isa sa tatlong [[Länder ng Alemanya|estadong lungsod sa Alemanya]] na kabilang sa kasalukuyang 16 na estado ng Alemanya. Ang [[Abgeordnetenhaus ng Berlin|Kapulungan ng mga Kinatawan]] (''Abgeordnetenhaus'') ay kumakatawan bilang parlamento ng lungsod at estado, na mayroong 141 na luklukan. Ang ehekutibong tanggapan ng Berlin ay ang [[Senado ng Berlin]] (''Senat von Berlin''). Binubuo ang Senado ng [[Talaan ng mga alkalde ng Berlin|Namamahalang Alkalde]] (''Regierender Bürgermeister''), at hanggang sampung senador na may hawak na ministeryal na posisyon, dalawa sa kanila ang may hawak na titulong &quot;Alkalde&quot; (''Bürgermeister'') bilang kinatawan ng Namamahalang Alkalde.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2016-11-01 |title=Verfassung von Berlin – Abschnitt IV: Die Regierung |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201008025644/https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |archive-date=8 October 2020 |access-date=2020-10-02 |website=www.berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang kabuuang taunang badyet ng estado ng Berlin noong 2015 ay lumampas sa €24.5 ($30.0) bilyon kabilang ang surplus sa badyet na €205 ($240) milyon.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berliner Haushalt Finanzsenator bleibt trotz sprudelnder Steuereinnahmen vorsichtig |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/berliner-haushalt-finanzsenator-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-24702234 |url-status=live |access-date=20 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131248/https://www.berliner-zeitung.de/sport-leidenschaft/berliner-haushalt-finanzsenator-kollatz-ahnen-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-li.6132?pid=true |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang estado ay nagmamay-ari ng malawak na pag-aari, kabilang ang mga gusaling pang-administratibo at pamahalaan, mga kompanya ng real estate, pati na rin ang mga stake sa Estadio Olimpiko, mga paliguan, mga kompanya ng pabahay, at maraming mga pampublikong negosyo at mga subsidiyaryo na kompanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2017 |title=Vermögen |trans-title=Assets |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190928151604/https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |archive-date=28 September 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 September 2019 |title=Beteiligungen des Landes Berlin |trans-title=Holdings of the State of Berlin |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219070001/https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |archive-date=19 December 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Hawak ng [[Partido Sosyo-Demokratiko ng Alemanya|Partido Sosyo-Demokratiko]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'' o SPD) at ng [[Ang Kaliwa (Alemanya)|Kaliwa]] (Die Linke) ang pamahalaang lungsod pagkatapos ng [[Halalan estatal ng Berlin, 2001|halalang estatal noong 2001]] at nanalo ng isa pang termino sa [[Halalang estatal ng Berlin, 2006|halalang estatal noong 2006]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin state election, 2006 |url=https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323161037/https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |archive-date=23 March 2012 |access-date=17 August 2008 |website=Der Landeswahlleiter für Berlin |language=de}}&lt;/ref&gt; Mula noong [[Halalang estatal ng Berlin, 2016|halalang estatal noong 2016]], nagkaroon ng koalisyon sa pagitan ng Partido Sosyo-Demokratiko, mga Lunti, at Kaliwa.

Ang Namumunong Alkalde ay magkasabay na Panginoong Alkalde ng Lungsod ng Berlin (''Oberbürgermeister der Stadt'') at Ministro na Pangulo ng Estado ng Berlin (''Ministerpräsident des Bundeslandes''). Ang tanggapan ng Namamahalang Alkalde ay nasa [[Rotes Rathaus|Rotes Rathaus (Pulang Munisipyo)]]. Mula noong 2014 ang tanggapang ito ay hawak ni [[Michael Müller (politiko, ipinanganak noong 1964)|Michael Müller]] ng mga Sosyo-Demokratiko.&lt;ref&gt;{{Cite magazine|magazine=[[Time (magazine)|Time Europe]]}}&lt;/ref&gt;

=== Mga boro ===
[[Talaksan:Berlin_Subdivisions.svg|right|thumb|[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|12 boro ng Berlin at ang kanilang 96 na kapitbahayan]]]]
Ang Berlin ay nahahati sa 12 boro o distrito (''Bezirke''). Ang bawat boro ay may ilang mga subdistrito o mga kapitbahayan (''Ortsteile''), na nag-ugat sa mas matatandang munisipalidad na nauna sa pagbuo ng Kalakhang Berlin noong Oktubre 1, 1920. Ang mga subdistritong ito ay naging urbanisado at isinama sa lungsod nang maglaon. Maraming residente ang lubos na nakikilala sa kanilang mga kapitbahayan, na kolokyal na tinatawag na ''[[Kiez]]''. Sa kasalukuyan, ang Berlin ay binubuo ng 96 na mga subdistrito, na karaniwang binubuo ng ilang mas maliliit na pook residensiyal o kuwarto.

Ang bawat borough ay pinamamahalaan ng isang sangguniang pamboro (''Bezirksamt'') na binubuo ng limang konsehal (''Bezirksstadträte'') kasama ang alkalde ng boro (''Bezirksbürgermeister''). Ang konseho ay inihahalal ng asamblea ng boro (''Bezirksverordnetenversammlung''). Gayunpaman, ang mga indibidwal na boro ay hindi mga independiyenteng munisipalidad, ngunit nasa ilalim ng Senado ng Berlin. Ang mga alkalde ng boro ay bumubuo sa konseho ng mga alkalde (''Rat der Bürgermeister''), na pinamumunuan ng Namamahalang Alkalde ng lungsod at nagpapayo sa Senado. Ang mga kapitbahayan ay walang mga lokal na katawan ng pamahalaan.

=== Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod ===
Ang Berlin ay nagpapanatili ng opisyal na pakikipagsosyo sa 17 lungsod.&lt;ref name=&quot;Berlintwins&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt; Ang [[Kakambal na lungsod|pagkakambal ng lungsod]] sa pagitan ng Berlin at iba pang mga lungsod ay nagsimula sa kapatid nitong lungsod na Los Angeles noong 1967. Kinansela ang mga pagsosyo ng Silangang Berlin sa panahon ng muling pag-iisa ng Alemanya ngunit kalaunan ay bahagyang muling itinatag. Ang mga pakikipagsosyo ng Kanlurang Berlin ay dati nang pinaghihigpitan sa antas ng boro. Noong panahon ng Digmaang Malamig, ang mga partnership ay sumasalamin sa iba't ibang hanayan ng kapangyarihan, kung saan ang Kanlurang Berlin ay nakikipagsosyo sa mga kabesera sa Kanluraning Mundo at Silangang Berlin na karamihan ay nakikipagsosyo sa mga lungsod mula sa [[Pakto ng Barsobya]] at mga kaalyado nito.

Mayroong ilang magkasanib na proyekto sa maraming iba pang mga lungsod, tulad ng [[Beirut]], Belgrade, São Paulo, [[Copenhague]], Helsinki, [[Amsterdam]], [[Johannesburg]], [[Mumbai]], Oslo, [[Hanoi]], Shanghai, [[Seoul]], [[Sopiya|Sofia]], [[Sydney]], Lungsod ng New York, at [[Viena]]. Lumalahok ang Berlin sa mga pandaigdigang asosasyon ng lungsod gaya ng Samahan ng mga Kabesera ng Unyong Europeo, Eurocities, Ugnayan ng mga mga Europeong Lungsod ng Kultura, Metropolis, Pagpupulong Kumperensiya ng mga Pangunahing Lungsod ng Mundo, at Kumperensiya ng mga Kabeserang Lungsod ng Mundo.

Ang Berlin ay kakambal sa:&lt;ref name=&quot;Berlintwins2&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt;{{div col|colwidth=20em}}
*Los Angeles, Estados Unidos (1967)
&lt;!--Paris - not twinning, does not consider Berlin as its twin town--&gt;
*[[Madrid]], España (1988)
*[[Istanbul]], Turkiya (1989)
*[[Barsobya]] Polonya (1991)
*Mosku, Rusya (1991)
*[[Bruselas]], Belhika (1992)
*[[Budapest]], Unggarya (1992)
*[[Tashkent]], Uzbekistan (1993)
*[[Lungsod Mehiko]], Mehiko (1993)
*[[Jakarta]], Indonesia (1993)
*Beijing, Tsina (1994)
*Tokyo, Hapon (1994)
*[[Buenos Aires]], Arhentina (1994)
*[[Praga]], Republikang Tseko (1995)
*[[Windhoek]], Namibia (2000)
*Londres, Nagkakaisang Kaharian (2000)
{{div col end}}Mula noong 1987, ang Berlin ay mayroon ding opisyal na pakikipagsosyo sa Paris, Pransiya. Ang bawat boro ng Berlin ay nagtatag din ng sarili nitong kambal na bayan. Halimbawa, ang borough ng [[Friedrichshain-Kreuzberg]] ay may pagsosyo sa Israeling lungsod ng [[Kiryat Yam]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Städtepartnerschaftsverein Friedrichshain-Kreuzberg e. V. |url=https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210309000305/https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |archive-date=9 March 2021 |access-date=8 February 2021 |website=berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Ekonomiya ==
[[Talaksan:Berlin_Mitte_by_night.JPG|left|thumb|Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[ekosistema ng startup]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Europe's New Start-Up Capital |url=https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331043259/https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |archive-date=31 March 2016 |access-date=27 March 2016 |website=Credit Suisse}}&lt;/ref&gt;]]
Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;City of Design&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[startup ecosystem]]. 

Noong 2018, ang GDP ng Berlin ay umabot sa €147&amp;nbsp;bilyon, isang pagtaas ng 3.1% kumpara sa nakaraang taon.  Ang ekonomiya ng Berlin ay pinangungunahan ng [[Tersyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na may humigit-kumulang 84% ng lahat ng kompanya na nagnenegosyo sa mga serbisyo. Noong 2015, ang kabuuang lakas-paggawa sa Berlin ay 1.85&amp;nbsp;milyon. Ang tantos ng walang trabaho ay umabot sa 24 na taon na mababang noong Nobyembre 2015 at tumayo sa 10.0%.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin hat so wenig Arbeitslose wie seit 24 Jahren nicht |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |url-status=live |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151203224849/https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |archive-date=3 December 2015}}&lt;/ref&gt; Mula 2012 hanggang 2015, ang Berlin, bilang isang estado ng Aleman, ay may pinakamataas na taunang tantos ng paglago ng trabaho. Humigit-kumulang 130,000 trabaho ang naidagdag sa panahong ito.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=28 January 2015 |title=In Berlin gibt es so viele Beschäftigte wie nie zuvor |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |url-status=live |access-date=16 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224010722/https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |archive-date=24 February 2016}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa mahahalagang sektor ng ekonomiya sa Berlin ang mga agham pambuhay, transportasyon, impormasyon at mga teknolohiya sa komunikasyon, media at musika, pananalastas at disenyo, bioteknolohiya, mga serbisyong pangkapaligiran, konstruksiyon, e-komersiyo, retail, negosyo sa hotel, at inhinyeriyang medikal.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=21 September 2006 |title=Poor but sexy |work=The Economist |url=https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |url-status=live |access-date=19 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622201720/https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |archive-date=22 June 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang pananaliksik at pag-unlad ay may kahalagahang pang-ekonomiya para sa lungsod.&lt;ref name=&quot;factsheet&quot;&gt;{{Cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Maraming malalaking korporasyon tulad ng Volkswagen, Pfizer, at SAP ang nagpapatakbo ng mga laboratoryong pang-inobasyon sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Immer mehr Konzerne suchen den Spirit Berlins |publisher=Berliner Morgenpost |url=https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |url-status=live |access-date=13 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170116150546/https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |archive-date=16 January 2017}}&lt;/ref&gt; Ang Science and Business Park sa Adlershof ay ang pinakamalaking parke ng teknolohiya sa Alemanya na sinusukat ng kita. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Science and Technology Park Berlin-Adlershof |url=https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117042743/https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |archive-date=17 January 2017 |access-date=13 January 2017 |website=Berlin Adlershof: Facts and Figures |publisher=Adlershof}}&lt;/ref&gt; Sa loob ng [[Eurozone]], ang Berlin ay naging sentro para sa paglipat ng negosyo at internasyonal na [[Pamumuhunan (macroeconomics)|pamumuhunan]].&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Global Cities Investment Monitor 2012 |publisher=KPMG |url=https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |url-status=live |access-date=28 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102003006/https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |archive-date=2 November 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote nach Bundesländern in Deutschland 2018 {{!}} Statista |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210627171657/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |archive-date=27 June 2021 |access-date=13 November 2018 |website=Statista |language=de}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Taon &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote in Berlin bis 2018 |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211194253/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |archive-date=11 December 2019 |access-date=11 December 2019 |website=Statista}}&lt;/ref&gt;
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
!2019
|-
|Tantos ng walang trabaho sa %
|15.8
|16.1
|16.9
|18.1
|17.7
|19.0
|17.5
|15.5
|13.8
|14.0
|13.6
|13.3
|12.3
|11.7
|11.1
|10.7
|9.8
|9.0
|8.1
|7.8
|}

== Edukasyon at Pananaliksik ==
{{Pangunahin|Edukasyon sa Berlin}}[[Talaksan:Berlin-Mitte_Humboldt-Uni_05-2014.jpg|right|thumb|Ang [[Unibersidad ng Berlin Humboldt]] ay kaugnay sa 57 nagwagi sa Gantimpalang Nobel.]]
{{Magmula noong|2014}}, ang Berlin ay may 878 na paaralan, na nagtuturo sa 340,658 mag-aaral sa 13,727 klase, at 56,787 nagsasanay sa mga negosyo at saanman.&lt;ref name=&quot;factsheet22&quot;&gt;{{cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay may 6 na taong programa sa primaryang edukasyon. Pagkatapos matapos ang elementarya, magpapatuloy ang mga mag-aaral sa ''Sekundarschule'' (isang komprehensibong paaralan) o ''Gymnasium'' (paaralan para sa paghahanda sa kolehiyo). Ang Berlin ay may natatanging na programa sa paaralang bilingual sa ''Europaschule'', kung saan tinuturuan ang mga bata ng kurikulum sa Alemanya at isang wikang banyaga, simula sa elementarya at magpapatuloy sa mataas na paaralan.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Jahrgangsstufe Null |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080520234625/https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |archive-date=20 May 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[Der Tagesspiegel]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang [[Französisches Gymnasium Berlin]], na itinatag noong 1689 upang turuan ang mga anak ng bakwit na Huguenot, ay nag-aalok ng pagtuturo (Aleman/Pranses).&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Geschichte des Französischen Gymnasiums |url=https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615205603/https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |archive-date=15 June 2008 |access-date=17 August 2008 |website=Französisches Gymnasium Lycée Français Berlin |language=de, fr}}&lt;/ref&gt; Ang [[Paaralang John F. Kennedy, Berlin|Paaralang John F. Kennedy]], isang bilingweng Aleman–Ingles na pampublikong paaralan sa [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]], ay partikular na tanyag sa mga anak ng mga diplomat at komunidad ng ekspatriado na nagsasalita ng Ingles. 82 {{Lang|de|Gymnasien}} ang nagtutro ng [[Wikang Latin|Latin]] &lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 March 2013 |title=Latein an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/latein |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171004133934/https://www.gymnasium-berlin.net/latein |archive-date=4 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt; at 8 ang nagtuturo ng [[Wikang Sinaunang Griyego|Sinaunang Griyego]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 March 2013 |title=Alt-Griechisch an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012215308/https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |archive-date=12 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Kultura ==
[[Talaksan:Alte_Nationalgalerie_abends_(Zuschnitt).jpg|thumb|200x200px|Ang [[Alte Nationalgalerie]] ay bahagi ng [[Pulo ng mga Museo]], isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook|Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO]].]]
[[Talaksan:Cafe_am_Holzmarkt,_River_Spree,_Berlin_(46636049685).jpg|left|thumb|Ang [[Alternatibong kultura|alternatibong]] Holzmarkt, [[Friedrichshain-Kreuzberg]]]]
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot; /&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO3&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO22&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/532 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080808091530/https://whc.unesco.org/en/list/532 |archive-date=8 August 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Ang lumalawak na kultural na pangyayari sa lungsod ay binibigyang-diin ng paglipat ng [[Pangkalahatang Grupo ng Musika|Universal Music Group]] na nagpasya na ilipat ang kanilang punong-tanggapan sa pampang ng Ilog Spree.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's music business booms |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911125347/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-date=11 September 2007 |access-date=19 August 2008 |website=Expatica}}&lt;/ref&gt; Noong 2005, ang Berlin ay pinangalanang &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; ng [[UNESCO]] at naging bahagi na ng [[Malikhaing Network ng Lungsod|Creative Cities Network]] mula noon.&lt;ref name=&quot;Cityofdesign32&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign4&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

== Mga tala ==
&lt;references group=&quot;note&quot;/&gt;

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;{{Geographic location
|Centre    = Berlin
|North     = [[Neubrandenburg]], [[Rostock]]
|Northeast = [[Szczecin]] ([[Polonya]])
|East      = [[Frankfurt (Oder)]]
|Southeast = [[Cottbus]]
|South     = [[Dresden]]
|Southwest = [[Potsdam]], [[Dessau]], [[Halle, Saxony-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]]
|West      = [[Brandenburg an der Havel]], [[Braunschweig]]
|Northwest = [[Hamburg]], [[Lübeck]]
}}

{{Navboxes
|list=
{{Berlin}}
{{Mga Borough ng Berlin}}
{{Mga lungsod sa Alemanya}}
{{Germany states}}
{{Kabiserang lungsod ng Unyong Europeo}}
{{Talaan ng mga kabiserang European batay sa rehiyon}}
{{Kabiserang Kultural sa Europa}}
{{Hanseatic League}}
}}
{{stub}}

[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Mga lungsod sa Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Kabisera sa Europa|Berlin]]
[[Kategorya:Berlin]]</text>
      <sha1>jq3de3g5ndnglocjahksqk8yrtfhbcp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962181</id>
      <parentid>1962170</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:16:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147271" xml:space="preserve">{{Infobox settlement|name=Berlin|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=Alemanya|subdivision_type1=[[Landstadt ng Alemanya|Estado]]|subdivision_name1=[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|Berlin]]|settlement_type=Kabeserang lungsod, [[Landstadt ng Alemanya|Estado]], at [[Mga munisipalidad ng Alemanya|munisipalidad]]|image_skyline={{Photomontage|position=center
| photo1a = Siegessaeule Aussicht 10-13 img4 Tiergarten.jpg
| photo2a = Brandenburger Tor abends.jpg
| photo2b = Berliner Dom, Westfassade, Nacht, 160309, ako.jpg
| photo3a = Schloss Charlottenburg (233558373).jpeg
| photo3b = Berlin_Museumsinsel_Fernsehturm.jpg
| photo4a = Siegessäule-Berlin-Tiergarten.jpg
| photo4b = Hochhäuser am Potsdamer Platz, Berlin, 160606, ako.jpg
| photo5a = Reichstag Berlin Germany.jpg 
| color_border              = white
| color                     = white
| spacing = 2
| size = 270
| foot_montage = '''Mula itaas, kaliwa pakanan''': [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]] skyline; [[Tarangkahang Brandeburgo]]; [[Katedral ng Berlin]]; [[Palasyo ng Charlottenburg]]; [[Pulo ng mga Museo]], at [[Toreng Pang-TV ng Berlin]]; [[Haligi ng Tagumpay ng Berlin|Haligi ng Tagumpay]]; [[Plaza Potsdam]]; at [[gusaling Reichstag]]
}}|image_shield=Coat of arms of Berlin.svg|shield_size=70px|pushpin_map=Germany#Europe|pushpin_relief=yes|pushpin_map_caption=Kinaroroonan sa Alemanya|coordinates={{coord|52|31|12|N|13|24|18|E|format=dms|display=inline,title}}|image_flag=Flag_of_Berlin.svg|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|type=shape&lt;!--line--&gt;|fill=#ffffff|fill-opacity=0|stroke-color=|stroke-width=2|frame-width=250|frame-height=300}}|total_type=Lungsod/Estado|area_total_km2=891.7|area_footnotes=&lt;ref name=&quot;statoffice&quot;&gt;{{cite web |access-date=2 May 2019 |title=Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |language=de |archive-date=8 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308125331/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;|population_total=3769495|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;/&gt;|population_as_of=Disyembre 31, 2020|population_urban=4473101|population_urban_footnotes=&lt;ref name=&quot;citypopulation_urban&quot;&gt;{{cite web|url=https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|author=citypopulation.de quoting Federal Statistics Office|title=Germany: Urban Areas|access-date=2021-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603133151/https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|archive-date=2020-06-03|url-status=live}}&lt;/ref&gt;|population_metro=6144600|population_metro_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |url-status=dead |archive-date=27 August 2021 |title=Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik |date=8 February 2019 |website=statistik-berlin-brandenburg.de |publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg |access-date=24 November 2019}}&lt;/ref&gt;|elevation_m=34|population_demonyms=Berlines&lt;br/&gt;Berliner (m), Berlinerin (f) (Aleman)|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€155 billion (2020)&lt;ref&gt;{{cite web|url = https://www.statistikportal.de/en/node/649|title = Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2020|website = www.statistikportal.de|access-date = 1 April 2021|archive-date = 1 April 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210401011816/https://www.statistikportal.de/en/node/649|url-status = live}}&lt;/ref&gt;|blank1_name_sec1=GRP kada tao|blank1_info_sec1=€41,000 (2020)|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.964&lt;ref name=&quot;GlobalDataLab&quot;&gt;{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|2nd of 16]]|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+01:00|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+02:00|blank_name_sec2=[[GeoTLD]]|blank_info_sec2=[[.berlin]]|website={{URL|www.berlin.de/en/}}|governing_body=[[Abgeordnetenhaus ng Berlin]]|leader_title=[[Namumunong Alkalde ng Berlin|Namumunong Alkalde]]|leader_party=SPD|leader_name=[[Franziska Giffey]]|geocode=[[Nomenclature of Territorial Units for Statistics|NUTS Region]]: DE3|area_code=[[List of dialling codes in Germany#030 – Berlin|030]]|registration_plate=B{{NoteTag |1 = Prefixes for vehicle registration were introduced in 1906, but often changed due to the political changes after 1945. Vehicles were registered under the following prefixes: &quot;I A&quot; (1906&amp;nbsp;– April 1945; devalidated on 11 August 1945); no prefix, only digits (from July to August 1945), &quot;БГ&quot; (=BG; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;ГФ&quot; (=GF; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;БM&quot; (=BM; 1945–47, for motor bikes), &quot;ГM&quot; (=GM; 1945–47, for motor bikes), &quot;KB&quot; (i.e.: [[Allied Kommandatura|Kommandatura]] of Berlin; for all of Berlin 1947–48, continued for [[West Berlin]] until 1956), &quot;GB&quot; (i.e.: Greater Berlin, for [[East Berlin]] 1948–53), &quot;I&quot; (for East Berlin, 1953–90), &quot;B&quot; (for West Berlin from 1 July 1956, continued for all of Berlin since 1990).}}|iso_code=DE-BE|official_name=Berlin}}Ang '''Berlin''' ay ang [[kabisera|kabesera]] ng [[Alemanya]]. May 3.7 milyong naninirahan dito, ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Alemanya batay sa populasyon|pinakamalaking lungsod]] sa bansa ayon sa lugar at populasyon&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Milbradt |first=Friederike |date=6 February 2019 |title=Deutschland: Die größten Städte |language=de |work=[[Die Zeit]] (Magazin) |location=Hamburg |url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |url-status=live |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213183401/https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |archive-date=13 February 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 August 2019 |title=Leipzig überholt bei Einwohnerzahl Dortmund – jetzt Platz 8 in Deutschland |language=de |work=[[Leipziger Volkszeitung]] |location=Leipzig |url=https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |url-status=dead |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113070247/https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |archive-date=13 November 2019}}&lt;/ref&gt;, at ang pinakamalaking lungsod ayon sa populasyon sa [[Kaisahang Yuropeo|Unyong Europeo]], ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod.&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Isa sa [[Länder ng Alemanya|labing-anim na kinabibilangang estado]] ng Alemanya, ang Berlin ay napalilibutan ng [[Brandeburgo|Estado ng Brandeburgo]] at kadugtong ng [[Potsdam]], ang kabesera ng Brandeburgo. Ang urbanong pook ng Berlin, na may populasyon na humigit-kumulang 4.5 milyon, ay ang pangalawang pinakamataong urbanong pook sa Alemanya pagkatapos ng [[Ruhr]]. Ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin-Brandeburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandeburgo]] ay may humigit-kumulang 6.2 milyong mga naninirahan at ito ang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|ikatlong pinakamalaking kalakhang rehiyon ng Alemanya]] pagkatapos ng mga rehiyon ng [[Rin-Ruhr]] at [[Francfort Rin-Meno|Rin-Meno]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 October 2016 |title=Daten und Fakten zur Hauptstadtregion |url=https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175940/https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |archive-date=21 March 2019 |access-date=13 April 2022 |website=www.berlin-brandenburg.de}}&lt;/ref&gt; Nagkaroon ng [[Pag-iisa ng Berlin at Brandeburgo|bigong pagtatangkang pag-isahin ang parehong estado noong 1996]], at sa kabila ng nananatiling hiwalay, ang dalawang estado ay nagtutulungan sa maraming bagay hanggang ngayon.

Ang Berlin ay tumatawid sa pampang ng [[Spree (ilog)|Spree]], na dumadaloy sa [[Havel]] (isang [[tributaryo]] ng [[Ilog Elba|Elbe]]) sa kanlurang boro ng [[Spandau]] . Kabilang sa mga pangunahing topograpikong tampok  ng lungsod ay ang maraming lawa sa kanluran at timog-silangan na mga boro na nabuo ng [[Spree (ilog)|Spree]], [[Havel]], at [[Dahme (ilog)|Dahme]], na ang pinakamalakin ay ang [[Lawa ng Müggelsee|Lawa Müggelsee]]. Dahil sa lokasyon nito sa [[Kapatagang Europeo]], ang Berlin ay naiimpluwensiyahan ng isang [[Klimang banayad|banayad na pana-panahong klima]]. Halos sangkatlo ng lugar ng lungsod ay binubuo ng mga kagubatan, [[Tala ng mga liwasan at hardin sa Berlin|liwasan, hardin]], ilog, kanal, at lawa.&lt;ref name=&quot;gruen&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay nasa lugar ng diyalektong [[Gitnang Aleman]], ang [[Alemang Berlin|diyalekto ng Berlin]] ay isang varyant ng mga [[Mga diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch|diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch]].

Unang naidokumento noong ika-13 siglo at sa pagtawid ng dalawang mahalagang makasaysayang [[Ruta ng kalakalan|rutang pangkalakalan]],&lt;ref name=&quot;staple&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Margrabyato ng Brandeburgo]] (1417 – 1701), ang [[Kaharian ng Prusya]] (1701–1918), ang [[Imperyong Aleman]] (1871). –1918), ang [[Republikang Weimar]] (1919–1933), at [[Alemanyang Nazi]] (1933–1945). Ang [[Berlin noong dekada '20]] ay ang ikatlong pinakamalaking munisipalidad sa mundo.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 2009 |title=Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany) |url=https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706161901/https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |archive-date=6 July 2018 |access-date=9 October 2009 |publisher=www.h-net.org}}&lt;/ref&gt; Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang kasunod na pananakop nito ng mga matagumpay na bansa, nahati ang lungsod; ang [[Kanlurang Berlin]] ay naging isang de facto na [[Engklabo at eksklabo|eksklabo]] ng [[Kanlurang Alemanya]], na napapalibutan ng [[Pader ng Berlin]] (mula Agosto 1961 hanggang Nobyembre 1989) at teritoryo ng Silangang Aleman.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Wall |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080630080628/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |archive-date=30 June 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Encyclopædia Britannica]]}}&lt;/ref&gt; Ang [[Silangang Berlin]] ay idineklara na kabesera ng Silangang Alemanya, habang ang [[Bonn]] ay naging kabesera ng Kanlurang Alemanya. Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman]] noong 1990, ang Berlin ay muling naging kabesera ng buong Alemanya.

Ang Berlin ay isang [[Lungsod pandaigdig|pandaigdigang lungsod]] ng [[Kultura ng Berlin|kultura]], [[Politika ng Berlin|politika]], [[Media ng Berlin|media]], at agham.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Capital of Germany |url=https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112204045/https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |archive-date=12 January 2012 |access-date=18 August 2008 |website=German Embassy in Washington}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Davies |first=Catriona |date=10 April 2010 |title=Revealed: Cities that rule the world&amp;nbsp;– and those on the rise |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |url-status=live |access-date=11 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014630/https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |archive-date=4 June 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Sifton |first=Sam |date=31 December 1969 |title=Berlin, the big canvas |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130412012910/https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |archive-date=12 April 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=22 October 2009 |title=Global Power City Index 2009 |url=https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |url-status=live |journal=Institute for Urban Strategies at the Mori Memorial Foundation |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629143736/https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |archive-date=29 June 2014 |access-date=29 October 2009}}&lt;/ref&gt; Nakabatay ang [[Ekonomiya ng Berlin|ekonomiya]] nito sa mga [[High tech|high-tech]] na kompanya at [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na sumasaklaw sa magkakaibang hanay ng mga [[Malilikhaing industriya|malikhaing industriya]], pasilidad ng pananaliksik, mga korporasyon ng media at mga lugar ng kumbensiyon.&lt;ref name=&quot;congress&quot;&gt;{{Cite web |title=ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007 |url=https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080922094543/https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |archive-date=22 September 2008 |access-date=18 August 2008 |website=ICCA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign2&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay nagsisilbing isang kontinental na pusod para sa trapiko sa himpapawid at tren at may napakakomplikadong ugnayan ng pampublikong transportasyon. Ang metropolis ay isang sikat na destinasyong [[Turismo sa Alemanya|panturista]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=4 September 2014 |title=Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend |url=https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |url-status=live |journal=Bloomberg L.P. |archive-url=https://web.archive.org/web/20140911154443/https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |archive-date=11 September 2014 |access-date=11 September 2014}}&lt;/ref&gt; Kabilang din sa mga makabuluhang industriya ang [[Teknolohiyang pang-impormasyon|IT]], mga [[parmasyutiko]], [[inhinyeriyang biyomedikal]], [[malinis na teknolohiya]], [[biyoteknolohiya]], konstruksiyon, at [[Elektronika|electronika]].

Ang Berlin ay tahanan ng mga unibersidad na kilala sa buong mundo gaya ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]], [[Pamantasang Teknikal ng Berlin|Pamantasang Teknikal]], [[Malayang Unibersidad ng Berlin|Malayang Unibersidad]], [[Unibersidad ng Sining ng Berlin|Unibersidad ng Sining]], [[ESMT Berlin]], [[Paaralang Hertie]], at [[Kolehiyong Bard ng Berlin]]. Ang [[Zoolohikong Hardin ng Berlin|Zoolohikong Hardin]] nito ay ang pinakabinibisitang zoo sa Europa at isa sa pinakasikat sa buong mundo. Dahil ang [[Estudyo ng Babelsberg|Babelsberg]] ang kauna-unahang malakihang estudyong pampelikulang kompleks sa mundo, ang Berlin ay isang lalong sikat na lokasyon para sa mga pandaigdigang [[Tala ng mga pelikulang isinagawa sa Berlin|paggawa ng pelikula]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 August 2008 |title=Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory |url=https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080813010550/https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |archive-date=13 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; Kilala ang lungsod sa mga pagdiriwang, magkakaibang arkitektura, nightlife, kontemporaneong sining at napakataas na kalidad ng pamumuhay.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Flint |first=Sunshine |date=12 December 2004 |title=The Club Scene, on the Edge |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130402221310/https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |archive-date=2 April 2013}}&lt;/ref&gt; Mula noong dekada 2000, saksi nag Berlin sa paglitaw ng isang kosmopolitang [[Startup ecosystem|eksenang]] [[entrepreneurship]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=13 June 2014 |title=Young Israelis are Flocking to Berlin |url=https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |url-status=live |journal=Newsweek |archive-url=https://web.archive.org/web/20140827183310/https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |archive-date=27 August 2014 |access-date=28 August 2014}}&lt;/ref&gt;

Nagtataglay ang Berlin ng tatlong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]]: [[Pulo ng mga Museo]]; ang mga [[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin]]; at ang mga [[Mga Modernismong Pabahay ng Berlin|Modernismong Pabahay ng Berlin]].&lt;ref name=&quot;UNESCO&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Kabilang sa iba pang mga tanawin ang [[Tarangkahang Brandeburgo]], ang [[gusaling Reichstag]], [[Potsdamer Platz]], ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], ang [[Gedenkstätte Berliner Mauer|Alaala ng Pader ng Berlin]], ang [[Galeriya ng Silangang Bahagi]], ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin]], [[Katedral ng Berlin]], at ang [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pantelebisyon ng Berlin]], ang pinakamataas na estruktura sa Alemanya. Maraming museo, galeriya, aklatan, orkestra, at mga pinagdadausan ng sports ang Berlin. Kabilang dito ang [[Altes Museum]], ang [[Alte Nationalgalerie|Lumang Pamabansang Galeriya]], ang [[Museong Bode]], ang [[Museong Pergamon]], ang [[Deutsches Historisches Museum|Museuong Pangkasaysayang Aleman]], ang [[Museong Hudyo Berlin]], ang [[Museo ng Likas na Kasaysayan, Berlin|Museo ng Likas na Kasaysayan]], ang [[Foro Humboldt]], ang [[Aklatang Estatal ng Berlin]], ang [[Estatal na Opera ng Berlin]], ang [[Filarmonika ng Berlin]], at ang [[Maraton ng Berlin]].

== Kasaysayan ==

=== Etimolohiya ===
Matatagpuan ang Berlin sa hilagang-silangan ng Alemanya, silangan ng Ilog [[Ilog Elba|Elbe]], na dating bumubuo, kasama ang Ilog (Sahon o Turingia) [[Saale]] (mula sa kanilang [[tagpuan]] sa [[Barby, Alemanya|Barby]] pataas), ang silangang hangganan ng [[Francia|Kahariang Franco]]. Habang ang Kahariang Franco ay pangunahing tinitirhan ng mga tribong [[Mga Aleman|Aleman]] tulad ng mga [[Mga Franco|Franco]] at mga [[Sakson|Sahon]], ang mga rehiyon sa silangan ng mga ilog sa hangganan ay pinaninirahan ng mga tribong [[Mga Eslabo|Eslabo]]. Ito ang dahilan kung bakit karamihan sa mga lungsod at nayon sa hilagang-silangan ng Alemanya ay may mga pangalang may pinagmulang [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]] ([[Germania Slavica]]). Ang mga karaniwang [[Hermanisasyon|Hermanisadong]] pangalan ng lugar na [[Hulapi|hulaping]] Eslabo na pinagmulan ay ''-ow'', ''-itz'', ''-vitz'', ''-witz'', ''-itzsch'' at ''-in'', ang mga [[unlapi]] ay ''Windisch'' at ''Wendisch''. Ang pangalang ''Berlin'' ay nag-ugat sa wika ng mga naninirahan sa [[Mga Kanlurang Eslabo|Kanlurang Eslabo]] sa lugar ng Berlin ngayon, at maaaring nauugnay sa Lumang [[Wikang Polabo|Polabong]] tangkay na ''berl-'' / ''birl-'' (&quot;latian&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Berger|first=Dieter|title=Geographische Namen in Deutschland|publisher=Bibliographisches Institut|year=1999|isbn=978-3-411-06252-2}}&lt;/ref&gt; Dahil ang ''Ber-'' sa simula ay parang salitang Aleman na ''Bär'' (&quot;oso&quot;), lumilitaw ang isang oso sa eskudo de armas ng lungsod. Kaya ito ay isang halimbawa ng [[armas parlantes]].

Sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|labindalawang boro]] ng Berlin, lima ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Pankow]] (pinakamatao), [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Marzahn-Hellersdorf]], [[Treptow-Köpenick]], at [[Spandau]] (pinangalanang Spandow hanggang 1878). Sa siyamnapu't anim na kapitbahayan nito, dalawampu't dalawa ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Altglienicke]], [[Alt-Treptow]], [[Britz]], [[Buch (Berlin)|Buch]], [[Buckow (Berlin)|Buckow]], [[Gatow]], [[Karow (Berlin)|Karow]], [[Kladow]], [[Köpenick]], [[Lankwitz]], [[Lübars]], [[Malchow (Berlin)|Marchow]][[Pankow (lokal)|,]] [[Marzahn]], [[Pankow]], [[Prenzlauer Berg]], [[Rudow]], [[Schmöckwitz]], [[Spandau (lokal)|Spandau]], [[Stadtrandsiedlung Malchow]], [[Steglitz]], [[Tegel]], at [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]]. Ang kapitbahayan ng [[Moabit]] ay may pangalang nagmula sa Pranses, at ang [[Französisch Buchholz]] ay ipinangalan sa mga [[Huguenot]].

=== Ika-12 hanggang ika-16 na siglo ===
[[Talaksan:ZLB-Berliner_Ansichten-Januar.jpg|thumb|Mapa ng Berlin noong 1688]]
[[Talaksan:Dom_und_Stadtschloss,_Berlin_1900.png|thumb|[[Katedral ng Berlin]] (kaliwa) at [[Palasyo ng Berlin]] (kanan), 1900]]
Ang pinakaunang katibayan ng mga pamayanan sa lugar ng Berlin ngayon ay mga labi ng isang pundasyon ng bahay na may petsang 1174, na natagpuan sa mga paghuhukay sa Berlin Mitte,&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin ist älter als gedacht: Hausreste aus dem Jahr 1174 entdeckt |language=de |trans-title=Berlin is older than thought: house remains from 1174 have been found |agency=dpa |url=https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |url-status=live |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120824212016/https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |archive-date=24 August 2012}}&lt;/ref&gt; at isang barakilang kahoy na may petsang humigit-kumulang 1192.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot;&gt;{{Cite news |last=Rising |first=David |date=30 January 2008 |title=Berlin dig finds city older than thought |work=[[NBC News]] |agency=Associated Press |url=https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |url-status=live |access-date=1 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102013454/https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |archive-date=2 January 2018}}&lt;/ref&gt; Ang unang nakasulat na mga talaan ng mga bayan sa lugar ng kasalukuyang Berlin ay mula sa huling bahagi ng ika-12 siglo. Ang [[Spandau]] ay unang binanggit noong 1197 at [[Köpenick]] noong 1209, bagaman ang mga lugar na ito ay hindi sumali sa Berlin hanggang 1920.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=2002 |title=Zitadelle Spandau |trans-title=Spandau Citadel |url=https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080612020333/https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-date=12 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Ang gitnang bahagi ng Berlin ay maaaring masubaybayan pabalik sa dalawang bayan. Ang [[Cölln]] sa [[Fischerinsel]] ay unang binanggit sa isang dokumento noong 1237, at ang Berlin, sa kabila ng [[Spree (ilog)|Spree]] sa tinatawag ngayong [[Nikolaiviertel]], ay tinukoy sa isang dokumento mula 1244.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot; /&gt; Ang 1237 ay itinuturing na petsa ng pagkakatatag ng lungsod.&lt;ref name=&quot;Medtradc&quot;&gt;{{Cite web |title=The medieval trading center |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160731190906/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |archive-date=31 July 2016 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Ang dalawang bayan sa paglipas ng panahon ay nabuo ang malapit na pang-ekonomiya at panlipunang ugnayan, at nakinabang mula sa [[Karapatan sa emporyo|pangunahing bahagi mismo]] sa dalawang mahalagang [[ruta ng kalakalan]] ng ''[[Sa pamamagitan ng Imperii|Via Imperii]]'' at mula [[Brujas]] hanggang [[Veliky Novgorod|Novgorod]].&lt;ref name=&quot;staple2&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Noong 1307, bumuo sila ng isang alyansa na may isang karaniwang patakarang panlabas, bagaman ang kanilang mga panloob na pangangasiwa ay pinaghihiwalay pa rin.&lt;ref name=&quot;Stöver2010&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1415, si [[Federico I, Elektor ng Brandeburgo|Federico I]] ay naging [[Prinsipe-elektor|elektor]] ng [[Margrabyato ng Brandeburgo]], na pinamunuan niya hanggang 1440.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1993 |title=The Hohenzollern Dynasty |url=https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807093738/https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-date=7 August 2007 |access-date=18 August 2008 |publisher=Antipas}}&lt;/ref&gt; Noong ika-15 siglo, itinatag ng kaniyang mga kahalili ang Berlin-Cölln bilang kabesera ng margebyato, at ang mga sumunod na miyembro ng pamilyang [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]] ay namuno sa Berlin hanggang 1918, una bilang mga elektor ng Brandeburgo, pagkatapos ay bilang mga hari ng [[Prusya]], at kalaunan bilang mga [[emperador ng Alemanya]]. Noong 1443, sinimulan ni [[Federico II, Elektor ng Brandeburgo|Federico II Ngiping Bakal]] ang pagtatayo ng isang bagong [[Stadtschloss, Berlin|palasyo]] ng hari sa kambal na lungsod ng Berlin-Cölln. Ang mga protesta ng mga mamamayan ng bayan laban sa gusali ay nagtapos noong 1448, sa &quot;Indignasyong Berlin&quot; (&quot;Berliner Unwille&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Komander |first=Gerhild H. M. |date=November 2004 |title=Berliner Unwillen |trans-title=Berlin unwillingness |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130919215632/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |archive-date=19 September 2013 |access-date=30 May 2013 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins e.&amp;nbsp;V. |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Conrad |first=Andreas |date=26 October 2012 |title=Was den &quot;Berliner Unwillen&quot; erregte |language=de |trans-title=What aroused the &quot;Berlin unwillingness&quot; |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181008183148/https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |archive-date=8 October 2018}}&lt;/ref&gt; Hindi naging matagumpay ang protestang ito at nawalan ang mga mamamayan ng marami sa mga pampolitika at pang-ekonomiyang pribilehiyo. Nang matapos ang palasyo ng hari noong 1451, unti-unti itong nagamit. Mula 1470, kasama ang bagong elektor na si [[Alberto III Aquiles, Elektor ng Brandeburgo|Alberto III Aquiles]], naging bagong tirahan ng hari ang Berlin-Cölln.&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr2&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt; Opisyal, ang palasyo ng Berlin-Cölln ay naging permanenteng tirahan ng mga Brandeburgong elektor ng Hohenzollerns mula 1486, nang si [[John Cicero, Elektor ng Brandeburgo|John Cicero]] ay maupo sa kapangyarihan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The electors' residence |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421214734/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |archive-date=21 April 2017 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, kinailangan ng Berlin-Cölln na talikuran ang katayuan nito bilang isang malayang lungsod [[Ligang Hanseatico|Hanseatico]]. Noong 1539, opisyal na naging [[Luteranismo|Luterano]] ang mga botante at ang lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Cathedral |url=https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20060818100934/https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-date=18 August 2006 |access-date=18 August 2008 |publisher=SMPProtein}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-17 hanggang ika-19 na siglo ===
Ang [[Digmaan ng Tatlumpung Taon]] sa pagitan ng 1618 at 1648 ay nagwasak sa Berlin. Sangkatlo ng mga bahay nito ang nasira o nawasak, at ang lungsod ay nawalan ng kalahati ng populasyon nito.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Brandenburg during the 30 Years War |url=https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080928213849/https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |archive-date=28 September 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=World History at KMLA}}&lt;/ref&gt; Si [[Federico Guillermo I, Elektor ng Brandeburgo|Federico Guillermo]], na kilala bilang &quot;Dakilang Elektor&quot;, na humalili sa kanyang ama na si [[Jorge Guillermo, Elektor ng Brandeburgo|Jorge Guillermo]] bilang pinuno noong 1640, ay nagpasimula ng isang patakaran ng pagtataguyod ng imigrasyon at pagpaparaya sa relihiyon.&lt;ref name=&quot;Carlyle18532&quot;&gt;{{cite book|first=Thomas|last=Carlyle|title=Fraser's Magazine|url=https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog|year=1853|publisher=J. Fraser|page=[https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog/page/n71 63]|access-date=11 February 2016}}&lt;/ref&gt; Sa [[Kautusan ng Potsdam]] noong 1685, nag-alok si Frederick William ng pagpapakupkop para sa mga [[Huguenot]] na Pranses.&lt;ref name=&quot;Plaut19952&quot;&gt;{{cite book|first=W. Gunther|last=Plaut|title=Asylum: A Moral Dilemma|url=https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|date=1 January 1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-95196-2|page=42|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214210/https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Noong 1700, humigit-kumulang 30 porsiyento ng mga residente ng Berlin ay Pranses, dahil sa imigrasyon ng mga Huguenot.&lt;ref name=&quot;Gray20072&quot;&gt;{{cite book|first=Jeremy|last=Gray|title=Germany|url=https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|year=2007|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74059-988-7|page=49|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915225030/https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Marami pang ibang imigrante ang nagmula sa [[Bohemya|Bohemia]], [[Mankomunidad ng Polonya-Litwanya|Polonya]], at [[Prinsipado-Arsobispado ng Salzburgo|Salzburgo]].&lt;ref name=&quot;Cybriwsky20132&quot;&gt;{{cite book|first=Roman Adrian|last=Cybriwsky|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|url=https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|date=23 May 2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-248-9|page=48|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915232139/https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
[[Talaksan:Berlin_Unter_den_Linden_Victoria_Hotel_um_1900.jpg|left|thumb|Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Imperyong Aleman]] noong 1871 at mabilis na lumawak sa mga sumunod na taon.]]
Mula noong 1618, ang Margrabyato ng Brandeburgo ay [[Personal na unyon|personal]] na nakipag-isa sa [[Dukado ng Prusya]]. Noong 1701, nabuo ng dalawahang estado ang [[Kaharian ng Prusya]] habang si [[Federico III, Elektor ng Brandeburgo]], ay kinoronahan ang sarili bilang haring [[Federico I sa Prusya]]. Ang Berlin ay naging kabesera ng bagong Kaharian,&lt;ref&gt;Horlemann, Bernd (Hrsg.&lt;/ref&gt; pinalitan ang [[Königsberg]]. Ito ay isang matagumpay na pagtatangka na isentralisa ang kabesera sa napakalayo na estado, at ito ang unang pagkakataon na ang lungsod ay nagsimulang lumago. Noong 1709, pinagsama ang Berlin sa apat na lungsod ng Cölln, Friedrichswerder, Friedrichstadt, at Dorotheenstadt sa ilalim ng pangalang Berlin, &quot;Haupt- und Residenzstadt Berlin&quot;.&lt;ref name=&quot;Stöver20102&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;

Noong 1740, si Federico II, na kilala bilang [[Federico II ng Prusya|Federico ang Dakila]] (1740–1786), ay naluklok sa kapangyarihan.&lt;ref name=&quot;Zaide19652&quot;&gt;{{cite book|first=Gregorio F.|last=Zaide|title=World History|url=https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|year=1965|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-1472-8|page=273|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200510/https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sa ilalim ng pamumuno ni Federico II, ang Berlin ay naging sentro ng [[Panahon ng Kaliwanagan|Kaliwanagan]], ngunit saglit ding sinakop noong [[Digmaan ng Pitong Taon]] ng hukbong Ruso.&lt;ref name=&quot;PerryChase20122&quot;&gt;{{cite book|first1=Marvin|last1=Perry|first2=Myrna|last2=Chase|first3=James|last3=Jacob|first4=Margaret|last4=Jacob|first5=Theodore|last5=Von Laue|title=Western Civilization: Ideas, Politics, and Society|url=https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|date=1 January 2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-70864-3|page=444|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174457/https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kasunod ng tagumpay ng Pransiya sa [[Digmaan ng Ikaapat na Koalisyon|Digmaan ng Ika-apat na Koalisyon]], [[Pagbagsak ng Berlin (1806)|nagmartsa]] si [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon Bonaparte]] sa Berlin noong 1806, ngunit nagbigay ng nagsasariling pamahalaan sa lungsod.&lt;ref name=&quot;Lewis20132&quot;&gt;{{cite book|first=Peter B.|last=Lewis|title=Arthur Schopenhauer|url=https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|date=15 February 2013|publisher=Reaktion Books|isbn=978-1-78023-069-6|page=57|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174348/https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1815, ang lungsod ay naging bahagi ng bagong [[Lalawigan ng Brandeburgo]].&lt;ref name=&quot;StaffInc.20102&quot;&gt;{{cite book|author1=Harvard Student Agencies Inc. Staff|author2=Harvard Student Agencies, Inc.|title=Let's Go Berlin, Prague &amp; Budapest: The Student Travel Guide|url=https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|date=28 December 2010|publisher=Avalon Travel|isbn=978-1-59880-914-5|page=83|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914181704/https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Hinubog ng [[Rebolusyong Industriyal]] ang Berlin noong ika-19 na siglo; kapansin-pansing lumawak ang ekonomiya at populasyon ng lungsod, at naging pangunahing sentro ng riles at sentro ng ekonomiya ng Alemanya. Ang mga karagdagang suburb sa lalong madaling panahon ay umunlad at tumaas ang lugar at populasyon ng Berlin. Noong 1861, ang mga kalapit na suburb kasama ang [[Wedding (Berlin)|Wedding]], [[Moabit]], at ilang iba pa ay isinanib sa Berlin.&lt;ref name=&quot;Schulte-Peevers20102&quot;&gt;{{cite book|author=Andrea Schulte-Peevers|title=Lonel Berlin|url=https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|date=15 September 2010|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74220-407-9|page=25|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214354/https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1871, ang Berlin ay naging kabesera ng bagong itinatag na [[Imperyong Aleman]].&lt;ref name=&quot;Stöver20132&quot;&gt;{{cite book|first=Bernd|last=Stöver|title=Berlin: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|date=2 October 2013|publisher=C.H.Beck|isbn=978-3-406-65633-0|page=20|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200615/https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1881, naging distritong lungsod ito na hiwalay sa Brandeburgo.&lt;ref name=&quot;Strassmann20082&quot;&gt;{{cite book|first=W. Paul|last=Strassmann|title=The Strassmanns: Science, Politics and Migration in Turbulent Times (1793–1993)|url=https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|date=15 June 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-416-6|page=26|access-date=20 June 2015|archive-date=10 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910121944/https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-20 hanggang ika-21 siglo ===
Noong unang bahagi ng ika-20 siglo, ang Berlin ay naging isang matabang lupa para sa kilusang [[Sineng Ekspresyonistang Aleman|Ekspresyonistang Aleman]].&lt;ref name=&quot;HollandGawthrop20012&quot;&gt;{{cite book|author1=Jack Holland|author2=John Gawthrop|title=The Rough Guide to Berlin|url=https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl|url-access=registration|year=2001|publisher=Rough Guides|isbn=978-1-85828-682-2|page=[https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl/page/361 361]}}&lt;/ref&gt; Sa mga larangan tulad ng arkitektura, pagpipinta, at sine ay naimbento ang mga bagong anyo ng artistikong estilo. Sa pagtatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] noong 1918, isang [[Republikang Weimar|republika]] ang ipinahayag ni [[Philipp Scheidemann]] sa [[Reichstag (gusali)|gusaling Reichstag]]. Noong 1920, isinama ng [[Batas ng Kalakhang Berlin]] ang dose-dosenang mga suburban na lungsod, nayon, at pagmamay-ari sa paligid ng Berlin sa isang pinalawak na lungsod. Ang batas ay nagpalaki sa lugar ng Berlin mula 66 tungo 883 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (25 tungo 341 sq mi). Halos dumoble ang populasyon, at ang Berlin ay may populasyon na humigit-kumulang apat na milyon. Sa panahon ng [[Kulturang Weimar|Weimar]], ang Berlin ay sumailalim sa kaguluhan sa politika dahil sa kawalan ng katiyakan sa ekonomiya ngunit naging isang kilalang sentro ng [[Rumaragasang Dekada '20]]. Naranasan ng metropolis ang kaniyang kapanahunan bilang isang pangunahing kabesera ng mundo at kilala sa mga tungkulin ng pamumuno nito sa agham, teknolohiya, sining, humanidades, pagpaplano ng lungsod, pelikula, mas mataas na edukasyon, pamahalaan, at mga industriya. Si [[Albert Einstein]] ay sumikat sa publiko noong mga taon niya sa Berlin, na ginawaran ng [[Gantimpalang Nobel para sa Pisika]] noong 1921.
[[Talaksan:Potsdamer_Platz_1945.jpg|left|thumb|Nawasak ang Berlin pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ([[Potsdamer Platz]], 1945)]]
Noong 1933, si [[Adolf Hitler]] at ang [[Partidong Nazi|Partido Nazi]] ay [[Pag-angat sa kapangyarihan ni Adolf Hitler|naluklok sa kapangyarihan]]. Ang pamamahala ng NSDAP ay nagpabawas sa komunidad ng mga Hudyo ng Berlin mula 160,000 (isang-katlo ng lahat ng mga Hudyo sa bansa) sa humigit-kumulang 80,000 dahil sa pangingibang-bansa sa pagitan ng 1933 at 1939. Pagkatapos ng [[Kristallnacht]] noong 1938, libo-libong Hudyo ng lungsod ang ikinulong sa kalapit na [[kampong piitan ng Sachsenhausen]]. Simula noong unang bahagi ng 1943, marami ang ipinadala sa mga [[kampong piitan]], gaya ng [[Kampo ng konsentrasyon sa Auschwitz|Auschwitz]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Jewish Community of Berlin |url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170708152027/https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |archive-date=8 July 2017 |access-date=10 November 2018 |publisher=Holocaust Encyclopedia}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ang pinakamabigat na binomba na lungsod sa kasaysayan. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang malaking bahagi ng Berlin ay nawasak 1943–45 reyd sa himpapawid ng mga Alyado at sa 1945 [[Labanan ng Berlin]]. Ang mga Alyado ay naghulog ng 67,607 tonelada ng mga bomba sa lungsod, na sinira ang 6,427 ektarya ng tinayuang lugar. Humigit-kumulang 125,000 sibilyan ang napatay.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Clodfelter |first=Micheal |title=Warfare and Armed Conflicts- A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000 |year=2002 |edition=2nd |publisher=McFarland &amp; Company |isbn=978-0-7864-1204-4}}&lt;/ref&gt; Matapos ang [[Pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Europa|pagtatapos ng digmaan sa Europa]] noong Mayo 1945, nakatanggap ang Berlin ng malaking bilang ng mga bakwit mula sa mga lalawigan sa Silangan. Hinati ng mga matagumpay na kapangyarihan ang lungsod sa apat na sektor, na kahalintulad sa mga lugar ng [[Alemanyang sakop ng mga Alyado|pananakop]] kung saan hinati ang Alemanya. Ang mga sektor ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Kanluraning Alyado]] (ang Estados Unidos, Reino Unido, at Pransiya) ay nabuo ang [[Kanlurang Berlin]], habang ang [[Unyong Sobyetika|Sobyetikong sektor]] ang bumuo ng [[Silangang Berlin]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Benz |first=Prof. Dr. Wolfgang |date=27 April 2005 |title=Berlin – auf dem Weg zur geteilten Stadt |trans-title=Berlin – on the way to a divided city |url=https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110120432/https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |archive-date=10 November 2018 |access-date=10 November 2018 |publisher=Bundeszentrale für politische Bildung |language=de}}&lt;/ref&gt;

Lahat ng apat na [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] ay nagbahagi ng mga tungkuling pampamahalaan para sa Berlin. Gayunpaman, noong 1948, nang palawigin ng Kanluraning Alyado ang reporma sa pera sa Kanlurang mga sona ng Alemanya sa tatlong kanlurang sektor ng Berlin, ang [[Unyong Sobyetika|Unyong Sobyetiko]] ay nagpataw ng [[Pagbangkulong ng Berlin|pagharang]] sa mga daanan patungo at mula sa Kanlurang Berlin, na ganap na nasa loob ng kontrolado ng Sobyet. teritoryo. Ang [[Pagbangkulong ng Berlin|airlift ng Berlin]], na isinagawa ng tatlong kanlurang Alyado, ay nagtagumpay sa pagharang na ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain at iba pang mga suplay sa lungsod mula Hunyo 1948 hanggang Mayo 1949.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Airlift / Blockade |url=https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318232831/https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |archive-date=18 March 2015 |access-date=18 August 2008 |publisher=Western Allies Berlin}}&lt;/ref&gt; Noong 1949, itinatag ang Pederal na Republika ng Alemanya sa [[Kanlurang Alemanya]] at kalaunan ay isinama ang lahat ng mga sonang Amerikano, Briton, at Pranses, hindi kasama ang mga sona ng tatlong bansang iyon sa Berlin, habang ang [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Silangang Alemanya|Demokratikong Republikang Aleman]] ay idineklara sa [[Silangang Alemanya]]. Ang Kanlurang Berlin ay opisyal na nanatiling isang sinasakop na lungsod, ngunit ito ay nakahanay sa politika sa Republikang Federal ng Alemanya sa kabila ng heyograpikong paghihiwalay ng Kanlurang Berlin. Ang serbisyo ng himpapawid sa Kanlurang Berlin ay ipinagkaloob lamang sa mga kompanyang panghimpapawid ng mga Amerikano, Briton, at Pranses.
[[Talaksan:Thefalloftheberlinwall1989.JPG|left|thumb|Ang [[Pader ng Berlin|pagbagsak ng Pader ng Berlin]] noong 9 Nobyembre 1989. Noong [[Araw ng Pagkakaisang Aleman|Oktubre 3, 1990]], pormal nang natapos ang proseso ng [[muling pag-iisa ng Alemanya]].]]
Ang pagkakatatag ng dalawang estadong Aleman ay nagpapataas ng tensiyon sa [[Digmaang Malamig]]. Ang Kanlurang Berlin ay napapaligiran ng teritoryo ng Silangang Aleman, at ang Silangang Alemanya ay nagpahayag ng Silangang bahagi bilang kabesera nito, isang hakbang na hindi kinilala ng mga kanluraning kapangyarihan. Kasama sa Silangang Berlin ang karamihan sa sentrong pangkasaysayan ng lungsod. Ang pamahalaang Kanlurang Aleman ay nagsariling nagtatag sa [[Bonn]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin after 1945 |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090412221115/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |archive-date=12 April 2009 |access-date=8 April 2009 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Noong 1961, sinimulan ng Silangang Alemanya na itayo ang [[Pader ng Berlin]] sa paligid ng Kanlurang Berlin, at ang mga pangyayari ay umabot sa isang tangke na paghaharap sa [[Tsekpoint Charlie]]. Ang Kanlurang Berlin ay de facto na ngayong bahagi ng Kanlurang Alemanya na may natatanging legal na katayuan, habang ang Silangang Berlin ay de facto na bahagi ng Silangang Alemanya. Ibinigay ni [[John F. Kennedy]] ang kanyang &quot;''[[Ich bin ein Berliner]]''&quot; na talumpati noong Hunyo 26, 1963, sa harap ng bulwagan ng lungsod ng [[Schöneberg]], na matatagpuan sa kanlurang bahagi ng lungsod, na sinalungguhitan ang suporta ng Estados Unidos para sa Kanlurang Berlin.&lt;ref&gt;[[Andreas Daum]], ''Kennedy in Berlin''.&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ganap na nahati. Bagaman posible para sa mga Kanluranin na dumaan sa kabilang panig sa pamamagitan ng mahigpit na kontroladong mga tsekpoint, para sa karamihan ng mga taga-Silangan, ang paglalakbay sa Kanlurang Berlin o Kanlurang Alemanya ay ipinagbabawal ng pamahalaan ng Silangang Alemanya. Noong 1971, ginagarantiyahan ng isang [[Kasunduan ng Apat na Kapangyarihan]] ang pagpunta sa at mula sa Kanlurang Berlin sa pamamagitan ng kotse o tren sa pamamagitan ng Silangang Alemanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1996 |title=Ostpolitik: The Quadripartite Agreement of September 3, 1971 |url=https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225042306/https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |archive-date=25 February 2021 |access-date=18 August 2008 |publisher=U.S. Diplomatic Mission to Germany}}&lt;/ref&gt;

Noong 1989, sa pagtatapos ng Cold War at panggigipit mula sa populasyon ng Silangang Aleman, ang [[Pagbagsak ng Pader ng Berlin|Berlin Wall ay bumagsak]] noong Nobyembre 9 at kasunod na karamihan ay giniba. Ngayon, pinapanatili ng [[East Side Gallery]] ang malaking bahagi ng pader. Noong Oktubre 1990, muling [[Muling pag-iisa ng Alemanya|pinagsama]] ang dalawang bahagi ng Alemanya bilang Republika Federal ng Alemanya, at muling naging lungsod ang Berlin.&lt;ref&gt;''Berlin ‒ Washington, 1800‒2000: Capital Cities, Cultural Representation, and National Identities'', ed.&lt;/ref&gt; Si [[Walter Momper]], ang alkalde ng Kanlurang Berlin, ay naging unang alkalde ng muling pinagsamang lungsod sa pansamantala. Ang mga halalan sa buong lungsod noong Disyembre 1990 ay nagresulta sa unang &quot;lahatang Berlin&quot; na alkalde na nahalal na manungkulan noong Enero 1991, kung saan ang magkahiwalay na opisina ng mga alkalde sa Silangan at Kanlurang Berlin ay magtatapos sa panahong iyon, at si [[Eberhard Diepgen]] (isang dating alkalde ng Kanluran Berlin) ang naging unang nahalal na alkalde ng isang muling pinagsamang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 December 1990 |title=Berlin Mayoral Contest Has Many Uncertainties |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |url-status=live |access-date=17 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617212414/https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |archive-date=17 June 2019}}&lt;/ref&gt; Noong Hunyo 18, 1994, ang mga sundalo mula sa Estados Unidos, Pransiya, at Britanya ay nagmartsa sa isang parada na bahagi ng mga seremonya upang markahan ang pag-alis ng mga kaalyadong tropang pananakop na nagpapahintulot sa [[Muling pag-iisa ng Alemanya|muling pinagsamang Berlin]]&lt;ref name=&quot;ReUnificationParade&quot;&gt;{{Cite news |last=Kinzer |first=Stephan |date=19 June 1994 |title=Allied Soldiers March to Say Farewell to Berlin |work=[[The New York Times]] |location=New York City |url=https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |url-status=live |access-date=20 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121133602/https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |archive-date=21 November 2015}}&lt;/ref&gt; (ang huling tropang Ruso ay umalis noong Agosto 31, habang ang huling pag-alis ng mga puwersa ng Kanluraning Alyado ay noong Setyembre 8, 1994). Noong Hunyo 20, 1991, bumoto ang [[Bundestag]] (Parlamentong Aleman) na [[Pagpapasya para sa Kabesera ng Alemanya|ilipat ang luklukan]] ng kabesera ng Alemanya mula Bonn patungong Berlin, na natapos noong 1999.

{{multiple image|align=right|image1=Humboldt Forum 9155.jpg|width1=195|caption1=Ang muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]] na nalalapit nang matapos noong 2021|width2=220|width3=215|direction=|total_width=|alt1=}}Ang [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|repormang pampangasiwaan ng Berlin noong 2001]] ay pinagsama ang ilang borough, na binawasan ang kanilang bilang mula 23 hanggang 12.

Noong 2006, isinagawa sa Berlin ang [[2006 FIFA World Cup Final|FIFA World Cup Final]].

Sa isang [[Atake sa truck sa Berlin noong 2016|pag-atakeng terorista noong 2016]] na nauugnay sa [[Islamikong Estado|ISIL]], isang truck ang sadyang imaneho sa isang palengkeng pam-Pasko sa tabi ng [[Pang-alaalang Simbahang Kaiser Wilhelm]], na nag-iwan ng 13 kataong namatay at 55 nasugatan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=20 December 2016 |title=IS reklamiert Attacke auf Weihnachtsmarkt für sich |language=de |trans-title=IS recalls attack on Christmas market for itself |work=[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] |url=https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175944/https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |archive-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BBC.Dies&quot;&gt;{{Cite news |date=26 October 2021 |title=Berlin attack: First aider dies 5 years after Christmas market murders |work=BBC |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |url-status=live |access-date=October 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211026190214/https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |archive-date=26 October 2021}}&lt;/ref&gt;

Binuksan ang [[Paliparang Berlin Brandeburgo]] (BER) noong 2020, pagkalipas ng siyam na taon kaysa binalak, kung saan papasok na ang Terminal 1 sa serbisyo sa katapusan ng Oktubre, at ang mga lipad papunta at mula sa [[Paliparang Tegel]] ay magtatapos sa Nobyembre.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gardner |first=Nicky |last2=Kries |first2=Susanne |date=8 November 2020 |title=Berlin's Tegel airport: A love letter as it prepares to close |url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205135633/https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[The Independent]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Dahil sa pagbaba ng bilang ng mga pasahero na nagreresulta mula sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], inihayag ang mga plano na pansamantalang isara ang Terminal 5 ng BER, ang dating [[Paliparang Berlin Schönefeld|Paliparang Schönefeld]], simula sa Marso 2021 nang hanggang isang taon.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=January 29, 2021 |title=BER schließt Terminal in Schönefeld am 23. Februar |language=de |trans-title=BER closes the terminal in Schönefeld on February 23 |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205134830/https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt; Ang nag-uugnay na linyang U-Bahn U5 mula Alexanderplatz hanggang Hauptbahnhof, kasama ang mga bagong estasyong Rotes Rathaus at Unter den Linden, ay binuksan noong Disyembre 4, 2020, kung saan inaasahang magbubukas ang estasyon ng Museumsinsel U-Bahn sa bandang Marso 2021, na kukumpleto sa lahat ng mga bagong gawa sa U5.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 August 2020 |title=BVG will verlängerte U5 am 4. Dezember eröffnen |trans-title=BVG wants to open the extended U5 on December 4th |url=https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133537/https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[Rundfunk Berlin-Brandenburg|rbb24]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagyang pagbubukas sa pagtatapos ng 2020 na museong [[Foro Humboldt]], na makikita sa muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]], na inihayag noong Hunyo, ay ipinagpaliban hanggang Marso 2021.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=27 November 2020 |title=Humboldt Forum will zunächst nur digital eröffnen |language=de |trans-title=Humboldt Forum will initially only open digitally |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133156/https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Pagtatangka ng pagsasanib ng Berlin-Brandeburgo ===
[[Talaksan:DEU_Berlin-Brandenburg_COA.svg|left|thumb|179x179px|Ang eskudo de armas na iminungkahi sa kontrata ng estado]]
Ang legal na batayan para sa pinagsamang estado ng Berlin at [[Brandeburgo|Brandeburgo]] ay iba sa ibang mga panukala sa pagsasanib ng estado. Karaniwan, ang Artikulo 29 ng [[Batayang Batas para sa Republikang Federal ng Alemanya|Batayang Batas]] ay nagsasaad na ang pagsasanib ng estado ay nangangailangan ng isang pederal na batas.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=24 May 1949|article=29|article-type=Article|legislature=Parlamentarischer Rat|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_29.html|language=de}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, ang isang sugnay na idinagdag sa Batayang Batas noong 1994, Artikulo 118a, ay nagpapahintulot sa Berlin at Brandeburgo na magkaisa nang walang pag-apruba ng federal, na nangangailangan ng isang reperendo at ratipikasyon ng mga parlamento ng parehong estado.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=27 October 1994|article=118a|article-type=Einzelnorm|legislature=Bundestag|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_118a.html|language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1996, nagkaroon ng hindi matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang mga estado ng Berlin at Brandenburg.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=LÄNDERFUSION / FUSIONSVERTRAG (1995) |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/5_33_laefuver.htm |access-date=31 March 2022}}&lt;/ref&gt; Parehong may iisang kasaysayan, diyalekto, at kultura at sa 2020, mayroong mahigit 225,000 residente ng Brandeburgo na bumibiyahe patungong Berlin. Ang pagsasanib ay nagkaroon ng halos nagkakaisang suporta ng isang malawak na koalisyon ng parehong mga pamahalaan ng estado, mga partidong pampolitika, media, mga asosasyon ng negosyo, mga unyon ng manggagawa at mga simbahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=4 May 2016 |title=Die Brandenburger wollen keine Berliner Verhältnisse |language=de |work=Tagesspiegel |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/gescheiterte-laenderfusion-mit-berlin-die-brandenburger-wollen-keine-berliner-verhaeltnisse/13539146.html |access-date=30 March 2022}}&lt;/ref&gt; Bagaman bumoto ang Berlin ng pabor sa maliit na palugit, higit sa lahat ay nakabatay sa suporta sa dating [[Kanlurang Berlin]], hindi inaprubahan ng mga botante ng Brandeburgo ang pagsasanib sa malaking margin. Nabigo ito higit sa lahat dahil sa ayaw ng mga botante ng Brandeburgo na tanggapin ang malaki at lumalaking utang ng publiko sa Berlin at takot na mawala ang pagkakakilanlan at impluwensiya sa kabesera.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot; /&gt;

== Heograpiya ==

=== Topograpiya ===
[[Talaksan:Berlin_by_Senitnel-2.jpg|thumb|Imaheng satellite ng Berlin]]
[[Talaksan:Luftbild_bln-schmoeckwitz.jpg|thumb|Ang labas ng Berlin ay nasasakupan ng mga kakahuyan at maraming lawa.]]
Ang Berlin ay nasa hilagang-silangan ng Alemanya, sa isang lugar ng mababang latiang makahoy na may pangunahing patag na [[topograpiya]], bahagi ng malawak na [[Hilagang Kapatagang Europeo]] na umaabot mula hilagang Pransiya hanggang kanlurang Rusya. Ang ''Berliner Urstromtal'' (isang panahon ng yelo [[lambak glasyar]]), sa pagitan ng mababang [[Talampas ng Barnim]] sa hilaga at ng [[Talampas ng Teltow]] sa timog, ay nabuo sa pamamagitan ng natunaw na tubig na dumadaloy mula sa mga yelo sa dulo ng huling [[glasyasyong Weichseliense]]. Ang [[Spree (ilog)|Spree]] ay sumusunod sa lambak na ito ngayon. Sa Spandau, isang boto sa kanluran ng Berlin, ang Spree ay umaagos sa ilog [[Havel]], na dumadaloy mula hilaga hanggang timog sa kanlurang Berlin. Ang daloy ng Havel ay mas katulad ng isang hanay ng mga lawa, ang pinakamalaki ay ang Tegeler See at ang [[Großer Wannsee]]. Ang isang serye ng mga lawa ay dumadaloy din sa itaas na Spree, na dumadaloy sa [[Müggelsee|Großer Müggelsee]] sa silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Satellite Image Berlin |url=https://maps.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://www.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |archive-date=18 February 2022 |access-date=18 August 2008 |publisher=Google Maps}}&lt;/ref&gt;

Ang malalaking bahagi ng kasalukuyang Berlin ay umaabot sa mababang talampas sa magkabilang panig ng Lambak Spree. Malaking bahagi ng mga borough na [[Reinickendorf]] at [[Pankow]] ay nasa Talampas ng Barnim, habang ang karamihan sa mga boro ng [[Charlottenburg-Wilmersdorf]], [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Tempelhof-Schöneberg]], at [[Neukölln]] ay nasa Talampas ng Teltow.

Ang boro ng Spandau ay bahagyang nasa loob ng Lambak Glasyar ng Berlin at bahagyang nasa Kapatagang Nauen, na umaabot sa kanluran ng Berlin. Mula noong 2015, ang mga burol ng Arkenberge sa Pankow sa {{Convert|122|m}} taas, ay ang pinakamataas na punto sa Berlin. Sa pamamagitan ng pagtatapon ng mga labi ng konstruksiyon nalampasan nito ang [[Teufelsberg]] ({{Cvt|120.1|m}}), na kung saan mismo ay binubuo ng mga durog na bato mula sa mga guho ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Triantafillou |first=Nikolaus |date=27 January 2015 |title=Berlin hat eine neue Spitze |trans-title=Berlin has a new top |url=https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160722225809/https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |archive-date=22 July 2016 |access-date=11 November 2018 |publisher=Qiez |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang [[Müggelberge]] sa 114.7 {{Convert|114.7|m}} taas ang pinakamataas na natural na punto at ang pinakamababa ay ang Spektesee sa Spandau, sa {{Convert|28.1|m}} taas.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=22 February 2015 |title=Der höchste Berg von Berlin ist neuerdings in Pankow |language=de |trans-title=The tallest mountain in Berlin is now in Pankow |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |url-status=live |access-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150519014725/https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |archive-date=19 May 2015}}&lt;/ref&gt;

=== Klima ===
Ang Berlin ay may [[klimang pangkaragatan]] ([[Kategoryang Köppen sa klima|Köppen]]: ''Cfb'');&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase) |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130184209/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019 |website=Weatherbase}}&lt;/ref&gt; ang silangang bahagi ng lungsod ay may bahagyang impluwensiyang kontinental (''Dfb''), isa sa mga pagbabago ay ang taunang pag-ulan ayon sa [[masa ng hangin]] at ang mas malaking kasaganaan sa isang panahon ng taon.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The different types of vertical greening systems and their relative sustainability |url=https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130220603/https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins22&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|title=Berlin: The Spatial Structure of a Divided City|last1=Elkins|first1=Dorothy|last2=Elkins|first2=T. H.|last3=Hofmeister|first3=B.|date=4 August 2005|publisher=Routledge|isbn=9781135835057|language=en|access-date=21 September 2020|archive-date=18 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Nagtatampok ang ganitong uri ng klima ng katamtamang temperatura ng tag-init ngunit kung minsan ay mainit (para sa pagiging semikontinental) at malamig na taglamig ngunit hindi mahigpit sa halos lahat ng oras.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Climate Summary |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150629211853/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |archive-date=29 June 2015 |access-date=15 March 2015 |publisher=Weatherbase}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins2&quot;&gt;{{Cite book}}&lt;/ref&gt;

Dahil sa mga transisyonal na sonang klima nito, karaniwan ang pagyeyelo sa taglamig, at may mas malaking pagkakaiba sa temperatura sa pagitan ng mga panahon kaysa sa karaniwan para sa maraming [[klimang pangkaragatan]]. Higit pa rito, ang Berlin ay inuri bilang isang [[Katamtamang klima|katamtamang]] [[Mabanas na klimang kontinental|klimang kontinental]] (''Dc'') sa ilalim ng iskema ng [[Kategoryang Trewartha sa klima|klima ng Trewartha]], gayundin ang mga suburb ng Lungsod ng Bagong York, bagaman inilalagay sila ng [[Kategoryang Köppen sa klima|sistemang Köppen]] sa iba't ibang uri.&lt;ref&gt;Gerstengarbe FW, Werner PC (2009) A short update on Koeppen climate shifts in Europe between 1901 and 2003.&lt;/ref&gt;

Ang mga tag-araw ay mainit-init at kung minsan ay mahalumigmig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|22|–|25|C}} at mababa sa {{Cvt|12|–|14|C}} . Ang mga taglamig ay malamig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|3|C}} at mababa sa {{Cvt|−2|to|0|C}}. Ang tagsibol at taglagas ay karaniwang malamig hanggang banayad. Lumilikha ng mikroklima ang tinayuang bahagi ng Berlin, na may [[Pulo ng init sa lungsod|init na iniimbak ng mga gusali at bangketa ng lungsod]]. Ang mga temperatura ay maaaring {{Cvt|4|C-change}} mas mataas sa lungsod kaysa mga nakapaligid na lugar.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=weather.com |url=https://www.weather.com/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323015551/https://www.weather.com/ |archive-date=23 March 2007 |access-date=7 April 2012 |publisher=weather.com}}&lt;/ref&gt; Ang taunang pag-ulan ay {{Convert|570|mm}} na may katamtamang pag-ulan sa buong taon. Ang Berlin at ang nakapalibot na estado ng Brandeburgo ay ang pinakamainit at pinakatuyong rehiyon sa Alemanya.&lt;ref name=&quot;berlinermorgenpost&quot;&gt;{{Cite web |date=8 March 2016 |title=Berlin ist das wärmste und trockenste Bundesland |url=https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023193643/https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |archive-date=23 October 2021 |access-date=23 October 2021 |website=Berliner Morgenpost}}&lt;/ref&gt; Ang pag-ulan ng niyebe ay pangunahing nangyayari mula Disyembre hanggang Marso.&lt;ref name=&quot;worldweather2&quot;&gt;{{Cite web |title=Climate figures |url=https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080817114255/https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |archive-date=17 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=World Weather Information Service}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamainit na buwan sa Berlin ay Hulyo 1834, na may karaniwang temperatura na {{Cvt|23.0|C}} at ang pinakamalamig ay Enero 1709, na maykaraniwang temperatura na {{Cvt|-13.2|C}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Temperaturmonatsmittel BERLIN-TEMPELHOF 1701- 1993 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190702031754/https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |archive-date=2 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamabasang buwan na naitala ay Hulyo 1907, na may {{Convert|230|mm}} ng pag-ulan, samantalang ang pinakamatuyo ay Oktubre 1866, Nobyembre 1902, Oktubre 1908 at Setyembre 1928, lahat ay may {{Convert|1|mm|3}} ng pag-ulan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Niederschlagsmonatssummen BERLIN-DAHLEM 1848– 1990 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190707182905/https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |archive-date=7 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt;{{Weather box|location=Berlin (Schönefeld), 1981–2010 normals, mga sukdulan 1957–kasalukuyan|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=15.1|Feb record high C=18.0|Mar record high C=25.8|Apr record high C=30.8|May record high C=32.7|Jun record high C=35.4|Jul record high C=37.3|Aug record high C=38.0|Sep record high C=32.3|Oct record high C=27.7|Nov record high C=20.4|Dec record high C=15.6|year record high C=38.0|Jan high C=2.8|Feb high C=4.3|Mar high C=8.7|Apr high C=14.3|May high C=19.4|Jun high C=22.0|Jul high C=24.6|Aug high C=24.2|Sep high C=19.3|Oct high C=13.8|Nov high C=7.3|Dec high C=3.3|year high C=13.7|Jan mean C=0.1|Feb mean C=0.9|Mar mean C=4.3|Apr mean C=9.0|May mean C=14.0|Jun mean C=16.8|Jul mean C=19.1|Aug mean C=18.5|Sep mean C=14.2|Oct mean C=9.4|Nov mean C=4.4|Dec mean C=1.0|year mean C=9.3|Jan low C=-2.8|Feb low C=-2.4|Mar low C=0.4|Apr low C=3.5|May low C=8.2|Jun low C=11.2|Jul low C=13.5|Aug low C=13.0|Sep low C=9.6|Oct low C=5.4|Nov low C=1.4|Dec low C=-1.6|year low C=5.0|Jan record low C=-25.3|Feb record low C=-22.0|Mar record low C=-16.0|Apr record low C=-7.4|May record low C=-2.8|Jun record low C=1.3|Jul record low C=4.9|Aug record low C=4.6|Sep record low C=-0.9|Oct record low C=-7.7|Nov record low C=-12.0|Dec record low C=-24.0|year record low C=-25.3|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=37.2|Feb precipitation mm=30.1|Mar precipitation mm=39.3|Apr precipitation mm=33.7|May precipitation mm=52.6|Jun precipitation mm=60.2|Jul precipitation mm=52.5|Aug precipitation mm=53.0|Sep precipitation mm=39.5|Oct precipitation mm=32.2|Nov precipitation mm=37.8|Dec precipitation mm=46.1|year precipitation mm=515.2|Jan sun=57.6|Feb sun=71.5|Mar sun=119.4|Apr sun=191.2|May sun=229.6|Jun sun=230.0|Jul sun=232.4|Aug sun=217.3|Sep sun=162.3|Oct sun=114.7|Nov sun=54.9|Dec sun=46.9|year sun=1727.6|Jan uv=1|Feb uv=1|Mar uv=2|Apr uv=4|May uv=5|Jun uv=6|Jul uv=6|Aug uv=5|Sep uv=4|Oct uv=2|Nov uv=1|Dec uv=0|source 1=[[DWD]]&lt;ref&gt;{{cite web
  |url = https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |title = Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte
  |access-date = 2019-06-12
  |archive-date = 12 June 2014
  |archive-url = https://web.archive.org/web/20140612043121/https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |url-status = live
  }}&lt;/ref&gt; at Weather Atlas&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|title=Berlin, Germany – Detailed climate information and monthly weather forecast|last=d.o.o|first=Yu Media Group|website=Weather Atlas|language=en|access-date=2019-07-02|archive-date=25 November 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211125121717/https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|location=Berlin ([[Tempelhof]]), elevation: {{convert|48|m|abbr=on|disp=or}}, 1971–2000 normals, extremes 1878–present|collapsed=y|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=15.5|Feb record high C=18.7|Mar record high C=24.8|Apr record high C=31.3|May record high C=35.5|Jun record high C=38.5|Jul record high C=38.1|Aug record high C=38.0|Sep record high C=34.2|Oct record high C=28.1|Nov record high C=20.5|Dec record high C=16.0|Jan high C=3.3|Feb high C=5.0|Mar high C=9.0|Apr high C=15.0|May high C=19.6|Jun high C=22.3|Jul high C=25.0|Aug high C=24.5|Sep high C=19.3|Oct high C=13.9|Nov high C=7.7|Dec high C=3.7|Jan mean C=0.6|Feb mean C=1.4|Mar mean C=4.8|Apr mean C=8.9|May mean C=14.3|Jun mean C=17.1|Jul mean C=19.2|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.5|Oct mean C=9.7|Nov mean C=4.7|Dec mean C=2.0|Jan low C=−1.9|Feb low C=−1.5|Mar low C=1.3|Apr low C=4.2|May low C=9.0|Jun low C=12.3|Jul low C=14.3|Aug low C=14.1|Sep low C=10.6|Oct low C=6.4|Nov low C=2.2|Dec low C=-0.4|Jan record low C=-23.1|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-8.1|May record low C=-4.0|Jun record low C=1.5|Jul record low C=6.1|Aug record low C=3.5|Sep record low C=-1.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.0|Dec record low C=-20.5|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=42.3|Feb precipitation mm=33.3|Mar precipitation mm=40.5|Apr precipitation mm=37.1|May precipitation mm=53.8|Jun precipitation mm=68.7|Jul precipitation mm=55.5|Aug precipitation mm=58.2|Sep precipitation mm=45.1|Oct precipitation mm=37.3|Nov precipitation mm=43.6|Dec precipitation mm=55.3|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=8.0|Mar precipitation days=9.1|Apr precipitation days=7.8|May precipitation days=8.9|Jun precipitation days=7.0|Jul precipitation days=7.0|Aug precipitation days=7.0|Sep precipitation days=7.8|Oct precipitation days=7.6|Nov precipitation days=9.6|Dec precipitation days=11.4|unit precipitation days=1.0 mm|source 1=[[World Meteorological Organization|WMO]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |title = World Weather Information Service&amp;nbsp;– Berlin |website = Worldweather.wmo.int |date = 5 October 2006 |access-date = 2012-04-07 |archive-date = 25 April 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130425001834/https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |url-status = bot: unknown }} April 25, 2013, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=[[Royal Netherlands Meteorological Institute|KNMI]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |title = Indices Data – Berlin/Tempelhof 2759 |access-date = 2019-05-13 |publisher = [[KNMI (institute)|KNMI]] |archive-date = 9 July 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20180709010608/https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |url-status = dead }}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|collapsed=y|metric first=y|single line=y|location=Berlin ([[Dahlem (Berlin)|Dahlem]]), {{convert|58|m|abbr=on|disp=or}}, 1961–1990 normals, extremes 1908–present{{NoteTag|Because the location of the [[weather station]] is furthest from the more densely urbanized region of Berlin and further away from the main [[Urban heat island|UHI]], its values will be somewhat higher, especially in the center and immediate regions.&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm Long-term Development of Selected Climate Parameters (Edition 2015)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308213004/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm |date=8 March 2021 }}, Berlin Environmental Atlas. ''Senate Department for Urban Development and Housing''. Retrieved January 30, 2019.&lt;/ref&gt;}}
&lt;!--in the order as it appears in the table, not all of the following data may be available, especially records and days of precipitation --&gt;|Jan record high C=15.2|Feb record high C=18.6|Mar record high C=25.1|Apr record high C=30.9|May record high C=33.3|Jun record high C=36.1|Jul record high C=37.9|Aug record high C=37.7|Sep record high C=34.2|Oct record high C=27.5|Nov record high C=19.5|Dec record high C=15.7|Jan mean C=-0.4|Feb mean C=0.6|Mar mean C=4.0|Apr mean C=8.4|May mean C=13.5|Jun mean C=16.7|Jul mean C=17.9|Aug mean C=17.2|Sep mean C=13.5|Oct mean C=9.3|Nov mean C=4.6|Dec mean C=1.2|Jan high C=1.8|Feb high C=3.5|Mar high C=7.9|Apr high C=13.1|May high C=18.6|Jun high C=21.8|Jul high C=23.1|Aug high C=22.8|Sep high C=18.7|Oct high C=13.3|Nov high C=7.0|Dec high C=3.2|Jan low C=-2.9|Feb low C=-2.2|Mar low C=0.5|Apr low C=3.9|May low C=8.2|Jun low C=11.4|Jul low C=12.9|Aug low C=12.4|Sep low C=9.4|Oct low C=5.9|Nov low C=2.1|Dec low C=-1.1|Jan record low C=-21.0|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-6.7|May record low C=-2.9|Jun record low C=0.8|Jul record low C=5.4|Aug record low C=4.7|Sep record low C=-0.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.1|Dec record low C=-20.2|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=43.0|Feb precipitation mm=37.0|Mar precipitation mm=38.0|Apr precipitation mm=42.0|May precipitation mm=55.0|Jun precipitation mm=71.0|Jul precipitation mm=53.0|Aug precipitation mm=65.0|Sep precipitation mm=46.0|Oct precipitation mm=36.0|Nov precipitation mm=50.0|Dec precipitation mm=55.0|Jan sun=45.4|Feb sun=72.3|Mar sun=122.0|Apr sun=157.7|May sun=221.6|Jun sun=220.9|Jul sun=217.9|Aug sun=210.2|Sep sun=156.3|Oct sun=110.9|Nov sun=52.4|Dec sun=37.4|unit precipitation days=1.0 mm|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=9.0|Mar precipitation days=8.0|Apr precipitation days=9.0|May precipitation days=10.0|Jun precipitation days=10.0|Jul precipitation days=9.0|Aug precipitation days=9.0|Sep precipitation days=9.0|Oct precipitation days=8.0|Nov precipitation days=10.0|Dec precipitation days=11.0|source 1=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]&lt;ref name=&quot;noaa&quot;&gt;{{cite web
| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/DL/10381.TXT
| title = Berlin (10381) – WMO Weather Station
| access-date = 2019-01-30
| publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]
}}{{dead link|date=June 2022|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}} [https://archive.org/details/19611990NormalsNOAABerlin Archived] January 30, 2019, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=Berliner Extremwerte&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |title = Berliner Extremwerte |access-date = 1 December 2014 |archive-date = 6 June 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200606191249/https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |url-status = live }}&lt;/ref&gt;}}

=== Tanawin ng lungsod ===
[[Talaksan:16-07-04-Abflug-Berlin-DSC_0122.jpg|thumb|Larawang panghimpapawid sa gitna ng Berlin na nagpapakita ng [[Lungsod Kanluran|City West]], [[Potsdamer Platz]], [[Alexanderplatz]], at ang [[Tiergarten (liwasan)|Tiergarten]]]]
Ang kasaysayan ng Berlin ay nag-iwan sa lungsod ng isang [[wiktionary:polycentric|polisentrikong]] pagkakaayos at isang napakaeklektikong hanay ng arkitektura at mga gusali. Ang hitsura ng lungsod ngayon ay higit na nahubog ng pangunahing papel na ginampanan nito sa kasaysayan ng Germany noong ika-20 siglo. Lahat ng pambansang pamahalaan na nakabase sa Berlin{{Spaced en dash}}ang Kaharian ng Prusya, ang Ikalawang Imperyong Aleman ng 1871, ang Republikang Weimar, Alemanyang Nazi, Silangang Alemanya, pati na rin ang muling pinagsamang Alemanya{{Spaced en dash}}nagpasimula ng mga ambisyosong programa sa muling pagtatayo, na ang bawat isa ay nagdaragdag ng sarili nitong natatanging estilo sa arkitektura ng lungsod.

Sinalanta ang Berlin ng mga [[Pambobomba sa Berlin noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pagsalakay sa himpapawid]], sunog, at labanan sa kalye noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at marami sa mga gusaling nakaligtas sa parehong Silangan at Kanluran ay giniba noong panahon pagkatapos ng digmaan. Karamihan sa demolisyong ito ay pinasimulan ng mga programa sa arkitektura ng munisipyo upang magtayo ng mga bagong distrito ng negosyo o tirahan at ang mga pangunahing arterya. Karamihan sa mga [[Palamuti (sining)|palamuti]] sa mga gusali bago ang digmaan ay nawasak kasunod ng mga [[Palamuti at krimen|makabagong dogma]], at sa parehong mga sistema pagkatapos ng digmaan, gayundin sa muling pinagsamang Berlin, maraming mahahalagang estrukturang pamana ang ang [[Rekonstruksiyon (arkitektura)|muling itinayo]], kabilang ang ''Forum Fridericianum'' kasama ang, [[Operang Estatal ng Berlin|Operang Estatal]] (1955), [[Palasyo ng Charlottenburg|Palasyo Charlottenburg]] (1957), ang mga monumental na gusali sa [[Gendarmenmarkt]] (dekada '80), [[Alte Komandantur|Kommandantur]] (2003), at gayundin ang proyekto sa muling pagtatayo ng mga barokong patsada ng [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]]. Maraming mga bagong gusali ang naging inspirasyon ng kanilang makasaysayang mga nauna o ang pangkalahatang klasikal na estilo ng Berlin, gaya ng [[Otel Adlon]].

Ang mga kumpol ng mga [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Berlin|tore]] ay tumaas sa iba't ibang lokasyon: [[Potsdamer Platz]], ang [[Lungsod Kanluran|City West]], at [[Alexanderplatz]], ang huling dalawa ay naglalarawan sa mga dating sentro ng Silangan at Kanlurang Berlin, na ang una ay kumakatawan sa isang bagong Berlin noong ika-21 siglo, na bumangon mula sa mga guho no-man's land ng Pader ng Berlin. Ang Berlin ay may lima sa nangungunang 50 [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Alemanya|pinakamataas na gusali]] sa Alemanya.

Mahigit sa sangkatlo ng sakop ng lungsod ay binubuo ng luntiang espasyo, kakahuyan, at tubig.&lt;ref name=&quot;gruen2&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang pangalawang pinakamalaking at pinakasikat na liwasan ng Berlin, ang [[Tiergarten (liwasan)|Großer Tiergarten]], ay matatagpuan sa gitna mismo ng lungsod. Sinasaklaw nito ang isang lugar na 210 ektarya at umaabot mula [[Himpilan ng tren ng Berlin Zoologischer Garten|Bahnhof Zoo]] sa City West hanggang sa [[Tarangkahang Brandeburgo]] sa silangan.

Kabilang sa mga tanyag na kalye, ang [[Unter den Linden]] at [[Friedrichstraße]] ay matatagpuan sa lumang sentro ng lungsod (at kasama sa dating Silangang Berlin). Ang ilan sa pangunahing kalye sa City West ay ang [[Kurfürstendamm]] (o pinaikling Ku´damm) at [[Kantstraße]].

=== Arkitektura ===
[[Talaksan:Gendarmenmarkt_Panorama.jpg|thumb|Panorama ng [[Gendarmenmarkt]], na nagpapakita ng [[Konzerthaus Berlin]], nasa gilid ng [[Neue Kirche, Berlin|Simbahang Aleman]] (kaliwa) at [[Katedral na Pranses, Berlin|Simbahang Pranses]] (kanan)]]
[[Talaksan:Berliner_Dom_seen_from_James_Simon_Park.jpg|thumb|Ang [[Katedral ng Berlin]] sa [[Pulo ng mga Museo]]]]
Ang [[Fernsehturm Berlin|Fernsehturm]] (tore ng TV) sa [[Alexanderplatz]] sa [[Mitte]] ay kabilang sa pinakamataas na estruktura sa Unyong Europeo sa {{Cvt|368|m}}. Itinayo noong 1969, makikita ito sa karamihan ng mga sentral na distrito ng Berlin. Ang lungsod ay makikita mula sa {{Convert|204|m|ft|-high}} palapag ng pagmamasid. Simula rito, ang [[Karl-Marx-Allee]] ay patungo sa silangan, isang abenida na may linya ng mga monumental na gusali ng tirahan, na dinisenyo sa istilong [[Arkitekturang Stalinista|Sosyalismong Klasisismo]]. Katabi ng lugar na ito ay ang [[Rotes Rathaus]] (Bulwagang Panlungsod), na may natatanging pulang-ladrilyong arkitektura nito. Sa harap nito ay ang [[Neptunbrunnen]], isang balong na nagtatampok ng mitolohikong pangkat ng mga [[Triton (mitolohiya)|Triton]], mga [[personipikasyon]] ng apat na pangunahing Prusong ilog, at [[Neptuno (mitolohiya)|Neptuno]] sa ibabaw nito.

Ang [[Tarangkahang Brandeburgo]] ay isang ikonikong tanawin ng Berlin at Alemanya; ito ay tumatayo bilang isang simbolo ng pangyayaring Europeo at ng pagkakaisa at kapayapaan. Ang [[gusaling Reichstag]] ay ang tradisyonal na luklukan ng Parlamentong Aleman. Hinubog muli ito ng arkitektrong Briton na si [[Norman Foster (arkitekto)|Norman Foster]] noong dekada '90 at nagtatampok ng salaming simboryo sa ibabaw ng pook ng pagpupulong, na nagbibigay-daan sa libreng pampublikong tanaw sa mga pinagdadausang parlamento at magagandang tanawin ng lungsod.

Ang [[Galeriyang East Side]] ay isang open-air na eksibisyong sining na direktang ipininta sa mga huling bahagi ng Pader ng Berlin. Ito ang pinakamalaking natitirang ebidensiya ng makasaysayang dibisyon ng lungsod.

Ang [[Gendarmenmarkt]] ay isang [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong liwasan]] sa Berlin, ang pangalan ay nagmula sa punong-tanggapan ng sikat na Gens d'armes regiment na matatagpuan dito noong ika-18 siglo. Dalawang katulad na disenyong katedral ang hangganan nito, ang [[Französischer Dom]] kasama ang platapormang pang-obserbasyon nito at ang [[Deutscher Dom]]. Ang Konzerthaus (Bulwagang Pangkonsiyerto), tahanan ng Orkestra Sinfonika ng Berlin, ay nakatayo sa pagitan ng dalawang katedral.
[[Talaksan:MJK_46430_Schloss_Charlottenburg.jpg|left|thumb|[[Palasyo Charlottenburg]]]]
[[Talaksan:Berlin_Hackesche_Höfe1.jpg|left|thumb|[[Hackesche Höfe]]]]
Ang [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Spree (ilog)|Ilog Spree]] ay naglalaman ng [[Berlin#Mga%20museo|limang museo]] na itinayo mula 1830 hanggang 1930 at isang [[Tala ng mga Pandaigdigang Pamanang Pook sa Alemanya|Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]]. Ang pagpapanumbalik at pagtatayo ng isang pangunahing lagusan sa lahat ng mga museo, pati na rin ang muling pagtatayo ng [[Stadtschloss, Berlin|Stadtschloss]] ay nagpapatuloy.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 June 2011 |title=Neumann: Stadtschloss wird teurer |trans-title=Neumann: Palace is getting more expensive |url=https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200703/https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=19 May 2010 |title=Das Pathos der Berliner Republik |trans-title=The pathos of the Berlin republic |url=https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200702/https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Gayundin sa pulo at sa tabi ng [[Lustgarten]] at palasyo ay ang [[Katedral ng Berlin]], ang ambisyosong pagtatangka ni emperador Guillermo II na lumikha ng Protestanteng karibal sa [[Basilika ni San Pedro]] sa Roma. Ang isang malaking kripta ay naglalaman ng mga labi ng ilan sa mga naunang Prusong maharlikang pamilya. Ang [[Katedral ni Santa Eduvigis]] ay ang Katoliko Romanong katedral ng Berlin.
[[Talaksan:Bikinihaus_Berlin-1210760.jpg|thumb|Ang [[Breitscheidplatz]] kasama ang [[Pang-alaalang Katedral ni Kaiser Guillermo]] ay ang sentro ng [[Lungsod Kanluran|City West]].]]
Ang [[Unter den Linden]] ay isang silangan–kanlurang abenidang nalilinyahan ng mga puno na mula sa Tarangkahang Brandeburgo hanggang sa pook ng dating Berliner Stadtschloss, at dating pangunahing promenada ng Berlin. Maraming Klasikong gusali ang nakahanay sa kalye, at naroon ang bahagi ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]]. Ang [[Friedrichstraße]] ay ang maalamat na kalye ng Berlin noong [[Ginintuang Dekada Beynte]]. Pinagsasama nito ang mga tradisyon ng ika-20 siglo sa modernong arkitektura ng Berlin ngayon.

Ang [[Potsdamer Platz]] ay isang buong kuwarto na binuo mula sa simula pagkatapos bumaba ang [[Pader ng Berlin|Pader]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Construction and redevelopment since 1990 |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080610103008/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |archive-date=10 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=Senate Department of Urban Development}}&lt;/ref&gt; Sa kanluran ng Potsdamer Platz ay ang Kulturforum, na naglalaman ng [[Gemäldegalerie, Berlin|Gemäldegalerie]], at nasa gilid ng [[Neue Nationalgalerie]] at ng [[Berliner Philharmonie]] . Ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], isang alaalang pang-[[Holokausto]], ay nasa hilaga.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ouroussoff |first=Nicolai |date=9 May 2005 |title=A Forest of Pillars, Recalling the Unimaginable |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2005/05/09/arts/design/09holo.html |access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang lugar sa paligid ng [[Hackescher Markt]] ay tahanan ng mga kulturang moda, na may 'di-mabilang na mga bilihan ng damit, club, bar, at galeriya. Kabilang dito ang [[Hackesche Höfe]], isang kalipunan ng mga gusali sa paligid ng ilang patyo, na muling itinayo noong 1996. Ang kalapit na [[Bagong Sinagoga, Berlin|Bagong Sinagoga]] ay ang sentro ng kultura ng mga Hudyo.

Ang [[Straße des 17. Juni]], na nagkokonekta sa Tarangkahang Brandeburgo at Ernst-Reuter-Platz, ay nagsisilbing gitnang silangan-kanlurang axis. Ang pangalan nito ay ginugunita ang mga [[Pag-aalsa noong 1953 sa Silangang Alemanya|pag-aalsa sa Silangang Berlin noong Hunyo 17, 1953]]. Humigit-kumulang sa kalahati mula sa Tarangkahang Brandeburgo ay ang Großer Stern, isang isla ng sirkulong trapiko kung saan matatagpuan ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin|Siegessäule]] (Haligi ng Tagumpay). Ang monumentong ito, na itinayo upang gunitain ang mga tagumpay ng Prusya, ay inilipat noong 1938–39 mula sa dati nitong posisyon sa harap ng Reichstag.

Ang [[Kurfürstendamm]] ay tahanan ng ilan sa mga mararangyang tindahan ng Berlin kung saan ang [[Pang-alaalang simbahan ni Kaiser Guillermo]] sa silangang dulo nito sa [[Breitscheidplatz]] . Ang simbahan ay nawasaknoonga Ikalawang Digmaang Pandaigdig at iniwang sira. Ang malapit sa Tauentzienstraße ay ang [[KaDeWe]], na sinasabing pinakamalaking department store sa kontinental na Europa. Ang [[Rathaus Schöneberg]], kung saan ginawa ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang tanyag na talumpating &quot;[[Ich bin ein Berliner]]!&quot; speech, ay nasa [[Tempelhof-Schöneberg]].

Kanluran ng sentro, ang [[Palasyo Bellevue, Alemanya|Palasyo Bellevue]] ay ang tirahan ng Pangulo ng Alemanya. Ang [[Palasyo Charlottenburg]], na nasunog noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay ang pinakamalaking makasaysayang palasyo sa Berlin.

Ang [[Funkturm Berlin]] ay isang {{Convert|150|m|ft|-tall}} lattice tore ng radyo sa pook fairground, na itinayo sa pagitan ng 1924 at 1926. Ito ang tanging toreng pang-obserbasyon na nakatayo sa mga insulator at may restawran {{Cvt|55|m}} at isang larangang pantanaw {{Cvt|126|m}} sa ibabaw ng lupa, na mapupuntahan ng elevator na may bintana.

Ang [[Oberbaumbrücke]] sa ibabaw ng ilog Spree ay ang pinakaikonikong tulay ng Berlin, na nag-uugnay sa pinagsama-samang mga boro ng [[Friedrichshain]] at [[Kreuzberg]]. Nagdadala ito ng mga sasakyan, tao, at linyang U1 ng [[Berlin U-Bahn]]. Ang tulay ay nakumpleto sa isang estilong [[ladrilyong gotiko]] noong 1896, na pinapalitan ang dating kahoy na tulay na may isang pang-itaas na daanan para sa U-Bahn. Ang gitnang bahagi ay giniba noong 1945 upang pigilan ang [[Hukbong Pula|Pulang Hukbo]] sa pagtawid. Pagkatapos ng digmaan, ang inayos na tulay ay nagsilbing [[Mga tawiran sa hangganan ng Berlin|checkpoint at tawiran sa hangganan]] sa pagitan ng mga sektor ng Sobyetiko at Amerikano, at kalaunan sa pagitan ng Silangan at Kanlurang Berlin. Noong kalagitnaan ng dekada '50, ito ay sarado sa mga sasakyan, at pagkatapos ng pagtatayo ng Pader ng Berlin noong 1961, ang trapiko ng tao ay mahigpit na pinaghigpitan. Kasunod ng muling pagsasama-samang Aleman, ang gitnang bahagi ay muling itinayo gamit ang isang kuwadrong asero, at ipinagpatuloy ang serbisyo ng U-Bahn noong 1995.

== Demograpiya ==
[[Talaksan:Berlin_population2.svg|left|thumb|Populasyon ng Berlin, 1880–2012]]
Sa pagtatapos ng 2018, ang lungsod-estado ng Berlin ay mayroong 3.75&amp;nbsp;milyong rehistradong naninirahan&lt;ref name=&quot;pop-detail3&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; sa isang lugar na {{Cvt|891.1|km2}}.  Ang densidad ng populasyon ng lungsod ay 4,206 na naninirahan bawat km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Ang Berlin ang [[Talaan ng mga pinakamalaking lungsod ng Unyong Europeo ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod|pinakamataong lungsod]] sa [[Unyong Europeo]]. Noong 2019, ang urbanong sakop ng Berlin ay may humigit-kumulang 4.5&amp;nbsp;milyong naninirahan. {{Magmula noong|2019}}  ang [[Kalakhang sonang urbano|gumaganang urbanong pook]] ay tahanan ng humigit-kumulang 5.2&amp;nbsp;milyong tao.&lt;ref&gt;[https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas, Eurostat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150903213351/https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en|date=3 September 2015}}.&lt;/ref&gt; Ang buong [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo|rehiyon ng kabisera ng Berlin-Brandeburgo]] ay may populasyon na higit sa 6&amp;nbsp;milyon sa isang lugar na {{Cvt|30546|km2|0}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland: Berlin-Brandenburg |url=https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190817083458/https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |archive-date=17 August 2019 |access-date=6 February 2013 |website=www.deutsche-metropolregionen.org}}&lt;/ref&gt;{{Historical populations|1721|65300|1750|113289|1800|172132|1815|197717|1825|220277|1840|330230|1852|438958|1861|547571|1871|826341|1880|1122330|1890|1578794|1900|1888848|1910|2071257|1920|3879409|1925|4082778|1933|4221024|1939|4330640|1945|3064629|1950|3336026|1960|3274016|1970|3208719|1980|3048759|1990|3433695|2000|3382169|2010|3460725|53=2020|54=3664088}}Noong 2014, ang lungsod-estado na Berlin ay nagkaroon ng 37,368 buhay na panganak (+6.6%), isang rekord na bilang mula noong 1991. Ang bilang ng mga namatay ay 32,314. Halos 2.0&amp;nbsp;milyong kabahayan ang binilang sa lungsod. 54 porsiyento ng mga ito ay mga sambahayang iisa ang naninirahan. Mahigit sa 337,000 pamilya na may mga batang wala pang 18 taong gulang ang nanirahan sa Berlin. Noong 2014, ang kabeserang Aleman ay nagrehistro ng dagdag sa paglipat ng humigit-kumulang 40,000 katao.&lt;ref&gt;[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf statistics Berlin Brandenburg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315084534/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf|date=15 March 2016}}. www.statistik-berlin-brandenburg.de Retrieved 10 October 2016.&lt;/ref&gt;

=== Mga nasyonalidad ===
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;float:right;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |'''Mga residente ayon sa Pagkamamamayan''' &lt;small&gt;(31 Disyembre 2019)&lt;/small&gt; &lt;ref name=&quot;pop-detail6&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;
|-
!Bansa
!Populasyon
|-
|Kabuuang mga rehistradong residente
|3,769,495
|-
|{{Flag|Germany}}
|2,992,150
|-
|{{Flag|Turkey}}
|98,940
|-
|{{Flag|Poland}}
|56,573
|-
|{{Flag|Syria}}
|39,813
|-
|{{Flag|Italy}}
|31,573
|-
|{{Flag|Bulgaria}}
|30,824
|-
|{{Flag|Russia}}
|26,640
|-
|{{Flag|Romania}}
|24,264
|-
|{{Flag|United States}}
|22,694
|-
|{{Flag|Vietnam}}
|20,572
|-
|{{Flag|France}}
|20,223
|-
|{{Flag|Serbia}}
|20,109
|-
|{{Flag|United Kingdom}}
|16,751
|-
|{{Flag|Spain}}
|15,045
|-
|{{Flag|Greece}}
|14,625
|-
|{{Flag|Croatia}}
|14,430
|-
|{{Flag|India}}
|13,450
|-
|{{Flag|Ukraine}}
|13,410
|-
|{{Flag|Afghanistan}}
|13,301
|-
|{{Flag|China}}
|13,293
|-
|{{Flag|Bosnia and Herzegovina}}
|12,691
|-
|Iba pang Gitnang Silangan at Asya
|88,241
|-
|Ibang Europa
|80,807
|-
|Africa
|36,414
|-
|Iba pang mga America
|27,491
|-
|Oceania at [[Antarctica]]
|5,651
|-
|Walang estado o Hindi Malinaw
|24,184
|}
Ang pambansa at pandaigdigang paglipat sa lungsod ay may mahabang kasaysayan. Noong 1685, pagkatapos ng pagpapawalang-bisa ng [[Kautusan ng Nantes]] sa Pransiya, tumugon ang lungsod sa pamamagitan ng [[Kautusan ng Potsdam]], na ginagarantiyahan ang kalayaan sa relihiyon at katayuang walang buwis sa mga Pranses na Huguenot na bakwit sa loob ng sampung taon. Ang [[Batas ng Kalakhang Berlin]] noong 1920 ay nagsama ng maraming suburb at nakapalibot na mga lungsod ng Berlin. Binuo nito ang karamihan sa teritoryo na binubuo ng modernong Berlin at pinalaki ang populasyon mula sa 1.9&amp;nbsp;milyon hanggang 4&amp;nbsp;milyon.

Ang aktibong imigrasyon at asilo na politika sa Kanlurang Berlin ay naghudyat ng mga alon ng imigrasyon noong dekada '60 at '70. Ang Berlin ay tahanan ng hindi bababa sa 180,000 residenteng [[Mga Turko|Turko]] at [[Mga Turko sa Alemanya|Turko-Aleman]],&lt;ref name=&quot;pop-detail4&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; na ginagawa itong pinakamalaking komunidad ng Turko sa labas ng Turkiya. Noong dekada '90 ang ''Aussiedlergesetze ay'' nagbigay-daan sa imigrasyon sa Alemanya ng ilang residente mula sa dating [[Unyong Sobyetiko]]. Sa ngayon, ang mga etnikong [[Kasaysayan ng mga Aleman sa Rusya, Ukranya, at Unyong Sobyetiko|Aleman]] mula sa mga bansa ng dating Unyong Sobyetiko ang bumubuo sa pinakamalaking bahagi ng komunidad na nagsasalita ng Ruso.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Dmitry Bulgakov |date=11 March 2001 |title=Berlin is speaking Russians' language |url=https://www.russiajournal.com/node/4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130406142034/https://www.russiajournal.com/node/4653 |archive-date=6 April 2013 |access-date=10 February 2013 |publisher=Russiajournal.com}}&lt;/ref&gt; Ang huling dekada ay nakaranas ng pagdagsa mula sa iba't ibang bansa sa Kanluran at ilang rehiyon sa Africa.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Heilwagen |first=Oliver |date=28 October 2001 |title=Berlin wird farbiger. Die Afrikaner kommen – Nachrichten Welt am Sonntag – Welt Online |language=de |work=Die Welt |url=https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |url-status=live |access-date=2 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110515022639/https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |archive-date=15 May 2011}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagi ng mga imigranteng Aprikano ay nanirahan sa [[Afrikanisches Viertel]].&lt;ref&gt;{{cite press release|author=&lt;!--Staff writer(s); no by-line.--&gt;|date=6 February 2009|title=Zweites Afrika-Magazin &quot;Afrikanisches Viertel&quot; erschienen Bezirksbürgermeister Dr. Christian Hanke ist Schirmherr|url=https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|location=Berlin|publisher=berlin.de|access-date=27 September 2016|archive-date=21 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141021050530/https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang mga batang Aleman, EU-Europeo, at Israeli ay nanirahan na rin sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=12 December 2014 |title=Hummus in the Prenzlauer Berg |url=https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |url-status=live |journal=The Jewish Week |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230010937/https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |archive-date=30 December 2014 |access-date=29 December 2014}}&lt;/ref&gt;

Noong Disyembre 2019, mayroong 777,345 na rehistradong residente ng dayuhang nasyonalidad at dagdag pang 542,975 mamamayang Aleman na may &quot;pinanggalingang imgrante&quot; ''(Migrationshintergrund, MH)'',&lt;ref name=&quot;pop-detail5&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; ibig-sabihin sila o ang isa sa kanilang mga magulang ay nandayuhan sa Alemanya pagkatapos ng 1955. Ang mga dayuhang residente ng Berlin ay nagmula sa mga 190 bansa.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 February 2011 |title=457 000 Ausländer aus 190 Staaten in Berlin gemeldet |trans-title=457,000 Foreigners from 190 Countries Registered in Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190428201553/https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |archive-date=28 April 2019 |access-date=28 April 2019 |website=[[Berliner Morgenpost]] |language=de}}&lt;/ref&gt; 48 porsiyento ng mga residenteng wala pang 15 taong gulang ay may pinagmulang imigrante.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fast jeder Dritte in Berlin hat einen Migrationshintergrund |url=https://www.rbb-online.de/politik/beitrag/2017/05/migrationshintergrund-berlin-jeder-dritte.html |website=www.rbb-online.de}}{{Dead link|date=December 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin noong 2009 ay tinatayang mayroong 100,000 hanggang 250,000 hindi rehistradong mga naninirahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Von Andrea Dernbach |date=23 February 2009 |title=Migration: Berlin will illegalen Einwanderern helfen – Deutschland – Politik – Tagesspiegel |work=Der Tagesspiegel Online |publisher=Tagesspiegel.de |url=https://www.tagesspiegel.de/politik/deutschland/berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |url-status=live |access-date=15 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131251/https://www.tagesspiegel.de/politik/migration-berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang mga Boro ng Berlin na may malaking bilang ng mga migrante o populasyon na ipinanganak sa ibang bansa ay ang [[Mitte]], [[Neukölln]], at [[Friedrichshain-Kreuzberg]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 September 2016 |title=Zahl der Ausländer in Berlin steigt auf Rekordhoch |url=https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170804053354/https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |archive-date=4 August 2017 |access-date=13 June 2017 |website=jungefreiheit.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

Mayroong higit sa 20 hindi katutubong komunidad na may populasyong hindi bababa sa 10,000 katao, kabilang ang mga [[Mga Turko sa Berlin|Turko]], Polako, Ruso, Lebanes, Palestino, Serbio, Italyano, Indiyano, Bosnio, [[Pamayanang Biyetnames ng Berlin|Biyetnames]], Amerikano, Rumano, Bulgari, Croata, Tsino, Austriako, Ukrano, Pranses, Briton, Españo, Israeli, Thai, Irani, Ehipsiyo, at Siryo na mga komunidad.

=== Mga wika ===
Ang Aleman ay ang opisyal at nangingibabaw na sinasalitang wika sa Berlin. Ito ay isang [[Mga wikang Kanlurang Aleman|wikang Kanlurang Aleman]] na nagmula ang karamihan ng bokabularyo nito mula sa sangay ng Aleman ng pamilya ng wikang [[Mga wikang Indo-Europeo|Indo-Europeo]]. Ang Aleman ay isa sa 24 na wika ng Unyong Europeo,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=European Commission |title=Official Languages |url=https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140926004848/https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |archive-date=26 September 2014 |access-date=29 July 2014}}&lt;/ref&gt; at isa sa tatlong [[wikang pantrabaho]] ng [[Komisyong Europeo]].

Ang Berlinerisch o Berlinisch ay hindi isang diyalekto sa lingguwistika. Ito ay sinasalita sa Berlin at sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo|nakapaligid na kalakhang pook]]. Nagmula ito sa isang [[Diyalektong Brandeburges|Brandeburges]] na varyant. Ang diyalekto ay nakikita na ngayon na mas katulad ng isang [[sosyolekto]], higit sa lahat sa pamamagitan ng pagtaas ng imigrasyon at mga uso sa mga edukadong populasyon na magsalita ng [[karaniwang Aleman]] sa pang-araw-araw na buhay.

Ang pinakakaraniwang ginagamit na wikang banyaga sa Berlin ay Turko, Polako, Ingles, Persa, Arabe, Italyano, Bulgaro, Ruso, Rumano, Kurdo, Serbo-Croata, Pranses, Español, at Biyentames. Mas madalas na naririnig ang Truko, Arabe, Kurdo, at Serbo-Croata sa kanlurang bahagi dahil sa malalaking komunidad ng Gitnang Silangan at dating Yugoslavia. Ang Polako, Ingles, Ruso, at Biyetnames ay may mas maraming katutubong nagsasalita sa Silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2010 |title=Studie – Zwei Millionen Berliner sprechen mindestens zwei Sprachen – Wirtschaft – Berliner Morgenpost – Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522160634/https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |archive-date=22 May 2011 |access-date=2 June 2011 |publisher=Morgenpost.de}}&lt;/ref&gt;

=== Relihiyon ===
Ayon sa senso noong 2011, humigit-kumulang 37 porsiyento ng populasyon ang nag-ulat na mga miyembro ng isang legal na kinikilalang simbahan o relihiyosong organisasyon. Ang iba ay hindi kabilang sa naturang organisasyon, o walang impormasyong makukuha hinggil sa kanila.&lt;ref name=&quot;Census 2011&quot;&gt;{{Cite web |title=Zensus 2011 – Bevölkerung und Haushalte – Bundesland Berlin |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193809/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |archive-date=3 March 2016 |access-date=23 February 2019 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=6–7 |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang pinakamalaking relihiyong denominasyon na naitala noong 2010 ay ang [[Protestantismo|Protestanteng]] [[Landeskirche|rehiyonal na samahang simbahan]] —ang [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandeburgo-Mataas na Lusacia Silesiana]] (EKBO) —isang [[Iisa at nagkakaisang simbahan|nagkakaisang simbahan]]. Ang EKBO ay miyembro ng [[Simbahang Ebanghelika sa Alemanya|Simbahang Ebanghelika sa Alemanya (EKD)]] at [[Union Evangelischer Kirchen|Union Evangelischer Kirchen (UEK)]]. Ayon sa EKBO, ang kanilang kasapian ay umabot sa 18.7 porsyento ng lokal na populasyon, habang ang [[Simbahang Katolikong Romano]] ay mayroong 9.1 porsyento ng mga residenteng nakarehistro bilang mga miyembro nito.&lt;ref name=&quot;kirchenmitglieder2010&quot;&gt;{{Cite web |date=November 2011 |title=Kirchenmitgliederzahlen am 31.12.2010 |trans-title=Church membership on 31 December 2010 |url=https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209204513/https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |archive-date=9 February 2018 |access-date=10 March 2012 |publisher=[[Evangelical Church in Germany]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Humigit-kumulang 2.7% ng populasyon ang nakikilala sa iba pang mga denominasyong Kristiyano (karamihan sa [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Silangang Ortodokso]], ngunit iba't ibang mga Protestante rin).&lt;ref name=&quot;klStatistik2010&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ayon sa rehistro ng mga residente ng Berlin, noong 2018, 14.9 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Ebanghelika, at 8.5 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Katolika.&lt;ref name=&quot;pop-detail7&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang gobyerno ay nagpapanatili ng rehistro ng mga miyembro ng mga simbahang ito para sa mga layunin ng buwis, dahil kinokolekta nito ang [[buwis sa simbahan]] sa ngalan ng mga simbahan. Hindi ito nag-iingat ng mga rekord ng mga miyembro ng ibang relihiyosong organisasyon na maaaring mangolekta ng kanilang sariling buwis sa simbahan, sa ganitong paraan.

Noong 2009, humigit-kumulang 249,000 [[Muslim]] ang iniulat ng [[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|Tanggapan ng Estadistika]] na mga miyembro ng mga Masjid at Islamikong relihiyosong organisasyon sa Berlin,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Statistisches Jahrbuch für Berlin 2010 |trans-title=Statistical yearbook for Berlin 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121120202750/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |archive-date=20 November 2012 |access-date=10 February 2013 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; habang noong 2016, tinatantya ng pahayagang ''[[Der Tagesspiegel]]'' na humigit-kumulang 350,000 Muslim ang nag-obserba ng [[Ramadan]] sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212013247/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 December 2019}}&lt;/ref&gt; Noong 2019, humigit-kumulang 437,000 rehistradong residente, 11.6% ng kabuuan, ang nag-ulat na mayroong pinanggalingan sa paglilipat mula sa isa sa mga [[Mga miyembrong estado ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko|estadong Miyembro ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko]].&lt;ref name=&quot;pop-detail8&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |language=de |trans-title=Ramadan in refugee camps and schools in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170712125538/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 July 2017}}&lt;/ref&gt; Sa pagitan ng 1992 at 2011 halos dumoble ang populasyon ng Muslim.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Schupelius |first=Gunnar |date=28 May 2015 |title=Wird der Islam künftig die stärkste Religion in Berlin sein? |work=[[Berliner Zeitung]] |url=https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170603092248/https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |archive-date=3 June 2017}}&lt;/ref&gt;

Humigit-kumulang 0.9% ng mga Berlines ay kabilang sa ibang mga relihiyon. Sa tinatayang populasyon na 30,000–45,000 na mga residenteng Hudyo,&lt;ref name=&quot;The Boston Globe 2014-11-01&quot;&gt;{{Cite web |last=Ross |first=Mike |date=1 November 2014 |title=In Germany, a Jewish community now thrives |url=https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222235631/https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |archive-date=22 December 2016 |access-date=19 August 2016 |website=[[The Boston Globe]]}}&lt;/ref&gt; humigit-kumulang 12,000 ang mga rehistradong miyembro ng mga relihiyosong organisasyon.&lt;ref name=&quot;klStatistik20102&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang Berlin ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Berlin|Katoliko Romanong arsobispo ng Berlin]] at ang nahalal na tagapangulo ng [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandeburgo-Mataas na Lusacia Silesiana|EKBO]] ay pinamagatang obispo ng EKBO. Higit pa rito, ang Berlin ay ang luklukan ng maraming mga Ortodoksong katedral, tulad ng Katedral ni San Boris ang Bautista, isa sa dalawang luklukan ng [[Simbahang Bulgarong Ortodokso|Bulgarong Ortodokso]] na Diyosesis ng Kanluran at Gitnang Europa, at ang Katedral ng Muling Pagkabuhay ni Kristo ng Diyosesis ng Berlin (Patriarkado ng Moscow).

{{multiple image|align=right|perrow=2|total_width=400|width1=500|width2=500|width3=500|width4=500|height1=350|height2=350|height3=350|height4=350|image1=Berliner Dom - panoramio (20).jpg|image2=NeueSynagogue.JPG|image3=2020-04-16 P4160889 St.Hedwigs-Kathedrale, Bebelplatz.jpg|image4=Şehitlik mosque Berlin by ZUFAr.jpg|footer=Paikot pa kanan mula sa taas pakaliwa: [[Katedral ng Berlin]], [[Bagong Sinagoga (Berlin)|Bagong Sinagoga]], Moske Şehitli, at [[Katedral ni Santa Eduvigis]]}}

Ang mga mananampalataya ng iba't ibang relihiyon at denominasyon ay nagpapanatili ng maraming [[Listahan ng mga lugar ng pagsamba sa Berlin|lugar ng pagsamba sa Berlin]]. Ang [[Malayang Simbahang Ebangheliko-Luterano]] ay may walong parokya na may iba't ibang laki sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lutheran Diocese Berlin-Brandenburg |url=https://www.selk-berlin.de/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328152944/https://www.selk-berlin.de/ |archive-date=28 March 2008 |access-date=19 August 2008 |publisher=Selbständige Evangelisch-Lutherische Kirche}}&lt;/ref&gt; Mayroong 36 na kongregasyong [[Mga Bautista|Bautista]] (sa loob [[Samahan ng mga Ebanghelikong Malayang Simbahang Kongregasyon sa Alemanya]]), 29 [[Bagong Apostolikong Simbahan]], 15 [[Nagkakaisang Metodistang Simbahan|Nagkakaisang Metodista]] na simbahan, walong Malayang Ebanghelika na Kongregasyon, apat na [[Simbahan ni Kristo, Siyentipiko]] (una, iklawa, ikatlo, at ikalabing-anim), anim mga kongregasyon ng [[Ang Simbahan ni Jesucristo ng mga Banal sa mga Huling Araw]], isang [[Lumang Simbahang Katoliko|Lumang Simbahan]], at isang [[Anglikanismo|Anglicanong]] simbahan sa Berlin. Ang Berlin ay may higit sa 80 moske,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's mosques |url=https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093250/https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |archive-date=11 November 2018 |access-date=11 November 2018 |publisher=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; sampung sinagoga,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Keller |first=Claudia |date=10 November 2013 |title=Berlins jüdische Gotteshäuser vor der Pogromnacht 1938: Untergang einer religiösen Vielfalt |language=de |trans-title=Berlin's jewish places of worship before the Pogromnacht 1938: Decline of a religious diversity |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |url-status=live |access-date=11 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093246/https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |archive-date=11 November 2018 |quote=Von den weit mehr als 100 jüdischen Gotteshäusern sind gerade einmal zehn übrig geblieben. (in english: Of the far more than 100 synagogues, only ten are left.)}}&lt;/ref&gt; at dalawang templong [[Budismo|Budista]].

== Gobyerno at politika ==

=== Estadong lungsod ===
[[Talaksan:Rotes_Rathaus.jpg|left|thumb|[[Rotes Rathaus]] (''Pulang Munisipyo''), luklukan ng Senado at Alkalde ng Berlin.]]
Mula noong [[Muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa]] noong Oktubre 3, 1990, ang Berlin ay isa sa tatlong [[Länder ng Alemanya|estadong lungsod sa Alemanya]] na kabilang sa kasalukuyang 16 na estado ng Alemanya. Ang [[Abgeordnetenhaus ng Berlin|Kapulungan ng mga Kinatawan]] (''Abgeordnetenhaus'') ay kumakatawan bilang parlamento ng lungsod at estado, na mayroong 141 na luklukan. Ang ehekutibong tanggapan ng Berlin ay ang [[Senado ng Berlin]] (''Senat von Berlin''). Binubuo ang Senado ng [[Talaan ng mga alkalde ng Berlin|Namamahalang Alkalde]] (''Regierender Bürgermeister''), at hanggang sampung senador na may hawak na ministeryal na posisyon, dalawa sa kanila ang may hawak na titulong &quot;Alkalde&quot; (''Bürgermeister'') bilang kinatawan ng Namamahalang Alkalde.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2016-11-01 |title=Verfassung von Berlin – Abschnitt IV: Die Regierung |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201008025644/https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |archive-date=8 October 2020 |access-date=2020-10-02 |website=www.berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang kabuuang taunang badyet ng estado ng Berlin noong 2015 ay lumampas sa €24.5 ($30.0) bilyon kabilang ang surplus sa badyet na €205 ($240) milyon.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berliner Haushalt Finanzsenator bleibt trotz sprudelnder Steuereinnahmen vorsichtig |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/berliner-haushalt-finanzsenator-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-24702234 |url-status=live |access-date=20 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131248/https://www.berliner-zeitung.de/sport-leidenschaft/berliner-haushalt-finanzsenator-kollatz-ahnen-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-li.6132?pid=true |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang estado ay nagmamay-ari ng malawak na pag-aari, kabilang ang mga gusaling pang-administratibo at pamahalaan, mga kompanya ng real estate, pati na rin ang mga stake sa Estadio Olimpiko, mga paliguan, mga kompanya ng pabahay, at maraming mga pampublikong negosyo at mga subsidiyaryo na kompanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2017 |title=Vermögen |trans-title=Assets |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190928151604/https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |archive-date=28 September 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 September 2019 |title=Beteiligungen des Landes Berlin |trans-title=Holdings of the State of Berlin |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219070001/https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |archive-date=19 December 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Hawak ng [[Partido Sosyo-Demokratiko ng Alemanya|Partido Sosyo-Demokratiko]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'' o SPD) at ng [[Ang Kaliwa (Alemanya)|Kaliwa]] (Die Linke) ang pamahalaang lungsod pagkatapos ng [[Halalan estatal ng Berlin, 2001|halalang estatal noong 2001]] at nanalo ng isa pang termino sa [[Halalang estatal ng Berlin, 2006|halalang estatal noong 2006]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin state election, 2006 |url=https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323161037/https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |archive-date=23 March 2012 |access-date=17 August 2008 |website=Der Landeswahlleiter für Berlin |language=de}}&lt;/ref&gt; Mula noong [[Halalang estatal ng Berlin, 2016|halalang estatal noong 2016]], nagkaroon ng koalisyon sa pagitan ng Partido Sosyo-Demokratiko, mga Lunti, at Kaliwa.

Ang Namumunong Alkalde ay magkasabay na Panginoong Alkalde ng Lungsod ng Berlin (''Oberbürgermeister der Stadt'') at Ministro na Pangulo ng Estado ng Berlin (''Ministerpräsident des Bundeslandes''). Ang tanggapan ng Namamahalang Alkalde ay nasa [[Rotes Rathaus|Rotes Rathaus (Pulang Munisipyo)]]. Mula noong 2014 ang tanggapang ito ay hawak ni [[Michael Müller (politiko, ipinanganak noong 1964)|Michael Müller]] ng mga Sosyo-Demokratiko.&lt;ref&gt;{{Cite magazine|magazine=[[Time (magazine)|Time Europe]]}}&lt;/ref&gt;

=== Mga boro ===
[[Talaksan:Berlin_Subdivisions.svg|right|thumb|[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|12 boro ng Berlin at ang kanilang 96 na kapitbahayan]]]]
Ang Berlin ay nahahati sa 12 boro o distrito (''Bezirke''). Ang bawat boro ay may ilang mga subdistrito o mga kapitbahayan (''Ortsteile''), na nag-ugat sa mas matatandang munisipalidad na nauna sa pagbuo ng Kalakhang Berlin noong Oktubre 1, 1920. Ang mga subdistritong ito ay naging urbanisado at isinama sa lungsod nang maglaon. Maraming residente ang lubos na nakikilala sa kanilang mga kapitbahayan, na kolokyal na tinatawag na ''[[Kiez]]''. Sa kasalukuyan, ang Berlin ay binubuo ng 96 na mga subdistrito, na karaniwang binubuo ng ilang mas maliliit na pook residensiyal o kuwarto.

Ang bawat borough ay pinamamahalaan ng isang sangguniang pamboro (''Bezirksamt'') na binubuo ng limang konsehal (''Bezirksstadträte'') kasama ang alkalde ng boro (''Bezirksbürgermeister''). Ang konseho ay inihahalal ng asamblea ng boro (''Bezirksverordnetenversammlung''). Gayunpaman, ang mga indibidwal na boro ay hindi mga independiyenteng munisipalidad, ngunit nasa ilalim ng Senado ng Berlin. Ang mga alkalde ng boro ay bumubuo sa konseho ng mga alkalde (''Rat der Bürgermeister''), na pinamumunuan ng Namamahalang Alkalde ng lungsod at nagpapayo sa Senado. Ang mga kapitbahayan ay walang mga lokal na katawan ng pamahalaan.

=== Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod ===
Ang Berlin ay nagpapanatili ng opisyal na pakikipagsosyo sa 17 lungsod.&lt;ref name=&quot;Berlintwins&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt; Ang [[Kakambal na lungsod|pagkakambal ng lungsod]] sa pagitan ng Berlin at iba pang mga lungsod ay nagsimula sa kapatid nitong lungsod na Los Angeles noong 1967. Kinansela ang mga pagsosyo ng Silangang Berlin sa panahon ng muling pag-iisa ng Alemanya ngunit kalaunan ay bahagyang muling itinatag. Ang mga pakikipagsosyo ng Kanlurang Berlin ay dati nang pinaghihigpitan sa antas ng boro. Noong panahon ng Digmaang Malamig, ang mga partnership ay sumasalamin sa iba't ibang hanayan ng kapangyarihan, kung saan ang Kanlurang Berlin ay nakikipagsosyo sa mga kabesera sa Kanluraning Mundo at Silangang Berlin na karamihan ay nakikipagsosyo sa mga lungsod mula sa [[Pakto ng Barsobya]] at mga kaalyado nito.

Mayroong ilang magkasanib na proyekto sa maraming iba pang mga lungsod, tulad ng [[Beirut]], Belgrade, São Paulo, [[Copenhague]], Helsinki, [[Amsterdam]], [[Johannesburg]], [[Mumbai]], Oslo, [[Hanoi]], Shanghai, [[Seoul]], [[Sopiya|Sofia]], [[Sydney]], Lungsod ng New York, at [[Viena]]. Lumalahok ang Berlin sa mga pandaigdigang asosasyon ng lungsod gaya ng Samahan ng mga Kabesera ng Unyong Europeo, Eurocities, Ugnayan ng mga mga Europeong Lungsod ng Kultura, Metropolis, Pagpupulong Kumperensiya ng mga Pangunahing Lungsod ng Mundo, at Kumperensiya ng mga Kabeserang Lungsod ng Mundo.

Ang Berlin ay kakambal sa:&lt;ref name=&quot;Berlintwins2&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt;{{div col|colwidth=20em}}
*Los Angeles, Estados Unidos (1967)
&lt;!--Paris - not twinning, does not consider Berlin as its twin town--&gt;
*[[Madrid]], España (1988)
*[[Istanbul]], Turkiya (1989)
*[[Barsobya]] Polonya (1991)
*Mosku, Rusya (1991)
*[[Bruselas]], Belhika (1992)
*[[Budapest]], Unggarya (1992)
*[[Tashkent]], Uzbekistan (1993)
*[[Lungsod Mehiko]], Mehiko (1993)
*[[Jakarta]], Indonesia (1993)
*Beijing, Tsina (1994)
*Tokyo, Hapon (1994)
*[[Buenos Aires]], Arhentina (1994)
*[[Praga]], Republikang Tseko (1995)
*[[Windhoek]], Namibia (2000)
*Londres, Nagkakaisang Kaharian (2000)
{{div col end}}Mula noong 1987, ang Berlin ay mayroon ding opisyal na pakikipagsosyo sa Paris, Pransiya. Ang bawat boro ng Berlin ay nagtatag din ng sarili nitong kambal na bayan. Halimbawa, ang borough ng [[Friedrichshain-Kreuzberg]] ay may pagsosyo sa Israeling lungsod ng [[Kiryat Yam]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Städtepartnerschaftsverein Friedrichshain-Kreuzberg e. V. |url=https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210309000305/https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |archive-date=9 March 2021 |access-date=8 February 2021 |website=berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Ekonomiya ==
[[Talaksan:Berlin_Mitte_by_night.JPG|left|thumb|Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[ekosistema ng startup]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Europe's New Start-Up Capital |url=https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331043259/https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |archive-date=31 March 2016 |access-date=27 March 2016 |website=Credit Suisse}}&lt;/ref&gt;]]
Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;City of Design&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[startup ecosystem]]. 

Noong 2018, ang GDP ng Berlin ay umabot sa €147&amp;nbsp;bilyon, isang pagtaas ng 3.1% kumpara sa nakaraang taon.  Ang ekonomiya ng Berlin ay pinangungunahan ng [[Tersyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na may humigit-kumulang 84% ng lahat ng kompanya na nagnenegosyo sa mga serbisyo. Noong 2015, ang kabuuang lakas-paggawa sa Berlin ay 1.85&amp;nbsp;milyon. Ang tantos ng walang trabaho ay umabot sa 24 na taon na mababang noong Nobyembre 2015 at tumayo sa 10.0%.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin hat so wenig Arbeitslose wie seit 24 Jahren nicht |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |url-status=live |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151203224849/https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |archive-date=3 December 2015}}&lt;/ref&gt; Mula 2012 hanggang 2015, ang Berlin, bilang isang estado ng Aleman, ay may pinakamataas na taunang tantos ng paglago ng trabaho. Humigit-kumulang 130,000 trabaho ang naidagdag sa panahong ito.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=28 January 2015 |title=In Berlin gibt es so viele Beschäftigte wie nie zuvor |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |url-status=live |access-date=16 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224010722/https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |archive-date=24 February 2016}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa mahahalagang sektor ng ekonomiya sa Berlin ang mga agham pambuhay, transportasyon, impormasyon at mga teknolohiya sa komunikasyon, media at musika, pananalastas at disenyo, bioteknolohiya, mga serbisyong pangkapaligiran, konstruksiyon, e-komersiyo, retail, negosyo sa hotel, at inhinyeriyang medikal.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=21 September 2006 |title=Poor but sexy |work=The Economist |url=https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |url-status=live |access-date=19 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622201720/https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |archive-date=22 June 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang pananaliksik at pag-unlad ay may kahalagahang pang-ekonomiya para sa lungsod.&lt;ref name=&quot;factsheet&quot;&gt;{{Cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Maraming malalaking korporasyon tulad ng Volkswagen, Pfizer, at SAP ang nagpapatakbo ng mga laboratoryong pang-inobasyon sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Immer mehr Konzerne suchen den Spirit Berlins |publisher=Berliner Morgenpost |url=https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |url-status=live |access-date=13 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170116150546/https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |archive-date=16 January 2017}}&lt;/ref&gt; Ang Science and Business Park sa Adlershof ay ang pinakamalaking parke ng teknolohiya sa Alemanya na sinusukat ng kita. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Science and Technology Park Berlin-Adlershof |url=https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117042743/https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |archive-date=17 January 2017 |access-date=13 January 2017 |website=Berlin Adlershof: Facts and Figures |publisher=Adlershof}}&lt;/ref&gt; Sa loob ng [[Eurozone]], ang Berlin ay naging sentro para sa paglipat ng negosyo at internasyonal na [[Pamumuhunan (macroeconomics)|pamumuhunan]].&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Global Cities Investment Monitor 2012 |publisher=KPMG |url=https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |url-status=live |access-date=28 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102003006/https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |archive-date=2 November 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote nach Bundesländern in Deutschland 2018 {{!}} Statista |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210627171657/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |archive-date=27 June 2021 |access-date=13 November 2018 |website=Statista |language=de}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Taon &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote in Berlin bis 2018 |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211194253/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |archive-date=11 December 2019 |access-date=11 December 2019 |website=Statista}}&lt;/ref&gt;
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
!2019
|-
|Tantos ng walang trabaho sa %
|15.8
|16.1
|16.9
|18.1
|17.7
|19.0
|17.5
|15.5
|13.8
|14.0
|13.6
|13.3
|12.3
|11.7
|11.1
|10.7
|9.8
|9.0
|8.1
|7.8
|}

== Edukasyon at Pananaliksik ==
{{Pangunahin|Edukasyon sa Berlin}}[[Talaksan:Berlin-Mitte_Humboldt-Uni_05-2014.jpg|right|thumb|Ang [[Unibersidad ng Berlin Humboldt]] ay kaugnay sa 57 nagwagi sa Gantimpalang Nobel.]]
{{Magmula noong|2014}}, ang Berlin ay may 878 na paaralan, na nagtuturo sa 340,658 mag-aaral sa 13,727 klase, at 56,787 nagsasanay sa mga negosyo at saanman.&lt;ref name=&quot;factsheet22&quot;&gt;{{cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay may 6 na taong programa sa primaryang edukasyon. Pagkatapos matapos ang elementarya, magpapatuloy ang mga mag-aaral sa ''Sekundarschule'' (isang komprehensibong paaralan) o ''Gymnasium'' (paaralan para sa paghahanda sa kolehiyo). Ang Berlin ay may natatanging na programa sa paaralang bilingual sa ''Europaschule'', kung saan tinuturuan ang mga bata ng kurikulum sa Alemanya at isang wikang banyaga, simula sa elementarya at magpapatuloy sa mataas na paaralan.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Jahrgangsstufe Null |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080520234625/https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |archive-date=20 May 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[Der Tagesspiegel]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang [[Französisches Gymnasium Berlin]], na itinatag noong 1689 upang turuan ang mga anak ng bakwit na Huguenot, ay nag-aalok ng pagtuturo (Aleman/Pranses).&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Geschichte des Französischen Gymnasiums |url=https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615205603/https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |archive-date=15 June 2008 |access-date=17 August 2008 |website=Französisches Gymnasium Lycée Français Berlin |language=de, fr}}&lt;/ref&gt; Ang [[Paaralang John F. Kennedy, Berlin|Paaralang John F. Kennedy]], isang bilingweng Aleman–Ingles na pampublikong paaralan sa [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]], ay partikular na tanyag sa mga anak ng mga diplomat at komunidad ng ekspatriado na nagsasalita ng Ingles. 82 {{Lang|de|Gymnasien}} ang nagtutro ng [[Wikang Latin|Latin]] &lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 March 2013 |title=Latein an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/latein |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171004133934/https://www.gymnasium-berlin.net/latein |archive-date=4 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt; at 8 ang nagtuturo ng [[Wikang Sinaunang Griyego|Sinaunang Griyego]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 March 2013 |title=Alt-Griechisch an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012215308/https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |archive-date=12 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Kultura ==
[[Talaksan:Alte_Nationalgalerie_abends_(Zuschnitt).jpg|thumb|200x200px|Ang [[Alte Nationalgalerie]] ay bahagi ng [[Pulo ng mga Museo]], isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook|Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO]].]]
[[Talaksan:Cafe_am_Holzmarkt,_River_Spree,_Berlin_(46636049685).jpg|left|thumb|Ang [[Alternatibong kultura|alternatibong]] Holzmarkt, [[Friedrichshain-Kreuzberg]]]]
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot; /&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO3&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO22&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/532 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080808091530/https://whc.unesco.org/en/list/532 |archive-date=8 August 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Ang lumalawak na kultural na pangyayari sa lungsod ay binibigyang-diin ng paglipat ng [[Pangkalahatang Grupo ng Musika|Universal Music Group]] na nagpasya na ilipat ang kanilang punong-tanggapan sa pampang ng Ilog Spree.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's music business booms |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911125347/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-date=11 September 2007 |access-date=19 August 2008 |website=Expatica}}&lt;/ref&gt; Noong 2005, ang Berlin ay pinangalanang &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; ng [[UNESCO]] at naging bahagi na ng [[Malikhaing Network ng Lungsod|Creative Cities Network]] mula noon.&lt;ref name=&quot;Cityofdesign32&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign4&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

== Mga tala ==
&lt;references group=&quot;note&quot;/&gt;

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;{{Geographic location
|Centre    = Berlin
|North     = [[Neubrandenburg]], [[Rostock]]
|Northeast = [[Szczecin]] ([[Polonya]])
|East      = [[Frankfurt (Oder)]]
|Southeast = [[Cottbus]]
|South     = [[Dresden]]
|Southwest = [[Potsdam]], [[Dessau]], [[Halle, Saxony-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]]
|West      = [[Brandenburg an der Havel]], [[Braunschweig]]
|Northwest = [[Hamburg]], [[Lübeck]]
}}

{{Navboxes
|list=
{{Berlin}}
{{Mga Borough ng Berlin}}
{{Mga lungsod sa Alemanya}}
{{Germany states}}
{{Kabiserang lungsod ng Unyong Europeo}}
{{Talaan ng mga kabiserang European batay sa rehiyon}}
{{Kabiserang Kultural sa Europa}}
{{Hanseatic League}}
}}
{{stub}}

[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Mga lungsod sa Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Kabisera sa Europa|Berlin]]
[[Kategorya:Berlin]]</text>
      <sha1>ehflk10rgoo0g8mpcr0fn9kifkkhg1t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962246</id>
      <parentid>1962181</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T10:22:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="147282" xml:space="preserve">{{Infobox settlement|name=Berlin|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=Alemanya|subdivision_type1=[[Landstadt ng Alemanya|Estado]]|subdivision_name1=[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|Berlin]]|settlement_type=Kabeserang lungsod, [[Landstadt ng Alemanya|Estado]], at [[Mga munisipalidad ng Alemanya|munisipalidad]]|image_skyline={{Photomontage|position=center
| photo1a = Siegessaeule Aussicht 10-13 img4 Tiergarten.jpg
| photo2a = Brandenburger Tor abends.jpg
| photo2b = Berliner Dom, Westfassade, Nacht, 160309, ako.jpg
| photo3a = Schloss Charlottenburg (233558373).jpeg
| photo3b = Berlin_Museumsinsel_Fernsehturm.jpg
| photo4a = Siegessäule-Berlin-Tiergarten.jpg
| photo4b = Hochhäuser am Potsdamer Platz, Berlin, 160606, ako.jpg
| photo5a = Reichstag Berlin Germany.jpg 
| color_border              = white
| color                     = white
| spacing = 2
| size = 270
| foot_montage = '''Mula itaas, kaliwa pakanan''': [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]] skyline; [[Tarangkahang Brandeburgo]]; [[Katedral ng Berlin]]; [[Palasyo ng Charlottenburg]]; [[Pulo ng mga Museo]], at [[Toreng Pang-TV ng Berlin]]; [[Haligi ng Tagumpay ng Berlin|Haligi ng Tagumpay]]; [[Plaza Potsdam]]; at [[gusaling Reichstag]]
}}|image_shield=Coat of arms of Berlin.svg|shield_size=70px|pushpin_map=Germany#Europe|pushpin_relief=yes|pushpin_map_caption=Kinaroroonan sa Alemanya|coordinates={{coord|52|31|12|N|13|24|18|E|format=dms|display=inline,title}}|image_flag=Flag_of_Berlin.svg|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|type=shape&lt;!--line--&gt;|fill=#ffffff|fill-opacity=0|stroke-color=|stroke-width=2|frame-width=250|frame-height=300}}|total_type=Lungsod/Estado|area_total_km2=891.7|area_footnotes=&lt;ref name=&quot;statoffice&quot;&gt;{{cite web |access-date=2 May 2019 |title=Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |language=de |archive-date=8 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308125331/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;|population_total=3769495|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;/&gt;|population_as_of=Disyembre 31, 2020|population_urban=4473101|population_urban_footnotes=&lt;ref name=&quot;citypopulation_urban&quot;&gt;{{cite web|url=https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|author=citypopulation.de quoting Federal Statistics Office|title=Germany: Urban Areas|access-date=2021-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603133151/https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|archive-date=2020-06-03|url-status=live}}&lt;/ref&gt;|population_metro=6144600|population_metro_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |url-status=dead |archive-date=27 August 2021 |title=Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik |date=8 February 2019 |website=statistik-berlin-brandenburg.de |publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg |access-date=24 November 2019}}&lt;/ref&gt;|elevation_m=34|population_demonyms=Berlines&lt;br/&gt;Berliner (m), Berlinerin (f) (Aleman)|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€155 billion (2020)&lt;ref&gt;{{cite web|url = https://www.statistikportal.de/en/node/649|title = Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2020|website = www.statistikportal.de|access-date = 1 April 2021|archive-date = 1 April 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210401011816/https://www.statistikportal.de/en/node/649|url-status = live}}&lt;/ref&gt;|blank1_name_sec1=GRP kada tao|blank1_info_sec1=€41,000 (2020)|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.964&lt;ref name=&quot;GlobalDataLab&quot;&gt;{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|2nd of 16]]|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+01:00|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+02:00|blank_name_sec2=[[GeoTLD]]|blank_info_sec2=[[.berlin]]|website={{URL|www.berlin.de/en/}}|governing_body=[[Abgeordnetenhaus ng Berlin]]|leader_title=[[Namumunong Alkalde ng Berlin|Namumunong Alkalde]]|leader_party=SPD|leader_name=[[Franziska Giffey]]|geocode=[[Nomenclature of Territorial Units for Statistics|NUTS Region]]: DE3|area_code=[[List of dialling codes in Germany#030 – Berlin|030]]|registration_plate=B{{NoteTag |1 = Prefixes for vehicle registration were introduced in 1906, but often changed due to the political changes after 1945. Vehicles were registered under the following prefixes: &quot;I A&quot; (1906&amp;nbsp;– April 1945; devalidated on 11 August 1945); no prefix, only digits (from July to August 1945), &quot;БГ&quot; (=BG; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;ГФ&quot; (=GF; 1945–46, for cars, trucks and busses), &quot;БM&quot; (=BM; 1945–47, for motor bikes), &quot;ГM&quot; (=GM; 1945–47, for motor bikes), &quot;KB&quot; (i.e.: [[Allied Kommandatura|Kommandatura]] of Berlin; for all of Berlin 1947–48, continued for [[West Berlin]] until 1956), &quot;GB&quot; (i.e.: Greater Berlin, for [[East Berlin]] 1948–53), &quot;I&quot; (for East Berlin, 1953–90), &quot;B&quot; (for West Berlin from 1 July 1956, continued for all of Berlin since 1990).}}|iso_code=DE-BE|official_name=Berlin}}Ang '''Berlin''' ay ang [[kabisera|kabesera]] ng [[Alemanya]]. May 3.7 milyong naninirahan dito, ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Alemanya batay sa populasyon|pinakamalaking lungsod]] sa bansa ayon sa lugar at populasyon&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Milbradt |first=Friederike |date=6 February 2019 |title=Deutschland: Die größten Städte |language=de |work=[[Die Zeit]] (Magazin) |location=Hamburg |url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |url-status=live |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213183401/https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |archive-date=13 February 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 August 2019 |title=Leipzig überholt bei Einwohnerzahl Dortmund – jetzt Platz 8 in Deutschland |language=de |work=[[Leipziger Volkszeitung]] |location=Leipzig |url=https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |url-status=dead |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113070247/https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |archive-date=13 November 2019}}&lt;/ref&gt;, at ang pinakamalaking lungsod ayon sa populasyon sa [[Kaisahang Yuropeo|Unyong Europeo]], ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod.&lt;ref name=&quot;pop-detail&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Isa sa [[Länder ng Alemanya|labing-anim na kinabibilangang estado]] ng Alemanya, ang Berlin ay napalilibutan ng [[Brandeburgo|Estado ng Brandeburgo]] at kadugtong ng [[Potsdam]], ang kabesera ng Brandeburgo. Ang urbanong pook ng Berlin, na may populasyon na humigit-kumulang 4.5 milyon, ay ang pangalawang pinakamataong urbanong pook sa Alemanya pagkatapos ng [[Ruhr]]. Ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin-Brandeburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandeburgo]] ay may humigit-kumulang 6.2 milyong mga naninirahan at ito ang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|ikatlong pinakamalaking kalakhang rehiyon ng Alemanya]] pagkatapos ng mga rehiyon ng [[Rin-Ruhr]] at [[Francfort Rin-Meno|Rin-Meno]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 October 2016 |title=Daten und Fakten zur Hauptstadtregion |url=https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175940/https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |archive-date=21 March 2019 |access-date=13 April 2022 |website=www.berlin-brandenburg.de}}&lt;/ref&gt; Nagkaroon ng [[Pag-iisa ng Berlin at Brandeburgo|bigong pagtatangkang pag-isahin ang parehong estado noong 1996]], at sa kabila ng nananatiling hiwalay, ang dalawang estado ay nagtutulungan sa maraming bagay hanggang ngayon.

Ang Berlin ay tumatawid sa pampang ng [[Spree (ilog)|Spree]], na dumadaloy sa [[Havel]] (isang [[tributaryo]] ng [[Ilog Elba|Elbe]]) sa kanlurang boro ng [[Spandau]] . Kabilang sa mga pangunahing topograpikong tampok  ng lungsod ay ang maraming lawa sa kanluran at timog-silangan na mga boro na nabuo ng [[Spree (ilog)|Spree]], [[Havel]], at [[Dahme (ilog)|Dahme]], na ang pinakamalakin ay ang [[Lawa ng Müggelsee|Lawa Müggelsee]]. Dahil sa lokasyon nito sa [[Kapatagang Europeo]], ang Berlin ay naiimpluwensiyahan ng isang [[Klimang banayad|banayad na pana-panahong klima]]. Halos sangkatlo ng lugar ng lungsod ay binubuo ng mga kagubatan, [[Tala ng mga liwasan at hardin sa Berlin|liwasan, hardin]], ilog, kanal, at lawa.&lt;ref name=&quot;gruen&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay nasa lugar ng diyalektong [[Gitnang Aleman]], ang [[Alemang Berlin|diyalekto ng Berlin]] ay isang varyant ng mga [[Mga diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch|diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch]].

Unang naidokumento noong ika-13 siglo at sa pagtawid ng dalawang mahalagang makasaysayang [[Ruta ng kalakalan|rutang pangkalakalan]],&lt;ref name=&quot;staple&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Margrabyato ng Brandeburgo]] (1417 – 1701), ang [[Kaharian ng Prusya]] (1701–1918), ang [[Imperyong Aleman]] (1871). –1918), ang [[Republikang Weimar]] (1919–1933), at [[Alemanyang Nazi]] (1933–1945). Ang [[Berlin noong dekada '20]] ay ang ikatlong pinakamalaking munisipalidad sa mundo.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 2009 |title=Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany) |url=https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706161901/https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |archive-date=6 July 2018 |access-date=9 October 2009 |publisher=www.h-net.org}}&lt;/ref&gt; Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang kasunod na pananakop nito ng mga matagumpay na bansa, nahati ang lungsod; ang [[Kanlurang Berlin]] ay naging isang de facto na [[Engklabo at eksklabo|eksklabo]] ng [[Kanlurang Alemanya]], na napapalibutan ng [[Pader ng Berlin]] (mula Agosto 1961 hanggang Nobyembre 1989) at teritoryo ng Silangang Aleman.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Wall |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080630080628/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |archive-date=30 June 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Encyclopædia Britannica]]}}&lt;/ref&gt; Ang [[Silangang Berlin]] ay idineklara na kabesera ng Silangang Alemanya, habang ang [[Bonn]] ay naging kabesera ng Kanlurang Alemanya. Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman]] noong 1990, ang Berlin ay muling naging kabesera ng buong Alemanya.

Ang Berlin ay isang [[Lungsod pandaigdig|pandaigdigang lungsod]] ng [[Kultura ng Berlin|kultura]], [[Politika ng Berlin|politika]], [[Media ng Berlin|media]], at agham.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Capital of Germany |url=https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112204045/https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |archive-date=12 January 2012 |access-date=18 August 2008 |website=German Embassy in Washington}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Davies |first=Catriona |date=10 April 2010 |title=Revealed: Cities that rule the world&amp;nbsp;– and those on the rise |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |url-status=live |access-date=11 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014630/https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |archive-date=4 June 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Sifton |first=Sam |date=31 December 1969 |title=Berlin, the big canvas |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130412012910/https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |archive-date=12 April 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=22 October 2009 |title=Global Power City Index 2009 |url=https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |url-status=live |journal=Institute for Urban Strategies at the Mori Memorial Foundation |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629143736/https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |archive-date=29 June 2014 |access-date=29 October 2009}}&lt;/ref&gt; Nakabatay ang [[Ekonomiya ng Berlin|ekonomiya]] nito sa mga [[High tech|high-tech]] na kompanya at [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na sumasaklaw sa magkakaibang hanay ng mga [[Malilikhaing industriya|malikhaing industriya]], pasilidad ng pananaliksik, mga korporasyon ng media at mga lugar ng kumbensiyon.&lt;ref name=&quot;congress&quot;&gt;{{Cite web |title=ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007 |url=https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080922094543/https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |archive-date=22 September 2008 |access-date=18 August 2008 |website=ICCA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign2&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay nagsisilbing isang kontinental na pusod para sa trapiko sa himpapawid at tren at may napakakomplikadong ugnayan ng pampublikong transportasyon. Ang metropolis ay isang sikat na destinasyong [[Turismo sa Alemanya|panturista]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=4 September 2014 |title=Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend |url=https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |url-status=live |journal=Bloomberg L.P. |archive-url=https://web.archive.org/web/20140911154443/https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |archive-date=11 September 2014 |access-date=11 September 2014}}&lt;/ref&gt; Kabilang din sa mga makabuluhang industriya ang [[Teknolohiyang pang-impormasyon|IT]], mga [[parmasyutiko]], [[inhinyeriyang biyomedikal]], [[malinis na teknolohiya]], [[biyoteknolohiya]], konstruksiyon, at [[Elektronika|electronika]].

Ang Berlin ay tahanan ng mga unibersidad na kilala sa buong mundo gaya ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]], [[Pamantasang Teknikal ng Berlin|Pamantasang Teknikal]], [[Malayang Unibersidad ng Berlin|Malayang Unibersidad]], [[Unibersidad ng Sining ng Berlin|Unibersidad ng Sining]], [[ESMT Berlin]], [[Paaralang Hertie]], at [[Kolehiyong Bard ng Berlin]]. Ang [[Zoolohikong Hardin ng Berlin|Zoolohikong Hardin]] nito ay ang pinakabinibisitang zoo sa Europa at isa sa pinakasikat sa buong mundo. Dahil ang [[Estudyo ng Babelsberg|Babelsberg]] ang kauna-unahang malakihang estudyong pampelikulang kompleks sa mundo, ang Berlin ay isang lalong sikat na lokasyon para sa mga pandaigdigang [[Tala ng mga pelikulang isinagawa sa Berlin|paggawa ng pelikula]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 August 2008 |title=Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory |url=https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080813010550/https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |archive-date=13 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; Kilala ang lungsod sa mga pagdiriwang, magkakaibang arkitektura, nightlife, kontemporaneong sining at napakataas na kalidad ng pamumuhay.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Flint |first=Sunshine |date=12 December 2004 |title=The Club Scene, on the Edge |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130402221310/https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |archive-date=2 April 2013}}&lt;/ref&gt; Mula noong dekada 2000, saksi nag Berlin sa paglitaw ng isang kosmopolitang [[Startup ecosystem|eksenang]] [[entrepreneurship]].&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=13 June 2014 |title=Young Israelis are Flocking to Berlin |url=https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |url-status=live |journal=Newsweek |archive-url=https://web.archive.org/web/20140827183310/https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |archive-date=27 August 2014 |access-date=28 August 2014}}&lt;/ref&gt;

Nagtataglay ang Berlin ng tatlong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]]: [[Pulo ng mga Museo]]; ang mga [[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin]]; at ang mga [[Mga Modernismong Pabahay ng Berlin|Modernismong Pabahay ng Berlin]].&lt;ref name=&quot;UNESCO&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Kabilang sa iba pang mga tanawin ang [[Tarangkahang Brandeburgo]], ang [[gusaling Reichstag]], [[Potsdamer Platz]], ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], ang [[Gedenkstätte Berliner Mauer|Alaala ng Pader ng Berlin]], ang [[Galeriya ng Silangang Bahagi]], ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin]], [[Katedral ng Berlin]], at ang [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pantelebisyon ng Berlin]], ang pinakamataas na estruktura sa Alemanya. Maraming museo, galeriya, aklatan, orkestra, at mga pinagdadausan ng sports ang Berlin. Kabilang dito ang [[Altes Museum]], ang [[Alte Nationalgalerie|Lumang Pamabansang Galeriya]], ang [[Museong Bode]], ang [[Museong Pergamon|Museo Pergamo]], ang [[Deutsches Historisches Museum|Museuong Pangkasaysayang Aleman]], ang [[Museong Hudyo Berlin]], ang [[Museo ng Likas na Kasaysayan, Berlin|Museo ng Likas na Kasaysayan]], ang [[Foro Humboldt]], ang [[Aklatang Estatal ng Berlin]], ang [[Opera Estatal ng Berlin]], ang [[Filarmonika ng Berlin]], at ang [[Maraton ng Berlin]].

== Kasaysayan ==

=== Etimolohiya ===
Matatagpuan ang Berlin sa hilagang-silangan ng Alemanya, silangan ng Ilog [[Ilog Elba|Elbe]], na dating bumubuo, kasama ang Ilog (Sahon o Turingia) [[Saale]] (mula sa kanilang [[tagpuan]] sa [[Barby, Alemanya|Barby]] pataas), ang silangang hangganan ng [[Francia|Kahariang Franco]]. Habang ang Kahariang Franco ay pangunahing tinitirhan ng mga tribong [[Mga Aleman|Aleman]] tulad ng mga [[Mga Franco|Franco]] at mga [[Sakson|Sahon]], ang mga rehiyon sa silangan ng mga ilog sa hangganan ay pinaninirahan ng mga tribong [[Mga Eslabo|Eslabo]]. Ito ang dahilan kung bakit karamihan sa mga lungsod at nayon sa hilagang-silangan ng Alemanya ay may mga pangalang may pinagmulang [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]] ([[Germania Slavica]]). Ang mga karaniwang [[Hermanisasyon|Hermanisadong]] pangalan ng lugar na [[Hulapi|hulaping]] Eslabo na pinagmulan ay ''-ow'', ''-itz'', ''-vitz'', ''-witz'', ''-itzsch'' at ''-in'', ang mga [[unlapi]] ay ''Windisch'' at ''Wendisch''. Ang pangalang ''Berlin'' ay nag-ugat sa wika ng mga naninirahan sa [[Mga Kanlurang Eslabo|Kanlurang Eslabo]] sa lugar ng Berlin ngayon, at maaaring nauugnay sa Lumang [[Wikang Polabo|Polabong]] tangkay na ''berl-'' / ''birl-'' (&quot;latian&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Berger|first=Dieter|title=Geographische Namen in Deutschland|publisher=Bibliographisches Institut|year=1999|isbn=978-3-411-06252-2}}&lt;/ref&gt; Dahil ang ''Ber-'' sa simula ay parang salitang Aleman na ''Bär'' (&quot;oso&quot;), lumilitaw ang isang oso sa eskudo de armas ng lungsod. Kaya ito ay isang halimbawa ng [[armas parlantes]].

Sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|labindalawang boro]] ng Berlin, lima ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Pankow]] (pinakamatao), [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Marzahn-Hellersdorf]], [[Treptow-Köpenick]], at [[Spandau]] (pinangalanang Spandow hanggang 1878). Sa siyamnapu't anim na kapitbahayan nito, dalawampu't dalawa ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Altglienicke]], [[Alt-Treptow]], [[Britz]], [[Buch (Berlin)|Buch]], [[Buckow (Berlin)|Buckow]], [[Gatow]], [[Karow (Berlin)|Karow]], [[Kladow]], [[Köpenick]], [[Lankwitz]], [[Lübars]], [[Malchow (Berlin)|Marchow]][[Pankow (lokal)|,]] [[Marzahn]], [[Pankow]], [[Prenzlauer Berg]], [[Rudow]], [[Schmöckwitz]], [[Spandau (lokal)|Spandau]], [[Stadtrandsiedlung Malchow]], [[Steglitz]], [[Tegel]], at [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]]. Ang kapitbahayan ng [[Moabit]] ay may pangalang nagmula sa Pranses, at ang [[Französisch Buchholz]] ay ipinangalan sa mga [[Huguenot]].

=== Ika-12 hanggang ika-16 na siglo ===
[[Talaksan:ZLB-Berliner_Ansichten-Januar.jpg|thumb|Mapa ng Berlin noong 1688]]
[[Talaksan:Dom_und_Stadtschloss,_Berlin_1900.png|thumb|[[Katedral ng Berlin]] (kaliwa) at [[Palasyo ng Berlin]] (kanan), 1900]]
Ang pinakaunang katibayan ng mga pamayanan sa lugar ng Berlin ngayon ay mga labi ng isang pundasyon ng bahay na may petsang 1174, na natagpuan sa mga paghuhukay sa Berlin Mitte,&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin ist älter als gedacht: Hausreste aus dem Jahr 1174 entdeckt |language=de |trans-title=Berlin is older than thought: house remains from 1174 have been found |agency=dpa |url=https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |url-status=live |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120824212016/https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |archive-date=24 August 2012}}&lt;/ref&gt; at isang barakilang kahoy na may petsang humigit-kumulang 1192.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot;&gt;{{Cite news |last=Rising |first=David |date=30 January 2008 |title=Berlin dig finds city older than thought |work=[[NBC News]] |agency=Associated Press |url=https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |url-status=live |access-date=1 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102013454/https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |archive-date=2 January 2018}}&lt;/ref&gt; Ang unang nakasulat na mga talaan ng mga bayan sa lugar ng kasalukuyang Berlin ay mula sa huling bahagi ng ika-12 siglo. Ang [[Spandau]] ay unang binanggit noong 1197 at [[Köpenick]] noong 1209, bagaman ang mga lugar na ito ay hindi sumali sa Berlin hanggang 1920.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=2002 |title=Zitadelle Spandau |trans-title=Spandau Citadel |url=https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080612020333/https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-date=12 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Ang gitnang bahagi ng Berlin ay maaaring masubaybayan pabalik sa dalawang bayan. Ang [[Cölln]] sa [[Fischerinsel]] ay unang binanggit sa isang dokumento noong 1237, at ang Berlin, sa kabila ng [[Spree (ilog)|Spree]] sa tinatawag ngayong [[Nikolaiviertel]], ay tinukoy sa isang dokumento mula 1244.&lt;ref name=&quot;zycwaq&quot; /&gt; Ang 1237 ay itinuturing na petsa ng pagkakatatag ng lungsod.&lt;ref name=&quot;Medtradc&quot;&gt;{{Cite web |title=The medieval trading center |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160731190906/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |archive-date=31 July 2016 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Ang dalawang bayan sa paglipas ng panahon ay nabuo ang malapit na pang-ekonomiya at panlipunang ugnayan, at nakinabang mula sa [[Karapatan sa emporyo|pangunahing bahagi mismo]] sa dalawang mahalagang [[ruta ng kalakalan]] ng ''[[Sa pamamagitan ng Imperii|Via Imperii]]'' at mula [[Brujas]] hanggang [[Veliky Novgorod|Novgorod]].&lt;ref name=&quot;staple2&quot;&gt;{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}&lt;/ref&gt; Noong 1307, bumuo sila ng isang alyansa na may isang karaniwang patakarang panlabas, bagaman ang kanilang mga panloob na pangangasiwa ay pinaghihiwalay pa rin.&lt;ref name=&quot;Stöver2010&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1415, si [[Federico I, Elektor ng Brandeburgo|Federico I]] ay naging [[Prinsipe-elektor|elektor]] ng [[Margrabyato ng Brandeburgo]], na pinamunuan niya hanggang 1440.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1993 |title=The Hohenzollern Dynasty |url=https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807093738/https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-date=7 August 2007 |access-date=18 August 2008 |publisher=Antipas}}&lt;/ref&gt; Noong ika-15 siglo, itinatag ng kaniyang mga kahalili ang Berlin-Cölln bilang kabesera ng margebyato, at ang mga sumunod na miyembro ng pamilyang [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]] ay namuno sa Berlin hanggang 1918, una bilang mga elektor ng Brandeburgo, pagkatapos ay bilang mga hari ng [[Prusya]], at kalaunan bilang mga [[emperador ng Alemanya]]. Noong 1443, sinimulan ni [[Federico II, Elektor ng Brandeburgo|Federico II Ngiping Bakal]] ang pagtatayo ng isang bagong [[Stadtschloss, Berlin|palasyo]] ng hari sa kambal na lungsod ng Berlin-Cölln. Ang mga protesta ng mga mamamayan ng bayan laban sa gusali ay nagtapos noong 1448, sa &quot;Indignasyong Berlin&quot; (&quot;Berliner Unwille&quot;).&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Komander |first=Gerhild H. M. |date=November 2004 |title=Berliner Unwillen |trans-title=Berlin unwillingness |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130919215632/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |archive-date=19 September 2013 |access-date=30 May 2013 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins e.&amp;nbsp;V. |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Conrad |first=Andreas |date=26 October 2012 |title=Was den &quot;Berliner Unwillen&quot; erregte |language=de |trans-title=What aroused the &quot;Berlin unwillingness&quot; |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181008183148/https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |archive-date=8 October 2018}}&lt;/ref&gt; Hindi naging matagumpay ang protestang ito at nawalan ang mga mamamayan ng marami sa mga pampolitika at pang-ekonomiyang pribilehiyo. Nang matapos ang palasyo ng hari noong 1451, unti-unti itong nagamit. Mula 1470, kasama ang bagong elektor na si [[Alberto III Aquiles, Elektor ng Brandeburgo|Alberto III Aquiles]], naging bagong tirahan ng hari ang Berlin-Cölln.&lt;ref name=&quot;Lui stadtgr2&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}&lt;/ref&gt; Opisyal, ang palasyo ng Berlin-Cölln ay naging permanenteng tirahan ng mga Brandeburgong elektor ng Hohenzollerns mula 1486, nang si [[John Cicero, Elektor ng Brandeburgo|John Cicero]] ay maupo sa kapangyarihan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The electors' residence |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421214734/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |archive-date=21 April 2017 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, kinailangan ng Berlin-Cölln na talikuran ang katayuan nito bilang isang malayang lungsod [[Ligang Hanseatico|Hanseatico]]. Noong 1539, opisyal na naging [[Luteranismo|Luterano]] ang mga botante at ang lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Cathedral |url=https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20060818100934/https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-date=18 August 2006 |access-date=18 August 2008 |publisher=SMPProtein}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-17 hanggang ika-19 na siglo ===
Ang [[Digmaan ng Tatlumpung Taon]] sa pagitan ng 1618 at 1648 ay nagwasak sa Berlin. Sangkatlo ng mga bahay nito ang nasira o nawasak, at ang lungsod ay nawalan ng kalahati ng populasyon nito.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Brandenburg during the 30 Years War |url=https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080928213849/https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |archive-date=28 September 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=World History at KMLA}}&lt;/ref&gt; Si [[Federico Guillermo I, Elektor ng Brandeburgo|Federico Guillermo]], na kilala bilang &quot;Dakilang Elektor&quot;, na humalili sa kanyang ama na si [[Jorge Guillermo, Elektor ng Brandeburgo|Jorge Guillermo]] bilang pinuno noong 1640, ay nagpasimula ng isang patakaran ng pagtataguyod ng imigrasyon at pagpaparaya sa relihiyon.&lt;ref name=&quot;Carlyle18532&quot;&gt;{{cite book|first=Thomas|last=Carlyle|title=Fraser's Magazine|url=https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog|year=1853|publisher=J. Fraser|page=[https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog/page/n71 63]|access-date=11 February 2016}}&lt;/ref&gt; Sa [[Kautusan ng Potsdam]] noong 1685, nag-alok si Frederick William ng pagpapakupkop para sa mga [[Huguenot]] na Pranses.&lt;ref name=&quot;Plaut19952&quot;&gt;{{cite book|first=W. Gunther|last=Plaut|title=Asylum: A Moral Dilemma|url=https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|date=1 January 1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-95196-2|page=42|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214210/https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&amp;pg=PA42|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Noong 1700, humigit-kumulang 30 porsiyento ng mga residente ng Berlin ay Pranses, dahil sa imigrasyon ng mga Huguenot.&lt;ref name=&quot;Gray20072&quot;&gt;{{cite book|first=Jeremy|last=Gray|title=Germany|url=https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|year=2007|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74059-988-7|page=49|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915225030/https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&amp;pg=PA49|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Marami pang ibang imigrante ang nagmula sa [[Bohemya|Bohemia]], [[Mankomunidad ng Polonya-Litwanya|Polonya]], at [[Prinsipado-Arsobispado ng Salzburgo|Salzburgo]].&lt;ref name=&quot;Cybriwsky20132&quot;&gt;{{cite book|first=Roman Adrian|last=Cybriwsky|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|url=https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|date=23 May 2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-248-9|page=48|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915232139/https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&amp;pg=PA48|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
[[Talaksan:Berlin_Unter_den_Linden_Victoria_Hotel_um_1900.jpg|left|thumb|Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Imperyong Aleman]] noong 1871 at mabilis na lumawak sa mga sumunod na taon.]]
Mula noong 1618, ang Margrabyato ng Brandeburgo ay [[Personal na unyon|personal]] na nakipag-isa sa [[Dukado ng Prusya]]. Noong 1701, nabuo ng dalawahang estado ang [[Kaharian ng Prusya]] habang si [[Federico III, Elektor ng Brandeburgo]], ay kinoronahan ang sarili bilang haring [[Federico I sa Prusya]]. Ang Berlin ay naging kabesera ng bagong Kaharian,&lt;ref&gt;Horlemann, Bernd (Hrsg.&lt;/ref&gt; pinalitan ang [[Königsberg]]. Ito ay isang matagumpay na pagtatangka na isentralisa ang kabesera sa napakalayo na estado, at ito ang unang pagkakataon na ang lungsod ay nagsimulang lumago. Noong 1709, pinagsama ang Berlin sa apat na lungsod ng Cölln, Friedrichswerder, Friedrichstadt, at Dorotheenstadt sa ilalim ng pangalang Berlin, &quot;Haupt- und Residenzstadt Berlin&quot;.&lt;ref name=&quot;Stöver20102&quot;&gt;Stöver B. Geschichte Berlins.&lt;/ref&gt;

Noong 1740, si Federico II, na kilala bilang [[Federico II ng Prusya|Federico ang Dakila]] (1740–1786), ay naluklok sa kapangyarihan.&lt;ref name=&quot;Zaide19652&quot;&gt;{{cite book|first=Gregorio F.|last=Zaide|title=World History|url=https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|year=1965|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-1472-8|page=273|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200510/https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&amp;pg=PA273|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sa ilalim ng pamumuno ni Federico II, ang Berlin ay naging sentro ng [[Panahon ng Kaliwanagan|Kaliwanagan]], ngunit saglit ding sinakop noong [[Digmaan ng Pitong Taon]] ng hukbong Ruso.&lt;ref name=&quot;PerryChase20122&quot;&gt;{{cite book|first1=Marvin|last1=Perry|first2=Myrna|last2=Chase|first3=James|last3=Jacob|first4=Margaret|last4=Jacob|first5=Theodore|last5=Von Laue|title=Western Civilization: Ideas, Politics, and Society|url=https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|date=1 January 2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-70864-3|page=444|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174457/https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&amp;pg=PA444|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Kasunod ng tagumpay ng Pransiya sa [[Digmaan ng Ikaapat na Koalisyon|Digmaan ng Ika-apat na Koalisyon]], [[Pagbagsak ng Berlin (1806)|nagmartsa]] si [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon Bonaparte]] sa Berlin noong 1806, ngunit nagbigay ng nagsasariling pamahalaan sa lungsod.&lt;ref name=&quot;Lewis20132&quot;&gt;{{cite book|first=Peter B.|last=Lewis|title=Arthur Schopenhauer|url=https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|date=15 February 2013|publisher=Reaktion Books|isbn=978-1-78023-069-6|page=57|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174348/https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&amp;pg=PA57|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1815, ang lungsod ay naging bahagi ng bagong [[Lalawigan ng Brandeburgo]].&lt;ref name=&quot;StaffInc.20102&quot;&gt;{{cite book|author1=Harvard Student Agencies Inc. Staff|author2=Harvard Student Agencies, Inc.|title=Let's Go Berlin, Prague &amp; Budapest: The Student Travel Guide|url=https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|date=28 December 2010|publisher=Avalon Travel|isbn=978-1-59880-914-5|page=83|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914181704/https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&amp;pg=PA83|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Hinubog ng [[Rebolusyong Industriyal]] ang Berlin noong ika-19 na siglo; kapansin-pansing lumawak ang ekonomiya at populasyon ng lungsod, at naging pangunahing sentro ng riles at sentro ng ekonomiya ng Alemanya. Ang mga karagdagang suburb sa lalong madaling panahon ay umunlad at tumaas ang lugar at populasyon ng Berlin. Noong 1861, ang mga kalapit na suburb kasama ang [[Wedding (Berlin)|Wedding]], [[Moabit]], at ilang iba pa ay isinanib sa Berlin.&lt;ref name=&quot;Schulte-Peevers20102&quot;&gt;{{cite book|author=Andrea Schulte-Peevers|title=Lonel Berlin|url=https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|date=15 September 2010|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74220-407-9|page=25|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214354/https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&amp;pg=PA25|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1871, ang Berlin ay naging kabesera ng bagong itinatag na [[Imperyong Aleman]].&lt;ref name=&quot;Stöver20132&quot;&gt;{{cite book|first=Bernd|last=Stöver|title=Berlin: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|date=2 October 2013|publisher=C.H.Beck|isbn=978-3-406-65633-0|page=20|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200615/https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&amp;pg=PT20|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Noong 1881, naging distritong lungsod ito na hiwalay sa Brandeburgo.&lt;ref name=&quot;Strassmann20082&quot;&gt;{{cite book|first=W. Paul|last=Strassmann|title=The Strassmanns: Science, Politics and Migration in Turbulent Times (1793–1993)|url=https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|date=15 June 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-416-6|page=26|access-date=20 June 2015|archive-date=10 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910121944/https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&amp;pg=PA26|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

=== Ika-20 hanggang ika-21 siglo ===
Noong unang bahagi ng ika-20 siglo, ang Berlin ay naging isang matabang lupa para sa kilusang [[Sineng Ekspresyonistang Aleman|Ekspresyonistang Aleman]].&lt;ref name=&quot;HollandGawthrop20012&quot;&gt;{{cite book|author1=Jack Holland|author2=John Gawthrop|title=The Rough Guide to Berlin|url=https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl|url-access=registration|year=2001|publisher=Rough Guides|isbn=978-1-85828-682-2|page=[https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl/page/361 361]}}&lt;/ref&gt; Sa mga larangan tulad ng arkitektura, pagpipinta, at sine ay naimbento ang mga bagong anyo ng artistikong estilo. Sa pagtatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] noong 1918, isang [[Republikang Weimar|republika]] ang ipinahayag ni [[Philipp Scheidemann]] sa [[Reichstag (gusali)|gusaling Reichstag]]. Noong 1920, isinama ng [[Batas ng Kalakhang Berlin]] ang dose-dosenang mga suburban na lungsod, nayon, at pagmamay-ari sa paligid ng Berlin sa isang pinalawak na lungsod. Ang batas ay nagpalaki sa lugar ng Berlin mula 66 tungo 883 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (25 tungo 341 sq mi). Halos dumoble ang populasyon, at ang Berlin ay may populasyon na humigit-kumulang apat na milyon. Sa panahon ng [[Kulturang Weimar|Weimar]], ang Berlin ay sumailalim sa kaguluhan sa politika dahil sa kawalan ng katiyakan sa ekonomiya ngunit naging isang kilalang sentro ng [[Rumaragasang Dekada '20]]. Naranasan ng metropolis ang kaniyang kapanahunan bilang isang pangunahing kabesera ng mundo at kilala sa mga tungkulin ng pamumuno nito sa agham, teknolohiya, sining, humanidades, pagpaplano ng lungsod, pelikula, mas mataas na edukasyon, pamahalaan, at mga industriya. Si [[Albert Einstein]] ay sumikat sa publiko noong mga taon niya sa Berlin, na ginawaran ng [[Gantimpalang Nobel para sa Pisika]] noong 1921.
[[Talaksan:Potsdamer_Platz_1945.jpg|left|thumb|Nawasak ang Berlin pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ([[Potsdamer Platz]], 1945)]]
Noong 1933, si [[Adolf Hitler]] at ang [[Partidong Nazi|Partido Nazi]] ay [[Pag-angat sa kapangyarihan ni Adolf Hitler|naluklok sa kapangyarihan]]. Ang pamamahala ng NSDAP ay nagpabawas sa komunidad ng mga Hudyo ng Berlin mula 160,000 (isang-katlo ng lahat ng mga Hudyo sa bansa) sa humigit-kumulang 80,000 dahil sa pangingibang-bansa sa pagitan ng 1933 at 1939. Pagkatapos ng [[Kristallnacht]] noong 1938, libo-libong Hudyo ng lungsod ang ikinulong sa kalapit na [[kampong piitan ng Sachsenhausen]]. Simula noong unang bahagi ng 1943, marami ang ipinadala sa mga [[kampong piitan]], gaya ng [[Kampo ng konsentrasyon sa Auschwitz|Auschwitz]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Jewish Community of Berlin |url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170708152027/https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |archive-date=8 July 2017 |access-date=10 November 2018 |publisher=Holocaust Encyclopedia}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ang pinakamabigat na binomba na lungsod sa kasaysayan. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang malaking bahagi ng Berlin ay nawasak 1943–45 reyd sa himpapawid ng mga Alyado at sa 1945 [[Labanan ng Berlin]]. Ang mga Alyado ay naghulog ng 67,607 tonelada ng mga bomba sa lungsod, na sinira ang 6,427 ektarya ng tinayuang lugar. Humigit-kumulang 125,000 sibilyan ang napatay.&lt;ref&gt;{{Citation |last=Clodfelter |first=Micheal |title=Warfare and Armed Conflicts- A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000 |year=2002 |edition=2nd |publisher=McFarland &amp; Company |isbn=978-0-7864-1204-4}}&lt;/ref&gt; Matapos ang [[Pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Europa|pagtatapos ng digmaan sa Europa]] noong Mayo 1945, nakatanggap ang Berlin ng malaking bilang ng mga bakwit mula sa mga lalawigan sa Silangan. Hinati ng mga matagumpay na kapangyarihan ang lungsod sa apat na sektor, na kahalintulad sa mga lugar ng [[Alemanyang sakop ng mga Alyado|pananakop]] kung saan hinati ang Alemanya. Ang mga sektor ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Kanluraning Alyado]] (ang Estados Unidos, Reino Unido, at Pransiya) ay nabuo ang [[Kanlurang Berlin]], habang ang [[Unyong Sobyetika|Sobyetikong sektor]] ang bumuo ng [[Silangang Berlin]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Benz |first=Prof. Dr. Wolfgang |date=27 April 2005 |title=Berlin – auf dem Weg zur geteilten Stadt |trans-title=Berlin – on the way to a divided city |url=https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110120432/https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |archive-date=10 November 2018 |access-date=10 November 2018 |publisher=Bundeszentrale für politische Bildung |language=de}}&lt;/ref&gt;

Lahat ng apat na [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] ay nagbahagi ng mga tungkuling pampamahalaan para sa Berlin. Gayunpaman, noong 1948, nang palawigin ng Kanluraning Alyado ang reporma sa pera sa Kanlurang mga sona ng Alemanya sa tatlong kanlurang sektor ng Berlin, ang [[Unyong Sobyetika|Unyong Sobyetiko]] ay nagpataw ng [[Pagbangkulong ng Berlin|pagharang]] sa mga daanan patungo at mula sa Kanlurang Berlin, na ganap na nasa loob ng kontrolado ng Sobyet. teritoryo. Ang [[Pagbangkulong ng Berlin|airlift ng Berlin]], na isinagawa ng tatlong kanlurang Alyado, ay nagtagumpay sa pagharang na ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain at iba pang mga suplay sa lungsod mula Hunyo 1948 hanggang Mayo 1949.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin Airlift / Blockade |url=https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318232831/https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |archive-date=18 March 2015 |access-date=18 August 2008 |publisher=Western Allies Berlin}}&lt;/ref&gt; Noong 1949, itinatag ang Pederal na Republika ng Alemanya sa [[Kanlurang Alemanya]] at kalaunan ay isinama ang lahat ng mga sonang Amerikano, Briton, at Pranses, hindi kasama ang mga sona ng tatlong bansang iyon sa Berlin, habang ang [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Silangang Alemanya|Demokratikong Republikang Aleman]] ay idineklara sa [[Silangang Alemanya]]. Ang Kanlurang Berlin ay opisyal na nanatiling isang sinasakop na lungsod, ngunit ito ay nakahanay sa politika sa Republikang Federal ng Alemanya sa kabila ng heyograpikong paghihiwalay ng Kanlurang Berlin. Ang serbisyo ng himpapawid sa Kanlurang Berlin ay ipinagkaloob lamang sa mga kompanyang panghimpapawid ng mga Amerikano, Briton, at Pranses.
[[Talaksan:Thefalloftheberlinwall1989.JPG|left|thumb|Ang [[Pader ng Berlin|pagbagsak ng Pader ng Berlin]] noong 9 Nobyembre 1989. Noong [[Araw ng Pagkakaisang Aleman|Oktubre 3, 1990]], pormal nang natapos ang proseso ng [[muling pag-iisa ng Alemanya]].]]
Ang pagkakatatag ng dalawang estadong Aleman ay nagpapataas ng tensiyon sa [[Digmaang Malamig]]. Ang Kanlurang Berlin ay napapaligiran ng teritoryo ng Silangang Aleman, at ang Silangang Alemanya ay nagpahayag ng Silangang bahagi bilang kabesera nito, isang hakbang na hindi kinilala ng mga kanluraning kapangyarihan. Kasama sa Silangang Berlin ang karamihan sa sentrong pangkasaysayan ng lungsod. Ang pamahalaang Kanlurang Aleman ay nagsariling nagtatag sa [[Bonn]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin after 1945 |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090412221115/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |archive-date=12 April 2009 |access-date=8 April 2009 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH &amp; Co. KG.}}&lt;/ref&gt; Noong 1961, sinimulan ng Silangang Alemanya na itayo ang [[Pader ng Berlin]] sa paligid ng Kanlurang Berlin, at ang mga pangyayari ay umabot sa isang tangke na paghaharap sa [[Tsekpoint Charlie]]. Ang Kanlurang Berlin ay de facto na ngayong bahagi ng Kanlurang Alemanya na may natatanging legal na katayuan, habang ang Silangang Berlin ay de facto na bahagi ng Silangang Alemanya. Ibinigay ni [[John F. Kennedy]] ang kanyang &quot;''[[Ich bin ein Berliner]]''&quot; na talumpati noong Hunyo 26, 1963, sa harap ng bulwagan ng lungsod ng [[Schöneberg]], na matatagpuan sa kanlurang bahagi ng lungsod, na sinalungguhitan ang suporta ng Estados Unidos para sa Kanlurang Berlin.&lt;ref&gt;[[Andreas Daum]], ''Kennedy in Berlin''.&lt;/ref&gt; Ang Berlin ay ganap na nahati. Bagaman posible para sa mga Kanluranin na dumaan sa kabilang panig sa pamamagitan ng mahigpit na kontroladong mga tsekpoint, para sa karamihan ng mga taga-Silangan, ang paglalakbay sa Kanlurang Berlin o Kanlurang Alemanya ay ipinagbabawal ng pamahalaan ng Silangang Alemanya. Noong 1971, ginagarantiyahan ng isang [[Kasunduan ng Apat na Kapangyarihan]] ang pagpunta sa at mula sa Kanlurang Berlin sa pamamagitan ng kotse o tren sa pamamagitan ng Silangang Alemanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |year=1996 |title=Ostpolitik: The Quadripartite Agreement of September 3, 1971 |url=https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225042306/https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |archive-date=25 February 2021 |access-date=18 August 2008 |publisher=U.S. Diplomatic Mission to Germany}}&lt;/ref&gt;

Noong 1989, sa pagtatapos ng Cold War at panggigipit mula sa populasyon ng Silangang Aleman, ang [[Pagbagsak ng Pader ng Berlin|Berlin Wall ay bumagsak]] noong Nobyembre 9 at kasunod na karamihan ay giniba. Ngayon, pinapanatili ng [[East Side Gallery]] ang malaking bahagi ng pader. Noong Oktubre 1990, muling [[Muling pag-iisa ng Alemanya|pinagsama]] ang dalawang bahagi ng Alemanya bilang Republika Federal ng Alemanya, at muling naging lungsod ang Berlin.&lt;ref&gt;''Berlin ‒ Washington, 1800‒2000: Capital Cities, Cultural Representation, and National Identities'', ed.&lt;/ref&gt; Si [[Walter Momper]], ang alkalde ng Kanlurang Berlin, ay naging unang alkalde ng muling pinagsamang lungsod sa pansamantala. Ang mga halalan sa buong lungsod noong Disyembre 1990 ay nagresulta sa unang &quot;lahatang Berlin&quot; na alkalde na nahalal na manungkulan noong Enero 1991, kung saan ang magkahiwalay na opisina ng mga alkalde sa Silangan at Kanlurang Berlin ay magtatapos sa panahong iyon, at si [[Eberhard Diepgen]] (isang dating alkalde ng Kanluran Berlin) ang naging unang nahalal na alkalde ng isang muling pinagsamang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=1 December 1990 |title=Berlin Mayoral Contest Has Many Uncertainties |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |url-status=live |access-date=17 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617212414/https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |archive-date=17 June 2019}}&lt;/ref&gt; Noong Hunyo 18, 1994, ang mga sundalo mula sa Estados Unidos, Pransiya, at Britanya ay nagmartsa sa isang parada na bahagi ng mga seremonya upang markahan ang pag-alis ng mga kaalyadong tropang pananakop na nagpapahintulot sa [[Muling pag-iisa ng Alemanya|muling pinagsamang Berlin]]&lt;ref name=&quot;ReUnificationParade&quot;&gt;{{Cite news |last=Kinzer |first=Stephan |date=19 June 1994 |title=Allied Soldiers March to Say Farewell to Berlin |work=[[The New York Times]] |location=New York City |url=https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |url-status=live |access-date=20 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121133602/https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |archive-date=21 November 2015}}&lt;/ref&gt; (ang huling tropang Ruso ay umalis noong Agosto 31, habang ang huling pag-alis ng mga puwersa ng Kanluraning Alyado ay noong Setyembre 8, 1994). Noong Hunyo 20, 1991, bumoto ang [[Bundestag]] (Parlamentong Aleman) na [[Pagpapasya para sa Kabesera ng Alemanya|ilipat ang luklukan]] ng kabesera ng Alemanya mula Bonn patungong Berlin, na natapos noong 1999.

{{multiple image|align=right|image1=Humboldt Forum 9155.jpg|width1=195|caption1=Ang muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]] na nalalapit nang matapos noong 2021|width2=220|width3=215|direction=|total_width=|alt1=}}Ang [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|repormang pampangasiwaan ng Berlin noong 2001]] ay pinagsama ang ilang borough, na binawasan ang kanilang bilang mula 23 hanggang 12.

Noong 2006, isinagawa sa Berlin ang [[2006 FIFA World Cup Final|FIFA World Cup Final]].

Sa isang [[Atake sa truck sa Berlin noong 2016|pag-atakeng terorista noong 2016]] na nauugnay sa [[Islamikong Estado|ISIL]], isang truck ang sadyang imaneho sa isang palengkeng pam-Pasko sa tabi ng [[Pang-alaalang Simbahang Kaiser Wilhelm]], na nag-iwan ng 13 kataong namatay at 55 nasugatan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=20 December 2016 |title=IS reklamiert Attacke auf Weihnachtsmarkt für sich |language=de |trans-title=IS recalls attack on Christmas market for itself |work=[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] |url=https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175944/https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |archive-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BBC.Dies&quot;&gt;{{Cite news |date=26 October 2021 |title=Berlin attack: First aider dies 5 years after Christmas market murders |work=BBC |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |url-status=live |access-date=October 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211026190214/https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |archive-date=26 October 2021}}&lt;/ref&gt;

Binuksan ang [[Paliparang Berlin Brandeburgo]] (BER) noong 2020, pagkalipas ng siyam na taon kaysa binalak, kung saan papasok na ang Terminal 1 sa serbisyo sa katapusan ng Oktubre, at ang mga lipad papunta at mula sa [[Paliparang Tegel]] ay magtatapos sa Nobyembre.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gardner |first=Nicky |last2=Kries |first2=Susanne |date=8 November 2020 |title=Berlin's Tegel airport: A love letter as it prepares to close |url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205135633/https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[The Independent]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Dahil sa pagbaba ng bilang ng mga pasahero na nagreresulta mula sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], inihayag ang mga plano na pansamantalang isara ang Terminal 5 ng BER, ang dating [[Paliparang Berlin Schönefeld|Paliparang Schönefeld]], simula sa Marso 2021 nang hanggang isang taon.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=January 29, 2021 |title=BER schließt Terminal in Schönefeld am 23. Februar |language=de |trans-title=BER closes the terminal in Schönefeld on February 23 |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205134830/https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt; Ang nag-uugnay na linyang U-Bahn U5 mula Alexanderplatz hanggang Hauptbahnhof, kasama ang mga bagong estasyong Rotes Rathaus at Unter den Linden, ay binuksan noong Disyembre 4, 2020, kung saan inaasahang magbubukas ang estasyon ng Museumsinsel U-Bahn sa bandang Marso 2021, na kukumpleto sa lahat ng mga bagong gawa sa U5.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 August 2020 |title=BVG will verlängerte U5 am 4. Dezember eröffnen |trans-title=BVG wants to open the extended U5 on December 4th |url=https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133537/https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[Rundfunk Berlin-Brandenburg|rbb24]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagyang pagbubukas sa pagtatapos ng 2020 na museong [[Foro Humboldt]], na makikita sa muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]], na inihayag noong Hunyo, ay ipinagpaliban hanggang Marso 2021.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=27 November 2020 |title=Humboldt Forum will zunächst nur digital eröffnen |language=de |trans-title=Humboldt Forum will initially only open digitally |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133156/https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Pagtatangka ng pagsasanib ng Berlin-Brandeburgo ===
[[Talaksan:DEU_Berlin-Brandenburg_COA.svg|left|thumb|179x179px|Ang eskudo de armas na iminungkahi sa kontrata ng estado]]
Ang legal na batayan para sa pinagsamang estado ng Berlin at [[Brandeburgo|Brandeburgo]] ay iba sa ibang mga panukala sa pagsasanib ng estado. Karaniwan, ang Artikulo 29 ng [[Batayang Batas para sa Republikang Federal ng Alemanya|Batayang Batas]] ay nagsasaad na ang pagsasanib ng estado ay nangangailangan ng isang pederal na batas.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=24 May 1949|article=29|article-type=Article|legislature=Parlamentarischer Rat|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_29.html|language=de}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, ang isang sugnay na idinagdag sa Batayang Batas noong 1994, Artikulo 118a, ay nagpapahintulot sa Berlin at Brandeburgo na magkaisa nang walang pag-apruba ng federal, na nangangailangan ng isang reperendo at ratipikasyon ng mga parlamento ng parehong estado.&lt;ref&gt;{{cite act|type=|index=|date=27 October 1994|article=118a|article-type=Einzelnorm|legislature=Bundestag|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_118a.html|language=de}}&lt;/ref&gt;

Noong 1996, nagkaroon ng hindi matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang mga estado ng Berlin at Brandenburg.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot;&gt;{{Cite web |year=2004 |title=LÄNDERFUSION / FUSIONSVERTRAG (1995) |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/5_33_laefuver.htm |access-date=31 March 2022}}&lt;/ref&gt; Parehong may iisang kasaysayan, diyalekto, at kultura at sa 2020, mayroong mahigit 225,000 residente ng Brandeburgo na bumibiyahe patungong Berlin. Ang pagsasanib ay nagkaroon ng halos nagkakaisang suporta ng isang malawak na koalisyon ng parehong mga pamahalaan ng estado, mga partidong pampolitika, media, mga asosasyon ng negosyo, mga unyon ng manggagawa at mga simbahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=4 May 2016 |title=Die Brandenburger wollen keine Berliner Verhältnisse |language=de |work=Tagesspiegel |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/gescheiterte-laenderfusion-mit-berlin-die-brandenburger-wollen-keine-berliner-verhaeltnisse/13539146.html |access-date=30 March 2022}}&lt;/ref&gt; Bagaman bumoto ang Berlin ng pabor sa maliit na palugit, higit sa lahat ay nakabatay sa suporta sa dating [[Kanlurang Berlin]], hindi inaprubahan ng mga botante ng Brandeburgo ang pagsasanib sa malaking margin. Nabigo ito higit sa lahat dahil sa ayaw ng mga botante ng Brandeburgo na tanggapin ang malaki at lumalaking utang ng publiko sa Berlin at takot na mawala ang pagkakakilanlan at impluwensiya sa kabesera.&lt;ref name=&quot;berlingeschichte&quot; /&gt;

== Heograpiya ==

=== Topograpiya ===
[[Talaksan:Berlin_by_Senitnel-2.jpg|thumb|Imaheng satellite ng Berlin]]
[[Talaksan:Luftbild_bln-schmoeckwitz.jpg|thumb|Ang labas ng Berlin ay nasasakupan ng mga kakahuyan at maraming lawa.]]
Ang Berlin ay nasa hilagang-silangan ng Alemanya, sa isang lugar ng mababang latiang makahoy na may pangunahing patag na [[topograpiya]], bahagi ng malawak na [[Hilagang Kapatagang Europeo]] na umaabot mula hilagang Pransiya hanggang kanlurang Rusya. Ang ''Berliner Urstromtal'' (isang panahon ng yelo [[lambak glasyar]]), sa pagitan ng mababang [[Talampas ng Barnim]] sa hilaga at ng [[Talampas ng Teltow]] sa timog, ay nabuo sa pamamagitan ng natunaw na tubig na dumadaloy mula sa mga yelo sa dulo ng huling [[glasyasyong Weichseliense]]. Ang [[Spree (ilog)|Spree]] ay sumusunod sa lambak na ito ngayon. Sa Spandau, isang boto sa kanluran ng Berlin, ang Spree ay umaagos sa ilog [[Havel]], na dumadaloy mula hilaga hanggang timog sa kanlurang Berlin. Ang daloy ng Havel ay mas katulad ng isang hanay ng mga lawa, ang pinakamalaki ay ang Tegeler See at ang [[Großer Wannsee]]. Ang isang serye ng mga lawa ay dumadaloy din sa itaas na Spree, na dumadaloy sa [[Müggelsee|Großer Müggelsee]] sa silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Satellite Image Berlin |url=https://maps.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://www.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&amp;spn=0.060339,0.085316&amp;t=k |archive-date=18 February 2022 |access-date=18 August 2008 |publisher=Google Maps}}&lt;/ref&gt;

Ang malalaking bahagi ng kasalukuyang Berlin ay umaabot sa mababang talampas sa magkabilang panig ng Lambak Spree. Malaking bahagi ng mga borough na [[Reinickendorf]] at [[Pankow]] ay nasa Talampas ng Barnim, habang ang karamihan sa mga boro ng [[Charlottenburg-Wilmersdorf]], [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Tempelhof-Schöneberg]], at [[Neukölln]] ay nasa Talampas ng Teltow.

Ang boro ng Spandau ay bahagyang nasa loob ng Lambak Glasyar ng Berlin at bahagyang nasa Kapatagang Nauen, na umaabot sa kanluran ng Berlin. Mula noong 2015, ang mga burol ng Arkenberge sa Pankow sa {{Convert|122|m}} taas, ay ang pinakamataas na punto sa Berlin. Sa pamamagitan ng pagtatapon ng mga labi ng konstruksiyon nalampasan nito ang [[Teufelsberg]] ({{Cvt|120.1|m}}), na kung saan mismo ay binubuo ng mga durog na bato mula sa mga guho ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Triantafillou |first=Nikolaus |date=27 January 2015 |title=Berlin hat eine neue Spitze |trans-title=Berlin has a new top |url=https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160722225809/https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |archive-date=22 July 2016 |access-date=11 November 2018 |publisher=Qiez |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang [[Müggelberge]] sa 114.7 {{Convert|114.7|m}} taas ang pinakamataas na natural na punto at ang pinakamababa ay ang Spektesee sa Spandau, sa {{Convert|28.1|m}} taas.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=22 February 2015 |title=Der höchste Berg von Berlin ist neuerdings in Pankow |language=de |trans-title=The tallest mountain in Berlin is now in Pankow |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |url-status=live |access-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150519014725/https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |archive-date=19 May 2015}}&lt;/ref&gt;

=== Klima ===
Ang Berlin ay may [[klimang pangkaragatan]] ([[Kategoryang Köppen sa klima|Köppen]]: ''Cfb'');&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase) |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130184209/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin,+Germany |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019 |website=Weatherbase}}&lt;/ref&gt; ang silangang bahagi ng lungsod ay may bahagyang impluwensiyang kontinental (''Dfb''), isa sa mga pagbabago ay ang taunang pag-ulan ayon sa [[masa ng hangin]] at ang mas malaking kasaganaan sa isang panahon ng taon.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The different types of vertical greening systems and their relative sustainability |url=https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130220603/https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins22&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|title=Berlin: The Spatial Structure of a Divided City|last1=Elkins|first1=Dorothy|last2=Elkins|first2=T. H.|last3=Hofmeister|first3=B.|date=4 August 2005|publisher=Routledge|isbn=9781135835057|language=en|access-date=21 September 2020|archive-date=18 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&amp;pg=PA77|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Nagtatampok ang ganitong uri ng klima ng katamtamang temperatura ng tag-init ngunit kung minsan ay mainit (para sa pagiging semikontinental) at malamig na taglamig ngunit hindi mahigpit sa halos lahat ng oras.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin, Germany Climate Summary |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150629211853/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&amp;cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&amp;units= |archive-date=29 June 2015 |access-date=15 March 2015 |publisher=Weatherbase}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elkins2&quot;&gt;{{Cite book}}&lt;/ref&gt;

Dahil sa mga transisyonal na sonang klima nito, karaniwan ang pagyeyelo sa taglamig, at may mas malaking pagkakaiba sa temperatura sa pagitan ng mga panahon kaysa sa karaniwan para sa maraming [[klimang pangkaragatan]]. Higit pa rito, ang Berlin ay inuri bilang isang [[Katamtamang klima|katamtamang]] [[Mabanas na klimang kontinental|klimang kontinental]] (''Dc'') sa ilalim ng iskema ng [[Kategoryang Trewartha sa klima|klima ng Trewartha]], gayundin ang mga suburb ng Lungsod ng Bagong York, bagaman inilalagay sila ng [[Kategoryang Köppen sa klima|sistemang Köppen]] sa iba't ibang uri.&lt;ref&gt;Gerstengarbe FW, Werner PC (2009) A short update on Koeppen climate shifts in Europe between 1901 and 2003.&lt;/ref&gt;

Ang mga tag-araw ay mainit-init at kung minsan ay mahalumigmig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|22|–|25|C}} at mababa sa {{Cvt|12|–|14|C}} . Ang mga taglamig ay malamig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|3|C}} at mababa sa {{Cvt|−2|to|0|C}}. Ang tagsibol at taglagas ay karaniwang malamig hanggang banayad. Lumilikha ng mikroklima ang tinayuang bahagi ng Berlin, na may [[Pulo ng init sa lungsod|init na iniimbak ng mga gusali at bangketa ng lungsod]]. Ang mga temperatura ay maaaring {{Cvt|4|C-change}} mas mataas sa lungsod kaysa mga nakapaligid na lugar.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=weather.com |url=https://www.weather.com/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323015551/https://www.weather.com/ |archive-date=23 March 2007 |access-date=7 April 2012 |publisher=weather.com}}&lt;/ref&gt; Ang taunang pag-ulan ay {{Convert|570|mm}} na may katamtamang pag-ulan sa buong taon. Ang Berlin at ang nakapalibot na estado ng Brandeburgo ay ang pinakamainit at pinakatuyong rehiyon sa Alemanya.&lt;ref name=&quot;berlinermorgenpost&quot;&gt;{{Cite web |date=8 March 2016 |title=Berlin ist das wärmste und trockenste Bundesland |url=https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023193643/https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |archive-date=23 October 2021 |access-date=23 October 2021 |website=Berliner Morgenpost}}&lt;/ref&gt; Ang pag-ulan ng niyebe ay pangunahing nangyayari mula Disyembre hanggang Marso.&lt;ref name=&quot;worldweather2&quot;&gt;{{Cite web |title=Climate figures |url=https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080817114255/https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |archive-date=17 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=World Weather Information Service}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamainit na buwan sa Berlin ay Hulyo 1834, na may karaniwang temperatura na {{Cvt|23.0|C}} at ang pinakamalamig ay Enero 1709, na maykaraniwang temperatura na {{Cvt|-13.2|C}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Temperaturmonatsmittel BERLIN-TEMPELHOF 1701- 1993 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190702031754/https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |archive-date=2 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt; Ang pinakamabasang buwan na naitala ay Hulyo 1907, na may {{Convert|230|mm}} ng pag-ulan, samantalang ang pinakamatuyo ay Oktubre 1866, Nobyembre 1902, Oktubre 1908 at Setyembre 1928, lahat ay may {{Convert|1|mm|3}} ng pag-ulan.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Niederschlagsmonatssummen BERLIN-DAHLEM 1848– 1990 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190707182905/https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |archive-date=7 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}&lt;/ref&gt;{{Weather box|location=Berlin (Schönefeld), 1981–2010 normals, mga sukdulan 1957–kasalukuyan|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=15.1|Feb record high C=18.0|Mar record high C=25.8|Apr record high C=30.8|May record high C=32.7|Jun record high C=35.4|Jul record high C=37.3|Aug record high C=38.0|Sep record high C=32.3|Oct record high C=27.7|Nov record high C=20.4|Dec record high C=15.6|year record high C=38.0|Jan high C=2.8|Feb high C=4.3|Mar high C=8.7|Apr high C=14.3|May high C=19.4|Jun high C=22.0|Jul high C=24.6|Aug high C=24.2|Sep high C=19.3|Oct high C=13.8|Nov high C=7.3|Dec high C=3.3|year high C=13.7|Jan mean C=0.1|Feb mean C=0.9|Mar mean C=4.3|Apr mean C=9.0|May mean C=14.0|Jun mean C=16.8|Jul mean C=19.1|Aug mean C=18.5|Sep mean C=14.2|Oct mean C=9.4|Nov mean C=4.4|Dec mean C=1.0|year mean C=9.3|Jan low C=-2.8|Feb low C=-2.4|Mar low C=0.4|Apr low C=3.5|May low C=8.2|Jun low C=11.2|Jul low C=13.5|Aug low C=13.0|Sep low C=9.6|Oct low C=5.4|Nov low C=1.4|Dec low C=-1.6|year low C=5.0|Jan record low C=-25.3|Feb record low C=-22.0|Mar record low C=-16.0|Apr record low C=-7.4|May record low C=-2.8|Jun record low C=1.3|Jul record low C=4.9|Aug record low C=4.6|Sep record low C=-0.9|Oct record low C=-7.7|Nov record low C=-12.0|Dec record low C=-24.0|year record low C=-25.3|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=37.2|Feb precipitation mm=30.1|Mar precipitation mm=39.3|Apr precipitation mm=33.7|May precipitation mm=52.6|Jun precipitation mm=60.2|Jul precipitation mm=52.5|Aug precipitation mm=53.0|Sep precipitation mm=39.5|Oct precipitation mm=32.2|Nov precipitation mm=37.8|Dec precipitation mm=46.1|year precipitation mm=515.2|Jan sun=57.6|Feb sun=71.5|Mar sun=119.4|Apr sun=191.2|May sun=229.6|Jun sun=230.0|Jul sun=232.4|Aug sun=217.3|Sep sun=162.3|Oct sun=114.7|Nov sun=54.9|Dec sun=46.9|year sun=1727.6|Jan uv=1|Feb uv=1|Mar uv=2|Apr uv=4|May uv=5|Jun uv=6|Jul uv=6|Aug uv=5|Sep uv=4|Oct uv=2|Nov uv=1|Dec uv=0|source 1=[[DWD]]&lt;ref&gt;{{cite web
  |url = https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |title = Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte
  |access-date = 2019-06-12
  |archive-date = 12 June 2014
  |archive-url = https://web.archive.org/web/20140612043121/https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&amp;_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&amp;T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
  |url-status = live
  }}&lt;/ref&gt; at Weather Atlas&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|title=Berlin, Germany – Detailed climate information and monthly weather forecast|last=d.o.o|first=Yu Media Group|website=Weather Atlas|language=en|access-date=2019-07-02|archive-date=25 November 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211125121717/https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|url-status=live}}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|location=Berlin ([[Tempelhof]]), elevation: {{convert|48|m|abbr=on|disp=or}}, 1971–2000 normals, extremes 1878–present|collapsed=y|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=15.5|Feb record high C=18.7|Mar record high C=24.8|Apr record high C=31.3|May record high C=35.5|Jun record high C=38.5|Jul record high C=38.1|Aug record high C=38.0|Sep record high C=34.2|Oct record high C=28.1|Nov record high C=20.5|Dec record high C=16.0|Jan high C=3.3|Feb high C=5.0|Mar high C=9.0|Apr high C=15.0|May high C=19.6|Jun high C=22.3|Jul high C=25.0|Aug high C=24.5|Sep high C=19.3|Oct high C=13.9|Nov high C=7.7|Dec high C=3.7|Jan mean C=0.6|Feb mean C=1.4|Mar mean C=4.8|Apr mean C=8.9|May mean C=14.3|Jun mean C=17.1|Jul mean C=19.2|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.5|Oct mean C=9.7|Nov mean C=4.7|Dec mean C=2.0|Jan low C=−1.9|Feb low C=−1.5|Mar low C=1.3|Apr low C=4.2|May low C=9.0|Jun low C=12.3|Jul low C=14.3|Aug low C=14.1|Sep low C=10.6|Oct low C=6.4|Nov low C=2.2|Dec low C=-0.4|Jan record low C=-23.1|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-8.1|May record low C=-4.0|Jun record low C=1.5|Jul record low C=6.1|Aug record low C=3.5|Sep record low C=-1.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.0|Dec record low C=-20.5|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=42.3|Feb precipitation mm=33.3|Mar precipitation mm=40.5|Apr precipitation mm=37.1|May precipitation mm=53.8|Jun precipitation mm=68.7|Jul precipitation mm=55.5|Aug precipitation mm=58.2|Sep precipitation mm=45.1|Oct precipitation mm=37.3|Nov precipitation mm=43.6|Dec precipitation mm=55.3|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=8.0|Mar precipitation days=9.1|Apr precipitation days=7.8|May precipitation days=8.9|Jun precipitation days=7.0|Jul precipitation days=7.0|Aug precipitation days=7.0|Sep precipitation days=7.8|Oct precipitation days=7.6|Nov precipitation days=9.6|Dec precipitation days=11.4|unit precipitation days=1.0 mm|source 1=[[World Meteorological Organization|WMO]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |title = World Weather Information Service&amp;nbsp;– Berlin |website = Worldweather.wmo.int |date = 5 October 2006 |access-date = 2012-04-07 |archive-date = 25 April 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130425001834/https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |url-status = bot: unknown }} April 25, 2013, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=[[Royal Netherlands Meteorological Institute|KNMI]]&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |title = Indices Data – Berlin/Tempelhof 2759 |access-date = 2019-05-13 |publisher = [[KNMI (institute)|KNMI]] |archive-date = 9 July 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20180709010608/https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |url-status = dead }}&lt;/ref&gt;}}{{Weather box|collapsed=y|metric first=y|single line=y|location=Berlin ([[Dahlem (Berlin)|Dahlem]]), {{convert|58|m|abbr=on|disp=or}}, 1961–1990 normals, extremes 1908–present{{NoteTag|Because the location of the [[weather station]] is furthest from the more densely urbanized region of Berlin and further away from the main [[Urban heat island|UHI]], its values will be somewhat higher, especially in the center and immediate regions.&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm Long-term Development of Selected Climate Parameters (Edition 2015)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308213004/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm |date=8 March 2021 }}, Berlin Environmental Atlas. ''Senate Department for Urban Development and Housing''. Retrieved January 30, 2019.&lt;/ref&gt;}}
&lt;!--in the order as it appears in the table, not all of the following data may be available, especially records and days of precipitation --&gt;|Jan record high C=15.2|Feb record high C=18.6|Mar record high C=25.1|Apr record high C=30.9|May record high C=33.3|Jun record high C=36.1|Jul record high C=37.9|Aug record high C=37.7|Sep record high C=34.2|Oct record high C=27.5|Nov record high C=19.5|Dec record high C=15.7|Jan mean C=-0.4|Feb mean C=0.6|Mar mean C=4.0|Apr mean C=8.4|May mean C=13.5|Jun mean C=16.7|Jul mean C=17.9|Aug mean C=17.2|Sep mean C=13.5|Oct mean C=9.3|Nov mean C=4.6|Dec mean C=1.2|Jan high C=1.8|Feb high C=3.5|Mar high C=7.9|Apr high C=13.1|May high C=18.6|Jun high C=21.8|Jul high C=23.1|Aug high C=22.8|Sep high C=18.7|Oct high C=13.3|Nov high C=7.0|Dec high C=3.2|Jan low C=-2.9|Feb low C=-2.2|Mar low C=0.5|Apr low C=3.9|May low C=8.2|Jun low C=11.4|Jul low C=12.9|Aug low C=12.4|Sep low C=9.4|Oct low C=5.9|Nov low C=2.1|Dec low C=-1.1|Jan record low C=-21.0|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-6.7|May record low C=-2.9|Jun record low C=0.8|Jul record low C=5.4|Aug record low C=4.7|Sep record low C=-0.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.1|Dec record low C=-20.2|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=43.0|Feb precipitation mm=37.0|Mar precipitation mm=38.0|Apr precipitation mm=42.0|May precipitation mm=55.0|Jun precipitation mm=71.0|Jul precipitation mm=53.0|Aug precipitation mm=65.0|Sep precipitation mm=46.0|Oct precipitation mm=36.0|Nov precipitation mm=50.0|Dec precipitation mm=55.0|Jan sun=45.4|Feb sun=72.3|Mar sun=122.0|Apr sun=157.7|May sun=221.6|Jun sun=220.9|Jul sun=217.9|Aug sun=210.2|Sep sun=156.3|Oct sun=110.9|Nov sun=52.4|Dec sun=37.4|unit precipitation days=1.0 mm|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=9.0|Mar precipitation days=8.0|Apr precipitation days=9.0|May precipitation days=10.0|Jun precipitation days=10.0|Jul precipitation days=9.0|Aug precipitation days=9.0|Sep precipitation days=9.0|Oct precipitation days=8.0|Nov precipitation days=10.0|Dec precipitation days=11.0|source 1=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]&lt;ref name=&quot;noaa&quot;&gt;{{cite web
| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/DL/10381.TXT
| title = Berlin (10381) – WMO Weather Station
| access-date = 2019-01-30
| publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]
}}{{dead link|date=June 2022|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}} [https://archive.org/details/19611990NormalsNOAABerlin Archived] January 30, 2019, at the [[Wayback Machine]]&lt;/ref&gt;|source 2=Berliner Extremwerte&lt;ref&gt;{{cite web |url = https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |title = Berliner Extremwerte |access-date = 1 December 2014 |archive-date = 6 June 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200606191249/https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |url-status = live }}&lt;/ref&gt;}}

=== Tanawin ng lungsod ===
[[Talaksan:16-07-04-Abflug-Berlin-DSC_0122.jpg|thumb|Larawang panghimpapawid sa gitna ng Berlin na nagpapakita ng [[Lungsod Kanluran|City West]], [[Potsdamer Platz]], [[Alexanderplatz]], at ang [[Tiergarten (liwasan)|Tiergarten]]]]
Ang kasaysayan ng Berlin ay nag-iwan sa lungsod ng isang [[wiktionary:polycentric|polisentrikong]] pagkakaayos at isang napakaeklektikong hanay ng arkitektura at mga gusali. Ang hitsura ng lungsod ngayon ay higit na nahubog ng pangunahing papel na ginampanan nito sa kasaysayan ng Germany noong ika-20 siglo. Lahat ng pambansang pamahalaan na nakabase sa Berlin{{Spaced en dash}}ang Kaharian ng Prusya, ang Ikalawang Imperyong Aleman ng 1871, ang Republikang Weimar, Alemanyang Nazi, Silangang Alemanya, pati na rin ang muling pinagsamang Alemanya{{Spaced en dash}}nagpasimula ng mga ambisyosong programa sa muling pagtatayo, na ang bawat isa ay nagdaragdag ng sarili nitong natatanging estilo sa arkitektura ng lungsod.

Sinalanta ang Berlin ng mga [[Pambobomba sa Berlin noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pagsalakay sa himpapawid]], sunog, at labanan sa kalye noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at marami sa mga gusaling nakaligtas sa parehong Silangan at Kanluran ay giniba noong panahon pagkatapos ng digmaan. Karamihan sa demolisyong ito ay pinasimulan ng mga programa sa arkitektura ng munisipyo upang magtayo ng mga bagong distrito ng negosyo o tirahan at ang mga pangunahing arterya. Karamihan sa mga [[Palamuti (sining)|palamuti]] sa mga gusali bago ang digmaan ay nawasak kasunod ng mga [[Palamuti at krimen|makabagong dogma]], at sa parehong mga sistema pagkatapos ng digmaan, gayundin sa muling pinagsamang Berlin, maraming mahahalagang estrukturang pamana ang ang [[Rekonstruksiyon (arkitektura)|muling itinayo]], kabilang ang ''Forum Fridericianum'' kasama ang, [[Operang Estatal ng Berlin|Operang Estatal]] (1955), [[Palasyo ng Charlottenburg|Palasyo Charlottenburg]] (1957), ang mga monumental na gusali sa [[Gendarmenmarkt]] (dekada '80), [[Alte Komandantur|Kommandantur]] (2003), at gayundin ang proyekto sa muling pagtatayo ng mga barokong patsada ng [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]]. Maraming mga bagong gusali ang naging inspirasyon ng kanilang makasaysayang mga nauna o ang pangkalahatang klasikal na estilo ng Berlin, gaya ng [[Otel Adlon]].

Ang mga kumpol ng mga [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Berlin|tore]] ay tumaas sa iba't ibang lokasyon: [[Potsdamer Platz]], ang [[Lungsod Kanluran|City West]], at [[Alexanderplatz]], ang huling dalawa ay naglalarawan sa mga dating sentro ng Silangan at Kanlurang Berlin, na ang una ay kumakatawan sa isang bagong Berlin noong ika-21 siglo, na bumangon mula sa mga guho no-man's land ng Pader ng Berlin. Ang Berlin ay may lima sa nangungunang 50 [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Alemanya|pinakamataas na gusali]] sa Alemanya.

Mahigit sa sangkatlo ng sakop ng lungsod ay binubuo ng luntiang espasyo, kakahuyan, at tubig.&lt;ref name=&quot;gruen2&quot;&gt;{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}&lt;/ref&gt; Ang pangalawang pinakamalaking at pinakasikat na liwasan ng Berlin, ang [[Tiergarten (liwasan)|Großer Tiergarten]], ay matatagpuan sa gitna mismo ng lungsod. Sinasaklaw nito ang isang lugar na 210 ektarya at umaabot mula [[Himpilan ng tren ng Berlin Zoologischer Garten|Bahnhof Zoo]] sa City West hanggang sa [[Tarangkahang Brandeburgo]] sa silangan.

Kabilang sa mga tanyag na kalye, ang [[Unter den Linden]] at [[Friedrichstraße]] ay matatagpuan sa lumang sentro ng lungsod (at kasama sa dating Silangang Berlin). Ang ilan sa pangunahing kalye sa City West ay ang [[Kurfürstendamm]] (o pinaikling Ku´damm) at [[Kantstraße]].

=== Arkitektura ===
[[Talaksan:Gendarmenmarkt_Panorama.jpg|thumb|Panorama ng [[Gendarmenmarkt]], na nagpapakita ng [[Konzerthaus Berlin]], nasa gilid ng [[Neue Kirche, Berlin|Simbahang Aleman]] (kaliwa) at [[Katedral na Pranses, Berlin|Simbahang Pranses]] (kanan)]]
[[Talaksan:Berliner_Dom_seen_from_James_Simon_Park.jpg|thumb|Ang [[Katedral ng Berlin]] sa [[Pulo ng mga Museo]]]]
Ang [[Fernsehturm Berlin|Fernsehturm]] (tore ng TV) sa [[Alexanderplatz]] sa [[Mitte]] ay kabilang sa pinakamataas na estruktura sa Unyong Europeo sa {{Cvt|368|m}}. Itinayo noong 1969, makikita ito sa karamihan ng mga sentral na distrito ng Berlin. Ang lungsod ay makikita mula sa {{Convert|204|m|ft|-high}} palapag ng pagmamasid. Simula rito, ang [[Karl-Marx-Allee]] ay patungo sa silangan, isang abenida na may linya ng mga monumental na gusali ng tirahan, na dinisenyo sa istilong [[Arkitekturang Stalinista|Sosyalismong Klasisismo]]. Katabi ng lugar na ito ay ang [[Rotes Rathaus]] (Bulwagang Panlungsod), na may natatanging pulang-ladrilyong arkitektura nito. Sa harap nito ay ang [[Neptunbrunnen]], isang balong na nagtatampok ng mitolohikong pangkat ng mga [[Triton (mitolohiya)|Triton]], mga [[personipikasyon]] ng apat na pangunahing Prusong ilog, at [[Neptuno (mitolohiya)|Neptuno]] sa ibabaw nito.

Ang [[Tarangkahang Brandeburgo]] ay isang ikonikong tanawin ng Berlin at Alemanya; ito ay tumatayo bilang isang simbolo ng pangyayaring Europeo at ng pagkakaisa at kapayapaan. Ang [[gusaling Reichstag]] ay ang tradisyonal na luklukan ng Parlamentong Aleman. Hinubog muli ito ng arkitektrong Briton na si [[Norman Foster (arkitekto)|Norman Foster]] noong dekada '90 at nagtatampok ng salaming simboryo sa ibabaw ng pook ng pagpupulong, na nagbibigay-daan sa libreng pampublikong tanaw sa mga pinagdadausang parlamento at magagandang tanawin ng lungsod.

Ang [[Galeriyang East Side]] ay isang open-air na eksibisyong sining na direktang ipininta sa mga huling bahagi ng Pader ng Berlin. Ito ang pinakamalaking natitirang ebidensiya ng makasaysayang dibisyon ng lungsod.

Ang [[Gendarmenmarkt]] ay isang [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong liwasan]] sa Berlin, ang pangalan ay nagmula sa punong-tanggapan ng sikat na Gens d'armes regiment na matatagpuan dito noong ika-18 siglo. Dalawang katulad na disenyong katedral ang hangganan nito, ang [[Französischer Dom]] kasama ang platapormang pang-obserbasyon nito at ang [[Deutscher Dom]]. Ang Konzerthaus (Bulwagang Pangkonsiyerto), tahanan ng Orkestra Sinfonika ng Berlin, ay nakatayo sa pagitan ng dalawang katedral.
[[Talaksan:MJK_46430_Schloss_Charlottenburg.jpg|left|thumb|[[Palasyo Charlottenburg]]]]
[[Talaksan:Berlin_Hackesche_Höfe1.jpg|left|thumb|[[Hackesche Höfe]]]]
Ang [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Spree (ilog)|Ilog Spree]] ay naglalaman ng [[Berlin#Mga%20museo|limang museo]] na itinayo mula 1830 hanggang 1930 at isang [[Tala ng mga Pandaigdigang Pamanang Pook sa Alemanya|Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]]. Ang pagpapanumbalik at pagtatayo ng isang pangunahing lagusan sa lahat ng mga museo, pati na rin ang muling pagtatayo ng [[Stadtschloss, Berlin|Stadtschloss]] ay nagpapatuloy.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=24 June 2011 |title=Neumann: Stadtschloss wird teurer |trans-title=Neumann: Palace is getting more expensive |url=https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200703/https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=19 May 2010 |title=Das Pathos der Berliner Republik |trans-title=The pathos of the Berlin republic |url=https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200702/https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Gayundin sa pulo at sa tabi ng [[Lustgarten]] at palasyo ay ang [[Katedral ng Berlin]], ang ambisyosong pagtatangka ni emperador Guillermo II na lumikha ng Protestanteng karibal sa [[Basilika ni San Pedro]] sa Roma. Ang isang malaking kripta ay naglalaman ng mga labi ng ilan sa mga naunang Prusong maharlikang pamilya. Ang [[Katedral ni Santa Eduvigis]] ay ang Katoliko Romanong katedral ng Berlin.
[[Talaksan:Bikinihaus_Berlin-1210760.jpg|thumb|Ang [[Breitscheidplatz]] kasama ang [[Pang-alaalang Katedral ni Kaiser Guillermo]] ay ang sentro ng [[Lungsod Kanluran|City West]].]]
Ang [[Unter den Linden]] ay isang silangan–kanlurang abenidang nalilinyahan ng mga puno na mula sa Tarangkahang Brandeburgo hanggang sa pook ng dating Berliner Stadtschloss, at dating pangunahing promenada ng Berlin. Maraming Klasikong gusali ang nakahanay sa kalye, at naroon ang bahagi ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]]. Ang [[Friedrichstraße]] ay ang maalamat na kalye ng Berlin noong [[Ginintuang Dekada Beynte]]. Pinagsasama nito ang mga tradisyon ng ika-20 siglo sa modernong arkitektura ng Berlin ngayon.

Ang [[Potsdamer Platz]] ay isang buong kuwarto na binuo mula sa simula pagkatapos bumaba ang [[Pader ng Berlin|Pader]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Construction and redevelopment since 1990 |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080610103008/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |archive-date=10 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=Senate Department of Urban Development}}&lt;/ref&gt; Sa kanluran ng Potsdamer Platz ay ang Kulturforum, na naglalaman ng [[Gemäldegalerie, Berlin|Gemäldegalerie]], at nasa gilid ng [[Neue Nationalgalerie]] at ng [[Berliner Philharmonie]] . Ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], isang alaalang pang-[[Holokausto]], ay nasa hilaga.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Ouroussoff |first=Nicolai |date=9 May 2005 |title=A Forest of Pillars, Recalling the Unimaginable |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2005/05/09/arts/design/09holo.html |access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang lugar sa paligid ng [[Hackescher Markt]] ay tahanan ng mga kulturang moda, na may 'di-mabilang na mga bilihan ng damit, club, bar, at galeriya. Kabilang dito ang [[Hackesche Höfe]], isang kalipunan ng mga gusali sa paligid ng ilang patyo, na muling itinayo noong 1996. Ang kalapit na [[Bagong Sinagoga, Berlin|Bagong Sinagoga]] ay ang sentro ng kultura ng mga Hudyo.

Ang [[Straße des 17. Juni]], na nagkokonekta sa Tarangkahang Brandeburgo at Ernst-Reuter-Platz, ay nagsisilbing gitnang silangan-kanlurang axis. Ang pangalan nito ay ginugunita ang mga [[Pag-aalsa noong 1953 sa Silangang Alemanya|pag-aalsa sa Silangang Berlin noong Hunyo 17, 1953]]. Humigit-kumulang sa kalahati mula sa Tarangkahang Brandeburgo ay ang Großer Stern, isang isla ng sirkulong trapiko kung saan matatagpuan ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin|Siegessäule]] (Haligi ng Tagumpay). Ang monumentong ito, na itinayo upang gunitain ang mga tagumpay ng Prusya, ay inilipat noong 1938–39 mula sa dati nitong posisyon sa harap ng Reichstag.

Ang [[Kurfürstendamm]] ay tahanan ng ilan sa mga mararangyang tindahan ng Berlin kung saan ang [[Pang-alaalang simbahan ni Kaiser Guillermo]] sa silangang dulo nito sa [[Breitscheidplatz]] . Ang simbahan ay nawasaknoonga Ikalawang Digmaang Pandaigdig at iniwang sira. Ang malapit sa Tauentzienstraße ay ang [[KaDeWe]], na sinasabing pinakamalaking department store sa kontinental na Europa. Ang [[Rathaus Schöneberg]], kung saan ginawa ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang tanyag na talumpating &quot;[[Ich bin ein Berliner]]!&quot; speech, ay nasa [[Tempelhof-Schöneberg]].

Kanluran ng sentro, ang [[Palasyo Bellevue, Alemanya|Palasyo Bellevue]] ay ang tirahan ng Pangulo ng Alemanya. Ang [[Palasyo Charlottenburg]], na nasunog noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay ang pinakamalaking makasaysayang palasyo sa Berlin.

Ang [[Funkturm Berlin]] ay isang {{Convert|150|m|ft|-tall}} lattice tore ng radyo sa pook fairground, na itinayo sa pagitan ng 1924 at 1926. Ito ang tanging toreng pang-obserbasyon na nakatayo sa mga insulator at may restawran {{Cvt|55|m}} at isang larangang pantanaw {{Cvt|126|m}} sa ibabaw ng lupa, na mapupuntahan ng elevator na may bintana.

Ang [[Oberbaumbrücke]] sa ibabaw ng ilog Spree ay ang pinakaikonikong tulay ng Berlin, na nag-uugnay sa pinagsama-samang mga boro ng [[Friedrichshain]] at [[Kreuzberg]]. Nagdadala ito ng mga sasakyan, tao, at linyang U1 ng [[Berlin U-Bahn]]. Ang tulay ay nakumpleto sa isang estilong [[ladrilyong gotiko]] noong 1896, na pinapalitan ang dating kahoy na tulay na may isang pang-itaas na daanan para sa U-Bahn. Ang gitnang bahagi ay giniba noong 1945 upang pigilan ang [[Hukbong Pula|Pulang Hukbo]] sa pagtawid. Pagkatapos ng digmaan, ang inayos na tulay ay nagsilbing [[Mga tawiran sa hangganan ng Berlin|checkpoint at tawiran sa hangganan]] sa pagitan ng mga sektor ng Sobyetiko at Amerikano, at kalaunan sa pagitan ng Silangan at Kanlurang Berlin. Noong kalagitnaan ng dekada '50, ito ay sarado sa mga sasakyan, at pagkatapos ng pagtatayo ng Pader ng Berlin noong 1961, ang trapiko ng tao ay mahigpit na pinaghigpitan. Kasunod ng muling pagsasama-samang Aleman, ang gitnang bahagi ay muling itinayo gamit ang isang kuwadrong asero, at ipinagpatuloy ang serbisyo ng U-Bahn noong 1995.

== Demograpiya ==
[[Talaksan:Berlin_population2.svg|left|thumb|Populasyon ng Berlin, 1880–2012]]
Sa pagtatapos ng 2018, ang lungsod-estado ng Berlin ay mayroong 3.75&amp;nbsp;milyong rehistradong naninirahan&lt;ref name=&quot;pop-detail3&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; sa isang lugar na {{Cvt|891.1|km2}}.  Ang densidad ng populasyon ng lungsod ay 4,206 na naninirahan bawat km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;. Ang Berlin ang [[Talaan ng mga pinakamalaking lungsod ng Unyong Europeo ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod|pinakamataong lungsod]] sa [[Unyong Europeo]]. Noong 2019, ang urbanong sakop ng Berlin ay may humigit-kumulang 4.5&amp;nbsp;milyong naninirahan. {{Magmula noong|2019}}  ang [[Kalakhang sonang urbano|gumaganang urbanong pook]] ay tahanan ng humigit-kumulang 5.2&amp;nbsp;milyong tao.&lt;ref&gt;[https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas, Eurostat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150903213351/https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&amp;lang=en|date=3 September 2015}}.&lt;/ref&gt; Ang buong [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo|rehiyon ng kabisera ng Berlin-Brandeburgo]] ay may populasyon na higit sa 6&amp;nbsp;milyon sa isang lugar na {{Cvt|30546|km2|0}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland: Berlin-Brandenburg |url=https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190817083458/https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |archive-date=17 August 2019 |access-date=6 February 2013 |website=www.deutsche-metropolregionen.org}}&lt;/ref&gt;{{Historical populations|1721|65300|1750|113289|1800|172132|1815|197717|1825|220277|1840|330230|1852|438958|1861|547571|1871|826341|1880|1122330|1890|1578794|1900|1888848|1910|2071257|1920|3879409|1925|4082778|1933|4221024|1939|4330640|1945|3064629|1950|3336026|1960|3274016|1970|3208719|1980|3048759|1990|3433695|2000|3382169|2010|3460725|53=2020|54=3664088}}Noong 2014, ang lungsod-estado na Berlin ay nagkaroon ng 37,368 buhay na panganak (+6.6%), isang rekord na bilang mula noong 1991. Ang bilang ng mga namatay ay 32,314. Halos 2.0&amp;nbsp;milyong kabahayan ang binilang sa lungsod. 54 porsiyento ng mga ito ay mga sambahayang iisa ang naninirahan. Mahigit sa 337,000 pamilya na may mga batang wala pang 18 taong gulang ang nanirahan sa Berlin. Noong 2014, ang kabeserang Aleman ay nagrehistro ng dagdag sa paglipat ng humigit-kumulang 40,000 katao.&lt;ref&gt;[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf statistics Berlin Brandenburg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315084534/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf|date=15 March 2016}}. www.statistik-berlin-brandenburg.de Retrieved 10 October 2016.&lt;/ref&gt;

=== Mga nasyonalidad ===
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;float:right;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |'''Mga residente ayon sa Pagkamamamayan''' &lt;small&gt;(31 Disyembre 2019)&lt;/small&gt; &lt;ref name=&quot;pop-detail6&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;
|-
!Bansa
!Populasyon
|-
|Kabuuang mga rehistradong residente
|3,769,495
|-
|{{Flag|Germany}}
|2,992,150
|-
|{{Flag|Turkey}}
|98,940
|-
|{{Flag|Poland}}
|56,573
|-
|{{Flag|Syria}}
|39,813
|-
|{{Flag|Italy}}
|31,573
|-
|{{Flag|Bulgaria}}
|30,824
|-
|{{Flag|Russia}}
|26,640
|-
|{{Flag|Romania}}
|24,264
|-
|{{Flag|United States}}
|22,694
|-
|{{Flag|Vietnam}}
|20,572
|-
|{{Flag|France}}
|20,223
|-
|{{Flag|Serbia}}
|20,109
|-
|{{Flag|United Kingdom}}
|16,751
|-
|{{Flag|Spain}}
|15,045
|-
|{{Flag|Greece}}
|14,625
|-
|{{Flag|Croatia}}
|14,430
|-
|{{Flag|India}}
|13,450
|-
|{{Flag|Ukraine}}
|13,410
|-
|{{Flag|Afghanistan}}
|13,301
|-
|{{Flag|China}}
|13,293
|-
|{{Flag|Bosnia and Herzegovina}}
|12,691
|-
|Iba pang Gitnang Silangan at Asya
|88,241
|-
|Ibang Europa
|80,807
|-
|Africa
|36,414
|-
|Iba pang mga America
|27,491
|-
|Oceania at [[Antarctica]]
|5,651
|-
|Walang estado o Hindi Malinaw
|24,184
|}
Ang pambansa at pandaigdigang paglipat sa lungsod ay may mahabang kasaysayan. Noong 1685, pagkatapos ng pagpapawalang-bisa ng [[Kautusan ng Nantes]] sa Pransiya, tumugon ang lungsod sa pamamagitan ng [[Kautusan ng Potsdam]], na ginagarantiyahan ang kalayaan sa relihiyon at katayuang walang buwis sa mga Pranses na Huguenot na bakwit sa loob ng sampung taon. Ang [[Batas ng Kalakhang Berlin]] noong 1920 ay nagsama ng maraming suburb at nakapalibot na mga lungsod ng Berlin. Binuo nito ang karamihan sa teritoryo na binubuo ng modernong Berlin at pinalaki ang populasyon mula sa 1.9&amp;nbsp;milyon hanggang 4&amp;nbsp;milyon.

Ang aktibong imigrasyon at asilo na politika sa Kanlurang Berlin ay naghudyat ng mga alon ng imigrasyon noong dekada '60 at '70. Ang Berlin ay tahanan ng hindi bababa sa 180,000 residenteng [[Mga Turko|Turko]] at [[Mga Turko sa Alemanya|Turko-Aleman]],&lt;ref name=&quot;pop-detail4&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; na ginagawa itong pinakamalaking komunidad ng Turko sa labas ng Turkiya. Noong dekada '90 ang ''Aussiedlergesetze ay'' nagbigay-daan sa imigrasyon sa Alemanya ng ilang residente mula sa dating [[Unyong Sobyetiko]]. Sa ngayon, ang mga etnikong [[Kasaysayan ng mga Aleman sa Rusya, Ukranya, at Unyong Sobyetiko|Aleman]] mula sa mga bansa ng dating Unyong Sobyetiko ang bumubuo sa pinakamalaking bahagi ng komunidad na nagsasalita ng Ruso.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Dmitry Bulgakov |date=11 March 2001 |title=Berlin is speaking Russians' language |url=https://www.russiajournal.com/node/4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130406142034/https://www.russiajournal.com/node/4653 |archive-date=6 April 2013 |access-date=10 February 2013 |publisher=Russiajournal.com}}&lt;/ref&gt; Ang huling dekada ay nakaranas ng pagdagsa mula sa iba't ibang bansa sa Kanluran at ilang rehiyon sa Africa.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Heilwagen |first=Oliver |date=28 October 2001 |title=Berlin wird farbiger. Die Afrikaner kommen – Nachrichten Welt am Sonntag – Welt Online |language=de |work=Die Welt |url=https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |url-status=live |access-date=2 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110515022639/https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |archive-date=15 May 2011}}&lt;/ref&gt; Ang isang bahagi ng mga imigranteng Aprikano ay nanirahan sa [[Afrikanisches Viertel]].&lt;ref&gt;{{cite press release|author=&lt;!--Staff writer(s); no by-line.--&gt;|date=6 February 2009|title=Zweites Afrika-Magazin &quot;Afrikanisches Viertel&quot; erschienen Bezirksbürgermeister Dr. Christian Hanke ist Schirmherr|url=https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|location=Berlin|publisher=berlin.de|access-date=27 September 2016|archive-date=21 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141021050530/https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang mga batang Aleman, EU-Europeo, at Israeli ay nanirahan na rin sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite journal |date=12 December 2014 |title=Hummus in the Prenzlauer Berg |url=https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |url-status=live |journal=The Jewish Week |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230010937/https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |archive-date=30 December 2014 |access-date=29 December 2014}}&lt;/ref&gt;

Noong Disyembre 2019, mayroong 777,345 na rehistradong residente ng dayuhang nasyonalidad at dagdag pang 542,975 mamamayang Aleman na may &quot;pinanggalingang imgrante&quot; ''(Migrationshintergrund, MH)'',&lt;ref name=&quot;pop-detail5&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; ibig-sabihin sila o ang isa sa kanilang mga magulang ay nandayuhan sa Alemanya pagkatapos ng 1955. Ang mga dayuhang residente ng Berlin ay nagmula sa mga 190 bansa.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 February 2011 |title=457 000 Ausländer aus 190 Staaten in Berlin gemeldet |trans-title=457,000 Foreigners from 190 Countries Registered in Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190428201553/https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |archive-date=28 April 2019 |access-date=28 April 2019 |website=[[Berliner Morgenpost]] |language=de}}&lt;/ref&gt; 48 porsiyento ng mga residenteng wala pang 15 taong gulang ay may pinagmulang imigrante.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Fast jeder Dritte in Berlin hat einen Migrationshintergrund |url=https://www.rbb-online.de/politik/beitrag/2017/05/migrationshintergrund-berlin-jeder-dritte.html |website=www.rbb-online.de}}{{Dead link|date=December 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}&lt;/ref&gt; Ang Berlin noong 2009 ay tinatayang mayroong 100,000 hanggang 250,000 hindi rehistradong mga naninirahan.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Von Andrea Dernbach |date=23 February 2009 |title=Migration: Berlin will illegalen Einwanderern helfen – Deutschland – Politik – Tagesspiegel |work=Der Tagesspiegel Online |publisher=Tagesspiegel.de |url=https://www.tagesspiegel.de/politik/deutschland/berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |url-status=live |access-date=15 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131251/https://www.tagesspiegel.de/politik/migration-berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang mga Boro ng Berlin na may malaking bilang ng mga migrante o populasyon na ipinanganak sa ibang bansa ay ang [[Mitte]], [[Neukölln]], at [[Friedrichshain-Kreuzberg]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=8 September 2016 |title=Zahl der Ausländer in Berlin steigt auf Rekordhoch |url=https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170804053354/https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |archive-date=4 August 2017 |access-date=13 June 2017 |website=jungefreiheit.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

Mayroong higit sa 20 hindi katutubong komunidad na may populasyong hindi bababa sa 10,000 katao, kabilang ang mga [[Mga Turko sa Berlin|Turko]], Polako, Ruso, Lebanes, Palestino, Serbio, Italyano, Indiyano, Bosnio, [[Pamayanang Biyetnames ng Berlin|Biyetnames]], Amerikano, Rumano, Bulgari, Croata, Tsino, Austriako, Ukrano, Pranses, Briton, Españo, Israeli, Thai, Irani, Ehipsiyo, at Siryo na mga komunidad.

=== Mga wika ===
Ang Aleman ay ang opisyal at nangingibabaw na sinasalitang wika sa Berlin. Ito ay isang [[Mga wikang Kanlurang Aleman|wikang Kanlurang Aleman]] na nagmula ang karamihan ng bokabularyo nito mula sa sangay ng Aleman ng pamilya ng wikang [[Mga wikang Indo-Europeo|Indo-Europeo]]. Ang Aleman ay isa sa 24 na wika ng Unyong Europeo,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=European Commission |title=Official Languages |url=https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140926004848/https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |archive-date=26 September 2014 |access-date=29 July 2014}}&lt;/ref&gt; at isa sa tatlong [[wikang pantrabaho]] ng [[Komisyong Europeo]].

Ang Berlinerisch o Berlinisch ay hindi isang diyalekto sa lingguwistika. Ito ay sinasalita sa Berlin at sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo|nakapaligid na kalakhang pook]]. Nagmula ito sa isang [[Diyalektong Brandeburges|Brandeburges]] na varyant. Ang diyalekto ay nakikita na ngayon na mas katulad ng isang [[sosyolekto]], higit sa lahat sa pamamagitan ng pagtaas ng imigrasyon at mga uso sa mga edukadong populasyon na magsalita ng [[karaniwang Aleman]] sa pang-araw-araw na buhay.

Ang pinakakaraniwang ginagamit na wikang banyaga sa Berlin ay Turko, Polako, Ingles, Persa, Arabe, Italyano, Bulgaro, Ruso, Rumano, Kurdo, Serbo-Croata, Pranses, Español, at Biyentames. Mas madalas na naririnig ang Truko, Arabe, Kurdo, at Serbo-Croata sa kanlurang bahagi dahil sa malalaking komunidad ng Gitnang Silangan at dating Yugoslavia. Ang Polako, Ingles, Ruso, at Biyetnames ay may mas maraming katutubong nagsasalita sa Silangang Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2010 |title=Studie – Zwei Millionen Berliner sprechen mindestens zwei Sprachen – Wirtschaft – Berliner Morgenpost – Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522160634/https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |archive-date=22 May 2011 |access-date=2 June 2011 |publisher=Morgenpost.de}}&lt;/ref&gt;

=== Relihiyon ===
Ayon sa senso noong 2011, humigit-kumulang 37 porsiyento ng populasyon ang nag-ulat na mga miyembro ng isang legal na kinikilalang simbahan o relihiyosong organisasyon. Ang iba ay hindi kabilang sa naturang organisasyon, o walang impormasyong makukuha hinggil sa kanila.&lt;ref name=&quot;Census 2011&quot;&gt;{{Cite web |title=Zensus 2011 – Bevölkerung und Haushalte – Bundesland Berlin |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193809/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |archive-date=3 March 2016 |access-date=23 February 2019 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=6–7 |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang pinakamalaking relihiyong denominasyon na naitala noong 2010 ay ang [[Protestantismo|Protestanteng]] [[Landeskirche|rehiyonal na samahang simbahan]] —ang [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandeburgo-Mataas na Lusacia Silesiana]] (EKBO) —isang [[Iisa at nagkakaisang simbahan|nagkakaisang simbahan]]. Ang EKBO ay miyembro ng [[Simbahang Ebanghelika sa Alemanya|Simbahang Ebanghelika sa Alemanya (EKD)]] at [[Union Evangelischer Kirchen|Union Evangelischer Kirchen (UEK)]]. Ayon sa EKBO, ang kanilang kasapian ay umabot sa 18.7 porsyento ng lokal na populasyon, habang ang [[Simbahang Katolikong Romano]] ay mayroong 9.1 porsyento ng mga residenteng nakarehistro bilang mga miyembro nito.&lt;ref name=&quot;kirchenmitglieder2010&quot;&gt;{{Cite web |date=November 2011 |title=Kirchenmitgliederzahlen am 31.12.2010 |trans-title=Church membership on 31 December 2010 |url=https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209204513/https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |archive-date=9 February 2018 |access-date=10 March 2012 |publisher=[[Evangelical Church in Germany]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Humigit-kumulang 2.7% ng populasyon ang nakikilala sa iba pang mga denominasyong Kristiyano (karamihan sa [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Silangang Ortodokso]], ngunit iba't ibang mga Protestante rin).&lt;ref name=&quot;klStatistik2010&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; Ayon sa rehistro ng mga residente ng Berlin, noong 2018, 14.9 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Ebanghelika, at 8.5 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Katolika.&lt;ref name=&quot;pop-detail7&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang gobyerno ay nagpapanatili ng rehistro ng mga miyembro ng mga simbahang ito para sa mga layunin ng buwis, dahil kinokolekta nito ang [[buwis sa simbahan]] sa ngalan ng mga simbahan. Hindi ito nag-iingat ng mga rekord ng mga miyembro ng ibang relihiyosong organisasyon na maaaring mangolekta ng kanilang sariling buwis sa simbahan, sa ganitong paraan.

Noong 2009, humigit-kumulang 249,000 [[Muslim]] ang iniulat ng [[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|Tanggapan ng Estadistika]] na mga miyembro ng mga Masjid at Islamikong relihiyosong organisasyon sa Berlin,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Statistisches Jahrbuch für Berlin 2010 |trans-title=Statistical yearbook for Berlin 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121120202750/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |archive-date=20 November 2012 |access-date=10 February 2013 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt; habang noong 2016, tinatantya ng pahayagang ''[[Der Tagesspiegel]]'' na humigit-kumulang 350,000 Muslim ang nag-obserba ng [[Ramadan]] sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212013247/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 December 2019}}&lt;/ref&gt; Noong 2019, humigit-kumulang 437,000 rehistradong residente, 11.6% ng kabuuan, ang nag-ulat na mayroong pinanggalingan sa paglilipat mula sa isa sa mga [[Mga miyembrong estado ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko|estadong Miyembro ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko]].&lt;ref name=&quot;pop-detail8&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |language=de |trans-title=Ramadan in refugee camps and schools in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170712125538/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 July 2017}}&lt;/ref&gt; Sa pagitan ng 1992 at 2011 halos dumoble ang populasyon ng Muslim.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Schupelius |first=Gunnar |date=28 May 2015 |title=Wird der Islam künftig die stärkste Religion in Berlin sein? |work=[[Berliner Zeitung]] |url=https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170603092248/https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |archive-date=3 June 2017}}&lt;/ref&gt;

Humigit-kumulang 0.9% ng mga Berlines ay kabilang sa ibang mga relihiyon. Sa tinatayang populasyon na 30,000–45,000 na mga residenteng Hudyo,&lt;ref name=&quot;The Boston Globe 2014-11-01&quot;&gt;{{Cite web |last=Ross |first=Mike |date=1 November 2014 |title=In Germany, a Jewish community now thrives |url=https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222235631/https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |archive-date=22 December 2016 |access-date=19 August 2016 |website=[[The Boston Globe]]}}&lt;/ref&gt; humigit-kumulang 12,000 ang mga rehistradong miyembro ng mga relihiyosong organisasyon.&lt;ref name=&quot;klStatistik20102&quot;&gt;{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang Berlin ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Berlin|Katoliko Romanong arsobispo ng Berlin]] at ang nahalal na tagapangulo ng [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandeburgo-Mataas na Lusacia Silesiana|EKBO]] ay pinamagatang obispo ng EKBO. Higit pa rito, ang Berlin ay ang luklukan ng maraming mga Ortodoksong katedral, tulad ng Katedral ni San Boris ang Bautista, isa sa dalawang luklukan ng [[Simbahang Bulgarong Ortodokso|Bulgarong Ortodokso]] na Diyosesis ng Kanluran at Gitnang Europa, at ang Katedral ng Muling Pagkabuhay ni Kristo ng Diyosesis ng Berlin (Patriarkado ng Moscow).

{{multiple image|align=right|perrow=2|total_width=400|width1=500|width2=500|width3=500|width4=500|height1=350|height2=350|height3=350|height4=350|image1=Berliner Dom - panoramio (20).jpg|image2=NeueSynagogue.JPG|image3=2020-04-16 P4160889 St.Hedwigs-Kathedrale, Bebelplatz.jpg|image4=Şehitlik mosque Berlin by ZUFAr.jpg|footer=Paikot pa kanan mula sa taas pakaliwa: [[Katedral ng Berlin]], [[Bagong Sinagoga (Berlin)|Bagong Sinagoga]], Moske Şehitli, at [[Katedral ni Santa Eduvigis]]}}

Ang mga mananampalataya ng iba't ibang relihiyon at denominasyon ay nagpapanatili ng maraming [[Listahan ng mga lugar ng pagsamba sa Berlin|lugar ng pagsamba sa Berlin]]. Ang [[Malayang Simbahang Ebangheliko-Luterano]] ay may walong parokya na may iba't ibang laki sa Berlin.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lutheran Diocese Berlin-Brandenburg |url=https://www.selk-berlin.de/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328152944/https://www.selk-berlin.de/ |archive-date=28 March 2008 |access-date=19 August 2008 |publisher=Selbständige Evangelisch-Lutherische Kirche}}&lt;/ref&gt; Mayroong 36 na kongregasyong [[Mga Bautista|Bautista]] (sa loob [[Samahan ng mga Ebanghelikong Malayang Simbahang Kongregasyon sa Alemanya]]), 29 [[Bagong Apostolikong Simbahan]], 15 [[Nagkakaisang Metodistang Simbahan|Nagkakaisang Metodista]] na simbahan, walong Malayang Ebanghelika na Kongregasyon, apat na [[Simbahan ni Kristo, Siyentipiko]] (una, iklawa, ikatlo, at ikalabing-anim), anim mga kongregasyon ng [[Ang Simbahan ni Jesucristo ng mga Banal sa mga Huling Araw]], isang [[Lumang Simbahang Katoliko|Lumang Simbahan]], at isang [[Anglikanismo|Anglicanong]] simbahan sa Berlin. Ang Berlin ay may higit sa 80 moske,&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's mosques |url=https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093250/https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |archive-date=11 November 2018 |access-date=11 November 2018 |publisher=[[Deutsche Welle]]}}&lt;/ref&gt; sampung sinagoga,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Keller |first=Claudia |date=10 November 2013 |title=Berlins jüdische Gotteshäuser vor der Pogromnacht 1938: Untergang einer religiösen Vielfalt |language=de |trans-title=Berlin's jewish places of worship before the Pogromnacht 1938: Decline of a religious diversity |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |url-status=live |access-date=11 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093246/https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |archive-date=11 November 2018 |quote=Von den weit mehr als 100 jüdischen Gotteshäusern sind gerade einmal zehn übrig geblieben. (in english: Of the far more than 100 synagogues, only ten are left.)}}&lt;/ref&gt; at dalawang templong [[Budismo|Budista]].

== Gobyerno at politika ==

=== Estadong lungsod ===
[[Talaksan:Rotes_Rathaus.jpg|left|thumb|[[Rotes Rathaus]] (''Pulang Munisipyo''), luklukan ng Senado at Alkalde ng Berlin.]]
Mula noong [[Muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa]] noong Oktubre 3, 1990, ang Berlin ay isa sa tatlong [[Länder ng Alemanya|estadong lungsod sa Alemanya]] na kabilang sa kasalukuyang 16 na estado ng Alemanya. Ang [[Abgeordnetenhaus ng Berlin|Kapulungan ng mga Kinatawan]] (''Abgeordnetenhaus'') ay kumakatawan bilang parlamento ng lungsod at estado, na mayroong 141 na luklukan. Ang ehekutibong tanggapan ng Berlin ay ang [[Senado ng Berlin]] (''Senat von Berlin''). Binubuo ang Senado ng [[Talaan ng mga alkalde ng Berlin|Namamahalang Alkalde]] (''Regierender Bürgermeister''), at hanggang sampung senador na may hawak na ministeryal na posisyon, dalawa sa kanila ang may hawak na titulong &quot;Alkalde&quot; (''Bürgermeister'') bilang kinatawan ng Namamahalang Alkalde.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2016-11-01 |title=Verfassung von Berlin – Abschnitt IV: Die Regierung |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201008025644/https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |archive-date=8 October 2020 |access-date=2020-10-02 |website=www.berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt; Ang kabuuang taunang badyet ng estado ng Berlin noong 2015 ay lumampas sa €24.5 ($30.0) bilyon kabilang ang surplus sa badyet na €205 ($240) milyon.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berliner Haushalt Finanzsenator bleibt trotz sprudelnder Steuereinnahmen vorsichtig |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/berliner-haushalt-finanzsenator-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-24702234 |url-status=live |access-date=20 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131248/https://www.berliner-zeitung.de/sport-leidenschaft/berliner-haushalt-finanzsenator-kollatz-ahnen-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-li.6132?pid=true |archive-date=18 February 2022}}&lt;/ref&gt; Ang estado ay nagmamay-ari ng malawak na pag-aari, kabilang ang mga gusaling pang-administratibo at pamahalaan, mga kompanya ng real estate, pati na rin ang mga stake sa Estadio Olimpiko, mga paliguan, mga kompanya ng pabahay, at maraming mga pampublikong negosyo at mga subsidiyaryo na kompanya.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=18 May 2017 |title=Vermögen |trans-title=Assets |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190928151604/https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |archive-date=28 September 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 September 2019 |title=Beteiligungen des Landes Berlin |trans-title=Holdings of the State of Berlin |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219070001/https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |archive-date=19 December 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Hawak ng [[Partido Sosyo-Demokratiko ng Alemanya|Partido Sosyo-Demokratiko]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'' o SPD) at ng [[Ang Kaliwa (Alemanya)|Kaliwa]] (Die Linke) ang pamahalaang lungsod pagkatapos ng [[Halalan estatal ng Berlin, 2001|halalang estatal noong 2001]] at nanalo ng isa pang termino sa [[Halalang estatal ng Berlin, 2006|halalang estatal noong 2006]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin state election, 2006 |url=https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323161037/https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |archive-date=23 March 2012 |access-date=17 August 2008 |website=Der Landeswahlleiter für Berlin |language=de}}&lt;/ref&gt; Mula noong [[Halalang estatal ng Berlin, 2016|halalang estatal noong 2016]], nagkaroon ng koalisyon sa pagitan ng Partido Sosyo-Demokratiko, mga Lunti, at Kaliwa.

Ang Namumunong Alkalde ay magkasabay na Panginoong Alkalde ng Lungsod ng Berlin (''Oberbürgermeister der Stadt'') at Ministro na Pangulo ng Estado ng Berlin (''Ministerpräsident des Bundeslandes''). Ang tanggapan ng Namamahalang Alkalde ay nasa [[Rotes Rathaus|Rotes Rathaus (Pulang Munisipyo)]]. Mula noong 2014 ang tanggapang ito ay hawak ni [[Michael Müller (politiko, ipinanganak noong 1964)|Michael Müller]] ng mga Sosyo-Demokratiko.&lt;ref&gt;{{Cite magazine|magazine=[[Time (magazine)|Time Europe]]}}&lt;/ref&gt;

=== Mga boro ===
[[Talaksan:Berlin_Subdivisions.svg|right|thumb|[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|12 boro ng Berlin at ang kanilang 96 na kapitbahayan]]]]
Ang Berlin ay nahahati sa 12 boro o distrito (''Bezirke''). Ang bawat boro ay may ilang mga subdistrito o mga kapitbahayan (''Ortsteile''), na nag-ugat sa mas matatandang munisipalidad na nauna sa pagbuo ng Kalakhang Berlin noong Oktubre 1, 1920. Ang mga subdistritong ito ay naging urbanisado at isinama sa lungsod nang maglaon. Maraming residente ang lubos na nakikilala sa kanilang mga kapitbahayan, na kolokyal na tinatawag na ''[[Kiez]]''. Sa kasalukuyan, ang Berlin ay binubuo ng 96 na mga subdistrito, na karaniwang binubuo ng ilang mas maliliit na pook residensiyal o kuwarto.

Ang bawat borough ay pinamamahalaan ng isang sangguniang pamboro (''Bezirksamt'') na binubuo ng limang konsehal (''Bezirksstadträte'') kasama ang alkalde ng boro (''Bezirksbürgermeister''). Ang konseho ay inihahalal ng asamblea ng boro (''Bezirksverordnetenversammlung''). Gayunpaman, ang mga indibidwal na boro ay hindi mga independiyenteng munisipalidad, ngunit nasa ilalim ng Senado ng Berlin. Ang mga alkalde ng boro ay bumubuo sa konseho ng mga alkalde (''Rat der Bürgermeister''), na pinamumunuan ng Namamahalang Alkalde ng lungsod at nagpapayo sa Senado. Ang mga kapitbahayan ay walang mga lokal na katawan ng pamahalaan.

=== Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod ===
Ang Berlin ay nagpapanatili ng opisyal na pakikipagsosyo sa 17 lungsod.&lt;ref name=&quot;Berlintwins&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt; Ang [[Kakambal na lungsod|pagkakambal ng lungsod]] sa pagitan ng Berlin at iba pang mga lungsod ay nagsimula sa kapatid nitong lungsod na Los Angeles noong 1967. Kinansela ang mga pagsosyo ng Silangang Berlin sa panahon ng muling pag-iisa ng Alemanya ngunit kalaunan ay bahagyang muling itinatag. Ang mga pakikipagsosyo ng Kanlurang Berlin ay dati nang pinaghihigpitan sa antas ng boro. Noong panahon ng Digmaang Malamig, ang mga partnership ay sumasalamin sa iba't ibang hanayan ng kapangyarihan, kung saan ang Kanlurang Berlin ay nakikipagsosyo sa mga kabesera sa Kanluraning Mundo at Silangang Berlin na karamihan ay nakikipagsosyo sa mga lungsod mula sa [[Pakto ng Barsobya]] at mga kaalyado nito.

Mayroong ilang magkasanib na proyekto sa maraming iba pang mga lungsod, tulad ng [[Beirut]], Belgrade, São Paulo, [[Copenhague]], Helsinki, [[Amsterdam]], [[Johannesburg]], [[Mumbai]], Oslo, [[Hanoi]], Shanghai, [[Seoul]], [[Sopiya|Sofia]], [[Sydney]], Lungsod ng New York, at [[Viena]]. Lumalahok ang Berlin sa mga pandaigdigang asosasyon ng lungsod gaya ng Samahan ng mga Kabesera ng Unyong Europeo, Eurocities, Ugnayan ng mga mga Europeong Lungsod ng Kultura, Metropolis, Pagpupulong Kumperensiya ng mga Pangunahing Lungsod ng Mundo, at Kumperensiya ng mga Kabeserang Lungsod ng Mundo.

Ang Berlin ay kakambal sa:&lt;ref name=&quot;Berlintwins2&quot;&gt;{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}&lt;/ref&gt;{{div col|colwidth=20em}}
*Los Angeles, Estados Unidos (1967)
&lt;!--Paris - not twinning, does not consider Berlin as its twin town--&gt;
*[[Madrid]], España (1988)
*[[Istanbul]], Turkiya (1989)
*[[Barsobya]] Polonya (1991)
*Mosku, Rusya (1991)
*[[Bruselas]], Belhika (1992)
*[[Budapest]], Unggarya (1992)
*[[Tashkent]], Uzbekistan (1993)
*[[Lungsod Mehiko]], Mehiko (1993)
*[[Jakarta]], Indonesia (1993)
*Beijing, Tsina (1994)
*Tokyo, Hapon (1994)
*[[Buenos Aires]], Arhentina (1994)
*[[Praga]], Republikang Tseko (1995)
*[[Windhoek]], Namibia (2000)
*Londres, Nagkakaisang Kaharian (2000)
{{div col end}}Mula noong 1987, ang Berlin ay mayroon ding opisyal na pakikipagsosyo sa Paris, Pransiya. Ang bawat boro ng Berlin ay nagtatag din ng sarili nitong kambal na bayan. Halimbawa, ang borough ng [[Friedrichshain-Kreuzberg]] ay may pagsosyo sa Israeling lungsod ng [[Kiryat Yam]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Städtepartnerschaftsverein Friedrichshain-Kreuzberg e. V. |url=https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210309000305/https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |archive-date=9 March 2021 |access-date=8 February 2021 |website=berlin.de |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Ekonomiya ==
[[Talaksan:Berlin_Mitte_by_night.JPG|left|thumb|Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[ekosistema ng startup]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin – Europe's New Start-Up Capital |url=https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331043259/https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |archive-date=31 March 2016 |access-date=27 March 2016 |website=Credit Suisse}}&lt;/ref&gt;]]
Ang Berlin ay isang UNESCO &quot;City of Design&quot; at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[startup ecosystem]]. 

Noong 2018, ang GDP ng Berlin ay umabot sa €147&amp;nbsp;bilyon, isang pagtaas ng 3.1% kumpara sa nakaraang taon.  Ang ekonomiya ng Berlin ay pinangungunahan ng [[Tersyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na may humigit-kumulang 84% ng lahat ng kompanya na nagnenegosyo sa mga serbisyo. Noong 2015, ang kabuuang lakas-paggawa sa Berlin ay 1.85&amp;nbsp;milyon. Ang tantos ng walang trabaho ay umabot sa 24 na taon na mababang noong Nobyembre 2015 at tumayo sa 10.0%.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Berlin hat so wenig Arbeitslose wie seit 24 Jahren nicht |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |url-status=live |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151203224849/https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |archive-date=3 December 2015}}&lt;/ref&gt; Mula 2012 hanggang 2015, ang Berlin, bilang isang estado ng Aleman, ay may pinakamataas na taunang tantos ng paglago ng trabaho. Humigit-kumulang 130,000 trabaho ang naidagdag sa panahong ito.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=28 January 2015 |title=In Berlin gibt es so viele Beschäftigte wie nie zuvor |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |url-status=live |access-date=16 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224010722/https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |archive-date=24 February 2016}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa mahahalagang sektor ng ekonomiya sa Berlin ang mga agham pambuhay, transportasyon, impormasyon at mga teknolohiya sa komunikasyon, media at musika, pananalastas at disenyo, bioteknolohiya, mga serbisyong pangkapaligiran, konstruksiyon, e-komersiyo, retail, negosyo sa hotel, at inhinyeriyang medikal.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=21 September 2006 |title=Poor but sexy |work=The Economist |url=https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |url-status=live |access-date=19 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622201720/https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |archive-date=22 June 2008}}&lt;/ref&gt;

Ang pananaliksik at pag-unlad ay may kahalagahang pang-ekonomiya para sa lungsod.&lt;ref name=&quot;factsheet&quot;&gt;{{Cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Maraming malalaking korporasyon tulad ng Volkswagen, Pfizer, at SAP ang nagpapatakbo ng mga laboratoryong pang-inobasyon sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Immer mehr Konzerne suchen den Spirit Berlins |publisher=Berliner Morgenpost |url=https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |url-status=live |access-date=13 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170116150546/https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |archive-date=16 January 2017}}&lt;/ref&gt; Ang Science and Business Park sa Adlershof ay ang pinakamalaking parke ng teknolohiya sa Alemanya na sinusukat ng kita. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Science and Technology Park Berlin-Adlershof |url=https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117042743/https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |archive-date=17 January 2017 |access-date=13 January 2017 |website=Berlin Adlershof: Facts and Figures |publisher=Adlershof}}&lt;/ref&gt; Sa loob ng [[Eurozone]], ang Berlin ay naging sentro para sa paglipat ng negosyo at internasyonal na [[Pamumuhunan (macroeconomics)|pamumuhunan]].&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Global Cities Investment Monitor 2012 |publisher=KPMG |url=https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |url-status=live |access-date=28 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102003006/https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |archive-date=2 November 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote nach Bundesländern in Deutschland 2018 {{!}} Statista |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210627171657/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |archive-date=27 June 2021 |access-date=13 November 2018 |website=Statista |language=de}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Taon &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Arbeitslosenquote in Berlin bis 2018 |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211194253/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |archive-date=11 December 2019 |access-date=11 December 2019 |website=Statista}}&lt;/ref&gt;
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
!2019
|-
|Tantos ng walang trabaho sa %
|15.8
|16.1
|16.9
|18.1
|17.7
|19.0
|17.5
|15.5
|13.8
|14.0
|13.6
|13.3
|12.3
|11.7
|11.1
|10.7
|9.8
|9.0
|8.1
|7.8
|}

== Edukasyon at Pananaliksik ==
{{Pangunahin|Edukasyon sa Berlin}}[[Talaksan:Berlin-Mitte_Humboldt-Uni_05-2014.jpg|right|thumb|Ang [[Unibersidad ng Berlin Humboldt]] ay kaugnay sa 57 nagwagi sa Gantimpalang Nobel.]]
{{Magmula noong|2014}}, ang Berlin ay may 878 na paaralan, na nagtuturo sa 340,658 mag-aaral sa 13,727 klase, at 56,787 nagsasanay sa mga negosyo at saanman.&lt;ref name=&quot;factsheet22&quot;&gt;{{cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}&lt;/ref&gt; Ang lungsod ay may 6 na taong programa sa primaryang edukasyon. Pagkatapos matapos ang elementarya, magpapatuloy ang mga mag-aaral sa ''Sekundarschule'' (isang komprehensibong paaralan) o ''Gymnasium'' (paaralan para sa paghahanda sa kolehiyo). Ang Berlin ay may natatanging na programa sa paaralang bilingual sa ''Europaschule'', kung saan tinuturuan ang mga bata ng kurikulum sa Alemanya at isang wikang banyaga, simula sa elementarya at magpapatuloy sa mataas na paaralan.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Jahrgangsstufe Null |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080520234625/https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |archive-date=20 May 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[Der Tagesspiegel]] |language=de}}&lt;/ref&gt;

Ang [[Französisches Gymnasium Berlin]], na itinatag noong 1689 upang turuan ang mga anak ng bakwit na Huguenot, ay nag-aalok ng pagtuturo (Aleman/Pranses).&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Geschichte des Französischen Gymnasiums |url=https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615205603/https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |archive-date=15 June 2008 |access-date=17 August 2008 |website=Französisches Gymnasium Lycée Français Berlin |language=de, fr}}&lt;/ref&gt; Ang [[Paaralang John F. Kennedy, Berlin|Paaralang John F. Kennedy]], isang bilingweng Aleman–Ingles na pampublikong paaralan sa [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]], ay partikular na tanyag sa mga anak ng mga diplomat at komunidad ng ekspatriado na nagsasalita ng Ingles. 82 {{Lang|de|Gymnasien}} ang nagtutro ng [[Wikang Latin|Latin]] &lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 March 2013 |title=Latein an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/latein |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171004133934/https://www.gymnasium-berlin.net/latein |archive-date=4 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt; at 8 ang nagtuturo ng [[Wikang Sinaunang Griyego|Sinaunang Griyego]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 March 2013 |title=Alt-Griechisch an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012215308/https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |archive-date=12 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}&lt;/ref&gt;

== Kultura ==
[[Talaksan:Alte_Nationalgalerie_abends_(Zuschnitt).jpg|thumb|200x200px|Ang [[Alte Nationalgalerie]] ay bahagi ng [[Pulo ng mga Museo]], isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook|Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO]].]]
[[Talaksan:Cafe_am_Holzmarkt,_River_Spree,_Berlin_(46636049685).jpg|left|thumb|Ang [[Alternatibong kultura|alternatibong]] Holzmarkt, [[Friedrichshain-Kreuzberg]]]]
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO2&quot; /&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.&lt;ref name=&quot;UNESCO3&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;UNESCO22&quot;&gt;{{Cite web |title=World Heritage Site Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/532 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080808091530/https://whc.unesco.org/en/list/532 |archive-date=8 August 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[UNESCO]]}}&lt;/ref&gt; Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}&lt;/ref&gt; Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.

Ang lumalawak na kultural na pangyayari sa lungsod ay binibigyang-diin ng paglipat ng [[Pangkalahatang Grupo ng Musika|Universal Music Group]] na nagpasya na ilipat ang kanilang punong-tanggapan sa pampang ng Ilog Spree.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Berlin's music business booms |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911125347/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-date=11 September 2007 |access-date=19 August 2008 |website=Expatica}}&lt;/ref&gt; Noong 2005, ang Berlin ay pinangalanang &quot;Lungsod ng Disenyo&quot; ng [[UNESCO]] at naging bahagi na ng [[Malikhaing Network ng Lungsod|Creative Cities Network]] mula noon.&lt;ref name=&quot;Cityofdesign32&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Cityofdesign4&quot;&gt;{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}&lt;/ref&gt;

== Mga tala ==
&lt;references group=&quot;note&quot;/&gt;

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;{{Geographic location
|Centre    = Berlin
|North     = [[Neubrandenburg]], [[Rostock]]
|Northeast = [[Szczecin]] ([[Polonya]])
|East      = [[Frankfurt (Oder)]]
|Southeast = [[Cottbus]]
|South     = [[Dresden]]
|Southwest = [[Potsdam]], [[Dessau]], [[Halle, Saxony-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]]
|West      = [[Brandenburg an der Havel]], [[Braunschweig]]
|Northwest = [[Hamburg]], [[Lübeck]]
}}

{{Navboxes
|list=
{{Berlin}}
{{Mga Borough ng Berlin}}
{{Mga lungsod sa Alemanya}}
{{Germany states}}
{{Kabiserang lungsod ng Unyong Europeo}}
{{Talaan ng mga kabiserang European batay sa rehiyon}}
{{Kabiserang Kultural sa Europa}}
{{Hanseatic League}}
}}
{{stub}}

[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Mga lungsod sa Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Kabisera sa Europa|Berlin]]
[[Kategorya:Berlin]]</text>
      <sha1>hzlzg4cuc3e7w27d96gu2a0chlnftfg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Aklat</title>
    <ns>14</ns>
    <id>13246</id>
    <revision>
      <id>1962069</id>
      <parentid>1734686</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T12:56:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="364" xml:space="preserve">{{cat main|Aklat}}

[[Kategorya:Dokumento]]
[[Kategorya:Humanidades]]
[[Kategorya:Panitikan]]
[[Kategorya:Panitikan batay sa midyum]]
[[Kategorya:Manufactured goods]]
[[Kategorya:Pormat ng midya]]
[[Kategorya:Produktong papel]]
[[Kategorya:Midyang nakalimbag]]
[[Kategorya:Paglilimbag batay sa pormat]]
[[Kategorya:Paglilimbag]]
[[Kategorya:Komunikasyong pasulat]]</text>
      <sha1>qncob9ae476ed7y7nbm7me3ith4h0zd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962070</id>
      <parentid>1962069</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T12:58:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="397" xml:space="preserve">{{cat main|Aklat}}
{{Commons category|Books|Aklat}}

[[Kategorya:Dokumento]]
[[Kategorya:Humanidades]]
[[Kategorya:Panitikan]]
[[Kategorya:Panitikan batay sa midyum]]
[[Kategorya:Manufactured goods]]
[[Kategorya:Pormat ng midya]]
[[Kategorya:Produktong papel]]
[[Kategorya:Midyang nakalimbag]]
[[Kategorya:Paglilimbag batay sa pormat]]
[[Kategorya:Paglilimbag]]
[[Kategorya:Komunikasyong pasulat]]</text>
      <sha1>q2409vl50sdwaatk09e58pa8dk5uxge</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962072</id>
      <parentid>1962070</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T13:01:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="401" xml:space="preserve">{{cat main|Aklat}}
{{Commons category|Books|Aklat}}

[[Kategorya:Dokumento]]
[[Kategorya:Humanidades]]
[[Kategorya:Panitikan]]
[[Kategorya:Panitikan batay sa midyum]]
[[Kategorya:Manufactured goods]]
[[Kategorya:Pormat ng midya]]
[[Kategorya:Produktong papel]]
[[Kategorya:Midyang nakalimbag]]
[[Kategorya:Paglilimbag batay sa pormat]]
[[Kategorya:Paglilimbag]]
[[Kategorya:Nakasulat na komunikasyon]]</text>
      <sha1>sifu0n94kx0w0xmwwutp8vwewrtc3xy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Britney Spears</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17133</id>
    <revision>
      <id>1962171</id>
      <parentid>1947093</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T04:50:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>180.194.37.5</ip>
      </contributor>
      <comment>May anak na si Britney Spears.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6840" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name            = Britney Spears
| image           = Circus Tour.jpg
| caption         = Spears sa panahon ng pagganap ng kanyang 2009 world tour 
| Imagesize       =
| birth_name      = Britney Jean Spears
| birth_date            = {{birth date and age|mf=yes|1981|12|2}}
| birth_place     = [[McComb, Mississippi|McComb]], [[Mississippi]], [[Estados Unidos]]
| spouse       = Jason Allen Alexander (3 Enero 2004- 6 Enero 2004) &lt;br&gt; Kevin Federline (2004-2007) &lt;br&gt; Sam Asghari (k. 2022)
| children        = 2
| module          = {{Infobox musical artist |embed=yes
| Background      = solo_singer
| Origin          = [[Kentwood, Louisiana|Kentwood]], [[Louisiana]],&lt;!--Britney was raised and grew up in Kentwood--&gt; [[Estados Unid]]os
| Genre           = [[Musikang pop|Pop]]
| Occupation      = Mang-aawit, mananayaw, manunulat ng awit, [[aktor|aktres]], patnugot, [[pianista]], [[direktor]]
| Instrument      = [[Pag-awit]], [[piano]]
| Years_active    = 1993—kasalukuyan
| Label           = [[Sony Records|Sony]] (1997-1998) &lt;!-- She was signed to Sony as a group member of [[Innosense]]. --&gt;&lt;br /&gt;[[Jive Records|Jive]] / [[Zomba Label Group|Zomba]] &lt;br /&gt; (1998-kasalukuyan)
| Associated_acts = [[The Mickey Mouse Club#1990s revival (MMC)|The New Mickey Mouse Club]] &lt;br /&gt; [[Innosense]] (1997)
| URL             = [http://www.britneyspears.com/ www.britneyspears.com] &lt;br /&gt; [http://www.britney.com/ www.britney.com]
}}
}}
Si '''Britney Jean Spears''' (Ipinanganak 2 Disyembre 1981) ay isang [[Estados Unidos|Amerikanang]] [[mang-aawit]]. Ipinanganak sya sa [[Mississippi]] at pinalaki sa [[Louisiana]]. Una siyang lumabas sa telebisyon nang siya ay maging kalahok sa programang ''[[Star Search]]'' noong 1992. Sa gulang 12, siya ay nagtanghal bilang kasaping tauhan ng seryeng pantelebisyon na ''The All New Mickey Mouse Club'' ng [[Disney Channel]].&lt;ref&gt;Ampradio.com/britney-spears&lt;/ref&gt; Noong 1997, lumagda si Britney Spears ng kontrata sa [[Jive Records]], na naglabas ng unang album niya na  ''[[...Baby One More Time]]'',, [[Set Fire to the Rain]] noong 1999. Ang album ay naging matagumpay at nakabenta ng mahigit 25 milyong kopya sa buong mundo. Ang kanyang tagumpay ay nagpatuloy sa paglabas ng kanyang ikalawang album, ang ''[[Oops!... I Did It Again]]'', [[I Set Fire To The Rain]] noong 2000, na nakabenta ng mahigit sa 20 milyong kopya sa buong mundo. Ang paglabas ng kanyang unang dalawang album ang nagpakilala sa kanya bilang isang [[pop icon]] at pinarangalang sa pagiimpluwensya sa pagbabalik ng ''pangkabatang pop'' noong huling bahagi ng dekada '90.&lt;ref&gt;http://www.vh1.com/artist/az/spears_britney/bio.jhtml{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== Talambuhay ==
Si Britney Spears ay isang Amerikanang mang-aawit at tagapaglibang. Ipinanganak sa McComb, [[Mississippi]] at pinalaki sa Kentwood, [[Louisiana]]. Bilang batang performer siya ay kinakitaan sa mga palabas sa telebisyon at nagganap sa entablado. Siya ay lumagda ng kontrata sa Jive Records noong 1997 at naglabas ng kanyang debut album na pinamagatang &quot;[[Baby One More Time]]&quot; noong 1999. Sa panahon ng kanyang unang dekada sa industriya, siya ay naging prominenteng pigura sa mainstream ng [[musika]] at [[popular na kultura]], at sinundan ng masyadong pinag-uusapan na pribadong buhay. Ang kanyang unang dalawang album ay nagtatag sa kanya bilang isang pop icon at nagbasag ng sales records, samantala ung mga &quot;title tracks&quot; na &quot;… [[Baby One More Time]],&quot; &quot;[[Oops! I Did It Again]]&quot; at &quot;[[I Set Fire To The Rain]]&quot; ay naging internasyunal numero-unong ''hits''. Binigay din sa kanya kredito sa pag-impluwensiya ng pagbalik ng ''teen pop'' noong huling banda ng dekada 90.

Siya ay naglabas ng pangatlo niyang studio album na &quot;[[Britney]]&quot; at nagpalawak ng kanyang brand-nung gumanap siya bilang pangunahing bida sa pelikulang ''Crossroads.'' Nagpalagay ng malikhaing kontrol si Britney sa kanyang pang-apat na album &quot;In The Zone&quot; na pinalabas noong 2003, at nagbunga ng ''chart topping singles'' na &quot;[[Me Against The Music]]&quot;, &quot;[[Toxic]]&quot;, at &quot;[[Everytime]]&quot;. Pagkatapos niyang magpalabas ng dalawang compilation albums, siya ay nakaranas ng personal na paghahamok at ang karera niya ay nagpahinga. Ang kanyang pang-limang studio album na ''[[Blackout]]'', ay nilabas noong 2007 at sa kabila ng konting promosyon, ito’y nagbunga ng mga popular na kanta tulad ng &quot;[[Gimme More]]&quot; at &quot;[[Piece of Me]]&quot;. Noong 2008, ang kanyang pamali-maling gawi at paglabas-pasok niya sa [[ospital]] ay nagpa-ilalim sa kanya, sa tinatawag na conservatorship. Sa parehong taon, ang kanyang pang-anim na studio album na ''[[Circus]]'' ay nilabas kasama ng lead single na &quot;[[Womanizer]]&quot; - na naging ''chart-topping lead single'' sa buong mundo. Pagkaraan niyang simulan ang &quot;[[Circus Starring Britney Spears]]&quot;, siya ay nagpalabas ng kanyang pinakapopular na hits na ''The Singles Collection'', kung saan itinampok ang U.S. at Canadian numero-unong single na &quot;3&quot;. Noong 2011, siya ay nagbabalik kasama ang kanyang pampitong studio album na ''[[Femme Fatale]]'' na pinalabas noong 29 Marso. Kabilang sa kanyang bagong album ang lead single na &quot;[[Hold it Against Me]],&quot; na naging pang-apat niyang “number-one single” sa bansa niya. Ang album ay nag-debut sa “number one” ng “Billboard 200 chart.” Ito&quot;y nagpalagay kay Britney bilang kaisa-isang babaeng mang-aawit na magkaroon ng anim na numero-unong ''debut albums'', at magka-pitong mga album na nag-debut sa dalawang pinakamataas na ranggo.

Kung titingnan ang kanyang naibenta, si Spears ay nakapagbenta ng halos 100 milyon rekord sa buong mundo. Ayon sa Recording Industry Association of America, siya ang pang-walo na &quot;pinagkamabentang babaeng mang-aawit&quot; sa [[Estados Unidos]], kalakip ang 33 milyon na sertipikadong album. Si Spears ay kinikilala din na &quot;pinagkamabentang babaeng mang-aawit&quot; ng unang dekada ng ika-21 siglo, at pang-lima sa kalahatan. Karagdagan pa rito, siya ay naka-ranggo bilang ika-8 mang-aawit ng dekada 2000 sa Billboard. Noong Hunyo 2010, siya ay nakatala bilang pang-anim sa listahan ng Forbes na &quot;100 pinakamakapangyarihan at maimpluwensiyang mga sikat sa buong mundo.&quot;  Ayon din sa [[Forbes]], siya ang pangatlo sa pinaka-nababanggit na musikero sa [[internet]].

== Tingnan din ==

* [[Lista ng parangal at nominasyon ni Britney Spears]]

== Mga talasanggunian ==
{{reflist|2}}

== Mga panlabas link ==
{{Commons category|Britney Spears}}
{{wikiquote}}
* [http://www.britneyspears.com Opisyal na website]
* [http://www.britney.com/ Jive's Britney Spears website]
* {{imdb name|0005453|Britney Spears}}

{{Britney Spears}}

{{BD|1981||Spears, Britney}}

[[Kategorya:Mga kompositor mula sa Estados Unidos]]
[[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Estados Unidos]]
[[Kategorya:Mga artista mula sa Estados Unidos]]</text>
      <sha1>9nbts09tuhrelmoay0w5iyewb07euz4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tagagamit:Kimerald's</title>
    <ns>2</ns>
    <id>18874</id>
    <revision>
      <id>1962207</id>
      <parentid>70679</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:47:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kimerald's</username>
        <id>2390</id>
      </contributor>
      <comment>a</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1" xml:space="preserve">l</text>
      <sha1>0wn6gm58khm8w28qidjjrmsmouhgw93</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962208</id>
      <parentid>1962207</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:47:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kimerald's</username>
        <id>2390</id>
      </contributor>
      <comment>q</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aklat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19447</id>
    <revision>
      <id>1962059</id>
      <parentid>1961798</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T12:29:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>/* Sa Pilipinas */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66324" xml:space="preserve">[[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.|alt=Mga aklat.]]

'''Aklát''' o '''libró''' ang tawag sa katipunan ng mga [[Paglilimbag|nilimbag]] na akda.&lt;ref name=&quot;McFarland2017&quot;&gt;{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}&lt;/ref&gt; Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog.

''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. ''Lomo'' naman ang tawag sa likurang bahagi o pinakatadyang ng isang aklat na hindi pa nabibigkis.&lt;ref name=JETE&gt;{{cite-JETE|Lomo}}&lt;/ref&gt; Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=19 Nobyembre 1964|access-date=11 Hulyo 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html}}&lt;/ref&gt; Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].&lt;ref&gt;{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=5 Agosto 2010|access-date=11 Hulyo 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}&lt;/ref&gt;

== Etimolohiya ==

Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.&lt;ref name=&quot;tagala&quot;&gt;{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=21 Hulyo 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}&lt;/ref&gt;

Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.&lt;ref name=&quot;tgllang&quot;&gt;{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=21 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt; Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).&lt;ref name=&quot;tgllang&quot;/&gt;

== Kasaysayan ==

=== Sinaunang panahon ===

[[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).|alt=Kuniporme (cuneiform sa Ingles) sa bansang Turkiye, noong panahon ni Xerxes I.]]

May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang [[pagsusulat]] noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].&lt;ref&gt;{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=28 Abril 2011|access-date=21 Hulyo 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}&lt;/ref&gt; Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}).

Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]].&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt; Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;&gt;{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=26 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt; Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]].&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

[[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit noong ika-19 na siglo na nagpapakita sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]]. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.|alt=Pagguhit sa Dakilang Aklatan ng Alexandria.]]

Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan.

Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang {{CE|ika-4 na siglo|link=y}}, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong {{CE|ika-6 na siglo|link=y}}, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Tinatayang tumagal ang paggamit sa mga ito hanggang noong {{CE|ika-8 siglo|link=y}}.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

=== Gitnang Panahon sa Silangang Asya ===

Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong {{BCE|ikalawang milenyo|link=y}}.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong {{CE|ikalawang siglo|link=y}}.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}&lt;/ref&gt; Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang {{CE|751|link=y}}, sa rehiyon ng [[Samarkand]].&lt;ref&gt;{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&amp;pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}&lt;/ref&gt; Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.&lt;ref&gt;{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422
}}&lt;/ref&gt; Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.&lt;ref&gt;{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}&lt;/ref&gt;

[[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.|alt=Diamond Sutra, nakasulat sa wikang Tsino.]]

Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag na silograpiya]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong {{CE|700|link=y}}. Noong {{CE|764|link=y}}, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}&lt;ref name=Schopen&gt;{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1
}}&lt;/ref&gt; inilimbag noong {{CE|868|link=y}}, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=15 Hulyo 2022|date=11 Mayo 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}&lt;/ref&gt;

Tinatayang noong {{CE|971|link=y}}, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.&lt;ref name=&quot;lithub&quot;&gt;{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=19 Hunyo 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=19 Hulyo 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Uri}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga [[wikang Tsino]] ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087.&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;&gt;{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=19 Hulyo 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Uri|lang=en|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt;

Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]:  詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt; na may mahigit 50 bolyum.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng [[limbagan|limbagang]] gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt;

[[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na uri]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.|alt=Nagagalaw na uri (movable type sa Ingles) na ginamit para malimbag ang Jikji sa Timog Korea.]]

[[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na uri. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].|alt=Jikji, isang lang aklat mula sa Timog Korea.]]

Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na uri]] ({{lang-en|movable type}}).&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt;

Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang limbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]:

{{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng [[paglilimbag]] sa pagitan ng [[Asya]] at ng [[Kanluraning Mundo|Kanluran]], may matinding opurtunidad para gumanap ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito ang [[Uyghur|mga Uyghur]], na parehong gumagamit ng paglilimbag na silograpiya at sa nagagalaw na uri.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt;|author=Tsien Tsuen-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}}

=== Gitnang Panahon sa Europa ===

[[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng &quot;pinaliwanag na manuskrito&quot; (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos.|alt=Halimbawa ng isang aklat na may &quot;pinaliwanag na manuskrito&quot;.]]

Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Tinatayang nagsimula ito noong bandang {{CE|600|link=y}}.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;&gt;{{cite web|last=Burnell|first=Cerrie|date=21 Setyembre 2021|orig-date=3 Disyembre 2019|title=A little history of reading: How the first books came to be|trans-title=Isang maliit na kasaysayan ng pagbabasa: Paano nagsimula ang mga unang aklat|lang=en|website=BookTrust|url=https://www.booktrust.org.uk/news-and-features/features/2019/december/a-little-history-of-reading-how-the-first-books-came-to-be/|access-date=27 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

=== Johannes Gutenberg ===

[[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.|alt=Ang Bibliyang Gutenberg.]]

Noong bandang dekada 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang mekanikal na [[limbagan]]. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Kilala ngayon bilang ang limbagang Gutenberg ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa [[impormasyon]] at [[paglilimbag]] — ang &quot;rebolusyong Gutenberg&quot;.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Nilimbag ni Gutenberg ang isang [[Bibliya|Bibliyang]] nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.&lt;ref name=&quot;brit&quot;&gt;{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=21 Hulyo 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=27 Abril 2022|orig-date=5 Pebrero 2000}}&lt;/ref&gt; Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.&lt;ref name=&quot;brit&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa.

=== Ika-16 hanggang ika-19 na siglo ===

Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa limbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang limbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Ang mabilis na paglimbag sa mga aklat ang nagbigay-daan upang pagkakitaan ito ng mga may-akda at mga manlilimbag, na nagbigay-daan naman upang lumutang ang konsepto ng [[karapatang-sipi]] sa mga may-akda. Ang [[Estatutong Anna]], ginawang batas noong 1710 sa [[Inglatera]], ang tinuturing na ang unang batas tungkol sa karapatang-sipi. Kinopya ito ng mga mambabatas ng [[Estados Unidos]] matapos nilang lumaya sa [[Gran Britanya]].&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Kasabay ng paglago ng industriya ang mga inobasyon na nagawa nito sa aklat. Noong 1500s, ginawa ng Italyanong si [[Aldus Manutious]] ang mga ''pocketbook''. Lumabas naman ang mga unang pabalat sa aklat noong 1832.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

Ang patuloy na pagmura ng produksiyon sa mga aklat ang naging dahilan upang dumami ang mga nagbabasa. Sa Estados Unidos at Gran Britanya unang nagsulputan ang mga samahan ng mga nagbabasa.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt; Sa siglo ring ito nagkaroon ng mga pabalat na matigas (''[[hardcover]]'') at papel (''[[paperback]]'').&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

==== Sa Pilipinas ====

[[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.|alt=Doctrina Christiana.]]

Ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' ('Doktrinang Kristiyano') ang itinuturing na pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. May tatlong bersyon ito, na nalimbag sa pagitan ng 1590 hanggang 1593. Ang una, pinamagatang ''Bian Zhengjiao Zhenchuan Shilu'',{{efn|{{lang-zh|辯正教真傳實錄}}; 'Ang Testimonya ng Tunay na Relihiyon')}} ay isinulat ng prayleng si Juan Cobo at nilimbag sa pamamagitan ng [[silograpiya]] at nakasulat sa [[wikang Tsino]].&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;&gt;{{cite web|url=https://biblioasia.nlb.gov.sg/vol-17/issue-2/jul-sep-2021/early-printing|title=Early Printing in the Philippines|trans-title=Maagang Paglilimbag sa Pilipinas|lang=en|date=7 Hulyo 2021|website=BiblioAsia|last=Lee|first=Gracie}}&lt;/ref&gt; Nadiskubre lang ito noong 1952 sa [[Madrid]], at pinaniniwalaang na ngayon ng mga eksperto na hindi ito napetsahan dahil di pa ito lisensiyado. Ito ang sinasabing aklat na tinukoy ni [[Gobernador-Heneral]] [[Perez Dasmariñas]] sa kanyang sulat noong 1593 sa hari ng Espanya na si [[Felipe II]]. Dito, nilahad niya na kailangan niyang makakuha ng lisensya para ilimbag ang dalawang ''Doktrina'' para sa pagpapakalat ng Kristiyanismo sa lugar.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt; Nagresulta ito sa sikat na bersyon ng ''Doctrina'' na nakasulat sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tagalog|Tagalog]] (sa parehong [[alpabetong Romano]] at [[Baybayin]]), na pinamagatang ''Doctrina Christiana en lengua espanola y tagala'' ('Doktrinang Kristiyano sa wikang Espanyol at Tagalog'). Nagkaroon rin ito ng bersyon sa wikang Tsino para sa [[Tsinong Pilipino|komunidad ng mga Tsino]] sa lugar, na pinamagatan namang ''Doctrina Christiana en letra y lengua China'' ('Doktrinang Kristiyano sa sulat at wikang Tsino'). Nilimbag ng Tsinong manlilimbag na si Keng Yong, pinaniniwalaan ng mga mananalaysay na siya at ang sikat na manlilimbag na si Juan de Vera ay iisang tao lang dahil sa gawain noon ng mga prayle sa Pilipinas na gawing Kristiyano ang mga Tsino noon at bigyan sila ng isang Kristiyanong pangalan.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;&gt;{{cite web|title=Books and Bookmaking in the Philippines|trans-title=Mga Aklat at Paggawa sa mga Aklat sa Pilipinas|lang=en|last=Vallejo|first=Rosa M.|website=[[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]]|url=https://ncca.gov.ph/about-ncca-3/subcommissions/subcommission-on-cultural-heritagesch/libraries-and-information-services/books-and-bookmaking-in-the-philippines/|access-date=26 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Si Juan de Vera ang kinikilalang naglimbag rin sa ilang mga pinakaunang aklat sa Pilipinas. Noong 1604, nilimbag niya ang ''Ordinationes Generales Provintiae Sanctissimi Rosarii Philippinarum'' ('Mga Pangkalahatang Ordinansa ng mga Ordinansa sa Pilipinas ng Lalawigan ng Banal na Rosaryo sa Pilipinas'), na nakasulat sa [[wikang Latin]]. Ito ang itinuturing na ang pinakamatandang aklat na nalimbag gamit ang nagagalaw na uri, na nananatili hanggang ngayon.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Bukod dito, nilimbag din ni De Vera noong 1602 sa [[Binondo]] ang aklat na ''Libro de Nuestra Señora del Rosario en lengua y letra de Filipinas'' ('Aklat ng Mahal na Ina ng Rosaryo sa wika at sulat ng Pilipinas') ni Padre Francisco Blancas de San Jose. Gayunpaman, nawala na ito sa kasaysayan, at pinagdududahan ng mga iskolar kung ginawa ba ito sa nagagalaw na uri o sa pamamagitan ng silograpiya.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt; Si De Vera rin ang naglimbag sa aklat na ''Libro de los Cuatro Postrimerias del Hombre'' ('Aklat ng Apat na Kahahantungan ng Tao'), na sinulat rin  ni Padre De San Jose noong 1604.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt; Pinaniniwalaan na tinuloy ng kapatid ni Juan, si Pedro de Vera, ang paglilimbag nang namatay ito.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Ilan sa mga nilimbag niya ang ''Memorial de la Vida Christiana en Lengua China'',{{efn|'Memoryal sa Buhay ng Kristiyano sa wikang Tsino'; {{lang-zh|新刊僚氏正教便览}}, literal na 'Ang Bagong Lathalain ng Simbahan'}} na sinulat ni Padre Domingo de Nieva. Dito, ginamit ni Pedro De Vera ang isang kombinasyon ng mga paraan ng mga Tsino at ng mga Europeo.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Sa ganitong paraan niya rin nilimbag ang ''Simbolo de la Fe, en Lengua y Letra China''.{{efn|'Mga Simbolo ng Fe, sa wika at sulat Tsino'; {{lang-zh|新刊格物窮理錄}}, literal na 'Ang Bagong Dyornal sa Kahirapang Materyal'}}&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang [[diksyonaryo]] ng wikang Tagalog.&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Ocampo2014&quot;/&gt; May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860.&lt;ref name=&quot;Ocampo2014&quot;&gt;{{cite web|last=Ocampo|first=Ambeth R.|author-link=Ambeth Ocampo|url=https://opinion.inquirer.net/77034/vocabulario-de-la-lengua-tagala|publisher=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]|date=1 Agosto 2014|lang=en|title='Vocabulario de la Lengua Tagala'|access-date=24 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Ang mga unang aklat sa Pilipinas ay puro mga [[doktrina]] ng Simbahan at diksyonaryo. Mga Tsino rin ang unang mga manlilimbag sa Pilipinas. Gayunpaman, ang Pilipinong si [[Tomas Pinpin]] ang sinasabing unang Pilipinong manlilimbag.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Taga-[[Abucay]] sa [[Bataan]], kilala rin siya bilang ang unang Pilipinong may-akda, dahil sa pag-akda niya sa ''Librong Pagaaralan nang mga Tagalog nang Uicang Castila'' (moderno: 'Aklat ng wikang Espanyol na Pag-aaralan ng mga Tagalog') noong 1610. Nilimbag niya rin sa parehong taon ang ''Arte y Reglas de la Lengua Tagala'' ('Sining at Tuntunin ng wikang Tagalog') ni Padre De Jose, at noong 1613 naman, nilimbag niya ang ''Vocabulario de la Lengua Tagala'' sa tulong ni Domingo Loag, isang Pilipinong manlilimbag.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Bukod sa Laguna at Bataan, naglimbag rin siya sa [[Binondo]], at nakagawa siya ng di bababa sa isang dosenang akda mula 1609 hanggang 1639.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt;

Tinatayang nasa 100 aklat ang nailimbag sa Pilipinas mula 1563 hanggang 1640.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Ayon sa [[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]] (NCCA), tinatayang nasa 6000 akda naman ang nailimbag sa bansa mula 1593 hanggang 1900.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt;

=== Modernong panahon ===

Mataas na ang [[literasiya]] sa mga mauunlad na bansa sa Europa gayundin sa Estados Unidos pagpasok ng ika-20 siglo, kaya naman lalo pang dumami ang paggawa sa mga aklat sa panahong ito. Ang mga inobasyon sa paglilimbag ang nagpamura sa presyo ng mga aklat. Sa siglo ring ito umusbong ang mga aklat na pang-edukasyon at pampaaralan, gayundin ang mga aklat na tungkol sa isang partikular na paksa o larangan.&lt;ref name=&quot;britBook&quot;&gt;{{cite web|website=[[Britannica]]|title=book publishing|trans-title=paglilimbag sa mga aklat|lang=en|access-date=28 Hulyo 2022|url=https://www.britannica.com/topic/publishing/Book-publishing}}&lt;/ref&gt;

Ang paglaki ng industriya ay pansamantalang pinabagal nang sumiklab ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] sa [[Europa]]. Sinundan ito ng [[Dakilang Depresyon]] noong dekada 1920s hanggang 1930s, na lalo pang nagpabagal sa industriya. Gayunpaman, gumawa ng mga paraan ang mga palimbagan para manatiling buhay sa panahong ito, kabilang na ang pagbibigay ng diskwento at paglimbag sa mas marami at mas murang mga ''[[paperback]]''. Parehas ding bumagal ang industriya sa [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], dahil sa kakulangan sa mga papel.&lt;ref name=&quot;britBook&quot;/&gt;

Pagkatapos ng digmaan, mabilis ding nakabawi ang industriya, partikular na ang industriya ng aklat sa [[Alemanya]], kung saan halos nawala ang buong industriya nito matapos itong makatanggap ng matinding pinsala mula sa nagdaang digmaan.&lt;ref name=&quot;britBook&quot;/&gt;

Patuloy ang paglago ng mga aklat sa sumunod na kalahati ng ika-20 siglo, kahit na sa pagpasok ng [[telebisyon]] at iba pang mga uri ng [[libangan]]. Gayunpaman, ang pagpasok ng mga [[kompyuter]] at kalaunan ang [[internet]] noong huling dekada ng siglo ang nagbigay-daan upang bumagal ang paglagong ito. Ang pag-usbong ng mga ''[[ebook]]'' at ''[[audiobook]]'' sa ika-21 siglo, at ang unti-unting [[digitalisasyon|pagsasa-digital]] ng mga aklat ang nagpapabago sa tanawin ng mga aklat sa kasalukuyan.&lt;ref name=&quot;bbcFuture&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/future/article/20160124-are-paper-books-really-disappearing|last=Nuwer|first=Rachel|date=25 Enero 2016|access-date=28 Hulyo 2022|title=Are paper books really disappearing?|trans-title=Mawawala na nga ba talaga ang mga aklat na papel?|lang=en|website=[[BBC]]}}&lt;/ref&gt;

== Uri ==

=== Ayon sa nilalaman ===

[[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng mga aklat.|alt=Mga binebentang nobela.]]

Madalas hinahati ng mga aklatan ang mga aklat nila sa dalawa: [[piksyon]] at [[di-piksyon]]. Hinahati ang mga ito sa kani-kanilang mga [[dyanrang pampanitikan|dyanra]], tulad ng [[komedya]] at [[horror]] sa piksyon.

==== Piksyon ====

{{main|Piksyon}}

[[File:Fiction books.jpg|thumb|upright|Mga aklat na piksyon sa isang aklatan.|alt=Mga aklat na piksyon sa isang aklatan.]]

[[Piksyon]] ang tawag sa kahit anong produkto ng [[imahinasyon]]. Kathang-isip ang nilalaman ng mga aklat na piksyon. Bagamat gawa-gawa ito, posible ibase ng may-akda ang kuwento niya sa isang tunay na pangyayari. Posible ring tunay ang mga lugar o maging mga karakter.&lt;ref name=&quot;bookriot&quot;&gt;{{cite web|title=The Difference Between Fiction and Nonfiction|trans-title=Ang Pagkakaiba ng Piksyon at Di-piksyon|lang=en|website=BookRiot|last=Grant|first=Matt|year=2020|access-date=28 Hulyo 2022|url=https://bookriot.com/difference-between-fiction-and-nonfiction/}}&lt;/ref&gt;

Maraming [[dyanrang pampanitikan|dyanra]] ang piksyon. Nahahati ito kalimitan sa anim:&lt;ref name=&quot;iowaResearch&quot;&gt;{{cite web|last=Donohue|first=Tracy|title=Types of Fiction| trans-title=Mga Uri ng Piksyon|lang=en|website=Iowa Reading Research Center|date=11 Mayo 2016|access-date=1 Agosto 2022|url=https://iowareadingresearch.org/blog/types-of-fiction}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Historikal na piksyon|Historikal]]''' – mga kuwentong nakabase sa mga pangyayari sa kasaysayan. Nakahalo ang mga tunay na pangyayari sa mga kathang-isip na ginawa ng may-akda para sa kuwento. Posibleng may karakter ito na totoong nabuhay noon. [[Historikal na pantasya]] at [[alternatibong kasaysayan]] ang ilan sa mga dyanrang nasa ilalim nito. Ang ''[[All the Light We Cannot See]]'' (2014) ni [[Anthony Doerr]] at ''[[The Nightingale]]'' (2015) ni [[Kristin Hannah]] ang ilan sa mga sikat na modernong halimbawa nito.&lt;ref name=&quot;tarasoninhisfic&quot;&gt;{{cite web|author=tarasonin|date=12 Hulyo 2019|access-date=1 Agosto 2022|title=The 50 Best Historical Fiction Books of All Time|trans-title=Ang 50 Pinakamagagandang Aklat na Historikal na Piksyon sa Lahat ng Panahon|lang=en|website=Barnes and Noble|url=https://www.barnesandnoble.com/blog/50-best-works-revisionist-history-speculative-history-historical-fiction/}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Makatotohanang panitikan|Makatotohanan]]''' – mga kuwentong makatotohanan at posibleng mangyari sa [[realidad|tunay na buhay]]. Posible itong mangyari sa isang lugar sa tunay na mundo tulad halimbawa ng [[paaralan]], at magkaroon ng mga problemang nagaganap sa tunay na buhay tulad ng [[rasismo]]. Kumpara sa historikal na piksyon, nagaganap ito sa kasalukuyan (ng panahong isinulat ang kuwentong yon).&lt;ref name=&quot;bookriotReal&quot;&gt;&lt;/ref&gt; Gayunpaman, hindi ito base sa [[kasaysayan]] o [[agham]].&lt;ref name=&quot;iowaResearch&quot;/&gt; Ilan sa mga halimbawa nito ang ''[[Anne of Green Gables]]'' (1908) ni [[Lucy Maud Montgomery]] at ''[[The Outsiders]]'' (1967) ni [[S.E. Hinton]].&lt;ref name=&quot;bookriotReal&quot;/&gt;

* '''[[Misteryo]]''' – mga kuwentong sumesentro sa isang misteryosong pangyayari tulad ng isang di maresolbang krimen. May mga ''clue'' na binibigay ang may-akda na madalas nakatago at nakakalat sa kuwento, pero tipikal na lalabas lang ang sagot sa misteryo sa dulo ng kuwento. [[Thriller]], [[horror]], at [[krimen (panitikan)|krimen]] ang ilan sa mga dyanrang nasa ilalim nito. Ang kuwento ni [[Sherlock Holmes]] na isinulat ni [[Arthur Conan Doyle]] at ang mga gawa ni [[Agatha Christie]] tulad ng ''[[And There Were None]]'' (1939) ang ilan sa mga sikat na halimbawa ng dyanrang ito.

* '''[[Nobelang nakaguhit|Nakaguhit]]''' – mga kuwentong kinukwento gamit ang sining at teksto imbes na nakasulat. Tipikal na mahahaba ang mga ito, at nagkakaroon ng maraming bolyum. [[Komiks]] at [[manga]] ang ilan sa mga pinakasikat na halimbawa nito. Ilan sa mga halimbawa nito ang ''[[Maus (nobelang nakaguhit)|Maus]]'' (1980–1991) ni [[Art Spiegelman]], ''[[A Contract with God]]'' (1978) ni [[Will Eisner]], ''[[Akira]]'' (1982–1990) ni [[Katsuhiro Otomo]], at ''[[One Piece]]'' (1997–kasalukuyan) ni [[Eiichiro Oda]].&lt;ref name=&quot;npr&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.npr.org/2017/07/12/533862948/lets-get-graphic-100-favorite-comics-and-graphic-novels|last1=Weldon|last2=Mayer|first1=Glen|first2=Petra|title=Let's Get Graphic: 100 Favorite Comics And Graphic Novels|trans-title=Maging Grapiko Tayo: 100 Paboritong Komiks At Nobelang Nakaguhit|lang=en|date=12 Hulyo 2017|access-date=1 Agosto 2022|website=[[NPR]]}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Pantasya]]''' – mga kuwentong di nakabase sa lohika at agham ng tunay na mundo.&lt;ref name=&quot;masterclass&quot;/&gt; Madalas may [[mahika]] sa mga ito, at nagtatampo ng mga bagay na imposibleng mangyari sa tunay na buhay, tulad ng pagkakaroon ng [[supernatural]] na kapangyarihan ng tao. Ilan sa mga tradisyonal na dyanrang nasa ilalim nito ang [[mataas na pantasya]] at [[realismong mahikal]]. Depende sa pagpapakahulugan, tipikal din na ginugrupo sa pantasya ang mga [[science fiction|piksyong maagham]] dahil sa parehong pagtalakay ng dalawa sa konsepto ng &quot;paano kaya?&quot; ({{lang-en|what if?}}).&lt;ref name=&quot;npr2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.npr.org/2021/08/18/1027159166/best-books-science-fiction-fantasy-past-decade|last=Mayer|first=Petra|website=[[NPR]]|date=18 Agosto 2021|access-date=2 Agosto 2022|title=We asked, you answered: Your 50 favorite sci-fi and fantasy books of the past decade|trans-title=Nagtanong kami, sumagot kayo: Ang inyong 50 paboritong aklat na sci-fi at pantasya ng nagdaang dekada|lang=en}}&lt;/ref&gt; Ilan sa mga halimbawa ng dyanrang ito ang ''[[The Lord of the Rings]]'' (1954–1955) ni [[J.R.R. Tolkien]], ''[[One Hundred Years of Solitude]]'' (1967) ni [[Gabriel García Márquez]], ''[[Frankenstein]]'' (1818) ni [[Mary Shelley]], at ''[[Foundation (nobela ni Asimov)|Foundation]]'' (1951) ni [[Isaac Asimov]].&lt;ref name=&quot;masterclass&quot;&gt;{{cite web|title=What Is the Fantasy Genre? History of Fantasy and Subgenres and Types of Fantasy in Literature|trans-title=Ano ang Dyanrang Pantasya? Kasaysayan ng Pantasya at mga Subdyanra at Uri ng Pantasya sa Panitikan|lang=en|date=2 Oktubre 2021|access-date=2 Agosto 2022|website=Masterclass|url=https://www.masterclass.com/articles/what-is-the-fantasy-genre-history-of-fantasy-and-subgenres-and-types-of-fantasy-in-literature}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;wired&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.wired.co.uk/article/best-sci-fi-books|title=29 of the Best Science Fiction Books Everyone Should Read|trans-title=29 sa mga Pinakamagagandang Aklat na Piksyong Maagham na Dapat Basahin ng Lahat|lang=en|website=[[Wired]]|date=22 Nobyembre 2021|access-date=2 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Kuwentong tradisyonal|Tradisyonal]]''' – mga kuwentong pinagpasa-pasahan ng iba't-ibang henerasyon, kagaya ng mga [[pabula]], [[kuwentong-bayan]], [[alamat]], at [[epiko]].&lt;ref name=&quot;iowaResearch&quot;/&gt; Ilan sa mga halimbawa nito ang ''[[Ang Pagong at ang Matsing]]'' at  ''[[Biag ni Lam-ang]]'', gayundin ang mga kuwento ng [[magkapatid na Grimm]] tulad ng ''[[Hansel and Gretel|Si Hansel at Si Gretel]]'' at ''[[Cinderella]]''.

==== Di-piksyon ====

{{main|Di-piksyon}}

[[File:Junior nonfiction on the shelves (3709719083).jpg|thumb|upright|Mga aklat na di-piksyon sa isang aklatan.|alt=Mga aklat na di-piksyon sa isang aklatan.]]

[[Di-piksyon]] ang tawag sa mga aklat na naglalaman ng mga tunay na pangyayari o impormasyon. Halimbawa nito ang mga [[anekdota]], [[ensiklopedya]], at [[talambuhay]]. Bagamat tunay ang nilalaman ng mga aklat na ito, posible rin silang gumamit ng istraktura at paraan ng pagkukuwentong tulad ng mga piksyon, tulad ng aklat na ''[[In Cold Blood]]'' (1966) ni [[Truman Capote]].&lt;ref name=&quot;bookriot&quot;/&gt;

May limang pangunahing uri ang di-piksyon:&lt;ref name=&quot;aasl&quot;&gt;{{cite web|url=https://knowledgequest.aasl.org/5-kinds-of-nonfiction/|last=Bober|first=Tom|date=15 Nobyembre 2019|access-date=2 Agosto 2022|website=American Association of School Libraries|title=5 Kinds of Nonfiction|trans-title=5 Uri ng Di-piksyon|lang=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;stewart&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.melissa-stewart.com/img2018/pdfs/5_Kinds_of_Nonfiction_SLJ_May_2018.pdf|format=PDF|last=Stewart|first=Melissa|title=5 Kinds of Nonfiction|date=May 2018|trans-title=5 Uri ng Di-piksyon|lang=en|access-date=2 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

* '''Tradisyonal''' – mga di-piksyon na nagbibigay ng impormasyon sa mambabasa. Ilan sa mga halimbawa nito ang [[ensiklopedya]], [[diksyonaryo]], [[tesawro]], at [[almanac]].

* '''Nagagalugad''' – tulad ng mga tradisyonal na di-piksyon, nagbibigay din ito ng impormasyon. Gayunpaman, mas nagpopokus ito sa isang partikular na paksa, at kalimitang maiksi at para sa mga batang mambabasa.

* '''[[Malikhaing di-piksyon|Naratibo]]''' – mga di-piksyon na gumagamit ng mga estilo at paraan ng pagkukuwentong tulad ng mga piksyon. Bagamat matagal na itong ginagamit ng ilang mga manunulat, sumikat lang ang estilong ito noong pagpasok ng ika-21 siglo, kaya naman maraming mga [[talambuhay]] at mga aklat sa [[kasaysayan]] na nilimbag sa kasalukuyan ang kabilang sa dyanrang ito.

* '''Ekspositoryo''' – mga di-piksyon na nagpopokus lang sa isang ispesipikong paksa. Madalas pambata, kalimitang [[agham]] at [[matematika]] ang pokus nito, at nagtatampok ng malikhaing sining upang mapukaw ang interes ng mambabasa.

* '''Aktibo''' – mga di-piksyon na nagtuturo at naggagabay sa mambabasa ng isang kasanayan. Ilan sa mga halimbawa nito ang [[aklat-panluto]] at [[field guide]].

=== Ayon sa pormat ===

Hinahati din ang mga aklat base sa pormat nito — kung paano ito nilimbag. Sa mahabang panahon, may dalawang pormat lang ang meron: ang ''[[hardcover]]'' at ''[[paperback]]'', pero sa pagpasok ng ika-21 siglo, nagkaroon din ng mga aklat na nililimbag nang digital (mga [[ebook]]) at nang tunog (mga [[audiobook]]).

==== Hardcover ====

{{main|Hardcover}}

[[Hardcover]] (literal na 'matigas na pabalat') ang tawag sa mga aklat na may pabalat na gawa sa isang matigas na materyales. Sa modernong panahon, kalimitang cardboard ang materyales na ito. Nagmula ito sa mga [[kodeks]] na may pabalat na gawa sa kahoy.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;&gt;{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-4-major-book-formats/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=Book Formats|trans-chapter=Mga Pormat ng Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=3 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; Para maprotektahan ang pabalat nito, kalimitang nilalagyan ang mga ito ng ''dust jacket''.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;&gt;{{cite web|last=Hill|first=Nicole|year=2020|title=The Different Types of Book Formats Explained|trans-title=Mga Iba't-ibang Uri ng Pormat ng Aklat Pinaliwanag|lang=en|website=BookRiot|access-date=4 Agosto 2022|url=https://bookriot.com/different-types-of-book-formats/amp/}}&lt;/ref&gt;

Madalas na nililimbag muna ang isang aklat sa pormat na hardcover bago ang iba pang mga pormat. Madalas ding ito ang pormat na makikita sa mga [[aklatan]], lalo sa mga sikat na aklat.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

Matitibay ang mga hardcover. Dahil dito, naging dominanteng pormat ito ng mga aklat sa mahabang panahon. Gayunpaman, mahal ang paglimbag sa ganitong paraan, kaya naman madalas na limitado lang ito sa mga aklat na inaasahang papatok o sisikat ng mga palimbagan sa modernong panahon. Unti-unti itong naungusan ng mga paperback simula noong dekada 1930s, at kalauna'y naungusan nang tuluyan noong dekada 1960s.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt; Gayunpaman, nananatiling mabenta ang mga hardcover dahil sa tibay nito at sa patuloy na pagtangkilik ng mga tao, bukod sa iba pang mga dahilan.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

==== Paperback ====

{{main|Paperback}}

[[Paperback]] (literal na 'papel na likod') ang tawag sa mga aklat na may pabalat na gawa sa malambot na materyales.  Tinatangkilik ang mga ito dahil sa pagiging mura nito kumpara sa mas dominanteng hardcover.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt; Partikular na sumikat ito noong kasagsagan ng [[Dakilang Depresyon]] at sa [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], sa tinatawag na 'Rebolusyon ng Paperback'.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

May mga mura na'ng paperback bago pa man pumasok ang ika-20 siglo. Ang [[chapbook]] sa Europa ang isang maagang halimbawa nito. Samantala, sumikat naman noong ika-19 na siglo ang mga [[dime novel]] sa Estados Unidos at [[dime dreadful]] sa [[Gran Britanya]].&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

May dalawang klase ng paperback: '''pangmasa''' ({{lang-en|mass market}}) at '''pampalitan''' ({{lang-en|trade}}). Tipikal na mas maayos at mas mataas ang kalidad ang mga paperback na pampalitan kumpara sa mga bersyon nitong pangmasa.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt; Nililimbag madalas ang mga [[di-piksyon]], [[memoir]], at [[tula]] sa paperback na pampalitan, habang madalas namang nililimbag ang mga [[piksyon]] sa pangmasang paperback.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

Tinatayang noong dekada 1960s naungusan ng mga paperback ang mga hardcover pagdating sa benta. Ayon sa [[Kapisanan ng mga Amerikanong Manlilimbag]] (AAP), tinatayang nasa 56% sa mga aklat na nabenta noong 2009 ang paperback (parehong pangmasa at pampalitan), kumpara sa 35% ng mga hardcover.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

==== Ebook ====

{{main|Ebook}}

[[File:Reading on the bus train or transit.jpg|thumb|200px|Isang [[ebook]] na binabasa gamit ang isang [[e-reader]].|alt=Ebook na nasa e-reader.]]

[[Ebook]] ang tawag sa mga aklat na nalimbag sa paraang digital. Depende sa mga kahulugan, maaari rin itong tumukoy sa digital na bersyon ng isang pisikal na aklat. Dahil dito, kilala rin ito sa tawag na ''electronic book'' ('elektronikong aklat') at ''digital book'' ('aklat na digital').&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

Binabasa ang mga ebook gamit ang isang [[smartphone]], [[kompyuter]], o di kaya'y isang [[e-reader]]. Kumpara sa mga pisikal na aklat, mas mura kalimitan ang paglimbag sa mga ebook. Dahil sa pagiging digital nito, hindi ito nawawala sa merkado, at madaling mada-download at mababasa agad ito ng mga mambabasa.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

Ang mga unang ebook ay puro mga aklat na nasa [[pampublikong domain]]. Pag-usbong ng [[internet]] sa ika-21 siglo, nagsimulang maglimbag din ang mga palimbagan ng mga ebook bukod sa mga pisikal na aklat. Nagsulputan din ang mga online na tindahan ng aklat, katulad ng [[Amazon]] at [[Play Books]] ng [[Google]]. Bagamat maliit na porsyento lang ng mga aklat na nabebenta kada taon ang ebook sa ngayon, unti-unti itong tumataas, at inaasahan tataas pa ito lalo. Gayunpaman, malaking problema sa industriya ang [[Pamimirata online|pamimirata]] sa mga ebook.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

==== Audiobook ====

{{main|Audiobook}}

[[Audiobook]] ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. Isa itong recording ng boses ng isang ''narrator'', na papakinggan naman ng tagapakinig. Nagsimula noong dekada 1930s sa [[Estados Unidos]] bilang isang kagamitan sa edukasyon, naging isang pormal na pormat ito ng mga aklat pagpasok ng ika-21 siglo sa tulong ng [[internet]].&lt;ref name=&quot;lifewire&quot;&gt;{{cite web|last=Harris|first=Mark|date=28 Abril 2020|title=What Are Audiobooks?|trans-title=Ano ang mga Audiobook?|lang=en|url=https://www.lifewire.com/what-are-audiobooks-2438535|access-date=4 Agosto 2022|website=Lifewire}}&lt;/ref&gt;

Kilala ito dati sa tawag na ''talking book'' (literal na 'nagsasalitang aklat'). Orihinal itong rinerekord sa mga [[cassette]] o [[vinyl]]. Sa kasalukuyan, naka-digital na ang halos lahat ng mga audiobook, na mapapakinggan naman sa isang [[smartphone]], [[kompyuter]], o [[entertainment system]]. Binebenta ang mga ito sa mga online na tindahan ng musika, tulad ng [[Spotify]], o di kaya'y sa isang dedikadong tindahan para sa mga audiobook tulad ng [[Audible]].&lt;ref name=&quot;lifewire&quot;/&gt;

=== Ayon sa sukat ===

{{main|Sukat ng aklat}}

Nakadepende ang sukat ng isang aklat base sa papel nito. Galing ang mga pangalan ng sukat sa dami ng tiklop na kailangang gawin para makagawa ng isang pahina. Halimbawa, ang tiniklop ang orihinal na papel nang apat na beses sa sukat na 'quarto'.&lt;ref name=&quot;abeBooks&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.abebooks.com/books/rarebooks/collecting-guide/understanding-rare-books/guide-book-formats.shtml|website=Abe Books|title=Guide to book formats|trans-title=Gabay sa mga pormat ng aklat|lang=en|date=3 Hunyo 2021|access-date=6 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

Ipinapakita ng talahanayan sa baba ang iba't-ibang sukat ng mga aklat na ginagamit sa industriya.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Mga sukat ng aklat&lt;ref name=&quot;abeBooks&quot;/&gt;
|-
! Pangalan !! Sukat
|-
| miniature || {{nowrap|&gt;{{convert|2|x|1.5|in|cm|2|abbr=on|}}}}
|-
| sexagesimo-quarto (64mo) || {{nowrap|{{convert|2|x|3|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| quadragesimo-octavo (48mo) || {{nowrap|{{convert|2.5|x|4|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| tricesimo-secondo (32mo) || {{nowrap|{{convert|3.5|x|5.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| octodecimo (18mo) || {{nowrap|{{convert|4|x|6.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| sextodecimo (16mo) || {{nowrap|{{convert|5|x|7.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| duodecimo (12mo) || {{nowrap|{{convert|5|x|7.375|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| duodecimo (malaki) (12mo) || {{nowrap|{{convert|5|x|7.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| crown octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6|x|9|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6|x|9|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| medium octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6.125|x|9.25|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| royal octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6.5|x|10|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| super octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|7|x|11|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| imperial octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|8.25|x|11.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| quarto (4to) || {{nowrap|{{convert|9.5|x|12|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| folio (fo) || {{nowrap|{{convert|12|x|19|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| elephant folio (fo) || {{nowrap|{{convert|23|-|25|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| atlas folio (fo) || {{nowrap|{{convert|25|-|50|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| double elephant folio (fo) || {{nowrap|{{convert|50|in|cm|2|abbr=on}}+}}
|}

== Aklatan ==

{{main|Aklatan}}

[[File:NLP_Building_Facade.jpg|right|thumb|Ang [[Pambansang Aklatan ng Pilipinas]] sa [[Ermita]] sa [[Maynila]].|alt=Pambansang Aklatan ng Pilipinas.]]

[[Aklatan]] ang tawag sa isang silid o gusali na may koleksyon ng mga aklat.&lt;ref name=&quot;dikAklatan&quot;&gt;{{cite web|title=aklatan|website=Diksiyonaryo.ph|access-date=6 Agosto 2022|url=https://diksiyonaryo.ph/search/aklatan}}&lt;/ref&gt; Tinatawag ding ito na ''bibliyoteka'' at ''ateneo''.&lt;ref name=&quot;dikAklatan&quot;/&gt; Maaari rin itong tumukoy sa isang koleksyon ng mga aklat. Sa modernong panahon, naglalaman ang mga karamihan sa mga aklatan ng parehong pisikal at digital na mga aklat. Posible rin itong nasa [[internet]] lang, tulad ng kaso ng [[Proyektong Gutenberg]]. Bukod sa mga aklat, maaari ding maglaman ang mga aklatan ng mga [[CD]], [[DVD]], [[kompyuter]], at iba pang mga paraan para makakuha ng impormasyon.&lt;ref name=&quot;britAklatan&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/library|title=library|trans-title=aklatan|lang=en|website=[[Britannica]]|access-date=6 Agosto 2022|last=Haider|first=Salmon|orig-date=20 Hulyo 1998|date=29 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Makikita madalas ang mga aklatan sa mga [[paaralan]], bagamat may mga pampublikong aklatan din tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Pilipinas]]. Nagkakaiba ang laki ng mga aklatan depende sa koleksyon nito; ang [[Aklatang Briton]] at ang [[Aklatan ng Kongreso]] ng [[Estados Unidos]] ay may mahigit 170 milyong aklat sa kanilang koleksyon.&lt;ref name=&quot;bookriotPinakamalaki&quot;&gt;{{cite web|url=https://bookriot.com/biggest-libraries/|title=How Many Books is Too Many? Ask the World's 10 Biggest Libraries|trans-title=Ilang Aklat ang Masyado na'ng Marami? Tanungin [mo] ang 10 Pinakamalalaking Aklatan ng Mundo|lang=en|last=Tanjeem|first=Namera|year=2020|access-date=6 Agosto 2022|website=BookRiot}}&lt;/ref&gt;

Orihinal na ginawa ang mga aklatan upang mga mga taguan ng aklat. Ang [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] ay ang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon, kung saan nasa 200,000 hanggang 700,000 aklat ang tinatayang nakatago. Pagsapit ng ika-11 siglo, unti-unting naitatag ang mga [[pamantasan]] sa [[Europa]], at nagkaroon ang mga ito ng mga aklatan. Sa mga sumusunod na siglo, lumaganap ang pagkakaroon ng mga pribadong aklatan, lalo na sa mga hari sa Europa. Gayunpaman, ang pagpasok ng [[Renasimiyento]] ang naging dahilan upang magkaroon ng mga aklatan na para mga iskolar. Ang Biblioteca Marciana ng [[Cosimo de' Medici]] at ang aklatan ni [[Lorenzo de' Medici]] ang ilan sa mga maagang halimbawa nito. Samantala, ang pagpasok ng [[internet]] sa ika-21 siglo ang nagbigay-daan naman upang magkaroon ng mga tinatawag na ''virtual library'' (literal na 'aklatang birtwal'), na inaalok ng maraming mga aklatan bilang isang karagdagang serbisyo.&lt;ref name=&quot;britAklatan&quot;/&gt;

== Klasipikasyon ==

{{main|Klasipikasyon sa aklatan}}

Hinahati ng mga unang aklatan ang kanilang mga aklat base sa mga malalawak na paksa, tulad ng mga agham, pilosopiya, rehiliyon, at batas. Halimbawa nito ang sistemang [[Pinakes]] na ginamit ng iskolar na si [[Callimachus]] sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong {{BKP|ikatlong siglo|link=y}}.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=The library: an illustrated history|trans-title=Ang aklatan: isang nakaguhit na kasaysayan|lang=en|last=Murray|first=Stuart|date=2009|publisher=Skyhorse Pub.|isbn=9781602397064|location=[[Lungsod ng New York]], [[Estados Unidos]]|oclc=277203534|url-access=registration|url=https://archive.org/details/libraryillustrat0000murr}}&lt;/ref&gt; Ginamit din bilang batayan ng pagkaklase ang wika ng aklat gayundin ang pormat nito.

Gayunpaman, naging imposible ang pagkaklase sa mga aklat batay sa mga malalawak na paksa pagsapit ng ika-16 na siglo dahil sa mabilis na pagdami ng mga nalilimbag na aklat kada taon.&lt;ref name=shera&gt;{{cite book|last1=Shera|first1=Jesse H.|title=Libraries and the organization of knowledge|trans-title=Mga aklatan at ang pag-oorganisa sa kaalaman|lang=en|url=https://archive.org/details/librariesorganiz00sher|url-access=registration|date=1965|publisher=Archon Books|location=Hamden, [[Connecticut]], [[Estados Unidos]]}}&lt;/ref&gt; Noong 1627, nilimbag ng Pranses na si [[Gabriel Naudé]] ang ''Advis pour dresser une bibliothèque'' ('Ukol sa Pagtatag ng isang Aklatan'). Dito, hinati niya ang mga aklat sa pitong (kalaunan labindalawang) larangan.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Clarke|first=Jack A.|date=1969|title=Gabriel Naudé and the Foundations of the Scholarly Library|trans-title=Si Gabriel Naudé at ang mga Pundasyon ng Iskolar na Aklatan|lang=en|journal=The Library Quarterly|volume=39|issue=4|pages=331–343|issn=0024-2519|jstor=4306024|doi=10.1086/619792|s2cid=144274371}}&lt;/ref&gt; Noong 1842 naman, dinebelop naman ni [[Jacques Charles Brunet]] ang isang sistema ng klasipikasyon na tatawagin kalaunan bilang ang klasipikasyong Paris Bookseller. Itinuturing na pinakaunang modernong klasipikasyon, hinati naman ni Brunet sa limang larangan ang mga aklat.&lt;ref name=sayers&gt;{{cite book|last1=Sayers|first1=Berwick|title=An introduction to library classification|trans-title=Pagpapakilala sa klasipikasyon sa aklatan|lang=en|date=1918|publisher=H. W. Wilson|location=New York, Estados Unidos}}&lt;/ref&gt;

Ang [[Klasipikasyong Desimal ni Dewey]] ay ang pinakaginagamit na klasipikasyon ng aklat sa mundo ngayon. Unang dinebelop ni [[Melville Dewey]] noong 1876 sa [[Estados Unidos]], hinahati nito ang mga aklat sa sampung pangunahing klase (kumakatawan sa mga malalawak na larangan tulad ng [[agham pangkalikasan]] at [[kasaysayan]]). Ito rin ang nagsilbing batayan para sa iba pang mga pangkalahatan at pambansang sistema ng klasipikasyon, tulad ng [[klasipikasyon ng Aklatan ng Kongreso]] at ng [[klasipikasyong tutuldok]].&lt;ref name=oclc&gt;{{cite web|title=A Brief Introduction to the Dewey Decimal Classification|trans-title=Mabilis na Pagpapakilala sa Klasipikasyong Desimal ni Dewey|lang=en|url=https://www.oclc.org/dewey/resources/summaries.en.html|publisher=OCLC|access-date=10 Agosto 2022|archive-date=3 Mayo 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130503183202/https://www.oclc.org/dewey/resources/summaries.en.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=asia-libraries&gt;{{cite journal|last=Taylor|first=Insup|author2=Wang Guizhi|title=Library Systems in East Asia|trans-title=Mga Sistema sa Aklatan sa Silangang Asya|lang=en|journal=McLuhan Studies|url=http://projects.chass.utoronto.ca/mcluhan-studies/v1_iss6/1_6art3.htm|access-date=10 Agosto 2022|archive-date=21 Pebrero 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221100748/http://projects.chass.utoronto.ca/mcluhan-studies/v1_iss6/1_6art3.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Heto ang mga sistema ng klasipikasyong na may malawakang paggamit lalo na sa mga bansang nagsasalita ng Ingles:

* [[Klasipikasyong Desimal ni Dewey]] ({{lang-en|Dewey Decimal Classification}}; DDC)
* [[Pandaigdigang Klasipikasyong Desimal]] ({{lang-en|Universal Decimal Classification}}; UDC)
* [[Klasipikasyon ng Aklatan ng Kongreso]] ({{lang-en|Library of Congress Classification}}; LCC)
* [[Klasipikasyong Tutuldok]] ({{lang-en|Colon Classification}}; CC)

May mga klasipikasyon ding ginawa para sa mga ispesipikong paksa o disiplina. Halimbawa nito ang [[Klasipikasyong Moys]] para sa larangan ng [[abogasya]] (sa [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]], at [[Gran Britanya]]),&lt;ref name=IALS&gt;{{cite web|title=IALS Library|trans-title=Aklatan ng IALS|url=http://ials.sas.ac.uk/library/archives/moys.htm|publisher=Institute of Advanced Legal Studies|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; at [[Klasipikasyong Harvard-Yenching]] para sa mga aklat na nakasulat sa [[wikang Tsino]].&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Wu|first=Eugene W.|title=The Founding of the Harvard–Yenching Library|trans-title=Ang Pagtatag sa Aklatang Harvard-Yenching|lang=en|journal=Journal of East Asian Libraries|volume=101|issue=1|date=1993|pages=65-69|url=http://scholarsarchive.byu.edu/jeal/vol1993/iss101/16/|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; Bukod pa dito, may mga sistema ring ginawa ang ilang mga bansa para sa mga aklat nila: ilan sa mga halimbawa nito ang [[Klasipikasyong Desimal ng Hapon]], [[Klasipikasyong Desimal ng Korea]] (sa [[Timog Korea]]), [[Klasipikasyon ng Aklatang Tsino]] (sa [[Tsina]]), at ang [[Bagong Klasipikasyon para sa mga Aklatang Tsino]] (sa [[Taiwan]], [[Hong Kong]], at [[Macau]]).&lt;ref name=asia-libraries/&gt;

== Epekto ==

Ayon sa isang editoryal ng ''[[The Stanford Daily]]'' noong 2019, nakakahimok na paraan ang mga aklat upang kumonekta ang mga tao sa iba. Nagbibigay ang mga ito ng simpatiya habang binabasa ang mga karanasang pinagdadaanan ng iba o ng isang komunidad.&lt;ref&gt;{{cite web|last=Pai|first=Sarayu|date=8 Nobyembre 2019|access-date=10 Agosto 2022|title=The impact of books|trans-title=Ang epekto ng mga aklat|lang=en|website=[[The Stanford Daily]]|url=https://stanforddaily.com/2019/11/08/the-impact-of-books/}}&lt;/ref&gt; Pinapalawak nito ang pag-intindi sa [[kalikasan ng tao]], at ginagamit din bilang isang kasangkapan sa [[edukasyon]]. Naghihimok din ito ng malalimang pag-iisip, at hinuhulma din ito sa [[pagtingin sa mundo]].&lt;ref&gt;{{cite web|last=Tenner|first=Shara|website=Life is an Episode|title=How books affect modern society|trans-title=Paano nakakaapekto ang mga aklat sa modernong lipunan|lang=en|access-date=10 Agosto 2022|date=21 Enero 2020|url=https://lifeisanepisode.com/how-books-affect-modern-society/}}&lt;/ref&gt;

Sa isang pag-aaral sa [[sikolohiya]] sa [[Pamantasan sa Buffalo]], napag-alaman ng mga sikolohista na kumikiling ang mga tao sa mga salitang may kinalaman sa kamakailang binasa nila, tulad ng mga [[salamangkero]] sa mga nakabasa ng ''[[Harry Potter]]'' at [[bampira]] naman sa mga nakabasa sa ''[[Twilight]]''. Samantala, sa isang hiwalay na pag-aaral naman na isinagawa sa [[Pamantasan ng Toronto]], napag-alaman na nakakapagpabago ng katauhan ang mga aklat. Sa eksperimentong ito, na isinagawa noong 2008 sa 166 na tao, pinabasa ang dalawang grupo ng maiksing kuwento ni [[Anton Chekhov]] na ''[[Dama s sobachkoy]]'' ('Ang Ginang na may kasamang Aso'), isa sa orihinal na anyo nito, at isa sa istilong [[dokumentaryo]]. Napag-alaman sa pag-aaral na ito na mas nakakapagbago ng personalidad ang mga piksyon kumpara sa di-piksyon, dahil sa pagpokus nito sa mga iniisip ng mga karakter, kumpara sa pagtingin bilang tagalabas, ayon kay [[Keith Oatley]], isa sa mga sikolohista sa pag-aaral.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2011/sep/07/reading-fiction-empathy-study|title=Reading fiction 'improves empathy', study finds|trans-title='Nagpapahusay ng pakikiramay' ang pagbabasa sa piksyon, ayon sa isang pag-aaral|last=Flood|first=Alison|date=7 Setyembre 2011|access-date=10 Agosto 2022|website=[[The Guardian]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fastcompany.com/1842370/how-fiction-impacts-fact-social-impact-books|website=The Fast Company|title=How Fiction Impacts Fact: The Social Impact Of Books|trans-title=Paano Nakakaapekto ang Piksyon sa Katotohanan: Ang Epektong Panlipunan ng mga Aklat|last=Gow|first=Kailin|date=7 Disyembre 2012|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

== Pagpepreserba ==

{{main|Pagpepreserba sa mga aklat}}

[[File:Archivist Survey.jpg|thumb|250px|alt=Isang babaeng konserbador ng papel na tumitingin sa mga dokumento|Isang konserbador na tumitingin sa mga dokumento.]]

Depende sa materyales na ginamit, mabilis na nabubulok ang mga aklat sa paglipas ng panahon, kabilang na yung mga [[Pamanang pangkultura|itinuturing na mga &quot;mahahalaga&quot; sa kultura o kasaysayan]]. Pinapahaba ng mga konserbador ({{lang-en|conservator}}) ang buhay ng mga ito, sa pamamagitan ng samu't saring paraan sa [[kimika]], at nakadepende ito sa pagkakagawa sa aklat. Madalas na itong isinasagawa ng mga grupo ng konserbador, sa ilalim ng mga pamahalaan ng bansa, tulad ng [[Pambansang Komisyong Pangkasaysayan ng Pilipinas]]. Hindi pormal na propesyon ito hanggang noong dekada 1960s, nang naganap ang isang mapaminsalang [[baha]] sa [[Arno]] sa [[Florence]], [[Italya]] noong 1966.&lt;ref name=&quot;guardianArno&quot;/&gt; Pininsala nito ang maraming mga mahahalagang dokumento (bukod pa sa ibang mga gawa sa panahon ng [[Renasimiyento]]), kaya pinagtulungan itong isaayos ng mga konserbador sa buong mundo sa pangunguna ni [[Peter Waters]].&lt;ref name=&quot;guardianArno&quot;&gt;{{cite news|title=Florence flood 50 years on: 'The world felt this city had to be saved'|trans-title=Pagbaha sa Florence 50 taong ang lumipas: 'Pakiramdam ng mundo, kailangan iligtas ang lungsod na ito'|lang=en|last=Kirchgaessner|first=Stephanie|date=4 Nobyembre 2016|access-date=10 Agosto 2022|location=[[Roma]], [[Italya]]|website=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/world/2016/nov/04/florence-flood-50-years-on-the-world-felt-this-city-had-to-be-saved}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|website=[[History Channel|History]]|title=The Disaster that Deluged Florence’s Cultural Treasures|trans-title=Ang Sakunang Nagpadelubyo sa mga Kayamanang Pangkultura ng Florence|lang=en|last=Nix|first=Elizabeth|orig-date=3 Nobyembre 2016|date=22 Agosto 2018|access-date=10 Agosto 2022|url=https://www.history.com/news/the-disaster-that-deluged-florences-cultural-treasures}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |editor1-last=Miller |editor1-first=William |editor2-last=Pellen |editor2-first=Rita M. |title=Dealing with Natural Disasters in Libraries |trans-title=Pagtugon sa mga Sakuna sa mga Aklatan|lang=en|date=2006 |publisher=The Haworth Press |location=[[New York]], [[Estados Unidos]] |isbn=9781136791635 |url=https://books.google.com/books?id=XXl0DwAAQBAJ&amp;pg=PT59|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

[[File:National Library manuscripts being washed in Florence after the 1966 flood of the Arno - UNESCO - PHOTO 0000001407 0001 - Restoration.jpg|alt=Isang babae na nagpepreserba sa isang dokumento na napinsala ng baha sa Arno sa Florence, Italya noong 1966.|thumb|Mahalagang pangyayari ang naganap na mapaminsalang baha sa [[Arno]] sa [[Florence]], [[Italya]] noong 1966 upang maging pormal na propesyon ang pagpepreserba sa mga aklat.]] 

May apat na pangunahing hakbang ang ginagawa sa pagpepreserba sa mga aklat: pagpapabagal, paglilinis, pagsasaayos, at pagpapanumbalik. Meron ding sinusunod na [[etika]] ang mga konserbador, lalo na sa mga kemikal na ginagamit nila na madalas ay hindi na maibabalik pa matapos nitong mailapat. Bilang pagtugon sa [[pagbabago ng klima]], unti-unti na ring nagsasagawa ng mga pagbabagong nakapokus sa [[pagpapanatili]]. Noong dekada 2000s, nagsimula na'ng hindi gumawa ng isang pangkalahatang paraan sa pagpepreserba, at nagpokus na lang sa mga paraang nakadepende sa lokal upang umayon ang mga ito sa klima ng lugar at kagamitan.&lt;ref&gt;{{cite web|last1=Dardes|first1=Kathleen|last2=Standiforth|first2=Sarah|title=Preventive Conservation: Sustainable Stewardship of Collections|trans-title=Pagpepreserbang Nagpipigil: Napapanatiling Pangangasiwa sa mga Koleksyon|lang=en|url=https://www.getty.edu/conservation/publications_resources/newsletters/30_2/preventive_conservation.html|access-date=10 Agosto 2022|website=The Getty Conservation Institute|publisher=Getty Conservation Research Foundation Museum}}&lt;/ref&gt;

== Talababa ==
{{notelist}}

== Sanggunian ==
{{reflist}}

{{Commons|Book|Aklat}}
{{Sister project links|voy=no}}


[[Kategorya:Aklat]]
[[Kategorya:Dokumento]]
[[Kategorya:Produktong papel]]
[[Kategorya:Pormat ng midya]]</text>
      <sha1>p4fh3pksfc8jqpwlu03qd3lm30bl3sc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962073</id>
      <parentid>1962059</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T13:03:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>/* Piksyon */Inayos ang isang sanggunian.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66320" xml:space="preserve">[[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.|alt=Mga aklat.]]

'''Aklát''' o '''libró''' ang tawag sa katipunan ng mga [[Paglilimbag|nilimbag]] na akda.&lt;ref name=&quot;McFarland2017&quot;&gt;{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}&lt;/ref&gt; Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog.

''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. ''Lomo'' naman ang tawag sa likurang bahagi o pinakatadyang ng isang aklat na hindi pa nabibigkis.&lt;ref name=JETE&gt;{{cite-JETE|Lomo}}&lt;/ref&gt; Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=19 Nobyembre 1964|access-date=11 Hulyo 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html}}&lt;/ref&gt; Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].&lt;ref&gt;{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=5 Agosto 2010|access-date=11 Hulyo 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}&lt;/ref&gt;

== Etimolohiya ==

Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.&lt;ref name=&quot;tagala&quot;&gt;{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=21 Hulyo 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}&lt;/ref&gt;

Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.&lt;ref name=&quot;tgllang&quot;&gt;{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=21 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt; Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).&lt;ref name=&quot;tgllang&quot;/&gt;

== Kasaysayan ==

=== Sinaunang panahon ===

[[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).|alt=Kuniporme (cuneiform sa Ingles) sa bansang Turkiye, noong panahon ni Xerxes I.]]

May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang [[pagsusulat]] noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].&lt;ref&gt;{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=28 Abril 2011|access-date=21 Hulyo 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}&lt;/ref&gt; Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}).

Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]].&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt; Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;&gt;{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=26 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt; Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]].&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

[[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit noong ika-19 na siglo na nagpapakita sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]]. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.|alt=Pagguhit sa Dakilang Aklatan ng Alexandria.]]

Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan.

Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang {{CE|ika-4 na siglo|link=y}}, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong {{CE|ika-6 na siglo|link=y}}, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Tinatayang tumagal ang paggamit sa mga ito hanggang noong {{CE|ika-8 siglo|link=y}}.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

=== Gitnang Panahon sa Silangang Asya ===

Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong {{BCE|ikalawang milenyo|link=y}}.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong {{CE|ikalawang siglo|link=y}}.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}&lt;/ref&gt; Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang {{CE|751|link=y}}, sa rehiyon ng [[Samarkand]].&lt;ref&gt;{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&amp;pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}&lt;/ref&gt; Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.&lt;ref&gt;{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422
}}&lt;/ref&gt; Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.&lt;ref&gt;{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}&lt;/ref&gt;

[[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.|alt=Diamond Sutra, nakasulat sa wikang Tsino.]]

Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag na silograpiya]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong {{CE|700|link=y}}. Noong {{CE|764|link=y}}, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}&lt;ref name=Schopen&gt;{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1
}}&lt;/ref&gt; inilimbag noong {{CE|868|link=y}}, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=15 Hulyo 2022|date=11 Mayo 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}&lt;/ref&gt;

Tinatayang noong {{CE|971|link=y}}, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.&lt;ref name=&quot;lithub&quot;&gt;{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=19 Hunyo 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=19 Hulyo 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Uri}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga [[wikang Tsino]] ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087.&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;&gt;{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=19 Hulyo 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Uri|lang=en|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt;

Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]:  詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt; na may mahigit 50 bolyum.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng [[limbagan|limbagang]] gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt;

[[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na uri]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.|alt=Nagagalaw na uri (movable type sa Ingles) na ginamit para malimbag ang Jikji sa Timog Korea.]]

[[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na uri. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].|alt=Jikji, isang lang aklat mula sa Timog Korea.]]

Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na uri]] ({{lang-en|movable type}}).&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt;

Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang limbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]:

{{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng [[paglilimbag]] sa pagitan ng [[Asya]] at ng [[Kanluraning Mundo|Kanluran]], may matinding opurtunidad para gumanap ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito ang [[Uyghur|mga Uyghur]], na parehong gumagamit ng paglilimbag na silograpiya at sa nagagalaw na uri.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt;|author=Tsien Tsuen-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}}

=== Gitnang Panahon sa Europa ===

[[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng &quot;pinaliwanag na manuskrito&quot; (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos.|alt=Halimbawa ng isang aklat na may &quot;pinaliwanag na manuskrito&quot;.]]

Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Tinatayang nagsimula ito noong bandang {{CE|600|link=y}}.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;&gt;{{cite web|last=Burnell|first=Cerrie|date=21 Setyembre 2021|orig-date=3 Disyembre 2019|title=A little history of reading: How the first books came to be|trans-title=Isang maliit na kasaysayan ng pagbabasa: Paano nagsimula ang mga unang aklat|lang=en|website=BookTrust|url=https://www.booktrust.org.uk/news-and-features/features/2019/december/a-little-history-of-reading-how-the-first-books-came-to-be/|access-date=27 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

=== Johannes Gutenberg ===

[[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.|alt=Ang Bibliyang Gutenberg.]]

Noong bandang dekada 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang mekanikal na [[limbagan]]. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Kilala ngayon bilang ang limbagang Gutenberg ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa [[impormasyon]] at [[paglilimbag]] — ang &quot;rebolusyong Gutenberg&quot;.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Nilimbag ni Gutenberg ang isang [[Bibliya|Bibliyang]] nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.&lt;ref name=&quot;brit&quot;&gt;{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=21 Hulyo 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=27 Abril 2022|orig-date=5 Pebrero 2000}}&lt;/ref&gt; Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.&lt;ref name=&quot;brit&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa.

=== Ika-16 hanggang ika-19 na siglo ===

Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa limbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang limbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Ang mabilis na paglimbag sa mga aklat ang nagbigay-daan upang pagkakitaan ito ng mga may-akda at mga manlilimbag, na nagbigay-daan naman upang lumutang ang konsepto ng [[karapatang-sipi]] sa mga may-akda. Ang [[Estatutong Anna]], ginawang batas noong 1710 sa [[Inglatera]], ang tinuturing na ang unang batas tungkol sa karapatang-sipi. Kinopya ito ng mga mambabatas ng [[Estados Unidos]] matapos nilang lumaya sa [[Gran Britanya]].&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Kasabay ng paglago ng industriya ang mga inobasyon na nagawa nito sa aklat. Noong 1500s, ginawa ng Italyanong si [[Aldus Manutious]] ang mga ''pocketbook''. Lumabas naman ang mga unang pabalat sa aklat noong 1832.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

Ang patuloy na pagmura ng produksiyon sa mga aklat ang naging dahilan upang dumami ang mga nagbabasa. Sa Estados Unidos at Gran Britanya unang nagsulputan ang mga samahan ng mga nagbabasa.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt; Sa siglo ring ito nagkaroon ng mga pabalat na matigas (''[[hardcover]]'') at papel (''[[paperback]]'').&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

==== Sa Pilipinas ====

[[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.|alt=Doctrina Christiana.]]

Ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' ('Doktrinang Kristiyano') ang itinuturing na pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. May tatlong bersyon ito, na nalimbag sa pagitan ng 1590 hanggang 1593. Ang una, pinamagatang ''Bian Zhengjiao Zhenchuan Shilu'',{{efn|{{lang-zh|辯正教真傳實錄}}; 'Ang Testimonya ng Tunay na Relihiyon')}} ay isinulat ng prayleng si Juan Cobo at nilimbag sa pamamagitan ng [[silograpiya]] at nakasulat sa [[wikang Tsino]].&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;&gt;{{cite web|url=https://biblioasia.nlb.gov.sg/vol-17/issue-2/jul-sep-2021/early-printing|title=Early Printing in the Philippines|trans-title=Maagang Paglilimbag sa Pilipinas|lang=en|date=7 Hulyo 2021|website=BiblioAsia|last=Lee|first=Gracie}}&lt;/ref&gt; Nadiskubre lang ito noong 1952 sa [[Madrid]], at pinaniniwalaang na ngayon ng mga eksperto na hindi ito napetsahan dahil di pa ito lisensiyado. Ito ang sinasabing aklat na tinukoy ni [[Gobernador-Heneral]] [[Perez Dasmariñas]] sa kanyang sulat noong 1593 sa hari ng Espanya na si [[Felipe II]]. Dito, nilahad niya na kailangan niyang makakuha ng lisensya para ilimbag ang dalawang ''Doktrina'' para sa pagpapakalat ng Kristiyanismo sa lugar.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt; Nagresulta ito sa sikat na bersyon ng ''Doctrina'' na nakasulat sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tagalog|Tagalog]] (sa parehong [[alpabetong Romano]] at [[Baybayin]]), na pinamagatang ''Doctrina Christiana en lengua espanola y tagala'' ('Doktrinang Kristiyano sa wikang Espanyol at Tagalog'). Nagkaroon rin ito ng bersyon sa wikang Tsino para sa [[Tsinong Pilipino|komunidad ng mga Tsino]] sa lugar, na pinamagatan namang ''Doctrina Christiana en letra y lengua China'' ('Doktrinang Kristiyano sa sulat at wikang Tsino'). Nilimbag ng Tsinong manlilimbag na si Keng Yong, pinaniniwalaan ng mga mananalaysay na siya at ang sikat na manlilimbag na si Juan de Vera ay iisang tao lang dahil sa gawain noon ng mga prayle sa Pilipinas na gawing Kristiyano ang mga Tsino noon at bigyan sila ng isang Kristiyanong pangalan.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;&gt;{{cite web|title=Books and Bookmaking in the Philippines|trans-title=Mga Aklat at Paggawa sa mga Aklat sa Pilipinas|lang=en|last=Vallejo|first=Rosa M.|website=[[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]]|url=https://ncca.gov.ph/about-ncca-3/subcommissions/subcommission-on-cultural-heritagesch/libraries-and-information-services/books-and-bookmaking-in-the-philippines/|access-date=26 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Si Juan de Vera ang kinikilalang naglimbag rin sa ilang mga pinakaunang aklat sa Pilipinas. Noong 1604, nilimbag niya ang ''Ordinationes Generales Provintiae Sanctissimi Rosarii Philippinarum'' ('Mga Pangkalahatang Ordinansa ng mga Ordinansa sa Pilipinas ng Lalawigan ng Banal na Rosaryo sa Pilipinas'), na nakasulat sa [[wikang Latin]]. Ito ang itinuturing na ang pinakamatandang aklat na nalimbag gamit ang nagagalaw na uri, na nananatili hanggang ngayon.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Bukod dito, nilimbag din ni De Vera noong 1602 sa [[Binondo]] ang aklat na ''Libro de Nuestra Señora del Rosario en lengua y letra de Filipinas'' ('Aklat ng Mahal na Ina ng Rosaryo sa wika at sulat ng Pilipinas') ni Padre Francisco Blancas de San Jose. Gayunpaman, nawala na ito sa kasaysayan, at pinagdududahan ng mga iskolar kung ginawa ba ito sa nagagalaw na uri o sa pamamagitan ng silograpiya.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt; Si De Vera rin ang naglimbag sa aklat na ''Libro de los Cuatro Postrimerias del Hombre'' ('Aklat ng Apat na Kahahantungan ng Tao'), na sinulat rin  ni Padre De San Jose noong 1604.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt; Pinaniniwalaan na tinuloy ng kapatid ni Juan, si Pedro de Vera, ang paglilimbag nang namatay ito.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Ilan sa mga nilimbag niya ang ''Memorial de la Vida Christiana en Lengua China'',{{efn|'Memoryal sa Buhay ng Kristiyano sa wikang Tsino'; {{lang-zh|新刊僚氏正教便览}}, literal na 'Ang Bagong Lathalain ng Simbahan'}} na sinulat ni Padre Domingo de Nieva. Dito, ginamit ni Pedro De Vera ang isang kombinasyon ng mga paraan ng mga Tsino at ng mga Europeo.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Sa ganitong paraan niya rin nilimbag ang ''Simbolo de la Fe, en Lengua y Letra China''.{{efn|'Mga Simbolo ng Fe, sa wika at sulat Tsino'; {{lang-zh|新刊格物窮理錄}}, literal na 'Ang Bagong Dyornal sa Kahirapang Materyal'}}&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang [[diksyonaryo]] ng wikang Tagalog.&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Ocampo2014&quot;/&gt; May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860.&lt;ref name=&quot;Ocampo2014&quot;&gt;{{cite web|last=Ocampo|first=Ambeth R.|author-link=Ambeth Ocampo|url=https://opinion.inquirer.net/77034/vocabulario-de-la-lengua-tagala|publisher=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]|date=1 Agosto 2014|lang=en|title='Vocabulario de la Lengua Tagala'|access-date=24 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Ang mga unang aklat sa Pilipinas ay puro mga [[doktrina]] ng Simbahan at diksyonaryo. Mga Tsino rin ang unang mga manlilimbag sa Pilipinas. Gayunpaman, ang Pilipinong si [[Tomas Pinpin]] ang sinasabing unang Pilipinong manlilimbag.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Taga-[[Abucay]] sa [[Bataan]], kilala rin siya bilang ang unang Pilipinong may-akda, dahil sa pag-akda niya sa ''Librong Pagaaralan nang mga Tagalog nang Uicang Castila'' (moderno: 'Aklat ng wikang Espanyol na Pag-aaralan ng mga Tagalog') noong 1610. Nilimbag niya rin sa parehong taon ang ''Arte y Reglas de la Lengua Tagala'' ('Sining at Tuntunin ng wikang Tagalog') ni Padre De Jose, at noong 1613 naman, nilimbag niya ang ''Vocabulario de la Lengua Tagala'' sa tulong ni Domingo Loag, isang Pilipinong manlilimbag.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Bukod sa Laguna at Bataan, naglimbag rin siya sa [[Binondo]], at nakagawa siya ng di bababa sa isang dosenang akda mula 1609 hanggang 1639.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt;

Tinatayang nasa 100 aklat ang nailimbag sa Pilipinas mula 1563 hanggang 1640.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Ayon sa [[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]] (NCCA), tinatayang nasa 6000 akda naman ang nailimbag sa bansa mula 1593 hanggang 1900.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt;

=== Modernong panahon ===

Mataas na ang [[literasiya]] sa mga mauunlad na bansa sa Europa gayundin sa Estados Unidos pagpasok ng ika-20 siglo, kaya naman lalo pang dumami ang paggawa sa mga aklat sa panahong ito. Ang mga inobasyon sa paglilimbag ang nagpamura sa presyo ng mga aklat. Sa siglo ring ito umusbong ang mga aklat na pang-edukasyon at pampaaralan, gayundin ang mga aklat na tungkol sa isang partikular na paksa o larangan.&lt;ref name=&quot;britBook&quot;&gt;{{cite web|website=[[Britannica]]|title=book publishing|trans-title=paglilimbag sa mga aklat|lang=en|access-date=28 Hulyo 2022|url=https://www.britannica.com/topic/publishing/Book-publishing}}&lt;/ref&gt;

Ang paglaki ng industriya ay pansamantalang pinabagal nang sumiklab ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] sa [[Europa]]. Sinundan ito ng [[Dakilang Depresyon]] noong dekada 1920s hanggang 1930s, na lalo pang nagpabagal sa industriya. Gayunpaman, gumawa ng mga paraan ang mga palimbagan para manatiling buhay sa panahong ito, kabilang na ang pagbibigay ng diskwento at paglimbag sa mas marami at mas murang mga ''[[paperback]]''. Parehas ding bumagal ang industriya sa [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], dahil sa kakulangan sa mga papel.&lt;ref name=&quot;britBook&quot;/&gt;

Pagkatapos ng digmaan, mabilis ding nakabawi ang industriya, partikular na ang industriya ng aklat sa [[Alemanya]], kung saan halos nawala ang buong industriya nito matapos itong makatanggap ng matinding pinsala mula sa nagdaang digmaan.&lt;ref name=&quot;britBook&quot;/&gt;

Patuloy ang paglago ng mga aklat sa sumunod na kalahati ng ika-20 siglo, kahit na sa pagpasok ng [[telebisyon]] at iba pang mga uri ng [[libangan]]. Gayunpaman, ang pagpasok ng mga [[kompyuter]] at kalaunan ang [[internet]] noong huling dekada ng siglo ang nagbigay-daan upang bumagal ang paglagong ito. Ang pag-usbong ng mga ''[[ebook]]'' at ''[[audiobook]]'' sa ika-21 siglo, at ang unti-unting [[digitalisasyon|pagsasa-digital]] ng mga aklat ang nagpapabago sa tanawin ng mga aklat sa kasalukuyan.&lt;ref name=&quot;bbcFuture&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/future/article/20160124-are-paper-books-really-disappearing|last=Nuwer|first=Rachel|date=25 Enero 2016|access-date=28 Hulyo 2022|title=Are paper books really disappearing?|trans-title=Mawawala na nga ba talaga ang mga aklat na papel?|lang=en|website=[[BBC]]}}&lt;/ref&gt;

== Uri ==

=== Ayon sa nilalaman ===

[[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng mga aklat.|alt=Mga binebentang nobela.]]

Madalas hinahati ng mga aklatan ang mga aklat nila sa dalawa: [[piksyon]] at [[di-piksyon]]. Hinahati ang mga ito sa kani-kanilang mga [[dyanrang pampanitikan|dyanra]], tulad ng [[komedya]] at [[horror]] sa piksyon.

==== Piksyon ====

{{main|Piksyon}}

[[File:Fiction books.jpg|thumb|upright|Mga aklat na piksyon sa isang aklatan.|alt=Mga aklat na piksyon sa isang aklatan.]]

[[Piksyon]] ang tawag sa kahit anong produkto ng [[imahinasyon]]. Kathang-isip ang nilalaman ng mga aklat na piksyon. Bagamat gawa-gawa ito, posible ibase ng may-akda ang kuwento niya sa isang tunay na pangyayari. Posible ring tunay ang mga lugar o maging mga karakter.&lt;ref name=&quot;bookriot&quot;&gt;{{cite web|title=The Difference Between Fiction and Nonfiction|trans-title=Ang Pagkakaiba ng Piksyon at Di-piksyon|lang=en|website=BookRiot|last=Grant|first=Matt|year=2020|access-date=28 Hulyo 2022|url=https://bookriot.com/difference-between-fiction-and-nonfiction/}}&lt;/ref&gt;

Maraming [[dyanrang pampanitikan|dyanra]] ang piksyon. Nahahati ito kalimitan sa anim:&lt;ref name=&quot;iowaResearch&quot;&gt;{{cite web|last=Donohue|first=Tracy|title=Types of Fiction| trans-title=Mga Uri ng Piksyon|lang=en|website=Iowa Reading Research Center|date=11 Mayo 2016|access-date=1 Agosto 2022|url=https://iowareadingresearch.org/blog/types-of-fiction}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Historikal na piksyon|Historikal]]''' – mga kuwentong nakabase sa mga pangyayari sa kasaysayan. Nakahalo ang mga tunay na pangyayari sa mga kathang-isip na ginawa ng may-akda para sa kuwento. Posibleng may karakter ito na totoong nabuhay noon. [[Historikal na pantasya]] at [[alternatibong kasaysayan]] ang ilan sa mga dyanrang nasa ilalim nito. Ang ''[[All the Light We Cannot See]]'' (2014) ni [[Anthony Doerr]] at ''[[The Nightingale]]'' (2015) ni [[Kristin Hannah]] ang ilan sa mga sikat na modernong halimbawa nito.&lt;ref name=&quot;tarasoninhisfic&quot;&gt;{{cite web|author=tarasonin|date=12 Hulyo 2019|access-date=1 Agosto 2022|title=The 50 Best Historical Fiction Books of All Time|trans-title=Ang 50 Pinakamagagandang Aklat na Historikal na Piksyon sa Lahat ng Panahon|lang=en|website=Barnes and Noble|url=https://www.barnesandnoble.com/blog/50-best-works-revisionist-history-speculative-history-historical-fiction/}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Makatotohanang panitikan|Makatotohanan]]''' – mga kuwentong makatotohanan at posibleng mangyari sa [[realidad|tunay na buhay]]. Posible itong mangyari sa isang lugar sa tunay na mundo tulad halimbawa ng [[paaralan]], at magkaroon ng mga problemang nagaganap sa tunay na buhay tulad ng [[rasismo]]. Kumpara sa historikal na piksyon, nagaganap ito sa kasalukuyan (ng panahong isinulat ang kuwentong yon).&lt;ref name=&quot;bookriot&quot;&gt;&lt;/ref&gt; Gayunpaman, hindi ito base sa [[kasaysayan]] o [[agham]].&lt;ref name=&quot;iowaResearch&quot;/&gt; Ilan sa mga halimbawa nito ang ''[[Anne of Green Gables]]'' (1908) ni [[Lucy Maud Montgomery]] at ''[[The Outsiders]]'' (1967) ni [[S.E. Hinton]].&lt;ref name=&quot;bookriotReal&quot;/&gt;

* '''[[Misteryo]]''' – mga kuwentong sumesentro sa isang misteryosong pangyayari tulad ng isang di maresolbang krimen. May mga ''clue'' na binibigay ang may-akda na madalas nakatago at nakakalat sa kuwento, pero tipikal na lalabas lang ang sagot sa misteryo sa dulo ng kuwento. [[Thriller]], [[horror]], at [[krimen (panitikan)|krimen]] ang ilan sa mga dyanrang nasa ilalim nito. Ang kuwento ni [[Sherlock Holmes]] na isinulat ni [[Arthur Conan Doyle]] at ang mga gawa ni [[Agatha Christie]] tulad ng ''[[And There Were None]]'' (1939) ang ilan sa mga sikat na halimbawa ng dyanrang ito.

* '''[[Nobelang nakaguhit|Nakaguhit]]''' – mga kuwentong kinukwento gamit ang sining at teksto imbes na nakasulat. Tipikal na mahahaba ang mga ito, at nagkakaroon ng maraming bolyum. [[Komiks]] at [[manga]] ang ilan sa mga pinakasikat na halimbawa nito. Ilan sa mga halimbawa nito ang ''[[Maus (nobelang nakaguhit)|Maus]]'' (1980–1991) ni [[Art Spiegelman]], ''[[A Contract with God]]'' (1978) ni [[Will Eisner]], ''[[Akira]]'' (1982–1990) ni [[Katsuhiro Otomo]], at ''[[One Piece]]'' (1997–kasalukuyan) ni [[Eiichiro Oda]].&lt;ref name=&quot;npr&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.npr.org/2017/07/12/533862948/lets-get-graphic-100-favorite-comics-and-graphic-novels|last1=Weldon|last2=Mayer|first1=Glen|first2=Petra|title=Let's Get Graphic: 100 Favorite Comics And Graphic Novels|trans-title=Maging Grapiko Tayo: 100 Paboritong Komiks At Nobelang Nakaguhit|lang=en|date=12 Hulyo 2017|access-date=1 Agosto 2022|website=[[NPR]]}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Pantasya]]''' – mga kuwentong di nakabase sa lohika at agham ng tunay na mundo.&lt;ref name=&quot;masterclass&quot;/&gt; Madalas may [[mahika]] sa mga ito, at nagtatampo ng mga bagay na imposibleng mangyari sa tunay na buhay, tulad ng pagkakaroon ng [[supernatural]] na kapangyarihan ng tao. Ilan sa mga tradisyonal na dyanrang nasa ilalim nito ang [[mataas na pantasya]] at [[realismong mahikal]]. Depende sa pagpapakahulugan, tipikal din na ginugrupo sa pantasya ang mga [[science fiction|piksyong maagham]] dahil sa parehong pagtalakay ng dalawa sa konsepto ng &quot;paano kaya?&quot; ({{lang-en|what if?}}).&lt;ref name=&quot;npr2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.npr.org/2021/08/18/1027159166/best-books-science-fiction-fantasy-past-decade|last=Mayer|first=Petra|website=[[NPR]]|date=18 Agosto 2021|access-date=2 Agosto 2022|title=We asked, you answered: Your 50 favorite sci-fi and fantasy books of the past decade|trans-title=Nagtanong kami, sumagot kayo: Ang inyong 50 paboritong aklat na sci-fi at pantasya ng nagdaang dekada|lang=en}}&lt;/ref&gt; Ilan sa mga halimbawa ng dyanrang ito ang ''[[The Lord of the Rings]]'' (1954–1955) ni [[J.R.R. Tolkien]], ''[[One Hundred Years of Solitude]]'' (1967) ni [[Gabriel García Márquez]], ''[[Frankenstein]]'' (1818) ni [[Mary Shelley]], at ''[[Foundation (nobela ni Asimov)|Foundation]]'' (1951) ni [[Isaac Asimov]].&lt;ref name=&quot;masterclass&quot;&gt;{{cite web|title=What Is the Fantasy Genre? History of Fantasy and Subgenres and Types of Fantasy in Literature|trans-title=Ano ang Dyanrang Pantasya? Kasaysayan ng Pantasya at mga Subdyanra at Uri ng Pantasya sa Panitikan|lang=en|date=2 Oktubre 2021|access-date=2 Agosto 2022|website=Masterclass|url=https://www.masterclass.com/articles/what-is-the-fantasy-genre-history-of-fantasy-and-subgenres-and-types-of-fantasy-in-literature}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;wired&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.wired.co.uk/article/best-sci-fi-books|title=29 of the Best Science Fiction Books Everyone Should Read|trans-title=29 sa mga Pinakamagagandang Aklat na Piksyong Maagham na Dapat Basahin ng Lahat|lang=en|website=[[Wired]]|date=22 Nobyembre 2021|access-date=2 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Kuwentong tradisyonal|Tradisyonal]]''' – mga kuwentong pinagpasa-pasahan ng iba't-ibang henerasyon, kagaya ng mga [[pabula]], [[kuwentong-bayan]], [[alamat]], at [[epiko]].&lt;ref name=&quot;iowaResearch&quot;/&gt; Ilan sa mga halimbawa nito ang ''[[Ang Pagong at ang Matsing]]'' at  ''[[Biag ni Lam-ang]]'', gayundin ang mga kuwento ng [[magkapatid na Grimm]] tulad ng ''[[Hansel and Gretel|Si Hansel at Si Gretel]]'' at ''[[Cinderella]]''.

==== Di-piksyon ====

{{main|Di-piksyon}}

[[File:Junior nonfiction on the shelves (3709719083).jpg|thumb|upright|Mga aklat na di-piksyon sa isang aklatan.|alt=Mga aklat na di-piksyon sa isang aklatan.]]

[[Di-piksyon]] ang tawag sa mga aklat na naglalaman ng mga tunay na pangyayari o impormasyon. Halimbawa nito ang mga [[anekdota]], [[ensiklopedya]], at [[talambuhay]]. Bagamat tunay ang nilalaman ng mga aklat na ito, posible rin silang gumamit ng istraktura at paraan ng pagkukuwentong tulad ng mga piksyon, tulad ng aklat na ''[[In Cold Blood]]'' (1966) ni [[Truman Capote]].&lt;ref name=&quot;bookriot&quot;/&gt;

May limang pangunahing uri ang di-piksyon:&lt;ref name=&quot;aasl&quot;&gt;{{cite web|url=https://knowledgequest.aasl.org/5-kinds-of-nonfiction/|last=Bober|first=Tom|date=15 Nobyembre 2019|access-date=2 Agosto 2022|website=American Association of School Libraries|title=5 Kinds of Nonfiction|trans-title=5 Uri ng Di-piksyon|lang=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;stewart&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.melissa-stewart.com/img2018/pdfs/5_Kinds_of_Nonfiction_SLJ_May_2018.pdf|format=PDF|last=Stewart|first=Melissa|title=5 Kinds of Nonfiction|date=May 2018|trans-title=5 Uri ng Di-piksyon|lang=en|access-date=2 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

* '''Tradisyonal''' – mga di-piksyon na nagbibigay ng impormasyon sa mambabasa. Ilan sa mga halimbawa nito ang [[ensiklopedya]], [[diksyonaryo]], [[tesawro]], at [[almanac]].

* '''Nagagalugad''' – tulad ng mga tradisyonal na di-piksyon, nagbibigay din ito ng impormasyon. Gayunpaman, mas nagpopokus ito sa isang partikular na paksa, at kalimitang maiksi at para sa mga batang mambabasa.

* '''[[Malikhaing di-piksyon|Naratibo]]''' – mga di-piksyon na gumagamit ng mga estilo at paraan ng pagkukuwentong tulad ng mga piksyon. Bagamat matagal na itong ginagamit ng ilang mga manunulat, sumikat lang ang estilong ito noong pagpasok ng ika-21 siglo, kaya naman maraming mga [[talambuhay]] at mga aklat sa [[kasaysayan]] na nilimbag sa kasalukuyan ang kabilang sa dyanrang ito.

* '''Ekspositoryo''' – mga di-piksyon na nagpopokus lang sa isang ispesipikong paksa. Madalas pambata, kalimitang [[agham]] at [[matematika]] ang pokus nito, at nagtatampok ng malikhaing sining upang mapukaw ang interes ng mambabasa.

* '''Aktibo''' – mga di-piksyon na nagtuturo at naggagabay sa mambabasa ng isang kasanayan. Ilan sa mga halimbawa nito ang [[aklat-panluto]] at [[field guide]].

=== Ayon sa pormat ===

Hinahati din ang mga aklat base sa pormat nito — kung paano ito nilimbag. Sa mahabang panahon, may dalawang pormat lang ang meron: ang ''[[hardcover]]'' at ''[[paperback]]'', pero sa pagpasok ng ika-21 siglo, nagkaroon din ng mga aklat na nililimbag nang digital (mga [[ebook]]) at nang tunog (mga [[audiobook]]).

==== Hardcover ====

{{main|Hardcover}}

[[Hardcover]] (literal na 'matigas na pabalat') ang tawag sa mga aklat na may pabalat na gawa sa isang matigas na materyales. Sa modernong panahon, kalimitang cardboard ang materyales na ito. Nagmula ito sa mga [[kodeks]] na may pabalat na gawa sa kahoy.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;&gt;{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-4-major-book-formats/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=Book Formats|trans-chapter=Mga Pormat ng Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=3 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; Para maprotektahan ang pabalat nito, kalimitang nilalagyan ang mga ito ng ''dust jacket''.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;&gt;{{cite web|last=Hill|first=Nicole|year=2020|title=The Different Types of Book Formats Explained|trans-title=Mga Iba't-ibang Uri ng Pormat ng Aklat Pinaliwanag|lang=en|website=BookRiot|access-date=4 Agosto 2022|url=https://bookriot.com/different-types-of-book-formats/amp/}}&lt;/ref&gt;

Madalas na nililimbag muna ang isang aklat sa pormat na hardcover bago ang iba pang mga pormat. Madalas ding ito ang pormat na makikita sa mga [[aklatan]], lalo sa mga sikat na aklat.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

Matitibay ang mga hardcover. Dahil dito, naging dominanteng pormat ito ng mga aklat sa mahabang panahon. Gayunpaman, mahal ang paglimbag sa ganitong paraan, kaya naman madalas na limitado lang ito sa mga aklat na inaasahang papatok o sisikat ng mga palimbagan sa modernong panahon. Unti-unti itong naungusan ng mga paperback simula noong dekada 1930s, at kalauna'y naungusan nang tuluyan noong dekada 1960s.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt; Gayunpaman, nananatiling mabenta ang mga hardcover dahil sa tibay nito at sa patuloy na pagtangkilik ng mga tao, bukod sa iba pang mga dahilan.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

==== Paperback ====

{{main|Paperback}}

[[Paperback]] (literal na 'papel na likod') ang tawag sa mga aklat na may pabalat na gawa sa malambot na materyales.  Tinatangkilik ang mga ito dahil sa pagiging mura nito kumpara sa mas dominanteng hardcover.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt; Partikular na sumikat ito noong kasagsagan ng [[Dakilang Depresyon]] at sa [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], sa tinatawag na 'Rebolusyon ng Paperback'.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

May mga mura na'ng paperback bago pa man pumasok ang ika-20 siglo. Ang [[chapbook]] sa Europa ang isang maagang halimbawa nito. Samantala, sumikat naman noong ika-19 na siglo ang mga [[dime novel]] sa Estados Unidos at [[dime dreadful]] sa [[Gran Britanya]].&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

May dalawang klase ng paperback: '''pangmasa''' ({{lang-en|mass market}}) at '''pampalitan''' ({{lang-en|trade}}). Tipikal na mas maayos at mas mataas ang kalidad ang mga paperback na pampalitan kumpara sa mga bersyon nitong pangmasa.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt; Nililimbag madalas ang mga [[di-piksyon]], [[memoir]], at [[tula]] sa paperback na pampalitan, habang madalas namang nililimbag ang mga [[piksyon]] sa pangmasang paperback.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

Tinatayang noong dekada 1960s naungusan ng mga paperback ang mga hardcover pagdating sa benta. Ayon sa [[Kapisanan ng mga Amerikanong Manlilimbag]] (AAP), tinatayang nasa 56% sa mga aklat na nabenta noong 2009 ang paperback (parehong pangmasa at pampalitan), kumpara sa 35% ng mga hardcover.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

==== Ebook ====

{{main|Ebook}}

[[File:Reading on the bus train or transit.jpg|thumb|200px|Isang [[ebook]] na binabasa gamit ang isang [[e-reader]].|alt=Ebook na nasa e-reader.]]

[[Ebook]] ang tawag sa mga aklat na nalimbag sa paraang digital. Depende sa mga kahulugan, maaari rin itong tumukoy sa digital na bersyon ng isang pisikal na aklat. Dahil dito, kilala rin ito sa tawag na ''electronic book'' ('elektronikong aklat') at ''digital book'' ('aklat na digital').&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

Binabasa ang mga ebook gamit ang isang [[smartphone]], [[kompyuter]], o di kaya'y isang [[e-reader]]. Kumpara sa mga pisikal na aklat, mas mura kalimitan ang paglimbag sa mga ebook. Dahil sa pagiging digital nito, hindi ito nawawala sa merkado, at madaling mada-download at mababasa agad ito ng mga mambabasa.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

Ang mga unang ebook ay puro mga aklat na nasa [[pampublikong domain]]. Pag-usbong ng [[internet]] sa ika-21 siglo, nagsimulang maglimbag din ang mga palimbagan ng mga ebook bukod sa mga pisikal na aklat. Nagsulputan din ang mga online na tindahan ng aklat, katulad ng [[Amazon]] at [[Play Books]] ng [[Google]]. Bagamat maliit na porsyento lang ng mga aklat na nabebenta kada taon ang ebook sa ngayon, unti-unti itong tumataas, at inaasahan tataas pa ito lalo. Gayunpaman, malaking problema sa industriya ang [[Pamimirata online|pamimirata]] sa mga ebook.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

==== Audiobook ====

{{main|Audiobook}}

[[Audiobook]] ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. Isa itong recording ng boses ng isang ''narrator'', na papakinggan naman ng tagapakinig. Nagsimula noong dekada 1930s sa [[Estados Unidos]] bilang isang kagamitan sa edukasyon, naging isang pormal na pormat ito ng mga aklat pagpasok ng ika-21 siglo sa tulong ng [[internet]].&lt;ref name=&quot;lifewire&quot;&gt;{{cite web|last=Harris|first=Mark|date=28 Abril 2020|title=What Are Audiobooks?|trans-title=Ano ang mga Audiobook?|lang=en|url=https://www.lifewire.com/what-are-audiobooks-2438535|access-date=4 Agosto 2022|website=Lifewire}}&lt;/ref&gt;

Kilala ito dati sa tawag na ''talking book'' (literal na 'nagsasalitang aklat'). Orihinal itong rinerekord sa mga [[cassette]] o [[vinyl]]. Sa kasalukuyan, naka-digital na ang halos lahat ng mga audiobook, na mapapakinggan naman sa isang [[smartphone]], [[kompyuter]], o [[entertainment system]]. Binebenta ang mga ito sa mga online na tindahan ng musika, tulad ng [[Spotify]], o di kaya'y sa isang dedikadong tindahan para sa mga audiobook tulad ng [[Audible]].&lt;ref name=&quot;lifewire&quot;/&gt;

=== Ayon sa sukat ===

{{main|Sukat ng aklat}}

Nakadepende ang sukat ng isang aklat base sa papel nito. Galing ang mga pangalan ng sukat sa dami ng tiklop na kailangang gawin para makagawa ng isang pahina. Halimbawa, ang tiniklop ang orihinal na papel nang apat na beses sa sukat na 'quarto'.&lt;ref name=&quot;abeBooks&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.abebooks.com/books/rarebooks/collecting-guide/understanding-rare-books/guide-book-formats.shtml|website=Abe Books|title=Guide to book formats|trans-title=Gabay sa mga pormat ng aklat|lang=en|date=3 Hunyo 2021|access-date=6 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

Ipinapakita ng talahanayan sa baba ang iba't-ibang sukat ng mga aklat na ginagamit sa industriya.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Mga sukat ng aklat&lt;ref name=&quot;abeBooks&quot;/&gt;
|-
! Pangalan !! Sukat
|-
| miniature || {{nowrap|&gt;{{convert|2|x|1.5|in|cm|2|abbr=on|}}}}
|-
| sexagesimo-quarto (64mo) || {{nowrap|{{convert|2|x|3|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| quadragesimo-octavo (48mo) || {{nowrap|{{convert|2.5|x|4|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| tricesimo-secondo (32mo) || {{nowrap|{{convert|3.5|x|5.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| octodecimo (18mo) || {{nowrap|{{convert|4|x|6.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| sextodecimo (16mo) || {{nowrap|{{convert|5|x|7.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| duodecimo (12mo) || {{nowrap|{{convert|5|x|7.375|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| duodecimo (malaki) (12mo) || {{nowrap|{{convert|5|x|7.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| crown octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6|x|9|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6|x|9|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| medium octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6.125|x|9.25|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| royal octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6.5|x|10|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| super octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|7|x|11|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| imperial octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|8.25|x|11.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| quarto (4to) || {{nowrap|{{convert|9.5|x|12|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| folio (fo) || {{nowrap|{{convert|12|x|19|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| elephant folio (fo) || {{nowrap|{{convert|23|-|25|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| atlas folio (fo) || {{nowrap|{{convert|25|-|50|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| double elephant folio (fo) || {{nowrap|{{convert|50|in|cm|2|abbr=on}}+}}
|}

== Aklatan ==

{{main|Aklatan}}

[[File:NLP_Building_Facade.jpg|right|thumb|Ang [[Pambansang Aklatan ng Pilipinas]] sa [[Ermita]] sa [[Maynila]].|alt=Pambansang Aklatan ng Pilipinas.]]

[[Aklatan]] ang tawag sa isang silid o gusali na may koleksyon ng mga aklat.&lt;ref name=&quot;dikAklatan&quot;&gt;{{cite web|title=aklatan|website=Diksiyonaryo.ph|access-date=6 Agosto 2022|url=https://diksiyonaryo.ph/search/aklatan}}&lt;/ref&gt; Tinatawag ding ito na ''bibliyoteka'' at ''ateneo''.&lt;ref name=&quot;dikAklatan&quot;/&gt; Maaari rin itong tumukoy sa isang koleksyon ng mga aklat. Sa modernong panahon, naglalaman ang mga karamihan sa mga aklatan ng parehong pisikal at digital na mga aklat. Posible rin itong nasa [[internet]] lang, tulad ng kaso ng [[Proyektong Gutenberg]]. Bukod sa mga aklat, maaari ding maglaman ang mga aklatan ng mga [[CD]], [[DVD]], [[kompyuter]], at iba pang mga paraan para makakuha ng impormasyon.&lt;ref name=&quot;britAklatan&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/library|title=library|trans-title=aklatan|lang=en|website=[[Britannica]]|access-date=6 Agosto 2022|last=Haider|first=Salmon|orig-date=20 Hulyo 1998|date=29 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Makikita madalas ang mga aklatan sa mga [[paaralan]], bagamat may mga pampublikong aklatan din tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Pilipinas]]. Nagkakaiba ang laki ng mga aklatan depende sa koleksyon nito; ang [[Aklatang Briton]] at ang [[Aklatan ng Kongreso]] ng [[Estados Unidos]] ay may mahigit 170 milyong aklat sa kanilang koleksyon.&lt;ref name=&quot;bookriotPinakamalaki&quot;&gt;{{cite web|url=https://bookriot.com/biggest-libraries/|title=How Many Books is Too Many? Ask the World's 10 Biggest Libraries|trans-title=Ilang Aklat ang Masyado na'ng Marami? Tanungin [mo] ang 10 Pinakamalalaking Aklatan ng Mundo|lang=en|last=Tanjeem|first=Namera|year=2020|access-date=6 Agosto 2022|website=BookRiot}}&lt;/ref&gt;

Orihinal na ginawa ang mga aklatan upang mga mga taguan ng aklat. Ang [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] ay ang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon, kung saan nasa 200,000 hanggang 700,000 aklat ang tinatayang nakatago. Pagsapit ng ika-11 siglo, unti-unting naitatag ang mga [[pamantasan]] sa [[Europa]], at nagkaroon ang mga ito ng mga aklatan. Sa mga sumusunod na siglo, lumaganap ang pagkakaroon ng mga pribadong aklatan, lalo na sa mga hari sa Europa. Gayunpaman, ang pagpasok ng [[Renasimiyento]] ang naging dahilan upang magkaroon ng mga aklatan na para mga iskolar. Ang Biblioteca Marciana ng [[Cosimo de' Medici]] at ang aklatan ni [[Lorenzo de' Medici]] ang ilan sa mga maagang halimbawa nito. Samantala, ang pagpasok ng [[internet]] sa ika-21 siglo ang nagbigay-daan naman upang magkaroon ng mga tinatawag na ''virtual library'' (literal na 'aklatang birtwal'), na inaalok ng maraming mga aklatan bilang isang karagdagang serbisyo.&lt;ref name=&quot;britAklatan&quot;/&gt;

== Klasipikasyon ==

{{main|Klasipikasyon sa aklatan}}

Hinahati ng mga unang aklatan ang kanilang mga aklat base sa mga malalawak na paksa, tulad ng mga agham, pilosopiya, rehiliyon, at batas. Halimbawa nito ang sistemang [[Pinakes]] na ginamit ng iskolar na si [[Callimachus]] sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong {{BKP|ikatlong siglo|link=y}}.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=The library: an illustrated history|trans-title=Ang aklatan: isang nakaguhit na kasaysayan|lang=en|last=Murray|first=Stuart|date=2009|publisher=Skyhorse Pub.|isbn=9781602397064|location=[[Lungsod ng New York]], [[Estados Unidos]]|oclc=277203534|url-access=registration|url=https://archive.org/details/libraryillustrat0000murr}}&lt;/ref&gt; Ginamit din bilang batayan ng pagkaklase ang wika ng aklat gayundin ang pormat nito.

Gayunpaman, naging imposible ang pagkaklase sa mga aklat batay sa mga malalawak na paksa pagsapit ng ika-16 na siglo dahil sa mabilis na pagdami ng mga nalilimbag na aklat kada taon.&lt;ref name=shera&gt;{{cite book|last1=Shera|first1=Jesse H.|title=Libraries and the organization of knowledge|trans-title=Mga aklatan at ang pag-oorganisa sa kaalaman|lang=en|url=https://archive.org/details/librariesorganiz00sher|url-access=registration|date=1965|publisher=Archon Books|location=Hamden, [[Connecticut]], [[Estados Unidos]]}}&lt;/ref&gt; Noong 1627, nilimbag ng Pranses na si [[Gabriel Naudé]] ang ''Advis pour dresser une bibliothèque'' ('Ukol sa Pagtatag ng isang Aklatan'). Dito, hinati niya ang mga aklat sa pitong (kalaunan labindalawang) larangan.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Clarke|first=Jack A.|date=1969|title=Gabriel Naudé and the Foundations of the Scholarly Library|trans-title=Si Gabriel Naudé at ang mga Pundasyon ng Iskolar na Aklatan|lang=en|journal=The Library Quarterly|volume=39|issue=4|pages=331–343|issn=0024-2519|jstor=4306024|doi=10.1086/619792|s2cid=144274371}}&lt;/ref&gt; Noong 1842 naman, dinebelop naman ni [[Jacques Charles Brunet]] ang isang sistema ng klasipikasyon na tatawagin kalaunan bilang ang klasipikasyong Paris Bookseller. Itinuturing na pinakaunang modernong klasipikasyon, hinati naman ni Brunet sa limang larangan ang mga aklat.&lt;ref name=sayers&gt;{{cite book|last1=Sayers|first1=Berwick|title=An introduction to library classification|trans-title=Pagpapakilala sa klasipikasyon sa aklatan|lang=en|date=1918|publisher=H. W. Wilson|location=New York, Estados Unidos}}&lt;/ref&gt;

Ang [[Klasipikasyong Desimal ni Dewey]] ay ang pinakaginagamit na klasipikasyon ng aklat sa mundo ngayon. Unang dinebelop ni [[Melville Dewey]] noong 1876 sa [[Estados Unidos]], hinahati nito ang mga aklat sa sampung pangunahing klase (kumakatawan sa mga malalawak na larangan tulad ng [[agham pangkalikasan]] at [[kasaysayan]]). Ito rin ang nagsilbing batayan para sa iba pang mga pangkalahatan at pambansang sistema ng klasipikasyon, tulad ng [[klasipikasyon ng Aklatan ng Kongreso]] at ng [[klasipikasyong tutuldok]].&lt;ref name=oclc&gt;{{cite web|title=A Brief Introduction to the Dewey Decimal Classification|trans-title=Mabilis na Pagpapakilala sa Klasipikasyong Desimal ni Dewey|lang=en|url=https://www.oclc.org/dewey/resources/summaries.en.html|publisher=OCLC|access-date=10 Agosto 2022|archive-date=3 Mayo 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130503183202/https://www.oclc.org/dewey/resources/summaries.en.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=asia-libraries&gt;{{cite journal|last=Taylor|first=Insup|author2=Wang Guizhi|title=Library Systems in East Asia|trans-title=Mga Sistema sa Aklatan sa Silangang Asya|lang=en|journal=McLuhan Studies|url=http://projects.chass.utoronto.ca/mcluhan-studies/v1_iss6/1_6art3.htm|access-date=10 Agosto 2022|archive-date=21 Pebrero 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221100748/http://projects.chass.utoronto.ca/mcluhan-studies/v1_iss6/1_6art3.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Heto ang mga sistema ng klasipikasyong na may malawakang paggamit lalo na sa mga bansang nagsasalita ng Ingles:

* [[Klasipikasyong Desimal ni Dewey]] ({{lang-en|Dewey Decimal Classification}}; DDC)
* [[Pandaigdigang Klasipikasyong Desimal]] ({{lang-en|Universal Decimal Classification}}; UDC)
* [[Klasipikasyon ng Aklatan ng Kongreso]] ({{lang-en|Library of Congress Classification}}; LCC)
* [[Klasipikasyong Tutuldok]] ({{lang-en|Colon Classification}}; CC)

May mga klasipikasyon ding ginawa para sa mga ispesipikong paksa o disiplina. Halimbawa nito ang [[Klasipikasyong Moys]] para sa larangan ng [[abogasya]] (sa [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]], at [[Gran Britanya]]),&lt;ref name=IALS&gt;{{cite web|title=IALS Library|trans-title=Aklatan ng IALS|url=http://ials.sas.ac.uk/library/archives/moys.htm|publisher=Institute of Advanced Legal Studies|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; at [[Klasipikasyong Harvard-Yenching]] para sa mga aklat na nakasulat sa [[wikang Tsino]].&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Wu|first=Eugene W.|title=The Founding of the Harvard–Yenching Library|trans-title=Ang Pagtatag sa Aklatang Harvard-Yenching|lang=en|journal=Journal of East Asian Libraries|volume=101|issue=1|date=1993|pages=65-69|url=http://scholarsarchive.byu.edu/jeal/vol1993/iss101/16/|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; Bukod pa dito, may mga sistema ring ginawa ang ilang mga bansa para sa mga aklat nila: ilan sa mga halimbawa nito ang [[Klasipikasyong Desimal ng Hapon]], [[Klasipikasyong Desimal ng Korea]] (sa [[Timog Korea]]), [[Klasipikasyon ng Aklatang Tsino]] (sa [[Tsina]]), at ang [[Bagong Klasipikasyon para sa mga Aklatang Tsino]] (sa [[Taiwan]], [[Hong Kong]], at [[Macau]]).&lt;ref name=asia-libraries/&gt;

== Epekto ==

Ayon sa isang editoryal ng ''[[The Stanford Daily]]'' noong 2019, nakakahimok na paraan ang mga aklat upang kumonekta ang mga tao sa iba. Nagbibigay ang mga ito ng simpatiya habang binabasa ang mga karanasang pinagdadaanan ng iba o ng isang komunidad.&lt;ref&gt;{{cite web|last=Pai|first=Sarayu|date=8 Nobyembre 2019|access-date=10 Agosto 2022|title=The impact of books|trans-title=Ang epekto ng mga aklat|lang=en|website=[[The Stanford Daily]]|url=https://stanforddaily.com/2019/11/08/the-impact-of-books/}}&lt;/ref&gt; Pinapalawak nito ang pag-intindi sa [[kalikasan ng tao]], at ginagamit din bilang isang kasangkapan sa [[edukasyon]]. Naghihimok din ito ng malalimang pag-iisip, at hinuhulma din ito sa [[pagtingin sa mundo]].&lt;ref&gt;{{cite web|last=Tenner|first=Shara|website=Life is an Episode|title=How books affect modern society|trans-title=Paano nakakaapekto ang mga aklat sa modernong lipunan|lang=en|access-date=10 Agosto 2022|date=21 Enero 2020|url=https://lifeisanepisode.com/how-books-affect-modern-society/}}&lt;/ref&gt;

Sa isang pag-aaral sa [[sikolohiya]] sa [[Pamantasan sa Buffalo]], napag-alaman ng mga sikolohista na kumikiling ang mga tao sa mga salitang may kinalaman sa kamakailang binasa nila, tulad ng mga [[salamangkero]] sa mga nakabasa ng ''[[Harry Potter]]'' at [[bampira]] naman sa mga nakabasa sa ''[[Twilight]]''. Samantala, sa isang hiwalay na pag-aaral naman na isinagawa sa [[Pamantasan ng Toronto]], napag-alaman na nakakapagpabago ng katauhan ang mga aklat. Sa eksperimentong ito, na isinagawa noong 2008 sa 166 na tao, pinabasa ang dalawang grupo ng maiksing kuwento ni [[Anton Chekhov]] na ''[[Dama s sobachkoy]]'' ('Ang Ginang na may kasamang Aso'), isa sa orihinal na anyo nito, at isa sa istilong [[dokumentaryo]]. Napag-alaman sa pag-aaral na ito na mas nakakapagbago ng personalidad ang mga piksyon kumpara sa di-piksyon, dahil sa pagpokus nito sa mga iniisip ng mga karakter, kumpara sa pagtingin bilang tagalabas, ayon kay [[Keith Oatley]], isa sa mga sikolohista sa pag-aaral.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2011/sep/07/reading-fiction-empathy-study|title=Reading fiction 'improves empathy', study finds|trans-title='Nagpapahusay ng pakikiramay' ang pagbabasa sa piksyon, ayon sa isang pag-aaral|last=Flood|first=Alison|date=7 Setyembre 2011|access-date=10 Agosto 2022|website=[[The Guardian]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fastcompany.com/1842370/how-fiction-impacts-fact-social-impact-books|website=The Fast Company|title=How Fiction Impacts Fact: The Social Impact Of Books|trans-title=Paano Nakakaapekto ang Piksyon sa Katotohanan: Ang Epektong Panlipunan ng mga Aklat|last=Gow|first=Kailin|date=7 Disyembre 2012|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

== Pagpepreserba ==

{{main|Pagpepreserba sa mga aklat}}

[[File:Archivist Survey.jpg|thumb|250px|alt=Isang babaeng konserbador ng papel na tumitingin sa mga dokumento|Isang konserbador na tumitingin sa mga dokumento.]]

Depende sa materyales na ginamit, mabilis na nabubulok ang mga aklat sa paglipas ng panahon, kabilang na yung mga [[Pamanang pangkultura|itinuturing na mga &quot;mahahalaga&quot; sa kultura o kasaysayan]]. Pinapahaba ng mga konserbador ({{lang-en|conservator}}) ang buhay ng mga ito, sa pamamagitan ng samu't saring paraan sa [[kimika]], at nakadepende ito sa pagkakagawa sa aklat. Madalas na itong isinasagawa ng mga grupo ng konserbador, sa ilalim ng mga pamahalaan ng bansa, tulad ng [[Pambansang Komisyong Pangkasaysayan ng Pilipinas]]. Hindi pormal na propesyon ito hanggang noong dekada 1960s, nang naganap ang isang mapaminsalang [[baha]] sa [[Arno]] sa [[Florence]], [[Italya]] noong 1966.&lt;ref name=&quot;guardianArno&quot;/&gt; Pininsala nito ang maraming mga mahahalagang dokumento (bukod pa sa ibang mga gawa sa panahon ng [[Renasimiyento]]), kaya pinagtulungan itong isaayos ng mga konserbador sa buong mundo sa pangunguna ni [[Peter Waters]].&lt;ref name=&quot;guardianArno&quot;&gt;{{cite news|title=Florence flood 50 years on: 'The world felt this city had to be saved'|trans-title=Pagbaha sa Florence 50 taong ang lumipas: 'Pakiramdam ng mundo, kailangan iligtas ang lungsod na ito'|lang=en|last=Kirchgaessner|first=Stephanie|date=4 Nobyembre 2016|access-date=10 Agosto 2022|location=[[Roma]], [[Italya]]|website=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/world/2016/nov/04/florence-flood-50-years-on-the-world-felt-this-city-had-to-be-saved}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|website=[[History Channel|History]]|title=The Disaster that Deluged Florence’s Cultural Treasures|trans-title=Ang Sakunang Nagpadelubyo sa mga Kayamanang Pangkultura ng Florence|lang=en|last=Nix|first=Elizabeth|orig-date=3 Nobyembre 2016|date=22 Agosto 2018|access-date=10 Agosto 2022|url=https://www.history.com/news/the-disaster-that-deluged-florences-cultural-treasures}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |editor1-last=Miller |editor1-first=William |editor2-last=Pellen |editor2-first=Rita M. |title=Dealing with Natural Disasters in Libraries |trans-title=Pagtugon sa mga Sakuna sa mga Aklatan|lang=en|date=2006 |publisher=The Haworth Press |location=[[New York]], [[Estados Unidos]] |isbn=9781136791635 |url=https://books.google.com/books?id=XXl0DwAAQBAJ&amp;pg=PT59|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

[[File:National Library manuscripts being washed in Florence after the 1966 flood of the Arno - UNESCO - PHOTO 0000001407 0001 - Restoration.jpg|alt=Isang babae na nagpepreserba sa isang dokumento na napinsala ng baha sa Arno sa Florence, Italya noong 1966.|thumb|Mahalagang pangyayari ang naganap na mapaminsalang baha sa [[Arno]] sa [[Florence]], [[Italya]] noong 1966 upang maging pormal na propesyon ang pagpepreserba sa mga aklat.]] 

May apat na pangunahing hakbang ang ginagawa sa pagpepreserba sa mga aklat: pagpapabagal, paglilinis, pagsasaayos, at pagpapanumbalik. Meron ding sinusunod na [[etika]] ang mga konserbador, lalo na sa mga kemikal na ginagamit nila na madalas ay hindi na maibabalik pa matapos nitong mailapat. Bilang pagtugon sa [[pagbabago ng klima]], unti-unti na ring nagsasagawa ng mga pagbabagong nakapokus sa [[pagpapanatili]]. Noong dekada 2000s, nagsimula na'ng hindi gumawa ng isang pangkalahatang paraan sa pagpepreserba, at nagpokus na lang sa mga paraang nakadepende sa lokal upang umayon ang mga ito sa klima ng lugar at kagamitan.&lt;ref&gt;{{cite web|last1=Dardes|first1=Kathleen|last2=Standiforth|first2=Sarah|title=Preventive Conservation: Sustainable Stewardship of Collections|trans-title=Pagpepreserbang Nagpipigil: Napapanatiling Pangangasiwa sa mga Koleksyon|lang=en|url=https://www.getty.edu/conservation/publications_resources/newsletters/30_2/preventive_conservation.html|access-date=10 Agosto 2022|website=The Getty Conservation Institute|publisher=Getty Conservation Research Foundation Museum}}&lt;/ref&gt;

== Talababa ==
{{notelist}}

== Sanggunian ==
{{reflist}}

{{Commons|Book|Aklat}}
{{Sister project links|voy=no}}


[[Kategorya:Aklat]]
[[Kategorya:Dokumento]]
[[Kategorya:Produktong papel]]
[[Kategorya:Pormat ng midya]]</text>
      <sha1>cfxhbq48aavthh2pnqq6aok8ojx96w7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962074</id>
      <parentid>1962073</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T13:05:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66316" xml:space="preserve">[[File:Latin dictionary.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Mga aklat.|alt=Mga aklat.]]

'''Aklát''' o '''libró''' ang tawag sa katipunan ng mga [[Paglilimbag|nilimbag]] na akda.&lt;ref name=&quot;McFarland2017&quot;&gt;{{cite book | last = McFarland | first = Curtis | author2 = [[Komisyon sa Wikang Filipino]] | year = 2017 | title = Diksyunaryong Monolingwal sa Filipino | publisher = [[Anvil Publishing]]| isbn = 9789712727443 | url = https://books.google.com/books?id=tzSWDwAAQBAJ}}&lt;/ref&gt; Pisikal na bagay ang tipikal na itinuturing na mga aklat; gayunpaman, maaari rin itong tumukoy sa isang bahagi ng mas mahabang komposisyon, tulad ng kaso ng mga aklat sa [[Bibliya]]. Ang digital na katumbas ng mga aklat ay tinatawag naman na mga ''[[ebook]]'', samantalang ''[[audiobook]]'' naman ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog.

''Dahon'' ang tawag sa mga indibidwal na papel ng isang aklat, samantalang ''pahina'' naman ang tawag sa bawat harap at likod nito. ''Lomo'' naman ang tawag sa likurang bahagi o pinakatadyang ng isang aklat na hindi pa nabibigkis.&lt;ref name=JETE&gt;{{cite-JETE|Lomo}}&lt;/ref&gt; Ayon sa isang dokumento ng [[UNESCO]] noong 1964, maituturing na isang aklat ang isang limbag kung ito ay may 49 na pahina (25 dahon) o higit pa.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Recomendacion sobre la Normalizacion internacional de las Estadisticas relativas a la Edicion de Libros y Publicaciones Periodicas|trans-title=Mungkahi Ukol sa Pandaigdigang Pamantayan ng Estadistika na may Kinalaman sa Paglalathala ng mga Aklat at Periodical|lang=es|date=19 Nobyembre 1964|access-date=11 Hulyo 2022|publisher=[[UNESCO]]|url=http://portal.unesco.org/es/ev.php-URL_ID=13068&amp;URL_DO=DO_TOPIC&amp;URL_SECTION=201.html}}&lt;/ref&gt; Tinatayang nasa 130 milyong aklat ang nailathala hanggang noong 2010, ayon sa isang pag-aaral na isinagawa ng [[Google]].&lt;ref&gt;{{cite web|last=Taycher|first=Leonid|title=Books of the world, stand up and be counted! All 129,864,880 of you.|trans-title=Mga aklat ng mundo, tumindig at mabilang! Lahat kayong 129,864,880.|lang=en|date=5 Agosto 2010|access-date=11 Hulyo 2022|url=https://booksearch.blogspot.com/2010/08/books-of-world-stand-up-and-be-counted.html?m=1|website=Inside Google Books}}&lt;/ref&gt;

== Etimolohiya ==

Hindi malinaw ang etimolohiya ng salitang ''aklat''. Lumabas ito sa ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' (1754) bilang ''aclat''. Ayon dito, ang naturang salita ay ginamit rin bilang isang pandiwa, para sa akto ng pagbuklat sa aklat.&lt;ref name=&quot;tagala&quot;&gt;{{cite book|title=Vocabulario de la lengua tagala|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog|last=De Noceda|first=Juan José|editor-last=De Sanlucar|editor-first=Pedro|lang=es|date=1754|access-date=21 Hulyo 2022|publisher=Imprenta de la compañia de Jesus|page=3|url=https://books.google.com.ph/books/about/Vocabulario_de_la_lengua_tagala.html}}&lt;/ref&gt;

Samantala, direktang hiniram naman mula sa wikang [[Espanyol]] ang salitang ''libro''.&lt;ref name=&quot;tgllang&quot;&gt;{{cite web|website=Tagalog Lang|lang=en|title=libro|url=https://www.tagaloglang.com/libro/|access-date=21 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt; Ginagamit din ito bilang isang pandiwa, para gawing aklat ang isang bagay (hal. [[pelikula]] o [[kanta]]).&lt;ref name=&quot;tgllang&quot;/&gt;

== Kasaysayan ==

=== Sinaunang panahon ===

[[File:Xerxes_Cuneiform_Van.JPG|300px|thumb|upright=1.2|Isang kunipormeng ginawa noong panahon ni [[Xerxes I]] ng [[Imperyong Achaemenid]], sa lalawigan ng Armenia (ngayo'y [[Lalawigan ng Van]], [[Turkiye]]).|alt=Kuniporme (cuneiform sa Ingles) sa bansang Turkiye, noong panahon ni Xerxes I.]]

May mga ebidensiya na may [[wika]] na'ng ginagamit ang mga sinaunang tao simula pa noong tinatayang {{BCE|35000|link=y}}. Gayunpaman, lumitaw lang ang [[pagsusulat]] noong tinatayang {{BCE|3500–3000|link=y}} sa [[Sumer]] sa [[Mesopotamia]].&lt;ref&gt;{{cite web|last=Mark|first=Joshua J.|title=Writing|trans-title=Pagsusulat|date=28 Abril 2011|access-date=21 Hulyo 2022|url=https://www.worldhistory.org/writing/|website=World History Encyclopedia|lang=en}}&lt;/ref&gt; Dito umusbong ang pagsusulat sa mga [[tabletang luwad|tabletang]] gawa sa [[luwad]], na tinatawag na mga [[kuniporme]] ({{lang-en|cuneiform}}). Kumalat ang paraan ng pagsusulat na ito mula sa Sumer papunta sa mga kapitbahay nitong rehiyon, partikular na sa [[Ehipto]], kung saan naimbento naman ang mga [[hiroglipo]] ({{lang-en|hieroglyphics}}).

Ginamit ang mga tableta mula [[Panahon ng Bronse]] hanggang [[Panahon ng Bakal|Bakal]]. Bukod sa luwad, nagsusulat din ang mga sinaunang tao sa mga [[tabletang pagkit|tabletang]] gawa sa [[pagkit]].&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt; Gayunpaman, maraming mananalaysay ang nagtuturo sa pinagmulan ng mga aklat sa mga [[papiro]] ({{lang-en|papyrus}}) ng mga taga-Ehipto.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;&gt;{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-2-history-of-books/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=History of Books|trans-chapter=Kasaysayan ng mga Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=26 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt; Tinatayang unang nagawa noong {{BCE|3000|link=y}}, ginagawang mga [[scroll]] ang mga ito sa pamamagitan ng pagtatahi sa mga indibidwal na pahina nito. Gawa ito sa halamang [[tambo]], na laganap sa mga dalampasigan ng [[Ilog Nile]].&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

[[File:ancientlibraryalex.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Isang pagguhit noong ika-19 na siglo na nagpapakita sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]]. Ang naturang aklatan ang kinikilala bilang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon.|alt=Pagguhit sa Dakilang Aklatan ng Alexandria.]]

Lumaganap ang paggamit ng mga scroll na papiro pagsapit ng {{BCE|ika-6 na siglo|link=y}} sa mga bansa sa [[Dagat Mediteraneo]], partikular na sa mga Griyego at Romano. Sa panahong ito, tinatayang nasa kalahating milyong scroll ang nasa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]], mga 30 hanggang 70% ng lahat ng mga nagawang aklat nung panahong yon ayon sa ilang mga iskolar.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Ang monopolyo ng Ehipto sa papiro ang isa sa mga dahilan kung bakit naghanap ang mga karatig-bansa nito ng ibang alternatibong pagsusulatan.

Gawa sa balat ng hayop na pinanipis ang mga [[pergamino]] ({{lang-en|parchment}}). Kumpara sa papiro, mas madali itong sulatan, at nasusulatan ang harap at likod nito. Pagsapit ng ika-2 hanggang {{CE|ika-4 na siglo|link=y}}, naisipan ng mga Romano na pagsamahin ang papiro at pergamino, at lagyan ng isang pabalat na gawa sa kahoy. Ang imbensiyong ito, na tinatawag na [[kodeks]] ({{lang-en|codex}}, maramihan ''codices''), ang itinuturing ng mga eksperto bilang ang tunay na ninuno ng mga modernong aklat. Mabilis na tinangkilik ito ng mga tao, dahil na rin sa ginhawang hatid nito sa pagbabasa. Gayunpaman, nanatiling ginagamit pa rin ang mga scroll sa mga sekular na gawain, nang ilang siglo. Ang paglaganap ng [[Kristiyanismo]] noong {{CE|ika-6 na siglo|link=y}}, sa pamamagitan ng pagtangkilik ng mga Kristiyanong manunulat sa kodeks, ang naging dahilan upang unti-unting lumaos ang mga scroll.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Tinatayang tumagal ang paggamit sa mga ito hanggang noong {{CE|ika-8 siglo|link=y}}.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

=== Gitnang Panahon sa Silangang Asya ===

Ang proseso ng paggawa sa [[papel]] ay nagsimula sa [[Tsina]]. May mga nahukay na bahagi ng mga sinaunang papel na tinatayang nagawa noong {{BCE|ikalawang milenyo|link=y}}.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Samantala, ang [[eunuch]] na si [[Cai Lun]] ang itinuturing na nag-imbento sa proseso ng paggawa sa papel noong {{CE|ikalawang siglo|link=y}}.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Tsien |first=Tsuen-Hsuin |author-link=Tsien Tsuen-hsuin |editor-first=Joseph |editor-last=Needham |editor-link=Joseph Needham |title=Paper and Printing | trans-title=Papel at Pag-imprenta|series=Science and Civilisation in China, Chemistry and Chemical Technology|lang=en|volume=V (bahagi 1) |publisher=Cambridge University Press |date=1985}}&lt;/ref&gt; Ang prosesong ito ay sinasabing naipasa sa [[Islam|mga Muslim]] noong bandang {{CE|751|link=y}}, sa rehiyon ng [[Samarkand]].&lt;ref&gt;{{cite book |url= https://books.google.com/books?id=7qseCAAAQBAJ&amp;pg=PA66 |title=The Perfection of the Paper Clip: Curious Tales of Invention, Accidental Genius, and Stationery Obsession|trans-title=Ang Pagkaperpekto sa Clip ng Papel: Mga Kakaibang Kuwento ng Imbensyon, Aksidenteng Pagkahenyo, at Kaadikan sa Stationery|lang=en|first= James |last=Ward |publisher=Atria Books |date=2015|isbn= 978-1476799865 }}&lt;/ref&gt; Dumating naman ang prosesong ito sa Europa noong ika-13 siglo.&lt;ref&gt;{{Cite book| last = Burns| first = Robert I.| editor-last = Lindgren| editor-first = Uta| contribution = Paper comes to the West, 800–1400| title = Europäische Technik im Mittelalter. 800 bis 1400. Tradition und Innovation|trans-title=Teknolohiyang Europeo sa Gitnang Panahon. 800 hanggang 1400. Tradisyon at Inobasyon| lang=de|edition = 4| date = 1996| publisher = Gebr. Mann Verlag| location = [[Berlin]] | isbn = 978-3-7861-1748-3| pages = 413–422
}}&lt;/ref&gt; Dahil ginagawa ang karamihan sa mga papel sa lungsod ng [[Baghdad]] noon, tinawag itong ''bagdatikos''.&lt;ref&gt;{{cite book|last=Murray|first= Stuart A. P.|title=The Library: An Illustrated History|publisher=Skyhorse Publishing|year=2009|page=57|lang=en|trans-title=Ang Aklatan: Isang Nakaguhit na Kasaysayan}}&lt;/ref&gt;

[[File:Jingangjing.jpg|300px|thumb|upright=1.2|Harapan ng ''Diamond Sutra'' sa wikang Tsino, ang pinakamatandang napetsahang aklat sa mundo.|alt=Diamond Sutra, nakasulat sa wikang Tsino.]]

Samantala, nagsimula rin sa Tsina ang [[paglilimbag na silograpiya]] ({{lang-en|woodblock printing}}). Tinatayang nagsimula ito sa [[Dinastiyang Tang]] noong {{CE|700|link=y}}. Noong {{CE|764|link=y}}, nagpakomisyon naman si [[Prinsipe Shōtoku]] ng [[Hapón]] ng mga scroll na may nakalimbag na teksto ng mga dasal sa [[Budismo]], isa sa mga pinakaunang halimbawa ng naturang proseso. Ang aklat na ''[[Diamond Sutra]]'',{{efn|'Diyamanteng [[Sutra]]', {{lang-sa|Vajracchedikā Prajñāpāramitā Sūtra}}, literal na 'Ang Pagperpekto ng Teksto ng Karunungan na Mala-kidlat na Humahati'}}&lt;ref name=Schopen&gt;{{cite encyclopedia| title = Diamond Sutra| encyclopedia = MacMillan Encyclopedia of Buddhism| last = Schopen| first = Gregory| author-link = Gregory Schopen| pages = 227–28| year = 2004| publisher = MacMillan Reference USA| location = New York, Estados Unidos| isbn = 0-02-865719-5| volume = 1
}}&lt;/ref&gt; inilimbag noong {{CE|868|link=y}}, ang itinuturing naman na pinakamatandang nailimbag na aklat napetsahan sa mundo.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/Five-things-to-know-about-diamond-sutra-worlds-oldest-dated-printed-book-180959052/|work=Smithsonian Magazine|access-date=15 Hulyo 2022|date=11 Mayo 2016|last=Daley|first=Jason|title=Five Things to Know About the Diamond Sutra, the World’s Oldest Dated Printed Book|trans-title=Limang Bagay na Dapat Malaman Tungkol sa Diamond Sutra, ang Pinakamatandang Napetsahang Nalimbag na Aklat sa Mundo|lang=en}}&lt;/ref&gt;

Tinatayang noong {{CE|971|link=y}}, nilimbag rin sa lalawigan ng [[Zhejiang]] sa Tsina ang ''[[Tripitaka]]'', isang banal na aklat sa Budismo, gamit ang mahigit 130,000 bloke ng kahoy para sa bawat pahina.&lt;ref name=&quot;lithub&quot;&gt;{{cite web|title=So, Gutenberg Didn’t Actually Invent Printing As We Know It: On the Unsung Chinese and Korean History of Movable Type|lang=en|date=19 Hunyo 2019|last=Newman|first=M. Sophia|website=Literary Hub|access-date=19 Hulyo 2022|url=https://lithub.com/so-gutenberg-didnt-actually-invent-the-printing-press/|trans-title=So Di Pala si Gutenberg ang Nag-imbento sa Paglilimbag Tulad ng Alam Natin: Ukol sa Nakatagong Kasaysayan ng mga Tsino at Koreano sa Nagagalaw na Uri}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, ang pagkakaroon ng maraming karakter sa mga [[wikang Tsino]] ang naging balakid upang hindi tuluyang umasad ang imbensyon na ito sa mas nakakarami. Samantala, gumawa rin ang kaharian ng [[Goryeo]] sa [[tangway ng Korea]] ng sarili nitong ''Tripitaka'' noong 1087.&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;&gt;{{cite web|title=The Buddhist History of Moveable Type|last=Newman|first=M. Sophia|year=2016|website=Tricycle|access-date=19 Hulyo 2022|url=https://tricycle.org/magazine/buddhist-history-moveable-type/|trans-title=Ang Budismong Kasaysayan ng Nagagalaw na Uri|lang=en|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt; Nakita ng mga hari ng Goryeo ang kahalagahan ng pagpreserba sa pagkakakilalanlan nila, dahil na rin sa tuloy-tuloy na pagsakop sa kanila ng mga tagalabas. Lalo pa itong naging mahalaga noong dekada 1220s nang sinugod at sinakop sila nang tuluyan (noong 1232) ng [[Imperyong Mongol]] sa pangunguna ni [[Ögedei Khan]].&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt;

Pinasunog ng mga Mongol ang ''Tripitaka'' noong 1232, kaya naman naglimbag muli sila ng bago.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Hindi ito matatapos hanggang 1251, kaya naman nagpalimbag rin sila ng iba pang mga aklat. Isa sa mga ito ang aklat na ''[[Sangjeong Gogeum Yemun]]'',{{efn|{{lang-ko|상정고금예문}}, [[Hanja]]:  詳定古今禮文, literal na 'Ang Ibinigay na Tekstong Pangritwal ng Nakaraan at Hinaharap'.}}&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt; na may mahigit 50 bolyum.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Inatasan ng hari noong 1234 ang ministrong si [[Choe Yun-Ui]] na ilimbag ito, at alam niya na kakailanganin nila ng napakaraming bloke ng kahoy para mailimbag ito.&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Kaya naman, gumawa ng alternatibong paraan si Choe para solusyunan ito, na halos kapareho sa konsepto ng [[limbagan|limbagang]] gagawin ni [[Johannes Gutenberg]] dalawang siglo sa hinaharap.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt;

[[File:JikjiType.gif|thumb|Ang ginamit na [[nagagalaw na uri]] para mailimbag ang ''Jikji''. Kasalukuyan itong nasa Timog Korea.|alt=Nagagalaw na uri (movable type sa Ingles) na ginamit para malimbag ang Jikji sa Timog Korea.]]

[[File:SelectedTeachingsofBuddhistSagesandSonMasters1377.jpg|thumb|Ang ''Jikji'', ang pinakalumang aklat na nalimbag gamit ang isang nagagalaw na uri. Kasalukuyan itong nasa [[Pambansang Aklatan ng Pransiya]], sa [[Paris]].|alt=Jikji, isang lang aklat mula sa Timog Korea.]]

Nawala na sa kasaysayan ang aklat ni Choe.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Gayunpaman, noong 1377, inilimbag rin sa Goryeo ang ''Baegun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche Yojeol'',{{efn|{{lang-ko|백운화상초록불조직지심체요절}}, [[Hanja]]: 白雲和尙抄錄佛祖直指心體要節, literal na 'Mga Direktang Utos ni [[Buddha]] sa Kaisipan ni Monghe Baegun'.}} mas kilala sa pinaiksing tawag na ''[[Jikji]]''.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Isinulat ito noong 1372 ng mongheng si Baegun, ang punong pari ng Templo ng Anguk at Shinwang sa [[Haeju]] sa ngayo'y Timog Korea. Namatay si Baegun noong 1374, tatlong taon bago ang paglimbag ng mga mag-aaral niya sa ''Jikji'' sa Templo ng Heungdeok sa [[Cheongju]]. May dalawang bolyum ito, pero tanging ang ikalawang bolyum lang ang nananatili hanggang ngayon. Ito ang itinuturing na pinakamatandang aklat na nailimbag gamit ang isang [[nagagalaw na uri]] ({{lang-en|movable type}}).&lt;ref name=&quot;lithub&quot;/&gt;

Bagamat mas nauna ang Goryeo at Tsina sa paggawa sa unang limbagan kesa kay Gutenberg, hindi nila naipakalat ang paggamit nito sa mas makakarami, dahil na rin sa mga problemang panloob nila at sa paghihigpit ng mga pinuno nito sa paggamit sa naturang imbensyon.&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt; Gayunpaman, posibleng nakaabot pa rin ito sa ma malalayong lugar dahil na rin sa laki ng sakop ng Imperyong Mongol noong 1200s. Noong naitatag ang [[Dinastiyang Yuan]] sa Tsina sa pangunguna ni [[Kublai Khan]], inilipat niya ang kabisera ng imperyong Mongol sa [[Beijing]]. Maraming mga eksperto ang nagsasabi na posibleng naidala ng mga Mongol ang teknolohiya ng mga Koreano at Tsino papunta sa Gitnang Asya, partikular na sa mga [[Uyghur]] sa ngayo'y lalawigan ng [[Xinjiang]] sa Tsina, bagamat walang pisikal na patunay na nagpapatunay sa teoryang ito. Gayunpaman, ayon kay [[Tsien Tsuen-Hsien]] sa aklat na ''Science and Civilization in China'' (1985) ni [[Joseph Needham]]:

{{Cquote|quote=Kung may koneksyon man sa pagkalat ng [[paglilimbag]] sa pagitan ng [[Asya]] at ng [[Kanluraning Mundo|Kanluran]], may matinding opurtunidad para gumanap ng isang mahalagang papel sa pagpapakilalang ito ang [[Uyghur|mga Uyghur]], na parehong gumagamit ng paglilimbag na silograpiya at sa nagagalaw na uri.{{efn|Orihinal na teksto: ''If there was any connection in the spread of printing between Asia and the West, the Uyghurs, who used both block printing and movable type, had good opportunities to play an important role in this introduction.''}}&lt;ref name=&quot;tricycle&quot;/&gt;|author=Tsien Tsuen-Hsien|source=''Science and Civilization in China'' ni Joseph Needham}}

=== Gitnang Panahon sa Europa ===

[[File:Master of the Boston City of God - Book of Hours (Use of Utrecht)- fol. 63r, Initial with Holy Trinity - 1998.124.63.a - Cleveland Museum of Art.tif|275px|thumb|Isang halimbawa ng &quot;pinaliwanag na manuskrito&quot; (''illuminated manuscript''). Ang partikular na halimbawang ito ay mula sa aklat na ''Aklat ng mga Oras'' ({{lang-en|link=no|Book of Hours}}), tinatayang nilimbag noong 1460-65. Makikita ito ngayon sa [[Museo ng Sining ng Cleveland]] sa Estados Unidos.|alt=Halimbawa ng isang aklat na may &quot;pinaliwanag na manuskrito&quot;.]]

Ang mga inobasyon na nagawa sa Asya ay di umabot sa Europa maging hanggang sa [[Gitnang Panahon]], kaya naman mano-mano pa ring kinokopya ng mga [[eskriba]] ang mga aklat para makagawa ng panibagong kopya, lalo sa mga [[monasteryo]]. May mga silid ang mga malalaking monasteryo para lang sa gawaing ito, na tinatawag na ''[[scriptorium]]''. Ginagawa rin sa mga silid na ito ang mga magagarang disenyo sa gilid. Tinatawag na mga [[pinaliwanag na manuskrito]] ({{lang-en|illuminated manuscript}}), ginagawa ito ng mga eskriba noong panahong yon para sa samu't saring bagay, madalas ng [[Simbahang Katoliko]], at kahit maging sa mga batas, proklamasyon, at iba pang mga sekular na dokumento noong panahong yon.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Tinatayang nagsimula ito noong bandang {{CE|600|link=y}}.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;&gt;{{cite web|last=Burnell|first=Cerrie|date=21 Setyembre 2021|orig-date=3 Disyembre 2019|title=A little history of reading: How the first books came to be|trans-title=Isang maliit na kasaysayan ng pagbabasa: Paano nagsimula ang mga unang aklat|lang=en|website=BookTrust|url=https://www.booktrust.org.uk/news-and-features/features/2019/december/a-little-history-of-reading-how-the-first-books-came-to-be/|access-date=27 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Mahal at matrabaho ang paggawa sa mga aklat noong panahong ito, kahit na mataas ang pagpapahalaga ang binibigay ng marami sa mga ito. Gayunpaman, nang dumating ang papel mula Tsina sa Europa, nagmura ito nang kaunti. Ang mga Muslim ang unang nakagamit sa prosesong ito mula Tsina. Sinasabi na noong ika-12 siglo, may isang kalsada sa [[Marrakesh]] sa [[Morocco]] na may daan-daang nagbebenta ng aklat. Aabot pa ng dalawang siglo bago nagsimula ring gumawa ng mga papel ang mga Europeo.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

=== Johannes Gutenberg ===

[[File:Gutenberg Bible, Lenox Copy, New York Public Library, 2009. Pic 01.jpg|thumb|300px|Kopya ng [[Bibliyang Gutenberg]] sa [[Pampublikong Aklatan ng New York]]. Kasalukuyang may 49 na kopya ang nananatili pa rin hanggang ngayon sa mundo.|alt=Ang Bibliyang Gutenberg.]]

Noong bandang dekada 1430s hanggang 1440s, sinubukan ng Aleman na si [[Johannes Gutenberg]] na gumawa ng isang mekanikal na [[limbagan]]. Matapos ng ilang mga ''prototype'' at paghahanap ng pondo para sa proyekto niya, matagumpay niyang nagawa ang isang mekanikal na nagagalaw na uri ({{lang-en|movable type}}) noong 1448.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Kilala ngayon bilang ang limbagang Gutenberg ({{lang-en|Gutenberg press}}), itinuturing ang imbensyong bilang isa sa mga pinakamahahalagang imbensyon ng tao. Sinimulan nito ang isang rebolusyon sa [[impormasyon]] at [[paglilimbag]] — ang &quot;rebolusyong Gutenberg&quot;.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Nilimbag ni Gutenberg ang isang [[Bibliya|Bibliyang]] nasa [[wikang Latin]], ngayon kilala bilang ang [[Bibliyang Gutenberg]], noong 1450 hanggang 1455.&lt;ref name=&quot;brit&quot;&gt;{{cite web|work=[[Britannica]]|url=https://www.britannica.com/biography/Johannes-Gutenberg/Printing-of-the-Bible|title=Johannes Gutenberg|lang=en|access-date=21 Hulyo 2022|last=Lehmann-Haupt|first=Hellmut E.|date=27 Abril 2022|orig-date=5 Pebrero 2000}}&lt;/ref&gt; Ito ang unang mahalagang aklat na nailimbag gamit ang palimbagang ito. May 180 kopya na nalimbag, at naging matagumpay ito.&lt;ref name=&quot;brit&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt; Ang tagumpay na ito ang naging dahilan para kumalat ang imbensyong ito mula [[Mainz]] kung saan nakatira si Gutenberg, papunta sa iba't ibang panig ng [[Alemanya]] at Europa.

=== Ika-16 hanggang ika-19 na siglo ===

Malaki ang epekto ng imbensyon ni Gutenberg sa kabuuan ng Europa. Tinatayang nasa 300 palimbagan ang nakatayo sa Alemanya bago matapos ang ika-15 siglo. Ayon sa isang pag-aaral sa Estados Unidos, nasa 30,000 aklat lang ang nailimbag bago ang pagkakaimbento ni Gutenberg sa limbagan niya. Pagsapit ng sumunod na siglo, tinatayang umabot na ito sa 10 hanggang 12 milyon.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Sumasang-ayon ang mga iskolar na isa sa mga dahilan ang pagkakaimbento sa palimbagan ni Gutenberg sa pagsisimula sa [[Renasimiyento]] sa Europa. Kasabay ng pag-usbong ng [[globalisasyon|pandaigdigang kalakalan]] noong pagpasok ng ika-16 na siglo, marami rin ang nagkainteres sa [[sinaunang Gresya]] at [[sinaunang Roma|Roma]] dahil sa pagkalat ng impormasyon ukol dito. Ang pagkalat ng mga aklat sa mas nakararami ang itinuturong dahilan para sa pag-usbong ng mga makabagong ideya sa [[pulitika]], [[rehiliyon]], [[kultura]], at iba pa.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Gayunpaman, may mga sumubok din na pigilan ang pagkalat na ito, wala pang isang siglo pagkatapos maimbento ni Gutenberg ang limbagan niya. Noong 1487, inutos ni [[Papa Inosente VII]] na dumaan muna sa mga otoridad ng Simbahan ang lahat ng mga aklat na ililimbag sa Europa, upang masiguro na nakasulat lang ang mga Bibliya sa wikang Latin, ang wika ng Simbahan. Ang paghihigpit na ito sa wika (bukod sa iba pang mga hinaing) ang iprinotesta ni [[Martin Luther]] noong 1517, nang ipaskil niya ang ''[[95 Tisis]]'', na nagpasimula sa [[Protestantismo]] at kalaunan sa [[Kontra-Reporma]] ng Simbahan.&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Kasabay ng unti-unting pagsalin sa Bibliya sa iba't-ibang wika, nagsimula rin ang pag-akda ng mga may-akda sa kanilang wika mismo, tulad ng ''[[Banal na Komedya]]'' ni [[Dante]] sa [[wikang Italyano]] at ''[[Mga Kuwento sa Canterbury]]'' ni [[Chaucer]] sa [[wikang Ingles|wikang Gitnang Ingles]]. Umusbong din ang mga [[aklatan]] sa iba't-ibang panig ng kontinente, tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Espanya]] sa [[Madrid]] at ang [[Aklatan ng Britanya]] sa [[London]].&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Ang mabilis na paglimbag sa mga aklat ang nagbigay-daan upang pagkakitaan ito ng mga may-akda at mga manlilimbag, na nagbigay-daan naman upang lumutang ang konsepto ng [[karapatang-sipi]] sa mga may-akda. Ang [[Estatutong Anna]], ginawang batas noong 1710 sa [[Inglatera]], ang tinuturing na ang unang batas tungkol sa karapatang-sipi. Kinopya ito ng mga mambabatas ng [[Estados Unidos]] matapos nilang lumaya sa [[Gran Britanya]].&lt;ref name=&quot;kasaysayan&quot;/&gt;

Kasabay ng paglago ng industriya ang mga inobasyon na nagawa nito sa aklat. Noong 1500s, ginawa ng Italyanong si [[Aldus Manutious]] ang mga ''pocketbook''. Lumabas naman ang mga unang pabalat sa aklat noong 1832.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

Ang patuloy na pagmura ng produksiyon sa mga aklat ang naging dahilan upang dumami ang mga nagbabasa. Sa Estados Unidos at Gran Britanya unang nagsulputan ang mga samahan ng mga nagbabasa.&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt; Sa siglo ring ito nagkaroon ng mga pabalat na matigas (''[[hardcover]]'') at papel (''[[paperback]]'').&lt;ref name=&quot;booktrust&quot;/&gt;

==== Sa Pilipinas ====

[[File:Doctrina-cristiana.jpg|thumb|300px|Harapan ng ''[[Doctrina Christiana]]'', ang pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas.|alt=Doctrina Christiana.]]

Ang aklat na ''[[Doctrina Christiana]]'' ('Doktrinang Kristiyano') ang itinuturing na pinakaunang aklat na nalimbag sa Pilipinas. May tatlong bersyon ito, na nalimbag sa pagitan ng 1590 hanggang 1593. Ang una, pinamagatang ''Bian Zhengjiao Zhenchuan Shilu'',{{efn|{{lang-zh|辯正教真傳實錄}}; 'Ang Testimonya ng Tunay na Relihiyon')}} ay isinulat ng prayleng si Juan Cobo at nilimbag sa pamamagitan ng [[silograpiya]] at nakasulat sa [[wikang Tsino]].&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;&gt;{{cite web|url=https://biblioasia.nlb.gov.sg/vol-17/issue-2/jul-sep-2021/early-printing|title=Early Printing in the Philippines|trans-title=Maagang Paglilimbag sa Pilipinas|lang=en|date=7 Hulyo 2021|website=BiblioAsia|last=Lee|first=Gracie}}&lt;/ref&gt; Nadiskubre lang ito noong 1952 sa [[Madrid]], at pinaniniwalaang na ngayon ng mga eksperto na hindi ito napetsahan dahil di pa ito lisensiyado. Ito ang sinasabing aklat na tinukoy ni [[Gobernador-Heneral]] [[Perez Dasmariñas]] sa kanyang sulat noong 1593 sa hari ng Espanya na si [[Felipe II]]. Dito, nilahad niya na kailangan niyang makakuha ng lisensya para ilimbag ang dalawang ''Doktrina'' para sa pagpapakalat ng Kristiyanismo sa lugar.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt; Nagresulta ito sa sikat na bersyon ng ''Doctrina'' na nakasulat sa [[wikang Espanyol]] at [[wikang Tagalog|Tagalog]] (sa parehong [[alpabetong Romano]] at [[Baybayin]]), na pinamagatang ''Doctrina Christiana en lengua espanola y tagala'' ('Doktrinang Kristiyano sa wikang Espanyol at Tagalog'). Nagkaroon rin ito ng bersyon sa wikang Tsino para sa [[Tsinong Pilipino|komunidad ng mga Tsino]] sa lugar, na pinamagatan namang ''Doctrina Christiana en letra y lengua China'' ('Doktrinang Kristiyano sa sulat at wikang Tsino'). Nilimbag ng Tsinong manlilimbag na si Keng Yong, pinaniniwalaan ng mga mananalaysay na siya at ang sikat na manlilimbag na si Juan de Vera ay iisang tao lang dahil sa gawain noon ng mga prayle sa Pilipinas na gawing Kristiyano ang mga Tsino noon at bigyan sila ng isang Kristiyanong pangalan.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;&gt;{{cite web|title=Books and Bookmaking in the Philippines|trans-title=Mga Aklat at Paggawa sa mga Aklat sa Pilipinas|lang=en|last=Vallejo|first=Rosa M.|website=[[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]]|url=https://ncca.gov.ph/about-ncca-3/subcommissions/subcommission-on-cultural-heritagesch/libraries-and-information-services/books-and-bookmaking-in-the-philippines/|access-date=26 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Si Juan de Vera ang kinikilalang naglimbag rin sa ilang mga pinakaunang aklat sa Pilipinas. Noong 1604, nilimbag niya ang ''Ordinationes Generales Provintiae Sanctissimi Rosarii Philippinarum'' ('Mga Pangkalahatang Ordinansa ng mga Ordinansa sa Pilipinas ng Lalawigan ng Banal na Rosaryo sa Pilipinas'), na nakasulat sa [[wikang Latin]]. Ito ang itinuturing na ang pinakamatandang aklat na nalimbag gamit ang nagagalaw na uri, na nananatili hanggang ngayon.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Bukod dito, nilimbag din ni De Vera noong 1602 sa [[Binondo]] ang aklat na ''Libro de Nuestra Señora del Rosario en lengua y letra de Filipinas'' ('Aklat ng Mahal na Ina ng Rosaryo sa wika at sulat ng Pilipinas') ni Padre Francisco Blancas de San Jose. Gayunpaman, nawala na ito sa kasaysayan, at pinagdududahan ng mga iskolar kung ginawa ba ito sa nagagalaw na uri o sa pamamagitan ng silograpiya.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt; Si De Vera rin ang naglimbag sa aklat na ''Libro de los Cuatro Postrimerias del Hombre'' ('Aklat ng Apat na Kahahantungan ng Tao'), na sinulat rin  ni Padre De San Jose noong 1604.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt; Pinaniniwalaan na tinuloy ng kapatid ni Juan, si Pedro de Vera, ang paglilimbag nang namatay ito.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Ilan sa mga nilimbag niya ang ''Memorial de la Vida Christiana en Lengua China'',{{efn|'Memoryal sa Buhay ng Kristiyano sa wikang Tsino'; {{lang-zh|新刊僚氏正教便览}}, literal na 'Ang Bagong Lathalain ng Simbahan'}} na sinulat ni Padre Domingo de Nieva. Dito, ginamit ni Pedro De Vera ang isang kombinasyon ng mga paraan ng mga Tsino at ng mga Europeo.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Sa ganitong paraan niya rin nilimbag ang ''Simbolo de la Fe, en Lengua y Letra China''.{{efn|'Mga Simbolo ng Fe, sa wika at sulat Tsino'; {{lang-zh|新刊格物窮理錄}}, literal na 'Ang Bagong Dyornal sa Kahirapang Materyal'}}&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Samantala, isinulat noong 1613 ang ''[[Vocabulario de la lengua tagala]]'' ng prayleng si Pedro de San Buenaventura, ang kauna-unahang [[diksyonaryo]] ng wikang Tagalog.&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1524/9783050056197.33/pdf|last=Wolff|first=John U.|title=Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism|trans-title=Lingwistikang Pilipino at Chamorro Bago ang Pagpasok ng Istrakturalismo|lang=en|chapter=The ''Vocabulario de Lengua Tagala'' (sic) of Fr. Pedro de San Buenaventura (1613)|trans-chapter=Ang ''Vocabulario de Lengua Tagala'' ni Padre Pedro de San Buenaventura (1613)|publisher=Akademie Verlag|year=2011|doi=10.1524/9783050056197.33|url-access=subscription|via=De Gruyter}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Ocampo2014&quot;/&gt; May dalawa pang ''Vocabulario'' ang sumunod na nilimbag, noong 1754 at noong 1860.&lt;ref name=&quot;Ocampo2014&quot;&gt;{{cite web|last=Ocampo|first=Ambeth R.|author-link=Ambeth Ocampo|url=https://opinion.inquirer.net/77034/vocabulario-de-la-lengua-tagala|publisher=[[Philippine Daily Inquirer|Inquirer]]|date=1 Agosto 2014|lang=en|title='Vocabulario de la Lengua Tagala'|access-date=24 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Ang mga unang aklat sa Pilipinas ay puro mga [[doktrina]] ng Simbahan at diksyonaryo. Mga Tsino rin ang unang mga manlilimbag sa Pilipinas. Gayunpaman, ang Pilipinong si [[Tomas Pinpin]] ang sinasabing unang Pilipinong manlilimbag.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Taga-[[Abucay]] sa [[Bataan]], kilala rin siya bilang ang unang Pilipinong may-akda, dahil sa pag-akda niya sa ''Librong Pagaaralan nang mga Tagalog nang Uicang Castila'' (moderno: 'Aklat ng wikang Espanyol na Pag-aaralan ng mga Tagalog') noong 1610. Nilimbag niya rin sa parehong taon ang ''Arte y Reglas de la Lengua Tagala'' ('Sining at Tuntunin ng wikang Tagalog') ni Padre De Jose, at noong 1613 naman, nilimbag niya ang ''Vocabulario de la Lengua Tagala'' sa tulong ni Domingo Loag, isang Pilipinong manlilimbag.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Bukod sa Laguna at Bataan, naglimbag rin siya sa [[Binondo]], at nakagawa siya ng di bababa sa isang dosenang akda mula 1609 hanggang 1639.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt;

Tinatayang nasa 100 aklat ang nailimbag sa Pilipinas mula 1563 hanggang 1640.&lt;ref name=&quot;bibl2021&quot;/&gt; Ayon sa [[Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining]] (NCCA), tinatayang nasa 6000 akda naman ang nailimbag sa bansa mula 1593 hanggang 1900.&lt;ref name=&quot;ncca&quot;/&gt;

=== Modernong panahon ===

Mataas na ang [[literasiya]] sa mga mauunlad na bansa sa Europa gayundin sa Estados Unidos pagpasok ng ika-20 siglo, kaya naman lalo pang dumami ang paggawa sa mga aklat sa panahong ito. Ang mga inobasyon sa paglilimbag ang nagpamura sa presyo ng mga aklat. Sa siglo ring ito umusbong ang mga aklat na pang-edukasyon at pampaaralan, gayundin ang mga aklat na tungkol sa isang partikular na paksa o larangan.&lt;ref name=&quot;britBook&quot;&gt;{{cite web|website=[[Britannica]]|title=book publishing|trans-title=paglilimbag sa mga aklat|lang=en|access-date=28 Hulyo 2022|url=https://www.britannica.com/topic/publishing/Book-publishing}}&lt;/ref&gt;

Ang paglaki ng industriya ay pansamantalang pinabagal nang sumiklab ang [[Unang Digmaang Pandaigdig]] sa [[Europa]]. Sinundan ito ng [[Dakilang Depresyon]] noong dekada 1920s hanggang 1930s, na lalo pang nagpabagal sa industriya. Gayunpaman, gumawa ng mga paraan ang mga palimbagan para manatiling buhay sa panahong ito, kabilang na ang pagbibigay ng diskwento at paglimbag sa mas marami at mas murang mga ''[[paperback]]''. Parehas ding bumagal ang industriya sa [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], dahil sa kakulangan sa mga papel.&lt;ref name=&quot;britBook&quot;/&gt;

Pagkatapos ng digmaan, mabilis ding nakabawi ang industriya, partikular na ang industriya ng aklat sa [[Alemanya]], kung saan halos nawala ang buong industriya nito matapos itong makatanggap ng matinding pinsala mula sa nagdaang digmaan.&lt;ref name=&quot;britBook&quot;/&gt;

Patuloy ang paglago ng mga aklat sa sumunod na kalahati ng ika-20 siglo, kahit na sa pagpasok ng [[telebisyon]] at iba pang mga uri ng [[libangan]]. Gayunpaman, ang pagpasok ng mga [[kompyuter]] at kalaunan ang [[internet]] noong huling dekada ng siglo ang nagbigay-daan upang bumagal ang paglagong ito. Ang pag-usbong ng mga ''[[ebook]]'' at ''[[audiobook]]'' sa ika-21 siglo, at ang unti-unting [[digitalisasyon|pagsasa-digital]] ng mga aklat ang nagpapabago sa tanawin ng mga aklat sa kasalukuyan.&lt;ref name=&quot;bbcFuture&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/future/article/20160124-are-paper-books-really-disappearing|last=Nuwer|first=Rachel|date=25 Enero 2016|access-date=28 Hulyo 2022|title=Are paper books really disappearing?|trans-title=Mawawala na nga ba talaga ang mga aklat na papel?|lang=en|website=[[BBC]]}}&lt;/ref&gt;

== Uri ==

=== Ayon sa nilalaman ===

[[File:Polish sci fi fantasy books.JPG|thumb|upright|Mga [[nobela]] sa isang tindahan ng mga aklat.|alt=Mga binebentang nobela.]]

Madalas hinahati ng mga aklatan ang mga aklat nila sa dalawa: [[piksyon]] at [[di-piksyon]]. Hinahati ang mga ito sa kani-kanilang mga [[dyanrang pampanitikan|dyanra]], tulad ng [[komedya]] at [[horror]] sa piksyon.

==== Piksyon ====

{{main|Piksyon}}

[[File:Fiction books.jpg|thumb|upright|Mga aklat na piksyon sa isang aklatan.|alt=Mga aklat na piksyon sa isang aklatan.]]

[[Piksyon]] ang tawag sa kahit anong produkto ng [[imahinasyon]]. Kathang-isip ang nilalaman ng mga aklat na piksyon. Bagamat gawa-gawa ito, posible ibase ng may-akda ang kuwento niya sa isang tunay na pangyayari. Posible ring tunay ang mga lugar o maging mga karakter.&lt;ref name=&quot;bookriot&quot;&gt;{{cite web|title=The Difference Between Fiction and Nonfiction|trans-title=Ang Pagkakaiba ng Piksyon at Di-piksyon|lang=en|website=BookRiot|last=Grant|first=Matt|year=2020|access-date=28 Hulyo 2022|url=https://bookriot.com/difference-between-fiction-and-nonfiction/}}&lt;/ref&gt;

Maraming [[dyanrang pampanitikan|dyanra]] ang piksyon. Nahahati ito kalimitan sa anim:&lt;ref name=&quot;iowaResearch&quot;&gt;{{cite web|last=Donohue|first=Tracy|title=Types of Fiction| trans-title=Mga Uri ng Piksyon|lang=en|website=Iowa Reading Research Center|date=11 Mayo 2016|access-date=1 Agosto 2022|url=https://iowareadingresearch.org/blog/types-of-fiction}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Historikal na piksyon|Historikal]]''' – mga kuwentong nakabase sa mga pangyayari sa kasaysayan. Nakahalo ang mga tunay na pangyayari sa mga kathang-isip na ginawa ng may-akda para sa kuwento. Posibleng may karakter ito na totoong nabuhay noon. [[Historikal na pantasya]] at [[alternatibong kasaysayan]] ang ilan sa mga dyanrang nasa ilalim nito. Ang ''[[All the Light We Cannot See]]'' (2014) ni [[Anthony Doerr]] at ''[[The Nightingale]]'' (2015) ni [[Kristin Hannah]] ang ilan sa mga sikat na modernong halimbawa nito.&lt;ref name=&quot;tarasoninhisfic&quot;&gt;{{cite web|author=tarasonin|date=12 Hulyo 2019|access-date=1 Agosto 2022|title=The 50 Best Historical Fiction Books of All Time|trans-title=Ang 50 Pinakamagagandang Aklat na Historikal na Piksyon sa Lahat ng Panahon|lang=en|website=Barnes and Noble|url=https://www.barnesandnoble.com/blog/50-best-works-revisionist-history-speculative-history-historical-fiction/}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Makatotohanang panitikan|Makatotohanan]]''' – mga kuwentong makatotohanan at posibleng mangyari sa [[realidad|tunay na buhay]]. Posible itong mangyari sa isang lugar sa tunay na mundo tulad halimbawa ng [[paaralan]], at magkaroon ng mga problemang nagaganap sa tunay na buhay tulad ng [[rasismo]]. Kumpara sa historikal na piksyon, nagaganap ito sa kasalukuyan (ng panahong isinulat ang kuwentong yon).&lt;ref name=&quot;bookriot&quot;&gt;&lt;/ref&gt; Gayunpaman, hindi ito base sa [[kasaysayan]] o [[agham]].&lt;ref name=&quot;iowaResearch&quot;/&gt; Ilan sa mga halimbawa nito ang ''[[Anne of Green Gables]]'' (1908) ni [[Lucy Maud Montgomery]] at ''[[The Outsiders]]'' (1967) ni [[S.E. Hinton]].&lt;ref name=&quot;bookriot&quot;/&gt;

* '''[[Misteryo]]''' – mga kuwentong sumesentro sa isang misteryosong pangyayari tulad ng isang di maresolbang krimen. May mga ''clue'' na binibigay ang may-akda na madalas nakatago at nakakalat sa kuwento, pero tipikal na lalabas lang ang sagot sa misteryo sa dulo ng kuwento. [[Thriller]], [[horror]], at [[krimen (panitikan)|krimen]] ang ilan sa mga dyanrang nasa ilalim nito. Ang kuwento ni [[Sherlock Holmes]] na isinulat ni [[Arthur Conan Doyle]] at ang mga gawa ni [[Agatha Christie]] tulad ng ''[[And There Were None]]'' (1939) ang ilan sa mga sikat na halimbawa ng dyanrang ito.

* '''[[Nobelang nakaguhit|Nakaguhit]]''' – mga kuwentong kinukwento gamit ang sining at teksto imbes na nakasulat. Tipikal na mahahaba ang mga ito, at nagkakaroon ng maraming bolyum. [[Komiks]] at [[manga]] ang ilan sa mga pinakasikat na halimbawa nito. Ilan sa mga halimbawa nito ang ''[[Maus (nobelang nakaguhit)|Maus]]'' (1980–1991) ni [[Art Spiegelman]], ''[[A Contract with God]]'' (1978) ni [[Will Eisner]], ''[[Akira]]'' (1982–1990) ni [[Katsuhiro Otomo]], at ''[[One Piece]]'' (1997–kasalukuyan) ni [[Eiichiro Oda]].&lt;ref name=&quot;npr&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.npr.org/2017/07/12/533862948/lets-get-graphic-100-favorite-comics-and-graphic-novels|last1=Weldon|last2=Mayer|first1=Glen|first2=Petra|title=Let's Get Graphic: 100 Favorite Comics And Graphic Novels|trans-title=Maging Grapiko Tayo: 100 Paboritong Komiks At Nobelang Nakaguhit|lang=en|date=12 Hulyo 2017|access-date=1 Agosto 2022|website=[[NPR]]}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Pantasya]]''' – mga kuwentong di nakabase sa lohika at agham ng tunay na mundo.&lt;ref name=&quot;masterclass&quot;/&gt; Madalas may [[mahika]] sa mga ito, at nagtatampo ng mga bagay na imposibleng mangyari sa tunay na buhay, tulad ng pagkakaroon ng [[supernatural]] na kapangyarihan ng tao. Ilan sa mga tradisyonal na dyanrang nasa ilalim nito ang [[mataas na pantasya]] at [[realismong mahikal]]. Depende sa pagpapakahulugan, tipikal din na ginugrupo sa pantasya ang mga [[science fiction|piksyong maagham]] dahil sa parehong pagtalakay ng dalawa sa konsepto ng &quot;paano kaya?&quot; ({{lang-en|what if?}}).&lt;ref name=&quot;npr2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.npr.org/2021/08/18/1027159166/best-books-science-fiction-fantasy-past-decade|last=Mayer|first=Petra|website=[[NPR]]|date=18 Agosto 2021|access-date=2 Agosto 2022|title=We asked, you answered: Your 50 favorite sci-fi and fantasy books of the past decade|trans-title=Nagtanong kami, sumagot kayo: Ang inyong 50 paboritong aklat na sci-fi at pantasya ng nagdaang dekada|lang=en}}&lt;/ref&gt; Ilan sa mga halimbawa ng dyanrang ito ang ''[[The Lord of the Rings]]'' (1954–1955) ni [[J.R.R. Tolkien]], ''[[One Hundred Years of Solitude]]'' (1967) ni [[Gabriel García Márquez]], ''[[Frankenstein]]'' (1818) ni [[Mary Shelley]], at ''[[Foundation (nobela ni Asimov)|Foundation]]'' (1951) ni [[Isaac Asimov]].&lt;ref name=&quot;masterclass&quot;&gt;{{cite web|title=What Is the Fantasy Genre? History of Fantasy and Subgenres and Types of Fantasy in Literature|trans-title=Ano ang Dyanrang Pantasya? Kasaysayan ng Pantasya at mga Subdyanra at Uri ng Pantasya sa Panitikan|lang=en|date=2 Oktubre 2021|access-date=2 Agosto 2022|website=Masterclass|url=https://www.masterclass.com/articles/what-is-the-fantasy-genre-history-of-fantasy-and-subgenres-and-types-of-fantasy-in-literature}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;wired&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.wired.co.uk/article/best-sci-fi-books|title=29 of the Best Science Fiction Books Everyone Should Read|trans-title=29 sa mga Pinakamagagandang Aklat na Piksyong Maagham na Dapat Basahin ng Lahat|lang=en|website=[[Wired]]|date=22 Nobyembre 2021|access-date=2 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

* '''[[Kuwentong tradisyonal|Tradisyonal]]''' – mga kuwentong pinagpasa-pasahan ng iba't-ibang henerasyon, kagaya ng mga [[pabula]], [[kuwentong-bayan]], [[alamat]], at [[epiko]].&lt;ref name=&quot;iowaResearch&quot;/&gt; Ilan sa mga halimbawa nito ang ''[[Ang Pagong at ang Matsing]]'' at  ''[[Biag ni Lam-ang]]'', gayundin ang mga kuwento ng [[magkapatid na Grimm]] tulad ng ''[[Hansel and Gretel|Si Hansel at Si Gretel]]'' at ''[[Cinderella]]''.

==== Di-piksyon ====

{{main|Di-piksyon}}

[[File:Junior nonfiction on the shelves (3709719083).jpg|thumb|upright|Mga aklat na di-piksyon sa isang aklatan.|alt=Mga aklat na di-piksyon sa isang aklatan.]]

[[Di-piksyon]] ang tawag sa mga aklat na naglalaman ng mga tunay na pangyayari o impormasyon. Halimbawa nito ang mga [[anekdota]], [[ensiklopedya]], at [[talambuhay]]. Bagamat tunay ang nilalaman ng mga aklat na ito, posible rin silang gumamit ng istraktura at paraan ng pagkukuwentong tulad ng mga piksyon, tulad ng aklat na ''[[In Cold Blood]]'' (1966) ni [[Truman Capote]].&lt;ref name=&quot;bookriot&quot;/&gt;

May limang pangunahing uri ang di-piksyon:&lt;ref name=&quot;aasl&quot;&gt;{{cite web|url=https://knowledgequest.aasl.org/5-kinds-of-nonfiction/|last=Bober|first=Tom|date=15 Nobyembre 2019|access-date=2 Agosto 2022|website=American Association of School Libraries|title=5 Kinds of Nonfiction|trans-title=5 Uri ng Di-piksyon|lang=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;stewart&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.melissa-stewart.com/img2018/pdfs/5_Kinds_of_Nonfiction_SLJ_May_2018.pdf|format=PDF|last=Stewart|first=Melissa|title=5 Kinds of Nonfiction|date=May 2018|trans-title=5 Uri ng Di-piksyon|lang=en|access-date=2 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

* '''Tradisyonal''' – mga di-piksyon na nagbibigay ng impormasyon sa mambabasa. Ilan sa mga halimbawa nito ang [[ensiklopedya]], [[diksyonaryo]], [[tesawro]], at [[almanac]].

* '''Nagagalugad''' – tulad ng mga tradisyonal na di-piksyon, nagbibigay din ito ng impormasyon. Gayunpaman, mas nagpopokus ito sa isang partikular na paksa, at kalimitang maiksi at para sa mga batang mambabasa.

* '''[[Malikhaing di-piksyon|Naratibo]]''' – mga di-piksyon na gumagamit ng mga estilo at paraan ng pagkukuwentong tulad ng mga piksyon. Bagamat matagal na itong ginagamit ng ilang mga manunulat, sumikat lang ang estilong ito noong pagpasok ng ika-21 siglo, kaya naman maraming mga [[talambuhay]] at mga aklat sa [[kasaysayan]] na nilimbag sa kasalukuyan ang kabilang sa dyanrang ito.

* '''Ekspositoryo''' – mga di-piksyon na nagpopokus lang sa isang ispesipikong paksa. Madalas pambata, kalimitang [[agham]] at [[matematika]] ang pokus nito, at nagtatampok ng malikhaing sining upang mapukaw ang interes ng mambabasa.

* '''Aktibo''' – mga di-piksyon na nagtuturo at naggagabay sa mambabasa ng isang kasanayan. Ilan sa mga halimbawa nito ang [[aklat-panluto]] at [[field guide]].

=== Ayon sa pormat ===

Hinahati din ang mga aklat base sa pormat nito — kung paano ito nilimbag. Sa mahabang panahon, may dalawang pormat lang ang meron: ang ''[[hardcover]]'' at ''[[paperback]]'', pero sa pagpasok ng ika-21 siglo, nagkaroon din ng mga aklat na nililimbag nang digital (mga [[ebook]]) at nang tunog (mga [[audiobook]]).

==== Hardcover ====

{{main|Hardcover}}

[[Hardcover]] (literal na 'matigas na pabalat') ang tawag sa mga aklat na may pabalat na gawa sa isang matigas na materyales. Sa modernong panahon, kalimitang cardboard ang materyales na ito. Nagmula ito sa mga [[kodeks]] na may pabalat na gawa sa kahoy.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;&gt;{{cite book|url=https://open.lib.umn.edu/mediaandculture/chapter/3-4-major-book-formats/|title=Understanding Media and Culture|trans-title=Pag-intindi sa Midya at Kultura|lang=en|chapter=Book Formats|trans-chapter=Mga Pormat ng Aklat|publisher=University of Minnesota|access-date=3 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; Para maprotektahan ang pabalat nito, kalimitang nilalagyan ang mga ito ng ''dust jacket''.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;&gt;{{cite web|last=Hill|first=Nicole|year=2020|title=The Different Types of Book Formats Explained|trans-title=Mga Iba't-ibang Uri ng Pormat ng Aklat Pinaliwanag|lang=en|website=BookRiot|access-date=4 Agosto 2022|url=https://bookriot.com/different-types-of-book-formats/amp/}}&lt;/ref&gt;

Madalas na nililimbag muna ang isang aklat sa pormat na hardcover bago ang iba pang mga pormat. Madalas ding ito ang pormat na makikita sa mga [[aklatan]], lalo sa mga sikat na aklat.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

Matitibay ang mga hardcover. Dahil dito, naging dominanteng pormat ito ng mga aklat sa mahabang panahon. Gayunpaman, mahal ang paglimbag sa ganitong paraan, kaya naman madalas na limitado lang ito sa mga aklat na inaasahang papatok o sisikat ng mga palimbagan sa modernong panahon. Unti-unti itong naungusan ng mga paperback simula noong dekada 1930s, at kalauna'y naungusan nang tuluyan noong dekada 1960s.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt; Gayunpaman, nananatiling mabenta ang mga hardcover dahil sa tibay nito at sa patuloy na pagtangkilik ng mga tao, bukod sa iba pang mga dahilan.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

==== Paperback ====

{{main|Paperback}}

[[Paperback]] (literal na 'papel na likod') ang tawag sa mga aklat na may pabalat na gawa sa malambot na materyales.  Tinatangkilik ang mga ito dahil sa pagiging mura nito kumpara sa mas dominanteng hardcover.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt; Partikular na sumikat ito noong kasagsagan ng [[Dakilang Depresyon]] at sa [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], sa tinatawag na 'Rebolusyon ng Paperback'.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

May mga mura na'ng paperback bago pa man pumasok ang ika-20 siglo. Ang [[chapbook]] sa Europa ang isang maagang halimbawa nito. Samantala, sumikat naman noong ika-19 na siglo ang mga [[dime novel]] sa Estados Unidos at [[dime dreadful]] sa [[Gran Britanya]].&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

May dalawang klase ng paperback: '''pangmasa''' ({{lang-en|mass market}}) at '''pampalitan''' ({{lang-en|trade}}). Tipikal na mas maayos at mas mataas ang kalidad ang mga paperback na pampalitan kumpara sa mga bersyon nitong pangmasa.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt; Nililimbag madalas ang mga [[di-piksyon]], [[memoir]], at [[tula]] sa paperback na pampalitan, habang madalas namang nililimbag ang mga [[piksyon]] sa pangmasang paperback.&lt;ref name=&quot;bookriotFormats&quot;/&gt;

Tinatayang noong dekada 1960s naungusan ng mga paperback ang mga hardcover pagdating sa benta. Ayon sa [[Kapisanan ng mga Amerikanong Manlilimbag]] (AAP), tinatayang nasa 56% sa mga aklat na nabenta noong 2009 ang paperback (parehong pangmasa at pampalitan), kumpara sa 35% ng mga hardcover.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

==== Ebook ====

{{main|Ebook}}

[[File:Reading on the bus train or transit.jpg|thumb|200px|Isang [[ebook]] na binabasa gamit ang isang [[e-reader]].|alt=Ebook na nasa e-reader.]]

[[Ebook]] ang tawag sa mga aklat na nalimbag sa paraang digital. Depende sa mga kahulugan, maaari rin itong tumukoy sa digital na bersyon ng isang pisikal na aklat. Dahil dito, kilala rin ito sa tawag na ''electronic book'' ('elektronikong aklat') at ''digital book'' ('aklat na digital').&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

Binabasa ang mga ebook gamit ang isang [[smartphone]], [[kompyuter]], o di kaya'y isang [[e-reader]]. Kumpara sa mga pisikal na aklat, mas mura kalimitan ang paglimbag sa mga ebook. Dahil sa pagiging digital nito, hindi ito nawawala sa merkado, at madaling mada-download at mababasa agad ito ng mga mambabasa.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

Ang mga unang ebook ay puro mga aklat na nasa [[pampublikong domain]]. Pag-usbong ng [[internet]] sa ika-21 siglo, nagsimulang maglimbag din ang mga palimbagan ng mga ebook bukod sa mga pisikal na aklat. Nagsulputan din ang mga online na tindahan ng aklat, katulad ng [[Amazon]] at [[Play Books]] ng [[Google]]. Bagamat maliit na porsyento lang ng mga aklat na nabebenta kada taon ang ebook sa ngayon, unti-unti itong tumataas, at inaasahan tataas pa ito lalo. Gayunpaman, malaking problema sa industriya ang [[Pamimirata online|pamimirata]] sa mga ebook.&lt;ref name=&quot;umcFormats&quot;/&gt;

==== Audiobook ====

{{main|Audiobook}}

[[Audiobook]] ang tawag sa mga aklat na nasa anyong tunog. Isa itong recording ng boses ng isang ''narrator'', na papakinggan naman ng tagapakinig. Nagsimula noong dekada 1930s sa [[Estados Unidos]] bilang isang kagamitan sa edukasyon, naging isang pormal na pormat ito ng mga aklat pagpasok ng ika-21 siglo sa tulong ng [[internet]].&lt;ref name=&quot;lifewire&quot;&gt;{{cite web|last=Harris|first=Mark|date=28 Abril 2020|title=What Are Audiobooks?|trans-title=Ano ang mga Audiobook?|lang=en|url=https://www.lifewire.com/what-are-audiobooks-2438535|access-date=4 Agosto 2022|website=Lifewire}}&lt;/ref&gt;

Kilala ito dati sa tawag na ''talking book'' (literal na 'nagsasalitang aklat'). Orihinal itong rinerekord sa mga [[cassette]] o [[vinyl]]. Sa kasalukuyan, naka-digital na ang halos lahat ng mga audiobook, na mapapakinggan naman sa isang [[smartphone]], [[kompyuter]], o [[entertainment system]]. Binebenta ang mga ito sa mga online na tindahan ng musika, tulad ng [[Spotify]], o di kaya'y sa isang dedikadong tindahan para sa mga audiobook tulad ng [[Audible]].&lt;ref name=&quot;lifewire&quot;/&gt;

=== Ayon sa sukat ===

{{main|Sukat ng aklat}}

Nakadepende ang sukat ng isang aklat base sa papel nito. Galing ang mga pangalan ng sukat sa dami ng tiklop na kailangang gawin para makagawa ng isang pahina. Halimbawa, ang tiniklop ang orihinal na papel nang apat na beses sa sukat na 'quarto'.&lt;ref name=&quot;abeBooks&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.abebooks.com/books/rarebooks/collecting-guide/understanding-rare-books/guide-book-formats.shtml|website=Abe Books|title=Guide to book formats|trans-title=Gabay sa mga pormat ng aklat|lang=en|date=3 Hunyo 2021|access-date=6 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

Ipinapakita ng talahanayan sa baba ang iba't-ibang sukat ng mga aklat na ginagamit sa industriya.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|+ Mga sukat ng aklat&lt;ref name=&quot;abeBooks&quot;/&gt;
|-
! Pangalan !! Sukat
|-
| miniature || {{nowrap|&gt;{{convert|2|x|1.5|in|cm|2|abbr=on|}}}}
|-
| sexagesimo-quarto (64mo) || {{nowrap|{{convert|2|x|3|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| quadragesimo-octavo (48mo) || {{nowrap|{{convert|2.5|x|4|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| tricesimo-secondo (32mo) || {{nowrap|{{convert|3.5|x|5.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| octodecimo (18mo) || {{nowrap|{{convert|4|x|6.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| sextodecimo (16mo) || {{nowrap|{{convert|5|x|7.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| duodecimo (12mo) || {{nowrap|{{convert|5|x|7.375|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| duodecimo (malaki) (12mo) || {{nowrap|{{convert|5|x|7.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| crown octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6|x|9|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6|x|9|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| medium octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6.125|x|9.25|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| royal octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|6.5|x|10|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| super octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|7|x|11|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| imperial octavo (8vo) || {{nowrap|{{convert|8.25|x|11.5|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| quarto (4to) || {{nowrap|{{convert|9.5|x|12|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| folio (fo) || {{nowrap|{{convert|12|x|19|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| elephant folio (fo) || {{nowrap|{{convert|23|-|25|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| atlas folio (fo) || {{nowrap|{{convert|25|-|50|in|cm|2|abbr=on}}}}
|-
| double elephant folio (fo) || {{nowrap|{{convert|50|in|cm|2|abbr=on}}+}}
|}

== Aklatan ==

{{main|Aklatan}}

[[File:NLP_Building_Facade.jpg|right|thumb|Ang [[Pambansang Aklatan ng Pilipinas]] sa [[Ermita]] sa [[Maynila]].|alt=Pambansang Aklatan ng Pilipinas.]]

[[Aklatan]] ang tawag sa isang silid o gusali na may koleksyon ng mga aklat.&lt;ref name=&quot;dikAklatan&quot;&gt;{{cite web|title=aklatan|website=Diksiyonaryo.ph|access-date=6 Agosto 2022|url=https://diksiyonaryo.ph/search/aklatan}}&lt;/ref&gt; Tinatawag ding ito na ''bibliyoteka'' at ''ateneo''.&lt;ref name=&quot;dikAklatan&quot;/&gt; Maaari rin itong tumukoy sa isang koleksyon ng mga aklat. Sa modernong panahon, naglalaman ang mga karamihan sa mga aklatan ng parehong pisikal at digital na mga aklat. Posible rin itong nasa [[internet]] lang, tulad ng kaso ng [[Proyektong Gutenberg]]. Bukod sa mga aklat, maaari ding maglaman ang mga aklatan ng mga [[CD]], [[DVD]], [[kompyuter]], at iba pang mga paraan para makakuha ng impormasyon.&lt;ref name=&quot;britAklatan&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/library|title=library|trans-title=aklatan|lang=en|website=[[Britannica]]|access-date=6 Agosto 2022|last=Haider|first=Salmon|orig-date=20 Hulyo 1998|date=29 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;

Makikita madalas ang mga aklatan sa mga [[paaralan]], bagamat may mga pampublikong aklatan din tulad ng [[Pambansang Aklatan ng Pilipinas]]. Nagkakaiba ang laki ng mga aklatan depende sa koleksyon nito; ang [[Aklatang Briton]] at ang [[Aklatan ng Kongreso]] ng [[Estados Unidos]] ay may mahigit 170 milyong aklat sa kanilang koleksyon.&lt;ref name=&quot;bookriotPinakamalaki&quot;&gt;{{cite web|url=https://bookriot.com/biggest-libraries/|title=How Many Books is Too Many? Ask the World's 10 Biggest Libraries|trans-title=Ilang Aklat ang Masyado na'ng Marami? Tanungin [mo] ang 10 Pinakamalalaking Aklatan ng Mundo|lang=en|last=Tanjeem|first=Namera|year=2020|access-date=6 Agosto 2022|website=BookRiot}}&lt;/ref&gt;

Orihinal na ginawa ang mga aklatan upang mga mga taguan ng aklat. Ang [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] ay ang pinakamalaking aklatan ng sinaunang panahon, kung saan nasa 200,000 hanggang 700,000 aklat ang tinatayang nakatago. Pagsapit ng ika-11 siglo, unti-unting naitatag ang mga [[pamantasan]] sa [[Europa]], at nagkaroon ang mga ito ng mga aklatan. Sa mga sumusunod na siglo, lumaganap ang pagkakaroon ng mga pribadong aklatan, lalo na sa mga hari sa Europa. Gayunpaman, ang pagpasok ng [[Renasimiyento]] ang naging dahilan upang magkaroon ng mga aklatan na para mga iskolar. Ang Biblioteca Marciana ng [[Cosimo de' Medici]] at ang aklatan ni [[Lorenzo de' Medici]] ang ilan sa mga maagang halimbawa nito. Samantala, ang pagpasok ng [[internet]] sa ika-21 siglo ang nagbigay-daan naman upang magkaroon ng mga tinatawag na ''virtual library'' (literal na 'aklatang birtwal'), na inaalok ng maraming mga aklatan bilang isang karagdagang serbisyo.&lt;ref name=&quot;britAklatan&quot;/&gt;

== Klasipikasyon ==

{{main|Klasipikasyon sa aklatan}}

Hinahati ng mga unang aklatan ang kanilang mga aklat base sa mga malalawak na paksa, tulad ng mga agham, pilosopiya, rehiliyon, at batas. Halimbawa nito ang sistemang [[Pinakes]] na ginamit ng iskolar na si [[Callimachus]] sa [[Dakilang Aklatan ng Alexandria]] noong {{BKP|ikatlong siglo|link=y}}.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=The library: an illustrated history|trans-title=Ang aklatan: isang nakaguhit na kasaysayan|lang=en|last=Murray|first=Stuart|date=2009|publisher=Skyhorse Pub.|isbn=9781602397064|location=[[Lungsod ng New York]], [[Estados Unidos]]|oclc=277203534|url-access=registration|url=https://archive.org/details/libraryillustrat0000murr}}&lt;/ref&gt; Ginamit din bilang batayan ng pagkaklase ang wika ng aklat gayundin ang pormat nito.

Gayunpaman, naging imposible ang pagkaklase sa mga aklat batay sa mga malalawak na paksa pagsapit ng ika-16 na siglo dahil sa mabilis na pagdami ng mga nalilimbag na aklat kada taon.&lt;ref name=shera&gt;{{cite book|last1=Shera|first1=Jesse H.|title=Libraries and the organization of knowledge|trans-title=Mga aklatan at ang pag-oorganisa sa kaalaman|lang=en|url=https://archive.org/details/librariesorganiz00sher|url-access=registration|date=1965|publisher=Archon Books|location=Hamden, [[Connecticut]], [[Estados Unidos]]}}&lt;/ref&gt; Noong 1627, nilimbag ng Pranses na si [[Gabriel Naudé]] ang ''Advis pour dresser une bibliothèque'' ('Ukol sa Pagtatag ng isang Aklatan'). Dito, hinati niya ang mga aklat sa pitong (kalaunan labindalawang) larangan.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Clarke|first=Jack A.|date=1969|title=Gabriel Naudé and the Foundations of the Scholarly Library|trans-title=Si Gabriel Naudé at ang mga Pundasyon ng Iskolar na Aklatan|lang=en|journal=The Library Quarterly|volume=39|issue=4|pages=331–343|issn=0024-2519|jstor=4306024|doi=10.1086/619792|s2cid=144274371}}&lt;/ref&gt; Noong 1842 naman, dinebelop naman ni [[Jacques Charles Brunet]] ang isang sistema ng klasipikasyon na tatawagin kalaunan bilang ang klasipikasyong Paris Bookseller. Itinuturing na pinakaunang modernong klasipikasyon, hinati naman ni Brunet sa limang larangan ang mga aklat.&lt;ref name=sayers&gt;{{cite book|last1=Sayers|first1=Berwick|title=An introduction to library classification|trans-title=Pagpapakilala sa klasipikasyon sa aklatan|lang=en|date=1918|publisher=H. W. Wilson|location=New York, Estados Unidos}}&lt;/ref&gt;

Ang [[Klasipikasyong Desimal ni Dewey]] ay ang pinakaginagamit na klasipikasyon ng aklat sa mundo ngayon. Unang dinebelop ni [[Melville Dewey]] noong 1876 sa [[Estados Unidos]], hinahati nito ang mga aklat sa sampung pangunahing klase (kumakatawan sa mga malalawak na larangan tulad ng [[agham pangkalikasan]] at [[kasaysayan]]). Ito rin ang nagsilbing batayan para sa iba pang mga pangkalahatan at pambansang sistema ng klasipikasyon, tulad ng [[klasipikasyon ng Aklatan ng Kongreso]] at ng [[klasipikasyong tutuldok]].&lt;ref name=oclc&gt;{{cite web|title=A Brief Introduction to the Dewey Decimal Classification|trans-title=Mabilis na Pagpapakilala sa Klasipikasyong Desimal ni Dewey|lang=en|url=https://www.oclc.org/dewey/resources/summaries.en.html|publisher=OCLC|access-date=10 Agosto 2022|archive-date=3 Mayo 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130503183202/https://www.oclc.org/dewey/resources/summaries.en.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=asia-libraries&gt;{{cite journal|last=Taylor|first=Insup|author2=Wang Guizhi|title=Library Systems in East Asia|trans-title=Mga Sistema sa Aklatan sa Silangang Asya|lang=en|journal=McLuhan Studies|url=http://projects.chass.utoronto.ca/mcluhan-studies/v1_iss6/1_6art3.htm|access-date=10 Agosto 2022|archive-date=21 Pebrero 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221100748/http://projects.chass.utoronto.ca/mcluhan-studies/v1_iss6/1_6art3.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Heto ang mga sistema ng klasipikasyong na may malawakang paggamit lalo na sa mga bansang nagsasalita ng Ingles:

* [[Klasipikasyong Desimal ni Dewey]] ({{lang-en|Dewey Decimal Classification}}; DDC)
* [[Pandaigdigang Klasipikasyong Desimal]] ({{lang-en|Universal Decimal Classification}}; UDC)
* [[Klasipikasyon ng Aklatan ng Kongreso]] ({{lang-en|Library of Congress Classification}}; LCC)
* [[Klasipikasyong Tutuldok]] ({{lang-en|Colon Classification}}; CC)

May mga klasipikasyon ding ginawa para sa mga ispesipikong paksa o disiplina. Halimbawa nito ang [[Klasipikasyong Moys]] para sa larangan ng [[abogasya]] (sa [[Canada]], [[Australia]], [[New Zealand]], at [[Gran Britanya]]),&lt;ref name=IALS&gt;{{cite web|title=IALS Library|trans-title=Aklatan ng IALS|url=http://ials.sas.ac.uk/library/archives/moys.htm|publisher=Institute of Advanced Legal Studies|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; at [[Klasipikasyong Harvard-Yenching]] para sa mga aklat na nakasulat sa [[wikang Tsino]].&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Wu|first=Eugene W.|title=The Founding of the Harvard–Yenching Library|trans-title=Ang Pagtatag sa Aklatang Harvard-Yenching|lang=en|journal=Journal of East Asian Libraries|volume=101|issue=1|date=1993|pages=65-69|url=http://scholarsarchive.byu.edu/jeal/vol1993/iss101/16/|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; Bukod pa dito, may mga sistema ring ginawa ang ilang mga bansa para sa mga aklat nila: ilan sa mga halimbawa nito ang [[Klasipikasyong Desimal ng Hapon]], [[Klasipikasyong Desimal ng Korea]] (sa [[Timog Korea]]), [[Klasipikasyon ng Aklatang Tsino]] (sa [[Tsina]]), at ang [[Bagong Klasipikasyon para sa mga Aklatang Tsino]] (sa [[Taiwan]], [[Hong Kong]], at [[Macau]]).&lt;ref name=asia-libraries/&gt;

== Epekto ==

Ayon sa isang editoryal ng ''[[The Stanford Daily]]'' noong 2019, nakakahimok na paraan ang mga aklat upang kumonekta ang mga tao sa iba. Nagbibigay ang mga ito ng simpatiya habang binabasa ang mga karanasang pinagdadaanan ng iba o ng isang komunidad.&lt;ref&gt;{{cite web|last=Pai|first=Sarayu|date=8 Nobyembre 2019|access-date=10 Agosto 2022|title=The impact of books|trans-title=Ang epekto ng mga aklat|lang=en|website=[[The Stanford Daily]]|url=https://stanforddaily.com/2019/11/08/the-impact-of-books/}}&lt;/ref&gt; Pinapalawak nito ang pag-intindi sa [[kalikasan ng tao]], at ginagamit din bilang isang kasangkapan sa [[edukasyon]]. Naghihimok din ito ng malalimang pag-iisip, at hinuhulma din ito sa [[pagtingin sa mundo]].&lt;ref&gt;{{cite web|last=Tenner|first=Shara|website=Life is an Episode|title=How books affect modern society|trans-title=Paano nakakaapekto ang mga aklat sa modernong lipunan|lang=en|access-date=10 Agosto 2022|date=21 Enero 2020|url=https://lifeisanepisode.com/how-books-affect-modern-society/}}&lt;/ref&gt;

Sa isang pag-aaral sa [[sikolohiya]] sa [[Pamantasan sa Buffalo]], napag-alaman ng mga sikolohista na kumikiling ang mga tao sa mga salitang may kinalaman sa kamakailang binasa nila, tulad ng mga [[salamangkero]] sa mga nakabasa ng ''[[Harry Potter]]'' at [[bampira]] naman sa mga nakabasa sa ''[[Twilight]]''. Samantala, sa isang hiwalay na pag-aaral naman na isinagawa sa [[Pamantasan ng Toronto]], napag-alaman na nakakapagpabago ng katauhan ang mga aklat. Sa eksperimentong ito, na isinagawa noong 2008 sa 166 na tao, pinabasa ang dalawang grupo ng maiksing kuwento ni [[Anton Chekhov]] na ''[[Dama s sobachkoy]]'' ('Ang Ginang na may kasamang Aso'), isa sa orihinal na anyo nito, at isa sa istilong [[dokumentaryo]]. Napag-alaman sa pag-aaral na ito na mas nakakapagbago ng personalidad ang mga piksyon kumpara sa di-piksyon, dahil sa pagpokus nito sa mga iniisip ng mga karakter, kumpara sa pagtingin bilang tagalabas, ayon kay [[Keith Oatley]], isa sa mga sikolohista sa pag-aaral.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2011/sep/07/reading-fiction-empathy-study|title=Reading fiction 'improves empathy', study finds|trans-title='Nagpapahusay ng pakikiramay' ang pagbabasa sa piksyon, ayon sa isang pag-aaral|last=Flood|first=Alison|date=7 Setyembre 2011|access-date=10 Agosto 2022|website=[[The Guardian]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fastcompany.com/1842370/how-fiction-impacts-fact-social-impact-books|website=The Fast Company|title=How Fiction Impacts Fact: The Social Impact Of Books|trans-title=Paano Nakakaapekto ang Piksyon sa Katotohanan: Ang Epektong Panlipunan ng mga Aklat|last=Gow|first=Kailin|date=7 Disyembre 2012|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

== Pagpepreserba ==

{{main|Pagpepreserba sa mga aklat}}

[[File:Archivist Survey.jpg|thumb|250px|alt=Isang babaeng konserbador ng papel na tumitingin sa mga dokumento|Isang konserbador na tumitingin sa mga dokumento.]]

Depende sa materyales na ginamit, mabilis na nabubulok ang mga aklat sa paglipas ng panahon, kabilang na yung mga [[Pamanang pangkultura|itinuturing na mga &quot;mahahalaga&quot; sa kultura o kasaysayan]]. Pinapahaba ng mga konserbador ({{lang-en|conservator}}) ang buhay ng mga ito, sa pamamagitan ng samu't saring paraan sa [[kimika]], at nakadepende ito sa pagkakagawa sa aklat. Madalas na itong isinasagawa ng mga grupo ng konserbador, sa ilalim ng mga pamahalaan ng bansa, tulad ng [[Pambansang Komisyong Pangkasaysayan ng Pilipinas]]. Hindi pormal na propesyon ito hanggang noong dekada 1960s, nang naganap ang isang mapaminsalang [[baha]] sa [[Arno]] sa [[Florence]], [[Italya]] noong 1966.&lt;ref name=&quot;guardianArno&quot;/&gt; Pininsala nito ang maraming mga mahahalagang dokumento (bukod pa sa ibang mga gawa sa panahon ng [[Renasimiyento]]), kaya pinagtulungan itong isaayos ng mga konserbador sa buong mundo sa pangunguna ni [[Peter Waters]].&lt;ref name=&quot;guardianArno&quot;&gt;{{cite news|title=Florence flood 50 years on: 'The world felt this city had to be saved'|trans-title=Pagbaha sa Florence 50 taong ang lumipas: 'Pakiramdam ng mundo, kailangan iligtas ang lungsod na ito'|lang=en|last=Kirchgaessner|first=Stephanie|date=4 Nobyembre 2016|access-date=10 Agosto 2022|location=[[Roma]], [[Italya]]|website=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/world/2016/nov/04/florence-flood-50-years-on-the-world-felt-this-city-had-to-be-saved}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|website=[[History Channel|History]]|title=The Disaster that Deluged Florence’s Cultural Treasures|trans-title=Ang Sakunang Nagpadelubyo sa mga Kayamanang Pangkultura ng Florence|lang=en|last=Nix|first=Elizabeth|orig-date=3 Nobyembre 2016|date=22 Agosto 2018|access-date=10 Agosto 2022|url=https://www.history.com/news/the-disaster-that-deluged-florences-cultural-treasures}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |editor1-last=Miller |editor1-first=William |editor2-last=Pellen |editor2-first=Rita M. |title=Dealing with Natural Disasters in Libraries |trans-title=Pagtugon sa mga Sakuna sa mga Aklatan|lang=en|date=2006 |publisher=The Haworth Press |location=[[New York]], [[Estados Unidos]] |isbn=9781136791635 |url=https://books.google.com/books?id=XXl0DwAAQBAJ&amp;pg=PT59|access-date=10 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;

[[File:National Library manuscripts being washed in Florence after the 1966 flood of the Arno - UNESCO - PHOTO 0000001407 0001 - Restoration.jpg|alt=Isang babae na nagpepreserba sa isang dokumento na napinsala ng baha sa Arno sa Florence, Italya noong 1966.|thumb|Mahalagang pangyayari ang naganap na mapaminsalang baha sa [[Arno]] sa [[Florence]], [[Italya]] noong 1966 upang maging pormal na propesyon ang pagpepreserba sa mga aklat.]] 

May apat na pangunahing hakbang ang ginagawa sa pagpepreserba sa mga aklat: pagpapabagal, paglilinis, pagsasaayos, at pagpapanumbalik. Meron ding sinusunod na [[etika]] ang mga konserbador, lalo na sa mga kemikal na ginagamit nila na madalas ay hindi na maibabalik pa matapos nitong mailapat. Bilang pagtugon sa [[pagbabago ng klima]], unti-unti na ring nagsasagawa ng mga pagbabagong nakapokus sa [[pagpapanatili]]. Noong dekada 2000s, nagsimula na'ng hindi gumawa ng isang pangkalahatang paraan sa pagpepreserba, at nagpokus na lang sa mga paraang nakadepende sa lokal upang umayon ang mga ito sa klima ng lugar at kagamitan.&lt;ref&gt;{{cite web|last1=Dardes|first1=Kathleen|last2=Standiforth|first2=Sarah|title=Preventive Conservation: Sustainable Stewardship of Collections|trans-title=Pagpepreserbang Nagpipigil: Napapanatiling Pangangasiwa sa mga Koleksyon|lang=en|url=https://www.getty.edu/conservation/publications_resources/newsletters/30_2/preventive_conservation.html|access-date=10 Agosto 2022|website=The Getty Conservation Institute|publisher=Getty Conservation Research Foundation Museum}}&lt;/ref&gt;

== Talababa ==
{{notelist}}

== Sanggunian ==
{{reflist}}

{{Commons|Book|Aklat}}
{{Sister project links|voy=no}}


[[Kategorya:Aklat]]
[[Kategorya:Dokumento]]
[[Kategorya:Produktong papel]]
[[Kategorya:Pormat ng midya]]</text>
      <sha1>24dnw45gfw8kdec1n0491f7coegmjg5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wuhan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37735</id>
    <revision>
      <id>1962237</id>
      <parentid>1961852</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T08:19:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="129866" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
| name                            = {{raise|0.2em|Wuhan}}
| official_name                   = &lt;!-- Official name in English if different from 'name' --&gt;
| native_name                     = {{lower|0.1em|{{nobold|{{lang|zh-hans|武汉市}}}}}}
| other_name                      = 
| settlement_type                 = [[Antas-prepektura na lungsod|Antas-prepektura]] at [[Sub-probinsiyal na lungsod]]
| image_skyline                   ={{Photomontage
| photo1a = 武漢長江大橋と亀山テレビタワー.jpg
| photo2a = Gude Buddhist Temple in Wuhan.jpg
| photo2b = 武汉大学老图书馆侧面.jpg
| photo3a = Yellow Crane Tower, 2013 photo.jpg
| photo3b = 
| photo4a =
| size = 250
| position = center
| spacing = 1
| color = transparent
| border = 0
| foot_montage = Mula taas, kaliwa-pakanan: [[Tulay ng Ilog Yangtze sa Wuhan]], Budistang Templo ng Gude, Lumang Aklatan ng [[Unibersidad ng Wuhan]], [[Toreng Yellow Crane]]
}}
| image_seal                      =
&lt;!--| image_seal_caption=  ancient form of the characater ''Hàn'' (汉/漢) used in 'Wuhan'--&gt;
| motto                           = {{lang|zh-hans|武汉, 每天不一样}}{{spaces|2}}&lt;br&gt;&lt;small&gt;([[Pinapayak na Tsino]] &quot;Wuhan, Kakaiba Araw-Araw!&quot;)&lt;/small&gt;
| image_map                       = {{maplink|frame=yes|plain=yes|type=shape|stroke-width=2|stroke-color=#000000|zoom=7}}
| image_map1                      = Wuhan in Hubei.png
| mapsize1                        = 
| map_caption1                    = Kinaroroonan ng nasasakupan ng Lungsod ng Wuhan sa Hubei
| pushpin_map                     = China#Asia
| pushpin_relief                  = yes
| pushpin_label_position          = bottom
| pushpin_mapsize                 = 
| pushpin_map_caption             = Kinaroroonan sa Tsina
| coordinates                     = {{coord|30|35|N|114|17|E|type:adm2nd_region:CN-42|display=it}}
| subdivision_type                = [[Talaan ng mga bansa|Bansa]]
| subdivision_name                = {{flag|PRC}}
| subdivision_type1               = [[Mga lalawigan ng Republikang Bayan ng Tsina|Lalawigan]]
| subdivision_type4               = 
| subdivision_name1               = [[Hubei]]
| subdivision_name4               = 
| established_title               = Tinirhan
| established_date                = 1500 BK
| established_title2              = Unang pinag-isa
| established_date2               = Enero 1, 1927&lt;ref name=&quot;history2&quot;/&gt;
| established_title3              = &lt;!-- Incorporated (city) --&gt;
| established_date3               = 
| population_demonym              = ''Wuhanese''; taga-Wuhan
| nickname                        = {{lang|zh-hans|九省通衢}}{{spaces|2}}&lt;ref name=&quot;图文：黄金十字架写就第一笔&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.readmeok.com/2012-5/21_11860.html|script-title=zh:图文：&quot;黄金十字架&quot;写就第一笔|publisher=Sina|date=30 March 2009|accessdate=21 February 2018|quote={{lang|zh-hans|武汉历史上就是“九省通衢”，在中央促进中部崛起战略中被定位为“全国性综合交通运输枢纽”。}}|deadurl=no|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304113420/http://www.readmeok.com/2012-5/21_11860.html|archive-date=March 4, 2016|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wh.gov.cn/theme/include/htm/whgl/frame04.htm|title=九省通衢|last=|first=|date=|website=The government of Wuhan|archive-url=https://archive.is/20121127235821/http://www.wh.gov.cn/theme/include/htm/whgl/frame04.htm|archive-date=27 Nov 2012|dead-url=yes|access-date=5 May 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;&lt;small&gt;([[Pinapayak na Tsino]] &quot;Ang Lansangambayan ng Tsina&quot;)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;Ang Chicago ng Tsina&lt;ref name=&quot;timemagazine&quot;&gt;{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,848985,00.html |title=Foreign News: On To Chicago |work=Time |accessdate=November 20, 2011 |date=June 13, 1938 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120105114835/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,848985,00.html |archive-date=January 5, 2012 |dead-url=no |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Chicago is all over the place&quot;&gt;{{cite news |url=http://articles.chicagotribune.com/2012-05-13/news/ct-talk-nato-chicago-0513-20120513_1_violent-crime-chicago-connection-south-america-s-chicago |title=Chicago is all over the place |publisher=Chicago Tribune |accessdate=May 22, 2012 |author=Jacob, Mark |date=May 13, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511215253/http://articles.chicagotribune.com/2012-05-13/news/ct-talk-nato-chicago-0513-20120513_1_violent-crime-chicago-connection-south-america-s-chicago |archive-date=May 11, 2013 |dead-url=no |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;水野幸吉 Mizuno Kokichi 2014 3&quot;&gt;{{cite book |script-title=zh:中国中部事情：汉口 |trans-title=Central China: Hankou |publisher=Wuhan Press |author={{lang|ja|水野幸吉}} (Mizuno Kokichi) |year=2014 |pages=3 |isbn=9787543084612}}&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;江城{{spaces|2}}&lt;small&gt;([[Pinapayak na Tsino]] &quot;Ang Lungsod na Ilog&quot;)&lt;/small&gt;
| parts_type                      = Mga paghahati&lt;ref name=&quot;history2&quot;&gt;{{cite web|script-title=zh:武汉市历史沿革|url=http://www.xzqh.org/html/show/hb/15225_2.html|date=6 August 2014|accessdate=10 February 2018|language=zh-hans|publisher=www.xzqh.org ({{lang|zh-hans|行政区划网站}})|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20180210120959/http://www.xzqh.org/html/show/hb/15225_2.html|archive-date=February 10, 2018|dead-url=no|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;xingzhengquhua&quot;&gt;{{cite web|script-title=zh:行政建置|url=http://www.wh.gov.cn/2018wh/zjwh_5785/whgk/201808/t20180824_223224.html|date=8 January 2018|accessdate=17 October 2018|language=zh-hans|publisher=Wuhan Municipal People's Government ({{lang|zh-hans|武汉市人民政府门户网站}})|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20181017082522/http://www.wh.gov.cn/2018wh/zjwh_5785/whgk/201808/t20180824_223224.html|archive-date=October 17, 2018|dead-url=no|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;&amp;nbsp;[[Paghahating antas-kondado|Antas-kondado]]&lt;br /&gt;&amp;nbsp;[[Mga paghahating pampangasiwaan ng Republikang Bayan ng Tsina#Antas-township|Antas-township]]
| parts                           = &lt;br /&gt;[[Talaan ng antas-township na mga dibisyon ng Hubei#Wuhan|13 distrito]]&lt;br /&gt;156 subdistrito, 1 bayan, 3 mga township
| government_footnotes            = 
| government_type                 = 
| leader_title                    = [[Kalihim ng Partido Komunista|Kalihim ng Partido]]
| leader_name                     = Ma Guoqiang
| leader_title1                   = Alkalde
| leader_name1                    = Zhou Xianwang ({{lang|zh-hans|周先旺}}，agent)&lt;ref name=&quot;wanyong&quot;&gt;{{cite web|script-title=zh:武汉市信息公开|url=http://www.wh.gov.cn/whszfwz/szzc/sztlz/|accessdate=5 April 2018|quote={{lang|zh-hans|2017年2月19日，在武汉市第十四届人民代表大会第一次会议上当选为武汉市政府市长。}}|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20180406102552/http://www.wh.gov.cn/whszfwz/szzc/sztlz/|archive-date=April 6, 2018|dead-url=no|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
| unit_pref                       = 
| area_footnotes                  = &lt;ref name=&quot;yearbook&quot;&gt;{{cite web|title=Wuhan Statistical Yearbook 2010|url=http://www.whtj.gov.cn/documents/tjnj2010.pdf|publisher=Wuhan Statistics Bureau|accessdate=July 31, 2011|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111105213243/http://www.whtj.gov.cn/documents/tjnj2010.pdf|archivedate=November 5, 2011|df=mdy-all}}p. 15&lt;/ref&gt;
| area_magnitude                  = 
| area_total_km2                  = 8494.41
| area_land_km2                   = 
| area_urban_km2                  = 1,528
| area_urban_footnotes            = &amp;nbsp;(2018)&lt;ref name=&quot;demo 14th 22&quot;&gt;{{Cite book|url=http://www.demographia.com/db-worldua.pdf|title=Demographia World Urban Areas. 14th Annual Edition|last=Cox|first=W|publisher=Demographia|year=2018|isbn=|location=St. Louis|pages=22|access-date=June 15, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180503021711/http://www.demographia.com/db-worldua.pdf|archive-date=May 3, 2018|dead-url=no|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
| population_urban                = 7,980,000
| population_urban_footnotes      = &amp;nbsp;(2018)&lt;ref name=&quot;demo 14th 22&quot; /&gt;
| area_water_km2                  = 
| area_water_percent              = 
| elevation_footnotes             = {{citation needed|date=February 2018}}
| elevation_m                     = 37
| elevation_ft                    = 121
| population_total                = 10,607,700
| population_as_of                = 2015
| population_density_km2          = auto
| population_metro                = 19 milyon
| population_metro_footnotes      = &lt;ref name=&quot;oecd2015&quot;/&gt;
| demographics_type2              = Pangunahing [[Talaan ng mga pangkat etniko sa Tsina|mga pangkat etniko]]
| demographics2_title1            = Mga pangunahing pangkat etniko
| demographics2_info1             = [[Tsinong Han|Han]]
| demographics_type1              = Mga wika
| demographics1_footnotes         = &lt;!-- for references: use &lt;ref&gt;
tags --&gt;
| demographics1_title1            = Mga wika
| demographics1_info1             = [[Wikaing Wuhan]], [[Pamantayang Tsino]]
| postal_code_type                = [[Mga kodigong postal sa Tsina|Kodigong postal]]
| postal_code                     = '''4300'''00–'''4304'''00
| area_code                       = 0027
| iso_code                        = [[ISO 3166-2:CN|CN-HB-01]]
| blank1_name_sec2                = Puno ng lungsod
| blank1_info_sec2                = [[Metasequoia]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=THE CHRONOLOGY OF THE &quot;LIVING FOSSIL&quot; METASEQUOIA GLYPTOSTROBOIDES (TAXODIACEAE): A REVIEW (1943–2003)|url=http://www.metasequoia.org/chronicle.pdf|publisher=Harvard College|page=15|quote=1984 In the spring, Metasequoia was chosen as the “City Tree” of Wuhan, the capital of Hubei.|date=2003|accessdate=January 25, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306151512/http://www.metasequoia.org/chronicle.pdf|archive-date=March 6, 2016|dead-url=no|df=mdy-all}}
&lt;/ref&gt;
| website                         = {{URL|www.wuhan.gov.cn|武汉政府门户网站 (Wuhan Government Web Portal)|}} {{zh-hans icon}}; {{URL|english.wh.gov.cn|English Wuhan|}} (in English)
| timezone                        = [[Pamantayang Oras ng Tsina|Pamantayang Tsina]]
| utc_offset                      = +8
| blank_name                      = [[Kabuuan ng Gawang Katutubo|GDP]]&lt;ref name=&quot;GDP2010&quot;&gt;{{cite web|script-title=zh:武汉市2010年国民经济和社会发展统计公报|url=http://www.tjcn.org/tjgb/201103/18954.html|publisher=Wuhan Statistics Bureau|date=May 10, 2011|accessdate=July 31, 2011|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20121023035033/http://www.tjcn.org/tjgb/201103/18954.html|archive-date=October 23, 2012|dead-url=yes|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
| blank_info                      = 2018
| blank1_name                     = &amp;nbsp;- Kabuuan
| blank1_info                     = [[CNY]] 1.485&amp;nbsp;trilyon&lt;br /&gt;USD 224.28&amp;nbsp;bilyon ([[List of Chinese municipalities and prefecture-level cities by GDP|8th]])
| blank2_name                     = &amp;nbsp;- Sa bawat tao
| blank2_info                     = CNY 138,759&lt;br /&gt;USD 20,960 (nominal) - 40,594 ([[Kapantayan ng lakas ng pagbili|PPP]]) ([[Talaan ng mga munisipalidad at antas-prepekturang dibisyon sa Tsina ayon sa GDP kada tao|Pan-11]])
| blank3_name                     = &amp;nbsp;- Paglago
| blank3_info                     = {{increase}} 8% (2018)
| blank4_name                     = [[Plaka ng sasakyan (Tsina)|Mga unlapi ng plaka ng sasakyan]]
| blank4_info                     = {{lang|zh-cn|鄂A}}&lt;br /&gt;{{lang|zh-cn|鄂O}} (kapulisan at mga awtoridad)
| blank2_name_sec2                = Bulaklak ng lungsod
| blank2_info_sec2                = [[Prunus mume|Plum blossom]]&lt;ref name=&quot;torchrelay&quot;/&gt;
}}

Ang '''Wuhan''' ({{IPAc-cmn|AUD|zh-Wuhan.ogg|wu|3|.|h|an|4}}; {{zh|s={{linktext|武汉}}|t={{linktext|武漢}}}}) ay ang kabisera at pinakamalaking lungsod ng lalawigan ng [[Hubei]], [[Tsina]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Illuminating China's Provinces, Municipalities and Autonomous Regions|url=http://www.china.org.cn/english/features/43585.htm|publisher=PRC Central Government Official Website|accessdate=2018-02-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20140619213235/http://www.china.org.cn/english/features/43585.htm|archive-date=June 19, 2014|dead-url=no|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt; Ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Tsina ayon sa populasyon|pinakamataong lungsod]] sa [[Gitnang Tsina]]&lt;ref name=&quot;Focus on Wuhan, China&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.tradecommissioner.gc.ca/eng/document.jsp?did=96289&amp;cid=512&amp;oid=32 |title=Focus on Wuhan, China |publisher=The Canadian Trade Commissioner Service |accessdate=February 10, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131212120036/http://www.tradecommissioner.gc.ca/eng/document.jsp?did=96289&amp;cid=512&amp;oid=32 |archive-date=December 12, 2013 |dead-url=yes |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt; na may populasyon ng higit sa 10 milyon, ang [[Talaan ng mga lungsod sa Tsina ayon sa populasyon|pampitong pinakamataong lungsod ng bansa]], at isa sa siyam na mga [[Pambansang Gitnang Lungsod]] ng Tsina.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://usa.chinadaily.com.cn/a/201802/09/WS5a7ce35fa3106e7dcc13baec.html |script-title=zh:国家中心城市 |trans-title=National central cities |author=Zhao Manfeng ({{lang|zh-hans|赵满丰}}) |website=usa.chinadaily.com.cn |access-date=2018-05-20 |title=Archived copy |archive-url=https://web.archive.org/web/20180520124743/http://usa.chinadaily.com.cn/a/201802/09/WS5a7ce35fa3106e7dcc13baec.html |archive-date=May 20, 2018 |dead-url=no |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt; Ito ay nasa silangang [[Kapatagan ng Jianghan]], sa gitnang kahabaan ng tagpuan ng [[Ilog Yangtze]] sa [[Ilog Han (Hubei)|Ilog Han]]. Bilang isang lungsod na nagmumula sa pagsasama ng tatlong mga lungsod, [[Distrito ng Wuchang|Wuchang]], [[Hankou]], at [[Distrito ng Hanyang|Hanyang]], nakilala ang Wuhan bilang &quot;Lansangang bayan ng Tsina&quot; (九省通衢),&lt;ref name=&quot;图文：黄金十字架写就第一笔&quot;/&gt; at hawak nito ang katayuang [[sub-probinsiyal]].

Umaabot nang 3,500 taon ang kasaysayan ng Wuhan.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.britannica.com/place/Wuhan|title=Wuhan {{!}} China|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=2019-06-13}}&lt;/ref&gt; Ito ang kinalalagyan ng [[Himagsikan ng Wuchang]], na humantong sa pagbagsak ng [[Dinastiyang Qing]] at ang pagtatag ng [[Republika ng Tsina (1912–1949)|Republika ng Tsina]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://blogs.britannica.com/2011/10/wuchang-uprising-double-ten-10101911.html|title=The Wuchang Uprising on Double Ten (10/10/1911) {{!}} Britannica Blog|website=blogs.britannica.com|access-date=2019-06-13|archive-date=2018-04-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20180408204155/http://blogs.britannica.com/2011/10/wuchang-uprising-double-ten-10101911.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Panandaliang naging kabisera ng Tsina ang Wuhan noong 1927 sa ilalim ng [[Makakaliwang politika|kaliwang kapulungan]] [[Pamahalaan ng Republika ng Tsina sa Wuhan|pamahalaan]] ng [[Kuomintang]] (KMT) na pinamunuan ni [[Wang Jingwei]].&lt;ref name=&quot;Remaking the Chinese City&quot;&gt;{{cite book|title=Remaking the Chinese City: Modernity and National Identity, 1900-1950|author=Stephen R. MacKinnon|publisher=University of Hawaii Press|year=2002|isbn=978-0824825188|pages=161|authorlink=Wuhan's Search for Identity in the Republican Period}}&lt;/ref&gt; Kalaunan ay naglingkod ang lungsod ay bilang kabisera ng Tsina sa kasagsagan ng digmaan noong 1937 sa loob ng 10 buwan, noong [[Ikalawang Digmaang Tsino-Hapones]].&lt;ref name=&quot;AN AMERICAN IN CHINA: 1936-39 A Memoir&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.willysthomas.net/HankowInfo.htm|title=AN AMERICAN IN CHINA: 1936-39 A Memoir|archive-url=https://web.archive.org/web/20130512075531/http://www.willysthomas.net/HankowInfo.htm|archive-date=May 12, 2013|dead-url=yes|accessdate=February 10, 2013|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Wuhan, 1938&quot;&gt;{{cite book|title=Wuhan, 1938: War, Refugees, and the Making of Modern China|author=Stephen R. MacKinnon|date=2008-05-21|publisher=University of California Press|isbn=978-0520254459|pages=12}}&lt;/ref&gt; Noong [[Himagsikang Pangkalinangan]], naganap ang isang armadong labanan sa pagitan ng dalawang magkasalungat na mga pangkat na naglalaban para sa kapangyarihan sa lungsod; ito ay naging kilala bilang [[Insidente sa Wuhan]].

Kasalukuyang kilala ang Wuhan bilang sentro ng politika, ekonomiya, pananalapi, komersiyo, kalinangan, at edukasyon ng Gitnang Tsina.&lt;ref name=&quot;Focus on Wuhan, China&quot; /&gt; Ito ay isang pangunahing pusod ng transportasyon, kalakip ng dose-dosenang mga daambakal, daan at mabilisang daanan na dumaraan sa lungsod at nag-uugnay sa ibang mga pangunahing lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.mofcom.gov.cn/aarticle/resume/n/200906/20090606358864.html|title=武汉获批全国首个交通枢纽研究试点城市|last=|first=|date=2009-06-25|website=Ministry of Commerce of the People's Republic of China|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}&lt;/ref&gt; Dahil sa napakahalagang gampanin nito sa panloob na transportasyon, minsang tinutukoy ang Wuhan bilang &quot;ang [[Chicago]] ng Tsina&quot; ng banyagang mga sanggunian.&lt;ref name=&quot;timemagazine&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Chicago is all over the place&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;水野幸吉 Mizuno Kokichi 2014 3&quot; /&gt; Ang &quot;Ginintuang Daanang-tubig&quot; ng [[Yangtze|Ilog Yangtze]] at ng pinakamalaking sangay nito, ang [[Ilog Han (Hubei)|Ilog Han]], ay bumabagtas sa pook urbano at hinahati ang Wuhan sa tatlong mga distrito: [[Distrito ng Wuchang|Wuchang]], [[Hankou]], at [[Distrito ng Hanyang|Hanyang]]. Tumatawid sa Yangtze sa lungsod ang [[Tulay ng Ilog Yangtze sa Wuhan]]. Di-kalayuan matatagpuan ang [[Saplad ng Tatlong Bangin]], ang [[Talaan ng pinakamalaking mga estasyon ng kuryente sa mundo|pinakamalaking estasyon ng kuryente sa mundo]] ayon sa [[nakakabit na kapasidad]]. 

Habang naging isang nakagisnang lugar ng paggawa ang Wuhan sa loob ng maraming mga dekada, isa na rin ito sa naging mga lugar na naghihikayat ng makabagong pagbabago sa industriya. Ang Wuhan ay binubuo ng tatlong mga pambansang sona ng pagpapaunlad, apat na siyentipiko at teknolohikong mga liwasang pagpapaunlad, higit sa 350 mga suriang pananaliksik, 1,656 na mga negosyo sa makabagong teknolohiya, maraming mga ''enterprise incubator'', at mga pamumuhunan mula sa 230 Fortune Global ng 500 mga kompanya.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.tradecommissioner.gc.ca/china-chine/market-facts-faits-sur-le-marche/96289.aspx?lang=eng|title=Focus on Wuhan, China|last=Government of Canada|first=Foreign Affairs Trade and Development Canada|date=2009-09-08|website=www.tradecommissioner.gc.ca|access-date=2019-06-13}}&lt;/ref&gt; Nakalikha ito ng [[Kabuuan ng Gawang Katutubo|GDP]] na US$ 224 bilyon noong 2018. Nakahimpil sa lungsod ang [[Dongfeng Motor Corporation]], isang tagagawa ng mga kotse. Tahanan din ang Wuhan ng maraming mga kilalang surian sa mataas na edukasyon, kabilang na ang [[Unibersidad ng Wuhan]] na pumapangatlo sa buong bansa noong 2017,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.cuaa.net/cur/2014/xjindex.shtml|title=校友会2017中国大学排行榜700强揭晓，北京大学十连冠--艾瑞深校友会网2019中国大学排行榜,中国大学研究生院排行榜,中国一流大学,中国大学创业富豪榜,中国独立学院排行榜,中国民办大学排行榜|website=www.cuaa.net|language=en|access-date=2019-06-13|archive-date=2019-06-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190606145337/http://www.cuaa.net/cur/2014/xjindex.shtml|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; at ang [[Huazhong University of Science and Technology]]. 

Dumanas ang Wuhan noon sa mga banta ng [[pagbaha]],&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/cities/2019/jan/23/inside-chinas-leading-sponge-city-wuhans-war-with-water|title=Inside China's leading 'sponge city': Wuhan's war with water|last=Jing|first=Li|date=2019-01-23|work=The Guardian|access-date=2019-06-13|language=en-GB|issn=0261-3077}}&lt;/ref&gt; na nagpa-udyok sa pamahalaan na maglunsad ng mga mekanismong absorsiyon na di-nakapipinsala sa kalikasan upang maibsan ang pagbaha.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2017/09/17/asia/china-sponge-cities/index.html|title=China's 'sponge cities' aim to re-use 70% of rainwater|last=Hartley|first=Asit K. Biswas, Kris|website=CNN|access-date=2019-06-13}}&lt;/ref&gt; Noong 2017, itinalaga ng [[UNESCO]] ang Wuhan bilang isang [[Creative Cities Network|Malikhaing Lungsod]] sa larangan ng pagdidisenyo.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://en.unesco.org/creative-cities//node/1086|title=Wuhan {{!}} Creative Cities Network|website=en.unesco.org|access-date=2019-06-13}}&lt;/ref&gt; Ibinukod ng ''[[Globalization and World Cities Research Network]]'' ang Wuhan bilang isang ''Beta world city''.

Dinaos ang [[2011 FIBA Asia Championship]] sa [[Himnasyon ng Wuhan]], at isa ito sa mga naging tagpo ng [[2019 FIBA Basketball World Cup]].&lt;ref name=&quot;fiba.com&quot;&gt;[http://www.fiba.com/basketballworldcup/2019 The Official website of the 2019 FIBA Basketball World Cup] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170527030949/http://www.fiba.com/basketballworldcup/2019|date=May 27, 2017}}, FIBA.com, Retrieved 9 March 2016.&lt;/ref&gt; Idinaos din sa lungsod ang Ikapitong ''[[Military World Games]]'' mula Oktubre 18 hanggang 27, 2019.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.xinhuanet.com/english/2017-11/26/c_136780684.htm|title=7th Military World Games to be held in Wuhan in 2019 - Xinhua {{!}} English.news.cn|website=www.xinhuanet.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20180520124235/http://www.xinhuanet.com/english/2017-11/26/c_136780684.htm|archive-date=May 20, 2018|dead-url=no|access-date=2018-05-20|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.wuhan2019mwg.com official site&lt;/ref&gt;

Magmula noong kahulihan ng Enero 2020, nasa ilalim ng [[Mga lockdown sa Hubei (2020)|paglo-lockdown ang lungsod]] dahil sa [[Pandemya ng COVID-19|kamakailang paglaganap]] ng [[SARS-CoV-2]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2020/01/27/asia/china-wuhan-coronavirus-reaction-intl-hnk/index.html|title=China's unprecedented reaction to the Wuhan virus probably couldn't be pulled off in any other country|first=James|last=Griffiths|website=CNN|access-date=2020-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200128015515/https://www.cnn.com/2020/01/27/asia/china-wuhan-coronavirus-reaction-intl-hnk/index.html|archive-date=Enero 28, 2020|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ipinalalagay ng ilan na lumitaw ang epidemya sa [[Huanan Seafood Wholesale Market|Pamilihang Pakyawan ng Pagkaing-dagat ng Huanan]] sa [[Distrito ng Jianghan]], na nakasara na mula noon.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://globalnews.ca/news/6457872/wuhan-china-coronavirus-quarantine/|title=Here’s what Wuhan, China looks like under quarantine for coronavirus|website=Global News|language=en|access-date=2020-01-28}}&lt;/ref&gt; Tinatayang nasa limang milyong katao ang nakaalis ng lungsod bago nagsimula ang lockdown, na nag-udyok ng poot at pagbatikos sa pamahalaan dahil sa huling [[Kuwarentenas|pagkukuwarentenas]] sa lungsod.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.businessinsider.com/5-million-left-wuhan-before-coronavirus-quarantine-2020-1|title=5 million people left Wuhan before China quarantined the city to contain the coronavirus outbreak|last=Collman|first=Ashley|website=Business Insider|access-date=2020-01-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.npr.org/2020/01/29/800938047/angry-chinese-ask-why-their-government-waited-so-long-to-act-on-coronavirus|title=Angry Chinese Ask Why Their Government Waited So Long To Act On Coronavirus|website=NPR.org|language=en|access-date=2020-01-31}}&lt;/ref&gt;

==Etimolohiya==
{{Infobox Chinese
|pic=Wuhan (Chinese characters).svg
|piccap=&quot;{{link text|Wuhan}}&quot; sa [[Pinapayak na panitik ng wikang Intsik|Pinapayak]] (itaas) at [[Tradisyonal na panitik ng wikang Intsik|Nakagisnang]] (ibaba) mga Tsinong panitik
|picupright=0.425
|w=Wu&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;-han&lt;sup&gt;4&lt;/sup&gt;
|gr=Wuuhann
|bpmf=ㄨˇ&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;ㄏㄢˋ
|s={{link text|武汉}}
|t={{link text|武漢}}
|p=Wǔhàn
|mi={{IPAc-cmn|AUD|zh-Wuhan.ogg|wu|3|.|h|an|4}}
|suz=Vû-hǒe
|j=Mou&lt;sup&gt;5&lt;/sup&gt;-hon&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;
|y=Móuh-hon
|ci={{IPAc-yue|m|ou|5|.|h|on|3}}
|poj=Bú-hàn
|order=st
|l=&quot;[Ang pinagsamang mga lungsod ng] Wǔ[chāng] at Hàn[kǒu]&quot;
}}
Ang pangalang &quot;Wuhan&quot; ay isang ''[[portmanteau]]'' o pagsasama ng dalawang pangunahing mga lungsod sa hilaga at katimugang mga pampang ng [[Ilog Yangtze]] na bumubuo sa daklungsod ng Wuhan. Tumutukoy ang &quot;Wu&quot; sa lungsod ng [[Distrito ng Wuchang|Wuchang]] ({{zh|c=武昌}}), na nasa katimugang pampang ng Yangtze, habang ang &quot;Han&quot; naman ay tumutukoy sa [[Hankou]] ({{zh|s=汉口}}), na nasa hilagang pampang ng Yangtze.

Noong 1926, umabot ang [[Northern Expedition]] sa lugar ng Wuhan at ipinasiyang isanib ang Hankou, Wuchang at [[Distrito ng Hanyang|Hanyang]] para maging isang lungsod upang makalikha ng bagong kabisera para sa Nasyonalistang Tsina. Noong Enero 1, 1927,&lt;ref name=&quot;history1&quot;&gt;{{cite web|script-title=zh:武汉市历史沿革|url=http://www.xzqh.org/html/show/hb/15225.html|date=6 August 2014|accessdate=6 April 2018|website=XZQH.org |quote={{lang|zh-hans|1927年1月1日，中央临时联席会议宣布，国民政府在汉口开始办公。国民政府命令将武昌、汉口、汉阳三镇合为京兆区，定名&quot;武汉&quot;，作为临时首都。4月16日，武汉市政委员会成立，武昌市政厅撤销；三镇首次统一行政建制。}}|language=zh-hans|publisher=行政区划网站xzqh.org|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20171211161122/http://www.xzqh.org/html/show/hb/15225.html|archive-date=December 11, 2017|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt; ang naging lungsod ay inihayag bilang '{{zh|t={{linktext|武漢}}|labels=no}}' (ang tradisyonal na mga Tsinong panitik para sa 'Wuhan'), na paglaon ay [[Pinapayak na panitik ng wikang Intsik|ginawang payak]] bilang '{{lang|zh-hans|武汉}}'.&lt;ref name=&quot;历史沿革&quot;&gt;{{cite web| url=http://jianghan.gov.cn/zoujinjianghan/lsyg/201202/t20120214_41133.html|script-title=zh:历史沿革| accessdate=March 21, 2012| url-status=dead| archiveurl=https://web.archive.org/web/20120625224752/http://www.jianghan.gov.cn/zoujinjianghan/lsyg/201202/t20120214_41133.html| archivedate=June 25, 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;江汉综述&quot;&gt;{{cite web | url=http://www.whfz.gov.cn:8080/pub/dqwx/qnj/jhnj07/content.htm | script-title=zh:江汉综述 | accessdate=March 21, 2012 | archive-url=https://web.archive.org/web/20140202181053/http://www.whfz.gov.cn:8080/pub/dqwx/qnj/jhnj07/content.htm | archive-date=February 2, 2014 | url-status=live | df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;武汉的由来&quot;&gt;{{cite web | url=http://www.whdaj.gov.cn/jcfm/zg-01.htm | script-title=zh:&quot;武汉&quot;的由来 | accessdate=March 31, 2012 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120425210116/http://www.whdaj.gov.cn/jcfm/zg-01.htm | archive-date=April 25, 2012 | url-status=dead | df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;

==Kasaysayan==
===Sinaunang kasaysayan===
Pinamayanan na ang lugar ng Wuhan sa loob ng 3,500 taon. Matatagpuan sa kasalukuyang [[Distrito ng Huangpi]] ang [[Panlongcheng]], isang sityong arkeolohiko na pangunahing ini-uugnay sa [[kultura ng Erligang]] (mga 1510 – mga 1460 B.K.) (na kakaunti lamang ang nakatira noong unang bahagi ng [[Kultura ng Erlitou|panahon ng Erlitou]]).

Noong [[Kanluraning Zhou]] ang [[E (estado)|Estado ng E]], na isinunod ang pangalan sa isang panitik na daglat ng lalawigan ng Hubei, ay humawak sa kasalukuyang lugar ng Wuchang sa timog ng Ilog Yangtze. Pagkaraang sakupin ang estado ng E noong 863 B.K., pinamumuan ng [[Chu (estado)|Estado ng Chu]] ang kasalukuyang lugar ng Wuhan sa loob ng nalalabing mga panahon ng Kanluraning Zhou at [[Silanganing Zhou]]. &lt;!-- This claim needs documentation- I've seen it on a bunch of threads but I haven't seen good proof------After the [[State of Huang]] was conquered by State of Chu in the summer of 648 BC,&lt;ref&gt;《左传·僖公十二年》：“黄人恃诸侯之睦于齐也，不共楚职，曰：“自郢及我九百里，焉能害我？” 夏，楚灭黄。”&lt;/ref&gt; the people of Huang were moved into the area in and around present-day Wuhan. Local geographical terms including the name of Wuhan's Huangpi District were named after the State of Huang.--&gt;

===Sinaunang Imperyo ng Tsina===
Noong [[dinastiyang Han]], naging isang maabalang pantalan ang Hanyang. Ang [[Labanan sa Xiakou]] noong 203 P.K. at ang [[Labanan sa Jiangxia]] limang taon pagkaraan ng nasabing labanan ay ipinakipaglaban dahil sa kontrol sa Jiangxia Commandery (kasalukuyang [[Distrito ng Xinzhou, Wuhan|Distrito ng Xinzhou]] sa hilagang-silangang Wuhan). Noong taglamig ng 208/9 P.K., naganap sa lugar ng mga bangin malapit sa Wuhan ang [[Labanan sa mga Pulang Bangin]], ang isa sa pinakatanyag na mga labanan sa [[kasaysayan ng Tsina]] at mahalagang kaganapan sa ''[[Romansa ng Tatlong Kaharian]]'' (''Romance of the Three Kingdoms'').&lt;ref&gt;&quot;The engagement at the Red Cliffs took place in the winter of the 13th year of Jian'an, probably about the end of 208.&quot;{{Harvcol|de Crespigny|1990|pp=264}}&lt;/ref&gt; Noong mga panahong iyon, itinayo ang mga pader upang maprotektahan ang Hanyang (206 P.K.) at Wuchang (223 P.K.). Ang huling nabanggit na kaganapan ay tumatanda sa pagtatatag ng Wuhan. Noong 223 P.K., itinayo sa Wuchang na panig ng Ilog Yangtze ang [[Toreng Yellow Crane]], isa sa [[Apat na mga Dakilang Tore ng Tsina]], sa utos ni [[Sun Quan]], pinuno ng [[Silanganing Wu]]. Naging banal na lugar ng [[Taoismo]] ang tore.&lt;ref&gt;Images of the Immortal: The Cult of [[Lü Dongbin]] at the Palace of Eternal Joy by Paul R. Katz, University of Hawaii Press, 1999, page 80&lt;/ref&gt;

Dahil sa mga kaguluhan sa pagitan ng mga estado ng Silanganing Wu at [[Cao Wei]], noong taglagas ng 228 P.K.,{{efn|name=fn1|Nabanggit sa biograpiya ni Man Chong sa ''Sanguozhi'' na naganap ang mga kaganapang ito sa ikatlong taon ng panahon ng Taihe (227–233) ng pamumuno ni Cao Rui, iyan ay ang taong 229 P.K. o Pagkaraan ng kapanganakan ni Kristo. Mali ito. Ito ay sa katunayan ang ikalawang taon ng panahon ng Taihe iyan ay ang taong 228 P.K., ayon sa ''Zizhi Tongjian''.&lt;ref&gt;''Zizhi Tongjian'' vol. 71.&lt;/ref&gt;}} Iniutos ni [[Cao Rui]], apo ni [[Cao Cao]] at ang ikalawang emperador ng estado ng Cao Wei, si heneral [[Man Chong]] upang mamuno ng mga kawal papuntang Xiakou ({{lang|zh-hant|夏口}}; sa kasalukuyang Wuhan).&lt;ref&gt;http://www.ibiblio.org/chinesehistory/contents/06dat/geo.html#wuhan {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180408204923/http://www.ibiblio.org/chinesehistory/contents/06dat/geo.html#wuhan |date=April 8, 2018 }} Hanyang was founded during the Sui dynasty (581-618); and Hankou, then known as Hsia-k'ou, during the Song (Sung) dynasty (960-1279).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;(秋，使曹休從廬江南入合肥，令寵向夏口。) ''Sanguozhi'' vol. 26.&lt;/ref&gt; Noong 279 P.K., sinakop ni [[Wang Jun (dinastiyang Jin)|Wang Jun]] at ng kaniyang mga hukbo ang mga estratehikong pook sa teritoryo ng Wu tulad ng [[Distrito ng Xiling|Xiling]] (sa kasalukuyang [[Yichang]], Hubei), Xiakou ({{lang|zh-hant|夏口}}; kasalukuyang Hankou) at Wuchang ({{lang|zh|武昌}}; kasalukuyang [[Ezhou]], Hubei).

Noong taglagas ng 550 P.K., ipinadala ni [[Hou Jing]] si Ren Yue upang salakayin si Xiao Si ({{lang|zh-hant|蕭嗣}}), anak nina Xiao Daxin at Xiao Fan. Napatay ni Ren si Xiao Si sa labanan, at nang hindi na niya kayang lumaban, sumuko si Xiao Daxin, kaya nakuha at nakontrol ni Hou ang kaniyang lupa. Samantala, binalak ni Xiao Guan (na sa mga panahong iyon ay nakatira sa Jiangxia, {{lang|zh-hant|江夏}}, sa kasalukuyang Wuhan), na salakayin si Hou, ngunit ikinagalit ito ni Xiao Yi na naniniwalang may balak si Xiao Guan para sa trono, at ipinadala niya si Wang para salakayin siya. Noong tag-init ng 567 P.K., inatasan ni Chen Xu si [[Wu Mingche]] bilang gobernador ng Lalawigan ng Xiang at ibinigay sa kaniya ang pamumuno ng malaking bahagi ng mga hukbo laban sa Hua, kasama ang Chunyu Liang ({{lang|zh|淳于量}}). Nagkatagpo ang magkalabang mga panig sa Zhuankou ({{lang|zh|沌口}}, sa kasalukuyang Wuhan).

Matagal nang kilala ang lungsod bilang sentro ng mga sining (lalo na sa tula) at mga pag-aaral na intelektuwal. Bumisita si [[Cui Hao (manunula)|Cui Hao]], isang bantog na manunula ng [[dinastiyang Tang]], sa Toreng Yellow Crane noong unang bahagi ng ika-8 siglo; sa tulong ng kaniyang tula, naging pinakabantog na gusali ito sa katimugang Tsina.&lt;ref name=&quot;Wan1&quot;&gt;Wan: Page 42.&lt;/ref&gt;

Noong tagsibol ng 877 P.K., binihag ni [[Wang Xianzhi (rebelde)|Wang Xianzhi]] ang Prepektura ng E ({{lang|zh-hant|鄂州}}, sa kasalukuyang Wuhan). Bumalik muli siya sa hilaga, sumama muli sa mga puwersa ni Huang, at pinalibutan nila ang Song Wei sa Prepektura ng Song ({{lang|zh-hant|宋州}}, sa kasalukuyang [[Shangqiu]], [[Henan]]). Noong taglamig ng 877 P.K., sinamsam ni [[Huang Chao]] ang mga Prepektura ng Qi at Huang ({{lang|zh-hant|黃州}}, sa kasalukuyang Wuhan).

Bago dumating si [[Kublai Khan]] noong 1259, nakarating sa kaniya ang balitang namatay na si [[Möngke]]. Ipinasiya niyang ilihim ang kamatayan ng kaniyang kapatid at ipinagpatuloy ang pananalakay sa lugar ng Wuhan, malapit sa [[Yangtze]]. Habang pinalibutan ng hukbo ni Kublai ang [[Distrito ng Wuchang|Wuchang]], sumama sa kaniya si Uryankhadai.{{Citation needed|date=Abril 2012}} Ang kasalukuyang [[Pagoda ng Wuying]] ay itinayo sa kahulihan ng [[dinastiyang Song]] sa kasagsagan ng mga pag-atake ng mga puwersang Monggol. Sa ilalim ng mga pinunong [[Monggol]] ([[dinastiyang Yuan]], pagkaraan ng taong 1301), naging kabisera ng lalawigan ng Hubei ang [[prepektura]] ng Wuchang, na nakahimpil sa bayan. Ang Hankou mula [[Dinastiyang Ming|Ming]] hanggang sa huling bahagi ng [[Dinastiyang Qing|Qing]] ay nasa ilalim ng pamamahala ng lokal na pamahalaan sa [[Distrito ng Hanyang|Hanyang]], bagamat isa na ito sa apat na pangunahing mga pamilihang pambansa ({{zh|labels=no|s=[[:zh:四大名镇]]}}) ng dinastiyang Ming.

===Dinastiyang Qing===
Itinayo ang [[Templo ng Guiyuan]] ng Hanyang sa ika-15 taon ni Shunzhi (1658).&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.guiyuanchansi.com.cn/list.php?fid=82 |script-title=zh:归元描述 - 归元禅寺 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180203235744/http://www.guiyuanchansi.com.cn/list.php?fid=82 |archivedate=February 3, 2018 |quote={{lang|zh-Hans|归元禅寺位于武汉市汉阳区，东眺晴川阁、南滨鹦鹉洲、北邻古琴台，占地153亩，是湖北省重点文物保护单位。由浙江僧人白光、主峰于清顺治十五年（1658年）依王氏葵园而创建。}}}}&lt;/ref&gt; Sa pasimula ng ika-18 siglo, ang Hankou ay naging isa sa apat na pinakamahalagang mga bayan ng Tsina sa kalakalan. Noong kahulihan ng ika-19 siglo, idinugtong ang mga daambakal sa hilaga–patimog na aksis sa lungsod, kaya naging isang mahalagang lugar ang Wuhan ng [[Paglipat-lipat ng barko|paglipat-lipat ng mga kalakal at kargamento]] (''transshipment'') sa pagitan ng trapikong riles at trapikong ilog. Sa panahon ding ito nakakuha ang mga banyagang kapangyarihan ng mga konsesyon sa kalakalan. Hinati sa mga distritong pangkalakalan na hawak ng mga dayuhan ang baybay ng ilog ng Hankou. Ang mga distritong ito ay may mga tanggapan ng kompanyang pangangalakal, bodega, at pasilidad ng daungan. Ang mga Pranses ay may [[Konsesyon (teritoryo)|konsesyon]] sa Hankou.&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?id=USFD_d-d7FhgC&amp;pg=PA83&amp;dq=french+Guangzhouwan&amp;cd=2#v=onepage&amp;qa=french%20Guangzhouwan&amp;f=false ''Greater France: A History of French Overseas Expansion'', Google Print, p. 83], Robert Aldrich, Palgrave Macmillan, 1996, {{ISBN|0-312-16000-3}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:Wuhan 1864.jpg|thumb|left|Wuhan noong 1864]]
Sa kasagsagan ng [[Himagsikang Taiping]], hinawak ng mga puwersa ng mga rebelde ang lugar ng Wuhan sa loob ng maraming mga taon, at winasak ang Toreng Yellow Crane, [[Pagoda ng Wuying|Templong Xingfu]], [[Templong Zhuodaoquan]] at iba pang mga gusali. Noong [[Ikalawang Digmaang Opyo]] (kilala sa Kanluranin bilang Digmaang Arrow, 1856–1860), tinalo ng mga banyagang kapangyarihan ang pamahalaan ng dinastiyang Qing, at nilagdaan nito ang [[mga Kasunduan ng Tianjin]] at ang [[Kumbensiyon ng Peking]], na nagtatakdang gawing mga daungang pangangalakal (''trading ports'') ang labing-isang mga lungsod, kabilang ang Hankou. Noong Disyembre 1858, pinamunuan ni [[James Bruce, Ikawalong Erl ng Elgin]], Mataas na Komisyoner sa Tsina, ang pagbiyahe ng apat na mga barkong pandigma sa Ilog Yangtze patungong Wuhan upang mangalap ng kinakailangang impormasyon para sa pagbubukas ng daungang pangangalakal sa Wuhan.

Noong tagsibol ng 1861, ipinadala sa Wuhan sina Tagapayo Harry Parkes at Almirante Herbert upang buksan ang isang daungang pangangalakal. Sa batayan ng Kumbensiyon ng Peking, tinapos ni Harry Parkes ang Kasunduang Hankou Lend-Lease kasama si Guan Wen, ang gobernador-heneral ng Hunan at Hubei. Ito ay nagpabili ng 30.53 kilometro kuwadrado (11.79 milyang kuwadrado) na sakop sa kahabaan ng Ilog Yangtze (mula sa kasalukuyang Daang Jianghan hanggang Daang Hezuo) upang maging isang Konsesyong Briton at pinahintulutan ang Britanya na makapagtatag ng kanilang konsulado sa konsesyon. Kaya naging isang bukas na daungang pangangalakal ang Hankou.{{citation needed|date=Agosto 2019}}

[[Talaksan:Hankow Bund c. 1900.jpg|thumb|Mga dayuhang konsesyon sa kahabaan ng Hankow Bund, mga taong 1900.]]
Noong 1889, inilipat si [[Zhang Zhidong]], opisyal ng Qing, mula puwestong [[Birey ng Liangguang]] (mga lalawigan ng [[Guangdong]] at [[Guangxi]]) sa [[Birey ng Huguang]] (mga lalawigan ng [[Hunan]] at [[Hubei]]). Pinamunuan niya ang lalawigan s loob ng 18 taon, hanggang 1907. Sa panahong ito, ipinaliwanag niya ang teoriya ng &quot;Tsinong pag-aaral bilang saligan, Kanluraning pag-aaral para sa paglalapat,&quot; na kilala bilang huwarang ti-yong. Nagtayo siya ng maraming mga industriyang mabibigat, nagtatag siya Hanyang Steel Plant, Minahang Bakal ng [[Huangshi|Daye]], Minahang Karbón ng Pingxiang, at Hubei Arsenal at nagtayo ng pampook na mga industriyang tela, na nagpasulong sa lumalagong makabagong industriya sa Wuhan. Samantala, sinimulan niya ang pagbabago sa edukasyon. Binuksan niya ang dose-dosenang mga makabagong organisasyon sa edukasyon, tulad ng Akademya ng Klasikong Pag-aaral ng Lianghu (Hunan at Hubei; ''Lianghu Academy of Classical Learning''), Pangkalahatang Suriang Pambayan (''Civil General Institute''), Pangkalahatang Suriang Pangmilitar (''Military General Institute''), Surian ng mga Wikang Dayuhan (''Foreign Languages Institute'') at Pangkalahatang Paaralang Pantagapagturo ng Lianghu (Hunan and Hubei; ''Lianghu General Normal School''), at pumili siya ng maraming mga estudyante para makapag-aral sa ibayong-dagat, na nagpataguyod sa pagpapaunlad ng makabagong edukasyon ng Tsina. Dagdag pa ang pagsasanay niya ng isang makabagong militar at pagbubuo niya ng isang makabagong hukbo sa Hubei. Lahat ng mga ito ay nakapaglatag ng matibay na pundasyon para sa modernisasyon ng Wuhan.{{citation needed|date=Agosto 2019}}

Unang nakilala bilang Hubei Arsenal, ang [[Hanyang Arsenal]] ay itinatag ni [[Zhang Zhidong]] noong 1891. Pinauwi niya ang mga pondong para sa [[Plota ng Nanyang]] sa [[Guangdong]] upang maitayo ang taguan ng mga sandata. Nagkakahalaga ito ng humigit-kumulang 250,000 [[libra esterlina]] at itinayo ito sa loob ng 4 na taon.&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/?id=V682XHpDLXoC&amp;pg=PA414&amp;dq=new+chinese+rifle+factory+han+yang#v=onepage&amp;q&amp;f=false|title=The Chinese Recorder|author=Kathleen L Lodwick|year=2009|publisher=BiblioBazaar, LLC|location=|page=414|isbn=978-1-115-48856-3|accessdate=2010-06-28}}&lt;/ref&gt; On 23 April 1894, construction was completed and the arsenal, occupying some {{Convert|40|acre|m2}}, could start production of small-caliber cannons. It built magazine-fed rifles, Gruson quick fire guns, and cartridges.&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/?id=-dlcXDzGf4EC&amp;pg=PA386&amp;dq=new+chinese+rifle+factory+han+yang#v=onepage&amp;q=new%20chinese%20rifle%20factory%20han%20yang&amp;f=false|title=Northern China, the Valley of the Blue River, Korea. 43 Maps and Plans|author=Anon|year=2009|publisher=READ BOOKS|location=|page=386|isbn=978-1-4446-7840-6|accessdate=2010-06-28}}&lt;/ref&gt;

====Himagsikang Wuchang====
{{Main|Himagsikang Wuchang}}
[[Talaksan:WuchangUprising.jpg|thumb|left|Memoryal ng Himagsikang Wuchang, ang unang sityo ng pamahalaang rebolusyonaryo noong 1911]]
[[Talaksan:Hankow 1915.jpg|right|thumb|Ang kasalukuyang Wuhan noong 1915]]
Pagsapit ng 1900, ayon sa magasin ng Collier's, Hankau, ang mabilis na lumalago at papaunlad na komunidad sa Ilog Yangtze, ay &quot;ang St. Louis at Chicago ng Tsina.&quot;&lt;ref name=&quot;Chicago is all over the place&quot; /&gt; Noong Oktubre 10, 1911, inilunsad ng mga tagasunod ni [[Sun Yat-sen]] ang [[Himagsikang Wuchang]] (''Wuchang Uprising''),&lt;ref name=&quot;tonsi86&quot;&gt;{{cite book |last1=Dai |first1=Yi (戴逸) |last2=Gong |first2=Shuduo (龔書鐸) |year=2003 |script-title=zh:中國通史. 清 |publisher=Intelligence press |isbn=962-8792-89-X |pages=86–89}}&lt;/ref&gt; na humantong sa pagbagsak ng [[dinastiyang Qing]],&lt;ref name=&quot;fenby&quot;&gt;Fenby, Jonathan. [2008] (2008). The History of Modern China: The Fall and Rise of a Great Power. {{ISBN|978-0-7139-9832-0}}. pg 107, pg 116, pg 119.&lt;/ref&gt; gayon din ang pagtatatag ng [[Republika ng Tsina (1912–1949)|Republika ng Tsina]].&lt;ref name=&quot;Welland, Sasah Su-ling 2007 pg 87&quot;&gt;Welland, Sasah Su-ling. [2007] (2007). A Thousand Miles of Dreams: The Journeys of Two Chinese Sisters. Rowman Littlefield Publishing. {{ISBN|0-7425-5314-0}}, {{ISBN|978-0-7425-5314-9}}. pg 87.&lt;/ref&gt; Naging kabisera ang Wuhan ng [[Makakaliwang politika|makakaliwa]]ng [[Pamahalaan ng Republika ng Tsina (Wuhan)|pamahalaan]] ng [[Kuomintang]] na pinamunuan ni [[Wang Jingwei]], bilang pagsalungat sa [[Pamahalaang nasyonalista|makakanang pamahalaan]] ni [[Chiang Kai-shek]] noong dekada-1920.

Nagsimula sa Wuhan ang Himagsikang Wuchang ng Oktubre 1911 na nagpatalsik sa dinastiyang Qing.&lt;ref name=&quot;tonsi86&quot;/&gt; Bago ang himagsikan, masigasig sa lungsod ang mga samaháng tutol sa Qing. Noong Setyembre 1911, isang pagsiklab ng mga pagtutol sa Sichuan ay pumilit sa mga awtoridad ng Qing na magpadala ng bahagi ng Bagong Hukbong nakahimpil sa Wuhan upang supilin ang panghihimagsik.&lt;ref name=&quot;Wangke&quot;&gt;Wang, Ke-wen. [1998] (1998). Modern China: An Encyclopedia of History, Culture and Nationalism. Taylor &amp; Francis Publishing. {{ISBN|0-8153-0720-9}}, {{ISBN|978-0-8153-0720-4}}. pp 390-391.&lt;/ref&gt; Noong Setyembre 14, natatag ang ''Literary Society'' ({{zh|labels=no|t=文學社}}) at ang ''Progressive Association'' ({{zh|labels=no|t=共進會}}), dalawang pampook na mga samaháng rebolusyonaryo sa Hubei,&lt;ref name=&quot;Wangke&quot;/&gt; ng kanilang magkatulong na himpilan sa Wuchang at nagplano ng isang himagsikan. Sa umaga ng Oktubre 9, sumabog ang isang bomba sa tanggapan ng politikal na kaayusan nang wala pa sa panahon at nagpababala sa mga lokal na awtoridad.&lt;ref name=&quot;gongtong6-3&quot;&gt;{{cite book |last1=Wang |first1=Hengwei (王恆偉) |year=2006 |script-title=zh:中國歷史講堂 #6 民國. |publisher=[[Zhonghua Book Company]] |isbn=962-8885-29-4 |pages=3–7}}&lt;/ref&gt; Ang pagpapahayag ng himagsikan, ''beadroll'' at ang opisyal na sagisag ng mga rebolusyonaryo ay napunta sa mga kamay ni noo'y gobernador-heneral ng Hunan at Hubei na si Rui Cheng, na pinag-utos ang paggiba ng himpilan sa parehong araw at humayo upang huliin ang mga rebolusyonaryong nakatala sa ''beadroll''.&lt;ref name=&quot;gongtong6-3&quot;/&gt; Ito ay nagpapilit sa mga rebolusyonaryong maglunsad ng himagsikan nang mas-maaga.&lt;ref name=&quot;tonsi86&quot;/&gt;

Sa gabi ng Oktubre 10, nagpaputok ng mga armas ang rebolusyonaryo para ihudyat ang himagsikan sa mga kuwartel inhenyeriya ng [[Bagong Hukbo]] ng Hubei.&lt;ref name=&quot;tonsi86&quot;/&gt; Namuno naman sila sa Bagong Hukbo ng lahat ng mga kuwartel para sumali sa rebolusyon.&lt;ref name=&quot;spence&quot;&gt;Spence, Jonathan D. [1990] (1990). The Search for Modern China. W. W. Norton &amp; Company. {{ISBN|0-393-30780-8}}, {{ISBN|978-0-393-30780-1}}. pp 250-256.&lt;/ref&gt; Sa ilalim ng paggabay nina Wu Zhaolin, Cai Jimin at iba pa, kinuha ng hukbong rebolusyonaryo na ito ang opisyal na tiráhan ng gobernador at mga tanggapan ng pamahalaan.&lt;ref name=&quot;Wangke&quot;/&gt; Nagsitakas si Rui Cheng papunta sa barkong Chuyu. Tumakas din sa lungsod si Zhang Biao, ang komandante ng hukbong Qing. Umaga ng ika-11, nakuha ng hukbo rebolusyonaryo ang buong lungsod ng Wuchang, ngunit naglaho ang mga pinuno tulad nina Jiang Yiwu at Sun Wu.&lt;ref name=&quot;tonsi86&quot;/&gt; Kaya inirekomenda ng walang pinuno na hukbong rebolusyonaryo si [[Li Yuanhong]], ang pangalawang gobernador ng hukbong Qing, bilang púnong komandante.&lt;ref name=&quot;Harrison&quot;&gt;Harrison Henrietta. [2000] (2000). The Making of the Republican Citizen: Political Ceremonies and Symbols in China, 1911-1929. Oxford University Press. {{ISBN|0-19-829519-7}}, {{ISBN|978-0-19-829519-8}}. pp 16-17.&lt;/ref&gt; Itinatag ni Li ang Pamahalaang Militar ng Hubei, inihayag ang pagbuwag ng pamumunong Qing sa Hubei, ang pagtatatag ng ng Republika ng Tsina at inilathala ang isang bukas na telegrama na humihikayat sa ibang mga lalawigan na sumama sa rebolusyon.&lt;ref name=&quot;tonsi86&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Wangke&quot;/&gt;

Pagkalat ng rebolusyon sa ibang mga bahagi ng bansa, itinuon ng pamahalaang Qing ang mga puwersang militar na loyalista upang supilin ang himagsikan sa Wuhan. Mula Oktubre 17 hanggang Disyembre 1, ipinagtanggol ng hukbong rebolusyonaryo at mga pampook na boluntaryo ang lungsod sa [[Labanan sa Yangxia]] laban sa mas-marami at mas-malakas sa armas na mga puwersang Qing na pinamunuan ni [[Yuan Shikai]]. Darating sa Wuhan si [[Huang Xing]] noong unang bahagi ng Nobyembre upang pamunuan ang hukbong rebolusyonaryo.&lt;ref name=&quot;Wangke&quot;/&gt; Kasunod ng matinding labanan at maraming namatay at nasugatan, sinakop ng mga puwersa ng Qing ang Hankou at Hanyang. Subalit nagkasundo si Yuan na ihinto ang naka-ambang na pagsakop sa Wuchang at sumali sa mga usapang pangkapayapaan, na magbubunga paglaon sa pagbalik ni Sun Yat-sen mula sa pagkatapon at pagtatatag ng Republika ng China noong Enero 1, 1912.&lt;ref name=&quot;Welland, Sasah Su-ling 2007 pg 87&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Bergere&quot;&gt;Bergere, Marie-Claire. Lloyd Janet. [2000] (2000). Sun Yat-sen. Stanford University Press. {{ISBN|0-8047-4011-9}}, {{ISBN|978-0-8047-4011-1}}. p 207.&lt;/ref&gt; Sa pamamagitan ng Himagsikang Wuchang, nakilala rin ang Wuhan bilang dakong sinilangan ng [[Rebolusyong Xinhai]] na ipinangalan mula sa taong Xinhai sa kalendaryong Tsino.&lt;ref name=&quot;tvbs&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.tvbs.com.tw/news/news_list.asp?no=yehmin20101010132707 |script-title=zh:雙十節是？ 陸民眾：「國民黨」國慶 |publisher=TVBS |language=zh-tw |accessdate=2011-10-08 |title=Archived copy |archive-url=https://web.archive.org/web/20141110111857/http://www.tvbs.com.tw/news/news_list.asp?no=yehmin20101010132707 |archive date=November 10, 2014 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; May mga museo at memoryal ang lungsod bilang pag-ala-ala sa rebolusyon at libu-libong mga martir na namatay habang ipinagtatanggol ang rebolusyon.

===Republika ng Tsina===
[[Talaksan:Hankou 1930.jpg|thumb|left|Isang mapa ng Wuhan na ipininta ng mga Hapones noong 1930, kalakip ang Hankou bilang pinakamaunlad na bahagi]]
Kalakip ng hilagang karugtong ng [[Northern Expedition]], lumipat ang sentro ng Dakilang Rebolusyon sa limasan ng Ilog Yangtze mula sa limasan ng [[Ilog Perlas (Tsina)|Ilog Perlas]]. Noong Nobyembre 26, ipinasya ng KMT Central Political Committee na [[Mga makasaysayang kabisera ng Tsina|ilipat ang kabisera]] sa Wuhan mula Guangzhou. Noong kalagitnaan ng Disyembre, dumating sa Wuhan ang karamihan sa mga komisyoner ng ehekutibong sentral ng KMT at komisyoner ng pamahalaang pambansa, nagtatag ng pansamantalang pagpupulong na magkasama ang komisyoner ng ehekutibong sentral ng KMT at komisyoner ng pamahalaang pambansa, ginampanan ang pangunahing mga aktibidad ng punong tanggapan ng partidong sentral at ng Pamahalaang Nasyonal, inihayag na magtatrabaho sila sa Wuhan noong Enero 1, 1927, at ipinasiyang pagsamahin ang mga bayan ng Wuchang, Hankou, at Hanyang para gawing Lungsod ng Wuhan, na tinawag na &quot;Distritong Kapital&quot;. Ang pamahalaang pambansa ay nasa Gusaling Nanyang sa Hankou, habang pinili ng mga punong tanggapn ng partidong sentral at ng ibang mga samahán na maghimpil sa Hankou o Wuchang.&lt;ref name=&quot;Remaking the Chinese City&quot;/&gt;

Noong Marso 1927, dumalo si [[Mao Zedong]] sa Ikatlong Plenum ng Komite ng Ehekutibong Sentral ng KMT sa Wuhan, na nilayong tanggalan si Heneral Chiang ng kaniyang kapangyarihan at hirangin si [[Wang Jingwei]] bilang pinuno. Naantala ang unang yugto ng Northern Expedition dahil sa hidwaang politikal sa Kuomintang kasunod ng pagbubuo ng pangkat sa [[Nanjing]] noong Abril 1927 laban sa umiiral na pangkat sa Wuhan.{{sfn|Taylor|2009|page=68}} Nagkita sa Wuhan ang mga kasapi ng [[Partidong Komunista ng Tsina]] na nakaligtas mula sa masaker ng Abril 12 atmuling inihalal si [[Chen Duxiu]] (Ch'en Tu-hsiu) bilang Kalihim Heneral ng Partido.&lt;ref&gt;Robert Jackson Alexander, ''International Trotskyism, 1929-1985: A Documented Analysis of the Movement'' (Duke University Press, 1991) p206&lt;/ref&gt; May bahaging inudyukan ng [[Masaker sa Shanghai|paglilinis ng mga Komunista]] sa loob ng partido ang politikal na hidwaan, na tumanda ng katapusan ng [[First United Front]], at samdaling bumaba sa puwesto ng pagiging komandante ng Pambansang Hukbong Katihan ng Rebolusyonaryo si [[Chiang Kai-shek]].{{sfn|Taylor|2009|page=72}}

Noong Hunyo 1927, nagpadala si [[Joseph Stalin|Stalin]] ng isang telegrama sa mga Komunista sa Wuhan, na humihiling ng mobilisasyon ng isang hukbo ng mga manggagawa at magsasaká.&lt;ref&gt;Harrison, ''The Long March to Power'', p. 111&lt;/ref&gt; Ikina-alarma ito ni Wang Jingwei, na pumasiyang wakasan ang ugnayan sa mga Komunista at makipagkasundo kay Chiang Kai-shek. Ang [[kudeta sa Wuhan]] ay isang pagbabagong pampolitika noong Hulyo 15, 1927 na ginawa ni Wang Jingwei tungo kay Chiang Kai-shek at sa kaniyang karibal na pangkat ng KMT na nakabase sa [[Shanghai]]. Itinatag sa Wuhan noong Pebrero 21, 1927 ang Pamahalaang Nasyonalista ng Wuhan, at natapos noong Agosto 19, 1927.&lt;ref name=&quot;Clark&quot;&gt;Clark, Anne Biller. Clark, Anne Bolling. Klein, Donald. Klein, Donald Walker. [1971] (1971). Harvard Univ. Biographic Dictionary of Chinese communism. Original from the University of Michigan v.1. Digitized Dec 21, 2006. p 134.&lt;/ref&gt; Pagkaraan ng katapusan ng Northern Expedition, itinaas ang pangmunisipyong antas ng Hankou sa munisipalidad na kontrolado ng pambansang pamahalaan.

Noong [[pagbaha sa Tsina ng 1931]] na isa sa pinakanakamamatay na pagbaha sa kasaysayan ng mundo, naging kanlungan ang Wuhan para sa mga biktima ng pagbaha mula sa mga kalapit na lugar, na dumaragsa na simula noong kahulihan ng tagsibol. Ngunit nang bumaha mismo ang lungsod noong simula ng tag-init, at kasunod ng nakamiminsalang pagbigay ng dike bago mag-alas-6 ng umaga noong Hulyo 27,&lt;ref name=Graves&gt;{{cite book|author=William Graves|title=The Torrent of Life (Journey into China)|url=https://archive.org/details/journeyintochina00nati|year=1982|edition=5th|publisher=National Geographic Society|isbn=978-0-87044-437-1}}&lt;/ref&gt;{{rp|270}} tinatayang 782,189 urbanong mamamayan at rural na mga bakwit ang nawalan ng tirahan. Sumakop ang baha sa lawak na 32 milya kuwadrado, at nasa maraming talampakan ng tubig ang taas ng baha sa lungsod na tumagal ng halos tatlong mga buwan.&lt;ref name=Graves/&gt;{{rp|269–270}} Maraming nagtipon sa mga pulo o mga tuyong bahagi ng lupa ng lungsod, kalakip ng 30,000 na kumubli sa isang pilapil ng daambakal sa gitnang Hankou. Dahil sa kakulangan ng makakain at pagguho ng kalagayang pangkalinisan sa lungsod, libu-libo ang binawian ng buhay dulot ng mga sakit.&lt;ref name=Courtney&gt;{{cite book|author=Chris Courtney|title=The Nature of Disaster in China: The 1931 Yangzi River Flood|url=https://books.google.com/books?id=1DhFDwAAQBAJ|year=2018|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-108-41777-8}}&lt;/ref&gt;Inilarawan ni Jin Shilong, Nakatataas na Inhinyero sa Hubei Flood Prevention Agency, ang pagbaha (sa Ingles):&lt;blockquote&gt;''There was no warning, only a sudden great wall of water. Most of Wuhan's buildings in those days were only one story high, and for many people there was no escape- they died by the tens of thousands. ... I was just coming off duty at the company's main office, a fairly new three-story building near the center of town ... When I heard the terrible noise and saw the wall of water coming, I raced to the top story of the building. ... I was in one of the tallest and strongest buildings left standing. At that time no one knew whether the water would subside or rise even higher.''&lt;ref name=&quot;Graves&quot; /&gt;{{rp|270}}&lt;/blockquote&gt;Umabot ang pinakamataas na marka ng tubig-baha noong Agosto 19 sa [[Hankou]], na umabot ng 16 metro (53 talampakan) na higit pa sa karaniwan.&lt;ref name=&quot;pietz&quot;&gt;Pietz, David (2002). ''Engineering the State: The Huai River and Reconstruction in Nationalist China 1927–1937''. Routledge. {{ISBN|0-415-93388-9}}. pp. xvii, 61–70.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Winchester, Simon]] (2004). ''[[The River at the Center of the World: A Journey Up the Yangtze, and Back in Chinese Time]].'' Macmillan. {{ISBN|0-312-42337-3}}.&lt;/ref&gt; Noong 1936, nang tumama ang likas na sakuna sa [[Gitnang China]] na nagdulot ng malawakang pagbaha sa [[Hebei]], [[Hunan]], [[Jiangxi]], Wuhan at [[Chongqing]] sanhi ng pag-apaw ng mga Ilog [[Yangtze]] at [[Ilog Huai|Huai]], lumikom ng pera at mga materyal si [[Ong Seok Kim]], Kalihim ng Sitiawan Fundraising and Disaster Relief Committee, bilang suporta sa mga biktima.&lt;ref name=eresources&gt;'http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Searchresults.aspx?q=%E7%8E%8B%E5%8F%94%E9%87%91&amp;ct=article&amp;ct=advertisement&amp;ct=illustration&amp;ct=letter&amp;df=01%2F01%2F1923&amp;dt=31%2F12%2F1970&amp;t=nysp&amp;mode=advanced&amp;lang {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160131132320/http://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Searchresults.aspx?q=%E7%8E%8B%E5%8F%94%E9%87%91&amp;ct=article&amp;ct=advertisement&amp;ct=illustration&amp;ct=letter&amp;df=01%2F01%2F1923&amp;dt=31%2F12%2F1970&amp;t=nysp&amp;mode=advanced&amp;lang |date=January 31, 2016 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Nanyang Siang Pau''. Kuala Lumpur, 20 April 1940, p.13&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Nanyang Siang Pau''. Kuala Lumpur, 2 September 1935, p.8&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Nanyang Siang Pau''. Kuala Lumpur, 21 May 1938, p.14&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:Zhongshan Warship 1.jpg|thumb|Bapor kanyonero ng ''Zhongshan'']]
Noong [[Ikalawang Digmaang Tsino-Hapones]] at kasunod ng pagbagsak ng Nanking noong Disyembre 1937, naging pansamantalang kabisera ng pamahalaang Kuomintang ng Tsina ang Wuhan, at naging isa pang sentro ng pakikipaglaban sa himpapawid simula noong unang bahagi ng 1938 sa pagitan ng makabagong [[pang-isahang eroplano]] na nagdadala ng bomba at eroplanong pandigma ng mga puwersa ng Hukbong Imperyal ng Hapon at ang [[Hukbong Himpapawid ng Tsina (paglilinaw)|Hukbong Himpapawid ng Tsina]], na kinabibilangan ng suporta mula sa [[Soviet Volunteer Group]] sa kapuwang mga eroplano at tauhan, habang naglaho ang suporta mula sa Estados Unidos sa mga kagamitang pandigma.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://surfcity.kund.dalnet.se/sino-japanese-1938.htm |title=Archived copy |access-date=June 28, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140806215340/http://surfcity.kund.dalnet.se/sino-japanese-1938.htm |archive-date=August 6, 2014 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt; Habang nagpatuloy ang labanan noong 1938, ang Wuhan pati ang nakapaligid na rehiyon ay naging sityo ng [[Labanan sa Wuhan]]. Pagkaraang kinuha ng mga Hapones noong kahulihan ng 1938, naging isang pangunahing sentro ng mga operasyong lohistika ng mga Hapones ang Wuhan sa katimugang Tsina.
[[Talaksan:Chiang Kai-Shek in Wuhan University.jpg|left|thumb|Si Chiang Kai-Shek na sinusuri ang mga sundalong Tsino sa Wuhan habang papalapit ang mga puwersang Hapones sa lungsod]]
Noong unang bahagi ng Oktubre 1938, pumunta sa silangan at hilaga ang mga hukbong Hapones sa dakong labas ng Wuhan. Dahil diyan, kinailangang lumipat pakanluran sa Hubei at Sichuan ang maraming mga kompanya at negosyo pati maraming bilang ng tao. Ang hukbong dagat ng KMT ay bumalikat ng pananagutan ng pagdepensa ng Ilog Yangtze sa pamamagitan ng pagpapatrolya. Noong Oktubre 24, nakipagdigma ang ''[[Tsinong bapor kanyonero Chung Shan|Zhongshan]]'', [[bapor kanyonero]] ng KMT, sa anim na mga sasakyang panghimpapawid ng mga Hapones habang nagpapatrolya ng mga katubigan ng Ilog Yangtze malapit sa bayan ng Jinkou (Distrito ng Jiangxia sa Wuhan) sa Wuchang. Bagamat napabagsak ng ''Zhongshan'' ang dalawa sa mga eroplano, pinalubog ng mga Hapones ang bapor kanyonero na ikinasawi ng 25. Noong 1997 iniahon ito mula sa kailaliman ng Ilog Yangtze at inayos ito sa isang pampook na gawaan ng barko. Kasalukuyang nasa isang museong itinayo nang may layon sa [[Distrito ng Jiangxia]] ang ''Zhongshan'', na binuksan noong Setyembre 26, 2011.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newscontent.cctv.com/news.jsp?fileId=117667|title=HOME-CCTVPLUS|website=newscontent.cctv.com}}{{Dead link|date=August 2019 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

Bilang mahalagang sentro sa Yangtze, isang mahalagang base ang Wuhan para sa mga operasyong Hapones sa Tsina.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.chinaww2.com/2015/09/12/the-us-firebombing-of-wuhan-part-1/ |title=Archived copy |access-date=February 18, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180218210230/http://www.chinaww2.com/2015/09/12/the-us-firebombing-of-wuhan-part-1/ |archive-date=February 18, 2018 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt; Noong Disyembre 18, 1944, binomba ang Wuhan ng 77 eroplanong Amerikano na nagdadala ng bomba, at humantong sa isang mapaminsalang sunog na ikinawasak sa malaking bahagi ng lungsod.&lt;ref name=&quot;Fenby, Jonathan page 447&quot;&gt;Fenby, Jonathan ''Chiang Kai-Shek China's Generalissimo and the Nation He Lost'', New York: Carroll &amp; Graf, 2004 page 447.&lt;/ref&gt; Sa loob ng susunod na tatlong mga araw, binomba ng mga Amerikano ang Wuhan, na nagpawasak sa lahat ng mga daungan at bodega ng lungsod, pati na ang mga baseng panghimpapawid ng mga Hapones sa lungsod. Ikinasawi ng libu-libong mga Tsinong sibilyan ang mga pambobombang ito.&lt;ref name=&quot;Fenby, Jonathan page 447&quot;/&gt; &quot;Ayon sa estadistika ng mga nadisgrasya na tinipon ng lungsod ng Hankou noong 1946, higit sa 20,000 katao ang namatay o nasugatan sa mga pambobomba noong Disyembre 1944.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.chinaww2.com/2015/09/16/the-us-firebombing-of-wuhan-part-2/ |title=Archived copy |access-date=February 18, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180218210205/http://www.chinaww2.com/2015/09/16/the-us-firebombing-of-wuhan-part-2/ |archive-date=February 18, 2018 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;

Bumalik ang Wuhan sa pamamahala ng Tsina noong Setyembre 1945. Sa pangasiwaan, unang sinama ang Wuchang at Hanyang upang mabuo ang bagong Lungsod ng Wuchang, subalit noong Oktubre 1946 hiniwalay ang mga ito bilang Lungsod ng Wuchang (kasama ang Wuchang) at Kondado ng Hanyang. Naging isang munisipalidad na kontrolado ng estado ang Hankou noong Agosto 1947. Sa militar na pangasiwaan, itinatag sa Wuhan ang Wuhan Forward Headquarters na pinamunuan ni [[Bai Chongxi]].&lt;ref&gt;{{harvnb|皮明庥，郑自来|2011|pp=108–109}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:PLA troops enter to Hankou.jpg|thumb|Mga hukbo ng [[Hukbong Mapagpalaya ng Bayan]] sa Abenida Zhongshan, Hankou noong Mayo 16, 1949]]
Sa kasagsagan ng mga huling yugto ng [[Digmaang Sibil ng Tsina]], hinangad ni Bai na makipagpayapaan, at ipinanukala na maaring mamuno sa hilagang Tsina ang Partido Komunista habang sa katimugang Tsina naman ang pamahalaang Nasyonalista. Hindi ito tinanggap, at nilisan ni Bai at ng garison ng Wuhan ang lungsod noong Mayo 15, 1949. Pumasok sa Wuhan ang mga hukbo ng Hukbong Mapagpalaya ng Bayan noong hapon ng Mayo 16, 1949, Lunes.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.lifeweek.com.cn/2009/0407/24556.shtml|script-title=zh:1949年5月的武汉_三联生活周刊|last=三联生活周刊|website=www.lifeweek.com.cn|quote={{lang|zh-Hans|在一片树林里找到了解放军118师的师部，然后带着部队走进了武汉，进武汉市的时候已经是18点了&quot;。{...}16日，解放军进城，{...}5月16日17点，张林苏就进了武汉。}}|title=Archived copy|access-date=February 18, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180218210757/http://www.lifeweek.com.cn/2009/0407/24556.shtml|archive-date=February 18, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|script-title=zh:武汉地下斗争回忆录|publisher=Hubei People's Press |year=1981|last1=Hu |first1=Puchen (胡甫臣) |page=383|quote={{lang|zh-Hans|共军于下午二时初刻自两端入城}}|id = [[:zh:统一书号|统一书号 (National Standard Book Number of China)]] 11106·136}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|author=陈芳国|year=2009|title=武汉解放述略|journal=武汉文史资料|volume=|issue=4|pages=4–10}}&lt;/ref&gt;

===Republikang Bayan ng Tsina===
[[Talaksan:Wuhan-Flood-Memorial-0220.jpg|thumb|Sa kaniyang tula na &quot;''Swimming''&quot; (1956) na nakaukit sa Bantayóg ng [[Mga pagbaha sa Ilog Yangtze ng 1954|Pagbaha noong 1954]] sa Wuhan, nakikini-kinita ni [[Mao Zedong]] ang &quot;mga pader ng bato&quot; na itatayo salungat sa agos.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.marxists.org/reference/archive/mao/selected-works/poems/poems23.htm |title=&quot;Swimming&quot; by Mao Zedong |publisher=Marxists.org |accessdate=August 1, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090912071107/http://www.marxists.org/reference/archive/mao/selected-works/poems/poems23.htm |archive-date=September 12, 2009 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;|left]]
Muling itinatag ang [[Komisyon ng Katubigan ng Changjiang]] noong Pebrero 1950 kalakip ng mga punong tanggapan nito sa Wuhan. Mula Hunyo hanggang Setyembre 1954, naganap sa lalawigan ng Hubei ang nakamiminsalang [[Mga pagbaha sa Ilog Yangtze ng 1954|mga pagbaha sa Ilog Yangtze]]. Dahil sa di-karaniwang dami ng pag-ulan gayon din ang pambihirang mahabang tag-ulan sa gitnang kahabaan ng Ilog Yangtze noong tag-sibol ng 1954, nagsimulang tumaas ang ilog mula sa karaniwang lebel nito noong huling bahagi ng Hunyo. Noong 1969, itinayo ang isang malaking bantayog na bato sa liwasan sa tabi ng ilog sa Hankou upang bigyang parangal sa mga kabayanihan sa paglaban sa mga pagbaha noong 1954.

Bago ang pagtatayo ng [[Tulay ng Ilog Yangtze sa Wuhan]], binuo ng [[Kompanyang Makina ng Hunslet]] ang dalawang mabibigat na mga lokomotibong [[0-8-0]] para ilulan ang mga [[train ferry]] para makatawid sa Ilog Yangtze sa Wuhan.

Ang proyektong pagtatayo ng Tulay ng Ilog Yangtze sa Wuhan, kilala rin bilang Unang Tulay ng Ilog Yangtze, ay tinuring na isa sa pangunahing mga proyekto ng unang panlimang taon na panukala. Nagsimula ang pagtatayo sa mismong tulay noong Oktubre 25, 1955. Sa parehong araw ng 1957 natapos ang proyekto, at idinaos ang seremonya ng pagbubukas nito sa trapiko noong Oktubre 15. Pinagsama ng Unang Tulay ng Ilog Yangtze ang [[Daambakal ng Beijing–Hankou]] sa [[Daambakal ng Guangdong–Hankou]] upang maging [[Daambakal ng Beijing–Guangzhou]], kaya binansagang 'lansangang bayan sa siyam na mga lalawigan' ({{zh|labels=no|t={{linktext|九省通衢}}}}) ang Wuhan.

Kasunod ng Kumperensiya ng Chengdu, pumunta si Mao sa Chongqing at Wuhan noong Abril upang suriin ang kanayunan at mga pabrika. Sa Wuhan, tinawagan niya ang lahat ng mga pinuno ng mga lalawigan at munisipalidad na hindi dumalo sa kumperensiya na magbigay ng ulat ng kanilang trabaho. Ayon kay Tian Jiaying na kalihim ni Mao, ang Kumperensiya ng Wuhan ay pandagdag sa Kumperensiya ng Chengdu.&lt;ref name=&quot;:9&quot;&gt;{{Cite book|title=Li Rui wen ji.|last=1917-|first=Li, Rui|last2=1917-|first2=李锐|date=2007|publisher=Xianggang she hui ke xue jiao yu chu ban you xian gong si|isbn=9789889958114|location=[Xianggang]|pages=|oclc=688480117}}&lt;/ref&gt;

Noong Hulyo 1967, sumiklab ang alitang sibil sa lungsod sa kasagsagan ng [[Insidente sa Wuhan]] (&quot;Insidente ng ika-20 ng Hulyo&quot;), isang armadong labanan sa pagitan ng dalawang magkalabang mga pangkat na nakikilaban para sa pamumuno ng lungsod noong karurukan ng [[Himagsikang Pangkalinangan]].&lt;ref&gt;{{Cite journal | author=Thomas W. Robinson| jstor=652320 | title=The Wuhan Incident: Local Strife and Provincial Rebellion During the Cultural Revolution | journal=[[The China Quarterly]] | date=1971 | issue=47 | pages=413–18}}&lt;/ref&gt;

Noong 1981, sinimulan ng pamahalaang lungsod ng Wuhan ang muling pagtatayo ng [[Toreng Yellow Crane]] sa bagong lokasyon, mga 1 kilometro (0.62 milya) mula sa sinaunang sityo, at natapos ito noong 1985. Nawasak ang pinakahuling tore sa orihinal na lokasyon nito noong 1884, at nang itinayo ang Tulay ng Ilog Yangtze sa Wuhan noong 1957 ang isa sa mga ''trestle'' nito ay nasa dating sityo ng tore.&lt;ref name=&quot;Wang2016&quot;&gt;{{cite book|author=Fang Wang|title=Geo-Architecture and Landscape in China's Geographic and Historic Context: Volume 1 Geo-Architecture Wandering in the Landscape|url=https://books.google.com/books?id=oFUWDAAAQBAJ&amp;pg=PA43|date=14 April 2016|publisher=Springer|isbn=978-981-10-0483-4|pages=43–|access-date=March 30, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20170304052932/https://books.google.com/books?id=oFUWDAAAQBAJ&amp;pg=PA43|archive-date=March 4, 2017|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;

Noong kasagsagan ng [[mga pagpoprotesta sa Liwasan ng Tiananmen noong 1989]], hinarang ng mga mag-aaral sa Wuhan ang [[Tulay ng Ilog Yangtze sa Wuhan|tulay pandaambakal ng Ilog Yangtze]] at nagtipon ang 4,000 pang mag-aaral sa estasyong daambakal.&lt;ref name=&quot;Zhang2001&quot;&gt;{{cite book |last=Zhang |first=Liang |editor1-first=Andrew |editor1-last=Nathan |editor1-link=Andrew Nathan |editor2-first=Perry|editor2-last=Link |editor2-link=Perry Link |title=The Tiananmen Papers |publisher= Public Affairs |year=2001 |isbn = 978-1-58648-122-3 |ref=harv |title-link=The Tiananmen Papers }}&lt;/ref&gt;{{rp|400}} Nagsagawa ng isang &lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt;''sit-in''&lt;nowiki&gt;'&lt;/nowiki&gt; sa riles ang humigit-kumulang sanlibong mga estudyante. Natigil ang daloy ng trapikong riles sa kahabaan ng mga linyang Beijing-Guangzhou at Wuhan-Dalian. Hinikayat din ng mga mag-aaral ang mga empleyado ng pangunahing mga negosyong pagmamay-ari ng pamahalaan na magwelga.&lt;ref name=&quot;Zhang2001&quot;/&gt;{{rp|405}} Napakaigting ng sitwasyon kaya iniulat na nag-''bank run'' {{efn|name=fn2|Ang ''[[bank run]]'' sa wikang Ingles ay ang nagkakaisang pagkilos ng maraming mga ''depositor'' na nais i-''withdraw'' ang kanilang pera mula sa isang bangko dahil sa pag-aakala o sa tingin nila ay babagsak ito.&lt;ref&gt;https://glosbe.com/en/tl/bank%20run&lt;/ref&gt;}} ang mga residente at nag-''[[panic-buying]]'' sila.&lt;ref name=&quot;Zhang2001&quot;/&gt;{{rp|408}}

[[Talaksan:HUST-Main-building-4112.jpg|thumb|Ang pangunahing gusali ng [[Huazhong University of Science and Technology]], kasama ang bantayog ni Mao Zedong sa harap nito]]
Bunga ng [[pagbobomba ng Estados Unidos sa embahada ng Tsina sa Belgrade]] noong Mayo 7, 1999, sumiklab ang mga pagpoprotesta sa Tsina, kasama sa Wuhan.&lt;ref name=&quot;washpost&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/wp-srv/inatl/longterm/balkans/stories/beijing050999.htm|date=9 May 1999|accessdate=7 May 2019|quote=Xian, Wuhan and Chongqing, as well as Hong Kong, were among other cities where protests exploded.|title=Thousands Vent Anger in China's Cities|author=John Pomfret, Michael Laris|newspaper=[[The Washington Post]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20180315015246/http://www.washingtonpost.com/wp-srv/inatl/longterm/balkans/stories/beijing050999.htm|archive-date=March 15, 2018|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Noong Hunyo 22, 2000, isang [[Wuhan Airlines Flight 343|lipad ng Wuhan Airlines]] mula [[Paliparan ng Enshi Xujiaping|Enshi]] papuntang Wuhan ay napilitang umikot sa loob ng 30 minuto dahil sa pagkidlat at pagkulog. Bumagsak ang eroplano kalaunan sa mga pampang ng [[Ilog Han (Hubei)|Ilog Han]] sa [[Distrito ng Hanyang]],&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.sina.com.cn/china/2000-06-22/100012.html|script-title=zh:祸从天降：汉江边4人被武汉坠毁飞机扫入江中|date=2000-06-22|publisher=Sina|language=zh-hans|accessdate=2009-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20180221035549/http://news.sina.com.cn/china/2000-06-22/100012.html|archive-date=February 21, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt; na ikinasawi ng lahat na nakasakay rito (may samu't-saring mga tala ng bilang ng mga pasahero at tripulante). Pitong katao sa kalupaan ang namatay rin sa pagkabagsak nito.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4493047.stm|title=How planes survive lightning|date=2005-04-28|last=Geoghegan|first=Tom|work=BBC News Magazine|publisher=BBC News|accessdate=2009-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20180220213140/http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/4493047.stm|archive-date=February 20, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.airsafe.com/events/airlines/prc.htm|title=Fatal Events Since 1970 for Airlines of the People's Republic of China|date=2007-12-10|publisher=AirSafe.com|accessdate=2009-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20180220212824/http://www.airsafe.com/events/airlines/prc.htm|archive-date=February 20, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.airdisaster.com/cgi-bin/view_details.cgi?date=06222000&amp;reg=B-3479&amp;airline=Wuhan+Airlines |title=Accident Report |access-date=February 20, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090103012719/http://www.airdisaster.com/cgi-bin/view_details.cgi?date=06222000&amp;reg=B-3479&amp;airline=Wuhan+Airlines |archive-date=January 3, 2009 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;

[[Ugnayang Tsina–Pransiya#Mga hidwaan noong 2008|Nagorganisa ang mga nagpoprotestang Tsino protesters ng mga boykot]] sa tingiang tindahan ng Pranses na [[Carrefour]] sa pangunahing mga lungsod kabilang na sa [[Kunming]], [[Hefei]] at Wuhan. Ipinaratang nila sa bansang Pransiya ang sabwatang maka-sesyonista at [[kontra-Tsino]]ng rasismo.&lt;ref name=&quot;reuters1&quot;&gt;{{cite news | url = https://www.reuters.com/news/pictures/searchpopup?picId=3943345 | title = National flag of France with Hakenkreuz added by Chinese protesters | work = Reuters | date = April 19, 2008 | accessdate = April 19, 2008 | language = French | archive-url = https://web.archive.org/web/20110525003022/http://www.reuters.com/news/pictures/searchpopup?picId=3943345 | archive-date = May 25, 2011 | url-status = dead | df = mdy-all }}&lt;/ref&gt; Iniulat ng BBC na daan-daang katao ang nag-demonstrasyon sa Beijing, Wuhan, Hefei, Kunming at [[Qingdao]].&lt;ref name=&quot;news1&quot;&gt;[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7356107.stm &quot;Anti-French rallies across China&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180218212727/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7356107.stm |date=February 18, 2018 }}, BBC, April 19, 2008&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.reuters.com/news/pictures/searchpopup?picId=3943345 |title=National flag of France with Hakenkreuz added by Chinese protesters |work=Reuters |date=2008-04-19 |accessdate=2008-04-19 |language=French |archive-url=https://web.archive.org/web/20110525003022/http://www.reuters.com/news/pictures/searchpopup?picId=3943345 |archive-date=May 25, 2011 |url-status=dead |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt; Noong Mayo 19, 2011, tinamaan sa kaniyang dibdib si [[Fang Binxing]], punong guro ng [[Beijing University of Posts and Telecommunications]] at kilala ring &quot;Ama ng [[Dakilang Firewall ng Tsina]]&quot;,&lt;ref name=WSJ&gt;{{cite news|url=https://blogs.wsj.com/chinarealtime/2010/12/20/father-of-chinas-great-firewall-shouted-off-own-microblog/|title='Father' of China's Great Firewall Shouted Off Own Microblog – China Real Time Report – WSJ|date=20 December 2010|newspaper=[[Wall Street Journal]]|accessdate=25 December 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20171119154634/https://blogs.wsj.com/chinarealtime/2010/12/20/father-of-chinas-great-firewall-shouted-off-own-microblog/|archive-date=November 19, 2017|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|publisher=Yunnan Information Times|script-title=zh:&quot;防火墙之父&quot;北邮校长方滨兴微博遭网民&quot;围攻&quot;|url=http://china.nfdaily.cn/content/2010-12/23/content_18691581.htm|date=23 December 2010|accessdate=20 May 2011|language=zh-hans|archive-url=https://web.archive.org/web/20110721182306/http://china.nfdaily.cn/content/2010-12/23/content_18691581.htm|archive-date=July 21, 2011|url-status=dead|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt; ng isang sapatos na inihagis ng isang mag-aaral sa [[Huazhong University of Science and Technology]] na kinilala ang sarili bilang &quot;hanjunyi&quot; ({{lang|zh|寒君依}} o {{lang|zh-hant|小湖北}}), habang nagbibigay siya ng isang lektyur sa [[Unibersidad ng Wuhan]].&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13455819 |title=China's Great Firewall designer 'hit by shoe |publisher=BBC |date=19 May 2011 |accessdate=19 May 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180529220019/http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-13455819 |archive-date=May 29, 2018 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://www.chinese.rfi.fr/%E4%B8%AD%E5%9B%BD/20110519-gfw%E4%B9%8B%E7%88%B6%E6%AD%A6%E6%B1%89%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E6%BC%94%E8%AE%B2%E9%81%AD%E9%81%87%E5%AD%A6%E7%94%9F%E6%89%94%E9%9E%8B%E6%8A%97%E8%AE%AE |script-title=zh:GFW之父武汉大学演讲遭遇学生扔鞋抗议 |publisher=RTI |language=zh-hans |date=19 May 2011 |accessdate=19 May 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141117044555/http://www.chinese.rfi.fr/%E4%B8%AD%E5%9B%BD/20110519-gfw%E4%B9%8B%E7%88%B6%E6%AD%A6%E6%B1%89%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E6%BC%94%E8%AE%B2%E9%81%AD%E9%81%87%E5%AD%A6%E7%94%9F%E6%89%94%E9%9E%8B%E6%8A%97%E8%AE%AE |archive-date=November 17, 2014 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hosted2.ap.org/APDEFAULT/495d344a0d10421e9baa8ee77029cfbd/Article_2011-05-19-AS-China-Great-Firewall/id-8d49097381ed4d75a49869d917315339 |title=Designer of Chinese web controls hit by shoe |date=19 May 2011 |accessdate=19 May 2011 |publisher=Associated Press |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110524000331/http://hosted2.ap.org/APDEFAULT/495d344a0d10421e9baa8ee77029cfbd/Article_2011-05-19-AS-China-Great-Firewall/id-8d49097381ed4d75a49869d917315339 |archivedate=24 May 2011 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2011/05/20/world/asia/20china.html |title=Chinese Student Takes Aim, Literally, at Internet Regulator |date=19 May 2011 |accessdate=20 May 2011 |newspaper=NY Times |archive-url=https://web.archive.org/web/20170710031853/http://www.nytimes.com/2011/05/20/world/asia/20china.html |archive-date=July 10, 2017 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://china.nfdaily.cn/content/2011-05/20/content_24355339.htm |script-title=zh:微博热点：方滨兴武汉大学遇&quot;扔鞋&quot;抗议？ |work=Yunnan Information Times |date=19 May 2011 |accessdate=20 May 2011 |language=zh-hans |archive-url=https://web.archive.org/web/20110523071733/http://china.nfdaily.cn/content/2011-05/20/content_24355339.htm |archive-date=May 23, 2011 |url-status=dead |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5j8tohFUmhv3P-HvuaY64AFNcz2DA?docId=CNG.d3d11f5391ecef13ea0a591708a328de.651 |title=Shoe attack on China web censor sparks online buzz(AFP) |date=19 May 2011 |accessdate=11 January 2012 |publisher=AFP |archive-url=https://web.archive.org/web/20110804071905/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5j8tohFUmhv3P-HvuaY64AFNcz2DA?docId=CNG.d3d11f5391ecef13ea0a591708a328de.651 |archive-date=August 4, 2011 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;

Matagal nang puntirya ng nakapipinsalang mga pagbaha ang lungsod, at sinasabing makokontrol ang mga ito ng mapaghangad na proyektong [[Saplad ng Tatlong Bangin]], na natapos noong 2008.&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://finance.people.com.cn/GB/1039/60370/62598/63180/4385148.html |script-title= zh:三峡工程的防洪作用将提前两年实现-经济-人民网 |work= People's Daily |accessdate= August 1, 2009 |archive-url= https://web.archive.org/web/20110719143742/http://finance.people.com.cn/GB/1039/60370/62598/63180/4385148.html |archive-date= July 19, 2011 |url-status= dead |df= mdy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.chn-consulate-sapporo.or.jp/chn/ztxw/t252626.htm |archive-url=https://archive.today/20071225105726/http://www.chn-consulate-sapporo.or.jp/chn/ztxw/t252626.htm |url-status=dead |archive-date=December 25, 2007 |script-title=zh:三峡工程防洪、通航、发电三大效益提前全面发挥 |publisher=Chn-consulate-sapporo.or.jp |date=May 16, 2006 |accessdate=August 1, 2009 }}&lt;/ref&gt; Ikinasira ng [[bagyong taglamig sa Tsina noong 2008]] ang panustos mg tubig sa Wuhan: aabot sa 100,000&amp;nbsp;katao ang nawalan ng suplay ng tubig nang pumutok ang ilang tubo.&lt;ref name = reuteralertnet&gt;{{cite news
 
 
 | author = Reuters Alertnet
 
 
 | title = CWS appeal: China winter storm response
 
 
 | publisher = Reuters Alertnet
 
 
 | url = http://www.alertnet.org/thenews/fromthefield/284081/120233093434.htm%0A%C2%A0%0A%C2%A0%0A%C2%A0%0A%C2%A0
 
 
 | date = 2008-02-06
 
 
 | access-date = February 18, 2018
 
 
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090416020815/http://www.alertnet.org/thenews/fromthefield/284081/120233093434.htm
 
 
 | archive-date = Abril 16, 2009
 
 
 | url-status = dead
 
 
 | df = mdy-all
 
 
 }}&lt;/ref&gt; Tumama ang [[bugso ng init sa Hilagang Emisperyo noong tag-init ng 2010|bugso ng init sa Hilagang Emisperyo ng 2010]] sa Wuhan noong Hulyo 3.&lt;ref name=&quot;english.sina.com&quot;&gt;{{cite web|url=http://english.sina.com/china/p/2010/0704/327546.html|title=Heat wave sweeps parts of China - China News|publisher=SINA English|accessdate=2010-07-28| archiveurl= https://web.archive.org/web/20100707102157/http://english.sina.com/china/p/2010/0704/327546.html| archivedate= 7 July 2010 | url-status= live}}&lt;/ref&gt;
Noong [[pagbaha sa Tsina ng 2010]], naranasan ng [[Ilog Han (Hubei)|Ilog Han]] sa Wuhan ang pinakamalalang pagbaha sa loob ng dalawampung mga tao, habang ipinagpatuloy ng mga opisyal ang pagsasalansan ng mga sako ng buhangin (''sandbags'') sa kahabaan ng mg Ilog Han at Yangtze sa lungsod at isinuri ang mga imbakan ng tubig.&lt;ref name=&quot;guardian28&quot;&gt;{{cite news |last=Associated Press |first=Guardian |title=China's Three Gorges dam close to limit as heavy rains persist |url=https://www.theguardian.com/world/2010/jul/28/china-dam-rain-floods |accessdate=6 August 2010 |newspaper=guardian.co.uk |date=28 July 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180622232710/https://www.theguardian.com/world/2010/jul/28/china-dam-rain-floods |archive-date=June 22, 2018 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt; Binaha muli ang lungsod noong [[Pagbaha sa Tsina ng 2011|pagbaha ng 2011]], at ilang bahagi nito ay nawalan ng kuryente.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Heavy rainfall hits Wuhan, causing waterlogging and power interruption|url=http://news.xinhuanet.com/english2010/photo/2011-06/10/c_13922074.htm|publisher=Xinhua|accessdate=10 June 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121107215231/http://news.xinhuanet.com/english2010/photo/2011-06/10/c_13922074.htm|archive-date=November 7, 2012|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt; Noong [[pagbaha sa Tsina ng 2016]], naranasan ng Wuhan ang 570 milimetro (22 pulgada) ng pag-ulan sa unang linggo ng Hulyo, lagpas sa tala ng pag-ulan noong 1991. Itinaas ang ''[[Babala sa baha|red alert]]'' para sa mabigat na pag-ulan noong Hulyo 2, ang parehong araw kung kailang namatay ang walong katao nang bumagsak sa kanila ang isang 15-metro (49 talampakang) bahagi ng isang mataas na pader na 2 metro (6.6 talampakan) ang taas.&lt;ref&gt;{{cite news|title=8 dead after rain topples wall in C. China- China.org.cn|url=http://www.china.org.cn/china/2016-07/02/content_38798450.htm|accessdate=8 July 2016|work=China Internet Information Center|archive-url=https://web.archive.org/web/20161010184416/http://www.china.org.cn/china/2016-07/02/content_38798450.htm|archive-date=October 10, 2016|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt; Bahagyang lumubog sa baha ang sistemang subway ng lungsod, ang [[Wuhan Metro]], pati ang [[Estasyong daangbakal ng Wuhan|pangunahing estasyong daangbakal]] ng lungsod.&lt;ref name=scmp&gt;{{cite news|last1=Li|first1=Jing|last2=Lau|first2=Mimi|title=Super typhoon Nepartak threatens further flood misery in mainland China|url=http://www.scmp.com/news/china/society/article/1986124/super-typhoon-nepartak-threatens-further-flood-misery-mainland|accessdate=8 July 2016|work=South China Morning Post|date=7 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20180218210152/http://www.scmp.com/news/china/society/article/1986124/super-typhoon-nepartak-threatens-further-flood-misery-mainland|archive-date=February 18, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt; Hindi bababa sa 14 residente ng lungsod ang namatay, isa ang nawawala, at higit sa 80,000 ang inilikas.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://qz.com/725468/chinas-devastating-floods-can-be-traced-back-to-corruption-and-overbuilding/|title=China's devastating floods can be traced back to corruption and overbuilding|first=Zheping|last=Huang|access-date=February 18, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180218210403/https://qz.com/725468/chinas-devastating-floods-can-be-traced-back-to-corruption-and-overbuilding/|archive-date=February 18, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;

Noong Enero 31, 2018, bumisita si [[Theresa May]], [[Punong Ministro ng United Kingdom]], sa Wuhan at binisitahan ang Toreng Yellow Crane at ang Tulay ng Ilog Yangtze sa Wuhan.&lt;ref name=&quot;dzwww.com&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.dzwww.com/xinwen/guoneixinwen/201802/t20180201_16992854.htm |title=Archived copy |access-date=March 2, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180303111621/http://www.dzwww.com/xinwen/guoneixinwen/201802/t20180201_16992854.htm |archive-date=March 3, 2018 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt; Noong Abril 26 sa parehong taon, bumisita si Punong Ministro [[Narendra Modi]] sa lungsod sa loob ng dalawang araw ng di-pormal na mga pagpupulong niya kay Pangulong Xi Jinping ng Tsina. Sa gitna ng pulong na ito, binisita nila ang Silangang Lawa at ang Museong Panlalawigan ng Hubei.

Noong unang bahagi ng Hulyo 2019, may mga pagtutol sa mga panukala para sa pagtatayo ng isang [[Pagsusunog ng basura|sunugan ng basura]] sa [[Distrito ng Xinzhou, Wuhan|Distrito ng Xinzhou]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Wuhan protests: Incinerator plan sparks mass unrest|url=https://www.bbc.com/news/blogs-china-blog-48904350|date=8 July 2019|accessdate=11 July 2019|publisher=BBC News|quote=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190711160150/https://www.bbc.com/news/blogs-china-blog-48904350|archive-date=July 11, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Idinaos sa lungsod ang Ikapitong [[Military World Games]] noong Oktubre.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://en.wuhan2019mwg.cn/|title=7th CISM Military World Games|website=en.wuhan2019mwg.cn|access-date=2019-09-21|archive-date=2020-01-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20200126043946/http://en.wuhan2019mwg.cn/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.milsport.one/events/cism-world-summer-games/wuhan-chn-2019|title=Wuhan (CHN) 2019|website=www.milsport.one|language=en|access-date=2019-09-21}}&lt;/ref&gt;

Noong Disyembre 2019, unang lumitaw ang [[Pandemya ng coronavirus ng 2019–20|pagkalat ng novel coronavirus ng 2019–20]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://edition.cnn.com/2020/01/08/health/china-wuhan-pneumonia-virus-intl-hnk/index.html|title=A new virus related to SARS is the culprit in China's mysterious pneumonia outbreak, scientists say|author=Nectar Gan|publisher=[[CNN]]|date=9 January 2020|accessdate=9 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200109110458/https://edition.cnn.com/2020/01/08/health/china-wuhan-pneumonia-virus-intl-hnk/index.html|archive-date=January 9, 2020|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[Mga lockdown sa Hubei (2020)|Naka-''lockdown'']] na ang lungsod mula pa noong kahulihan ng Enero 2020.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nationalreview.com/news/china-quarantines-wuhan-to-prevent-spread-of-coronavirus/|title=China Quarantines Wuhan to Prevent Spread of Coronavirus|date=2020-01-22|website=National Review|language=en-US|access-date=2020-01-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20200128195422/https://www.nationalreview.com/news/china-quarantines-wuhan-to-prevent-spread-of-coronavirus/|archive-date=January 28, 2020|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

==Klima==
{{Weather box
|location = Wuhan (1981–2010, extremes 1951–present)
|metric first = Y
|single line  = Y
|collapsed    = Y
|Jan high C =  8.1
|Feb high C = 10.7
|Mar high C = 15.2
|Apr high C = 22.1
|May high C = 27.1
|Jun high C = 30.2
|Jul high C = 32.9
|Aug high C = 32.5
|Sep high C = 28.5
|Oct high C = 23.0
|Nov high C = 16.8
|Dec high C = 10.8

|Jan mean C =  4.0
|Feb mean C =  6.6
|Mar mean C = 10.9
|Apr mean C = 17.4
|May mean C = 22.6
|Jun mean C = 26.2
|Jul mean C = 29.1
|Aug mean C = 28.4
|Sep mean C = 24.1
|Oct mean C = 18.2
|Nov mean C = 11.9
|Dec mean C =  6.2

|Jan low C =  1.0
|Feb low C =  3.5
|Mar low C =  7.4
|Apr low C = 13.6
|May low C = 18.9
|Jun low C = 22.9
|Jul low C = 26.0
|Aug low C = 25.3
|Sep low C = 20.7
|Oct low C = 14.7
|Nov low C =  8.4
|Dec low C =  2.9
|Jan record high C= 25.4
|Feb record high C= 29.1
|Mar record high C= 32.4
|Apr record high C= 35.1
|May record high C= 36.1
|Jun record high C= 37.8
|Jul record high C= 39.7
|Aug record high C= 39.6
|Sep record high C= 37.6
|Oct record high C= 34.4
|Nov record high C= 30.4
|Dec record high C= 23.3

|Jan record low C = −18.1
|Feb record low C = −14.8
|Mar record low C =  -5.0
|Apr record low C =  −0.3
|May record low C =   7.2
|Jun record low C =  13.0
|Jul record low C =  17.3
|Aug record low C =  16.4
|Sep record low C =  10.1
|Oct record low C =   1.3
|Nov record low C =  −7.1
|Dec record low C = −10.1
|precipitation colour = green
|Jan precipitation mm =  48.7
|Feb precipitation mm =  65.5
|Mar precipitation mm =  91.0
|Apr precipitation mm = 135.7
|May precipitation mm = 166.8
|Jun precipitation mm = 218.2
|Jul precipitation mm = 228.1
|Aug precipitation mm = 117.5
|Sep precipitation mm =  74.0
|Oct precipitation mm =  80.9
|Nov precipitation mm =  60.0
|Dec precipitation mm =  29.6
|Jan humidity = 76
|Feb humidity = 75
|Mar humidity = 76
|Apr humidity = 75
|May humidity = 74
|Jun humidity = 77
|Jul humidity = 77
|Aug humidity = 77
|Sep humidity = 75
|Oct humidity = 76
|Nov humidity = 75
|Dec humidity = 73
|unit precipitation days = 0.1 mm
|Jan precipitation days =  9.5
|Feb precipitation days =  9.8
|Mar precipitation days = 13.1
|Apr precipitation days = 12.5
|May precipitation days = 12.2
|Jun precipitation days = 11.8
|Jul precipitation days = 11.6
|Aug precipitation days =  9.6
|Sep precipitation days =  7.5
|Oct precipitation days =  9.0
|Nov precipitation days =  8.0
|Dec precipitation days =  6.9
|Jan sun = 101.9 |Jan percentsun = 33
|Feb sun = 97.0  |Feb percentsun = 33
|Mar sun = 121.8 |Mar percentsun = 31
|Apr sun = 152.8 |Apr percentsun = 39
|May sun = 181.0 |May percentsun = 43
|Jun sun = 170.9 |Jun percentsun = 43
|Jul sun = 220.2 |Jul percentsun = 54
|Aug sun = 226.4 |Aug percentsun = 59
|Sep sun = 175.8 |Sep percentsun = 48
|Oct sun = 151.9 |Oct percentsun = 46
|Nov sun = 139.3 |Nov percentsun = 45
|Dec sun = 126.5 |Dec percentsun = 43
|source 1 = China Meteorological Administration&lt;ref name=&quot;cma graphical&quot;&gt;
{{cite web
|url=http://data.cma.cn/data/weatherBk.html
|script-title=zh:中国气象数据网 - WeatherBk Data
|publisher=[[China Meteorological Administration]]
|accessdate=2018-11-09
|title=Archived copy
|archive-url=https://web.archive.org/web/20170923231541/http://data.cma.cn/data/weatherbk.html
|archive-date=September 23, 2017
|dead-url=no
|df=mdy-all
}}
&lt;/ref&gt;&lt;ref name=CMA&gt;
{{cite web
 |url          = http://cdc.cma.gov.cn/dataSetLogger.do?changeFlag=dataLogger
 |script-title = zh:中国气象局 国家气象信息中心（1981－2010年）
 |publisher    = [[China Meteorological Administration]]
 | language = zh-hans
 |accessdate   = 2017-12-28
 |deadurl      = yes
 |archiveurl   = https://web.archive.org/web/20140710164442/http://cdc.cma.gov.cn/dataSetLogger.do?changeFlag=dataLogger
 |archivedate  = July 10, 2014
 |df           = mdy-all
}}&lt;/ref&gt;
|date=August 2010
}}

==Pamahalaan at mga polisiya==
[[Talaksan:The main gate of Wuhan Municipal Party Committee.jpg|thumb|Ang pangunahing tarangkahan ng komite ng Partidong Pangmunisipyo ng Wuhan]]
Isang [[sub-probinsiyal na lungsod]] ang Wuhan. Pinangangasiwaan ng pampook na [[Partido Komunista ng Tsina]] (CPC) ang pamahalaang pangmunisipyo, na pinamumunuan ng [[Kalihim ng CPC]] ng Wuhan ({{zh|武汉市委书记}}) (kasalukuyang si Ma Guoqiang , {{zh|labels=no|s=马国强}}. Ang pampook na CPC ay naglalabas ng mga kautusang pampangasiwaan, naniningil ng mga buwis, nangangasiwa sa ekonomiya, at namamahala sa isang tumatayong komite ng Kongresong Bayan ng Munisipyo sa paggawa ng mga pagpapasiyang pampolisiya at sa pamamahala sa lokal na pamahalaan.

Kabilang sa mga opisyal na pamahalaan ang [[Alkalde ng Wuhan|alkalde]] ({{zh|labels=no|s=市长}}), kasalukuyang si Zhou Xianwang ({{zh|labels=no|c=周先旺}}), at mga bise-alkalde. Maraming mga kawanihan ay nakatuon sa batas, pampublikong seguridad, at ibang mga kapakanan.

===Mga paghahating pang-administratibo===
{{Main|Talaan ng mga paghahating pampangasiwaan sa Hubei#Mga paghahating pampangasiwaan|Talaan ng antas-township na mga dibisyon sa Hubei#Wuhan}}
Ang sub-probinsiyal na lungsod ng Wuhan ay kasalukuyang binubuo ng 13 [[Mga distrito ng Tsina|mga distrito]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.stats.gov.cn/tjsj/tjbz/tjyqhdmhcxhfdm/2016/42/4201.html|script-title=zh:2016年统计用区划代码和城乡划分代码：武汉市|language=zh-hans|publisher=[[National Bureau of Statistics of the People's Republic of China]]|quote={{lang|zh-hans|统计用区划代码 名称 420101000000 市辖区 420102000000 江岸区 420103000000 江汉区 420104000000 硚口区 420105000000 汉阳区 420106000000 武昌区 420107000000 青山区 420111000000 洪山区 420112000000 东西湖区 420113000000 汉南区 420114000000 蔡甸区 420115000000 江夏区 420116000000 黄陂区 420117000000 新洲区}}|date=2016|accessdate=30 March 2018|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20180330212501/http://www.stats.gov.cn/tjsj/tjbz/tjyqhdmhcxhfdm/2016/42/4201.html|archive-date=March 30, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt; Magmula noong [[Ika-anim na Pambansang Senso ng Populasyon ng Republikang Bayan ng Tsina|Ika-anim na Senso ng Tsina noong 2010]], binubuo ang 13 mga distrito ng 160 [[antas-township na mga dibisyon]] kabilang ang 156 na [[Subdistrito (Tsina)|mga subdistrito]], 3 [[Bayan (Tsina)|mga bayan]], at 1 [[Township (Tsina)|township]].&lt;ref name=&quot;history2&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;xingzhengquhua&quot;/&gt;

{|class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;font-size:90%; margin:auto;&quot;
! Mapa
! Distrito
! Wikang Tsino ([[Pinapayak na panitik ng wikang Intsik|Pinapayak]])
! Pinyin
! Populasyon&lt;br /&gt;(Senso 2010)&lt;ref name=&quot;census2010&quot;&gt;{{cite web |script-title=zh:武汉市2010年第六次全国人口普查主要数据公报|url=http://www.whtj.gov.cn/Article/ShowArticle.aspx?id=6417|publisher=Wuhan Statistics Bureau|date=May 10, 2011|accessdate=July 31, 2011|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111025103716/http://www.whtj.gov.cn/Article/ShowArticle.aspx?id=6417|archivedate=October 25, 2011|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;history2&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;xingzhengquhua&quot;/&gt;&lt;!--Population figures slightly different in 武汉市历史沿 source--&gt;
! Area (km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;)&lt;ref name=&quot;yearbook&quot;/&gt;
! Density&lt;br /&gt;(/km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;)
|-
|rowspan=&quot;18&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;|
{{Image label begin|image=Administrative Division Wuhan.png|width=534}}
{{Image label|x=790|y=1060|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Jiang'an|'''1''']]}}
{{Image label|x=720|y=1120|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Jianghan|'''2''']]}}
{{Image label|x=655|y=1130|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Qiaokou|'''3''']]}}
{{Image label|x=590|y=1220|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Hanyang|'''Hanyang''']]}}
{{Image label|x=775|y=1220|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Wuchang|'''Wuchang''']]}}
{{Image label|x=855|y=1090|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Qingshan, Wuhan|'''Qingshan''']]}}
{{Image label|x=950|y=1180|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Hongshan, Wuhan|'''Hongshan''']]}}
{{Image label|x=430|y=1010|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Dongxihu|'''Dongxihu''']]}}
{{Image label|x=340|y=1550|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Hannan|'''Hannan''']]}}
{{Image label|x=330|y=1350|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Caidian|'''Caidian''']]}}
{{Image label|x=820|y=1630|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Jiangxia|'''Jiangxia''']]}}
{{Image label|x=810|y=610|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Huangpi|'''Huangpi''']]}}
{{Image label|x=1320|y=800|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Xinzhou, Wuhan|'''Xinzhou''']]}}
{{Image label|x=100|y=340|scale=534/1780|text=[[Hankou|'''''Mga distrito ng Hankou''''']]}}
{{Image label|x=150|y=400|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Jiang'an|'''1. Jiang'an''']]}}
{{Image label|x=150|y=460|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Jianghan|'''2. Jianghan''']]}}
{{Image label|x=150|y=520|scale=534/1780|text=[[Distrito ng Qiaokou|'''3. Qiaokou''']]}}
{{Image label end}}
|- style=&quot;background:#d3d3d3;&quot;
|colspan=3 style=&quot;text-align:center;&quot;|'''Mga distritong sentral'''
||6,434,373
||888.42
||7,242
|-
|[[Distrito ng Jiang'an|Jiang'an]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|江岸|区}}}}
|{{transl|zh|Jiāng'àn Qū}}
|895,635
|64.24
|13,942
|-
|[[Distrito ng Jianghan|Jianghan]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|江汉|区}}}}
|{{transl|zh|Jiānghàn Qū}}
|683,492
|33.43
|20,445
|-
|[[Distrito ng Qiaokou|Qiaokou]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|硚口|区}}}}
|{{transl|zh|Qiáokǒu Qū}}
|828,644
|46.39
|17,863
|-
|[[Distrito ng Hanyang|Hanyang]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|汉阳|区}}}}
|{{transl|zh|Hànyáng Qū}}
|792,183&lt;ref&gt;kasama ang 208,106 katao sa [[Sona ng Ekonomikong Pagpapaunlad ng Wuhan]] ({{lang|zh-hans|武汉经济技术开发区}})&lt;/ref&gt;
|108.34
|7,312
|-
|[[Distrito ng Wuchang|Wuchang]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|武昌|区}}}}
|{{transl|zh|Wǔchāng Qū}}
|1,199,127
|87.42
|13,717
|-
|[[Distrito ng Qingshan, Wuhan|Qingshan]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|青山|区}}}}
|{{transl|zh|Qīngshān Qū}}
|485,375
|68.40
|7,096
|-
|[[Distrito ng Hongshan, Wuhan|Hongshan]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|洪山|区}}}}
|{{transl|zh|Hóngshān Qū}}
|1,549,917&lt;ref&gt;kasama ang 396,597 katao sa [[Sonang Pagpapaunlad ng Bagong Teknolohiya ng Donghu]] ({{lang|zh-hans|东湖新技术开发区}}), 67,641 katao sa Matanawing Sona ng Paglalakbay ng Donghu (''Donghu Scenic Travel Zone''; {{lang|zh-hans|东湖生态旅游风景区}}), at 36,245 katao sa Sona ng Industriyang Kimikal ng Wuhan ({{lang|zh-hans|武汉化学工业区}})&lt;/ref&gt;
|480.20
|3,228
|- style=&quot;background:#d3d3d3;&quot;
|colspan=3 style=&quot;text-align:center; &quot;|'''Mga Distritong Naik at Rural'''
||3,346,271
||7,605.99
||440
|-
|[[Distrito ng Dongxihu|Dongxihu]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|东西湖|区}}}}
|{{transl|zh|Dōngxīhú Qū}}
|451,880
|439.19
|1,029
|-
|[[Distrito ng Hannan|Hannan]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|汉南|区}}}}
|{{transl|zh|Hànnán Qū}}
|114,970
|287.70
|400
|-
|[[Distrito ng Caidian|Caidian]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|蔡甸|区}}}}
|{{transl|zh|Càidiàn Qū}}
|410,888
|1,108.10
|371
|-
|[[Distrito ng Jiangxia|Jiangxia]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|江夏|区}}}}
|{{transl|zh|Jiāngxià Qū}}
|644,835
|2,010.00
|321
|-
|[[Distrito ng Huangpi|Huangpi]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|黄陂|区}}}}
|{{transl|zh|Huángpí Qū}}
|874,938
|2,261.00
|387
|-
|[[Distrito ng Xinzhou, Wuhan|Xinzhou]]
|{{lang|zh-hans|{{linktext|新洲|区}}}}
|{{transl|zh|Xīnzhōu Qū}}
|848,760
|1,500.00
|566
|- style=&quot;background:#d3d3d3;&quot;
|colspan=3 style=&quot;text-align:center; &quot;|'''Rehiyong Katubigan''' ({{lang|zh-hans|水上地区}})
||4,748
||-
||-
|- style=&quot;background:#d3d3d3;&quot;
|colspan=3 style=&quot;text-align:center; &quot;|'''Kabuoan'''
||'''9,785,392'''
||'''8,494.41'''
||'''1,152'''
|}

===Mga misyong diplomatiko===
{{Main|Talaan ng mga misyong diplomatiko sa Tsina#Wuhan}}
May apat na mga bansang mayroong konsulado sa Wuhan:
{|border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; style=&quot;margin:0 0 1em 1em; background:#fff; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:90%;&quot;
|-
! style=&quot;width:350px; background:#f9f9f9;&quot;|Konsulado
! style=&quot;width:150px; background:#f9f9f9;&quot;|Taon
! style=&quot;width:175px; background:#f9f9f9;&quot;|Distritong konsular
|-
| {{flagdeco|FRA}} [[Talaan ng mga misyong diplomatiko ng Pransiya#Asya|France Consulate General Wuhan]]&lt;ref&gt;{{cite web|author = French Foreign Ministry|title = Consulat General de France a Wuhan|date = August 2, 2012|url = http://www.consulfrance-wuhan.org/accueil.html?lang=fr|access-date = August 2, 2012|archive-url = https://web.archive.org/web/20120510071008/http://www.consulfrance-wuhan.org/accueil.html?lang=fr|archive-date = May 10, 2012|url-status = live|df = mdy-all}}&lt;/ref&gt;
| Oktubre 10, 1998
| Hubei/[[Hunan]]/[[Jiangxi]]
|-
| {{flagdeco|US}} [[Talaan ng mga misyong diplomatiko ng Estados Unidos#Asya|United States Consulate General Wuhan]]&lt;ref&gt;{{cite web|author = US Department of State|title = Consulate General of the United States Wuhan, China|date = November 23, 2008|url = http://wuhan.usembassy-china.org.cn/index.html|archive-url = https://web.archive.org/web/20090629102818/http://wuhan.usembassy-china.org.cn/index.html|url-status = dead|archive-date = June 29, 2009}}&lt;/ref&gt;
| Nobyembre 20, 2008
| Hubei/[[Hunan]]/[[Henan]]/[[Jiangxi]]
|-
| {{flagdeco|ROK}} [[Talaan ng mga misyong diplomatiko ng Timog Korea#Asya|Republic of Korea Consulate General Wuhan]]&lt;ref&gt;{{cite web|author = Embassy of the Republic of Korea in China|title = Welcome to the Embassy of the Republic of Korea in China|date = December 23, 2010|url = http://china.koreanembassy.cn/consular/consular_02.aspx?bm=4&amp;sm=2|access-date = December 23, 2010|archive-url = https://web.archive.org/web/20111113044337/http://china.koreanembassy.cn/consular/consular_02.aspx?bm=4&amp;sm=2|archive-date = November 13, 2011|url-status = dead|df = mdy-all}}&lt;/ref&gt;
| Oktubre 25, 2010
| Hubei/[[Hunan]]/[[Henan]]/[[Jiangxi]]
|-
| {{flagdeco|UK}} [[Talaan ng mga misyong diplomatiko ng United Kingdom#Asya|United Kingdom Consulate General Wuhan]]&lt;ref&gt;{{cite web|author = UK Government|title = Consulate General of the United Kingdom Wuhan, China|date = January 6, 2015|url = https://www.gov.uk/government/news/british-minister-launches-new-consulate-in-wuhan|access-date = February 23, 2015|archive-url = https://web.archive.org/web/20150216040859/https://www.gov.uk/government/news/british-minister-launches-new-consulate-in-wuhan|archive-date = February 16, 2015|url-status = live|df = mdy-all}}&lt;/ref&gt;
| Enero 8, 2015
| Hubei/[[Henan]]
|}
Ang kasalukuyang Konsul Heneral ng Estados Unidos, ang Kagalang-galang na si Ginoong Jamie Fouss, ay itinalaga sa Wuhan noong Agosto 2017. Ipinagdiwang ng tanggapan ng [[Konsulado Heneral ng Estados Unidos, Wuhan|Konsulado Heneral ng Estados Unidos]], Gitnang Tsina (matatagpuan sa Wuhan) ang opisyal na pagbubukas nito noong Nobyembre 20, 2008, at ito ang kauna-unahang bagong konsulado ng Estados Unidos sa Tsina sa loob ng higit 20 mga taon.&lt;ref&gt;{{cite news |agency = Associated Press |title = U.S. Opens Consulate in China Industry Center Wuhan|date =November 20, 2008 |url = https://www.google.com/hostednews/ap/article/ALeqM5i9eETZIZiun01Oj6prVkAdZwW8DAD94IJQ180}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author = US Department of State|title = The United States Consulate General in Wuhan, China Opens on November 20, 2008|date = November 20, 2008|url = http://wuhan.usembassy-china.org.cn/112008p_wuhan.html|archive-url = https://web.archive.org/web/20090419132218/http://wuhan.usembassy-china.org.cn/112008p_wuhan.html|url-status = dead|archive-date = April 19, 2009}}&lt;/ref&gt; Nakatakdang magbibigay ang konsulado ng mga serbisyo ng visa at mamamayan sa taglagas ng 2018.

Magtatatag ang mga bansang Hapon&lt;ref name=&quot;日本计划在汉设领事办事处&quot;&gt;{{cite web |url=http://news.cjn.cn/sywh/201305/t2274006.htm |script-title=zh:日本计划在汉设领事办事处 |accessdate=February 23, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150223045701/http://news.cjn.cn/sywh/201305/t2274006.htm |archive-date=February 23, 2015 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;
at Rusya&lt;ref name=&quot;Putin assures that Russia and China are getting closer&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.businessinsider.com/putin-assures-that-russia-and-china-are-getting-closer-2015-9 |title=Putin assures that Russia and China are getting closer |accessdate=September 9, 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150905160624/http://www.businessinsider.com/putin-assures-that-russia-and-china-are-getting-closer-2015-9 |archive-date=September 5, 2015 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt; ng mga tanggapang konsular sa Wuhan.

==Demograpiya==
{{Historical populations
|type=China
|align=left
|percentages = pagr
|1953|1427300
|1982|4101000
|1990|6901911
|2000|8312700
|2007|7243000
|2010|9785388
|2014|10338000
|2015|10607700
|footnote = Ang laki ng populasyon ay maaaring naapektuhan ng mga pagbabago sa mga dibisyong pampangasiwaan. 1953,&lt;ref name=&quot;Shabad&quot;&gt;Shiger, A.G. ''The Administrative-Territorial Divisions of Foreign Countries'', 2d ed, pp. 142–144. (Moscow), 1957 (Using 1953 census). Op cit. in Shabad, Theodore. &quot;{{cite journal|title=The Population of China's Cities |journal = Geographical Review|volume = 49|issue = 1|pages = 32–42|jstor = 211567|last1 = Shabad|first1 = Theodore|year = 1959|doi = 10.2307/211567}}&quot;. ''Geographical Review'', Vol. 49, No. 1, pp. 32–42. American Geographical Society, Jan. 1959. Accessed 8 October 2011.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;GreatSovy&quot;&gt;''Great Soviet Encyclopedia'', 2d ed. (Moscow), 1958. Op cit. in Shabad, supra.&lt;/ref&gt; 1982,&lt;ref&gt;中国人口统计年鉴1982. pp.43.(3rd Census)&lt;/ref&gt; 1990,&lt;ref&gt;中国人口统计年鉴1990. pp.164.(4th Census)&lt;/ref&gt; 2000 &lt;ref name=&quot;census2010&quot;/&gt; 2007&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.britannica.com/place/Wuhan |title=Wuhan (China) - Britannica Online Encyclopedia |publisher=Britannica.com |date= |accessdate=2017-01-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180310072538/https://www.britannica.com/place/Wuhan |archive-date=March 10, 2018 |dead-url=no |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt; 2015&lt;ref name=&quot;cnhub16&quot;&gt;{{Cite web|url=http://news.cnhubei.com/xw/wuhan/201602/t3552237.shtml|script-title=zh:武汉市去年净流入人口突破230万人_荆楚网|last=丁燕飞|website=news.cnhubei.com|access-date=2016-03-06|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20160227114558/http://news.cnhubei.com/xw/wuhan/201602/t3552237.shtml|archive-date=February 27, 2016|dead-url=no|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
|}}
{{clear}}
==Mga kapatid na lungsod==
{{See also|Talaan ng mga kambal at kapatid na lungsod sa Tsina#Wuhan_(武汉)|l1=Talaan ng mga kambal at kapatid na lungsod sa Tsina}}
[[Mga kambal at kapatid na lungsod|Magkakambal]] ang Wuhan sa:&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://wsb.wuhan.gov.cn/html/friendly/201602/t20160203_45633.shtml|archive-url=https://web.archive.org/web/20180413010101/http://wsb.wuhan.gov.cn/html/friendly/201602/t20160203_45633.shtml|script-title=zh:武汉国际友好城市一览表(List of sister cities of Wuhan)|last=|first=|date=|website=www.whfao.gov.cn（Foreign Affairs Office of Wuhan Municipal Government）|archive-date=2018-04-13|dead-url=yes|access-date=September 7, 2018}}&lt;/ref&gt;
{{location map+|float=left|World|width=900|caption=Sister cities of Wuhan&lt;br/&gt;1.[[Manchester]] 2.[[Swansea]] 3.[[Essonne]] 4.[[Bordeaux]] 5.[[Arnhem]] 6.[[Duisburg]] 7.[[Sankt Pölten]] 8.[[Győr]]|places=
{{Location map~ |World|mark = Green pog.svg &lt;!--green dot--&gt; |coordinates = {{coord|30|35|N|114|17|E}}|label='''Wuhan''' |position=top |marksize=10 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|33|14|0|N|131|36|24|E}} |label=[[Ōita, Ōita|Ōita]] |position=bottom |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|40|26|23|N|79|58|35|W}} |label=[[Pittsburgh]] |position=bottom |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|51|26|6|N|6|45|45|E}} |label=6 |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|53|28|46|N|2|14|43|W}} |label=1 |position=top |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|45|25|24|N|28|2|33|E}} |label=[[Galați]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|50|27|0|N|30|31|24|E}} |label=[[Kiev]] |position=top |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|15|30|2|N|32|33|36|E}} |label=[[Khartoum]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|47|41|3|N|17|38|3|E}} |label=8 |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|44|50|N|0|35|W}} |label=4 |position=left |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|51|59|N|5|55|E}} |label=5 |position=top |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|36|38|N|127|29|E}} |label=[[Cheongju]] |position=top |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|48|12|N|15|37|E}} |label=7 |position=top |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|43|31|48|S|172|37|13|E}} |label=[[Christchurch]] |position=left |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|43|52|36|N|79|15|48|W}} |label=[[Markham, Ontario|Markham]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|60|29|08|N|15|26|11|E}} |label=[[Borlänge]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|64|06|N|21|54|W}} |label=[[Kópavogur]] |position=bottom |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|31|48|N|34|39|E}} |label=[[Ashdod]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|48|30|N|2|17|E}} |label=3 |position=top |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|38|25|12|N|27|8|24|E}} |label=[[İzmir]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|32|31|30|N|117|2|0|W}} |label=[[Tijuana]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|51|32|N|46|1|E}} |label=[[Saratov]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|36|49|41|S|73|3|5|W}} |label=[[Concepción, Tsile|Concepción]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|42|52|29|N|74|36|44|E}} |label=[[Bishkek]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|38|28|N|23|36|E}} |label=[[Chalcis]] |position=left |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|56|50|N|53|11|E}} |label=[[Izhevsk]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|51|37|N|3|57|W}} |label=2 |position=left |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|0|3|0|N|32|27|36|E}} |label=[[Entebbe]] |position=right |marksize=6 }}
{{Location map~ |World|coordinates = {{coord|13|45|9|N|100|29|39|E}} |label=[[Bangkok]] |position=right |marksize=6 }}
}}

{| class=&quot;wikitable&quot; &quot;text-align:left;font-size:100%;&quot;|
|-
! style=&quot;background:#39e; color:white; height:17px; width:120px;&quot;| Bansa
! ! style=&quot;background:#39e; color:white; width:140px;&quot;| Lungsod
! ! style=&quot;background:#39e; color:white; width:140px;&quot;| Mula noong
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Hapon}}
|! !| [[Talaksan:Symbol of Oita Oita.svg|25px]] [[Ōita, Ōita|Ōita]]
|! !| Setyembre 7, 1979
|-
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| [[Talaksan:Pittsburgh city coat of arms.svg|25px]] [[Pittsburgh]]
|! !| Setyembre 8, 1982
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Alemanya}}
|! !| [[Talaksan:Stadtwappen der Stadt Duisburg.svg|25px]] [[Duisburg]]
|! !| Oktubre 8, 1982
|-
|! !| {{flagu|Nagkakaisang Kaharian}}
|! !| [[Talaksan:Arms of the City of Manchester.svg|25px]] [[Manchester]]
|! !| Setyembre 16, 1986&lt;ref&gt;http://www.visitoruk.com/Manchester/20th-century-T1235.html 1986 Manchester was twinned with Wuhan in China.&lt;/ref&gt;
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Romania}}
|! !| [[Talaksan:ROU GL Galati CoA.png|25px]] [[Galați]]
|! !| Agosto 12, 1987
|-
|! !| {{flagu|Ukraine}}
|! !| [[Talaksan:COA of Kyiv Kurovskyi.svg|25px]] [[Kiev]]
|! !| Oktubre 19, 1990
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Sudan}}
|! !| [[Khartoum]]
|! !| Setyembre 27, 1995
|-
|! !| {{flagu|Hungary}}
|! !| [[Talaksan:Győr COA.png|25px]] [[Győr]]
|! !| Oktubre 19, 1995
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Pransiya}}
|! !| [[Talaksan:Coat of Arms of Bordeaux.svg|25px]] [[Bordeaux]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bordeaux.fr/p63778/europe%C2%A0et%C2%A0international |title=Bordeaux, ouverte sur l'Europe et sur le monde |accessdate=1 September 2015 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150316134534/http://www.bordeaux.fr/p63778/europe%C2%A0et%C2%A0international |archivedate=March 16, 2015}}&lt;/ref&gt;
|! !| Hunyo 18, 1998
|-
|! !| {{flagu|Netherlands}}
|! !| [[Talaksan:Coat of arms of Arnhem.svg|25px]] [[Arnhem]]
|! !| Setyembre 6, 1999
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Timog Korea}}
|! !| [[Talaksan:Cheongju City logo(without text).png|25px]] [[Cheongju]]
|! !| Oktubre 29, 2000
|-
|! !| {{flagu|Austria}}
|! !| [[Talaksan:AUT Sankt Poelten COA.svg|25px]] [[Sankt Pölten]]
|! !| Disyembre 20, 2005
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|New Zealand}}
|! !| [[Talaksan:Chch COA.JPG|25px]] [[Christchurch]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ccc.govt.nz/culture-and-community/civic-and-international-relations/sister-cities-programme/wuhan-china/|title=Wuhan, China : Christchurch City Council|publisher=Christchurch City Council|quote=A Friendship City Agreement was signed between the Mayors of Wuhan and Christchurch on Tuesday 4 April 2006.|accessdate=1 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150919112358/http://www.ccc.govt.nz/culture-and-community/civic-and-international-relations/sister-cities-programme/wuhan-china|archive-date=September 19, 2015|dead-url=no|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
|! !| Abril 4, 2006
|-
|! !| {{flagu|Canada}}
|! !|  [[Markham, Ontario|Markham]]
|! !| Setyembre 12, 2006
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Sweden}}
|! !| [[Talaksan:Borlänge vapen.svg|25px]] [[Borlänge]]
|! !| Setyembre 28, 2007
|-
|! !| {{flagu|Iceland}}
|! !| [[Talaksan:Kópavogur COA.svg|25px]] [[Kópavogur]]
|! !| Abril 25, 2008
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Israel}}
|! !| [[Talaksan:Coat_of_arms_of_Ashdod.png|25px]] [[Ashdod]]&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://en.hubei.gov.cn/opening/sister_provinces_cities/201204/t20120421_346446.shtml |title=Archived copy |access-date=February 24, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171025234559/http://en.hubei.gov.cn/opening/sister_provinces_cities/201204/t20120421_346446.shtml |archive-date=October 25, 2017 |dead-url=no |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;
|! !| Nobyembre 8, 2011
|-
|! !| {{flagu|Pransiya}}
|! !| [[Talaksan:Blason_d%C3%A9partement_fr_Essonne.svg|25px]] [[Essonne]]&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://en.hubei.gov.cn/opening/sister_provinces_cities/201604/t20160422_823950.shtml |title=Archived copy |access-date=February 24, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180907110148/http://en.hubei.gov.cn/opening/sister_provinces_cities/201604/t20160422_823950.shtml |archive-date=September 7, 2018 |dead-url=no |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt; 
|! !| Disyembre 21, 2012
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Turkiya}}
|! !|  [[İzmir]] 
|! !| Hunyo 6, 2013
|-
|! !| {{flagu|Mehiko}}
|! !| [[Talaksan:Tijuana, Mexico, COA, Escudo.jpg|25px]] [[Tijuana]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.wh.gov.cn/publish/english/2013-07/22/1201307220851050080.html|title=Tijuana, Mexico becomes Wuhan's 20th sister city|accessdate=1 March 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402090709/http://english.wh.gov.cn/publish/english/2013-07/22/1201307220851050080.html|archive-date=April 2, 2015|dead-url=yes|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
|! !| Hulyo 12, 2013&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://en.hubei.gov.cn/opening/sister_provinces_cities/201305/t20130521_449893.shtml |title=Archived copy |access-date=February 24, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180907071125/http://en.hubei.gov.cn/opening/sister_provinces_cities/201305/t20130521_449893.shtml |archive-date=September 7, 2018 |dead-url=no |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Rusya}}
|! !| [[Talaksan:Coat_of_Arms_of_Saratov.svg|25px]] [[Saratov]]&lt;ref name=&quot;auto3&quot;&gt;{{cite web |url=http://en.hubei.gov.cn/opening/sister_provinces_cities/201508/t20150807_701015.shtml |title=Wuhan - Saratov, Russia |access-date=February 18, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160126110432/http://en.hubei.gov.cn/opening/sister_provinces_cities/201508/t20150807_701015.shtml |archive-date=January 26, 2016 |dead-url=no |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;
|! !| Agosto 7, 2015
|-
|! !| {{flagu|Tsile}}
|! !| [[Talaksan:Escudo_de_Concepci%C3%B3n_(Chile).svg|25px]] [[Concepción, Tsile|Concepción]]&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://en.hubei.gov.cn/opening/sister_provinces_cities/201604/t20160425_824857.shtml |title=Archived copy |access-date=February 24, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180409161844/http://en.hubei.gov.cn/opening/sister_provinces_cities/201604/t20160425_824857.shtml |archive-date=April 9, 2018 |dead-url=no |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt; 
|! !| Abril 7, 2016
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Kyrgyzstan}}
|! !| [[Talaksan:Coat of arms of Bishkek Kyrgyzstan.svg|25px]] [[Bishkek]]
|! !| Nobyembre 15, 2016
|-
|! !| {{flagu|Gresya}}
|! !|[[Chalcis]]
|! !| Mayo 11, 2017
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Rusya}}
|! !| [[Talaksan:Coat of Arms of Izhevsk (Udmurtia).svg|25px]] [[Izhevsk]]
|! !| Hunyo 16, 2017
|-
|! !| {{flagu|Nagkakaisang Kaharian}}
|! !| [[Swansea]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.163.com/18/0201/06/D9HPCFR0000187VI.html|script-title=zh:图文：武汉与英国斯旺西结为友好城市|title=Archived copy|access-date=February 16, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180217082403/http://news.163.com/18/0201/06/D9HPCFR0000187VI.html|archive-date=February 17, 2018|dead-url=no|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
|! !| January 31, 2018
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| {{flagu|Uganda}}
|! !| [[Entebbe]]
|! !| Abril 13, 2018
|-
|! !| {{flagu|Thailand}}
|! !| [[Talaksan:Seal of Bangkok Metro Authority.png|25px]] [[Bangkok]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.hbtv.com.cn/p/1648990.html|script-title=zh:刚刚！武汉和曼谷正式缔结为友好城市！|title=Archived copy|access-date=November 19, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181119091922/http://news.hbtv.com.cn/p/1648990.html|archive-date=November 19, 2018|dead-url=no|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
|! !| Nobyembre 16, 2018
|}

At mayroon ding magkasundo na ugnayang palitan ang Wuhan sa:&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://wsb.wuhan.gov.cn/html/exchanges/201602/t20160204_45939.shtml|script-title=zh:武汉市国际友好交流城市结好时间表|trans-title=List of Dates of Establishment for Overseas Cities With Friendly Exchange Relationship|last=|first=|date=|website=www.whfao.gov.cn（Foreign Affairs Office of Wuhan Municipal Government）|access-date=November 15, 2018|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20181115113616/http://wsb.wuhan.gov.cn/html/exchanges/201602/t20160204_45939.shtml|archive-date=November 15, 2018|dead-url=no|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot; &quot;text-align:left;font-size:100%;&quot;|
|-
! style=&quot;background:#39e; color:white; height:17px; width:140px;&quot;| Lungsod
! ! style=&quot;background:#39e; color:white; width:120px;&quot;| Bansa
! ! style=&quot;background:#39e; color:white; width:140px;&quot;| Mula noong
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Emblem of Kobe, Hyogo.svg|25px]] [[Lungsod ng Kobe]]
|! !| {{flagu|Hapon}}
|! !| Pebrero 16, 1998
|-
|! !| [[Talaksan:Symbol of Hirosaki Aomori.svg|25px]] [[Hirosaki]]
|! !| {{flagu|Hapon}}
|! !| Oktubre 17, 2003
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !|  [[Saint Louis, Missouri|St. Louis]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Setyembre 27, 2004
|-
|! !| [[Talaksan:Seal of Atlanta.png|25px]] [[Atlanta]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Setyembre 9, 2006
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !|  [[Daejeon]]
|! !| {{flagu|Timog Korea}}
|! !| Nobyembre 1, 2006
|-
|! !|  [[Gwangju]]
|! !| {{flagu|Timog Korea}}
|! !| Setyembre 6, 2007
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Kolkata]]
|! !| {{flagu|Indiya}}
|! !| Hulyo 24, 2008
|-
|! !|  [[Suwon]]
|! !| {{flagu|Timog Korea}}
|! !| Disyembre 5, 2008
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Taebaek]]
|! !| {{flagu|Timog Korea}}
|! !| Disyembre 5, 2008
|-
|! !| [[Talaksan:Seal of Columbus, Ohio.svg|25px]] [[Columbus, Ohio|Columbus]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Oktubre 30, 2009
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Grosses Wappen Bremen.png|25px]] [[Bremen (state)|Bremen]]
|! !| {{flagu|Alemanya}}
|! !| Nobyembre 6, 2009
|-
|! !| [[Talaksan:Coat of arms of Port Louis, Mauritius.svg|25px]] [[Port Louis]]
|! !| {{flagu|Mauritius}}
|! !| Nobyembre 10, 2009
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !|  [[Lungsod ng Cebu]]
|! !| {{flagu|Pilipinas}}
|! !| Agosto 19, 2011
|-
|! !| [[Talaksan:Seal of the City of Yogyakarta.svg|25px]] [[Yogyakarta]]
|! !| {{flagu|Indonesya}}
|! !| Nobyembre 12, 2011
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Coat of Arms of Perm.svg|25px]] [[Perm]] 
|! !| {{flagu|Rusya}}
|! !| Setyembre 10, 2012
|-
|! !| [[Talaksan:Seal of Chicago, Illinois.svg|25px]] [[Chicago]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Setyembre 20, 2012
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !|[[Košice]]
|! !| {{flagu|Slovakia}}
|! !| Nobyembre 6，2012
|-
|! !| [[Talaksan:CoA Città di Napoli.svg|25px]] [[Naples]]
|! !| {{flagu|Italya}}
|! !| Setyembre 18, 2012
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Blason département fr Moselle.svg|25px]] [[Moselle (department)|Moselle]]
|! !| {{flagu|Pransiya}}
|! !| Hulyo 16, 2013
|-
|! !| [[Talaksan:Seal of San Francisco.svg|25px]] [[San Francisco, California|San Francisco]]
|! !| {{flagu|United States}}
|! !| Nobyembre 21, 2013
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Lalawigan ng Siem Reap]]
|! !| {{flagu|Cambodia}}
|! !| Nobyembre 21, 2013
|-
|! !| [[Biratnagar]]
|! !| {{flagu|Nepal}}
|! !| Nobyembre 21, 2013
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Seal of Bangkok Metro Authority.png|25px]] [[Bangkok]]
|! !| {{flagu|Thailand}}
|! !| Nobyembre 21, 2013
|-
|! !| [[Talaksan:POL Częstochowa COA.svg|25px]] [[Częstochowa]]
|! !| {{flagu|Poland}}
|! !| Marso 14, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:OAZ.png|25px]] [[Oliveira de Azeméis]]
|! !| {{flagu|Portugal}}
|! !| Abril 11, 2014
|-
|! !| [[Talaksan:Sydney COA.gif|25px]] [[Sydney]]
|! !| {{flagu|Australya}}
|! !| Mayo 30, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:DurbanCoatOfArms.jpg|25px]] [[Durban]]
|! !| {{flagu|Timog Aprika}}
|! !| Hunyo 2014
|-
|! !| [[Talaksan:Seal of Burlingame, California.png|25px]] [[Burlingame, California|Burlingame]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Hunyo 23, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Menlo Park California Logo.gif|25px]] [[Menlo Park, California|Menlo Park]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Hunyo 23, 2014
|-
|! !| [[Talaksan:Seal of Cupertino, California.png|25px]] [[Cupertino, California|Cupertino]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Hunyo 23, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:East Palo Alto California seal.png|25px]] [[East Palo Alto, California|East Palo Alto]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Hunyo 23, 2014
|-
|! !|  [[Hayward, California|Hayward]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Hunyo 23, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Citysealmillbrae.png|25px]] [[Millbrae, California|Millbrae]]
|! !| {{flagu|United States}}
|! !| Hunyo 23, 2014
|-
|! !| [[Moraga, California|Moraga]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Hunyo 23, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Flag of Morgan Hill, California.svg|25px]] [[Morgan Hill, California|Morgan Hill]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Hunyo 23, 2014
|-
|! !|  [[Mountain View, California|Mountain View]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Hunyo 23, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Oakley California Logo.png|25px]] [[Oakley, California|Oakley]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Hunyo 23, 2014
|-
|! !|  [[Union City, California|Union City]]
|! !| {{flagu|Estados Unidos}}
|! !| Hunyo 23, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !|  [[Betong, Thailand|Betong]]
|! !| {{flagu|Thailand}}
|! !| Hunyo 25, 2014
|-
|! !| [[Talaksan:Halikko vaakuna.svg|25px]] [[Salo, Finland|Salo]]
|! !| {{flagu|Finland}}
|! !| Agosto 25, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Gävle vapen.svg|25px]] [[Gävle]]
|! !| {{flagu|Sweden}}
|! !| Agosto 27, 2014
|-
|! !| [[Lalitpur, Nepal|Patan]]
|! !| {{flagu|Nepal}}
|! !| Oktubre 20, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Pattaya seal.png|25px]] [[Pattaya]]
|! !| {{flagu|Thailand}}
|! !| Oktubre 24, 2014
|-
|! !| [[Talaksan:BeraneCoatOfArms.png|25px]] [[Berane]]
|! !| {{flagu|Montenegro}}
|! !| Oktubre 24, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Escudo ciudad de cordoba argentina.svg|25px]] [[Córdoba, Arhentina|Córdoba]]
|! !| {{flagu|Arhentina}}
|! !| Oktubre 24, 2014
|-
|! !| [[Talaksan:Blason liege.svg|25px]] [[Liège]]
|! !| {{flagu|Belgium}}
|! !| Oktubre 29, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Blason ville fr Lille (Nord).svg|25px]] [[Lille]]
|! !| {{flagu|France}}
|! !| Nobyembre 3, 2014
|-
|! !| [[Talaksan:Coat of arms of Holbæk.svg|25px]] [[Holbæk]]
|! !| {{flagu|Denmark}}
|! !| Nobyembre 24, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Heraklion (yunit panrehiyon)|Heraklion]]
|! !| {{flagu|Greece}}
|! !| Disyembre 11, 2014
|-
|! !|  [[Cape Town]]
|! !| {{flagu|Timog Aprika}}
|! !| Disyembre 9, 2014
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Brasão de São Luís.svg|25px]] [[São Luís, Maranhão|São Luís]]
|! !| {{flagu|Brazil}}
|! !| Abril 29, 2015
|-
|! !| [[Talaksan:Varaždin (grb).gif|25px]] [[Varaždin]]
|! !| {{flagu|Croatia}}
|! !| Mayo 7, 2015
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Seal of Kota Kinabalu.svg|25px]] [[Kota Kinabalu]]
|! !| {{flagu|Malaysia}}
|! !| Mayo 20, 2015
|-
|! !| [[Talaksan:Coa_Hungary_Town_Erdőkertes.svg|25px]] [[Erdőkertes]], [[File:HUN Pest megye COA.png|25px]] [[Pest County|Pest Megye]]
|! !| {{flagu|Hungary}}
|! !| Hulyo 4, 2015
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !|  [[Gold Coast, Queensland|Gold Coast]]
|! !| {{flagu|Australya}}
|! !| Setyembre 29, 2015
|-
|! !| [[Talaksan:Blason ville fr Le Mans (Sarthe) (orn ext).svg|25px]] [[Le Mans]]
|! !| {{flagu|France}}
|! !| Nobyembre 1, 2015
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Flag of the Southern Province (Sri Lanka).PNG|25px]] [[Southern Province, Sri Lanka|Southern Province]]
|! !| {{flagu|Sri Lanka}}
|! !| Disyembre 3, 2015
|-
|! !| [[Galle]]
|! !| {{flagu|Sri Lanka}}
|! !| Disyembre 5, 2015
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !|  [[Mungyeong]]
|! !| {{flagu|Timog Korea}}
|! !| Disyembre 22, 2015
|-
|! !|  [[Daegu]]
|! !| {{flagu|Timog Korea}}
|! !| Marso 25, 2016
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !|  [[Tacoma, Washington|Tacoma]]
|! !| {{flagu|United States}}
|! !| Abril 5, 2016
|-
|! !| [[Talaksan:Coat of arms of Lima.svg|25px]] [[Lima]]
|! !| {{flagu|Peru}}
|! !| Abril 8, 2016
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !|  [[Tabriz]]
|! !| {{flagu|Iran}}
|! !| Mayo 28, 2016
|-
|! !| [[Marrakesh]]
|! !| {{flagu|Morocco}}
|! !| Hunyo 3, 2016
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Seal of Phnom Penh.svg|25px]] [[Phnom Penh]]
|! !| {{flagu|Cambodia}}
|! !| Hulyo 11, 2016
|-
|! !| [[Talaksan:Coat-of-arms-of-Dublin.svg|25px]] [[Dublin]]
|! !| {{flagu|Ireland}}
|! !| Setyembre 5, 2016
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Seal of Houston, Texas.svg|25px]] [[Houston]]
|! !| {{flagu|United States}}
|! !| Setyembre 10, 2016
|-
|! !| [[Jinja, Uganda|Jinja]]
|! !| {{flagu|Uganda}}
|! !| Setyembre 20, 2016
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Escudo de Pucallpa.svg|25px]] [[Pucallpa]]
|! !| {{flagu|Peru}}
|! !| Setyembre 20, 2016
|-
|! !|  [[Maribor]]
|! !| {{flagu|Slovenia}}
|! !| Setyembre 23, 2016
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Montego Bay]]
|! !| {{flagu|Jamaica}}
|! !| Setyembre 28, 2016
|-
|! !| [[Victoria, Seychelles|Victoria]]
|! !| {{flagu|Seychelles}}
|! !| Oktubre 17, 2016
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Kemi.vaakuna.svg|25px]] [[Kemi]]
|! !| {{flagu|Finland}}
|! !| Nobyembre 25, 2016
|-
|! !| [[Talaksan:Sannicolas arroy escudo.png|25px]] [[San Nicolás de los Arroyos]]
|! !| {{flagu|Argentina}}
|! !| Disyembre 16, 2016
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Brasão de Armas do Município de Foz do Iguaçu.png|25px]] [[Foz do Iguaçu]]
|! !| {{flagu|Brazil}}
|! !| Marso 9, 2017
|-
|! !| [[Talaksan:Greater Coat of Arms of Dunkerque.svg|25px]] [[Dunkirk]]
|! !| {{flagu|Pransiya}}
|! !| Marso 20, 2017
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Jihlava (CZE) - coat of arms.gif|25px]] [[Jihlava]]
|! !| {{flagu|Czech}}
|! !| Mayo 10, 2017
|-
|! !| [[Talaksan:Coat of Arms of Brest, Belarus.svg|25px]] [[Brest, Belarus|Brest]]
|! !| {{flagu|Belarus}}
|! !| Agosto 29, 2017
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Coat of Arms of Zhytomyr.svg|25px]] [[Zhytomyr]]
|! !| {{flagu|Ukraine}}
|! !| Nobyembre 14, 2017
|-
|! !| [[Talaksan:Armoiries de Marseille.svg|25px]] [[Marseille]]
|! !| {{flagu|France}}
|! !| Nobyembre 20, 2017
|- style=&quot;color:black; background:white;&quot;
|! !| [[Talaksan:Blason Herstal.svg|25px]] [[Herstal]]
|! !| {{flagu|Belgium}}
|! !| Mayo 21, 2018
|-
|! !| [[Fergana]]
|! !| {{flagu|Uzbekistan}}
|! !| Oktubre 14, 2018
|}

==Tingnan rin==
* [[Wuhan birus]]

==Talasanggunian==
&lt;!--9infobox refs--&gt;
{{Reflist
|refs=
&lt;!--For 九省通衢 nickname --&gt;
&lt;ref name=&quot;Readmeok Sina&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.readmeok.com/2012-5/21_11860.html|script-title=zh:图文：&quot;黄金十字架&quot;写就第一笔|publisher=Sina|date=30 March 2009|accessdate=21 February 2018|quote={{lang|zh-hans|武汉历史上就是&quot;九省通衢&quot;，在中央促进中部崛起战略中被定位为&quot;全国性综合交通运输枢纽&quot;。}}|url-status=live|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304113420/http://www.readmeok.com/2012-5/21_11860.html|archive-date=March 4, 2016|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;City government 九省通衢&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.wh.gov.cn/theme/include/htm/whgl/frame04.htm |script-title=zh:九省通衢|website=The government of Wuhan|archive-url=https://archive.today/20121127235821/http://www.wh.gov.cn/theme/include/htm/whgl/frame04.htm|archive-date=27 November 2012|url-status=dead|access-date=5 May 2019}}&lt;/ref&gt;
&lt;!--For Chicago nickname --&gt;
&lt;ref name=&quot;timemagazine&quot;&gt;{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,848985,00.html |title=Foreign News: On To Chicago |work=Time |accessdate=November 20, 2011 |date=June 13, 1938 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120105114835/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,848985,00.html |archive-date=January 5, 2012 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Chicago is all over the place&quot;&gt;{{cite news |url=http://articles.chicagotribune.com/2012-05-13/news/ct-talk-nato-chicago-0513-20120513_1_violent-crime-chicago-connection-south-america-s-chicago |title=Chicago is all over the place |newspaper=Chicago Tribune |accessdate=May 22, 2012 |author=Jacob, Mark |date=May 13, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130511215253/http://articles.chicagotribune.com/2012-05-13/news/ct-talk-nato-chicago-0513-20120513_1_violent-crime-chicago-connection-south-america-s-chicago |archive-date=May 11, 2013 |url-status=live |df=mdy-all }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;水野幸吉 Mizuno Kokichi 2014 3&quot;&gt;{{cite book |script-title=zh:中国中部事情：汉口 |trans-title=Central China: Hankou |publisher=Wuhan Press |author={{Nihongo2|水野幸吉}} (Mizuno Kokichi) |year=2014 |pages=3 |isbn=9787543084612}}&lt;/ref&gt;
&lt;!--For divisions --&gt;
&lt;ref name=&quot;history2&quot;&gt;{{cite web|script-title=zh:武汉市历史沿革|url=http://www.xzqh.org/html/show/hb/15225_2.html|date=6 August 2014|accessdate=10 February 2018|language=zh-hans|publisher=www.XZQH.org|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20180210120959/http://www.xzqh.org/html/show/hb/15225_2.html|archive-date=February 10, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;xingzhengquhua&quot;&gt;{{cite web|script-title=zh:行政建置|url=http://www.wh.gov.cn/2018wh/zjwh_5785/whgk/201808/t20180824_223224.html|date=8 January 2018|accessdate=17 October 2018|language=zh-hans|publisher=Wuhan Municipal People's Government |title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20181017082522/http://www.wh.gov.cn/2018wh/zjwh_5785/whgk/201808/t20180824_223224.html|archive-date=October 17, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
}}

===Talababa===
{{reflist|group=lower-alpha}}

{{Mga pinakamalaking lungsod ng Republikang Bayan ng Tsina}}
{{Mga kalakhang lungsod ng Tsina}}
{{Mga pangunahing lungsod sa kahabaan ng Ilog Yangtze}}
{{Authority control}}

[[Kategorya:Mga lungsod sa Hubei]]</text>
      <sha1>b6dzjel0eiwwo7k3cciovgvbo2ceofh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bundok Arayat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40941</id>
    <revision>
      <id>1962163</id>
      <parentid>1955426</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T03:22:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>136.158.35.26</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3610" xml:space="preserve">&lt;!-- BEGIN WikiProject Mountains infobox --&gt;

{{Infobox Mountain
 | name            = Bundok Arayat
| other_name        = 
| etymology         = 
| native_name       = Bunduk Arayat
| native_name_lang  = [[Wikang Kapampangan|Kapampangan]]
| translation       = 
| pronunciation     = 
| photo             = Mt Arayat from north.JPG
| photo_size        = 
| photo_alt         = 
| photo_caption     = Tanaw patuon sa Bundok Arayat mula hilaga-hilagang-kanluran
| map               = Luzon#Philippines
| map_image         = 
| map_alt           = 
| map_caption       = 
| map_relief        = 
| map_size          = 
| label             = 
| label_position    = 
&lt;!------- LOCATION --&gt;
| location          = Pambansang Liwasan ng Bundok Arayat
| country           = [[Pilipinas]]
| state_type        = [[Mga rehiyon ng Pilipinas|Rehiyon]]
| state             = [[Gitnang Luzon]]
| region_type       = [[Mga lalawigan ng Pilipinas|Lalawigan]]
| region            = [[Pampanga]]
| city_type         = [[Mga lungsod ng Pilipinas|Lungsod]]/[[Mga bayan ng Pilipinas|bayan]]
| city              = {{hlist|[[Arayat]]|[[Magalang]]}}
&lt;!-- LOCATION ends --&gt;
| elevation         = 
| elevation_m       = 1030
| elevation_ft      = 
| elevation_ref     = &lt;ref name=gvp&gt;{{cite gvp | vnum=0703-084 | title=Arayat | accessdate=2010-12-19}}&lt;/ref&gt;
| prominence        = 
| prominence_m      = 
| prominence_ft     = 
| prominence_ref    = 
| isolation         = 
| isolation_km      = 
| isolation_mi      = 
| isolation_ref     = 
| parent_peak       = 
| listing           = 
| range             = 
| coordinates       = {{coord|15.20|N|120.742|E|type:mountain_region:PH_scale:100000|format=dms|display=inline,title}}
| coordinates_ref   = 
| topo              = 
| type              = [[Stratovolcano]]
| age               = 
| geology           = 
| volcanic_arc      = 
| volcanic_belt     = 
| volcanic_field    = 
| volcanic_arc/belt = [[Bulkanikong Arko ng Luzon]]
| last_eruption     = Panahong [[Holoseno]]
| first_ascent      = 
| easiest_route     = 
| normal_route      = 
| access            = 
| child             = 
| embedded          = {{Infobox mapframe|id={{#invoke:Wikibase|id}}|coord={{#invoke:coordinates|coord}}|wikidata=yes}}
}}
Ito na ang '''Bundok Arayat''' ay isang potensyal na aktibong [[bulkan]] sa lalawigan ng [[Pampanga]] sa pulo ng [[Luzon]] sa [[Pilipinas]] ng may taas na 1026 metro (p 3366 talampakan). Walang naitalang bagay ukol sa huling pagputok ng naturang bulkan, at ang huling pagputok nito ay tiyak na nangyari noong panahon ng [[Holoseno]]. Isang ulat-pagsusuri ang nagpapaalam na pumutok ang naturang bulkan noong huling 2,000 taon, ngunit pinapaniwalaang itinutukoy ito sa aktibidad heotermal ng bulkan.

Ang naturang bulkan ay makikita sa patag na munisipalidad ng [[Arayat]]. Patungong kanluran ay ang [[Angeles|lungsod ng Angeles]] na may layong sampung milya at ang [[Clark Air Base]]. Ang [[Bulkang Pinatubo]] ay may layo pang higit sampung milya.

Itinuturing ang bundok bilang isang mahiwagang bundok, ang mala-alamat na tahanan ng [[diwata]]ng si [[Maria Sinukuan|Mariang Sinukuan]]. May ilang ulit na ring pagatatanggi sa mga balak ng pagtatayo ng antena ng radyo sa tuktok ng bundok.

==Gawaing pang-aakyat==
Dalawang daan ang magdadala sa dalawang tuktok ng Bundok Arayat. Sa [[Pambansang Liwasan ng Bundok Arayat]] sa bayan ng Arayat ay may daan sa Tuktok 1. Ito ang mas kilalang daan na aabot mula tatlo hanggang apat na oras upang marating ang tuktok.

==Talasanggunian==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Arayat, Bundok}}
[[Kaurian:Mga bundok ng Pilipinas]]
{{agham-stub}}</text>
      <sha1>l0howh1qq12bjgkytkhl46107kr1a42</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brandeburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>101792</id>
    <revision>
      <id>1962188</id>
      <parentid>1916984</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:20:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1102308182|Brandenburg]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5233" xml:space="preserve">
{{Infobox settlement|official_name=Brandeburgo|native_name={{native name|de|Brandenburg}}&lt;br/&gt;{{native name|nds|Brannenborg}}&lt;br/&gt;{{native name|dsb|Bramborska}}|native_name_lang=|settlement_type=[[Mga estado ng Alemanya|Estado]]|image_skyline=|imagesize=270px|image_caption=|image_flag=Flag of Brandenburg.svg|flag_size=120px|image_shield=Brandenburg Wappen.svg|shield_size=75px|anthem=|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=5|type=shape&lt;!--line--&gt;|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=51.1|frame-long=10.5|frame-width=250|frame-height=300}}|mapsize=155px|map_caption=|coordinates={{coord|52|21|43|N|13|0|29|E|display=inline,title}}|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=[[Alemanya]]|seat_type=Kabesera|seat=[[Potsdam]]|governing_body=[[Landtag ng Brandeburgo]]|leader_party=SPD|leader_title=[[Ministro-Pangulo]]|leader_name=[[Dietmar Woidke]]|leader_title1=Governing parties|leader_name1={{Polparty|Germany|SPD}} / {{Polparty|Germany|CDU}} / {{Polparty|Germany|Green}}|leader_title2=[[Bundesrat of Germany|Bundesrat votes]]|leader_name2=4 (of 69)|leader_title3=[[Bundestag|Bundestag seats]]|leader_name3=[[Results of the 2021 German federal election#Brandenburg|25 (of 736)]]|total_type=Total|area_footnotes=|area_total_km2=29478.63|elevation_m=|population_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-01-00_2019q03_BB.pdf|title=Bevölkerungsentwicklung und Bevölkerungsstand im Land Brandenburg 3. Quartal 2019|work=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]]|date=2019 |access-date=23 May 2020 |language=de}}&lt;/ref&gt;|population_total=2520198|population_as_of=2019-09-30|population_density_km2=auto|population_urban=|population_metro=|population_demonym=|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+1|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=|postal_code=|area_code_type=|area_code=|registration_plate=formerly: BP&lt;small&gt; (1945–1947)&lt;/small&gt;, SB (1948–1953)&lt;ref&gt;BP = Brandenburg Province, SB = Soviet Zone, Brandenburg. With the abolition of states in East Germany in 1952 vehicle registration followed the new Bezirk subdivisions. Since 1991 distinct prefixes are specified for each district.&lt;/ref&gt;|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€74 billion (2019)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.statistik-bw.de/VGRdL/tbls/tab.jsp|title=Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2019|website=statistik-bw.de|access-date=26 June 2019|archive-date=25 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200625204722/https://www.statistik-bw.de/VGRdL/tbls/tab.jsp|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;|blank1_name_sec1=GRP per capita|blank1_info_sec1=€30,000 (2019)|iso_code=DE-BB|blank_name_sec2=[[First level NUTS of the European Union#Germany|NUTS Region]]|blank_info_sec2=DE4|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.923&lt;ref name=&quot;GlobalDataLab&quot;&gt;{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|14th of 16]]|website=[http://www.brandenburg.de/ brandenburg.de]|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
Ang '''Brandeburgo''' ({{IPA-de|ˈbʁandn̩bʊʁk|lang|De-Brandenburg.ogg}}; {{lang-nds|Brannenborg}}; {{lang-dsb|Bramborska}}) ay isang [[Länder ng Alemanya|estado]] sa hilagang-silangan ng [[Alemanya]] na nasa hangganan ng mga estado ng [[Mecklemburgo-Kanlurang Pomerania]], [[Mababang Sahonya]], [[Sahonya-Anhalt]], at [[Sahonya]], gayundin ang bansang [[Polonya]]. May lawak na {{Convert|29478|km2}} at populasyon na 2.5 milyong residente, ito ang [[Länder ng Alemanya|ikalimang pinakamalaking estado ng Germany ayon sa lugar]] at ang [[Länder ng Alemanya|ikasampu sa pinakamataong populasyon]]. Ang [[Potsdam]] ay ang kabesera ng estado at pinakamalaking lungsod, habang ang iba pang mga pangunahing bayan ay kinabibilangan ng [[Cottbus]], [[Brandenburg an der Havel]], at [[Frankfurt (Oder)]].

Napapaligiran ng Brandenburg ang pambansang kabesera at lungsod-estado ng [[Berlin]], at sama-samang nabuo ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo]], ang pangatlo sa pinakamalaking [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|kalakhang rehiyon ng Alemanya]] na may kabuuang populasyon na humigit-kumulang 6.2 milyon.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Berlin-Brandenburg &amp;#124; IKM |url=https://deutsche-metropolregionen.org/metropolregion/berlin-brandenburg/}}&lt;/ref&gt; Nagkaroon ng hindi [[Pag-iisa ng Berlin at Brandenburgo|matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang parehong estado noong 1996]] at ang mga estado ay nagtutulungan sa maraming bagay hanggang ngayon.

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}
[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya]]
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Aleman ng CS1 (de)]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Aleman]]</text>
      <sha1>ckzpm5xqr3lj781g9htoh01o8mwrbka</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962223</id>
      <parentid>1962188</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:22:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6466" xml:space="preserve">
{{Infobox settlement|official_name=Brandeburgo|native_name={{native name|de|Brandenburg}}&lt;br/&gt;{{native name|nds|Brannenborg}}&lt;br/&gt;{{native name|dsb|Bramborska}}|native_name_lang=|settlement_type=[[Mga estado ng Alemanya|Estado]]|image_skyline=|imagesize=270px|image_caption=|image_flag=Flag of Brandenburg.svg|flag_size=120px|image_shield=Brandenburg Wappen.svg|shield_size=75px|anthem=|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|zoom=5|type=shape&lt;!--line--&gt;|stroke-color=|stroke-width=2|frame-lat=51.1|frame-long=10.5|frame-width=250|frame-height=300}}|mapsize=155px|map_caption=|coordinates={{coord|52|21|43|N|13|0|29|E|display=inline,title}}|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=[[Alemanya]]|seat_type=Kabesera|seat=[[Potsdam]]|governing_body=[[Landtag ng Brandeburgo]]|leader_party=SPD|leader_title=[[Ministro-Pangulo]]|leader_name=[[Dietmar Woidke]]|leader_title1=Governing parties|leader_name1={{Polparty|Germany|SPD}} / {{Polparty|Germany|CDU}} / {{Polparty|Germany|Green}}|leader_title2=[[Bundesrat of Germany|Bundesrat votes]]|leader_name2=4 (of 69)|leader_title3=[[Bundestag|Bundestag seats]]|leader_name3=[[Results of the 2021 German federal election#Brandenburg|25 (of 736)]]|total_type=Total|area_footnotes=|area_total_km2=29478.63|elevation_m=|population_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-01-00_2019q03_BB.pdf|title=Bevölkerungsentwicklung und Bevölkerungsstand im Land Brandenburg 3. Quartal 2019|work=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]]|date=2019 |access-date=23 May 2020 |language=de}}&lt;/ref&gt;|population_total=2520198|population_as_of=2019-09-30|population_density_km2=auto|population_urban=|population_metro=|population_demonym=|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+1|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=|postal_code=|area_code_type=|area_code=|registration_plate=formerly: BP&lt;small&gt; (1945–1947)&lt;/small&gt;, SB (1948–1953)&lt;ref&gt;BP = Brandenburg Province, SB = Soviet Zone, Brandenburg. With the abolition of states in East Germany in 1952 vehicle registration followed the new Bezirk subdivisions. Since 1991 distinct prefixes are specified for each district.&lt;/ref&gt;|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€74 billion (2019)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.statistik-bw.de/VGRdL/tbls/tab.jsp|title=Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2019|website=statistik-bw.de|access-date=26 June 2019|archive-date=25 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200625204722/https://www.statistik-bw.de/VGRdL/tbls/tab.jsp|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;|blank1_name_sec1=GRP per capita|blank1_info_sec1=€30,000 (2019)|iso_code=DE-BB|blank_name_sec2=[[First level NUTS of the European Union#Germany|NUTS Region]]|blank_info_sec2=DE4|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.923&lt;ref name=&quot;GlobalDataLab&quot;&gt;{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|14th of 16]]|website=[http://www.brandenburg.de/ brandenburg.de]|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
Ang '''Brandeburgo''' ({{IPA-de|ˈbʁandn̩bʊʁk|lang|De-Brandenburg.ogg}}; {{lang-nds|Brannenborg}}; {{lang-dsb|Bramborska}}) ay isang [[Länder ng Alemanya|estado]] sa hilagang-silangan ng [[Alemanya]] na nasa hangganan ng mga estado ng [[Mecklemburgo-Kanlurang Pomerania]], [[Mababang Sahonya]], [[Sahonya-Anhalt]], at [[Sahonya]], gayundin ang bansang [[Polonya]]. May lawak na {{Convert|29478|km2}} at populasyon na 2.5 milyong residente, ito ang [[Länder ng Alemanya|ikalimang pinakamalaking estado ng Germany ayon sa lugar]] at ang [[Länder ng Alemanya|ikasampu sa pinakamataong populasyon]]. Ang [[Potsdam]] ay ang kabesera ng estado at pinakamalaking lungsod, habang ang iba pang mga pangunahing bayan ay kinabibilangan ng [[Cottbus]], [[Brandenburg an der Havel]], at [[Frankfurt (Oder)]].

Napapaligiran ng Brandenburg ang pambansang kabesera at lungsod-estado ng [[Berlin]], at sama-samang nabuo ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo]], ang pangatlo sa pinakamalaking [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|kalakhang rehiyon ng Alemanya]] na may kabuuang populasyon na humigit-kumulang 6.2 milyon.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Berlin-Brandenburg &amp;#124; IKM |url=https://deutsche-metropolregionen.org/metropolregion/berlin-brandenburg/}}&lt;/ref&gt; Nagkaroon ng hindi [[Pag-iisa ng Berlin at Brandenburgo|matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang parehong estado noong 1996]] at ang mga estado ay nagtutulungan sa maraming bagay hanggang ngayon.

Nagmula ang Brandeburgo sa [[Hilagang Marca]] noong bandang 900 AD, mula sa mga lugar na nasakop mula sa mga [[Mga Wendo|Wendo]]. Nang maglaon, ito ay naging [[Margrabyato ng Brandeburgo]], isang pangunahing pamunuan ng [[Banal na Imperyong Romano]]. Noong ika-15 siglo, napasailalim ito sa pamumuno ng [[Pamilya Hohenzollern]], na kalaunan ay naging naghaharing dinastiya din ng [[Dukado ng Prusya]] at itinatag ang [[Brandeburgo-Prusya]], ang kaibuturan ng kalaunang [[Kaharian ng Prusya]]. Mula 1815 hanggang 1947, ang Brandeburgo ay isang [[Lalawigan ng Brandeburgo|lalawigan]] ng [[Prusya]].

Kasunod ng [[pagbuwag sa Prusya]] pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], ang Brandeburgo ay itinatag bilang isang estado ng [[Sobyetikong Militar na Pangangasiwa sa Alemanya]], at naging [[Mga pampangasiwaang pagkakahati ng Silangang Alemanya|estado]] ng [[Silangang Alemanya|Demokratikong Republika ng Alemanya]] noong 1949. Noong 1952, ang estado ay ibinuwag at nahati sa maraming rehiyonal na distrito. Kasunod ng muling pag-iiisang [[Muling pag-iisang Aleman|Aleman]], muling itinatag ang Brandeburgo noong 1990 at naging isa sa limang [[Mga bagong estado ng Alemanya|bagong estado]] ng Republikang Federal ng Alemanya.

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}
[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya]]
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Aleman ng CS1 (de)]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Aleman]]</text>
      <sha1>jo7q0imv95tv5szlru5xyqvl63m920h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brandenburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>101967</id>
    <redirect title="Brandeburgo" />
    <revision>
      <id>1962190</id>
      <parentid>1917925</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:21:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Alemanya]] to [[Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Brandeburgo]]</text>
      <sha1>fwd3l05u8lta4p1fgg69wreu0se6t81</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2001 Nights</title>
    <ns>0</ns>
    <id>126891</id>
    <revision>
      <id>1962238</id>
      <parentid>1893682</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T08:40:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7827" xml:space="preserve">{{Orphan|date=Disyembre 2013}}
{{Infobox animanga/Header
| name            = 2001 Nights
| image           = 
| caption         = 
| ja_kanji        = 2001夜物語
| ja_romaji       = 2001 Ya Monogatari
| genre           = [[Science fiction]]
}}
{{Infobox animanga/Print
| type            = manga
| title           = 
| author          = [[Yukinobu Hoshino]]
| illustrator     = 
| publisher       = [[Futabasha]]
| publisher_en    = [[Viz Media]]
| publisher_other = [[Carlsen Comics]]&lt;br&gt;
[[Flashbook]]
| demographic     = ''[[Seinen manga|Seinen]]''
| magazine        = [[Monthly Super Action]]
| magazine_en     = 
| magazine_other  = 
| published       = 
| first           = Hunyo 1984
| last            = Hunyo 1996
| volumes         = 3
| volume_list     = 
}}
{{Infobox animanga/OVA
| title           = 2001 Ya Monogatari
| director        = [[Yoshio Takeuchi]]
| studio          = [[TMS Entertainment]]
| episodes        = 1
| released        = Hulyo 1987
}}
{{Infobox animanga/OVA
| title           = TO
| director        = [[Fumihiko Sori]]
| studio          = [[Avex]]
| episodes        = 2
| released        = Nobyembre 2009
}}
{{Infobox animanga/Footer}}

Ang {{nihongo|'''''2001 Nights'''''|2001夜物語|2001 Ya Monogatari}} ay isang seryeng [[manga]].Ito ay kinulokta sa tatlong [[tankōbon|bound volumes]] ng Futabasha, inuilabas sa pagitan ng Augosto 18, 1985&lt;ref name=&quot;JP1&quot;/&gt; at 24 Oktubre 1986.&lt;ref name=&quot;JP3&quot;/&gt;.

Dalawang istorya mula sa ''2001 Nights'', Night 13 (''Symbiotic Planet'') at Night 15 (''Elliptical Orbit'') magkasunod, ay binigyang halaga sa ''TO'', dalawang episodyong [[computer animation]] (CGI) [[original video animation]] (OVA), at inilabas sa [[DVD]] at [[Blu-ray]] ni [[Avex]] noong Disyembre 2009, sa Japan.&lt;ref name=&quot;TO 1&quot;&gt;{{cite web
|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2009-11-13/10-minutes-of-fumihiko-sori-to-sci-fi-cg-anime-posted
|title=10 Minutes of Fumihiko Sori's To Sci-Fi CG Anime Posted
|publisher=Anime News Network
|author=Anime News Network
|date=2009-11-13
|accessdate=2010-07-12
}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
Ang ''TO'' ay nakatalang ipapalabasa sa [[TBS]] (U.S. cable TV channel) at [[BS-TBS]] (Japanese satellite TV broadcaster) sa Nobyembre at Disyembre 2009, na kasama sa DVD at Blu-ray na paglalabas.&lt;ref name=&quot;TO 2&quot;&gt;{{cite web
|url=http://en.gigazine.net/?/news/comments/20091113_to_tbs/
|title=3D Sci-Fi Action Anime “TO” to be aired on TBS before the DVD and Blu-ray Release
|publisher=GigaZine
|author=darkhorse_logg
|date=2009-11-16
|accessdate=2010-07-12
}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
Isang 10 minutong [[Trailer (pelikula)|trailer]] ay nailabas sa [[Youtube]] ng [[Avex]] noong Nobyembre 2009.&lt;ref name=&quot;TO 1&quot; /&gt;

{{Graphic novel list/header
| Language        = Japanese
}}
{{Graphic novel list
| VolumeNumber    = 1
| RelDate         = 18 Agosto 1985&lt;ref name=&quot;JP1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.futabasha.co.jp/booksdb/book/bookview/4-575-93074-1.html|title=2001夜物語 1(ニセンイチヤモノガタリ) {{!}} ISBN 4-575-93074-1|publisher=[[Futabasha]]|language=Japanese|accessdate=5 Disyembre 2008}}&lt;/ref&gt;
| ISBN            = 4-575-93074-1
| LicensedRelDate = 22 Marso 1996&lt;ref name=&quot;EN1&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.amazon.com/dp/1569310564|title=2001 Nights, Volume 1: The Death Trilogy Overture (2001 Nights): Yukinobu Hoshino: Books|publisher=[[Amazon.com]]|accessdate=5 Disyembre 2008}}&lt;/ref&gt;
| LicensedISBN    = 1-56931-056-4
| ChapterList     = 
* 01. {{nihongo|Earthglow||}}
* 02. {{nihongo|Sea of Fertility||}}
* 03. {{nihongo|Maelstrom III||}}
* 04. {{nihongo|Posterity||}}
* 05. {{nihongo|Rendezvous||}}
* 06. {{nihongo|Discovery||}}
* 07. {{nihongo|Lucifer Rising||}}
| VolumeExtras    = 
| Summary         = 
}}
{{Graphic novel list
| VolumeNumber    = 2
| RelDate         = 28 Disyembre 1985&lt;ref name=&quot;JP2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.futabasha.co.jp/booksdb/book/bookview/4-575-93075-X.html|title=2001夜物語 2(ニセンイチヤモノガタリ) {{!}} ISBN 4-575-93075-X|publisher=[[Futabasha]]|language=Japanese|accessdate=5 Disyembre 2008|archive-date=5 Hunyo 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110605125652/http://www.futabasha.co.jp/booksdb/book/bookview/4-575-93075-X.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
| ISBN            = 4-575-93075-X
| LicensedRelDate = 22 Hunyo 1996&lt;ref name=&quot;EN2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.amazon.com/dp/1569311021|title=2001 Nights, Volume 2: Journey Beyond Tomorrow (2001 Nights): Yukinobu Hoshino: Books|publisher=[[Amazon.com]]|accessdate=5 Disyembre 2008}}&lt;/ref&gt;
| LicensedISBN    = 1-56931-102-1
| ChapterList     = 
| VolumeExtras    = 
| Summary         = 
}}
{{Graphic novel list
| VolumeNumber    = 3
| RelDate         = 24 Oktubre 1986&lt;ref name=&quot;JP3&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.futabasha.co.jp/booksdb/book/bookview/4-575-93076-8.html|title=2001夜物語 3(ニセンイチヤモノガタリ) {{!}} ISBN 4-575-93076-8|publisher=[[Futabasha]]|language=Japanese|accessdate=5 Disyembre 2008}}&lt;/ref&gt;
| ISBN            = 4-575-93076-8
| LicensedRelDate = 22 Pebrero 1996&lt;ref name=&quot;EN3&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.amazon.com/dp/1569311250|title=Children of Earth (2001 Nights, Vol. 3): Yukinobu Hoshino: Books|publisher=[[Amazon.com]]|accessdate=5 Disyembre 2008}}&lt;/ref&gt;
| LicensedISBN    = 1-56931-125-0
| ChapterList     = 
| VolumeExtras    = 
| Summary         = 
}}
{{Graphic novel list/footer}}&lt;!--

Night 1, &quot;Earthglow&quot; - A [[space shuttle]] carries a special cargo.

Night 2, &quot;Sea of Fertility&quot; - An executive is summoned to the [[Moon]] by the death of her younger brother and shares his startling lunar discovery.

Night 3, &quot;Maelstrom III&quot; - A [[solar sail]] spacecraft runs into trouble in the asteroid belt.

Night 4, &quot;Posterity&quot; - An [[embryo space colonization]] [[starship]] is launched toward a distant planet with the help of a [[comet]].

Night 5, &quot;Rendezvous&quot; - The first [[suspended animation]] tests produce a strangely spiritual  result.

Night 6, &quot;Discovery&quot; - An interstellar probe guided by an [[A.I.]] is readied for flight.

Night 7, &quot;Lucifer Rising, Part 1 &amp; 2&quot; - An expedition is sent to the remote 10th [[planet]] in the [[solar system]].

Night 8, &quot;The Lights of Heaven&quot; - The test trials of the first [[faster than light]] starship.

Night 9, &quot;Journey Beyond Tomorrow&quot; - The probe from Night 6 makes an unexpected rendezvous, and people from Earth begin a [[terraforming]] project.

Night 10, &quot;Medusa's Throne&quot; - A [[starship]] explores a strange planet with three separate expeditions.

Night 11, &quot;A Stranger's Footsteps&quot; - A planetary intelligence observes human explorers.

Night 12, &quot;Symbiotic Planet&quot; - Humans must learn to live with an alien ecology.

Night 13, &quot;Final Evolution&quot; - A [[starship]] encounters a bizarre black hole creature.

Night 14, &quot;Elliptical Orbit&quot; - A long-range [[starship]] is attacked by terrorists, forcing the crew to defend itself. (Note: the cargo should be [[Helium 3]], not [[hydrogen]])

Night 15, &quot;An Hour's Song in a Birdless Sky&quot; - The strange behavior of alien birds gives a clue to a colony's ultimate fate.

Night 16, &quot;Colony&quot; - A man returns to a colony on an alien world to face his demons.

Night 17, &quot;So Brief, So Lasting a Love&quot; - A couple is separated by a black hole.

Night 18, &quot;Odyssey in Green, Part 1 &amp; 2&quot; - A crew finds itself stranded on a doomed planet with a complex [[ecology]].

Final Night, &quot;Children of Earth&quot; - In which the ultimate fate of spacegoing humanity is revealed.--&gt;

==Mga sanggunian==
&lt;references/&gt;

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.tms-e.com/library/old/ova/data/m_2001.html Official ''2001 Ya Monogatari'' OVA website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927105418/http://www.tms-e.com/library/old/ova/data/m_2001.html |date=2011-09-27 }} {{in lang|ja}}
* {{ann|manga|1644}}

[[Kategorya:Anime ng 1987]]
[[Kategorya:Manga ng 1984]]
[[Kategorya:Seinen manga]]
[[Kategorya:Serye ng manga]]</text>
      <sha1>6yznsya91s78x7duy239v38f5lnbngi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Guy Sebastian</title>
    <ns>0</ns>
    <id>129939</id>
    <revision>
      <id>1962176</id>
      <parentid>1962014</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T04:53:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>180.194.37.5</ip>
      </contributor>
      <comment>Updated infobox</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3227" xml:space="preserve">{{Infobox person
| image              = Guy Sebastian ESC2015 Eurovision Village Vienna 08crop.jpg
| name               = Guy Sebastian
| honorific-suffix   = 
| image_size         = 
| caption            = 
| birth_date         = {{birth date and age|df=yes|1981|10|26}}
| birth_place        = [[Klang (city)|Klang]], Malaysia
| nationality        = Australian
| spouse             = {{marriage|Jules Egan|17 May 2008}}
| children           = 2
| occupation         = Mang-aawit, manunulat ng kanta
| module             = {{Infobox musical artist|embed=yes
| genre = {{hlist|[[Pop music|Pop]]|[[Soul music|soul]]|[[Contemporary R&amp;B|R&amp;B]]|[[Gospel music|gospel]]}}
| instrument = Vocals, gitara
| years_active = 2003–kasalukuyan
| label = [[Sony Music Australia|Sony]], [[The Cherry Party]],&lt;ref name=&quot;RCA&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.fmqb.com/Article.asp?id=16691 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140403141710/http://www.fmqb.com/Article.asp?id=16691 |title=FMQB: Radio Industry News, Music Industry Updates, Nielsen Ratings, Music News and more |archive-date=3 April 2014 |access-date=3 April 2014}}&lt;/ref&gt; [[Rush Associated Labels|RAL]], [[RCA Records|RCA]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.rcarecords.com/artists/guy-sebastian |title=RCA Artists: Guy Sebastian |publisher=[[RCA Records]] |access-date=3 April 2014}}&lt;/ref&gt;
| associated_acts = {{hlist|[[Planetshakers]]|[[Influencers Church#Music|The Paradise Band]]|[[Chris Sebastian]]|[[Steve Cropper]]|[[Booker T. &amp; the M.G.'s|The MGs]]|[[Lupe Fiasco]]|[[David Ryan Harris]]|[[Yuna (singer)|Yuna]]|}}
| website = {{URL|guysebastian.com}}
}}
}}

Si '''Guy Sebastian''' ay isang mang-aawit at kompositor ng pop, [[R&amp;B]], at [[Soul]] na mula sa [[Australia]].  Siya ang unang nanalo sa ''[[Australian Idol]]'' noong 2003. Ngayon ay hurado na siya sa Awstralyanong bersyon ng [[The X-Factor (Awstralya)|The X-Factor]]&lt;ref name=&quot;The X Factor coming to Seven&quot;&gt;[http://au.tv.yahoo.com/news/article/-/article/7217869/the-x-factor-coming-to-seven/ The X Factor coming to Seven]. Yahoo! 7TV. Retrieved May 21, 2010&lt;/ref&gt;.

== Karera sa musika ==
[[Talaksan:Guy Sebastian at Australian Gospel Music Fesitval 11 April 2004 (1).jpg|200px|thumb|right|Si Guy Sebastian noong 2004]]
Si Sebastian ay lumahok sa Patimplak ng Awit sa Eurovision noong 2015.  Binanggit ni Sebastian ang ilang mga musikero na naging impluwensiya niya.  Kabilang sa mga musikerong nabanggit niya ay sina [[Sam Cooke]], [[Otis Redding]], [[Donny Hathaway]], [[Stevie Wonder]], [[Chicago (band)|Chicago]], at [[Boyz II Men]].&lt;ref&gt;{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130925141951/http://thecelebritycafe.com/interview/guy-sebastian-australian-idol-x-factor-08-23-2010 |date=25 Septiyembre 2013 }}. The Celebrity Cafe. 23 Agosto 2010. Inarkibo mula sa [http://thecelebritycafe.com/interview/guy-sebastian-australian-idol-x-factor-08-23-2010 orihinal] on 21 Enero 2012.&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}
{{commons|Guy Sebastian}}
{{start box}}
{{succession box|title=''[[Australian Idol]]'' &lt;br&gt; Winner|before=''None''|after=''[[Casey Donovan (singer)|Casey Donovan]]''|years=Season 1 (2003)}}
{{end box}}

{{DEFAULTSORT:Sebastian, Guy}}
[[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Australia]]


{{stub}}</text>
      <sha1>gsb9qiijgk39xjbszzng0fndqzkhzqa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>You're Under Arrest</title>
    <ns>0</ns>
    <id>132599</id>
    <revision>
      <id>1962224</id>
      <parentid>1961988</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:22:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>58.69.182.193</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5567" xml:space="preserve">{{italic title}}
{{Série manga}}
Ang {{nihongo|'''''You're Under Arrest'''''|逮捕しちゃうぞ|Taiho Shichauzo|lead=yes}} ay isang [[manga na seinen]] mula sa bansang [[Hapon]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://comics.ign.com/articles/649/649091p1.html|title=Zatch Bell Vol. 1 &amp; 2 Review|date=Setyembre 8, 2005|publisher=IGN|accessdate=Hulyo 21, 2009}}&lt;/ref&gt; na sinulat at ginuhit ni Kōsuke Fujishima at inilalathala nang baha-bahagi sa magasin na ''Afternoon'' ng [[Kodansha]] mula 1986 hanggang 1992. Nakasentro ang istorya sa isang kathang-isip na himpilan ng pulis sa [[Sumida, Tokyo]] na ang mga opisyales nito ay nagsasagupa ng mga kriminal sa araw-araw habang pinapanatiling ligtas ang mga tao. Mayroon ito magkahalong drama at aksyon na may ilang komedya at patawa.

Nagkaroon din ito ng mga adaptasyon sa [[anime]] at drama sa telebisyon.

== Unang Tuhan ==
'''Natsumi Tsujimoto'''

(''Tsujimoto Natsumi'')

ay isang opisyal na nakatalaga sa kathang-isip na Bokuto Station sa Tokyo' Sumida Ward. Siya ay napaka-outgoing pati na rin napaka-laid back. Siya ay madalas na nagpapakita ng superhuman na lakas na pangalawa lamang sa Shōji Tōkairin at isang mahilig sa motorsiklo, na may kakayahang maniobra ng mataas na peligro sa parehong mga bisikleta at moped. Si Natsumi ay may labis na gana sa pagkain at alak at kilala na nagpapakita sa trabaho na may hangover. Talamak din siyang late sleeper. Sa kabila ng maraming masamang ugali, siya ay isang napakahusay na pulis at sineseryoso ang kanyang trabaho kapag kinakailangan. Nag-iingat siya ng mini-moped, isang Honda Moto Compo (JR-2) sa Honda Today squad car ni Miyuki at ginagamit ito kapag kailangan ng flanking strategy. Ito ay kitang-kitang may label na &quot;NATSUMI&quot; (sa Nihon-shiki transliteration system) bago ang kanyang unang araw sa Bokuto sa simula ng unang anime, kalaunan ay muling binigyan ng kulay at muling binansagang &quot;POLICE&quot; sa mga susunod na pagpapakita at sa Bandai Model kit ng Honda Today. Kapag off-duty, nagpapatakbo siya ng Yamaha RZV na motorsiklo hanggang sa ito ay masira nang hindi na maaayos sa huling bahagi ng unang season. Siya ay nalinlang sa paglaon sa pagbili ng isang Subaru R-2, na nasa isang halos hindi gumaganang estado. Ang kotseng ito ay lubusang ni-renovate at binago ni Miyuki bilang isang patrol car. Ginagamit niya ang makina ng nawasak na motorbike, binago ang kotse para maging malapit ang operasyon nito sa motorbike. Sa bersyon ng manga, ang kotse na ito ay nagpapatakbo ng may dobleng makina.

Pamilyar din si Natsumi sa judo at kendo, na kayang talunin ang kanyang mga kalaban sa mga sesyon ng pagsasanay. Ang kanyang lakas at ang kanyang pagiging pamilyar sa hand-to-hand combat ay umaakma sa napakahusay na pag-iisip ni Miyuki sa paggawa ng mga device o pagbabago ng mga kilalang sasakyan, na nagpatanyag sa kanya at ni Miyuki sa buong Bokuto Station. Siya rin ang nag-iisang tao sa seryeng ito na patuloy na nakatalo sa mga fastball ng Strikeman at tinawag na &quot;Home run&quot; na Babae ng Stikeman dahil dito mismo.


Ipinanganak si Natsumi noong Agosto 13, 1975. Walang gaanong impormasyon ang nahayag sa kuwento, kahit na siya ay nanirahan sa Asakusa bago nag-enrol sa Metropolitan Police Department Academy at kung saan naging mga kaklase niya si Miyuki Kobayakawa bago ipinadala sa ibang lugar sa Greater Tokyo Area.


Sa huli ay nagkita ang dalawa nang hindi sinasadya nang ma-late si Natsumi sa trabaho noong unang araw niya sa duty sa Bokuto Station. Siya ay nakipagsosyo kay Miyuki sa loob ng ilang taon. Ngunit sa maikling panahon, si Natsumi ay na-scout ng Tokyo Metropolitan Police Department Headquarters upang maging bahagi ng isang prototype na babaeng motorbike unit bago tinanggihan ang isang imbitasyon na magsanay pa sa kanila. Kilala siya na infatuated kay Detective Tokuno at sa Kachou ng Traffic Division bago nakilala si Shoji Tokairin, na naging karibal niya at love interest. Sina Natsumi at Miyuki, sa bandang huli sa serye, ay binasag ang likod ng isang sindikato ng pagpupuslit ng kotse na pinatatakbo sa pamamagitan ng pagnanakaw ng mga mamahaling sasakyan, na humahantong sa pagbuwag ng grupo. Dahil sa kanyang mga aksyon, inilipat siya ni Assistant Kaoruko Kinoshita sa Tokyo Metropolitan Police Department kasama si Miyuki bilang bahagi ng kanyang espesyal na programa sa pagsasanay sa pagpapahusay ng mga kasanayan ng opisyal na may kaugnayan sa trabaho ng pulisya.

Sa pagtatapos ng serye, si Natsumi ay na-recruit upang maglingkod sa Special Assault Team at isang operatiba na nakatalaga sa sangay ng Tokyo Metropolitan Police Department. Ang pakikipagsosyo niya kay Miyuki at ang kasunod na paglipat sa Special Assault Team ay halos natapos sa masamang termino, halos sirain ang kanilang pagkakaibigan hanggang sa magkasundo sa katotohanan. Siya ay pinalitan sa Bokuto Station ni Saori Saga, isang dating estudyante na iniligtas nila ni Miyuki sa panahon ng kanyang pulis ilang araw bago ipinadala si Saori sa nasabing istasyon.

Pansamantala siyang muli sa Bokuto bago inilipat upang sanayin sa ilalim ng Ranger Platoon ng JGSDF bago muling italaga sa Bokuto Station, na muling nagsilbing partner ni Miyuki pagkatapos umalis si Saori sa Bokuto upang ilipat sa ibang istasyon.

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.animenewsnetwork.com/encyclopedia/manga.php Anime News Network Encyclopedia] {{in lang|en}}&amp;nbsp;— website ng [[Anime News Network]].

{{Anime at Manga}}

[[Kategorya:Serye ng manga]]
[[Kategorya:Mga dramang pantelebisyon mula sa Hapon]]
[[Kategorya:Mga serye ng anime]]</text>
      <sha1>ntdielbg7048ckduxa3co0d2z9qf8kr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Altidona</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138315</id>
    <revision>
      <id>1962159</id>
      <parentid>1921617</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:28:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1006076711|Altidona]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2303" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Altidona|official_name=Comune di Altidona|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|7|N|13|48|E|type:city(2,629)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Fermo|Fermo]] (FM)|frazioni=Marina di Altidona|mayor_party=|mayor=Giuliana Porrà|area_footnotes=|area_total_km2=12.97|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_demonym=Altidonesi|elevation_footnotes=|elevation_m=224|saint=San [[Ciriaco]]|day=Agosto 8|postal_code=63010|area_code=0734|website={{Official website|http://www.altidona.net/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Altidona''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Fermo]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng Italya, na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-silangan ng [[Ancona]] at mga {{Convert|35|km|mi}} hilagang-silangan ng [[Ascoli Piceno]]. Noong Disyembre 31, 2018, mayroon itong populasyon na 3,501&lt;ref&gt;{{Cite web |last=2019 Gwind srl |title=Altidona |url=https://www.tuttitalia.it/marche/18-altidona/ |access-date=10 October 2019 |website=TuttiItalia |publisher=2019 Gwind srl}}&lt;/ref&gt; at may sukat na {{Convert|12.97|km2|mi2}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=2019 Gwind srl |title=Altidona |url=https://www.tuttitalia.it/marche/18-altidona/ |access-date=10 October 2019 |website=TuttiItalia |publisher=2019 Gwind srl}}&lt;/ref&gt;

== Mga pangunahing tanawin ==

* Ang mga pader
* Medyebal na bantayan ng ''Belvedere''
* Mga Simbahan ng ''Santa Maria'' at ''San Ciriaco''
* ''Villa Montana'' at Romanong sisterna, lokasyon ng nawala na ngayong medyebal na kastilyo
* Simbahang parokya, na may pinta ni [[Vincenzo Pagani]]

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.altidona.net/ Opisyal na website]
{{Lalawigan ng Fermo}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>qvyk7n2vyjjdqzx1z8ugnaz0lwfoy3j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962160</id>
      <parentid>1962159</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:30:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3122" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Altidona|official_name=Comune di Altidona|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|7|N|13|48|E|type:city(2,629)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Fermo|Fermo]] (FM)|frazioni=Marina di Altidona|mayor_party=|mayor=Giuliana Porrà|area_footnotes=|area_total_km2=12.97|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_demonym=Altidonesi|elevation_footnotes=|elevation_m=224|saint=San [[Ciriaco]]|day=Agosto 8|postal_code=63010|area_code=0734|website={{Official website|http://www.altidona.net/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Altidona''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Fermo]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng Italya, na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-silangan ng [[Ancona]] at mga {{Convert|35|km|mi}} hilagang-silangan ng [[Ascoli Piceno]]. Noong Disyembre 31, 2018, mayroon itong populasyon na 3,501&lt;ref&gt;{{Cite web |last=2019 Gwind srl |title=Altidona |url=https://www.tuttitalia.it/marche/18-altidona/ |access-date=10 October 2019 |website=TuttiItalia |publisher=2019 Gwind srl}}&lt;/ref&gt; at may sukat na {{Convert|12.97|km2|mi2}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=2019 Gwind srl |title=Altidona |url=https://www.tuttitalia.it/marche/18-altidona/ |access-date=10 October 2019 |website=TuttiItalia |publisher=2019 Gwind srl}}&lt;/ref&gt;

== Kasaysayan ==
Sinusubaybayan ng mga arkeolohikong paghahanap ang pinagmulan ng Altidona hanggang 150,000 taon na ang nakalilipas. Ito ay pinaninirahan noon ng mga Pelasgo, isang sinaunang mga Griyego, at pagkatapos ay ng mga Piceno. Noong 485 BK dumating ang mga Romano.

Ang Altidona ay sa Fermo, sa Abadia ng Farfa sa Sabina, at muli sa Fermo. Sa una ay itinayo ang kastilyo ng S. Biagio sa Barbolano na lumubog sa dagat noong unang bahagi ng Gitnang Kapanahunan o marahil ay giniba ng Altidonesi. Pagkatapos ng ikalabindalawang siglo, ang mga naninirahan sa lungsod ng Altidona ay nagbigay buhay sa isang bagong kastilyo sa paligid ng parokya ng Santa Maria at San Ciriaco, na itinayo sa burol ng kasalukuyang lungsod. Noong 1507 ito ay nasa ilalim ng impluwensiya ni Fermo bilang pangalawang klase na kastilyo.

== Mga pangunahing tanawin ==

* Ang mga pader
* Medyebal na bantayan ng ''Belvedere''
* Mga Simbahan ng ''Santa Maria'' at ''San Ciriaco''
* ''Villa Montana'' at Romanong sisterna, lokasyon ng nawala na ngayong medyebal na kastilyo
* Simbahang parokya, na may pinta ni [[Vincenzo Pagani]]

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.altidona.net/ Opisyal na website]
{{Lalawigan ng Fermo}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>smqy559u2q0kgo3qhyr1vxg49wofj9a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fiordimonte</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138376</id>
    <redirect title="Valfornace" />
    <revision>
      <id>1962155</id>
      <parentid>1856257</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:22:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Lalawigan ng Macerata]] to [[Valfornace]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Valfornace]]</text>
      <sha1>a7rsioeiccuigva284cm2z70kg1pkvf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pievebovigliana</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138394</id>
    <redirect title="Valfornace" />
    <revision>
      <id>1962156</id>
      <parentid>1856277</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:22:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Lalawigan ng Macerata]] to [[Valfornace]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Valfornace]]</text>
      <sha1>a7rsioeiccuigva284cm2z70kg1pkvf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ripe San Ginesio</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138402</id>
    <revision>
      <id>1962095</id>
      <parentid>1856284</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:21:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/943346331|Ripe San Ginesio]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1743" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Ripe San Ginesio|official_name=Comune di Ripe San Ginesio|native_name=|image_skyline=Ripe_San_Ginesio-Torre2.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Ripe San Ginesio-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|9|N|13|22|E|type:city(817)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Paolo Teodori|area_footnotes=|area_total_km2=10.1|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_demonym=Ripani|elevation_footnotes=|elevation_m=430|saint=San [[Miguel Arkanghel]]|day=Mayo 8|postal_code=62020|area_code=0733|website={{official website|http://www.ripesanginesio.sinp.net/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Ripe San Ginesio''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|50|km|mi}} timog ng [[Ancona]] at mga {{Convert|20|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]].

Ang Ripe San Ginesio ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Colmurano]], [[Loro Piceno]], [[San Ginesio]], at [[Sant'Angelo in Pontano|Sant'Angelo sa Pontano]].

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.ripesanginesio.sinp.net/ Opisyal na website]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>84ohe4rm5i2skwid22urb10ryfncpp6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962111</id>
      <parentid>1962095</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:41:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/943346331|Ripe San Ginesio]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1720" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Ripe San Ginesio|official_name=Comune di Ripe San Ginesio|native_name=|image_skyline=Ripe_San_Ginesio-Torre2.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Ripe San Ginesio-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|9|N|13|22|E|type:city(817)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Paolo Teodori|area_footnotes=|area_total_km2=10.1|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_demonym=Ripani|elevation_footnotes=|elevation_m=430|saint=San [[Miguel Arkanghel]]|day=Mayo 8|postal_code=62020|area_code=0733|website={{official website|http://www.ripesanginesio.sinp.net/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Ripe San Ginesio''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|50|km|mi}} timog ng [[Ancona]] at mga {{Convert|20|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]].

Ang Ripe San Ginesio ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Colmurano]], [[Loro Piceno]], [[San Ginesio]], at [[Sant'Angelo in Pontano]].

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.ripesanginesio.sinp.net/ Opisyal na website]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>93rexagapvh40tn186ourj3nzco77ac</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962114</id>
      <parentid>1962111</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:44:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2899" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Ripe San Ginesio|official_name=Comune di Ripe San Ginesio|native_name=|image_skyline=Ripe_San_Ginesio-Torre2.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Ripe San Ginesio-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|9|N|13|22|E|type:city(817)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Paolo Teodori|area_footnotes=|area_total_km2=10.1|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_demonym=Ripani|elevation_footnotes=|elevation_m=430|saint=San [[Miguel Arkanghel]]|day=Mayo 8|postal_code=62020|area_code=0733|website={{official website|http://www.ripesanginesio.sinp.net/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Ripe San Ginesio''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|50|km|mi}} timog ng [[Ancona]] at mga {{Convert|20|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]].

Ang Ripe San Ginesio ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Colmurano]], [[Loro Piceno]], [[San Ginesio]], at [[Sant'Angelo in Pontano]].

== Pinagmulan ng pangalan ==
Ang Ripe San Ginesio ay kinuha ang pangalan nito mula sa pinagsamang &quot;Ripe&quot; (matarik at gumuguhong libis) kasama ang pangalan ng bayan kung saan ito nasakop (San Ginesio).&lt;ref&gt;{{cita web |url=http://www.provincia.mc.it/curiosita-cms/le-origini-di-ripe-san-ginesio/ |titolo=Origini di Ripe San Ginesio |accesso=25 agosto 2019 |dataarchivio=5 maggio 2019 |urlarchivio=https://web.archive.org/web/20190505085022/http://www.provincia.mc.it/curiosita-cms/le-origini-di-ripe-san-ginesio/ |urlmorto=sì}}&lt;/ref&gt;

== Kultura ==

=== Mga kasabihan at salawikain ===
&quot;Baybayin tulad ng Ripe sa San Ginesio&quot;

&quot;Kung isusuot ni San Vicino ang kaniyang sombrero, ibenta ang kambing at bilhin ang balabal, kung isusuot ni San Vicino ang kaniyang sombrero, ibenta ang balabal at bilhin ang kambing&quot;.

== Sport ==
Sa bayan ay walang 11-a-side na football field at kaya ang lokal na koponan ng football (AVIS Ripe San Ginesio) na naglalaro sa [[ikatlong kategorya]] ng Marches ay naglalaro ng kanilang mga home games sa synthetic pitch ng Loro Piceno. Sa nayon, gayunpaman, mayroong gym na ginagamit ng 5-a-side football team na Castrum Lauri mula sa [[Loro Piceno]].

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.ripesanginesio.sinp.net/ Opisyal na website]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>svos6t1yl9ydnnmbhzqnp8uidhjxucd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>San Ginesio</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138403</id>
    <revision>
      <id>1962096</id>
      <parentid>1856285</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:21:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1046324474|San Ginesio]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2659" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=San Ginesio|official_name=Comune di San Ginesio|native_name=|image_skyline=San Ginesio.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Tanaw ng San Ginesio|image_shield=San Ginesio-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|6|N|13|19|E|type:city(3,872)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Giuliano Ciabocco|area_footnotes=|area_total_km2=78.02|population_footnotes=|population_demonym=Ginesini|elevation_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.tuttitalia.it/marche/94-san-ginesio/|website=Tuttitalia|title=San Ginesio|language=Italian}}&lt;/ref&gt;|elevation_m=690|saint=San [[Genasio ng Roma]]|day=Agosto 25|postal_code=62026|area_code=0733|website={{official website|http://www.sanginesio.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''San Ginesio''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|25|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]] . Noong Disyembre 31, 2004, mayroon itong populasyon na 3,872 at may lawak na {{Convert|77.7|km2}}.&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;

Ang San Ginesio ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Camporotondo di Fiastrone]], [[Cessapalombo]], [[Colmurano]], [[Fiastra]], [[Gualdo, Marche|Gualdo]], [[Ripe San Ginesio]], [[Sant'Angelo in Pontano|Sant'Angelo sa Pontano]], [[Sarnano]], at [[Tolentino]].

== Heograpiya ==
Upang maiwasan ang mga problema sa pamamahagi ng tubig, ang bansa ay nilagyan ng isang malaking reservoir, na kung sakaling may mga kakulangan ay nagbabayad para sa pangangailangan.

Ang nayon ay nahahati sa apat na distrito (Porta Ascarana, Offuna, Picena, at Alvaneto) na nakikipagkumpitensiya taun-taon sa tradisyonal na patimpalak ng palio.

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* Media related to San Ginesio at Wikimedia Commons
* {{Official website|http://www.comune.sanginesio.mc.it/}}
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Italyano ng CS1 (it)]]
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>iwcgt4lhvrmgvg456oqznmrbo2uym9u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962115</id>
      <parentid>1962096</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:47:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3285" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=San Ginesio|official_name=Comune di San Ginesio|native_name=|image_skyline=San Ginesio.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Tanaw ng San Ginesio|image_shield=San Ginesio-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|6|N|13|19|E|type:city(3,872)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Giuliano Ciabocco|area_footnotes=|area_total_km2=78.02|population_footnotes=|population_demonym=Ginesini|elevation_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.tuttitalia.it/marche/94-san-ginesio/|website=Tuttitalia|title=San Ginesio|language=Italian}}&lt;/ref&gt;|elevation_m=690|saint=San [[Genasio ng Roma]]|day=Agosto 25|postal_code=62026|area_code=0733|website={{official website|http://www.sanginesio.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''San Ginesio''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|25|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]] . Noong Disyembre 31, 2004, mayroon itong populasyon na 3,872 at may lawak na {{Convert|77.7|km2}}.&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;

Ang San Ginesio ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Camporotondo di Fiastrone]], [[Cessapalombo]], [[Colmurano]], [[Fiastra]], [[Gualdo, Marche|Gualdo]], [[Ripe San Ginesio]], [[Sant'Angelo in Pontano|Sant'Angelo sa Pontano]], [[Sarnano]], at [[Tolentino]].

== Heograpiya ==
Upang maiwasan ang mga problema sa pamamahagi ng tubig, ang bansa ay nilagyan ng isang malaking reservoir, na kung sakaling may mga kakulangan ay nagbabayad para sa pangangailangan.

Ang nayon ay nahahati sa apat na distrito (Porta Ascarana, Offuna, Picena, at Alvaneto) na nakikipagkumpitensiya taun-taon sa tradisyonal na patimpalak ng palio.

=== Mga ''frazione'' ===
Ang mga [[frazione]] ng munisipyo ay 23 at ang mga ito ay ang mga sumusunod: Botondolo, [[Campanelle (San Ginesio)|Campanelle]], Cardarello, Casa Gatti, Cerqueto, Colle, Collina, Ficcardo, Fontepeschiera, Macchie, Maregnano, Morichella, Morico, [[Passo San Ginesio]], [[Pian di Pieca]] (Pieca e Santa Maria di Pieca) Rocca Colonnalta, [[San Liberato (San Ginesio)|San Liberato]], Santa Croce, Santa Maria in Alto Cielo, Torre di Morro, Vallato e Vallimestre.&lt;ref name=&quot;tuttitaliaSG&quot;&gt;{{cita web |url=https://www.tuttitalia.it/marche/94-san-ginesio/ |accesso=13 agosto 2019 |titolo=San Giensio}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* Media related to San Ginesio at Wikimedia Commons
* {{Official website|http://www.comune.sanginesio.mc.it/}}
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Italyano ng CS1 (it)]]
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>izl734wabnizi3zxxr4inhk8q4npito</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962116</id>
      <parentid>1962115</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:50:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Mga frazione */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3310" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=San Ginesio|official_name=Comune di San Ginesio|native_name=|image_skyline=San Ginesio.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Tanaw ng San Ginesio|image_shield=San Ginesio-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|6|N|13|19|E|type:city(3,872)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Giuliano Ciabocco|area_footnotes=|area_total_km2=78.02|population_footnotes=|population_demonym=Ginesini|elevation_footnotes=&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.tuttitalia.it/marche/94-san-ginesio/|website=Tuttitalia|title=San Ginesio|language=Italian}}&lt;/ref&gt;|elevation_m=690|saint=San [[Genasio ng Roma]]|day=Agosto 25|postal_code=62026|area_code=0733|website={{official website|http://www.sanginesio.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''San Ginesio''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|25|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]] . Noong Disyembre 31, 2004, mayroon itong populasyon na 3,872 at may lawak na {{Convert|77.7|km2}}.&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;

Ang San Ginesio ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Camporotondo di Fiastrone]], [[Cessapalombo]], [[Colmurano]], [[Fiastra]], [[Gualdo, Marche|Gualdo]], [[Ripe San Ginesio]], [[Sant'Angelo in Pontano|Sant'Angelo sa Pontano]], [[Sarnano]], at [[Tolentino]].

== Heograpiya ==
Upang maiwasan ang mga problema sa pamamahagi ng tubig, ang bansa ay nilagyan ng isang malaking reservoir, na kung sakaling may mga kakulangan ay nagbabayad para sa pangangailangan.

Ang nayon ay nahahati sa apat na distrito (Porta Ascarana, Offuna, Picena, at Alvaneto) na nakikipagkumpitensiya taun-taon sa tradisyonal na patimpalak ng palio.

=== Mga ''frazione'' ===
Ang mga [[frazione]] ng munisipyo ay 23 at ang mga ito ay ang mga sumusunod: Botondolo, [[Campanelle (San Ginesio)|Campanelle]], Cardarello, Casa Gatti, Cerqueto, Colle, Collina, Ficcardo, Fontepeschiera, Macchie, Maregnano, Morichella, Morico, [[Passo San Ginesio]], [[Pian di Pieca]] (Pieca e Santa Maria di Pieca) Rocca Colonnalta, [[San Liberato (San Ginesio)|San Liberato]], Santa Croce, Santa Maria in Alto Cielo, Torre di Morro, Vallato e Vallimestre.&lt;ref name=&quot;tuttitaliaSG&quot;&gt;{{cita web |url=https://www.tuttitalia.it/marche/94-san-ginesio/ |accesso=13 agosto 2019 |titolo=San Giensio}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;comunicitta&quot;/&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* Media related to San Ginesio at Wikimedia Commons
* {{Official website|http://www.comune.sanginesio.mc.it/}}
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Italyano ng CS1 (it)]]
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>5ntuo2q6fuhkq9zv0zvjxmfwtqeq6oh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>San Severino Marche</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138404</id>
    <revision>
      <id>1962099</id>
      <parentid>1856286</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:23:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1099960983|San Severino Marche]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3478" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=San Severino Marche|official_name=Comune di San Severino Marche|native_name=|image_skyline=Panorama San Severino Marche 3.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=San Severino Marche-Stemma.png|shield_alt=|image_map=Map of comune of San Severino Marche (province of Macerata, region Marche, Italy).svg|map_alt=|map_caption=San Severino Marche sa loob ng lalawigan ng Macerata.|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|14|N|13|11|E|type:city(13,241)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|area_footnotes=|area_total_km2=193.8|population_total=12896|population_as_of=Oktubre 1, 2012|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_demonym=Settempedani&lt;br&gt;Sanseverinati|elevation_footnotes=|elevation_m=236|postal_code=62027|area_code=0733|website={{official website|http://www.comune.sanseverinomarche.mc.it/}}|footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
Ang '''San Severino Marche''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|50|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|25|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]].

== Kasaysayan ==

=== Mula sa prehistoriko hanggang panahong Romano ===
Ang pinakamatandang labi ng presensiya ng tao sa San Severino ay mula pa noong Paleolitiko at ang pinagmulan nito ay mula sa lugar ng Stigliano. Ngunit may iba pang mga labi, na matatagpuan sa maraming lokalidad ng komunal na teritoryo, na nagdodokumento ng ilang mga pamayanan sa lugar sa iba't ibang edad.&lt;ref&gt;This section is based mainly on the guide: Amedeo Gubinelli, ''San Severino Marche, Guida Storica Artistica'', EDC ed. 1975. &lt;/ref&gt; Sa teritoryo ng Serralta, {{Convert|10|km|mi|0}} sa hilaga ng San Severino, ang mga katangiang labi mula sa katamtamang [[Paleolitiko]] at Mataas na Paleolitiko ay natagpuan samantalang ang presensiya ng tao sa Pitino, na matatagpuan {{Convert|4|km|mi}} hilagang-silangan ng bayan, bumalik sa katamtamang Musterianum Paleolitiko. Ang mga metal na labi na may simbolikong pag-andar ay natagpuan sa maraming lugar ng komunal na teritoryo, na nagdodokumento ng walang patid na paninirahan at ang pagkakaroon ng isang komplikadong panlipunang hanayan ng uri ng buong prehistorikong panahon.

Ang unang makabuluhang sibilisasyon ay maaaring masubaybayan pabalik sa [[Picenum|Piceni]], na puro sa paligid ng Pitino. Ang mga paghuhukay mula noong 1932 ay nagbigay-liwanag sa isang pook residensiyal sa tuktok ng burol at tatlong nekropolis sa paligid, lahat ay itinayo noong panahon sa pagitan ng ika-7 at ika-5 siglo BK. Ang mga labi ng puneraryong set, na may mga regalo mula sa ibang mga lugar, ay nagpapakita ng mataas na antas ng lipunan ng mga populasyon na naninirahan sa lugar.

== Kakambal na bayan ==

* {{Flagicon|ITA}}  [[Ferentino]], Italya
* {{Flagicon|ESP}}  [[Balmaseda]], España

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==
Media related to San Severino Marche at Wikimedia Commons{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Pages using infobox settlement with possible demonym list]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>5sy8zg1z26pusezvqkxnr2zqynvs1yh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sant'Angelo in Pontano</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138405</id>
    <revision>
      <id>1962101</id>
      <parentid>1856287</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:29:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1065970980|Sant'Angelo in Pontano]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4083" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Sant'Angelo in Pontano|official_name=Comune di Sant'Angelo in Pontano|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Sant'Angelo in Pontano-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|6|N|13|24|E|type:city(1,516)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|area_footnotes=|area_total_km2=27.4|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=1361|population_as_of=Enero 1, 2019|population_demonym=Santangiolesi|elevation_footnotes=|elevation_m=473|postal_code=62020|area_code=0733|website={{official website|http://www.santangelo.sinp.net/}}|footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Sant'Angelo in Pontano''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} sa timog ng [[Ancona]] at mga {{Convert|25|km|mi}} timog ng [[Macerata]]. Nakatayo ito sa magandang posisyon na may malawak na tanawin sa mga katabing lambak ng ilog Ete Morto at ilog [[Tenna (ilog)|Tenna]].

== Santong patron ==
Ang patron saint ng bayan ay si [[Nicolas ng Tolentino|San Nicolas ng Tolentino]], ipinanganak (1245) at lumaki sa kabanalan sa Sant'Angelo, kung saan inilaan niya ang kaniyang buhay, na sumapi sa pamilyang [[Mga Agustino|Agustino]].

== Ekonomiya ==

=== Agrikultura at paglilinang ===
Ang mga siglo ng kasaysayan ng magsasaka ay humubog sa pang-ekonomiyang tanawin ng Sant'Angelo. Ang mga pananim ay iba-iba at tipikal ng mga burol ng Macerata at Fermo. Kabilang dito ang trigo, forage, mirasol, bino, puno ng olibo. Ang isang gilingan ng langis para sa produksiyon ng langis at maliliit na negosyo para sa produksiyon at pagproseso ng mga keso, karne at salami, pulot at iba pang mga tipikal na espesyalidad ng pagkain sa lugar ay aktibo pa rin sa nayon at sa mga nayon at kanayunan nito.&lt;ref&gt;AA.&lt;/ref&gt;

=== Mga gawain ===
Kabilang sa mga mas tradisyonal, laganap, at aktibong pang-ekonomiyang aktibidad ay ang mga artesano, tulad ng mga nauugnay sa kasuotan sa paa, mga produktong gawa sa balat at sektor ng paghabi, na naglalayong gumawa ng mga mahahalagang produkto.

=== Maliit na industriya ===
Sa nayon ng Passo Sant'Angelo, sa ruta ng lambak ng Fiastra mayroong isang lugar ng PIP kung saan nangyayari ang ilang maliliit na aktibidad sa industriya at lohistika.&lt;ref&gt;https://www.google.com/maps/place/Via+dell'Artigianato,+62020+Sant'Angelo+in+Pontano+MC/@43.1120721,13.3733347,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x132dfb2462f2d351:0xcf3e984f0844c954!8m2!3d43.1120721!4d13.3755234&lt;nowiki&gt; PIP Zone on Google Maps}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/ref&gt;

=== Turismo ===
Kasabay ng tradisyonal na estrukturang ospitalidad at pagtutustos ng pagkain na naroroon at mahusay na naitatag sa loob ng mahabang panahon, ang iba pang estrukturang pang-ospitalidad tulad ng mga bahay-sakahan at mga bahay pang-holida ay binuo, sa ngalan ng [[sostenibleng turismo]], na kinikilala rin sa ibang bansa.&lt;ref&gt;AA.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.studiocapponi.com/santangelo/static.php?page=Hospitality Ospitalità a Sant'Angelo in Pontano. &lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [https://www.comune.santangeloinpontano.mc.it/ Comune di Sant'Angelo sa Pontano - Website ng institusyon]
* [https://web.archive.org/web/20060829030512/http://www.santangelo.sinp.net/ Dating Opisyal na website]
* [http://www.studiocapponi.com/santangelo/ Sant'Angelo sa Pontano - Conoscere un paese.] [http://www.studiocapponi.com/santangelo/ .]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>71od5y3w66lrw6n0d9j032oc26dfsuv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962117</id>
      <parentid>1962101</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:51:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1065970980|Sant'Angelo in Pontano]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3940" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Sant'Angelo in Pontano|official_name=Comune di Sant'Angelo in Pontano|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Sant'Angelo in Pontano-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|6|N|13|24|E|type:city(1,516)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|area_footnotes=|area_total_km2=27.4|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=1361|population_as_of=Enero 1, 2019|population_demonym=Santangiolesi|elevation_footnotes=|elevation_m=473|postal_code=62020|area_code=0733|website={{official website|http://www.santangelo.sinp.net/}}|footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]}}
Ang '''Sant'Angelo in Pontano''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} sa timog ng [[Ancona]] at mga {{Convert|25|km|mi}} timog ng [[Macerata]]. Nakatayo ito sa magandang posisyon na may malawak na tanawin sa mga katabing lambak ng ilog Ete Morto at ilog [[Tenna (ilog)|Tenna]].

== Santong patron ==
Ang patron saint ng bayan ay si [[Nicolas ng Tolentino|San Nicolas ng Tolentino]], ipinanganak (1245) at lumaki sa kabanalan sa Sant'Angelo, kung saan inilaan niya ang kaniyang buhay, na sumapi sa pamilyang [[Mga Agustino|Agustino]].

== Ekonomiya ==

=== Agrikultura at paglilinang ===
Ang mga siglo ng kasaysayan ng magsasaka ay humubog sa pang-ekonomiyang tanawin ng Sant'Angelo. Ang mga pananim ay iba-iba at tipikal ng mga burol ng Macerata at Fermo. Kabilang dito ang trigo, forage, mirasol, bino, puno ng olibo. Ang isang gilingan ng langis para sa produksiyon ng langis at maliliit na negosyo para sa produksiyon at pagproseso ng mga keso, karne at salami, pulot at iba pang mga tipikal na espesyalidad ng pagkain sa lugar ay aktibo pa rin sa nayon at sa mga nayon at kanayunan nito.&lt;ref&gt;AA.&lt;/ref&gt;

=== Mga gawain ===
Kabilang sa mga mas tradisyonal, laganap, at aktibong pang-ekonomiyang aktibidad ay ang mga artesano, tulad ng mga nauugnay sa kasuotan sa paa, mga produktong gawa sa balat at sektor ng paghabi, na naglalayong gumawa ng mga mahahalagang produkto.

=== Maliit na industriya ===
Sa nayon ng Passo Sant'Angelo, sa ruta ng lambak ng Fiastra mayroong isang lugar ng PIP kung saan nangyayari ang ilang maliliit na aktibidad sa industriya at lohistika.&lt;ref&gt;https://www.google.com/maps/place/Via+dell'Artigianato,+62020+Sant'Angelo+in+Pontano+MC/@43.1120721,13.3733347,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x132dfb2462f2d351:0xcf3e984f0844c954!8m2!3d43.1120721!4d13.3755234&lt;nowiki&gt; PIP Zone on Google Maps}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/ref&gt;

=== Turismo ===
Kasabay ng tradisyonal na estrukturang ospitalidad at pagtutustos ng pagkain na naroroon at mahusay na naitatag sa loob ng mahabang panahon, ang iba pang estrukturang pang-ospitalidad tulad ng mga bahay-sakahan at mga bahay pang-holida ay binuo, sa ngalan ng [[sostenibleng turismo]], na kinikilala rin sa ibang bansa.&lt;ref&gt;AA.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.studiocapponi.com/santangelo/static.php?page=Hospitality Ospitalità a Sant'Angelo in Pontano. &lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
&lt;references group=&quot;&quot; responsive=&quot;1&quot;&gt;&lt;/references&gt;

== Mga panlabas na link ==

* [https://www.comune.santangeloinpontano.mc.it/ Comune di Sant'Angelo sa Pontano - Website ng institusyon]
* [https://web.archive.org/web/20060829030512/http://www.santangelo.sinp.net/ Dating Opisyal na website]
* [http://www.studiocapponi.com/santangelo/ Sant'Angelo sa Pontano - Conoscere un paese.] [http://www.studiocapponi.com/santangelo/ .]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>4n3u5mhp0k8bdnmhqddo8wioazt4p0y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sefro</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138406</id>
    <revision>
      <id>1962103</id>
      <parentid>1856289</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:31:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/943410690|Sefro]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3785" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Sefro|official_name=Comune di Sefro|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|9|N|12|57|E|type:city(453)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|area_footnotes=|area_total_km2=42.5|population_footnotes=|population_total=453|population_as_of=Dec. 2004|population_demonym=|elevation_footnotes=|elevation_m=|postal_code=62030|area_code=0737|website=|footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]

Ang '''Sefro''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|70|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|45|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]] . Noong Disyembre 31, 2004, mayroon itong populasyon na 453 at isang lugar na {{Convert|42.5|km2|mi2}} . &lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;

Hangganan ng Sefro ang mga sumusunod na munisipalidad: [[Camerino]], [[Fiuminata]], [[Pioraco]], at [[Serravalle di Chienti]] .

Kabilang sa mga simbahan ay:

* [[Madonna dei Calcinari, Sefro|Madonna dei Calcinari]].
* [[San Tossano, Sefro|San Tossano]].
* [[San Pietro, Sefro|San Pietro]].

== Ebolusyong demograpiko ==
&lt;timeline&gt;
Colors=
 id:lightgrey value:gray(0.9)
 id:darkgrey value:gray(0.8)
 id:sfondo value:rgb(1,1,1)
 id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8)

ImageSize = width:455 height:303
PlotArea  = left:50 bottom:50 top:30 right:30
DateFormat = x.y
Period   = from:0 till:2000
TimeAxis  = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:1000 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:200 start:0
BackgroundColors = canvas:sfondo

BarData=
 bar:1861 text:1861
 bar:1871 text:1871
 bar:1881 text:1881
 bar:1901 text:1901
 bar:1911 text:1911
 bar:1921 text:1921
 bar:1931 text:1931
 bar:1936 text:1936
 bar:1951 text:1951
 bar:1961 text:1961
 bar:1971 text:1971
 bar:1981 text:1981
 bar:1991 text:1991
 bar:2001 text:2001

PlotData=
 color:barra width:20 align:left

 bar:1861 from: 0 till:1068
 bar:1871 from: 0 till:1162
 bar:1881 from: 0 till:1207
 bar:1901 from: 0 till:1296
 bar:1911 from: 0 till:1413
 bar:1921 from: 0 till:1458
 bar:1931 from: 0 till:1310
 bar:1936 from: 0 till:1272
 bar:1951 from: 0 till:1058
 bar:1961 from: 0 till:846
 bar:1971 from: 0 till:587
 bar:1981 from: 0 till:545
 bar:1991 from: 0 till:483
 bar:2001 from: 0 till:433

PlotData=

 bar:1861 at:1068 fontsize:XS text: 1068 shift:(-8,5)
 bar:1871 at:1162 fontsize:XS text: 1162 shift:(-8,5)
 bar:1881 at:1207 fontsize:XS text: 1207 shift:(-8,5)
 bar:1901 at:1296 fontsize:XS text: 1296 shift:(-8,5)
 bar:1911 at:1413 fontsize:XS text: 1413 shift:(-8,5)
 bar:1921 at:1458 fontsize:XS text: 1458 shift:(-8,5)
 bar:1931 at:1310 fontsize:XS text: 1310 shift:(-8,5)
 bar:1936 at:1272 fontsize:XS text: 1272 shift:(-8,5)
 bar:1951 at:1058 fontsize:XS text: 1058 shift:(-8,5)
 bar:1961 at:846 fontsize:XS text: 846 shift:(-8,5)
 bar:1971 at:587 fontsize:XS text: 587 shift:(-8,5)
 bar:1981 at:545 fontsize:XS text: 545 shift:(-8,5)
 bar:1991 at:483 fontsize:XS text: 483 shift:(-8,5)
 bar:2001 at:433 fontsize:XS text: 433 shift:(-8,5)

TextData=
 fontsize:S pos:(20,20)
 text:Datos mula sa ISTAT

&lt;/timeline&gt;

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>33vww33c7hxhmedkgahxig6qt16vci7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962123</id>
      <parentid>1962103</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:56:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4208" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Sefro|official_name=Comune di Sefro|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|9|N|12|57|E|type:city(453)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|area_footnotes=|area_total_km2=42.5|population_footnotes=|population_total=453|population_as_of=Dec. 2004|population_demonym=|elevation_footnotes=|elevation_m=|postal_code=62030|area_code=0737|website=|footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]

Ang '''Sefro''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|70|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|45|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]] . Noong Disyembre 31, 2004, mayroon itong populasyon na 453 at isang lugar na {{Convert|42.5|km2|mi2}} . &lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;

Hangganan ng Sefro ang mga sumusunod na munisipalidad: [[Camerino]], [[Fiuminata]], [[Pioraco]], at [[Serravalle di Chienti]] .

Kabilang sa mga simbahan ay:

* [[Madonna dei Calcinari, Sefro|Madonna dei Calcinari]].
* [[San Tossano, Sefro|San Tossano]].
* [[San Pietro, Sefro|San Pietro]].

== Mga pangyayari ==
Ang &quot;Pista ng Trucha&quot; ay nangyayari taon-taon tuwing Agosto 15, isang sikat na pagdiriwang na may paghahanda ng mga pagkain at sandwich na nakabatay sa parehong pritong at inihaw na trucha.

Sa talampas ng Montelago sa munisipalidad ng Sefro, ang pangyayari tuwing tag-araw na &quot;Keltang Pistang Montelago&quot; ay isinagawa sa mga unang edisyon nito, pagkatapos ay inilipat sa mga kalapit na munisipalidad.

== Ebolusyong demograpiko ==
&lt;timeline&gt;
Colors=
 id:lightgrey value:gray(0.9)
 id:darkgrey value:gray(0.8)
 id:sfondo value:rgb(1,1,1)
 id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8)

ImageSize = width:455 height:303
PlotArea  = left:50 bottom:50 top:30 right:30
DateFormat = x.y
Period   = from:0 till:2000
TimeAxis  = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:1000 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:200 start:0
BackgroundColors = canvas:sfondo

BarData=
 bar:1861 text:1861
 bar:1871 text:1871
 bar:1881 text:1881
 bar:1901 text:1901
 bar:1911 text:1911
 bar:1921 text:1921
 bar:1931 text:1931
 bar:1936 text:1936
 bar:1951 text:1951
 bar:1961 text:1961
 bar:1971 text:1971
 bar:1981 text:1981
 bar:1991 text:1991
 bar:2001 text:2001

PlotData=
 color:barra width:20 align:left

 bar:1861 from: 0 till:1068
 bar:1871 from: 0 till:1162
 bar:1881 from: 0 till:1207
 bar:1901 from: 0 till:1296
 bar:1911 from: 0 till:1413
 bar:1921 from: 0 till:1458
 bar:1931 from: 0 till:1310
 bar:1936 from: 0 till:1272
 bar:1951 from: 0 till:1058
 bar:1961 from: 0 till:846
 bar:1971 from: 0 till:587
 bar:1981 from: 0 till:545
 bar:1991 from: 0 till:483
 bar:2001 from: 0 till:433

PlotData=

 bar:1861 at:1068 fontsize:XS text: 1068 shift:(-8,5)
 bar:1871 at:1162 fontsize:XS text: 1162 shift:(-8,5)
 bar:1881 at:1207 fontsize:XS text: 1207 shift:(-8,5)
 bar:1901 at:1296 fontsize:XS text: 1296 shift:(-8,5)
 bar:1911 at:1413 fontsize:XS text: 1413 shift:(-8,5)
 bar:1921 at:1458 fontsize:XS text: 1458 shift:(-8,5)
 bar:1931 at:1310 fontsize:XS text: 1310 shift:(-8,5)
 bar:1936 at:1272 fontsize:XS text: 1272 shift:(-8,5)
 bar:1951 at:1058 fontsize:XS text: 1058 shift:(-8,5)
 bar:1961 at:846 fontsize:XS text: 846 shift:(-8,5)
 bar:1971 at:587 fontsize:XS text: 587 shift:(-8,5)
 bar:1981 at:545 fontsize:XS text: 545 shift:(-8,5)
 bar:1991 at:483 fontsize:XS text: 483 shift:(-8,5)
 bar:2001 at:433 fontsize:XS text: 433 shift:(-8,5)

TextData=
 fontsize:S pos:(20,20)
 text:Datos mula sa ISTAT

&lt;/timeline&gt;

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>1arcrda75sxhf7p19p10tzlxmw3ndr8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sarnano</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138407</id>
    <revision>
      <id>1962102</id>
      <parentid>1856288</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:30:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1080287103|Sarnano]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2471" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Sarnano|official_name=Comune di Sarnano|native_name=|image_skyline=Cammino Francescano della Marca, Sarnano 01.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|2|N|13|18|E|type:city(3,389)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|area_footnotes=|area_total_km2=63.0|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=3268|population_as_of=30 November 2016|population_demonym=Sarnanesi|elevation_footnotes=|elevation_m=539|postal_code=62028|area_code=0733|website={{official website|http://www.comune.sarnano.mc.it/}}|footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Sarnano''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|70|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|30|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]].

Ang Sarnano ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Amandola]], [[Bolognola]], [[Fiastra]], [[Gualdo, Marche|Gualdo]], [[Montefortino]], at [[San Ginesio]].

== Mga pangunahing tanawin ==
Kabilang sa mga simbahan sa bayan ay ang simbahan ng [[Santa Maria Assunta, Sarnano|Santa Maria Assunta]] at ang [[Abadia ng St Blas sa Piobbico|Abadia ng San Blas in Piobbico]].

== Mga tao ==

* [[Anelio Bocci]], tumatakbo sa maraton&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Grande festa per i 50 anni di attività dell'Atletica Recanati |url=http://www.lindiscreto.it/tutto-sport/16111-grande-festa-per-i-50-anni-di-attivita-dellatletica-recanati |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20130218111058/http://www.lindiscreto.it/tutto-sport/16111-grande-festa-per-i-50-anni-di-attivita-dellatletica-recanati |archive-date=18 February 2013 |access-date=27 November 2012 |publisher=lindiscreto.it |language=italian}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.comune.sarnano.mc.it Opisyal na website]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>2xwr27z7sutxwmfbd073w44hc6qh1qh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962121</id>
      <parentid>1962102</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:54:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3348" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Sarnano|official_name=Comune di Sarnano|native_name=|image_skyline=Cammino Francescano della Marca, Sarnano 01.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|2|N|13|18|E|type:city(3,389)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|area_footnotes=|area_total_km2=63.0|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=3268|population_as_of=30 November 2016|population_demonym=Sarnanesi|elevation_footnotes=|elevation_m=539|postal_code=62028|area_code=0733|website={{official website|http://www.comune.sarnano.mc.it/}}|footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Sarnano''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|70|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|30|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]].

Ang Sarnano ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Amandola]], [[Bolognola]], [[Fiastra]], [[Gualdo, Marche|Gualdo]], [[Montefortino]], at [[San Ginesio]].

== Pisikal na heograpiya ==

=== Klima ===
Ang klima ng Sarnano ay sub-Apenino, na may karaniwang taunang pag-ulan na higit sa 1,000 mm. Sa taglamig, sa kaso ng malamig na paglaganap mula sa hilagang-silangan, ang posisyon nito kasama ang Sibillini sa likod nito ay pinapaboran ang epektong stau na may masaganang pag-ulan ng niyebe. Ang tag-araw ay mainit at tuyo, bagaman madalas ang mga bagyo sa init.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{cita|Sarnano. Immagini di un paese. Un secolo di storia}}.&lt;/ref&gt;

== Mga pangunahing tanawin ==
Kabilang sa mga simbahan sa bayan ay ang simbahan ng [[Santa Maria Assunta, Sarnano|Santa Maria Assunta]] at ang [[Abadia ng St Blas sa Piobbico|Abadia ng San Blas in Piobbico]].

== Ekonomiya ==
Noong unang panahon, ang tanging pinagmumulan ng ekonomiya ng bansa ay ang lokasyon nito sa tabi ng kalsada at tubig ng Ilog Tennacola. Sa kahabaan ng daanan ng ilog mayroong maraming gilingan na ginamit para sa pagproseso ng mga balat at balat, isang trabaho na nagbigay kay Sarnano ng kasaganaan nito noong ika-labing apat na siglo.&lt;ref&gt;{{cita|Sarnano XX secolo}}.&lt;/ref&gt;

== Mga tao ==

* [[Anelio Bocci]], tumatakbo sa maraton&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Grande festa per i 50 anni di attività dell'Atletica Recanati |url=http://www.lindiscreto.it/tutto-sport/16111-grande-festa-per-i-50-anni-di-attivita-dellatletica-recanati |url-status=dead |archive-url=https://archive.today/20130218111058/http://www.lindiscreto.it/tutto-sport/16111-grande-festa-per-i-50-anni-di-attivita-dellatletica-recanati |archive-date=18 February 2013 |access-date=27 November 2012 |publisher=lindiscreto.it |language=italian}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.comune.sarnano.mc.it Opisyal na website]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>6cxs4s2t0yc657qupccbor6u84nus99</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Serravalle di Chienti</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138408</id>
    <revision>
      <id>1962105</id>
      <parentid>1856291</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:33:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1102687396|Serravalle di Chienti]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2465" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Serravalle di Chienti|official_name=Comune di Serravalle di Chienti|native_name=|image_skyline=Cammino Francescano della Marca, Serravalle di Chienti 06.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Serravalle_di_Chienti-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|4|N|12|57|E|type:city(1,162)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|area_footnotes=|area_total_km2=95.99|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=1044|population_as_of=Pebrero 28, 2017|population_demonym=Serravallesi|elevation_footnotes=|elevation_m=667|postal_code=62038|area_code=0737|website={{official website|http://www.serravalle.sinp.net/}}|footnotes=|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]|region=[[Marche]]}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Serravalle di Chienti''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|80|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|50|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]]. Tinatawid ito ng ilog [[Chienti]]. Ang komunal na teritoryo ay higit sa lahat ay bulubundukin na may maraming kakahuyan at pastulan.

Ang Serravalle di Chienti ay hangganan ng mga sumusunod na munisipalidad: [[Camerino]], [[Fiuminata]], [[Foligno]], [[Monte Cavallo]], [[Muccia]], [[Nocera Umbra]], [[Pieve Torina]], [[Sefro]], at [[Visso]].

== Kasaysayan ==
Naninirahan mula pa noong panahon ng prehistoriko, sa mga antigong panahon ang talampas Serravalle ay nagtatampok ng lawa na kilala bilang ''Plestinam Paludem''. Ang lugar ay kasunod na pinasiyahan ng mga [[Kabihasnang Etrusko|Etrusco]] at mga [[Sinaunang Roma|Romano]].

Noong Gitnsng Kapanhunan, ito ay isang kuta ng pamilya [[Da Varano]] ng [[Camerino]].

== Comune ==

* Cesi

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.serravalle.sinp.net/ Opisyal na website] {{In lang|it}}
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>24ps75uwu73an72rqqtfwa5pyv334wh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962127</id>
      <parentid>1962105</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T15:01:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3181" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Serravalle di Chienti|official_name=Comune di Serravalle di Chienti|native_name=|image_skyline=Cammino Francescano della Marca, Serravalle di Chienti 06.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Serravalle_di_Chienti-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|4|N|12|57|E|type:city(1,162)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|area_footnotes=|area_total_km2=95.99|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=1044|population_as_of=Pebrero 28, 2017|population_demonym=Serravallesi|elevation_footnotes=|elevation_m=667|postal_code=62038|area_code=0737|website={{official website|http://www.serravalle.sinp.net/}}|footnotes=|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]|region=[[Marche]]}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Serravalle di Chienti''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|80|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|50|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]]. Tinatawid ito ng ilog [[Chienti]]. Ang komunal na teritoryo ay higit sa lahat ay bulubundukin na may maraming kakahuyan at pastulan.

Ang Serravalle di Chienti ay hangganan ng mga sumusunod na munisipalidad: [[Camerino]], [[Fiuminata]], [[Foligno]], [[Monte Cavallo]], [[Muccia]], [[Nocera Umbra]], [[Pieve Torina]], [[Sefro]], at [[Visso]].

== Kasaysayan ==
Naninirahan mula pa noong panahon ng prehistoriko, sa mga antigong panahon ang talampas Serravalle ay nagtatampok ng lawa na kilala bilang ''Plestinam Paludem''. Ang lugar ay kasunod na pinasiyahan ng mga [[Kabihasnang Etrusko|Etrusco]] at mga [[Sinaunang Roma|Romano]].

Noong Gitnsng Kapanhunan, ito ay isang kuta ng pamilya [[Da Varano]] ng [[Camerino]].

== Ekonomiya ==
Ang ekonomiya ng Serravalle di Chienti ay nakabatay, hanggang sa dekada '50, sa pastoralismo at produksiyon ng karbon sa pamamagitan ng programadong pagkakalbo ng gubat ng 15-20 taon, sa mga lugar na kinokontrol ng Pamayanang Agraryo. Ang sentral na pigura ng produksiyon ay ang Carbonaio at ang asno nito. Ang troso, na dinala sa isa sa maraming pabilog na bukas na mga puwang na partikular na nilikha para sa layuning ito, ay naproseso at ginawang karbon sa pamamagitan ng &quot;Cotta&quot;. Ang isang gusaling &quot;paaralan&quot; ay yumayabong din, sa katunayan maraming mason na nagyayaring-kamay ang dumating, at sa isang bahagi ay nanggaling pa rin, mula sa Serravalle.

== Mga ''frazione'' ==

* [[Cesi, Serravalle di Chienti|Cesi]]

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.serravalle.sinp.net/ Opisyal na website] {{In lang|it}}
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>jbzycxbdjgw023tov9dczumayy2qjwa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Serrapetrona</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138409</id>
    <revision>
      <id>1962104</id>
      <parentid>1856290</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:32:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/943411485|Serrapetrona]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2154" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Serrapetrona|official_name=Comune di Serrapetrona|native_name=|image_skyline=SerrapetronaPanorama1.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Panorama ng Serrapetrona.|image_shield=Serrapetrona-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|11|N|13|11|E|type:city(964)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]|frazioni=Borgiano, Castel San Venanzo|mayor_party=|mayor=Silvia Pinzi|area_footnotes=|area_total_km2=37.6|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_demonym=Serrapetronesi|elevation_footnotes=|elevation_m=474|saint=San Clemente|day=|postal_code=62020|area_code=0733|website={{official website|http://www.comune.serrapetrona.mc.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Serrapetrona''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|25|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]].

Ang Serrapetrona ay hangganan ng mga sumusunod na munisipalidad: [[Belforte del Chienti]], [[Caldarola]], [[Camerino]], [[Castelraimondo]], [[San Severino Marche]], at [[Tolentino]].

Ang [[Santa Maria di Piazza, Serrapetrona|simbahan ng Santa Maria]] ay matatagpuan sa liwasang ''Piazza Santa Maria''.&lt;gallery style=&quot;text-align:center&quot; widths=&quot;180&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
Talaksan:SerrapetronaPorta1.jpg|Depensibong tarangkahan
Talaksan:SerrapetronaSanFrancesco1.jpg|Ang simbahan ng San Francesco
Talaksan:SerrapetronaCaccamoLago3.jpg|Ang Lawa Lago di Caccamo
Talaksan:SerrapetronaBorgianoSanPaolo2.jpg|Ang simbahan ng San Paolo sa Borgiano
&lt;/gallery&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>mssvu2a32qyl11cspmjdpg9wpb59drm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962124</id>
      <parentid>1962104</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:56:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2168" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Serrapetrona|official_name=Comune di Serrapetrona|native_name=|image_skyline=SerrapetronaPanorama1.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Panorama ng Serrapetrona.|image_shield=Serrapetrona-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|11|N|13|11|E|type:city(964)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]|frazioni=Borgiano, Castel San Venanzo|mayor_party=|mayor=Silvia Pinzi|area_footnotes=|area_total_km2=37.6|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_demonym=Serrapetronesi|elevation_footnotes=|elevation_m=474|saint=San Clemente|day=|postal_code=62020|area_code=0733|website={{official website|http://www.comune.serrapetrona.mc.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Serrapetrona''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|25|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]].

Ang Serrapetrona ay hangganan ng mga sumusunod na munisipalidad: [[Belforte del Chienti]], [[Caldarola]], [[Camerino]], [[Castelraimondo]], [[San Severino Marche]], at [[Tolentino]].

==Galeriya==

Ang [[Santa Maria di Piazza, Serrapetrona|simbahan ng Santa Maria]] ay matatagpuan sa liwasang ''Piazza Santa Maria''.&lt;gallery style=&quot;text-align:center&quot; widths=&quot;180&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
Talaksan:SerrapetronaPorta1.jpg|Depensibong tarangkahan
Talaksan:SerrapetronaSanFrancesco1.jpg|Ang simbahan ng San Francesco
Talaksan:SerrapetronaCaccamoLago3.jpg|Ang Lawa Lago di Caccamo
Talaksan:SerrapetronaBorgianoSanPaolo2.jpg|Ang simbahan ng San Paolo in Borgiano
&lt;/gallery&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>4bo1shu6lujum99hihnerlw6ks10vh4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962125</id>
      <parentid>1962124</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:58:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2906" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Serrapetrona|official_name=Comune di Serrapetrona|native_name=|image_skyline=SerrapetronaPanorama1.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Panorama ng Serrapetrona.|image_shield=Serrapetrona-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|11|N|13|11|E|type:city(964)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]]|frazioni=Borgiano, Castel San Venanzo|mayor_party=|mayor=Silvia Pinzi|area_footnotes=|area_total_km2=37.6|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_demonym=Serrapetronesi|elevation_footnotes=|elevation_m=474|saint=San Clemente|day=|postal_code=62020|area_code=0733|website={{official website|http://www.comune.serrapetrona.mc.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Serrapetrona''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|25|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]].

Ang Serrapetrona ay hangganan ng mga sumusunod na munisipalidad: [[Belforte del Chienti]], [[Caldarola]], [[Camerino]], [[Castelraimondo]], [[San Severino Marche]], at [[Tolentino]].

Ang [[Santa Maria di Piazza, Serrapetrona|simbahan ng Santa Maria]] ay matatagpuan sa liwasang ''Piazza Santa Maria''.

== Pisikal na heograpiya ==
Matatagpuan ang Serrapetrona sa kanan ng batis ng Cesolone, sa isang lugar na mayaman sa kagubatan ng mga roble, holm roble, kastanyas, at hornbeam na may kawili-wiling tanawin.&lt;ref name=&quot;mama&quot;&gt;Destinazione MaMa Guida ufficiale della marca Maceratese 2019.&lt;/ref&gt; Sa mga lupang ito, pangunahin sa bulubundukin at maburol, ang &quot;Vernaccia di Serrapetrona D.O.C.G.&quot; ay ginawa ipinanganak mula sa pagkahilig ng ilang mga tagagawa ng bino sa lugar, isang sparkling na alak na pinahahalagahan ng bansa.&lt;ref name=&quot;turismo&quot;&gt;http://turismo.comune.serrapetrona.mc.it/alla-scoperta-del-comune/il-territorio/.&lt;/ref&gt; Ang nayon ay may dalawang medyebal na pader na may apat na malalaking tarangkahan.&lt;ref name=&quot;turismo&quot; /&gt;

==Galeriya==
&lt;gallery style=&quot;text-align:center&quot; widths=&quot;180&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
Talaksan:SerrapetronaPorta1.jpg|Depensibong tarangkahan
Talaksan:SerrapetronaSanFrancesco1.jpg|Ang simbahan ng San Francesco
Talaksan:SerrapetronaCaccamoLago3.jpg|Ang Lawa Lago di Caccamo
Talaksan:SerrapetronaBorgianoSanPaolo2.jpg|Ang simbahan ng San Paolo in Borgiano
&lt;/gallery&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>m152dm4384pih5rmawndv87bcrvtlfz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tolentino</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138410</id>
    <revision>
      <id>1962106</id>
      <parentid>1856292</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:35:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1073963087|Tolentino]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2221" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
Ang '''Tolentino''' ay isang bayan at [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]]. Mayroon itong mahigit-kumulang 19,000 naninirahan.

Ito ay matatagpuan sa gitna ng lambak ng [[Chienti]].

== Kasaysayan ==
[[Talaksan:Sarcophagus.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Sarcophagus.jpg/220px-Sarcophagus.jpg|left|thumb| Romanong sarcopago sa [[San Catervo, Tolentino|San Catervo]]]]
Ang mga palatandaan ng mga unang naninirahan sa paborable at mayamang baybaying sona na ito, sa pagitan ng mga bundok at [[Dagat Adriatico|Adriatico]], ay petsa sa [[Mababang Paleolitiko]].

== Heograpiya ==
Ang munisipalidad ay may hangganan sa [[Belforte del Chienti]], [[Camporotondo di Fiastrone]], [[Colmurano]], [[Corridonia]], [[Macerata]], [[Petriolo]], [[Pollenza]], [[San Ginesio]], [[San Severino Marche]], [[Serrapetrona]], [[Treia]] at [[Urbisaglia]] .&lt;ref&gt;{{OSM|r|42350|Tolentino}}&lt;/ref&gt;

=== ''Frazioni'' ===
Binibilang ni Tolentino ang mga nayon (mga ''[[frazione]]'') ng Abbadia di Fiastra, Acquasalata, Ancaiano, Asinina, Bura, Calcavenaccio, Casa di Cristo, Casone, Cisterna, Collina, Colmaggiore, Divina Pastora, Fontajello, Fontebigoncio, Grazie, Maestà, Massaccio, Paruccia, Paterno, Pianarucci, Pianciano, Pianibianchi, Portanova, Rambona, Rancia, Regnano, Ributino, Riolante, Rofanello, Rosciano, Rotondo, Sant'Andrea, Sant'Angelo, San Bartolomeo, Santa Croce, San Diego, San Giovanni, San Giuseppe, Santa Lucia, San Martino, San Rocco, Salcito, Santissimo Redentore, Troiano, Vaglie, at Vicigliano.

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.comune.tolentino.mc.it/ Opisyal na website ng Tolentino]
* [http://www.tolentinonline.com/ tolentinoline.com]
* [http://www.biennaleumorismo.org/ Biennale dell'Umorismo nell'Arte]
* [http://www.sannicoladatolentino.it/ Basilica ng San Nicola da Tolentino]
* [http://www.tolentino815.it/ Historical fair Tolentino 815]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>nbg6mroueukqtrlgw4yauh13itkg6gb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962107</id>
      <parentid>1962106</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:36:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1073963087|Tolentino]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2227" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
Ang '''Tolentino''' ay isang bayan at [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]]. Mayroon itong mahigit-kumulang 19,000 naninirahan.

Ito ay matatagpuan sa gitna ng lambak ng [[Chienti]].

== Kasaysayan ==
[[Talaksan:Sarcophagus.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Sarcophagus.jpg/220px-Sarcophagus.jpg|left|thumb| Romanong sarcopago sa [[San Catervo, Tolentino|San Catervo]]]]
Ang mga palatandaan ng mga unang naninirahan sa paborable at mayamang baybaying sona na ito, sa pagitan ng mga bundok at [[Dagat Adriatico|Adriatico]], ay petsa sa [[Mababang Paleolitiko]].

== Heograpiya ==
Ang munisipalidad ay may hangganan sa [[Belforte del Chienti]], [[Camporotondo di Fiastrone]], [[Colmurano]], [[Corridonia]], [[Macerata]], [[Petriolo]], [[Pollenza]], [[San Ginesio]], [[San Severino Marche]], [[Serrapetrona]], [[Treia]] at at [[Urbisaglia]].&lt;ref&gt;{{OSM|r|42350|Tolentino}}&lt;/ref&gt;

=== Mga ''frazione'' ===
Binibilang ni Tolentino ang mga nayon (mga ''[[frazione]]'') ng Abbadia di Fiastra, Acquasalata, Ancaiano, Asinina, Bura, Calcavenaccio, Casa di Cristo, Casone, Cisterna, Collina, Colmaggiore, Divina Pastora, Fontajello, Fontebigoncio, Grazie, Maestà, Massaccio, Paruccia, Paterno, Pianarucci, Pianciano, Pianibianchi, Portanova, Rambona, Rancia, Regnano, Ributino, Riolante, Rofanello, Rosciano, Rotondo, Sant'Andrea, Sant'Angelo, San Bartolomeo, Santa Croce, San Diego, San Giovanni, San Giuseppe, Santa Lucia, San Martino, San Rocco, Salcito, Santissimo Redentore, Troiano, Vaglie, at Vicigliano.

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.comune.tolentino.mc.it/ Opisyal na website ng Tolentino]
* [http://www.tolentinonline.com/ tolentinoline.com]
* [http://www.biennaleumorismo.org/ Biennale dell'Umorismo nell'Arte]
* [http://www.sannicoladatolentino.it/ Basilica ng San Nicola da Tolentino]
* [http://www.tolentino815.it/ Historical fair Tolentino 815]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>01cyeim1nsd4yji5fl0ddis9mt8jr4j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962131</id>
      <parentid>1962107</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T15:04:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3252" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
{{Infobox Italian comune|name=Tolentino|official_name=Comune di Tolentino|native_name=|image_skyline=Panorama Tolentino -.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Tolentino-Stemma.png|shield_alt=|image_map=Map of comune of Tolentino (province of Macerata, region Marche, Italy).svg|map_alt=|map_caption=Tolentino sa loob ng Lalawigan ng Macerata|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|13|N|13|23|E|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=tingna ang [[#Frazioni|talaan]]|mayor_party=[[The People of Freedom|PdL]]|mayor=Giuseppe Pezzanesi|area_footnotes=|area_total_km2=94.86|population_footnotes=|population_total=18,858|population_as_of=Disyembre 31, 2019|pop_density_footnotes=|population_demonym=Tolentinati|elevation_footnotes=|elevation_m=256|twin1=|twin1_country=|saint=San [[Catervo]]|day=Oktubre 17|postal_code=62029|area_code=0733|website={{official website|http://www.comune.tolentino.it}}|footnotes=}}Ang '''Tolentino''' ay isang bayan at [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]]. Mayroon itong mahigit-kumulang 19,000 naninirahan.

Ito ay matatagpuan sa gitna ng lambak ng [[Chienti]].

== Kasaysayan ==
[[Talaksan:Sarcophagus.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Sarcophagus.jpg/220px-Sarcophagus.jpg|left|thumb| Romanong sarcopago sa [[San Catervo, Tolentino|San Catervo]]]]
Ang mga palatandaan ng mga unang naninirahan sa paborable at mayamang baybaying sona na ito, sa pagitan ng mga bundok at [[Dagat Adriatico|Adriatico]], ay petsa sa [[Mababang Paleolitiko]].

== Heograpiya ==
Ang munisipalidad ay may hangganan sa [[Belforte del Chienti]], [[Camporotondo di Fiastrone]], [[Colmurano]], [[Corridonia]], [[Macerata]], [[Petriolo]], [[Pollenza]], [[San Ginesio]], [[San Severino Marche]], [[Serrapetrona]], [[Treia]] at at [[Urbisaglia]].&lt;ref&gt;{{OSM|r|42350|Tolentino}}&lt;/ref&gt;

=== Mga ''frazione'' ===
Binibilang ni Tolentino ang mga nayon (mga ''[[frazione]]'') ng Abbadia di Fiastra, Acquasalata, Ancaiano, Asinina, Bura, Calcavenaccio, Casa di Cristo, Casone, Cisterna, Collina, Colmaggiore, Divina Pastora, Fontajello, Fontebigoncio, Grazie, Maestà, Massaccio, Paruccia, Paterno, Pianarucci, Pianciano, Pianibianchi, Portanova, Rambona, Rancia, Regnano, Ributino, Riolante, Rofanello, Rosciano, Rotondo, Sant'Andrea, Sant'Angelo, San Bartolomeo, Santa Croce, San Diego, San Giovanni, San Giuseppe, Santa Lucia, San Martino, San Rocco, Salcito, Santissimo Redentore, Troiano, Vaglie, at Vicigliano.

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.comune.tolentino.mc.it/ Opisyal na website ng Tolentino]
* [http://www.tolentinonline.com/ tolentinoline.com]
* [http://www.biennaleumorismo.org/ Biennale dell'Umorismo nell'Arte]
* [http://www.sannicoladatolentino.it/ Basilica ng San Nicola da Tolentino]
* [http://www.tolentino815.it/ Historical fair Tolentino 815]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>lg977s6ilbun4cob2mxvjqkjsflvq36</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Urbisaglia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138411</id>
    <revision>
      <id>1962148</id>
      <parentid>1856294</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:06:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/958937653|Urbisaglia]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3721" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Urbisaglia|official_name=Comune di Urbisaglia|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=urbisaglia-Stemma.JPG|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|12|N|13|23|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=Abbadia di Fiastra, Convento, Entogge, Maestà|mayor_party=|mayor=Roberto Broccolo|area_footnotes=|area_total_km2=22|population_footnotes=|population_demonym=Urbisalviensi|elevation_footnotes=|elevation_m=310|saint=San Jorge|day=Abril 23|postal_code=62010|area_code=0733|website={{official website|1=http://www.urbisaglia.sinp.net/default.asp?cod_org=C55}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Urbisaglia''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[lalawigan ng Macerata]], rehiyon ng [[Marche]], [[Italya]]. Ang pangalan nito ay nagmula sa sinaunang Romanong bayan na [[Liwasang Arkeolohiko ng Urbs Salvia|Urbs Salvia]].

== Kasaysayan ==
[[Talaksan:Urbisaglia.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Urbisaglia.jpg/220px-Urbisaglia.jpg|left|thumb| Tanawin ng Urbisaglia mula sa Rocca.]]
Matatagpuan sa [[Picenum|Regio V Picenum]], sa kahabaan ng [[Sa pamamagitan ng Salaria Gallica|via Salaria Gallica]], ang bayan ay itinatag noong ika-2 siglo BK bilang isang ''[[Colonia (Romano)|colonia]]''. Ang kahalagahan nito ay umabot sa rurok sa ilalim nina [[Cesar Augusto|Agusto]] at [[Tiberio]], nang ito ay ganap na itinayong muli. Nagsilang ito ng ilang nangungunang mga pigura ng Imperyong Romano, tulad ng konsul na si [[Gaius Fufius Gemini (konsul 29)|Gaius Fufius Geminus]], at [[Lucius Flavius Silva|Lucius Flavius Silva Nonius Bassus]] ang mananakop ng [[Masada]]. Ito ay lubos na winasak ni [[Alarico I|Alarico]] noong 408 &amp;#x2013; 10 AD, at parehong inilarawan nina [[Procopius]] (EG II. 16, 17) at [[Dante Alighieri]] (Paradiso, XVI. 73 - 78) ang pagkatiwangwang nito.

Salamat sa mga benefactor na sina Angelo Buccolini, Innocenzo Petrini at ang markes na si Alessandro Giannelli, ang bayan ay nabigyan ng paaralang nursery, tahanan ng matatanda, at monte de piedad.

== Paglalarawan ==
Ngayon ang Urbisaglia ay may higit sa 2,700 mga naninirahan, nagtatrabaho sa agrikultura, sining at sining, tela, mga planta ng koryente, at industriya ng bakal at bakal.

== Mga pinagkuhanan at sanggunian ==
{{Reflist}}

* Bacchielli L., Ch. Delplace, W. Eck, L. Gasperini, G. Paci. ''Pag-aaral sa Urbisaglia romana.'' ''Mga suplemento ng PICUS'' . Tivoli, 1995.
* Giuseppe Ferranti. ''Guida al territorio di Urbisaglia'' . Pro Manoscritto a cura di Urbsalviambiente. Urbisaglia, 1994
* Miria Salvucci, Giovanna Salvucci (et al. ). ''Urbisaglia.'' ''Urbs Salvia, Capolavori sa corso'' . Urbisaglia, 2003.

== Tingnan din ==

* [[Liwasang Arkeolohiko ng Urbs Salvia|Archaeological Park ng Urbs Salvia]]
* [[Rocca di Urbisaglia]]
* [[Abadia ng Chiaravalle, Fiastra]]

== Mga panlabas na link ==
{{Commons category|Urbisaglia}}

* {{In lang|it}} [https://web.archive.org/web/20120406225642/http://www.comune.urbisaglia.mc.it/?page_id=1%2F Comune di Urbisaglia - istitutional site]
* {{In lang|it}}[http://www.amatmarche.net/index.php/Ricerca/Ordine-crescente.html?searchphrase=all&amp;searchword=tau&amp;submit=Cerca/ TAU - Teatri Antichi Uniti]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>icprzmwf27m8h8s8z2pj1yjcdg60bqz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962152</id>
      <parentid>1962148</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:10:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Tingnan din */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3686" xml:space="preserve">{{Infobox Commune Italya|name=Urbisaglia|official_name=Comune di Urbisaglia|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=urbisaglia-Stemma.JPG|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|12|N|13|23|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=Abbadia di Fiastra, Convento, Entogge, Maestà|mayor_party=|mayor=Roberto Broccolo|area_footnotes=|area_total_km2=22|population_footnotes=|population_demonym=Urbisalviensi|elevation_footnotes=|elevation_m=310|saint=San Jorge|day=Abril 23|postal_code=62010|area_code=0733|website={{official website|1=http://www.urbisaglia.sinp.net/default.asp?cod_org=C55}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Urbisaglia''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[lalawigan ng Macerata]], rehiyon ng [[Marche]], [[Italya]]. Ang pangalan nito ay nagmula sa sinaunang Romanong bayan na [[Liwasang Arkeolohiko ng Urbs Salvia|Urbs Salvia]].

== Kasaysayan ==
[[Talaksan:Urbisaglia.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Urbisaglia.jpg/220px-Urbisaglia.jpg|left|thumb| Tanawin ng Urbisaglia mula sa Rocca.]]
Matatagpuan sa [[Picenum|Regio V Picenum]], sa kahabaan ng [[Sa pamamagitan ng Salaria Gallica|via Salaria Gallica]], ang bayan ay itinatag noong ika-2 siglo BK bilang isang ''[[Colonia (Romano)|colonia]]''. Ang kahalagahan nito ay umabot sa rurok sa ilalim nina [[Cesar Augusto|Agusto]] at [[Tiberio]], nang ito ay ganap na itinayong muli. Nagsilang ito ng ilang nangungunang mga pigura ng Imperyong Romano, tulad ng konsul na si [[Gaius Fufius Gemini (konsul 29)|Gaius Fufius Geminus]], at [[Lucius Flavius Silva|Lucius Flavius Silva Nonius Bassus]] ang mananakop ng [[Masada]]. Ito ay lubos na winasak ni [[Alarico I|Alarico]] noong 408 &amp;#x2013; 10 AD, at parehong inilarawan nina [[Procopius]] (EG II. 16, 17) at [[Dante Alighieri]] (Paradiso, XVI. 73 - 78) ang pagkatiwangwang nito.

Salamat sa mga benefactor na sina Angelo Buccolini, Innocenzo Petrini at ang markes na si Alessandro Giannelli, ang bayan ay nabigyan ng paaralang nursery, tahanan ng matatanda, at monte de piedad.

== Paglalarawan ==
Ngayon ang Urbisaglia ay may higit sa 2,700 mga naninirahan, nagtatrabaho sa agrikultura, sining at sining, tela, mga planta ng koryente, at industriya ng bakal at bakal.

== Mga pinagkuhanan at sanggunian ==
{{Reflist}}

* Bacchielli L., Ch. Delplace, W. Eck, L. Gasperini, G. Paci. ''Pag-aaral sa Urbisaglia romana.'' ''Mga suplemento ng PICUS'' . Tivoli, 1995.
* Giuseppe Ferranti. ''Guida al territorio di Urbisaglia'' . Pro Manoscritto a cura di Urbsalviambiente. Urbisaglia, 1994
* Miria Salvucci, Giovanna Salvucci (et al. ). ''Urbisaglia.'' ''Urbs Salvia, Capolavori sa corso'' . Urbisaglia, 2003.

== Tingnan din ==

* [[Liwasang Arkeolohiko ng Urbs Salvia]]
* [[Rocca di Urbisaglia]]
* [[Abadia ng Chiaravalle, Fiastra]]

== Mga panlabas na link ==
{{Commons category|Urbisaglia}}

* {{In lang|it}} [https://web.archive.org/web/20120406225642/http://www.comune.urbisaglia.mc.it/?page_id=1%2F Comune di Urbisaglia - istitutional site]
* {{In lang|it}}[http://www.amatmarche.net/index.php/Ricerca/Ordine-crescente.html?searchphrase=all&amp;searchword=tau&amp;submit=Cerca/ TAU - Teatri Antichi Uniti]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>j6hzh5vf2a6hpe9bju7138fx94oki4l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Treia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138412</id>
    <revision>
      <id>1962108</id>
      <parentid>1856293</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1082667720|Treia]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3084" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]

Ang '''Treia''' ay isang bayan at [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]]. Ito ay {{Convert|7|km|mi}} hilaga ng [[Pollenza]], {{Convert|12|km|mi}} sa kanluran ng [[Macerata]], at {{Convert|18|km|mi}} hilaga-hilagang-silangan ng [[Tolentino]].

== Heograpiya ==
Ang lugar ng inabandunang Romanong [[municipium]] ng Trea ay matatagpuan sa gitnang lambak ng [[Ilog Potenza]], mga 30&amp;nbsp;km mula sa baybayin ng Adriatico. Ang bayan ay matatagpuan sa isang nangingibabaw na talampas, 1&amp;nbsp;km hilaga-kanluran ng kasalukuyang Treia, at 3 lang&amp;nbsp;km silangan ng Monte Pitino, sa isang agraryong lugar sa paligid ng simbahan at kumbento ng SS. Crocifisso.

== Labi ==
Ang tanging natitirang nakikitang mga guho ay ang dalawang maliit na seksyon ng dating mga pader ng lungsod, na bahagyang pinagsama sa isang inabandunang bahay sa bukid. Mula noong ika-16 na siglo maraming mga nakahiwalay na paghahanap pati na rin ang mga epigraphic na monumento tungkol sa Trea ay natuklasan sa pangkalahatang lugar. Ang mga unang malalaking paghuhukay ni Fortunato Benigni noong huling bahagi ng ika-18 siglo ay natukoy ang tinatayang lokasyon ng bayan at nagsiwalat ng mga bahagi ng mga pader nito, isang basilica at isang santuwaryo na may posibleng termal na gusali, na matatagpuan sa ilalim ng kumbento ng SS. Crocifisso.

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;

* Marengo, S. (2000), Regio V Picenum – Trea. Supplementa Italica, Nuova Serie 18, Roma, Casa Foscari, pp.&amp;nbsp;155–188.
* Paci, G. (1999), Indagini recenti e nuove conoscenze sulle città romane del territorio marchigiano. Annali della Facoltà di Lettere e Filosofia, Università di macerate, pp.&amp;nbsp;201–244.
* Percossi Serenelli, E., Pignocchi, G. at Vermeulen, F. (eds.) (2006), I siti archeologici della Vallata del Potenza. Conoscenze at tutela, Ancona, Ministero per i Beni at Attività Culturali. Direzione Regionale sa Beni Culturali at Paesaggistici delle Marche.
* Vermeulen, F., Slapšak, B., Mlekuž, D. (2012), Surveying the Townscape of Roman Trea (Picenum). Sa: Johnson, PS, Millett, M. (eds. ), Archaeological Survey at ang Lungsod, University of Cambridge Museum of Classical Archaeology Monographs, Cambridge, pp.&amp;nbsp;261–282.

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.treia.sinp.net/ Opisyal na Site ng Treia]
* [http://www.istitutopaladini.it/ Istituto Paladini]
* [https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Marche/Macerata/Treia/Treia/home.html Ang site ni Bill Thayer]
* [http://www.regione.marche.it/ Pangkalahatang Departamento ng mga Marso]
* [http://www.potenza.ugent.be/ Ghent University - Potenza Valley Survey Project]

''(Ang orihinal na teksto ay batay sa webpage ni Bill Thayer, sa pamamagitan ng pahintulot.)''{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>iod71xa9t8yl5kihzq2tjprndjvjtf1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962132</id>
      <parentid>1962108</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T15:08:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4002" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Treia|official_name=Comune di Treia|native_name=|image_skyline=Treia Italia-Panorama.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=treia-Stemma.png|shield_alt=|shield_size=px|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|18|40|N|13|18|45|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=Passo di Treia, Chiesanuova di Treia, Santa Maria in Selva, Camporota|mayor_party=|mayor=Edy Castellani|area_footnotes=|area_total_km2=93|population_footnotes=|population_total=9404|population_as_of=Disyembre 31, 2015|pop_density_footnotes=|population_demonym=Treiesi|elevation_footnotes=|elevation_m=342|twin1=|twin1_country=|saint=[[San Patricio]]|day=Marso 17|postal_code=62010|area_code=0733|website={{official website|http://www.comune.treia.mc.it/}}|footnotes=}}Ang '''Treia''' ay isang bayan at [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]]. Ito ay {{Convert|7|km|mi}} hilaga ng [[Pollenza]], {{Convert|12|km|mi}} sa kanluran ng [[Macerata]], at {{Convert|18|km|mi}} hilaga-hilagang-silangan ng [[Tolentino]].

== Heograpiya ==
Ang lugar ng inabandunang Romanong [[municipium]] ng Trea ay matatagpuan sa gitnang lambak ng [[Ilog Potenza]], mga 30&amp;nbsp;km mula sa baybayin ng Adriatico. Ang bayan ay matatagpuan sa isang nangingibabaw na talampas, 1&amp;nbsp;km hilaga-kanluran ng kasalukuyang Treia, at 3 lang&amp;nbsp;km silangan ng Monte Pitino, sa isang agraryong lugar sa paligid ng simbahan at kumbento ng SS. Crocifisso.

== Labi ==
Ang tanging natitirang nakikitang mga guho ay ang dalawang maliit na seksyon ng dating mga pader ng lungsod, na bahagyang pinagsama sa isang inabandunang bahay sa bukid. Mula noong ika-16 na siglo maraming mga nakahiwalay na paghahanap pati na rin ang mga epigraphic na monumento tungkol sa Trea ay natuklasan sa pangkalahatang lugar. Ang mga unang malalaking paghuhukay ni Fortunato Benigni noong huling bahagi ng ika-18 siglo ay natukoy ang tinatayang lokasyon ng bayan at nagsiwalat ng mga bahagi ng mga pader nito, isang basilica at isang santuwaryo na may posibleng termal na gusali, na matatagpuan sa ilalim ng kumbento ng SS. Crocifisso.

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;

* Marengo, S. (2000), Regio V Picenum – Trea. Supplementa Italica, Nuova Serie 18, Roma, Casa Foscari, pp.&amp;nbsp;155–188.
* Paci, G. (1999), Indagini recenti e nuove conoscenze sulle città romane del territorio marchigiano. Annali della Facoltà di Lettere e Filosofia, Università di macerate, pp.&amp;nbsp;201–244.
* Percossi Serenelli, E., Pignocchi, G. at Vermeulen, F. (eds.) (2006), I siti archeologici della Vallata del Potenza. Conoscenze at tutela, Ancona, Ministero per i Beni at Attività Culturali. Direzione Regionale sa Beni Culturali at Paesaggistici delle Marche.
* Vermeulen, F., Slapšak, B., Mlekuž, D. (2012), Surveying the Townscape of Roman Trea (Picenum). Sa: Johnson, PS, Millett, M. (eds. ), Archaeological Survey at ang Lungsod, University of Cambridge Museum of Classical Archaeology Monographs, Cambridge, pp.&amp;nbsp;261–282.

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.treia.sinp.net/ Opisyal na Site ng Treia]
* [http://www.istitutopaladini.it/ Istituto Paladini]
* [https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Marche/Macerata/Treia/Treia/home.html Ang site ni Bill Thayer]
* [http://www.regione.marche.it/ Pangkalahatang Departamento ng mga Marso]
* [http://www.potenza.ugent.be/ Ghent University - Potenza Valley Survey Project]

''(Ang orihinal na teksto ay batay sa webpage ni Bill Thayer, sa pamamagitan ng pahintulot.)''{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>1ouhxoef23l8qjnqrt8wntobkmxhlwp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962139</id>
      <parentid>1962132</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T23:23:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Labi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4007" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Treia|official_name=Comune di Treia|native_name=|image_skyline=Treia Italia-Panorama.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=treia-Stemma.png|shield_alt=|shield_size=px|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|18|40|N|13|18|45|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=Passo di Treia, Chiesanuova di Treia, Santa Maria in Selva, Camporota|mayor_party=|mayor=Edy Castellani|area_footnotes=|area_total_km2=93|population_footnotes=|population_total=9404|population_as_of=Disyembre 31, 2015|pop_density_footnotes=|population_demonym=Treiesi|elevation_footnotes=|elevation_m=342|twin1=|twin1_country=|saint=[[San Patricio]]|day=Marso 17|postal_code=62010|area_code=0733|website={{official website|http://www.comune.treia.mc.it/}}|footnotes=}}Ang '''Treia''' ay isang bayan at [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]]. Ito ay {{Convert|7|km|mi}} hilaga ng [[Pollenza]], {{Convert|12|km|mi}} sa kanluran ng [[Macerata]], at {{Convert|18|km|mi}} hilaga-hilagang-silangan ng [[Tolentino]].

== Heograpiya ==
Ang lugar ng inabandunang Romanong [[municipium]] ng Trea ay matatagpuan sa gitnang lambak ng [[Ilog Potenza]], mga 30&amp;nbsp;km mula sa baybayin ng Adriatico. Ang bayan ay matatagpuan sa isang nangingibabaw na talampas, 1&amp;nbsp;km hilaga-kanluran ng kasalukuyang Treia, at 3 lang&amp;nbsp;km silangan ng Monte Pitino, sa isang agraryong lugar sa paligid ng simbahan at kumbento ng SS. Crocifisso.

== Mga labi ==
Ang tanging natitirang nakikitang mga guho ay ang dalawang maliit na seksiyon ng dating mga pader ng lungsod, na bahagyang pinagsama sa isang inabandunang bahay sa bukid. Mula noong ika-16 na siglo maraming mga nakahiwalay na paghahanap pati na rin ang mga epigraphic na monumento tungkol sa Trea ay natuklasan sa pangkalahatang lugar. Ang mga unang malalaking paghuhukay ni Fortunato Benigni noong huling bahagi ng ika-18 siglo ay natukoy ang tinatayang lokasyon ng bayan at nagsiwalat ng mga bahagi ng mga pader nito, isang basilica at isang santuwaryo na may posibleng termal na gusali, na matatagpuan sa ilalim ng kumbento ng SS. Crocifisso.

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;

* Marengo, S. (2000), Regio V Picenum – Trea. Supplementa Italica, Nuova Serie 18, Roma, Casa Foscari, pp.&amp;nbsp;155–188.
* Paci, G. (1999), Indagini recenti e nuove conoscenze sulle città romane del territorio marchigiano. Annali della Facoltà di Lettere e Filosofia, Università di macerate, pp.&amp;nbsp;201–244.
* Percossi Serenelli, E., Pignocchi, G. at Vermeulen, F. (eds.) (2006), I siti archeologici della Vallata del Potenza. Conoscenze at tutela, Ancona, Ministero per i Beni at Attività Culturali. Direzione Regionale sa Beni Culturali at Paesaggistici delle Marche.
* Vermeulen, F., Slapšak, B., Mlekuž, D. (2012), Surveying the Townscape of Roman Trea (Picenum). Sa: Johnson, PS, Millett, M. (eds. ), Archaeological Survey at ang Lungsod, University of Cambridge Museum of Classical Archaeology Monographs, Cambridge, pp.&amp;nbsp;261–282.

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.treia.sinp.net/ Opisyal na Site ng Treia]
* [http://www.istitutopaladini.it/ Istituto Paladini]
* [https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Marche/Macerata/Treia/Treia/home.html Ang site ni Bill Thayer]
* [http://www.regione.marche.it/ Pangkalahatang Departamento ng mga Marso]
* [http://www.potenza.ugent.be/ Ghent University - Potenza Valley Survey Project]

''(Ang orihinal na teksto ay batay sa webpage ni Bill Thayer, sa pamamagitan ng pahintulot.)''{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>lru69u6qer2la029b824z1kuhxqzdyx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ussita</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138413</id>
    <revision>
      <id>1962150</id>
      <parentid>1856295</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:07:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/948138358|Ussita]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2419" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Ussita|official_name=Comune di Ussita|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|42|57|N|13|8|E|type:city(434)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=Calcara, Capovallazza, Casali, Castel Fantellino, Cuore di Sorbo, Fluminata, Frontignano, Pian dell'Arco, Pieve, Sammerlano, San Placido, Sant'Eusebio, Sasso, Sorbo, Tempori, Vallazza, Vallestretta|mayor_party=|mayor=Vincenzo Marini Marini|area_footnotes=|area_total_km2=55.3|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=446|population_as_of=Nobyembre 30, 2016|pop_density_footnotes=|population_demonym=Ussitani|elevation_footnotes=|elevation_m=744|twin1=|twin1_country=|saint=|day=|postal_code=62039|area_code=0737|website={{official website|http://www.ussita.sinp.net}}|footnotes=}}

Ang '''Ùssita''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|80|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|45|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]].

Ang luklukan ng komuna ay nasa ''frazione'' ng Fluminata.

== Mga pangunahing tanawin ==

* Kastilyo, na ngayon ay guho kasama ang isang ika-14 na siglong tore
* [[Santa Maria Assunta, Ussita|Santa Maria Assunta]]: ika-14 na siglong simbahang parokya
* Sant'Antonio da Padova
* Sant'Ercolano: ika-13 siglong Chiesetta
* Santa Lucia di Sasso: ika-15-17 siglo
* [[Santi Vincenzo e Anastasio, Ussita|Santi Vincenzo e Anastasio]]: ika-14 na siglo
* Santa Reparata: ika-20 siglo
* San Stefano: ika-13 siglo
* Sant'Andrea Apostolo: ika-15 - ika-17 siglo

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.ussita.sinp.net www.ussita.sinp.net]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>63tbsldiif6lvmjftgkljg1zelx4rfy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962154</id>
      <parentid>1962150</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:18:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2871" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Ussita|official_name=Comune di Ussita|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|42|57|N|13|8|E|type:city(434)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=Calcara, Capovallazza, Casali, Castel Fantellino, Cuore di Sorbo, Fluminata, Frontignano, Pian dell'Arco, Pieve, Sammerlano, San Placido, Sant'Eusebio, Sasso, Sorbo, Tempori, Vallazza, Vallestretta|mayor_party=|mayor=Vincenzo Marini Marini|area_footnotes=|area_total_km2=55.3|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=446|population_as_of=Nobyembre 30, 2016|pop_density_footnotes=|population_demonym=Ussitani|elevation_footnotes=|elevation_m=744|twin1=|twin1_country=|saint=|day=|postal_code=62039|area_code=0737|website={{official website|http://www.ussita.sinp.net}}|footnotes=}}

Ang '''Ùssita''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Macerata]] sa rehiyon ng [[Marche]] ng [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|80|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|45|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]].

Ang luklukan ng komuna ay nasa ''frazione'' ng Fluminata.

== Mga pangunahing tanawin ==
Ang kastilyo ng Ussita ay nakatayo sa burol ng Fantellino sa bayan ng Castel Murato. Ito ay binubuo ng isang trapezoidal na pader, na pinagtanggol ng limang tore at isang panlabas na moat. Higit sa lahat, ang mga guho ay nananatiling isang toreng bato noong ika-labing apat na siglo na may square base na isinama sa munisipal na sementaryo, sa dominanteng posisyon sa lambak ngunit sa kasamaang-palad ay gumuho kasunod ng lindol noong Oktubre 30, 2016.
* Kastilyo, na ngayon ay guho kasama ang isang ika-14 na siglong tore
* [[Santa Maria Assunta, Ussita|Santa Maria Assunta]]: ika-14 na siglong simbahang parokya
* Sant'Antonio da Padova
* Sant'Ercolano: ika-13 siglong Chiesetta
* Santa Lucia di Sasso: ika-15-17 siglo
* [[Santi Vincenzo e Anastasio, Ussita|Santi Vincenzo e Anastasio]]: ika-14 na siglo
* Santa Reparata: ika-20 siglo
* San Stefano: ika-13 siglo
* Sant'Andrea Apostolo: ika-15 - ika-17 siglo

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.ussita.sinp.net www.ussita.sinp.net]
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>1taegjr1sson9orwmebo6k5lsr71by1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Visso</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138414</id>
    <revision>
      <id>1962151</id>
      <parentid>1856296</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:09:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/943480035|Visso]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2814" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Visso|official_name=Comune di Visso|native_name=|image_skyline=Sibillinische berge visso 2.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Visso-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|42|56|N|13|5|E|type:city(1,215)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=Aschio, Borgo San Giovanni, Croce, Cupi, Fematre, Macereto, Mevale, Molini di Visso, Orvano, Pieve, Ponte Chiusita, Rasenna, Riofreddo, Villa Sant'Antonio|mayor_party=|mayor=Giuliano Pazzaglini|area_footnotes=|area_total_km2=100.4|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=1103|population_as_of=Pebrero 28, 2017|pop_density_footnotes=|population_demonym=Vissani|elevation_footnotes=|elevation_m=|twin1=|twin1_country=|saint=San Juan Bautista|day=Hunyo 24|postal_code=62039|area_code=0737|website={{official website|http://www.visso.sinp.net}}|footnotes=}}

Ang '''Visso''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[lalawigan ng Macerata]], rehiyon ng [[Marche]], [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|80|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|50|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]]. Dito matatagpuan ang upuan ng [[Pambansang Liwasan ng Monti Sibillini]].

== Mga pangunahing tanawin ==

* Simbahan at monasteryo ng [[San Giacomo, Visso|San Giacomo]]
* [[Chiesa del Santissimo Redentore e Santa Maria, Visso|Chiesa del Santissimo Redentore e Santa Maria]]
* [[Chiesa della Concezione, Visso|Chiesa della Concezione]]
* [[Chiesa della Madonna di Cardosa, Visso|Chiesa della Madonna di Cardosa]]
* [[Sant'Agostino, Visso|Sant'Agostino]]
* [[Sant'Antonio, Visso|Sant'Antonio]]
* [[San Francesco, Visso|San Francesco]]
* [[San Lorenzo, Visso|San Lorenzo]]
* [[Santa Maria Annunziata di Mevale, Visso|Santa Maria Annunziata di Mevale]]
* [[Santa Maria Assunta, Visso|Santa Maria Assunta]]
* [[Santa Maria delle Cave, Visso|Santa Maria delle Cave]]
* [[Santa Maria delle Grazie, Visso|Santa Maria delle Grazie]]
* [[Collegiata di Santa Maria, Visso|Collegiata di Santa Maria]]
* [[Sant'Agostino Secondo, Visso|Sant'Agostino Secondo]]
* [[Santuario di Macereto]]

== Tingnan din ==

* [[Camerino]]
* [[Monti Sibillini]]

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.visso.sinp.net Opisyal na website] {{In lang|it}}
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>cm3fc1o723bnzij31n3enakqh8r86tg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962157</id>
      <parentid>1962151</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:22:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3661" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Visso|official_name=Comune di Visso|native_name=|image_skyline=Sibillinische berge visso 2.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Visso-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|42|56|N|13|5|E|type:city(1,215)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=Aschio, Borgo San Giovanni, Croce, Cupi, Fematre, Macereto, Mevale, Molini di Visso, Orvano, Pieve, Ponte Chiusita, Rasenna, Riofreddo, Villa Sant'Antonio|mayor_party=|mayor=Giuliano Pazzaglini|area_footnotes=|area_total_km2=100.4|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=1103|population_as_of=Pebrero 28, 2017|pop_density_footnotes=|population_demonym=Vissani|elevation_footnotes=|elevation_m=|twin1=|twin1_country=|saint=San Juan Bautista|day=Hunyo 24|postal_code=62039|area_code=0737|website={{official website|http://www.visso.sinp.net}}|footnotes=}}

Ang '''Visso''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[lalawigan ng Macerata]], rehiyon ng [[Marche]], [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|80|km|mi}} timog-kanluran ng [[Ancona]] at mga {{Convert|50|km|mi}} timog-kanluran ng [[Macerata]]. Dito matatagpuan ang upuan ng [[Pambansang Liwasan ng Monti Sibillini]].

== Pisikal na heograpiya ==
Tinawid ng Tireno-Adriaticong watershed, ang munisipal na teritoryo ay bumagsak sa malaking bahagi sa drainage basin ng [[ilog Nera]], ang tributaryo ng [[Ilog Tiber|Tiber]] na tumataas sa [[Kabundukang Sibillino]] at nagpapatuloy sa landas nito patungo sa [[Terni]] sa pamamagitan ng Gorges ng Valnerina. Ang kabesera ay matatagpuan sa tagpuan ng limang lambak (at kasing dami ng mga daluyan ng tubig), sa isang bangin na napapaligiran ng mga bundok na may matarik at makahoy na mga dalisdis at banayad na parang/pasture peak; ang altitudo ng teritoryo ay nasa pagitan ng humigit-kumulang 600 metro sa ilalim ng lambak at 1800 metro sa Monte Cardosa.

Ang Visso ay may [[eksklabo]], na makikilala sa nayon ng Cupi, sa pagitan ng mga munisipalidad ng [[Pieve Torina]], [[Fiordimonte]], [[Acquacanina]], at [[Ussita]].

== Mga pangunahing tanawin ==

* Simbahan at monasteryo ng [[San Giacomo, Visso|San Giacomo]]
* [[Chiesa del Santissimo Redentore e Santa Maria, Visso|Chiesa del Santissimo Redentore e Santa Maria]]
* [[Chiesa della Concezione, Visso|Chiesa della Concezione]]
* [[Chiesa della Madonna di Cardosa, Visso|Chiesa della Madonna di Cardosa]]
* [[Sant'Agostino, Visso|Sant'Agostino]]
* [[Sant'Antonio, Visso|Sant'Antonio]]
* [[San Francesco, Visso|San Francesco]]
* [[San Lorenzo, Visso|San Lorenzo]]
* [[Santa Maria Annunziata di Mevale, Visso|Santa Maria Annunziata di Mevale]]
* [[Santa Maria Assunta, Visso|Santa Maria Assunta]]
* [[Santa Maria delle Cave, Visso|Santa Maria delle Cave]]
* [[Santa Maria delle Grazie, Visso|Santa Maria delle Grazie]]
* [[Collegiata di Santa Maria, Visso|Collegiata di Santa Maria]]
* [[Sant'Agostino Secondo, Visso|Sant'Agostino Secondo]]
* [[Santuario di Macereto]]

== Tingnan din ==

* [[Camerino]]
* [[Monti Sibillini]]

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.visso.sinp.net Opisyal na website] {{In lang|it}}
{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>tp5g3m942sqsxd1nm72k6sp1ccsm09d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>A-1 Pictures</title>
    <ns>0</ns>
    <id>152243</id>
    <revision>
      <id>1962141</id>
      <parentid>1925538</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T01:31:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Paunang ayos sa lead.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18930" xml:space="preserve">{{Use mdy dates}}
{{Infobox company
| name = A-1 Pictures Inc.
| native_name = 株式会社A-1 Pictures
| romanized_name = Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu
| logo = A-1 Pictures Logo.svg
| logo_size = 130px
| slogan = 
| vector_logo = 
| type = [[Kabushiki gaisha]]&lt;br&gt;[[Subsidiary]]
| genre = 
| foundation = {{start date and age|2005|5|9}}
| founder = Mikihiro Iwata
| location = [[Suginami, Tokyo]], [[Hapón]]
| origins = 
| key_people = Shinichiro Kashiwada &lt;small&gt;(Pangulo)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;Masuo Ueda &lt;small&gt;(Pangalawang Pangulo)&lt;/small&gt;
| area_served = 
| industry = [[Istudyong pang-animasyon]]
| products = [[Anime]]
| revenue = 
| operating_income = 
| net_income = 
| owner = [[Sony Group Corporation]]
| num_employees = 157 (Pebrero 2022)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Kyuujin Hyou (Sakuga)|script-title=ja:求 人 票 【作画】,|trans-title=Balota sa Alok na Trabaho (Animasyon)|format=pdf|url=https://a1p.jp/wp/wp-content/uploads/2021/02/2022jobpostingshain2.pdf}}&lt;/ref&gt;
| parent = [[Aniplex]]
| subsid = 
| divisions = {{ubl|Departamento ng Animasyon{{efn|{{nihongo|Departamento ng Animasyon ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 動画部}}, ang namamahala sa animasyon.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Sining{{efn|{{nihongo|Departamento ng Sining ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 美術部}}, ang namamahala sa sining.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Potograpiya{{efn|{{nihongo|Departamento ng Potograpiya ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 撮影部}}, ang namamahala sa ''compositing'' (pagpapatong-patong at epektong biswal.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Kulay{{efn|{{nihongo|Departamento ng Pagtatapos ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 仕上部}}, ang namamahala sa kulay at pagpinta.}}}}
| homepage = {{URL|https://a1p.jp/}}
| footnotes = &lt;ref name=&quot;web&quot;&gt;{{cite web|url=https://a1p.jp/about/|title=ABOUT|publisher=A-1 Pictures|access-date=March 24, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;offsite-jp&quot;&gt;{{cite web|url=http://a1p.jp/about/|title=ABOUT|publisher=A-1 Pictures|access-date=July 12, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20130809210501/http://a1p.jp/about/|archive-date=August 9, 2013|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
}}
Ang {{Nihongo|'''A-1 Pictures Inc.'''|株式会社A-1 Pictures|Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu|lead=yes}} ay isang [[istudyong pang-animasyon]] na nakabase sa [[Suginami, Tokyo]] sa [[Hapón]]. Itinatag ito noong 2005 ng dating producer ng [[Sunrise]] na si Mikihito Iwata. Subsidiary ito ng [[Aniplex]], ang kumpanyang namamahala sa produksiyon ng [[anime]] ng [[Sony Music Entertainment Japan]].&lt;ref name=&quot;offsite-greeting-jp&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.a1p.jp/profile/index.html|title=A-1 Pictures|access-date=March 17, 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20080120062622/http://www.a1p.jp/profile/index.html|archive-date=January 20, 2008|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;offsite-greeting-en&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.a1p.jp/profile/index_e.html|title=A-1 Pictures|access-date=March 17, 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070520105755/http://www.a1p.jp/profile/index_e.html|archive-date=May 20, 2007|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

==Kasaysayan==
Ang estudyo ay ipinundar ng dibisyong produksyon ng animasyon ng SMEJ na Aniplex noong 9 Mayo 2005, upang gumawa ng sarili nitong serye at produksyon.&lt;ref name=&quot;offsite-greeting-jp&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;offsite-greeting-en&quot;/&gt; Noong 2006, tumulong ito sa orihinal na produksyon ng ''[[Zenmai Zamurai]]'', at noong Oktubre ng parehong taon, nagpundar ng sarili nitong estudyo sa [[Asagaya]]. Sa sumunod na taon, 2007, ginawa nito ang kauna-unahan nitong serye na ''[[Ōkiku Furikabutte]]''.

Orihinal itong itinatag para makita ang produksyon ng iilan sa mga pampamilyang serye ng Aniplex, ngunit lumaki at lumaganap ito tungo sa produksyon ng iba't-ibang uri ng medya at anime na hindi nila inaasahang mangyari.

Ipinalaganap din ng estudyo ang pandaigdigan nitong presensya, sa pagsali sa isang sikat na kapulungan, ang [[Anime Expo|Anime Expo 2007]] (AX 2007), na ginanap sa [[Long Beach, California|Long Beach]], [[California]], at sa pagkakaroon nito ng sariling panel.&lt;ref name=&quot;axpanel-advanced&quot;&gt;{{cite web|url=http://anime.advancedmn.com/article.php?artid=3896|title=A-1 Pictures Panel Report|date=2007-06-30|accessdate=2008-07-11}}&lt;/ref&gt;

==Mga Gawa==

===Seryeng Pantelebisyon===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Orihinal na Channel !! Simula ng unang pagpapalabas !! Katapusan ng unang pagpapalabas !! Mga banggit
|-
|  ''[[Zenmai Zamurai]]'' ||  [[NHK Educational TV|NHK E]] ||  3 Abril 2006 || 26 Marso 2010 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang No Side
|-
|  ''Robby &amp; Kerobby'' ||  [[TV Tokyo]] ||  1 Abril 2007 || 30 Marso 2008  || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Big Windup!]]'' || [[Tokyo Broadcasting System|TBS]], [[Mainichi Broadcasting System|MBS]] ||  12 Abril 2007 || 28 Setyembre 2007 || Base sa manga ni [[Asa Higuchi]]
|-
|  ''[[Persona: Trinity Soul]]'' || [[Tokyo Metropolitan Television|Tokyo MX]], [[Nippon BS Broadcasting|BS11]] || 5 Enero 2008 || 28 Hunyo 2008 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode]]'' || [[Television Saitama|TV Saitama]] || 4 Hulyo 2008 || 29 Setyembre 2008 || Base sa manga ni [[Masami Yuki]]
|-
|  ''[[Black Butler]]'' || MBS || 3 Oktubre 2008 || 27 Marso 2009 || Base sa manga ni [[Yana Toboso]]
|-
|  ''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]'' || Tokyo MX || 4 Oktubre 2008 || 27 Disyembre 2008 || Base sa manga ni Eri Takenashi&lt;br/&gt;Katulong ang [[Ordet (company)|Ordet]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode 2]]'' || [[Sun Television|SUN-TV]] || 9 Enero 2009 || 28 Mayo 2009 || Pagpapatuloy sa ''Tetsuwan Birdy: Decode''
|-
|  ''[[Valkyria Chronicles]]'' || MBS || 4 Abril 2009 || 26 Setyembre 2009 || Based on a video game by [[Sega]]
|-
|  ''[[Fairy Tail]]'' || [[TX Network|TXN]] (TV Tokyo) || 12 Oktubre 2009 (first series)&lt;br/&gt;5 Abril 2014 (second series)|| 30 Marso 2013 (first series)&lt;br/&gt;26 Marso 2016 (second series)|| Base sa manga ni [[Hiro Mashima]]&lt;br/&gt;Katulong ang [[Satelight]] (unang serye) at Bridge (pangalawang series)
|-
|  ''[[Sound of the Sky]]'' || TV Tokyo || 5 Enero 2010 || 22 Marso 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Ōkiku Furikabutte|Ōkiku Furikabutte ~Natsu no Taikai-hen~]]'' || MBS, TBS || 1 Abril 2010 || 24 Hunyo 2010 || Pagpapatuloy sa ''Big Windup!''
|-
|  ''[[Working!!]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2010 || 26 Hunyo 2010 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
|  ''[[Night Raid 1931]]'' || TV Tokyo || 5 Abril 2010 || 28 Hunyo 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler II]]'' || MBS || 2 Hulyo 2010 || 17 Setyembre 2010 || Pagpapatuloy sa ''Black Butler''
|-
|  ''[[Occult Academy]]'' || TV Tokyo || 6 Hulyo 2010 || 27 Setyembre 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Togainu no Chi]]'' || MBS, TBS || 7 Oktubre 2010 || 23 Disyembre 2010 || Base sa laro ng [[Nitro+chiral]]
|-
|  ''[[Fractale]]'' || [[Fuji TV]] || 14 Enero 2011 || 1 Abril 2011 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang Ordet
|-
|  ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || Fuji TV || 15 Abril 2011 || 24 Hunyo 2011 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Blue Exorcist]]'' || [[Japan News Network|JNN]] (MBS) || 17 Abril 2011 || 2 Oktubre 2011 || Base sa manga ni Kazue Kato
|-
|  ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2011 || 24 Setyembre 2011 || Base sa laro ng [[Nippon Ichi Software]]
|-
|  ''[[The Idolmaster]]'' || TBS || 8 Hulyo 2011 || 23 Disyembre 2011 || Base sa laro ng [[Namco Bandai]]
|-
|  ''[[Working!!|Working'!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2011 || 24 Disyembre 2011 || Pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
|  ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers]]'' || [[Nippon Television Network System|NNS]] ([[Yomiuri Telecasting Corporation|ytv]]) || 1 Abril 2012 || 22 Marso 2014 || Base sa manga ni Chūya Koyama
|-
|  ''[[Tsuritama]]'' || Fuji TV || 12 Abril 2012 || 28 Hunyo 2012 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Sword Art Online]]'' || Tokyo MX || 7 Hulyo 2012 || 22 Disyembre 2012 || Base sa magaang nobela ni [[Reki Kawahara]]
|-
|  ''[[From the New World (novel)|From the New World]]'' || [[TV Asahi]] || 28 Setyembre 2012 || 23 Marso 2013 || Base sa nobela ni Yūsuke Kishi
|-
|  ''[[Chō Soku Henkei Gyrozetter]]'' || TXN (TV Tokyo) || 2 Oktubre 2012 || 24 Setyembre 2013 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Labyrinth of Magic]]'' || JNN (MBS) || 7 Oktubre 2012 || 31 Marso 2013 || Base sa manga ni [[Shinobu Ohtaka]]
|-
|  ''[[Ore no Kanojo to Osananajimi ga Shuraba Sugiru]]'' || Tokyo MX || 6 Enero 2013 || 31 Marso 2013 || Base sa magaang nobela ni Yūji Yūji
|-
|  ''[[Vividred Operation]]'' || MBS || 11 Enero 2013 || 29 Marso 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%|Uta no Prince-sama: Maji Love 2000%]]'' || [[Television Aichi Broadcasting|TV Aichi]] || 3 Abril 2013 || 26 Hunyo 2013 || Pagpapatuloy sa ''Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%''
|-
| ''[[Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai]].'' || Tokyo MX || 7 Abril 2013 || 30 Hunyo 2013 || Base sa magaang nobela ni Tsukasa Fushimi&lt;br/&gt;Pagpapatuloy sa ''Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai''
|-
| ''[[Servant x Service]]'' || [[Asahi Broadcasting Corporation|ABC]] || 4 Hulyo 2013 || 26 Setyembre 2013 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon]]'' || Fuji TV || 11 Hulyo 2013 || 19 Setyembre 2013 || Base sa manga ni [[Hiromu Arakawa]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Kingdom of Magic]]'' || JNN (MBS) || 6 Oktubre 2013 || 30 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Magi: The Labyrinth of Magic''
|-
|  ''[[Galilei Donna]]'' || Fuji TV || 10 Oktubre 2013 || 20 Disyembre 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon II]]'' || Fuji TV || 9 Enero 2014 || 27 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Silver Spoon''
|-
| ''[[World Conquest Zvezda Plot]]'' || Tokyo MX || 11 Enero 2014 || 29 Marso 2014 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Nanana's Buried Treasure]]'' || Fuji TV || 10 Abril 2014 || 19 Hunyo 2014 || Base sa magaang nobela ni Kazuma Ōtorino
|-
| ''[[Aldnoah.Zero]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;10 Enero 2015 (Part 2) || 20 Setyembre 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;28 Marso 2015 (Part 2)&lt;br/&gt; || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang [[Troyca|TROYCA]]
|-
| ''[[Sword Art Online|Sword Art Online II]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 || 20 Disyembre 2014 || Pagpapatuloy sa ''Sword Art Online''
|-
| ''[[Persona 4: The Animation|Persona 4: The Golden Animation]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 25 Setyembre 2014 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Circus]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 11 Setyembre 2014|| Kaugnay sa ''Black Butler''
|-
| ''[[Magic Kaito|Magic Kaito 1412]]'' || NNS (ytv) || 4 Oktubre 2014 || 28 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Gosho Aoyama]]
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins]]'' || JNN (MBS) || 5 Oktubre 2014 || 29 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Nakaba Suzuki]]
|-
| ''[[Your Lie in Abril]]'' || Fuji TV || 9 Oktubre 2014 || 19 Marso 2015 || Base sa manga ni Naoshi Arakawa
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend]]'' || Fuji TV || 8 Enero 2015 || 26 Marso 2015 || Base sa magaang nobela ni Fumiaki Maruto
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2015 || 11 Abril 2015 || Base sa isang larong pang-sosyal ng [[Namco Bandai]] seryeng ''[[The Idolmaster]]''
|-
| ''[[Magical Girl Lyrical Nanoha ViVid]]'' || Tokyo MX || 3 Abril 2015 || 19 Hunyo 2015 || Base sa manga ni Masaki Tsuzuki
|-
| ''[[Gunslinger Stratos|Gunslinger Stratos: THE ANIMATION]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2015 || 20 Hunyo 2015 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
| ''[[Ultimate Otaku Teacher]]'' || NNS (ytv) || 4 Abril 2015 || 26 Setyembre 2015 || Base sa manga ni Takeshi Azuma
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama: Maji Love Revolutions]]'' || Tokyo MX || 5 Abril 2015 || 28 Hunyo 2015 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Gate (novel series)|Gate: Jieitai Kanochi nite, Kaku Tatakaeri]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2015 || 25 Marso 2016 ||  Base sa nobela ni Takumi Yanai
|-
| ''[[Working!!|Working!!!]]'' || Tokyo MX || 4 Hulyo 2015 || 26 Disyembre 2015 || Pangalawang pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls|The Idolmaster Cinderella Girls: 2nd Season]]'' || Tokyo MX || 17 Hulyo 2015 || 17 Oktubre 2015 || Pagpapatuloy sa ''The Idolmaster Cinderella Girls''
|-
| ''[[Subete ga F ni Naru]]'' || Fuji TV || 8 Oktubre 2015 || 17 Disyembre 2015 || Base sa nobela ni [[Hiroshi Mori (writer)|Hiroshi Mori]]
|-
| ''[[The Asterisk War]]'' || Tokyo MX || 3 Oktubre 2015 || 18 Hunyo 2016 ||  Base sa magaang nobela ni Yuu Miyazaki
|-
| ''[[Erased (manga)|Erased]]'' || Fuji TV || 7 Enero 2016 || 24 Marso 2016 ||  Base sa manga ni [[Kei Sanbe]]
|-
| ''[[Grimgar of Fantasy and Ash]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2016 || 26 Marso 2016 || Base sa magaang nobela ni Ao Jūmonji
|-
| ''[[Ace Attorney: I Object to that &quot;Truth&quot;!]]'' || NNS (ytv) || 2 Abril 2016 || 24 Setyembre 2016 || Base sa laro ng [[Capcom]]
|-
| ''[[B-Project: Kodou*Ambitious]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2016 || 25 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-26/mages-b-project-fictional-male-idol-project-gets-tv-anime-in-Hulyo/.100327|title=MAGES' 'B-Project' Fictional Male Idol Project Gets TV Anime in Hulyo|date=2016-03-27|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-05-09}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Qualidea Code]]'' || Tokyo MX || 10 Hulyo 2016 || 24 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins: Signs of Holy War]]'' || JNN (MBS, TBS) || 28 Agosto 2016 || 18 Setyembre 2016 || Kaugnay sa ''The Seven Deadly Sins''
|-
| ''[[Working!!|WWW.Working!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2016 || 24 Disyembre 2016 || Spin-off sa ''Working!!''&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-04-01/working-wagnaria-web-comic-edition-gets-tv-anime/.100552|title=Working/Wagnaria's Web Comic Edition Gets TV Anime|date=2016-04-01|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-04-01}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama Maji LOVE Legend Star]]'' || Tokyo MX || 2 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Occultic;Nine]]'' || Tokyo MX || 9 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Base sa magaang nobela ni Chiyomaru Shikura
|-
|  ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: Kyoto Saga]]'' || JNN (MBS) || 7 Enero 2017 || TBA || Kaugnay sa ''Blue Exorcist''
|-
| ''[[Interviews with Monster Girls]]'' || Tokyo MX || 7 Enero 2017 || TBA || Base sa manga ni Petos
|-
| ''[[Eromanga Sensei]]'' || Tokyo MX, MBS || Abril 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni [[Tsukasa Fushimi]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-13/eromanga-sensei-anime-casts-akane-fujita-as-sagiri-izumi/.99737|title=Eromanga Sensei Anime Casts Akane Fujita as Sagiri Izumi|date=2016-03-13|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-03-13}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Granblue Fantasy#Anime|Granblue Fantasy The Animation]]'' || Tokyo MX || Abril 2017 || TBA || Base sa laro ng Cygames&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2015-09-17/granblue-fantasy-smartphone-game-gets-anime-manga-adaptations/.93036|title=Granblue Fantasy Smartphone Game Gets Anime, Manga Adaptations|date=17 Setyembre 2015|website=[[Anime News Network]]|accessdate=13 Marso 2016}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend|Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend Flat]]'' || Fuji TV || Abril 2017 || TBA || Pagpapatuloy sa ''Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend''
|-
| ''[[Fate/Apocrypha]]'' || TBA || 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni Yūichirō Higashide
|}

===Produkyong Pampelikula===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
| ''[[Welcome to the Space Show]]'' || 26 Hunyo 2010 || 
|-
| ''[[Fairy Tail the Movie: The Phoenix Priestess]]'' || 18 Agosto 2012 ||
|-
| ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: The Movie]]'' || 28 Disyembre 2012 ||
|-
| ''[[Saint Young Men]]'' || 10 Mayo 2013 ||
|-
| ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || 31 Agosto 2013 ||
|-
| ''[[The Idolmaster Movie: Beyond the Brilliant Future!]]'' || 25 Enero 2014 ||
|-
| ''[[Young Animator Training Project|Ookii 1 Nensei to Chiisana 2 Nensei]]'' || 1 Marso 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 2, Midsummer Knight's Dream|Persona 3 The Movie: #2 Midsummer Knight's Dream]]'' || 7 Hunyo 2014 ||
|-
| ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers #0]]'' || 9 Agosto 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 3, Falling Down|Persona 3 The Movie: #3 Falling Down]]'' || 4 Abril 2015 ||
|-
| ''[[The Anthem of the Heart]]'' || 19 Setyembre 2015 ||
|-
| ''[[Garakowa: Restore the World]]'' || 9 Enero 2016 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 4, Winter of Rebirth|Persona 3 The Movie: #4 Winter of Rebirth]]'' || 23 Enero 2016 ||
|-
| ''Doukyuusei'' || 20 Pebrero 2016 ||
|-
| ''[[Black Butler: Book of the Atlantic]]'' || 21 Enero 2017 || 
|-
| ''[[Sword Art Online The Movie: Ordinal Scale]]'' || 18 Pebrero 2017 ||
|-
| ''[[Fairy Tail|Fairy Tail Movie 2: Dragon Cry]]'' || Q2 2017 ||
|}

===OVA/ONA===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
|''[[Big Windup!]]''
|2007
|
|-
|''[[Black Butler]]''
|2009
|
|-
|''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]''
|2009
|
|-
|''[[Sound of the Sky]]''
|2010
|
|-
|''[[Night Raid 1931]]''
|2010
|
|-
| ''[[Valkyria Chronicles III]]'' || 27 Enero 2011 ||
|-
| ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Murder]]'' || 25 Oktubre 2014 (Part 1)&lt;br /&gt;15 Nobyembre 2014 (Part 2)||
|-
| ''[[Brotherhood: Final Fantasy XV]]'' || 30 Marso 2016 – 30 Setyembre 2016 || Katulong ang [[Square Enix]]. Base sa mundo at pagpapatuloy sa 2016 na larong, ''[[Final Fantasy XV]]''.
|-
| ''[[Shelter (song)|Shelter]]''
|2016
| Bidyong pangmusika para sa Amerikanong musikano ng EDM na si [[Porter Robinson]]
|}

===Iba pa===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Taon !! Mga banggit
|-
| ''[[Namisuke]]'' || 2007 ||
|-
| ''[[Takane no Jitensha]]'' (a.k.a. Takane's Bike) || 2008 || Nanalo ng award mula sa [[Animax Taishō]] ng [[Animax]]
|-
| ''[[Ōkiku Furikabutte: Honto no Ace ni Nareru Kamo]]'' || || Larong pang-[[Nintendo DS]]; Ginawa ang animasyon at ilan sa mga CG
|-
| ''[[Shin Megami Tensei: Persona 4]]'' || 2008 || Larong pang-[[PlayStation 2]]; Ginawa ng animasyon kasabay ang [[Studio Hibari]]
|-
| ''[[Valkyria Chronicles II]]'' || 2010 || Larong pang-[[PlayStation Portable]]
|-
| ''[[Phoenix Wright: Ace Attorney − Spirit of Justice]]'' || 2016 || Larong pang-[[Nintendo 3DS]]
|-
|}
&lt;!--Don't add Shelter here; it's already listed under &quot;Film&quot;--&gt;

==Mga Sanggunian==
{{Reflist}}

==Kawing Panlabas==
* {{official website|http://www.a1p.jp/}} {{in lang|ja}}
* {{ann|company|6177}}

[[Kategorya:A-1 Pictures| ]]
[[Kategorya:2005 establishments in Japan]]
[[Kategorya:Aniplex]]
[[Kategorya:Animation studios in Tokyo]]
[[Kategorya:Japanese animation studios]]
[[Kategorya:Media companies established in 2005]]</text>
      <sha1>pu9g2o0pbpq3618pj4e6hvrvi1irdpz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962145</id>
      <parentid>1962141</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T01:53:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18500" xml:space="preserve">{{Use mdy dates}}
{{Infobox company
| name = A-1 Pictures Inc.
| native_name = 株式会社A-1 Pictures
| romanized_name = Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu
| logo = A-1 Pictures Logo.svg
| logo_size = 130px
| slogan = 
| vector_logo = 
| type = [[Kabushiki gaisha]]&lt;br&gt;[[Subsidiary]]
| genre = 
| foundation = {{start date and age|2005|5|9}}
| founder = Mikihiro Iwata
| location = [[Suginami, Tokyo]], [[Hapón]]
| origins = 
| key_people = Shinichiro Kashiwada &lt;small&gt;(Pangulo)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;Masuo Ueda &lt;small&gt;(Pangalawang Pangulo)&lt;/small&gt;
| area_served = 
| industry = [[Istudyong pang-animasyon]]
| products = [[Anime]]
| revenue = 
| operating_income = 
| net_income = 
| owner = [[Sony Group Corporation]]
| num_employees = 157 (Pebrero 2022)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Kyuujin Hyou (Sakuga)|script-title=ja:求 人 票 【作画】,|trans-title=Balota sa Alok na Trabaho (Animasyon)|format=pdf|url=https://a1p.jp/wp/wp-content/uploads/2021/02/2022jobpostingshain2.pdf}}&lt;/ref&gt;
| parent = [[Aniplex]]
| subsid = 
| divisions = {{ubl|Departamento ng Animasyon{{efn|{{nihongo|Departamento ng Animasyon ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 動画部}}, ang namamahala sa animasyon.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Sining{{efn|{{nihongo|Departamento ng Sining ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 美術部}}, ang namamahala sa sining.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Potograpiya{{efn|{{nihongo|Departamento ng Potograpiya ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 撮影部}}, ang namamahala sa ''compositing'' (pagpapatong-patong) at epektong biswal.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Kulay{{efn|{{nihongo|Departamento ng Pagtatapos ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 仕上部}}, ang namamahala sa kulay at pagpinta.}}}}
| homepage = {{URL|https://a1p.jp/}} (sa Hapón)
| footnotes =
}}
Ang {{Nihongo|'''A-1 Pictures Inc.'''|株式会社A-1 Pictures|Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu|lead=yes}} ay isang [[istudyong pang-animasyon]] na nakabase sa [[Suginami, Tokyo]] sa [[Hapón]]. Itinatag ito noong 2005 ng dating producer ng [[Sunrise]] na si Mikihito Iwata.&lt;ref name=&quot;cbrTop10&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cbr.com/best-a-1-pictures-anime/|title=10 Best Anime from A-1 Pictures (According to IMDb)|trans-title=20 Pinakamagagandang Anime mula sa A-1 Pictures (Ayon sa IMDb)|lang=en|last=Jones|first=Isaiah|website=CBR|access-date=11 Agosto 2022|date=4 Oktubre 2019}}&lt;/ref&gt; Subsidiary ito ng [[Aniplex]].&lt;ref name=&quot;a1about&quot;&gt;{{cite web|archive-url=https://web.archive.org/web/20220808204732/https://a1p.jp/about/|url=https://a1p.jp/about/|archive-date=8 Agosto 2022|access-date=11 Agosto 2022|title=About|trans-title=Patungkol|lang=ja|website=A-1 Pictures}}&lt;/ref&gt;

==Kasaysayan==
Ang estudyo ay ipinundar ng dibisyong produksyon ng animasyon ng SMEJ na Aniplex noong 9 Mayo 2005, upang gumawa ng sarili nitong serye at produksyon.&lt;ref name=&quot;offsite-greeting-jp&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;offsite-greeting-en&quot;/&gt; Noong 2006, tumulong ito sa orihinal na produksyon ng ''[[Zenmai Zamurai]]'', at noong Oktubre ng parehong taon, nagpundar ng sarili nitong estudyo sa [[Asagaya]]. Sa sumunod na taon, 2007, ginawa nito ang kauna-unahan nitong serye na ''[[Ōkiku Furikabutte]]''.

Orihinal itong itinatag para makita ang produksyon ng iilan sa mga pampamilyang serye ng Aniplex, ngunit lumaki at lumaganap ito tungo sa produksyon ng iba't-ibang uri ng medya at anime na hindi nila inaasahang mangyari.

Ipinalaganap din ng estudyo ang pandaigdigan nitong presensya, sa pagsali sa isang sikat na kapulungan, ang [[Anime Expo|Anime Expo 2007]] (AX 2007), na ginanap sa [[Long Beach, California|Long Beach]], [[California]], at sa pagkakaroon nito ng sariling panel.&lt;ref name=&quot;axpanel-advanced&quot;&gt;{{cite web|url=http://anime.advancedmn.com/article.php?artid=3896|title=A-1 Pictures Panel Report|date=2007-06-30|accessdate=2008-07-11}}&lt;/ref&gt;

==Mga Gawa==

===Seryeng Pantelebisyon===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Orihinal na Channel !! Simula ng unang pagpapalabas !! Katapusan ng unang pagpapalabas !! Mga banggit
|-
|  ''[[Zenmai Zamurai]]'' ||  [[NHK Educational TV|NHK E]] ||  3 Abril 2006 || 26 Marso 2010 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang No Side
|-
|  ''Robby &amp; Kerobby'' ||  [[TV Tokyo]] ||  1 Abril 2007 || 30 Marso 2008  || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Big Windup!]]'' || [[Tokyo Broadcasting System|TBS]], [[Mainichi Broadcasting System|MBS]] ||  12 Abril 2007 || 28 Setyembre 2007 || Base sa manga ni [[Asa Higuchi]]
|-
|  ''[[Persona: Trinity Soul]]'' || [[Tokyo Metropolitan Television|Tokyo MX]], [[Nippon BS Broadcasting|BS11]] || 5 Enero 2008 || 28 Hunyo 2008 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode]]'' || [[Television Saitama|TV Saitama]] || 4 Hulyo 2008 || 29 Setyembre 2008 || Base sa manga ni [[Masami Yuki]]
|-
|  ''[[Black Butler]]'' || MBS || 3 Oktubre 2008 || 27 Marso 2009 || Base sa manga ni [[Yana Toboso]]
|-
|  ''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]'' || Tokyo MX || 4 Oktubre 2008 || 27 Disyembre 2008 || Base sa manga ni Eri Takenashi&lt;br/&gt;Katulong ang [[Ordet (company)|Ordet]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode 2]]'' || [[Sun Television|SUN-TV]] || 9 Enero 2009 || 28 Mayo 2009 || Pagpapatuloy sa ''Tetsuwan Birdy: Decode''
|-
|  ''[[Valkyria Chronicles]]'' || MBS || 4 Abril 2009 || 26 Setyembre 2009 || Based on a video game by [[Sega]]
|-
|  ''[[Fairy Tail]]'' || [[TX Network|TXN]] (TV Tokyo) || 12 Oktubre 2009 (first series)&lt;br/&gt;5 Abril 2014 (second series)|| 30 Marso 2013 (first series)&lt;br/&gt;26 Marso 2016 (second series)|| Base sa manga ni [[Hiro Mashima]]&lt;br/&gt;Katulong ang [[Satelight]] (unang serye) at Bridge (pangalawang series)
|-
|  ''[[Sound of the Sky]]'' || TV Tokyo || 5 Enero 2010 || 22 Marso 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Ōkiku Furikabutte|Ōkiku Furikabutte ~Natsu no Taikai-hen~]]'' || MBS, TBS || 1 Abril 2010 || 24 Hunyo 2010 || Pagpapatuloy sa ''Big Windup!''
|-
|  ''[[Working!!]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2010 || 26 Hunyo 2010 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
|  ''[[Night Raid 1931]]'' || TV Tokyo || 5 Abril 2010 || 28 Hunyo 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler II]]'' || MBS || 2 Hulyo 2010 || 17 Setyembre 2010 || Pagpapatuloy sa ''Black Butler''
|-
|  ''[[Occult Academy]]'' || TV Tokyo || 6 Hulyo 2010 || 27 Setyembre 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Togainu no Chi]]'' || MBS, TBS || 7 Oktubre 2010 || 23 Disyembre 2010 || Base sa laro ng [[Nitro+chiral]]
|-
|  ''[[Fractale]]'' || [[Fuji TV]] || 14 Enero 2011 || 1 Abril 2011 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang Ordet
|-
|  ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || Fuji TV || 15 Abril 2011 || 24 Hunyo 2011 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Blue Exorcist]]'' || [[Japan News Network|JNN]] (MBS) || 17 Abril 2011 || 2 Oktubre 2011 || Base sa manga ni Kazue Kato
|-
|  ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2011 || 24 Setyembre 2011 || Base sa laro ng [[Nippon Ichi Software]]
|-
|  ''[[The Idolmaster]]'' || TBS || 8 Hulyo 2011 || 23 Disyembre 2011 || Base sa laro ng [[Namco Bandai]]
|-
|  ''[[Working!!|Working'!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2011 || 24 Disyembre 2011 || Pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
|  ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers]]'' || [[Nippon Television Network System|NNS]] ([[Yomiuri Telecasting Corporation|ytv]]) || 1 Abril 2012 || 22 Marso 2014 || Base sa manga ni Chūya Koyama
|-
|  ''[[Tsuritama]]'' || Fuji TV || 12 Abril 2012 || 28 Hunyo 2012 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Sword Art Online]]'' || Tokyo MX || 7 Hulyo 2012 || 22 Disyembre 2012 || Base sa magaang nobela ni [[Reki Kawahara]]
|-
|  ''[[From the New World (novel)|From the New World]]'' || [[TV Asahi]] || 28 Setyembre 2012 || 23 Marso 2013 || Base sa nobela ni Yūsuke Kishi
|-
|  ''[[Chō Soku Henkei Gyrozetter]]'' || TXN (TV Tokyo) || 2 Oktubre 2012 || 24 Setyembre 2013 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Labyrinth of Magic]]'' || JNN (MBS) || 7 Oktubre 2012 || 31 Marso 2013 || Base sa manga ni [[Shinobu Ohtaka]]
|-
|  ''[[Ore no Kanojo to Osananajimi ga Shuraba Sugiru]]'' || Tokyo MX || 6 Enero 2013 || 31 Marso 2013 || Base sa magaang nobela ni Yūji Yūji
|-
|  ''[[Vividred Operation]]'' || MBS || 11 Enero 2013 || 29 Marso 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%|Uta no Prince-sama: Maji Love 2000%]]'' || [[Television Aichi Broadcasting|TV Aichi]] || 3 Abril 2013 || 26 Hunyo 2013 || Pagpapatuloy sa ''Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%''
|-
| ''[[Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai]].'' || Tokyo MX || 7 Abril 2013 || 30 Hunyo 2013 || Base sa magaang nobela ni Tsukasa Fushimi&lt;br/&gt;Pagpapatuloy sa ''Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai''
|-
| ''[[Servant x Service]]'' || [[Asahi Broadcasting Corporation|ABC]] || 4 Hulyo 2013 || 26 Setyembre 2013 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon]]'' || Fuji TV || 11 Hulyo 2013 || 19 Setyembre 2013 || Base sa manga ni [[Hiromu Arakawa]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Kingdom of Magic]]'' || JNN (MBS) || 6 Oktubre 2013 || 30 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Magi: The Labyrinth of Magic''
|-
|  ''[[Galilei Donna]]'' || Fuji TV || 10 Oktubre 2013 || 20 Disyembre 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon II]]'' || Fuji TV || 9 Enero 2014 || 27 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Silver Spoon''
|-
| ''[[World Conquest Zvezda Plot]]'' || Tokyo MX || 11 Enero 2014 || 29 Marso 2014 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Nanana's Buried Treasure]]'' || Fuji TV || 10 Abril 2014 || 19 Hunyo 2014 || Base sa magaang nobela ni Kazuma Ōtorino
|-
| ''[[Aldnoah.Zero]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;10 Enero 2015 (Part 2) || 20 Setyembre 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;28 Marso 2015 (Part 2)&lt;br/&gt; || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang [[Troyca|TROYCA]]
|-
| ''[[Sword Art Online|Sword Art Online II]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 || 20 Disyembre 2014 || Pagpapatuloy sa ''Sword Art Online''
|-
| ''[[Persona 4: The Animation|Persona 4: The Golden Animation]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 25 Setyembre 2014 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Circus]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 11 Setyembre 2014|| Kaugnay sa ''Black Butler''
|-
| ''[[Magic Kaito|Magic Kaito 1412]]'' || NNS (ytv) || 4 Oktubre 2014 || 28 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Gosho Aoyama]]
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins]]'' || JNN (MBS) || 5 Oktubre 2014 || 29 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Nakaba Suzuki]]
|-
| ''[[Your Lie in Abril]]'' || Fuji TV || 9 Oktubre 2014 || 19 Marso 2015 || Base sa manga ni Naoshi Arakawa
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend]]'' || Fuji TV || 8 Enero 2015 || 26 Marso 2015 || Base sa magaang nobela ni Fumiaki Maruto
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2015 || 11 Abril 2015 || Base sa isang larong pang-sosyal ng [[Namco Bandai]] seryeng ''[[The Idolmaster]]''
|-
| ''[[Magical Girl Lyrical Nanoha ViVid]]'' || Tokyo MX || 3 Abril 2015 || 19 Hunyo 2015 || Base sa manga ni Masaki Tsuzuki
|-
| ''[[Gunslinger Stratos|Gunslinger Stratos: THE ANIMATION]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2015 || 20 Hunyo 2015 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
| ''[[Ultimate Otaku Teacher]]'' || NNS (ytv) || 4 Abril 2015 || 26 Setyembre 2015 || Base sa manga ni Takeshi Azuma
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama: Maji Love Revolutions]]'' || Tokyo MX || 5 Abril 2015 || 28 Hunyo 2015 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Gate (novel series)|Gate: Jieitai Kanochi nite, Kaku Tatakaeri]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2015 || 25 Marso 2016 ||  Base sa nobela ni Takumi Yanai
|-
| ''[[Working!!|Working!!!]]'' || Tokyo MX || 4 Hulyo 2015 || 26 Disyembre 2015 || Pangalawang pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls|The Idolmaster Cinderella Girls: 2nd Season]]'' || Tokyo MX || 17 Hulyo 2015 || 17 Oktubre 2015 || Pagpapatuloy sa ''The Idolmaster Cinderella Girls''
|-
| ''[[Subete ga F ni Naru]]'' || Fuji TV || 8 Oktubre 2015 || 17 Disyembre 2015 || Base sa nobela ni [[Hiroshi Mori (writer)|Hiroshi Mori]]
|-
| ''[[The Asterisk War]]'' || Tokyo MX || 3 Oktubre 2015 || 18 Hunyo 2016 ||  Base sa magaang nobela ni Yuu Miyazaki
|-
| ''[[Erased (manga)|Erased]]'' || Fuji TV || 7 Enero 2016 || 24 Marso 2016 ||  Base sa manga ni [[Kei Sanbe]]
|-
| ''[[Grimgar of Fantasy and Ash]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2016 || 26 Marso 2016 || Base sa magaang nobela ni Ao Jūmonji
|-
| ''[[Ace Attorney: I Object to that &quot;Truth&quot;!]]'' || NNS (ytv) || 2 Abril 2016 || 24 Setyembre 2016 || Base sa laro ng [[Capcom]]
|-
| ''[[B-Project: Kodou*Ambitious]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2016 || 25 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-26/mages-b-project-fictional-male-idol-project-gets-tv-anime-in-Hulyo/.100327|title=MAGES' 'B-Project' Fictional Male Idol Project Gets TV Anime in Hulyo|date=2016-03-27|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-05-09}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Qualidea Code]]'' || Tokyo MX || 10 Hulyo 2016 || 24 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins: Signs of Holy War]]'' || JNN (MBS, TBS) || 28 Agosto 2016 || 18 Setyembre 2016 || Kaugnay sa ''The Seven Deadly Sins''
|-
| ''[[Working!!|WWW.Working!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2016 || 24 Disyembre 2016 || Spin-off sa ''Working!!''&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-04-01/working-wagnaria-web-comic-edition-gets-tv-anime/.100552|title=Working/Wagnaria's Web Comic Edition Gets TV Anime|date=2016-04-01|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-04-01}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama Maji LOVE Legend Star]]'' || Tokyo MX || 2 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Occultic;Nine]]'' || Tokyo MX || 9 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Base sa magaang nobela ni Chiyomaru Shikura
|-
|  ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: Kyoto Saga]]'' || JNN (MBS) || 7 Enero 2017 || TBA || Kaugnay sa ''Blue Exorcist''
|-
| ''[[Interviews with Monster Girls]]'' || Tokyo MX || 7 Enero 2017 || TBA || Base sa manga ni Petos
|-
| ''[[Eromanga Sensei]]'' || Tokyo MX, MBS || Abril 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni [[Tsukasa Fushimi]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-13/eromanga-sensei-anime-casts-akane-fujita-as-sagiri-izumi/.99737|title=Eromanga Sensei Anime Casts Akane Fujita as Sagiri Izumi|date=2016-03-13|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-03-13}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Granblue Fantasy#Anime|Granblue Fantasy The Animation]]'' || Tokyo MX || Abril 2017 || TBA || Base sa laro ng Cygames&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2015-09-17/granblue-fantasy-smartphone-game-gets-anime-manga-adaptations/.93036|title=Granblue Fantasy Smartphone Game Gets Anime, Manga Adaptations|date=17 Setyembre 2015|website=[[Anime News Network]]|accessdate=13 Marso 2016}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend|Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend Flat]]'' || Fuji TV || Abril 2017 || TBA || Pagpapatuloy sa ''Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend''
|-
| ''[[Fate/Apocrypha]]'' || TBA || 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni Yūichirō Higashide
|}

===Produkyong Pampelikula===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
| ''[[Welcome to the Space Show]]'' || 26 Hunyo 2010 || 
|-
| ''[[Fairy Tail the Movie: The Phoenix Priestess]]'' || 18 Agosto 2012 ||
|-
| ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: The Movie]]'' || 28 Disyembre 2012 ||
|-
| ''[[Saint Young Men]]'' || 10 Mayo 2013 ||
|-
| ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || 31 Agosto 2013 ||
|-
| ''[[The Idolmaster Movie: Beyond the Brilliant Future!]]'' || 25 Enero 2014 ||
|-
| ''[[Young Animator Training Project|Ookii 1 Nensei to Chiisana 2 Nensei]]'' || 1 Marso 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 2, Midsummer Knight's Dream|Persona 3 The Movie: #2 Midsummer Knight's Dream]]'' || 7 Hunyo 2014 ||
|-
| ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers #0]]'' || 9 Agosto 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 3, Falling Down|Persona 3 The Movie: #3 Falling Down]]'' || 4 Abril 2015 ||
|-
| ''[[The Anthem of the Heart]]'' || 19 Setyembre 2015 ||
|-
| ''[[Garakowa: Restore the World]]'' || 9 Enero 2016 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 4, Winter of Rebirth|Persona 3 The Movie: #4 Winter of Rebirth]]'' || 23 Enero 2016 ||
|-
| ''Doukyuusei'' || 20 Pebrero 2016 ||
|-
| ''[[Black Butler: Book of the Atlantic]]'' || 21 Enero 2017 || 
|-
| ''[[Sword Art Online The Movie: Ordinal Scale]]'' || 18 Pebrero 2017 ||
|-
| ''[[Fairy Tail|Fairy Tail Movie 2: Dragon Cry]]'' || Q2 2017 ||
|}

===OVA/ONA===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
|''[[Big Windup!]]''
|2007
|
|-
|''[[Black Butler]]''
|2009
|
|-
|''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]''
|2009
|
|-
|''[[Sound of the Sky]]''
|2010
|
|-
|''[[Night Raid 1931]]''
|2010
|
|-
| ''[[Valkyria Chronicles III]]'' || 27 Enero 2011 ||
|-
| ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Murder]]'' || 25 Oktubre 2014 (Part 1)&lt;br /&gt;15 Nobyembre 2014 (Part 2)||
|-
| ''[[Brotherhood: Final Fantasy XV]]'' || 30 Marso 2016 – 30 Setyembre 2016 || Katulong ang [[Square Enix]]. Base sa mundo at pagpapatuloy sa 2016 na larong, ''[[Final Fantasy XV]]''.
|-
| ''[[Shelter (song)|Shelter]]''
|2016
| Bidyong pangmusika para sa Amerikanong musikano ng EDM na si [[Porter Robinson]]
|}

===Iba pa===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Taon !! Mga banggit
|-
| ''[[Namisuke]]'' || 2007 ||
|-
| ''[[Takane no Jitensha]]'' (a.k.a. Takane's Bike) || 2008 || Nanalo ng award mula sa [[Animax Taishō]] ng [[Animax]]
|-
| ''[[Ōkiku Furikabutte: Honto no Ace ni Nareru Kamo]]'' || || Larong pang-[[Nintendo DS]]; Ginawa ang animasyon at ilan sa mga CG
|-
| ''[[Shin Megami Tensei: Persona 4]]'' || 2008 || Larong pang-[[PlayStation 2]]; Ginawa ng animasyon kasabay ang [[Studio Hibari]]
|-
| ''[[Valkyria Chronicles II]]'' || 2010 || Larong pang-[[PlayStation Portable]]
|-
| ''[[Phoenix Wright: Ace Attorney − Spirit of Justice]]'' || 2016 || Larong pang-[[Nintendo 3DS]]
|-
|}
&lt;!--Don't add Shelter here; it's already listed under &quot;Film&quot;--&gt;

==Mga Sanggunian==
{{Reflist}}

==Kawing Panlabas==
* {{official website|http://www.a1p.jp/}} {{in lang|ja}}
* {{ann|company|6177}}

[[Kategorya:A-1 Pictures| ]]
[[Kategorya:2005 establishments in Japan]]
[[Kategorya:Aniplex]]
[[Kategorya:Animation studios in Tokyo]]
[[Kategorya:Japanese animation studios]]
[[Kategorya:Media companies established in 2005]]</text>
      <sha1>j12ljy7tch2eye0pqr79pc38lfujdd6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962146</id>
      <parentid>1962145</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T01:59:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18685" xml:space="preserve">{{Use mdy dates}}
{{Infobox company
| name = A-1 Pictures Inc.
| native_name = 株式会社A-1 Pictures
| romanized_name = Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu
| logo = A-1 Pictures Logo.svg
| logo_size = 130px
| slogan = 
| vector_logo = 
| type = [[Kabushiki gaisha]]&lt;br&gt;[[Subsidiary]]
| genre = 
| foundation = {{start date and age|2005|5|9}}
| founder = Mikihiro Iwata
| location = [[Suginami, Tokyo]], [[Hapón]]
| origins = 
| key_people = Shinichiro Kashiwada &lt;small&gt;(Pangulo)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;Masuo Ueda &lt;small&gt;(Pangalawang Pangulo)&lt;/small&gt;
| area_served = 
| industry = [[Istudyong pang-animasyon]]
| products = [[Anime]]
| revenue = 
| operating_income = 
| net_income = 
| owner = [[Sony Group Corporation]]
| num_employees = 157 (Pebrero 2022)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Kyuujin Hyou (Sakuga)|script-title=ja:求 人 票 【作画】,|trans-title=Balota sa Alok na Trabaho (Animasyon)|format=pdf|url=https://a1p.jp/wp/wp-content/uploads/2021/02/2022jobpostingshain2.pdf}}&lt;/ref&gt;
| parent = [[Aniplex]]
| subsid = 
| divisions = {{ubl|Departamento ng Animasyon{{efn|{{nihongo|Departamento ng Animasyon ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 動画部}}, ang namamahala sa animasyon.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Sining{{efn|{{nihongo|Departamento ng Sining ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 美術部}}, ang namamahala sa sining.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Potograpiya{{efn|{{nihongo|Departamento ng Potograpiya ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 撮影部}}, ang namamahala sa ''compositing'' (pagpapatong-patong) at epektong biswal.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Kulay{{efn|{{nihongo|Departamento ng Pagtatapos ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 仕上部}}, ang namamahala sa kulay at pagpinta.}}}}
| homepage = {{URL|https://a1p.jp/}} (sa Hapón)
| footnotes =
}}
Ang {{Nihongo|'''A-1 Pictures Inc.'''|株式会社A-1 Pictures|Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu|lead=yes}} ay isang [[istudyong pang-animasyon]] na nakabase sa [[Suginami, Tokyo]] sa [[Hapón]]. Itinatag ito noong 2005 ng dating producer ng [[Sunrise]] na si Mikihito Iwata.&lt;ref name=&quot;cbrTop10&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cbr.com/best-a-1-pictures-anime/|title=10 Best Anime from A-1 Pictures (According to IMDb)|trans-title=20 Pinakamagagandang Anime mula sa A-1 Pictures (Ayon sa IMDb)|lang=en|last=Jones|first=Isaiah|website=CBR|access-date=11 Agosto 2022|date=4 Oktubre 2019}}&lt;/ref&gt; Subsidiary ito ng [[Aniplex]].&lt;ref name=&quot;a1about&quot;&gt;{{cite web|archive-url=https://web.archive.org/web/20220808204732/https://a1p.jp/about/|url=https://a1p.jp/about/|archive-date=8 Agosto 2022|access-date=11 Agosto 2022|title=About|trans-title=Patungkol|lang=ja|website=A-1 Pictures}}&lt;/ref&gt; Ilan sa mga sikat na gawa nila ang ''[[Kaguya-sama wa Kokurasetai: Tensaitachi no Ren'ai Zunousen]]'', ''[[Sword Art Online]]'', ''[[Shigatsu wa Kimi no Uso]]'', at ''[[Fairy Tail]]''.

==Kasaysayan==
Ang estudyo ay ipinundar ng dibisyong produksyon ng animasyon ng SMEJ na Aniplex noong 9 Mayo 2005, upang gumawa ng sarili nitong serye at produksyon.&lt;ref name=&quot;offsite-greeting-jp&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;offsite-greeting-en&quot;/&gt; Noong 2006, tumulong ito sa orihinal na produksyon ng ''[[Zenmai Zamurai]]'', at noong Oktubre ng parehong taon, nagpundar ng sarili nitong estudyo sa [[Asagaya]]. Sa sumunod na taon, 2007, ginawa nito ang kauna-unahan nitong serye na ''[[Ōkiku Furikabutte]]''.

Orihinal itong itinatag para makita ang produksyon ng iilan sa mga pampamilyang serye ng Aniplex, ngunit lumaki at lumaganap ito tungo sa produksyon ng iba't-ibang uri ng medya at anime na hindi nila inaasahang mangyari.

Ipinalaganap din ng estudyo ang pandaigdigan nitong presensya, sa pagsali sa isang sikat na kapulungan, ang [[Anime Expo|Anime Expo 2007]] (AX 2007), na ginanap sa [[Long Beach, California|Long Beach]], [[California]], at sa pagkakaroon nito ng sariling panel.&lt;ref name=&quot;axpanel-advanced&quot;&gt;{{cite web|url=http://anime.advancedmn.com/article.php?artid=3896|title=A-1 Pictures Panel Report|date=2007-06-30|accessdate=2008-07-11}}&lt;/ref&gt;

==Mga Gawa==

===Seryeng Pantelebisyon===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Orihinal na Channel !! Simula ng unang pagpapalabas !! Katapusan ng unang pagpapalabas !! Mga banggit
|-
|  ''[[Zenmai Zamurai]]'' ||  [[NHK Educational TV|NHK E]] ||  3 Abril 2006 || 26 Marso 2010 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang No Side
|-
|  ''Robby &amp; Kerobby'' ||  [[TV Tokyo]] ||  1 Abril 2007 || 30 Marso 2008  || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Big Windup!]]'' || [[Tokyo Broadcasting System|TBS]], [[Mainichi Broadcasting System|MBS]] ||  12 Abril 2007 || 28 Setyembre 2007 || Base sa manga ni [[Asa Higuchi]]
|-
|  ''[[Persona: Trinity Soul]]'' || [[Tokyo Metropolitan Television|Tokyo MX]], [[Nippon BS Broadcasting|BS11]] || 5 Enero 2008 || 28 Hunyo 2008 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode]]'' || [[Television Saitama|TV Saitama]] || 4 Hulyo 2008 || 29 Setyembre 2008 || Base sa manga ni [[Masami Yuki]]
|-
|  ''[[Black Butler]]'' || MBS || 3 Oktubre 2008 || 27 Marso 2009 || Base sa manga ni [[Yana Toboso]]
|-
|  ''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]'' || Tokyo MX || 4 Oktubre 2008 || 27 Disyembre 2008 || Base sa manga ni Eri Takenashi&lt;br/&gt;Katulong ang [[Ordet (company)|Ordet]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode 2]]'' || [[Sun Television|SUN-TV]] || 9 Enero 2009 || 28 Mayo 2009 || Pagpapatuloy sa ''Tetsuwan Birdy: Decode''
|-
|  ''[[Valkyria Chronicles]]'' || MBS || 4 Abril 2009 || 26 Setyembre 2009 || Based on a video game by [[Sega]]
|-
|  ''[[Fairy Tail]]'' || [[TX Network|TXN]] (TV Tokyo) || 12 Oktubre 2009 (first series)&lt;br/&gt;5 Abril 2014 (second series)|| 30 Marso 2013 (first series)&lt;br/&gt;26 Marso 2016 (second series)|| Base sa manga ni [[Hiro Mashima]]&lt;br/&gt;Katulong ang [[Satelight]] (unang serye) at Bridge (pangalawang series)
|-
|  ''[[Sound of the Sky]]'' || TV Tokyo || 5 Enero 2010 || 22 Marso 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Ōkiku Furikabutte|Ōkiku Furikabutte ~Natsu no Taikai-hen~]]'' || MBS, TBS || 1 Abril 2010 || 24 Hunyo 2010 || Pagpapatuloy sa ''Big Windup!''
|-
|  ''[[Working!!]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2010 || 26 Hunyo 2010 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
|  ''[[Night Raid 1931]]'' || TV Tokyo || 5 Abril 2010 || 28 Hunyo 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler II]]'' || MBS || 2 Hulyo 2010 || 17 Setyembre 2010 || Pagpapatuloy sa ''Black Butler''
|-
|  ''[[Occult Academy]]'' || TV Tokyo || 6 Hulyo 2010 || 27 Setyembre 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Togainu no Chi]]'' || MBS, TBS || 7 Oktubre 2010 || 23 Disyembre 2010 || Base sa laro ng [[Nitro+chiral]]
|-
|  ''[[Fractale]]'' || [[Fuji TV]] || 14 Enero 2011 || 1 Abril 2011 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang Ordet
|-
|  ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || Fuji TV || 15 Abril 2011 || 24 Hunyo 2011 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Blue Exorcist]]'' || [[Japan News Network|JNN]] (MBS) || 17 Abril 2011 || 2 Oktubre 2011 || Base sa manga ni Kazue Kato
|-
|  ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2011 || 24 Setyembre 2011 || Base sa laro ng [[Nippon Ichi Software]]
|-
|  ''[[The Idolmaster]]'' || TBS || 8 Hulyo 2011 || 23 Disyembre 2011 || Base sa laro ng [[Namco Bandai]]
|-
|  ''[[Working!!|Working'!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2011 || 24 Disyembre 2011 || Pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
|  ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers]]'' || [[Nippon Television Network System|NNS]] ([[Yomiuri Telecasting Corporation|ytv]]) || 1 Abril 2012 || 22 Marso 2014 || Base sa manga ni Chūya Koyama
|-
|  ''[[Tsuritama]]'' || Fuji TV || 12 Abril 2012 || 28 Hunyo 2012 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Sword Art Online]]'' || Tokyo MX || 7 Hulyo 2012 || 22 Disyembre 2012 || Base sa magaang nobela ni [[Reki Kawahara]]
|-
|  ''[[From the New World (novel)|From the New World]]'' || [[TV Asahi]] || 28 Setyembre 2012 || 23 Marso 2013 || Base sa nobela ni Yūsuke Kishi
|-
|  ''[[Chō Soku Henkei Gyrozetter]]'' || TXN (TV Tokyo) || 2 Oktubre 2012 || 24 Setyembre 2013 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Labyrinth of Magic]]'' || JNN (MBS) || 7 Oktubre 2012 || 31 Marso 2013 || Base sa manga ni [[Shinobu Ohtaka]]
|-
|  ''[[Ore no Kanojo to Osananajimi ga Shuraba Sugiru]]'' || Tokyo MX || 6 Enero 2013 || 31 Marso 2013 || Base sa magaang nobela ni Yūji Yūji
|-
|  ''[[Vividred Operation]]'' || MBS || 11 Enero 2013 || 29 Marso 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%|Uta no Prince-sama: Maji Love 2000%]]'' || [[Television Aichi Broadcasting|TV Aichi]] || 3 Abril 2013 || 26 Hunyo 2013 || Pagpapatuloy sa ''Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%''
|-
| ''[[Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai]].'' || Tokyo MX || 7 Abril 2013 || 30 Hunyo 2013 || Base sa magaang nobela ni Tsukasa Fushimi&lt;br/&gt;Pagpapatuloy sa ''Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai''
|-
| ''[[Servant x Service]]'' || [[Asahi Broadcasting Corporation|ABC]] || 4 Hulyo 2013 || 26 Setyembre 2013 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon]]'' || Fuji TV || 11 Hulyo 2013 || 19 Setyembre 2013 || Base sa manga ni [[Hiromu Arakawa]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Kingdom of Magic]]'' || JNN (MBS) || 6 Oktubre 2013 || 30 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Magi: The Labyrinth of Magic''
|-
|  ''[[Galilei Donna]]'' || Fuji TV || 10 Oktubre 2013 || 20 Disyembre 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon II]]'' || Fuji TV || 9 Enero 2014 || 27 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Silver Spoon''
|-
| ''[[World Conquest Zvezda Plot]]'' || Tokyo MX || 11 Enero 2014 || 29 Marso 2014 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Nanana's Buried Treasure]]'' || Fuji TV || 10 Abril 2014 || 19 Hunyo 2014 || Base sa magaang nobela ni Kazuma Ōtorino
|-
| ''[[Aldnoah.Zero]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;10 Enero 2015 (Part 2) || 20 Setyembre 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;28 Marso 2015 (Part 2)&lt;br/&gt; || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang [[Troyca|TROYCA]]
|-
| ''[[Sword Art Online|Sword Art Online II]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 || 20 Disyembre 2014 || Pagpapatuloy sa ''Sword Art Online''
|-
| ''[[Persona 4: The Animation|Persona 4: The Golden Animation]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 25 Setyembre 2014 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Circus]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 11 Setyembre 2014|| Kaugnay sa ''Black Butler''
|-
| ''[[Magic Kaito|Magic Kaito 1412]]'' || NNS (ytv) || 4 Oktubre 2014 || 28 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Gosho Aoyama]]
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins]]'' || JNN (MBS) || 5 Oktubre 2014 || 29 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Nakaba Suzuki]]
|-
| ''[[Your Lie in Abril]]'' || Fuji TV || 9 Oktubre 2014 || 19 Marso 2015 || Base sa manga ni Naoshi Arakawa
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend]]'' || Fuji TV || 8 Enero 2015 || 26 Marso 2015 || Base sa magaang nobela ni Fumiaki Maruto
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2015 || 11 Abril 2015 || Base sa isang larong pang-sosyal ng [[Namco Bandai]] seryeng ''[[The Idolmaster]]''
|-
| ''[[Magical Girl Lyrical Nanoha ViVid]]'' || Tokyo MX || 3 Abril 2015 || 19 Hunyo 2015 || Base sa manga ni Masaki Tsuzuki
|-
| ''[[Gunslinger Stratos|Gunslinger Stratos: THE ANIMATION]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2015 || 20 Hunyo 2015 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
| ''[[Ultimate Otaku Teacher]]'' || NNS (ytv) || 4 Abril 2015 || 26 Setyembre 2015 || Base sa manga ni Takeshi Azuma
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama: Maji Love Revolutions]]'' || Tokyo MX || 5 Abril 2015 || 28 Hunyo 2015 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Gate (novel series)|Gate: Jieitai Kanochi nite, Kaku Tatakaeri]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2015 || 25 Marso 2016 ||  Base sa nobela ni Takumi Yanai
|-
| ''[[Working!!|Working!!!]]'' || Tokyo MX || 4 Hulyo 2015 || 26 Disyembre 2015 || Pangalawang pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls|The Idolmaster Cinderella Girls: 2nd Season]]'' || Tokyo MX || 17 Hulyo 2015 || 17 Oktubre 2015 || Pagpapatuloy sa ''The Idolmaster Cinderella Girls''
|-
| ''[[Subete ga F ni Naru]]'' || Fuji TV || 8 Oktubre 2015 || 17 Disyembre 2015 || Base sa nobela ni [[Hiroshi Mori (writer)|Hiroshi Mori]]
|-
| ''[[The Asterisk War]]'' || Tokyo MX || 3 Oktubre 2015 || 18 Hunyo 2016 ||  Base sa magaang nobela ni Yuu Miyazaki
|-
| ''[[Erased (manga)|Erased]]'' || Fuji TV || 7 Enero 2016 || 24 Marso 2016 ||  Base sa manga ni [[Kei Sanbe]]
|-
| ''[[Grimgar of Fantasy and Ash]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2016 || 26 Marso 2016 || Base sa magaang nobela ni Ao Jūmonji
|-
| ''[[Ace Attorney: I Object to that &quot;Truth&quot;!]]'' || NNS (ytv) || 2 Abril 2016 || 24 Setyembre 2016 || Base sa laro ng [[Capcom]]
|-
| ''[[B-Project: Kodou*Ambitious]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2016 || 25 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-26/mages-b-project-fictional-male-idol-project-gets-tv-anime-in-Hulyo/.100327|title=MAGES' 'B-Project' Fictional Male Idol Project Gets TV Anime in Hulyo|date=2016-03-27|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-05-09}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Qualidea Code]]'' || Tokyo MX || 10 Hulyo 2016 || 24 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins: Signs of Holy War]]'' || JNN (MBS, TBS) || 28 Agosto 2016 || 18 Setyembre 2016 || Kaugnay sa ''The Seven Deadly Sins''
|-
| ''[[Working!!|WWW.Working!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2016 || 24 Disyembre 2016 || Spin-off sa ''Working!!''&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-04-01/working-wagnaria-web-comic-edition-gets-tv-anime/.100552|title=Working/Wagnaria's Web Comic Edition Gets TV Anime|date=2016-04-01|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-04-01}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama Maji LOVE Legend Star]]'' || Tokyo MX || 2 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Occultic;Nine]]'' || Tokyo MX || 9 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Base sa magaang nobela ni Chiyomaru Shikura
|-
|  ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: Kyoto Saga]]'' || JNN (MBS) || 7 Enero 2017 || TBA || Kaugnay sa ''Blue Exorcist''
|-
| ''[[Interviews with Monster Girls]]'' || Tokyo MX || 7 Enero 2017 || TBA || Base sa manga ni Petos
|-
| ''[[Eromanga Sensei]]'' || Tokyo MX, MBS || Abril 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni [[Tsukasa Fushimi]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-13/eromanga-sensei-anime-casts-akane-fujita-as-sagiri-izumi/.99737|title=Eromanga Sensei Anime Casts Akane Fujita as Sagiri Izumi|date=2016-03-13|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-03-13}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Granblue Fantasy#Anime|Granblue Fantasy The Animation]]'' || Tokyo MX || Abril 2017 || TBA || Base sa laro ng Cygames&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2015-09-17/granblue-fantasy-smartphone-game-gets-anime-manga-adaptations/.93036|title=Granblue Fantasy Smartphone Game Gets Anime, Manga Adaptations|date=17 Setyembre 2015|website=[[Anime News Network]]|accessdate=13 Marso 2016}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend|Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend Flat]]'' || Fuji TV || Abril 2017 || TBA || Pagpapatuloy sa ''Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend''
|-
| ''[[Fate/Apocrypha]]'' || TBA || 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni Yūichirō Higashide
|}

===Produkyong Pampelikula===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
| ''[[Welcome to the Space Show]]'' || 26 Hunyo 2010 || 
|-
| ''[[Fairy Tail the Movie: The Phoenix Priestess]]'' || 18 Agosto 2012 ||
|-
| ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: The Movie]]'' || 28 Disyembre 2012 ||
|-
| ''[[Saint Young Men]]'' || 10 Mayo 2013 ||
|-
| ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || 31 Agosto 2013 ||
|-
| ''[[The Idolmaster Movie: Beyond the Brilliant Future!]]'' || 25 Enero 2014 ||
|-
| ''[[Young Animator Training Project|Ookii 1 Nensei to Chiisana 2 Nensei]]'' || 1 Marso 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 2, Midsummer Knight's Dream|Persona 3 The Movie: #2 Midsummer Knight's Dream]]'' || 7 Hunyo 2014 ||
|-
| ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers #0]]'' || 9 Agosto 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 3, Falling Down|Persona 3 The Movie: #3 Falling Down]]'' || 4 Abril 2015 ||
|-
| ''[[The Anthem of the Heart]]'' || 19 Setyembre 2015 ||
|-
| ''[[Garakowa: Restore the World]]'' || 9 Enero 2016 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 4, Winter of Rebirth|Persona 3 The Movie: #4 Winter of Rebirth]]'' || 23 Enero 2016 ||
|-
| ''Doukyuusei'' || 20 Pebrero 2016 ||
|-
| ''[[Black Butler: Book of the Atlantic]]'' || 21 Enero 2017 || 
|-
| ''[[Sword Art Online The Movie: Ordinal Scale]]'' || 18 Pebrero 2017 ||
|-
| ''[[Fairy Tail|Fairy Tail Movie 2: Dragon Cry]]'' || Q2 2017 ||
|}

===OVA/ONA===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
|''[[Big Windup!]]''
|2007
|
|-
|''[[Black Butler]]''
|2009
|
|-
|''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]''
|2009
|
|-
|''[[Sound of the Sky]]''
|2010
|
|-
|''[[Night Raid 1931]]''
|2010
|
|-
| ''[[Valkyria Chronicles III]]'' || 27 Enero 2011 ||
|-
| ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Murder]]'' || 25 Oktubre 2014 (Part 1)&lt;br /&gt;15 Nobyembre 2014 (Part 2)||
|-
| ''[[Brotherhood: Final Fantasy XV]]'' || 30 Marso 2016 – 30 Setyembre 2016 || Katulong ang [[Square Enix]]. Base sa mundo at pagpapatuloy sa 2016 na larong, ''[[Final Fantasy XV]]''.
|-
| ''[[Shelter (song)|Shelter]]''
|2016
| Bidyong pangmusika para sa Amerikanong musikano ng EDM na si [[Porter Robinson]]
|}

===Iba pa===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Taon !! Mga banggit
|-
| ''[[Namisuke]]'' || 2007 ||
|-
| ''[[Takane no Jitensha]]'' (a.k.a. Takane's Bike) || 2008 || Nanalo ng award mula sa [[Animax Taishō]] ng [[Animax]]
|-
| ''[[Ōkiku Furikabutte: Honto no Ace ni Nareru Kamo]]'' || || Larong pang-[[Nintendo DS]]; Ginawa ang animasyon at ilan sa mga CG
|-
| ''[[Shin Megami Tensei: Persona 4]]'' || 2008 || Larong pang-[[PlayStation 2]]; Ginawa ng animasyon kasabay ang [[Studio Hibari]]
|-
| ''[[Valkyria Chronicles II]]'' || 2010 || Larong pang-[[PlayStation Portable]]
|-
| ''[[Phoenix Wright: Ace Attorney − Spirit of Justice]]'' || 2016 || Larong pang-[[Nintendo 3DS]]
|-
|}
&lt;!--Don't add Shelter here; it's already listed under &quot;Film&quot;--&gt;

==Mga Sanggunian==
{{Reflist}}

==Kawing Panlabas==
* {{official website|http://www.a1p.jp/}} {{in lang|ja}}
* {{ann|company|6177}}

[[Kategorya:A-1 Pictures| ]]
[[Kategorya:2005 establishments in Japan]]
[[Kategorya:Aniplex]]
[[Kategorya:Animation studios in Tokyo]]
[[Kategorya:Japanese animation studios]]
[[Kategorya:Media companies established in 2005]]</text>
      <sha1>30b160hb3dx2gih2an8feqaubq2v3id</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962165</id>
      <parentid>1962146</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T03:32:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kasaysayan */ Panimulang edit sa Kasaysayan.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18865" xml:space="preserve">{{Use mdy dates}}
{{Infobox company
| name = A-1 Pictures Inc.
| native_name = 株式会社A-1 Pictures
| romanized_name = Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu
| logo = A-1 Pictures Logo.svg
| logo_size = 130px
| slogan = 
| vector_logo = 
| type = [[Kabushiki gaisha]]&lt;br&gt;[[Subsidiary]]
| genre = 
| foundation = {{start date and age|2005|5|9}}
| founder = Mikihiro Iwata
| location = [[Suginami, Tokyo]], [[Hapón]]
| origins = 
| key_people = Shinichiro Kashiwada &lt;small&gt;(Pangulo)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;Masuo Ueda &lt;small&gt;(Pangalawang Pangulo)&lt;/small&gt;
| area_served = 
| industry = [[Istudyong pang-animasyon]]
| products = [[Anime]]
| revenue = 
| operating_income = 
| net_income = 
| owner = [[Sony Group Corporation]]
| num_employees = 157 (Pebrero 2022)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Kyuujin Hyou (Sakuga)|script-title=ja:求 人 票 【作画】,|trans-title=Balota sa Alok na Trabaho (Animasyon)|format=pdf|url=https://a1p.jp/wp/wp-content/uploads/2021/02/2022jobpostingshain2.pdf}}&lt;/ref&gt;
| parent = [[Aniplex]]
| subsid = 
| divisions = {{ubl|Departamento ng Animasyon{{efn|{{nihongo|Departamento ng Animasyon ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 動画部}}, ang namamahala sa animasyon.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Sining{{efn|{{nihongo|Departamento ng Sining ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 美術部}}, ang namamahala sa sining.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Potograpiya{{efn|{{nihongo|Departamento ng Potograpiya ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 撮影部}}, ang namamahala sa ''compositing'' (pagpapatong-patong) at epektong biswal.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Kulay{{efn|{{nihongo|Departamento ng Pagtatapos ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 仕上部}}, ang namamahala sa kulay at pagpinta.}}}}
| homepage = {{URL|https://a1p.jp/}} (sa Hapón)
| footnotes =
}}
Ang {{Nihongo|'''A-1 Pictures Inc.'''|株式会社A-1 Pictures|Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu|lead=yes}} ay isang [[istudyong pang-animasyon]] na nakabase sa [[Suginami, Tokyo]] sa [[Hapón]]. Itinatag ito noong 2005 ng dating producer ng [[Sunrise]] na si Mikihito Iwata.&lt;ref name=&quot;cbrTop10&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cbr.com/best-a-1-pictures-anime/|title=10 Best Anime from A-1 Pictures (According to IMDb)|trans-title=20 Pinakamagagandang Anime mula sa A-1 Pictures (Ayon sa IMDb)|lang=en|last=Jones|first=Isaiah|website=CBR|access-date=11 Agosto 2022|date=4 Oktubre 2019}}&lt;/ref&gt; Subsidiary ito ng [[Aniplex]].&lt;ref name=&quot;a1about&quot;&gt;{{cite web|archive-url=https://web.archive.org/web/20220808204732/https://a1p.jp/about/|url=https://a1p.jp/about/|archive-date=8 Agosto 2022|access-date=11 Agosto 2022|title=About|trans-title=Patungkol|lang=ja|website=A-1 Pictures}}&lt;/ref&gt; Ilan sa mga sikat na gawa nila ang ''[[Kaguya-sama wa Kokurasetai: Tensaitachi no Ren'ai Zunousen]]'', ''[[Sword Art Online]]'', ''[[Shigatsu wa Kimi no Uso]]'', at ''[[Fairy Tail]]''.

== Kasaysayan ==

Itinatag ang A-1 Pictures noong ika-9 ng Mayo 2005 sa ilalim ng [[Aniplex]], ang sangay ng [[Sony Music Entertainment Japan]] para sa mga produksiyon ng [[anime]]. Una nilang prinodyus ang orihinal na anime na ''[[Zenmai Zamurai]]'' noong 2006 hanggang 2009. Noong 2007 naman, ipinalabas nila ang anime ng sikat na [[baseball]] [[manga]] na ''[[Big Windup!|Ookiku Furikabutte]]'', at nagdaos ng panel para rito sa [[Tokyo International Anime Fair]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2007-03-27/taf-2007-a-1-pictures-discusses-ookiku-furikabutte|date=28 Marso 2007|title=TAF 2007: A-1 Pictures Discusses Ookiku Furikabutte|trans-title=TAF 2007: Pinag-usapan ng A-1 Pictures ang Ookiku Furikabutte|lang=en|last=Miller|first=Evan|website=[[Anime News Network]]|access-date=11 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; Sa parehong taon, nagdaos rin sila ng panel sa [[Anime Expo]] na ginanap sa [[Long Beach]], [[California]] sa [[Estados Unidos]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2007-05-21/new-aniplex-backed-studio-to-hold-panel-at-anime-expo|date=22 Mayo 2007|access-date=11 Agosto 2022|last=Loo|first=Egan|website=[[Anime News Network]]|title=New Aniplex-Backed Studio to Hold Panel at Anime Expo|trans-title=Bagong Istudyo ng Aniplex, Magdadaos ng Panel sa Anime Expo|lang=en}}&lt;/ref&gt;

==Mga Gawa==

===Seryeng Pantelebisyon===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Orihinal na Channel !! Simula ng unang pagpapalabas !! Katapusan ng unang pagpapalabas !! Mga banggit
|-
|  ''[[Zenmai Zamurai]]'' ||  [[NHK Educational TV|NHK E]] ||  3 Abril 2006 || 26 Marso 2010 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang No Side
|-
|  ''Robby &amp; Kerobby'' ||  [[TV Tokyo]] ||  1 Abril 2007 || 30 Marso 2008  || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Big Windup!]]'' || [[Tokyo Broadcasting System|TBS]], [[Mainichi Broadcasting System|MBS]] ||  12 Abril 2007 || 28 Setyembre 2007 || Base sa manga ni [[Asa Higuchi]]
|-
|  ''[[Persona: Trinity Soul]]'' || [[Tokyo Metropolitan Television|Tokyo MX]], [[Nippon BS Broadcasting|BS11]] || 5 Enero 2008 || 28 Hunyo 2008 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode]]'' || [[Television Saitama|TV Saitama]] || 4 Hulyo 2008 || 29 Setyembre 2008 || Base sa manga ni [[Masami Yuki]]
|-
|  ''[[Black Butler]]'' || MBS || 3 Oktubre 2008 || 27 Marso 2009 || Base sa manga ni [[Yana Toboso]]
|-
|  ''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]'' || Tokyo MX || 4 Oktubre 2008 || 27 Disyembre 2008 || Base sa manga ni Eri Takenashi&lt;br/&gt;Katulong ang [[Ordet (company)|Ordet]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode 2]]'' || [[Sun Television|SUN-TV]] || 9 Enero 2009 || 28 Mayo 2009 || Pagpapatuloy sa ''Tetsuwan Birdy: Decode''
|-
|  ''[[Valkyria Chronicles]]'' || MBS || 4 Abril 2009 || 26 Setyembre 2009 || Based on a video game by [[Sega]]
|-
|  ''[[Fairy Tail]]'' || [[TX Network|TXN]] (TV Tokyo) || 12 Oktubre 2009 (first series)&lt;br/&gt;5 Abril 2014 (second series)|| 30 Marso 2013 (first series)&lt;br/&gt;26 Marso 2016 (second series)|| Base sa manga ni [[Hiro Mashima]]&lt;br/&gt;Katulong ang [[Satelight]] (unang serye) at Bridge (pangalawang series)
|-
|  ''[[Sound of the Sky]]'' || TV Tokyo || 5 Enero 2010 || 22 Marso 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Ōkiku Furikabutte|Ōkiku Furikabutte ~Natsu no Taikai-hen~]]'' || MBS, TBS || 1 Abril 2010 || 24 Hunyo 2010 || Pagpapatuloy sa ''Big Windup!''
|-
|  ''[[Working!!]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2010 || 26 Hunyo 2010 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
|  ''[[Night Raid 1931]]'' || TV Tokyo || 5 Abril 2010 || 28 Hunyo 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler II]]'' || MBS || 2 Hulyo 2010 || 17 Setyembre 2010 || Pagpapatuloy sa ''Black Butler''
|-
|  ''[[Occult Academy]]'' || TV Tokyo || 6 Hulyo 2010 || 27 Setyembre 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Togainu no Chi]]'' || MBS, TBS || 7 Oktubre 2010 || 23 Disyembre 2010 || Base sa laro ng [[Nitro+chiral]]
|-
|  ''[[Fractale]]'' || [[Fuji TV]] || 14 Enero 2011 || 1 Abril 2011 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang Ordet
|-
|  ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || Fuji TV || 15 Abril 2011 || 24 Hunyo 2011 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Blue Exorcist]]'' || [[Japan News Network|JNN]] (MBS) || 17 Abril 2011 || 2 Oktubre 2011 || Base sa manga ni Kazue Kato
|-
|  ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2011 || 24 Setyembre 2011 || Base sa laro ng [[Nippon Ichi Software]]
|-
|  ''[[The Idolmaster]]'' || TBS || 8 Hulyo 2011 || 23 Disyembre 2011 || Base sa laro ng [[Namco Bandai]]
|-
|  ''[[Working!!|Working'!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2011 || 24 Disyembre 2011 || Pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
|  ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers]]'' || [[Nippon Television Network System|NNS]] ([[Yomiuri Telecasting Corporation|ytv]]) || 1 Abril 2012 || 22 Marso 2014 || Base sa manga ni Chūya Koyama
|-
|  ''[[Tsuritama]]'' || Fuji TV || 12 Abril 2012 || 28 Hunyo 2012 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Sword Art Online]]'' || Tokyo MX || 7 Hulyo 2012 || 22 Disyembre 2012 || Base sa magaang nobela ni [[Reki Kawahara]]
|-
|  ''[[From the New World (novel)|From the New World]]'' || [[TV Asahi]] || 28 Setyembre 2012 || 23 Marso 2013 || Base sa nobela ni Yūsuke Kishi
|-
|  ''[[Chō Soku Henkei Gyrozetter]]'' || TXN (TV Tokyo) || 2 Oktubre 2012 || 24 Setyembre 2013 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Labyrinth of Magic]]'' || JNN (MBS) || 7 Oktubre 2012 || 31 Marso 2013 || Base sa manga ni [[Shinobu Ohtaka]]
|-
|  ''[[Ore no Kanojo to Osananajimi ga Shuraba Sugiru]]'' || Tokyo MX || 6 Enero 2013 || 31 Marso 2013 || Base sa magaang nobela ni Yūji Yūji
|-
|  ''[[Vividred Operation]]'' || MBS || 11 Enero 2013 || 29 Marso 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%|Uta no Prince-sama: Maji Love 2000%]]'' || [[Television Aichi Broadcasting|TV Aichi]] || 3 Abril 2013 || 26 Hunyo 2013 || Pagpapatuloy sa ''Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%''
|-
| ''[[Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai]].'' || Tokyo MX || 7 Abril 2013 || 30 Hunyo 2013 || Base sa magaang nobela ni Tsukasa Fushimi&lt;br/&gt;Pagpapatuloy sa ''Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai''
|-
| ''[[Servant x Service]]'' || [[Asahi Broadcasting Corporation|ABC]] || 4 Hulyo 2013 || 26 Setyembre 2013 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon]]'' || Fuji TV || 11 Hulyo 2013 || 19 Setyembre 2013 || Base sa manga ni [[Hiromu Arakawa]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Kingdom of Magic]]'' || JNN (MBS) || 6 Oktubre 2013 || 30 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Magi: The Labyrinth of Magic''
|-
|  ''[[Galilei Donna]]'' || Fuji TV || 10 Oktubre 2013 || 20 Disyembre 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon II]]'' || Fuji TV || 9 Enero 2014 || 27 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Silver Spoon''
|-
| ''[[World Conquest Zvezda Plot]]'' || Tokyo MX || 11 Enero 2014 || 29 Marso 2014 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Nanana's Buried Treasure]]'' || Fuji TV || 10 Abril 2014 || 19 Hunyo 2014 || Base sa magaang nobela ni Kazuma Ōtorino
|-
| ''[[Aldnoah.Zero]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;10 Enero 2015 (Part 2) || 20 Setyembre 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;28 Marso 2015 (Part 2)&lt;br/&gt; || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang [[Troyca|TROYCA]]
|-
| ''[[Sword Art Online|Sword Art Online II]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 || 20 Disyembre 2014 || Pagpapatuloy sa ''Sword Art Online''
|-
| ''[[Persona 4: The Animation|Persona 4: The Golden Animation]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 25 Setyembre 2014 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Circus]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 11 Setyembre 2014|| Kaugnay sa ''Black Butler''
|-
| ''[[Magic Kaito|Magic Kaito 1412]]'' || NNS (ytv) || 4 Oktubre 2014 || 28 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Gosho Aoyama]]
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins]]'' || JNN (MBS) || 5 Oktubre 2014 || 29 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Nakaba Suzuki]]
|-
| ''[[Your Lie in Abril]]'' || Fuji TV || 9 Oktubre 2014 || 19 Marso 2015 || Base sa manga ni Naoshi Arakawa
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend]]'' || Fuji TV || 8 Enero 2015 || 26 Marso 2015 || Base sa magaang nobela ni Fumiaki Maruto
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2015 || 11 Abril 2015 || Base sa isang larong pang-sosyal ng [[Namco Bandai]] seryeng ''[[The Idolmaster]]''
|-
| ''[[Magical Girl Lyrical Nanoha ViVid]]'' || Tokyo MX || 3 Abril 2015 || 19 Hunyo 2015 || Base sa manga ni Masaki Tsuzuki
|-
| ''[[Gunslinger Stratos|Gunslinger Stratos: THE ANIMATION]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2015 || 20 Hunyo 2015 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
| ''[[Ultimate Otaku Teacher]]'' || NNS (ytv) || 4 Abril 2015 || 26 Setyembre 2015 || Base sa manga ni Takeshi Azuma
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama: Maji Love Revolutions]]'' || Tokyo MX || 5 Abril 2015 || 28 Hunyo 2015 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Gate (novel series)|Gate: Jieitai Kanochi nite, Kaku Tatakaeri]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2015 || 25 Marso 2016 ||  Base sa nobela ni Takumi Yanai
|-
| ''[[Working!!|Working!!!]]'' || Tokyo MX || 4 Hulyo 2015 || 26 Disyembre 2015 || Pangalawang pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls|The Idolmaster Cinderella Girls: 2nd Season]]'' || Tokyo MX || 17 Hulyo 2015 || 17 Oktubre 2015 || Pagpapatuloy sa ''The Idolmaster Cinderella Girls''
|-
| ''[[Subete ga F ni Naru]]'' || Fuji TV || 8 Oktubre 2015 || 17 Disyembre 2015 || Base sa nobela ni [[Hiroshi Mori (writer)|Hiroshi Mori]]
|-
| ''[[The Asterisk War]]'' || Tokyo MX || 3 Oktubre 2015 || 18 Hunyo 2016 ||  Base sa magaang nobela ni Yuu Miyazaki
|-
| ''[[Erased (manga)|Erased]]'' || Fuji TV || 7 Enero 2016 || 24 Marso 2016 ||  Base sa manga ni [[Kei Sanbe]]
|-
| ''[[Grimgar of Fantasy and Ash]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2016 || 26 Marso 2016 || Base sa magaang nobela ni Ao Jūmonji
|-
| ''[[Ace Attorney: I Object to that &quot;Truth&quot;!]]'' || NNS (ytv) || 2 Abril 2016 || 24 Setyembre 2016 || Base sa laro ng [[Capcom]]
|-
| ''[[B-Project: Kodou*Ambitious]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2016 || 25 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-26/mages-b-project-fictional-male-idol-project-gets-tv-anime-in-Hulyo/.100327|title=MAGES' 'B-Project' Fictional Male Idol Project Gets TV Anime in Hulyo|date=2016-03-27|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-05-09}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Qualidea Code]]'' || Tokyo MX || 10 Hulyo 2016 || 24 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins: Signs of Holy War]]'' || JNN (MBS, TBS) || 28 Agosto 2016 || 18 Setyembre 2016 || Kaugnay sa ''The Seven Deadly Sins''
|-
| ''[[Working!!|WWW.Working!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2016 || 24 Disyembre 2016 || Spin-off sa ''Working!!''&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-04-01/working-wagnaria-web-comic-edition-gets-tv-anime/.100552|title=Working/Wagnaria's Web Comic Edition Gets TV Anime|date=2016-04-01|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-04-01}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama Maji LOVE Legend Star]]'' || Tokyo MX || 2 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Occultic;Nine]]'' || Tokyo MX || 9 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Base sa magaang nobela ni Chiyomaru Shikura
|-
|  ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: Kyoto Saga]]'' || JNN (MBS) || 7 Enero 2017 || TBA || Kaugnay sa ''Blue Exorcist''
|-
| ''[[Interviews with Monster Girls]]'' || Tokyo MX || 7 Enero 2017 || TBA || Base sa manga ni Petos
|-
| ''[[Eromanga Sensei]]'' || Tokyo MX, MBS || Abril 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni [[Tsukasa Fushimi]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-13/eromanga-sensei-anime-casts-akane-fujita-as-sagiri-izumi/.99737|title=Eromanga Sensei Anime Casts Akane Fujita as Sagiri Izumi|date=2016-03-13|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-03-13}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Granblue Fantasy#Anime|Granblue Fantasy The Animation]]'' || Tokyo MX || Abril 2017 || TBA || Base sa laro ng Cygames&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2015-09-17/granblue-fantasy-smartphone-game-gets-anime-manga-adaptations/.93036|title=Granblue Fantasy Smartphone Game Gets Anime, Manga Adaptations|date=17 Setyembre 2015|website=[[Anime News Network]]|accessdate=13 Marso 2016}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend|Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend Flat]]'' || Fuji TV || Abril 2017 || TBA || Pagpapatuloy sa ''Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend''
|-
| ''[[Fate/Apocrypha]]'' || TBA || 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni Yūichirō Higashide
|}

===Produkyong Pampelikula===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
| ''[[Welcome to the Space Show]]'' || 26 Hunyo 2010 || 
|-
| ''[[Fairy Tail the Movie: The Phoenix Priestess]]'' || 18 Agosto 2012 ||
|-
| ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: The Movie]]'' || 28 Disyembre 2012 ||
|-
| ''[[Saint Young Men]]'' || 10 Mayo 2013 ||
|-
| ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || 31 Agosto 2013 ||
|-
| ''[[The Idolmaster Movie: Beyond the Brilliant Future!]]'' || 25 Enero 2014 ||
|-
| ''[[Young Animator Training Project|Ookii 1 Nensei to Chiisana 2 Nensei]]'' || 1 Marso 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 2, Midsummer Knight's Dream|Persona 3 The Movie: #2 Midsummer Knight's Dream]]'' || 7 Hunyo 2014 ||
|-
| ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers #0]]'' || 9 Agosto 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 3, Falling Down|Persona 3 The Movie: #3 Falling Down]]'' || 4 Abril 2015 ||
|-
| ''[[The Anthem of the Heart]]'' || 19 Setyembre 2015 ||
|-
| ''[[Garakowa: Restore the World]]'' || 9 Enero 2016 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 4, Winter of Rebirth|Persona 3 The Movie: #4 Winter of Rebirth]]'' || 23 Enero 2016 ||
|-
| ''Doukyuusei'' || 20 Pebrero 2016 ||
|-
| ''[[Black Butler: Book of the Atlantic]]'' || 21 Enero 2017 || 
|-
| ''[[Sword Art Online The Movie: Ordinal Scale]]'' || 18 Pebrero 2017 ||
|-
| ''[[Fairy Tail|Fairy Tail Movie 2: Dragon Cry]]'' || Q2 2017 ||
|}

===OVA/ONA===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
|''[[Big Windup!]]''
|2007
|
|-
|''[[Black Butler]]''
|2009
|
|-
|''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]''
|2009
|
|-
|''[[Sound of the Sky]]''
|2010
|
|-
|''[[Night Raid 1931]]''
|2010
|
|-
| ''[[Valkyria Chronicles III]]'' || 27 Enero 2011 ||
|-
| ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Murder]]'' || 25 Oktubre 2014 (Part 1)&lt;br /&gt;15 Nobyembre 2014 (Part 2)||
|-
| ''[[Brotherhood: Final Fantasy XV]]'' || 30 Marso 2016 – 30 Setyembre 2016 || Katulong ang [[Square Enix]]. Base sa mundo at pagpapatuloy sa 2016 na larong, ''[[Final Fantasy XV]]''.
|-
| ''[[Shelter (song)|Shelter]]''
|2016
| Bidyong pangmusika para sa Amerikanong musikano ng EDM na si [[Porter Robinson]]
|}

===Iba pa===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Taon !! Mga banggit
|-
| ''[[Namisuke]]'' || 2007 ||
|-
| ''[[Takane no Jitensha]]'' (a.k.a. Takane's Bike) || 2008 || Nanalo ng award mula sa [[Animax Taishō]] ng [[Animax]]
|-
| ''[[Ōkiku Furikabutte: Honto no Ace ni Nareru Kamo]]'' || || Larong pang-[[Nintendo DS]]; Ginawa ang animasyon at ilan sa mga CG
|-
| ''[[Shin Megami Tensei: Persona 4]]'' || 2008 || Larong pang-[[PlayStation 2]]; Ginawa ng animasyon kasabay ang [[Studio Hibari]]
|-
| ''[[Valkyria Chronicles II]]'' || 2010 || Larong pang-[[PlayStation Portable]]
|-
| ''[[Phoenix Wright: Ace Attorney − Spirit of Justice]]'' || 2016 || Larong pang-[[Nintendo 3DS]]
|-
|}
&lt;!--Don't add Shelter here; it's already listed under &quot;Film&quot;--&gt;

==Mga Sanggunian==
{{Reflist}}

==Kawing Panlabas==
* {{official website|http://www.a1p.jp/}} {{in lang|ja}}
* {{ann|company|6177}}

[[Kategorya:A-1 Pictures| ]]
[[Kategorya:2005 establishments in Japan]]
[[Kategorya:Aniplex]]
[[Kategorya:Animation studios in Tokyo]]
[[Kategorya:Japanese animation studios]]
[[Kategorya:Media companies established in 2005]]</text>
      <sha1>kc870lo1yvmo4vjq9ptf5u6bt0u4757</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962166</id>
      <parentid>1962165</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T04:02:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kasaysayan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20120" xml:space="preserve">{{Use mdy dates}}
{{Infobox company
| name = A-1 Pictures Inc.
| native_name = 株式会社A-1 Pictures
| romanized_name = Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu
| logo = A-1 Pictures Logo.svg
| logo_size = 130px
| slogan = 
| vector_logo = 
| type = [[Kabushiki gaisha]]&lt;br&gt;[[Subsidiary]]
| genre = 
| foundation = {{start date and age|2005|5|9}}
| founder = Mikihiro Iwata
| location = [[Suginami, Tokyo]], [[Hapón]]
| origins = 
| key_people = Shinichiro Kashiwada &lt;small&gt;(Pangulo)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;Masuo Ueda &lt;small&gt;(Pangalawang Pangulo)&lt;/small&gt;
| area_served = 
| industry = [[Istudyong pang-animasyon]]
| products = [[Anime]]
| revenue = 
| operating_income = 
| net_income = 
| owner = [[Sony Group Corporation]]
| num_employees = 157 (Pebrero 2022)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Kyuujin Hyou (Sakuga)|script-title=ja:求 人 票 【作画】,|trans-title=Balota sa Alok na Trabaho (Animasyon)|format=pdf|url=https://a1p.jp/wp/wp-content/uploads/2021/02/2022jobpostingshain2.pdf}}&lt;/ref&gt;
| parent = [[Aniplex]]
| subsid = 
| divisions = {{ubl|Departamento ng Animasyon{{efn|{{nihongo|Departamento ng Animasyon ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 動画部}}, ang namamahala sa animasyon.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Sining{{efn|{{nihongo|Departamento ng Sining ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 美術部}}, ang namamahala sa sining.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Potograpiya{{efn|{{nihongo|Departamento ng Potograpiya ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 撮影部}}, ang namamahala sa ''compositing'' (pagpapatong-patong) at epektong biswal.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Kulay{{efn|{{nihongo|Departamento ng Pagtatapos ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 仕上部}}, ang namamahala sa kulay at pagpinta.}}}}
| homepage = {{URL|https://a1p.jp/}} (sa Hapón)
| footnotes =
}}
Ang {{Nihongo|'''A-1 Pictures Inc.'''|株式会社A-1 Pictures|Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu|lead=yes}} ay isang [[istudyong pang-animasyon]] na nakabase sa [[Suginami, Tokyo]] sa [[Hapón]]. Itinatag ito noong 2005 ng dating producer ng [[Sunrise]] na si Mikihito Iwata.&lt;ref name=&quot;cbrTop10&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cbr.com/best-a-1-pictures-anime/|title=10 Best Anime from A-1 Pictures (According to IMDb)|trans-title=20 Pinakamagagandang Anime mula sa A-1 Pictures (Ayon sa IMDb)|lang=en|last=Jones|first=Isaiah|website=CBR|access-date=11 Agosto 2022|date=4 Oktubre 2019}}&lt;/ref&gt; Subsidiary ito ng [[Aniplex]].&lt;ref name=&quot;a1about&quot;&gt;{{cite web|archive-url=https://web.archive.org/web/20220808204732/https://a1p.jp/about/|url=https://a1p.jp/about/|archive-date=8 Agosto 2022|access-date=11 Agosto 2022|title=About|trans-title=Patungkol|lang=ja|website=A-1 Pictures}}&lt;/ref&gt; Ilan sa mga sikat na gawa nila ang ''[[Kaguya-sama wa Kokurasetai: Tensaitachi no Ren'ai Zunousen]]'', ''[[Sword Art Online]]'', ''[[Shigatsu wa Kimi no Uso]]'', at ''[[Fairy Tail]]''.

== Kasaysayan ==

=== Pagtatag at mga unang taon ===

Itinatag ang A-1 Pictures noong ika-9 ng Mayo 2005 sa ilalim ng [[Aniplex]], ang sangay ng [[Sony Music Entertainment Japan]] para sa mga produksiyon ng [[anime]]. Una nilang prinodyus ang orihinal na anime na ''[[Zenmai Zamurai]]'' noong 2006 hanggang 2009. Noong 2007 naman, ipinalabas nila ang anime ng sikat na [[baseball]] [[manga]] na ''[[Big Windup!|Ookiku Furikabutte]]'', at nagdaos ng panel para rito sa [[Tokyo International Anime Fair]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2007-03-27/taf-2007-a-1-pictures-discusses-ookiku-furikabutte|date=28 Marso 2007|title=TAF 2007: A-1 Pictures Discusses ''Ookiku Furikabutte''|trans-title=TAF 2007: Pinag-usapan ng A-1 Pictures ang ''Ookiku Furikabutte''|lang=en|last=Miller|first=Evan|website=[[Anime News Network]]|access-date=11 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; Sa parehong taon, nagdaos rin sila ng panel sa [[Anime Expo]] na ginanap sa [[Long Beach, California]] sa [[Estados Unidos]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2007-05-21/new-aniplex-backed-studio-to-hold-panel-at-anime-expo|date=22 Mayo 2007|access-date=11 Agosto 2022|last=Loo|first=Egan|website=[[Anime News Network]]|title=New Aniplex-Backed Studio to Hold Panel at Anime Expo|trans-title=Bagong Istudyo ng Aniplex, Magdadaos ng Panel sa Anime Expo|lang=en}}&lt;/ref&gt;

Noong 2007, sila ang napiling istudyo ng cable channel na [[Animax]] para isa-anime ang  ''Takane no Jitensha'', ang nanalong script sa ika-6 na edisyon ng [[Animax Awards]], na ipinalabas sa naturang channel noong 2008.&lt;ref&gt;{{cite web|title=6th Animax Award-Winning Scripts Announced|trans-title=Inanunsyo na ang mga Nanalong Script sa Ika-6 na Animax Awards|lang=en|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2007-09-10/6th-animax-award-winning-scripts-announced|last=Loo|first=Egan|date=10 Setyembre 2007|access-date=11 Agosto 2022|website=[[Anime News Network]]|lang=en}}&lt;/ref&gt; Noong ika-8 ng  Nobyembre, inanunsyo nila ang pagsasa-anime nila sa popular na [[video game]] na ''[[Persona 3]]''. Pinamagatang ''[[Persona: Trinity Soul]]'', isa itong sequel ng laro na ipinalabas noong Enero 2008.&lt;ref&gt;{{cite web|title=''Persona 3'' Game Adapted as Television Anime for January (Updated)|trans-title=Isina-anime ang Larong ''Persona 3'' na ipapalabas sa Enero (Na-update)|last=Loo|first=Egan|date=8 Nobyembre 2008|access-date=11 Agosto 2022|website=[[Anime News Network]]|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2007-11-07/persona-3-game-adapted-as-television-anime|lang=en}}&lt;/ref&gt;

=== 2010s ===

=== 2020s ===

==Mga Gawa==

===Seryeng Pantelebisyon===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Orihinal na Channel !! Simula ng unang pagpapalabas !! Katapusan ng unang pagpapalabas !! Mga banggit
|-
|  ''[[Zenmai Zamurai]]'' ||  [[NHK Educational TV|NHK E]] ||  3 Abril 2006 || 26 Marso 2010 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang No Side
|-
|  ''Robby &amp; Kerobby'' ||  [[TV Tokyo]] ||  1 Abril 2007 || 30 Marso 2008  || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Big Windup!]]'' || [[Tokyo Broadcasting System|TBS]], [[Mainichi Broadcasting System|MBS]] ||  12 Abril 2007 || 28 Setyembre 2007 || Base sa manga ni [[Asa Higuchi]]
|-
|  ''[[Persona: Trinity Soul]]'' || [[Tokyo Metropolitan Television|Tokyo MX]], [[Nippon BS Broadcasting|BS11]] || 5 Enero 2008 || 28 Hunyo 2008 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode]]'' || [[Television Saitama|TV Saitama]] || 4 Hulyo 2008 || 29 Setyembre 2008 || Base sa manga ni [[Masami Yuki]]
|-
|  ''[[Black Butler]]'' || MBS || 3 Oktubre 2008 || 27 Marso 2009 || Base sa manga ni [[Yana Toboso]]
|-
|  ''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]'' || Tokyo MX || 4 Oktubre 2008 || 27 Disyembre 2008 || Base sa manga ni Eri Takenashi&lt;br/&gt;Katulong ang [[Ordet (company)|Ordet]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode 2]]'' || [[Sun Television|SUN-TV]] || 9 Enero 2009 || 28 Mayo 2009 || Pagpapatuloy sa ''Tetsuwan Birdy: Decode''
|-
|  ''[[Valkyria Chronicles]]'' || MBS || 4 Abril 2009 || 26 Setyembre 2009 || Based on a video game by [[Sega]]
|-
|  ''[[Fairy Tail]]'' || [[TX Network|TXN]] (TV Tokyo) || 12 Oktubre 2009 (first series)&lt;br/&gt;5 Abril 2014 (second series)|| 30 Marso 2013 (first series)&lt;br/&gt;26 Marso 2016 (second series)|| Base sa manga ni [[Hiro Mashima]]&lt;br/&gt;Katulong ang [[Satelight]] (unang serye) at Bridge (pangalawang series)
|-
|  ''[[Sound of the Sky]]'' || TV Tokyo || 5 Enero 2010 || 22 Marso 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Ōkiku Furikabutte|Ōkiku Furikabutte ~Natsu no Taikai-hen~]]'' || MBS, TBS || 1 Abril 2010 || 24 Hunyo 2010 || Pagpapatuloy sa ''Big Windup!''
|-
|  ''[[Working!!]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2010 || 26 Hunyo 2010 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
|  ''[[Night Raid 1931]]'' || TV Tokyo || 5 Abril 2010 || 28 Hunyo 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler II]]'' || MBS || 2 Hulyo 2010 || 17 Setyembre 2010 || Pagpapatuloy sa ''Black Butler''
|-
|  ''[[Occult Academy]]'' || TV Tokyo || 6 Hulyo 2010 || 27 Setyembre 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Togainu no Chi]]'' || MBS, TBS || 7 Oktubre 2010 || 23 Disyembre 2010 || Base sa laro ng [[Nitro+chiral]]
|-
|  ''[[Fractale]]'' || [[Fuji TV]] || 14 Enero 2011 || 1 Abril 2011 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang Ordet
|-
|  ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || Fuji TV || 15 Abril 2011 || 24 Hunyo 2011 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Blue Exorcist]]'' || [[Japan News Network|JNN]] (MBS) || 17 Abril 2011 || 2 Oktubre 2011 || Base sa manga ni Kazue Kato
|-
|  ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2011 || 24 Setyembre 2011 || Base sa laro ng [[Nippon Ichi Software]]
|-
|  ''[[The Idolmaster]]'' || TBS || 8 Hulyo 2011 || 23 Disyembre 2011 || Base sa laro ng [[Namco Bandai]]
|-
|  ''[[Working!!|Working'!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2011 || 24 Disyembre 2011 || Pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
|  ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers]]'' || [[Nippon Television Network System|NNS]] ([[Yomiuri Telecasting Corporation|ytv]]) || 1 Abril 2012 || 22 Marso 2014 || Base sa manga ni Chūya Koyama
|-
|  ''[[Tsuritama]]'' || Fuji TV || 12 Abril 2012 || 28 Hunyo 2012 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Sword Art Online]]'' || Tokyo MX || 7 Hulyo 2012 || 22 Disyembre 2012 || Base sa magaang nobela ni [[Reki Kawahara]]
|-
|  ''[[From the New World (novel)|From the New World]]'' || [[TV Asahi]] || 28 Setyembre 2012 || 23 Marso 2013 || Base sa nobela ni Yūsuke Kishi
|-
|  ''[[Chō Soku Henkei Gyrozetter]]'' || TXN (TV Tokyo) || 2 Oktubre 2012 || 24 Setyembre 2013 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Labyrinth of Magic]]'' || JNN (MBS) || 7 Oktubre 2012 || 31 Marso 2013 || Base sa manga ni [[Shinobu Ohtaka]]
|-
|  ''[[Ore no Kanojo to Osananajimi ga Shuraba Sugiru]]'' || Tokyo MX || 6 Enero 2013 || 31 Marso 2013 || Base sa magaang nobela ni Yūji Yūji
|-
|  ''[[Vividred Operation]]'' || MBS || 11 Enero 2013 || 29 Marso 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%|Uta no Prince-sama: Maji Love 2000%]]'' || [[Television Aichi Broadcasting|TV Aichi]] || 3 Abril 2013 || 26 Hunyo 2013 || Pagpapatuloy sa ''Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%''
|-
| ''[[Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai]].'' || Tokyo MX || 7 Abril 2013 || 30 Hunyo 2013 || Base sa magaang nobela ni Tsukasa Fushimi&lt;br/&gt;Pagpapatuloy sa ''Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai''
|-
| ''[[Servant x Service]]'' || [[Asahi Broadcasting Corporation|ABC]] || 4 Hulyo 2013 || 26 Setyembre 2013 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon]]'' || Fuji TV || 11 Hulyo 2013 || 19 Setyembre 2013 || Base sa manga ni [[Hiromu Arakawa]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Kingdom of Magic]]'' || JNN (MBS) || 6 Oktubre 2013 || 30 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Magi: The Labyrinth of Magic''
|-
|  ''[[Galilei Donna]]'' || Fuji TV || 10 Oktubre 2013 || 20 Disyembre 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon II]]'' || Fuji TV || 9 Enero 2014 || 27 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Silver Spoon''
|-
| ''[[World Conquest Zvezda Plot]]'' || Tokyo MX || 11 Enero 2014 || 29 Marso 2014 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Nanana's Buried Treasure]]'' || Fuji TV || 10 Abril 2014 || 19 Hunyo 2014 || Base sa magaang nobela ni Kazuma Ōtorino
|-
| ''[[Aldnoah.Zero]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;10 Enero 2015 (Part 2) || 20 Setyembre 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;28 Marso 2015 (Part 2)&lt;br/&gt; || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang [[Troyca|TROYCA]]
|-
| ''[[Sword Art Online|Sword Art Online II]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 || 20 Disyembre 2014 || Pagpapatuloy sa ''Sword Art Online''
|-
| ''[[Persona 4: The Animation|Persona 4: The Golden Animation]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 25 Setyembre 2014 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Circus]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 11 Setyembre 2014|| Kaugnay sa ''Black Butler''
|-
| ''[[Magic Kaito|Magic Kaito 1412]]'' || NNS (ytv) || 4 Oktubre 2014 || 28 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Gosho Aoyama]]
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins]]'' || JNN (MBS) || 5 Oktubre 2014 || 29 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Nakaba Suzuki]]
|-
| ''[[Your Lie in Abril]]'' || Fuji TV || 9 Oktubre 2014 || 19 Marso 2015 || Base sa manga ni Naoshi Arakawa
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend]]'' || Fuji TV || 8 Enero 2015 || 26 Marso 2015 || Base sa magaang nobela ni Fumiaki Maruto
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2015 || 11 Abril 2015 || Base sa isang larong pang-sosyal ng [[Namco Bandai]] seryeng ''[[The Idolmaster]]''
|-
| ''[[Magical Girl Lyrical Nanoha ViVid]]'' || Tokyo MX || 3 Abril 2015 || 19 Hunyo 2015 || Base sa manga ni Masaki Tsuzuki
|-
| ''[[Gunslinger Stratos|Gunslinger Stratos: THE ANIMATION]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2015 || 20 Hunyo 2015 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
| ''[[Ultimate Otaku Teacher]]'' || NNS (ytv) || 4 Abril 2015 || 26 Setyembre 2015 || Base sa manga ni Takeshi Azuma
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama: Maji Love Revolutions]]'' || Tokyo MX || 5 Abril 2015 || 28 Hunyo 2015 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Gate (novel series)|Gate: Jieitai Kanochi nite, Kaku Tatakaeri]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2015 || 25 Marso 2016 ||  Base sa nobela ni Takumi Yanai
|-
| ''[[Working!!|Working!!!]]'' || Tokyo MX || 4 Hulyo 2015 || 26 Disyembre 2015 || Pangalawang pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls|The Idolmaster Cinderella Girls: 2nd Season]]'' || Tokyo MX || 17 Hulyo 2015 || 17 Oktubre 2015 || Pagpapatuloy sa ''The Idolmaster Cinderella Girls''
|-
| ''[[Subete ga F ni Naru]]'' || Fuji TV || 8 Oktubre 2015 || 17 Disyembre 2015 || Base sa nobela ni [[Hiroshi Mori (writer)|Hiroshi Mori]]
|-
| ''[[The Asterisk War]]'' || Tokyo MX || 3 Oktubre 2015 || 18 Hunyo 2016 ||  Base sa magaang nobela ni Yuu Miyazaki
|-
| ''[[Erased (manga)|Erased]]'' || Fuji TV || 7 Enero 2016 || 24 Marso 2016 ||  Base sa manga ni [[Kei Sanbe]]
|-
| ''[[Grimgar of Fantasy and Ash]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2016 || 26 Marso 2016 || Base sa magaang nobela ni Ao Jūmonji
|-
| ''[[Ace Attorney: I Object to that &quot;Truth&quot;!]]'' || NNS (ytv) || 2 Abril 2016 || 24 Setyembre 2016 || Base sa laro ng [[Capcom]]
|-
| ''[[B-Project: Kodou*Ambitious]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2016 || 25 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-26/mages-b-project-fictional-male-idol-project-gets-tv-anime-in-Hulyo/.100327|title=MAGES' 'B-Project' Fictional Male Idol Project Gets TV Anime in Hulyo|date=2016-03-27|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-05-09}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Qualidea Code]]'' || Tokyo MX || 10 Hulyo 2016 || 24 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins: Signs of Holy War]]'' || JNN (MBS, TBS) || 28 Agosto 2016 || 18 Setyembre 2016 || Kaugnay sa ''The Seven Deadly Sins''
|-
| ''[[Working!!|WWW.Working!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2016 || 24 Disyembre 2016 || Spin-off sa ''Working!!''&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-04-01/working-wagnaria-web-comic-edition-gets-tv-anime/.100552|title=Working/Wagnaria's Web Comic Edition Gets TV Anime|date=2016-04-01|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-04-01}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama Maji LOVE Legend Star]]'' || Tokyo MX || 2 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Occultic;Nine]]'' || Tokyo MX || 9 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Base sa magaang nobela ni Chiyomaru Shikura
|-
|  ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: Kyoto Saga]]'' || JNN (MBS) || 7 Enero 2017 || TBA || Kaugnay sa ''Blue Exorcist''
|-
| ''[[Interviews with Monster Girls]]'' || Tokyo MX || 7 Enero 2017 || TBA || Base sa manga ni Petos
|-
| ''[[Eromanga Sensei]]'' || Tokyo MX, MBS || Abril 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni [[Tsukasa Fushimi]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-13/eromanga-sensei-anime-casts-akane-fujita-as-sagiri-izumi/.99737|title=Eromanga Sensei Anime Casts Akane Fujita as Sagiri Izumi|date=2016-03-13|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-03-13}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Granblue Fantasy#Anime|Granblue Fantasy The Animation]]'' || Tokyo MX || Abril 2017 || TBA || Base sa laro ng Cygames&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2015-09-17/granblue-fantasy-smartphone-game-gets-anime-manga-adaptations/.93036|title=Granblue Fantasy Smartphone Game Gets Anime, Manga Adaptations|date=17 Setyembre 2015|website=[[Anime News Network]]|accessdate=13 Marso 2016}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend|Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend Flat]]'' || Fuji TV || Abril 2017 || TBA || Pagpapatuloy sa ''Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend''
|-
| ''[[Fate/Apocrypha]]'' || TBA || 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni Yūichirō Higashide
|}

===Produkyong Pampelikula===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
| ''[[Welcome to the Space Show]]'' || 26 Hunyo 2010 || 
|-
| ''[[Fairy Tail the Movie: The Phoenix Priestess]]'' || 18 Agosto 2012 ||
|-
| ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: The Movie]]'' || 28 Disyembre 2012 ||
|-
| ''[[Saint Young Men]]'' || 10 Mayo 2013 ||
|-
| ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || 31 Agosto 2013 ||
|-
| ''[[The Idolmaster Movie: Beyond the Brilliant Future!]]'' || 25 Enero 2014 ||
|-
| ''[[Young Animator Training Project|Ookii 1 Nensei to Chiisana 2 Nensei]]'' || 1 Marso 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 2, Midsummer Knight's Dream|Persona 3 The Movie: #2 Midsummer Knight's Dream]]'' || 7 Hunyo 2014 ||
|-
| ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers #0]]'' || 9 Agosto 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 3, Falling Down|Persona 3 The Movie: #3 Falling Down]]'' || 4 Abril 2015 ||
|-
| ''[[The Anthem of the Heart]]'' || 19 Setyembre 2015 ||
|-
| ''[[Garakowa: Restore the World]]'' || 9 Enero 2016 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 4, Winter of Rebirth|Persona 3 The Movie: #4 Winter of Rebirth]]'' || 23 Enero 2016 ||
|-
| ''Doukyuusei'' || 20 Pebrero 2016 ||
|-
| ''[[Black Butler: Book of the Atlantic]]'' || 21 Enero 2017 || 
|-
| ''[[Sword Art Online The Movie: Ordinal Scale]]'' || 18 Pebrero 2017 ||
|-
| ''[[Fairy Tail|Fairy Tail Movie 2: Dragon Cry]]'' || Q2 2017 ||
|}

===OVA/ONA===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
|''[[Big Windup!]]''
|2007
|
|-
|''[[Black Butler]]''
|2009
|
|-
|''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]''
|2009
|
|-
|''[[Sound of the Sky]]''
|2010
|
|-
|''[[Night Raid 1931]]''
|2010
|
|-
| ''[[Valkyria Chronicles III]]'' || 27 Enero 2011 ||
|-
| ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Murder]]'' || 25 Oktubre 2014 (Part 1)&lt;br /&gt;15 Nobyembre 2014 (Part 2)||
|-
| ''[[Brotherhood: Final Fantasy XV]]'' || 30 Marso 2016 – 30 Setyembre 2016 || Katulong ang [[Square Enix]]. Base sa mundo at pagpapatuloy sa 2016 na larong, ''[[Final Fantasy XV]]''.
|-
| ''[[Shelter (song)|Shelter]]''
|2016
| Bidyong pangmusika para sa Amerikanong musikano ng EDM na si [[Porter Robinson]]
|}

===Iba pa===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Taon !! Mga banggit
|-
| ''[[Namisuke]]'' || 2007 ||
|-
| ''[[Takane no Jitensha]]'' (a.k.a. Takane's Bike) || 2008 || Nanalo ng award mula sa [[Animax Taishō]] ng [[Animax]]
|-
| ''[[Ōkiku Furikabutte: Honto no Ace ni Nareru Kamo]]'' || || Larong pang-[[Nintendo DS]]; Ginawa ang animasyon at ilan sa mga CG
|-
| ''[[Shin Megami Tensei: Persona 4]]'' || 2008 || Larong pang-[[PlayStation 2]]; Ginawa ng animasyon kasabay ang [[Studio Hibari]]
|-
| ''[[Valkyria Chronicles II]]'' || 2010 || Larong pang-[[PlayStation Portable]]
|-
| ''[[Phoenix Wright: Ace Attorney − Spirit of Justice]]'' || 2016 || Larong pang-[[Nintendo 3DS]]
|-
|}
&lt;!--Don't add Shelter here; it's already listed under &quot;Film&quot;--&gt;

==Mga Sanggunian==
{{Reflist}}

==Kawing Panlabas==
* {{official website|http://www.a1p.jp/}} {{in lang|ja}}
* {{ann|company|6177}}

[[Kategorya:A-1 Pictures| ]]
[[Kategorya:2005 establishments in Japan]]
[[Kategorya:Aniplex]]
[[Kategorya:Animation studios in Tokyo]]
[[Kategorya:Japanese animation studios]]
[[Kategorya:Media companies established in 2005]]</text>
      <sha1>bum0u2ct97zowbbov4lpdfx5k87cfh8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962239</id>
      <parentid>1962166</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T09:21:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pagtatag at mga unang taon */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20107" xml:space="preserve">{{Use mdy dates}}
{{Infobox company
| name = A-1 Pictures Inc.
| native_name = 株式会社A-1 Pictures
| romanized_name = Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu
| logo = A-1 Pictures Logo.svg
| logo_size = 130px
| slogan = 
| vector_logo = 
| type = [[Kabushiki gaisha]]&lt;br&gt;[[Subsidiary]]
| genre = 
| foundation = {{start date and age|2005|5|9}}
| founder = Mikihiro Iwata
| location = [[Suginami, Tokyo]], [[Hapón]]
| origins = 
| key_people = Shinichiro Kashiwada &lt;small&gt;(Pangulo)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;Masuo Ueda &lt;small&gt;(Pangalawang Pangulo)&lt;/small&gt;
| area_served = 
| industry = [[Istudyong pang-animasyon]]
| products = [[Anime]]
| revenue = 
| operating_income = 
| net_income = 
| owner = [[Sony Group Corporation]]
| num_employees = 157 (Pebrero 2022)&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Kyuujin Hyou (Sakuga)|script-title=ja:求 人 票 【作画】,|trans-title=Balota sa Alok na Trabaho (Animasyon)|format=pdf|url=https://a1p.jp/wp/wp-content/uploads/2021/02/2022jobpostingshain2.pdf}}&lt;/ref&gt;
| parent = [[Aniplex]]
| subsid = 
| divisions = {{ubl|Departamento ng Animasyon{{efn|{{nihongo|Departamento ng Animasyon ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 動画部}}, ang namamahala sa animasyon.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Sining{{efn|{{nihongo|Departamento ng Sining ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 美術部}}, ang namamahala sa sining.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Potograpiya{{efn|{{nihongo|Departamento ng Potograpiya ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 撮影部}}, ang namamahala sa ''compositing'' (pagpapatong-patong) at epektong biswal.}}&lt;br/&gt;Departamento ng Kulay{{efn|{{nihongo|Departamento ng Pagtatapos ng A-1 Pictures|A-1 Pictures 仕上部}}, ang namamahala sa kulay at pagpinta.}}}}
| homepage = {{URL|https://a1p.jp/}} (sa Hapón)
| footnotes =
}}
Ang {{Nihongo|'''A-1 Pictures Inc.'''|株式会社A-1 Pictures|Kabushiki gaisha Ē-wan Pikuchāzu|lead=yes}} ay isang [[istudyong pang-animasyon]] na nakabase sa [[Suginami, Tokyo]] sa [[Hapón]]. Itinatag ito noong 2005 ng dating producer ng [[Sunrise]] na si Mikihito Iwata.&lt;ref name=&quot;cbrTop10&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cbr.com/best-a-1-pictures-anime/|title=10 Best Anime from A-1 Pictures (According to IMDb)|trans-title=20 Pinakamagagandang Anime mula sa A-1 Pictures (Ayon sa IMDb)|lang=en|last=Jones|first=Isaiah|website=CBR|access-date=11 Agosto 2022|date=4 Oktubre 2019}}&lt;/ref&gt; Subsidiary ito ng [[Aniplex]].&lt;ref name=&quot;a1about&quot;&gt;{{cite web|archive-url=https://web.archive.org/web/20220808204732/https://a1p.jp/about/|url=https://a1p.jp/about/|archive-date=8 Agosto 2022|access-date=11 Agosto 2022|title=About|trans-title=Patungkol|lang=ja|website=A-1 Pictures}}&lt;/ref&gt; Ilan sa mga sikat na gawa nila ang ''[[Kaguya-sama wa Kokurasetai: Tensaitachi no Ren'ai Zunousen]]'', ''[[Sword Art Online]]'', ''[[Shigatsu wa Kimi no Uso]]'', at ''[[Fairy Tail]]''.

== Kasaysayan ==

=== Pagtatag at mga unang taon ===

Itinatag ang A-1 Pictures noong ika-9 ng Mayo 2005 sa ilalim ng [[Aniplex]], ang sangay ng [[Sony Music Entertainment Japan]] para sa mga produksiyon ng [[anime]]. Una nilang prinodyus ang orihinal na anime na ''[[Zenmai Zamurai]]'' noong 2006 hanggang 2009. Noong 2007 naman, ipinalabas nila ang anime ng sikat na [[baseball]] [[manga]] na ''[[Big Windup!|Ookiku Furikabutte]]'', at nagdaos ng panel para rito sa [[Tokyo International Anime Fair]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2007-03-27/taf-2007-a-1-pictures-discusses-ookiku-furikabutte|date=28 Marso 2007|title=TAF 2007: A-1 Pictures Discusses ''Ookiku Furikabutte''|trans-title=TAF 2007: Pinag-usapan ng A-1 Pictures ang ''Ookiku Furikabutte''|lang=en|last=Miller|first=Evan|website=[[Anime News Network]]|access-date=11 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt; Sa parehong taon, nagdaos rin sila ng panel sa [[Anime Expo]] na ginanap sa [[Long Beach, California]] sa [[Estados Unidos]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2007-05-21/new-aniplex-backed-studio-to-hold-panel-at-anime-expo|date=22 Mayo 2007|access-date=11 Agosto 2022|last=Loo|first=Egan|website=[[Anime News Network]]|title=New Aniplex-Backed Studio to Hold Panel at Anime Expo|trans-title=Bagong Istudyo ng Aniplex, Magdadaos ng Panel sa Anime Expo|lang=en}}&lt;/ref&gt;

Sila ang napiling istudyo ng cable channel na [[Animax]] para isa-anime ang ''Takane no Jitensha'', ang nanalong script sa ika-6 na edisyon ng [[Animax Awards]], na ipinalabas sa naturang channel noong 2008.&lt;ref&gt;{{cite web|title=6th Animax Award-Winning Scripts Announced|trans-title=Inanunsyo na ang mga Nanalong Script sa Ika-6 na Animax Awards|lang=en|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2007-09-10/6th-animax-award-winning-scripts-announced|last=Loo|first=Egan|date=10 Setyembre 2007|access-date=11 Agosto 2022|website=[[Anime News Network]]|lang=en}}&lt;/ref&gt; Noong ika-8 ng  Nobyembre, inanunsyo nila ang pagsasa-anime nila sa popular na [[video game]] na ''[[Persona 3]]''. Pinamagatang ''[[Persona: Trinity Soul]]'', isa itong sequel ng laro na ipinalabas noong Enero 2008.&lt;ref&gt;{{cite web|title=''Persona 3'' Game Adapted as Television Anime for January (Updated)|trans-title=Isina-anime ang Larong ''Persona 3'' na ipapalabas sa Enero (Na-update)|last=Loo|first=Egan|date=8 Nobyembre 2008|access-date=11 Agosto 2022|website=[[Anime News Network]]|url=https://www.animenewsnetwork.com/news/2007-11-07/persona-3-game-adapted-as-television-anime|lang=en}}&lt;/ref&gt;

=== 2010s ===

=== 2020s ===

==Mga Gawa==

===Seryeng Pantelebisyon===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Orihinal na Channel !! Simula ng unang pagpapalabas !! Katapusan ng unang pagpapalabas !! Mga banggit
|-
|  ''[[Zenmai Zamurai]]'' ||  [[NHK Educational TV|NHK E]] ||  3 Abril 2006 || 26 Marso 2010 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang No Side
|-
|  ''Robby &amp; Kerobby'' ||  [[TV Tokyo]] ||  1 Abril 2007 || 30 Marso 2008  || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Big Windup!]]'' || [[Tokyo Broadcasting System|TBS]], [[Mainichi Broadcasting System|MBS]] ||  12 Abril 2007 || 28 Setyembre 2007 || Base sa manga ni [[Asa Higuchi]]
|-
|  ''[[Persona: Trinity Soul]]'' || [[Tokyo Metropolitan Television|Tokyo MX]], [[Nippon BS Broadcasting|BS11]] || 5 Enero 2008 || 28 Hunyo 2008 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode]]'' || [[Television Saitama|TV Saitama]] || 4 Hulyo 2008 || 29 Setyembre 2008 || Base sa manga ni [[Masami Yuki]]
|-
|  ''[[Black Butler]]'' || MBS || 3 Oktubre 2008 || 27 Marso 2009 || Base sa manga ni [[Yana Toboso]]
|-
|  ''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]'' || Tokyo MX || 4 Oktubre 2008 || 27 Disyembre 2008 || Base sa manga ni Eri Takenashi&lt;br/&gt;Katulong ang [[Ordet (company)|Ordet]]
|-
|  ''[[Tetsuwan Birdy|Tetsuwan Birdy: Decode 2]]'' || [[Sun Television|SUN-TV]] || 9 Enero 2009 || 28 Mayo 2009 || Pagpapatuloy sa ''Tetsuwan Birdy: Decode''
|-
|  ''[[Valkyria Chronicles]]'' || MBS || 4 Abril 2009 || 26 Setyembre 2009 || Based on a video game by [[Sega]]
|-
|  ''[[Fairy Tail]]'' || [[TX Network|TXN]] (TV Tokyo) || 12 Oktubre 2009 (first series)&lt;br/&gt;5 Abril 2014 (second series)|| 30 Marso 2013 (first series)&lt;br/&gt;26 Marso 2016 (second series)|| Base sa manga ni [[Hiro Mashima]]&lt;br/&gt;Katulong ang [[Satelight]] (unang serye) at Bridge (pangalawang series)
|-
|  ''[[Sound of the Sky]]'' || TV Tokyo || 5 Enero 2010 || 22 Marso 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Ōkiku Furikabutte|Ōkiku Furikabutte ~Natsu no Taikai-hen~]]'' || MBS, TBS || 1 Abril 2010 || 24 Hunyo 2010 || Pagpapatuloy sa ''Big Windup!''
|-
|  ''[[Working!!]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2010 || 26 Hunyo 2010 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
|  ''[[Night Raid 1931]]'' || TV Tokyo || 5 Abril 2010 || 28 Hunyo 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler II]]'' || MBS || 2 Hulyo 2010 || 17 Setyembre 2010 || Pagpapatuloy sa ''Black Butler''
|-
|  ''[[Occult Academy]]'' || TV Tokyo || 6 Hulyo 2010 || 27 Setyembre 2010 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Togainu no Chi]]'' || MBS, TBS || 7 Oktubre 2010 || 23 Disyembre 2010 || Base sa laro ng [[Nitro+chiral]]
|-
|  ''[[Fractale]]'' || [[Fuji TV]] || 14 Enero 2011 || 1 Abril 2011 || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang Ordet
|-
|  ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || Fuji TV || 15 Abril 2011 || 24 Hunyo 2011 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Blue Exorcist]]'' || [[Japan News Network|JNN]] (MBS) || 17 Abril 2011 || 2 Oktubre 2011 || Base sa manga ni Kazue Kato
|-
|  ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2011 || 24 Setyembre 2011 || Base sa laro ng [[Nippon Ichi Software]]
|-
|  ''[[The Idolmaster]]'' || TBS || 8 Hulyo 2011 || 23 Disyembre 2011 || Base sa laro ng [[Namco Bandai]]
|-
|  ''[[Working!!|Working'!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2011 || 24 Disyembre 2011 || Pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
|  ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers]]'' || [[Nippon Television Network System|NNS]] ([[Yomiuri Telecasting Corporation|ytv]]) || 1 Abril 2012 || 22 Marso 2014 || Base sa manga ni Chūya Koyama
|-
|  ''[[Tsuritama]]'' || Fuji TV || 12 Abril 2012 || 28 Hunyo 2012 || Orihinal na gawa
|-
|  ''[[Sword Art Online]]'' || Tokyo MX || 7 Hulyo 2012 || 22 Disyembre 2012 || Base sa magaang nobela ni [[Reki Kawahara]]
|-
|  ''[[From the New World (novel)|From the New World]]'' || [[TV Asahi]] || 28 Setyembre 2012 || 23 Marso 2013 || Base sa nobela ni Yūsuke Kishi
|-
|  ''[[Chō Soku Henkei Gyrozetter]]'' || TXN (TV Tokyo) || 2 Oktubre 2012 || 24 Setyembre 2013 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Labyrinth of Magic]]'' || JNN (MBS) || 7 Oktubre 2012 || 31 Marso 2013 || Base sa manga ni [[Shinobu Ohtaka]]
|-
|  ''[[Ore no Kanojo to Osananajimi ga Shuraba Sugiru]]'' || Tokyo MX || 6 Enero 2013 || 31 Marso 2013 || Base sa magaang nobela ni Yūji Yūji
|-
|  ''[[Vividred Operation]]'' || MBS || 11 Enero 2013 || 29 Marso 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%|Uta no Prince-sama: Maji Love 2000%]]'' || [[Television Aichi Broadcasting|TV Aichi]] || 3 Abril 2013 || 26 Hunyo 2013 || Pagpapatuloy sa ''Uta no Prince-sama: Maji Love 1000%''
|-
| ''[[Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai]].'' || Tokyo MX || 7 Abril 2013 || 30 Hunyo 2013 || Base sa magaang nobela ni Tsukasa Fushimi&lt;br/&gt;Pagpapatuloy sa ''Ore no Imōto ga Konnani Kawaii Wake ga Nai''
|-
| ''[[Servant x Service]]'' || [[Asahi Broadcasting Corporation|ABC]] || 4 Hulyo 2013 || 26 Setyembre 2013 || Base sa manga ni Karino Takatsu
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon]]'' || Fuji TV || 11 Hulyo 2013 || 19 Setyembre 2013 || Base sa manga ni [[Hiromu Arakawa]]
|-
|  ''[[Magi (manga)|Magi: The Kingdom of Magic]]'' || JNN (MBS) || 6 Oktubre 2013 || 30 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Magi: The Labyrinth of Magic''
|-
|  ''[[Galilei Donna]]'' || Fuji TV || 10 Oktubre 2013 || 20 Disyembre 2013 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Silver Spoon (manga)|Silver Spoon II]]'' || Fuji TV || 9 Enero 2014 || 27 Marso 2014 || Pagpapatuloy sa ''Silver Spoon''
|-
| ''[[World Conquest Zvezda Plot]]'' || Tokyo MX || 11 Enero 2014 || 29 Marso 2014 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[Nanana's Buried Treasure]]'' || Fuji TV || 10 Abril 2014 || 19 Hunyo 2014 || Base sa magaang nobela ni Kazuma Ōtorino
|-
| ''[[Aldnoah.Zero]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;10 Enero 2015 (Part 2) || 20 Setyembre 2014 (Part 1)&lt;br/&gt;28 Marso 2015 (Part 2)&lt;br/&gt; || Orihinal na gawa&lt;br/&gt;Katulong ang [[Troyca|TROYCA]]
|-
| ''[[Sword Art Online|Sword Art Online II]]'' || Tokyo MX || 5 Hulyo 2014 || 20 Disyembre 2014 || Pagpapatuloy sa ''Sword Art Online''
|-
| ''[[Persona 4: The Animation|Persona 4: The Golden Animation]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 25 Setyembre 2014 || Base sa laro ng [[Atlus]]
|-
|  ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Circus]]'' || MBS || 10 Hulyo 2014 || 11 Setyembre 2014|| Kaugnay sa ''Black Butler''
|-
| ''[[Magic Kaito|Magic Kaito 1412]]'' || NNS (ytv) || 4 Oktubre 2014 || 28 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Gosho Aoyama]]
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins]]'' || JNN (MBS) || 5 Oktubre 2014 || 29 Marso 2015 || Base sa manga ni [[Nakaba Suzuki]]
|-
| ''[[Your Lie in Abril]]'' || Fuji TV || 9 Oktubre 2014 || 19 Marso 2015 || Base sa manga ni Naoshi Arakawa
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend]]'' || Fuji TV || 8 Enero 2015 || 26 Marso 2015 || Base sa magaang nobela ni Fumiaki Maruto
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2015 || 11 Abril 2015 || Base sa isang larong pang-sosyal ng [[Namco Bandai]] seryeng ''[[The Idolmaster]]''
|-
| ''[[Magical Girl Lyrical Nanoha ViVid]]'' || Tokyo MX || 3 Abril 2015 || 19 Hunyo 2015 || Base sa manga ni Masaki Tsuzuki
|-
| ''[[Gunslinger Stratos|Gunslinger Stratos: THE ANIMATION]]'' || Tokyo MX || 4 Abril 2015 || 20 Hunyo 2015 || Base sa laro ng [[Square Enix]]
|-
| ''[[Ultimate Otaku Teacher]]'' || NNS (ytv) || 4 Abril 2015 || 26 Setyembre 2015 || Base sa manga ni Takeshi Azuma
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama: Maji Love Revolutions]]'' || Tokyo MX || 5 Abril 2015 || 28 Hunyo 2015 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Gate (novel series)|Gate: Jieitai Kanochi nite, Kaku Tatakaeri]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2015 || 25 Marso 2016 ||  Base sa nobela ni Takumi Yanai
|-
| ''[[Working!!|Working!!!]]'' || Tokyo MX || 4 Hulyo 2015 || 26 Disyembre 2015 || Pangalawang pagpapatuloy sa ''Working!!''
|-
| ''[[The Idolmaster Cinderella Girls|The Idolmaster Cinderella Girls: 2nd Season]]'' || Tokyo MX || 17 Hulyo 2015 || 17 Oktubre 2015 || Pagpapatuloy sa ''The Idolmaster Cinderella Girls''
|-
| ''[[Subete ga F ni Naru]]'' || Fuji TV || 8 Oktubre 2015 || 17 Disyembre 2015 || Base sa nobela ni [[Hiroshi Mori (writer)|Hiroshi Mori]]
|-
| ''[[The Asterisk War]]'' || Tokyo MX || 3 Oktubre 2015 || 18 Hunyo 2016 ||  Base sa magaang nobela ni Yuu Miyazaki
|-
| ''[[Erased (manga)|Erased]]'' || Fuji TV || 7 Enero 2016 || 24 Marso 2016 ||  Base sa manga ni [[Kei Sanbe]]
|-
| ''[[Grimgar of Fantasy and Ash]]'' || Tokyo MX || 10 Enero 2016 || 26 Marso 2016 || Base sa magaang nobela ni Ao Jūmonji
|-
| ''[[Ace Attorney: I Object to that &quot;Truth&quot;!]]'' || NNS (ytv) || 2 Abril 2016 || 24 Setyembre 2016 || Base sa laro ng [[Capcom]]
|-
| ''[[B-Project: Kodou*Ambitious]]'' || Tokyo MX || 3 Hulyo 2016 || 25 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-26/mages-b-project-fictional-male-idol-project-gets-tv-anime-in-Hulyo/.100327|title=MAGES' 'B-Project' Fictional Male Idol Project Gets TV Anime in Hulyo|date=2016-03-27|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-05-09}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Qualidea Code]]'' || Tokyo MX || 10 Hulyo 2016 || 24 Setyembre 2016 || Orihinal na gawa
|-
| ''[[The Seven Deadly Sins (manga)|The Seven Deadly Sins: Signs of Holy War]]'' || JNN (MBS, TBS) || 28 Agosto 2016 || 18 Setyembre 2016 || Kaugnay sa ''The Seven Deadly Sins''
|-
| ''[[Working!!|WWW.Working!!]]'' || Tokyo MX || 1 Oktubre 2016 || 24 Disyembre 2016 || Spin-off sa ''Working!!''&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-04-01/working-wagnaria-web-comic-edition-gets-tv-anime/.100552|title=Working/Wagnaria's Web Comic Edition Gets TV Anime|date=2016-04-01|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-04-01}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Uta no Prince-sama|Uta no Prince-sama Maji LOVE Legend Star]]'' || Tokyo MX || 2 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Kaugnay sa ''Uta no Prince-sama''
|-
| ''[[Occultic;Nine]]'' || Tokyo MX || 9 Oktubre 2016 || 25 Disyembre 2016 || Base sa magaang nobela ni Chiyomaru Shikura
|-
|  ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: Kyoto Saga]]'' || JNN (MBS) || 7 Enero 2017 || TBA || Kaugnay sa ''Blue Exorcist''
|-
| ''[[Interviews with Monster Girls]]'' || Tokyo MX || 7 Enero 2017 || TBA || Base sa manga ni Petos
|-
| ''[[Eromanga Sensei]]'' || Tokyo MX, MBS || Abril 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni [[Tsukasa Fushimi]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2016-03-13/eromanga-sensei-anime-casts-akane-fujita-as-sagiri-izumi/.99737|title=Eromanga Sensei Anime Casts Akane Fujita as Sagiri Izumi|date=2016-03-13|website=[[Anime News Network]]|accessdate=2016-03-13}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Granblue Fantasy#Anime|Granblue Fantasy The Animation]]'' || Tokyo MX || Abril 2017 || TBA || Base sa laro ng Cygames&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2015-09-17/granblue-fantasy-smartphone-game-gets-anime-manga-adaptations/.93036|title=Granblue Fantasy Smartphone Game Gets Anime, Manga Adaptations|date=17 Setyembre 2015|website=[[Anime News Network]]|accessdate=13 Marso 2016}}&lt;/ref&gt;
|-
| ''[[Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend|Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend Flat]]'' || Fuji TV || Abril 2017 || TBA || Pagpapatuloy sa ''Saekano: How to Raise a Boring Girlfriend''
|-
| ''[[Fate/Apocrypha]]'' || TBA || 2017 || TBA || Base sa magaang nobela ni Yūichirō Higashide
|}

===Produkyong Pampelikula===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
| ''[[Welcome to the Space Show]]'' || 26 Hunyo 2010 || 
|-
| ''[[Fairy Tail the Movie: The Phoenix Priestess]]'' || 18 Agosto 2012 ||
|-
| ''[[Blue Exorcist|Blue Exorcist: The Movie]]'' || 28 Disyembre 2012 ||
|-
| ''[[Saint Young Men]]'' || 10 Mayo 2013 ||
|-
| ''[[Anohana: The Flower We Saw That Day]]'' || 31 Agosto 2013 ||
|-
| ''[[The Idolmaster Movie: Beyond the Brilliant Future!]]'' || 25 Enero 2014 ||
|-
| ''[[Young Animator Training Project|Ookii 1 Nensei to Chiisana 2 Nensei]]'' || 1 Marso 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 2, Midsummer Knight's Dream|Persona 3 The Movie: #2 Midsummer Knight's Dream]]'' || 7 Hunyo 2014 ||
|-
| ''[[Space Brothers (manga)|Space Brothers #0]]'' || 9 Agosto 2014 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 3, Falling Down|Persona 3 The Movie: #3 Falling Down]]'' || 4 Abril 2015 ||
|-
| ''[[The Anthem of the Heart]]'' || 19 Setyembre 2015 ||
|-
| ''[[Garakowa: Restore the World]]'' || 9 Enero 2016 ||
|-
| ''[[Persona 3 The Movie: No. 4, Winter of Rebirth|Persona 3 The Movie: #4 Winter of Rebirth]]'' || 23 Enero 2016 ||
|-
| ''Doukyuusei'' || 20 Pebrero 2016 ||
|-
| ''[[Black Butler: Book of the Atlantic]]'' || 21 Enero 2017 || 
|-
| ''[[Sword Art Online The Movie: Ordinal Scale]]'' || 18 Pebrero 2017 ||
|-
| ''[[Fairy Tail|Fairy Tail Movie 2: Dragon Cry]]'' || Q2 2017 ||
|}

===OVA/ONA===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Araw ng Paglabas !! Mga banggit
|-
|''[[Big Windup!]]''
|2007
|
|-
|''[[Black Butler]]''
|2009
|
|-
|''[[Kannagi: Crazy Shrine Maidens]]''
|2009
|
|-
|''[[Sound of the Sky]]''
|2010
|
|-
|''[[Night Raid 1931]]''
|2010
|
|-
| ''[[Valkyria Chronicles III]]'' || 27 Enero 2011 ||
|-
| ''[[Black Butler|Black Butler: Book of Murder]]'' || 25 Oktubre 2014 (Part 1)&lt;br /&gt;15 Nobyembre 2014 (Part 2)||
|-
| ''[[Brotherhood: Final Fantasy XV]]'' || 30 Marso 2016 – 30 Setyembre 2016 || Katulong ang [[Square Enix]]. Base sa mundo at pagpapatuloy sa 2016 na larong, ''[[Final Fantasy XV]]''.
|-
| ''[[Shelter (song)|Shelter]]''
|2016
| Bidyong pangmusika para sa Amerikanong musikano ng EDM na si [[Porter Robinson]]
|}

===Iba pa===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Pamagat !! Taon !! Mga banggit
|-
| ''[[Namisuke]]'' || 2007 ||
|-
| ''[[Takane no Jitensha]]'' (a.k.a. Takane's Bike) || 2008 || Nanalo ng award mula sa [[Animax Taishō]] ng [[Animax]]
|-
| ''[[Ōkiku Furikabutte: Honto no Ace ni Nareru Kamo]]'' || || Larong pang-[[Nintendo DS]]; Ginawa ang animasyon at ilan sa mga CG
|-
| ''[[Shin Megami Tensei: Persona 4]]'' || 2008 || Larong pang-[[PlayStation 2]]; Ginawa ng animasyon kasabay ang [[Studio Hibari]]
|-
| ''[[Valkyria Chronicles II]]'' || 2010 || Larong pang-[[PlayStation Portable]]
|-
| ''[[Phoenix Wright: Ace Attorney − Spirit of Justice]]'' || 2016 || Larong pang-[[Nintendo 3DS]]
|-
|}
&lt;!--Don't add Shelter here; it's already listed under &quot;Film&quot;--&gt;

==Mga Sanggunian==
{{Reflist}}

==Kawing Panlabas==
* {{official website|http://www.a1p.jp/}} {{in lang|ja}}
* {{ann|company|6177}}

[[Kategorya:A-1 Pictures| ]]
[[Kategorya:2005 establishments in Japan]]
[[Kategorya:Aniplex]]
[[Kategorya:Animation studios in Tokyo]]
[[Kategorya:Japanese animation studios]]
[[Kategorya:Media companies established in 2005]]</text>
      <sha1>2l8tycwfl9ui6iz2e6lw6309a1kapqo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Dokumento</title>
    <ns>14</ns>
    <id>173323</id>
    <revision>
      <id>1962071</id>
      <parentid>1735054</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T13:01:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="276" xml:space="preserve">{{Commons category|Documents|Dokumento}}
{{cat main|Dokumento}}

[[Kategorya:Disenyong pangkomunikasyon]]
[[Kategorya:Agham pang-impormasyon]]
[[Kategorya:Gawang intelektwal]]
[[Kategorya:Sanggunian]]
[[Kategorya:Teksto]]
[[Kategorya:Nakasulat na komunikasyon]]
{{CatAutoTOC}}</text>
      <sha1>adh1pq0afa5ydua8vxfyzqotgd6o8gg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pamamaril sa Paaralang Elementarya ng Sandy Hook</title>
    <ns>0</ns>
    <id>197330</id>
    <revision>
      <id>1962097</id>
      <parentid>1954964</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:22:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18804" xml:space="preserve">{{For|Pamamaril sa eskuwelahan|Pamamaril sa Paaralang Elementarya ng Robb}}
{{Infobox civilian attack
| title            = Sandy Hook Elementary School shooting
| partof           = Bahagi ng pamamaril sa Estados Unidos
| image            = Police at Sandy Hook.PNG
| image_upright    = 
| alt              = 
| caption          = Law enforcement at the scene of the shooting.&lt;!--Newtown CT lg.PNG Newtown, located within &lt;br /&gt; [[Fairfield County, Connecticut]]--&gt;
{{-}}
| map              = 
| map_size         = 
| map_alt          = 
| map_caption      = 
| location         = {{nowrap|Sandy Hook Elementary School&lt;br /&gt;Sandy Hook, Newtown, [[Connecticut]], [[United States|U.S.]]}}
| target           = Students and staff at Sandy Hook Elementary School
| coordinates      = {{coord|41|25|12|N|73|16|43|W|region:US-CT_type:event|display=inline,title}}&lt;ref name=&quot;GNIS&quot;&gt;{{cite web |title=GNIS for Sandy Hook School |publisher=[[USGS]] |date=October 24, 2001 |url=http://geonames.usgs.gov/pls/gnispublic/f?p=gnispq:3:::NO::P3_FID:1942891 |access-date=December 17, 2012 |archive-date=January 31, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210131141822/https://geonames.usgs.gov/apex/f?p=GNISPQ:3:::NO::P3_FID:1942891 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| date             = {{start date and age|2012|12|14}}
| time-begin       = {{Circa|9:35&amp;nbsp;a.m.}}
| time-end         = {{nowrap|{{Circa|9:40&amp;nbsp;a.m.}}}}&lt;ref name=&quot;oakpresstimeline&quot;&gt;{{cite news|last=Scinto|first=Rich|title=Sandy Hook Elementary: Newtown, Connecticut shooting timeline|url=http://www.theoaklandpress.com/articles/2012/12/15/news/nation_and_world/doc50cd1eec00eb9242897410.txt|access-date=December 17, 2012|newspaper=[[The Oakland Press]]|date=December 15, 2012|archive-date=December 21, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121221111722/http://theoaklandpress.com/articles/2012/12/15/news/nation_and_world/doc50cd1eec00eb9242897410.txt|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;NbcNewsUSCfE&quot;&gt;{{cite news | url=http://usnews.nbcnews.com/_news/2012/12/19/16019514-call-for-everything-police-scanner-recording-reveals-early-moments-of-newtown-tragedy | title='Call for everything': Police scanner recording reveals early moments of Newtown tragedy | date=December 19, 2012 | access-date=December 19, 2012 | publisher=NBC News | first=Tracy | last=Connor | archive-date=December 19, 2012 | archive-url=https://web.archive.org/web/20121219214054/http://usnews.nbcnews.com/_news/2012/12/19/16019514-call-for-everything-police-scanner-recording-reveals-early-moments-of-newtown-tragedy | url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CTPost March 28, 2013&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.ctpost.com/news/article/Access-to-weapons-made-tragedy-possible-4392681.php|title=Access to weapons made tragedy possible|date=March 28, 2013|newspaper=Connecticut Post|access-date=April 3, 2013|archive-date=June 24, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130624145607/http://www.ctpost.com/news/article/Access-to-weapons-made-tragedy-possible-4392681.php|url-status=live}}&lt;/ref&gt; [[Eastern Time Zone|EST]]
| timezone         = [[UTC−05:00]]
| type             = [[School shooting]], [[murder–suicide]], [[Child murder|pedicide]], [[matricide]], [[Spree killer|spree shooting]], [[mass shooting]], [[mass murder]]
| fatalities       = 28 (27 at the school, including the perpetrator; and the perpetrator's mother at home)&lt;ref name=&quot;nytimes1&quot;&gt;{{cite news |last=Barron |first=James |title=Children Were All Shot Multiple Times With a Semiautomatic, Officials Say |work=[[The New York Times]] |date=December 15, 2012 |url=https://www.nytimes.com/2012/12/16/nyregion/gunman-kills-20-children-at-school-in-connecticut-28-dead-in-all.html |access-date=December 17, 2012 |archive-date=December 16, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121216184847/http://www.nytimes.com/2012/12/16/nyregion/gunman-kills-20-children-at-school-in-connecticut-28-dead-in-all.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;cbc&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.cbc.ca/news/world/story/2012/12/14/connecticut-school-shooting.html|publisher=[[CBC News]]|title=20 children among dead at school shooting in Connecticut|access-date=December 14, 2012|date=December 14, 2012|archive-date=December 14, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121214173829/http://www.cbc.ca/news/world/story/2012/12/14/connecticut-school-shooting.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| injuries         = 2&lt;ref name=&quot;Police: Second person injured in Connecticut school shooting survived&quot;&gt;{{cite web|title=Police: Second person injured in Connecticut school shooting survived|url=http://usnews.nbcnews.com/_news/2012/12/17/15969867-police-second-person-injured-in-connecticut-school-shooting-survived?lite|website=[[NBC News]]|access-date=December 17, 2012|archive-date=April 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160416220342/http://usnews.nbcnews.com/_news/2012/12/17/15969867-police-second-person-injured-in-connecticut-school-shooting-survived?lite|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| perp             = Adam Lanza&lt;ref name=&quot;ID&quot;&gt;{{cite news|first=Miguel|last=Llanos|title=Authorities ID gunman who killed 27 in elementary school massacre|url=http://usnews.nbcnews.com/_news/2012/12/14/15911025-authorities-id-gunman-who-killed-27-in-elementary-school-massacre?lite|publisher=[[NBC News]]|agency=Associated Press|access-date=December 14, 2012|date=December 14, 2012|archive-date=December 16, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121216022608/http://usnews.nbcnews.com/_news/2012/12/14/15911025-authorities-id-gunman-who-killed-27-in-elementary-school-massacre?lite|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;washingtonpost&quot;&gt;{{cite news|last=Jennings|first=Natalie|url=https://www.washingtonpost.com/blogs/post-politics/wp/2012/12/14/mark-kelly-action-on-guns-can-no-longer-wait|title=Mark Kelly: Action on guns 'can no longer wait'|newspaper=[[The Washington Post]]|date=December 14, 2012|access-date=December 17, 2012|archive-date=December 15, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121215215956/http://www.washingtonpost.com/blogs/post-politics/wp/2012/12/14/mark-kelly-action-on-guns-can-no-longer-wait/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
| weapons          = {{bulleted list|[[Bushmaster XM-15|Bushmaster XM15-E2S]] rifle|[[Glock#10mm Auto|Glock 20SF]] handgun| [[.22 Long Rifle|.22LR]] [[Savage Arms|Savage Mark II]] [[Bolt action|bolt-action]] rifle}}&lt;ref name=&quot;CTSP-20130118&quot;&gt;{{cite web|last=Vance|first=J. Paul|title=Update: State Police Identify Weapons Used in Sandy Hook Investigation|url=http://www.ct.gov/despp/cwp/view.asp?Q=517284&amp;A=4226|archive-url=https://web.archive.org/web/20160517175905/http://www.ct.gov/despp/cwp/view.asp?A=4226&amp;Q=517284|archive-date=May 17, 2016|publisher=State of Connecticut Department of Emergency Services &amp; Public Protection Connecticut State Police|access-date=December 15, 2016|url-status=dead |quote=Seized inside the school: #1. Bushmaster .223 caliber model XM15-E2S rifle with high capacity 30 round magazine #2. Glock 10 mm handgun #3. Sig-Sauer P226 9mm handgun ... The shooter used the Bushmaster .223 to murder 20 children and six adults inside the school; he used a handgun to take his own life inside the school. No other weapons were used in this crime.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;conn-school&quot;&gt;{{cite news |title=Conn. school shooter had 4 weapons |publisher=CBS News |url=http://www.cbsnews.com/8301-201_162-57559395/conn-school-shooter-had-4-weapons/ |access-date=December 15, 2012 |archive-date=December 15, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121215184407/http://www.cbsnews.com/8301-201_162-57559395/conn-school-shooter-had-4-weapons/ |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Newtown shooter's guns: What we know&quot;&gt;{{cite news |last=Almasy |first=Steve |title=Newtown shooter's guns: What we know |url=http://www.cnn.com/2012/12/18/us/connecticut-lanza-guns/index.html |publisher=CNN |access-date=December 30, 2012 |date=December 19, 2012 |quote=The primary weapon used in the attack was a &quot;Bushmaster AR-15 assault-type weapon,&quot; said Connecticut State Police Lt. Paul Vance. The rifle is a Bushmaster version of a widely made AR-15, the civilian version of the M-16 rifle used by the U.S. military. The original M-16 patent ran out years ago, and now the AR-15 is manufactured by several gunmakers. Unlike the military version, the AR-15 is a semiautomatic, firing one bullet per squeeze of the trigger. But like the M-16, ammunition is loaded through a magazine. In the school shooting, police say Lanza's rifle used numerous 30-round magazines. |archive-date=December 29, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121229142140/http://www.cnn.com/2012/12/18/us/connecticut-lanza-guns/index.html |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;hc&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;cnn20130329&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;esposito&quot;&gt;{{cite news |url=https://abcnews.go.com/US/twenty-children-died-newtown-connecticut-school-shooting/story?id=17973836 |title=20 Children Died in Newtown, Conn., School Massacre |agency=Associated Press |first1=Richard |last1=Esposito |first2=Candice |last2=Smith |first3=Christina |last3=Ng |publisher=ABC News |date=December 14, 2012 |access-date=December 14, 2012 |archive-date=December 15, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121215031441/http://abcnews.go.com/US/twenty-children-died-newtown-connecticut-school-shooting/story?id=17973836 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;49IYz&quot;&gt;{{Cite web|last=Research|first=CNN Editorial|date=2013-06-07|title=Sandy Hook School Shootings Fast Facts|url=https://www.cnn.com/2013/06/07/us/connecticut-shootings-fast-facts/index.html|access-date=2021-04-20|website=CNN|language=en}}&lt;/ref&gt;
| motive           = Inconclusive&lt;ref name=&quot;LP2oO&quot;&gt;{{cite news |last1=Winter |first1=Tom |last2=Riordan Seville |first2=Lisa |title=Newtown report: Shooter Adam Lanza had no clear motive, was obsessed with Columbine |url=https://www.nbcnews.com/news/world/newtown-report-shooter-adam-lanza-had-no-clear-motive-was-flna2D11651840 |access-date=6 August 2020 |work=[[NBC News]] |date=25 November 2013 |archive-date=October 24, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201024103534/https://www.nbcnews.com/news/world/newtown-report-shooter-adam-lanza-had-no-clear-motive-was-flna2D11651840 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;DBLvX&quot;&gt;{{cite news |last1=Richinick |first1=Michele |title='No conclusive motive' in Newtown shootings, report says |url=http://www.msnbc.com/msnbc/no-conclusive-motive-sandy-hook-massacre |access-date=6 August 2020 |work=[[MSNBC]] |date=25 November 2013 |archive-date=May 29, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160529191007/http://www.msnbc.com/msnbc/no-conclusive-motive-sandy-hook-massacre |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| litigation       = Wrongful death lawsuit against Remington Arms settled for $73 million&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://usatoday.com/story/news/nation/2022/02/15/sandy-hook-families-reach-settlement-remington-arms/6797030001|title=Sandy Hook families agree to $73 million settlement with gunmaker Remington|last=Fernando|first=Christine|date=2022-02-15|work=USA Today|access-date=15 February 2022}}&lt;/ref&gt;
}}

Naganap ang '''pamamaril sa Paaralang Elementarya ng Sandy Hook''' noong 14 Disyembre 2012, 9:30 a.m ng umaga na kung saan pumasok si Adam Lanza, edad 20, sa Paaralang Elementarya ng Sandy Hook sa Sandy Hook, isang nayon ng ''Newtown'', [[Connecticut]] sa [[Estados Unidos]].  Ibinaril niyang patay ang 27 katao, kabilang ang 20 bata, sa isang &quot;maramihang pamamaril&quot;.  Ipinadala sa mga kalapit na ospital ang tatlo sa mga ibinaril na nasa kritikal na kalagayan, at namatay ang dalawa sa kanila dahil sa mga sugat na kanilang naitamo.  Nagpakamatay naman si Lanza sa panahon ng pamamaril.

==Pangyayari==
[[Talaksan:Map of Sandy Hook shooting.png|thumb|Ang Paaralang Elementarya ng Sandy Hook at tahanan ni Lanza.]]
Itong pamamaril ang pinakamapagkamatay sa mga pamamaril sa paaralang naganap sa Estados Unidos makatapos ng &quot;Pamamaril sa Virginia Tech&quot; noong 2007, at ikatlo sa pinakamapagkamatay sa lahat ng mga masaker na naganap sa paaralan sa naturang bansa.

Bago naganap ang pamamaril sa Sandy Hook, ibinaril at ipinatay ni Lanza ang kaniyang ina na si Nancy Lanza, isang gurong pang-kindergarten sa paaralan, sa bahay na kinatitirahan nila sa Newtown.  Pagkatapos nito, nag-maneho siya patungong paaralan.  Iniulat din na nawawala ang ka-relasyon at isang kaibigan ni Lanza sa estado ng [[New Jersey|Bagong Jersey]].

===Buod===
; Patuloy na pamamaril 
Bago maganap ang pamamaril sa Elementarya ng Sandy Hook, unang napaslang ni Adam ang mismong sariling ina na si Nancy Lanza, ng mag laon gamit ang kanyang sasakyang kotse ay tumungo ito sa Paaralang Elementarya ng Sandy Hook suot suot ang itim na damit, bonet, yellow earplugs, sunglasses at gamit ang .22-caliber Savage Mark II rifle at body wearing armor, Sina Principal Dawn Hochsprung at school psychologist Mary Sherlach habang nagpupulong sa kanilang guidance office ay may narinig na unang putok, nabasag ang mga wall glass paraan para makabaril ng mga tao, unang narinig ni Natalie Hammond papunta sa hall upang malaman kung saang galing ang tunog ng pamamaril, na mapagalaman na si Lanza ay pumasok sa unang lagusan, unang pinuntirya nito ang silid aralan ni Lauren Rousseau ay mahigit na 15 mga batang mag-aaral na nasa-edad na 6 at 7 maliban sa isang batang babae na nakaitim ang damit na nagpangap na patay na nakahilera ang kanyang mga kaklase na duguan, sa mismong harapan ni Lanza bago ito magpakamatay gamit ang baril na binaril niya ang kanyang noo.

; Bago ang pangyayari
Ang isang batang 9 taong gulang na lalaki ay narinig niya ang mga pulis na &quot;Put your hands up&quot; at &quot;Don't shoot&quot; habang nag tatago ito, habang ang maraming tao ay nagsisigawan dahil sa pinsala ng pamamaril, nagtungo sila ng kanyang mga kaklase at kanyang guro sa isang closet sa gymnasium upang doon muna magtago, Si Diane Dy ay isang therapist na kung saan ito ay nasa faculty habang nagpupulong kasama si Dawn Hochsprung, ay narinig pa ang ilang hiyaw sa magkakasunod na putok ng [[baril]], Ang panglawang guro na nasa ilalim ng kindergarten ay sinira nito ang mga durungawan (bintana) upang hindi makapasok ang suspek na si Adam at bigo nga itong mapasok ang silid aralan.

===Pamamaril sa mga silid aralan===
[[Talaksan:Sandy Hook Elementary floorplan.svg|thumb|upright|Floorplan of Sandy Hook Elementary; Classrooms 8 (Rousseau/D'Avino), 10 (Soto/Murphy) and 12 (Roig) are labeled along with the main office (o) and Conference Room 9 (Hochsprung/Sherlach/Hammond)]].
Si Lanza, Adam ay unang lumusob sa paaralan No. 8 na kung saan si Lauren Rousseau isang substitute na guro sa loob ng ilang buwan (2012) ay unang napuntirya na kinitil ang mga mag-aaral na sina; Ana Márquez-Greene, Benjamin Wheeler, Caroline Previdi, Catherine Hubbard, Charlotte Bacon, Chase Kowalski, Daniel Barden, Emilie Parker, Grace McDonnell, [[Jack Pinto]], James Mattioli, Jessica Rekos, Josephine Gay, Madeline Hsu at Noah Pozner ang natagpuan ng mga Pulis Newtown na utas at naliligong duguan, maliban sa isa pa nilang kaklase na napanggap na patay, Siya ay nakaupo malapit sa palikuran ng kanilang silid, Ang kanyang pamilya ay isang pastor sa isang Gosphel church, Na iyon ang dahilan na hindi pa niya oras na nagpanggap na utas, Sabi ay &quot;Mommy, I'm okay, but all my friends are dead.&quot;, Ipinaliwanag ng batang sole survivor na si Adam Lanza ay galit na galit habang pinagbabaril ang kanyang mga kaklase sa harapan niya, Habang ang isa pang batang babae ay nagtatago kabilang ang ilang guro ay sa palikuran ay may narinig sila sa kabilang silid na kung saan ang klase ni &quot;Victoria Leigh Soto&quot;, ang isang batang lalaki sa palikuran ay nagsisigaw na &quot;Help me! I don't want to be here!&quot;, ng marinig ni Lanza ang hiyaw ng bata ito ang paraan ng pag patay. 

Habang napaslang ni Lanza ang mga bata sa silid 8, nagtungo ito sa silid 10 kung nasaan si ''Victoria Leigh Soto'' na itinago ang 7 na kanyang mag-aaral sa ilalim ng mesa at ang iba ay sa aparador at banyo, Si Soto ay naglakad-lakad upang silayan ang silid dahil sa pag-atake ng suspek &quot;Adam&quot;, Habang patungo si Lanza kanilang silid ay nakita nito si Jesse Lewis (6) na nakaupo at sinabi nito sa kanyang mga kaklase ay magtago at tumakbo ngunit ito ay binaril sa noo, nakita ni Lanza si Olivia Engel na tumakas at binaril sa ulo, iilan pa ang mga magaaral na nasawi na sina Avielle Richman, Allyson Wyatt at Dylan Hockley.

Ayon sa ulat ng ''Hartford Courant'' ay sinabi ng anim na estudyante paraan ng kanilang pagtakas kay Lanza, ito ay huminto sa kanyang pamamaril habang nilalagyan niya ng bala ang kanyang &quot;22 rifle&quot;, Ang maagang ulat na si Lanza ay pumasok sa silid 8 at hinahanap ang ibang batang mag-aaral kay Sotto, sinabi ng guro na wala ang mga bata sila ay nasa isang awditoryum, habang kasami ni Sotto ang tatlong bata hawak ng kanyang mga kamay saka umano binaril ni Lanza sina Sotto, Richman at Wyatt, Si Anne Marie Murphy, isang special education teacher na nagtatrabaho sa isang special-needs students in Soto's classroom ay kasama niya si Dylan Hockley ay kasama rin sa mga namatay, Si Victoria Sotto sa kanyang silid ay malapit sa north wall sa key, Ang unang bata nakita sa ospital ng Danbury ngunit ito ay ideneklarang &quot;dead on arrival&quot;, 6 na mag-aaral ang nakaligtas at 1 school bus driver ng &quot;Sandy Hook&quot; upang iuwi ang mga bata sa kani-kanilang tahanan.

Ayon sa opisyal na ulat ang 9 mag-aaral kabilang si Ashley ang nagpalabas ng kanyang pahayag taong 2018, Batay sa mga pulis nagtago ang iilan sa banyo paraan ng kanilang pag-ligtas ngunit 5 na mga bata ni Soto ang nasawi.

==Mga biktima==
{{div col|colwidth=17em}}
Mga napatay:
'''Ina ng salarin'''
Nancy Lanza, 52 (shot at home)

'''Personnel ng eskuwelahan'''
* Rachel D'Avino, 29, behavior therapist
* Dawn Hochsprung, 47, principal
* Anne Marie Murphy, 52, special education teacher
* Lauren Rousseau, 30, teacher
* Mary Sherlach, 56, school psychologist
* Victoria Leigh Soto, 27, teacher

'''Mga estudyante'''
* Charlotte Bacon, 6
* Daniel Barden, 7
* Olivia Engel, 6
* Josephine Gay, 7
* Dylan Hockley, 6
* Madeleine Hsu, 6
* Catherine Hubbard, 6
* Chase Kowalski, 7
* Jesse Lewis, 6
* Ana Márquez-Greene, 6
* James Mattioli, 6
* Grace McDonnell, 7
* Emilie Parker, 6
* [[Jack Pinto]], 6
* Noah Pozner, 6
* Caroline Previdi, 6
* Jessica Rekos, 6
* Avielle Richman, 6
* Benjamin Wheeler, 6
* Allison Wyatt, 6

'''''Salarin'''''
* Adam Lanza, 20 (suicide)

'''Sugatan'''
* Natalie Hammond, 40, lead teacher
* Deborah Pisani
{{div col end}}

==Galeriya==
&lt;gallery&gt;
Talaksan:Jack Pinto, 6.jpg|Jack Pinto Jr.
Talaksan:Jesse Lewis.jpg|Jesse Lewis
Talaksan:Sandy Hook Memorial 12-26.jpg|Sandy Hook Elem School Memoriam
Talaksan:Sandy Hook Memorial.PNG|Sandy Hook Elem School Memorial
&lt;/gallery&gt;

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga pamamaril]]
{{usbong|Estados Unidos|Kasaysayan}}</text>
      <sha1>fu4ye0b4p9a17xq0v9iygiki7cg4226</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brandenburg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>212352</id>
    <redirect title="Brandeburgo" />
    <revision>
      <id>1962189</id>
      <parentid>1917924</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:20:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Alemanya]] to [[Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Brandeburgo]]</text>
      <sha1>fwd3l05u8lta4p1fgg69wreu0se6t81</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jose Maria Sison</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232423</id>
    <revision>
      <id>1962222</id>
      <parentid>1946599</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:21:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>103.91.143.94</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Sanggunian */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36798" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = Jose Maria Sison
| image = {{#property:P18}}
| image_size =
| caption =
| birth_name =
| birth_date = {{Birth date and age|1939|2|8}}
| birth_place = [[Cabugao, Ilocos Sur]], [[Pilipinas]]
| death_date =
| death_place =
| death_cause =
| resting_place =
| resting_place_coordinates =
| alma_mater          = [[Unibersidad ng Pilipinas]]
| other_names = Joma Sison
| party = [[Partido Komunista ng Pilipinas]], [[Bagong Hukbong Bayan]], [[Pambansang Demokratikong Prente ng Pilipinas|Pambansang Demokratikong Prente]]
| website = [http://www.josemariasison.org/ www.josemariasison.org]
}}

Si '''Jose Maria Sison''' o mas kilala bilang '''Joma Sison''' (ipinanganak 8 Pebrero 1939, sa [[Cabugao, Ilocos Sur|Cabugao]], [[Pilipinas]]) ay isang manunulat, propesor, at aktibista na nag-organisang muli ng [[Partido Komunista ng Pilipinas]] at nagdagdag ng pilosopiyang [[Maoismo]] sa mga ideolohiya nito.

Simula Agosto 2002, binansagan ng [[Estados Unidos]] si Sison bilang na &quot;taong sumusuporta sa terorismo&quot;. Nagbaba ng kapasiyahan ang ikalawang pinakamataas na hukuman ng [[European Union]] na tanggalin siya sa talaan ng &quot;taong sumusuporta sa terorismo&quot; at sinaliwa ang mga kapasiyahan ng mga kasaping pamahalaan na i-freeze ang mga asset ni Sison.&lt;ref&gt;{{cite web |url= http://pinoyweekly.org/new/2009/10/pagtanggal-kay-sison-sa-listahan-ng-terorista-pinapurihan |title= Pagtanggal kay Sison sa listahan ng terorista, pinapurihan |author=  |date= 4 Oktubre 2009 |website= Pinoy Weekly Online |publisher=  |accessdate= 25 Agosto 2014 |archive-date= 9 Marso 2016 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160309115305/http://pinoyweekly.org/new/2009/10/pagtanggal-kay-sison-sa-listahan-ng-terorista-pinapurihan/ |url-status= dead }}&lt;/ref&gt;

Kasalukuyan siyang pinaghahanap ng awtoridad dahil sa patong-patong na kasong isinampa laban sa kanya. Naglalayong papanagutin siya sa terorismong kanyang inihasik na mula noo’t hanggang ngayon ay kinauugatan ng pag-aalay ng buhay. Ang hatol sa kanya ay mahuling &lt;u&gt;'''buhay o patay'''&lt;/u&gt; ''(dead or alive)''.&lt;ref&gt;https://www.rappler.com/nation/239496-manila-court-orders-arrest-joma-sison-jalandoni-over-leyte-mass-grave&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/news/09/06/19/court-orders-arrest-of-joma-sison-37-other-communist-leaders&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.philstar.com/headlines/2019/09/07/1949659/court-orders-arrest-jose-maria-sison-30-other-leftist-leaders&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://cnnphilippines.com/news/2019/9/6/joma-sison-arrest-warrant-inopacan-massacre.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.gmanetwork.com/news/news/nation/707124/joma-sison-over-30-others-ordered-arrested/story/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.msn.com/en-ph/news/national/cpp-founder-joma-sison-faces-arrest-over-inopacan-massacre/ar-AAGTmQZ?li=AAb280R&amp;%253Bocid=spartandhp&lt;/ref&gt;

== Mga unang taon ==
Ipinanganak si Sison noong 8 Pebrero 1939 sa [[Cabugao, Ilocos Sur|Cabugao]] sa isang kilalang pamilyang nagmamay-ari ng lupa na may ninuno mula sa mga mestizong Espanyol-Mexicano-Malay at mula sa Fujian, Tsina at may mga koneksyon sa iba pang kilalang lipi tulad ng mga Crisólogo, Geraldino, Vergara, Azcueta, Soller, Serrano at Singson. Ang kanyang lolo sa tuhod na si Don Leandro Serrano ay ang pinakamalaking panginoong maylupa ng Hilagang Luzon sa pagtatapos ng ika-19 na siglo. Ang kanyang lolo na si Don Gorgonio Soller Sison ay ang huling gobernadorcillo ng Cabugao sa ilalim ng kolonyal na pamamahala ng Espanya, ang pangulo ng munisipalidad sa ilalim ng rebolusyonaryong pamahalaan ng Pilipinas at unang alkalde sa ilalim ng pamamahala ng kolonyal ng Estados Unidos. Ang kanyang lolo-tiyo na si Don [[Marcelino Crisólogo]] ay ang unang gobernador ng Ilocos Sur. Ang kanyang tiyuhin na si [[Teófilo Sison]] ay naging gobernador ng Pangasinan at ang unang Kalihim ng Depensa sa gobyerno ng Komonwelt. Siya ay nahatulan noong 1946 na nakipagtulungan sa mga pwersang Hapon ngunit nasaklaw ng amnestiya noong 1947.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://josemariasison.org/kinship-and-encounters-with-fvr/|title=Kinship and encounters with FVR|work=Jose Maria Sison|accessdate=May 1, 2016|archive-date=Pebrero 28, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180228223007/http://josemariasison.org/kinship-and-encounters-with-fvr/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Sa kanyang pagkabata sa [[Ilocos]], nalaman niya ang tungkol sa paghihimagsik ng mga [[Hukbalahap|Huk]] sa Gitnang Luzon mula sa mga manggagawa sa bukid ng isang Ilocano at mula sa kanyang ina na kabilang sa isang pamilya ng panginoong maylupa sa [[Mexico, Pampanga|México, Pampanga]]. Sa kanyang unang bahagi ng high school taon sa Maynila, nakipag-usap siya sa kanyang barbero tungkol sa aktibidad ng Hukbalahap. Hindi tulad ng kanyang mga nakakatandang kapatid, nag-aral siya sa isang pampublikong paaralan bago pumasok sa [[Pamantasang Ateneo de Manila]] at kalaunan ay nag-aaral sa [[Colegio de San Juan de Letrán]].

Nagtapos si Sison mula sa [[Unibersidad ng Pilipinas]] noong 1959 na may digri ng Bachelor of Arts sa panitikang Ingles na may mga karangalan at pagkatapos ay nag-aral ng Indonesian sa [[Indonesia]] bago bumalik sa Pilipinas at naging isang propesor sa panitikan sa isang unibersidad at kalaunan ay ''Rizal Studies'' at Politikal na Agham. Sumali siya sa Lavaite Partido Komunista ng Pilipinas noong Disyembre 1962 at naging miyembro ng Komiteng Ehekutibo nito noong unang bahagi ng 1963. Siya ang Bise Tagapangulo ng [[Lapiang Manggagawa]] (na sa kalaunan ay naging Partido Sosyalista) at pangkalahatang kalihim ng Kilusan para sa Pagsulong ng Nasyonalismo. Noong 1964, itinatag niya ang [[Kabataang Makabayan]] kasama si Nilo S. Tayag. Pinagkaisa ng samahang ito ang mga kabataan laban sa Digmaan sa Vietnam, [[Ferdinand Marcos]], [[imperyalismo]], burukrata kapitalismo at [[pyudalismo]]. Pinangunahan din ng samahan ang pag-aaral ng Maoism bilang bahagi ng 'pakikibaka'.

Noong 26 Disyembre 1968, binuo at pinamunuan niya ang Komiteng Sentral ng Partido Komunista ng Pilipinas (PKP), isang samahan na Marxismo-Leninismo-Maoismo, mula sa kanyang karanasan bilang isang pinunong kabataan at aktibista sa reporma sa lupa paggawa. Ito ay kilala bilang ang ''[[First Great Rectification Movement]]'' kung saan binatikos ni Sison at iba pang radikal na kabataan ang umiiral na pamunuan ng partido dahil sa mga pagkakamali at pagkabigo nito mula noong 1942. Ang lumang Partido Komunista ay pinatatakbo sa ilalim ng isang serye ng mga pangkalahatang kalihim na pumapabor sa Moscow at pamilyang Lava. Ang muling tinatag na PKP ay nagtakda ng pangkalahatang linya ng pampulitika bilang dalawang yugto ng rebolusyon na binubuo ng pambansa-demokratiko bilang unang yugto pagkatapos ay nagpapatuloy sa rebolusyong sosyalista. Sa panahong ito, nagsulat si Sison sa ilalim ng pangalang Amado Guerrero, na nangangahulugang &quot;minamahal na mandirigma&quot;, kung saan inilathala niya ang librong manipesto na ''Philippine Society and Revolution''.&lt;ref&gt;Guidote, Caridad. The Intellectuals and the Problems of Development in the Philippines. 1973.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Amado Guerrero (1970). [https://web.archive.org/web/20090327141420/http://www.geocities.com/kabataangmakabayan64/psr.pdf ''Philippine Society and Revolution].'' Revolutionary School of Mao Tsetung Thought.&lt;/ref&gt;

Pagkatapos nito, ang [[Partido Komunista ng Pilipinas-1930|lumang Partido Komunista]] ay naghangad na puksain at palayasin si Sison. Gayunpaman, ang muling inayos na PKP ay may mas malaking pundasyon at mas bagong linya ng politika na nakaakit ng libu-libong katao na sumali sa mga ranggo. Noong 29 Marso 1969, ang PKP, kasama ang isang paksyong HMB (Huk) na pinamunuan ni [[Bernabe Buscayno]], ay nagtatag ng [[Bagong Hukbong Bayan]] (BHB), ang gerilya-militar ng partido, na may bilang na higit sa 110 prenteng gerilya, at sakop halos ang buong bansa sa pamamagitan ng pagsakop ng malaking bahagi ng 75 sa 81 mga lalawigan ng Pilipinas. Nilalayon ng BHB na magsagawa ng rebolusyonaryong digmaang magsasaka-manggagawa sa kanayunan laban sa mga panginoong maylupa at dayuhang kumpanya sa pamamagitan ng pagpapatakbo sa mga pamayanan sa bukid at bundok bilang diskarte para sa proteksyon.

Inaresto si Sison noong Nobyembre 1977 sa panahon ng diktadurang Marcos at nabilanggo ng halos 9 taon. Pinakawalan siya mula sa militar noong 5 Marso 1986 matapos ang pagbagsak ni Marcos. Ang kanyang karanasan ay inilarawan sa ''Prison &amp; Beyond'', isang aklat ng tula na inilabas noong 1986, na nanalo ng ''[[Southeast Asia WRITE award]]'' para sa Pilipinas. Dalawang talambuhay ang isinulat tungkol sa kanya: isa sa pamamagitan ng Aleman na manunulat na si Dr. Rainer Werning: ''The Philippine Revolution: From the Leader's View Point'' (1989), at isa sa pamamagitan ng Pilipinong nobelista na si Ninotchka Rosca, ''At Home in the World'' (2004). Dalawang pangunahing biopics ni Sison bilang tagapagtatag ng [[Kabataang Makabayan]] (pinamagatang [[Tibak]]) at ang [[Partido Komunista ng Pilipinas]] (pinamagatang ''The Guerrilla Is a Poet'') ay pinalabas ng mga pangunahing gumagawa ng pelikula sa Pilipinas.

Ang PKP ay nagsaad na higit sa 20 taon nang hindi kasali si Sison sa mga desisyon sa pagpapatakbo at nagsisilbi na lamang mula sa Europa bilang punong tagapayo sa pampulitika ng [[Pambansang Demokratikong Prente]] sa negosasyong pangkapayapaan sa pagitan ng PDPP at gobyerno ng Maynila. Noong 1986, pagkatapos siyang palayain mula sa bilangguan, si Sison ay nagsimula ng isang paglilibot sa mundo. Noong Oktubre, tinanggap niya ang ''Southeast Asia WRITE Award'' para sa isang libro ng kanyang mga tula mula sa Prinsipeng Tagapagmana ng Thailand noong Oktubre 1986 sa Bangkok. Habang bumibisita sa [[Netherlands]] noong Setyembre 1988, ipinagbigay-alam sa kanya na ang kanyang pasaporte ay binawi at may mga kasong sinampa laban sa kanya sa ilalim ng ''Anti-Subversion Law'' ng Pilipinas. Ang mga kasong iyon ay kalaunan ay binaba, tulad ng kasunod na mga kasong sinampa ng mga awtoridad sa Pilipinas.

== Personal na buhay ==
Nakilala ni Sison ang kanyang asawang si [[Julie de Lima]], nang kapwang nag-aral sa [[UP Diliman]]. Habang dumadalo sila sa mga grupong ''same study'', lalo silang nagkalapit at kalauna'y ikinasal muna sa isang kasalang sibil noong Setyembre 1959 at pagkatapos ay sa kasal ng isang simbahang Katoliko noong Enero 1960. Ang mag-asawa ay may apat na anak.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.insights-philippines.de/sisoneng.htm|title=Jose Maria Sison in the dead end|publisher=|accessdate=May 1, 2016|archive-date=January 19, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119153925/http://www.insights-philippines.de/sisoneng.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Ang kanyang asawang si Julie de Lima ay kabilang sa kilalang pamilyang De Lima sa Lungsod ng Iriga, Camarines Sur, at ang tiyahin ni Senador [[Leila de Lima]], ang dating Kalihim ng Kagawaran ng Hustisya ng Pilipinas sa ilalim ng pamamahala ni dating Pangulong Benigno S. Aquino III, at sa kasalukuyan ay nakakulong dahil sa kaso sa iligal na droga.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.abs-cbnnews.com/nation/07/30/09/de-lima-so-what-if-im-jomas-kin|title=De Lima: So what if I'm Joma's kin?|author=ABS-CBN News|publisher=|accessdate=May 1, 2016}}&lt;/ref&gt;

Taliwas sa sinasabi ni Pangulong Rodrigo Duterte, walang kanser sa colon si Sison.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gmanetwork.com/news/news/nation/619262/duterte-joma-sison-has-colon-cancer/story/|title=Joma Sison has colon cancer|author=GMA News|publisher=|accessdate=July 24, 2017}}&lt;/ref&gt; Siya ay na-clear ng anumang malubhang karamdaman tulad ng kanser, mga problema sa puso o sakit sa dugo ng Utrecht University Medical Center. Kaya hinamon niya si Pangulong Duterte na ipakita sa publiko ang kani-kanilang kani-kanilang mga sertipikong medikal.

Si Sison ay bumalik upang magturo sa [[Unibersidad ng Pilipinas]] matapos palayain mula sa bilangguan noong 1986. Pagkatapos ay nagpunta siya sa isang pandaigdigang paglilibot sa pagtuturo, simula noong Setyembre 1986. Humiling siya ng pampulitikang asylum sa [[Netherlands]] noong 1988 matapos na nakansela ang pasaporte niya ng pamahalaan ng Pilipinas. Nauna siyang pinalaya mula sa bilangguan ng pamahalaan ni Corazon Aquino alang-alang sa &quot;pambansang muling pagkakaisa&quot; at para sa kanyang papel sa pagsalungat kay Marcos. Ang pagpapalaya kay Sison ay tinutulan ng militar. Naiulat na sa kanyang paglaya, aktibo na hinahangad ni Sison at ng kanyang mga tagasunod na guluhin ang gobyernong Aquino sa medya ng Europa sa pamamagitan ng pagsasalita sa mga paglabag sa karapatang pantao ni Aquino, kasama na ang [[masaker sa Mendiola]], kung saan ang mga miyembro ng militar ay inakusahang nagpaputok sa mga hindi armadong magsasaka sa Maynila, na pumatay ng 17 katao.

Siya ang chairman ng [[International League of Peoples 'Struggle]],&lt;ref&gt;{{cite web|title=Office of the Chairperson |url=http://www.ilps.info/index.php/en/office-of-the-chairperson |publisher=ILPS |accessdate=4 November 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150322030147/http://www.ilps.info/index.php/en/office-of-the-chairperson |archivedate=March 22, 2015 }}&lt;/ref&gt; at ang kasalukuyang Chief Political Consultant ng [[Pambansang Demokratikong Prente ng Pilipinas]]. Mula noong 1987, si Sison ay nanirahan sa Netherlands para sa kanyang paglalakbay sa pagtuturo sa Europa. Mula noong 1992, nanatili siya sa Netherlands bilang isang kinikilalang refugee sa politika. Protektado siya ng Geneva Refugee Convention at ang Ikatlong Artikulo ng European Convention on Human Rights. Ang ligal na proteksyon na ito ay lalong pinalakas sa pamamagitan ng pagpapasya ng European Court of Justice noong 2009 na alisin ang kanyang pangalan mula sa listahan ng terorista ng EU at sa pamamagitan ng desisyon ng Dutch National Prosecution Service noong unang bahagi ng 2010 upang bawiin ang mga maling paratang ng pagpatay sa kanya.

== Pag-aresto ==
Inaresto ng International Crime Investigation Team ng Dutch National Criminal Investigation Department si Jose Maria Sison sa [[Utrecht]] noong 28 Agosto 2007. Inaresto si Sison dahil sa kanyang umano'y pagkakasangkot mula sa Netherlands sa tatlong pagpatay sa naganap sa Pilipinas: ang pagpatay kay Romulo Kintanar noong 2003, at ang mga pagpatay kay Arturo Tabara at Stephen Ong noong 2006. Nang araw na arestuhin siya, ang apartment ni Sison at walong apartment ng kanyang mga katrabaho ay hinalughog ng Dutch National Criminal Investigation Department.&lt;ref&gt;{{cite press release
 |title       = Philippine Communist Leader Apprehended to Face a Murder Charge
 |publisher   = Public Prosecution Service (Openbaar Ministerie)
 |date        = August 28, 2007
 |url         = http://www.om.nl/_nieuws/32171/
 |accessdate  = 2007-08-28
 |url-status     = dead
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20120321024527/http://www.om.nl/_nieuws/32171/
 |archivedate = March 21, 2012
 |df          = mdy-all
}}&lt;/ref&gt;

Nagsagawa ng demonstrasyon ang 100 makakaliwang aktibista para sa pagpapalaya kay Sison, nagmamartsa mula sa embahada ng Netherlands sa [[Maynila]] noong 30 Agosto 2007. Ang demonstrasyon ay mabilis na tinapos ng pulisya.&lt;ref&gt;{{cite news
 | title = Police clash with activists protesting arrest of Philippine communist leader
 | work = International Herald Tribune
 | publisher = The Associated Press
 | date = August 30, 2007
 | url = http://www.iht.com/articles/ap/2007/08/30/asia/AS-GEN-Philippines-Communist-Chaos.php
 | accessdate = 2007-08-30
 | archive-date = 2007-10-12
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20071012154556/http://iht.com/articles/ap/2007/08/30/asia/AS-GEN-Philippines-Communist-Chaos.php
 | url-status = dead
 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news
 |title       = Nederlandse ambassade belaagd
 |work        = [[NOS News]]
 |language    = Dutch
 |publisher   = [[Nederlandse Omroep Stichting]]
 |date        = August 30, 2007
 |url         = http://www.nos.nl/nosjournaal/artikelen/2007/8/30/300808_sison.html
 |accessdate  = 2007-08-30
 |url-status     = dead
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20070930230306/http://www.nos.nl/nosjournaal/artikelen/2007/8/30/300808_sison.html
 |archivedate = September 30, 2007
 |df          = mdy-all
}}&lt;/ref&gt;

Walang planong ganapin ang [[paglilitis]] sa Pilipinas dahil walang natanggap na hiling na extradition at ang mga krimen na inakusahang ginawa ni Sison ay ginawa sa Netherlands. Sinabi ng abogadong Dutch na si Victor Koppe na si Sison ay magpapasok ng isang pakiusap ng hindi nagkasala sa kanyang pagsasakdal. Maaaring matanggap niya ang pinakamataas na parusa na pagkabilanggo habambuhay.

Noong 1 Setyembre 2007, kinumpirma ng tagapangulo ng panel ng kapayapaan ng Pambansang Demokratikong Prente na si Luis Jalandoni na ang gobyerno ng Dutch ay &quot;hindi maganda ang trato&quot; kay si Sison dahil piniit siya ng korte sa nag-iisang pagkulong nang maraming linggo nang walang access sa medya, pahayagan, telebisyon, radyo o mga bisita; tinanggihan din nito sa kanya ang karapatang magpadala ng mga iniresetang gamot sa kanyang kulungan. Ang lugar kung saan gaganapin si Sison ay ang parehong ginamit ng yumaong dating pangulong Yugoslav na si [[Slobodan Milosevic]] na hinatulan para sa mga krimen sa digmaan at katiwalian. Samantala, may mga protestang ginanap sa Indonesia, Hong Kong, Australia, Estados Unidos at Canada. Ikinatakot ng Partido Komunista ng Pilipinas (PKP) na si Sison ay maaaring ilipat sa Estados Unidos nang &quot;labas sa batas&quot;. Ang tagapagsalita ng PKP na si Gregorio Rosal ay nagsabi na ang Estados Unidos ay maaaring magkulong at isailalim si Sison sa pambihirang Guantanamo Bay o sa ilang lihim na pasilidad. Pormal na inihayag ng embahador ng Estados Unidos na si Kristie Ann Kenney na ang Estados Unidos ay magbibigay ng suporta sa pamahalaang Dutch upang usigin si Sison.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gmanews.tv/story/58651/No-medicine-media-for-Joma-NDF-chair-scores-Dutch-govt|title=No medicine, media for Joma; NDF chair scores Dutch gov't|work=GMA News Online|accessdate=December 26, 2014}}&lt;/ref&gt;

Sa New York, ang dating Attorney General ng Estados Unidos at makakaliwang abogado ng karapatang pantao na si [[Ramsey Clark]] ay humingi ng pagpapakawala kay Sison at nangako ng tulong sa pamamagitan ng pagsali sa ligal na koponan ng pagtatanggol na pinamumunuan ni Jan Fermon. Nag-alinlangan si Clark sa bisa at kakayahan ng mga awtoridad ng Dutch, dahil ang mga bintang ng pagpatay ay nagmula sa Pilipinas at na-dismiss na ng Korte Suprema ng bansa.&lt;ref&gt;[http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view_article.php?article_id=86051 Inquirer.net, Ex-US attorney general calls for Joma release] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070903114253/http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view_article.php?article_id=86051 |date=September 3, 2007 }}&lt;/ref&gt;

Ang Committee DEFEND, isang internasyonal na grupo ay nagsabi na pinahirapan ng gobyerno ng Dutch si Sison sa National Penitentiary sa Scheveningen (ginamit ng mga Nazi noong World War II upang pahirapan ang mga lumalaban na Dutch). Ang kanyang asawa, si Julie De Lima ay nabigong makita siya para magbigay ng mga gamot at maiinit na damit noong 30 Agosto 2007.&lt;ref&gt;[http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=90841 Abs-Cbn Interactive, Int'l group says Dutch govt torturing Joma] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090209031217/http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=90841 |date=February 9, 2009 }}&lt;/ref&gt; Samantala, kinuwestiyon ng tagapayo ni Sison na si Romeo Capulong ang hurisdiksyon ng gobyernong Dutch tungkol sa isyu at nagpahayag na ang Korte Suprema ng Pilipinas ay binasura na ang mga kaso ng paksa noong Hulyo 2.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gmanews.tv/story/58833/Jomas-lawyers-to-zero-in-on-jurisdiction-issue|title=Joma's lawyers to zero in on jurisdiction issue|work=GMA News Online|accessdate=December 26, 2014}}&lt;/ref&gt;

Noong 7 Setyembre 2007, narinig ng korteng Dutch ang mga argumento para sa pagtatanggol kay Sison, at sinabi na ilalabas nito ang resolusyon sa susunod na linggo kung palalawigin ang pagkulong. Ang mga tagasuporta sa labas ng Hague District Court ay nagsagawa ng demonstrasyon gamit ang mga slogan, habang ang asawang si Julie De Lima ay nagsabi na nagreklamo sila sa International Committee of the Red Cross. Si Luis Jalandoni, tagapangulo ng Pambansang Demokratikong Prente, ay inakusahan ang gobyerno ng Punong Ministro na si [[Jan Peter Balkenende]] ng pagiging &quot;''workhorse''&quot; para sa Pangulo ng Pilipinas na si [[Gloria Macapagal Arroyo]] at para sa gobyerno ng Estados Unidos.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=IHT, Dutch court hears arguments for release of Philippines communist leader accused of murder |url=http://www.iht.com/articles/ap/2007/09/07/europe/EU-GEN-Netherlands-Philippines-Rebel.php |access-date=2020-04-29 |archive-date=2009-02-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090210131636/http://www.iht.com/articles/ap/2007/09/07/europe/EU-GEN-Netherlands-Philippines-Rebel.php |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Kinondena ng National Lawyers Guild (NLG), isang progresibong asosasyon sa bar sa New York na pinamumunuan ni Marjorie Cohnhas, ang pag-aresto kay Sison, aniya &quot;inilalantad nito ang kamay ng administrasyong Arroyo sa isa pang pag-atake sa mga karapatan ng mga tao na magsalungat at mag-organisa&quot;.&lt;ref&gt;[http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view_article.php?article_id=87312 Inquirer.net, U.S. lawyers denounce Sison arrest, detention] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071012153908/http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view_article.php?article_id=87312 |date=October 12, 2007 }}&lt;/ref&gt; Si Sison ay mananatili sa kulungan hanggang Huwebes, ngunit binigyan ng TV, radyo at gamot.&lt;ref&gt;[http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view_article.php?article_id=87310 Inquirer.net, Sison to remain in jail until Thursday next week—Bayan] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070911190409/http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view_article.php?article_id=87310 |date=September 11, 2007 }}&lt;/ref&gt;

Noong 12 Setyembre 2007, sinabi ng mga abogadong sina Edre Olalia at Rachel Pastores na ang mga abogado ni Sison ay mag-aapela sa iniulat na bagong desisyon ng korte ng Dutch na palawakin ang pagkulong kay Sison sa loob ng 90 araw.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gmanews.tv/story/60230/Bayan-Dutch-court-orders-Joma-detained-another-90-days|title=Dutch court orders Joma detained another 90 days|work=GMA News Online|accessdate=December 26, 2014}}&lt;/ref&gt; Hindi pinalawak ng korteng Dutch ang pagpiit sa loob ng 90 araw ngunit pinakawalan siya noong 13 Setyembre 2007, matapos ang pagkakulong mag-isa sa loob ng 17 araw.

=== Paglaya ===
Ang opisyal na tanggapan ng pampublikong tagausig ng Dutch na si Wim de Bruin ay nagpahayag na pinakawalan si Sison mula sa kulungan noong 10:45&amp;nbsp;ng umaga noong 13 Setyembre 2007. Pinagpasiyahan ng korte na walang sapat na ebidensya upang ipiit siya sa mga kaso ng pagpatay, partikular, kung si Sison &quot;ay may malay at malapit ang pakikipagtulungan sa mga nasa Pilipinas ang nagsagawa ng pagpatay&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=92327 Abs-Cbn Interactive, Dutch govt frees Joma]{{dead link|date=April 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.live-pr.com/en/dutch-court-orders-release-of-philippine-r1048144631.htm|title=Live-PR.com|publisher=|accessdate=December 26, 2014}}&lt;/ref&gt;

Noong 27 Setyembre 2007, si Sison ay lumitaw sa panel ng Hague Court of Appeal na may 3 hukom sa apela ng pampublikong tagausig laban sa hatol ng korte ng Setyembre 13&amp;nbsp;ng pagpapalaya.

Noong 28 Setyembre 2007, ang Embahador ng Dutch sa [[Pilipinas]] na si Robert Brinks, ay naghayag na 3 opisyal ng hudisyal ng hukom at abugado ng prosekusyon ng Dutch na si Wim De Bruin ay bibisita sa Pilipinas &quot;ngayong taon&quot; upang suriin ang ebidensya laban kay Jose Maria Sison.&lt;ref&gt;[http://www.mb.com.ph/MTNN20070929104316.html  Manila Bulletin,  Dutch judiciary officials to check evidence vs Joma]{{dead link|date=April 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Nang sumunod na araw si [[Leung Kwok Hung]], isang politiko ng Hong Kong at miyembro ng April Fifth Action ay nanumpa na suportahan si Sison. Si Leung ay nasa Europa sa Inter-Parliamentary Union Assembly sa [[Geneva, Switzerland]]. Nakaupo siya sa lehislatura ng Hong Kong bilang isang miyembro ng Komite sa Pananalapi at Bahay, at ng ''Legislative Panels on Constitutional Affairs, Housing, Manpower, Transport, at Welfare Services''.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.gmanews.tv/story/62340/CPP-Hong-Kong-lawmaker-to-drum-up-support-for-Joma|title=CPP: Hong Kong lawmaker to drum up support for Joma|work=GMA News Online|accessdate=December 26, 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110522025041/http://www.gmanews.tv/story/62340/CPP-Hong-Kong-lawmaker-to-drum-up-support-for-Joma|archivedate=May 22, 2011|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;

Noong 3 Oktubre 2007, tinanggal ng korteng Dutch ang apela sa pag-uusig laban sa pagpapalaya kay Sison, na kinumpirma ang kanyang kalayaan habang ang pulisya ng Dutch ay patuloy na nag-iimbestiga: &quot;ang pag-uusig ay walang sapat na kongkretong pahiwatig na si Sison ay maaaring direktang maiugnay sa mga pagpatay na kinakailangan sa pag-uusig sa kanya bilang pangunahing tagaganap&quot;. Gayunpaman, ang desisyon ay hindi nagbabawal sa pag-uusig para sa pagpatay.&lt;ref&gt;[http://afp.google.com/article/ALeqM5gvsydwPl28nX5VA5OjfZ29O_5hxA Afp.google.com, Dutch court upholds order to release Philippine communist leader] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071024165621/http://afp.google.com/article/ALeqM5gvsydwPl28nX5VA5OjfZ29O_5hxA |date=October 24, 2007 }}&lt;/ref&gt; Ngunit ang Dutch Public Prosecutor's Office (sa pamamagitan ng tagapagsalitang si Wim de Bruin) ay nagsabi na hindi pa nito binabasura ang mga kaso laban kay Sison, na nananatiling isang suspek. Sinabi ni De Bruin: &quot;Hindi, kailangan mong paghiwalayin ang kriminal na pagsisiyasat ng pulisya mula sa pagsisiyasat sa ng nagsusuring hukom sa The Hague. Kaya't nagpasya ang hukom na tapusin ang pagsisiyasat ngunit ang imbestigasyon ng pulisya ay magpapatuloy at nangangahulugan ito na si G. Sison ay suspek pa rin.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=99949  Abs-cbn Interactive, Dutch prosecutor not dropping charges vs Joma]{{dead link|date=April 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

Narinig ng korteng Dutch noong 20 Mayo 2008 ang apela ni Sison laban sa kahilingan ng Dutch Public Prosecutor's Office na palawigin ang imbestigasyon nito hanggang Disyembre, mula nang dumating ang mga investigator sa Pilipinas noong Pebrero at nakapanayam ng mga testigo. Sa paglilitis, gayunpaman, ipinakita ng bagong ebidensiya na mayroon talagang pagtatangka upang patayin siya, noong 1999 at 2000, habang ang asawa ni Kintanar na si Joy, ay direktang inakusahan si Edwin Garcia sa pagpatay sa kanyang asawa.&lt;ref&gt;[http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=120203 Abs-Cbn Interactive, Sison claims govt agents tried to kill him]{{dead link|date=April 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Ang korteng Dutch ay naka-iskedyul ng pagpapahayag ng hatol sa 10 Hunyo 2008.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20080521-137828/Communist-leader-Sison-asks-Dutch-court-to-drop-case|title=Communist leader Sison asks Dutch court to drop case - INQUIRER.net, Philippine News for Filipinos|accessdate=December 26, 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141226235924/http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20080521-137828/Communist-leader-Sison-asks-Dutch-court-to-drop-case|archivedate=December 26, 2014|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;

Ang Dutch District Court ng The Hague noong 5 Hunyo 2008 ay nagpasya sa camera &quot;na ang Public Prosecution Service ay maaaring magpatuloy sa pag-uusig laban kay Jose Maria Sison para sa paglahok sa, bukod sa iba pang mga bagay, isang bilang ng mga pagpatay na ginawa sa Pilipinas noong 2003 at 2004; na habang ang pag-uusig ay hindi pa rin sapat ang ebidensya, nagpapatuloy ang pagsisiyasat at dapat bigyan ng oras upang magbukas ang katotohanan&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=120759 abs-cbnnews.com, Dutch court allows prosecution anew of Joma Sison]{{dead link|date=April 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Noong Pebrero 2010, ang Dutch Public Prosecution Service sa wakas ay tinapos ang pagsisiyasat nito kay Sison at ibinaba ang mga kasong kriminal laban sa kanya.

== Mga kontrobersya ==
Inakusahan ni dating Senador Jovito Salonga si Sison na siya ang nagplano sa pambobomba noong 1971 sa ''miting de avance'' ng Liberal Party sa Plaza Miranda upang pilitin si Marcos na suspindihin ang [[writ of habeas corpus]] at lagdaan ang Proklamasyon Blg. 1081 na nagpapasimula ng Batas Militar sa Pilipinas. Ang paratang na ito ay nagmula sa mga dating kasapi ng PKP tulad ng Victor Corpuz at iba pa. Ang Philippine National Police (PNP) ay naghain ng kasong kriminal laban kay Sison para sa pambobomba sa Plaza Miranda, ngunit ang mga kaso ay binasura dahil sa kawalan ng ebidensya, kasama ang dismissal order na binabanggit na ang pagsampa ng nagrereklamo ay nakabatay sa haka-haka.

Noong 4 Hulyo 2008, ang Ehekutibong Hukom ng RTC na si Reynaldo Ros ay nag-assume ng hurisdiksyon sa 1,551-pahina na mga kaso ng maraming pagpatay laban kay Sison, Kinatawan ng [[Bayan Muna]] na si [[Satur Ocampo]], at miyembro ng [[Pambansang Demokratikong Prente]] na si Luis Jalandoni matapos na mag-utos ang Ikatlong Hukuman ng Korte Suprema ng pagbabago ng lugar mula sa Hilongos, Leyte RTC Branch 18 para sa mga kadahilanang pangkaligtasan. Ang mga [[isinasakdal|akusado]] ay kinasuhan ng pagpatay ng 30 mga magsasaka noong 1985, sa paglilinis ng mga espiya ng militar sa loob ng [[Bagong Hukbong Bayan]] sa Timog [[Leyte]]. 15 bangkay ang natagpuan sa isang malawakang libingan sa Inopacan, Leyte, noong 2006.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20080703-146279/Purging-case-vs-Sison-Jalandoni-Ocampo-moved-to-Manila|title=Purging case vs Sison, Jalandoni, Ocampo moved to Manila - INQUIRER.net, Philippine News for Filipinos|accessdate=December 26, 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141226234438/http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20080703-146279/Purging-case-vs-Sison-Jalandoni-Ocampo-moved-to-Manila|archivedate=December 26, 2014|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=123998 abs-cbnnews, Manila court set to try multiple murder case vs Joma, Satur]{{dead link|date=April 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Sa panahon kung kailan naganap ang mga umano’y pagpatay na ito, matagal nang nasa ilalim ng maximum na pagkulong ng rehimeng Marcos sila Sison at Ocampo. Pinalaya lamang sila Sison, Ocampo, at iba pang mga detenidong pampulitika noong 1986 matapos ang unang pag-aalsa sa EDSA ng parehong taon.

Ang pangalawang pinakamataas na korte ng European Union ay nagpasiya na alisin si Sison at ang grupong Stichting Al-Aqsa mula sa listahan ng mga terorista ng EU dahil ang 27-bansa na bloc ay hindi nagbigay respeto sa kanilang karapatan noong naka-blacklist. Ang Hukuman ng Hustisya na nakabase sa Luxembourg ay higit pang nagbaligtad ng isang desisyon ng mga miyembro-pamahalaan na i-freeze ang mga pag-aari ng Sison at Al-Aqsa Foundation na nakabase sa Netherlands, dahil ang mga gobyerno ng EU ay nabigo na ipaalam sa kanila kung bakit ang mga pag-aari ay nafreeze. Sinabi ni Dekker na ang mga abogado ng EU sa Brussels ay maaaring maghain ng anumang apela.&lt;ref name=&quot;iht.com&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;javno.com&quot;/&gt; The EU was also ordered to shoulder all the litigation expenses during the five-year appeal of Sison against the Dutch government and the EU.&lt;ref&gt;[http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=84372 ABS-CBN Interactive, JAVNO, EU told to pay for Sison’s 5-yr legal fees] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070714142540/http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=84372 |date=July 14, 2007 }}&lt;/ref&gt; Inutusan din ang EU na ibalik ang lahat ng mga gastos sa paglilitis sa panahon ng limang taong apela ni Sison laban sa pamahalaang Dutch at ng EU. Ang paghatol ng European Court of Justice na alisin si Sison mula sa blacklist ng mga terorista ng EU noong 30 Setyembre 2009 ay naging pinal at nagbubuklod noong 10 Disyembre 2009 dahil hindi gumawa ng apela ang EU. Ang mga desisyon ng korte at iba pang mga dokumento na nauukol sa mga kaso na kinasasangkutan ni Sison sa Pilipinas ay pinagsama sa ilalim ng seksyon ng ''Legal Cases'' sa [https://www.josemariasison.org www.josemariasison.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211022142937/https://josemariasison.org/ |date=2021-10-22 }} at maaaring maberipika sa mga arkibo ng mga may kinalamang korte.

== Mga sulatin ==
=== Piling mga sulatin 1968-1991 ===
* 2013. ''1968-1972'' ''Foundation for Resuming the Philippine Revolution.'' International Network for Philippine Studies and Aklat ng Bayan, Inc. 
* 2013. ''1969-1974'' ''Defeating Revisionism, Reformism &amp; Opportunism.'' International Network for Philippine Studies and Aklat ng Bayan, Inc.
* 2013. ''1972-1977'' ''Building Strength through Struggle.'' International Network for Philippine Studies and Aklat ng Bayan, Inc.
* 2013. ''1977-1986'' ''Detention and Defiance against Dictatorship.'' International Network for Philippine Studies and Aklat ng Bayan, Inc.
* 2015. ''1986-1991'' ''Continuing the Struggle for National &amp; Social Liberation.'' International Network for Philippine Studies and Aklat ng Bayan, Inc.

=== Piling mga sulatin 1991–2009 ===

* 2009. ''1991-1994'' ''For Justice, Socialism and Peace.'' Aklat ng Bayan, Inc.
* 2009. ''1995-2001'' ''For Democracy and Socialism Against Imperialist Globalization.'' Aklat ng Bayan, Inc.
* 2009. ''2001-2006'' ''Crisis of Imperialism and People's Resistance.'' Aklat ng Bayan, Inc.
* 2009. ''2006-2009'' ''People's Struggle Against Imperialist Plunder and Terror.'' Aklat ng Bayan, Inc.

=== ''Peoples' struggles against oppression and exploitation:'' piling mga sulatin 2009–2015 ===

* 2015. ''2009-2010'' ''Crisis Generates Resistance.'' International Network for Philippine Studies
* 2016. ''2010-2011'' ''Building People's Power.'' International Network for Philippine Studies
* 2017. ''2012'' ''Combat Neoliberal Globalization.'' International Network for Philippine Studies&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://josemariasison.org/combat-neoliberal-globalization/ |title=Archive copy |access-date=2020-04-29 |archive-date=2020-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200622182327/https://josemariasison.org/combat-neoliberal-globalization/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
* 2018. ''2013'' ''Struggle against Imperialist Plunder and Wars.'' International Network for Philippine Studies
* 2018. ''2014-2015'' ''Strengthen the People's Struggle against Imperialism and Reaction.'' International Network for Philippine Studies

=== Piling mga sulatin 2016- ===

* 2018. ''2016'' ''People's Resistance to Greed and Terror.'' International Network for Philippine Studies
* 2019. ''2017'' ''Combat Tyranny and Fascism.'' International Network for Philippine Studies
* 2019. ''Enero-Hulyo 2018'' ''Struggle against Terrorism and Tyranny Volume I.'' International Network for Philippine Studies
* 2019. ''Agosto-Disyembre 2018'' ''Struggle against Terrorism and Tyranny Volume II.'' International Network for Philippine Studies

=== Ibang mga sulatin ===

* 2017. ''Specific Characteristics of our People's War.'' Reprint. Utrecht, inilathala ni Christophe Kistler.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://josemariasison.org/specific-characteristics-of-our-peoples-war/ |title=Archive copy |access-date=2020-04-29 |archive-date=2020-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200622100615/https://josemariasison.org/specific-characteristics-of-our-peoples-war/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
* 2003. ''US Terrorism and War in the Philippines.'' Netherlands, Papieren Tijger
* 1998. ''Philippine Economy and Politics.'' Sinulat kasama si [[Julieta de Lima]]. Philippines, Aklat ng Bayan, Inc.
* 1989. ''The Philippine Revolution : The Leader's View.'' Kasama si [[Rainer Werning]]. New York : Crane Russak.
* 1984. ''Prison and Beyond: Selected Poems, 1958–1983.'' Quezon City: Free Jose Maria Sison Committee.
* 1971. ''Philippine Society and Revolution.'' Bilang Amado Guerrero. Manila: Pulang Tala.
* 1967. ''Struggle for National Democracy.'' Quezon City, Progressive Publications

== Sanggunian ==
{{reflist}}

'''OR QBT UMASECTOHJR 4 EWRTOUEPASDC'''

{{BD|1939||Sison, Jose Maria}}

[[Kategorya:Komunismo sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga manunulat mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga rebolusyonaryo mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>avqpldgom9kkya1r9plun1ta4qb8a1z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mary Jane Arabis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>242824</id>
    <revision>
      <id>1962232</id>
      <parentid>1789279</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:39:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Blakegripling ph</username>
        <id>5591</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1456" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = Boobsie Wonderland
| image = Boobsie.jpg
| caption = Boobsie Wonderland
| birth_name = Mary Jane Arabis
| birth_date = Setyembre 17
| birth_place = [[Pilipinas]] 
| nationality = [[Pilipino]]
| othername = 
| occupation = [[Aktres]], Komedyante, punong-abala
| years_active = 2015–kasalukuyan
| agent   = [[GMA Artist Center]] (2015-kasalukuyan)
| height = 
| website = {{Instagram|boobsiewonderland18}}
}}
Si '''Mary Jane Arabis''' o  '''Boobsie Wonderland''' ay isang komedyanteng artista sa [[Pilipinas]]. Kilala siya sa kanyang katauhan bilang isang batang paslit na nagdadamit at nagboboses bata. Ginagampanan niya ito kapag siya ay nagpeperform sa mga variety shows at game shows, tulad na lamang sa ''[[Eat Bulaga!]]'' at sa ''[[Celebrity Bluff]]''.&lt;ref&gt;https://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/news/23009/ang-t/story&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
===Telebisyon===
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%
|'''Taon'''
|'''Pamagat'''
|'''Ginampanan'''
|'''Himpilan'''
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| 2016 || ''[[:en:Sunday PinaSaya|Sunday PinaSaya]]'' || rowspan=&quot;2&quot;| Punong-abala || rowspan=&quot;4&quot;| [[GMA Network]]
|-
| ''[[:en:CelebriTV|CelebriTV]]'' 
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| 2015 || ''[[Celebrity Bluff]]'' || Guest / Punong-abala
|-
| ''[[Eat Bulaga!]]'' || Guest
|}

==Talasangunian==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Wonderland, Boobsie}}
[[Kategorya:Mga Pilipino]]
[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]


{{Pilipinas-artista-stub}}</text>
      <sha1>atlg21cysu1b5x7lgudiqmljp1iz7u1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962235</id>
      <parentid>1962232</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T07:46:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>1732</id>
      </contributor>
      <comment>Removing &quot;Boobsie.jpg&quot;, it has been deleted from Commons by [[commons:User:Túrelio|Túrelio]] because: [[:c:COM:L|Copyright violation]]: No evidence of permission or proof that the file was released under a free licence; image likely lifted out of Mary Jan</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1444" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = Boobsie Wonderland
| image =
| caption = Boobsie Wonderland
| birth_name = Mary Jane Arabis
| birth_date = Setyembre 17
| birth_place = [[Pilipinas]] 
| nationality = [[Pilipino]]
| othername = 
| occupation = [[Aktres]], Komedyante, punong-abala
| years_active = 2015–kasalukuyan
| agent   = [[GMA Artist Center]] (2015-kasalukuyan)
| height = 
| website = {{Instagram|boobsiewonderland18}}
}}
Si '''Mary Jane Arabis''' o  '''Boobsie Wonderland''' ay isang komedyanteng artista sa [[Pilipinas]]. Kilala siya sa kanyang katauhan bilang isang batang paslit na nagdadamit at nagboboses bata. Ginagampanan niya ito kapag siya ay nagpeperform sa mga variety shows at game shows, tulad na lamang sa ''[[Eat Bulaga!]]'' at sa ''[[Celebrity Bluff]]''.&lt;ref&gt;https://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/news/23009/ang-t/story&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
===Telebisyon===
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%
|'''Taon'''
|'''Pamagat'''
|'''Ginampanan'''
|'''Himpilan'''
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| 2016 || ''[[:en:Sunday PinaSaya|Sunday PinaSaya]]'' || rowspan=&quot;2&quot;| Punong-abala || rowspan=&quot;4&quot;| [[GMA Network]]
|-
| ''[[:en:CelebriTV|CelebriTV]]'' 
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| 2015 || ''[[Celebrity Bluff]]'' || Guest / Punong-abala
|-
| ''[[Eat Bulaga!]]'' || Guest
|}

==Talasangunian==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Wonderland, Boobsie}}
[[Kategorya:Mga Pilipino]]
[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]


{{Pilipinas-artista-stub}}</text>
      <sha1>4cw28idr6wql0evvddljyrr2b68bmgc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mecklemburgo-Kanlurang Pomerania</title>
    <ns>0</ns>
    <id>253843</id>
    <revision>
      <id>1962182</id>
      <parentid>1961205</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:18:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Mecklenburg-Vorpommern]] sa [[Mecklemburgo-Kanlurang Pomerania]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2617" xml:space="preserve">{{Infobox settlement/Wikidata}}
Ang '''Mecklenburg-Vorpommern''' ({{IPA-de|ˈmeːklənbʊʁk ˈfoːɐ̯pɔmɐn|}}; madalas '''Mecklenburg-West Pomerania''' sa Ingles&lt;ref&gt;merriam-webster.com/dictionary/Mecklenburg-West%20Pomerania&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;britannica.com/place/Mecklenburg-West-Pomerania&lt;/ref&gt; at karaniwang pinaikling na &quot;Meck-Pomm&quot; sa Aleman) ay isang pederal na [[Länder ng Alemanya|estado]] sa hilagang [[Alemanya]]. Ang kabisera ng lungsod ay {{illm|Schwerin|en}}. Ang estado ay nabuo sa nang pinagsabib ang mga dating rehiyon ng {{illm|Mecklenburg|en}} at {{illm|Western Pomerania|en}} pagkaraan ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], binuwag noong 1952 at binuo mula sa pahahon ng {{illm|Pagkakaisa ng Alemanya|en|German reunification}} noong 1990.

Ang Mecklenburg-Vorpommern ay ang ikaanim na pinakamalaking estadong Aleman ayon sa lawak, at pinakamababa ang kapal ng populasyon. Ang baybay-dagat nito sa [[Dagat Baltiko|Dagat Baltic]], kabilang ang mga isla tulad ng {{illm|Rügen|en}} at {{illm|Usedom|en}}, pati na rin ang {{illm|Mecklenburg Lake District|en}}, ay nagtatampok ng maraming holiday resort at magandang kapaligiran, dahil dito ang Mecklenburg-Vorpommern isa sa [[Turismo sa Alemanya|mga nangungunang destinasyon ng turista]] sa Alemanya. Tatlo sa labing-apat na pambansang parke ng Alemanya ay nasa Mecklenburg-Vorpommern, dagdag dito ang ilang daang ''nature conservation areas''.

Ang mga pangunahing {{illm|Talaan ng mga lungsod sa Mecklenburg-Vorpommern|lt=lungsod|en|List of cities in Mecklenburg-Vorpommern}} dito ay ang {{illm|Rostock|en}}, {{illm|Schwerin|en}}, [[Neubrandenburg]], {{illm|Stralsund|en}}, {{illm|Greifswald|en}}, {{illm|Wismar|en}} at {{illm|Güstrow|en}}.
Ang {{illm|University of Rostock|en}} (est. 1419) at ang {{illm|University of Greifswald|en}} (est. 1456) ay kabilang sa mga {{illm|pinamatanda|en|List of oldest universities in continuous operation#Founded before 1500}} sa Europa. Ang Mecklenburg-Vorpommern ay ang pinagdausan ng {{illm|33rd G8 summit|en}} noong 2007.

== Distrito ==
Mula noong 4 Setyembre 2011, ang Mecklenburg-Vorpommern ay nahahati sa anim na ''Kreise'' (distrito) at dalawang nasasariling distritong urban:
# {{illm|Landkreis Rostock|en}}
# [[Ludwigslust-Parchim]]
# {{illm|Mecklenburgische Seenplatte|en|Mecklenburgische Seenplatte (district)}}
# {{illm|Nordwestmecklenburg|en}}
# {{illm|Vorpommern-Greifswald|en}}
# {{illm|Vorpommern-Rügen|en}}
at
# {{illm|Rostock|en}} (HRO)
# {{illm|Schwerin|en}} (SN)

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|2}}


{{stub}}

[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya]]
[[Kategorya:Mecklenburg-Vorpommern|*]]</text>
      <sha1>jletay0y3utdpfxcncg87qyvvpmr98w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sailor Moon Crystal</title>
    <ns>0</ns>
    <id>273104</id>
    <revision>
      <id>1962220</id>
      <parentid>1961989</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:15:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>58.69.182.193</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Tauhan */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5838" xml:space="preserve">{{italic title}}
Ang '''''Sailor Moon Crystal''''', kilala sa bansang [[Hapon]] bilang {{nihongo|''Pretty Guardian Sailor Moon Crystal''|美少女戦士セーラームーン{{Ruby|Crystal|クリスタル}}|Bishōjo Senshi Sērā Mūn Kurisutaru}}, ay ang ''original net animation'' na adapatasyon noong 2014 ng seryeng [[Shōjo manga|''shōjo'' na manga]] na ''[[Sailor Moon]]'' na sinulat at ginuhit ni Naoko Takeuchi, at ginawa bilang pag-alaala sa ika-20 anibersaryo ng orihinal na serye.&lt;ref name=&quot;Japan Times&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.japantimes.co.jp/culture/2014/07/03/general/happy-birthday-sailor-moon/|title=Happy birthday, Sailor Moon!|last=Mohajer-Va-Pesaran|first=Daphne|date=Hulyo 3, 2013|work=The Japan Times|accessdate=Hulyo 5, 2014|language=Ingles}}&lt;/ref&gt; Ginawa ito ng Toei Animation sa direksiyon nina Munehisa Sakai (''season'' 1 at 2) at Chiaki Kon (season 3-kasalukuyan), nai-''stream'' ang serye sa buong mundo sa Niconico mula Hulyo 5, 2014 hanggang July 18, 2015. Nailabas ang mga kabanata ng ''season'' 1 at 2 ng dalawang beses kada buwan.&lt;ref name=&quot;April2014&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2014-04-30/sailor-moon-crystal-anime-confirmed-for-26-episodes|title=Sailor Moon Crystal Anime Confirmed for 26 Episodes|last=Loveridge|first=Lynzee |website=Anime News Network|date=Abril 30, 2014|accessdate=Hunyo 21, 2014|language=Ingles}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;July2014&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2014-01-09/new-sailor-moon-anime-by-toei-to-start-in-july|title=New Sailor Moon Anime by Toei to Premiere in July|last=Loo|first=Egan|website=Anime News Network|date=Enero 19, 2014|accessdate=Mayo 24, 2014|language=Ingles}}&lt;/ref&gt; Imbis na gumawa ng ''remake'' ng orihinal na seryeng anime noong 1992–97, ginawa ng Toei ang ''Crystal'' bilang isang ''reboot'' ng ''Sailor Moon'' at bilang isang mas tapat na adaptasyon sa orihinal na [[manga]]&lt;ref name=&quot;Japan Times&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2014-01-09/new-sailor-moon-anime-producer/not-remaking-1st-anime|title=New Sailor Moon Anime's Producer: Not Remaking 1st Anime|last=Loo|first=Egan|website=Anime News Network|date=January 9, 2014|accessdate=May 25, 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite press release|url=http://corp.toei-anim.co.jp/press/2014/01/post_74.php|title=ja:『美少女戦士セーラームーン』新作アニメシリーズ『ニコニコ動画』にて全世界同時配信決定!|language=Japanese|publisher=Toei Animation|date=Enero 10, 2014|accessdate=Hunyo 21, 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140328021409/http://corp.toei-anim.co.jp/press/2014/01/post_74.php|archivedate=Marso 28, 2014|df=}}&lt;/ref&gt; sa pamamagitan ng pagtanggal ng karamihan sa orihinal na materyal mula sa unang serye.&lt;ref&gt;{{cite book|title=美少女戦士セーラームーン Crystal 公式ファーストビジュアルブック|language=Japanese|pages=33–34|publisher=Kodansha|date=Agosto 22, 2014}}&lt;/ref&gt; Nakatuon ang istorya kay Usagi Tsukino, na isang batang babae na nakuha ang kapangyarihan na maging si Sailor Moon. Sinamahan din siya ng ibang mga Sailor Guardian upang hanapin si Princess Serenity at ang Silver Crystal.
Taon 2021 May bago Pretty Guardian Sailor Moon Eternal part 1 at part 2.

Tag init taon 2023 May bagong Sine ang Pretty Soldier Sailor Moon Cosmos.

&lt;ref name=Story&gt;{{cite web|url=http://sailormoon-official.com/animation/story/|title=ja:アニメ：ストーリー|language=Japanese|work=Pretty Guardian Sailor Moon 20th Anniversary Project|accessdate=Hulyo 11, 2014}}&lt;/ref&gt;

==Tauhan== 

*[[Kotono Mitsuishi]] boses ni Usagi Tsukino - Prinsesa Serenity -  Sailor Moon at Super Sailor Moon. Kalahati Myembro ng Peach Hips [[Sailor Moon|Pretty Soldier Sailor Moon]] Future GPX Cyber Formula, [[Yaiba]],  ''[[Mobile Suit Gundam SEED]]'' at [[Mobile Suit Gundam SEED Destiny|''Mobile Suite Gundam SEED DESTINY'']].
*Kenji Nojima boses ni Mamoru Chiba - Prinsipe Endymion at Tuxedo Kamen. ng Little Snow Fairy Sugar, Machine Robo Rescue at Lady Jewelpet
*Hisako Kanemoto boses ni Ami Mizuno Princess Mercury &amp; Sailor Mercury. ng [[Girls und Panzer]]
*Rina Satō boses ni Rei Hino - Prinsesa Mars at Sailor Mars. ng Toaru Kagakuno Railgun at [[Toaru Majutsu no Index|Toaru no Majitsu Index]]
*[[Ami Koshimizu]] boses ni Makoto Kino - Prinsesa Jupiter at Sailor Jupiter
*[[Shizuka Ito|Shizuka Itō]] boses ni Minako Aino  - Prinsesa Venus - Sailor Venus
*Misato Fukuen boses ni Chibusa Tsukino - Itim Ginang - Prinsesa Maliit Babae - Sailor Chibimoon at Super Sailor Chibi Moon.  ng [[Girls und Panzer]]
*[[Ai Maeda]]  boses ni Setsuna Meioh - Princesesa Pluto  at Sailor Pluto
*Sayaka Ōhara boses ni Michiru Kaioh - Prinsesa Neptune at Sailor Neptune
*Ryō Hirohashi boses ni Luna. ng [[Aria (manga)|Aria The Animation Nature &amp; Origination]]
*Yōhei Ōbayashi boses ni Artemis
*[[Shoko Nakagawa]] boses ni Diana. 
*Yoshitsugu Matsuoka boses ni Helios Pegasus. ng Food Wars Shokugeki no Sōma 

===Pamilya Tsukino===
*Mitsuaki Madono boses ni Kenji Tsukino
*[[Yūko Mizutani]] boses ni Ikuko Tsukino ng Legend of Heavenly Sphere Shurato, Chibi Maruko chan at [[Yawara!]].

Taon  Mayo 17, 2016  Yūko Mizutani namatay sa sakit ng  breast cancer at cardiac arrest sa Tokyo Punong Lunsod ang  labi ipinadala sa Ama Distrito Aichi Prektura.

*Liú Jìngluò o mas mas kilalang Seira Ryū boses ni Shingo Tsukino

=== Iba pang tauhan ===
* Satomi Sato boses ni Naru Osaka
* Hyang Ri Kim boses ni Yumiko
* Daiki Yamashita boses ni Umino Guro 
*Ami's Ina boses ni [[Naomi Shindō]] ng the 12 Kingdoms, Sortie! Machine Robo Rescue, [[Mobile Suit Gundam SEED|Mobile Suit Gundam Seed]] at [[Mobile Suit Gundam SEED Destiny|Mobile Suite Gundam Seed Destiny]]

==Mga sanggunian==
{{reflist}}
{{Portal|Anime at Manga}}

[[Kategorya:Anime]]
[[Kategorya:Serye ng manga]]</text>
      <sha1>6qjw6kmidpv0biehgqhqatqsly046t4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962221</id>
      <parentid>1962220</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:16:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>58.69.182.193</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5839" xml:space="preserve">{{italic title}}
Ang '''''Sailor Moon Crystal''''', kilala sa bansang [[Hapon]] bilang {{nihongo|''Pretty Guardian Sailor Moon Crystal''|美少女戦士セーラームーン{{Ruby|Crystal|クリスタル}}|Bishōjo Senshi Sērā Mūn Kurisutaru}}, ay ang ''original net animation'' na adapatasyon noong 2014 ng seryeng [[Shōjo manga|''shōjo'' na manga]] na ''[[Sailor Moon]]'' na sinulat at ginuhit ni Naoko Takeuchi, at ginawa bilang pag-alaala sa ika-20 anibersaryo ng orihinal na serye.&lt;ref name=&quot;Japan Times&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.japantimes.co.jp/culture/2014/07/03/general/happy-birthday-sailor-moon/|title=Happy birthday, Sailor Moon!|last=Mohajer-Va-Pesaran|first=Daphne|date=Hulyo 3, 2013|work=The Japan Times|accessdate=Hulyo 5, 2014|language=Ingles}}&lt;/ref&gt; Ginawa ito ng Toei Animation sa direksiyon nina Munehisa Sakai (''season'' 1 at 2) at Chiaki Kon (season 3-kasalukuyan), nai-''stream'' ang serye sa buong mundo sa Niconico mula Hulyo 5, 2014 hanggang July 18, 2015. Nailabas ang mga kabanata ng ''season'' 1 at 2 ng dalawang beses kada buwan.&lt;ref name=&quot;April2014&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2014-04-30/sailor-moon-crystal-anime-confirmed-for-26-episodes|title=Sailor Moon Crystal Anime Confirmed for 26 Episodes|last=Loveridge|first=Lynzee |website=Anime News Network|date=Abril 30, 2014|accessdate=Hunyo 21, 2014|language=Ingles}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;July2014&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2014-01-09/new-sailor-moon-anime-by-toei-to-start-in-july|title=New Sailor Moon Anime by Toei to Premiere in July|last=Loo|first=Egan|website=Anime News Network|date=Enero 19, 2014|accessdate=Mayo 24, 2014|language=Ingles}}&lt;/ref&gt; Imbis na gumawa ng ''remake'' ng orihinal na seryeng anime noong 1992–97, ginawa ng Toei ang ''Crystal'' bilang isang ''reboot'' ng ''Sailor Moon'' at bilang isang mas tapat na adaptasyon sa orihinal na [[manga]]&lt;ref name=&quot;Japan Times&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.animenewsnetwork.com/news/2014-01-09/new-sailor-moon-anime-producer/not-remaking-1st-anime|title=New Sailor Moon Anime's Producer: Not Remaking 1st Anime|last=Loo|first=Egan|website=Anime News Network|date=January 9, 2014|accessdate=May 25, 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite press release|url=http://corp.toei-anim.co.jp/press/2014/01/post_74.php|title=ja:『美少女戦士セーラームーン』新作アニメシリーズ『ニコニコ動画』にて全世界同時配信決定!|language=Japanese|publisher=Toei Animation|date=Enero 10, 2014|accessdate=Hunyo 21, 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140328021409/http://corp.toei-anim.co.jp/press/2014/01/post_74.php|archivedate=Marso 28, 2014|df=}}&lt;/ref&gt; sa pamamagitan ng pagtanggal ng karamihan sa orihinal na materyal mula sa unang serye.&lt;ref&gt;{{cite book|title=美少女戦士セーラームーン Crystal 公式ファーストビジュアルブック|language=Japanese|pages=33–34|publisher=Kodansha|date=Agosto 22, 2014}}&lt;/ref&gt; Nakatuon ang istorya kay Usagi Tsukino, na isang batang babae na nakuha ang kapangyarihan na maging si Sailor Moon. Sinamahan din siya ng ibang mga Sailor Guardian upang hanapin si Princess Serenity at ang Silver Crystal.
Taon 2021 May bago Pretty Guardian Sailor Moon Eternal part 1 at part 2.

Tag init taon 2023 May bagong Sine ang Pretty Soldier Sailor Moon Cosmos.

&lt;ref name=Story&gt;{{cite web|url=http://sailormoon-official.com/animation/story/|title=ja:アニメ：ストーリー|language=Japanese|work=Pretty Guardian Sailor Moon 20th Anniversary Project|accessdate=Hulyo 11, 2014}}&lt;/ref&gt;

==Tauhan== 

*[[Kotono Mitsuishi]] boses ni Usagi Tsukino - Prinsesa Serenity -  Sailor Moon at Super Sailor Moon. Kalahati Myembro ng Peach Hips [[Sailor Moon|Pretty Soldier Sailor Moon]] Future GPX Cyber Formula, [[Yaiba]],  ''[[Mobile Suit Gundam SEED]]'' at [[Mobile Suit Gundam SEED Destiny|''Mobile Suite Gundam SEED DESTINY'']].
*Kenji Nojima boses ni Mamoru Chiba - Prinsipe Endymion at Tuxedo Kamen. ng Little Snow Fairy Sugar, Machine Robo Rescue at Lady Jewelpet
*Hisako Kanemoto boses ni Ami Mizuno Princess Mercury &amp; Sailor Mercury. ng [[Girls und Panzer]]
*Rina Satō boses ni Rei Hino - Prinsesa Mars at Sailor Mars. ng Toaru Kagakuno Railgun at [[Toaru Majutsu no Index|Toaru no Majitsu Index]]
*[[Ami Koshimizu]] boses ni Makoto Kino - Prinsesa Jupiter at Sailor Jupiter
*[[Shizuka Ito|Shizuka Itō]] boses ni Minako Aino  - Prinsesa Venus - Sailor Venus
*Misato Fukuen boses ni Chibusa Tsukino - Itim Ginang - Prinsesa Maliit Babae - Sailor Chibimoon at Super Sailor Chibi Moon.  ng [[Girls und Panzer]]
*[[Ai Maeda]]  boses ni Setsuna Meioh - Princesesa Pluto  at Sailor Pluto
*Sayaka Ōhara boses ni Michiru Kaioh - Prinsesa Neptune at Sailor Neptune
*Ryō Hirohashi boses ni Luna. ng [[Aria (manga)|Aria The Animation Nature &amp; Origination]]
*Yōhei Ōbayashi boses ni Artemis
*[[Shoko Nakagawa]] boses ni Diana. 
*Yoshitsugu Matsuoka boses ni Helios Pegasus. ng Food Wars Shokugeki no Sōma 

===Pamilya Tsukino===
*Mitsuaki Madono boses ni Kenji Tsukino
*[[Yūko Mizutani]] boses ni Ikuko Tsukino ng Legend of Heavenly Sphere Shurato, Chibi Maruko chan at [[Yawara!]].

Taon  Mayo 17, 2016  Yūko Mizutani namatay sa sakit ng  breast cancer at cardiac arrest sa Tokyo Punong Lunsod ang  labi ipinadala sa Ama Distrito Aichi Prektura.

*Liú Jìngluò o mas mas kilalang Seira Ryū boses ni Shingo Tsukino

=== Iba pang tauhan ===
* Satomi Sato boses ni Naru Osaka
* Hyang Ri Kim boses ni Yumiko
* Daiki Yamashita boses ni Umino Guro 
*Ami's Inay boses ni [[Naomi Shindō]] ng the 12 Kingdoms, Sortie! Machine Robo Rescue, [[Mobile Suit Gundam SEED|Mobile Suit Gundam Seed]] at [[Mobile Suit Gundam SEED Destiny|Mobile Suite Gundam Seed Destiny]]

==Mga sanggunian==
{{reflist}}
{{Portal|Anime at Manga}}

[[Kategorya:Anime]]
[[Kategorya:Serye ng manga]]</text>
      <sha1>46126abxw1dzjoc3o61he4lhjye5fm2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Multo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>281531</id>
    <revision>
      <id>1962162</id>
      <parentid>1691365</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T03:13:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TheWikipedian1250</username>
        <id>99193</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1116" xml:space="preserve">Sa mga [[kuwentong-bayan]] sa buong mundo, ang '''multo''' (Ingles: ''ghost'') ay [[espiritu]] o [[kaluluwa]] ng mga namatay na tao o hayop na nagpapakita o nagpaparamdam sa mga buhay pa.

[[Talaksan:Union Graveyard IV.JPG|thumb|[[Sementeryong Union (Easton, Connecticut)|Sementeryong Union]] sa [[Connecticut]], [[Estados Unidos]] na pinagmumultuhan umano ng isang [[babaeng nakaputi]]]]
[[Talaksan:Skräck o skrock 1a Spöken.jpg|thumb|Artistikong paglalarawan ng mga multo]]

==Sa Pilipinas==
{{See also|Talaan ng mga iniulat na pinagmumultuhang lugar sa Pilipinas}}
[[Talaksan:Aswang, common form.jpg|thumb|left|Isang impresyong pansining ng [[aswang]]]]
Sa kulturang Pilipino, kasinglawak ng mamamayan ng Pilipinas ang mga paniniwala, alamat, at kuwento tungkol sa multo, mula sa mga maalamat na nilalang tulad ng [[Manananggal]] at [[Tiyanak]] hanggang sa mga makabagong kuwentong-bayan at pelikulang ''horror''. Isang tampok na tema ng mga kuwentong-bayan ay tungkol sa [[babaeng nakaputi]], pinakakilala rito ang mga kuwento ukol sa [[Kalye Balete]] sa [[Lungsod Quezon]].

{{stub}}
[[Kategorya:Mga multo]]</text>
      <sha1>re5z771sm5aq3g56t0rp0kzdq2fzui9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Padron:Cquote</title>
    <ns>10</ns>
    <id>284079</id>
    <revision>
      <id>1962060</id>
      <parentid>1670971</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T12:34:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3275" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;The template appears as follows in article space:
{{Blockquote|text={{lorem ipsum}}}}
and as follows in all other namespaces:
&lt;/noinclude&gt;{{main other 
|demospace={{{demospace|}}} 
|1=&lt;!-- result if in mainspace --&gt;{{quote 
| text={{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|&lt;includeonly&gt;{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{lorem ipsum}}&lt;/noinclude&gt;}}} }}} }}} }}} }}}
| author={{{author|{{{personquoted|}}} }}} 
| title ={{{title|{{{quotesource|{{{4|}}} }}} }}}
| source={{{source|{{{publication|{{{5|{{#if:{{{title}}}|{{{quotesource|}}}| }} }}} }}} }}}
}} 
|2=&lt;!-- result if elsewhere --&gt; 
{{(!}} class=&quot;cquote pullquote&quot; role=&quot;presentation&quot; {{#if:{{{rtl|}}}|dir=&quot;rtl&quot;}} style=&quot;{{#switch:{{{float|}}}
  | left = float:left
  | right = float:right
  | #default = margin:auto
  }}; border-collapse: collapse; border: none; background-color: {{{bgcolor|transparent}}}; width: {{#if: {{{wide|}}} | 100% | {{{width|auto}}}}}; {{#if: {{{bgcolor|}}} | border: 1px solid #AAAAAA;}}&quot;
{{!}} style=&quot;width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: {{{qcolor|#B2B7F2}}}; font-size: {{#switch:{{{size|{{{quotewidth|{{{width|{{{2|20px}}}}}}}}}}}}
|10px=20px
|30px=60px
|40px=80px
|50px=100px
|60px=120px
|#default=40px}}; font-family: {{#if:{{{rtl|}}}|Roman|'Times New Roman', Times}}, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: {{#if:{{{small|}}}|10px 2px|10px 10px}};&quot; {{!}} {{#if:{{{rtl|}}}|”|“}}
{{!}} style=&quot;vertical-align: top; border: none;{{#if:{{{rtl|}}}|direction:rtl;}} padding: {{#if:{{{small|}}}|4px 2px|4px 10px}}; {{#ifeq:{{{quotealign|}}}|center|text-align:center;}}&quot; {{!}} {{trim quotes|{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|&lt;includeonly&gt;{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{lorem ipsum}}&lt;/noinclude&gt;}}}}}}}}}}}}}}}}}
{{!}} style=&quot;width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: {{{qcolor|#B2B7F2}}}; font-size: {{#switch:{{{size|{{{quotewidth|{{{width|{{{2|20px}}}}}}}}}}}}
|10px=20px
|30px=60px
|40px=80px
|50px=100px
|60px=120px
|#default=40px}}; font-family: {{#if:{{{rtl|}}}|Roman|'Times New Roman', Times}}, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: {{#if:{{{small|}}}|10px 2px|10px 10px}};&quot; {{!}} {{#if:{{{rtl|}}}|“|”}}
{{!-}}
{{#if:{{{author|{{{personquoted|{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{4|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|{{#if:{{NAMESPACE}}||[[Category:Articles with attributed pull quotes]]}}
{{!}} colspan=&quot;3&quot; class=&quot;cquotecite&quot; style=&quot;border: none; padding-right: 4%; font-size: smaller; line-height:normal; text-align: right;&quot; {{!}} &lt;cite&gt;—&amp;#8202;{{#if:{{{author|{{{personquoted|{{{4|}}}}}}}}}|{{{author|{{{personquoted|{{{4}}}}}}}}}{{#if:{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}|, {{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5}}}}}}}}}}}}}}}}}|{{#if:{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}|{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5}}}}}}}}}}}}}}}}}}}&lt;/cite&gt;
}}
{{!)}}
}}&lt;!-- {{subst:FULLPAGENAME}} --&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>30gezi4c24ow1oef8pe6c5r7u0gfufr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962066</id>
      <parentid>1962060</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T12:41:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3278" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;Sa namespace ng mga artikulo:
{{Blockquote|text={{lorem ipsum}}}}

Sa iba pang mga namespace:
&lt;/noinclude&gt;{{main other 
|demospace={{{demospace|}}} 
|1=&lt;!-- result if in mainspace --&gt;{{quote 
| text={{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|&lt;includeonly&gt;{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{lorem ipsum}}&lt;/noinclude&gt;}}} }}} }}} }}} }}}
| author={{{author|{{{personquoted|}}} }}} 
| title ={{{title|{{{quotesource|{{{4|}}} }}} }}}
| source={{{source|{{{publication|{{{5|{{#if:{{{title}}}|{{{quotesource|}}}| }} }}} }}} }}}
}} 
|2=&lt;!-- result if elsewhere --&gt; 
{{(!}} class=&quot;cquote pullquote&quot; role=&quot;presentation&quot; {{#if:{{{rtl|}}}|dir=&quot;rtl&quot;}} style=&quot;{{#switch:{{{float|}}}
  | left = float:left
  | right = float:right
  | #default = margin:auto
  }}; border-collapse: collapse; border: none; background-color: {{{bgcolor|transparent}}}; width: {{#if: {{{wide|}}} | 100% | {{{width|auto}}}}}; {{#if: {{{bgcolor|}}} | border: 1px solid #AAAAAA;}}&quot;
{{!}} style=&quot;width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: {{{qcolor|#B2B7F2}}}; font-size: {{#switch:{{{size|{{{quotewidth|{{{width|{{{2|20px}}}}}}}}}}}}
|10px=20px
|30px=60px
|40px=80px
|50px=100px
|60px=120px
|#default=40px}}; font-family: {{#if:{{{rtl|}}}|Roman|'Times New Roman', Times}}, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: {{#if:{{{small|}}}|10px 2px|10px 10px}};&quot; {{!}} {{#if:{{{rtl|}}}|”|“}}
{{!}} style=&quot;vertical-align: top; border: none;{{#if:{{{rtl|}}}|direction:rtl;}} padding: {{#if:{{{small|}}}|4px 2px|4px 10px}}; {{#ifeq:{{{quotealign|}}}|center|text-align:center;}}&quot; {{!}} {{trim quotes|{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|&lt;includeonly&gt;{{error|Error: Walang binigay na teksto para sa sinabi o baka ginamit ang equals sign bilang argumento sa isang walang pangalang parameter)}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{lorem ipsum}}&lt;/noinclude&gt;}}}}}}}}}}}}}}}}}
{{!}} style=&quot;width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: {{{qcolor|#B2B7F2}}}; font-size: {{#switch:{{{size|{{{quotewidth|{{{width|{{{2|20px}}}}}}}}}}}}
|10px=20px
|30px=60px
|40px=80px
|50px=100px
|60px=120px
|#default=40px}}; font-family: {{#if:{{{rtl|}}}|Roman|'Times New Roman', Times}}, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: {{#if:{{{small|}}}|10px 2px|10px 10px}};&quot; {{!}} {{#if:{{{rtl|}}}|“|”}}
{{!-}}
{{#if:{{{author|{{{personquoted|{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{4|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|{{#if:{{NAMESPACE}}||[[Kategorya:Mga artikulong may iniuugnay na pull quote]]}}
{{!}} colspan=&quot;3&quot; class=&quot;cquotecite&quot; style=&quot;border: none; padding-right: 4%; font-size: smaller; line-height:normal; text-align: right;&quot; {{!}} &lt;cite&gt;—&amp;#8202;{{#if:{{{author|{{{personquoted|{{{4|}}}}}}}}}|{{{author|{{{personquoted|{{{4}}}}}}}}}{{#if:{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}|, {{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5}}}}}}}}}}}}}}}}}|{{#if:{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}|{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5}}}}}}}}}}}}}}}}}}}&lt;/cite&gt;
}}
{{!)}}
}}&lt;!-- {{subst:FULLPAGENAME}} --&gt;&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cnxb5iijtydilb0sp8h42uk8hhxuoz7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Grey's Anatomy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>287285</id>
    <revision>
      <id>1962138</id>
      <parentid>1939459</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T16:07:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Stephan1000000</username>
        <id>98632</id>
      </contributor>
      <comment>num_episodes</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6066" xml:space="preserve">{{Infobox television
| image                = Grey's Anatomy Logo.svg
| image_upright        = 
| image_size           = 
| image_alt            = 
| caption              = Logo ng ''Grey's Anatomy''
| alt_name             = 
| native_name          = 
| genre                = {{Plainlist |
* [[Medikal na drama]]
* [[Romantikong drama]]
}}
| creator              = [[Shonda Rhimes]]
| based_on             = 
| inspired_by          = 
| developer            = 
| writer               = 
| screenplay           = 
| story                = 
| director             = 
| creative_director    = 
| presenter            = 
| starring             = {{Plainlist |
* [[Ellen Pompeo]]
* [[Sandra Oh]]
* [[Katherine Heigl]]
* [[Justin Chambers]]
* [[T. R. Knight]]
* [[Chandra Wilson]]
* [[James Pickens, Jr.]]
* [[Isaiah Washington]]
* [[Patrick Dempsey]]
* [[Kate Walsh]]
* [[Sara Ramirez]]
* [[Eric Dane]]
* [[Chyler Leigh]]
* [[Brooke Smith]]
* [[Kevin McKidd]]
* [[Jessica Capshaw]]
* [[Kim Raver]]
* [[Sarah Drew]]
* [[Jesse Williams]]
* [[Camilla Luddington]]
* [[Gaius Charles]]
* [[Jerrika Hinton]]
* [[Tessa Ferrer]]
* [[Caterina Scorsone]]
* [[Kelly McCreary]] 
* [[Jason George]]
* [[Martin Henderson]]
* [[Giacomo Gianniotti]]
}}
| judges               = 
| voices               = 
| narrated             = Iba't ibang mga miyembro ng cast
| theme_music_composer = [[Psapp]]
| open_theme           = 
| end_theme            = 
| composer             = [[Danny Lux]]
| country              = Estados Unidos
| language             = Ingles
| num_seasons          = 18
| num_episodes         = 400
| list_episodes        = List of Grey's Anatomy episodes
| executive_producer   = {{Plainlist |
* Shonda Rhimes
* [[Allan Heinberg]]
* [[Betsy Beers]]
* [[Debbie Allen]]
* [[James D. Parriott]]
* Jeannine Renshaw
* Jeff Rafner
* [[Joan Rater]]
* Kent Hodder
* [[Krista Vernoff]]
* [[Mark Gordon]]
* [[Mark Wilding]]
* [[Marti Noxon]]
* Nancy Bordson
* [[Peter Horton]]
* [[Rob Corn]]
* Stacy McKee
* Steve Mulholland
* [[Tony Phelan]]
* William Harper
* [[Zoanne Clack]]
}}
| producer             = {{Plainlist |
* Ann Kindberg
* Austin Guzman
* Ellen Pompeo
* Elisabeth R. Finch
* [[Gabrielle Stanton|Gabrielle G. Stanton]]
* [[Harry Werksman]]
* Jeff Rafner
* Linda Klein
* Lisa Taylor
* Mark Foreman
* Meg Marinis
* [[Mimi Schmir]]
* [[Peter Nowalk]]
* Sara E. White
* Stacy McKee
* Tammy Ann Casper
* Tia Napolitano
* William Harper
* [[Zoanne Clack]]
}}
| news_editor          = 
| location             = 
| cinematography       = Herbert Davis
| animator             = 
| editor               = {{Plainlist |
* Susan Vaill
* David Greenspan
* Edward Ornelas
* Justin Chinn
* Briana London
* Sarah Boyd
* Stacy Katzman
* Brandi Bradburn
* Bjorn Myrholt
}}
| camera               = [[Pag-setup ng single-camera|Single-camera]]
| runtime              = 43 minuto
| company              = {{Plainlist |
* [[Shondaland|Shondaland Productions]]&lt;br /&gt;(2005–kasalukuyan)&lt;br /&gt;(panahon 2–kasalukuyan)
* [[Mark Gordon|The Mark Gordon Company]]&lt;br /&gt;(2005–2018)&lt;br /&gt;(panahon 1–14)
* [[Entertainment One|Entertainment One Television]]&lt;br /&gt;(2018–kasalukuyan)&lt;br /&gt;(panahon 15–kasalukuyan)
* [[ABC Studios|Touchstone Television]]&lt;br /&gt;(2005–2007)&lt;br /&gt;(panahon 1–3)
* [[ABC Studios]]&lt;br /&gt;(2007–kasalukuyan)&lt;br /&gt;(panahon 4–kasalukuyan)
}}
| distributor          = [[Disney–ABC Domestic Television]]
| budget               = 
| network              = [[American Broadcasting Company|ABC]]
| picture_format       = {{Plainlist |
* [[480i]]
* [[1080i]] ([[16:9]] [[HDTV]])
}}
| audio_format         = {{Plainlist |
* [[Stereo]]
* [[Dolby Digital]] 5.1
}}
| first_run            = 
| released             = 
| first_aired          = {{Start date|2005|3|27}}
| last_aired           = {{End date|kasalukuyan}}
| preceded_by          = 
| followed_by          = 
| related              = {{Plainlist |
* ''[[Private Practice]]''
* ''[[Station 19]]''
}}
| website              = http://abc.go.com/shows/greys-anatomy
| website_title        = Opisyal na website
| production_website   = 
| production_website_title = 
}}

Ang '''''Grey's Anatomy''''' ay isang palabas na medikal na drama sa telebisyon sa [[Estados Unidos]], na unang ipinalabas sa [[American Broadcasting Company|ABC]] noong 27 Marso 2005.

Ito ang pinakamatagal na serye ng medikal na drama sa primetime sa Estados Unidos.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/tvs-top-5-podcast-oscars-preview-marvel-cancellations-decoded-1188818|title='TV's Top 5' Podcast: Oscars Preview, Marvel Cancellations Decoded|last=Goldberg|first=Lesley|date=22 February 2019|publisher=[[The Hollywood Reporter]]|accessdate=25 February 2019}}&lt;/ref&gt;

== Mga tauhan ==
* [[Ellen Pompeo]] bilang Meredith Grey
* [[Sandra Oh]] bilang Cristina Yang	
* [[Katherine Heigl]] bilang Izzie Stevens
* [[Justin Chambers]] bilang Alex Karev
* [[T. R. Knight]] bilang George O'Malley	
* [[Chandra Wilson]] bilang Miranda Bailey
* [[James Pickens, Jr.]] bilang Richard Webber
* [[Isaiah Washington]] bilang Preston Burke
* [[Patrick Dempsey]] bilang Derek Shepherd
* [[Kate Walsh]] bilang Addison Montgomery
* [[Sara Ramirez]] bilang Callie Torres
* [[Eric Dane]] bilang Mark Sloan
* [[Chyler Leigh]] bilang Lexie Grey
* [[Brooke Smith]] bilang Erica Hahn
* [[Kevin McKidd]] bilang Owen Hunt
* [[Jessica Capshaw]] bilang Arizona Robbins
* [[Kim Raver]] bilang Teddy Altman
* [[Sarah Drew]] bilang April Kepner
* [[Jesse Williams]] bilang Jackson Avery
* [[Camilla Luddington]] bilang Jo Karev
* [[Gaius Charles]] bilang Shane Ross
* [[Jerrika Hinton]] bilang Stephanie Edwards
* [[Tessa Ferrer]] bilang Leah Murphy
* [[Caterina Scorsone]] bilang Amelia Shepherd
* [[Kelly McCreary]] bilang Maggie Pierce
* [[Jason George]] bilang Benjamin Warren
* [[Giacomo Gianniotti]] bilang Andrew DeLuca
* [[Martin Henderson]] bilang Nathan Riggs

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga Amerikanong serye sa telebisyon]]
[[Kategorya:Palatuntunan ng American Broadcasting Company]]


{{stub|Estados Unidos}}</text>
      <sha1>407qwj9q7van74bphns5j4n125kw4ri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagkalat ng ASF sa Pilipinas ng 2019–20</title>
    <ns>0</ns>
    <id>291922</id>
    <revision>
      <id>1962080</id>
      <parentid>1934973</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T13:52:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6542" xml:space="preserve">{{For|sakit|Pagkalat ng H5N6-1 sa Pilipinas}}
{{Infobox epidemic
| name = Pagkalat ng ASF sa Pilipinas ng 2019–20
| image = Sow with piglet.jpg
| caption = Ang inahing [[Baboy]] akay ang kanyang [[Biik]].
| date = Agosto 2019&amp;ndash;kasalukuyan (patuloy)
| type = African Swine Fever, Hog Cholera
| origin = [[Shenyang]], [[China]]
| first_case = [[Lungsod Quezon]]
| location = [[Rodriguez]], [[Rizal]]&lt;br&gt;[[Guiguinto]], [[Bulacan]]&lt;br&gt;[[Binmaley, Pangasinan]]&lt;br&gt;[[Don Marcelino, Davao Occidental]]&lt;br&gt;[[Koronadal]]&lt;br&gt;[[Calabanga, Camarines Sur]]&lt;br&gt;[[Gamu, Isabela]]
| deaths = 7,300 na baboy ang patay sa hog cholera (Rodriguez, Rizal; Setyembre 2019)&lt;br&gt;75,000+ swine culled (Oktubre 6)
| notes =
}}

Ang '''Pagkalat ng African Swine Fever sa Pilipinas ng 2019–20''' o sa simpleng '''2019–20 African Swine Fever outbreak in the Philippines''' ay isang transmitted disease na naipapasa sa baboy galing sa kapwa baboy ito ay may kahalintulad sa '''Hog cholera'''; (''[[Trangkasong baboy]]''), na naibabalita na natala sa Pilipinas nitong Pebrero hanggang Oktubre 2019. Maalala na noong ika 2007 Gitnang Luzon hog cholera o ''2007 Central Luzon hog cholera outbreak'', ay kumalat rin ang disease na ito sa gitnang luzon

Ang sakit na ito ay hindi naililipat at walang banta sa katawan ng isang tao, ito ay carrier sa madadapuan nito.&lt;ref&gt;https://www.rappler.com/business/241490-african-swine-fever-hits-3rd-barangay-quezon-city&lt;/ref&gt;

==Pag laganap==
{{Warning|'''[[Trangkasong baboy|African Swine fever]]'''|Kasalukuyan ang pag lobo ng ASF sa Pilipinas}} 
===[[Luzon]], [[2020]]===
{{See|Pagsilakbo ng ASF sa Lungsod ng Quezon}}
1. Ang mga tinamaang mga lalawigan at siyudad na ito ay ang mga; [[Rodriguez, Rizal]], [[Antipolo]], [[Guiguinto]], [[Malolos]], [[Lungsod Quezon]] at maging na rin sa mga lalawigan ng [[Pampanga]] at [[Pangasinan]] ay dinapuan rin ng Hog cholera. Ang lalawigan ng [[Cavite]], [[Laguna]] at maging ang [[Batangas]] ay nag hihigpit ng isang Checkpoint inspeksyon, pa-labas man o pa-pasok.&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/news/10/01/19/african-swine-fever-still-spreading-in-qc-agri-dept-says&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/news/10/02/19/di-tulad-ng-swine-flu-african-swine-fever-di-mapanganib-sa-kalusugan-ng-tao-eksperto&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://newsinfo.inquirer.net/1304745/swine-fevers-return-in-laguna-farms-jacks-up-pork-prices#:~:text=In%20Laguna%20province%2C%20which%20has,Grace%20Bustamante%20said%20on%20Thursday.&lt;/ref&gt;
{{See|Pagkalat ng ASF sa Calabarzon}}
2. Rodriguez, Rizal ang unang tinamaan ng ASF maliban sa [[Lungsod Quezon]] at [[Marikina]].

{{See|Pagsilakbo ng ASF sa Lambak ng Cagayan}}
3. Noong Pebrero 2020 - Marso 16, 2020 ikatlong linggo tinamaan ng African swine fever ang lalawigan ng [[Isabela]] sa bayan ng [[Gamu, Isabela|Gamu]], Noong 
ika 4-na linggo ng Pebrero may naitalang kaso ng ASF ang bayan ng [[Laurel, Batangas]], Marso 2020, tinamaan ang lungsod ng Naga ng ASF, 736 na baboy ang pinatay. 

4. Noong Enero 24, 2020 ay nag-deklara ng state of calamity ang bayan ng [[Binmaley]] sa Pangasinan dahil sa banta ng African swine flu, Tumawid ang nasabing virus mula sa mga bayan at lalawigan na dinaanan nito papunta sa Binmaley hindi pa tukoy ng mga otoridad kung saang bayan nang-galing ng delivary track para sa mga baboy na ilalagay sa lalawigan ng Pangasinan.

{{See|Pagsilakbo ng ASF sa Gitnang Luzon}}
5. Ang mga bayan ng Guiginto, Bulacan at Malolos ay isa sa mga bayan/lungsod na tinamaan ng African Swine fever dahil sa pag-import ng baboy noong Agosto 2019.

{{See|Pagkalat ng ASF sa Rehiyon ng Bicol}}
6. Mula Pebrero 20 - Marso 3 tinamaan ng ASF ang lungsod ng Naga sa Rehiyon Bicol at Marso 17, 2020, mahigit 217 ang cinulled sa piggery sa bayan ng Solano, Nueva Vizcaya.

===[[Mindanao]], 2020===
{{See|Pagsilakbo ng ASF sa Rehiyon ng Davao}}
1. Noong Enero 2020 sa bayan ng [[Don Marcelino, Davao Occidental]] ay mayroong unang naitalang kaso ng ASF sa isla ng Mindanao, mahigit 3000+ na baboy ang na-iculled ayon sa Gobernador ng Davao Occidental hanggang umabot sa karagtig probinsya sa [[Davao del Sur]] sa [[Lungsod ng Davao]] at Santa Cruz. Nagsasagawa ang rehiyon ng Soccsksargen ng Animal Quarantine sa mga lungsod ng [[Heneral Santos]] at [[Kidapawan]] mula papasok at pa-labas, May naitala ring kaso sa lungsod ng Koronadal bago mag buwan ng Pebrero 2020.

2. Kasalukuyan Hulyo 2020 nang tinamaan ng African swine fever ang isang bayan sa [[Magpet]], [[Cotabato]].

===Taon ng kaso ng ASF===
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%
|'''Taon'''
|'''Lokasyon'''
|'''Bilang ng pinatay'''
|-
| rowspan=&quot;6&quot;| 2019-20 || [[Rodriguez]], Rizal || 7,300
|-
| [[Antipolo]], Rizal || 7,000 
|-
| [[Binmaley]], Pangasinan || 6,000
|-
| [[Malolos]], Bulacan || 921
|-
| Lungsod Quezon || 400
|-
| [[Guiguinto]], Bulacan || 81
|- 
| rowspan=&quot;14&quot;| 2020 || [[Don Marcelino]], Davao Occidental || 6,624
|-
| [[Lungsod ng Davao]] || 3,564
|- 
| [[Santa Cruz, Davao del Sur]] || 2,039
|-
| [[Laurel, Batangas]] || 1,400
|-
| Isabela || 1, 137
|-
| [[Naga, Camarines Sur]] || 736
|-
| [[Nueva Vizcaya]] || 217
|-
| [[Koronadal]], Timog Cotabato || 42
|-
| [[Calamba, Laguna]] || {{grey|Walang data}}
|-
| [[Los Baños]], Laguna || 1,000
|-
| [[Victoria, Laguna]] || rowspan=&quot;3&quot;| {{grey|Walang data}}
|-
| [[Pakil]], Laguna
|-
| [[Magpet]], Cotabato
|-
| [[Pio Duran, Albay]] || 100
|}

===Mga bilang ng lugar sa kaso ng ASF===
{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%
|'''Lokasyon'''
|'''Rehiyon'''
|'''Bilang ng pinatay'''
|-
| 1. [[Rizal]] || [[Calabarzon]] || 14,300
|-
| 2. [[Davao Occidental]] || Rehiyon ng Davao || 6,624
|-
| 3. [[Pangasinan]] || [[Rehiyon ng Ilocos]] || 6,000
|-
| 4. [[Lungsod ng Davao]] || rowspan=&quot;2&quot;| [[Rehiyon ng Davao]] || 3,564
|- 
| 5. [[Davao del Sur]] || 2,039
|-
| 6. [[Batangas]] || Calabarzon || 1,400
|-
| 7. [[Isabela]] || [[Lambak ng Cagayan]] || 1,137
|-
| 8. [[Bulacan]] || [[Gitnang Luzon]] || 1,023
|-
| 9. [[Laguna]] || Calabarzon || 1,000
|-
| 10. [[Camarines Sur]] || [[Rehiyon ng Bicol]] || 736
|-
| 11. [[Nueva Vizcaya]] || Gitnang Luzon || 217
|-
| 12. [[Lungsod Quezon]] || [[Kalakhang Maynila]] || 400
|-
| 13. [[Albay]] || Rehiyon ng Bicol || 100
|-
| 14. [[Timog Cotabato]] || [[Soccsksargen]] || 42
|-
| '''Lalawigan''' || '''Rehiyon''' || '''37,259'''
|}

== Tingnan rin ==
* [[Pandemya ng COVID-19]]
* [[Pandemya ng COVID-19 sa Pilipinas]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:2020 sa Asya]]
[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2020]]
[[Kategorya:Mga sakit ng baboy]]</text>
      <sha1>9fsaax0i354ip98mekugcq7xqysyhaa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagkalat ng polyobirus sa Pilipinas ng 2019–20</title>
    <ns>0</ns>
    <id>294545</id>
    <revision>
      <id>1962078</id>
      <parentid>1952828</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T13:51:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8005" xml:space="preserve">{{For|epidemya|Pagkalat ng tigdas sa Pilipinas ng 2019}}
{{Infobox epidemic
|name     = 2019–20 Philippine poliovirus outbreak
|image    = 2019-21 polio outbreak in the Philippines.svg
|caption  = Ang mga lalawigan kung saan ipinapakita ang mga kaso ng Poliovirus.
|type     = [[Outbreak]]
|location = [[Luzon]] &amp; [[Mindanao]], [[Pilipinas]]
|first_reported = [[Maynila]]
|first_case      = [[Marogong, Lanao del Sur]]
|arrival_date     = Setyembre 19, 2019  – Hunyo 11, 2021
|virus_strain     = [[Polio]]
|type             = Pagkalumpo sa paa
|death            = 0 
| vaccinations    = 4,750,000+&lt;br&gt;{{small|(2019 – Agosto 2020)}}
}}
 
Ang '''Pagkalat ng polyobirus sa Pilipinas ng 2019–20''' o '''2019–20 Philippine poliovirus outbreak''' ay isang disease na kumakalat na nauuwi sa pag-kalumpo ng paa ng isang tao, makalipas ang 19 na taon mula taong 2000 ay naitala nanaman ang kaso noong Setyembre 14, 2019 sa mga isla ng [[Luzon]] at [[Mindanao]] ito ay naging positibo sa isang 3 taong gulang na batang babae sa timog Pilipinas sa bayan ng ''[[Lambayong, Sultan Kudarat]]'', Pagtapos ng kompirmasyon may pangalawang kaso na naitala na 5-taong gulang na batang lalaki sa ''[[Calamba, Laguna|Calamba]], [[Laguna]]'' mula sa [[Lawa ng Laguna]] at nag-deklara ng &quot;State of calamity&quot; ng polio virus outbreak noong Setyembre 19, 2019 sa sulok ng Pilipinas.&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/list/tag/polio&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/news/11/25/19/mass-polio-vaccination-to-run-until-dec-7-doh&lt;/ref&gt;

Ito ay isinasaayos at kinumporma na sa WHO sanhi ng vaccine-derrive sa poliovirus, Ito ay huling naitala sa loob ng 19 taon mula 2000.&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/news/11/27/19/polio-virus-detected-in-metro-manila-davao-city-samples-doh-says&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/overseas/11/21/19/after-the-philippines-angola-hit-by-polio-outbreak-after-years-without-cases&lt;/ref&gt;

== Pagsiklab ==
=== Maynila at Lungsod Davao ===
Noong Setyembre 19, 2019 ang pagsiklab ng poliovirus ay naireport sa Pilipinas, Pagkatapos ng 2 kaso na naiulat ng mga otoridad ay inenspeksyon ang bawat lugar sa [[Maynila]] at [[Lungsod ng Dabaw]] ay nag bigay ng mga sample ng vaccine-derived (VDVP2), Katulad sa pathogen na natagpuan sa unang dalawang napatunayan na mga kaso. Nagpasya ang pamahalaan na mabakunahan ang lahat ng mga bata anuman ang naapektuhan ng polio o hindi. Ang Global Polio Eradication Initiative (GPEI) ay nakipagtulungan sa gobyerno ng Pilipinas sa isang napakalaking kampanya na pagbabakuna ng polio; ang iba pang mga NGO tulad ng Red Cross ay nakikipagtulungan din sa kampanya.

=== Calamba ===
[[Talaksan:3008Calamba City Laguna Roads Landmarks Barangays 14.jpg|thumb|Ang Tulay ng Ligasong Creek sa Bucal, Calamba kung saan dumadaloy ang Poliovirus 3, taong Hunyo 2020]]
Noong ika Hunyo 3-5, 2020 na gulantang ang Brgy. Bucal sa [[Calamba, Laguna]] dahil nag positibo sa isang strain ng &quot;Poliovirus 3&quot; sa isang ligasong creek, pagitan ng Brgy. Halang at Brgy. Bucal.

== Lalawigan ==
Apat na kaso ang nakumpirma noong Nobyembre 5, 2019: ang unang pagkatao ng isang tatlong taong gulang na batang babae sa Lanao del Sur kasama ang iba pang mga kaso na iniulat sa [[Laguna]], [[Maguindanao]], at [[Sultan Kudarat]]. 

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible&quot; style=&quot;margin:auto; width:100%; font-size:90%; text-align:center&quot;
|- class=&quot;covid-sticky&quot;
|+ style=&quot;font-size:11pt;&quot; |{{nowrap|Summary of polio cases}}
! scope=&quot;col&quot; | Case&lt;br /&gt;no.
! scope=&quot;col&quot; | Date
! scope=&quot;col&quot; | Age
! scope=&quot;col&quot; | Gender
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot;| Notes
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot;| {{abbr|Ref.|References}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | 1
| {{nowrap|Setyembre 19}}
| 3
| Female
| Index case involving a girl from [[Marogong]], [[Lanao del Sur]]
|&lt;ref&gt;{{cite news |last1=Hunt |first1=Katie |title=Polio makes a comeback in the Philippines 19 years after the country was declared free of the disease |url=https://edition.cnn.com/2019/09/19/health/philippines-polio-outbreak-intl/index.html |access-date=11 June 2021 |work=CNN |date=19 September 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=doh3rd&gt;{{cite web |title=DOH reports 3rd confirmed case of polio in Maguindanao |url=https://doh.gov.ph/press-release/DOH-reports-3rd-confirmed-case-of-polio-in-maguindanao |access-date=11 June 2021}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 2
| {{nowrap|Setyembre 20}}
| 5
| Male
| From [[Laguna (province)|Laguna]]; immunocompromised
| &lt;ref&gt;{{cite news |title=DOH confirms 2nd case of polio in the Philippines |url=https://www.rappler.com/nation/doh-confirms-2nd-polio-case-philippines |access-date=11 June 2021 |work=Rappler |date=20 September 2021 |language=en}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 3
| {{nowrap|Oktubre 28}}
| 4
| Female
| From [[Datu Piang]], [[Maguindanao]]
|&lt;ref name=doh3rd/&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 4
| {{nowrap|Nobyembre 5}}
| ?
| ?
| From an unspecified location in [[Mindanao]]
| &lt;ref&gt;{{cite news |title=DOH confirms 4th case of polio in the Philippines |url=https://www.rappler.com/nation/doh-confirms-4th-case-polio-november-5-2019 |access-date=11 June 2021 |work=Rappler |date=5 November 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;nov20.19&quot;&gt;{{cite web |title=DOH confirms three more cases of polio |url=https://doh.gov.ph/doh-press-release/DOH%20CONFIRMS%20THREE%20MORE%20CASES%20OF%20POLIO |publisher=Department of Health |access-date=11 June 2021 |date=20 November 2019}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 5
| {{nowrap|Nobyembre 20}}
| 2
| Female
| From [[Maguindanao]]
| &lt;ref name=&quot;nov20.19&quot;&gt;{{cite web |title=DOH confirms three more cases of polio |url=https://doh.gov.ph/doh-press-release/DOH%20CONFIRMS%20THREE%20MORE%20CASES%20OF%20POLIO |publisher=Department of Health |access-date=11 June 2021 |date=20 November 2019}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 6
| {{nowrap|Nobyembre  20}}
| 1
| Male
| From [[Cotabato City]]
| &lt;ref name=&quot;nov20.19&quot;/&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 7
| {{nowrap|Nobyembre  20}}
| 4
| Female
| From [[Cotabato]]
| &lt;ref name=&quot;nov20.19&quot;/&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 8
| {{nowrap|Nobyembre  25}}
| 9
| Female
| From [[Basilan]]
| &lt;ref&gt;{{cite news |title=DOH confirms 8th polio case in the country |url=https://doh.gov.ph/doh-press-release/doh-confirms-8th-polio-case-in-the-country |access-date=11 June 2021 |work=Department of Health |date=25 November 2019}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 9–12
| colspan=4|''No data''
|
|-
! scope=&quot;row&quot; | 13
| {{nowrap|Enero 16, 2020}}
| 2
| Male
| From [[Maguindanao]]
|&lt;ref name=Jan16.20&gt;{{cite web |title=DOH confirms new polio cases in the country |url=https://doh.gov.ph/DOH-CONFIRMS-NEW-POLIO-CASES-IN-THE-COUNTRY |access-date=11 June 2021 |publisher=Department of Health |date=16 January 2020}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 14
| {{nowrap|Enero 16, 2020}}
| 3
| Male
| From [[Maguindanao]]
| &lt;ref name=Jan16.20/&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 15
| {{nowrap|Enero 16, 2020}}
| 2
| Male
| From [[Sultan Kudarat]]
| &lt;ref name=Jan16.20/&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 16
| {{nowrap|Enero 16, 2020}}
| 3
| Male
| From [[Quezon City]]
| &lt;ref name=Jan16.20/&gt;
|-
! scope=&quot;row&quot; | 17
| {{nowrap|Pebrero 15, 2020}}
| 1
| Male
|From [[Cabanatuan]], [[Nueva Ecija]]
|&lt;ref&gt;{{cite web |title=DOH confirms 17th polio case in the country |url=https://doh.gov.ph/DOH-CONFIRMS-17TH-POLIO-CASE-IN-THE-COUNTRY |publisher=Department of Health |access-date=11 June 2021 |date=15 February 2020}}&lt;/ref&gt;
|}


==== Karagdagan ====
Bilang karagdagan, hindi ito ang unang pag-aalsa ng sakit na nangyari sa Pilipinas ngayong taon. Noong Pebrero, 2019, naganap ang pagsiklab ng tigdas bilang resulta ng kawalan ng tiwala sa publiko sa mahinang sistema ng pangangalagang pangkalusugan ng Pilipinas. Bukod dito, sa Enero 2019 hanggang ngayon, ang Pilipinas ay nakikipaglaban din sa isang pagsiklab ng [[dengue]]. Ang pag-aalsa ng dengue ay ang pinakapangit na sakit na dengue na naranasan ng Pilipinas mula noong 2012.

==Talasanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:2019 sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga kalamidad sa Pilipinas ng 2019]]
[[Kategorya:2020 sa Asya]]
[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2020]]
[[Kategorya:Mga insidente sa Calamba]]</text>
      <sha1>bi6ci56gbj6in6mhph7ajc8qj1zreb3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagkalat ng H5N6 sa Gitnang Luzon ng 2017</title>
    <ns>0</ns>
    <id>295367</id>
    <revision>
      <id>1962087</id>
      <parentid>1947801</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:03:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3766" xml:space="preserve">{{For|sakit|Pagkalat ng H5N1 sa Luzon ng 2022}}
{{Infobox epidemic
| name = Pagkalat ng H5N6 sa Gitnang Luzon ng 2017
| image = 2017_Avian_Influenza_Outbreak_controlled_radius_map_in_Pampanga,_Philippines.jpg
| caption = Ang ground zero ng pagkalat (ay sa pula) sa mga barangay ng San Carlos at Santa Rita sa [[San Luis, Pampanga]], [[Pilipinas]]
| arrival_date = Abril 4 - Setyembre 5, 2017
| disease = [[Trangkasong pang-ibon|Avian influenza]]
| type = Bird flu outbreak
| origin = [[San Luis, Pampanga]]
| first_case = [[San Simon, Pampanga]]
| location = [[Pampanga]]&lt;br&gt;[[Nueva Ecija]]
| deaths = 37, 000 ibong patay mula sa H5N6 (Agosto 11)&lt;br&gt;600,000+ ibong kinitil (Setyembre 4)
| notes =
}}

Ang '''Pagkalat ng H5N6 sa Gitnang Luzon ng 2017''' o sa ([[Ingles|eng:]], '''2017 Central Luzon H5N6 outbreak''') ay lumaganap noong Abril - Setyembre 2017 sa Pilipinas, ito ay tumagas sa rehiyon ng Gitnang Luzon; gawa mula sa isang strain ng '''H5N6 avian influenza''' o  (''[[Trangkasong pang-ibon]]''), (''poultry'') ay dumanak sa tatlong-3 bayan sa Central Luzon; [[San Luis, Pampanga]], [[Jaen, Nueva Ecija]] at [[San Isidro, Nueva Ecija]].&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/news/08/11/17/pampanga-under-state-of-calamity-due-to-bird-flu-outbreak&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/news/08/11/17/ph-records-first-avian-flu-outbreak&lt;/ref&gt;

Naitala ang unang kaso ng &quot;avian flu influenza&quot; ng kumalat at naireport sa Pilipinas, Habang sinisiyasat ang sakit ay unang sumiklab ito noong Abril 2017, ngunit sa Agosto 2017 ito ay husto ng kumalat hanggang tumawid sa karatig probinsya, ang avian influenza ay na kinumpirma at dineklara noong Setyembre 2017.

==Pagkalat==
[[Talaksan:09446 jfSan Carlos Santa Lucia Rita Santo Tomas Cruz San Luis Pampanga Baliuag Bulacan Roadsfvf 06.JPG|thumb|Ang quarantine zone sa San Carlos, San Luis sa Pampanga]].
Naitala ang unang kaso ng H5N6 sa San Luis, Pampanga at naisalaysay ng mga farmer na nag-aalaga ng mga manok na ito ay kumalat na, maka-lipas ang isang linggo buwan ng Abril 2017. Kinumporma ng (DA) o Department of Agriculture ang avian influenza ng Agosto 11, 2017, ay mag-deklara na ng &quot;state of calamity&quot; sa bayan ng San Luis sa Pampanga; parehas sa araw na iyon, Mahigit 116, 000 na manok ang inutas dahil sa pag-lobo at pagkahawa-hawa ng nasabing sakit at sa farm ay tinukoy na nagkaroon rin aabot sa 37, 000 ang handang kikitilin habang umuusad ang birus.

Agosto 18, 2017 nang tumawid ang nasabing avian influenza H5N6 sa mga bayan ng San Isidro at San Luis sa lalawigan ng [[Nueva Ecija]]. 

Ang strain ng bird flu sa Pampanga ay na tatransmit to human ay kinumpirmang naililipat, naipapasa o nakakahawa sa tao, sa pag-hawak ibon (manok), naipapasa sa mukha, pag-dampi sa mata, pisngi at ilong.

===Quarantine at culling===
[[Talaksan:2017 H5N6 Central Luzon outbreak culling.jpg|thumb|Ang mga na-culled na manok sa Gitnang Luzon]]. 
Ang area kung saan sumiklab ang nasabing avian influenza birus ay maaring ma-lockdown sa mga nasabing bayan sa loob ng 4 na buwan hanggat hindi humihinto ang birus, 200, 000 na domestikong manok ang dapat ay i-culled na layo mula sa San Carlos, San Luis na (0.62) ang milya ang pagitan sa mga bayan ng Mexico at San Isidro, Ang quarantine zone ay nag extent sa layong 7 kilometro o (4.3) ang milya ay na-imposed rin sa bayan ng Jaen at San Isidro sa Nueva Ecija ay ma-bawas sa layong 1 kilometro noong Agosto 31, 2017.

==Tingnan rin==
* [[Pagkalat ng H5N1 sa Heneral Santos ng 2017]]
* [[Pagkalat ng H5N6 sa Nueva Ecija ng 2020]]
* [[Pagkalat ng H5N6 sa Pampanga ng 2020]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:2017 sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga kalamidad sa Pilipinas ng 2017]]
[[Kategorya:Mga sakit ng ibon]]
{{usbong|Kalusugan}}</text>
      <sha1>lfuitsohfohlkhp44xo3lh41c9pbabd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagkalat ng H5N6 sa Nueva Ecija ng 2020</title>
    <ns>0</ns>
    <id>295570</id>
    <revision>
      <id>1962089</id>
      <parentid>1946770</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:04:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2222" xml:space="preserve">{{For|Avian influenza|Pagkalat ng H5N6 sa Pampanga ng 2020}}
{{Infobox epidemic
| name = 2020 Nueva Ecija H5N6 outbreak
| image = 
| caption = 
| arrival_date = Marso 16 - Marso 30, 2020
| disease = [[Trangkasong pang-ibon|Avian influenza]]
| type = Bird flu outbreak
| origin = [[Jaen, Nueva Ecija]], [[Pilipinas]]
| confirmed = 1, 500 (ang kumpirmadong positibo)
| reported deaths = 15, 000 (pugo ang pinatay)
| notes =
}}

Ang '''pagkalat ng H5N6 sa Nueva Ecija ng 2020'''  ({{lang-en|2020 Nueva Ecija H5N6 outbreak}}) ay sumiklab, Marso 16, 2020 sa Nueva Ecija bunsod ng [[COVID-19]] sa [[Pilipinas]] , ito ay tumagas sa Jaen ng Gitnang Luzon ay gawa mula sa isang strain ng H5N6 avian influenza o (''[[Trangkasong pang-ibon]]''), (quail), Ay pamilya ng ibon sa isang quail farm ([[Pugo]]) sa Jaen ang nakitaan ng &quot;H5N6&quot;. Mahigit 1, 500 na pugo ang positibo sa &quot;Avian influenza virus&quot;.&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/news/03/16/20/bird-flu-hits-nueva-ecija-farm-agri-dept&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/news/03/17/20/bird-flu-has-very-slim-chance-of-human-infection-agri-dept&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.doh.gov.ph/node/10982 |title=Archive copy |access-date=2020-03-29 |archive-date=2020-03-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200329175710/https://www.doh.gov.ph/node/10982 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Noong Agosto 2017 ng tamaan ng kaparehong strain ng H5N6 ang bayan ng Jaen ay mga [[Manok|manok]] na pinatay sa nasabing bayan, galing ang virus sa katabing bayan ng [[San Isidro, Nueva Ecija]] mula sa [[San Luis, Pampanga]] kung saan tumagas ang virus.&lt;ref&gt;https://www.nst.com.my/world/world/2020/03/575080/philippines-detects-bird-flu-outbreak-quail-farm&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.cnnphilippines.com/news/2020/3/16/Bird-flu-H5N6-avian-influenza-Nueva-Ecija.html&lt;/ref&gt;

==Quarantine==
Sasailalim sa masusing quarantine ang quail farm rasers ng 14 na araw bunsod ng pagsiklab ng H5N6 at ang nakitaan ng avian influenza na mga pugo ay papatayin sa loob ng isang linggo.

==Tingnan rin==
* [[Pagkalat ng H5N6 sa Gitnang Luzon ng 2017]] 
* [[Pagkalat ng H5N1 sa Luzon ng 2022]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga sakit ng ibon]]
{{usbong|Kalusugan}}</text>
      <sha1>dxwf0aqph3uitre4ts2wsayfy13z6h2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagsilakbo ng ASF sa Lungsod ng Quezon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>298728</id>
    <revision>
      <id>1962081</id>
      <parentid>1934989</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T13:52:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1758" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name = 2019 Quezon City African Swine fever outbreak
| image = 
| caption = 
| arrival_date = Agosto 19, 2019
| type = African Swine Fever, Hog Cholera
| origin = [[Shenyang]], [[Tsina]]
| first_case = [[Lungsod ng Quezon]]
| location = [[Kalakhang Maynila]]
| deaths = 400 (baboy ang pinatay sa African swine fever)
| notes =
}}

Ang '''Pagsilakbo ng ASF sa Lungsod ng Quezon''' o '''2019 Quezon City African Swine fever outbreak''' ay isang transmitted disease na naipapasa sa baboy, kapwa baboy, ito ay kumalat sa Baryo Bagong Silangan, Lungsod ng Quezon, mahigit 400 na baboy ang kinitil dahil sa sakit, mariin na ipinagbawal ang pag tapon sa mga labi ng inpektado sa [[Ilog Marikina]] upang maibsan ang pag-kalat nito.&lt;ref&gt;https://news.mb.com.ph/2020/01/24/joy-belmonte-meets-with-da-grocers-to-work-towards-end-of-asf-in-qc&lt;/ref&gt; Sa karatig mga lungsod. 3 pang mga barangay ang tinamaan nito, Ang mga barangay ng: Tatalon, Tandang Sora at Pasong Tamo.&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/news/10/16/19/another-qc-barangay-affected-by-african-swine-fever&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.manilatimes.net/2020/01/04/news/top-stories/pork-from-qc-grocery-tests-positive-for-asf/671024&lt;/ref&gt;

==Banta==
Nag-sagawa ng inspeksyon ang mga Otoridad at Department of Agriculture sa Lungsod ng Quezon dahil sa sunod sunod na pag ka utas ng mga baboy, kaya't inabisuhan ang mga &quot;hog raisers&quot; na bibigyan ito ng mga pondo. Dahil sa pagka-matay ng mga ito.&lt;ref&gt;https://www.bworldonline.com/da-confirms-asf-in-qc-supermarket-meat-display&lt;/ref&gt;

==Tingnan rin==
* [[Pagkalat ng ASF sa Pilipinas ng 2019–20]]
* [[Pandemya ng COVID-19 sa Kalakhang Maynila]]

==Talasangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga sakit ng baboy]]</text>
      <sha1>obgifn0dlqsktjua44buxnnj5hsmb9p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagkalat ng ASF sa Calabarzon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>298729</id>
    <revision>
      <id>1962082</id>
      <parentid>1934966</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T13:53:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3336" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name = 2019-20 Calabarzon African Swine fever outbreak
| image = 
| caption = 
| arrival_date = Agosto 13, 2019 (Rizal)&lt;br&gt;Marso 3, 2020 (Batangas)&lt;br&gt;Hulyo 12, 2020 (Laguna)
| type = African Swine Fever, Hog cholera
| origin = [[Shenyang]], [[Liaoning]], [[Tsina]]
| first_case = [[Rodriguez]], [[Rizal]]
| location = [[Antipolo]], Rizal&lt;br&gt;[[Laurel, Batangas]]&lt;br&gt;[[Calamba, Laguna]]&lt;br&gt;[[Los Baños]], Laguna&lt;br&gt;[[Victoria, Laguna]]&lt;br&gt;[[Pakil]], Laguna
| reported deaths = Rodriguez (7, 300)&lt;br&gt;Antipolo (7, 000)&lt;br&gt;Laurel (1, 400)
| notes =
}}

Ang '''Pagkalat ng ASF sa Calabarzon''' o '''2019-20 Calabarzon African Swine fever outbreak''' ay isang transmitted disease na galing sa baboy, kapwa baboy, ito ay lumaganap sa lalawigan ng [[Rizal]] noong Agosto 2019 at [[Batangas]] noong Marso 2020.

==Kaso==
===[[Rizal]]===
Unang tinamaan ang bayan ng Rodriguez, Rizal at maging ang Antipolo sa lalawigan mahigit nasa 7, 000+ ang baboy ang pinatay dahil sa pag kalat, bunsod sa laganap sa [[Lungsod ng Quezon]] noong Agosto 2019.&lt;ref&gt;http://calabarzon.neda.gov.ph/2019/08/13/sced-endorses-preparedness-plan-to-prevent-asf-entry-in-calabarzon&lt;/ref&gt;

===[[Batangas]]===
Marso 2020 ng ginulantang ang bayan ng Laurel sa Batangas ma-tapos ang pag-ragasa at pag alburoto nang [[Bulkang Taal]] ay sinundan nang African Swine fever mahigit 1, 400 ang baboy na pinatay, Nag-sagawa ng Checkpoint ang mga karatig bayan/lungsod ng Tagaytay, Talisay at Taal upang hindi maka pasok ang sakit.&lt;ref&gt;https://www.cnn.ph/news/2020/4/30/DA-new-ASF-cases-23-provinces.html&lt;/ref&gt;
Setyembre 2020 nang tamaan muli ng  &quot;African swine fever&quot; ang lalawigan matapos noong Marso sa bayan ng Laurel at highten alert ang lalawigan sa posibleng pag-kalat nito.

===[[Laguna]]===
Hulyo 2020 nang tinamaan ang tatlong bayan at 1 lungsod sa [[Laguna]], bunsod sa kasalukuyang [[COVID-19]] sa [[Pilipinas]], ang mga bayan ng Los Baños, Victoria, Pakil at lungsod ng Calamba sa bawat backyard farm ay nakitaan ng sintomas ng [[Trangkasong baboy|ASF]] ang alagang mga [[baboy]].&lt;ref&gt;https://newsinfo.inquirer.net/1304745/swine-fevers-return-in-laguna-farms-jacks-up-pork-prices#:~:text=In%20Laguna%20province%2C%20which%20has,Grace%20Bustamante%20said%20on%20Thursday.&lt;/ref&gt;
Setyembre 2020 ayon sa Department of Agriculture sa kanilang pag tatala ay naka pasok ang African Swine Fever sa mga bayan ng Laguna sa buwan ng Setyembre ng ito ay magkaroon sa buwan ng Hulyo, Ito ay nakarting sa mga karatig probinsya ng Quezon, Batangas at Cavite sa pag-iimport ng karneng baboy

===[[Cavite]]===
Matapos tamaan ng sakit noong nakaraang 2019 ang lungsod ng [[Dasmariñas]] ay nakapasok sa [[Cavite]] ang panibagong kaso ng ASF sa lalawigan. Nagsagawa ng bawat checkpoint sa mga karatig upang hindi na kumalat ang sakit maging ang lungsod ng [[Bacoor]] ay naka alerto sa posibleng pag pasok ng &quot;African swine fever&quot;.

===[[Quezon]]===
Ang lalawigan ng Quezon ay isa sa mga lalawigang nasasakupan ng [[Calabarzon]], ay tinamaan na rin ng &quot;ASF&quot; sa lungsod ng Lucena ay nag-hain ng checkpoints sa bawat karatig bayan nito.

==Tingnan rin==
* [[Pagkalat ng ASF sa Pilipinas ng 2019–20]]
* [[Pandemya ng COVID-19 sa Calabarzon]]

==Talasangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga sakit ng baboy]]
{{usbong|Kalusugan}}</text>
      <sha1>37bxnwmqre44px73gfko59e32wegqdx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagsilakbo ng ASF sa Rehiyon ng Davao</title>
    <ns>0</ns>
    <id>298730</id>
    <revision>
      <id>1962086</id>
      <parentid>1934976</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:02:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1484" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name = 2020 Davao Region African Swine fever outbreak
| image = 
| caption = 
| arrival_date = Setyembre 15, 2020
| origin = [[Shenyang]], [[Liaoning]], [[Tsina]]
| first_case = [[Don Marcelino, Davao Occidental]]
| type = African Swine Fever, Hog Cholera
| location = [[Santa Cruz, Davao del Sur]]&lt;br&gt;[[Lungsod Davao]]
| deaths = Don Marcelino (6, 624)&lt;br&gt;Santa Cruz (2, 039)&lt;br&gt;Lungsod Davao (3, 564)
| notes =
}}

Ang '''Pagsilakbo ng ASF sa Rehiyon ng Davao''' o '''2020 Davao Region African Swine fever outbreak''' ay isang transimitted disease na nag mula sa mga baboy, Noong Enero 13-15, 2020 nakitaan ng sintomas (fever).&lt;ref&gt;https://www.mindanews.com/top-stories/2020/02/2039-more-pigs-culled-in-davao-city-due-to-asf&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.mindanews.com/top-stories/2020/02/african-swine-fever-confirmed-in-davao-city-neighboring-areas-claim-they-are-still-asf-free-but-defenses-in-place-to-stop-spread-of-killer-disease&lt;/ref&gt;

==Kaso==
Ang mga baboyan sa isang hog farm sa isang brgy sa bayan ng Don Marcelino na mahigit 6, 000+ ang nag positibo sa ASF, maging ang bayan sa Santa Cruz na nahawaan ng sakit, mahigit 2, 000+ ang inpektado at ang katabing Lungsod ng Davao ay pumalo sa 3, 000+ kinumpirmang dinapuan.

==Tingnan rin==
* [[Pagkalat ng ASF sa Pilipinas ng 2019–20]]
* [[Pandemya ng COVID-19 sa Rehiyon ng Davao]]

==Talasangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga sakit ng baboy]]
{{usbong|Kalusugan}}</text>
      <sha1>0mqzz6yva79uqv9ori4ctc507drmuph</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagsilakbo ng ASF sa Gitnang Luzon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>298731</id>
    <revision>
      <id>1962084</id>
      <parentid>1934970</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:01:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2271" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name = 2019-20 Central Luzon African Swine fever outbreak
| image = 
| caption = 
| arrival_date = Agosto 25, 2019 (Pampanga)&lt;br&gt;Setyembre 18, 2020 (Malolos)
| type = African Swine Fever, Hog Cholera
| origin = [[Shenyang]], [[Liaoning]], [[Tsina]]
| first_case = [[Guiguinto]]
| location = [[Malolos]]&lt;br&gt;[[Apalit, Pampanga|Apalit]]&lt;br&gt;[[San Simon, Pampanga|San Simon]]&lt;br&gt;[[San Fernando, Pampanga]]
| reported deaths = Malolos (900)&lt;br&gt;Guiginto (81)
| notes =
}}

Ang '''Pagsilakbo ng ASF sa Gitnang Luzon''' o '''2019-20 Central Luzon African Swine fever outbreak''' ay isang transmitted disease na galing sa [[baboy]], Ito ay nag-umpisang kumalat noong Agosto 2019, bunsod sa [[Rizal]] at [[Lungsod Quezon]], Tumawid ang nasabing sakit mula sa Rodriguez, hanggang nakarating ito sa lungsod/bayan ng Malolos ay Guiguinto, 900 na baboy ang pinatay sa Malolos at 81 sa Guiginto.&lt;ref&gt;https://news.mb.com.ph/2019/11/06/asf-hits-backyard-farms-of-malabon-caloocan-spreads-fast-in-pampanga-and-bulacan&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.gmanetwork.com/news/money/economy/708213/agri-dep-t-says-asf-outbreak-confirmed-in-3-specific-areas-in-bulacan-and-rizal/story&lt;/ref&gt;Maging ang mga lungsod/bayan sa [[Pampanga]] ay tinamaan ng ASF sa mga bayan nang Apalit, San Fernando at San Simon.

==Checkpoints==
Nagsagawa ng checkpoints sa pagitan ng [[Bulacan]] at tollways sa Lungsod Valenzuela at Quezon dahil sa pag usbong ng birus.&lt;ref&gt;https://cnnphilippines.com/news/2019/10/28/bulacan-pampanga-african-swine-fever-noel-reyes-department-of-agriculture.html&lt;/ref&gt;

===Bulacan===
Setyembre 18, 2020 ng inanunsyo ng Beterinaryo ng Malolos at Departamento ng Agrikultura na ang mga nangamatay na baboy na aabot sa 21 ay nagtataglay na 60 kilo ay kinumpirma sa blood sample na ang mga ito ay nag positibo sa ASF, sa Brgy. Santor, [[Malolos]], [[Bulacan]] at iilang mga labi ng baboy ang nadiskobreng palutang-lutang sa isang ilog sa dalawang subdibisyon sa Brgy. Panasahan.&lt;ref&gt;https://www.pna.gov.ph/articles/1080771&lt;/ref&gt;

==Tingnan rin==
* [[Pagsilakbo ng ASF sa Lungsod ng Quezon]]
* [[Pagkalat ng ASF sa Pilipinas ng 2019–20]]
* [[Pandemya ng COVID-19 sa Gitnang Luzon]]

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga sakit ng baboy]]
{{usbong|Kalusugan}}</text>
      <sha1>6xa15h6wrsn833qzxb3frnn0nol4p3e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagsilakbo ng ASF sa Lambak ng Cagayan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>298732</id>
    <revision>
      <id>1962083</id>
      <parentid>1934969</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:00:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1496" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name = 2020 Cagayan Valley African Swine fever outbreak
| image = 
| caption = 
| arrival_date = Pebrero 18, 2020 (Isabela)&lt;br&gt;Marso 16, 2020 (Nueva Vizcaya)
| origin = [[Shenyang]], [[Liaoning]], [[Tsina]]
| first_case = [[Gamu, Isabela]]
| type = African Swine Fever, Hog Cholera
| location = [[Solano, Nueva Vizcaya]]&lt;br&gt;[[Santiago, Isabela]]
| reported deaths = Gamu (1, 137)&lt;br&gt;Solano, N.V (217)
| notes =
}}

Ang '''Pagsilakbo ng ASF sa Lambak ng Cagayan''' o '''2020 Cagayan Valley African Swine fever outbreak''' ay isang transmitted disease na nag mula sa mga [[baboy]], Lumaganap ang ASF noong Marso 2020 sa 2 lalawigan ng [[Isabela]] at [[Nueva Vizcaya]], Matapos ang pag siklab ng ASF sa [[Binmaley, Pangasinan]] noong Enero 2020.&lt;ref&gt;https://www.pig333.com/latest_swine_news/asf-philippines-outbreak-tapering-down_15637&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.manilatimes.net/2020/02/15/news/regions/region-2-no-longer-asf-free-says-da/685965&lt;/ref&gt;

==Kaso==
Ang ASF na kumalat sa Gamu at Solano ay tumawid mula sa bayan ng Binmaley sa Pangasinan hanggang sa umabot na rin ito sa [[Santiago, Isabela]].&lt;ref&gt;https://newsinfo.inquirer.net/1238099/cagayan-province-reports-asf-infestation&lt;/ref&gt;

===[[Quirino]]===

==Tingnan rin==
* [[Pagsilakbo ng ASF sa Gitnang Luzon]]
* [[Pagkalat ng ASF sa Calabarzon]]
* [[Pandemya ng COVID-19 sa Lambak ng Cagayan]]

==Talasangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga sakit ng baboy]]
{{usbong|Kalusugan}}</text>
      <sha1>ljxtuurkz3fshpouc0eejylifk7fgzs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagkalat ng H5N6 sa Pampanga ng 2020</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299381</id>
    <revision>
      <id>1962090</id>
      <parentid>1938266</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:04:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2515" xml:space="preserve">{{For|Avian influenza|Pagkalat ng H5N6 sa Gitnang Luzon ng 2017}}
{{Infobox epidemic
| name = 2020 Pampanga H5N6 outbreak
| image = 
| caption = 
| arrival_date = Hulyo 29 - Agosto 4, 2020
| disease = [[Trangkasong pang-ibon|Avian influenza]]
| type = H5N6 Influenza pathogenic
| origin = [[San Luis, Pampanga]], [[Pilipinas]]
| confirmed = 39, 000 [[manok]] (ang kumpirmadong positibo)
| reported deaths = 38, 701 (culling)
| notes =
}}

Ang '''pagkalat ng H5N6 sa Pampanga ng 2020''' ({{lang-en|2020 Pampanga H5N6 outbreak}}) ay sumiklab ng Hulyo 29, 2020 sa bayan ng [[San Luis, Pampanga]] ayon sa Department of Agriculture (DOA) at nang Bureu of Animal Industry (BAI),&lt;ref&gt;https://cnnphilippines.com/news/2020/7/29/Bird-flu-Pampanga-migratory-birds.html&lt;/ref&gt;ay gawa mula sa isang pathogenic strain; Avian influenza, H5N6 virus (''[[Trangkasong pang-ibon]]'') galing sa produksyon ng isang egg farm, Mahigit 38, 701 na [[manok]] ang papatayin upang hindi na kumalat sa katabing bayan sa nasabing lalawigan ayon kay Direktor Ronnie Domingo.&lt;ref&gt;https://www.untvweb.com/news/bird-flu-detected-in-pampanga-egg-farm-agri-dept-says&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://tribune.net.ph/index.php/2020/07/29/bird-flu-outbreak-39000-chickens-culled-in-pampanga-town&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://mb.com.ph/2020/07/29/bird-flu-hits-egg-producing-farm-in-pampanga&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://thepoultrysite.com/news/2020/07/philippines-slaughters-over-38-000-chickens-in-response-to-bird-flu-outbreak&lt;/ref&gt;

Makalipas ang tatlong taon ng tinamaan ang bayan ng San Luis, Pampanga na kaparehong strain ng pathogenic H5N6 at pag ka tapos ng pag tagas ng &quot;2020 Nueva Ecija H5N6 outbreak&quot; noong Marso 2020, mag sasagawa ang DA-BAI nang culling sa mahigit 38, 000+ manok, sa bayan ng San Luis upang masugpo ang nasabing avian influenza virus, bunsod ng [[COVID-19]] sa [[Pampanga]].&lt;ref&gt;https://www.pna.gov.ph/articles/1110456&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://filipinotimes.net/latest-news/2020/07/29/bird-flu-hits-pampanga-egg-farm&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://newsinfo.inquirer.net/1313834/bai-confirms-detection-of-bird-flu-in-pampanga-egg-farm&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://newsinfo.inquirer.net/1314162/bird-flu-emerges-anew-in-pampanga-town&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://outbreaknewstoday.com/philippines-highly-pathogenic-avian-influenza-virus-h5n6-detected-on-pampanga-farm-21805&lt;/ref&gt;

==Tingnan rin==
* [[Pagkalat ng H5N6 sa Nueva Ecija ng 2020]]
* [[Pagkalat ng H5N1 sa Luzon ng 2022]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga sakit ng ibon]]
{{usbong|Kalusugan}}</text>
      <sha1>9moslb5xi5kbrutqrdptckfa8xnkciv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagkalat ng H5N1 sa Heneral Santos ng 2017</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299387</id>
    <revision>
      <id>1962088</id>
      <parentid>1920101</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:03:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2088" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name = 2017 General Santos H5N1 outbreak
| image = 
| caption = 
| arrival_date = Agosto 14 - Agosto 20, 2017
| disease = [[Trangkasong pang-ibon|Avian influenza]]
| type = Avian H5N1
| origin = [[Heneral Santos|Labangal, Heneral Santos]], [[Pilipinas]]
| confirmed = 100+
| reported deaths = [[To be announced|TBA]] (2017)
| notes =
}}

Ang '''pagkalat ng H5N1 sa Heneral Santos ng 2017''' ({{lang-en|2017 General Santos H5N1 outbreak}}) ay isang avian influenza strain na sumingaw noong Agosto 2017 sa Bo. Labangal at Lagao ayon kay Dr. Antonio Marin chief ng City Veterinarian’s Office (CVO) at nang Avian Influenza Task Force (GSCAITF) ay pinaghahandaan ang reactivation sa General Santos City, upang makipag ugnayan sa Department of Africulture (DOA) paraang ma sugpo ang Bird flu sa lungsod. bunsod ng &quot;2017 Central Luzon H5N6 outbreak&quot;.&lt;ref&gt;https://www.pna.gov.ph/articles/1007822&lt;/ref&gt;

Nag responde ang QRT sa lungsod na pinanghawakan ang kaso sa posibleng pag kalat ng bird flu virus sa 26 barangay.

Sinabi ni Mayor Ronnel Rivera ay bibigayang schedule upang pag pulongan sa Setyembre 7, ang concern stakeholders para sa revival task force. Nakikipag ugnayan na sa Quick Response Team (QRT) upang mabilis ang pag usad sa pag hahanda laban sa H5N1, Nag kolekta nang blood sample mula sa mga [[manok]] galing sa isang poultry farm sa Brgy. Lagao upang tukutin sa confirmatory tests.

Nag sagawa ang Veterinary Quarantine Services sa malapitang screening sa [[Paliparang Pandaigdig ng Heneral Santos]] at sa Makar Wharf at maging ang mga pampublikong transportasyon ay posibleng mag karoon ng palitang galawan sa mga buhay na fowl at mga poultry produkto galing sa apektadong lugar sa [[Gitnang Luzon]]. 

Ang ahensya ay maagang nag-talaga ng quarantinang pasilidad sa mga [[Tandang]] na makakapasok galing sa flight mula sa [[Pasay]], [[Maynila]].

==Talasanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:2017 sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga kalamidad sa Pilipinas ng 2017]]
[[Kategorya:Mga sakit ng ibon]]
{{usbong|Kalusugan}}</text>
      <sha1>skotunoicijp7bq75nanwdalue0lyr8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rere Madrid</title>
    <ns>0</ns>
    <id>299684</id>
    <revision>
      <id>1962147</id>
      <parentid>1961522</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:05:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>49.150.97.147</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1905" xml:space="preserve">{{For|Kapatid na Aktor|Ruru Madrid}}
{{BLP sources|date=Agosto 2020}}
{{Infobox person
| name = Rere Madrid
| birth_name = Athenah Merrique Madrid
| birth_date = {{birth date and age|2001|3|6}}
| birth_place = [[Marikina]], [[Pilipinas]]
| nationality = [[Pilipino]], [[Espanyol]]
| known_for = Rere
| occupation = [[Aktres]], [[modelo]]
| years_active = 2019–kasalukuyan
| height =(&quot;5'10&quot;) 
| agent =[[GMA Artist Center]] (2019-kasalukuyan)
| website = {{Instagram|athenahmadrid}}
}}

Si '''Athenah Merrique Madrid''' o mas kilala bilang '''Rere Madrid''', ay (ipinanganak noong Marso 18, 2001) ay isang aktres na kapatid ni Ruru Madrid, isa sa mga kalahok ng [[StarStruck (season 7)|StarStruck 7 Avenger]], Nakuha niya ang ika 11 puwesto. Kapatid niya ang aktor at modelo na si [[Ruru Madrid]].&lt;ref&gt;https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/starstruck/52085/exclusive-bakit-itinago-ni-rere-madrid-sa-kanyang-kuya-ruru-madrid-na-sumali-siya-sa-starstruck/story&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
===Telebisyon===
{| class = &quot;wikitable&quot; style = &quot;font-size: 100%;&quot;
|-
! Taon !! Pamagat !! Ginampanan !! Himpilan
|-
| rowspan=&quot;3&quot;| 2020 || ''[[Maynila (teleserye)|Maynila: Ayuda One]]'' || Magie Lacsamana || rowspan=&quot;7&quot;| [[GMA Network]]
|-
| ''[[Daig Kayo ng Lola Ko]]'' || White Witch Warrior
|-
| ''[[Magpakailanman|Magpakailanman#: Tanging ina ng lahat: The Amelia Calma Story]]'' || Angie
|-
| rowspan=&quot;4&quot;| 2019 || Sarap Di ba? || Kanyang sarili 
|-
| ''[[Studio 7]]'' || Kanyang sarili/performer
|-
| ''[[StarStruck (season 7)]]'' || rowspan=&quot;2&quot;| Kanyang sarili
|-
| ''[[The Boobay and Tekla Show]]'' 
|}

==Tingnan rin==
* [[Jay Arcilla]]
* [[Jerick Dolormente]]

==Talasangunian==
{{reflist}}
 
==Talababa==
* {{IMDb name|10785756}}

{{usbong|Artista|Pilipinas}}

{{DEFAULTSORT:Madrid, Rere}}
[[Kategorya:Ipinanganak noong 2000]]
[[Kategorya:Mga Pilipino]]
[[Kategorya:Mga batang artista mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>0x2v1qywwba8jja7firytexrs9hgusg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Mga kalamidad sa Pilipinas ng 2019</title>
    <ns>14</ns>
    <id>301350</id>
    <revision>
      <id>1962075</id>
      <parentid>1786328</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T13:48:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72" xml:space="preserve">{{portal|Mga sakit}}
{{Commonscat|Disease outbreaks in the Philippines}}</text>
      <sha1>kudl1isv67v0jcdl5m5sqkt1x9rnpdn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962076</id>
      <parentid>1962075</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T13:50:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="222" xml:space="preserve">{{portal|Mga kalamidad}}
{{Year by category2
|m=2
|c=0
|d=1
|y=9
|cat = Mga kalamidad noong
|sortkey = Mga kalamidad
|in=Pilipinas
|parent=Mga kalamidad noong Ika-21 siglo}}
{{Commonscat|2019 disasters in the Philippines}}</text>
      <sha1>p4uq74vz2g5bb6m6m0g5nbded95pdc6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagkalat ng tigdas sa Pilipinas ng 2019</title>
    <ns>0</ns>
    <id>301484</id>
    <revision>
      <id>1962079</id>
      <parentid>1938262</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T13:51:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4255" xml:space="preserve">{{For|epidemya|Pagkalat ng polyobirus sa Pilipinas ng 2019–20}}
{{Infobox epidemic
| name = 2019 Philippines measles outbreak
| map1 = 2019_Philippine_measles_outbreak_map.png
| legend1 = &lt;center&gt;Ang mga opisyal na rehiyon ay nakaranas ng tigdas sa Pilipinas taong 2019
| map2 =
| legend2 =
| map3 =
| legend3 =
| disease = [[Tigdas]]
| origin = [[Maynila]]
| arrival_date = Pebrero 2019
| first_case = [[Kalakhang Maynila]] (NCR)
| location = [[Gitnang Luzon]] (R. III)&lt;br&gt;[[Calabarzon]] (R. IV-A)&lt;br&gt;[[Kanlurang Kabisayaan]] (R. VI)&lt;br&gt;[[Gitnang Kabisayaan]] (R. VII)
&lt;br&gt;[[Hilagang Mindanao]] (R. X)
| virus_strain = [[German measles]]
| deaths =415 {{small|(April 13)}}
| confirmed_cases =31,056 {{small|(April 13)}}
| suspected_cases =
| total_ili =
| website =
|below =
}}

Ang '''Pagkalat ng tigdas sa Pilipinas ng 2019''' ay isang disease na kumakalat na nauuwi sa pamamantal at pamamalat ng balat nang isang tao, ito rin ay tinagurian sa ibang tawag bilang &quot;German measles&quot; (Alemang tigdas). Naitala ang unang kaso sa Pebrero 2019 at maging sa ilang rehiyon sa Pilipinas, at ang unang tinamaan nito ay ang [[Kalakhang Maynila]] (Metro Manila) sa [[Lungsod Quezon]], [[Maynila]] at [[Taguig]].&lt;ref&gt;https://www.who.int/philippines/news/feature-stories/detail/questions-and-answers-on-the-measles-outbreak-in-the-philippines&lt;/ref&gt;

==Epidemolohiya==
Ang ''Department of Health'' (DOH) sa Pilipinas ay nag deklara ng tigdas sa Kalakhang Maynila na may tala sa 550% at patuloy pang tumataas hanggang sa tumawid na ito sa mga karatig rehiyon sa [[Gitnang Luzon]] at [[Calabarzon]], ilan sa labas ng Luzon ang: [[Kanlurang Kabisayaan]], [[Gitnang Kabisayaan]] at [[Hilagang Mindanao]].&lt;ref&gt;https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2019/05/23/725726094/the-philippines-is-fighting-one-of-the-worlds-worst-measles-outbreaks&lt;/ref&gt;

Ang Kalakhang Maynila at Calabarzon ay ang pinakamaraming bilang ng kaso ng COVID-19.&lt;ref&gt;https://www.humanitarianresponse.info/fr/disaster/ep-2019-000112-phl&lt;/ref&gt;

Ang DOH ay nagdeklara ng state of emergency dahil sa pagtawif ng disease sa iba't-ibang rehiyo, nagtala ang DOH na kaso, 8,443, Noong Pebrero 11, 2019 ay umabot sa 11,459 at 189 ang naiulat ang namatay.

==Kaso==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+ Kumpirmadong kaso sa bawat rehiyon (26 Marso 2019)&lt;br /&gt;(Pangunahin: Department of Health – Health Emergency Management&lt;ref name=&quot;ndrrmcsitrepno13&quot;/&gt;)
! Rehiyon
! Kumpirmado&lt;br /&gt; kaso
! Kumpirmado&lt;br /&gt; deaths
! Opisyal na pagkalat at deklarasyon
|- 
| [[Ilocos Region]] (Region I) || 1,035 || 12 || {{CNone|No outbreak}}
|- 
| [[Cagayan Valley]] (Region II) || 349 || 2 || {{CNone|No outbreak}}
|- 
| [[Central Luzon]] (Region III) || 3,761 || 57 || {{No|Outbreak declared}}
|- 
| [[Calabarzon]] || 4,838 || 98 || {{No|Outbreak declared}}
|- 
| [[Mimaropa]] || 987 || 8 || {{CNone|No outbreak}}
|- 
| [[Bicol Region]] (Region V) || 694 || 6 || {{CNone|No outbreak}}
|- 
| [[Western Visayas]] (Region VI) || 1,371 || 5 || {{No|Outbreak declared}}
|- 
| [[Central Visayas]] (Region VII) || 1,115 || 10 || {{No|Outbreak declared}}
|- 
| [[Eastern Visayas]] (Region VIII) || 1,023 || 24 || {{CNone|No outbreak}}
|- 
| [[Zamboanga Peninsula]] (Region IX) || 302 || 1 || {{CNone|No outbreak}}
|- 
| [[Northern Mindanao]] (Region X) || 1,159 || 10 || {{No|Outbreak declared}}
|- 
| [[Davao Region]] (Region XI) || 489 || 7 || {{CNone|No outbreak}}
|- 
| [[SOCCSKSARGEN]] (Region XII) || 576 || 4 || {{CNone|No outbreak}}
|-
| [[Caraga]] (Region XIII) || 576 || 2 || {{CNone|No outbreak}}
|-
| [[Bangsamoro]] (BARMM) || 451 || 4 || {{CNone|No outbreak}}
|-
| [[Cordillera Administrative Region]] (CAR) || 367 || 1 || {{CNone|No outbreak}}
|-
| [[Metro Manila]] (National Capital Region; NCR) || 4,568 || 87 || {{No|Outbreak declared}}
|-
! Total (Nationwide) ||align=left| 23,563 ||align=left| 338 !! Outbreak in 6 out 17 regions
|}

{{S-start}}
{{Succession box|before=2012 Mers-CoV outbreak|title=Virus cases|years=2019 Measeles|after=[[Pandemya ng COVID-19|COVID-19 pandemic]]}}
{{S-end}}

==Talasanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:2019 sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga kalamidad sa Pilipinas ng 2019]]
[[Kategorya:2020 sa Asya]]
[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2020]]</text>
      <sha1>7rh9rnx4bhjudlzmmi363l0kfajephx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagkalat ng ASF sa Rehiyon ng Bicol</title>
    <ns>0</ns>
    <id>301903</id>
    <revision>
      <id>1962085</id>
      <parentid>1934974</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:02:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1325" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name = 2020 Bicol Region African Swine fever outbreak
| image = 
| caption = 
| arrival_date = Marso 3, 2020 (Naga)&lt;br&gt;Setyembre 22, 2020 (Albay)
| type = African Swine Fever, Hog cholera
| origin = [[Shenyang]], [[Liaoning]], [[Tsina]]
| first_case = [[Calabanga, Camarines Sur]]
| location = Calabanga&lt;br&gt;[[Naga, Camarines Sur|Naga]]&lt;br&gt;[[Pio Duran, Albay]]&lt;br&gt;[[Legazpi, Albay]]
| deaths = Naga (736)&lt;br&gt;Pio Duran (100)
| notes =
}}

Ang '''Pagkalat ng ASF sa Rehiyon ng Bicol''' o '''2020 Bicol Region African Swine fever outbreak''' ay isang transmitted disease na galing sa baboy, kapwa baboy, ito ay lumaganap sa lalawigan ng Camarines Sur noong Marso 2020 at Setyembrw 2020 sa Albay.

==Kaso==
===[[Camarines Sur]]===
Marso 3, 2020 tinamaan ng African Swine fever ng mag kasabay sa mga bayan ng Calabanga at Naga ang isang uri ng trankasong baboy &quot;Swine fever&quot; aabot sa 900 na baboy ang kinitil upang hindi na kumalat ang nasabing birus.

===[[Albay]]===
Setyembre 22, 2020 ng tamaan ng African Swine fever ang bayan ng Pio Duran sa Albay, 100 baboy ang pinatay.

==Tingnan rin==
* [[Pagkalat ng ASF sa Pilipinas ng 2019–20]]
* [[Pandemya ng COVID-19 sa Calabarzon]]

==Talasangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga sakit ng baboy]]
{{usbong|Kalusugan}}</text>
      <sha1>p8esf5hiuhrz9g9b1jrxukvxa9wm8xm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Basilica di Santa Chiara</title>
    <ns>0</ns>
    <id>302147</id>
    <revision>
      <id>1962233</id>
      <parentid>1795524</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:45:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Marc Abila</username>
        <id>102267</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="601" xml:space="preserve">
[[Talaksan:Santa_Chiara_Assisi2.jpg|thumb|334x334px|Tanaw ng complex ng basilika.]]
[[Talaksan:Santa-chiara.jpg|right|thumb|250x250px|Patsada.]]
Ang '''Basilika ng Santa Clara''' ('''''Basilica di Santa Chiara''''' sa [[Wikang Italyano|Italyano]]) ay isang simbahan sa [[Lungsod ng Assisi|Assisi]], gitnang [[Italya]]. Ito ay alay sa at naglalaman ng labi ng [[Clara ng Asís|Santa Clara ng Assisi]], isang tagasunod ni [[Francisco ng Asisi|San Francisco ng Assisi]] at nagtatag ng [[Mga Dukhang Clara|Orden ng Dukhang Kababaihan]], na kilala ngayon bilang [[Mga Dukhang Clara|Orden ni Santa Clara]].</text>
      <sha1>5nz8zyv2gcqtts2g4donw4i63g86xbs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Miss Universe 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>313893</id>
    <revision>
      <id>1962215</id>
      <parentid>1961473</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:11:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allyriana000</username>
        <id>119761</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21442" xml:space="preserve">{{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}}Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022.

== Kasaysayan ==

=== Lokasyon at petsa ng kompetisyon ===
Nasa proseso ng talakayan diumano ang Miss Universe Organization upang isagawa ang kompetisyon sa [[Republikang Dominikano]]. Ang mga talakayan ay kinumpirma ng Pambansang Direktor ng Miss Dominican Republic na si Magli Febles. Plano ni Febles na itanghal ang kompetisyon sa Punta Cana at plano nilang ganapin ito sa katapusan ng Oktubre.&lt;ref&gt;{{Cite web |last= |first= |date=31 Mayo 2022 |title=Magali Febles: las condiciones están dadas para que RD sea sede de Miss Universo |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/05/31/republica-dominicana-sera-sede-de-miss-universo/1862102 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Rivera |first=Severo |date=30 Hunyo 2022 |title=Magali Febles: “Pedimos al gobierno reconsiderar su apoyo al montaje de Miss Universo en el país” |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/06/30/magli-febles-pide-al-gobierno-apoyar-miss-universo-en-rd/1921203 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}&lt;/ref&gt;

=== Pagpili ng mga kalahok ===
Ang mga kalahok mula sa 41 na mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Siyam na kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos maging isang ''runner-up'' sa kanilang kompetisyong pambansa.

Sa edisyong ito unang kakalahok ang [[Bhutan|Butan]], at ang pagbabalik ang [[Angola|Anggola]], [[Belize|Belis]], [[Indonesia|Indonesya]], [[Iraq|Irak]], [[Kyrgyzstan|Kirgistan]], [[Lebanon|Libano]], [[Malaysia]], [[Myanmar|Miyanmar]], [[Mongolia|Monggolya]], [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]], [[Seychelles|Seykelas]], [[Suwisa]], at [[Trinidad at Tobago]]. Huling kumalahok noong 1995 ang Seykelas, noong [[Miss Universe 2017|2017]] ang Irak at Trinidad at Tobago, noong [[Miss Universe 2018|2018]] ang Libano at Suwisa, noong [[Miss Universe 2019|2019]] ang Anggola, Monggolya at Santa Lucia, at noong [[Miss Universe 2020|2020]] ang iba. Hindi sasali sa edisyong ito ang [[Romania|Rumanya]] dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.

== Mga Kandidata ==
Sa kasalukuyan, may 41 nang kalahok ang kumpirmado:
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;
|-
! Bansa/Teritoryo
! Kandidata
! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}}
! Bayan
|-
| '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''
|Deta Kokomani&lt;ref&gt;{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}&lt;/ref&gt;
|21
|Durrës
|-
| '''{{flagicon|GER}} [[Alemanya]]'''
| Soraya Kolhmann&lt;ref&gt;{{Cite web |date=3 Hulyo 2022 |title=Sie ist die neue &quot;Miss Universe Germany&quot;: Soraya Kohlmann holt wieder ein krönchen nach Leipzig |url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563 |access-date=4 Hulyo 2022 |website=Tag24 |language=de}}&lt;/ref&gt;
| 24
| Leipzig
|-
|'''{{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]]'''
|Swelia Antonio&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.jornaldeangola.ao/ao/noticias/miss-angola-holanda-swelia-antonio-e-a-miss-universo-angola-2022/|title=Miss Angola-Holanda, Swelia António é a Miss Universo Angola 2022|website=Jornal de Angola|language=pt|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;
|24
|[[Luanda]]
|-
| '''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''
| Kiara Arends&lt;ref&gt;{{Cite web |last= |date=2 Agosto 2022 |title=Kiara Arends corona como Miss Universe Aruba 2022 |url=https://diario.aw/categories/noticia/general/kiara-arends-corona-como-miss-universe-aruba-2022 |access-date=5 Agosto 2022 |website=Diario Aruba |language=pap}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Oranjestad
|-
| '''{{flagicon|BHS}} [[Bahamas]]'''
| Angel Cartwright&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=5 Agosto 2022 |title=Destiny fulfilled |url=https://thenassauguardian.com/destiny-fulfilled/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=The Nassau Guardian |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
| 27
| [[Long Island]]
|-
| '''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
| Amanda Dudamel&lt;ref&gt;{{Cite web |last= |first= |date=29 Oktubre 2021 |title=Ella es la hija de Rafael Dudamel que fue coronada Miss Venezuela |url=https://www.elheraldo.co/entretenimiento/amanda-dudamel-la-hija-del-tecnico-deportivo-cali-que-fue-coronada-miss-venezuela |access-date=5 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Mérida
|-
| '''{{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
| Nguyễn Thị Ngọc Châu&lt;ref&gt;{{Cite web |last= |date=26 Hunyo 2022 |title=Ngọc Châu - quán quân Top Model thành Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam |url=https://vnexpress.net/ngoc-chau-quan-quan-top-model-thanh-hoa-hau-hoan-vu-viet-nam-4480269.html |access-date=5 Agosto 2022 |website=VnExpress |language=vi}}&lt;/ref&gt;
| 28
| Tây Ninh
|-
| '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
| Mia Mamede&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Santana |first=Caio |date=19 Hulyo 2022 |title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede |url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm |access-date=20 Hulyo 2022 |website=Universo Online |language=pt-br}}&lt;/ref&gt;
| 26
| Vitória
|-
| '''{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]]'''
| Fernanda Pavisic&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gutiérrez |first=Susana |date=27 Hulyo 2022 |title=Fernanda Pavisic, Miss Bolivia Universo 2022 |url=https://www.eldiario.net/portal/2022/07/27/fernanda-pavisic/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=El Diario |language=es}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Cochabamba
|-
| '''{{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]]'''
| Tashi Choden&lt;ref&gt;{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Wangdue Phodrang
|-
| '''{{flagicon|CUW}} [[Curaçao]]'''
| Gabriëla Dos Santos&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Hart |first=Rick |date=28 Mayo 2022 |title=Gabriela Dos Santos Miss Curaçao 2022 |url=https://nu.cw/2022/05/28/gabriela-dos-santos-miss-curacao-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=nu.CW |language=nl}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Willemstad
|-
| '''{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]'''
| Engracia Afua Mofuman&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}&lt;/ref&gt;
| 27
| Kumasi
|-
| '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''
| Noky Simbani&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Loffreda |first=Daniela |date=23 Hulyo 2022 |title=Meet the Derbyshire woman representing Great Britain at Miss Universe 2022 |language=en-GB |work=Derby Telegraph |url=https://www.derbytelegraph.co.uk/news/meet-derbyshire-woman-representing-great-7365307 |access-date=7 Agosto 2022 |issn=0307-1235}}&lt;/ref&gt;
| 25
| [[Derby]]
|-
|'''{{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]]'''
| Ivana Batchelor&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://stereo100.com.gt/2022/ivana-batchelor-miss-universo-guatemala-compartira-con-fans-y-medios-de-comunicacion-este-sabado-en-xela/|title=IVANA BATCHELOR, MISS UNIVERSO GUATEMALA, COMPARTIRÁ CON FANS Y MEDIOS DE COMUNICACIÓN ESTE SÁBADO EN XELA|website=Stereo 100|language=es|date=4 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 21
| Quetzaltenango
|-
| '''{{flagicon|HND}} [[Honduras]]'''
| Rebeca Rodríguez&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 20
| San Pedro Sula
|-
| '''{{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]]'''
| Laksmi De-Neefe Suardana&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69117-is-puteri-indonesia-2022/|title=Laksmi Shari De-Neefe Suardana is Puteri Indonesia 2022|website=Missosology|language=en|date=27 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 26 
| Ubud
|-
| '''{{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]]'''|| Balsam Hussein&lt;ref&gt;{{Cite web |last=الرشيد |first=قناة |title=شاهد بالفيديو.. لحظة تتويج ملكة جمال العراق لعام 2022 &quot;بلسم حسين&quot; من بغداد الكرخ |url=https://www.youtube.com/watch?v=n5WqqkmV2ow |access-date=2022-07-28 |website=اخبار العراق الآن |language=ar}}&lt;/ref&gt;|| 19 || [[Baghdad]]
|-
| '''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
| Manita Hang&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69394-manita-hang-is-miss-universe-cambodia-2022/|title=Manita Hang is Miss Universe Cambodia 2022|website=Missosology|language=en|date=16 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 23
| [[Nom Pen]]
|-
| '''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
| Amelia Tu&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68994-amelia-tu-is-miss-universe-canada-2022/|title=Amelia Tu is Miss Universe Canada 2022|website=Missosology|language=en|date=15 Mayo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 20
| [[Vancouver]]
|-
|'''{{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]]'''
|Tiffany Connolly&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Wheaton |first=Vicki |date=7 Agosto 2022 |title=Tiffany Conolly crowned Miss Cayman Islands Universe 2022 |url=https://www.caymancompass.com/2022/08/07/tiffany-conolly-crowned-miss-cayman-islands-universe-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=Cayman Compass |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;
|24
|West Bay
|-
| '''{{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]]'''
| Aidana Akhantaeva&lt;ref&gt;{{Cite web |last= |first= |date=17 Nobyembre 2021 |title=&quot;Miss Qozogʻiston&quot; eng goʻzal malikalari aniqlandi – foto |url=https://oz.sputniknews-uz.com/20211117/miss-qozogiston-eng-gozal-malikalari-aniqlandi-foto-21383246.html |access-date=1 Agosto 2022 |website=Sputnik Oʻzbekiston |language=uz}}&lt;/ref&gt;
| 21
| [[Nur-Sultan]]
|-
| '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]'''
| María Fernanda Aristizábal&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://colombia.as.com/tikitakas/quien-es-maria-fernanda-aristizabal-miss-universo-2022-colombia-n/|title=Quién es María Fernanda Aristizábal, Miss Universo 2022 Colombia|website=Tikitakas|language=es|date=7 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| [[Armenia, Colombia|Armenia]]
|-
| '''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''
| Roksana Ibrahimi&lt;ref&gt;{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet &quot;Miss Universe Kosova 2022&quot; |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}&lt;/ref&gt;
| 21
| Pristina
|-
| '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''
| Arijana Podgajski&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.croatiaweek.com/arijana-podgajski-crowned-miss-universe-croatia-2022/|title=Arijana Podgajski crowned Miss Universe Croatia 2022|website=Croatia Week|language=en|date=24 Mayo 2022|access-date=5 June 2022}}&lt;/ref&gt;
| 19
| Krapina
|-
| '''{{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]]'''
| Yasmina Zaytoun&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.beirut.com/l/63900|title=Yasmina Zaytoun Crowned Miss Lebanon 2022|website=Beirut.com|language=en|date=Hulyo 24, 2022|access-date=Hulyo 25, 2022}}&lt;/ref&gt;
| 20
| Kfarchouba
|-
| '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''
| Maxine Formosa&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68427-maxine-formosa-is-miss-malta-universe-2022/|title=Maxine Formosa is Miss Malta Universe 2022|website=Missosology|language=en|date=14 Abril 2022|access-date=5 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 21
| St. Julian's
|-
| '''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''
|Alexandrine Belle-Étoile&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/68436-alexandrine-belle-etoile-is-miss-maurice-2021-2022/|title=Alexandrine Belle-Etoilé is Miss Maurice 2021/2022|website=Missosology|language=en|date=19 Abril 2022|access-date=5 June 2022}}&lt;/ref&gt;
| 25
| Curepipe
|-
| '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''
| Irma Miranda&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.elsoldehermosillo.com.mx/gossip/quien-es-irma-miranda-la-sonorense-que-representara-a-mexico-en-miss-universo-fotos-8329505.html/amp|title=Conoce a Irma Miranda, la hermosa sonorense que representará a México en Miss Universo|website=El Sol de Hermosillo|language=es|date=24 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 26
| Ciudad Obregon
|-
|'''{{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]]'''
|Norma Huembes&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.swissinfo.ch/spa/nicaragua-miss-universo_una-licenciada-en-contadur%C3%ADa-p%C3%BAblica-es-elegida-miss-nicaragua-2022/47809678|title=Una licenciada en contaduría pública es elegida Miss Nicaragua 2022|website=Swissinfo|language=es|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}&lt;/ref&gt;
|24
|San Marcos
|-
| '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''
| Solaris Barba&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Missosology |date=2022-05-26 |title=Solaris Barba to represent Panama at Miss Universe 2022 |url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69095-solaris-barba-to-represent-panama-at-miss-universe-2022/ |access-date=2022-06-02 |website=Missosology |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
| 23
| Herrera
|-
| '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''
| Alessia Rovegno&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| [[Lungsod ng Lima|Lima]]
|-
| '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''
| [[Celeste Cortesi]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022|title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022|website=ABS-CBN News|language=en|date=30 Abril 2022|access-date=1 May 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| [[Pasay]]
|-
| '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''
| Aleksandra Klepaczka&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.pomponik.pl/plotki/news-miss-polski-2022-chce-zmienic-nasz-kraj-pierwszym-pomyslem-j,nId,6163737|title=Miss Polski 2022 chce zmienić nasz kraj. &quot;Pierwszym pomysłem jest wspieranie idei pierwszej pomocy&quot;|website=Pomponik|language=pl|date=18 Hulyo 2022|access-date=19 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| Łódź
|-
| '''{{flagicon|PRT}} [[Portugal]]'''
| Telma Madeira&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69634-telma-madeira-is-miss-universe-portugal-2022/|title=Telma Madeira is Miss Universe Portugal 2022|website=Missosology|language=en|date=7 Hulyo 2022|access-date=10 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| [[Lisbon]]
|-
| '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''
| Andreina Martínez&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| [[Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]'''
| Anna Linnikova&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.kp.ru/daily/27423/4623001/|title=«Мисс Россия 2022»  стала улучшенная копия топ-модели Водяновой: шикарная блондинка получила дорогую корону|website=kp.ru|language=ru|date=26 Hulyo 2022|access-date=31 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| [[Orenburg]]
|-
| '''{{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]]'''
| Gabriella Gonthier&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://missosology.org/miss-world/news-miss-world/69333-gabriella-gonthier-is-miss-universe-seychelles-2022/|title=Gabriella Gonthier is Miss Universe Seychelles 2022|website=Missosology|language=en|date=9 Hunyo 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 24
| Mahé
|-
| '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''
| Anna Sueangam-iam&lt;ref&gt;{{Cite web |last= |date=30 Hulyo 2022 |title=มงลง! &quot;แอนนา เสืองามเอี่ยม&quot; คว้าตำแหน่ง Miss Universe Thailand 2022 |url=https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%87/177411 |access-date=31 Hulyo 2022 |website=PPTV |language=th}}&lt;/ref&gt;
| 23
| [[Bangkok]]
|-
| '''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''
| Hanna Kim&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/pesona-memukau-hanna-ming-miss-universe-korea-2022-c1c2-1|title=9 Pesona Memukau Hanna Ming Miss Universe Korea 2022, Outstanding!|website=IDN Times|language=id|date=12 Mayo 2022|access-date=8 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 26
| [[Seoul]]
|-
| '''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]'''
| Sofia Depassier&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://missosology.org/miss-universe/news-miss-universe/69488-sofia-depassier-is-miss-universe-chile-2022/|title=Sofia Depassier is Miss Universe Chile 2022|website=Missosology|language=en|date=26 Hunyo 2022|access-date=26 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 22
| [[Santiago, Tsile|Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''
| Viktoria Apanasenko&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://m.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html|title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant|website=Republic World|language=en|date=18 Hunyo 2022|access-date=21 Hunyo 2022}}&lt;/ref&gt;
| 27
| Chernihiv
|}

==Mga paparating na kompetisyong pambansa==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;
|-
! Bansa/Teritoryo !! Petsa
|-
| '''{{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''|| Agosto 11, 2022
|-
| '''{{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]]'''
| Agosto 12, 2022&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.instagram.com/p/Cfz304suaQ5/?igshid=YmMyMTA2M2Y=|title=Miss Haiti Org sa Instagram: Grand Finale Miss Haiti 2022! 12 Août a l'hôtel à villa Canna au Cap-Haitien|website=Instagram|language=fr|date=|access-date=13 Hulyo 2022}}&lt;/ref&gt;
|-
| '''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''
| Agosto 12, 2022
|-
| '''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''
| Agosto 13, 2022
|-
| '''{{flagicon|SLV}} [[El Salbador]]'''
| Agosto 13, 2022
|-
| '''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''|| Agosto 13, 2022
|-
| '''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''|| Agosto 13, 2022
|-
| '''{{flagicon|NPL}} [[Nepal]]'''|| Agosto 19, 2022
|-
| '''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]'''|| Agosto 20, 2022&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Johnson |first=Richard |title=Big plans for MUJ pageant |url=https://www.jamaicaobserver.com/entertainment/big-plans-for-muj-pageant/ |access-date=2022-06-02 |website=Jamaica Observer |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
|-
| '''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''|| Agosto 24, 2022
|-
| '''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''|| Agosto 25, 2022
|-
| '''{{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]]'''
|Agosto 27, 2022&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 Hunyo 2022 |title=Ariela Machado y Carsten Pfau presentan Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/06/09/ariela-machado-y-carsten-pfau-presentan-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=12 Hunyo 2022 |website=La Nación |language=es}}&lt;/ref&gt;
|-
| '''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''
| Agosto 27, 2022
|-
| '''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
| '''{{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
| '''{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
| '''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
| Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHE}} [[Suwisa]]'''
| Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]]'''|| Setyembre 4, 2022
|-
| '''{{flagicon|TUR}} [[Turkya]]'''
| Setyembre 7, 2022
|-
| '''{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]]'''
| Setyembre 10, 2022
|-
| '''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''|| Setyembre 17, 2022
|-
| '''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''
| Setyembre 28, 2022
|-
| '''{{flagicon|GRC}} [[Gresya]]'''
| Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]]'''
| Oktubre, 3 2022
|-
| '''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
| Oktubre 30, 2022
|-
|}

==Mga Tala==
{{notelist}}
==Mga Sanggunian==
{{reflist}}

== Panlabas na link ==

* {{Official website|https://www.missuniverse.com}}
{{Miss Universe}}</text>
      <sha1>11d856wv1uxudjrij3j93nlvmpln8gc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Harnaaz Sandhu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>313947</id>
    <revision>
      <id>1962211</id>
      <parentid>1962012</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:00:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allyriana000</username>
        <id>119761</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10865" xml:space="preserve">{{Infobox pageant titleholder
| name = Harnaaz Kaur Sandhu
| image = Sandhu graces Vineet Jain’s Miss Universe 2021 success bash.jpg
| caption =Harnaaz Sandhu
| title = Femina Miss India Punjab 2020&lt;br&gt;Miss Diva Universe 2021&lt;br&gt;[[Miss Universe 2021]]
| nationalcompetition = Femina Miss India 2019&lt;br&gt;(Top 12)&lt;br&gt;Miss Diva 2021&lt;br&gt;(Miss Diva Universe 2021)&lt;br&gt;[[Miss Universe 2021]]&lt;br&gt;(Nanalo)
| birth_date = {{birth date and age|2000|03|03|df=yes}}
| birth_name = Harnaaz Sandhu
| birth_place = Gurdaspur, Punjab, [[Indiya]]
| height = {{height|m=1.76}}
| hair_color = Itim
| eye_color = Kayumanggi
|occupation={{hlist|Modelo|aktres}}}}
Si '''Harnaaz Kaur Sandhu''' (ipinanganak noong ika-3 ng Marso 2000) ay isang modelo, aktres at beauty pageant titleholder na Indiyano na kinoronahan bilang '''[[Miss Universe 2021]].''' Si Sandhu ang ikatlong babaeng Indiyan at ang kauna-unahang Sikh na nanalo bilang [[Miss Universe]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jose |first=Jinta |date=4 Oktubre 2021 |title=“For years I have dreamt of being where I am today,” says Harnaaz Sandhu |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-diva/for-years-i-have-dreamt-of-being-where-i-am-today-says-harnaaz-sandhu/articleshow/86760844.cms |access-date=9 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}&lt;/ref&gt;

Si Sandhu ay nakoronahan din bilang Femina Miss India Punjab noong 2019, at naging isang ''semifinalist'' sa Femina Miss India noong 2019.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |date=13 Disyembre 2021 |title=Who is Harnaaz Sandhu? All you need to know about Miss Universe 2021 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/who-is-harnaaz-sandhu-all-you-need-to-know-about-miss-universe-2021/articleshow/88248944.cms |access-date=8 Agosto 2022 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;

== Buhay at pag-aaral ==
Ipinanganak si Sandhu sa nayon ng Kohali sa distrito ng Gurdaspur sa mga magulang na sina Pritampal Singh Sandhu, isang rieltor, at si Rabinder Kaur Sandhu, isang gynecologist.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |date=14 Disyembre 2021 |title=Once a small-town girl, Miss Universe Harnaaz Sandhu capturing hearts across globe |url=https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/once-a-small-town-girl-miss-universe-harnaaz-sandhu-capturing-hearts-across-globe-101639430170906.html |access-date=8 Agosto 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}&lt;/ref&gt; Lumaki si Sandhu sa isang pamilyang Jat Sikh, at mayroon din siyang isang nakakatandang kapatid na lalaki.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Rohtaki |first=Hina |date=14 Disyembre 2021 |title=‘Harnaaz means everyone’s pride, she proved that today’ |url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/harnaaz-means-everyones-pride-she-proved-that-today-7671604/ |access-date=8 Agosto 2022 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;

Noong 2006, lumipat ang pamilya ni Sandhu sa [[Inglatera]], bago bumalik sa [[Indiya]] makalipas ang dalawang taon. Sila ay nanirahan sa [[Chandigarh]] kung saan lumaki si Sandhu, at nag-aral sa Shivalik Public School at sa Post Graduate Government College for Girls. Natamo ni Sandhu ang kanyang Bachelor's Degree sa Information Technology at sa kasalukuyan, siya ay kumukuha ng Master's Degree sa pampublikong administrasyon. Siya ay isa ring masugid na tagapagtanggol ng mga hayop, at tagapagtaguyod ng mga karapatan ng kababaihan. Si Sandhu ay matatas sa [[Mga wika ng India|Punjabi]], [[Wikang Hindi|Hindi]], at [[Ingles]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Pallavi |first=Krishna Priya |date=13 Disyembre 2021 |title=Who is Harnaaz Sandhu? The Miss Universe 2021 from India |url=https://www.hindustantimes.com/lifestyle/fashion/who-is-harnaaz-sandhu-the-miss-universe-2021-from-india-101639366116269.html |access-date=8 Agosto 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=13 Disyembre 2021 |title=Who is Harnaaz Sandhu, Miss Universe 2021? |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/things-to-know-harnaaz-sandhu-miss-universe-2021/ |access-date=11 Agosto 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== Mga paligsahan ng kagandahan ==
Nagsimulang sumali sa mga patimpalak ng kagandahan si Sandhu bilang isang dalaga, at nanalo ng mga titulo tulad ng Miss Chandigarh 2017 at Miss Max Emerging Star India 2018.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Noong una, hindi sinabi ni Sandhu sa kanyang ama nang siya ay nagpa-rehistro para sa kanyang unang ''beauty pageant'', at ipinaalam lang sa kanya pagkatapos niya manalo; sa kabila nito, tinanggap ng kanyang ama ang kanyang desisyon na magpatuloy sa ''pageantry.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;''

Matapos mapanalunan ang titulong Femina Miss India Punjab 2019, kumalahok si Sandhu sa Femina Miss India, kung saan siya ay nagtapos bilang isa sa Top 12.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Harnaaz Kaur |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/miss-india-contestants/2019/harnaaz-kaur/contestantprofile/68279128.cms |access-date=8 Agosto 2022 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;

=== Miss Diva 2021 ===
Noong ika-16 ng Agosto 2021, na-shortlist si Sandhu bilang isa sa Top 50 ''semifinalist'' ng Miss Diva 2021. Kalaunan ay nakumpirma siya bilang isa sa 20 pinalista na sasabak sa Miss Diva na ipapalabas sa telebisyon noong ika-23 ng Agosto. Sa paunang kompetisyon na ginanap noong ika-22 ng Setyembre, iginawad kay Sandhu ang parangal na Miss Beautiful Skin at naging pinalista para sa mga parangal na Miss Beach Body, Miss Beautiful Smile, Miss Photogenic, at Miss Talented.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=16 Agosto 2021 |title=Unveiling of LIVA Miss Diva 2021 Top 50 Contestants! |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-diva/Unveiling-of-LIVA-Miss-Diva-2021-Top-50-Contestants/eventshow/85359645.cms |access-date=8 Agosto 2022 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;

Sa ''opening statement round'' ng Miss Diva 2021 noong ika-30 ng Setyembre 2021, ipinahayag ni Sandhu bilang isa sa mga ''semifinalist'' na:&lt;ref&gt;{{Cite web |date=11 Oktubre 2021 |title=‘Want to make India proud at Miss Universe 2021’: Harnaaz Sandhu |url=https://indianexpress.com/article/lifestyle/life-style/want-to-make-india-proud-at-miss-universe-2021-harnaaz-sandhu-7565377/ |access-date=11 Agosto 2022 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;
{{quote|text=''&quot;From a young girl with fragile mental health who faced bullying and body shaming to a woman who emerged like a phoenix, realising her true potential. From an individual who once doubted her own existence to a woman who is aspiring to inspire the youth. Today, I stand proudly in front of the Universe as a courageous, vivacious and a compassionate woman who is all set to lead a life with a purpose, and to leave behind a remarkable legacy.&quot;''}}

Nakapasok si Sandhu sa sumunod na ''round'' ng kompetisyon. Sa huling ''question and answer round'', ang limang pinalista ay binigyan ng iba't ibang paksang sasabihin sa pamamagitan ng isang ''draw''. Napili ni Sandhu ang ''Global Warming and Climate Change'', kung saan ipinarating niya:&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |last= |first= |date=1 Oktubre 2021 |title=Chandigarh's Harnaaz Sandhu crowned winner of LIVA Miss Diva Universe 2021 |url=https://www.tribuneindia.com/news/chandigarh/chandigarhs-harnaaz-sandhu-crowned-winner-of-liva-miss-diva-universe-2021-318777 |access-date=11 Agosto 2022 |website=The Tribune India |language=en}}&lt;/ref&gt;

{{quote|text=''&quot;One day, life will flash before your eyes, make sure it's worth watching. However, this is not the life you want to watch, where the climate is changing and the environment is dying. It is one of the fiasco that us humans have done to the environment. I do believe that we still have time to undo our irresponsible behaviour. Earth is all we have in common and our small acts as individuals when multiplied by billions can transform the whole world. Start now, from tonight, switch off those extra lights when not in use. Thank you.&quot;''}}

Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Adline Castelino si Sandhu bilang Miss Diva Universe 2021.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

=== Miss Universe 2021 ===
Bilang Miss Diva 2021, si Sandhu ang kumatawan sa Indiya sa [[Miss Universe 2021]]. Ang kompetisyon ay ginanap noong ika-13 ng Disyembre 2021 sa [[Eilat]], [[Israel]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=20 Hulyo 2021 |title=Miss Universe 2021 to be held in Israel, Steve Harvey to return as host |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2021/07/20/miss-universe-2021-israel-steve-harvey-return-host/8024225002/ |access-date=11 Agosto 2022 |website=USA Today |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Elbaum |first=Rachel |date=13 Disyembre 2021 |title=India's Harnaaz Sandhu wins 2021 Miss Universe pageant in Israel |url=https://www.nbcnews.com/news/world/india-s-harnaaz-sandhu-wins-miss-universe-pageant-n1285805 |access-date=11 Agosto 2022 |website=NBC News |language=en}}&lt;/ref&gt; Mula sa 80 kalahok, napabilang si Sandhu sa Top 16 na sumabak sa ''swimsuit competition'' at sa Top 10 na sumabak sa ''evening gown competition''. Sinuot ni Sandhu para sa evening gown competition ang isang ''champaigne silver'' na ''see-through'' gown na dinisenyo ni Saisha Shinde, isang taga-disenyong transekswal na Indiyan.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=15 Disyembre 2021 |title=Miss Universe 2021 Harnaaz Sandhu's winning gown was designed by this trans designer |url=https://www.wionews.com/entertainment/lifestyle/news-miss-universe-2021-harnaaz-sandhus-winning-gown-was-designed-by-this-trans-designer-437008 |access-date=11 Agosto 2022 |website=WION |language=en}}&lt;/ref&gt;

Si Sandhu ay umabante mula sa unang pool ng 80 kalahok tungo sa nangungunang labing anim, kalaunan ay umabante sa nangungunang sampung, nangungunang limang, at nangungunang tatlo, bago kinoronahan bilang panalo.  Kasunod ng kanyang panalo, siya ang naging ikatlong babaeng Indian na kinoronahang Miss Universe pagkatapos ni Sushmita Sen noong 1994 at Lara Dutta noong 2000.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.philstar.com/entertainment/2021/12/13/2147681/indias-harnaaz-sandhu-wins-miss-universe-2021|title=India's Harnaaz Sandhu wins Miss Universe 2021|website=Philippine Star|language=en|date=13 Disyembre 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://edition.cnn.com/style/amp/miss-universe-india-harnaaz-sandhu-intl-hnk/index.html|title=India's Harnaaz Sandhu is crowned Miss Universe 2021|website=CNN|language=en|date=13 Disyembre 2021}}&lt;/ref&gt;

== Sanggunian ==
{{reflist}}

== Panlabas na links ==
* {{instagram|harnaazsandhu_03}}
{{S-start}}
{{S-ach}}
{{S-bef|before={{Flagicon|Mexico}} Andrea Meza}}
{{s-ttl|title=[[Miss Universe]]|years=[[Miss Universe 2021|2021]]}}
{{S-inc}}
{{S-bef|before=Adline Castelino}}
{{s-ttl|title=Miss Diva Universe|years=2021}}
{{S-inc}}
{{S-bef|before=Anna Kler}}
{{s-ttl|title=Femina Miss India Punjab|years=2019}}
{{S-aft|after=Karuna Singh}}
{{S-end}}
[[Kategorya:Miss Universe]]
[[Kategorya:Mga nanalo sa Miss Universe]]
[[Kategorya:Ipinanganak noong 2000]]</text>
      <sha1>33kcvzwz46nacrmv96wu6d6kf6kzxjq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962212</id>
      <parentid>1962211</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:01:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allyriana000</username>
        <id>119761</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10865" xml:space="preserve">{{Infobox pageant titleholder
| name = Harnaaz Kaur Sandhu
| image = Sandhu graces Vineet Jain’s Miss Universe 2021 success bash.jpg
| caption =Harnaaz Sandhu
| title = Femina Miss India Punjab 2020&lt;br&gt;Miss Diva Universe 2021&lt;br&gt;[[Miss Universe 2021]]
| nationalcompetition = Femina Miss India 2019&lt;br&gt;(Top 12)&lt;br&gt;Miss Diva 2021&lt;br&gt;(Miss Diva Universe 2021)&lt;br&gt;[[Miss Universe 2021]]&lt;br&gt;(Nanalo)
| birth_date = {{birth date and age|2000|03|03|df=yes}}
| birth_name = Harnaaz Sandhu
| birth_place = Gurdaspur, Punjab, [[Indiya]]
| height = {{height|m=1.76}}
| hair_color = Itim
| eye_color = Kayumanggi
|occupation={{hlist|Modelo|aktres}}}}
Si '''Harnaaz Kaur Sandhu''' (ipinanganak noong ika-3 ng Marso 2000) ay isang modelo, aktres at beauty pageant titleholder na Indiyano na kinoronahan bilang [[Miss Universe 2021]]'''.''' Si Sandhu ang ikatlong babaeng Indiyan at ang kauna-unahang Sikh na nanalo bilang [[Miss Universe]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jose |first=Jinta |date=4 Oktubre 2021 |title=“For years I have dreamt of being where I am today,” says Harnaaz Sandhu |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-diva/for-years-i-have-dreamt-of-being-where-i-am-today-says-harnaaz-sandhu/articleshow/86760844.cms |access-date=9 Hunyo 2022 |website=The Times of India}}&lt;/ref&gt;

Si Sandhu ay nakoronahan din bilang Femina Miss India Punjab noong 2019, at naging isang ''semifinalist'' sa Femina Miss India noong 2019.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |date=13 Disyembre 2021 |title=Who is Harnaaz Sandhu? All you need to know about Miss Universe 2021 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/who-is-harnaaz-sandhu-all-you-need-to-know-about-miss-universe-2021/articleshow/88248944.cms |access-date=8 Agosto 2022 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;

== Buhay at pag-aaral ==
Ipinanganak si Sandhu sa nayon ng Kohali sa distrito ng Gurdaspur sa mga magulang na sina Pritampal Singh Sandhu, isang rieltor, at si Rabinder Kaur Sandhu, isang gynecologist.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |date=14 Disyembre 2021 |title=Once a small-town girl, Miss Universe Harnaaz Sandhu capturing hearts across globe |url=https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/once-a-small-town-girl-miss-universe-harnaaz-sandhu-capturing-hearts-across-globe-101639430170906.html |access-date=8 Agosto 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}&lt;/ref&gt; Lumaki si Sandhu sa isang pamilyang Jat Sikh, at mayroon din siyang isang nakakatandang kapatid na lalaki.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Rohtaki |first=Hina |date=14 Disyembre 2021 |title=‘Harnaaz means everyone’s pride, she proved that today’ |url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/harnaaz-means-everyones-pride-she-proved-that-today-7671604/ |access-date=8 Agosto 2022 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;

Noong 2006, lumipat ang pamilya ni Sandhu sa [[Inglatera]], bago bumalik sa [[Indiya]] makalipas ang dalawang taon. Sila ay nanirahan sa [[Chandigarh]] kung saan lumaki si Sandhu, at nag-aral sa Shivalik Public School at sa Post Graduate Government College for Girls. Natamo ni Sandhu ang kanyang Bachelor's Degree sa Information Technology at sa kasalukuyan, siya ay kumukuha ng Master's Degree sa pampublikong administrasyon. Siya ay isa ring masugid na tagapagtanggol ng mga hayop, at tagapagtaguyod ng mga karapatan ng kababaihan. Si Sandhu ay matatas sa [[Mga wika ng India|Punjabi]], [[Wikang Hindi|Hindi]], at [[Ingles]].&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Pallavi |first=Krishna Priya |date=13 Disyembre 2021 |title=Who is Harnaaz Sandhu? The Miss Universe 2021 from India |url=https://www.hindustantimes.com/lifestyle/fashion/who-is-harnaaz-sandhu-the-miss-universe-2021-from-india-101639366116269.html |access-date=8 Agosto 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=13 Disyembre 2021 |title=Who is Harnaaz Sandhu, Miss Universe 2021? |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/things-to-know-harnaaz-sandhu-miss-universe-2021/ |access-date=11 Agosto 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== Mga paligsahan ng kagandahan ==
Nagsimulang sumali sa mga patimpalak ng kagandahan si Sandhu bilang isang dalaga, at nanalo ng mga titulo tulad ng Miss Chandigarh 2017 at Miss Max Emerging Star India 2018.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; Noong una, hindi sinabi ni Sandhu sa kanyang ama nang siya ay nagpa-rehistro para sa kanyang unang ''beauty pageant'', at ipinaalam lang sa kanya pagkatapos niya manalo; sa kabila nito, tinanggap ng kanyang ama ang kanyang desisyon na magpatuloy sa ''pageantry.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;''

Matapos mapanalunan ang titulong Femina Miss India Punjab 2019, kumalahok si Sandhu sa Femina Miss India, kung saan siya ay nagtapos bilang isa sa Top 12.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Harnaaz Kaur |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-india/miss-india-contestants/2019/harnaaz-kaur/contestantprofile/68279128.cms |access-date=8 Agosto 2022 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;

=== Miss Diva 2021 ===
Noong ika-16 ng Agosto 2021, na-shortlist si Sandhu bilang isa sa Top 50 ''semifinalist'' ng Miss Diva 2021. Kalaunan ay nakumpirma siya bilang isa sa 20 pinalista na sasabak sa Miss Diva na ipapalabas sa telebisyon noong ika-23 ng Agosto. Sa paunang kompetisyon na ginanap noong ika-22 ng Setyembre, iginawad kay Sandhu ang parangal na Miss Beautiful Skin at naging pinalista para sa mga parangal na Miss Beach Body, Miss Beautiful Smile, Miss Photogenic, at Miss Talented.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=16 Agosto 2021 |title=Unveiling of LIVA Miss Diva 2021 Top 50 Contestants! |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-diva/Unveiling-of-LIVA-Miss-Diva-2021-Top-50-Contestants/eventshow/85359645.cms |access-date=8 Agosto 2022 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;

Sa ''opening statement round'' ng Miss Diva 2021 noong ika-30 ng Setyembre 2021, ipinahayag ni Sandhu bilang isa sa mga ''semifinalist'' na:&lt;ref&gt;{{Cite web |date=11 Oktubre 2021 |title=‘Want to make India proud at Miss Universe 2021’: Harnaaz Sandhu |url=https://indianexpress.com/article/lifestyle/life-style/want-to-make-india-proud-at-miss-universe-2021-harnaaz-sandhu-7565377/ |access-date=11 Agosto 2022 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;
{{quote|text=''&quot;From a young girl with fragile mental health who faced bullying and body shaming to a woman who emerged like a phoenix, realising her true potential. From an individual who once doubted her own existence to a woman who is aspiring to inspire the youth. Today, I stand proudly in front of the Universe as a courageous, vivacious and a compassionate woman who is all set to lead a life with a purpose, and to leave behind a remarkable legacy.&quot;''}}

Nakapasok si Sandhu sa sumunod na ''round'' ng kompetisyon. Sa huling ''question and answer round'', ang limang pinalista ay binigyan ng iba't ibang paksang sasabihin sa pamamagitan ng isang ''draw''. Napili ni Sandhu ang ''Global Warming and Climate Change'', kung saan ipinarating niya:&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |last= |first= |date=1 Oktubre 2021 |title=Chandigarh's Harnaaz Sandhu crowned winner of LIVA Miss Diva Universe 2021 |url=https://www.tribuneindia.com/news/chandigarh/chandigarhs-harnaaz-sandhu-crowned-winner-of-liva-miss-diva-universe-2021-318777 |access-date=11 Agosto 2022 |website=The Tribune India |language=en}}&lt;/ref&gt;

{{quote|text=''&quot;One day, life will flash before your eyes, make sure it's worth watching. However, this is not the life you want to watch, where the climate is changing and the environment is dying. It is one of the fiasco that us humans have done to the environment. I do believe that we still have time to undo our irresponsible behaviour. Earth is all we have in common and our small acts as individuals when multiplied by billions can transform the whole world. Start now, from tonight, switch off those extra lights when not in use. Thank you.&quot;''}}

Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Adline Castelino si Sandhu bilang Miss Diva Universe 2021.&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;

=== Miss Universe 2021 ===
Bilang Miss Diva 2021, si Sandhu ang kumatawan sa Indiya sa [[Miss Universe 2021]]. Ang kompetisyon ay ginanap noong ika-13 ng Disyembre 2021 sa [[Eilat]], [[Israel]].&lt;ref&gt;{{Cite web |date=20 Hulyo 2021 |title=Miss Universe 2021 to be held in Israel, Steve Harvey to return as host |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2021/07/20/miss-universe-2021-israel-steve-harvey-return-host/8024225002/ |access-date=11 Agosto 2022 |website=USA Today |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Elbaum |first=Rachel |date=13 Disyembre 2021 |title=India's Harnaaz Sandhu wins 2021 Miss Universe pageant in Israel |url=https://www.nbcnews.com/news/world/india-s-harnaaz-sandhu-wins-miss-universe-pageant-n1285805 |access-date=11 Agosto 2022 |website=NBC News |language=en}}&lt;/ref&gt; Mula sa 80 kalahok, napabilang si Sandhu sa Top 16 na sumabak sa ''swimsuit competition'' at sa Top 10 na sumabak sa ''evening gown competition''. Sinuot ni Sandhu para sa evening gown competition ang isang ''champaigne silver'' na ''see-through'' gown na dinisenyo ni Saisha Shinde, isang taga-disenyong transekswal na Indiyan.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=15 Disyembre 2021 |title=Miss Universe 2021 Harnaaz Sandhu's winning gown was designed by this trans designer |url=https://www.wionews.com/entertainment/lifestyle/news-miss-universe-2021-harnaaz-sandhus-winning-gown-was-designed-by-this-trans-designer-437008 |access-date=11 Agosto 2022 |website=WION |language=en}}&lt;/ref&gt;

Si Sandhu ay umabante mula sa unang pool ng 80 kalahok tungo sa nangungunang labing anim, kalaunan ay umabante sa nangungunang sampung, nangungunang limang, at nangungunang tatlo, bago kinoronahan bilang panalo.  Kasunod ng kanyang panalo, siya ang naging ikatlong babaeng Indian na kinoronahang Miss Universe pagkatapos ni Sushmita Sen noong 1994 at Lara Dutta noong 2000.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.philstar.com/entertainment/2021/12/13/2147681/indias-harnaaz-sandhu-wins-miss-universe-2021|title=India's Harnaaz Sandhu wins Miss Universe 2021|website=Philippine Star|language=en|date=13 Disyembre 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://edition.cnn.com/style/amp/miss-universe-india-harnaaz-sandhu-intl-hnk/index.html|title=India's Harnaaz Sandhu is crowned Miss Universe 2021|website=CNN|language=en|date=13 Disyembre 2021}}&lt;/ref&gt;

== Sanggunian ==
{{reflist}}

== Panlabas na links ==
* {{instagram|harnaazsandhu_03}}
{{S-start}}
{{S-ach}}
{{S-bef|before={{Flagicon|Mexico}} Andrea Meza}}
{{s-ttl|title=[[Miss Universe]]|years=[[Miss Universe 2021|2021]]}}
{{S-inc}}
{{S-bef|before=Adline Castelino}}
{{s-ttl|title=Miss Diva Universe|years=2021}}
{{S-inc}}
{{S-bef|before=Anna Kler}}
{{s-ttl|title=Femina Miss India Punjab|years=2019}}
{{S-aft|after=Karuna Singh}}
{{S-end}}
[[Kategorya:Miss Universe]]
[[Kategorya:Mga nanalo sa Miss Universe]]
[[Kategorya:Ipinanganak noong 2000]]</text>
      <sha1>lno42mwfjmcdsogo62ow6o8008hw4fk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aida Nikolaychuk</title>
    <ns>0</ns>
    <id>315470</id>
    <revision>
      <id>1962249</id>
      <parentid>1943444</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T10:29:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6410" xml:space="preserve">Si '''Aida Yurijivna Nikolaychuk''',&lt;ref&gt;[http://transcriptvids.com/v/VXYx33-yTz0.html Aida Nikolaychuk Videochat (14.01.12) (+English subtitles) (part 1) - Transcript Vids]&lt;/ref&gt; minsan binabaybay na '''Nikolaichuk''', ({{Lang-uk|Аїда Юріївна Ніколайчук}}) ay isang [[Mga Ukranyano|Ukranyanang]] na mang-aawit ng [[Musikang pop|pop]] at modelo, na nagwagi sa ikatlong season ng kompetisyon sa talento sa telebisyon na ''[[X-Factor (seryeng pantelebisyong Ukranyano)|X-Factor]]'' ng Ukranya noong 2012.

Nakakuha siya ng espesyal na atensiyon sa ikalawang season ng palabas nang ihinto ng mga hukom ang kaniyang pagganap ng ''Oyayi'' ni [[Polina Gagarina]] (Колыбельная, Kalybelnaya),&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://rkm.kiev.ua/novosti-kieva-i-oblasti/48643/|script-title=ru:Позорный победитель Х-фактор 3: Аида Николайчук устроила нечто|publisher=Kyev Media|date=5 January 2013|accessdate=25 October 2013|language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://rkm.kiev.ua/novosti-kieva-i-oblasti/48643/|script-title=ru:Позорный победитель Х-фактор 3: Аида Николайчук устроила нечто|publisher=Kyev Media|date=5 January 2013|accessdate=25 October 2013|language=ru}}&lt;/ref&gt; hinala na [[Lip sync|nagli-lip sync]] sa isang recording, at hiniling sa kaniya na kumanta ng ''[[Isang cappella|a cappella]]''. Kahit na halatang nagulat, si Nikolaychuk ay kumanta ng kanta nang pantay na mahusay nang walang saliw.

Noong 2013, inilabas niya ang kaniyang unang single, &quot;On Your Planet&quot;, na kasama sa kanyang debut album na &quot;We're under one sky&quot;.&lt;ref name=&quot;:02&quot;&gt;{{cite web|url=http://musicstarts.com.ua/aida-nikolajchuk-prezentovala-svoj-debyutnyj-singl/|script-title=ru:Аида Николайчук презентовала свой дебютный сингл|trans-title=Aida Nikolaychuk presented hers debut single|language=ru|date=29 May 2013|accessdate=22 October 2013|archivedate=18 September 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130918011456/http://musicstarts.com.ua/aida-nikolajchuk-prezentovala-svoj-debyutnyj-singl/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== Maagang buhay ==
Si Nikolaychuk ay ipinanganak noong Marso 3, 1982 sa [[Odessa]], [[Sosyalistikong Republikang Sobyet ng Ukranya|Ukranyano SSR]], [[Unyong Sobyet]]. Nagsimula siyang kumanta sa unang baitang, nang siya ay naging soloista ng koro ng paaralan, at nang maglaon ay gumanap sa paaralan bilang isang hip hop backup na mang-aawit hanggang 2002, at sa kaniyang koro ng paaralan noong ikalima at ikawalong baitang.&lt;ref&gt;[http://www.transcriptsearch.com.es/id/HkpX30ZxJdo Aida Nikolaychuk X-Factor 3 Judges House (+English subtitles) - vid script (en)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131029190453/http://www.transcriptsearch.com.es/id/HkpX30ZxJdo|date=29 October 2013}} Retrieved 24 October 2013.&lt;/ref&gt;

== Karera sa musika ==
Kasalukuyang gumaganap si Nikolaychuk sa mga konsiyerto at pagtatanghal sa Ukranya.

Noong Setyembre 4, 2013, lumahok si Nikolaychuk sa kumpetisyon na &quot;Promosyon&quot;, na inayos ng channel sa telebisyon ng Russia na ''Music Box'', na ipinakita ang kaniyang debut na video, at napili bilang isang nagwagi.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://teleblondinka.com/Novosti/pobeditelnica-hfaktora-vyigrala-v-esche-odnom-konkurse7223.html/|script-title=ru:Победительница «Х-фактора» выиграла в еще одном конкурсе|trans-title=The winner of the &quot;X-factor&quot; won another contest|language=ru|accessdate=22 October 2013|archive-date=9 Septiyembre 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130909070619/http://teleblondinka.com/Novosti/pobeditelnica-hfaktora-vyigrala-v-esche-odnom-konkurse7223.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Noong Oktubre 4, 2013, nagtanghal si Nikolaychuk sa Little Miss World 2013 sa Bulgaria.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.fashion.bg/article/8196/2/Ralitsa-Hristova-titla-little-miss-world-2013|script-title=bg:Ралица Христова с титла за България от Little Miss World 2013|trans-title=Delphinium of Christ with a title for Bulgaria from Little Miss World 2013|date=4 October 2013|language=bg|accessdate=24 October 2013}}&lt;/ref&gt;

Noong Oktubre 24, 2013, nagkaroon siya ng pangalawang solong konsiyerto sa Dnepropetrovsk at binisita ang lokal na pahayagan ng tabloid, &quot;Komsomolskaya Pravda&quot;.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://kp.ua/daily/press/detail/5183/|script-title=ru:Задай вопрос победительнице третьего Х-фактора Аиде Николайчук!|trans-title=Ask a question to the winner of X factor!|language=ru|accessdate=24 October 2013|archive-date=29 Oktubre 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131029191355/http://kp.ua/daily/press/detail/5183/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Noong Disyembre 14, 2013, inilabas ang unang solong album ng Aida na &quot;My Pod Odnim Nebom&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://vk.com/aidanikolaychuk?w=wall-30544822_40967/|script-title=ru:Альбом &quot;Мы под одним небом&quot; уже в продаже!|trans-title=The album &quot;We're under the same sky&quot; is already on sale!|language=ru|accessdate=2 December 2013}}&lt;/ref&gt;

Noong Disyembre 16, 2013, inilabas ang mga pangalan ng mga nominado para sa taunang music award na YUNA-2013; Nominado si Aida para sa &quot;Discovery of the Year&quot;.&lt;ref&gt;{{cite news|date=16 December 2013|url=http://www.yuna.ua/oholosheno-imena-nominantiv-muzychnoji-premiji-yuna-2013/|script-title=uk:Оголошені номінанти музичної премії YUNA – 2013|language=uk|accessdate=17 December 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131217003515/http://www.yuna.ua/oholosheno-imena-nominantiv-muzychnoji-premiji-yuna-2013/|archivedate=17 December 2013|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Sa mga resulta ng pambansang poll &quot;Mga Paborito ng Tagumpay – 2013&quot;, kinilala si Aida bilang &quot;Female Singer of the Year&quot; dahil sa kamangha-manghang suporta ng kaniyang mga tagahanga.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.favor.com.ua/news/ceremony2013/|script-title=uk:Переможці конкурсу торгових марок «Фаворити Успіху» оголошені на 11-ій церемонії нагородження|trans-title=The winners of the &quot;Success Favorites&quot; announced at the 11th awards ceremony|language=uk|date=12 June 2014|accessdate=19 June 2014}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==</text>
      <sha1>le9bbk7zg1p9xn3qrg55xf91os5iphj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagkalat ng H5N1 sa Luzon ng 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>316719</id>
    <revision>
      <id>1962091</id>
      <parentid>1954931</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:05:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2633" xml:space="preserve">{{For|sakit|Pagkalat ng H5N6 sa Gitnang Luzon ng 2017}}
{{Infobox epidemic
| name = 2022 Luzon H5N1 outbreak
| image = 
| caption = 
| arrival_date = Enero 6, 2022
| disease = [[Trangkasong pang-ibon|Avian influenza]]
| type = Avian influenza, Bird flu
| first_case = [[Baliuag, Bulacan]]
| origin = [[Candaba, Pampanga]]
| location = [[Gitnang Luzon]]
| deaths = [[To be announced|TBA]]
| notes =
}}

Ang '''H5N1 sa Luzon''' sa taong 2022, ika 6 Enero ay isang outbreak na uri ng &quot;avian influenza&quot; H5N1 ang nakitaan ng sintomas sa mga pugo sa bayan ng Candaba sa Pampanga, ika 27 Enero at 21 Enero ay dalawang commercial &quot;duck farms&quot; sa Baliuag, Bulacan ang tinamaan ng H5N1 Bird flu at ilang bayan sa Minalin, Pampanga, Benguet, Bataan, Tarlac at Nueva Ecija.

==Pagkalat==
{{Main|Pagkalat ng H5N6-1 sa Pilipinas}}
Ika buwan ng Marso ang mga duck at quail farm sa bayan ng [[Victoria, Laguna]] maging ang lalawigan ng Cam Sur ang nakitaan ng sintomas ng H5N1 ma umabot sa rehiyon ng Bicol sa [[Camarines Sur]] sa mga bayan ng [[Pili, Camarines Sur]], [[Libmanan, Camarines Sur]], [[Sipocot, Camarines Sur|Sipocot]], [[Baao, Camarines Sur]], [[Goa, Camarines Sur|Goa]] at [[Bula, Camarines Sur]], Mayroong mga naitalang kaso sa Bataan at Nueva Ecija. Nagsagawa ng &quot;poultry animal quarantine&quot; sa [[Lungsod ng Batangas]] mula sa katabing lalawigan sa [[Laguna]] at sa Camarines Sur upang masugpo ang H5N1 virus.&lt;ref&gt;https://newsinfo.inquirer.net/1575169/da-orders-tighter-restrictions-to-halt-bird-flu-outbreak&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://businessmirror.com.ph/2022/03/07/philippines-confirms-8-newbird-flu-outbreaks-in-luzon&lt;/ref&gt;

===Mindanao===
Ika 1 Abril sa lungsod ng [[Tacurong]] sa [[Sultan Kudarat]] ay mahigit na 1,000 na bibe at 4,000 na mga manok ang mga pinatay.&lt;ref&gt;https://newsinfo.inquirer.net/1575169/da-orders-tighter-restrictions-to-halt-bird-flu-outbreak&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.cnnphilippines.com/news/2022/3/29/DA-strict-measures-bird-flu-.html&lt;/ref&gt;

==Responde==
Naghain ng restriksyon ang &quot;Department of Agriculture&quot; (DA) sa mga may dalang alagang ibon katulad ng manok, pato, bibe na may mga biyahe na mag mumula sa [[Gitnang Luzon]], naghahanda ang rehiyon ng [[Calabarzon]], [[Bicol]] at sa [[Hilagang Luzon]] upang maiwasan ang pagkalat ng H5N1 &quot;avian influenza&quot; virus.&lt;ref&gt;https://newsinfo.inquirer.net/1573679/southern-leyte-bans-entry-of-poultry-products-from-luzon&lt;/ref&gt;

==Sangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:2022 sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga kalamidad sa Pilipinas ng 2022]]
[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]]
[[Kategorya:Mga sakit ng ibon]]
{{usbong|Kalusugan}}</text>
      <sha1>jfueydeqredy4y5egs84oc4b0o5upjf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>KaladKaren</title>
    <ns>0</ns>
    <id>317810</id>
    <revision>
      <id>1962236</id>
      <parentid>1961782</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T07:55:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Lunasyub</username>
        <id>120401</id>
      </contributor>
      <comment>/* Telebisyon */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2444" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = KaladKaren
| image =
| caption =
| birth_name = Jervi Ryan E. Lisaba &lt;!-- based on his YouTube --&gt;
| birth_date = Agosto 9 &lt;!-- based on his Twitter --&gt;
| birth_place =
| nationality = [[Pilipino]]
| other_names = KaladKaren
| occupation = Aktor, komedyante
| years_active = 2016&amp;ndash;kasalukuyan
| known_for = KaladKaren Davila
| associated_acts = [[Karen Davila]]
| agent = [[ABS-CBN]] {{small|(2016-kasalukuyan)}}
| partner = Luke Wrightson {{small|(2012-kasalukuyan)}}; engaged (2022)
| website = {{Instagram|kaladkaren}}
}}

Si '''Jervi Ryan Lisaba''' o mas kilala bilang '''KaladKaren''' ay isang Pilipinong transwoman, impersonator at telebisyong personalidad, siya ay kilala sa panggaya sa ABS-CBN News Anchor na si &quot;''[[Karen Davila]]''&quot;.&lt;ref&gt;https://en.everybodywiki.com/KaladKaren&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://ent.abs-cbn.com/icsyv/articles-photos/love-wins-meet-kaladkarens-boyfriend-for-almost-8years-14952&lt;/ref&gt;

==Edukasyon at karera==
Si Jervi ay nakapagtapos sa [[Unibersidad ng Pilipinas, Diliman]] sa [[Lungsod Quezon]].&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/life/05/14/22/kaladkaren-turns-emotional-while-showing-karen-davila-her-new-home&lt;/ref&gt;

Noong 2016 si Jervi ay ginagaya si ''Karen Davila'' sa [[Halalang pampanguluhan sa Pilipinas, 2016]] sa parte ng politikal satire event sa pamumunuan ng UP.&lt;ref&gt;https://www.gmanetwork.com/entertainment/celebritylife/fitness/73174/kaladkaren-shares-before-and-after-weight-loss-photos/story&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
=== Telebisyon ===
{| class = &quot;wikitable&quot; style = &quot;font-size: 100%;&quot;
|-
! Taon !! Pamagat !! Ginampanan !! Himpilan
|-
| 2022 || ''[[It's Showtime]]'' || Hurado || [[TV 5]]
|-
| 2019-2021 || ''[[I Can See Your Voice]]'' || Herself/SINGvestigator || [[ABS-CBN]]&lt;br&gt;[[Kapamilya Channel]]&lt;br&gt;[[A2Z (tsanel pantelebisyon)|A2Z]]
|-
| 2018-2020 || ''[[Umagang Kay Ganda]]'' || Co-host || rowspan=&quot;2&quot;| ABS-CBN
|-
| 2017-2019 || ''[[Gandang Gabi Vice]]'' || Guest 
|-
| 2017 || ''Pasada Sais Trenta'' || Herself / Guest || DZMM Radyo Patrol 630&lt;br&gt;DZMM TeleRadyo
|-
|2022
|''[[:en:Drag_Race_Philippines|Drag Race Philippines]]''
|Herself /  Judge
|
|}

===Pelikula===
* 2017 - ''[[Gandarrapiddo: The Revenger Squad]]'' - KaladKaren Davila (reporter)

==Tingnan rin==
* [[Karen Davila]]
* [[Vice Ganda]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga Pilipino]]
[[Kategorya:Mga Tagalog]]
[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:LGBT mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>22vpx1f9q2l9g86hjik195nn9p305hu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagkalat ng Marburg sa Ghana ng 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318313</id>
    <revision>
      <id>1962098</id>
      <parentid>1957589</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:23:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3028" xml:space="preserve">{{Update|[[Marburg|birus, pagkalat]]|date=Hulyo 2022}}
{{Infobox epidemic
| name          =
| width         =
| image         = 137488 web.jpg
| image_size    =
| image_upright =
| alt           =
| caption       = Micrograph of [[Marburg viruses]]
| disease       = Marburg virus
| virus_strain  = 
| location      = Ashanti Region
| origin        = 
| first_outbreak = 
| first_reported = 
| index_case     =  
| arrival_date   =
| date           = 
| source         = [[paniki]]
| type           =
| confirmed_cases = 2
| active_cases    = 
| suspected_cases = 
| severe_cases    =
| hospitalized_cases = 
| critical_cases     =
| ventilator_cases   =
| ecmo_cases      =
| recovery_cases  =
| deaths          = 2
| fatality_rate   = 100%
| test_positivity_rate = 
| territories     =
| total_ili       =
| website         =
| vaccinations    = 
}}

Ang pagkalat ng '''Margburg''' sa Ghana, taong 2022 ay dalawa ang naitalang kaso na inulat ng bansang [[Ghana]], noong 8 Hulyo, Matapos kumpirmahin ng [[WHO]], ito ang unang pagsiklab ng sakit sa Ghana.&lt;ref&gt;https://news.abs-cbn.com/video/spotlight/07/19/22/alamin-ano-ang-marburg-virus&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://filipinotimes.net/latest-news/2022/07/18/2-dead-as-ghana-confirms-outbreak-of-fatal-marburg-virus&lt;/ref&gt;

==Lagom==
Ang Margburg virus disease (MVD) ay isang mataas na uri ng birus na maaring maging epidemya sa isang rehiyon o bansa, ito ay may 24-90% para sa maagang yugto ng sakit, ito ay mahirap lunasin, dahil wala pang nasusuring gamot laban sa sakit, 14 mga kaso ang naitala noong 1967 ang unang kaso nito ay sa bansang [[Aleman]] (Germany) at [[Yugoslavia]], ito rin ay karaniwang nagmumula sa mga bansang Sub-Sahara sa Aprika.&lt;ref&gt;https://reliefweb.int/report/ghana/ghana-reports-first-ever-suspected-cases-marburg-virus-disease&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.who.int/health-topics/marburg-virus-disease#tab=tab_1&lt;/ref&gt;

Ang sakit ay nakuha sa isang sample sa mga paniki mula sa [[Ehipto]]. ito ay naipasa mula sa paniki papunta sa tao sa pamamagitan ng body fluid, mula sa impekted na tao.

==Pagkalat==
Dalawang indibidwal mula sa mga lungsod sa katimugang sa rehiyon ng Ashanti sa Ghana ay nabuo ang isang sakit na Margburg, ang mga sintomas nito ay: pangingilo, pagdurumi, pagduduwal at sanhi ng pagdala sa ospital, Mahigit 11 buwan ay may naitalang kaso sa bansang [[Guinea]] ang may mga uri ng kasong sakit, Isiniwalat noong 8, Hulyo ng [[United Nations]] na ang kaso ay kinumpirma ng &quot;World Health Organization&quot;(''WHO''), ay ito ang kauna-unahang kaso sa ''Ghana'', Ang mga samples na nakuha mula sa Pasteur Institute sa Dakar, Senegal ay para masuri ang pagsisiyasat.

Ang pagkalat ay kinumpirma ng ''World Health Organization'' (&quot;WHO&quot;), ika 17 Hulyo ang unang sakit mula sa Ghana ay sumiklab at dineklarang health emergency sa bansa.

==Reaksyon==
Ang WHO ay naghahanda para sa posibleng pagkalat sa mundo kahalintulad sa [[Monkeypox virus]].

==Tingnan rin==
* [[Pagsiklab ng monkeypox ng 2022]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]]</text>
      <sha1>n6mxi4f7v8zlp8skoflhfageppecvox</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tarangkahang Brandeburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318494</id>
    <revision>
      <id>1962194</id>
      <parentid>1959074</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:23:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Tarangkahang Brandenburgo]] sa [[Tarangkahang Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3095" xml:space="preserve">
{{Infobox building
| name = Tarangkahang Brandenburgo
| native_name = Brandenburger Tor
| image = Brandenburger Tor abends.jpg
| caption = Ang Tarangkahang Brandenburgo, tanaw&lt;br /&gt;mula sa [[Pariser Platz]] sa dakong silangan
| building_type = Tarangkahan ng lungsod
| architectural_style = [[Arkitekturang Neoklasiko|Neoklasiko]]
| structural_system = 
| location = [[Berlin]], Alemanya
| coordinates = {{coord|52.5163|13.3777|display=inline,title}}
| start_date = 1788
| completion_date = 1791
| inauguration_date = 
| height = 
| other_dimensions = 
| architect = [[Carl Gotthard Langhans]]
}}

Ang '''Tarangkahang Brandenburgo''' ({{Lang-de|Brandenburger Tor}} {{IPA-de|ˈbʁandn̩ˌbʊʁɡɐ ˈtoːɐ̯||De-Brandenburger Tor.ogg}}) ay isang ika-18 siglong [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong]] monumento sa [[Berlin]], na itinayo sa utos ng haring [[Prusya|Pruso]] na si [[Federico Guillermo II ng Prusya|Frederick William II]] matapos [[Pagsalakay ng Prusya sa Olanda|ibalik]] ang kapangyarihan ng [[Orangismo (Republikang Olanda)|Orangista]] sa pamamagitan ng pagsugpo sa [[Patriottentijd|popular na pag-aalsang Olanda]].&lt;ref&gt;[http://www.tagesspiegel.de/kultur/friedens-statt-triumph-symbol-das-brandenburger-tor-und-sein-geheimnis/10858278.html Das Brandenburger Tor und sein Geheimnis],
''Der Tagesspiegel''&lt;/ref&gt; Isa sa mga pinakakilalang tanawin ng Alemanya, itinayo ito sa lugar ng dating [[tarangkahan ng lungsod]] na nagmarka ng pagsisimula ng kalsada mula Berlin hanggang sa bayan ng [[Brandenburg an der Havel]], na dating kabesera ng [[Margrabyato ng Brandenburgo]].

Ito ay matatagpuan sa kanlurang bahagi ng sentro ng lungsod ng Berlin sa loob ng [[Mitte]], sa salikop ng [[Unter den Linden]] at [[Ebertstraße]], kaagad sa kanluran ng [[Pariser Platz]]. Isang bloke sa hilaga ay nakatayo ang [[gusaling Reichstag]], na kinaroroonan ng parlyamentong Aleman (''[[Bundestag]]''). Ang tarangkahan ay ang monumental na pasukan sa Unter den Linden, isang bulebar ng mga punong [[Tilia|linden]] na direktang patungo sa maharlikang [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]] ng monarkang [[Prusya|Pruso]].

Sa buong pag-iral nito, ang Tarangkahang Brandenburgo ay madalas na isang lugar para sa mga pangunahing makasaysayang pangyayari at ngayon ay itinuturing na hindi lamang isang simbolo ng magulong kasaysayan ng [[Kasaysayan ng Alemanya|Alemanya]] at [[Kasaysayan ng Europa|Europa]], kundi pati na rin ng Europeong [[Pag-iisang Europeo|pagkakaisa]] at [[Mahabang Kapayapaaa|kapayapaan]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Brandenburg Gate |url=https://www.berlin.de/en/attractions-and-sights/3560266-3104052-brandenburg-gate.en.html |access-date=3 August 2021 |website=berlin.de |language=en}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.brandenburg-gate.de/ Opisyal na website]
* [https://brandenburger-tor-berlin.de/ Mga kaganapan sa Brandenburg Gate]
{{Visitor attractions in Berlin}}
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]]</text>
      <sha1>ob72g8nqwgan9g3vti2j1z5094m14gj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962197</id>
      <parentid>1962194</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:24:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3091" xml:space="preserve">
{{Infobox building
| name = Tarangkahang Brandeburgo
| native_name = Brandenburger Tor
| image = Brandenburger Tor abends.jpg
| caption = Ang Tarangkahang Brandenburgo, tanaw&lt;br /&gt;mula sa [[Pariser Platz]] sa dakong silangan
| building_type = Tarangkahan ng lungsod
| architectural_style = [[Arkitekturang Neoklasiko|Neoklasiko]]
| structural_system = 
| location = [[Berlin]], Alemanya
| coordinates = {{coord|52.5163|13.3777|display=inline,title}}
| start_date = 1788
| completion_date = 1791
| inauguration_date = 
| height = 
| other_dimensions = 
| architect = [[Carl Gotthard Langhans]]
}}

Ang '''Tarangkahang Brandeburgo''' ({{Lang-de|Brandenburger Tor}} {{IPA-de|ˈbʁandn̩ˌbʊʁɡɐ ˈtoːɐ̯||De-Brandenburger Tor.ogg}}) ay isang ika-18 siglong [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong]] monumento sa [[Berlin]], na itinayo sa utos ng haring [[Prusya|Pruso]] na si [[Federico Guillermo II ng Prusya|Frederick William II]] matapos [[Pagsalakay ng Prusya sa Olanda|ibalik]] ang kapangyarihan ng [[Orangismo (Republikang Olanda)|Orangista]] sa pamamagitan ng pagsugpo sa [[Patriottentijd|popular na pag-aalsang Olanda]].&lt;ref&gt;[http://www.tagesspiegel.de/kultur/friedens-statt-triumph-symbol-das-brandenburger-tor-und-sein-geheimnis/10858278.html Das Brandenburger Tor und sein Geheimnis],
''Der Tagesspiegel''&lt;/ref&gt; Isa sa mga pinakakilalang tanawin ng Alemanya, itinayo ito sa lugar ng dating [[tarangkahan ng lungsod]] na nagmarka ng pagsisimula ng kalsada mula Berlin hanggang sa bayan ng [[Brandenburg an der Havel]], na dating kabesera ng [[Margrabyato ng Brandeburgo]].

Ito ay matatagpuan sa kanlurang bahagi ng sentro ng lungsod ng Berlin sa loob ng [[Mitte]], sa salikop ng [[Unter den Linden]] at [[Ebertstraße]], kaagad sa kanluran ng [[Pariser Platz]]. Isang bloke sa hilaga ay nakatayo ang [[gusaling Reichstag]], na kinaroroonan ng parlyamentong Aleman (''[[Bundestag]]''). Ang tarangkahan ay ang monumental na pasukan sa Unter den Linden, isang bulebar ng mga punong [[Tilia|linden]] na direktang patungo sa maharlikang [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]] ng monarkang [[Prusya|Pruso]].

Sa buong pag-iral nito, ang Tarangkahang Brandeburgo ay madalas na isang lugar para sa mga pangunahing makasaysayang pangyayari at ngayon ay itinuturing na hindi lamang isang simbolo ng magulong kasaysayan ng [[Kasaysayan ng Alemanya|Alemanya]] at [[Kasaysayan ng Europa|Europa]], kundi pati na rin ng Europeong [[Pag-iisang Europeo|pagkakaisa]] at [[Mahabang Kapayapaaa|kapayapaan]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Brandenburg Gate |url=https://www.berlin.de/en/attractions-and-sights/3560266-3104052-brandenburg-gate.en.html |access-date=3 August 2021 |website=berlin.de |language=en}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.brandenburg-gate.de/ Opisyal na website]
* [https://brandenburger-tor-berlin.de/ Mga kaganapan sa Brandenburg Gate]
{{Visitor attractions in Berlin}}
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]]</text>
      <sha1>gq2iezd5j2r3fmts6i3sm6be6gtvn0f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Potsdam</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318502</id>
    <revision>
      <id>1962177</id>
      <parentid>1959090</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:05:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7184" xml:space="preserve">{{Infobox German place|name=Potsdam|type=Lungsod|image_photo={{Photomontage|position=centre
 |photo1a      = 2018-08-10 DE Potsdam, Havel, Potsdamer Stadtschloss, Charlottenhof 05609390 (49952695592).jpg
 |photo2a      = Schloss Sanssouci 2014.jpg
 |photo2b      = 17 Neues Palais Sanssouci Potsdam Steffen Heilfort.JPG
 |photo3a      = Potsdam-HollaendischesViertel-2007.jpg
 |photo3b      = Filmstudio Babelsberg Eingang.jpg
 |size         = 280
 |spacing      = 2
 |color        = #FFFFFF
 |border       = 0
 |foot_montage = {{nobreak|Mula sa taas at mula kaliwa pakanan:}}&lt;br&gt;[[Palasyo ng Lungsod, Potsdam|Palasyo ng Lungsod ng Potsdam]] kasama ang [[Simbahan ng San Nicolas, Potsdam|Simbahan ng San Nicolas]] sa likuran, &lt;br&gt;ang [[Sanssouci|Palasyo ng Sanssouci]], ang [[Bagong Palasyo (Potsdam)|Bagong Palasyo]], &lt;br&gt;ang [[Kuwartong Olanda]], at [[Estudyo Babelsberg|Estudyong Pampelikula ng Babelsberg]]
}}|image_flag=Flag of Potsdam.svg|image_coa=DEU Potsdam COA.svg|coordinates={{coord|52|24|N|13|4|E|format=dms|display=inline,title}}|state=Brandenburgo|district=urbano|area=187.28|elevation=32|area_metro=&lt;!-- Metropolitan area, in km². XXX.XX (no commas or other text) --&gt;|pop_metro=&lt;!-- Metropolitan area, if available. No commas or other text --&gt;|postal_code=14467–14482|area_code=0331|licence=P|Gemeindeschlüssel=12 0 54 000|divisions=&lt;!-- Subdivisions within location (e.g. &quot;XX districts&quot; or boroughs) --&gt;|website=[https://www.potsdam.de/ www.potsdam.de]|mayor=Mike Schubert&lt;ref&gt;[https://wahlen.brandenburg.de/wahlen/de/kommunalwahlen/bm-wahlen/ergebnisse/~s_14102018_12054000 Ergebnis der Bürgermeisterwahl in Potsdam], accessed 30 June 2021.&lt;/ref&gt;|leader_term=2018&amp;ndash;26|Bürgermeistertitel=Oberbürgermeister|party=SPD|ruling_party1=&lt;!-- Leading political party currently in power - give abbreviations --&gt;|ruling_party2=&lt;!-- 2nd ruling political party - give abbreviations --&gt;|ruling_party3=&lt;!-- 3rd ruling political party - give abbreviations --&gt;|year=1776}}

Ang '''Potsdam''' ({{IPA-de|ˈpɔt͡sdam|-|De-Potsdam.ogg}}) ay ang kabesera at pinakamalaking lungsod ng [[Länder ng Alemanya|estadong]] [[Alemanya|Aleman]] ng [[Brandeburgo|Brandenburgo]]. Direkta itong nasa hangganan ng kabeserang Aleman, ang [[Berlin]], at bahagi ng [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo]]. Ito ay matatagpuan sa [[Havel|Ilog Havel]] mga {{Convert|25|km}} timog-kanluran ng sentro ng lungsod ng Berlin.

Ang Potsdam ay isang tirahan ng mga [[Prusya|Prusong]] hari at ng [[Aleman na Emperador|Alemang Kaiser]] hanggang 1918. Ang pagpaplano nito ay naglalaman ng mga ideya ng [[Panahon ng Kaliwanagan]]: sa pamamagitan ng maingat na balanse ng arkitektura at tanawin, ang Potsdam ay nilayon bilang &quot;isang kaakit-akit, pastoral na panaginip&quot; na magpapaalala sa mga residente nito ng kanilang relasyon sa kalikasan at katwiran.&lt;ref&gt;''The Potsdam project, 1996'', HRH The Prince of Wales, Charles; Hanson, Brian; Steil, Lucien; Prince of Wales's Urban Design Task Force; Prince of Wales's Institute of Architecture, Prince of Wales's Institute of Architecture, 1998, Introduction.&lt;/ref&gt;

Ang lungsod, na higit sa 1000 taong gulang, ay malawak na kilala para sa mga palasyo nito, mga lawa, at pangkalahatang kahalagahan nito sa kasaysayan at kultura. Kasama sa mga tanawin ang mga parke at palasyo ng [[Sanssouci]], ang pinakamalaking Pandaigdigang Pamanang Pook ng Alemanya, pati na rin ang iba pang palasyo gaya ng Palasyo Orangery, Bagong Palasyo, Palasyo Cecilienhof, at ang Palasyo Charlottenhof. Ang Potsdam din ang lokasyon ng makabuluhang [[Kumperensiya sa Potsdam]] noong 1945, ang kumperensiya kung saan ang tatlong pinuno ng gobyerno ng Unyong Sobyetiko, Estados Unidos, at Reino Unido ay nagpasya sa paghahati ng Alemanya kasunod ng pagsuko nito, isang kumperensiya na nagbigay kahulugan sa kasaysayan ng Germany para sa mga sumusunod na 45 taon.

Ang [[Potsdam-Babelsberg|Babelsberg]], sa timog-silangang bahagi ng Potsdam, ay tahanan na ng isang pangunahing studio ng paggawa ng pelikula noong dekada 1930 pa at natamasa nito ang tagumpay bilang mahalagang sentro ng produksiyon ng pelikulang Europeo mula noong [[Pagbagsak ng Pader ng Berlin|bumagsak ang Pader ng Berlin]]. Ang [[Studio Babelsberg|Filmstudio Babelsberg]] ay ang pinakalumang malakihang estudyo ng pelikula sa mundo.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=About us |url=https://www.studiobabelsberg.com/en/corporate/about-us/}}&lt;/ref&gt;

Ang Potsdam ay naging sentro ng agham sa Alemanya noong ika-19 na siglo. Ngayon, mayroong tatlong pampublikong kolehiyo, ang [[Unibersidad ng Potsdam]], at higit sa 30 mga [[institusyong pananaliksik]] sa lungsod.

== Heograpiya ==
[[Talaksan:Templiner_See,_Vorderkappe_und_Hermannswerder_1.jpeg|link=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Templiner_See%2C_Vorderkappe_und_Hermannswerder_1.jpeg/220px-Templiner_See%2C_Vorderkappe_und_Hermannswerder_1.jpeg|left|thumb|Ang Templiner Tingnan sa timog ng Potsdam]]
Ang lugar ay nabuo mula sa isang serye ng malalaking [[morrena]] na naiwan pagkatapos ng [[Huling panahong glasya|huling panahong glasyal]]. Ngayon, isang kuwarto na lamang ng lungsod ang naitatayo, ang natitira ay natitira bilang berdeng espasyo.

Mayroong humigit-kumulang 20 lawa at ilog sa loob at paligid ng Potsdam, gaya ng [[Havel]], ang [[Griebnitzsee]], [[Tingnan ang Templiner|Templiner See]], [[Tiefer See]], [[Jungfernsee]], Teltowkanal, [[Heiliger See]], at [[Sacrower See]]. Ang pinakamataas na punto ay ang {{Convert|114|m|ft|0}} taas na ''[[Kleiner Ravensberg]]''.

=== Mga pagkakahati ===
Ang Potsdam ay nahahati sa pitong makasaysayang ''Stadtteile'' (mga kuwarto) ng lungsod at siyam na bagong ''Ortsteile'' (suburbs/ward, dating magkahiwalay na nayon), na sumali sa lungsod noong 2003. Ang hitsura ng mga boro ng lungsod ay medyo iba. Ang mga nasa hilaga at nasa gitna ay pangunahing binubuo ng mga makasaysayang gusali, ang timog ng lungsod ay pinangungunahan ng mas malalaking lugar ng mga mas bagong gusali.

Ang lungsod ng Potsdam ay nahahati sa 32 ''[[Kuwarto (urbanong pagkakahati)|Stadtteile]]'' (mga boro, parehong mga kuwarto at suburb/ward na magkasama),&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Stadtteilkatalog der Landeshauptstadt Potsdam |url=https://www.potsdam.de/cms/beitrag/10088596/513412/ |access-date=2016-12-28 |language=de}}&lt;/ref&gt; na nahahati pa sa 84 na estadistikal na ''Bezirke'' (mga distrito).

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga pinagmumulan ==

* Paul Sigel, Silke Dähmlow, Frank Seehausen at Lucas Elmenhorst, Architekturführer Potsdam Architectural Guide, Dietrich Reimer Verlag, Berlin 2006,{{ISBN|3-496-01325-7}} .

== Mga panlabas na link ==
{{Commons|Potsdam}}
{{Wikivoyage}}

* {{Official website}} {{In lang|de}} and [https://en.potsdam.de/ English]
* [http://www.medienarchiv.com/Deutschland/Brandenburg/Index-Brandenburg-Potsdam.htm Extensive photoarchive about Potsdam]
{{Germany districts Brandenburg}}{{Capitals of the states of the Federal Republic of Germany}}{{Talaan ng mga kabiserang European batay sa rehiyon}}{{Mga lungsod sa Alemanya}}
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Aleman ng CS1 (de)]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>m5hvdy5umrhs45s181byh3vi2ye9zey</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Margrabyato ng Brandeburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318532</id>
    <revision>
      <id>1962192</id>
      <parentid>1959275</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:23:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Margrabyato ng Brandenburgo]] sa [[Margrabyato ng Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5080" xml:space="preserve">
{{Infobox country|||||native_name={{lang|de|Mark/Markgrafschaft Brandenburg}}|conventional_long_name=Marca/Margrabyato ng Brandenburgo|common_name=Brandenburg o Brandenburgo|image_map=Locator Brandenburg within the Holy Roman Empire (1618).svg|image_map_caption=Margrabyato Brandenburgo sa loob na [[Banal na Imperyal Romano]] (1618)|status=Margraviate|empire=Banal na Imperyong Romano|status_text=Estado ng [[Banal na Imperyal Romano]]&lt;br /&gt;[[Prinsipe-elektor|Imperyal na elektor]] (1356–1806)&lt;br /&gt;[[Luapin ng korona]] ng [[Mga lupain ng Bohemyong Korona|Koronang Bohemyo]] (1373–1415)|p1=Hilagang Marca|p2=Luticio{{!}}Pederasyong Luticio|p3=Margrabyato ng Brandenburgo-Küstrin{{!}}Brandenburgo-Küstrin|flag_p3=Flag of Brandenburg (1340-1657).svg|p4=Prinsipe-Obispado ng Brandenburgo|image_p4=[[File:CoA Brandenburg Diocese.svg|18px|link=Prinsipe-Obispado ng Brandenburgo]]|image_flag=Pabellon de Brandeburgo (c. 1684).svg|image_flag2=Flag of Brandenburg (1660–1750).svg|flag_type=Taas: [[Watawat ng Brandenburgo|Watawat]] o [[naval ensign]] {{nowrap|circa 1684}} (base sa pinta ni [[Lieve Verschuier|L. Verschuier]]&lt;ref&gt;''[[:File:Kurbrandenburgi Navy.jpg|Die kurbrandenburgische Flotte]]'' (1684)&lt;/ref&gt;)&lt;br /&gt;Ilalim: [[Watawat ng Brandenburgo|Watawat]] 1660–1750 ginamit ng mga [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]]|image_coat=Arms of Brandenburg.svg|symbol_type=[[Eskudeo de armas ng Brandenburgo|Eskudeo de armas]]&lt;ref&gt;Batay sa ibang orihinal na napreserbang pagsasalarawan:
&lt;gallery&gt;
1795 Berliner Baer mit Brandenburgischem Wappen anagoria.JPG|Berlin Bear with Brandenburg coat of arms, late 18th / Early 19th Century; Märkisches Museum Berlin
Erhebung des Großen Kurfürsten in den Olymp (van Loo) - weibliche Allegorie mit Ährenkranz und dem brandenburgischen Adler.jpg|Ceiling painting (detail: female allegory with wreath of grain ears and the Brandenburg eagle), oil on canvas, 1751 (destroyed in World War II)
Wappengalerie Museum Senftenberg.jpg|Museum Senftenberg (Senftenberg Castle)
&lt;/gallery&gt;&lt;/ref&gt;|s1=Lalawigan ng Brandenburgo|flag_s1=Flagge Preußen - Provinz Brandenburg.svg
&lt;!--
|event_pre    = Death of [[Pribislav]]
|date_pre     = 1150
--&gt;|date_start=Oktubre 3|year_start=1157|event1=Iniangat sa [[Prinsipe-elektor|Elektorado]]|date_event1=Disyembre 25, 1356|event2=[[Brandenburgo-Prusya]]|date_event2=Agosto 27, 1618|event3=[[Kaharian ng Prusya]]|date_event3=Enero 18, 1701|event_end=Paglusaw ng&lt;br /&gt;[[Banal na Imperyong Romano]]|date_end=Agosto 6|year_end=1806|capital=[[Brandenburg an der Havel]] (1157–1417)&lt;br /&gt;[[Berlin]] (1417–1806)|common_languages=[[Mababang Aleman]]|government_type=Monarko|title_leader=[[Margrabe ng Brandenburgo|Margrabe]]|leader1=[[Alberto ang Oso]] (una) 1417|year_leader1=1157–70|leader2=[[Federico Guillermo III ng Prusya|Federico Guillermo III]] (huli)|year_leader2=1797–1806|religion=Dominanteng paniniwala sa populasyon ay [[Katoliko Romano]] hanggang dekada 1530, at matapos ay [[Luteranismo|Luterano]].&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Ang elektor ay Katoliko Romano hanggang 1539, tapos ay Luterano hanggang 1613, at matapos ay [[Calvinismo|Repormado]].}}
[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters|TMargraviate of Brandenburg]]
[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters|TMargraviate of Brandenburg]]
Ang '''Margrabyato ng Brandenburgo''' ({{Lang-de|Markgrafschaft Brandenburg}}) ay isang pangunahing [[prinsipalidad]] ng [[Banal na Imperyong Romano]] mula 1157 hanggang 1806 na may mahalagang papel sa kasaysayan ng Alemanya at Gitnang Europa.

Ang Brandenburgo ay binuo mula sa [[Hilagang Marca]] na itinatag sa teritoryo ng mga [[Mga Eslabo|Eslabong]] [[Mga Wendo|Wendo]]. Hinango nito ang isa sa mga pangalan nito mula sa manang ito, ang '''Marca ng Brandenburgo''' ({{Lang|de|Mark Brandenburg}}). Itinatag ang mga naghaharing [[margrabe]]&lt;nowiki/&gt;nito bilang prestihiyosong [[prinsipe-elektor]] sa [[Ginintuang Bula ng 1356]], na nagpapahintulot sa kanila na bumoto sa halalan ng [[Banal na Emperador Romano]]. Ang estado ay naging karagdagang kilala bilang '''Elektoral Brandenburgo''' o ang '''Elektorado ng Brandenburgo''' ({{Lang|de|Kurbrandenburg}} o {{Lang|de|Kurfürstentum Brandenburg}}).

== Mga talababa ==
{{Reflist}}

== Mga sanggunian ==

*  

== Mga panlabas na link ==

* {{In lang|de}} {{Lang|de|[http://www.brandenburg1260.de/ Hochmittelalter in der Mark Brandenburg]}} at Brandenburg1260.de.
* {{In lang|de}} {{Lang|de|[http://brandenburg.rz.fhtw-berlin.de/regenten.html Der Brandenburger Landstreicher]}}
* [http://www.hoeckmann.de/germany/brandenburg-e.htm Historical map of Brandenburg, 1789]
* {{In lang|de}} [https://archive.today/20130106042346/http://www.lexikus.de/index.php?page=buch&amp;thema=0&amp;buch=685 {{Lang|de|Wanderungen durch die Mark Brandenburg}} by Theodor Fontane, 1899] at Lexikus.de.
{{Electors of the Holy Roman Empire after 1356}}{{Upper Saxon Circle}}{{Territories and provinces of Prussia}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Aleman]]</text>
      <sha1>q2w55heu56fts8sm0l7jz9x9v515zh2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962196</id>
      <parentid>1962192</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:23:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5076" xml:space="preserve">
{{Infobox country|||||native_name={{lang|de|Mark/Markgrafschaft Brandenburg}}|conventional_long_name=Marca/Margrabyato ng Brandenburgo|common_name=Brandenburg o Brandenburgo|image_map=Locator Brandenburg within the Holy Roman Empire (1618).svg|image_map_caption=Margrabyato Brandenburgo sa loob na [[Banal na Imperyal Romano]] (1618)|status=Margraviate|empire=Banal na Imperyong Romano|status_text=Estado ng [[Banal na Imperyal Romano]]&lt;br /&gt;[[Prinsipe-elektor|Imperyal na elektor]] (1356–1806)&lt;br /&gt;[[Luapin ng korona]] ng [[Mga lupain ng Bohemyong Korona|Koronang Bohemyo]] (1373–1415)|p1=Hilagang Marca|p2=Luticio{{!}}Pederasyong Luticio|p3=Margrabyato ng Brandenburgo-Küstrin{{!}}Brandenburgo-Küstrin|flag_p3=Flag of Brandenburg (1340-1657).svg|p4=Prinsipe-Obispado ng Brandenburgo|image_p4=[[File:CoA Brandenburg Diocese.svg|18px|link=Prinsipe-Obispado ng Brandenburgo]]|image_flag=Pabellon de Brandeburgo (c. 1684).svg|image_flag2=Flag of Brandenburg (1660–1750).svg|flag_type=Taas: [[Watawat ng Brandenburgo|Watawat]] o [[naval ensign]] {{nowrap|circa 1684}} (base sa pinta ni [[Lieve Verschuier|L. Verschuier]]&lt;ref&gt;''[[:File:Kurbrandenburgi Navy.jpg|Die kurbrandenburgische Flotte]]'' (1684)&lt;/ref&gt;)&lt;br /&gt;Ilalim: [[Watawat ng Brandenburgo|Watawat]] 1660–1750 ginamit ng mga [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]]|image_coat=Arms of Brandenburg.svg|symbol_type=[[Eskudeo de armas ng Brandenburgo|Eskudeo de armas]]&lt;ref&gt;Batay sa ibang orihinal na napreserbang pagsasalarawan:
&lt;gallery&gt;
1795 Berliner Baer mit Brandenburgischem Wappen anagoria.JPG|Berlin Bear with Brandenburg coat of arms, late 18th / Early 19th Century; Märkisches Museum Berlin
Erhebung des Großen Kurfürsten in den Olymp (van Loo) - weibliche Allegorie mit Ährenkranz und dem brandenburgischen Adler.jpg|Ceiling painting (detail: female allegory with wreath of grain ears and the Brandenburg eagle), oil on canvas, 1751 (destroyed in World War II)
Wappengalerie Museum Senftenberg.jpg|Museum Senftenberg (Senftenberg Castle)
&lt;/gallery&gt;&lt;/ref&gt;|s1=Lalawigan ng Brandenburgo|flag_s1=Flagge Preußen - Provinz Brandenburg.svg
&lt;!--
|event_pre    = Death of [[Pribislav]]
|date_pre     = 1150
--&gt;|date_start=Oktubre 3|year_start=1157|event1=Iniangat sa [[Prinsipe-elektor|Elektorado]]|date_event1=Disyembre 25, 1356|event2=[[Brandenburgo-Prusya]]|date_event2=Agosto 27, 1618|event3=[[Kaharian ng Prusya]]|date_event3=Enero 18, 1701|event_end=Paglusaw ng&lt;br /&gt;[[Banal na Imperyong Romano]]|date_end=Agosto 6|year_end=1806|capital=[[Brandenburg an der Havel]] (1157–1417)&lt;br /&gt;[[Berlin]] (1417–1806)|common_languages=[[Mababang Aleman]]|government_type=Monarko|title_leader=[[Margrabe ng Brandenburgo|Margrabe]]|leader1=[[Alberto ang Oso]] (una) 1417|year_leader1=1157–70|leader2=[[Federico Guillermo III ng Prusya|Federico Guillermo III]] (huli)|year_leader2=1797–1806|religion=Dominanteng paniniwala sa populasyon ay [[Katoliko Romano]] hanggang dekada 1530, at matapos ay [[Luteranismo|Luterano]].&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Ang elektor ay Katoliko Romano hanggang 1539, tapos ay Luterano hanggang 1613, at matapos ay [[Calvinismo|Repormado]].}}
[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters|TMargraviate of Brandenburg]]
[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters|TMargraviate of Brandenburg]]
Ang '''Margrabyato ng Brandeburgo''' ({{Lang-de|Markgrafschaft Brandenburg}}) ay isang pangunahing [[prinsipalidad]] ng [[Banal na Imperyong Romano]] mula 1157 hanggang 1806 na may mahalagang papel sa kasaysayan ng Alemanya at Gitnang Europa.

Ang Brandenburgo ay binuo mula sa [[Hilagang Marca]] na itinatag sa teritoryo ng mga [[Mga Eslabo|Eslabong]] [[Mga Wendo|Wendo]]. Hinango nito ang isa sa mga pangalan nito mula sa manang ito, ang '''Marca ng Brandeburgo''' ({{Lang|de|Mark Brandenburg}}). Itinatag ang mga naghaharing [[margrabe]]&lt;nowiki/&gt;nito bilang prestihiyosong [[prinsipe-elektor]] sa [[Ginintuang Bula ng 1356]], na nagpapahintulot sa kanila na bumoto sa halalan ng [[Banal na Emperador Romano]]. Ang estado ay naging karagdagang kilala bilang '''Elektoral Brandeburgo''' o ang '''Elektorado ng Brandeburgo''' ({{Lang|de|Kurbrandenburg}} o {{Lang|de|Kurfürstentum Brandenburg}}).

== Mga talababa ==
{{Reflist}}

== Mga sanggunian ==

*  

== Mga panlabas na link ==

* {{In lang|de}} {{Lang|de|[http://www.brandenburg1260.de/ Hochmittelalter in der Mark Brandenburg]}} at Brandenburg1260.de.
* {{In lang|de}} {{Lang|de|[http://brandenburg.rz.fhtw-berlin.de/regenten.html Der Brandenburger Landstreicher]}}
* [http://www.hoeckmann.de/germany/brandenburg-e.htm Historical map of Brandenburg, 1789]
* {{In lang|de}} [https://archive.today/20130106042346/http://www.lexikus.de/index.php?page=buch&amp;thema=0&amp;buch=685 {{Lang|de|Wanderungen durch die Mark Brandenburg}} by Theodor Fontane, 1899] at Lexikus.de.
{{Electors of the Holy Roman Empire after 1356}}{{Upper Saxon Circle}}{{Territories and provinces of Prussia}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Aleman]]</text>
      <sha1>1n19deev3j8073x3ivi9wzpc8u01yhp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Havel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318533</id>
    <revision>
      <id>1962202</id>
      <parentid>1959276</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:25:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2141" xml:space="preserve">Ang '''Havel''' ({{IPA-de|ˈhaːfl̩|lang|De-Havel.ogg}})&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Duden &amp;#124; Havel &amp;#124; Rechtschreibung, Bedeutung, Definition, Herkunft |url=http://www.duden.de/rechtschreibung/Havel}}&lt;/ref&gt; ay isang ilog sa hilagang-silangan ng [[Alemanya]], na dumadaloy sa mga [[Länder ng Alemanya|estado]] ng [[Mecklenburg-Vorpommern|Mecklemburgo-Kanlurang Pomeranya]], [[Brandeburgo|Brandeburgo]], [[Berlin]] at [[Sahonya-Anhalt]]. Ito ay isang kanang tributaryo ng [[Ilog Elba|Elbe]] at {{Convert|325|km|mi}} ang haba. Gayunpaman, ang direktang distansiya mula sa pinagmulan nito hanggang sa bibig nito ay {{Convert|94|km|mi}}. Para sa halos lahat ng haba nito, ang Havel ay nalalayagan; nagbibigay ito ng mahalagang ugnayan sa mga koneksiyon sa daluyan ng tubig sa pagitan ng silangan at kanluran ng Alemanya, gayundin sa ibayo pa.

== Pinagmulan ==
Ang pinagmulan ng Havel ay matatagpuan sa [[Distrito ng Lawa ng Mecklemburgo|Distritong Lawa ng Mecklemburgo]], sa pagitan ng Lawa [[Müritz]] at ng lungsod ng [[Neubrandenburg]]. Walang malinaw na nakikitang pinagmulan sa anyo ng isang bukal, ngunit ang ilog ay nagmumula sa mga lawa sa [[Diekenbruch]] malapit sa [[Ankershagen]], malapit sa at timog-silangan ng [[Paghahati ng paagusan|watershed]] sa pagitan ng Dagat Hilaga at Baltico. Mula roon ang ilog sa simula ay umaagos patimog, sa kalaunan ay sumasali sa Elbe, na dumadaloy naman sa Dagat Hilaga. Ang bawat ilog sa hilaga-silangan nito ay dumadaloy sa Dagat Baltico. Ang ilog ay pumapasok sa [[Brandeburgo|Brandeburgo]] malapit sa bayan ng [[Fürstenberg/Havel|Fürstenberg]]. Sa itaas na kurso nito at sa pagitan ng Berlin at [[Brandenburg an der Havel]] ang ilog ay bumubuo ng ilang lawa.

Ang mga bayan sa tabing-ilog ay kinabibilangan ng: [[Fürstenberg/Havel|Fürstenberg]], [[Zehdenick]], [[Oranienburg]], [[Berlin]], [[Potsdam]], [[Werder (Havel)|Werder]], [[Ketzin]], [[Brandenburg (bayan)|Brandenburg]], [[Premnitz]], [[Rathenow]], at [[Havelberg]].

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
[[Kategorya:Mga ilog ng Alemanya]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>qu9po9695chboqad7qlfqe79eljpdhf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Berlin U-Bahn</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318535</id>
    <revision>
      <id>1962144</id>
      <parentid>1959291</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T01:38:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>122.52.46.18</ip>
      </contributor>
      <comment>+infobox</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6711" xml:space="preserve">{{Infobox public transit
| box_width = auto
| name = U-Bahn Berlin
| image = U-Bahn.svg
| imagesize = 75px
| image2 = Oberbaumbrücke mit U-Bahn.jpg
| imagesize2 = 250px
| caption2 = &lt;div style=&quot;width:250px; margin:auto&quot;&gt;U1 crossing [[Oberbaum Bridge]]&lt;/div&gt;
| locale = [[Berlin]]
| transit_type = [[Rapid transit]]
| began_operation = {{Start date and age|1902|1|15|df=y}}
| ended_operation = 
| operator = [[Berliner Verkehrsbetriebe|Berliner Verkehrsbetriebe (BVG)]]
| owner = [[Berliner Verkehrsbetriebe|Berliner Verkehrsbetriebe (BVG)]]
| lines = 9 (numbered U1–U9)&lt;ref name=&quot;bvg_u-bahn&quot;&gt;{{cite web |url = http://www.bvg.de/index.php/en/17103/name/Underground.html |title = The Berlin underground – The largest underground system in Germany |publisher = Berliner Verkehrsbetriebe (BVG) |website = BVG.de |access-date = 2013-09-22}}&lt;/ref&gt;
| vehicles = 
| stations = 175&lt;ref name=&quot;bvg_u-bahn&quot; /&gt;
| ridership = 1,515,342 &lt;small&gt;(average daily, 2017)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;stats&quot; /&gt;
| annual_ridership = 553.1 million &lt;small&gt;(2017)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;stats&quot; /&gt;
| system_length = {{convert|155.4|km|mi|1|abbr=on}}&lt;ref name=&quot;bvg_u-bahn&quot; /&gt;
| website = {{url|https://www.bvg.de/en|BVG.de – Homepage}}
| track_gauge = {{RailGauge|sg}}
| el = 750 V DC [[Third rail]]
| train_length = ~{{convert|100|m|ftin}}
| top_speed = {{convert|72|km/h|mph|abbr=on}}
| average_speed = {{convert|30.7|km/h|mph|abbr=on}}&lt;ref name=&quot;bvg_u-bahn&quot; /&gt;
| headway = 4–5 minutes (daytime)
| end = 
| map = 
| character = 
| chief_executive = 
| caption = 
| start = 
| line_number = 
| area served = 
| alt = 
| map_state = 
}}
Ang '''Berlin U-Bahn''' ({{IPA-de|ˈuː baːn|lang}}; maikli para sa {{Lang|de|Untergrundbahn}} , &quot;daangbakal sa subteraneo&quot;) ay isang [[Metro (sistemang daambakal)|mabilis na sistema ng transito]] sa [[Berlin]], ang kabesera at pinakamalaking lungsod ng [[Alemanya|Germany]], at isang pangunahing bahagi ng sistema ng [[pampublikong transportasyon]] ng lungsod. Kasama ang [[Berlin S-Bahn|S-Bahn]], isang network ng mga suburban na linya ng tren, at isang [[Mga tram sa Berlin|tram network]] na halos tumatakbo sa silangang bahagi ng lungsod, ito ang nagsisilbing pangunahing paraan ng transportasyon sa kabesera.

Binuksan noong 1902, ang {{Lang|de|U-Bahn}} nagsisilbi sa [[Talaan ng mga estasyon ng Berlin U-Bahn|175 estasyon]]  na nakakalat sa siyam na linya, na may kabuuang haba ng riles na {{Convert|155.4|km|mich|-1}},&lt;ref&gt;[https://unternehmen.bvg.de/wp-content/uploads/2021/05/BVG-Zahlenspiegel-2021.pdf BVG-Zahlenspiegel-2021]&lt;/ref&gt; halos 80% nito ay nasa ilalim ng lupa.&lt;ref name=&quot;bud_strecken&quot;&gt;{{Cite web |last=Schomacker |first=Marcus |date=2007-03-14 |title=Berlins U-Bahn-Strecken und Bahnhöfe |url=http://www.berliner-untergrundbahn.de/strecken.htm |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070808092816/http://www.berliner-untergrundbahn.de/strecken.htm |archive-date=2007-08-08 |access-date=2007-09-18 |publisher=berliner-untergrundbahn.de |language=de}}&lt;/ref&gt; Tumatakbo ang mga tren tuwing dalawa hanggang limang minuto sa mga oras ng kasagsagan, bawat limang minuto para sa natitirang bahagi ng araw at bawat sampung minuto sa gabi. Sa paglipas ng isang taon, ang U-Bahn ay nagsasanay ng {{Convert|132|e6km|e6mi}}, at nagdadala ng mahigit 400 milyong pasahero. Noong 2017, 553.1 milyong pasahero ang sumakay sa U-Bahn.&lt;ref name=&quot;stats&quot;&gt;{{Cite web |date=December 31, 2017 |title=Zahlenspiegel 2017 1. Auflage |trans-title=Statistics 2017 1st edition |url=http://www.bvg.de/de/?section=downloads&amp;download=2486 |access-date=2018-03-08 |publisher=Berliner Verkehrsbetriebe (BVG) |language=de |format=PDF}}&lt;/ref&gt; Ang buong sistema ay pinananatili at pinapatakbo ng {{Lang|de|[[Berliner Verkehrsbetriebe]]}}, karaniwang kilala bilang BVG.

Ang Berlin U-Bahn ay ang pinakamalawak na subteraneong network sa Alemanya. Noong 2006, ang paglalakbay sa U-Bahn ay katumbas ng 122.2 milyong km (76 milyong mi) ng mga paglalakbay sa sasakyan.&lt;ref name=&quot;bvg_report&quot;&gt;
{{Cite web |date=24 May 2007 |title=Geschäftsbericht 2006 der BVG |trans-title=Business Report 2006 for BVG |url=http://www.bvg.de/index.php/de/binaries/asset/download/21735/file/1-1 |access-date=2007-09-06 |publisher=Berliner Verkehrsbetriebe (BVG) |language=de |format=pdf}}&lt;/ref&gt;
[[Talaksan:U-Bahn_Berlin_-_Netzplan.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/U-Bahn_Berlin_-_Netzplan.svg/525px-U-Bahn_Berlin_-_Netzplan.svg.png|center|thumb|525x525px| Mapa ng sistema ng U-Bahn noong 2020]]

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|2}}

== Bibliograpiya ==
{{refbegin}}
* Brian Hardy: ''The Berlin U-Bahn'', Capital Transport, 1996, {{ISBN|1-85414-184-8}}
* Ulf Buschmann: ''U-Bahnhöfe Berlin. Berlin Underground Stations''. Berlin Story Verlag, Berlin 2012,  {{ISBN|978-3-86368-027-5}}
* Jan Gympel: ''U-Bahn Berlin – Reiseführer''. GVE-Verlag, Berlin 2002, {{ISBN|3-89218-072-5}}
* AG Berliner U-Bahn: ''Zur Eröffnung der elektrischen Hoch-und Untergrundbahn in Berlin''. GVE-Verlag, Berlin 2002, {{ISBN|3-89218-077-6}}
* Jürgen Meyer-Kronthaler und Klaus Kurpjuweit: ''Berliner U-Bahn – In Fahrt seit Hundert Jahren''. be.bra Verlag, Berlin 2001, {{ISBN|3-930863-99-5}}
* Petra Domke und Markus Hoeft: ''Tunnel Gräben Viadukte – 100 Jahre Baugeschichte der Berliner U-Bahn''. kulturbild Verlag, Berlin 1998, {{ISBN|3-933300-00-2}}
* Ulrich Lemke und Uwe Poppel: ''Berliner U-Bahn''. alba Verlag, Düsseldorf, {{ISBN|3-87094-346-7}}
* Robert Schwandl: ''Berlin U-Bahn Album. Alle 192 Untergrund- und Hochbahnhöfe in Farbe''. Robert Schwandl Verlag, Berlin Juli 2002, {{ISBN|3-936573-01-8}}
* Jürgen Meyer-Kronthaler: ''Berlins U-Bahnhöfe – Die ersten hundert Jahre''. be.bra Verlag, Berlin 1996, {{ISBN|3-930863-16-2}}
{{refend}}

== Mga panlabas na link ==
{{commons category}}
* [https://web.archive.org/web/20190524072123/https://metromapworld.com/berlin-metro-map/ Berlin Metro Map sa Google Maps na may Geolocation]
* {{Official website|http://www.bvg.de/index.php/en/index.html}} {{In lang|en}}
* [http://berlin.bahninfo.de/E_stillg.htm VSWB – Mga Hindi Nagamit na Riles at Daan sa Berlin]
* [http://mic-ro.com/metro/phototour.html?city=Berlin Photo tour ng mga istasyon ng U-Bahn kasama ang mapa ng mga istilo ng arkitektura]
* [http://public-transport.net/pics/main.php?g2_itemId=2892 mga larawan ng Berlin Metro]
* [http://www.berliner-verkehr.de/ubbilder/ugleis.gif Subaybayan ang mapa ng Berlin U-Bahn]
* [http://berlinmap360.com/en/berlin-subway-map Mapa ng Berlin U-Bahn]
* [http://www.ubahn.co/ Pagkuha ng larawan sa Berlin U-Bahn]

{{Public transport in Berlin}}{{Urban public transport in Germany}}{{Underground rapid transit in the European Union}}
[[Kategorya:Berlin]]</text>
      <sha1>7wvsxsz9l3g0owphzhrt9z527cek6x3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318537</id>
    <revision>
      <id>1962179</id>
      <parentid>1959340</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:13:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>/* Lawak */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2416" xml:space="preserve">{{Infobox UNESCO World Heritage Site|WHS=Mga Palasyo at Liwasan ng&lt;br /&gt;Potsdam at Berlin|Image=Karte Schlösser und Parks in Potsdam.png|image_upright=1.2|caption=Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Location=[[Potsdam]] at [[Berlin]], [[Alemanya]]|coordinates={{coord|52.4|13.03333|format=dms}}|Area={{convert|2,064|ha|sqmi|abbr=on}}&lt;ref name=&quot;wikidata-197add5969c547b81b76fe0f5eb18742cecee8ce&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.spsg.de/schloesser-gaerten/unesco-welterbe/#c3050.|title = UNESCO-Welterbestätte}}&lt;/ref&gt;|Type=Kultural|Criteria=i, ii, iv|ID=532|Year=1990|Extension=1992, 1999|locmapin=Brandenburg#Germany}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
&lt;span&gt;&lt;/span&gt;
Ang mga '''Palasyo at Parke ng Potsdam at Berlin''' ({{Lang-de|Schlösser und Gärten von Potsdam und Berlin}}) ay isang pangkat ng mga complex ng palasyo at mga pinahabang tanawing hardin na matatagpuan sa rehiyon ng [[Havelland]] sa paligid ng [[Potsdam]] at ng kabesera ng Aleman ng [[Berlin]]. Ang termino ay ginamit sa pagtatalaga ng mga pinagsamang kultural bilang isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]] noong 1990. Kinilala ito para sa makasaysayang pagkakaisa ng tanawin nito—isang natatanging halimbawa ng disenyo ng tanawin mula sa mga pinagmulan mga ideyang monarkiya ng estado ng [[Prusya|Prussian]] at mga karaniwang pagsisikap ng emansipasyon.

== Lawak ==
Sa una, ang Pandaigdigang Pamanang Pook ay sumasaklaw sa 500 ektarya, na sumasaklaw sa 150 mga proyekto sa pagtatayo, na sumasaklaw sa mga taon mula 1730 hanggang 1916. Hanggang sa [[Mapayapang Himagsikan]] ng 1989, ang mga lugar na ito ay pinaghiwalay ng [[Pader ng Berlin]], na tumatakbo sa pagitan ng Potsdam at [[Kanlurang Berlin]], at ilang mga makasaysayang lugar ay sinira ng mga kuta sa hangganan ng 'daan ng kamatayan'.

Dalawang yugto ng pagpapalawig sa Pandaigdigang Pamanang Pook, noong 1992, at 1999 ang humantong sa pagsasama ng isang mas malaking lugar. Ang [[Fundasyon ng mga Prusong Palasyo at Hardin Berlin-Brandeburgo]], na nangangasiwa sa pook, ay nagtataya ng lugar sa 2,064 ektarya.

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;

== Mga panlabas na link ==

* [https://whc.unesco.org/en/list/532 Mga Palasyo at Parke ng Potsdam at Berlin Opisyal na Website ng UNESCO]

* [https://www.spsg.de/en/home/ Prussian Palaces and Gardens Foundation]
{{World Heritage Sites in Germany}}</text>
      <sha1>d1grny2i4ekbgr4dmj7cbk00i2p8ni1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962210</id>
      <parentid>1962179</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:57:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3554" xml:space="preserve">{{Infobox UNESCO World Heritage Site|WHS=Mga Palasyo at Liwasan ng&lt;br /&gt;Potsdam at Berlin|Image=Karte Schlösser und Parks in Potsdam.png|image_upright=1.2|caption=Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Location=[[Potsdam]] at [[Berlin]], [[Alemanya]]|coordinates={{coord|52.4|13.03333|format=dms}}|Area={{convert|2,064|ha|sqmi|abbr=on}}&lt;ref name=&quot;wikidata-197add5969c547b81b76fe0f5eb18742cecee8ce&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.spsg.de/schloesser-gaerten/unesco-welterbe/#c3050.|title = UNESCO-Welterbestätte}}&lt;/ref&gt;|Type=Kultural|Criteria=i, ii, iv|ID=532|Year=1990|Extension=1992, 1999|locmapin=Brandenburg#Germany}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
&lt;span&gt;&lt;/span&gt;
Ang mga '''Palasyo at Parke ng Potsdam at Berlin''' ({{Lang-de|Schlösser und Gärten von Potsdam und Berlin}}) ay isang pangkat ng mga complex ng palasyo at mga pinahabang tanawing hardin na matatagpuan sa rehiyon ng [[Havelland]] sa paligid ng [[Potsdam]] at ng kabesera ng Aleman ng [[Berlin]]. Ang termino ay ginamit sa pagtatalaga ng mga pinagsamang kultural bilang isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]] noong 1990. Kinilala ito para sa makasaysayang pagkakaisa ng tanawin nito—isang natatanging halimbawa ng disenyo ng tanawin mula sa mga pinagmulan mga ideyang monarkiya ng estado ng [[Prusya|Prussian]] at mga karaniwang pagsisikap ng emansipasyon.

== Lawak ==
Sa una, ang Pandaigdigang Pamanang Pook ay sumasaklaw sa 500 ektarya, na sumasaklaw sa 150 mga proyekto sa pagtatayo, na sumasaklaw sa mga taon mula 1730 hanggang 1916. Hanggang sa [[Mapayapang Himagsikan]] ng 1989, ang mga lugar na ito ay pinaghiwalay ng [[Pader ng Berlin]], na tumatakbo sa pagitan ng Potsdam at [[Kanlurang Berlin]], at ilang mga makasaysayang lugar ay sinira ng mga kuta sa hangganan ng 'daan ng kamatayan'.

Dalawang yugto ng pagpapalawig sa Pandaigdigang Pamanang Pook, noong 1992, at 1999 ang humantong sa pagsasama ng isang mas malaking lugar. Ang [[Fundasyon ng mga Prusong Palasyo at Hardin Berlin-Brandeburgo]], na nangangasiwa sa pook, ay nagtataya ng lugar sa 2,064 ektarya.

== Pagtatalaga noong 1990 ==
[[Talaksan:Gemälde_Ansicht_Glienicke.jpg|link=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Gem%C3%A4lde_Ansicht_Glienicke.jpg/220px-Gem%C3%A4lde_Ansicht_Glienicke.jpg|thumb|Aspekto ng [[Palasyo Glienicke]] mula sa Babelsberg, Carl Daniel Freydank, noong 1838]]

* [[Sanssouci|Palasyo]] at [[Liwasang Sanssouci|Liwasan]] ng Sanssouci, Potsdam
* ''[[Bagong Hardin, Potsdam|Neuer Garten]]'' (Bagong Hardin), [[Marmorpalais]] (Palasyo Marmol), at ''[[Cecilienhof|Schloss Cecilienhof]]'', hilagang-silangan ng Sanssouci, Potsdam
* ''[[Liwasang Babelsberg|Park Babelsberg]]'' at ''[[Palasyo ng Babelsberg|Schloss Babelsberg]]'', Potsdam
* ''[[Palasyo Glienicke|Schloss Glienicke]]'' at ''[[Park Glienicke|Park Klein-Glienicke]]'', Berlin
* ''Nikolskoe'' bahay troso, Berlin
* ''[[Pfaueninsel]]'' (Pulo Paboreal), Berlin
* ''Böttcherberg'' (Bundok Böttcher), Berlin
* ''[[Jagdschloß Glienicke]]'' (Glienicke bahay pangangaso), Berlin

== Idinagdag noong 1992 ==

* ''[[Simbahan ng Manunubos, Sacrow|Heilandskirche]]'' (Simbahan ng Manunubos), Sacrow (Potsdam)
* Palasyo at Parke ng Sacrow, Potsdam

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;

== Mga panlabas na link ==

* [https://whc.unesco.org/en/list/532 Mga Palasyo at Parke ng Potsdam at Berlin Opisyal na Website ng UNESCO]

* [https://www.spsg.de/en/home/ Prussian Palaces and Gardens Foundation]
{{World Heritage Sites in Germany}}</text>
      <sha1>ci3eiouvoqzvrdcc58zrldhsqz2zh09</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mitte</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318545</id>
    <revision>
      <id>1962204</id>
      <parentid>1959387</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:25:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2947" xml:space="preserve">
{{Infobox German location|name=Mitte|name_local=|image_photo=|image_caption=|type=Boro|City=Berlin|image_coa=Coat of arms of borough Mitte.svg|coordinates={{coord|52|31|N|13|22|E|format=dms|display=inline,title}}|state=Berlin|district=|borough=|divisions=6 na lokalidad|mayor=[[Stephan von Dassel]]|Bürgermeistertitel=[[Alkalde|Alkalde ng Boro]]|party=Greens|elevation=|area=39.47|population=383360|population_as_of=2020-12-31|pop_ref=&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://download.statistik-berlin-brandenburg.de/fa93e3bd19a2e885/a5ecfb2fff6a/SB_A01-05-00_2020h02_BE.pdf|title=Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2020|publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|date=February 2021}}&lt;/ref&gt;|postal_code=|area_code=|licence=B|year=|plantext=Kinaroroonan ng Mitte sa Berlin|image_plan=Berlin Bezirk Mitte (labeled).svg|website=[http://www.berlin-mitte.de Official homepage]}}
Ang '''Mitte''' ({{IPA-de|ˈmɪtə|lang|De-Mitte.ogg}}) ay ang una at pinakasentrong [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|boro]] ng [[Berlin]]. Ang boro ay binubuo ng anim na sub-endtidad: [[Mitte (lokalidad)|sentrong Mitte]], [[Gesundbrunnen (Berlin)|Gesundbrunnen]], [[Hansaviertel]], [[Moabit]], [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]], at [[Wedding (Berlin)|Wedding]].

Ito ay isa sa dalawang borough (ang isa ay [[Friedrichshain-Kreuzberg]]) na dating nahahati sa pagitan ng [[Silangang Berlin]] at [[Kanlurang Berlin]]. Ang Mitte ay sumasaklaw sa makasaysayang pusod ng Berlin at kasama ang ilan sa pinakamahalagang pook panturista ng Berlin tulad ng [[Gusaling Reichstag|Reichstag]] at [[Berlin Hauptbahnhof]], [[Tsekpoint Charlie]], [[Pulo ng mga Museo]], ang [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pangtelebisyon]], [[Tarangkahang Brandeburgo]], [[Unter den Linden]], [[Potsdamer Platz]], [[Alexanderplatz]], ang huling anim na kung saan ay nasa dating Silangang Berlin.

== Heograpiya ==
[[Talaksan:2006_Berliner_Dom_Front.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/2006_Berliner_Dom_Front.jpg/220px-2006_Berliner_Dom_Front.jpg|left|thumb| [[Katedral ng Berlin]] at [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pantelebisyon]]]]
Ang Mitte ([[Wikang Aleman|Aleman]] para sa &quot;gitna&quot;, &quot;sentro&quot;) ay matatagpuan sa gitnang bahagi ng Berlin sa tabi ng Ilog [[Spree (ilog)|Spree]]. Nasa hangganan ito sa [[Charlottenburg-Wilmersdorf]] sa kanluran, [[Reinickendorf]] sa hilaga, [[Pankow]] sa silangan, [[Friedrichshain-Kreuzberg]] sa timog-silangan, at [[Tempelhof-Schöneberg]] sa timog-kanluran.

== Galeriya ==
{{Wide image|View over Berlin Mitte.jpg|800px|Tanaw ng Mitte mula sa [[Katedral ng Berlin]]}}

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.berlin-mitte.de/ Opisyal na homepage] {{In lang|de}}
* [http://www.berlin.de/en/ Opisyal na homepage ng Berlin] {{In lang|en}}
{{Mga Borough ng Berlin}}
[[Kategorya:Mga Distrito ng Berlin]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>1yvhf1kk2kqyiy8tt2l2yj3wejsaav4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Paliparang Berlin Brandeburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318547</id>
    <revision>
      <id>1962198</id>
      <parentid>1959438</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:24:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Paliparang Berlin Brandenburgo]] sa [[Paliparang Berlin Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3933" xml:space="preserve">Ang '''Paliparang Berlin Brandenburg ''Willy Brandt''''' ({{Lang-de|Flughafen Berlin Brandenburg &quot;Willy Brandt&quot;}}, {{Airport codes|BER|EDDB}}) {{IPA-de|beːʔeːˈʔɛɐ̯|-|De-BER.ogg}}) ay isang [[paliparang pandaigdig]] sa [[Schönefeld]], sa timog lamang ng kabesera ng [[Alemanya|Aleman]] na [[Berlin]] sa estado ng [[Brandeburgo|Brandenburgo]].&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Bowlby |first=Chris |date=29 June 2019 |title=The airport with half a million faults |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-48527308}}&lt;/ref&gt; Pinangalanan sa dating [[Namamahalang Alkalde ng Berlin|alkalde ng Kanlurang Berlin]] at [[Kansilyer ng Alemanya|Kansilyer ng Kalurang Alemanya]] na si [[Willy Brandt]], ito ay matatagpuan {{Convert|18|km|mi}} timog-silangan ng sentro ng lungsod at nagsisilbing base para sa [[easyJet]], [[Eurowings]], at [[Ryanair]]. Ito ay kadalasang may mga lipad sa mga kalakhang lungsod Europeo at mga destinasyon sa paglilibang pati na rin ang ilang mga interkontinental na serbisyo.

Pinalitan ng bagong paliparan ang mga paliparan ng [[Paliparang Berlin Tempelhof|Tempelhof]], [[Paliparang Berlin Schönefeld|Schönefeld]], at [[Paliparang Berlin Tegel|Tegel]], at naging nag-iisang komersyal na paliparan na nagsisilbi sa Berlin at sa nakapalibot na [[Länder ng Alemanya|Estado]] ng [[Brandeburgo|Brandenburgo]], isang lugar na may pinagsamang 6 na milyong mga naninirahan. Sa inaasahang taunang bilang ng pasahero na humigit-kumulang 34 milyon,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Metzner |first=Thorsten |date=26 April 2016 |title=Ist selbst eine BER-Eröffnung im Jahr 2018 gefährdet? |language=de |trans-title=Is even a 2018 BER opening at risk? |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=http://www.tagesspiegel.de/berlin/hauptstadtflughafen-berlin-ist-selbst-eine-ber-eroeffnung-im-jahr-2018-gefaehrdet/13499816.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 January 2019 |title=BER-beginnt-ein-weiteres-Jahr-der-Wahrheit |trans-title=(another) year of truth starts for BER – supposed capacity to be at 55mio till 2039 |url=https://www.aero.de/news-30635/BER-beginnt-ein-weiteres-Jahr-der-Wahrheit.html |access-date=5 January 2019 |website=aero}}&lt;/ref&gt; ang Paliparang Berlin Brandenburgo ay naging [[Talaan ng mga pinakaabalang paliparan sa Germany|ikatlong pinaka-abalang]] [[Talaan ng mga paliparan sa Alemanya|paliparan sa Alemanya]] na nalampasan ang [[Paliparan ng Düsseldorf]] at ginagawa itong isa sa [[Talaan ng mga pinakaabalang paliparan sa Europa|labinlimang pinakaabala]] sa Europa.

Sa oras ng pagbubukas, ang paliparan ay may teoretikal na kapasidad na 46 milyong pasahero bawat taon.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Fabricius |first=Michael |date=24 January 2020 |title=Die BER-Eröffnung lässt sich kaum noch verhindern |trans-title=The BER opening can hardly be prevented |work=welt |url=https://www.welt.de/wirtschaft/article205294181/Pannenflughafen-Die-BER-Eroeffnung-laesst-sich-kaum-noch-verhindern.html |access-date=9 March 2022}}&lt;/ref&gt; Ang Terminal 1 ay sumasalo sa 28 milyon nito; Ang Terminal 2, na hindi nagbukas hanggang Marso 24, 2022 dahil sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], ay sumasalo sa 6 na milyon; at Terminal 5, ang mga terminal na gusali ng dating Berlin-Schönefeld Airport, ay sumasalo sa dagdag pang 12 milyon. Ang mga pagpapalawak na gusali ay pinlano sa 2035 upang sumalo sa 58 milyong pasahero taon-taon.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=30 August 2017 |title=Flughafenchef Lütke Daldrup will neuen Starttermin für Flughafen nach dem 24. Dezember nennen |trans-title=Airport boss Lütke Daldrup wants to name new start date for airport after December 24 |url=http://www.pnn.de/brandenburg-berlin/1212896/ |access-date=9 March 2022 |website=pnn}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Aleman ng CS1 (de)]]
[[Kategorya:Lahat ng mga artikulong may pangungusap na walang pinagmulan]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>csp00sc0zr8byma5gprjdawcx33wo7t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962200</id>
      <parentid>1962198</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:24:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3930" xml:space="preserve">Ang '''Paliparang Berlin Brandenburg ''Willy Brandt''''' ({{Lang-de|Flughafen Berlin Brandenburg &quot;Willy Brandt&quot;}}, {{Airport codes|BER|EDDB}}) {{IPA-de|beːʔeːˈʔɛɐ̯|-|De-BER.ogg}}) ay isang [[paliparang pandaigdig]] sa [[Schönefeld]], sa timog lamang ng kabesera ng [[Alemanya|Aleman]] na [[Berlin]] sa estado ng [[Brandeburgo|Brandeburgo]].&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Bowlby |first=Chris |date=29 June 2019 |title=The airport with half a million faults |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/world-48527308}}&lt;/ref&gt; Pinangalanan sa dating [[Namamahalang Alkalde ng Berlin|alkalde ng Kanlurang Berlin]] at [[Kansilyer ng Alemanya|Kansilyer ng Kalurang Alemanya]] na si [[Willy Brandt]], ito ay matatagpuan {{Convert|18|km|mi}} timog-silangan ng sentro ng lungsod at nagsisilbing base para sa [[easyJet]], [[Eurowings]], at [[Ryanair]]. Ito ay kadalasang may mga lipad sa mga kalakhang lungsod Europeo at mga destinasyon sa paglilibang pati na rin ang ilang mga interkontinental na serbisyo.

Pinalitan ng bagong paliparan ang mga paliparan ng [[Paliparang Berlin Tempelhof|Tempelhof]], [[Paliparang Berlin Schönefeld|Schönefeld]], at [[Paliparang Berlin Tegel|Tegel]], at naging nag-iisang komersyal na paliparan na nagsisilbi sa Berlin at sa nakapalibot na [[Länder ng Alemanya|Estado]] ng [[Brandeburgo|Brandeburgo]], isang lugar na may pinagsamang 6 na milyong mga naninirahan. Sa inaasahang taunang bilang ng pasahero na humigit-kumulang 34 milyon,&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Metzner |first=Thorsten |date=26 April 2016 |title=Ist selbst eine BER-Eröffnung im Jahr 2018 gefährdet? |language=de |trans-title=Is even a 2018 BER opening at risk? |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=http://www.tagesspiegel.de/berlin/hauptstadtflughafen-berlin-ist-selbst-eine-ber-eroeffnung-im-jahr-2018-gefaehrdet/13499816.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 January 2019 |title=BER-beginnt-ein-weiteres-Jahr-der-Wahrheit |trans-title=(another) year of truth starts for BER – supposed capacity to be at 55mio till 2039 |url=https://www.aero.de/news-30635/BER-beginnt-ein-weiteres-Jahr-der-Wahrheit.html |access-date=5 January 2019 |website=aero}}&lt;/ref&gt; ang Paliparang Berlin Brandeburgo ay naging [[Talaan ng mga pinakaabalang paliparan sa Germany|ikatlong pinaka-abalang]] [[Talaan ng mga paliparan sa Alemanya|paliparan sa Alemanya]] na nalampasan ang [[Paliparan ng Düsseldorf]] at ginagawa itong isa sa [[Talaan ng mga pinakaabalang paliparan sa Europa|labinlimang pinakaabala]] sa Europa.

Sa oras ng pagbubukas, ang paliparan ay may teoretikal na kapasidad na 46 milyong pasahero bawat taon.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Fabricius |first=Michael |date=24 January 2020 |title=Die BER-Eröffnung lässt sich kaum noch verhindern |trans-title=The BER opening can hardly be prevented |work=welt |url=https://www.welt.de/wirtschaft/article205294181/Pannenflughafen-Die-BER-Eroeffnung-laesst-sich-kaum-noch-verhindern.html |access-date=9 March 2022}}&lt;/ref&gt; Ang Terminal 1 ay sumasalo sa 28 milyon nito; Ang Terminal 2, na hindi nagbukas hanggang Marso 24, 2022 dahil sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], ay sumasalo sa 6 na milyon; at Terminal 5, ang mga terminal na gusali ng dating Berlin-Schönefeld Airport, ay sumasalo sa dagdag pang 12 milyon. Ang mga pagpapalawak na gusali ay pinlano sa 2035 upang sumalo sa 58 milyong pasahero taon-taon.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=30 August 2017 |title=Flughafenchef Lütke Daldrup will neuen Starttermin für Flughafen nach dem 24. Dezember nennen |trans-title=Airport boss Lütke Daldrup wants to name new start date for airport after December 24 |url=http://www.pnn.de/brandenburg-berlin/1212896/ |access-date=9 March 2022 |website=pnn}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Aleman ng CS1 (de)]]
[[Kategorya:Lahat ng mga artikulong may pangungusap na walang pinagmulan]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>43bevtmr1hwv6jub5z7ufsb1e92elhh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Unter den Linden</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318551</id>
    <revision>
      <id>1962201</id>
      <parentid>1959443</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:25:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2873" xml:space="preserve">[[Talaksan:Unter_den_Linden_von_oben_cropped.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Unter_den_Linden_von_oben_cropped.jpg/320px-Unter_den_Linden_von_oben_cropped.jpg|thumb|320x320px| Unter den Linden mula sa [[Katedral ng Berlin]] hanggang [[Tarangkahang Brandeburgo]] at liwasang [[Tiergarten (liwasan)|Tiergarten]], tanaw mula sa [[Fernsehturm Berlin|Fernsehturm]], 2005.]]
Ang '''Unter den Linden''' ({{IPA-de|ˈʊntɐ deːn ˈlɪndn̩|lang}}, &quot;sa ilalim ng mga puno ng [[Tilia|linden]]&quot;) ay isang [[bulebar]] sa gitnang distrito ng [[Mitte (lokalidad)|Mitte]] ng [[Berlin]], ang kabesera ng [[Alemanya]]. Tumatakbo mula sa [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]] hanggang [[Tarangkahang Brandeburgo]], pinangalanan ito sa mga puno ng linden (lime) na nakahanay sa damong nalalakad na mall sa median at sa dalawang malawak na [[Daanan ng sasakyan|daanan]]. Nag-uugnay ang abenida sa maraming [[Talaan ng mga tanawing panturista sa Berlin|pasyalan]] sa Berlin, tanawin, at ilog para sa pamamasyal.

== Pangkalahatang-tanawin ==
[[Talaksan:Lindenallee_Berlin_1691.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Lindenallee_Berlin_1691.jpg/220px-Lindenallee_Berlin_1691.jpg|left|thumb| J. Stridbeck, ''LindenAllee 1691'']]
Ang Unter den Linden ay tumatakbo sa silangan–kanluran mula sa lugar ng maharlikang palasyo ng [[Palasyo ng Berlin|Stadtschloss]] (pangunahing tahanan ng [[Pamilya Hohenzollern]]) sa liwasang [[Lustgarten]], kung saan dating nakatayo ang giniba na [[Palasyo ng Republika (Berlin)|Palasyo ng Republika]], hanggang sa [[Pariser Platz]] at [[Tarangkahang Brandeburgo]]. Patungo sa silangan ang bulebar ay tumatawid sa ilog [[Spree (ilog)|Spree]] sa [[Katedral ng Berlin]] at nagpapatuloy bilang [[Karl-Liebknecht-Straße]]. Ang kanlurang pagpapatuloy sa likod ng Tarangkahang Brandeburgo ay [[Straße des 17. Juni]]. Ang mga pangunahing kalye sa hilaga–timog na tumatawid sa Unter den Linden ay ang [[Friedrichstraße]] at [[Wilhelmstrasse]].

Ang Unter den Linden, na matatagpuan sa gitna ng makasaysayang seksiyon ng Berlin, na binuo mula sa isang daanang harnes na inilatag ni Elektor [[John George, Elecktor ng Brandeburgo|John George ng Brandeburgo]] noong ika-16 na siglo upang maabot ang kaniyang pook ng pangangaso sa [[Tiergarten (Berlin)|Tiergarten]]. Ito ay pinalitan ng isang bulebar ng mga puno ng linden sa paligid ng kasalukuyang [[Bebelplatz]] ay isinama sa portipikasyon ng Berlin pagkatapos ng [[Digmaan ng Tatlumpung Taon|Tatlumpung Taon na Digmaan]], na nakikita hanggang ngayon dahil walang mga puno.

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.stadtpanoramen.de/berlin/unter_den_linden.html Unter den Linden] - Interactive 360° Panorama
* [http://www.dhm.de/lindencam/ Webcam: Live-View ng kalye Unter den Linden na may Brandenburg Gate sa Berlin, Germany]
{{Visitor attractions in Berlin}}</text>
      <sha1>75b9pac16r7o2qt60d8ndth9y43subp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318678</id>
    <revision>
      <id>1962184</id>
      <parentid>1960651</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:20:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo]] sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4427" xml:space="preserve">
{{Infobox settlement|name=Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|native_name=&lt;small&gt;''Metropolregion Berlin-Brandenburg''&lt;/small&gt;|image_blank_emblem=|blank_emblem_type=|blank_emblem_size=|image_map=Metropolregion-BerlinBrandenburg.png|mapsize=|map_caption=Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|subdivision_type=Bansa|subdivision_name={{flag|Germany}}|subdivision_type1=[[Mag estado ng Alemanya|Estado]]|subdivision_type3=Mga pinakamalaking lungsod|subdivision_name1={{flag|Berlin}}&lt;br /&gt;{{flag|Brandenburg}}----
&lt;!-- Politics -----------------&gt;|subdivision_name3=[[Berlin]]&lt;br /&gt;[[Potsdam]]&lt;br /&gt;[[Cottbus]]|subdivision_type4=Mga paliparan|subdivision_name4=[[Paliparang Berlin Brandenburgo]]|established_title=|established_date=|government_footnotes=|government_type=|area_metro_km2=30,370|area_metro_sq_mi=|elevation_footnotes=|elevation_min_m=|elevation_min_ft=|population_total=|population_as_of=2020&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |title=Archived copy |website=www.statistik-berlin-brandenburg.de |access-date=27 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-date=27 August 2021 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;|population_footnotes=|population_metro=6,144,600|population_density_metro_km2=auto|population_density_metro_sq_mi=&lt;!-- General information  ---------------&gt;|population_note=|blank_name_sec1=|blank_info_sec1=|blank1_name_sec1=|blank1_info_sec1=|blank_name_sec2=[[Gross metropolitan product|GMP]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.statistikportal.de/en/node/649|title=Bruttoinlandsprodukt (VGR) &amp;#124; Statistikportal.de}}&lt;/ref&gt;|blank_info_sec2=€163 billion &lt;small&gt;(Berlin)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;€79 billion &lt;small&gt;(Brandenburg)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;€241.610 billion &lt;small&gt;(Combined)&lt;/small&gt; (2021)
[[US$]]330 billion(in PPP)|blank1_name_sec2=GMP per capita|blank1_info_sec2=€40,000(2021)|website=[http://www.berlin-brandenburg.de/ Opisyal na website]|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_x=|dot_y=|timezone=[[Central European Time|CET]]|utc_offset=+1|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_max_m=|elevation_max_ft=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with no coordinates]]
Ang '''Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo''' ({{Lang-de|Metropolregion Berlin-Brandenburg}}) o '''kabeserang rehiyon''' ({{Lang-de|Hauptstadtregion Berlin-Brandenburg}}) ay isa sa labing isang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|kalakhang rehiyon]] ng [[Alemanya|Germany]], na binubuo ng buong teritoryo ng [[Länder ng Alemanya|estado]] ng [[Berlin]] at ng nakapalibot na estado ng [[Brandeburgo|Brandenburgo]]. Ang rehiyon ay sumasaklaw sa isang lugar na {{Convert|30545|km2|mi2}} na may kabuuang populasyon na humigit-kumulang 6.2 milyon.&lt;ref&gt;{{In lang|de}} [http://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ Hauptstadtregion Berlin-Brandenburg]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{In lang|de}} [https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ Daten und Fakten zur Hauptstadtregion]&lt;/ref&gt;

Ang kalakhang rehiyon ay dapat na naiiba mula sa [[Pook urbano|agarang pagsasama-sama]] ng Berlin, na tinatawag ''na Berliner Umland'' (Tagalog: ''Mga nakapalibot na kanayunan ng Berlin'' o ''Kanayunan ng Berlin'') na binubuo ng lungsod at mga kalapit na munisipalidad ng Brandenburgo. Ang ''Berliner Umland'' ay mas maliit at mas makapal ang populasyon kaysa kalakhang rehiyon, na sumasakop sa karamihan ng populasyon ng rehiyon sa isang bahagi ng kabuuang lawak ng lupain nito.

== Mga sentralidad ==
Ang kalakhang rehiyon ay nagbibilang ng tatlong antas ng mga sentralidad (''Zentralörtliche Gliederung''): Ang [[metropolis]] (''Metropole'') ng Berlin, ang apat na mataas na antas na mga sentrong pangrehiyon (''Oberzentren'') ng [[Potsdam]], [[Cottbus]], [[Brandenburg an der Havel]], at [[Frankfurt (Oder)]], pati na rin ang 42 sekundaryong sentro (''Mittelzentren'') na inilaan sa 50 bayan.

== Mga tala at sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* {{In lang|de}} [https://web.archive.org/web/20110719061227/http://www.metropolregion-berlin-brandenburg.de/ Metropolregion Berlin/Brandenburg] (official site)
{{Berlin}}{{Metropolregion Germany}}{{Mga lungsod sa Alemanya}}
[[Kategorya:CS1 maint: archived copy as title]]</text>
      <sha1>mh0c3w6nhwe5xm8xye7mwd4bpzxdhng</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962191</id>
      <parentid>1962184</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:22:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4412" xml:space="preserve">
{{Infobox settlement|name=Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|native_name=&lt;small&gt;''Metropolregion Berlin-Brandenburg''&lt;/small&gt;|image_blank_emblem=|blank_emblem_type=|blank_emblem_size=|image_map=Metropolregion-BerlinBrandenburg.png|mapsize=|map_caption=Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|subdivision_type=Bansa|subdivision_name={{flag|Germany}}|subdivision_type1=[[Mag estado ng Alemanya|Estado]]|subdivision_type3=Mga pinakamalaking lungsod|subdivision_name1={{flag|Berlin}}&lt;br /&gt;{{flag|Brandenburg}}----
&lt;!-- Politics -----------------&gt;|subdivision_name3=[[Berlin]]&lt;br /&gt;[[Potsdam]]&lt;br /&gt;[[Cottbus]]|subdivision_type4=Mga paliparan|subdivision_name4=[[Paliparang Berlin Brandenburgo]]|established_title=|established_date=|government_footnotes=|government_type=|area_metro_km2=30,370|area_metro_sq_mi=|elevation_footnotes=|elevation_min_m=|elevation_min_ft=|population_total=|population_as_of=2020&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |title=Archived copy |website=www.statistik-berlin-brandenburg.de |access-date=27 April 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-date=27 August 2021 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;|population_footnotes=|population_metro=6,144,600|population_density_metro_km2=auto|population_density_metro_sq_mi=&lt;!-- General information  ---------------&gt;|population_note=|blank_name_sec1=|blank_info_sec1=|blank1_name_sec1=|blank1_info_sec1=|blank_name_sec2=[[Gross metropolitan product|GMP]]&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.statistikportal.de/en/node/649|title=Bruttoinlandsprodukt (VGR) &amp;#124; Statistikportal.de}}&lt;/ref&gt;|blank_info_sec2=€163 billion &lt;small&gt;(Berlin)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;€79 billion &lt;small&gt;(Brandenburg)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;€241.610 billion &lt;small&gt;(Combined)&lt;/small&gt; (2021)
[[US$]]330 billion(in PPP)|blank1_name_sec2=GMP per capita|blank1_info_sec2=€40,000(2021)|website=[http://www.berlin-brandenburg.de/ Opisyal na website]|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_x=|dot_y=|timezone=[[Central European Time|CET]]|utc_offset=+1|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_max_m=|elevation_max_ft=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with no coordinates]]
Ang '''Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo''' ({{Lang-de|Metropolregion Berlin-Brandenburg}}) o '''kabeserang rehiyon''' ({{Lang-de|Hauptstadtregion Berlin-Brandenburg}}) ay isa sa labing isang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|kalakhang rehiyon]] ng [[Alemanya|Germany]], na binubuo ng buong teritoryo ng [[Länder ng Alemanya|estado]] ng [[Berlin]] at ng nakapalibot na estado ng [[Brandeburgo]]. Ang rehiyon ay sumasaklaw sa isang lugar na {{Convert|30545|km2|mi2}} na may kabuuang populasyon na humigit-kumulang 6.2 milyon.&lt;ref&gt;{{In lang|de}} [http://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ Hauptstadtregion Berlin-Brandenburg]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{In lang|de}} [https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ Daten und Fakten zur Hauptstadtregion]&lt;/ref&gt;

Ang kalakhang rehiyon ay dapat na naiiba mula sa [[Pook urbano|agarang pagsasama-sama]] ng Berlin, na tinatawag ''na Berliner Umland'' (Tagalog: ''Mga nakapalibot na kanayunan ng Berlin'' o ''Kanayunan ng Berlin'') na binubuo ng lungsod at mga kalapit na munisipalidad ng Brandeburgo. Ang ''Berliner Umland'' ay mas maliit at mas makapal ang populasyon kaysa kalakhang rehiyon, na sumasakop sa karamihan ng populasyon ng rehiyon sa isang bahagi ng kabuuang lawak ng lupain nito.

== Mga sentralidad ==
Ang kalakhang rehiyon ay nagbibilang ng tatlong antas ng mga sentralidad (''Zentralörtliche Gliederung''): Ang [[metropolis]] (''Metropole'') ng Berlin, ang apat na mataas na antas na mga sentrong pangrehiyon (''Oberzentren'') ng [[Potsdam]], [[Cottbus]], [[Brandenburg an der Havel]], at [[Frankfurt (Oder)]], pati na rin ang 42 sekundaryong sentro (''Mittelzentren'') na inilaan sa 50 bayan.

== Mga tala at sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* {{In lang|de}} [https://web.archive.org/web/20110719061227/http://www.metropolregion-berlin-brandenburg.de/ Metropolregion Berlin/Brandenburg] (official site)
{{Berlin}}{{Metropolregion Germany}}{{Mga lungsod sa Alemanya}}
[[Kategorya:CS1 maint: archived copy as title]]</text>
      <sha1>ms246jvg0nr6ueuiw856df9wkkhl4sq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pag-iisa ng Berlin at Brandeburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318689</id>
    <revision>
      <id>1962186</id>
      <parentid>1960711</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:20:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Pag-iisa ng Berlin at Brandenburgo]] sa [[Pag-iisa ng Berlin at Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2266" xml:space="preserve">[[Talaksan:Metropolregion-BerlinBrandenburg-Infrastruktur.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Metropolregion-BerlinBrandenburg-Infrastruktur.svg/220px-Metropolregion-BerlinBrandenburg-Infrastruktur.svg.png|thumb| Ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo]], na ang aglomerasyong Berlin ay nakatatak sa narangha.]]
Ang kaisipan ng pagkakaisa sa mga [[Länder ng Alemanya|estadong Aleman]] ng [[Berlin]] at [[Brandeburgo|Brandenburgo]] ay nakakuha ng partikular na katanyagan mula noong [[muling pag-iisa ng Alemanya]]. Ang [[Berlin]] ay ganap na napapalibutan ng [[Brandeburgo|Brandenburgo]], na may malaking suburban na populasyon, na tinatawag na ''Speckgürtel''. Mayroong higit sa 225.000 residente ng Brandenburgo na namamasahe sa Berlin sa 2020&lt;ref&gt;{{Cite news |date=8 June 2021 |title=Die meisten Pendler in Deutschland: 225.000 Brandenburger fahren zur Arbeit nach Berlin |language=de |work=Märkische Allgemeine |url=https://www.maz-online.de/Brandenburg/Zwischen-Brandenburg-und-Berlin-gibt-es-bundesweit-die-meisten-Pendler#:~:text=Die%20meisten%20Pendlerinnen%20und%20Pendler,Westen%20(2019%3A%20415.000). |url-status=live |access-date=30 March 2022}}&lt;/ref&gt; at ang mga estado ay nagbabahagi ng isang karaniwang kasaysayan, diyalekto, at kultura.

Ang mga estado ay nagtutulungan nang husto, halimbawa, nagbabahagi sila ng isang pampublikong tagapagbalita (ang [[Rundfunk Berlin-Brandenburg|rbb]]), nagtutulungan sa mga usaping panghukuman, transportasyon (halimbawa, ang [[Paliparang Berlin Brandenburgo]] at ang [[Verkehrsverbund Berlin-Brandenburg]]) at sa pribadong sektor, halimbawa ang [[Gigafactory Berlin-Brandenburgo]]. Parehong ang [[Senado ng Berlin]] at ang [[Brandeburgo|pamahalaan ng estado ng Brandenburg]] ay sumang-ayon sa mas malapit na pakikipagtulungan. Ang dalawang estado, noong 2012, ay sumang-ayon sa 27 kontrata ng estado at 79 na administratibong kaayusan. Parehong ang [[Berlin]] at [[Brandeburgo|Brandenburgo]] ay pinangungunahan ng [[Sosyo-Demokratikong Partido ng Alemanya|Sosyo-Demokratikong Partido]] mula noong unang bahagi ng dekada 2000, kahit na ang kulturang pampolitika ng urbanong Berlin sa partikular ay ibang-iba.

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;
[[Kategorya:Kasaysayan ng Berlin]]</text>
      <sha1>k07s9vvjf84viuq4sd9xxbag7nxwf2b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kaharian ng Prusya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318692</id>
    <revision>
      <id>1962203</id>
      <parentid>1960706</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:25:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12576" xml:space="preserve">{{Infobox country
| conventional_long_name = Kaharian ng Prusya
| native_name            = {{native name|de|Königreich Preußen|paren=omit}}
| common_name            = Prusya
| image_flag             = Flag of Prussia (1892-1918).svg
| flag_type_article      = Flag of Prussia
| flag_type              = Flag&lt;br&gt;(1892–1918)
| image_coat             = File:Coat of Arms of the Kingdom of Prussia 1873-1918.svg
| symbol_type_article    = Coat of arms of Prussia
| symbol_type            = Coat of arms&lt;br&gt;(1873–1918)|
| status                 = Vassal
| empire                 = Holy Roman Empire
| status_text            = {{plainlist|
*[[States of the German Confederation|State]] of the [[German Confederation]]&lt;br&gt;{{small|(partly, 1815–1866)}}
*[[States of the North German Confederation|State]] of the [[North German Confederation]]&lt;br&gt;{{small|(1867–1871)}}
*[[List of states of the German Empire|Federal State]] of the [[German Empire]]&lt;br&gt;{{small|(1871–1918)}}}}
| year_start             = 1701
| year_end               = 1918
| national_motto         = 
| national_anthem        = ''{{lang|de|[[Preußenlied]]}}''&lt;br&gt;{{small|&quot;''Song of Prussia''&quot;}}&lt;hr/&gt;'''Royal anthem:'''&lt;br&gt;&quot;{{lang|de|[[Heil dir im Siegerkranz]]}}&quot;&lt;br /&gt;{{small|&quot;''Hail to thee in the Victor's Crown''&quot;}}{{parabr}}{{center|[[File:Heil Dir Im Siegerkranz (old recording).ogg]]}}{{parabr}}
| image_map              = Prussia in the German Reich (1871).svg
| image_map_caption      = The Kingdom of Prussia within the [[German Empire]] between 1871 and 1918
| capital                = {{plainlist|
*[[Berlin]] 
*[[Königsberg]] {{small|(In 1806)}}}}
&lt;!--|latd=52 |latm=31 |latNS=N |longd=13 |longm=24 |longEW=E--&gt;| common_languages       = '''Official:'''&lt;br&gt;German
{{hidden |style=font-size:100%;padding:0.25em 0 0; |headerstyle=text-align:left;font-weight:normal;
|header = '''Minorities:'''
|content = {{unbulleted list|[[Low German language|Low German]] |[[Polish language|Polish]] |[[Danish language|Danish]]|[[Frisian languages|Frisian]] |[[Lithuanian language|Lithuanian]] |[[Lower Sorbian language|Lower Sorbian]] |[[Kashubian language|Kashubian]] | [[Polabian language|Polabian]]}} 
}}
| religion               = '''Majority:'''&lt;br&gt;[[Protestantism]] -Official-&lt;ref&gt;{{cite book|title=Religion and the Rise of Nationalism: A Profile of an East-Central European City|first=Robert |last=E. Alvis|year=2005| isbn=9780815630814| page =133|publisher=Syracuse University Press|quote=}}&lt;/ref&gt; ([[Lutheran]] and [[Calvinist]]; since 1817 [[Prussian Union of churches|Prussian United]])&lt;br&gt;{{hidden|'''Minorities:'''|[[Catholicism]], [[Judaism]]|style=font-size:100%;padding:0.25em 0 0; |headerstyle=text-align:left;font-weight:normal;}}
| government_type        = {{plainlist|
*[[Absolute monarchy]] (until 1848)
*[[Constitutional monarchy]] (from 1848)}}
| title_leader           = [[List of monarchs of Prussia|King]]
| leader1                = [[Frederick I of Prussia|Frederick I]] {{small|(first)}}
| year_leader1           = 1701–1713 
| leader2                = [[Wilhelm II of Prussia|Wilhelm II]] {{small|(last)}}
| year_leader2           = 1888–1918 
| title_deputy           = {{nowrap|[[Minister-President of Prussia|Minister-President]]{{ref|a|a}}}}
| deputy1                = [[Adolf Heinrich von Arnim-Boitzenburg|Adolf Heinrich]] {{small|(first)}}
| year_deputy1           = 1848 
| deputy2                = [[Prince Maximilian of Baden|Max von Baden]] {{small|(last)}}
| year_deputy2           = 1918 
| legislature            = ''{{lang|de|[[Landtag of Prussia|Landtag]]}}''
| house1                 = ''{{lang|de|[[Prussian House of Lords|Herrenhaus]]}}''
| house2                 = ''{{lang|de|[[Prussian House of Representatives|Abgeordnetenhaus]]}}''
| era                    = {{unbulleted list |[[New Imperialism]] |[[World War I]]}}
| event_start            = {{nowrap|[[Coronations in Europe#Prussia|Coronation]] of [[Frederick I of Prussia|Frederick I]]}}
| date_start             = 18 January
| event1                 = {{nowrap|[[Battle of Jena–Auerstedt]]}}
| date_event1            = 14 October 1806
| event2                 = [[Congress of Vienna]]
| date_event2            = 9 June 1815
| event3                 = {{nowrap|[[Constitution of Prussia (1848)|Constitution adopted]]}}
| date_event3            = 5 December 1848
| event4                 = [[Unification of Germany|Germany unified]]
| date_event4            = 18 January 1871
| event_end              = {{nowrap|[[William II, German Emperor|Wilhelm II]] [[abdication|abdicated]]{{ref|b|b}}}}
| date_end               = 28 November
| event_post             = [[Treaty of Versailles]]
| date_post              = 28 June 1919
| stat_year1             = 1756&lt;ref&gt;Ernest John Knapton. &quot;Revolutionary and Imperial France, 1750-1815.&quot;  Scribner: 1971. Page 12.&lt;/ref&gt;
| stat_pop1              = 4,500,000
| stat_year2             = 1816&lt;ref name=&quot;schutz&quot;&gt;{{cite web |title=Königreich Preußen (1701–1918) |url=http://www.deutsche-schutzgebiete.de/koenigreich_preussen.htm |language=de |access-date=2007-05-02}}&lt;/ref&gt;
| stat_pop2              = 10,349,031
| stat_year3             = 1871&lt;ref name=&quot;schutz&quot;/&gt;
| stat_pop3              = 24,689,000
| stat_year4             = 1910&lt;ref&gt;{{cite web |title=German Empire: administrative subdivision and municipalities, 1900 to 1910 |url=http://www.gemeindeverzeichnis.de/gem1900/gem1900.htm?gem1900_2.htm |language=de |access-date=2007-05-02}}&lt;/ref&gt;
| stat_pop4              = 40,169,219
| stat_area3             = 348779
| currency               = {{unbulleted list|style=white-space:nowrap; |{{small|1701–1750}} {{lang|de|[[Reichsthaler]]}} |{{small|1750–1857}} {{lang|de|[[Prussian thaler|Thaler]]}} |{{small|1857–1873}} {{lang|de|[[Prussian vereinsthaler|Vereinsthaler]]}} |{{small|1873–1914}} {{lang|de|[[German gold mark|Goldmark]]}} |{{small|1914–1918}} {{lang|de|[[German Papiermark|Papiermark]]}} }}
| p1                     = Holy Roman Empire
| flag_p1                = Banner of the Holy Roman Emperor with haloes (1400-1806).svg
| p2                     = Polish–Lithuanian Commonwealth
| flag_p2                = Royal Banner of Stanisław II of Poland.svg
| border_p2              = no
| p3                     = Duchy of Prussia
| flag_p3                = Flag of Ducal Prussia.svg
| p4                     = Brandenburg-Prussia
| image_p4               = [[File:Brandenburg-Prussia.svg|30px|link=Brandenburg-Prussia]]
| p5                     = Royal Prussia
| flag_p5                = Flag of Prussia (1466-1772) Lob.svg
| p6                     = Free City of Danzig (Napoleonic){{!}}{{nowrap|Free City of Danzig}}
| flag_p6                = Gdansk flag.svg
| p7                     = Swedish Pomerania
| flag_p7                = Naval Ensign of Sweden.svg
| border_p7              = no
| p8                     = Electorate of Hesse
| flag_p8                = Flag of Hesse.svg
| p9                     = Free City of Frankfurt
| flag_p9                = Flag of the Free City of Frankfurt.svg
| p10                    = Duchy of Nassau
| flag_p10               = Flagge Herzogtum Nassau (1806-1866).svg
| p11                    = Kingdom of Hanover
| flag_p11               = Flag of Hanover 1837-1866.svg
| p12                    = Duchy of Holstein
| flag_p12               = Merchant Ensign of Holstein-Gottorp (Lions sinister).svg
| border_p12             = no
| p13                    = Duchy of Schleswig
| flag_p13               = Flag of Schleswig.svg
| p14                    = Saxe-Lauenburg
| flag_p14               = Flag of Lauenburg.svg
| p15                    = Duchies of Silesia
| flag_p15               = Banner of the Duchy of Silesia.svg
| s1                     = Free State of Prussia
| flag_s1                = Flag of Prussia (1918–1933).svg
| s2                     = Free City of Danzig
| flag_s2                = Flag of the Free City of Danzig.svg
| s3                     = Second Polish Republic
| s4                     = Weimar Republic
| s5                     = First Czechoslovak Republic
| flag_s3                = Flag of Poland (1928–1980).svg
| flag_s4                = Flag of Germany.svg
| flag_s5                = Flag of Czech Republic.svg
| s6                     = Belgium
| flag_s6                = Flag of Belgium.svg
| s7                     = Denmark
| flag_s7                = Flag of Denmark.svg
| s8                     = Lithuania
| flag_s8                = Flag of Lithuania.svg
| footnotes              = {{unbulleted list|{{longitem|{{note|a|a}} During the [[North German Confederation]] and [[German Empire]] (1867–1918), the Minister-President of Prussia was also the [[Chancellor of Germany]].}} |{{note|b|b}} [[s:Statement of Abdication|Statement of Abdication of William II]]}}
| demonym                = 
| area_km2               = 
| area_rank              = 
| GDP_PPP                = 
| GDP_PPP_year           = 
| HDI                    = 
| HDI_year               = 
}}
Ang '''Kaharian ng Prusya''' ({{Lang-de|Königreich Preußen}}, {{IPA-de|ˌkøːnɪkʁaɪ̯ç ˈpʁɔɪ̯sn̩|pron|De-Königreich Preußen.ogg}}) ay isang [[Monarkiya|kahariang]] [[Länder ng Alemanya|Aleman]] na bumubuo sa estado ng [[Prusya]] sa pagitan ng 1701 at 1918.&lt;ref name=&quot;Marriott&quot;&gt;[[Marriott, J. A. R.]], and Charles Grant Robertson. &lt;/ref&gt; Ito ang nagtutulak na puwersa sa likod ng [[pag-iisa ng Alemanya]] noong 1871 at ang nangungunang estado ng [[Imperyong Aleman]] hanggang sa [[Kudeta sa Prusya noong 1932|pagbuwag nito noong 1918]].&lt;ref name=&quot;Marriott&quot; /&gt; Bagaman kinuha ang pangalan nito mula sa [[Prusya (rehiyon)|rehiyong tinatawag na Prussia]], ito ay nakabase sa [[Margrabyato ng Brandeburgo]]. Ang kabesera nito ay [[Berlin]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Prussia {{!}} History, Maps, &amp; Definition |url=https://www.britannica.com/place/Prussia |access-date=2020-11-02 |website=Encyclopedia Britannica |language=en}}&lt;/ref&gt;

Ang [[Talaan ng mga monarko ng Prusya|mga hari ng Prusya]] ay mula sa [[Pamilya Hohenzollern]]. Ang [[Brandeburgo-Prusya]], hinalinhan ng kaharian, ay naging kapangyarihang militar sa ilalim ni [[Federico Guillermo, Elektor ng Brandeburgo]], na kilala bilang &quot;Ang Dakilang Elektor&quot;.&lt;ref&gt;Fueter, Eduard (1922). &lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Danilovic, Vesna. &lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://gh.oxfordjournals.org/content/12/3/286.full.pdf]{{Dead link|date=May 2021}} Aping the Great Powers: Frederick the Great and the Defence of Prussia's International Position 1763–86, Pp. 286–307.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://history.wisc.edu/mosse/george_mosse/summaries/history119_lecture19.htm] The Rise of Prussia  {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100610094351/http://history.wisc.edu/mosse/george_mosse/summaries/history119_lecture19.htm|date=June 10, 2010}}&lt;/ref&gt; Bilang isang kaharian, ipinagpatuloy ng Prusya ang pag-angat nito sa kapangyarihan, lalo na sa panahon ng paghahari ni [[Federico II ng Prusya|Federico II]], na mas kilala bilang Federico ang Dakila, na siyang ikatlong anak ni [[Federico Guillermo I ng Prusya|Federico Guillermo I]].&lt;ref name=&quot;Horn&quot;&gt;Horn, D. B. &quot;The Youth of Frederick the Great 1712–30.&quot; &lt;/ref&gt; Si Federico ang Dakila ay naging instrumento sa pagsisimula ng [[Pitong Taong Digmaan]] (1756–63), na humawak ng kaniyang sarili laban sa [[Monarkiya ng Habsburgo|Austria]], [[Imperyong Ruso|Rusya]], [[Kaharian ng Pransiya|Pransiya]], at [[Suwesya]] at itinatag ang papel ng Prusya sa mga estadong Aleman, pati na rin ang pagtatatag ng bansa bilang isang Europeong [[Bansang makapangyarihan|dakilang kapangyarihan]].&lt;ref&gt;Horn, D. B. &quot;The Seven Years' War.&quot; &lt;/ref&gt; Matapos maihayag ang kapangyarihan ng Prusya, ito ay itinuturing na isang pangunahing kapangyarihan sa mga estadong Aleman. Sa buong sumunod na daang taon, nagpatuloy ang Prusya upang manalo ng maraming laban at maraming digmaan.&lt;ref&gt;Atkinson, C. T. ''A History of Germany, 1715–1815''. &lt;/ref&gt; Dahil sa kapangyarihan nito, patuloy na sinubukan ng Prusya na pag-isahin ang lahat ng mga estadong Aleman (hindi kasama ang mga kantong Aleman sa [[Suwisa]]) sa ilalim ng pamamahala nito, at kung ang Austria ay isasama sa naturang pinag-isang domain ng Aleman ay isang patuloy na usapin.

== Mga sanggunian ==
'''Mga Tala'''{{Reflist}}
[[Kategorya:Mga dating bansa]]
[[Kategorya:Dating kaharian sa Europa]]
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Aleman ng CS1 (de)]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Aleman]]
[[Kategorya:Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters]]</text>
      <sha1>n1uulo8kaltztjwwctdvmgvulms0df0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Deutsches Historisches Museum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318776</id>
    <revision>
      <id>1962142</id>
      <parentid>1961523</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T01:32:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>122.52.46.18</ip>
      </contributor>
      <comment>fix coords; added {{unsourced}} tag</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2251" xml:space="preserve">{{unsourced|date=Agosto 2022}}
[[Talaksan:Fassade_der_Stiftung_Deutsches_Historisches_Museum_(ehem._Zeughaus)_-_Berlin.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Fassade_der_Stiftung_Deutsches_Historisches_Museum_%28ehem._Zeughaus%29_-_Berlin.jpg/220px-Fassade_der_Stiftung_Deutsches_Historisches_Museum_%28ehem._Zeughaus%29_-_Berlin.jpg|thumb| Patsada ng [[Zeughaus]], ang pangunahing gusali ng Museo]]
[[Talaksan:Treppenturm,_Deutsches_Historisches_Museum,_Berlin,_150118,_ako.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Treppenturm%2C_Deutsches_Historisches_Museum%2C_Berlin%2C_150118%2C_ako.jpg/220px-Treppenturm%2C_Deutsches_Historisches_Museum%2C_Berlin%2C_150118%2C_ako.jpg|thumb| Ang ekstensiyon ng museo]]
Ang '''Museong Pangkasaysayang Aleman''' ({{Lang-de|'''Deutsches Historisches Museum'''}}), na kilala sa acronym na '''DHM''', ay isang [[museo]] sa [[Berlin]], [[Alemanya]] na nakatuon sa [[kasaysayan ng Alemanya]]. Inilalarawan nito ang sarili bilang isang lugar ng &quot;kaliwanagan at pag-unawa sa ibinahaging kasaysayan ng mga Aleman at Europeo&quot;. Ito ay madalas na tinitingnan bilang isa sa mga pinakamahalagang museo sa [[Berlin]] at isa sa mga madalas na binibisita. Ang museo ay matatagpuan sa [[Zeughaus]] (taguan ng armas) sa [[Unter den Linden]] pati na rin sa katabing Exhibition Hall na idinisenyo ni [[I. M. Pei|IM Pei]].

Ang Museong Pangkasaysayang Aleman ay nasa ilalim ng legal na anyo ng isang pundasyong nakarehistro ng Republikang Federal ng Alemanya. Ang pinakamataas na ranggo na katawan nito ay ang Lupon ng mga Katiwala (Kuratorium) na may mga kinatawan ng pederal na pamahalaan, ang [[German Bundestag|Aleman na Bundestag]] (Parlamento) at ang mga pamahalaan ng [[Länder ng Alemanya|Aleman na Länder]], o mga estado.

== Mga pasilidad ==

=== Mga bulwagan ng eksibisyon ===
Ang Zeughaus ay sarado para sa mga kinakailangang pagsasaayos at para sa pagpapanumbalik ng Permanenteng Eksibisyon mula noong Hunyo 28, 2021. Inaasahang magbubukas muli ito sa katapusan ng 2025. Ang apat na palapag ng Bulwagang Eksibisyong IM Pei ay nakatuon sa mga pansamantalang eksibisyon ng Museo.

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

{{Coord|52|31|06|N|13|23|46|E|display=title}}
[[Kategorya:Berlin]]</text>
      <sha1>60qf3d5uvk9pl8lf2zmmq3yjnih3lcp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Baha sa Timog Korea ng 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318892</id>
    <revision>
      <id>1962094</id>
      <parentid>1962047</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:19:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1399" xml:space="preserve">{{Kinukumpuni|date=Agosto 2022}}
{{Current event|[[Baha]]|date=Agosto 2022}}
{{Infobox flood
| name = Baha sa Timog Korea ng 2022
| image = Floods in Han river 20220810 (2).jpg
| image_size = 
| alt = &lt;
| caption = Ang [[Ilog Han]] 
| duration = {{start date|2022|08|09|df=y}}–&lt;!--{{end date|YYYY|MM|DD|df=y}}--&gt;present
| date = 
| damages = Aabot sa 2,800 gusali
| fatalities = higit 9
| injured = 
| missing = higit 1
| affected = [[Seoul]], [[Timog Korea]]
}}

Ang '''Baha sa Timog Korea ng 2022''' ay nagdulot ng malawakang malalakas na ulan sa loob ng 80 taon, Mahigit 2,800 na mga gusali sa siyudad ng [[Seoul]] ang napinsala, 9 katao ang naiulat na nasawi, at higit na 163 katao ang nawalan ng tahanan, 50 mga lungsod at bayan ang apektado ng baha, Pagkawala ng suplay ng kuryente (blackout), Ang presidente ng Timog Korea na si [[Yoon Suk Yeol]], Nakapagtala ng higit na 17 
(43cm) milimetrong ibinuhos na ulan sa distrito ng Dongjak sa Seoul.&lt;ref&gt;https://www.newspatrol.com.ph/2022/08/09/hindi-bababa-sa-8-katao-patay-sa-matinding-baha-sa-seoul-south-korea&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.gmanetwork.com/news/balitambayan/chikamuna/841104/cast-ng-running-man-philippines-nakabalik-na-sa-bansa-mula-sa-south-korea/story&lt;/ref&gt;

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:2022 sa Asya]]
[[Kategorya:2022 sa Timog Korea]]
[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]]
[[Kategorya:Mga kalamidad sa Tsina ng 2022]]</text>
      <sha1>4ghutg3uuv75ixckst82tn2npvb2r34</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Sangguniang CS1 sa banyagang wika</title>
    <ns>14</ns>
    <id>318896</id>
    <revision>
      <id>1962052</id>
      <timestamp>2022-08-10T12:00:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Tracking category}} {{empty category}} Isa itong kategoryang pantunton para sa mga [[:en:WP:CS1|pagsipi gamit ang CS1]] na gumagamit sa {{para|language}} para tukuyin ang mga sangguniang nasa ibang wika. Para mailagay ang isang artikulo sa isang kategoryang nasa ilalim nito, dapat may [[:en:Template:Citation_Style_documentation/language/doc#2-character_codes|2 karakter na tag ng wika]] na suportado ng MediaWiki, :en:Template:Citation_Style_documentation/language/doc#IETF_...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="971" xml:space="preserve">{{Tracking category}}
{{empty category}}
Isa itong kategoryang pantunton para sa mga [[:en:WP:CS1|pagsipi gamit ang CS1]] na gumagamit sa {{para|language}} para tukuyin ang mga sangguniang nasa ibang wika. Para mailagay ang isang artikulo sa isang kategoryang nasa ilalim nito, dapat may [[:en:Template:Citation_Style_documentation/language/doc#2-character_codes|2 karakter na tag ng wika]] na suportado ng MediaWiki, [[:en:Template:Citation_Style_documentation/language/doc#IETF_language_tags_(ISO_639-1)|2 karakter na tag ng wika na mala-IETF]], o di kaya'y isang pangalan ng wikang may kaugnayan sa mga tag na yon; posible ang pagpapakita sa iba't-ibang mga tag/pangalan sa mga kategorya ng isang artikulo. Dapat hindi naglalaman ang kategoryang ito ng mga indibidwal na artikulo. Dapat mga padron na CS1 na gumagamit sa [[Module:Citation/CS1]] lang ang nagdadagdag ng mga pahina sa mga kategoryang nasa ilalim nito.

[[Kategorya:Katangian ng CS1|Wika]]
{{CatAutoTOC}}</text>
      <sha1>368kdyfzf0fp4mgt5unvyjdv7c9kkse</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318897</id>
    <revision>
      <id>1962053</id>
      <timestamp>2022-08-10T12:03:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Infobox outbreak | name            = Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022 | image           =  | image_upright   =  | caption         =  | disease         = [[Monkeypox|Human monkeypox]] | virus_strain    =  | location        = [[Philippines]] | first_outbreak  =  | first_reported  = Hulyo 28, 2022 | arrival_date    =  | source          =  | last            =  | date            = Hulyo 28, 2022 – patuloy ({{time interval|July 28, 2022|sc=yes}}) | confirmed_cases =...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="991" xml:space="preserve">{{Infobox outbreak
| name            = Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022
| image           = 
| image_upright   = 
| caption         = 
| disease         = [[Monkeypox|Human monkeypox]]
| virus_strain    = 
| location        = [[Philippines]]
| first_outbreak  = 
| first_reported  = Hulyo 28, 2022
| arrival_date    = 
| source          = 
| last            = 
| date            = Hulyo 28, 2022 – patuloy ({{time interval|July 28, 2022|sc=yes}})
| confirmed_cases = 1
| active_cases    = 0
| recovery_cases  = 1
| suspected_cases = 
| deaths          = 0
}}

Ang '''Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022''', ay parte ng malawakang pandaigdigang pagsiklab ng '''[[Monkeypox birus]]''' na nanalasa sa [[mundo]] ay mula sa Kanlurang Aprika klade, Ang pagsiklab ay unang naitala sa Pilipinas, na ang sinuspetyahan kaso ay nakumpirma noong Hulyo 28, 2022 ayon sa [[Department of Health (Philippines)|DOH]].

==Pagdating==


==Responde==

[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]]</text>
      <sha1>d6ie71b7j92xiw945jyacjw1hiyq697</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962054</id>
      <parentid>1962053</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T12:03:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="991" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name            = Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022
| image           = 
| image_upright   = 
| caption         = 
| disease         = [[Monkeypox|Human monkeypox]]
| virus_strain    = 
| location        = [[Philippines]]
| first_outbreak  = 
| first_reported  = Hulyo 28, 2022
| arrival_date    = 
| source          = 
| last            = 
| date            = Hulyo 28, 2022 – patuloy ({{time interval|July 28, 2022|sc=yes}})
| confirmed_cases = 1
| active_cases    = 0
| recovery_cases  = 1
| suspected_cases = 
| deaths          = 0
}}

Ang '''Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022''', ay parte ng malawakang pandaigdigang pagsiklab ng '''[[Monkeypox birus]]''' na nanalasa sa [[mundo]] ay mula sa Kanlurang Aprika klade, Ang pagsiklab ay unang naitala sa Pilipinas, na ang sinuspetyahan kaso ay nakumpirma noong Hulyo 28, 2022 ayon sa [[Department of Health (Philippines)|DOH]].

==Pagdating==


==Responde==

[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]]</text>
      <sha1>ckh6pxae4p63k3ics322rl9tte55t0v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962058</id>
      <parentid>1962054</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T12:18:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2034" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name            = Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022
| image           = 
| image_upright   = 
| caption         = 
| disease         = [[Monkeypox|Human monkeypox]]
| virus_strain    = 
| location        = [[Philippines]]
| first_outbreak  = 
| first_reported  = Hulyo 28, 2022
| arrival_date    = 
| source          = 
| last            = 
| date            = Hulyo 28, 2022 – patuloy ({{time interval|July 28, 2022|sc=yes}})
| confirmed_cases = 1
| active_cases    = 0
| recovery_cases  = 1
| suspected_cases = 
| deaths          = 0
}}

Ang '''Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022''', ay parte ng malawakang pandaigdigang pagsiklab ng '''[[Monkeypox birus]]''' na nanalasa sa [[mundo]] ay mula sa Kanlurang Aprika klade, Ang pagsiklab ay unang naitala sa Pilipinas, na ang sinuspetyahan kaso ay nakumpirma noong Hulyo 28, 2022 ayon sa [[Department of Health (Philippines)|DOH]].

==Pagdating==
Ang unang kaso ng [[Monkeypox]] na naipapasa tao sa tao ay dumating sa Pilipinas, ika 28, Hulyo, Ang isang 31 taon gulang na lalaki na bumayahe mula [[Singapore]] noong 19, Hulyo 2022, Siya ay may biyahe mula sa iba't ibang bansa, ng bumalik sa Pilipinas, ay nagpositibo ang lalaki sa &quot;Monkeypox&quot; mula sa reverse transcription–polymerase chain reaction (RT-PCR) at sumailalim sa ''Research Institute for Tropical Medicine'' sa [[Muntinlupa]] na nagpositibo noong Hulyo 28, Ang pasyente ay nakatakdang gumaling sa oras ng health department na iaanunsyo sa patuloy na isolation sa tahanan ng nagpositibo, 10 katao kasama ang 3 ang mga nakasalamuha ngunit ang mga ito ang nag negatibo sa pagsasailalim sa test.

Noong Agosto 6 ang pasyente ay na discharged at sumailalim sa patuloy na 21 kuwarentina sa isolation, ng hindi na ito makahawa pa ng iba ayon sa DOH, Ang ibang mga nakasalamuha ay nag negatibo.

==Responde==

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Pagsiklab ng monkeypox]]
[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]]
[[Kategorya:2022 sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>jj1h3xu8fb2lrihkcuf397acco13hey</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962061</id>
      <parentid>1962058</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T12:34:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3107" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name            = Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022
| image           = 
| image_upright   = 
| caption         = 
| disease         = [[Monkeypox|Human monkeypox]]
| virus_strain    = 
| location        = [[Philippines]]
| first_outbreak  = 
| first_reported  = Hulyo 28, 2022
| arrival_date    = 
| source          = 
| last            = 
| date            = Hulyo 28, 2022 – patuloy ({{time interval|July 28, 2022|sc=yes}})
| confirmed_cases = 1
| active_cases    = 0
| recovery_cases  = 1
| suspected_cases = 
| deaths          = 0
}}

Ang '''Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022''', ay parte ng malawakang pandaigdigang pagsiklab ng '''[[Monkeypox birus]]''' na nanalasa sa [[mundo]] ay mula sa Kanlurang Aprika klade, Ang pagsiklab ay unang naitala sa Pilipinas, na ang sinuspetyahan kaso ay nakumpirma noong Hulyo 28, 2022 ayon sa [[Department of Health (Philippines)|DOH]].

==Pagdating==
Ang unang kaso ng [[Monkeypox]] na naipapasa tao sa tao ay dumating sa Pilipinas, ika 28, Hulyo, Ang isang 31 taon gulang na lalaki na bumayahe mula [[Singapore]] noong 19, Hulyo 2022, Siya ay may biyahe mula sa iba't ibang bansa, ng bumalik sa Pilipinas, ay nagpositibo ang lalaki sa &quot;Monkeypox&quot; mula sa reverse transcription–polymerase chain reaction (RT-PCR) at sumailalim sa ''Research Institute for Tropical Medicine'' sa [[Muntinlupa]] na nagpositibo noong Hulyo 28, Ang pasyente ay nakatakdang gumaling sa oras ng health department na iaanunsyo sa patuloy na isolation sa tahanan ng nagpositibo, 10 katao kasama ang 3 ang mga nakasalamuha ngunit ang mga ito ang nag negatibo sa pagsasailalim sa test.

Noong Agosto 6 ang pasyente ay na discharged at sumailalim sa patuloy na 21 kuwarentina sa isolation, ng hindi na ito makahawa pa ng iba ayon sa DOH, Ang ibang mga nakasalamuha ay nag negatibo.

==Responde==
Noong Mayo 24, 2022 ang DOH ay nagpahayag ng kahandaan ukol sa Monkeypox para makita ang kontamina kung sakaling lumobo ang mga kaso sa Pilipinas, Ang sakit ay kilala bilang ibang uri ng [[bulutong]], Ang bawat mag popositibo ay iimbestigahan Epidemiology Bureau (EB) at ng Regional Epidemiology Surveillance Unit. At iaanunsyo ang lahat na pinaghihinalaan kaso at sasailalim sa (RT-PCR) para sa monkeypox.

Noong Hunyo 20, 2022 ang &quot;Research Institute for Tropical Medicine&quot; sa ''Muntinlupa'' ay naganunsyo na-ioptimize nito ang real-time polymerase chain reaction (PCR) assay nito para sa pagtuklas ng monkeypox birus.

Ika Hulyo 2022 ang &quot;RITM&quot; at ang &quot;Philippine Genome Center&quot; sa [[Lungsod ng Quezon]] ay ang nag-iisang institusyon sa Pilipinas upang matuklasan ang monkeypox through RT-PCR tests, Ang DOH ay pakay ang pag-papalawak ng kapasidad at kakahayan sa ibang institusyon ng ospital, Ang [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino]] at ilang paliparan sa Pilipinas, ay naglagay ng surveillance, upang makatuklas ng birus Sa isang tahasang pahayag noong Agosto 2.

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Pagsiklab ng monkeypox]]
[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]]
[[Kategorya:2022 sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>olucjzgro92c0btba0stcush5rb8pg4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962064</id>
      <parentid>1962061</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T12:38:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3571" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name            = Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022
| image           = 
| image_upright   = 
| caption         = 
| disease         = [[Monkeypox|Human monkeypox]]
| virus_strain    = 
| location        = [[Philippines]]
| first_outbreak  = 
| first_reported  = Hulyo 28, 2022
| arrival_date    = 
| source          = 
| last            = 
| date            = Hulyo 28, 2022 – patuloy ({{time interval|July 28, 2022|sc=yes}})
| confirmed_cases = 1
| active_cases    = 0
| recovery_cases  = 1
| suspected_cases = 
| deaths          = 0
}}

Ang '''Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022''', ay parte ng malawakang pandaigdigang pagsiklab ng '''[[Monkeypox birus]]''' na nanalasa sa [[mundo]] ay mula sa Kanlurang Aprika klade, Ang pagsiklab ay unang naitala sa Pilipinas, na ang sinuspetyahan kaso ay nakumpirma noong Hulyo 28, 2022 ayon sa [[Department of Health (Philippines)|DOH]].&lt;ref&gt;https://ici.radio-canada.ca/rci/tl/balita/1902073/first-case-monkeypox-philippines-confirmed&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://radyo.inquirer.net/318960/unang-kaso-ng-monkeypox-naitala-sa-pilipinas&lt;/ref&gt;

==Pagdating==
Ang unang kaso ng [[Monkeypox]] na naipapasa tao sa tao ay dumating sa Pilipinas, ika 28, Hulyo, Ang isang 31 taon gulang na lalaki na bumayahe mula [[Singapore]] noong 19, Hulyo 2022, Siya ay may biyahe mula sa iba't ibang bansa, ng bumalik sa Pilipinas, ay nagpositibo ang lalaki sa &quot;Monkeypox&quot; mula sa reverse transcription–polymerase chain reaction (RT-PCR) at sumailalim sa ''Research Institute for Tropical Medicine'' sa [[Muntinlupa]] na nagpositibo noong Hulyo 28, Ang pasyente ay nakatakdang gumaling sa oras ng health department na iaanunsyo sa patuloy na isolation sa tahanan ng nagpositibo, 10 katao kasama ang 3 ang mga nakasalamuha ngunit ang mga ito ang nag negatibo sa pagsasailalim sa test.&lt;ref&gt;https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2022/07/29/2198858/doh-kinumpirma-unang-kaso-ng-monkeypox-sa-pilipinas-sa-31-anyos-na-pinoy&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.gmanetwork.com/news/balitambayan/balita/839838/monkeypox-virus-nakarating-na-sa-pilipinas/story&lt;/ref&gt;

Noong Agosto 6 ang pasyente ay na discharged at sumailalim sa patuloy na 21 kuwarentina sa isolation, ng hindi na ito makahawa pa ng iba ayon sa DOH, Ang ibang mga nakasalamuha ay nag negatibo.

==Responde==
Noong Mayo 24, 2022 ang DOH ay nagpahayag ng kahandaan ukol sa Monkeypox para makita ang kontamina kung sakaling lumobo ang mga kaso sa Pilipinas, Ang sakit ay kilala bilang ibang uri ng [[bulutong]], Ang bawat mag popositibo ay iimbestigahan Epidemiology Bureau (EB) at ng Regional Epidemiology Surveillance Unit. At iaanunsyo ang lahat na pinaghihinalaan kaso at sasailalim sa (RT-PCR) para sa monkeypox.

Noong Hunyo 20, 2022 ang &quot;Research Institute for Tropical Medicine&quot; sa ''Muntinlupa'' ay naganunsyo na-ioptimize nito ang real-time polymerase chain reaction (PCR) assay nito para sa pagtuklas ng monkeypox birus.

Ika Hulyo 2022 ang &quot;RITM&quot; at ang &quot;Philippine Genome Center&quot; sa [[Lungsod ng Quezon]] ay ang nag-iisang institusyon sa Pilipinas upang matuklasan ang monkeypox through RT-PCR tests, Ang DOH ay pakay ang pag-papalawak ng kapasidad at kakahayan sa ibang institusyon ng ospital, Ang [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino]] at ilang paliparan sa Pilipinas, ay naglagay ng surveillance, upang makatuklas ng birus Sa isang tahasang pahayag noong Agosto 2.

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Pagsiklab ng monkeypox]]
[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]]
[[Kategorya:2022 sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>s8tqnddpkr03v6eeunp9xxa4m9mk5pq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962092</id>
      <parentid>1962064</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:06:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3529" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name            = Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022
| image           = 
| image_upright   = 
| caption         = 
| disease         = [[Monkeypox|Human monkeypox]]
| virus_strain    = 
| location        = [[Philippines]]
| first_outbreak  = 
| first_reported  = Hulyo 28, 2022
| arrival_date    = 
| source          = 
| last            = 
| date            = Hulyo 28, 2022 – patuloy ({{time interval|July 28, 2022|sc=yes}})
| confirmed_cases = 1
| active_cases    = 0
| recovery_cases  = 1
| suspected_cases = 
| deaths          = 0
}}

Ang '''Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022''', ay parte ng malawakang pandaigdigang pagsiklab ng '''[[Monkeypox birus]]''' na nanalasa sa [[mundo]] ay mula sa Kanlurang Aprika klade, Ang pagsiklab ay unang naitala sa Pilipinas, na ang sinuspetyahan kaso ay nakumpirma noong Hulyo 28, 2022 ayon sa [[Department of Health (Philippines)|DOH]].&lt;ref&gt;https://ici.radio-canada.ca/rci/tl/balita/1902073/first-case-monkeypox-philippines-confirmed&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://radyo.inquirer.net/318960/unang-kaso-ng-monkeypox-naitala-sa-pilipinas&lt;/ref&gt;

==Pagdating==
Ang unang kaso ng [[Monkeypox]] na naipapasa tao sa tao ay dumating sa Pilipinas, ika 28, Hulyo, Ang isang 31 taon gulang na lalaki na bumayahe mula [[Singapore]] noong 19, Hulyo 2022, Siya ay may biyahe mula sa iba't ibang bansa, ng bumalik sa Pilipinas, ay nagpositibo ang lalaki sa &quot;Monkeypox&quot; mula sa reverse transcription–polymerase chain reaction (RT-PCR) at sumailalim sa ''Research Institute for Tropical Medicine'' sa [[Muntinlupa]] na nagpositibo noong Hulyo 28, Ang pasyente ay nakatakdang gumaling sa oras ng health department na iaanunsyo sa patuloy na isolation sa tahanan ng nagpositibo, 10 katao kasama ang 3 ang mga nakasalamuha ngunit ang mga ito ang nag negatibo sa pagsasailalim sa test.&lt;ref&gt;https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2022/07/29/2198858/doh-kinumpirma-unang-kaso-ng-monkeypox-sa-pilipinas-sa-31-anyos-na-pinoy&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.gmanetwork.com/news/balitambayan/balita/839838/monkeypox-virus-nakarating-na-sa-pilipinas/story&lt;/ref&gt;

Noong Agosto 6 ang pasyente ay na discharged at sumailalim sa patuloy na 21 kuwarentina sa isolation, ng hindi na ito makahawa pa ng iba ayon sa DOH, Ang ibang mga nakasalamuha ay nag negatibo.

==Responde==
Noong Mayo 24, 2022 ang DOH ay nagpahayag ng kahandaan ukol sa Monkeypox para makita ang kontamina kung sakaling lumobo ang mga kaso sa Pilipinas, Ang sakit ay kilala bilang ibang uri ng [[bulutong]], Ang bawat mag popositibo ay iimbestigahan Epidemiology Bureau (EB) at ng Regional Epidemiology Surveillance Unit. At iaanunsyo ang lahat na pinaghihinalaan kaso at sasailalim sa (RT-PCR) para sa monkeypox.

Noong Hunyo 20, 2022 ang &quot;Research Institute for Tropical Medicine&quot; sa ''Muntinlupa'' ay naganunsyo na-ioptimize nito ang real-time polymerase chain reaction (PCR) assay nito para sa pagtuklas ng monkeypox birus.

Ika Hulyo 2022 ang &quot;RITM&quot; at ang &quot;Philippine Genome Center&quot; sa [[Lungsod ng Quezon]] ay ang nag-iisang institusyon sa Pilipinas upang matuklasan ang monkeypox through RT-PCR tests, Ang DOH ay pakay ang pag-papalawak ng kapasidad at kakahayan sa ibang institusyon ng ospital, Ang [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino]] at ilang paliparan sa Pilipinas, ay naglagay ng surveillance, upang makatuklas ng birus Sa isang tahasang pahayag noong Agosto 2.

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Pagsiklab ng monkeypox]]
[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]]
[[Kategorya:2022 sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>dmazfmo0v54qls65zoba3r5hzafci1f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962093</id>
      <parentid>1962092</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:18:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4354" xml:space="preserve">{{Infobox epidemic
| name            = Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022
| image           = 
| image_upright   = 
| caption         = 
| disease         = [[Monkeypox|Human monkeypox]]
| virus_strain    = 
| location        = [[Philippines]]
| first_outbreak  = 
| first_reported  = Hulyo 28, 2022
| arrival_date    = 
| source          = 
| last            = 
| date            = Hulyo 28, 2022 – patuloy ({{time interval|July 28, 2022|sc=yes}})
| confirmed_cases = 1
| active_cases    = 0
| recovery_cases  = 1
| suspected_cases = 
| deaths          = 0
}}

Ang '''Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022''', ay parte ng malawakang pandaigdigang pagsiklab ng '''[[Monkeypox birus]]''' na nanalasa sa [[mundo]] ay mula sa Kanlurang Aprika klade, Ang pagsiklab ay unang naitala sa Pilipinas, na ang sinuspetyahan kaso ay nakumpirma noong Hulyo 28, 2022 ayon sa [[Department of Health (Philippines)|DOH]].&lt;ref&gt;https://ici.radio-canada.ca/rci/tl/balita/1902073/first-case-monkeypox-philippines-confirmed&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://radyo.inquirer.net/318960/unang-kaso-ng-monkeypox-naitala-sa-pilipinas&lt;/ref&gt;

==Pagdating==
Ang unang kaso ng [[Monkeypox]] na naipapasa tao sa tao ay dumating sa Pilipinas, ika 28, Hulyo, Ang isang 31 taon gulang na lalaki na bumayahe mula [[Singapore]] noong 19, Hulyo 2022, Siya ay may biyahe mula sa iba't ibang bansa, ng bumalik sa Pilipinas, ay nagpositibo ang lalaki sa &quot;Monkeypox&quot; mula sa reverse transcription–polymerase chain reaction (RT-PCR) at sumailalim sa ''Research Institute for Tropical Medicine'' sa [[Muntinlupa]] na nagpositibo noong Hulyo 28, Ang pasyente ay nakatakdang gumaling sa oras ng health department na iaanunsyo sa patuloy na isolation sa tahanan ng nagpositibo, 10 katao kasama ang 3 ang mga nakasalamuha ngunit ang mga ito ang nag negatibo sa pagsasailalim sa test.&lt;ref&gt;https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2022/07/29/2198858/doh-kinumpirma-unang-kaso-ng-monkeypox-sa-pilipinas-sa-31-anyos-na-pinoy&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.gmanetwork.com/news/balitambayan/balita/839838/monkeypox-virus-nakarating-na-sa-pilipinas/story&lt;/ref&gt;

Noong Agosto 6 ang pasyente ay na discharged at sumailalim sa patuloy na 21 kuwarentina sa isolation, ng hindi na ito makahawa pa ng iba ayon sa DOH, Ang ibang mga nakasalamuha ay nag negatibo.

==Responde==
Noong Mayo 24, 2022 ang DOH ay nagpahayag ng kahandaan ukol sa Monkeypox para makita ang kontamina kung sakaling lumobo ang mga kaso sa Pilipinas, Ang sakit ay kilala bilang ibang uri ng [[bulutong]], Ang bawat mag popositibo ay iimbestigahan Epidemiology Bureau (EB) at ng Regional Epidemiology Surveillance Unit. At iaanunsyo ang lahat na pinaghihinalaan kaso at sasailalim sa (RT-PCR) para sa monkeypox.

Noong Hunyo 20, 2022 ang &quot;Research Institute for Tropical Medicine&quot; sa ''Muntinlupa'' ay naganunsyo na-ioptimize nito ang real-time polymerase chain reaction (PCR) assay nito para sa pagtuklas ng monkeypox birus.

Ika Hulyo 2022 ang &quot;RITM&quot; at ang &quot;Philippine Genome Center&quot; sa [[Lungsod ng Quezon]] ay ang nag-iisang institusyon sa Pilipinas upang matuklasan ang monkeypox through RT-PCR tests, Ang DOH ay pakay ang pag-papalawak ng kapasidad at kakahayan sa ibang institusyon ng ospital, Ang [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino]] at ilang paliparan sa Pilipinas, ay naglagay ng surveillance, upang makatuklas ng birus Sa isang tahasang pahayag noong Agosto 2. Ang DOH Officer in Charge na si ''Maria Rosario Vergeire'' ay sinabi na hindi isasara ang border ng bansa sa kabila ng banta ng monkeypox, mula sa pagpasok at paglabas ng mga banyaga (foreign) at hindi ishu-shut down kahit pa ay hindi nakakatanggap ng rekomendasyon mula sa &quot;World Health Organization&quot; (WHO), Bagaman ang pagbubukas ng face to face classes sa ilang unibersidad ay tuloy ang pagbubukas ng klase na magsisimula sa Agosto 2022 ayon sa ilang kooperasyon ng [[DepEd]].

Ang DOH ay pumasok sa isang negosiyasyon maging ang gobyerno ng Estados Unidos upang ma siguro ang bakunang monkeypox para sa limitadong demograpiko, Kaagapay ang iilang miyembro ng WHO.

Ang DOH ay naging aktibo sa pagmamatyag sa mga kaso at magtatayo ng medikal na pasilidad sa bansa.

==Tingnan rin==
* [[Pandemya ng COVID-19 sa Pilipinas]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Pagsiklab ng monkeypox]]
[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]]
[[Kategorya:2022 sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>fltl1os0gm0thqksbvq1ncmwqy2vlf7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962100</id>
      <parentid>1962093</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:28:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4405" xml:space="preserve">{{Current event|[[Monkeypox birus]]|date=Agosto 2022}}
{{Infobox epidemic
| name            = Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022
| image           = 
| image_upright   = 
| caption         = 
| disease         = [[Monkeypox|Human monkeypox]]
| virus_strain    = 
| location        = [[Philippines]]
| first_outbreak  = 
| first_reported  = Hulyo 28, 2022
| arrival_date    = 
| source          = 
| last            = 
| date            = Hulyo 28, 2022 – patuloy ({{time interval|July 28, 2022|sc=yes}})
| confirmed_cases = 1
| active_cases    = 0
| recovery_cases  = 1
| suspected_cases = 
| deaths          = 0
}}

Ang '''Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022''', ay parte ng malawakang pandaigdigang pagsiklab ng '''Monkeypox birus''' na nanalasa sa [[mundo]] ay mula sa Kanlurang Aprika klade, Ang pagsiklab ay unang naitala sa Pilipinas, na ang sinuspetyahan kaso ay nakumpirma noong Hulyo 28, 2022 ayon sa [[Department of Health (Philippines)|DOH]].&lt;ref&gt;https://ici.radio-canada.ca/rci/tl/balita/1902073/first-case-monkeypox-philippines-confirmed&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://radyo.inquirer.net/318960/unang-kaso-ng-monkeypox-naitala-sa-pilipinas&lt;/ref&gt;

==Pagdating==
Ang unang kaso ng [[Monkeypox]] na naipapasa tao sa tao ay dumating sa Pilipinas, ika 28, Hulyo, Ang isang 31 taon gulang na lalaki na bumayahe mula [[Singapore]] noong 19, Hulyo 2022, Siya ay may biyahe mula sa iba't ibang bansa, ng bumalik sa Pilipinas, ay nagpositibo ang lalaki sa &quot;Monkeypox&quot; mula sa reverse transcription–polymerase chain reaction (RT-PCR) at sumailalim sa ''Research Institute for Tropical Medicine'' sa [[Muntinlupa]] na nagpositibo noong Hulyo 28, Ang pasyente ay nakatakdang gumaling sa oras ng health department na iaanunsyo sa patuloy na isolation sa tahanan ng nagpositibo, 10 katao kasama ang 3 ang mga nakasalamuha ngunit ang mga ito ang nag negatibo sa pagsasailalim sa test.&lt;ref&gt;https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2022/07/29/2198858/doh-kinumpirma-unang-kaso-ng-monkeypox-sa-pilipinas-sa-31-anyos-na-pinoy&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.gmanetwork.com/news/balitambayan/balita/839838/monkeypox-virus-nakarating-na-sa-pilipinas/story&lt;/ref&gt;

Noong Agosto 6 ang pasyente ay na discharged at sumailalim sa patuloy na 21 kuwarentina sa isolation, ng hindi na ito makahawa pa ng iba ayon sa DOH, Ang ibang mga nakasalamuha ay nag negatibo.

==Responde==
Noong Mayo 24, 2022 ang DOH ay nagpahayag ng kahandaan ukol sa Monkeypox para makita ang kontamina kung sakaling lumobo ang mga kaso sa Pilipinas, Ang sakit ay kilala bilang ibang uri ng [[bulutong]], Ang bawat mag popositibo ay iimbestigahan Epidemiology Bureau (EB) at ng Regional Epidemiology Surveillance Unit. At iaanunsyo ang lahat na pinaghihinalaan kaso at sasailalim sa (RT-PCR) para sa monkeypox.

Noong Hunyo 20, 2022 ang &quot;Research Institute for Tropical Medicine&quot; sa ''Muntinlupa'' ay naganunsyo na-ioptimize nito ang real-time polymerase chain reaction (PCR) assay nito para sa pagtuklas ng monkeypox birus.

Ika Hulyo 2022 ang &quot;RITM&quot; at ang &quot;Philippine Genome Center&quot; sa [[Lungsod ng Quezon]] ay ang nag-iisang institusyon sa Pilipinas upang matuklasan ang monkeypox through RT-PCR tests, Ang DOH ay pakay ang pag-papalawak ng kapasidad at kakahayan sa ibang institusyon ng ospital, Ang [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino]] at ilang paliparan sa Pilipinas, ay naglagay ng surveillance, upang makatuklas ng birus Sa isang tahasang pahayag noong Agosto 2. Ang DOH Officer in Charge na si ''Maria Rosario Vergeire'' ay sinabi na hindi isasara ang border ng bansa sa kabila ng banta ng monkeypox, mula sa pagpasok at paglabas ng mga banyaga (foreign) at hindi ishu-shut down kahit pa ay hindi nakakatanggap ng rekomendasyon mula sa &quot;World Health Organization&quot; (WHO), Bagaman ang pagbubukas ng face to face classes sa ilang unibersidad ay tuloy ang pagbubukas ng klase na magsisimula sa Agosto 2022 ayon sa ilang kooperasyon ng [[DepEd]].

Ang DOH ay pumasok sa isang negosiyasyon maging ang gobyerno ng Estados Unidos upang ma siguro ang bakunang monkeypox para sa limitadong demograpiko, Kaagapay ang iilang miyembro ng WHO.

Ang DOH ay naging aktibo sa pagmamatyag sa mga kaso at magtatayo ng medikal na pasilidad sa bansa.

==Tingnan rin==
* [[Pandemya ng COVID-19 sa Pilipinas]]

==Sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Pagsiklab ng monkeypox]]
[[Kategorya:Mga kalamidad noong 2022]]
[[Kategorya:2022 sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>g208ndi9zpiivgnjra81upnwi6nd859</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Pagsiklab ng monkeypox sa Pilipinas ng 2022</title>
    <ns>1</ns>
    <id>318898</id>
    <revision>
      <id>1962055</id>
      <timestamp>2022-08-10T12:04:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Isinalinwikang pahina|en|2022 monkeypox outbreak in the Philippines}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="71" xml:space="preserve">{{Isinalinwikang pahina|en|2022 monkeypox outbreak in the Philippines}}</text>
      <sha1>tj590s969rr93yyz9y00ya5mz8zt5jo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:CS1: mahabang volume value</title>
    <ns>14</ns>
    <id>318899</id>
    <revision>
      <id>1962056</id>
      <timestamp>2022-08-10T12:07:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Tracking category}} {{Empty category}} Isa itong kategoryang pantunton para sa mga [[:en:WP:CS1|pagsipi gamit ang CS1]] na gumagamit sa {{para|volume}} na may mas mahaba pa sa apat na karakter at hindi bilang o naka-uppercase na bilang Romano.  Walang ipinapakitang error o mensahe ng maintenance para rito. Walang kinakailangang baguhin para matanggal ang mga pahina mula sa kategoryang ito, pero mas maganda ang ilang mga value ng {{para|volume}} sa ibang mga parameter.  Dapa...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="626" xml:space="preserve">{{Tracking category}}
{{Empty category}}
Isa itong kategoryang pantunton para sa mga [[:en:WP:CS1|pagsipi gamit ang CS1]] na gumagamit sa {{para|volume}} na may mas mahaba pa sa apat na karakter at hindi bilang o naka-uppercase na bilang Romano.

Walang ipinapakitang error o mensahe ng maintenance para rito. Walang kinakailangang baguhin para matanggal ang mga pahina mula sa kategoryang ito, pero mas maganda ang ilang mga value ng {{para|volume}} sa ibang mga parameter.

Dapat [[Module:Citation/CS1]] lang ang nagdadagdag ng pahina sa kategoryang ito. 
__NOGALLERY__
----
{{CatAutoTOC}}

[[Kategorya: Katangian ng CS1|L]]</text>
      <sha1>gh3nqgd15jq54h714macz1t3xbh7c90</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Sangguniang CS1 sa wikang Hapones (ja)</title>
    <ns>14</ns>
    <id>318900</id>
    <revision>
      <id>1962057</id>
      <timestamp>2022-08-10T12:15:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{CS1 language sources}} {{CatAutoTOC}} [[Kategorya:Wikang Hapones|CS1]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72" xml:space="preserve">{{CS1 language sources}}
{{CatAutoTOC}}
[[Kategorya:Wikang Hapones|CS1]]</text>
      <sha1>fiez0wzei9449wsckq840tktxc73waz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Padron:Blockquote</title>
    <ns>10</ns>
    <id>318901</id>
    <revision>
      <id>1962062</id>
      <timestamp>2022-08-10T12:35:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: &lt;templatestyles src=&quot;Template:Blockquote/styles.css&quot; /&gt;&lt;!-- --&gt;&lt;blockquote class=&quot;templatequote {{{class|}}}&quot; {{#if:{{{style|}}}|style=&quot;{{{style}}}&quot;}}&gt;{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|&lt;includeonly&gt;{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}{{main other|[[Category:Pages incorrectly using the quote template]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{lorem ipsum}}&lt;/noinclude&gt;}}}}}}}}}}}}}}}{{#if:{{{sign|}}}{{{...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1792" xml:space="preserve">&lt;templatestyles src=&quot;Template:Blockquote/styles.css&quot; /&gt;&lt;!--
--&gt;&lt;blockquote class=&quot;templatequote {{{class|}}}&quot; {{#if:{{{style|}}}|style=&quot;{{{style}}}&quot;}}&gt;{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|&lt;includeonly&gt;{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}{{main other|[[Category:Pages incorrectly using the quote template]]}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{lorem ipsum}}&lt;/noinclude&gt;}}}}}}}}}}}}}}}{{#if:{{{sign|}}}{{{cite|}}}{{{author|}}}{{{by|}}}{{{personquoted|}}}{{{source|}}}{{{ts|}}}{{{title|}}}{{{publication|}}}{{{quotesource|}}}{{{char|}}}{{{character|}}}{{{2|}}}{{{3|}}}{{{4|}}}{{{5|}}}|{{#if:{{{multiline|}}}|&lt;nowiki /&gt;}}
&lt;div class=&quot;templatequotecite&quot;&gt;—&amp;thinsp;&lt;cite&gt;{{#if:{{{char|{{{character|{{{5|}}}}}}}}}|{{{char|{{{character|{{{5|}}}}}}}}}, in&amp;#32;}}{{Comma separated entries
 | {{if empty|{{{sign|}}}|{{{cite|}}}|{{{author|}}}|{{{by|}}}|{{{personquoted|}}}|{{{2|}}}}}
 | {{if empty|{{{title|}}}|{{{publication|}}}|{{{ts|}}}|{{{quotesource|}}}|{{{3|}}}}}
 | {{if empty|{{{source|}}}|{{{4|}}}}}
 }}&lt;/cite&gt;&lt;/div&gt;
}}&lt;/blockquote&gt;{{#if:{{{class|}}}{{{id|}}}{{{diff|}}}{{{4|}}}{{{5|}}}|{{main other|[[Category:Pages incorrectly using the Blockquote template]]}}}}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using Blockquote template with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Blockquote]] with unknown parameter &quot;_VALUE_&quot;|ignoreblank=y| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | author | by | char | character | cite | class | content | diff | id | multiline | personquoted | publication | quote | quotesource | quotetext | sign | source | style | text | title | ts }}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}&lt;!-- Add categories to the /doc subpage, not here! --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tg27x2nft768qonkkbkjnu96fw2fsuo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Padron:Blockquote/styles.css</title>
    <ns>10</ns>
    <id>318902</id>
    <revision>
      <id>1962063</id>
      <timestamp>2022-08-10T12:35:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: /* {{pp-template}} */ .templatequote { 	overflow: hidden; 	margin: 1em 0; 	padding: 0 40px; }  .templatequote .templatequotecite {     line-height: 1.5em;     /* @noflip */     text-align: left;     /* @noflip */     padding-left: 1.6em;     margin-top: 0; }</comment>
      <model>sanitized-css</model>
      <format>text/css</format>
      <text bytes="258" xml:space="preserve">/* {{pp-template}} */
.templatequote {
	overflow: hidden;
	margin: 1em 0;
	padding: 0 40px;
}

.templatequote .templatequotecite {
    line-height: 1.5em;
    /* @noflip */
    text-align: left;
    /* @noflip */
    padding-left: 1.6em;
    margin-top: 0;
}</text>
      <sha1>5iyknyu9w0qaq7phpi470ml3qjlihah</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Padron:Trim quotes</title>
    <ns>10</ns>
    <id>318903</id>
    <revision>
      <id>1962065</id>
      <timestamp>2022-08-10T12:38:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{{{{|safesubst:}}}#invoke:Trim quotes|trim|s={{{s|{{{1|}}}}}}}}&lt;noinclude&gt; {{documentation}} &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="106" xml:space="preserve">{{{{{|safesubst:}}}#invoke:Trim quotes|trim|s={{{s|{{{1|}}}}}}}}&lt;noinclude&gt;
{{documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8n52wjhl9ckdu477qus5c967ni7dzna</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Produktong papel</title>
    <ns>14</ns>
    <id>318904</id>
    <revision>
      <id>1962067</id>
      <timestamp>2022-08-10T12:48:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Commons category|Paper products}}  [[Kategorya:Papel]] [[Kategorya:Produkto batay sa uri]] {{CatAutoTOC}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="107" xml:space="preserve">{{Commons category|Paper products}}

[[Kategorya:Papel]]
[[Kategorya:Produkto batay sa uri]]
{{CatAutoTOC}}</text>
      <sha1>1k42hqr6iybrzt9wbh9hifl5erk8old</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Pormat ng midya</title>
    <ns>14</ns>
    <id>318905</id>
    <revision>
      <id>1962068</id>
      <timestamp>2022-08-10T12:53:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Commonscat|Media formats}}  [[Kategorya:Mass media batay sa uri|+Mga pormat]] [[Kategorya: Teknolohiya ng mass media|Mga pormat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="131" xml:space="preserve">{{Commonscat|Media formats}}

[[Kategorya:Mass media batay sa uri|+Mga pormat]]
[[Kategorya: Teknolohiya ng mass media|Mga pormat]]</text>
      <sha1>5mom1f432ug9rpkuhk8v8zdqdfuh53q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Mga sakit mula sa Pilipinas</title>
    <ns>14</ns>
    <id>318906</id>
    <revision>
      <id>1962077</id>
      <timestamp>2022-08-10T13:50:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{portal|Mga sakit}} {{Commonscat|Disease outbreaks in the Philippines}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72" xml:space="preserve">{{portal|Mga sakit}}
{{Commonscat|Disease outbreaks in the Philippines}}</text>
      <sha1>kudl1isv67v0jcdl5m5sqkt1x9rnpdn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Return to Paradise</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318907</id>
    <revision>
      <id>1962109</id>
      <timestamp>2022-08-10T14:41:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Infobox television | image = Return to Paradise title card.jpg | caption = Title card | genre = {{plainlist| * [[Drama (film and television)|Drama]] * [[Romance film|Romance]]}} | creator =  | writer =  | director =  | creative_director =  | starring = {{plainlist| * [[Derrick Monasterio]] * Elle Villanueva}} | opentheme =  | theme_music_composer =  | country = Philippines | language = Tagalog | num_episodes = 7 | executive_producer =  | cinematography =  | editor =  | came...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1706" xml:space="preserve">{{Infobox television
| image = Return to Paradise title card.jpg
| caption = Title card
| genre = {{plainlist|
* [[Drama (film and television)|Drama]]
* [[Romance film|Romance]]}}
| creator = 
| writer = 
| director = 
| creative_director = 
| starring = {{plainlist|
* [[Derrick Monasterio]]
* Elle Villanueva}}
| opentheme = 
| theme_music_composer = 
| country = Philippines
| language = Tagalog
| num_episodes = 7
| executive_producer = 
| cinematography = 
| editor = 
| camera = [[Multiple-camera setup]]
| runtime = 
| location = 
| company = GMA Entertainment Group
| network = [[GMA Network]]
| picture_format = [[Ultra-high-definition television|UHDTV]] [[4K resolution|4K]]
| audio_format = [[5.1 surround sound]]
| first_aired = {{start date|2022|8|1}}
| last_aired = kasalukuyan
}}

Ang '''Return to Paradise''' ay isang teleseryeng pantelebisyon sa Pilipinas, sa taong 2022 na inilathala ng himpilang [[GMA Network]] ni direk Irene Villamor na pinagbibidahan nina Derrick Monasterio at Elle Villanueva na ipinalabas noong Agosto 1, 2022 sa hapon ng Prime line up na pumalit sa ''[[Raising Mamay]]''

==Tauhan at karakter==
===Pangunahing tauhan===
* [[Derrick Monasterio]] bilang Red Ramos
* [[Elle Villanueva]] bilang Eden &quot;Yenyen&quot; Sta. Maria

===Supportadong tauhan===
* [[Eula Valdez]] bilang Amanda Sta. Maria
* [[Teresa Loyzaga]] bilang Rina Ramos
* [[Allen Dizon]] bilang Lucho Sta. Maria 
* [[Ricardo Cepeda]] bilang Victor Ramos
* [[Karel Marquez]] bilang Dindi Sta. Maria
* [[Liezel Lopez]] bilang Sabina Villarama
* [[Kiray Celis]] bilang Raichu
* [[Paolo Paraiso]] bilang Zandro
* Mia Pangyarihan bilang Vinluan

==Sangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]]</text>
      <sha1>09mrmxhqbeov30am3ifo89qst9qz5je</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962110</id>
      <parentid>1962109</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:41:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1673" xml:space="preserve">{{Infobox television
| image = 
| caption = Title card
| genre = {{plainlist|
* [[Drama (film and television)|Drama]]
* [[Romance film|Romance]]}}
| creator = 
| writer = 
| director = 
| creative_director = 
| starring = {{plainlist|
* [[Derrick Monasterio]]
* Elle Villanueva}}
| opentheme = 
| theme_music_composer = 
| country = Philippines
| language = Tagalog
| num_episodes = 7
| executive_producer = 
| cinematography = 
| editor = 
| camera = [[Multiple-camera setup]]
| runtime = 
| location = 
| company = GMA Entertainment Group
| network = [[GMA Network]]
| picture_format = [[Ultra-high-definition television|UHDTV]] [[4K resolution|4K]]
| audio_format = [[5.1 surround sound]]
| first_aired = {{start date|2022|8|1}}
| last_aired = kasalukuyan
}}

Ang '''Return to Paradise''' ay isang teleseryeng pantelebisyon sa Pilipinas, sa taong 2022 na inilathala ng himpilang [[GMA Network]] ni direk Irene Villamor na pinagbibidahan nina Derrick Monasterio at Elle Villanueva na ipinalabas noong Agosto 1, 2022 sa hapon ng Prime line up na pumalit sa ''[[Raising Mamay]]''

==Tauhan at karakter==
===Pangunahing tauhan===
* [[Derrick Monasterio]] bilang Red Ramos
* [[Elle Villanueva]] bilang Eden &quot;Yenyen&quot; Sta. Maria

===Supportadong tauhan===
* [[Eula Valdez]] bilang Amanda Sta. Maria
* [[Teresa Loyzaga]] bilang Rina Ramos
* [[Allen Dizon]] bilang Lucho Sta. Maria 
* [[Ricardo Cepeda]] bilang Victor Ramos
* [[Karel Marquez]] bilang Dindi Sta. Maria
* [[Liezel Lopez]] bilang Sabina Villarama
* [[Kiray Celis]] bilang Raichu
* [[Paolo Paraiso]] bilang Zandro
* Mia Pangyarihan bilang Vinluan

==Sangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]]</text>
      <sha1>n1qkaxu6mcn0mpvy4wvlaxo25ilyyl4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962113</id>
      <parentid>1962110</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:44:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1666" xml:space="preserve">{{Infobox television
| image = 
| caption = Title card
| genre = {{plainlist|
* [[Drama (film and television)|Drama]]
* [[Romance film|Romance]]}}
| creator = 
| writer = 
| director = 
| creative_director = 
| starring = {{plainlist|
* [[Derrick Monasterio]]
* Elle Villanueva}}
| opentheme = 
| theme_music_composer = 
| country = Philippines
| language = Tagalog
| num_episodes = 7
| executive_producer = 
| cinematography = 
| editor = 
| camera = [[Multiple-camera setup]]
| runtime = 
| location = 
| company = GMA Entertainment Group
| network = [[GMA Network]]
| picture_format = [[Ultra-high-definition television|UHDTV]] [[4K resolution|4K]]
| audio_format = [[5.1 surround sound]]
| first_aired = {{start date|2022|8|1}}
| last_aired = kasalukuyan
}}

Ang '''Return to Paradise''' ay isang teleseryeng pantelebisyon sa Pilipinas, sa taong 2022 na inilathala ng himpilang [[GMA Network]] ni direk Irene Villamor na pinagbibidahan nina Derrick Monasterio at Elle Villanueva na ipinalabas noong Agosto 1, 2022 sa hapon ng Prime line up na pumalit sa ''[[Raising Mamay]]''.

==Tauhan at karakter==
===Pangunahing tauhan===
* [[Derrick Monasterio]] bilang Red Ramos
* [[Elle Villanueva]] bilang Eden &quot;Yenyen&quot; Sta. Maria

===Supportadong tauhan===
* [[Eula Valdez]] bilang Amanda Sta. Maria
* Teresa Loyzaga bilang Rina Ramos
* [[Allen Dizon]] bilang Lucho Sta. Maria 
* [[Ricardo Cepeda]] bilang Victor Ramos
* [[Karel Marquez]] bilang Dindi Sta. Maria
* [[Liezel Lopez]] bilang Sabina Villarama
* [[Kiray Celis]] bilang Raichu
* Paolo Paraiso bilang Zandro
* Mia Pangyarihan bilang Vinluan

==Sangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]]</text>
      <sha1>tqhm3ko4qhs2dbdjeyw60xkkpjc0mvv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Return to Paradise</title>
    <ns>1</ns>
    <id>318908</id>
    <revision>
      <id>1962112</id>
      <timestamp>2022-08-10T14:42:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Isinalinwikang pahina|en|Return to Paradise (TV series)}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59" xml:space="preserve">{{Isinalinwikang pahina|en|Return to Paradise (TV series)}}</text>
      <sha1>24s665hx8nq6gf99m6ls1mpdqtzi00g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>The Fake Life</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318909</id>
    <revision>
      <id>1962118</id>
      <timestamp>2022-08-10T14:53:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Infobox television | image = The Fake Life title card.jpg | caption = Title card | genre = [[Drama (film and television)|Drama]] | writer =  | director = Adolf Alix Jr.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.pep.ph/pepalerts/pep-troika/164294/ariel-rivera-wife-gelli-de-belen-a4118-20220309 |title=Ariel Rivera, isang buwan mawawalay sa misis na si Gelli de Belen |date=March 9, 2022 |access-date=May 20, 2022}}&lt;/ref&gt; | creative_director =  | starring = {{plainlist| * Beauty Gonzalez...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2232" xml:space="preserve">{{Infobox television
| image = The Fake Life title card.jpg
| caption = Title card
| genre = [[Drama (film and television)|Drama]]
| writer = 
| director = Adolf Alix Jr.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.pep.ph/pepalerts/pep-troika/164294/ariel-rivera-wife-gelli-de-belen-a4118-20220309 |title=Ariel Rivera, isang buwan mawawalay sa misis na si Gelli de Belen |date=March 9, 2022 |access-date=May 20, 2022}}&lt;/ref&gt;
| creative_director = 
| starring = {{plainlist|
* [[Beauty Gonzalez]]
* [[Ariel Rivera]]
* [[Sid Lucero]]}}
| opentheme = 
| theme_music_composer = 
| country = Philippines
| language = Tagalog
| num_episodes = 46 &lt;!--as of August 9, 2022--&gt;
| executive_producer = 
| cinematography = 
| editor = 
| camera = [[Multiple-camera setup]]
| runtime = 
| location = 
| company = GMA Entertainment Group
| network = [[GMA Network]]
| picture_format = [[Ultra-high-definition television|UHDTV]] [[4K resolution|4K]]
| audio_format = [[5.1 surround sound]]
| first_aired = {{start date|2022|6|6}}
| last_aired = kasalukuyan
}}

Ang '''The Fake Life''' ay isang teleseryeng pantelebisyon sa Pilipinas, sa taong 2022 na inilathala ng himpilang [[GMA Network]] ni direk Adolf Alix Jr. na pinagbibidahan nina Beauty Gonzalez, Ariel Rivera, Sid Lucero at Jenny Miller na ipinalabas noong Hunyo 6, 2022 sa hapon ng Prime line up na pumalit sa [[Artikulo 247]].

==Tauhan at karakter==
===Pangunahing tauhan===
* [[Beauty Gonzalez]] bilang Cindy Atienza-Villamor
* [[Ariel Rivera]] bilang Jonathan &quot;Onats&quot; Villamor
* [[Sid Lucero]] bilang Mark Santiaguel

===Supportadong tauhan===
* [[Jenny Miller]] bilang Dra. Margaux Nova
* [[Will Ashley De Leon]] bilang Peter Luna
* Shanelle Agustin bilang Jaycie Villamor
* Carlos Dale bilang Jonjon Villamor
* [[Tetchie Agbayani]] bilang Sonya Villamor
* [[Faye Lorenzo]] bilang Jai De Castro
* Rina Reyes bilang Jean Luna
* Saviour Ramos bilang Caloy Luna
* [[Bryan Benedict]] bilang Benedict Salazar

===Bisitang tauhan===
* [[Bea Binene]] bilang batang Cindy
* [[Jake Vargas]] bilang batang Mark
* [[Kristofer Martin]] bilang batang Onats
* [[Inah de Belen]] bilang batang Jean
* [[Candy Pangilinan]] bilang batang Sonya

==Sangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]]</text>
      <sha1>isheopg2vksofhj08bzm6zw5nzxf8i0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962119</id>
      <parentid>1962118</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T14:53:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2204" xml:space="preserve">{{Infobox television
| image = 
| caption = Title card
| genre = [[Drama (film and television)|Drama]]
| writer = 
| director = Adolf Alix Jr.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.pep.ph/pepalerts/pep-troika/164294/ariel-rivera-wife-gelli-de-belen-a4118-20220309 |title=Ariel Rivera, isang buwan mawawalay sa misis na si Gelli de Belen |date=March 9, 2022 |access-date=May 20, 2022}}&lt;/ref&gt;
| creative_director = 
| starring = {{plainlist|
* [[Beauty Gonzalez]]
* [[Ariel Rivera]]
* [[Sid Lucero]]}}
| opentheme = 
| theme_music_composer = 
| country = Philippines
| language = Tagalog
| num_episodes = 46 &lt;!--as of August 9, 2022--&gt;
| executive_producer = 
| cinematography = 
| editor = 
| camera = [[Multiple-camera setup]]
| runtime = 
| location = 
| company = GMA Entertainment Group
| network = [[GMA Network]]
| picture_format = [[Ultra-high-definition television|UHDTV]] [[4K resolution|4K]]
| audio_format = [[5.1 surround sound]]
| first_aired = {{start date|2022|6|6}}
| last_aired = kasalukuyan
}}

Ang '''The Fake Life''' ay isang teleseryeng pantelebisyon sa Pilipinas, sa taong 2022 na inilathala ng himpilang [[GMA Network]] ni direk Adolf Alix Jr. na pinagbibidahan nina Beauty Gonzalez, Ariel Rivera, Sid Lucero at Jenny Miller na ipinalabas noong Hunyo 6, 2022 sa hapon ng Prime line up na pumalit sa [[Artikulo 247]].

==Tauhan at karakter==
===Pangunahing tauhan===
* [[Beauty Gonzalez]] bilang Cindy Atienza-Villamor
* [[Ariel Rivera]] bilang Jonathan &quot;Onats&quot; Villamor
* [[Sid Lucero]] bilang Mark Santiaguel

===Supportadong tauhan===
* [[Jenny Miller]] bilang Dra. Margaux Nova
* [[Will Ashley De Leon]] bilang Peter Luna
* Shanelle Agustin bilang Jaycie Villamor
* Carlos Dale bilang Jonjon Villamor
* [[Tetchie Agbayani]] bilang Sonya Villamor
* [[Faye Lorenzo]] bilang Jai De Castro
* Rina Reyes bilang Jean Luna
* Saviour Ramos bilang Caloy Luna
* [[Bryan Benedict]] bilang Benedict Salazar

===Bisitang tauhan===
* [[Bea Binene]] bilang batang Cindy
* [[Jake Vargas]] bilang batang Mark
* [[Kristofer Martin]] bilang batang Onats
* [[Inah de Belen]] bilang batang Jean
* [[Candy Pangilinan]] bilang batang Sonya

==Sangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]]</text>
      <sha1>iu93hbprdar7jj6ytzwzyhtrepnh9m3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:The Fake Life</title>
    <ns>1</ns>
    <id>318910</id>
    <revision>
      <id>1962120</id>
      <timestamp>2022-08-10T14:54:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Isinalinwikang pahina|en|The Fake Life}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">{{Isinalinwikang pahina|en|The Fake Life}}</text>
      <sha1>noewkzrdhsgs94mj38wrn9ntnx69ts9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Jillian Ward</title>
    <ns>1</ns>
    <id>318911</id>
    <revision>
      <id>1962122</id>
      <timestamp>2022-08-10T14:55:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Isinalinwikang pahina|en|Jillian Ward}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" xml:space="preserve">{{Isinalinwikang pahina|en|Jillian Ward}}</text>
      <sha1>h8yjoev6d6tb9q2njkct7jyq2o9hh5s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Artikulo 247</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318912</id>
    <revision>
      <id>1962128</id>
      <timestamp>2022-08-10T15:02:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Infobox television | image = Artikulo 247 title card.jpg | caption = Title card | genre = {{plainlist| * [[Legal drama]] * [[Crime film|Crime]]}} | creator =  | writer = Benjamin Benson Logronio&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/805193/gma-entertainment-group-brings-eminent-writers-on-board/story/?amp |title=GMA Entertainment Group brings eminent writers on board |date=September 30, 2021 |access-date=October 6, 2021}}&lt;/ref&gt; | director =...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2514" xml:space="preserve">{{Infobox television
| image = Artikulo 247 title card.jpg
| caption = Title card
| genre = {{plainlist|
* [[Legal drama]]
* [[Crime film|Crime]]}}
| creator = 
| writer = Benjamin Benson Logronio&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/805193/gma-entertainment-group-brings-eminent-writers-on-board/story/?amp |title=GMA Entertainment Group brings eminent writers on board |date=September 30, 2021 |access-date=October 6, 2021}}&lt;/ref&gt;
| director = Jorron Lee Monroy&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.philstar.com/pang-masa/pang-movies/2021/06/09/2104149/kim-ayaw-pang-magdyowa |title=Kim ayaw pang magdyowa |author=Miralles, Nitz |website=[[The Philippine Star]] |date=June 9, 2021 |access-date=November 3, 2021}}&lt;/ref&gt;
| creative_director = 
| starring = {{plainlist|
* [[Rhian Ramos]]
* [[Kris Bernal]]}}
| opentheme = &quot;Di Ba Sapat?&quot; by [[Jennie Gabriel]]&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.youtube.com/watch?v=LvE-8Q_hxn4 | title=Playlist Lyric Video: &quot;'Di Ba Sapat&quot; by Jennie Gabriel (Artikulo 247 OST) - YouTube | website=[[YouTube]] }}&lt;/ref&gt;
| theme_music_composer = 
| country = Philippines
| language = Tagalog
| num_episodes = 63
| executive_producer = 
| cinematography = 
| editor = 
| camera = [[Multiple-camera setup]]
| runtime = 
| location = 
| company = GMA Entertainment Group
| network = [[GMA Network]]
| picture_format = [[Ultra-high-definition television|UHDTV]] [[4K resolution|4K]]
| audio_format = [[5.1 surround sound]]
| first_aired = {{start date|2022|3|7}}
| last_aired = {{end date|2022|6|3}}
}}

Ang '''Artikulo 247''' ay isang teleseryeng pantelebisyon sa Pilipinas, sa taong 2022 na inilathala ng himpilang [[GMA Network]] ni direk Jorron Lee Monroy na pinagbibidahan nina [[Rhian Ramos]], [[Kris Bernal]], [[Mark Herras]] at [[Benjamin Alves]] na ipinalabas noong Marso 7 –
Hunyo 3, 2022, sa hapon ng Prime line up ang pumalit ay ang ''[[The Fake Life]]''.

==Tauhan at karakter==
===Pangunahing tauhan===
* [[Rhian Ramos]] bilang Mary Jane &quot;MJ&quot; Ortega-Borromeo
* [[Kris Bernal]] bilang Klaire Almazan-Gomez / Carmen Villarama-Borromeo

===Supportadong tauhan===
* [[Benjamin Alves]] bilang Noah Borromeo
* [[Mark Herras]] bilang Elijah Borromeo
* [[Mike Tan]] bilang Julian Pineda
* [[Glydel Mercado]] bilang Rose Ortega
* [[Victor Silayan]] bilang Alfred Gomez
* [[Carla Martinez]] bilang Sarah Borromeo
* [[Maureen Larrazabal]] bilang Pinky
* [[Denise Barbacena]] bilang Chi-Chi

==Sangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]]</text>
      <sha1>rydpulbbvuiy0f9visfckd7uogz839k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962129</id>
      <parentid>1962128</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T15:03:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2487" xml:space="preserve">{{Infobox television
| image = 
| caption = Title card
| genre = {{plainlist|
* [[Legal drama]]
* [[Crime film|Crime]]}}
| creator = 
| writer = Benjamin Benson Logronio&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/805193/gma-entertainment-group-brings-eminent-writers-on-board/story/?amp |title=GMA Entertainment Group brings eminent writers on board |date=September 30, 2021 |access-date=October 6, 2021}}&lt;/ref&gt;
| director = Jorron Lee Monroy&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.philstar.com/pang-masa/pang-movies/2021/06/09/2104149/kim-ayaw-pang-magdyowa |title=Kim ayaw pang magdyowa |author=Miralles, Nitz |website=[[The Philippine Star]] |date=June 9, 2021 |access-date=November 3, 2021}}&lt;/ref&gt;
| creative_director = 
| starring = {{plainlist|
* [[Rhian Ramos]]
* [[Kris Bernal]]}}
| opentheme = &quot;Di Ba Sapat?&quot; by [[Jennie Gabriel]]&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://www.youtube.com/watch?v=LvE-8Q_hxn4 | title=Playlist Lyric Video: &quot;'Di Ba Sapat&quot; by Jennie Gabriel (Artikulo 247 OST) - YouTube | website=[[YouTube]] }}&lt;/ref&gt;
| theme_music_composer = 
| country = Philippines
| language = Tagalog
| num_episodes = 63
| executive_producer = 
| cinematography = 
| editor = 
| camera = [[Multiple-camera setup]]
| runtime = 
| location = 
| company = GMA Entertainment Group
| network = [[GMA Network]]
| picture_format = [[Ultra-high-definition television|UHDTV]] [[4K resolution|4K]]
| audio_format = [[5.1 surround sound]]
| first_aired = {{start date|2022|3|7}}
| last_aired = {{end date|2022|6|3}}
}}

Ang '''Artikulo 247''' ay isang teleseryeng pantelebisyon sa Pilipinas, sa taong 2022 na inilathala ng himpilang [[GMA Network]] ni direk Jorron Lee Monroy na pinagbibidahan nina [[Rhian Ramos]], [[Kris Bernal]], [[Mark Herras]] at [[Benjamin Alves]] na ipinalabas noong Marso 7 –
Hunyo 3, 2022, sa hapon ng Prime line up ang pumalit ay ang ''[[The Fake Life]]''.

==Tauhan at karakter==
===Pangunahing tauhan===
* [[Rhian Ramos]] bilang Mary Jane &quot;MJ&quot; Ortega-Borromeo
* [[Kris Bernal]] bilang Klaire Almazan-Gomez / Carmen Villarama-Borromeo

===Supportadong tauhan===
* [[Benjamin Alves]] bilang Noah Borromeo
* [[Mark Herras]] bilang Elijah Borromeo
* [[Mike Tan]] bilang Julian Pineda
* [[Glydel Mercado]] bilang Rose Ortega
* [[Victor Silayan]] bilang Alfred Gomez
* [[Carla Martinez]] bilang Sarah Borromeo
* [[Maureen Larrazabal]] bilang Pinky
* [[Denise Barbacena]] bilang Chi-Chi

==Sangunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]]</text>
      <sha1>gil33u8j5zp7h7w27gi81cq4c3ztli5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Artikulo 247</title>
    <ns>1</ns>
    <id>318913</id>
    <revision>
      <id>1962130</id>
      <timestamp>2022-08-10T15:03:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Isinalinwikang pahina|en|Artikulo 247}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" xml:space="preserve">{{Isinalinwikang pahina|en|Artikulo 247}}</text>
      <sha1>9vfvd106gyq96paklr9iba8pqhjwkn4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Golden Cañedo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318915</id>
    <redirect title="Studio 7" />
    <revision>
      <id>1962133</id>
      <timestamp>2022-08-10T15:09:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Studio 7]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">#REDIRECT[[Studio 7]]</text>
      <sha1>lg6xz8aq5vtl616xux77aj8d3oo76lh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Beauty Gonzalez</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318916</id>
    <redirect title="Pinoy Big Brother: Teen Edition Plus" />
    <revision>
      <id>1962134</id>
      <timestamp>2022-08-10T15:10:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Pinoy Big Brother: Teen Edition Plus]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">#REDIRECT[[Pinoy Big Brother: Teen Edition Plus]]</text>
      <sha1>1ma9lz1vlz35ookq81dlg596ljgymwx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Teresa Loyzaga</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318917</id>
    <redirect title="Diego Loyzaga" />
    <revision>
      <id>1962135</id>
      <timestamp>2022-08-10T15:11:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ivan P. Clarin</username>
        <id>84769</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Diego Loyzaga]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26" xml:space="preserve">#REDIRECT[[Diego Loyzaga]]</text>
      <sha1>ix9nxvll71kfpshjv85diwg0l8k2ftk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Valfornace</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318918</id>
    <revision>
      <id>1962149</id>
      <timestamp>2022-08-11T02:06:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1049868386|Valfornace]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1629" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Valfornace|official_name=Comune di Valfornace|native_name=|image_skyline=Valfornace, Pievebovigliana 01.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|3|43|N|13|5|3|E|type:city(434)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Massimo Citracca|area_footnotes=|area_total_km2=48.61|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=1026|population_as_of=Agosto 31, 2017|pop_density_footnotes=|population_demonym=|elevation_footnotes=|elevation_m=|twin1=|twin1_country=|saint=|day=|postal_code=62031|area_code=0737|website={{official website|http://www.comune.valfornace.mc.it/}}|footnotes=}}

Ang '''Valfornace''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[lalawigan ng Macerata]], rehiyon ng [[Marche]], [[Italya]].

Ito ay itinatag noong Enero 1, 2017 sa pamamagitan ng pagsasama ng [[Fiordimonte]] at [[Pievebovigliana]].&lt;ref&gt;[https://www.tuttitalia.it/marche/49-valfornace/ ''Valfornace''], tuttialia.it&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>kcl2lyrh1e8if448nlgcdswwne7fmgk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962153</id>
      <parentid>1962149</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T02:16:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2552" xml:space="preserve">[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Valfornace|official_name=Comune di Valfornace|native_name=|image_skyline=Valfornace, Pievebovigliana 01.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|3|43|N|13|5|3|E|type:city(434)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Marche]]|province=[[Lalawigan ng Macerata|Macerata]] (MC)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Massimo Citracca|area_footnotes=|area_total_km2=48.61|population_footnotes=&lt;ref name=&quot;istat&quot;&gt;All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].&lt;/ref&gt;|population_total=1026|population_as_of=Agosto 31, 2017|pop_density_footnotes=|population_demonym=|elevation_footnotes=|elevation_m=|twin1=|twin1_country=|saint=|day=|postal_code=62031|area_code=0737|website={{official website|http://www.comune.valfornace.mc.it/}}|footnotes=}}

Ang '''Valfornace''' ay isang [[komuna]] (munisipalidad) sa [[lalawigan ng Macerata]], rehiyon ng [[Marche]], [[Italya]].

Ito ay itinatag noong Enero 1, 2017 sa pamamagitan ng pagsasama ng [[Fiordimonte]] at [[Pievebovigliana]].&lt;ref&gt;[https://www.tuttitalia.it/marche/49-valfornace/ ''Valfornace''], tuttialia.it&lt;/ref&gt;

== Heograpiya ==

=== Mga ''frazione'' o tinatahanang nukleo ===
Alfi, Arciano, Campi, Colle San Benedetto, Cupa, Fiano, Frontillo, Isola, Marzoli, Nemi, Petrignano, Quartignano, Roccamaia, San Giusto, Taro, Valle e Castello, Vico di Sopra, Vico di Sotto, Villanova di Sopra, Villanova di Sotto.

== Pamamahala ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
! colspan=&quot;2&quot; |Panahon
!Pinuno ng lungsod
!Partido
!Posisyon
!Tala
|-
|Enero 11, 2017
|Hunyo 11, 2017
|Giuseppe Ranieri
| -
|[[Komisyonado ng prepektura]]
|
|-
|Hunyo 12, 2017
|Hunyo 12, 2022
|Massimo Citracca
|[[Sibikong tala|Per Valfornace]]
|Alkalde
|
|-
|Hunyo 13, 2022
|''kasalukuyan''
|Massimo Citracca
|[[Sibikong tala|Per Valfornace]]
|Alkalde
|
|}

== Galeriya ==
&lt;gallery&gt;
Talaksan:Valfornace - chiesa di San Giusto.jpg|Simbahan ng San Giusto
Talaksan:Lago di Polverina.jpg|Lago di Polverina
Talaksan:Chiesa di S. Antonio - particolare.jpg|Simbahan ng S. Antonio
&lt;/gallery&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Macerata}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]</text>
      <sha1>dste2nxdou9d7oc6vwnhxlcpzdlxqr2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Fermo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318919</id>
    <revision>
      <id>1962158</id>
      <timestamp>2022-08-11T02:25:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1097108003|List of municipalities of the Province of Fermo]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2663" xml:space="preserve">Ang sumusunod ay isang listahan ng 40 munisipalidad ([[komuna]]) ng [[Lalawigan ng Fermo]], rehiyon ng [[Marche]], [[Italya]].&lt;ref name=&quot;ISTAT&quot;&gt;{{Cite web |title=Statistics |url=http://dati.istat.it/ |website=[[Italian National Institute of Statistics|ISTAT]] |language=it}}&lt;/ref&gt;

== Talaan ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Kodigo sa
[[Istat|ISTAT]]
![[Komuna]]
!Populasyon&lt;br /&gt;(2009)
|-
|109001
|[[Altidona]]
| align=&quot;right&quot; |3,149
|-
|109002
|[[Amandola]]
| align=&quot;right&quot; |3,815
|-
|109003
|[[Belmonte Piceno]]
| align=&quot;right&quot; |674
|-
|109004
|[[Campofilone]]
| align=&quot;right&quot; |1,937
|-
|109005
|[[Falerone]]
| align=&quot;right&quot; |3,487
|-
|109006
|[[Fermo]]
| align=&quot;right&quot; |37,834
|-
|109007
|[[Francavilla d'Ete]]
| align=&quot;right&quot; |1,002
|-
|109008
|[[Grottazzolina]]
| align=&quot;right&quot; |3,246
|-
|109009
|[[Lapedona]]
| align=&quot;right&quot; |1,182
|-
|109010
|[[Magliano di Tenna]]
| align=&quot;right&quot; |1,427
|-
|109011
|[[Massa Fermana]]
| align=&quot;right&quot; |974
|-
|109012
|[[Monsampietro Morico]]
| align=&quot;right&quot; |708
|-
|109013
|[[Montappone]]
| align=&quot;right&quot; |1,754
|-
|109014
|[[Montefalcone Appennino]]
| align=&quot;right&quot; |484
|-
|109015
|[[Montefortino]]
| align=&quot;right&quot; |1,261
|-
|109016
|[[Monte Giberto]]
| align=&quot;right&quot; |833
|-
|109017
|[[Montegiorgio]]
| align=&quot;right&quot; |7,111
|-
|109018
|[[Montegranaro]]
| align=&quot;right&quot; |13,428
|-
|109019
|[[Monteleone di Fermo]]
| align=&quot;right&quot; |436
|-
|109020
|[[Montelparo]]
| align=&quot;right&quot; |879
|-
|109021
|[[Monte Rinaldo]]
| align=&quot;right&quot; |410
|-
|109022
|[[Monterubbiano]]
| align=&quot;right&quot; |2,424
|-
|109023
|[[Monte San Pietrangeli]]
| align=&quot;right&quot; |2,583
|-
|109024
|[[Monte Urano]]
| align=&quot;right&quot; |8,509
|-
|109025
|[[Monte Vidon Combatte]]
| align=&quot;right&quot; |473
|-
|109026
|[[Monte Vidon Corrado]]
| align=&quot;right&quot; |787
|-
|109027
|[[Montottone]]
| align=&quot;right&quot; |1,019
|-
|109028
|[[Moresco]]
| align=&quot;right&quot; |635
|-
|109029
|[[Ortezzano]]
| align=&quot;right&quot; |838
|-
|109030
|[[Pedaso]]
| align=&quot;right&quot; |2,093
|-
|109031
|[[Petritoli]]
| align=&quot;right&quot; |2,643
|-
|109032
|[[Ponzano di Fermo]]
| align=&quot;right&quot; |1,733
|-
|109033
|[[Porto San Giorgio]]
| align=&quot;right&quot; |16,372
|-
|109034
|[[Porto Sant'Elpidio]]
| align=&quot;right&quot; |25,434
|-
|109035
|[[Rapagnano]]
| align=&quot;right&quot; |2,029
|-
|109036
|[[Santa Vittoria in Matenano]]
| align=&quot;right&quot; |1,474
|-
|109037
|[[Sant'Elpidio a Mare]]
| align=&quot;right&quot; |17,020
|-
|109038
|[[Servigliano]]
| align=&quot;right&quot; |2,367
|-
|109039
|[[Smerillo]]
| align=&quot;right&quot; |387
|-
|109040
|[[Torre San Patrizio]]
| align=&quot;right&quot; |2,128
|-
|
|Kabuuan
| align=&quot;right&quot; |177,480
|-
|}

== Tingnan din ==

* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Italya]]

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Lalawigan ng Fermo}}</text>
      <sha1>1qmu27myhkx3888pty78rsriu1d1gja</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Museo Pergamo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318920</id>
    <revision>
      <id>1962172</id>
      <timestamp>2022-08-11T04:50:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1101370297|Pergamon Museum]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4496" xml:space="preserve">{{Infobox museum
| name = Pergamon Museum&lt;br /&gt;''Pergamonmuseum''
| image = Pergamonmuseum Front.jpg
| image_upright = 1.23
| established = {{start date|1930}}
| location = [[Museum Island]], [[Berlin]]
| coordinates = {{coord|52.521|13.396|region:DE-BE_type:landmark|display=inline,title|format=dms}}
| type = [[Archaeology museum]]
| visitors = 
| director = 
| curator = 
| publictransit = '''[[Berlin U-Bahn|U]]:''' [[Museumsinsel (Berlin U-Bahn)|Museumsinsel]] ({{Rail-interchange|berlin|U5}})
| website = {{URL|https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/home/|smb.museum/pergamonmuseum}}
{{Infobox UNESCO World Heritage Site
|child         = yes
| part_of          = Museumsinsel (Museum Island), Berlin
| Criteria     = Cultural: ii, iv
| ID           = 896
| Year         = 1999
| Area         = 8.6 ha
| Buffer_zone  = 22.5 ha
}}
}}

Ang '''Museo Pergamon''' ({{Lang-de|Pergamonmuseum}}; {{IPA-de|ˈpɛʁ.ɡa.mɔn.muˌzeː.ʊm|pron|De-Pergamonmuseum.ogg}}) ay isang [[nakatalang gusali]] sa [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Mitte (lokalidad)|sentrong pangkasaysayan]] ng [[Berlin]]. Ito ay itinayo mula 1910 hanggang 1930 sa pamamagitan ng utos ng Emperador ng Alemanya na si [[Wilhelm II, Emperador ng Alemanya|Guillermo II]] ayon sa mga plano nina [[Alfred Messel]] at [[Ludwig Hoffmann (arkitekto)|Ludwig Hoffmann]] sa [[Binaklas na Klasisismo|estilong Binaklas na Klasisismo]].&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/denkmal/liste_karte_datenbank/de/denkmaldatenbank/daobj.php?obj_dok_nr=09030056 Pergamonmuseum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200719003237/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/denkmal/liste_karte_datenbank/de/denkmaldatenbank/daobj.php?obj_dok_nr=09030056|date=2020-07-19}} {{in lang|de}} Landesdenkmalamt Berlin&lt;/ref&gt; Bilang bahagi ng complex ng Pulo ng mga Museo, ang Museo Pergamon ay isinulat sa [[UNESCO]] [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] noong 1999 dahil sa arkitektura at patotoo nito sa ebolusyon ng mga museo bilang arkitektura at panlipunang phenomena.&lt;ref name=&quot;unesco&quot;&gt;{{Cite web |title=Museumsinsel (Museum Island), Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |access-date=30 July 2022 |website=UNESCO World Heritage Centre |publisher=United Nations Educational Scientific and Cultural Organization}}&lt;/ref&gt;

Sa kasalukuyan, ang Museo Pergamon ay tahanan ng {{Lang|de|Antikensammlung}} kabilang ang sikat na [[Altar ng Pergamon]], ang {{Lang|de|Vorderasiatisches Museum}} at ang {{Lang|de|Museum für Islamische Kunst}}. Ang mga bahagi ng gusali ay sarado para sa pagsasaayos hanggang 2025.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/collections-research/about-the-collections/ Pergamonmuseum] (in English) Staatliche Museen zu Berlin&lt;/ref&gt;

== Pinanggalingan ==
Sa oras na ang Kaiser-Friedrich-Museum sa Pulo ng mga Museo (ngayon ay ang [[Bode-Museum|Bodemuseum]]) ay nagbukas noong 1904, malinaw na ang edipisyo ay hindi sapat sa laki upang ipasok ang lahat ng sining at arkeolohikal na mga kayamanan na hinuhukay sa ilalim ng pangangasiwa ng Alemanya. Ang mga paghuhukay ay isinasagawa sa mga lugar ng sinaunang [[Babilonya (lungsod)|Babilonya]], [[Uruk]], [[Assur]], [[Miletus]], [[Priene]], at [[sinaunang Ehipto]], at ang mga bagay mula sa mga pook na ito ay hindi maipakita nang maayos sa loob ng umiiral na sistema ng museong Aleman. Pinasimulan ni [[Wilhelm von Bode]], direktor ng Kaiser-Friedrich-Museum, ang mga planong magtayo ng bagong museo sa malapit upang mapaunlakan ang sinaunang arkitektura, sining post-sinaunang Aleman, at sining ng Gitnang Silangan at mga Islamiko.
[[Talaksan:Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg/400px-Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg|left|thumb|400x400px| Altar ng Pergamon]]

== Mga tala ==
{{Reflist}}

== Mga sanggunian ==

* {{Citation |last=Bilsel |first=Can |title=Antiquity on Display: Regimes of the Authentic in Berlin's Pergamon Museum |year=2012 |publisher=[[Oxford University Press]] |isbn=978-0-1995-7055-3}}

== Mga panlabas na link ==
{{Commons|Pergamonmuseum|Pergamon Museum}}

* {{Official website|https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/home/}}
* [https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/about-us/films/#3D Virtual tour]
{{Museum Island, Berlin}}{{Visitor attractions in Berlin}}
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>nckcc93cxt7a96ziaarr91iliglkjns</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962173</id>
      <parentid>1962172</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T04:51:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1101370297|Pergamon Museum]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4505" xml:space="preserve">{{Infobox museum
| name = Museo Pergamon&lt;br /&gt;''Pergamonmuseum''
| image = Pergamonmuseum Front.jpg
| image_upright = 1.23
| established = {{start date|1930}}
| location = [[Pulo ng mga Museo]], [[Berlin]]
| coordinates = {{coord|52.521|13.396|region:DE-BE_type:landmark|display=inline,title|format=dms}}
| type = [[Museong pang-arkeolohiko]]
| visitors = 
| director = 
| curator = 
| publictransit = '''[[Berlin U-Bahn|U]]:''' [[Museumsinsel (Berlin U-Bahn)|Museumsinsel]] ({{Rail-interchange|berlin|U5}})
| website = {{URL|https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/home/|smb.museum/pergamonmuseum}}
{{Infobox UNESCO World Heritage Site
|child         = yes
| part_of          = Museumsinsel (Museum Island), Berlin
| Criteria     = Cultural: ii, iv
| ID           = 896
| Year         = 1999
| Area         = 8.6 ha
| Buffer_zone  = 22.5 ha
}}
}}

Ang '''Museo Pergamon''' ({{Lang-de|Pergamonmuseum}}; {{IPA-de|ˈpɛʁ.ɡa.mɔn.muˌzeː.ʊm|pron|De-Pergamonmuseum.ogg}}) ay isang [[nakatalang gusali]] sa [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Mitte (lokalidad)|sentrong pangkasaysayan]] ng [[Berlin]]. Ito ay itinayo mula 1910 hanggang 1930 sa pamamagitan ng utos ng Emperador ng Alemanya na si [[Wilhelm II, Emperador ng Alemanya|Guillermo II]] ayon sa mga plano nina [[Alfred Messel]] at [[Ludwig Hoffmann (arkitekto)|Ludwig Hoffmann]] sa [[Binaklas na Klasisismo|estilong Binaklas na Klasisismo]].&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/denkmal/liste_karte_datenbank/de/denkmaldatenbank/daobj.php?obj_dok_nr=09030056 Pergamonmuseum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200719003237/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/denkmal/liste_karte_datenbank/de/denkmaldatenbank/daobj.php?obj_dok_nr=09030056|date=2020-07-19}} {{in lang|de}} Landesdenkmalamt Berlin&lt;/ref&gt; Bilang bahagi ng complex ng Pulo ng mga Museo, ang Museo Pergamon ay isinulat sa [[UNESCO]] [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] noong 1999 dahil sa arkitektura at patotoo nito sa ebolusyon ng mga museo bilang arkitektura at panlipunang phenomena.&lt;ref name=&quot;unesco&quot;&gt;{{Cite web |title=Museumsinsel (Museum Island), Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |access-date=30 July 2022 |website=UNESCO World Heritage Centre |publisher=United Nations Educational Scientific and Cultural Organization}}&lt;/ref&gt;

Sa kasalukuyan, ang Museo Pergamon ay tahanan ng {{Lang|de|Antikensammlung}} kabilang ang sikat na [[Altar ng Pergamon]], ang {{Lang|de|Vorderasiatisches Museum}} at ang {{Lang|de|Museum für Islamische Kunst}}. Ang mga bahagi ng gusali ay sarado para sa pagsasaayos hanggang 2025.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/collections-research/about-the-collections/ Pergamonmuseum] (in English) Staatliche Museen zu Berlin&lt;/ref&gt;

== Pinanggalingan ==
Sa oras na ang Kaiser-Friedrich-Museum sa Pulo ng mga Museo (ngayon ay ang [[Bode-Museum|Bodemuseum]]) ay nagbukas noong 1904, malinaw na ang edipisyo ay hindi sapat sa laki upang ipasok ang lahat ng sining at arkeolohikal na mga kayamanan na hinuhukay sa ilalim ng pangangasiwa ng Alemanya. Ang mga paghuhukay ay isinasagawa sa mga lugar ng sinaunang [[Babilonya (lungsod)|Babilonya]], [[Uruk]], [[Assur]], [[Miletus]], [[Priene]], at [[sinaunang Ehipto]], at ang mga bagay mula sa mga pook na ito ay hindi maipakita nang maayos sa loob ng umiiral na sistema ng museong Aleman. Pinasimulan ni [[Wilhelm von Bode]], direktor ng Kaiser-Friedrich-Museum, ang mga planong magtayo ng bagong museo sa malapit upang mapaunlakan ang sinaunang arkitektura, sining post-sinaunang Aleman, at sining ng Gitnang Silangan at mga Islamiko.
[[Talaksan:Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg/400px-Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg|left|thumb|400x400px| Altar ng Pergamon]]

== Mga tala ==
{{Reflist}}

== Mga sanggunian ==

* {{Citation |last=Bilsel |first=Can |title=Antiquity on Display: Regimes of the Authentic in Berlin's Pergamon Museum |year=2012 |publisher=[[Oxford University Press]] |isbn=978-0-1995-7055-3}}

== Mga panlabas na link ==
{{Commons|Pergamonmuseum|Pergamon Museum}}

* {{Official website|https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/home/}}
* [https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/about-us/films/#3D Virtual tour]
{{Museum Island, Berlin}}{{Visitor attractions in Berlin}}
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>kut69n6r04cv1oh49vgb055n5cfev1b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962175</id>
      <parentid>1962173</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T04:52:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4501" xml:space="preserve">{{Infobox museum
| name = Museo Pergamon&lt;br /&gt;''Pergamonmuseum''
| image = Pergamonmuseum Front.jpg
| image_upright = 1.23
| established = {{start date|1930}}
| location = [[Pulo ng mga Museo]], [[Berlin]]
| coordinates = {{coord|52.521|13.396|region:DE-BE_type:landmark|display=inline,title|format=dms}}
| type = [[Museong pang-arkeolohiko]]
| visitors = 
| director = 
| curator = 
| publictransit = '''[[Berlin U-Bahn|U]]:''' [[Museumsinsel (Berlin U-Bahn)|Museumsinsel]] ({{Rail-interchange|berlin|U5}})
| website = {{URL|https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/home/|smb.museum/pergamonmuseum}}
{{Infobox UNESCO World Heritage Site
|child         = yes
| part_of          = Museumsinsel (Museum Island), Berlin
| Criteria     = Cultural: ii, iv
| ID           = 896
| Year         = 1999
| Area         = 8.6 ha
| Buffer_zone  = 22.5 ha
}}
}}

Ang '''Museo Pergamon''' ({{Lang-de|Pergamonmuseum}}; {{IPA-de|ˈpɛʁ.ɡa.mɔn.muˌzeː.ʊm|pron|De-Pergamonmuseum.ogg}}) ay isang [[nakatalang gusali]] sa [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Mitte (lokalidad)|sentrong pangkasaysayan]] ng [[Berlin]]. Ito ay itinayo mula 1910 hanggang 1930 sa pamamagitan ng utos ng Emperador ng Alemanya na si [[Wilhelm II, Emperador ng Alemanya|Guillermo II]] ayon sa mga plano nina [[Alfred Messel]] at [[Ludwig Hoffmann (arkitekto)|Ludwig Hoffmann]] sa [[Binaklas na Klasisismo|estilong Binaklas na Klasisismo]].&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/denkmal/liste_karte_datenbank/de/denkmaldatenbank/daobj.php?obj_dok_nr=09030056 Pergamonmuseum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200719003237/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/denkmal/liste_karte_datenbank/de/denkmaldatenbank/daobj.php?obj_dok_nr=09030056|date=2020-07-19}} {{in lang|de}} Landesdenkmalamt Berlin&lt;/ref&gt; Bilang bahagi ng complex ng Pulo ng mga Museo, ang Museo Pergamon ay isinulat sa [[UNESCO]] [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] noong 1999 dahil sa arkitektura at patotoo nito sa ebolusyon ng mga museo bilang arkitektura at panlipunang phenomena.&lt;ref name=&quot;unesco&quot;&gt;{{Cite web |title=Museumsinsel (Museum Island), Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |access-date=30 July 2022 |website=UNESCO World Heritage Centre |publisher=United Nations Educational Scientific and Cultural Organization}}&lt;/ref&gt;

Sa kasalukuyan, ang Museo Pergamon ay tahanan ng {{Lang|de|Antikensammlung}} kabilang ang sikat na [[Altar ng Pergamon]], ang {{Lang|de|Vorderasiatisches Museum}} at ang {{Lang|de|Museum für Islamische Kunst}}. Ang mga bahagi ng gusali ay sarado para sa pagsasaayos hanggang 2025.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/collections-research/about-the-collections/ Pergamonmuseum] (in English) Staatliche Museen zu Berlin&lt;/ref&gt;

== Pinagmulan ==
Sa oras na ang Kaiser-Friedrich-Museum sa Pulo ng mga Museo (ngayon ay ang [[Bode-Museum|Bodemuseum]]) ay nagbukas noong 1904, malinaw na ang edipisyo ay hindi sapat sa laki upang ipasok ang lahat ng sining at arkeolohikal na mga kayamanan na hinuhukay sa ilalim ng pangangasiwa ng Alemanya. Ang mga paghuhukay ay isinasagawa sa mga lugar ng sinaunang [[Babilonya (lungsod)|Babilonya]], [[Uruk]], [[Assur]], [[Miletus]], [[Priene]], at [[sinaunang Ehipto]], at ang mga bagay mula sa mga pook na ito ay hindi maipakita nang maayos sa loob ng umiiral na sistema ng museong Aleman. Pinasimulan ni [[Wilhelm von Bode]], direktor ng Kaiser-Friedrich-Museum, ang mga planong magtayo ng bagong museo sa malapit upang mapaunlakan ang sinaunang arkitektura, sining post-sinaunang Aleman, at sining ng Gitnang Silangan at mga Islamiko.
[[Talaksan:Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg/400px-Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg|left|thumb|400x400px| Altar ng Pergamon]]

== Mga tala ==
{{Reflist}}

== Mga sanggunian ==

* {{Citation |last=Bilsel |first=Can |title=Antiquity on Display: Regimes of the Authentic in Berlin's Pergamon Museum |year=2012 |publisher=[[Oxford University Press]] |isbn=978-0-1995-7055-3}}

== Mga panlabas na link ==
{{Commons|Pergamonmuseum|Pergamon Museum}}

* {{Official website|https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/home/}}
* [https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/about-us/films/#3D Virtual tour]
{{Museum Island, Berlin}}{{Visitor attractions in Berlin}}
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>0id9bfaseno3yhxaiuj85t7p9c1qu3p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962245</id>
      <parentid>1962175</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T10:21:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4494" xml:space="preserve">{{Infobox museum
| name = Museo Pergamo&lt;br /&gt;''Pergamonmuseum''
| image = Pergamonmuseum Front.jpg
| image_upright = 1.23
| established = {{start date|1930}}
| location = [[Pulo ng mga Museo]], [[Berlin]]
| coordinates = {{coord|52.521|13.396|region:DE-BE_type:landmark|display=inline,title|format=dms}}
| type = [[Museong pang-arkeolohiko]]
| visitors = 
| director = 
| curator = 
| publictransit = '''[[Berlin U-Bahn|U]]:''' [[Museumsinsel (Berlin U-Bahn)|Museumsinsel]] ({{Rail-interchange|berlin|U5}})
| website = {{URL|https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/home/|smb.museum/pergamonmuseum}}
{{Infobox UNESCO World Heritage Site
|child         = yes
| part_of          = Museumsinsel (Museum Island), Berlin
| Criteria     = Cultural: ii, iv
| ID           = 896
| Year         = 1999
| Area         = 8.6 ha
| Buffer_zone  = 22.5 ha
}}
}}

Ang '''Museo Pergamo''' ({{Lang-de|Pergamonmuseum}}; {{IPA-de|ˈpɛʁ.ɡa.mɔn.muˌzeː.ʊm|pron|De-Pergamonmuseum.ogg}}) ay isang [[nakatalang gusali]] sa [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Mitte (lokalidad)|sentrong pangkasaysayan]] ng [[Berlin]]. Ito ay itinayo mula 1910 hanggang 1930 sa pamamagitan ng utos ng Emperador ng Alemanya na si [[Wilhelm II, Emperador ng Alemanya|Guillermo II]] ayon sa mga plano nina [[Alfred Messel]] at [[Ludwig Hoffmann (arkitekto)|Ludwig Hoffmann]] sa [[Binaklas na Klasisismo|estilong Binaklas na Klasisismo]].&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/denkmal/liste_karte_datenbank/de/denkmaldatenbank/daobj.php?obj_dok_nr=09030056 Pergamonmuseum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200719003237/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/denkmal/liste_karte_datenbank/de/denkmaldatenbank/daobj.php?obj_dok_nr=09030056|date=2020-07-19}} {{in lang|de}} Landesdenkmalamt Berlin&lt;/ref&gt; Bilang bahagi ng complex ng Pulo ng mga Museo, ang Museo Pergamo ay isinulat sa [[UNESCO]] [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] noong 1999 dahil sa arkitektura at patotoo nito sa ebolusyon ng mga museo bilang arkitektura at panlipunang phenomena.&lt;ref name=&quot;unesco&quot;&gt;{{Cite web |title=Museumsinsel (Museum Island), Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |access-date=30 July 2022 |website=UNESCO World Heritage Centre |publisher=United Nations Educational Scientific and Cultural Organization}}&lt;/ref&gt;

Sa kasalukuyan, ang Museo Pergamo ay tahanan ng {{Lang|de|Antikensammlung}} kabilang ang sikat na [[Altar ng Pergamo]], ang {{Lang|de|Vorderasiatisches Museum}} at ang {{Lang|de|Museum für Islamische Kunst}}. Ang mga bahagi ng gusali ay sarado para sa pagsasaayos hanggang 2025.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/collections-research/about-the-collections/ Pergamonmuseum] (in English) Staatliche Museen zu Berlin&lt;/ref&gt;

== Pinagmulan ==
Sa oras na ang Kaiser-Friedrich-Museum sa Pulo ng mga Museo (ngayon ay ang [[Bode-Museum|Bodemuseum]]) ay nagbukas noong 1904, malinaw na ang edipisyo ay hindi sapat sa laki upang ipasok ang lahat ng sining at arkeolohikal na mga kayamanan na hinuhukay sa ilalim ng pangangasiwa ng Alemanya. Ang mga paghuhukay ay isinasagawa sa mga lugar ng sinaunang [[Babilonya (lungsod)|Babilonya]], [[Uruk]], [[Assur]], [[Miletus]], [[Priene]], at [[sinaunang Ehipto]], at ang mga bagay mula sa mga pook na ito ay hindi maipakita nang maayos sa loob ng umiiral na sistema ng museong Aleman. Pinasimulan ni [[Wilhelm von Bode]], direktor ng Kaiser-Friedrich-Museum, ang mga planong magtayo ng bagong museo sa malapit upang mapaunlakan ang sinaunang arkitektura, sining post-sinaunang Aleman, at sining ng Gitnang Silangan at mga Islamiko.
[[Talaksan:Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg/400px-Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg|left|thumb|400x400px|Altar ng Pergamo]]

== Mga tala ==
{{Reflist}}

== Mga sanggunian ==

* {{Citation |last=Bilsel |first=Can |title=Antiquity on Display: Regimes of the Authentic in Berlin's Pergamon Museum |year=2012 |publisher=[[Oxford University Press]] |isbn=978-0-1995-7055-3}}

== Mga panlabas na link ==
{{Commons|Pergamonmuseum|Pergamon Museum}}

* {{Official website|https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/home/}}
* [https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/about-us/films/#3D Virtual tour]
{{Museum Island, Berlin}}{{Visitor attractions in Berlin}}
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>orvp9gv70hx2dfqszfk958vr6otkdqe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962247</id>
      <parentid>1962245</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T10:22:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Museo Pergamon]] sa [[Museo Pergamo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4494" xml:space="preserve">{{Infobox museum
| name = Museo Pergamo&lt;br /&gt;''Pergamonmuseum''
| image = Pergamonmuseum Front.jpg
| image_upright = 1.23
| established = {{start date|1930}}
| location = [[Pulo ng mga Museo]], [[Berlin]]
| coordinates = {{coord|52.521|13.396|region:DE-BE_type:landmark|display=inline,title|format=dms}}
| type = [[Museong pang-arkeolohiko]]
| visitors = 
| director = 
| curator = 
| publictransit = '''[[Berlin U-Bahn|U]]:''' [[Museumsinsel (Berlin U-Bahn)|Museumsinsel]] ({{Rail-interchange|berlin|U5}})
| website = {{URL|https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/home/|smb.museum/pergamonmuseum}}
{{Infobox UNESCO World Heritage Site
|child         = yes
| part_of          = Museumsinsel (Museum Island), Berlin
| Criteria     = Cultural: ii, iv
| ID           = 896
| Year         = 1999
| Area         = 8.6 ha
| Buffer_zone  = 22.5 ha
}}
}}

Ang '''Museo Pergamo''' ({{Lang-de|Pergamonmuseum}}; {{IPA-de|ˈpɛʁ.ɡa.mɔn.muˌzeː.ʊm|pron|De-Pergamonmuseum.ogg}}) ay isang [[nakatalang gusali]] sa [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Mitte (lokalidad)|sentrong pangkasaysayan]] ng [[Berlin]]. Ito ay itinayo mula 1910 hanggang 1930 sa pamamagitan ng utos ng Emperador ng Alemanya na si [[Wilhelm II, Emperador ng Alemanya|Guillermo II]] ayon sa mga plano nina [[Alfred Messel]] at [[Ludwig Hoffmann (arkitekto)|Ludwig Hoffmann]] sa [[Binaklas na Klasisismo|estilong Binaklas na Klasisismo]].&lt;ref&gt;[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/denkmal/liste_karte_datenbank/de/denkmaldatenbank/daobj.php?obj_dok_nr=09030056 Pergamonmuseum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200719003237/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/denkmal/liste_karte_datenbank/de/denkmaldatenbank/daobj.php?obj_dok_nr=09030056|date=2020-07-19}} {{in lang|de}} Landesdenkmalamt Berlin&lt;/ref&gt; Bilang bahagi ng complex ng Pulo ng mga Museo, ang Museo Pergamo ay isinulat sa [[UNESCO]] [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] noong 1999 dahil sa arkitektura at patotoo nito sa ebolusyon ng mga museo bilang arkitektura at panlipunang phenomena.&lt;ref name=&quot;unesco&quot;&gt;{{Cite web |title=Museumsinsel (Museum Island), Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |access-date=30 July 2022 |website=UNESCO World Heritage Centre |publisher=United Nations Educational Scientific and Cultural Organization}}&lt;/ref&gt;

Sa kasalukuyan, ang Museo Pergamo ay tahanan ng {{Lang|de|Antikensammlung}} kabilang ang sikat na [[Altar ng Pergamo]], ang {{Lang|de|Vorderasiatisches Museum}} at ang {{Lang|de|Museum für Islamische Kunst}}. Ang mga bahagi ng gusali ay sarado para sa pagsasaayos hanggang 2025.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/collections-research/about-the-collections/ Pergamonmuseum] (in English) Staatliche Museen zu Berlin&lt;/ref&gt;

== Pinagmulan ==
Sa oras na ang Kaiser-Friedrich-Museum sa Pulo ng mga Museo (ngayon ay ang [[Bode-Museum|Bodemuseum]]) ay nagbukas noong 1904, malinaw na ang edipisyo ay hindi sapat sa laki upang ipasok ang lahat ng sining at arkeolohikal na mga kayamanan na hinuhukay sa ilalim ng pangangasiwa ng Alemanya. Ang mga paghuhukay ay isinasagawa sa mga lugar ng sinaunang [[Babilonya (lungsod)|Babilonya]], [[Uruk]], [[Assur]], [[Miletus]], [[Priene]], at [[sinaunang Ehipto]], at ang mga bagay mula sa mga pook na ito ay hindi maipakita nang maayos sa loob ng umiiral na sistema ng museong Aleman. Pinasimulan ni [[Wilhelm von Bode]], direktor ng Kaiser-Friedrich-Museum, ang mga planong magtayo ng bagong museo sa malapit upang mapaunlakan ang sinaunang arkitektura, sining post-sinaunang Aleman, at sining ng Gitnang Silangan at mga Islamiko.
[[Talaksan:Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg/400px-Berlin_-_Pergamonmuseum_-_Altar_01.jpg|left|thumb|400x400px|Altar ng Pergamo]]

== Mga tala ==
{{Reflist}}

== Mga sanggunian ==

* {{Citation |last=Bilsel |first=Can |title=Antiquity on Display: Regimes of the Authentic in Berlin's Pergamon Museum |year=2012 |publisher=[[Oxford University Press]] |isbn=978-0-1995-7055-3}}

== Mga panlabas na link ==
{{Commons|Pergamonmuseum|Pergamon Museum}}

* {{Official website|https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/home/}}
* [https://www.smb.museum/en/museums-institutions/pergamonmuseum/about-us/films/#3D Virtual tour]
{{Museum Island, Berlin}}{{Visitor attractions in Berlin}}
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>orvp9gv70hx2dfqszfk958vr6otkdqe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pergamonmuseum</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318921</id>
    <redirect title="Museo Pergamo" />
    <revision>
      <id>1962174</id>
      <timestamp>2022-08-11T04:51:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Museo Pergamon]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Museo Pergamon]]</text>
      <sha1>00rkqmn0wfd7zmuo4wh0zhdswwvi1tk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mecklenburg-Vorpommern</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318922</id>
    <redirect title="Mecklemburgo-Kanlurang Pomerania" />
    <revision>
      <id>1962183</id>
      <timestamp>2022-08-11T05:18:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Mecklenburg-Vorpommern]] sa [[Mecklemburgo-Kanlurang Pomerania]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mecklemburgo-Kanlurang Pomerania]]</text>
      <sha1>gqlvjrox7tg6n0n36ptmn4km2zrc00k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318923</id>
    <redirect title="Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo" />
    <revision>
      <id>1962185</id>
      <timestamp>2022-08-11T05:20:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandenburgo]] sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo]]</text>
      <sha1>h7y5eugljznd48j3cevo5cova0s0c7s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pag-iisa ng Berlin at Brandenburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318924</id>
    <redirect title="Pag-iisa ng Berlin at Brandeburgo" />
    <revision>
      <id>1962187</id>
      <timestamp>2022-08-11T05:20:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Pag-iisa ng Berlin at Brandenburgo]] sa [[Pag-iisa ng Berlin at Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="47" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Pag-iisa ng Berlin at Brandeburgo]]</text>
      <sha1>3appd1qqd6p1tzwpqm34wcbwa024ek5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Margrabyato ng Brandenburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318925</id>
    <redirect title="Margrabyato ng Brandeburgo" />
    <revision>
      <id>1962193</id>
      <timestamp>2022-08-11T05:23:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Margrabyato ng Brandenburgo]] sa [[Margrabyato ng Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Margrabyato ng Brandeburgo]]</text>
      <sha1>q0xyguh2sjv591r6tmltofrbtdxvvhh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tarangkahang Brandenburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318926</id>
    <redirect title="Tarangkahang Brandeburgo" />
    <revision>
      <id>1962195</id>
      <timestamp>2022-08-11T05:23:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Tarangkahang Brandenburgo]] sa [[Tarangkahang Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Tarangkahang Brandeburgo]]</text>
      <sha1>0jc06oxcram4t93csa12p75iglc7wom</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Paliparang Berlin Brandenburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318927</id>
    <redirect title="Paliparang Berlin Brandeburgo" />
    <revision>
      <id>1962199</id>
      <timestamp>2022-08-11T05:24:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Paliparang Berlin Brandenburgo]] sa [[Paliparang Berlin Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Paliparang Berlin Brandeburgo]]</text>
      <sha1>trtzlvbktbh97zxeg3skx73biao2uhq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Emperador ng Alemanya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318928</id>
    <revision>
      <id>1962205</id>
      <timestamp>2022-08-11T05:30:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1101652363|German Emperor]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2017" xml:space="preserve">
Ang '''Emperador ng Alemanya''' ({{lang-de|Deutscher [[Kaiser]]}}, {{IPA-de|ˌdɔɪ̯t͡ʃɐ ˈkaɪ̯zɐ|pron|De-Deutscher Kaiser.ogg}}) ay ang opisyal na titulo ng [[Puno ng estado|pinuno ng estado]] at [[Namamanang monarkiya|namamanang pinuno]] ng [[Imperyong Aleman]]. Isang partikular na piniling termino, ito ay ipinakilala sa Enero 1, 1871 na konstitusyon at tumagal hanggang sa opisyal na [[pagbibitiw ni Guillermo II]] noong Nobyembre 9, 1918.&lt;ref&gt;[[wikisource:Statement of Abdication|Statement of Abdication of Wilhelm II]]&lt;/ref&gt; Ang [[Banal na Romanong Emperador]] ay tinatawag ding &quot;Aleman na Emperador&quot; kapag malinaw ang historikal na konteksto, na hango sa opisyal na pangalan ng Banal na [[Banal na Imperyong Romano|Imperyong]] Romano na &quot;Banal na Imperyong Romano ng Bansang Aleman&quot; mula 1512.

Kasunod ng [[Himagsikang Aleman noong 1918–1919|rebolusyong 1918]], ang pinuno ng estado ay ang [[Pangulo ng Alemanya (1919–1945)|pangulo ng Reich]] ({{Lang-de|Reichspräsident}}), simula kay [[Friedrich Ebert]].

== Mga buong pamagat ==
Ang mga Emperador ng Alemanya ay may malawak na talaan ng mga titulo at pag-aangkin na nagpapakita ng heograpikal na kalawakan at pagkakaiba-iba ng mga lupaing pinamumunuan ng [[Pamilya Hohenzollern|Kapulungan ng Hohenzollern]].

== Mga sanggunian ==

=== Mga pagsipi ===
{{Reflist}}

=== Bibliograpiya ===
 {{refbegin}}
*{{Citation |last=Hull |first=Isabel V. |title=The Entourage of Kaiser Wilhelm II, 1888–1918 |year=2004 |author-link=Isabel V. Hull}}.
*{{Citation |last=Horne |first=Charles F. |title=Source Records of the Great War |url=https://books.google.com/books?id=WZTCQAAACAAJ |year=2009 |publisher=Kessinger Publishing |isbn=978-1104855536 |author-link=Charles Francis Horne}}.
{{refend}}

== Mga panlabas na link ==

* [https://web.archive.org/web/20030727133244/http://www.preussen.de/en/heute.html Bahay ng Hohenzollern]
{{German monarchs|state=collapsed}}
[[Kategorya:Emperador ng Alemanya]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]</text>
      <sha1>0pzfj1afgn02nqhmavr5sffdu2s5icy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962213</id>
      <parentid>1962205</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:04:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4471" xml:space="preserve">
Ang '''Emperador ng Alemanya''' ({{lang-de|Deutscher [[Kaiser]]}}, {{IPA-de|ˌdɔɪ̯t͡ʃɐ ˈkaɪ̯zɐ|pron|De-Deutscher Kaiser.ogg}}) ay ang opisyal na titulo ng [[Puno ng estado|pinuno ng estado]] at [[Namamanang monarkiya|namamanang pinuno]] ng [[Imperyong Aleman]]. Isang partikular na piniling termino, ito ay ipinakilala sa Enero 1, 1871 na konstitusyon at tumagal hanggang sa opisyal na [[pagbibitiw ni Guillermo II]] noong Nobyembre 9, 1918.&lt;ref&gt;[[wikisource:Statement of Abdication|Statement of Abdication of Wilhelm II]]&lt;/ref&gt; Ang [[Banal na Romanong Emperador]] ay tinatawag ding &quot;Aleman na Emperador&quot; kapag malinaw ang historikal na konteksto, na hango sa opisyal na pangalan ng Banal na [[Banal na Imperyong Romano|Imperyong]] Romano na &quot;Banal na Imperyong Romano ng Bansang Aleman&quot; mula 1512.

Kasunod ng [[Himagsikang Aleman noong 1918–1919|rebolusyong 1918]], ang pinuno ng estado ay ang [[Pangulo ng Alemanya (1919–1945)|pangulo ng Reich]] ({{Lang-de|Reichspräsident}}), simula kay [[Friedrich Ebert]].

== Imperyong Aleman (1848–49) ==
Sa pagtatapos ng mga [[Mga rebolusyong Aleman noong 1848–49|rebolusyon noong 1848]] at sa panahon ng [[Imperyong Aleman (1848–49)]], si Haring [[Federico Guillermo IV ng Prusya]] ay inalok ng titulong &quot;Emperador ng mga Aleman&quot; ({{Lang-de|Kaiser der Deutschen}}) ng [[Parlamento ng Francfort]] noong 1849, ngunit tinanggihan ito bilang &quot;hindi ang Parlamento ang magbigay&quot;. Naniniwala si Federico Guillermo na ang mga prinsipe ng Aleman lamang ang may karapatang gumawa ng ganoong alok, alinsunod sa mga tradisyon ng [[Banal na Imperyong Romano]].

== Pagkalikha ==
[[Talaksan:A_v_Werner_-_Kaiserproklamation_am_18_Januar_1871_(3._Fassung_1885).jpg|link=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/A_v_Werner_-_Kaiserproklamation_am_18_Januar_1871_%283._Fassung_1885%29.jpg/220px-A_v_Werner_-_Kaiserproklamation_am_18_Januar_1871_%283._Fassung_1885%29.jpg|left|thumb|Si [[Guillermo I ng Alemanya|Guillermo I]] ay idineklara na Emperador ng Alemanya sa [[Bulwagan ng mga Salamin (Palasyo ng Bersalyes)|Bulwagan ng mga Salamin]] sa [[Palasyo ng Versailles|Bersalyes]], Pransiya (pinta ni [[Anton von Werner]])]]
Ang titulo ay maingat na pinili ni [[Otto von Bismarck]], [[Ministro Pangulo ng Prusya]] at [[Talaan ng mga Kansilyer ng Alemanya|Kansilyer]] ng [[Konfederasyong Hilagang Aleman]], pagkatapos ng talakayan na nagpatuloy hanggang sa proklamasyon ni Haring [[Guillermo I ng Alemanya|Guillermo I]] ng [[Talaan ng mga monarko ng Prusya|Prussia]] bilang emperador sa [[Palasyo ng Versailles|Palasyo ng Bersalyes]] sa panahon ng [[Pagkubkob sa Paris (1870-71)|Pagkubkob sa Paris]]. May pag-aalinlangang tinanggap ni Wilhelm ang titulong ito noong Enero 18, na pinili ang &quot;Emperador ng Alemanya&quot; ({{Lang-de|Kaiser von Deutschland}}). Gayunpaman, iyon ay magiging hudyat ng soberanya ng teritoryo na hindi katanggap-tanggap sa mga monarko ng Timog Alemanya, gayundin ng pag-angkin sa mga lupain sa labas ng kaniyang kaharian ([[Imperyong Austriaco|Austria]], [[Suwisa]], [[Luxembourg|Luxemburgo]], atbp.).&lt;ref name=&quot;Dawson20172&quot;&gt;{{cite book|author=William Dawson|title=History of the German Empire|url=https://books.google.com/books?id=bmktDwAAQBAJ&amp;pg=PT355|date=14 July 2017|publisher=Merkaba Press|pages=355}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;huber&quot;&gt;Ernst Rudolf Huber: ''Deutsche Verfassungsgeschichte seit 1789. Band III: Bismarck und das Reich.'' 3rd edition, [[W. Kohlhammer]], Stuttgart 1988, p. 750-753.&lt;/ref&gt;

== Mga buong pamagat ==
Ang mga Emperador ng Alemanya ay may malawak na talaan ng mga titulo at pag-aangkin na nagpapakita ng heograpikal na kalawakan at pagkakaiba-iba ng mga lupaing pinamumunuan ng [[Pamilya Hohenzollern|Kapulungan ng Hohenzollern]].

== Mga sanggunian ==

=== Mga pagsipi ===
{{Reflist}}

=== Bibliograpiya ===
 {{refbegin}}
*{{Citation |last=Hull |first=Isabel V. |title=The Entourage of Kaiser Wilhelm II, 1888–1918 |year=2004 |author-link=Isabel V. Hull}}.
*{{Citation |last=Horne |first=Charles F. |title=Source Records of the Great War |url=https://books.google.com/books?id=WZTCQAAACAAJ |year=2009 |publisher=Kessinger Publishing |isbn=978-1104855536 |author-link=Charles Francis Horne}}.
{{refend}}

== Mga panlabas na link ==

* [https://web.archive.org/web/20030727133244/http://www.preussen.de/en/heute.html Bahay ng Hohenzollern]
{{German monarchs|state=collapsed}}
[[Kategorya:Emperador ng Alemanya]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]</text>
      <sha1>24edt92hich8h1zcbshlxkqn85eel6l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962217</id>
      <parentid>1962213</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:14:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4470" xml:space="preserve">
Ang '''Emperador ng Alemanya''' ({{lang-de|Deutscher [[Kaiser]]}}, {{IPA-de|ˌdɔɪ̯t͡ʃɐ ˈkaɪ̯zɐ|pron|De-Deutscher Kaiser.ogg}}) ay ang opisyal na titulo ng [[Puno ng estado|pinuno ng estado]] at [[Namamanang monarkiya|namamanang pinuno]] ng [[Imperyong Aleman]]. Isang partikular na piniling termino, ito ay ipinakilala sa Enero 1, 1871 na konstitusyon at tumagal hanggang sa opisyal na [[pagbibitiw ni Guillermo II]] noong Nobyembre 9, 1918.&lt;ref&gt;[[wikisource:Statement of Abdication|Statement of Abdication of Wilhelm II]]&lt;/ref&gt; Ang [[Banal na Romanong Emperador]] ay tinatawag ding &quot;Aleman na Emperador&quot; kapag malinaw ang historikal na konteksto, na hango sa opisyal na pangalan ng Banal na [[Banal na Imperyong Romano|Imperyong]] Romano na &quot;Banal na Imperyong Romano ng Bansang Aleman&quot; mula 1512.

Kasunod ng [[Himagsikang Aleman noong 1918–1919|rebolusyong 1918]], ang pinuno ng estado ay ang [[Pangulo ng Alemanya (1919–1945)|pangulo ng Reich]] ({{Lang-de|Reichspräsident}}), simula kay [[Friedrich Ebert]].

== Imperyong Aleman (1848–49) ==
Sa pagtatapos ng mga [[Mga rebolusyong Aleman noong 1848–49|rebolusyon noong 1848]] at sa panahon ng [[Imperyong Aleman (1848–49)]], si Haring [[Federico Guillermo IV ng Prusya]] ay inalok ng titulong &quot;Emperador ng mga Aleman&quot; ({{Lang-de|Kaiser der Deutschen}}) ng [[Parlamento ng Francfort]] noong 1849, ngunit tinanggihan ito bilang &quot;hindi ang Parlamento ang magbigay&quot;. Naniniwala si Federico Guillermo na ang mga prinsipe ng Aleman lamang ang may karapatang gumawa ng ganoong alok, alinsunod sa mga tradisyon ng [[Banal na Imperyong Romano]].

== Pagkalikha ==
[[Talaksan:A_v_Werner_-_Kaiserproklamation_am_18_Januar_1871_(3._Fassung_1885).jpg|link=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/A_v_Werner_-_Kaiserproklamation_am_18_Januar_1871_%283._Fassung_1885%29.jpg/220px-A_v_Werner_-_Kaiserproklamation_am_18_Januar_1871_%283._Fassung_1885%29.jpg|left|thumb|Si [[Guillermo I ng Alemanya|Guillermo I]] ay idineklarang Emperador ng Alemanya sa [[Bulwagan ng mga Salamin (Palasyo ng Bersalyes)|Bulwagan ng mga Salamin]] sa [[Palasyo ng Versailles|Bersalyes]], Pransiya (pinta ni [[Anton von Werner]])]]
Ang titulo ay maingat na pinili ni [[Otto von Bismarck]], [[Ministro Pangulo ng Prusya]] at [[Talaan ng mga Kansilyer ng Alemanya|Kansilyer]] ng [[Konfederasyong Hilagang Aleman]], pagkatapos ng talakayan na nagpatuloy hanggang sa proklamasyon ni Haring [[Guillermo I ng Alemanya|Guillermo I]] ng [[Talaan ng mga monarko ng Prusya|Prussia]] bilang emperador sa [[Palasyo ng Versailles|Palasyo ng Bersalyes]] sa panahon ng [[Pagkubkob sa Paris (1870-71)|Pagkubkob sa Paris]]. May pag-aalinlangang tinanggap ni Wilhelm ang titulong ito noong Enero 18, na pinili ang &quot;Emperador ng Alemanya&quot; ({{Lang-de|Kaiser von Deutschland}}). Gayunpaman, iyon ay magiging hudyat ng soberanya ng teritoryo na hindi katanggap-tanggap sa mga monarko ng Timog Alemanya, gayundin ng pag-angkin sa mga lupain sa labas ng kaniyang kaharian ([[Imperyong Austriaco|Austria]], [[Suwisa]], [[Luxembourg|Luxemburgo]], atbp.).&lt;ref name=&quot;Dawson20172&quot;&gt;{{cite book|author=William Dawson|title=History of the German Empire|url=https://books.google.com/books?id=bmktDwAAQBAJ&amp;pg=PT355|date=14 July 2017|publisher=Merkaba Press|pages=355}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;huber&quot;&gt;Ernst Rudolf Huber: ''Deutsche Verfassungsgeschichte seit 1789. Band III: Bismarck und das Reich.'' 3rd edition, [[W. Kohlhammer]], Stuttgart 1988, p. 750-753.&lt;/ref&gt;

== Mga buong pamagat ==
Ang mga Emperador ng Alemanya ay may malawak na talaan ng mga titulo at pag-aangkin na nagpapakita ng heograpikal na kalawakan at pagkakaiba-iba ng mga lupaing pinamumunuan ng [[Pamilya Hohenzollern|Kapulungan ng Hohenzollern]].

== Mga sanggunian ==

=== Mga pagsipi ===
{{Reflist}}

=== Bibliograpiya ===
 {{refbegin}}
*{{Citation |last=Hull |first=Isabel V. |title=The Entourage of Kaiser Wilhelm II, 1888–1918 |year=2004 |author-link=Isabel V. Hull}}.
*{{Citation |last=Horne |first=Charles F. |title=Source Records of the Great War |url=https://books.google.com/books?id=WZTCQAAACAAJ |year=2009 |publisher=Kessinger Publishing |isbn=978-1104855536 |author-link=Charles Francis Horne}}.
{{refend}}

== Mga panlabas na link ==

* [https://web.archive.org/web/20030727133244/http://www.preussen.de/en/heute.html Bahay ng Hohenzollern]
{{German monarchs|state=collapsed}}
[[Kategorya:Emperador ng Alemanya]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]</text>
      <sha1>kf0zclpodal9r7su3wki53z2ce0gt28</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sanssouci</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318929</id>
    <revision>
      <id>1962206</id>
      <timestamp>2022-08-11T05:44:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1086621313|Sanssouci]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3898" xml:space="preserve">
[[Talaksan:Clouds_Over_Sanssouci_(144056657).jpeg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Clouds_Over_Sanssouci_%28144056657%29.jpeg/300px-Clouds_Over_Sanssouci_%28144056657%29.jpeg|thumb|300x300px| Ang Timog o [[Patsada|patsadang]] Panghardin at [[corps de logis]] ng Sanssouci]]
Ang '''Sanssouci''' ({{IPA-de|ˈsãːsusi}}) ay isang makasaysayang gusali sa [[Potsdam]], malapit sa [[Berlin]]. Itinayo ng [[Prusya|Prusong]] Haring si [[Federico II ng Prusya]] bilang kaniyang palasyong pantag-init, madalas itong binibilang sa mga Aleman na karibal ng [[Palasyo ng Versailles|Bersalyes]]. Habang ang Sanssouci ay nasa mas mapalagay na estilong [[Rococo]] at mas maliit kaysa [[Ika-17 siglong sining Pranses|Barokong Pranses]] na katapat nito, ito rin ay kapansin-pansin sa maraming [[templo]] at [[Kapritso (arkitektura)|kapritso]] sa [[Liwasang Sanssouci|nakapalibot na liwasan]]. Ang palasyo ay idinisenyo at itinayo ni [[Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff]] sa pagitan ng 1745 at 1747 upang matugunan ang pangangailangan ni Federico para sa isang pribadong tirahan kung saan siya ay makakatakas sa karangyaan at seremonya ng maharlikang hukuman. Ang pangalan ng palasyo ay isang pariralang Pranses (''sans souci'') na isinasalin bilang &quot;walang alalahanin&quot;, ibig sabihin ay &quot;walang pag-aalala&quot; o &quot;walang pakialam&quot;, na nagbibigay-diin na ang palasyo ay sinadya bilang isang lugar ng pagpapahinga, sa halip na isang luklukan ng kapangyarihan.

Ang Sanssouci ay higit pa sa isang malaking, isang palapag na [[villa]]—mas katulad ng [[Château de Marly]] kaysa Bersalyes. Naglalaman lamang ng sampung pangunahing silid, ito ay itinayo sa gilid ng isang [[Terasa (anyong lupa)|terasa]] na burol sa gitna ng parke. Ang impluwensiya ng personal na panlasa ni Haring Federico sa disenyo at dekorasyon ng palasyo ay napakahusay na ang estilo nito ay nailalarawan bilang &quot;[[Rococo|Federicong Rococo]]&quot;, at ang kaniyang damdamin para sa palasyo ay napakalakas na inisip niya ito bilang &quot;isang lugar na mamamatay kasama siya&quot;.&lt;ref&gt;[[Berliner Zeitung]]: ''Spröde Fassadengeschichten'', 19 February 2003.&lt;/ref&gt; Dahil sa hindi pagkakasundo tungkol sa lugar ng palasyo sa parke, sinibak si Knobelsdorff noong 1746. Tinapos ni [[Jan Bouman]], isang arkitektong Olandes, ang proyekto.
[[Talaksan:Reflection_of_Sanssouci_Palace.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Reflection_of_Sanssouci_Palace.jpg/220px-Reflection_of_Sanssouci_Palace.jpg|thumb| Palasyo ng Sanssouci at ang repleksiyon nito sa tubigan sa Liwasang Sanssouci]]
Noong [[Sanssouci noong panahon ni Federico Guillermo IV|ika-19 na siglo]], ang palasyo ay naging tirahan ni [[Federico Guillermo IV ng Prusya|Federico Guillermo IV]]. Ginamit niya ang arkitektong si [[Ludwig Persius]] upang ibalik at palakihin ang palasyo, habang si [[Ferdinand von Arnim]] ay sinisingil sa pagpapabuti ng mga bakuran at sa gayon ang tanawin mula sa palasyo. Ang bayan ng Potsdam, kasama ang mga palasyo nito, ay isang paboritong lugar ng paninirahan para sa pamilyang imperyal ng Alemanha hanggang sa pagbagsak ng [[Pamilya Hohenzollern|dinastiyang Hohenzollern]] noong 1918.

== Mga tala at sanggunian ==
{{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* [https://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/532ter.pdf Pagsusuri ng ICOMOS sa World Heritage Site]
* [http://www.reise-photografie.de/potsdam Mga larawan mula sa Sanssouci]
* [http://www.earthpano.com/germany/potsdam/potsdam.htm Interactive Panorama: Sanssouci Garden]
* [https://web.archive.org/web/20091220022434/http://berlin.arounder.com/en/historic-building/sanssouci-castle/sanssouci-castle-marble-gallery.html 360° na larawan]
* [https://web.archive.org/web/20101011054857/http://www.spsg.de/media/de/SPSG_Infoflyer-en.pdf Opisyal na flyer ng Mga Palasyo at Hardin sa Berlin at Brandenburg]
{{Prussian royal residences}}{{Visitor attractions in Berlin}}</text>
      <sha1>mfgq3eas2n49hc55iuj581c1f218ahh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962209</id>
      <parentid>1962206</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:47:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1086621313|Sanssouci]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4898" xml:space="preserve">
[[Talaksan:Clouds_Over_Sanssouci_(144056657).jpeg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Clouds_Over_Sanssouci_%28144056657%29.jpeg/300px-Clouds_Over_Sanssouci_%28144056657%29.jpeg|thumb|300x300px| Ang Timog o [[Patsada|patsadang]] Panghardin at [[corps de logis]] ng Sanssouci]]
Ang '''Sanssouci''' ({{IPA-de|ˈsãːsusi}}) ay isang makasaysayang gusali sa [[Potsdam]], malapit sa [[Berlin]]. Itinayo ng [[Prusya|Prusong]] Haring si [[Federico II ng Prusya]] bilang kaniyang palasyong pantag-init, madalas itong binibilang sa mga Aleman na karibal ng [[Palasyo ng Versailles|Bersalyes]]. Habang ang Sanssouci ay nasa mas mapalagay na estilong [[Rococo]] at mas maliit kaysa [[Ika-17 siglong sining Pranses|Barokong Pranses]] na katapat nito, ito rin ay kapansin-pansin sa maraming [[templo]] at [[Kapritso (arkitektura)|kapritso]] sa [[Liwasang Sanssouci|nakapalibot na liwasan]]. Ang palasyo ay idinisenyo at itinayo ni [[Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff]] sa pagitan ng 1745 at 1747 upang matugunan ang pangangailangan ni Federico para sa isang pribadong tirahan kung saan siya ay makakatakas sa karangyaan at seremonya ng maharlikang hukuman. Ang pangalan ng palasyo ay isang pariralang Pranses (''sans souci'') na isinasalin bilang &quot;walang alalahanin&quot;, ibig sabihin ay &quot;walang pag-aalala&quot; o &quot;walang pakialam&quot;, na nagbibigay-diin na ang palasyo ay sinadya bilang isang lugar ng pagpapahinga, sa halip na isang luklukan ng kapangyarihan.

Ang Sanssouci ay higit pa sa isang malaking, isang palapag na [[villa]]—mas katulad ng [[Château de Marly]] kaysa Bersalyes. Naglalaman lamang ng sampung pangunahing silid, ito ay itinayo sa gilid ng isang [[Terasa (anyong lupa)|terasa]] na burol sa gitna ng parke. Ang impluwensiya ng personal na panlasa ni Haring Federico sa disenyo at dekorasyon ng palasyo ay napakahusay na ang estilo nito ay nailalarawan bilang &quot;[[Rococo|Federicong Rococo]]&quot;, at ang kaniyang damdamin para sa palasyo ay napakalakas na inisip niya ito bilang &quot;isang lugar na mamamatay kasama siya&quot;.&lt;ref&gt;[[Berliner Zeitung]]: ''Spröde Fassadengeschichten'', 19 February 2003.&lt;/ref&gt; Dahil sa hindi pagkakasundo tungkol sa lugar ng palasyo sa parke, sinibak si Knobelsdorff noong 1746. Tinapos ni [[Jan Bouman]], isang arkitektong Olandes, ang proyekto.
[[Talaksan:Reflection_of_Sanssouci_Palace.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Reflection_of_Sanssouci_Palace.jpg/220px-Reflection_of_Sanssouci_Palace.jpg|thumb| Palasyo ng Sanssouci at ang repleksiyon nito sa tubigan sa Liwasang Sanssouci]]
Noong [[Sanssouci noong panahon ni Federico Guillermo IV|ika-19 na siglo]], ang palasyo ay naging tirahan ni [[Federico Guillermo IV ng Prusya|Federico Guillermo IV]]. Ginamit niya ang arkitektong si [[Ludwig Persius]] upang ibalik at palakihin ang palasyo, habang si [[Ferdinand von Arnim]] ay sinisingil sa pagpapabuti ng mga bakuran at sa gayon ang tanawin mula sa palasyo. Ang bayan ng Potsdam, kasama ang mga palasyo nito, ay isang paboritong lugar ng paninirahan para sa pamilyang imperyal ng Alemanha hanggang sa pagbagsak ng [[Pamilya Hohenzollern|dinastiyang Hohenzollern]] noong 1918.

Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], ang palasyo ay naging isang atraksiyong panturista sa [[Silangang Alemanya]]  Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman]] noong 1990, ibinalik ang bangkay ni Federico sa palasyo at inilibing sa isang bagong libingan kung saan matatanaw ang mga hardin na kaniyang nilikha. Ang Sanssouci at ang malalawak na hardin nito ay naging isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] noong 1990 sa ilalim ng proteksyon ng [[UNESCO]];&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&amp;id_site=532 |access-date=4 November 2021 |website=UNESCO World Heritage List}}&lt;/ref&gt; noong 1995, angw [[Fundasyon ng mga Prusong Palasyo at Hardin Berlin-Brandeburgo]] ay itinatag upang pangalagaan ang Sanssouci at ang iba pang dating imperyal na palasyo sa loob at paligid ng Berlin. Ang mga palasyong ito ay binibisita na ngayon ng higit sa dalawang milyong tao bawat taon mula sa buong mundo.

== Mga tala at sanggunian ==
&lt;references group=&quot;&quot; responsive=&quot;1&quot;&gt;&lt;/references&gt;

== Mga panlabas na link ==

* [https://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/532ter.pdf Pagsusuri ng ICOMOS sa World Heritage Site]
* [http://www.reise-photografie.de/potsdam Mga larawan mula sa Sanssouci]
* [http://www.earthpano.com/germany/potsdam/potsdam.htm Interactive Panorama: Sanssouci Garden]
* [https://web.archive.org/web/20091220022434/http://berlin.arounder.com/en/historic-building/sanssouci-castle/sanssouci-castle-marble-gallery.html 360° na larawan]
* [https://web.archive.org/web/20101011054857/http://www.spsg.de/media/de/SPSG_Infoflyer-en.pdf Opisyal na flyer ng Mga Palasyo at Hardin sa Berlin at Brandenburg]
{{Prussian royal residences}}{{Visitor attractions in Berlin}}</text>
      <sha1>phrjcxz549kp26iuzg1ed2s12982z8n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962218</id>
      <parentid>1962209</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:15:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4952" xml:space="preserve">
[[Talaksan:Clouds_Over_Sanssouci_(144056657).jpeg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Clouds_Over_Sanssouci_%28144056657%29.jpeg/300px-Clouds_Over_Sanssouci_%28144056657%29.jpeg|thumb|300x300px| Ang Timog o [[Patsada|patsadang]] Panghardin at [[corps de logis]] ng Sanssouci]]
[[Talaksan:Sanssouci.png|thumb|Palasyo ng Sanssouci]]
Ang '''Sanssouci''' ({{IPA-de|ˈsãːsusi}}) ay isang makasaysayang gusali sa [[Potsdam]], malapit sa [[Berlin]]. Itinayo ng [[Prusya|Prusong]] Haring si [[Federico II ng Prusya]] bilang kaniyang palasyong pantag-init, madalas itong binibilang sa mga Aleman na karibal ng [[Palasyo ng Versailles|Bersalyes]]. Habang ang Sanssouci ay nasa mas mapalagay na estilong [[Rococo]] at mas maliit kaysa [[Ika-17 siglong sining Pranses|Barokong Pranses]] na katapat nito, ito rin ay kapansin-pansin sa maraming [[templo]] at [[Kapritso (arkitektura)|kapritso]] sa [[Liwasang Sanssouci|nakapalibot na liwasan]]. Ang palasyo ay idinisenyo at itinayo ni [[Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff]] sa pagitan ng 1745 at 1747 upang matugunan ang pangangailangan ni Federico para sa isang pribadong tirahan kung saan siya ay makakatakas sa karangyaan at seremonya ng maharlikang hukuman. Ang pangalan ng palasyo ay isang pariralang Pranses (''sans souci'') na isinasalin bilang &quot;walang alalahanin&quot;, ibig sabihin ay &quot;walang pag-aalala&quot; o &quot;walang pakialam&quot;, na nagbibigay-diin na ang palasyo ay sinadya bilang isang lugar ng pagpapahinga, sa halip na isang luklukan ng kapangyarihan.

Ang Sanssouci ay higit pa sa isang malaking, isang palapag na [[villa]]—mas katulad ng [[Château de Marly]] kaysa Bersalyes. Naglalaman lamang ng sampung pangunahing silid, ito ay itinayo sa gilid ng isang [[Terasa (anyong lupa)|terasa]] na burol sa gitna ng parke. Ang impluwensiya ng personal na panlasa ni Haring Federico sa disenyo at dekorasyon ng palasyo ay napakahusay na ang estilo nito ay nailalarawan bilang &quot;[[Rococo|Federicong Rococo]]&quot;, at ang kaniyang damdamin para sa palasyo ay napakalakas na inisip niya ito bilang &quot;isang lugar na mamamatay kasama siya&quot;.&lt;ref&gt;[[Berliner Zeitung]]: ''Spröde Fassadengeschichten'', 19 February 2003.&lt;/ref&gt; Dahil sa hindi pagkakasundo tungkol sa lugar ng palasyo sa parke, sinibak si Knobelsdorff noong 1746. Tinapos ni [[Jan Bouman]], isang arkitektong Olandes, ang proyekto.
[[Talaksan:Reflection_of_Sanssouci_Palace.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Reflection_of_Sanssouci_Palace.jpg/220px-Reflection_of_Sanssouci_Palace.jpg|thumb| Palasyo ng Sanssouci at ang repleksiyon nito sa tubigan sa Liwasang Sanssouci]]
Noong [[Sanssouci noong panahon ni Federico Guillermo IV|ika-19 na siglo]], ang palasyo ay naging tirahan ni [[Federico Guillermo IV ng Prusya|Federico Guillermo IV]]. Ginamit niya ang arkitektong si [[Ludwig Persius]] upang ibalik at palakihin ang palasyo, habang si [[Ferdinand von Arnim]] ay sinisingil sa pagpapabuti ng mga bakuran at sa gayon ang tanawin mula sa palasyo. Ang bayan ng Potsdam, kasama ang mga palasyo nito, ay isang paboritong lugar ng paninirahan para sa pamilyang imperyal ng Alemanha hanggang sa pagbagsak ng [[Pamilya Hohenzollern|dinastiyang Hohenzollern]] noong 1918.

Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], ang palasyo ay naging isang atraksiyong panturista sa [[Silangang Alemanya]]  Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman]] noong 1990, ibinalik ang bangkay ni Federico sa palasyo at inilibing sa isang bagong libingan kung saan matatanaw ang mga hardin na kaniyang nilikha. Ang Sanssouci at ang malalawak na hardin nito ay naging isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] noong 1990 sa ilalim ng proteksyon ng [[UNESCO]];&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/pg.cfm?cid=31&amp;id_site=532 |access-date=4 November 2021 |website=UNESCO World Heritage List}}&lt;/ref&gt; noong 1995, angw [[Fundasyon ng mga Prusong Palasyo at Hardin Berlin-Brandeburgo]] ay itinatag upang pangalagaan ang Sanssouci at ang iba pang dating imperyal na palasyo sa loob at paligid ng Berlin. Ang mga palasyong ito ay binibisita na ngayon ng higit sa dalawang milyong tao bawat taon mula sa buong mundo.

== Mga tala at sanggunian ==
&lt;references group=&quot;&quot; responsive=&quot;1&quot;&gt;&lt;/references&gt;

== Mga panlabas na link ==

* [https://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/532ter.pdf Pagsusuri ng ICOMOS sa World Heritage Site]
* [http://www.reise-photografie.de/potsdam Mga larawan mula sa Sanssouci]
* [http://www.earthpano.com/germany/potsdam/potsdam.htm Interactive Panorama: Sanssouci Garden]
* [https://web.archive.org/web/20091220022434/http://berlin.arounder.com/en/historic-building/sanssouci-castle/sanssouci-castle-marble-gallery.html 360° na larawan]
* [https://web.archive.org/web/20101011054857/http://www.spsg.de/media/de/SPSG_Infoflyer-en.pdf Opisyal na flyer ng Mga Palasyo at Hardin sa Berlin at Brandenburg]
{{Prussian royal residences}}{{Visitor attractions in Berlin}}</text>
      <sha1>afplg4lbt5nia7dnd39pv17uv7jkkyh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Brandeburgo</title>
    <ns>1</ns>
    <id>318930</id>
    <revision>
      <id>1962227</id>
      <timestamp>2022-08-11T06:26:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{AlamBaNinyoUsapan|Agosto 11|2022}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">{{AlamBaNinyoUsapan|Agosto 11|2022}}</text>
      <sha1>4e9xd08gb0ud7fu1cqc9tpjr225xz6l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Emperador ng Alemanya</title>
    <ns>1</ns>
    <id>318931</id>
    <revision>
      <id>1962228</id>
      <timestamp>2022-08-11T06:27:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{AlamBaNinyoUsapan|Agosto 11|2022}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">{{AlamBaNinyoUsapan|Agosto 11|2022}}</text>
      <sha1>4e9xd08gb0ud7fu1cqc9tpjr225xz6l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin</title>
    <ns>1</ns>
    <id>318932</id>
    <revision>
      <id>1962229</id>
      <timestamp>2022-08-11T06:27:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{AlamBaNinyoUsapan|Agosto 11|2022}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">{{AlamBaNinyoUsapan|Agosto 11|2022}}</text>
      <sha1>4e9xd08gb0ud7fu1cqc9tpjr225xz6l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Sanssouci</title>
    <ns>1</ns>
    <id>318933</id>
    <revision>
      <id>1962230</id>
      <timestamp>2022-08-11T06:27:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{AlamBaNinyoUsapan|Agosto 11|2022}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">{{AlamBaNinyoUsapan|Agosto 11|2022}}</text>
      <sha1>4e9xd08gb0ud7fu1cqc9tpjr225xz6l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Potsdam</title>
    <ns>1</ns>
    <id>318934</id>
    <revision>
      <id>1962231</id>
      <timestamp>2022-08-11T06:27:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{AlamBaNinyoUsapan|Agosto 11|2022}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36" xml:space="preserve">{{AlamBaNinyoUsapan|Agosto 11|2022}}</text>
      <sha1>4e9xd08gb0ud7fu1cqc9tpjr225xz6l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapang tagagamit:Velimir Ivanovic</title>
    <ns>3</ns>
    <id>318935</id>
    <revision>
      <id>1962234</id>
      <timestamp>2022-08-11T07:36:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liuxinyu970226</username>
        <id>30226</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: &lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt; == Global ban proposal notification == Apologies for writing in English. {{int:Please-translate}} There is an on-going discussion about a proposal that you be globally banned from editing all Wikimedia projects. You are invited to participate at [[:m:Requests for comment/Global ban for Velimir Ivanovic|Requests for comment/Global ban for Velimir Ivanovic]] on Meta-Wiki. {{int:Feedback-thanks-title}} ~~~~</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="571" xml:space="preserve">&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
== Global ban proposal notification ==
Apologies for writing in English. {{int:Please-translate}}
There is an on-going discussion about a proposal that you be globally banned from editing all Wikimedia projects. You are invited to participate at [[:m:Requests for comment/Global ban for Velimir Ivanovic|Requests for comment/Global ban for Velimir Ivanovic]] on Meta-Wiki. {{int:Feedback-thanks-title}} [[Tagagamit:Liuxinyu970226|Liuxinyu970226]] ([[Usapang tagagamit:Liuxinyu970226|kausapin]]) 07:36, 11 Agosto 2022 (UTC)</text>
      <sha1>2xhv99v2ks8jpeamjdmhvgz9uaswu5j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapang tagagamit:Ian Nojas</title>
    <ns>3</ns>
    <id>318936</id>
    <revision>
      <id>1962240</id>
      <timestamp>2022-08-11T09:48:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ian Nojas</username>
        <id>124093</id>
      </contributor>
      <comment>/* Katrina Dimaranan */ bagong seksiyon</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1902" xml:space="preserve">== Katrina Dimaranan ==

Si Katrina Jayne Rivera Dimaranan (pinanganak noong Hunyo 3, 1993) ay isang Pilipino-Amerikanong modelo, aktres, personalidad sa telebisyon, at paraluman na itinalaga bilang Miss Supranational USA 2018. Kinatawan niya ang bansang Estados Unidos sa Miss Supranational 2018 kung saan siya ay nanalo bilang 1&lt;sup&gt;st&lt;/sup&gt; Runner Up at Best Body Figure award. Siya ay kinoronahan ding Binibining Pilipinas Tourism 2012 sa ginanap na Binibining Pilipinas 2012 pageant.


Si Dimaranan ay ipinanganak sa San Juan, Metro Manila, Philippines. Pilipino ang pareho niyang mga magulang. Nagtatrabaho siya bilang aktres at host sa telebisyon ng isang Filipino channel sa Estados Unidos.


'''Buhay Bilang Paraluman'''


- Labingwalong taong gulang si Dimaranan noong siya’s sumali sa Binibining Pilipinas 2012 pageant. Kinoronahan siyang Binibining Pilipinas Tourism 2012 at nagwagi rin ng Best in Talent award.

- Bilang Binibining Pilipinas Tourism 2012 ay nagkaroon si Dimaranan ng karapatang irepresenta ang Pilipinas sa Miss Tourism Queen International 2012 pageant. Ang patimpalak ay gaganapin dapat sa ika-11 hanggang ika-29 ng Disyembre taong 2012 sa China subalit kinansela ito. Hindi naman isinapubliko ang dahilan nito.    

- Si Dimaranan ay itinalagang Miss Supranational USA 2018 kung kaya naman siya ay nagkaroon ng karapatang irepresenta ang Estados Unidos sa Miss Supranational 2018 pageant.

- Kinatawan ni Dimaranan ang Estados Unidos sa Miss Supranational 2018 pageant. Nanalo siya bilang 1&lt;sup&gt;st&lt;/sup&gt; Runner-Up at ng Best Body Figure award.

- Bilang kinatawan ng Taguig, isa si Dimaranan sa Top 30 na mga kandidata na sumali sa Miss Universe Philippines 2021 noong September 30, 2021 sa Bohol kung saan siya ay nanalo bilang Miss Universe Philippines Tourism. [[Tagagamit:Ian Nojas|Ian Nojas]] ([[Usapang tagagamit:Ian Nojas|kausapin]]) 09:48, 11 Agosto 2022 (UTC)</text>
      <sha1>m97w9fqln2wcggzehhbze9ufnjv5u9s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kalakhang Rehiyon ng Berlin-Brandeburgo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318937</id>
    <redirect title="Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo" />
    <revision>
      <id>1962241</id>
      <timestamp>2022-08-11T10:16:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo]]</text>
      <sha1>h7y5eugljznd48j3cevo5cova0s0c7s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Museong Pergamon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318938</id>
    <redirect title="Museo Pergamo" />
    <revision>
      <id>1962244</id>
      <timestamp>2022-08-11T10:20:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Museo Pergamon]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Museo Pergamon]]</text>
      <sha1>00rkqmn0wfd7zmuo4wh0zhdswwvi1tk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Museo Pergamon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318939</id>
    <redirect title="Museo Pergamo" />
    <revision>
      <id>1962248</id>
      <timestamp>2022-08-11T10:22:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Museo Pergamon]] sa [[Museo Pergamo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Museo Pergamo]]</text>
      <sha1>firmdo4c8j0f2shr58517dzz6gmb24v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mga Eslabo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318940</id>
    <revision>
      <id>1962250</id>
      <timestamp>2022-08-11T10:33:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1103382705|Slavs]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4008" xml:space="preserve">Ang mga '''Eslabo''' ay ang pinakamalaking pangkat [[Pangkat etnolingguwistiko|etnolingguwistiko]] sa Europa.&lt;ref&gt;{{Cite encyclopedia |title=Slav |encyclopedia=[[Encyclopedia Britannica]] |url=https://www.britannica.com/topic/Slav |access-date=3 March 2021 |quote=Slav, member of the most numerous ethnic and linguistic body of peoples in Europe...}}&lt;/ref&gt; Nagsasalita sila ng iba't ibang [[Mga wikang Eslabo|wikang Eslabo]], na kabilang sa mas malaking sangay ng [[Mga wikang Balto-Eslabo|Balto-Eslabo]] ng mga [[Mga wikang Indo-Europeo|wikang Indo-Europeo]]. Ang mga Eslabo ay heograpikal na nakakalat sa buong hilagang [[Eurasya|Eurasia]], higit sa lahat ay naninirahan sa [[Gitnang Europa|Gitna]] at [[Silangang Europa]], at ang mga [[Balkan]] sa kanluran; at [[Siberya]] sa silangan. Ang isang malaking minoridad ng mga Eslabo ay nakakalat din sa buong [[mga estadong Baltiko]] at [[Gitnang Asya]],&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Kirch |first=Aksel |date=June 1992 |title=Russians as a Minority in Contemporary Baltic States |journal=[[Bulletin of Peace Proposals]] |publisher=[[SAGE Publishing]] |volume=23 |pages=205–212 |doi=10.1177/096701069202300212 |jstor=44481642}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Ramet |first=Pedro |date=1978 |title=Migration and Nationality Policy in Soviet Central Asia |journal=Humboldt Journal of Social Relations |publisher=[[California State Polytechnic University, Humboldt]] |volume=6 |pages=79–101 |jstor=23261898}}&lt;/ref&gt; habang ang isang malaking Eslabong diaspora ay matatagpuan sa buong [[Kaamerikahan]], bilang resulta ng [[pandarayuhan]].

Ang mga kasalukuyang Eslabo ay inuri sa mga [[Mga Silangang Eslabo|Silangang Eslabo]] (pangunahing mga [[Mga Belaruso|Belaruso]], [[Mga Ruso|Ruso]], [[Mga Rusino|Rusino]], at [[Ukranyo]]), mga [[Mga Kanlurang Eslabo|Kanlurang Eslabo]] (pangunahing mga [[Mga Tseko|Tseko]], [[Mga Casubio|Casubio]], [[Mga Polako|Polako]], [[Mga Eslovaco|Eslovaco]], [[Mga Silesio|Silesio]], at [[Mga Sorbo|Sorbo]]), at mga [[Mga Timog Eslabo|Timog Eslabo]] (pangunahing [[Mga Bosniaco|Bosniaco]], [[Mga Bulgaro|Bulgaro]], [[Mga Croata|Croata]], [[Mga Macedonio (pangkat etniko)|Macedonio]], Macedonio [[Mga Montenegrino|Montenegrino]], [[Mga Serbio|Serbio]], at [[Mga Esloveno|Esloveno]]).&lt;ref name=&quot;palgrave2&quot;&gt;{{cite book|last1=Kamusella|last2=Nomachi|last3=Gibson|first1=Tomasz|first2=Motoki|first3=Catherine|date=2016|title=The Palgrave Handbook of Slavic Languages, Identities and Borders|location=London|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=9781137348395}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CPotSN2&quot;&gt;{{cite document |last=Serafin |first=Mikołaj |date=January 2015 |title=Cultural Proximity of the Slavic Nations |url=https://www.academia.edu/32675557 |format=PDF |access-date=28 April 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;belgrade2&quot;&gt;{{cite book|last1=Živković|last2=Crnčević|last3=Bulić|last4=Petrović|last5=Cvijanović|last6=Radovanović|first1=Tibor|first2=Dejan|first3=Dejan|first4=Vladeta|first5=Irena|first6=Bojana|date=2013|title=The World of the Slavs: Studies of the East, West and South Slavs: Civitas, Oppidas, Villas and Archeological Evidence (7th to 11th Centuries AD)|location=Belgrade|publisher=Istorijski institut|isbn=978-8677431044}}&lt;/ref&gt;

Ang karamihan sa mga Eslabo ay tradisyonal na mga [[Mga Kristiyano|Kristiyano]]. Gayunpaman, ang mga modernong Eslabong bayan at mga pangkat etniko ay malaki ang pagkakaiba-iba pareho sa henetiko at kultura, at ang mga ugnayan sa pagitan nila - kahit na sa loob ng mga indibidwal na grupo - mula sa &quot;pakikipagkaisa ng etniko hanggang sa damdaming magkaaway&quot;.&lt;ref name=&quot;Psychology Press2&quot;&gt;{{cite book|author1=Robert Bideleux|author2=Ian Jeffries|title=A History of Eastern Europe: Crisis and Change|url=https://books.google.com/books?id=Vzw8CHYQobAC|date=January 1998|publisher=Psychology Press|isbn=978-0-415-16112-1|page=325}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==

=== Mga pagsipi ===

[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Ruso ng CS1 (ru)]]
[[Kategorya:Lahat ng mga artikulong may pangungusap na walang pinagmulan]]</text>
      <sha1>dzmd8j5baocpsl90r7qtj5olo3v449f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Slavs</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318941</id>
    <redirect title="Mga Eslabo" />
    <revision>
      <id>1962251</id>
      <timestamp>2022-08-11T10:34:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Mga Eslabo]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mga Eslabo]]</text>
      <sha1>o2bxayzdhwuf8gu14fi7mh6d06r4nvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Moabit</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318942</id>
    <revision>
      <id>1962252</id>
      <timestamp>2022-08-11T10:43:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1098133313|Moabit]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2718" xml:space="preserve">{{Infobox German location|name=Moabit|name_local=|image_photo=Moabit Stadtteilgarten.jpg|image_caption=Stadtteilgarden in Moabit.|type=Quarter|City=Berlin|image_coa=|coordinates={{coord|52|32|00|N|13|20|00|E|format=dms|display=inline,title}}|state=Berlin|district=|borough=Mitte|divisions=|elevation=52|area=7.72|population=81021|population_as_of=2020-12-31|pop_ref=&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://download.statistik-berlin-brandenburg.de/fa93e3bd19a2e885/a5ecfb2fff6a/SB_A01-05-00_2020h02_BE.pdf|title=Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2020|publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|date=February 2021}}&lt;/ref&gt;|postal_code=(nr. 0102) 10551, 10553, 10555, 10557, 10559|area_code=|licence=B|year=1861|plantext=Location of Moabit in Mitte district and Berlin|image_plan=Berlin Mitte Moabit.png|website=}}
Ang '''Moabit''' ({{IPA-de|moaˈbiːt|lang|LL-Q188_(deu)-Sebastian_Wallroth-Moabit.wav}}) ay isang lokalidad sa [[looban ng lungsod]] sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|boro]] ng [[Mitte]], [[Berlin]], Alemanya. Noong 2016, humigit-kumulang 77,000 katao ang nanirahan sa Moabit. Unang tinirahan noong 1685 at isinama sa Berlin noong 1861, ang dating [[Sekundaryong sektor ng ekonomiya|industriyal]] at [[uring manggagawa]] ay ganap na napapalibutan ng tatlong daluyan ng tubig, na tumutukoy sa kasalukuyang hangganan nito. Sa pagitan ng 1945 at 1990, ang Moabit ay bahagi ng sektor ng Britanya ng [[Kanlurang Berlin]] at direktang hangganan sa [[Silangang Berlin]].

Hanggang sa administratibong reporma noong 2001, ang Moabit ay bahagi ng distrito ng [[Tiergarten (Berlin)|Tiergarten]].

Sa kolokyal, ang pangalang ''Moabit'' ay tumutukoy din sa [[Hukumang Kriminal ng Moabit|Sentral na Hukumang Kriminal]] (''Strafgericht'') at sentrong [[Detensiyon (pagkakulong)|detensiyon]], na tumatalakay sa lahat ng kasong kriminal sa Berlin at nakabase sa Moabit.

== Panitikan ==

* Saeger, Olaf, Mga Detalye ng Moabiter – Schatten im Paradies, Berlin 1995,{{ISBN|3-925191-59-3}}

== Tingnan din ==

* [[Kulturfabrik Moabit]]

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;

== Mga panlabas na link ==

* {{In lang|de}} [http://www.luise-berlin.de/Lexikon/Mitte/m/Moabit.htm Moabit in the Berlin district encyclopedia]
* {{In lang|de}} [http://www.moabitonline.de/ Moabit online]
* {{In lang|de}} [http://www.moabiter-ratschlag.de/ Moabiter Ratschlag]
* {{In lang|de}} [http://www.moabitwest.de/ Online magazine of the quarter management for west Moabit]
* [https://web.archive.org/web/20040325191509/http://www.hamburgerbahnhof.de/ Hamburger Bahnhof – Contemporary Art Museum]
{{Mga Borough ng Berlin}}
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>7ydqdsfh6mkhk402lx92v7kfq15kkcw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1962253</id>
      <parentid>1962252</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T10:43:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ryomaandres</username>
        <id>8044</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2724" xml:space="preserve">{{Infobox German location|name=Moabit|name_local=|image_photo=Moabit Stadtteilgarten.jpg|image_caption=Stadtteilgarden sa Moabit.|type=Kuwarto|City=Berlin|image_coa=|coordinates={{coord|52|32|00|N|13|20|00|E|format=dms|display=inline,title}}|state=Berlin|district=|borough=Mitte|divisions=|elevation=52|area=7.72|population=81021|population_as_of=2020-12-31|pop_ref=&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://download.statistik-berlin-brandenburg.de/fa93e3bd19a2e885/a5ecfb2fff6a/SB_A01-05-00_2020h02_BE.pdf|title=Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2020|publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|date=February 2021}}&lt;/ref&gt;|postal_code=(nr. 0102) 10551, 10553, 10555, 10557, 10559|area_code=|licence=B|year=1861|plantext=Kinaroroonan ng Moabit sa distrito ng Mitte at Berlin|image_plan=Berlin Mitte Moabit.png|website=}}
Ang '''Moabit''' ({{IPA-de|moaˈbiːt|lang|LL-Q188_(deu)-Sebastian_Wallroth-Moabit.wav}}) ay isang lokalidad sa [[looban ng lungsod]] sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|boro]] ng [[Mitte]], [[Berlin]], Alemanya. Noong 2016, humigit-kumulang 77,000 katao ang nanirahan sa Moabit. Unang tinirahan noong 1685 at isinama sa Berlin noong 1861, ang dating [[Sekundaryong sektor ng ekonomiya|industriyal]] at [[uring manggagawa]] ay ganap na napapalibutan ng tatlong daluyan ng tubig, na tumutukoy sa kasalukuyang hangganan nito. Sa pagitan ng 1945 at 1990, ang Moabit ay bahagi ng sektor ng Britanya ng [[Kanlurang Berlin]] at direktang hangganan sa [[Silangang Berlin]].

Hanggang sa administratibong reporma noong 2001, ang Moabit ay bahagi ng distrito ng [[Tiergarten (Berlin)|Tiergarten]].

Sa kolokyal, ang pangalang ''Moabit'' ay tumutukoy din sa [[Hukumang Kriminal ng Moabit|Sentral na Hukumang Kriminal]] (''Strafgericht'') at sentrong [[Detensiyon (pagkakulong)|detensiyon]], na tumatalakay sa lahat ng kasong kriminal sa Berlin at nakabase sa Moabit.

== Panitikan ==

* Saeger, Olaf, Mga Detalye ng Moabiter – Schatten im Paradies, Berlin 1995,{{ISBN|3-925191-59-3}}

== Tingnan din ==

* [[Kulturfabrik Moabit]]

== Mga sanggunian ==
&lt;references /&gt;

== Mga panlabas na link ==

* {{In lang|de}} [http://www.luise-berlin.de/Lexikon/Mitte/m/Moabit.htm Moabit in the Berlin district encyclopedia]
* {{In lang|de}} [http://www.moabitonline.de/ Moabit online]
* {{In lang|de}} [http://www.moabiter-ratschlag.de/ Moabiter Ratschlag]
* {{In lang|de}} [http://www.moabitwest.de/ Online magazine of the quarter management for west Moabit]
* [https://web.archive.org/web/20040325191509/http://www.hamburgerbahnhof.de/ Hamburger Bahnhof – Contemporary Art Museum]
{{Mga Borough ng Berlin}}
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]</text>
      <sha1>c3q12zkqpv1kbbv61mcq86m1l116wdc</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>