Wikipedia
tlwiki
https://tl.wikipedia.org/wiki/Unang_Pahina
MediaWiki 1.39.0-wmf.26
first-letter
Midya
Natatangi
Usapan
Tagagamit
Usapang tagagamit
Wikipedia
Usapang Wikipedia
Talaksan
Usapang talaksan
MediaWiki
Usapang MediaWiki
Padron
Usapang padron
Tulong
Usapang tulong
Kategorya
Usapang kategorya
Portada
Usapang Portada
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Berlin
0
11824
1969693
1969635
2022-08-28T04:31:25Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
pr{{Infobox settlement|name=Berlin|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=Alemanya|subdivision_type1=[[Landstadt ng Alemanya|Estado]]|subdivision_name1=[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|Berlin]]|settlement_type=Kabeserang lungsod, [[Landstadt ng Alemanya|Estado]], at [[Mga munisipalidad ng Alemanya|munisipalidad]]|image_skyline={{Photomontage|position=center
| photo1a = Siegessaeule Aussicht 10-13 img4 Tiergarten.jpg
| photo2a = Brandenburger Tor abends.jpg
| photo2b = Berliner Dom, Westfassade, Nacht, 160309, ako.jpg
| photo3a = Schloss Charlottenburg (233558373).jpeg
| photo3b = Berlin_Museumsinsel_Fernsehturm.jpg
| photo4a = Siegessäule-Berlin-Tiergarten.jpg
| photo4b = Hochhäuser am Potsdamer Platz, Berlin, 160606, ako.jpg
| photo5a = Reichstag Berlin Germany.jpg
| color_border = white
| color = white
| spacing = 2
| size = 270
| foot_montage = '''Mula itaas, kaliwa pakanan''': Tanawin ng [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]]; [[Tarangkahang Brandeburgo]]; [[Katedral ng Berlin]]; [[Palasyo ng Charlottenburg]]; [[Pulo ng mga Museo]], at [[Toreng Pang-TV ng Berlin]]; [[Haligi ng Tagumpay ng Berlin|Haligi ng Tagumpay]]; [[Plaza Potsdam]]; at [[gusaling Reichstag]]
}}|image_shield=Coat of arms of Berlin.svg|shield_size=70px|pushpin_map=Germany#Europe|pushpin_relief=yes|pushpin_map_caption=Kinaroroonan sa Alemanya|coordinates={{coord|52|31|12|N|13|24|18|E|format=dms|display=inline,title}}|image_flag=Flag_of_Berlin.svg|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|type=shape<!--line-->|fill=#ffffff|fill-opacity=0|stroke-color=|stroke-width=2|frame-width=250|frame-height=300}}|total_type=Lungsod/Estado|area_total_km2=891.7|area_footnotes=<ref name="statoffice">{{cite web |access-date=2 May 2019 |title=Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |language=de |archive-date=8 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308125331/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |url-status=dead }}</ref>|population_total=3769495|population_footnotes=<ref name="pop-detail"/>|population_as_of=Disyembre 31, 2020|population_urban=4473101|population_urban_footnotes=<ref name="citypopulation_urban">{{cite web|url=https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|author=citypopulation.de quoting Federal Statistics Office|title=Germany: Urban Areas|access-date=2021-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603133151/https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|archive-date=2020-06-03|url-status=live}}</ref>|population_metro=6144600|population_metro_footnotes=<ref>{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |url-status=dead |archive-date=27 August 2021 |title=Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik |date=8 February 2019 |website=statistik-berlin-brandenburg.de |publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg |access-date=24 November 2019}}</ref>|elevation_m=34|population_demonyms=Berlines<br/>Berliner (m), Berlinerin (f) (Aleman)|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€155 billion (2020)<ref>{{cite web|url = https://www.statistikportal.de/en/node/649|title = Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2020|website = www.statistikportal.de|access-date = 1 April 2021|archive-date = 1 April 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210401011816/https://www.statistikportal.de/en/node/649|url-status = live}}</ref>|blank1_name_sec1=GRP kada tao|blank1_info_sec1=€41,000 (2020)|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.964<ref name="GlobalDataLab">{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|url-status=live}}</ref><br/>{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|2nd of 16]]|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+01:00|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+02:00|blank_name_sec2=[[GeoTLD]]|blank_info_sec2=[[.berlin]]|website={{URL|www.berlin.de/en/}}|governing_body=[[Abgeordnetenhaus ng Berlin]]|leader_title=[[Namumunong Alkalde ng Berlin|Namumunong Alkalde]]|leader_party=SPD|leader_name=[[Franziska Giffey]]|geocode=[[Nomenclature of Territorial Units for Statistics|NUTS Region]]: DE3|area_code=[[List of dialling codes in Germany#030 – Berlin|030]]|registration_plate=B{{NoteTag |1 = Ang mga unlapi para sa pagpaparehistro ng sasakyan ay ipinakilala noong 1906, ngunit madalas na binago dahil sa mga pagbabago sa politika pagkatapos ng 1945. Ang mga sasakyan ay nairehistro sa ilalim ng mga sumusunod na unlapi: "I A" (1906 – Abril 1945; ipinawalang-bisa noong 11 Agosto 11, 1945); walang unlapi, mga digit lang (mula Hulyo hanggang Agosto 1945), "БГ" (=BG; 1945–46, para sa mga kotse, truck, at bus), "ГФ" (=GF; 1945–46, para sa mga kotse, truck, at bus) , "БM" (=BM; 1945–47, para sa mga motor bike), "ГM" (=GM; 1945–47, para sa mga motor bike), "KB" (i.e.: [[Alyadong Kommandatura|Kommandatura]] ng Berlin; para sa buong Berlin 1947–48, nagpatuloy para sa [[Kanlurang Berlin]] hanggang 1956), "GB" (i.e.: Kalakhang Berlin, para sa [[Silangang Berlin]] 1948–53), "I" (para sa Silangang Berlin, 1953 –90), "B" (para sa Kanlurang Berlin mula Hulyo 1, 1956, nagpatuloy para sa buong Berlin mula noong 1990).}}|iso_code=DE-BE|official_name=Berlin}}Ang '''Berlin''' ay ang [[kabisera|kabesera]] ng [[Alemanya]]. May 3.7 milyong naninirahan, ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Alemanya batay sa populasyon|pinakamalaking lungsod]] sa bansa ayon sa lugar at populasyon,<ref>{{Cite news |last=Milbradt |first=Friederike |date=6 February 2019 |title=Deutschland: Die größten Städte |language=de |work=[[Die Zeit]] (Magazin) |location=Hamburg |url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |url-status=live |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213183401/https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |archive-date=13 February 2019}}</ref><ref>{{Cite news |date=1 August 2019 |title=Leipzig überholt bei Einwohnerzahl Dortmund – jetzt Platz 8 in Deutschland |language=de |work=[[Leipziger Volkszeitung]] |location=Leipzig |url=https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |url-status=dead |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113070247/https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |archive-date=13 November 2019}}</ref> at ang pinakamalaking lungsod ayon sa populasyon sa buong [[Kaisahang Yuropeo|Unyong Europeo]], ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod.<ref name="pop-detail">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> Isa sa [[Länder ng Alemanya|labing-anim na kinabibilangang estado]] ng Alemanya, ang Berlin ay napalilibutan ng [[Brandeburgo|Estado ng Brandeburgo]] at kadugtong ng [[Potsdam]], ang kabesera ng Brandeburgo. Ang urbanong pook ng Berlin, na may populasyon na humigit-kumulang 4.5 milyon, ay ang pangalawang pinakamataong urbanong pook sa Alemanya pagkatapos ng [[Ruhr]]. Ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin-Brandeburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandeburgo]] ay may humigit-kumulang 6.2 milyong mga naninirahan at ito ang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|ikatlong pinakamalaking kalakhang rehiyon ng Alemanya]] pagkatapos ng mga rehiyon ng [[Rin-Ruhr]] at [[Francfort Rin-Meno|Rin-Meno]].<ref>{{Cite web |date=4 October 2016 |title=Daten und Fakten zur Hauptstadtregion |url=https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175940/https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |archive-date=21 March 2019 |access-date=13 April 2022 |website=www.berlin-brandenburg.de}}</ref> Nagkaroon ng [[Pag-iisa ng Berlin at Brandeburgo|bigong pagtatangkang pag-isahin ang parehong estado noong 1996]], at sa kabila ng nananatiling hiwalay, ang dalawang estado ay nagtutulungan sa maraming kalakaran hanggang ngayon.
Ang Berlin ay tumatawid sa pampang ng [[Spree (ilog)|Spree]], na dumadaloy sa [[Havel]] (isang [[tributaryo]] ng [[Ilog Elba|Elbe]]) sa kanlurang boro ng [[Spandau]]. Kabilang sa mga pangunahing topograpikong tampok ng lungsod ay ang maraming lawa sa kanluran at timog-silangan na mga boro na nabuo ng [[Spree (ilog)|Spree]], [[Havel]], at [[Dahme (ilog)|Dahme]], na ang pinakamalaki ay ang [[Lawa ng Müggelsee|Lawa Müggelsee]]. Dahil sa lokasyon nito sa [[Kapatagang Europeo]], ang Berlin ay naiimpluwensiyahan ng isang [[Klimang banayad|banayad na pana-panahong klima]]. Halos sangkatlo ng lugar ng lungsod ay binubuo ng mga kagubatan, [[Tala ng mga liwasan at hardin sa Berlin|liwasan, hardin]], ilog, kanal, at lawa.<ref name="gruen">{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}</ref> Ang lungsod ay nasa lugar ng diyalektong [[Gitnang Aleman]]; ang [[Alemang Berlin|diyalekto ng Berlin]] ay isang varyant ng mga [[Mga diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch|diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch]].
Unang naidokumento noong ika-13 siglo at sa pagtawid ng dalawang mahalagang makasaysayang [[Ruta ng kalakalan|rutang pangkalakalan]],<ref name="staple">{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}</ref> ang Berlin ay naging kabesera ng [[Margrabyato ng Brandeburgo]] (1417 – 1701), ng [[Kaharian ng Prusya]] (1701–1918), ng [[Imperyong Aleman]] (1871). –1918), ng [[Republikang Weimar]] (1919–1933), at ng [[Alemanyang Nazi]] (1933–1945). Ang [[Berlin noong dekada '20]] ay ang ikatlong pinakamalaking munisipalidad sa mundo.<ref>{{Cite web |date=September 2009 |title=Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany) |url=https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706161901/https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |archive-date=6 July 2018 |access-date=9 October 2009 |publisher=www.h-net.org}}</ref> Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang kasunod na pananakop nito ng mga matagumpay na bansa, nahati ang lungsod; ang [[Kanlurang Berlin]] ay naging isang de facto na [[Engklabo at eksklabo|eksklabo]] ng [[Kanlurang Alemanya]], na napapalibutan ng [[Pader ng Berlin]] (mula Agosto 1961 hanggang Nobyembre 1989) at ng teritoryo ng Silangang Aleman.<ref>{{Cite web |title=Berlin Wall |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080630080628/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |archive-date=30 June 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Encyclopædia Britannica]]}}</ref> Ang [[Silangang Berlin]] ay idineklara na kabesera ng Silangang Alemanya, habang ang [[Bonn]] ay naging kabesera ng Kanlurang Alemanya. Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa ng Alemanya]] noong 1990, ang Berlin ay muling naging kabesera ng buong Alemanya.
Ang Berlin ay isang [[Lungsod pandaigdig|pandaigdigang lungsod]] ng [[Kultura ng Berlin|kultura]], [[Politika ng Berlin|politika]], [[Media ng Berlin|media]], at agham.<ref>{{Cite web |title=Berlin – Capital of Germany |url=https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112204045/https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |archive-date=12 January 2012 |access-date=18 August 2008 |website=German Embassy in Washington}}</ref><ref>{{Cite news |last=Davies |first=Catriona |date=10 April 2010 |title=Revealed: Cities that rule the world – and those on the rise |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |url-status=live |access-date=11 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014630/https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |archive-date=4 June 2011}}</ref><ref>{{Cite news |last=Sifton |first=Sam |date=31 December 1969 |title=Berlin, the big canvas |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130412012910/https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |archive-date=12 April 2013}}</ref><ref>{{Cite journal |date=22 October 2009 |title=Global Power City Index 2009 |url=https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |url-status=live |journal=Institute for Urban Strategies at the Mori Memorial Foundation |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629143736/https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |archive-date=29 June 2014 |access-date=29 October 2009}}</ref> Nakabatay ang [[Ekonomiya ng Berlin|ekonomiya]] nito sa mga [[High tech|high-tech]] na kompanya at [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na sumasaklaw sa magkakaibang hanay ng mga [[Malilikhaing industriya|malikhaing industriya]], pasilidad ng pananaliksik, mga korporasyon ng media at mga pinagdadausang pangkumbensiyon.<ref name="congress">{{Cite web |title=ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007 |url=https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080922094543/https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |archive-date=22 September 2008 |access-date=18 August 2008 |website=ICCA}}</ref><ref name="Cityofdesign2">{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}</ref> Ang Berlin ay nagsisilbing isang kontinental na pusod para sa trapiko sa himpapawid at tren at may napakakomplikadong ugnayan ng pampublikong transportasyon. Ang metropolis ay isang sikat na destinasyong [[Turismo sa Alemanya|panturista]].<ref>{{Cite journal |date=4 September 2014 |title=Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend |url=https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |url-status=live |journal=Bloomberg L.P. |archive-url=https://web.archive.org/web/20140911154443/https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |archive-date=11 September 2014 |access-date=11 September 2014}}</ref> Kabilang din sa mga makabuluhang industriya ang [[Teknolohiyang pang-impormasyon|IT]], mga [[parmasyutiko]], [[inhinyeriyang biyomedikal]], [[malinis na teknolohiya]], [[biyoteknolohiya]], konstruksiyon, at [[Elektronika|electronika]].
Ang Berlin ay tahanan ng mga unibersidad na kilala sa buong mundo gaya ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]], [[Pamantasang Teknikal ng Berlin|Pamantasang Teknikal]], [[Malayang Unibersidad ng Berlin|Malayang Unibersidad]], [[Pamantasan ng mga Sining ng Berlin|Pamantasan ng mga Sining]], [[ESMT Berlin]], [[Paaralang Hertie]], at [[Kolehiyong Bard ng Berlin]]. Ang [[Zoolohikong Hardin ng Berlin|Zoolohikong Hardin]] nito ay ang pinakabinibisitang zoo sa Europa at isa sa pinakasikat sa buong mundo. Dahil ang [[Estudyo ng Babelsberg|Babelsberg]] ang kauna-unahang malakihang estudyong pampelikulang complex sa mundo, ang Berlin ay isang lalong sikat na lokasyon para sa mga pandaigdigang [[Tala ng mga pelikulang isinagawa sa Berlin|paggawa ng pelikula]].<ref>{{Cite web |date=9 August 2008 |title=Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory |url=https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080813010550/https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |archive-date=13 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Deutsche Welle]]}}</ref> Kilala ang lungsod sa mga pagdiriwang, magkakaibang arkitektura, nightlife, kontemporaneong sining at napakataas na kaledad ng pamumuhay.<ref>{{Cite news |last=Flint |first=Sunshine |date=12 December 2004 |title=The Club Scene, on the Edge |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130402221310/https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |archive-date=2 April 2013}}</ref> Mula noong dekada 2000, saksi ang Berlin sa paglitaw ng isang kosmopolitang [[Startup ecosystem|eksenang]] [[entrepreneurship]].<ref>{{Cite journal |date=13 June 2014 |title=Young Israelis are Flocking to Berlin |url=https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |url-status=live |journal=Newsweek |archive-url=https://web.archive.org/web/20140827183310/https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |archive-date=27 August 2014 |access-date=28 August 2014}}</ref>
Nagtataglay ang Berlin ng tatlong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]]: [[Pulo ng mga Museo]], ang mga [[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin]], at ang mga [[Mga Modernismong Pabahay ng Berlin|Modernismong Pabahay ng Berlin]].<ref name="UNESCO">{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}</ref> Kabilang sa iba pang mga tanawin ang [[Tarangkahang Brandeburgo]], ang [[gusaling Reichstag]], ang [[Potsdamer Platz]], ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], ang [[Gedenkstätte Berliner Mauer|Alaala ng Pader ng Berlin]], ang [[Galeriya ng Silangang Bahagi]], ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin]], ang [[Katedral ng Berlin]], at ang [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pantelebisyon ng Berlin]], ang pinakamataas na estruktura sa Alemanya. Maraming museo, galeriya, aklatan, orkestra, at mga pinagdadausan ng sports ang Berlin. Kabilang dito ang [[Altes Museum]], ang [[Alte Nationalgalerie|Lumang Pamabansang Galeriya]], ang [[Museong Bode]], ang [[Museong Pergamon|Museo Pergamo]], ang [[Deutsches Historisches Museum|Museuong Pangkasaysayang Aleman]], ang [[Museong Hudyo Berlin]], ang [[Museo ng Likas na Kasaysayan, Berlin|Museo ng Likas na Kasaysayan]], ang [[Foro Humboldt]], ang [[Aklatang Estatal ng Berlin]], ang [[Opera Estatal ng Berlin]], ang [[Filarmonika ng Berlin]], at ang [[Maraton ng Berlin]].
== Kasaysayan ==
=== Etimolohiya ===
Matatagpuan ang Berlin sa hilagang-silangan ng Alemanya, silangan ng Ilog [[Ilog Elba|Elbe]], na dating bumubuo, kasama ang Ilog (Sahon o Turingia) [[Saale]] (mula sa kanilang [[tagpuan]] sa [[Barby, Alemanya|Barby]] pataas), ang silangang hangganan ng [[Francia|Kahariang Franco]]. Habang ang Kahariang Franco ay pangunahing tinitirhan ng mga tribong [[Mga Aleman|Aleman]] tulad ng mga [[Mga Franco|Franco]] at mga [[Sakson|Sahon]], ang mga rehiyon sa silangan ng mga ilog sa hangganan ay pinaninirahan ng mga tribong [[Mga Eslabo|Eslabo]]. Ito ang dahilan kung bakit karamihan sa mga lungsod at nayon sa hilagang-silangan ng Alemanya ay may mga pangalang may pinagmulang [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]] ([[Germania Slavica]]). Ang mga karaniwang [[Hermanisasyon|Hermanisadong]] pangalan ng lugar na [[Hulapi|hulaping]] Eslabo na pinagmulan ay ''-ow'', ''-itz'', ''-vitz'', ''-witz'', ''-itzsch'' at ''-in'', ang mga [[unlapi]] ay ''Windisch'' at ''Wendisch''. Ang pangalang ''Berlin'' ay nag-ugat sa wika ng mga naninirahan sa [[Mga Kanlurang Eslabo|Kanlurang Eslabo]] sa lugar ng Berlin ngayon, at maaaring nauugnay sa Lumang [[Wikang Polabo|Polabong]] tangkay na ''berl-'' / ''birl-'' ("latian").<ref>{{Cite book|last=Berger|first=Dieter|title=Geographische Namen in Deutschland|publisher=Bibliographisches Institut|year=1999|isbn=978-3-411-06252-2}}</ref> Dahil ang ''Ber-'' sa simula ay parang salitang Aleman na ''Bär'' ("oso"), lumilitaw ang isang oso sa eskudo de armas ng lungsod. Kaya ito ay isang halimbawa ng [[armas parlantes]].
Sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|labindalawang boro]] ng Berlin, lima ang may (bahagyang) pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Pankow]] (pinakamatao), [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Marzahn-Hellersdorf]], [[Treptow-Köpenick]], at [[Spandau]] (pinangalanang Spandow hanggang 1878). Sa siyamnapu't anim na kapitbahayan nito, dalawampu't dalawa ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Altglienicke]], [[Alt-Treptow]], [[Britz]], [[Buch (Berlin)|Buch]], [[Buckow (Berlin)|Buckow]], [[Gatow]], [[Karow (Berlin)|Karow]], [[Kladow]], [[Köpenick]], [[Lankwitz]], [[Lübars]], [[Malchow (Berlin)|Marchow]][[Pankow (lokalidad)|,]] [[Marzahn]], [[Pankow]], [[Prenzlauer Berg]], [[Rudow]], [[Schmöckwitz]], [[Spandau (lokalidad)|Spandau]], [[Stadtrandsiedlung Malchow]], [[Steglitz]], [[Tegel]], at [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]]. Ang kapitbahayan ng [[Moabit]] ay may pangalang nagmula sa Pranses, at ang [[Französisch Buchholz]] ay ipinangalan sa mga [[Huguenot]].
=== Ika-12 hanggang ika-16 na siglo ===
[[Talaksan:ZLB-Berliner_Ansichten-Januar.jpg|thumb|Mapa ng Berlin noong 1688]]
[[Talaksan:Dom_und_Stadtschloss,_Berlin_1900.png|thumb|[[Katedral ng Berlin]] (kaliwa) at [[Palasyo ng Berlin]] (kanan), 1900]]
Ang pinakaunang katibayan ng mga pamayanan sa lugar ng Berlin ngayon ay mga labi ng isang pundasyon ng bahay na may petsang 1174, na natagpuan sa mga paghuhukay sa Berlin Mitte,<ref>{{Cite news |title=Berlin ist älter als gedacht: Hausreste aus dem Jahr 1174 entdeckt |language=de |trans-title=Berlin is older than thought: house remains from 1174 have been found |agency=dpa |url=https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |url-status=live |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120824212016/https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |archive-date=24 August 2012}}</ref> at isang barakilang kahoy na may petsang humigit-kumulang 1192.<ref name="zycwaq">{{Cite news |last=Rising |first=David |date=30 January 2008 |title=Berlin dig finds city older than thought |work=[[NBC News]] |agency=Associated Press |url=https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |url-status=live |access-date=1 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102013454/https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |archive-date=2 January 2018}}</ref> Ang unang nakasulat na mga talaan ng mga bayan sa lugar ng kasalukuyang Berlin ay mula sa huling bahagi ng ika-12 siglo. Ang [[Spandau]] ay unang binanggit noong 1197 at [[Köpenick]] noong 1209, bagaman ang mga lugar na ito ay hindi sumanib sa Berlin hanggang 1920.<ref>{{Cite web |year=2002 |title=Zitadelle Spandau |trans-title=Spandau Citadel |url=https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080612020333/https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-date=12 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG}}</ref> Ang sentrong bahagi ng Berlin ay maaaring masubaybayan pabalik sa dalawang bayan. Ang [[Cölln]] sa [[Fischerinsel]] ay unang binanggit sa isang dokumento noong 1237, at ang Berlin, sa kabila ng [[Spree (ilog)|Spree]] sa tinatawag ngayong [[Nikolaiviertel]], ay tinukoy sa isang dokumento mula 1244.<ref name="zycwaq" /> Ang 1237 ay itinuturing na petsa ng pagkakatatag ng lungsod.<ref name="Medtradc">{{Cite web |title=The medieval trading center |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160731190906/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |archive-date=31 July 2016 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG.}}</ref> Ang dalawang bayan sa paglipas ng panahon ay nabuo ang malapit na pang-ekonomiya at panlipunang ugnayan, at nakinabang mula sa [[Karapatan sa emporyo|pangunahing bahagi mismo]] sa dalawang mahalagang [[ruta ng kalakalan]] ng ''[[Via Imperii]]'' na mula [[Brujas]] hanggang [[Veliky Novgorod|Novgorod]].<ref name="staple2">{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}</ref> Noong 1307, bumuo sila ng isang alyansa na may isang karaniwang patakarang panlabas, bagaman ang kanilang mga panloob na pangangasiwa ay pinaghihiwalay pa rin.<ref name="Stöver2010">Stöver B. Geschichte Berlins.</ref><ref name="Lui stadtgr">{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}</ref>
Noong 1415, si [[Federico I, Elektor ng Brandeburgo|Federico I]] ay naging [[Prinsipe-elektor|tagahalal]] ng [[Margrabyato ng Brandeburgo]], na pinamunuan niya hanggang 1440.<ref>{{Cite web |year=1993 |title=The Hohenzollern Dynasty |url=https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807093738/https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-date=7 August 2007 |access-date=18 August 2008 |publisher=Antipas}}</ref> Noong ika-15 siglo, itinatag ng kaniyang mga kahalili ang Berlin-Cölln bilang kabesera ng margabyato, at ang mga sumunod na miyembro ng pamilyang [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]] ay namuno sa Berlin hanggang 1918, una bilang mga tagahalal ng Brandeburgo, pagkatapos ay bilang mga hari ng [[Prusya]], at kalaunan bilang mga [[emperador ng Alemanya]]. Noong 1443, sinimulan ni [[Federico II, Elektor ng Brandeburgo|Federico II Ngiping Bakal]] ang pagtatayo ng isang bagong [[Stadtschloss, Berlin|palasyo]] ng hari sa kambal na lungsod ng Berlin-Cölln. Ang mga protesta ng mga mamamayan ng bayan laban sa gusali ay nagtapos noong 1448, sa "Indignasyong Berlin" ("Berliner Unwille").<ref>{{Cite web |last=Komander |first=Gerhild H. M. |date=November 2004 |title=Berliner Unwillen |trans-title=Berlin unwillingness |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130919215632/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |archive-date=19 September 2013 |access-date=30 May 2013 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins e. V. |language=de}}</ref><ref>{{Cite news |last=Conrad |first=Andreas |date=26 October 2012 |title=Was den "Berliner Unwillen" erregte |language=de |trans-title=What aroused the "Berlin unwillingness" |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181008183148/https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |archive-date=8 October 2018}}</ref> Hindi naging matagumpay ang protestang ito at nawalan ang mga mamamayan ng marami sa mga pampolitika at pang-ekonomiyang pribilehiyo. Nang matapos ang palasyo ng hari noong 1451, unti-unti itong nagamit. Mula 1470, kasama ang bagong tagahalal na si [[Alberto III Aquiles, Elektor ng Brandeburgo|Alberto III Aquiles]], naging bagong tirahan ng hari ang Berlin-Cölln.<ref name="Lui stadtgr2">{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}</ref> Opisyal, ang palasyo ng Berlin-Cölln ay naging permanenteng tirahan ng mga Brandeburgong tagahalal na mga Hohenzollern mula 1486, nang si [[John Cicero, Elektor ng Brandeburgo|Juan Ciceron]] ay maupo sa kapangyarihan.<ref>{{Cite web |title=The electors' residence |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421214734/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |archive-date=21 April 2017 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG}}</ref> Gayunpaman, kinailangan ng Berlin-Cölln na talikuran ang katayuan nito bilang isang malayang lungsod [[Ligang Hanseatico|Hanseatico]]. Noong 1539, opisyal na naging [[Luteranismo|Luterano]] ang mga botante at ang lungsod.<ref>{{Cite web |title=Berlin Cathedral |url=https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20060818100934/https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-date=18 August 2006 |access-date=18 August 2008 |publisher=SMPProtein}}</ref>
=== Ika-17 hanggang ika-19 na siglo ===
Ang [[Digmaan ng Tatlumpung Taon]] sa pagitan ng 1618 at 1648 ay nagwasak sa Berlin. Sangkatlo ng mga bahay nito ang nasira o nawasak, at ang lungsod ay nawalan ng kalahati ng populasyon nito.<ref>{{Cite web |title=Brandenburg during the 30 Years War |url=https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080928213849/https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |archive-date=28 September 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=World History at KMLA}}</ref> Si [[Federico Guillermo I, Elektor ng Brandeburgo|Federico Guillermo]], na kilala bilang "Dakilang Tagahalal", na humalili sa kaniyang ama na si [[Jorge Guillermo, Elektor ng Brandeburgo|Jorge Guillermo]] bilang pinuno noong 1640, ay nagpasimula ng isang patakaran ng pagtataguyod ng imigrasyon at pagpaparaya sa relihiyon.<ref name="Carlyle18532">{{cite book|first=Thomas|last=Carlyle|title=Fraser's Magazine|url=https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog|year=1853|publisher=J. Fraser|page=[https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog/page/n71 63]|access-date=11 February 2016}}</ref> Sa [[Kautusan ng Potsdam]] noong 1685, nag-alok si Frederick William ng pagpapakupkop para sa mga Pranses na [[Huguenot]].<ref name="Plaut19952">{{cite book|first=W. Gunther|last=Plaut|title=Asylum: A Moral Dilemma|url=https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&pg=PA42|date=1 January 1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-95196-2|page=42|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214210/https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&pg=PA42|url-status=live}}</ref>
Noong 1700, humigit-kumulang 30 porsiyento ng mga residente ng Berlin ay Pranses, dahil sa imigrasyon ng mga Huguenot.<ref name="Gray20072">{{cite book|first=Jeremy|last=Gray|title=Germany|url=https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&pg=PA49|year=2007|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74059-988-7|page=49|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915225030/https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&pg=PA49|url-status=live}}</ref> Marami pang ibang imigrante ang nagmula sa [[Bohemya]], [[Mankomunidad ng Polonya-Litwanya|Polonya]], at [[Prinsipado-Arsobispado ng Salzburgo|Salzburgo]].<ref name="Cybriwsky20132">{{cite book|first=Roman Adrian|last=Cybriwsky|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|url=https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&pg=PA48|date=23 May 2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-248-9|page=48|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915232139/https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&pg=PA48|url-status=live}}</ref>
[[Talaksan:Berlin_Unter_den_Linden_Victoria_Hotel_um_1900.jpg|left|thumb|Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Imperyong Aleman]] noong 1871 at mabilis na lumawak sa mga sumunod na taon.]]
Mula noong 1618, ang Margrabyato ng Brandeburgo ay [[Personal na unyon|personal]] na nakipag-isa sa [[Dukado ng Prusya]]. Noong 1701, nabuo ng dalawahang estado ang [[Kaharian ng Prusya]] habang si [[Federico III, Elektor ng Brandeburgo|Federico III, Tagahalal ng Brandeburgo]], ay kinoronahan ang sarili bilang haring [[Federico I sa Prusya]]. Ang Berlin ay naging kabesera ng bagong Kaharian,<ref>Horlemann, Bernd (Hrsg.</ref> pinalitan ang [[Königsberg]]. Ito ay isang matagumpay na pagtatangka na isentralisa ang kabesera sa napakalayong estado, at ito ang unang pagkakataon na ang lungsod ay nagsimulang lumago. Noong 1709, pinagsama ang Berlin sa apat na lungsod ng Cölln, Friedrichswerder, Friedrichstadt, at Dorotheenstadt sa ilalim ng pangalang Berlin, "Haupt- und Residenzstadt Berlin".<ref name="Stöver20102">Stöver B. Geschichte Berlins.</ref>
Noong 1740, si Federico II, na kilala bilang [[Federico II ng Prusya|Federico ang Dakila]] (1740–1786), ay naluklok sa kapangyarihan.<ref name="Zaide19652">{{cite book|first=Gregorio F.|last=Zaide|title=World History|url=https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&pg=PA273|year=1965|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-1472-8|page=273|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200510/https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&pg=PA273|url-status=live}}</ref> Sa ilalim ng pamumuno ni Federico II, ang Berlin ay naging sentro ng [[Panahon ng Kaliwanagan|Kaliwanagan]], ngunit saglit ding sinakop noong [[Digmaan ng Pitong Taon]] ng hukbong Ruso.<ref name="PerryChase20122">{{cite book|first1=Marvin|last1=Perry|first2=Myrna|last2=Chase|first3=James|last3=Jacob|first4=Margaret|last4=Jacob|first5=Theodore|last5=Von Laue|title=Western Civilization: Ideas, Politics, and Society|url=https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&pg=PA444|date=1 January 2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-70864-3|page=444|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174457/https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&pg=PA444|url-status=live}}</ref> Kasunod ng tagumpay ng Pransiya sa [[Digmaan ng Ikaapat na Koalisyon|Digmaan ng Ika-apat na Koalisyon]], [[Pagbagsak ng Berlin (1806)|nagmartsa]] si [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon Bonaparte]] sa Berlin noong 1806, ngunit nagbigay ng nagsasariling pamahalaan sa lungsod.<ref name="Lewis20132">{{cite book|first=Peter B.|last=Lewis|title=Arthur Schopenhauer|url=https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&pg=PA57|date=15 February 2013|publisher=Reaktion Books|isbn=978-1-78023-069-6|page=57|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174348/https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&pg=PA57|url-status=live}}</ref> Noong 1815, ang lungsod ay naging bahagi ng bagong [[Lalawigan ng Brandeburgo]].<ref name="StaffInc.20102">{{cite book|author1=Harvard Student Agencies Inc. Staff|author2=Harvard Student Agencies, Inc.|title=Let's Go Berlin, Prague & Budapest: The Student Travel Guide|url=https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&pg=PA83|date=28 December 2010|publisher=Avalon Travel|isbn=978-1-59880-914-5|page=83|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914181704/https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&pg=PA83|url-status=live}}</ref>
Hinubog ng [[Rebolusyong Industriyal]] ang Berlin noong ika-19 na siglo; kapansin-pansing lumawak ang ekonomiya at populasyon ng lungsod, at naging pangunahing sentro ng riles at sentro ng ekonomiya ng Alemanya. Ang mga karagdagang suburb sa lalong madaling panahon ay umunlad at lumaki ang lugar at populasyon ng Berlin. Noong 1861, ang mga kalapit na suburb kasama ang [[Wedding (Berlin)|Wedding]], [[Moabit]], at ilang iba pa ay isinanib sa Berlin.<ref name="Schulte-Peevers20102">{{cite book|author=Andrea Schulte-Peevers|title=Lonel Berlin|url=https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&pg=PA25|date=15 September 2010|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74220-407-9|page=25|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214354/https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&pg=PA25|url-status=live}}</ref> Noong 1871, ang Berlin ay naging kabesera ng bagong itinatag na [[Imperyong Aleman]].<ref name="Stöver20132">{{cite book|first=Bernd|last=Stöver|title=Berlin: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&pg=PT20|date=2 October 2013|publisher=C.H.Beck|isbn=978-3-406-65633-0|page=20|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200615/https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&pg=PT20|url-status=live}}</ref> Noong 1881, naging distritong lungsod ito na hiwalay sa Brandeburgo.<ref name="Strassmann20082">{{cite book|first=W. Paul|last=Strassmann|title=The Strassmanns: Science, Politics and Migration in Turbulent Times (1793–1993)|url=https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&pg=PA26|date=15 June 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-416-6|page=26|access-date=20 June 2015|archive-date=10 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910121944/https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&pg=PA26|url-status=live}}</ref>
=== Ika-20 hanggang ika-21 siglo ===
{{main|Berlin noong dekada 1920}}
Noong unang bahagi ng ika-20 siglo, ang Berlin ay naging isang matabang lupa para sa kilusang [[Sineng Ekspresyonistang Aleman|Ekspresyonistang Aleman]].<ref name="HollandGawthrop20012">{{cite book|author1=Jack Holland|author2=John Gawthrop|title=The Rough Guide to Berlin|url=https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl|url-access=registration|year=2001|publisher=Rough Guides|isbn=978-1-85828-682-2|page=[https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl/page/361 361]}}</ref> Sa mga larangan tulad ng arkitektura, pagpipinta, at sine ay naimbento ang mga bagong anyo ng artistikong estilo. Sa pagtatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] noong 1918, isang [[Republikang Weimar|republika]] ang ipinahayag ni [[Philipp Scheidemann]] sa [[Reichstag (gusali)|gusaling Reichstag]]. Noong 1920, isinama ng [[Batas ng Kalakhang Berlin]] ang dose-dosenang mga suburban na lungsod, nayon, at pagmamay-ari sa paligid ng Berlin sa isang pinalawak na lungsod. Ang batas ay nagpalaki sa lugar ng Berlin mula 66 km<sup>2</sup> tungo 883 km<sup>2</sup> (25 tungo 341 sq mi). Halos dumoble ang populasyon, at ang Berlin ay may populasyon na humigit-kumulang apat na milyon. Sa panahong [[Kulturang Weimar|Weimar]], ang Berlin ay sumailalim sa kaguluhan sa politika dahil sa kawalan ng katiyakan sa ekonomiya ngunit naging isang kilalang sentro ng [[Rumaragasang Dekada '20]]. Naranasan ng metropolis ang kaniyang kapanahunan bilang isang pangunahing kabesera ng mundo at kilala sa mga tungkulin ng pamumuno nito sa agham, teknolohiya, sining, humanidades, pagpaplano ng lungsod, pelikula, mas mataas na edukasyon, pamahalaan, at mga industriya. Si [[Albert Einstein]] ay sumikat sa publiko noong mga taon niya sa Berlin, na ginawaran ng [[Gantimpalang Nobel para sa Pisika]] noong 1921.
[[Talaksan:Potsdamer_Platz_1945.jpg|left|thumb|Nawasak ang Berlin pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ([[Potsdamer Platz]], 1945)]]
Noong 1933, si [[Adolf Hitler]] at ang [[Partidong Nazi|Partido Nazi]] ay [[Pag-angat sa kapangyarihan ni Adolf Hitler|naluklok sa kapangyarihan]]. Ang pamamahala ng NSDAP ay nagpabawas sa komunidad ng mga Hudyo ng Berlin mula 160,000 (isang-katlo ng lahat ng mga Hudyo sa bansa) sa humigit-kumulang 80,000 dahil sa pangingibang-bansa sa pagitan ng 1933 at 1939. Pagkatapos ng [[Kristallnacht]] noong 1938, libo-libong Hudyo ng lungsod ang ikinulong sa kalapit na [[kampong piitan ng Sachsenhausen]]. Simula noong unang bahagi ng 1943, marami ang ipinadala sa mga [[kampong piitan]], gaya ng [[Kampo ng konsentrasyon sa Auschwitz|Auschwitz]].<ref>{{Cite web |title=The Jewish Community of Berlin |url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170708152027/https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |archive-date=8 July 2017 |access-date=10 November 2018 |publisher=Holocaust Encyclopedia}}</ref> Ang Berlin ay ang pinakamabigat na binomba na lungsod sa kasaysayan. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang malaking bahagi ng Berlin ay nawasak sa 1943–45 na reyd sa himpapawid ng mga Alyado at sa 1945 [[Labanan ng Berlin]]. Ang mga Alyado ay naghulog ng 67,607 tonelada ng mga bomba sa lungsod, na sinira ang 6,427 ektarya ng tinayuang lugar. Humigit-kumulang 125,000 sibilyan ang napatay.<ref>{{Citation |last=Clodfelter |first=Micheal |title=Warfare and Armed Conflicts- A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000 |year=2002 |edition=2nd |publisher=McFarland & Company |isbn=978-0-7864-1204-4}}</ref> Matapos ang [[Pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Europa|pagtatapos ng digmaan sa Europa]] noong Mayo 1945, nakatanggap ang Berlin ng malaking bilang ng mga bakwit mula sa mga lalawigan sa Silangan. Hinati ng mga matagumpay na kapangyarihan ang lungsod sa apat na sektor, na kahalintulad sa mga lugar ng [[Alemanyang sakop ng mga Alyado|pananakop]] kung saan hinati ang Alemanya. Ang mga sektor ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Kanluraning Alyado]] (ang Estados Unidos, Reino Unido, at Pransiya) ay bumuo ng [[Kanlurang Berlin]], habang ang [[Unyong Sobyetika|Sobyetikong sektor]] ang bumuo ng [[Silangang Berlin]].<ref>{{Cite web |last=Benz |first=Prof. Dr. Wolfgang |date=27 April 2005 |title=Berlin – auf dem Weg zur geteilten Stadt |trans-title=Berlin – on the way to a divided city |url=https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110120432/https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |archive-date=10 November 2018 |access-date=10 November 2018 |publisher=Bundeszentrale für politische Bildung |language=de}}</ref>
Lahat ng apat na [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] ay nagbahagi ng mga tungkuling pampamahalaan para sa Berlin. Gayunpaman, noong 1948, nang palawigin ng Kanluraning Alyado ang reporma sa pera sa Kanlurang mga sona ng Alemanya sa tatlong kanlurang sektor ng Berlin, ang [[Unyong Sobyetika|Unyong Sobyetiko]] ay nagpataw ng [[Pagbangkulong ng Berlin|pagharang]] sa mga daanan patungo at mula sa Kanlurang Berlin, na ganap na nasa loob ng kontrolado ng Sobyetikong teritoryo. Ang [[pagbangkulong ng Berlin]], na isinagawa ng tatlong kanlurang Alyado, ay nagtagumpay sa pagharang na ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain at iba pang mga suplay sa lungsod mula Hunyo 1948 hanggang Mayo 1949.<ref>{{Cite web |title=Berlin Airlift / Blockade |url=https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318232831/https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |archive-date=18 March 2015 |access-date=18 August 2008 |publisher=Western Allies Berlin}}</ref> Noong 1949, itinatag ang Pederal na Republika ng Alemanya sa [[Kanlurang Alemanya]] at kalaunan ay isinama ang lahat ng mga sonang Amerikano, Briton, at Pranses, hindi kasama ang mga sona ng tatlong bansang iyon sa Berlin, habang ang [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Silangang Alemanya|Demokratikong Republikang Aleman]] ay idineklara sa [[Silangang Alemanya]]. Ang Kanlurang Berlin ay opisyal na nanatiling isang sinasakop na lungsod, ngunit ito ay nakahanay sa politika sa Republikang Federal ng Alemanya sa kabila ng heyograpikong paghihiwalay ng Kanlurang Berlin. Ang serbisyo ng himpapawid sa Kanlurang Berlin ay ipinagkaloob lamang sa mga kompanyang panghimpapawid ng mga Amerikano, Briton, at Pranses.
[[Talaksan:Thefalloftheberlinwall1989.JPG|left|thumb|Ang [[Pader ng Berlin|pagbagsak ng Pader ng Berlin]] noong 9 Nobyembre 1989. Noong [[Araw ng Pagkakaisang Aleman|Oktubre 3, 1990]], pormal nang natapos ang proseso ng [[muling pag-iisa ng Alemanya]].]]
Ang pagkakatatag ng dalawang estadong Aleman ay nagpapataas ng tensiyon sa [[Digmaang Malamig]]. Ang Kanlurang Berlin ay napapaligiran ng teritoryo ng Silangang Aleman, at ang Silangang Alemanya ay nagpahayag ng Silangang bahagi bilang kabesera nito, isang hakbang na hindi kinilala ng mga kanluraning kapangyarihan. Kasama sa Silangang Berlin ang karamihan sa sentrong pangkasaysayan ng lungsod. Ang pamahalaang Kanlurang Aleman ay nagsariling nagtatag sa [[Bonn]].<ref>{{Cite web |title=Berlin after 1945 |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090412221115/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |archive-date=12 April 2009 |access-date=8 April 2009 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG.}}</ref> Noong 1961, sinimulan ng Silangang Alemanya na itayo ang [[Pader ng Berlin]] sa paligid ng Kanlurang Berlin, at ang mga pangyayari ay umabot sa isang tangke na paghaharap sa [[Tsekpoint Charlie]]. Ang Kanlurang Berlin ay de facto na ngayong bahagi ng Kanlurang Alemanya na may natatanging legal na katayuan, habang ang Silangang Berlin ay de facto na bahagi ng Silangang Alemanya. Ibinigay ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang talumpating "''[[Ich bin ein Berliner]]''" noong Hunyo 26, 1963, sa harap ng [[Rathaus Schöneberg|munisipyo]] ng [[Schöneberg]], na matatagpuan sa kanlurang bahagi ng lungsod, na sinalungguhitan ang suporta ng Estados Unidos para sa Kanlurang Berlin.<ref>[[Andreas Daum]], ''Kennedy in Berlin''.</ref> Ang Berlin ay ganap na nahati. Bagaman posible para sa mga Kanluranin na dumaan sa kabilang panig sa pamamagitan ng mahigpit na kontroladong mga tsekpoint, para sa karamihan ng mga taga-Silangan, ang paglalakbay sa Kanlurang Berlin o Kanlurang Alemanya ay ipinagbabawal ng pamahalaan ng Silangang Alemanya. Noong 1971, ginagarantiyahan ng isang [[Kasunduan ng Apat na Kapangyarihan]] ang pagpunta sa at mula sa Kanlurang Berlin sa pamamagitan ng kotse o tren sa pamamagitan ng Silangang Alemanya.<ref>{{Cite web |year=1996 |title=Ostpolitik: The Quadripartite Agreement of September 3, 1971 |url=https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225042306/https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |archive-date=25 February 2021 |access-date=18 August 2008 |publisher=U.S. Diplomatic Mission to Germany}}</ref>
Noong 1989, sa pagtatapos ng Digmaang Malamig at panggigipit mula sa populasyon ng Silangang Aleman, ang [[Pagbagsak ng Pader ng Berlin|Pader ng Berlin ay bumagsak]] noong Nobyembre 9 at kasunod na karamihan ay giniba. Ngayon, pinapanatili ng [[East Side Gallery]] ang malaking bahagi ng pader. Noong Oktubre 1990, muling [[Muling pag-iisa ng Alemanya|pinagsama]] ang dalawang bahagi ng Alemanya bilang Republika Federal ng Alemanya, at muling naging lungsod ang Berlin.<ref>''Berlin ‒ Washington, 1800‒2000: Capital Cities, Cultural Representation, and National Identities'', ed.</ref> Si [[Walter Momper]], ang alkalde ng Kanlurang Berlin, ay naging unang alkalde ng muling pinagsamang lungsod sa pansamantala. Ang mga halalan sa buong lungsod noong Disyembre 1990 ay nagresulta sa unang "lahatang Berlin" na alkalde na nahalal na manungkulan noong Enero 1991, kung saan ang magkahiwalay na opisina ng mga alkalde sa Silangan at Kanlurang Berlin ay magtatapos sa panahong iyon, at si [[Eberhard Diepgen]] (isang dating alkalde ng Kanluran Berlin) ang naging unang nahalal na alkalde ng isang muling pinag-isang Berlin.<ref>{{Cite news |date=1 December 1990 |title=Berlin Mayoral Contest Has Many Uncertainties |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |url-status=live |access-date=17 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617212414/https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |archive-date=17 June 2019}}</ref> Noong Hunyo 18, 1994, ang mga sundalo mula sa Estados Unidos, Pransiya, at Britanya ay nagmartsa sa isang parada na bahagi ng mga seremonya upang markahan ang pag-alis ng mga kaalyadong tropang pananakop na nagpapahintulot sa [[Muling pag-iisa ng Alemanya|muling pinagsamang Berlin]]<ref name="ReUnificationParade">{{Cite news |last=Kinzer |first=Stephan |date=19 June 1994 |title=Allied Soldiers March to Say Farewell to Berlin |work=[[The New York Times]] |location=New York City |url=https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |url-status=live |access-date=20 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121133602/https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |archive-date=21 November 2015}}</ref> (ang huling tropang Ruso ay umalis noong Agosto 31, habang ang huling pag-alis ng mga puwersa ng Kanluraning Alyado ay noong Setyembre 8, 1994). Noong Hunyo 20, 1991, bumoto ang [[Bundestag]] (Parlamentong Aleman) na [[Pagpapasya para sa Kabesera ng Alemanya|ilipat ang luklukan]] ng kabesera ng Alemanya mula Bonn patungong Berlin, na natapos noong 1999.
{{multiple image|align=right|image1=Humboldt Forum 9155.jpg|width1=195|caption1=Ang muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]] na nalalapit nang matapos noong 2021|width2=220|width3=215|direction=|total_width=|alt1=}}Ang [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|repormang pampangasiwaan ng Berlin noong 2001]] ay nagsanib ng ilang boro, na binawasan ang kanilang bilang mula 23 hanggang 12.
Noong 2006, isinagawa sa Berlin ang [[2006 FIFA World Cup Final|FIFA World Cup Final]].
Sa isang [[Atake sa truck sa Berlin noong 2016|pag-atakeng terorista noong 2016]] na nauugnay sa [[Islamikong Estado|ISIL]], isang truck ang sadyang inimaneho sa isang palengkeng pam-Pasko sa tabi ng [[Pang-alaalang Simbahang Kaiser Wilhelm|Pang-alaalang Simbahang Kaiser Guillermo]], na nag-iwan ng 13 kataong namatay at 55 nasugatan.<ref>{{Cite news |date=20 December 2016 |title=IS reklamiert Attacke auf Weihnachtsmarkt für sich |language=de |trans-title=IS recalls attack on Christmas market for itself |work=[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] |url=https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175944/https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |archive-date=21 March 2019}}</ref><ref name="BBC.Dies">{{Cite news |date=26 October 2021 |title=Berlin attack: First aider dies 5 years after Christmas market murders |work=BBC |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |url-status=live |access-date=October 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211026190214/https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |archive-date=26 October 2021}}</ref>
Binuksan ang [[Paliparang Berlin Brandeburgo]] (BER) noong 2020, pagkalipas ng siyam na taon kaysa binalak, kung saan papasok na ang Terminal 1 sa serbisyo sa katapusan ng Oktubre, at ang mga lipad papunta at mula sa [[Paliparang Tegel]] ay magtatapos sa Nobyembre.<ref>{{Cite web |last=Gardner |first=Nicky |last2=Kries |first2=Susanne |date=8 November 2020 |title=Berlin's Tegel airport: A love letter as it prepares to close |url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205135633/https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[The Independent]] |language=de}}</ref> Dahil sa pagbaba ng bilang ng mga pasahero na nagreresulta mula sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], inihayag ang mga plano na pansamantalang isara ang Terminal 5 ng BER, ang dating [[Paliparang Berlin Schönefeld|Paliparang Schönefeld]], simula sa Marso 2021 nang hanggang isang taon.<ref>{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=January 29, 2021 |title=BER schließt Terminal in Schönefeld am 23. Februar |language=de |trans-title=BER closes the terminal in Schönefeld on February 23 |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205134830/https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |archive-date=5 February 2021}}</ref> Ang nag-uugnay na [[U5 (Berlin U-Bahn)|linyang U-Bahn U5]] mula Alexanderplatz hanggang [[Berlin Hauptbahnhof|Hauptbahnhof]], kasama ang mga bagong estasyong Rotes Rathaus at Unter den Linden, ay binuksan noong Disyembre 4, 2020, kung saan inaasahang magbubukas ang estasyon ng Museumsinsel U-Bahn sa bandang Marso 2021, na kokompleto sa lahat ng mga bagong gawa sa U5.<ref>{{Cite web |date=24 August 2020 |title=BVG will verlängerte U5 am 4. Dezember eröffnen |trans-title=BVG wants to open the extended U5 on December 4th |url=https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133537/https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[Rundfunk Berlin-Brandenburg|rbb24]] |language=de}}</ref> Ang isang bahagyang pagbubukas sa pagtatapos ng 2020 na museong [[Foro Humboldt]], na makikita sa muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]], na inihayag noong Hunyo, ay ipinagpaliban hanggang Marso 2021.<ref>{{Cite news |date=27 November 2020 |title=Humboldt Forum will zunächst nur digital eröffnen |language=de |trans-title=Humboldt Forum will initially only open digitally |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133156/https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |archive-date=5 February 2021}}</ref>
=== Pagtatangka ng pagsasanib ng Berlin-Brandeburgo ===
[[Talaksan:DEU_Berlin-Brandenburg_COA.svg|left|thumb|179x179px|Ang eskudo de armas na iminungkahi sa kontrata ng estado]]
Ang legal na batayan para sa pinagsamang estado ng Berlin at [[Brandeburgo|Brandeburgo]] ay iba sa ibang mga panukala sa pagsasanib ng estado. Karaniwan, ang Artikulo 29 ng [[Batayang Batas para sa Republikang Federal ng Alemanya|Batayang Batas]] ay nagsasaad na ang pagsasanib ng estado ay nangangailangan ng isang pederal na batas.<ref>{{cite act|type=|index=|date=24 May 1949|article=29|article-type=Article|legislature=Parlamentarischer Rat|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_29.html|language=de}}</ref> Gayunpaman, ang isang sugnay na idinagdag sa Batayang Batas noong 1994, Artikulo 118a, ay nagpapahintulot sa Berlin at Brandeburgo na magkaisa nang walang pag-aprubang federal, na nangangailangan ng isang reperendo at ratipikasyon ng mga parlamento ng parehong estado.<ref>{{cite act|type=|index=|date=27 October 1994|article=118a|article-type=Einzelnorm|legislature=Bundestag|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_118a.html|language=de}}</ref>
Noong 1996, nagkaroon ng hindi matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang mga estado ng Berlin at Brandeburgo.<ref name="berlingeschichte">{{Cite web |year=2004 |title=LÄNDERFUSION / FUSIONSVERTRAG (1995) |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/5_33_laefuver.htm |access-date=31 March 2022}}</ref> Parehong may iisang kasaysayan, diyalekto, at kultura at sa 2020, mayroong mahigit 225,000 residente ng Brandeburgo na namamasahe patungong Berlin. Ang pagsasanib ay nagkaroon ng halos nagkakaisang suporta ng isang malawak na koalisyon ng parehong mga pamahalaan ng estado, mga partidong pampolitika, media, mga asosasyon ng negosyo, mga unyon ng manggagawa, at mga simbahan.<ref>{{Cite news |date=4 May 2016 |title=Die Brandenburger wollen keine Berliner Verhältnisse |language=de |work=Tagesspiegel |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/gescheiterte-laenderfusion-mit-berlin-die-brandenburger-wollen-keine-berliner-verhaeltnisse/13539146.html |access-date=30 March 2022}}</ref> Bagaman bumoto ang Berlin ng pabor sa maliit na palugit, higit sa lahat ay nakabatay sa suporta sa dating [[Kanlurang Berlin]], hindi inaprubahan ng mga botante ng Brandeburgo ang pagsasanib sa malaking palugit. Nabigo ito higit sa lahat dahil sa ayaw ng mga botante ng Brandeburgo na tanggapin ang malaki at lumalaking utang ng publiko sa Berlin at takot na mawala ang pagkakakilanlan at impluwensiya sa kabesera.<ref name="berlingeschichte" />
== Heograpiya ==
=== Topograpiya ===
[[Talaksan:Berlin_by_Senitnel-2.jpg|thumb|Imaheng satellite ng Berlin]]
[[Talaksan:Luftbild_bln-schmoeckwitz.jpg|thumb|Ang labas ng Berlin ay nasasakupan ng mga kakahuyan at maraming lawa.]]
Ang Berlin ay nasa hilagang-silangan ng Alemanya, sa isang lugar ng mababang latiang makahoy na may pangunahing patag na [[topograpiya]], bahagi ng malawak na [[Hilagang Kapatagang Europeo]] na umaabot mula hilagang Pransiya hanggang kanlurang Rusya. Ang ''Berliner Urstromtal'' (isang panahon ng yelo [[lambak glasyar]]), sa pagitan ng mababang [[Talampas ng Barnim]] sa hilaga at ng [[Talampas ng Teltow]] sa timog, ay nabuo sa pamamagitan ng natunaw na tubig na dumadaloy mula sa mga yelo sa dulo ng huling [[glasyasyong Weichseliense]]. Ang [[Spree (ilog)|Spree]] ay sumusunod sa lambak na ito ngayon. Sa Spandau, isang boro sa kanluran ng Berlin, ang Spree ay umaagos sa ilog [[Havel]], na dumadaloy mula hilaga hanggang timog sa kanlurang Berlin. Ang daloy ng Havel ay mas katulad ng isang hanay ng mga lawa, ang pinakamalaki ay ang Tegeler See at ang [[Großer Wannsee]]. Ang isang serye ng mga lawa ay dumadaloy din sa itaas na Spree, na dumadaloy sa [[Müggelsee|Großer Müggelsee]] sa silangang Berlin.<ref>{{Cite web |title=Satellite Image Berlin |url=https://maps.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&spn=0.060339,0.085316&t=k |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://www.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&spn=0.060339,0.085316&t=k |archive-date=18 February 2022 |access-date=18 August 2008 |publisher=Google Maps}}</ref>
Ang malalaking bahagi ng kasalukuyang Berlin ay umaabot sa mababang talampas sa magkabilang panig ng Lambak Spree. Malaking bahagi ng mga boro na [[Reinickendorf]] at [[Pankow]] ay nasa Talampas ng Barnim, habang ang karamihan sa mga boro ng [[Charlottenburg-Wilmersdorf]], [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Tempelhof-Schöneberg]], at [[Neukölln]] ay nasa Talampas ng Teltow.
Ang boro ng Spandau ay bahagyang nasa loob ng Lambak Glasyar ng Berlin at bahagyang nasa Kapatagang Nauen, na umaabot sa kanluran ng Berlin. Mula noong 2015, ang mga burol ng Arkenberge sa Pankow sa {{Convert|122|m}} taas, ay ang pinakamataas na punto sa Berlin. Sa pamamagitan ng pagtatapon ng mga labi ng konstruksiyon nalampasan nito ang [[Teufelsberg]] ({{Cvt|120.1|m}}), na kung saan mismo ay binubuo ng mga durog na bato mula sa mga guho ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.<ref>{{Cite web |last=Triantafillou |first=Nikolaus |date=27 January 2015 |title=Berlin hat eine neue Spitze |trans-title=Berlin has a new top |url=https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160722225809/https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |archive-date=22 July 2016 |access-date=11 November 2018 |publisher=Qiez |language=de}}</ref> Ang [[Müggelberge]] sa 114.7 {{Convert|114.7|m}} taas ay ang pinakamataas na natural na punto at ang pinakamababa ay ang Spektesee sa Spandau, sa {{Convert|28.1|m}} taas.<ref>{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=22 February 2015 |title=Der höchste Berg von Berlin ist neuerdings in Pankow |language=de |trans-title=The tallest mountain in Berlin is now in Pankow |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |url-status=live |access-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150519014725/https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |archive-date=19 May 2015}}</ref>
=== Klima ===
Ang Berlin ay may [[klimang pangkaragatan]] ([[Kategoryang Köppen sa klima|Köppen]]: ''Cfb'');<ref>{{Cite web |title=Berlin, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase) |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin,+Germany |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130184209/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin,+Germany |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019 |website=Weatherbase}}</ref> ang silangang bahagi ng lungsod ay may bahagyang impluwensiyang kontinental (''Dfb''), isa sa mga pagbabago ay ang taunang pag-ulan ayon sa [[masa ng hangin]] at ang mas malaking kasaganaan sa isang panahon ng taon.<ref>{{Cite web |title=The different types of vertical greening systems and their relative sustainability |url=https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130220603/https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019}}</ref><ref name="Elkins22">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&pg=PA77|title=Berlin: The Spatial Structure of a Divided City|last1=Elkins|first1=Dorothy|last2=Elkins|first2=T. H.|last3=Hofmeister|first3=B.|date=4 August 2005|publisher=Routledge|isbn=9781135835057|language=en|access-date=21 September 2020|archive-date=18 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&pg=PA77|url-status=live}}</ref> Nagtatampok ang ganitong uri ng klima ng katamtamang temperatura ng tag-init ngunit kung minsan ay mainit (para sa pagiging semikontinental) at malamig na taglamig ngunit hindi mahigpit sa halos lahat ng oras.<ref>{{Cite web |title=Berlin, Germany Climate Summary |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&units= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150629211853/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&units= |archive-date=29 June 2015 |access-date=15 March 2015 |publisher=Weatherbase}}</ref><ref name="Elkins2">{{Cite book}}</ref>
Dahil sa mga transisyonal na sonang klima nito, karaniwan ang pagyeyelo sa taglamig, at may mas malaking pagkakaiba sa temperatura sa pagitan ng mga panahon kaysa sa karaniwan para sa maraming [[klimang pangkaragatan]]. Higit pa rito, ang Berlin ay inuri bilang isang [[Katamtamang klima|katamtamang]] [[Mabanas na klimang kontinental|klimang kontinental]] (''Dc'') sa ilalim ng iskema ng [[Kategoryang Trewartha sa klima|klima ng Trewartha]], gayundin ang mga suburb ng Lungsod ng Bagong York, bagaman inilalagay sila ng [[Kategoryang Köppen sa klima|sistemang Köppen]] sa iba't ibang uri.<ref>Gerstengarbe FW, Werner PC (2009) A short update on Koeppen climate shifts in Europe between 1901 and 2003.</ref>
Ang mga tag-araw ay mainit-init at kung minsan ay mahalumigmig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|22|–|25|C}} at mababa sa {{Cvt|12|–|14|C}}. Ang mga taglamig ay malamig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|3|C}} at mababa sa {{Cvt|−2|to|0|C}}. Ang tagsibol at taglagas ay karaniwang malamig hanggang banayad. Lumilikha ng mikroklima ang tinayuang bahagi ng Berlin, na may [[Pulo ng init sa lungsod|init na iniimbak ng mga gusali at bangketa ng lungsod]]. Ang mga temperatura ay maaaring {{Cvt|4|C-change}} mas mataas sa lungsod kaysa mga nakapaligid na lugar.<ref>{{Cite web |title=weather.com |url=https://www.weather.com/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323015551/https://www.weather.com/ |archive-date=23 March 2007 |access-date=7 April 2012 |publisher=weather.com}}</ref> Ang taunang pag-ulan ay {{Convert|570|mm}} na may katamtamang pag-ulan sa buong taon. Ang Berlin at ang nakapalibot na estado ng Brandeburgo ay ang pinakamainit at pinakatuyong rehiyon sa Alemanya.<ref name="berlinermorgenpost">{{Cite web |date=8 March 2016 |title=Berlin ist das wärmste und trockenste Bundesland |url=https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023193643/https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |archive-date=23 October 2021 |access-date=23 October 2021 |website=Berliner Morgenpost}}</ref> Ang pag-ulan ng niyebe ay pangunahing nangyayari mula Disyembre hanggang Marso.<ref name="worldweather2">{{Cite web |title=Climate figures |url=https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080817114255/https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |archive-date=17 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=World Weather Information Service}}</ref> Ang pinakamainit na buwan sa Berlin ay Hulyo 1834, na may karaniwang temperatura na {{Cvt|23.0|C}} at ang pinakamalamig ay Enero 1709, na maykaraniwang temperatura na {{Cvt|-13.2|C}}.<ref>{{Cite web |title=Temperaturmonatsmittel BERLIN-TEMPELHOF 1701- 1993 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190702031754/https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |archive-date=2 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}</ref> Ang pinakabasang buwan na naitala ay Hulyo 1907, na may {{Convert|230|mm}} ng pag-ulan, samantalang ang pinakamatuyo ay Oktubre 1866, Nobyembre 1902, Oktubre 1908 at Setyembre 1928, lahat ay may {{Convert|1|mm|3}} ng pag-ulan.<ref>{{Cite web |title=Niederschlagsmonatssummen BERLIN-DAHLEM 1848– 1990 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190707182905/https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |archive-date=7 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}</ref>{{Weather box|location=Berlin (Schönefeld), 1981–2010 normals, mga sukdulan 1957–kasalukuyan|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=15.1|Feb record high C=18.0|Mar record high C=25.8|Apr record high C=30.8|May record high C=32.7|Jun record high C=35.4|Jul record high C=37.3|Aug record high C=38.0|Sep record high C=32.3|Oct record high C=27.7|Nov record high C=20.4|Dec record high C=15.6|year record high C=38.0|Jan high C=2.8|Feb high C=4.3|Mar high C=8.7|Apr high C=14.3|May high C=19.4|Jun high C=22.0|Jul high C=24.6|Aug high C=24.2|Sep high C=19.3|Oct high C=13.8|Nov high C=7.3|Dec high C=3.3|year high C=13.7|Jan mean C=0.1|Feb mean C=0.9|Mar mean C=4.3|Apr mean C=9.0|May mean C=14.0|Jun mean C=16.8|Jul mean C=19.1|Aug mean C=18.5|Sep mean C=14.2|Oct mean C=9.4|Nov mean C=4.4|Dec mean C=1.0|year mean C=9.3|Jan low C=-2.8|Feb low C=-2.4|Mar low C=0.4|Apr low C=3.5|May low C=8.2|Jun low C=11.2|Jul low C=13.5|Aug low C=13.0|Sep low C=9.6|Oct low C=5.4|Nov low C=1.4|Dec low C=-1.6|year low C=5.0|Jan record low C=-25.3|Feb record low C=-22.0|Mar record low C=-16.0|Apr record low C=-7.4|May record low C=-2.8|Jun record low C=1.3|Jul record low C=4.9|Aug record low C=4.6|Sep record low C=-0.9|Oct record low C=-7.7|Nov record low C=-12.0|Dec record low C=-24.0|year record low C=-25.3|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=37.2|Feb precipitation mm=30.1|Mar precipitation mm=39.3|Apr precipitation mm=33.7|May precipitation mm=52.6|Jun precipitation mm=60.2|Jul precipitation mm=52.5|Aug precipitation mm=53.0|Sep precipitation mm=39.5|Oct precipitation mm=32.2|Nov precipitation mm=37.8|Dec precipitation mm=46.1|year precipitation mm=515.2|Jan sun=57.6|Feb sun=71.5|Mar sun=119.4|Apr sun=191.2|May sun=229.6|Jun sun=230.0|Jul sun=232.4|Aug sun=217.3|Sep sun=162.3|Oct sun=114.7|Nov sun=54.9|Dec sun=46.9|year sun=1727.6|Jan uv=1|Feb uv=1|Mar uv=2|Apr uv=4|May uv=5|Jun uv=6|Jul uv=6|Aug uv=5|Sep uv=4|Oct uv=2|Nov uv=1|Dec uv=0|source 1=[[DWD]]<ref>{{cite web
|url = https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
|title = Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte
|access-date = 2019-06-12
|archive-date = 12 June 2014
|archive-url = https://web.archive.org/web/20140612043121/https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
|url-status = live
}}</ref> at Weather Atlas<ref>{{Cite web|url=https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|title=Berlin, Germany – Detailed climate information and monthly weather forecast|last=d.o.o|first=Yu Media Group|website=Weather Atlas|language=en|access-date=2019-07-02|archive-date=25 November 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211125121717/https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|url-status=live}}</ref>}}{{Weather box|location=Berlin ([[Tempelhof]]), elevation: {{convert|48|m|abbr=on|disp=or}}, 1971–2000 mga normal, sukdulan 1878–kasalukuyan|collapsed=y|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=15.5|Feb record high C=18.7|Mar record high C=24.8|Apr record high C=31.3|May record high C=35.5|Jun record high C=38.5|Jul record high C=38.1|Aug record high C=38.0|Sep record high C=34.2|Oct record high C=28.1|Nov record high C=20.5|Dec record high C=16.0|Jan high C=3.3|Feb high C=5.0|Mar high C=9.0|Apr high C=15.0|May high C=19.6|Jun high C=22.3|Jul high C=25.0|Aug high C=24.5|Sep high C=19.3|Oct high C=13.9|Nov high C=7.7|Dec high C=3.7|Jan mean C=0.6|Feb mean C=1.4|Mar mean C=4.8|Apr mean C=8.9|May mean C=14.3|Jun mean C=17.1|Jul mean C=19.2|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.5|Oct mean C=9.7|Nov mean C=4.7|Dec mean C=2.0|Jan low C=−1.9|Feb low C=−1.5|Mar low C=1.3|Apr low C=4.2|May low C=9.0|Jun low C=12.3|Jul low C=14.3|Aug low C=14.1|Sep low C=10.6|Oct low C=6.4|Nov low C=2.2|Dec low C=-0.4|Jan record low C=-23.1|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-8.1|May record low C=-4.0|Jun record low C=1.5|Jul record low C=6.1|Aug record low C=3.5|Sep record low C=-1.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.0|Dec record low C=-20.5|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=42.3|Feb precipitation mm=33.3|Mar precipitation mm=40.5|Apr precipitation mm=37.1|May precipitation mm=53.8|Jun precipitation mm=68.7|Jul precipitation mm=55.5|Aug precipitation mm=58.2|Sep precipitation mm=45.1|Oct precipitation mm=37.3|Nov precipitation mm=43.6|Dec precipitation mm=55.3|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=8.0|Mar precipitation days=9.1|Apr precipitation days=7.8|May precipitation days=8.9|Jun precipitation days=7.0|Jul precipitation days=7.0|Aug precipitation days=7.0|Sep precipitation days=7.8|Oct precipitation days=7.6|Nov precipitation days=9.6|Dec precipitation days=11.4|unit precipitation days=1.0 mm|source 1=[[World Meteorological Organization|WMO]]<ref>{{cite web |url = https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |title = World Weather Information Service – Berlin |website = Worldweather.wmo.int |date = 5 October 2006 |access-date = 2012-04-07 |archive-date = 25 April 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130425001834/https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |url-status = bot: unknown }} April 25, 2013, at the [[Wayback Machine]]</ref>|source 2=[[Royal Netherlands Meteorological Institute|KNMI]]<ref>{{cite web |url = https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |title = Indices Data – Berlin/Tempelhof 2759 |access-date = 2019-05-13 |publisher = [[KNMI (institute)|KNMI]] |archive-date = 9 July 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20180709010608/https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |url-status = dead }}</ref>}}{{Weather box|collapsed=y|metric first=y|single line=y|location=Berlin ([[Dahlem (Berlin)|Dahlem]]), {{convert|58|m|abbr=on|disp=or}}, 1961–1990 mga normal, sukdulan 1908–kasalukuyan{{NoteTag|Dahil ang kinaroroonan ng [[himpilang pampanahon]] ay pinakamalayo mula sa mas makapal na urbanisadong rehiyon ng Berlin at mas malayo sa pangunahing [[Pulo ng urbanong init|UHI]], ang mga halaga nito ay bahagyang mas mataas, lalo na sa gitna at kagyat na mga rehiyon.<ref>[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm Long-term Development of Selected Climate Parameters (Edition 2015)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308213004/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm |date=8 March 2021 }}, Berlin Environmental Atlas. ''Senate Department for Urban Development and Housing''. Retrieved January 30, 2019.</ref>}}
<!--in the order as it appears in the table, not all of the following data may be available, especially records and days of precipitation -->|Jan record high C=15.2|Feb record high C=18.6|Mar record high C=25.1|Apr record high C=30.9|May record high C=33.3|Jun record high C=36.1|Jul record high C=37.9|Aug record high C=37.7|Sep record high C=34.2|Oct record high C=27.5|Nov record high C=19.5|Dec record high C=15.7|Jan mean C=-0.4|Feb mean C=0.6|Mar mean C=4.0|Apr mean C=8.4|May mean C=13.5|Jun mean C=16.7|Jul mean C=17.9|Aug mean C=17.2|Sep mean C=13.5|Oct mean C=9.3|Nov mean C=4.6|Dec mean C=1.2|Jan high C=1.8|Feb high C=3.5|Mar high C=7.9|Apr high C=13.1|May high C=18.6|Jun high C=21.8|Jul high C=23.1|Aug high C=22.8|Sep high C=18.7|Oct high C=13.3|Nov high C=7.0|Dec high C=3.2|Jan low C=-2.9|Feb low C=-2.2|Mar low C=0.5|Apr low C=3.9|May low C=8.2|Jun low C=11.4|Jul low C=12.9|Aug low C=12.4|Sep low C=9.4|Oct low C=5.9|Nov low C=2.1|Dec low C=-1.1|Jan record low C=-21.0|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-6.7|May record low C=-2.9|Jun record low C=0.8|Jul record low C=5.4|Aug record low C=4.7|Sep record low C=-0.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.1|Dec record low C=-20.2|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=43.0|Feb precipitation mm=37.0|Mar precipitation mm=38.0|Apr precipitation mm=42.0|May precipitation mm=55.0|Jun precipitation mm=71.0|Jul precipitation mm=53.0|Aug precipitation mm=65.0|Sep precipitation mm=46.0|Oct precipitation mm=36.0|Nov precipitation mm=50.0|Dec precipitation mm=55.0|Jan sun=45.4|Feb sun=72.3|Mar sun=122.0|Apr sun=157.7|May sun=221.6|Jun sun=220.9|Jul sun=217.9|Aug sun=210.2|Sep sun=156.3|Oct sun=110.9|Nov sun=52.4|Dec sun=37.4|unit precipitation days=1.0 mm|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=9.0|Mar precipitation days=8.0|Apr precipitation days=9.0|May precipitation days=10.0|Jun precipitation days=10.0|Jul precipitation days=9.0|Aug precipitation days=9.0|Sep precipitation days=9.0|Oct precipitation days=8.0|Nov precipitation days=10.0|Dec precipitation days=11.0|source 1=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]<ref name="noaa">{{cite web
| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/DL/10381.TXT
| title = Berlin (10381) – WMO Weather Station
| access-date = 2019-01-30
| publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]
}}{{dead link|date=June 2022|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}} [https://archive.org/details/19611990NormalsNOAABerlin Archived] January 30, 2019, at the [[Wayback Machine]]</ref>|source 2=Berliner Extremwerte<ref>{{cite web |url = https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |title = Berliner Extremwerte |access-date = 1 December 2014 |archive-date = 6 June 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200606191249/https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |url-status = live }}</ref>}}
=== Tanawin ng lungsod ===
[[Talaksan:16-07-04-Abflug-Berlin-DSC_0122.jpg|thumb|Larawang panghimpapawid sa gitna ng Berlin na nagpapakita ng [[City West]], [[Potsdamer Platz]], [[Alexanderplatz]], at ang [[Tiergarten (liwasan)|Tiergarten]]]]
Ang kasaysayan ng Berlin ay nag-iwan sa lungsod ng isang [[wiktionary:polycentric|polisentrikong]] pagkakaayos at isang napakaeklektikong hanay ng arkitektura at mga gusali. Ang hitsura ng lungsod ngayon ay higit na nahubog ng pangunahing papel na ginampanan nito sa kasaysayan ng Germany noong ika-20 siglo. Lahat ng pambansang pamahalaan na nakabase sa Berlin{{Spaced en dash}}ang Kaharian ng Prusya, ang Ikalawang Imperyong Aleman ng 1871, ang Republikang Weimar, Alemanyang Nazi, Silangang Alemanya, pati na rin ang muling pinagsamang Alemanya{{Spaced en dash}}ay nagpasimula ng mga ambisyosong programa sa muling pagtatayo, na ang bawat isa ay nagdaragdag ng sarili nitong natatanging estilo sa arkitektura ng lungsod.
Sinalanta ang Berlin ng mga [[Pambobomba sa Berlin noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pagsalakay sa himpapawid]], sunog, at labanan sa kalye noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at marami sa mga gusaling nakaligtas sa parehong Silangan at Kanluran ay giniba noong panahon pagkatapos ng digmaan. Karamihan sa demolisyong ito ay pinasimulan ng mga programa sa arkitektura ng munisipyo upang magtayo ng mga bagong distrito ng negosyo o tirahan at ang mga pangunahing arterya. Karamihan sa mga [[Palamuti (sining)|palamuti]] sa mga gusali bago ang digmaan ay nawasak kasunod ng mga [[Palamuti at krimen|makabagong dogma]], at sa parehong mga sistema pagkatapos ng digmaan, gayundin sa muling pinagsamang Berlin, maraming mahahalagang estrukturang pamana ang [[Rekonstruksiyon (arkitektura)|muling itinayo]], kabilang ang ''Forum Fridericianum'' kasama ang, [[Operang Estatal ng Berlin|Operang Estatal]] (1955), [[Palasyo ng Charlottenburg|Palasyo Charlottenburg]] (1957), ang mga monumental na gusali sa [[Gendarmenmarkt]] (dekada '80), ang [[Alte Kommandantur|Kommandantur]] (2003), at gayundin ang proyekto sa muling pagtatayo ng mga barokong patsada ng [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]]. Maraming mga bagong gusali ang naging inspirasyon ng kanilang makasaysayang mga nauna o ang pangkalahatang klasikong estilo ng Berlin, gaya ng [[Otel Adlon]].
Ang mga kumpol ng mga [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Berlin|skyscraper]] ay tumaas sa iba't ibang lokasyon: [[Potsdamer Platz]], ang [[City West]], at [[Alexanderplatz]], ang huling dalawa ay naglalarawan sa mga dating sentro ng Silangan at Kanlurang Berlin, na ang una ay kumakatawan sa isang bagong Berlin noong ika-21 siglo, na bumangon mula sa mga guho no-man's land ng Pader ng Berlin. Ang Berlin ay may lima sa nangungunang 50 [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Alemanya|pinakamataas na gusali]] sa Alemanya.
Mahigit sa sangkatlo ng sakop ng lungsod ay binubuo ng luntiang espasyo, kakahuyan, at tubig.<ref name="gruen2">{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}</ref> Ang pangalawang pinakamalaki at pinakasikat na liwasan ng Berlin, ang [[Tiergarten (liwasan)|Großer Tiergarten]], ay matatagpuan sa gitna mismo ng lungsod. Sinasaklaw nito ang isang lugar na 210 ektarya at umaabot mula [[Himpilan ng tren ng Berlin Zoologischer Garten|Bahnhof Zoo]] sa City West hanggang sa [[Tarangkahang Brandeburgo]] sa silangan.
Kabilang sa mga tanyag na kalye, ang [[Unter den Linden]] at [[Friedrichstraße]] ay matatagpuan sa lumang sentro ng lungsod (at kasama sa dating Silangang Berlin). Ang ilan sa pangunahing kalye sa City West ay ang [[Kurfürstendamm]] (o pinaikling Ku´damm) at [[Kantstraße]].
=== Arkitektura ===
[[Talaksan:Gendarmenmarkt_Panorama.jpg|thumb|Panorama ng [[Gendarmenmarkt]], na nagpapakita ng [[Konzerthaus Berlin]], nasa gilid ng [[Neue Kirche, Berlin|Simbahang Aleman]] (kaliwa) at [[Katedral na Pranses, Berlin|Simbahang Pranses]] (kanan)]]
[[Talaksan:Berliner_Dom_seen_from_James_Simon_Park.jpg|thumb|Ang [[Katedral ng Berlin]] sa [[Pulo ng mga Museo]]]]
Ang [[Fernsehturm Berlin|Fernsehturm]] (toreng pantelebisyon) sa [[Alexanderplatz]] sa [[Mitte]] ay kabilang sa pinakamataas na estruktura sa Unyong Europeo sa {{Cvt|368|m}}. Itinayo noong 1969, makikita ito sa karamihan ng mga sentral na distrito ng Berlin. Ang lungsod ay makikita mula sa {{Convert|204|m|ft|-high}} palapag ng pagmamasid. Simula rito, ang [[Karl-Marx-Allee]] ay patungo sa silangan, isang abenida na may linya ng mga monumental na gusali ng tirahan, na dinisenyo sa estilong [[Arkitekturang Stalinista|Sosyalismong Klasisismo]]. Katabi ng lugar na ito ay ang [[Rotes Rathaus]] (Bulwagang Panlungsod), na may natatanging pulang-ladrilyong arkitektura nito. Sa harap nito ay ang [[Neptunbrunnen]], isang balong na nagtatampok ng mitolohikong pangkat ng mga [[Triton (mitolohiya)|Triton]], mga [[personipikasyon]] ng apat na pangunahing Prusong ilog, at [[Neptuno (mitolohiya)|Neptuno]] sa ibabaw nito.
Ang [[Tarangkahang Brandeburgo]] ay isang ikonikong tanawin ng Berlin at Alemanya; ito ay tumatayo bilang isang simbolo ng mga pangyayaring Europeo at ng pagkakaisa at kapayapaan. Ang [[gusaling Reichstag]] ay ang tradisyonal na luklukan ng Parlamentong Aleman. Hinubog muli ito ng arkitektrong Briton na si [[Norman Foster (arkitekto)|Norman Foster]] noong dekada '90 at nagtatampok ng salaming simboryo sa ibabaw ng pook ng pagpupulong, na nagbibigay-daan sa libreng pampublikong tanaw sa mga pinagdadausang parlamento at magagandang tanawin ng lungsod.
Ang [[Galeriyang East Side]] ay isang open-air na eksibisyong sining na direktang ipininta sa mga huling bahagi ng Pader ng Berlin. Ito ang pinakamalaking natitirang ebidensiya ng makasaysayang dibisyon ng lungsod.
Ang [[Gendarmenmarkt]] ay isang [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong liwasan]] sa Berlin, ang pangalan ay nagmula sa punong-tanggapan ng sikat na Gens d'armes regiment na matatagpuan dito noong ika-18 siglo. Dalawang katulad na disenyong katedral ang hangganan nito, ang [[Französischer Dom]] kasama ang platapormang pang-obserbasyon nito at ang [[Deutscher Dom]]. Ang [[Konzerthaus Berlin|Konzerthaus]] (Bulwagang Pangkonsiyerto), tahanan ng Orkestra Sinfonika ng Berlin, ay nakatayo sa pagitan ng dalawang katedral.
[[Talaksan:MJK_46430_Schloss_Charlottenburg.jpg|left|thumb|[[Palasyo Charlottenburg]]]]
[[Talaksan:Berlin_Hackesche_Höfe1.jpg|left|thumb|[[Hackesche Höfe]]]]
Ang [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Spree (ilog)|Ilog Spree]] ay naglalaman ng [[Berlin#Mga%20museo|limang museo]] na itinayo mula 1830 hanggang 1930 at isang [[Tala ng mga Pandaigdigang Pamanang Pook sa Alemanya|Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]]. Ang pagpapanumbalik at pagtatayo ng isang pangunahing lagusan sa lahat ng mga museo, pati na rin ang muling pagtatayo ng [[Stadtschloss, Berlin|Stadtschloss]] ay nagpapatuloy.<ref>{{Cite web |date=24 June 2011 |title=Neumann: Stadtschloss wird teurer |trans-title=Neumann: Palace is getting more expensive |url=https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200703/https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}</ref><ref>{{Cite web |date=19 May 2010 |title=Das Pathos der Berliner Republik |trans-title=The pathos of the Berlin republic |url=https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200702/https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}</ref> Gayundin sa pulo at sa tabi ng [[Lustgarten]] at palasyo ay ang [[Katedral ng Berlin]], ang ambisyosong pagtatangka ni Emperador Guillermo II na lumikha ng Protestanteng karibal sa [[Basilika ni San Pedro]] sa Roma. Ang isang malaking kripta ay naglalaman ng mga labi ng ilan sa mga naunang Prusong maharlikang pamilya. Ang [[Katedral ni Santa Eduvigis]] ay ang Katoliko Romanong katedral ng Berlin.
[[Talaksan:Bikinihaus_Berlin-1210760.jpg|thumb|Ang [[Breitscheidplatz]] kasama ang [[Pang-alaalang Simbahan ni Kaiser Guillermo]] ay ang sentro ng [[City West]].]]
Ang [[Unter den Linden]] ay isang silangan–kanlurang abenidang nalilinyahan ng mga puno na mula sa Tarangkahang Brandeburgo hanggang sa pook ng dating Berliner Stadtschloss, at dating pangunahing promenada ng Berlin. Maraming Klasikong gusali ang nakahanay sa kalye, at naroon ang bahagi ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]]. Ang [[Friedrichstraße]] ay ang maalamat na kalye ng Berlin noong [[Ginintuang Dekada Beynte]]. Pinagsasama nito ang mga tradisyon ng ika-20 siglo sa modernong arkitektura ng Berlin ngayon.
Ang [[Potsdamer Platz]] ay isang buong kuwarto na binuo mula sa simula pagkatapos bumaba ang [[Pader ng Berlin|Pader]].<ref>{{Cite web |title=Construction and redevelopment since 1990 |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080610103008/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |archive-date=10 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=Senate Department of Urban Development}}</ref> Sa kanluran ng Potsdamer Platz ay ang Kulturforum, na naglalaman ng [[Gemäldegalerie, Berlin|Gemäldegalerie]], at nasa gilid ng [[Neue Nationalgalerie]] at ng [[Berliner Philharmonie]]. Ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], isang alaalang pang-[[Holokausto]], ay nasa hilaga.<ref>{{Cite news |last=Ouroussoff |first=Nicolai |date=9 May 2005 |title=A Forest of Pillars, Recalling the Unimaginable |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2005/05/09/arts/design/09holo.html |access-date=18 August 2008}}</ref>
Ang lugar sa paligid ng [[Hackescher Markt]] ay tahanan ng mga kulturang moda, na may 'di-mabilang na mga bilihan ng damit, club, bar, at galeriya. Kabilang dito ang [[Hackesche Höfe]], isang kalipunan ng mga gusali sa paligid ng ilang patyo, na muling itinayo noong 1996. Ang kalapit na [[Bagong Sinagoga, Berlin|Bagong Sinagoga]] ay ang sentro ng kultura ng mga Hudyo.
Ang [[Straße des 17. Juni]], na nagkokonekta sa Tarangkahang Brandeburgo at Ernst-Reuter-Platz, ay nagsisilbing gitnang silangan-kanlurang axis. Ang pangalan nito ay ginugunita ang mga [[Pag-aalsa noong 1953 sa Silangang Alemanya|pag-aalsa sa Silangang Berlin noong Hunyo 17, 1953]]. Humigit-kumulang sa kalahati mula sa Tarangkahang Brandeburgo ay ang Großer Stern, isang isla ng sirkulong trapiko kung saan matatagpuan ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin|Siegessäule]] (Haligi ng Tagumpay). Ang monumentong ito, na itinayo upang gunitain ang mga tagumpay ng Prusya, ay inilipat noong 1938–39 mula sa dati nitong posisyon sa harapan ng Reichstag.
Ang [[Kurfürstendamm]] ay tahanan ng ilan sa mga mararangyang tindahan ng Berlin kung saan ang [[Pang-alaalang Simbahan ni Kaiser Guillermo]] sa silangang dulo nito sa [[Breitscheidplatz]]. Ang simbahan ay nawasak noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig at iniwang guho. Ang malapit sa Tauentzienstraße ay ang [[KaDeWe]], na sinasabing pinakamalaking almasen sa kontinental na Europa. Ang [[Rathaus Schöneberg]], kung saan ginawa ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang tanyag na talumpating "[[Ich bin ein Berliner]]!", ay nasa [[Tempelhof-Schöneberg]].
Kanluran ng sentro, ang [[Palasyo Bellevue, Alemanya|Palasyo Bellevue]] ay ang tirahan ng [[Pangulo ng Alemanya]]. Ang [[Palasyo Charlottenburg]], na nasunog noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay ang pinakamalaking makasaysayang palasyo sa Berlin.
Ang [[Funkturm Berlin]] ay isang {{Convert|150|m|ft|-tall}} lattice tore ng radyo sa pook fairground, na itinayo sa pagitan ng 1924 at 1926. Ito ang tanging toreng pang-obserbasyon na nakatayo sa mga insulator at may restawran {{Cvt|55|m}} at isang larangang pantanaw {{Cvt|126|m}} sa ibabaw ng lupa, na mapupuntahan ng elevator na may bintana.
Ang [[Oberbaumbrücke]] sa ibabaw ng ilog Spree ay ang pinakaikonikong tulay ng Berlin, na nag-uugnay sa pinagsama-samang mga boro ng [[Friedrichshain]] at [[Kreuzberg]]. Nagdadala ito ng mga sasakyan, tao, at [[U1 (Berlin U-Bahn)|linyang U1]] ng [[Berlin U-Bahn]]. Ang tulay ay nakompleto sa isang estilong [[ladrilyong gotiko]] noong 1896, na pinapalitan ang dating kahoy na tulay na may isang pang-itaas na daanan para sa U-Bahn. Ang gitnang bahagi ay giniba noong 1945 upang pigilan ang [[Hukbong Pula|Pulang Hukbo]] sa pagtawid. Pagkatapos ng digmaan, ang inayos na tulay ay nagsilbing [[Mga tawiran sa hangganan ng Berlin|checkpoint at tawiran sa hangganan]] sa pagitan ng mga sektor ng Sobyetiko at Amerikano, at kalaunan sa pagitan ng Silangan at Kanlurang Berlin. Noong kalagitnaan ng dekada '50, ito ay sarado sa mga sasakyan, at pagkatapos ng pagtatayo ng Pader ng Berlin noong 1961, ang trapiko ng tao ay mahigpit na pinaghigpitan. Kasunod ng muling pag-iisang Aleman, ang gitnang bahagi ay muling itinayo gamit ang isang kuwadrong asero, at ipinagpatuloy ang serbisyo ng U-Bahn noong 1995.
== Demograpiya ==
[[Talaksan:Berlin_population2.svg|left|thumb|Populasyon ng Berlin, 1880–2012]]
Sa pagtatapos ng 2018, ang lungsod-estado ng Berlin ay mayroong 3.75 milyong rehistradong naninirahan<ref name="pop-detail3">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> sa isang lugar na {{Cvt|891.1|km2}}. Ang densidad ng populasyon ng lungsod ay 4,206 na naninirahan bawat km<sup>2</sup>. Ang Berlin ang [[Talaan ng mga pinakamalaking lungsod ng Unyong Europeo ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod|pinakamataong lungsod]] sa [[Unyong Europeo]]. Noong 2019, ang urbanong sakop ng Berlin ay may humigit-kumulang 4.5 milyong naninirahan. {{Magmula noong|2019}} ang [[Kalakhang sonang urbano|gumaganang urbanong pook]] ay tahanan ng humigit-kumulang 5.2 milyong tao.<ref>[https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&lang=en Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas, Eurostat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150903213351/https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&lang=en|date=3 September 2015}}.</ref> Ang buong [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandeburgo]] ay may populasyon na higit sa 6 milyon sa isang lugar na {{Cvt|30546|km2|0}}.<ref>{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland: Berlin-Brandenburg |url=https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190817083458/https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |archive-date=17 August 2019 |access-date=6 February 2013 |website=www.deutsche-metropolregionen.org}}</ref>{{Historical populations|1721|65300|1750|113289|1800|172132|1815|197717|1825|220277|1840|330230|1852|438958|1861|547571|1871|826341|1880|1122330|1890|1578794|1900|1888848|1910|2071257|1920|3879409|1925|4082778|1933|4221024|1939|4330640|1945|3064629|1950|3336026|1960|3274016|1970|3208719|1980|3048759|1990|3433695|2000|3382169|2010|3460725|53=2020|54=3664088}}Noong 2014, ang lungsod-estado na Berlin ay nagkaroon ng 37,368 buhay na panganak (+6.6%), isang rekord na bilang mula noong 1991. Ang bilang ng mga namatay ay 32,314. Halos 2.0 milyong kabahayan ang binilang sa lungsod. 54 porsiyento ng mga ito ay mga sambahayang iisa ang naninirahan. Mahigit sa 337,000 pamilya na may mga batang wala pang 18 taong gulang ang nanirahan sa Berlin. Noong 2014, ang kabeserang Aleman ay nagrehistro ng dagdag sa paglipat ng humigit-kumulang 40,000 katao.<ref>[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf statistics Berlin Brandenburg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315084534/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf|date=15 March 2016}}. www.statistik-berlin-brandenburg.de Retrieved 10 October 2016.</ref>
=== Mga nasyonalidad ===
{| class="infobox" style="float:right;"
| colspan="2" style="text-align:center;" |'''Mga residente ayon sa Pagkamamamayan''' <small>(31 Disyembre 2019)</small> <ref name="pop-detail6">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref>
|-
!Bansa
!Populasyon
|-
|Kabuuang mga rehistradong residente
|3,769,495
|-
|{{Flag|Alemanya}}
|2,992,150
|-
|{{Flag|Turkiya}}
|98,940
|-
|{{Flag|Polonya}}
|56,573
|-
|{{Flag|Syria}}
|39,813
|-
|{{Flag|Italya}}
|31,573
|-
|{{Flag|Bulgaria}}
|30,824
|-
|{{Flag|Rusya}}
|26,640
|-
|{{Flag|Rumania}}
|24,264
|-
|{{Flag|Estados Unidos}}
|22,694
|-
|{{Flag|Biyetnam}}
|20,572
|-
|{{Flag|Pransiya}}
|20,223
|-
|{{Flag|Serbia}}
|20,109
|-
|{{Flag|Nagkakaisang Kaharian}}
|16,751
|-
|{{Flag|España}}
|15,045
|-
|{{Flag|Gresya}}
|14,625
|-
|{{Flag|Kroasya}}
|14,430
|-
|{{Flag|India}}
|13,450
|-
|{{Flag|Ukranya}}
|13,410
|-
|{{Flag|Afghanistan}}
|13,301
|-
|{{Flag|Tsina}}
|13,293
|-
|{{Flag|Bosnia at Herzegovina}}
|12,691
|-
|Iba pang Gitnang Silangan at Asya
|88,241
|-
|Ibang Europa
|80,807
|-
|Africa
|36,414
|-
|Iba pang mga America
|27,491
|-
|Oceania at [[Antarctica]]
|5,651
|-
|Walang estado o Hindi Malinaw
|24,184
|}
Ang pambansa at pandaigdigang paglipat sa lungsod ay may mahabang kasaysayan. Noong 1685, pagkatapos ng pagpapawalang-bisa ng [[Kautusan ng Nantes]] sa Pransiya, tumugon ang lungsod sa pamamagitan ng [[Kautusan ng Potsdam]], na tinitiyak ang kalayaan sa relihiyon at katayuang walang buwis sa mga Pranses na Huguenot na bakwit sa loob ng sampung taon. Ang [[Batas ng Kalakhang Berlin]] noong 1920 ay nagsama ng maraming suburb at nakapalibot na mga lungsod ng Berlin. Binuo nito ang karamihan sa teritoryo na binubuo ng modernong Berlin at pinalaki ang populasyon mula sa 1.9 milyon tungo 4 milyon.
Ang aktibong imigrasyon at asilong pampolitika sa Kanlurang Berlin ay naghudyat ng mga alon ng imigrasyon noong dekada '60 at '70. Ang Berlin ay tahanan ng hindi bababa sa 180,000 residenteng [[Mga Turko|Turko]] at [[Mga Turko sa Alemanya|Turko-Aleman]],<ref name="pop-detail4">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> na ginagawa itong pinakamalaking komunidad ng mga Turko sa labas ng Turkiya. Noong dekada '90 ang ''Aussiedlergesetze ay'' nagbigay-daan sa imigrasyon sa Alemanya ng ilang residente mula sa dating [[Unyong Sobyetiko]]. Sa ngayon, ang mga etnikong [[Kasaysayan ng mga Aleman sa Rusya, Ukranya, at Unyong Sobyetiko|Aleman]] mula sa mga bansa ng dating Unyong Sobyetiko ang bumubuo sa pinakamalaking bahagi ng komunidad na nagsasalita ng Ruso.<ref>{{Cite web |last=Dmitry Bulgakov |date=11 March 2001 |title=Berlin is speaking Russians' language |url=https://www.russiajournal.com/node/4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130406142034/https://www.russiajournal.com/node/4653 |archive-date=6 April 2013 |access-date=10 February 2013 |publisher=Russiajournal.com}}</ref> Ang huling dekada ay nakaranas ng pagdagsa mula sa iba't ibang bansa sa Kanluran at ilang rehiyon sa Africa.<ref>{{Cite news |last=Heilwagen |first=Oliver |date=28 October 2001 |title=Berlin wird farbiger. Die Afrikaner kommen – Nachrichten Welt am Sonntag – Welt Online |language=de |work=Die Welt |url=https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |url-status=live |access-date=2 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110515022639/https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |archive-date=15 May 2011}}</ref> Ang isang bahagi ng mga imigranteng Africano ay nanirahan sa [[Afrikanisches Viertel]].<ref>{{cite press release|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=6 February 2009|title=Zweites Afrika-Magazin "Afrikanisches Viertel" erschienen Bezirksbürgermeister Dr. Christian Hanke ist Schirmherr|url=https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|location=Berlin|publisher=berlin.de|access-date=27 September 2016|archive-date=21 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141021050530/https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|url-status=live}}</ref> Ang mga batang Aleman, EU-Europeo, at Israeli ay nanirahan na rin sa lungsod.<ref>{{Cite journal |date=12 December 2014 |title=Hummus in the Prenzlauer Berg |url=https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |url-status=live |journal=The Jewish Week |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230010937/https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |archive-date=30 December 2014 |access-date=29 December 2014}}</ref>
Noong Disyembre 2019, mayroong 777,345 na rehistradong residente ng dayuhang nasyonalidad at dagdag pang 542,975 mamamayang Aleman na may "pinanggalingang imigrante" ''(Migrationshintergrund, MH)'',<ref name="pop-detail5">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> ibig-sabihin sila o ang isa sa kanilang mga magulang ay nandayuhan sa Alemanya pagkatapos ng 1955. Ang mga dayuhang residente ng Berlin ay nagmula sa mga 190 bansa.<ref>{{Cite web |date=5 February 2011 |title=457 000 Ausländer aus 190 Staaten in Berlin gemeldet |trans-title=457,000 Foreigners from 190 Countries Registered in Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190428201553/https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |archive-date=28 April 2019 |access-date=28 April 2019 |website=[[Berliner Morgenpost]] |language=de}}</ref> Apatnapu't walong porsiyento ng mga residenteng wala pang 15 taong gulang ay may pinagmulang imigrante.<ref>{{cite web |title=Fast jeder Dritte in Berlin hat einen Migrationshintergrund |url=https://www.rbb-online.de/politik/beitrag/2017/05/migrationshintergrund-berlin-jeder-dritte.html |website=www.rbb-online.de}}{{Dead link|date=December 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref> Ang Berlin noong 2009 ay tinatayang mayroong 100,000 hanggang 250,000 hindi rehistradong mga naninirahan.<ref>{{Cite news |last=Von Andrea Dernbach |date=23 February 2009 |title=Migration: Berlin will illegalen Einwanderern helfen – Deutschland – Politik – Tagesspiegel |work=Der Tagesspiegel Online |publisher=Tagesspiegel.de |url=https://www.tagesspiegel.de/politik/deutschland/berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |url-status=live |access-date=15 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131251/https://www.tagesspiegel.de/politik/migration-berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |archive-date=18 February 2022}}</ref> Ang mga Boro ng Berlin na may malaking bilang ng mga migrante o populasyon na ipinanganak sa ibang bansa ay [[Mitte]], [[Neukölln]], at [[Friedrichshain-Kreuzberg]].<ref>{{Cite web |date=8 September 2016 |title=Zahl der Ausländer in Berlin steigt auf Rekordhoch |url=https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170804053354/https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |archive-date=4 August 2017 |access-date=13 June 2017 |website=jungefreiheit.de |language=de}}</ref>
Mayroong higit sa 20 hindi katutubong komunidad na may populasyong hindi bababa sa 10,000 katao, kabilang ang mga komunidad ng mga [[Mga Turko sa Berlin|Turko]], Polako, Ruso, Lebanes, Palestino, Serbio, Italyano, Indiyano, Bosnio, [[Pamayanang Biyetnames ng Berlin|Biyetnames]], Amerikano, Rumano, Bulgaro, Croata, Tsino, Austriako, Ukrano, Pranses, Briton, Españo, Israeli, Thai, Irani, Ehipsiyo, at Siryo..
=== Mga wika ===
Ang Aleman ay ang opisyal at nangingibabaw na sinasalitang wika sa Berlin. Ito ay isang [[Mga wikang Kanlurang Aleman|wikang Kanlurang Aleman]] na nagmula ang karamihan ng bokabularyo nito mula sa sangay ng Aleman ng pamilya ng wikang [[Mga wikang Indo-Europeo|Indo-Europeo]]. Ang Aleman ay isa sa 24 na wika ng Unyong Europeo,<ref>{{Cite web |last=European Commission |title=Official Languages |url=https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140926004848/https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |archive-date=26 September 2014 |access-date=29 July 2014}}</ref> at isa sa tatlong [[wikang pantrabaho]] ng [[Komisyong Europeo]].
Ang Berlinerisch o Berlinisch ay hindi isang diyalekto sa lingguwistika. Ito ay sinasalita sa Berlin at sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo|nakapaligid na kalakhang pook]]. Nagmula ito sa isang [[Diyalektong Brandeburges|Brandeburges]] na varyant. Ang diyalekto ay nakikita na ngayon na mas katulad ng isang [[sosyolekto]], higit sa lahat sa pamamagitan ng pagtaas ng imigrasyon at mga uso sa mga edukadong populasyon na magsalita ng [[karaniwang Aleman]] sa pang-araw-araw na buhay.
Ang pinakakaraniwang ginagamit na wikang banyaga sa Berlin ay Turko, Polako, Ingles, Persa, Arabe, Italyano, Bulgaro, Ruso, Rumano, Kurdo, Serbo-Croata, Pranses, Español, at Biyentames. Mas madalas na naririnig ang Truko, Arabe, Kurdo, at Serbo-Croata sa kanlurang bahagi dahil sa malalaking komunidad ng Gitnang Silangan at dating Yugoslavia. Ang Polako, Ingles, Ruso, at Biyetnames ay may mas maraming katutubong nagsasalita sa Silangang Berlin.<ref>{{Cite web |date=18 May 2010 |title=Studie – Zwei Millionen Berliner sprechen mindestens zwei Sprachen – Wirtschaft – Berliner Morgenpost – Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522160634/https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |archive-date=22 May 2011 |access-date=2 June 2011 |publisher=Morgenpost.de}}</ref>
=== Relihiyon ===
Ayon sa senso noong 2011, humigit-kumulang 37 porsiyento ng populasyon ang nag-ulat na mga miyembro ng isang legal na kinikilalang simbahan o relihiyosong organisasyon. Ang iba ay hindi kabilang sa naturang organisasyon, o walang impormasyong makukuha hinggil sa kanila.<ref name="Census 2011">{{Cite web |title=Zensus 2011 – Bevölkerung und Haushalte – Bundesland Berlin |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193809/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |archive-date=3 March 2016 |access-date=23 February 2019 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=6–7 |language=de}}</ref>
Ang pinakamalaking relihiyong denominasyon na naitala noong 2010 ay ang [[Protestantismo|Protestanteng]] [[Landeskirche|rehiyonal na samahang simbahan]] —ang [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandeburgo-Mataas na Lusacia Silesiana]] (EKBO) —isang [[Iisa at nagkakaisang simbahan|nagkakaisang simbahan]]. Ang EKBO ay miyembro ng [[Simbahang Ebanghelika sa Alemanya|Simbahang Ebanghelika sa Alemanya (EKD)]] at [[Union Evangelischer Kirchen|Union Evangelischer Kirchen (UEK)]]. Ayon sa EKBO, ang kanilang kasapian ay umabot sa 18.7 porsiyento ng lokal na populasyon, habang ang [[Simbahang Katolikong Romano]] ay mayroong 9.1 porsyento ng mga residenteng nakarehistro bilang mga miyembro nito.<ref name="kirchenmitglieder2010">{{Cite web |date=November 2011 |title=Kirchenmitgliederzahlen am 31.12.2010 |trans-title=Church membership on 31 December 2010 |url=https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209204513/https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |archive-date=9 February 2018 |access-date=10 March 2012 |publisher=[[Evangelical Church in Germany]] |language=de}}</ref> Humigit-kumulang 2.7% ng populasyon ang nakikilala sa iba pang mga denominasyong Kristiyano (karamihan sa [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Silangang Ortodokso]], ngunit iba't ibang mga Protestante rin).<ref name="klStatistik2010">{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}</ref> Ayon sa rehistro ng mga residente ng Berlin, noong 2018, 14.9 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Ebanghelika, at 8.5 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Katolika.<ref name="pop-detail7">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> Ang gobyerno ay nagpapanatili ng rehistro ng mga miyembro ng mga simbahang ito para sa mga layunin ng buwis, dahil kinokolekta nito ang [[buwis sa simbahan]] sa ngalan ng mga simbahan. Hindi ito nag-iingat ng mga rekord ng mga miyembro ng ibang relihiyosong organisasyon na maaaring mangolekta ng kanilang sariling buwis sa simbahan, sa ganitong paraan.
Noong 2009, humigit-kumulang 249,000 [[Muslim]] ang iniulat ng [[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|Tanggapan ng Estadistika]] na mga miyembro ng mga Masjid at Islamikong relihiyosong organisasyon sa Berlin,<ref>{{Cite web |title=Statistisches Jahrbuch für Berlin 2010 |trans-title=Statistical yearbook for Berlin 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121120202750/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |archive-date=20 November 2012 |access-date=10 February 2013 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}</ref> habang noong 2016, tinatantiya ng pahayagang ''[[Der Tagesspiegel]]'' na humigit-kumulang 350,000 Muslim ang nag-obserba ng [[Ramadan]] sa Berlin.<ref>{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212013247/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 December 2019}}</ref> Noong 2019, humigit-kumulang 437,000 rehistradong residente, 11.6% ng kabuuan, ang nag-ulat na mayroong pinanggalingan sa paglilipat mula sa isa sa mga [[Mga miyembrong estado ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko|estadong Miyembro ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko]].<ref name="pop-detail8">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref><ref>{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |language=de |trans-title=Ramadan in refugee camps and schools in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170712125538/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 July 2017}}</ref> Sa pagitan ng 1992 at 2011 halos dumoble ang populasyon ng Muslim.<ref>{{Cite news |last=Schupelius |first=Gunnar |date=28 May 2015 |title=Wird der Islam künftig die stärkste Religion in Berlin sein? |work=[[Berliner Zeitung]] |url=https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170603092248/https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |archive-date=3 June 2017}}</ref>
Humigit-kumulang 0.9% ng mga Berlines ay kabilang sa ibang mga relihiyon. Sa tinatayang populasyon na 30,000–45,000 na mga residenteng Hudyo,<ref name="The Boston Globe 2014-11-01">{{Cite web |last=Ross |first=Mike |date=1 November 2014 |title=In Germany, a Jewish community now thrives |url=https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222235631/https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |archive-date=22 December 2016 |access-date=19 August 2016 |website=[[The Boston Globe]]}}</ref> humigit-kumulang 12,000 ang mga rehistradong miyembro ng mga relihiyosong organisasyon.<ref name="klStatistik20102">{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}</ref>
Ang Berlin ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Berlin|Katoliko Romanong arsobispo ng Berlin]] at ang nahalal na tagapangulo ng [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandeburgo-Mataas na Lusacia Silesiana|EKBO]] ay pinamagatang obispo ng EKBO. Higit pa rito, ang Berlin ay ang luklukan ng maraming mga Ortodoksong katedral, tulad ng Katedral ni San Boris ang Bautista, isa sa dalawang luklukan ng [[Simbahang Bulgarong Ortodokso|Bulgarong Ortodokso]] na Diyosesis ng Kanluran at Gitnang Europa, at ang Katedral ng Muling Pagkabuhay ni Kristo ng Diyosesis ng Berlin (Patriarkado ng Mosku).
{{multiple image|align=right|perrow=2|total_width=400|width1=500|width2=500|width3=500|width4=500|height1=350|height2=350|height3=350|height4=350|image1=Berliner Dom - panoramio (20).jpg|image2=NeueSynagogue.JPG|image3=2020-04-16 P4160889 St.Hedwigs-Kathedrale, Bebelplatz.jpg|image4=Şehitlik mosque Berlin by ZUFAr.jpg|footer=Paikot pa kanan mula sa taas pakaliwa: [[Katedral ng Berlin]], [[Bagong Sinagoga (Berlin)|Bagong Sinagoga]], Moske Şehitli, at [[Katedral ni Santa Eduvigis]]}}
Ang mga mananampalataya ng iba't ibang relihiyon at denominasyon ay nagpapanatili ng maraming [[Talaan ng mga lugar ng pagsamba sa Berlin|lugar ng pagsamba sa Berlin]]. Ang [[Malayang Simbahang Ebangheliko-Luterano]] ay may walong parokya na may iba't ibang laki sa Berlin.<ref>{{Cite web |title=Lutheran Diocese Berlin-Brandenburg |url=https://www.selk-berlin.de/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328152944/https://www.selk-berlin.de/ |archive-date=28 March 2008 |access-date=19 August 2008 |publisher=Selbständige Evangelisch-Lutherische Kirche}}</ref> Mayroong 36 na kongregasyong [[Mga Bautista|Bautista]] (sa loob [[Samahan ng mga Ebanghelikong Malayang Simbahang Kongregasyon sa Alemanya]]), 29 [[Bagong Apostolikong Simbahan]], 15 [[Nagkakaisang Metodistang Simbahan|Nagkakaisang Metodista]] na simbahan, walong Malayang Ebanghelika na Kongregasyon, apat na [[Simbahan ni Kristo, Siyentipiko]] (una, iklawa, ikatlo, at ikalabing-anim), anim mga kongregasyon ng [[Ang Simbahan ni Jesucristo ng mga Banal sa mga Huling Araw]], isang [[Lumang Simbahang Katoliko|Lumang Simbahan]], at isang [[Anglikanismo|Anglicanong]] simbahan sa Berlin. Ang Berlin ay may higit sa 80 moske,<ref>{{Cite web |title=Berlin's mosques |url=https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093250/https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |archive-date=11 November 2018 |access-date=11 November 2018 |publisher=[[Deutsche Welle]]}}</ref> sampung sinagoga,<ref>{{Cite news |last=Keller |first=Claudia |date=10 November 2013 |title=Berlins jüdische Gotteshäuser vor der Pogromnacht 1938: Untergang einer religiösen Vielfalt |language=de |trans-title=Berlin's jewish places of worship before the Pogromnacht 1938: Decline of a religious diversity |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |url-status=live |access-date=11 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093246/https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |archive-date=11 November 2018 |quote=Von den weit mehr als 100 jüdischen Gotteshäusern sind gerade einmal zehn übrig geblieben. (in english: Of the far more than 100 synagogues, only ten are left.)}}</ref> at dalawang templong [[Budismo|Budista]].
== Gobyerno at politika ==
{{main|Politika ng Berlin}}
=== Estadong lungsod ===
[[Talaksan:Rotes_Rathaus.jpg|left|thumb|[[Rotes Rathaus]] (''Pulang Munisipyo''), luklukan ng Senado at Alkalde ng Berlin.]]
Mula noong [[Muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa]] noong Oktubre 3, 1990, ang Berlin ay isa sa tatlong [[Länder ng Alemanya|estadong lungsod sa Alemanya]] na kabilang sa kasalukuyang 16 na estado ng Alemanya. Ang [[Abgeordnetenhaus ng Berlin|Kapulungan ng mga Kinatawan]] (''Abgeordnetenhaus'') ay kumakatawan bilang parlamento ng lungsod at estado, na mayroong 141 na luklukan. Ang ehekutibong tanggapan ng Berlin ay ang [[Senado ng Berlin]] (''Senat von Berlin''). Binubuo ang Senado ng [[Talaan ng mga alkalde ng Berlin|Namamahalang Alkalde]] (''Regierender Bürgermeister''), at hanggang sampung senador na may hawak na ministerong posisyon, dalawa sa kanila ang may hawak na titulong "Alkalde" (''Bürgermeister'') bilang kinatawan ng Namamahalang Alkalde.<ref>{{Cite web |date=2016-11-01 |title=Verfassung von Berlin – Abschnitt IV: Die Regierung |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201008025644/https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |archive-date=8 October 2020 |access-date=2020-10-02 |website=www.berlin.de |language=de}}</ref> Ang kabuuang taunang badyet ng estado ng Berlin noong 2015 ay lumampas sa €24.5 ($30.0) bilyon kabilang ang surplus sa badyet na €205 ($240) milyon.<ref>{{Cite news |title=Berliner Haushalt Finanzsenator bleibt trotz sprudelnder Steuereinnahmen vorsichtig |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/berliner-haushalt-finanzsenator-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-24702234 |url-status=live |access-date=20 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131248/https://www.berliner-zeitung.de/sport-leidenschaft/berliner-haushalt-finanzsenator-kollatz-ahnen-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-li.6132?pid=true |archive-date=18 February 2022}}</ref> Ang estado ay nagmamay-ari ng malawak na pag-aari, kabilang ang mga gusaling pang-administratibo at pamahalaan, mga kompanya ng real estate, pati na rin ang mga stake sa Estadio Olimpiko, mga paliguan, mga kompanya ng pabahay, at maraming mga pampublikong negosyo at mga subsidiyaryo na kompanya.<ref>{{Cite web |date=18 May 2017 |title=Vermögen |trans-title=Assets |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190928151604/https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |archive-date=28 September 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]]}}</ref><ref>{{Cite web |date=5 September 2019 |title=Beteiligungen des Landes Berlin |trans-title=Holdings of the State of Berlin |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219070001/https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |archive-date=19 December 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]] |language=de}}</ref>
Hawak ng [[Partido Sosyo-Demokratiko ng Alemanya|Partido Sosyo-Demokratiko]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'' o SPD) at ng [[Ang Kaliwa (Alemanya)|Kaliwa]] (Die Linke) ang pamahalaang lungsod pagkatapos ng [[Halalan estatal ng Berlin, 2001|halalang estatal noong 2001]] at nanalo ng isa pang termino sa [[Halalang estatal ng Berlin, 2006|halalang estatal noong 2006]].<ref>{{Cite web |title=Berlin state election, 2006 |url=https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323161037/https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |archive-date=23 March 2012 |access-date=17 August 2008 |website=Der Landeswahlleiter für Berlin |language=de}}</ref> Mula noong [[Halalang estatal ng Berlin, 2016|halalang estatal noong 2016]], nagkaroon ng koalisyon sa pagitan ng Partido Sosyo-Demokratiko, mga Lunti, at Kaliwa.
Ang Namumunong Alkalde ay magkasabay na Panginoong Alkalde ng Lungsod ng Berlin (''Oberbürgermeister der Stadt'') at Ministro na Pangulo ng Estado ng Berlin (''Ministerpräsident des Bundeslandes''). Ang tanggapan ng Namamahalang Alkalde ay nasa [[Rotes Rathaus|Rotes Rathaus (Pulang Munisipyo)]]. Mula noong 2014 ang tanggapang ito ay hawak ni [[Michael Müller (politiko, ipinanganak noong 1964)|Michael Müller]] ng mga Sosyo-Demokratiko.<ref>{{Cite magazine|magazine=[[Time (magazine)|Time Europe]]}}</ref>
=== Mga boro ===
[[Talaksan:Berlin_Subdivisions.svg|right|thumb|[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|12 boro ng Berlin at ang kanilang 96 na kapitbahayan]]]]
Ang Berlin ay nahahati sa 12 boro o distrito (''Bezirke''). Ang bawat boro ay may ilang mga subdistrito o mga kapitbahayan (''Ortsteile''), na nag-ugat sa mas matatandang munisipalidad na nauna sa pagbuo ng Kalakhang Berlin noong Oktubre 1, 1920. Ang mga subdistritong ito ay naging urbanisado at isinama sa lungsod nang maglaon. Maraming residente ang lubos na nakikilala sa kanilang mga kapitbahayan, na kolokyal na tinatawag na ''[[Kiez]]''. Sa kasalukuyan, ang Berlin ay binubuo ng 96 na mga subdistrito, na karaniwang binubuo ng ilang mas maliliit na pook residensiyal o kuwarto.
Ang bawat boro ay pinamamahalaan ng isang sangguniang pamboro (''Bezirksamt'') na binubuo ng limang konsehal (''Bezirksstadträte'') kasama ang alkalde ng boro (''Bezirksbürgermeister''). Ang konseho ay inihahalal ng asamblea ng boro (''Bezirksverordnetenversammlung''). Gayunpaman, ang mga indibidwal na boro ay hindi mga independiyenteng munisipalidad, ngunit nasa ilalim ng Senado ng Berlin. Ang mga alkalde ng boro ay bumubuo sa konseho ng mga alkalde (''Rat der Bürgermeister''), na pinamumunuan ng Namamahalang Alkalde ng lungsod at nagpapayo sa Senado. Ang mga kapitbahayan ay walang mga lokal na katawan ng pamahalaan.
=== Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod ===
Ang Berlin ay nagpapanatili ng opisyal na pakikipagsosyo sa 17 lungsod.<ref name="Berlintwins">{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}</ref> Ang [[Kakambal na lungsod|pagkakambal ng lungsod]] sa pagitan ng Berlin at iba pang mga lungsod ay nagsimula sa kapatid nitong lungsod na Los Angeles noong 1967. Kinansela ang mga pagsosyo ng Silangang Berlin sa panahon ng muling pag-iisa ng Alemanya ngunit kalaunan ay bahagyang muling itinatag. Ang mga pakikipagsosyo ng Kanlurang Berlin ay dati nang pinaghihigpitan sa antas ng boro. Noong panahon ng Digmaang Malamig, ang mga partnership ay sumasalamin sa iba't ibang hanayan ng kapangyarihan, kung saan ang Kanlurang Berlin ay nakikipagsosyo sa mga kabesera sa Kanluraning Mundo at Silangang Berlin na karamihan ay nakikipagsosyo sa mga lungsod mula sa [[Pakto ng Barsobya]] at mga kaalyado nito.
Mayroong ilang magkasanib na proyekto sa maraming iba pang mga lungsod, tulad ng [[Beirut]], Belgrade, São Paulo, [[Copenhague]], Helsinki, [[Amsterdam]], [[Johannesburg]], [[Mumbai]], Oslo, [[Hanoi]], Shanghai, [[Seoul]], [[Sopiya|Sofia]], [[Sydney]], Lungsod ng New York, at [[Viena]]. Lumalahok ang Berlin sa mga pandaigdigang asosasyon ng lungsod gaya ng Samahan ng mga Kabesera ng Unyong Europeo, Eurocities, Ugnayan ng mga mga Europeong Lungsod ng Kultura, Metropolis, Pagpupulong Kumperensiya ng mga Pangunahing Lungsod ng Mundo, at Kumperensiya ng mga Kabeserang Lungsod ng Mundo.
Ang Berlin ay kakambal sa:<ref name="Berlintwins2">{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}</ref>{{div col|colwidth=20em}}
*Los Angeles, Estados Unidos (1967)
<!--Paris - not twinning, does not consider Berlin as its twin town-->
*[[Madrid]], España (1988)
*[[Istanbul]], Turkiya (1989)
*[[Barsobya]] Polonya (1991)
*Mosku, Rusya (1991)
*[[Bruselas]], Belhika (1992)
*[[Budapest]], Unggarya (1992)
*[[Tashkent]], Uzbekistan (1993)
*[[Lungsod Mehiko]], Mehiko (1993)
*[[Jakarta]], Indonesia (1993)
*Beijing, Tsina (1994)
*Tokyo, Hapon (1994)
*[[Buenos Aires]], Arhentina (1994)
*[[Praga]], Republikang Tseko (1995)
*[[Windhoek]], Namibia (2000)
*Londres, Nagkakaisang Kaharian (2000)
{{div col end}}Mula noong 1987, ang Berlin ay mayroon ding opisyal na pakikipagsosyo sa Paris, Pransiya. Ang bawat boro ng Berlin ay nagtatag din ng sarili nitong kambal na bayan. Halimbawa, ang borough ng [[Friedrichshain-Kreuzberg]] ay may pagsosyo sa Israeling lungsod ng [[Kiryat Yam]].<ref>{{Cite web |title=Städtepartnerschaftsverein Friedrichshain-Kreuzberg e. V. |url=https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210309000305/https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |archive-date=9 March 2021 |access-date=8 February 2021 |website=berlin.de |language=de}}</ref>
== Ekonomiya ==
{{main|Ekonomiya ng Berlin}}
[[Talaksan:Berlin_Mitte_by_night.JPG|left|thumb|Ang Berlin ay isang UNESCO "Lungsod ng Disenyo" at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[ekosistema ng startup]].<ref>{{Cite web |title=Berlin – Europe's New Start-Up Capital |url=https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331043259/https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |archive-date=31 March 2016 |access-date=27 March 2016 |website=Credit Suisse}}</ref>]]
Ang Berlin ay isang UNESCO "City of Design" at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[startup ecosystem]].
Noong 2018, ang GDP ng Berlin ay umabot sa €147 bilyon, isang pagtaas ng 3.1% kumpara sa nakaraang taon. Ang ekonomiya ng Berlin ay pinangungunahan ng [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na may humigit-kumulang 84% ng lahat ng kompanya na nagnenegosyo sa mga serbisyo. Noong 2015, ang kabuuang lakas-paggawa sa Berlin ay 1.85 milyon. Ang tantos ng walang trabaho ay umabot sa 24 na taon na mababang noong Nobyembre 2015 at tumayo sa 10.0%.<ref>{{Cite news |title=Berlin hat so wenig Arbeitslose wie seit 24 Jahren nicht |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |url-status=live |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151203224849/https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |archive-date=3 December 2015}}</ref> Mula 2012 hanggang 2015, ang Berlin, bilang isang estado ng Aleman, ay may pinakamataas na taunang tantos ng paglago ng trabaho. Humigit-kumulang 130,000 trabaho ang naidagdag sa panahong ito.<ref>{{Cite news |date=28 January 2015 |title=In Berlin gibt es so viele Beschäftigte wie nie zuvor |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |url-status=live |access-date=16 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224010722/https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |archive-date=24 February 2016}}</ref>
Kabilang sa mahahalagang sektor ng ekonomiya sa Berlin ang mga agham pambuhay, transportasyon, impormasyon at mga teknolohiya sa komunikasyon, media at musika, pananalastas at disenyo, bioteknolohiya, mga serbisyong pangkapaligiran, konstruksiyon, e-komersiyo, retail, negosyo sa hotel, at inhinyeriyang medikal.<ref>{{Cite news |date=21 September 2006 |title=Poor but sexy |work=The Economist |url=https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |url-status=live |access-date=19 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622201720/https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |archive-date=22 June 2008}}</ref>
Ang pananaliksik at pag-unlad ay may kahalagahang pang-ekonomiya para sa lungsod.<ref name="factsheet">{{Cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}</ref> Maraming malalaking korporasyon tulad ng Volkswagen, Pfizer, at SAP ang nagpapatakbo ng mga laboratoryong pang-inobasyon sa lungsod.<ref>{{Cite news |title=Immer mehr Konzerne suchen den Spirit Berlins |publisher=Berliner Morgenpost |url=https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |url-status=live |access-date=13 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170116150546/https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |archive-date=16 January 2017}}</ref> Ang Science and Business Park sa Adlershof ay ang pinakamalaking parke ng teknolohiya sa Alemanya na sinusukat ng kita.<ref>{{Cite web |title=The Science and Technology Park Berlin-Adlershof |url=https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117042743/https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |archive-date=17 January 2017 |access-date=13 January 2017 |website=Berlin Adlershof: Facts and Figures |publisher=Adlershof}}</ref> Sa loob ng [[Eurozone]], ang Berlin ay naging sentro para sa paglipat ng negosyo at pandaigdigang [[Pamumuhunan (macroeconomics)|pamumuhunan]].<ref>{{Cite news |title=Global Cities Investment Monitor 2012 |publisher=KPMG |url=https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |url-status=live |access-date=28 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102003006/https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |archive-date=2 November 2013}}</ref><ref>{{Cite web |title=Arbeitslosenquote nach Bundesländern in Deutschland 2018 {{!}} Statista |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210627171657/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |archive-date=27 June 2021 |access-date=13 November 2018 |website=Statista |language=de}}</ref>
{| class="wikitable"
!Taon <ref>{{Cite web |title=Arbeitslosenquote in Berlin bis 2018 |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211194253/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |archive-date=11 December 2019 |access-date=11 December 2019 |website=Statista}}</ref>
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
!2019
|-
|Tantos ng walang trabaho sa %
|15.8
|16.1
|16.9
|18.1
|17.7
|19.0
|17.5
|15.5
|13.8
|14.0
|13.6
|13.3
|12.3
|11.7
|11.1
|10.7
|9.8
|9.0
|8.1
|7.8
|}
== Edukasyon at Pananaliksik ==
<!--{{Pangunahin|Edukasyon sa Berlin}}-->[[Talaksan:Berlin-Mitte_Humboldt-Uni_05-2014.jpg|right|thumb|Ang [[Unibersidad ng Berlin Humboldt]] ay kaugnay sa 57 nagwagi sa Gantimpalang Nobel.]]
{{Magmula noong|2014}}, ang Berlin ay may 878 na paaralan, na nagtuturo sa 340,658 mag-aaral sa 13,727 klase, at 56,787 nagsasanay sa mga negosyo at saanman.<ref name="factsheet22">{{cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}</ref> Ang lungsod ay may 6 na taong programa sa primaryang edukasyon. Pagkatapos matapos ang elementarya, magpapatuloy ang mga mag-aaral sa ''Sekundarschule'' (isang komprehensibong paaralan) o ''Gymnasium'' (paaralan para sa paghahanda sa kolehiyo). Ang Berlin ay may natatanging na programa sa paaralang bilingual sa ''Europaschule'', kung saan tinuturuan ang mga bata ng kurikulum sa Alemanya at isang wikang banyaga, simula sa elementarya at magpapatuloy sa mataas na paaralan.<ref>{{cite web |title=Jahrgangsstufe Null |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080520234625/https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |archive-date=20 May 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[Der Tagesspiegel]] |language=de}}</ref>
Ang [[Französisches Gymnasium Berlin]], na itinatag noong 1689 upang turuan ang mga anak ng lumikas na Huguenot, ay nag-aalok ng pagtuturo (Aleman/Pranses).<ref>{{Cite web |title=Geschichte des Französischen Gymnasiums |url=https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615205603/https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |archive-date=15 June 2008 |access-date=17 August 2008 |website=Französisches Gymnasium Lycée Français Berlin |language=de, fr}}</ref> Ang [[Paaralang John F. Kennedy, Berlin|Paaralang John F. Kennedy]], isang bilingweng Aleman–Ingles na pampublikong paaralan sa [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]], ay partikular na tanyag sa mga anak ng mga diplomatiko at komunidad ng ekspatriado na nagsasalita ng Ingles. 82 {{Lang|de|Gymnasien}} ang nagtutro ng [[Wikang Latin|Latin]] <ref>{{Cite web |date=29 March 2013 |title=Latein an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/latein |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171004133934/https://www.gymnasium-berlin.net/latein |archive-date=4 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}</ref> at 8 ang nagtuturo ng [[Wikang Sinaunang Griyego|Sinaunang Griyego]].<ref>{{Cite web |date=31 March 2013 |title=Alt-Griechisch an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012215308/https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |archive-date=12 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}</ref>
== Kultura ==
[[Talaksan:Alte_Nationalgalerie_abends_(Zuschnitt).jpg|thumb|200x200px|Ang [[Alte Nationalgalerie]] ay bahagi ng [[Pulo ng mga Museo]], isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook|Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO]].]]
[[Talaksan:Cafe_am_Holzmarkt,_River_Spree,_Berlin_(46636049685).jpg|left|thumb|Ang [[Alternatibong kultura|alternatibong]] Holzmarkt, [[Friedrichshain-Kreuzberg]]]]
{{main|Kultura sa Berlin|Media sa Berlin}}
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.<ref name="UNESCO2">{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}</ref><ref name="UNESCO2" /> Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.<ref>{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}</ref> Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.<ref name="UNESCO3">{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}</ref><ref name="UNESCO22">{{Cite web |title=World Heritage Site Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/532 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080808091530/https://whc.unesco.org/en/list/532 |archive-date=8 August 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[UNESCO]]}}</ref> Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.<ref>{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}</ref> Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.
Ang lumalawak na kultural na pangyayari sa lungsod ay binibigyang-diin ng paglipat ng [[Pangkalahatang Grupo ng Musika|Universal Music Group]] na nagpasya na ilipat ang kanilang punong-tanggapan sa pampang ng Ilog Spree.<ref>{{Cite web |title=Berlin's music business booms |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911125347/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-date=11 September 2007 |access-date=19 August 2008 |website=Expatica}}</ref> Noong 2005, ang Berlin ay pinangalanang "Lungsod ng Disenyo" ng [[UNESCO]] at naging bahagi na ng [[Malikhaing Network ng Lungsod|Creative Cities Network]] mula noon.<ref name="Cityofdesign32">{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}</ref><ref name="Cityofdesign4">{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}</ref>
== Mga tala ==
<references group="note"/>
== Mga sanggunian ==
<references />{{Geographic location
|Centre = Berlin
|North = [[Neubrandenburg]], [[Rostock]]
|Northeast = [[Szczecin]] ([[Polonya]])
|East = [[Frankfurt (Oder)]]
|Southeast = [[Cottbus]]
|South = [[Dresden]]
|Southwest = [[Potsdam]], [[Dessau]], [[Halle, Saxony-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]]
|West = [[Brandenburg an der Havel]], [[Braunschweig]]
|Northwest = [[Hamburg]], [[Lübeck]]
}}
{{Navboxes
|list=
{{Berlin}}
{{Mga Borough ng Berlin}}
{{Mga lungsod sa Alemanya}}
{{Germany states}}
{{Kabiserang lungsod ng Unyong Europeo}}
{{Talaan ng mga kabiserang European batay sa rehiyon}}
{{Kabiserang Kultural sa Europa}}
{{Hanseatic League}}
}}
[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Mga lungsod sa Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Kabisera sa Europa|Berlin]]
[[Kategorya:Berlin]]
{{Kandid-NA}}
fjqpbz1eqgc8x1j6mw0f2414ec1xku8
1969694
1969693
2022-08-28T04:32:07Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement|name=Berlin|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=Alemanya|subdivision_type1=[[Landstadt ng Alemanya|Estado]]|subdivision_name1=[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|Berlin]]|settlement_type=Kabeserang lungsod, [[Landstadt ng Alemanya|Estado]], at [[Mga munisipalidad ng Alemanya|munisipalidad]]|image_skyline={{Photomontage|position=center
| photo1a = Siegessaeule Aussicht 10-13 img4 Tiergarten.jpg
| photo2a = Brandenburger Tor abends.jpg
| photo2b = Berliner Dom, Westfassade, Nacht, 160309, ako.jpg
| photo3a = Schloss Charlottenburg (233558373).jpeg
| photo3b = Berlin_Museumsinsel_Fernsehturm.jpg
| photo4a = Siegessäule-Berlin-Tiergarten.jpg
| photo4b = Hochhäuser am Potsdamer Platz, Berlin, 160606, ako.jpg
| photo5a = Reichstag Berlin Germany.jpg
| color_border = white
| color = white
| spacing = 2
| size = 270
| foot_montage = '''Mula itaas, kaliwa pakanan''': Tanawin ng [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]]; [[Tarangkahang Brandeburgo]]; [[Katedral ng Berlin]]; [[Palasyo ng Charlottenburg]]; [[Pulo ng mga Museo]], at [[Toreng Pang-TV ng Berlin]]; [[Haligi ng Tagumpay ng Berlin|Haligi ng Tagumpay]]; [[Plaza Potsdam]]; at [[gusaling Reichstag]]
}}|image_shield=Coat of arms of Berlin.svg|shield_size=70px|pushpin_map=Germany#Europe|pushpin_relief=yes|pushpin_map_caption=Kinaroroonan sa Alemanya|coordinates={{coord|52|31|12|N|13|24|18|E|format=dms|display=inline,title}}|image_flag=Flag_of_Berlin.svg|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|type=shape<!--line-->|fill=#ffffff|fill-opacity=0|stroke-color=|stroke-width=2|frame-width=250|frame-height=300}}|total_type=Lungsod/Estado|area_total_km2=891.7|area_footnotes=<ref name="statoffice">{{cite web |access-date=2 May 2019 |title=Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |language=de |archive-date=8 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308125331/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |url-status=dead }}</ref>|population_total=3769495|population_footnotes=<ref name="pop-detail"/>|population_as_of=Disyembre 31, 2020|population_urban=4473101|population_urban_footnotes=<ref name="citypopulation_urban">{{cite web|url=https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|author=citypopulation.de quoting Federal Statistics Office|title=Germany: Urban Areas|access-date=2021-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603133151/https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|archive-date=2020-06-03|url-status=live}}</ref>|population_metro=6144600|population_metro_footnotes=<ref>{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |url-status=dead |archive-date=27 August 2021 |title=Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik |date=8 February 2019 |website=statistik-berlin-brandenburg.de |publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg |access-date=24 November 2019}}</ref>|elevation_m=34|population_demonyms=Berlines<br/>Berliner (m), Berlinerin (f) (Aleman)|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€155 billion (2020)<ref>{{cite web|url = https://www.statistikportal.de/en/node/649|title = Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2020|website = www.statistikportal.de|access-date = 1 April 2021|archive-date = 1 April 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210401011816/https://www.statistikportal.de/en/node/649|url-status = live}}</ref>|blank1_name_sec1=GRP kada tao|blank1_info_sec1=€41,000 (2020)|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.964<ref name="GlobalDataLab">{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|url-status=live}}</ref><br/>{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|2nd of 16]]|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+01:00|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+02:00|blank_name_sec2=[[GeoTLD]]|blank_info_sec2=[[.berlin]]|website={{URL|www.berlin.de/en/}}|governing_body=[[Abgeordnetenhaus ng Berlin]]|leader_title=[[Namumunong Alkalde ng Berlin|Namumunong Alkalde]]|leader_party=SPD|leader_name=[[Franziska Giffey]]|geocode=[[Nomenclature of Territorial Units for Statistics|NUTS Region]]: DE3|area_code=[[List of dialling codes in Germany#030 – Berlin|030]]|registration_plate=B{{NoteTag |1 = Ang mga unlapi para sa pagpaparehistro ng sasakyan ay ipinakilala noong 1906, ngunit madalas na binago dahil sa mga pagbabago sa politika pagkatapos ng 1945. Ang mga sasakyan ay nairehistro sa ilalim ng mga sumusunod na unlapi: "I A" (1906 – Abril 1945; ipinawalang-bisa noong 11 Agosto 11, 1945); walang unlapi, mga digit lang (mula Hulyo hanggang Agosto 1945), "БГ" (=BG; 1945–46, para sa mga kotse, truck, at bus), "ГФ" (=GF; 1945–46, para sa mga kotse, truck, at bus) , "БM" (=BM; 1945–47, para sa mga motor bike), "ГM" (=GM; 1945–47, para sa mga motor bike), "KB" (i.e.: [[Alyadong Kommandatura|Kommandatura]] ng Berlin; para sa buong Berlin 1947–48, nagpatuloy para sa [[Kanlurang Berlin]] hanggang 1956), "GB" (i.e.: Kalakhang Berlin, para sa [[Silangang Berlin]] 1948–53), "I" (para sa Silangang Berlin, 1953 –90), "B" (para sa Kanlurang Berlin mula Hulyo 1, 1956, nagpatuloy para sa buong Berlin mula noong 1990).}}|iso_code=DE-BE|official_name=Berlin}}Ang '''Berlin''' ay ang [[kabisera|kabesera]] ng [[Alemanya]]. May 3.7 milyong naninirahan, ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Alemanya batay sa populasyon|pinakamalaking lungsod]] sa bansa ayon sa lugar at populasyon,<ref>{{Cite news |last=Milbradt |first=Friederike |date=6 February 2019 |title=Deutschland: Die größten Städte |language=de |work=[[Die Zeit]] (Magazin) |location=Hamburg |url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |url-status=live |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213183401/https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |archive-date=13 February 2019}}</ref><ref>{{Cite news |date=1 August 2019 |title=Leipzig überholt bei Einwohnerzahl Dortmund – jetzt Platz 8 in Deutschland |language=de |work=[[Leipziger Volkszeitung]] |location=Leipzig |url=https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |url-status=dead |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113070247/https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |archive-date=13 November 2019}}</ref> at ang pinakamalaking lungsod ayon sa populasyon sa buong [[Kaisahang Yuropeo|Unyong Europeo]], ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod.<ref name="pop-detail">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> Isa sa [[Länder ng Alemanya|labing-anim na kinabibilangang estado]] ng Alemanya, ang Berlin ay napalilibutan ng [[Brandeburgo|Estado ng Brandeburgo]] at kadugtong ng [[Potsdam]], ang kabesera ng Brandeburgo. Ang urbanong pook ng Berlin, na may populasyon na humigit-kumulang 4.5 milyon, ay ang pangalawang pinakamataong urbanong pook sa Alemanya pagkatapos ng [[Ruhr]]. Ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin-Brandeburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandeburgo]] ay may humigit-kumulang 6.2 milyong mga naninirahan at ito ang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|ikatlong pinakamalaking kalakhang rehiyon ng Alemanya]] pagkatapos ng mga rehiyon ng [[Rin-Ruhr]] at [[Francfort Rin-Meno|Rin-Meno]].<ref>{{Cite web |date=4 October 2016 |title=Daten und Fakten zur Hauptstadtregion |url=https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175940/https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |archive-date=21 March 2019 |access-date=13 April 2022 |website=www.berlin-brandenburg.de}}</ref> Nagkaroon ng [[Pag-iisa ng Berlin at Brandeburgo|bigong pagtatangkang pag-isahin ang parehong estado noong 1996]], at sa kabila ng nananatiling hiwalay, ang dalawang estado ay nagtutulungan sa maraming kalakaran hanggang ngayon.
Ang Berlin ay tumatawid sa pampang ng [[Spree (ilog)|Spree]], na dumadaloy sa [[Havel]] (isang [[tributaryo]] ng [[Ilog Elba|Elbe]]) sa kanlurang boro ng [[Spandau]]. Kabilang sa mga pangunahing topograpikong tampok ng lungsod ay ang maraming lawa sa kanluran at timog-silangan na mga boro na nabuo ng [[Spree (ilog)|Spree]], [[Havel]], at [[Dahme (ilog)|Dahme]], na ang pinakamalaki ay ang [[Lawa ng Müggelsee|Lawa Müggelsee]]. Dahil sa lokasyon nito sa [[Kapatagang Europeo]], ang Berlin ay naiimpluwensiyahan ng isang [[Klimang banayad|banayad na pana-panahong klima]]. Halos sangkatlo ng lugar ng lungsod ay binubuo ng mga kagubatan, [[Tala ng mga liwasan at hardin sa Berlin|liwasan, hardin]], ilog, kanal, at lawa.<ref name="gruen">{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}</ref> Ang lungsod ay nasa lugar ng diyalektong [[Gitnang Aleman]]; ang [[Alemang Berlin|diyalekto ng Berlin]] ay isang varyant ng mga [[Mga diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch|diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch]].
Unang naidokumento noong ika-13 siglo at sa pagtawid ng dalawang mahalagang makasaysayang [[Ruta ng kalakalan|rutang pangkalakalan]],<ref name="staple">{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}</ref> ang Berlin ay naging kabesera ng [[Margrabyato ng Brandeburgo]] (1417 – 1701), ng [[Kaharian ng Prusya]] (1701–1918), ng [[Imperyong Aleman]] (1871). –1918), ng [[Republikang Weimar]] (1919–1933), at ng [[Alemanyang Nazi]] (1933–1945). Ang [[Berlin noong dekada '20]] ay ang ikatlong pinakamalaking munisipalidad sa mundo.<ref>{{Cite web |date=September 2009 |title=Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany) |url=https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706161901/https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |archive-date=6 July 2018 |access-date=9 October 2009 |publisher=www.h-net.org}}</ref> Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang kasunod na pananakop nito ng mga matagumpay na bansa, nahati ang lungsod; ang [[Kanlurang Berlin]] ay naging isang de facto na [[Engklabo at eksklabo|eksklabo]] ng [[Kanlurang Alemanya]], na napapalibutan ng [[Pader ng Berlin]] (mula Agosto 1961 hanggang Nobyembre 1989) at ng teritoryo ng Silangang Aleman.<ref>{{Cite web |title=Berlin Wall |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080630080628/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |archive-date=30 June 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Encyclopædia Britannica]]}}</ref> Ang [[Silangang Berlin]] ay idineklara na kabesera ng Silangang Alemanya, habang ang [[Bonn]] ay naging kabesera ng Kanlurang Alemanya. Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa ng Alemanya]] noong 1990, ang Berlin ay muling naging kabesera ng buong Alemanya.
Ang Berlin ay isang [[Lungsod pandaigdig|pandaigdigang lungsod]] ng [[Kultura ng Berlin|kultura]], [[Politika ng Berlin|politika]], [[Media ng Berlin|media]], at agham.<ref>{{Cite web |title=Berlin – Capital of Germany |url=https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112204045/https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |archive-date=12 January 2012 |access-date=18 August 2008 |website=German Embassy in Washington}}</ref><ref>{{Cite news |last=Davies |first=Catriona |date=10 April 2010 |title=Revealed: Cities that rule the world – and those on the rise |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |url-status=live |access-date=11 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014630/https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |archive-date=4 June 2011}}</ref><ref>{{Cite news |last=Sifton |first=Sam |date=31 December 1969 |title=Berlin, the big canvas |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130412012910/https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |archive-date=12 April 2013}}</ref><ref>{{Cite journal |date=22 October 2009 |title=Global Power City Index 2009 |url=https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |url-status=live |journal=Institute for Urban Strategies at the Mori Memorial Foundation |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629143736/https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |archive-date=29 June 2014 |access-date=29 October 2009}}</ref> Nakabatay ang [[Ekonomiya ng Berlin|ekonomiya]] nito sa mga [[High tech|high-tech]] na kompanya at [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na sumasaklaw sa magkakaibang hanay ng mga [[Malilikhaing industriya|malikhaing industriya]], pasilidad ng pananaliksik, mga korporasyon ng media at mga pinagdadausang pangkumbensiyon.<ref name="congress">{{Cite web |title=ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007 |url=https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080922094543/https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |archive-date=22 September 2008 |access-date=18 August 2008 |website=ICCA}}</ref><ref name="Cityofdesign2">{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}</ref> Ang Berlin ay nagsisilbing isang kontinental na pusod para sa trapiko sa himpapawid at tren at may napakakomplikadong ugnayan ng pampublikong transportasyon. Ang metropolis ay isang sikat na destinasyong [[Turismo sa Alemanya|panturista]].<ref>{{Cite journal |date=4 September 2014 |title=Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend |url=https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |url-status=live |journal=Bloomberg L.P. |archive-url=https://web.archive.org/web/20140911154443/https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |archive-date=11 September 2014 |access-date=11 September 2014}}</ref> Kabilang din sa mga makabuluhang industriya ang [[Teknolohiyang pang-impormasyon|IT]], mga [[parmasyutiko]], [[inhinyeriyang biyomedikal]], [[malinis na teknolohiya]], [[biyoteknolohiya]], konstruksiyon, at [[Elektronika|electronika]].
Ang Berlin ay tahanan ng mga unibersidad na kilala sa buong mundo gaya ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]], [[Pamantasang Teknikal ng Berlin|Pamantasang Teknikal]], [[Malayang Unibersidad ng Berlin|Malayang Unibersidad]], [[Pamantasan ng mga Sining ng Berlin|Pamantasan ng mga Sining]], [[ESMT Berlin]], [[Paaralang Hertie]], at [[Kolehiyong Bard ng Berlin]]. Ang [[Zoolohikong Hardin ng Berlin|Zoolohikong Hardin]] nito ay ang pinakabinibisitang zoo sa Europa at isa sa pinakasikat sa buong mundo. Dahil ang [[Estudyo ng Babelsberg|Babelsberg]] ang kauna-unahang malakihang estudyong pampelikulang complex sa mundo, ang Berlin ay isang lalong sikat na lokasyon para sa mga pandaigdigang [[Tala ng mga pelikulang isinagawa sa Berlin|paggawa ng pelikula]].<ref>{{Cite web |date=9 August 2008 |title=Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory |url=https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080813010550/https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |archive-date=13 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Deutsche Welle]]}}</ref> Kilala ang lungsod sa mga pagdiriwang, magkakaibang arkitektura, nightlife, kontemporaneong sining at napakataas na kaledad ng pamumuhay.<ref>{{Cite news |last=Flint |first=Sunshine |date=12 December 2004 |title=The Club Scene, on the Edge |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130402221310/https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |archive-date=2 April 2013}}</ref> Mula noong dekada 2000, saksi ang Berlin sa paglitaw ng isang kosmopolitang [[Startup ecosystem|eksenang]] [[entrepreneurship]].<ref>{{Cite journal |date=13 June 2014 |title=Young Israelis are Flocking to Berlin |url=https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |url-status=live |journal=Newsweek |archive-url=https://web.archive.org/web/20140827183310/https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |archive-date=27 August 2014 |access-date=28 August 2014}}</ref>
Nagtataglay ang Berlin ng tatlong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]]: [[Pulo ng mga Museo]], ang mga [[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin]], at ang mga [[Mga Modernismong Pabahay ng Berlin|Modernismong Pabahay ng Berlin]].<ref name="UNESCO">{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}</ref> Kabilang sa iba pang mga tanawin ang [[Tarangkahang Brandeburgo]], ang [[gusaling Reichstag]], ang [[Potsdamer Platz]], ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], ang [[Gedenkstätte Berliner Mauer|Alaala ng Pader ng Berlin]], ang [[Galeriya ng Silangang Bahagi]], ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin]], ang [[Katedral ng Berlin]], at ang [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pantelebisyon ng Berlin]], ang pinakamataas na estruktura sa Alemanya. Maraming museo, galeriya, aklatan, orkestra, at mga pinagdadausan ng sports ang Berlin. Kabilang dito ang [[Altes Museum]], ang [[Alte Nationalgalerie|Lumang Pamabansang Galeriya]], ang [[Museong Bode]], ang [[Museong Pergamon|Museo Pergamo]], ang [[Deutsches Historisches Museum|Museuong Pangkasaysayang Aleman]], ang [[Museong Hudyo Berlin]], ang [[Museo ng Likas na Kasaysayan, Berlin|Museo ng Likas na Kasaysayan]], ang [[Foro Humboldt]], ang [[Aklatang Estatal ng Berlin]], ang [[Opera Estatal ng Berlin]], ang [[Filarmonika ng Berlin]], at ang [[Maraton ng Berlin]].
== Kasaysayan ==
=== Etimolohiya ===
Matatagpuan ang Berlin sa hilagang-silangan ng Alemanya, silangan ng Ilog [[Ilog Elba|Elbe]], na dating bumubuo, kasama ang Ilog (Sahon o Turingia) [[Saale]] (mula sa kanilang [[tagpuan]] sa [[Barby, Alemanya|Barby]] pataas), ang silangang hangganan ng [[Francia|Kahariang Franco]]. Habang ang Kahariang Franco ay pangunahing tinitirhan ng mga tribong [[Mga Aleman|Aleman]] tulad ng mga [[Mga Franco|Franco]] at mga [[Sakson|Sahon]], ang mga rehiyon sa silangan ng mga ilog sa hangganan ay pinaninirahan ng mga tribong [[Mga Eslabo|Eslabo]]. Ito ang dahilan kung bakit karamihan sa mga lungsod at nayon sa hilagang-silangan ng Alemanya ay may mga pangalang may pinagmulang [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]] ([[Germania Slavica]]). Ang mga karaniwang [[Hermanisasyon|Hermanisadong]] pangalan ng lugar na [[Hulapi|hulaping]] Eslabo na pinagmulan ay ''-ow'', ''-itz'', ''-vitz'', ''-witz'', ''-itzsch'' at ''-in'', ang mga [[unlapi]] ay ''Windisch'' at ''Wendisch''. Ang pangalang ''Berlin'' ay nag-ugat sa wika ng mga naninirahan sa [[Mga Kanlurang Eslabo|Kanlurang Eslabo]] sa lugar ng Berlin ngayon, at maaaring nauugnay sa Lumang [[Wikang Polabo|Polabong]] tangkay na ''berl-'' / ''birl-'' ("latian").<ref>{{Cite book|last=Berger|first=Dieter|title=Geographische Namen in Deutschland|publisher=Bibliographisches Institut|year=1999|isbn=978-3-411-06252-2}}</ref> Dahil ang ''Ber-'' sa simula ay parang salitang Aleman na ''Bär'' ("oso"), lumilitaw ang isang oso sa eskudo de armas ng lungsod. Kaya ito ay isang halimbawa ng [[armas parlantes]].
Sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|labindalawang boro]] ng Berlin, lima ang may (bahagyang) pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Pankow]] (pinakamatao), [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Marzahn-Hellersdorf]], [[Treptow-Köpenick]], at [[Spandau]] (pinangalanang Spandow hanggang 1878). Sa siyamnapu't anim na kapitbahayan nito, dalawampu't dalawa ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Altglienicke]], [[Alt-Treptow]], [[Britz]], [[Buch (Berlin)|Buch]], [[Buckow (Berlin)|Buckow]], [[Gatow]], [[Karow (Berlin)|Karow]], [[Kladow]], [[Köpenick]], [[Lankwitz]], [[Lübars]], [[Malchow (Berlin)|Marchow]][[Pankow (lokalidad)|,]] [[Marzahn]], [[Pankow]], [[Prenzlauer Berg]], [[Rudow]], [[Schmöckwitz]], [[Spandau (lokalidad)|Spandau]], [[Stadtrandsiedlung Malchow]], [[Steglitz]], [[Tegel]], at [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]]. Ang kapitbahayan ng [[Moabit]] ay may pangalang nagmula sa Pranses, at ang [[Französisch Buchholz]] ay ipinangalan sa mga [[Huguenot]].
=== Ika-12 hanggang ika-16 na siglo ===
[[Talaksan:ZLB-Berliner_Ansichten-Januar.jpg|thumb|Mapa ng Berlin noong 1688]]
[[Talaksan:Dom_und_Stadtschloss,_Berlin_1900.png|thumb|[[Katedral ng Berlin]] (kaliwa) at [[Palasyo ng Berlin]] (kanan), 1900]]
Ang pinakaunang katibayan ng mga pamayanan sa lugar ng Berlin ngayon ay mga labi ng isang pundasyon ng bahay na may petsang 1174, na natagpuan sa mga paghuhukay sa Berlin Mitte,<ref>{{Cite news |title=Berlin ist älter als gedacht: Hausreste aus dem Jahr 1174 entdeckt |language=de |trans-title=Berlin is older than thought: house remains from 1174 have been found |agency=dpa |url=https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |url-status=live |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120824212016/https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |archive-date=24 August 2012}}</ref> at isang barakilang kahoy na may petsang humigit-kumulang 1192.<ref name="zycwaq">{{Cite news |last=Rising |first=David |date=30 January 2008 |title=Berlin dig finds city older than thought |work=[[NBC News]] |agency=Associated Press |url=https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |url-status=live |access-date=1 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102013454/https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |archive-date=2 January 2018}}</ref> Ang unang nakasulat na mga talaan ng mga bayan sa lugar ng kasalukuyang Berlin ay mula sa huling bahagi ng ika-12 siglo. Ang [[Spandau]] ay unang binanggit noong 1197 at [[Köpenick]] noong 1209, bagaman ang mga lugar na ito ay hindi sumanib sa Berlin hanggang 1920.<ref>{{Cite web |year=2002 |title=Zitadelle Spandau |trans-title=Spandau Citadel |url=https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080612020333/https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-date=12 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG}}</ref> Ang sentrong bahagi ng Berlin ay maaaring masubaybayan pabalik sa dalawang bayan. Ang [[Cölln]] sa [[Fischerinsel]] ay unang binanggit sa isang dokumento noong 1237, at ang Berlin, sa kabila ng [[Spree (ilog)|Spree]] sa tinatawag ngayong [[Nikolaiviertel]], ay tinukoy sa isang dokumento mula 1244.<ref name="zycwaq" /> Ang 1237 ay itinuturing na petsa ng pagkakatatag ng lungsod.<ref name="Medtradc">{{Cite web |title=The medieval trading center |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160731190906/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |archive-date=31 July 2016 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG.}}</ref> Ang dalawang bayan sa paglipas ng panahon ay nabuo ang malapit na pang-ekonomiya at panlipunang ugnayan, at nakinabang mula sa [[Karapatan sa emporyo|pangunahing bahagi mismo]] sa dalawang mahalagang [[ruta ng kalakalan]] ng ''[[Via Imperii]]'' na mula [[Brujas]] hanggang [[Veliky Novgorod|Novgorod]].<ref name="staple2">{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}</ref> Noong 1307, bumuo sila ng isang alyansa na may isang karaniwang patakarang panlabas, bagaman ang kanilang mga panloob na pangangasiwa ay pinaghihiwalay pa rin.<ref name="Stöver2010">Stöver B. Geschichte Berlins.</ref><ref name="Lui stadtgr">{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}</ref>
Noong 1415, si [[Federico I, Elektor ng Brandeburgo|Federico I]] ay naging [[Prinsipe-elektor|tagahalal]] ng [[Margrabyato ng Brandeburgo]], na pinamunuan niya hanggang 1440.<ref>{{Cite web |year=1993 |title=The Hohenzollern Dynasty |url=https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807093738/https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-date=7 August 2007 |access-date=18 August 2008 |publisher=Antipas}}</ref> Noong ika-15 siglo, itinatag ng kaniyang mga kahalili ang Berlin-Cölln bilang kabesera ng margabyato, at ang mga sumunod na miyembro ng pamilyang [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]] ay namuno sa Berlin hanggang 1918, una bilang mga tagahalal ng Brandeburgo, pagkatapos ay bilang mga hari ng [[Prusya]], at kalaunan bilang mga [[emperador ng Alemanya]]. Noong 1443, sinimulan ni [[Federico II, Elektor ng Brandeburgo|Federico II Ngiping Bakal]] ang pagtatayo ng isang bagong [[Stadtschloss, Berlin|palasyo]] ng hari sa kambal na lungsod ng Berlin-Cölln. Ang mga protesta ng mga mamamayan ng bayan laban sa gusali ay nagtapos noong 1448, sa "Indignasyong Berlin" ("Berliner Unwille").<ref>{{Cite web |last=Komander |first=Gerhild H. M. |date=November 2004 |title=Berliner Unwillen |trans-title=Berlin unwillingness |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130919215632/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |archive-date=19 September 2013 |access-date=30 May 2013 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins e. V. |language=de}}</ref><ref>{{Cite news |last=Conrad |first=Andreas |date=26 October 2012 |title=Was den "Berliner Unwillen" erregte |language=de |trans-title=What aroused the "Berlin unwillingness" |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181008183148/https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |archive-date=8 October 2018}}</ref> Hindi naging matagumpay ang protestang ito at nawalan ang mga mamamayan ng marami sa mga pampolitika at pang-ekonomiyang pribilehiyo. Nang matapos ang palasyo ng hari noong 1451, unti-unti itong nagamit. Mula 1470, kasama ang bagong tagahalal na si [[Alberto III Aquiles, Elektor ng Brandeburgo|Alberto III Aquiles]], naging bagong tirahan ng hari ang Berlin-Cölln.<ref name="Lui stadtgr2">{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}</ref> Opisyal, ang palasyo ng Berlin-Cölln ay naging permanenteng tirahan ng mga Brandeburgong tagahalal na mga Hohenzollern mula 1486, nang si [[John Cicero, Elektor ng Brandeburgo|Juan Ciceron]] ay maupo sa kapangyarihan.<ref>{{Cite web |title=The electors' residence |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421214734/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |archive-date=21 April 2017 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG}}</ref> Gayunpaman, kinailangan ng Berlin-Cölln na talikuran ang katayuan nito bilang isang malayang lungsod [[Ligang Hanseatico|Hanseatico]]. Noong 1539, opisyal na naging [[Luteranismo|Luterano]] ang mga botante at ang lungsod.<ref>{{Cite web |title=Berlin Cathedral |url=https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20060818100934/https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-date=18 August 2006 |access-date=18 August 2008 |publisher=SMPProtein}}</ref>
=== Ika-17 hanggang ika-19 na siglo ===
Ang [[Digmaan ng Tatlumpung Taon]] sa pagitan ng 1618 at 1648 ay nagwasak sa Berlin. Sangkatlo ng mga bahay nito ang nasira o nawasak, at ang lungsod ay nawalan ng kalahati ng populasyon nito.<ref>{{Cite web |title=Brandenburg during the 30 Years War |url=https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080928213849/https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |archive-date=28 September 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=World History at KMLA}}</ref> Si [[Federico Guillermo I, Elektor ng Brandeburgo|Federico Guillermo]], na kilala bilang "Dakilang Tagahalal", na humalili sa kaniyang ama na si [[Jorge Guillermo, Elektor ng Brandeburgo|Jorge Guillermo]] bilang pinuno noong 1640, ay nagpasimula ng isang patakaran ng pagtataguyod ng imigrasyon at pagpaparaya sa relihiyon.<ref name="Carlyle18532">{{cite book|first=Thomas|last=Carlyle|title=Fraser's Magazine|url=https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog|year=1853|publisher=J. Fraser|page=[https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog/page/n71 63]|access-date=11 February 2016}}</ref> Sa [[Kautusan ng Potsdam]] noong 1685, nag-alok si Frederick William ng pagpapakupkop para sa mga Pranses na [[Huguenot]].<ref name="Plaut19952">{{cite book|first=W. Gunther|last=Plaut|title=Asylum: A Moral Dilemma|url=https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&pg=PA42|date=1 January 1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-95196-2|page=42|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214210/https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&pg=PA42|url-status=live}}</ref>
Noong 1700, humigit-kumulang 30 porsiyento ng mga residente ng Berlin ay Pranses, dahil sa imigrasyon ng mga Huguenot.<ref name="Gray20072">{{cite book|first=Jeremy|last=Gray|title=Germany|url=https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&pg=PA49|year=2007|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74059-988-7|page=49|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915225030/https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&pg=PA49|url-status=live}}</ref> Marami pang ibang imigrante ang nagmula sa [[Bohemya]], [[Mankomunidad ng Polonya-Litwanya|Polonya]], at [[Prinsipado-Arsobispado ng Salzburgo|Salzburgo]].<ref name="Cybriwsky20132">{{cite book|first=Roman Adrian|last=Cybriwsky|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|url=https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&pg=PA48|date=23 May 2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-248-9|page=48|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915232139/https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&pg=PA48|url-status=live}}</ref>
[[Talaksan:Berlin_Unter_den_Linden_Victoria_Hotel_um_1900.jpg|left|thumb|Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Imperyong Aleman]] noong 1871 at mabilis na lumawak sa mga sumunod na taon.]]
Mula noong 1618, ang Margrabyato ng Brandeburgo ay [[Personal na unyon|personal]] na nakipag-isa sa [[Dukado ng Prusya]]. Noong 1701, nabuo ng dalawahang estado ang [[Kaharian ng Prusya]] habang si [[Federico III, Elektor ng Brandeburgo|Federico III, Tagahalal ng Brandeburgo]], ay kinoronahan ang sarili bilang haring [[Federico I sa Prusya]]. Ang Berlin ay naging kabesera ng bagong Kaharian,<ref>Horlemann, Bernd (Hrsg.</ref> pinalitan ang [[Königsberg]]. Ito ay isang matagumpay na pagtatangka na isentralisa ang kabesera sa napakalayong estado, at ito ang unang pagkakataon na ang lungsod ay nagsimulang lumago. Noong 1709, pinagsama ang Berlin sa apat na lungsod ng Cölln, Friedrichswerder, Friedrichstadt, at Dorotheenstadt sa ilalim ng pangalang Berlin, "Haupt- und Residenzstadt Berlin".<ref name="Stöver20102">Stöver B. Geschichte Berlins.</ref>
Noong 1740, si Federico II, na kilala bilang [[Federico II ng Prusya|Federico ang Dakila]] (1740–1786), ay naluklok sa kapangyarihan.<ref name="Zaide19652">{{cite book|first=Gregorio F.|last=Zaide|title=World History|url=https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&pg=PA273|year=1965|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-1472-8|page=273|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200510/https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&pg=PA273|url-status=live}}</ref> Sa ilalim ng pamumuno ni Federico II, ang Berlin ay naging sentro ng [[Panahon ng Kaliwanagan|Kaliwanagan]], ngunit saglit ding sinakop noong [[Digmaan ng Pitong Taon]] ng hukbong Ruso.<ref name="PerryChase20122">{{cite book|first1=Marvin|last1=Perry|first2=Myrna|last2=Chase|first3=James|last3=Jacob|first4=Margaret|last4=Jacob|first5=Theodore|last5=Von Laue|title=Western Civilization: Ideas, Politics, and Society|url=https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&pg=PA444|date=1 January 2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-70864-3|page=444|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174457/https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&pg=PA444|url-status=live}}</ref> Kasunod ng tagumpay ng Pransiya sa [[Digmaan ng Ikaapat na Koalisyon|Digmaan ng Ika-apat na Koalisyon]], [[Pagbagsak ng Berlin (1806)|nagmartsa]] si [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon Bonaparte]] sa Berlin noong 1806, ngunit nagbigay ng nagsasariling pamahalaan sa lungsod.<ref name="Lewis20132">{{cite book|first=Peter B.|last=Lewis|title=Arthur Schopenhauer|url=https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&pg=PA57|date=15 February 2013|publisher=Reaktion Books|isbn=978-1-78023-069-6|page=57|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174348/https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&pg=PA57|url-status=live}}</ref> Noong 1815, ang lungsod ay naging bahagi ng bagong [[Lalawigan ng Brandeburgo]].<ref name="StaffInc.20102">{{cite book|author1=Harvard Student Agencies Inc. Staff|author2=Harvard Student Agencies, Inc.|title=Let's Go Berlin, Prague & Budapest: The Student Travel Guide|url=https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&pg=PA83|date=28 December 2010|publisher=Avalon Travel|isbn=978-1-59880-914-5|page=83|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914181704/https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&pg=PA83|url-status=live}}</ref>
Hinubog ng [[Rebolusyong Industriyal]] ang Berlin noong ika-19 na siglo; kapansin-pansing lumawak ang ekonomiya at populasyon ng lungsod, at naging pangunahing sentro ng riles at sentro ng ekonomiya ng Alemanya. Ang mga karagdagang suburb sa lalong madaling panahon ay umunlad at lumaki ang lugar at populasyon ng Berlin. Noong 1861, ang mga kalapit na suburb kasama ang [[Wedding (Berlin)|Wedding]], [[Moabit]], at ilang iba pa ay isinanib sa Berlin.<ref name="Schulte-Peevers20102">{{cite book|author=Andrea Schulte-Peevers|title=Lonel Berlin|url=https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&pg=PA25|date=15 September 2010|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74220-407-9|page=25|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214354/https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&pg=PA25|url-status=live}}</ref> Noong 1871, ang Berlin ay naging kabesera ng bagong itinatag na [[Imperyong Aleman]].<ref name="Stöver20132">{{cite book|first=Bernd|last=Stöver|title=Berlin: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&pg=PT20|date=2 October 2013|publisher=C.H.Beck|isbn=978-3-406-65633-0|page=20|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200615/https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&pg=PT20|url-status=live}}</ref> Noong 1881, naging distritong lungsod ito na hiwalay sa Brandeburgo.<ref name="Strassmann20082">{{cite book|first=W. Paul|last=Strassmann|title=The Strassmanns: Science, Politics and Migration in Turbulent Times (1793–1993)|url=https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&pg=PA26|date=15 June 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-416-6|page=26|access-date=20 June 2015|archive-date=10 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910121944/https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&pg=PA26|url-status=live}}</ref>
=== Ika-20 hanggang ika-21 siglo ===
{{main|Berlin noong dekada 1920}}
Noong unang bahagi ng ika-20 siglo, ang Berlin ay naging isang matabang lupa para sa kilusang [[Sineng Ekspresyonistang Aleman|Ekspresyonistang Aleman]].<ref name="HollandGawthrop20012">{{cite book|author1=Jack Holland|author2=John Gawthrop|title=The Rough Guide to Berlin|url=https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl|url-access=registration|year=2001|publisher=Rough Guides|isbn=978-1-85828-682-2|page=[https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl/page/361 361]}}</ref> Sa mga larangan tulad ng arkitektura, pagpipinta, at sine ay naimbento ang mga bagong anyo ng artistikong estilo. Sa pagtatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] noong 1918, isang [[Republikang Weimar|republika]] ang ipinahayag ni [[Philipp Scheidemann]] sa [[Reichstag (gusali)|gusaling Reichstag]]. Noong 1920, isinama ng [[Batas ng Kalakhang Berlin]] ang dose-dosenang mga suburban na lungsod, nayon, at pagmamay-ari sa paligid ng Berlin sa isang pinalawak na lungsod. Ang batas ay nagpalaki sa lugar ng Berlin mula 66 km<sup>2</sup> tungo 883 km<sup>2</sup> (25 tungo 341 sq mi). Halos dumoble ang populasyon, at ang Berlin ay may populasyon na humigit-kumulang apat na milyon. Sa panahong [[Kulturang Weimar|Weimar]], ang Berlin ay sumailalim sa kaguluhan sa politika dahil sa kawalan ng katiyakan sa ekonomiya ngunit naging isang kilalang sentro ng [[Rumaragasang Dekada '20]]. Naranasan ng metropolis ang kaniyang kapanahunan bilang isang pangunahing kabesera ng mundo at kilala sa mga tungkulin ng pamumuno nito sa agham, teknolohiya, sining, humanidades, pagpaplano ng lungsod, pelikula, mas mataas na edukasyon, pamahalaan, at mga industriya. Si [[Albert Einstein]] ay sumikat sa publiko noong mga taon niya sa Berlin, na ginawaran ng [[Gantimpalang Nobel para sa Pisika]] noong 1921.
[[Talaksan:Potsdamer_Platz_1945.jpg|left|thumb|Nawasak ang Berlin pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ([[Potsdamer Platz]], 1945)]]
Noong 1933, si [[Adolf Hitler]] at ang [[Partidong Nazi|Partido Nazi]] ay [[Pag-angat sa kapangyarihan ni Adolf Hitler|naluklok sa kapangyarihan]]. Ang pamamahala ng NSDAP ay nagpabawas sa komunidad ng mga Hudyo ng Berlin mula 160,000 (isang-katlo ng lahat ng mga Hudyo sa bansa) sa humigit-kumulang 80,000 dahil sa pangingibang-bansa sa pagitan ng 1933 at 1939. Pagkatapos ng [[Kristallnacht]] noong 1938, libo-libong Hudyo ng lungsod ang ikinulong sa kalapit na [[kampong piitan ng Sachsenhausen]]. Simula noong unang bahagi ng 1943, marami ang ipinadala sa mga [[kampong piitan]], gaya ng [[Kampo ng konsentrasyon sa Auschwitz|Auschwitz]].<ref>{{Cite web |title=The Jewish Community of Berlin |url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170708152027/https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |archive-date=8 July 2017 |access-date=10 November 2018 |publisher=Holocaust Encyclopedia}}</ref> Ang Berlin ay ang pinakamabigat na binomba na lungsod sa kasaysayan. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang malaking bahagi ng Berlin ay nawasak sa 1943–45 na reyd sa himpapawid ng mga Alyado at sa 1945 [[Labanan ng Berlin]]. Ang mga Alyado ay naghulog ng 67,607 tonelada ng mga bomba sa lungsod, na sinira ang 6,427 ektarya ng tinayuang lugar. Humigit-kumulang 125,000 sibilyan ang napatay.<ref>{{Citation |last=Clodfelter |first=Micheal |title=Warfare and Armed Conflicts- A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000 |year=2002 |edition=2nd |publisher=McFarland & Company |isbn=978-0-7864-1204-4}}</ref> Matapos ang [[Pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Europa|pagtatapos ng digmaan sa Europa]] noong Mayo 1945, nakatanggap ang Berlin ng malaking bilang ng mga bakwit mula sa mga lalawigan sa Silangan. Hinati ng mga matagumpay na kapangyarihan ang lungsod sa apat na sektor, na kahalintulad sa mga lugar ng [[Alemanyang sakop ng mga Alyado|pananakop]] kung saan hinati ang Alemanya. Ang mga sektor ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Kanluraning Alyado]] (ang Estados Unidos, Reino Unido, at Pransiya) ay bumuo ng [[Kanlurang Berlin]], habang ang [[Unyong Sobyetika|Sobyetikong sektor]] ang bumuo ng [[Silangang Berlin]].<ref>{{Cite web |last=Benz |first=Prof. Dr. Wolfgang |date=27 April 2005 |title=Berlin – auf dem Weg zur geteilten Stadt |trans-title=Berlin – on the way to a divided city |url=https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110120432/https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |archive-date=10 November 2018 |access-date=10 November 2018 |publisher=Bundeszentrale für politische Bildung |language=de}}</ref>
Lahat ng apat na [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] ay nagbahagi ng mga tungkuling pampamahalaan para sa Berlin. Gayunpaman, noong 1948, nang palawigin ng Kanluraning Alyado ang reporma sa pera sa Kanlurang mga sona ng Alemanya sa tatlong kanlurang sektor ng Berlin, ang [[Unyong Sobyetika|Unyong Sobyetiko]] ay nagpataw ng [[Pagbangkulong ng Berlin|pagharang]] sa mga daanan patungo at mula sa Kanlurang Berlin, na ganap na nasa loob ng kontrolado ng Sobyetikong teritoryo. Ang [[pagbangkulong ng Berlin]], na isinagawa ng tatlong kanlurang Alyado, ay nagtagumpay sa pagharang na ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain at iba pang mga suplay sa lungsod mula Hunyo 1948 hanggang Mayo 1949.<ref>{{Cite web |title=Berlin Airlift / Blockade |url=https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318232831/https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |archive-date=18 March 2015 |access-date=18 August 2008 |publisher=Western Allies Berlin}}</ref> Noong 1949, itinatag ang Pederal na Republika ng Alemanya sa [[Kanlurang Alemanya]] at kalaunan ay isinama ang lahat ng mga sonang Amerikano, Briton, at Pranses, hindi kasama ang mga sona ng tatlong bansang iyon sa Berlin, habang ang [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Silangang Alemanya|Demokratikong Republikang Aleman]] ay idineklara sa [[Silangang Alemanya]]. Ang Kanlurang Berlin ay opisyal na nanatiling isang sinasakop na lungsod, ngunit ito ay nakahanay sa politika sa Republikang Federal ng Alemanya sa kabila ng heyograpikong paghihiwalay ng Kanlurang Berlin. Ang serbisyo ng himpapawid sa Kanlurang Berlin ay ipinagkaloob lamang sa mga kompanyang panghimpapawid ng mga Amerikano, Briton, at Pranses.
[[Talaksan:Thefalloftheberlinwall1989.JPG|left|thumb|Ang [[Pader ng Berlin|pagbagsak ng Pader ng Berlin]] noong 9 Nobyembre 1989. Noong [[Araw ng Pagkakaisang Aleman|Oktubre 3, 1990]], pormal nang natapos ang proseso ng [[muling pag-iisa ng Alemanya]].]]
Ang pagkakatatag ng dalawang estadong Aleman ay nagpapataas ng tensiyon sa [[Digmaang Malamig]]. Ang Kanlurang Berlin ay napapaligiran ng teritoryo ng Silangang Aleman, at ang Silangang Alemanya ay nagpahayag ng Silangang bahagi bilang kabesera nito, isang hakbang na hindi kinilala ng mga kanluraning kapangyarihan. Kasama sa Silangang Berlin ang karamihan sa sentrong pangkasaysayan ng lungsod. Ang pamahalaang Kanlurang Aleman ay nagsariling nagtatag sa [[Bonn]].<ref>{{Cite web |title=Berlin after 1945 |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090412221115/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |archive-date=12 April 2009 |access-date=8 April 2009 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG.}}</ref> Noong 1961, sinimulan ng Silangang Alemanya na itayo ang [[Pader ng Berlin]] sa paligid ng Kanlurang Berlin, at ang mga pangyayari ay umabot sa isang tangke na paghaharap sa [[Tsekpoint Charlie]]. Ang Kanlurang Berlin ay de facto na ngayong bahagi ng Kanlurang Alemanya na may natatanging legal na katayuan, habang ang Silangang Berlin ay de facto na bahagi ng Silangang Alemanya. Ibinigay ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang talumpating "''[[Ich bin ein Berliner]]''" noong Hunyo 26, 1963, sa harap ng [[Rathaus Schöneberg|munisipyo]] ng [[Schöneberg]], na matatagpuan sa kanlurang bahagi ng lungsod, na sinalungguhitan ang suporta ng Estados Unidos para sa Kanlurang Berlin.<ref>[[Andreas Daum]], ''Kennedy in Berlin''.</ref> Ang Berlin ay ganap na nahati. Bagaman posible para sa mga Kanluranin na dumaan sa kabilang panig sa pamamagitan ng mahigpit na kontroladong mga tsekpoint, para sa karamihan ng mga taga-Silangan, ang paglalakbay sa Kanlurang Berlin o Kanlurang Alemanya ay ipinagbabawal ng pamahalaan ng Silangang Alemanya. Noong 1971, ginagarantiyahan ng isang [[Kasunduan ng Apat na Kapangyarihan]] ang pagpunta sa at mula sa Kanlurang Berlin sa pamamagitan ng kotse o tren sa pamamagitan ng Silangang Alemanya.<ref>{{Cite web |year=1996 |title=Ostpolitik: The Quadripartite Agreement of September 3, 1971 |url=https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225042306/https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |archive-date=25 February 2021 |access-date=18 August 2008 |publisher=U.S. Diplomatic Mission to Germany}}</ref>
Noong 1989, sa pagtatapos ng Digmaang Malamig at panggigipit mula sa populasyon ng Silangang Aleman, ang [[Pagbagsak ng Pader ng Berlin|Pader ng Berlin ay bumagsak]] noong Nobyembre 9 at kasunod na karamihan ay giniba. Ngayon, pinapanatili ng [[East Side Gallery]] ang malaking bahagi ng pader. Noong Oktubre 1990, muling [[Muling pag-iisa ng Alemanya|pinagsama]] ang dalawang bahagi ng Alemanya bilang Republika Federal ng Alemanya, at muling naging lungsod ang Berlin.<ref>''Berlin ‒ Washington, 1800‒2000: Capital Cities, Cultural Representation, and National Identities'', ed.</ref> Si [[Walter Momper]], ang alkalde ng Kanlurang Berlin, ay naging unang alkalde ng muling pinagsamang lungsod sa pansamantala. Ang mga halalan sa buong lungsod noong Disyembre 1990 ay nagresulta sa unang "lahatang Berlin" na alkalde na nahalal na manungkulan noong Enero 1991, kung saan ang magkahiwalay na opisina ng mga alkalde sa Silangan at Kanlurang Berlin ay magtatapos sa panahong iyon, at si [[Eberhard Diepgen]] (isang dating alkalde ng Kanluran Berlin) ang naging unang nahalal na alkalde ng isang muling pinag-isang Berlin.<ref>{{Cite news |date=1 December 1990 |title=Berlin Mayoral Contest Has Many Uncertainties |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |url-status=live |access-date=17 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617212414/https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |archive-date=17 June 2019}}</ref> Noong Hunyo 18, 1994, ang mga sundalo mula sa Estados Unidos, Pransiya, at Britanya ay nagmartsa sa isang parada na bahagi ng mga seremonya upang markahan ang pag-alis ng mga kaalyadong tropang pananakop na nagpapahintulot sa [[Muling pag-iisa ng Alemanya|muling pinagsamang Berlin]]<ref name="ReUnificationParade">{{Cite news |last=Kinzer |first=Stephan |date=19 June 1994 |title=Allied Soldiers March to Say Farewell to Berlin |work=[[The New York Times]] |location=New York City |url=https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |url-status=live |access-date=20 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121133602/https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |archive-date=21 November 2015}}</ref> (ang huling tropang Ruso ay umalis noong Agosto 31, habang ang huling pag-alis ng mga puwersa ng Kanluraning Alyado ay noong Setyembre 8, 1994). Noong Hunyo 20, 1991, bumoto ang [[Bundestag]] (Parlamentong Aleman) na [[Pagpapasya para sa Kabesera ng Alemanya|ilipat ang luklukan]] ng kabesera ng Alemanya mula Bonn patungong Berlin, na natapos noong 1999.
{{multiple image|align=right|image1=Humboldt Forum 9155.jpg|width1=195|caption1=Ang muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]] na nalalapit nang matapos noong 2021|width2=220|width3=215|direction=|total_width=|alt1=}}Ang [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|repormang pampangasiwaan ng Berlin noong 2001]] ay nagsanib ng ilang boro, na binawasan ang kanilang bilang mula 23 hanggang 12.
Noong 2006, isinagawa sa Berlin ang [[2006 FIFA World Cup Final|FIFA World Cup Final]].
Sa isang [[Atake sa truck sa Berlin noong 2016|pag-atakeng terorista noong 2016]] na nauugnay sa [[Islamikong Estado|ISIL]], isang truck ang sadyang inimaneho sa isang palengkeng pam-Pasko sa tabi ng [[Pang-alaalang Simbahang Kaiser Wilhelm|Pang-alaalang Simbahang Kaiser Guillermo]], na nag-iwan ng 13 kataong namatay at 55 nasugatan.<ref>{{Cite news |date=20 December 2016 |title=IS reklamiert Attacke auf Weihnachtsmarkt für sich |language=de |trans-title=IS recalls attack on Christmas market for itself |work=[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] |url=https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175944/https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |archive-date=21 March 2019}}</ref><ref name="BBC.Dies">{{Cite news |date=26 October 2021 |title=Berlin attack: First aider dies 5 years after Christmas market murders |work=BBC |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |url-status=live |access-date=October 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211026190214/https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |archive-date=26 October 2021}}</ref>
Binuksan ang [[Paliparang Berlin Brandeburgo]] (BER) noong 2020, pagkalipas ng siyam na taon kaysa binalak, kung saan papasok na ang Terminal 1 sa serbisyo sa katapusan ng Oktubre, at ang mga lipad papunta at mula sa [[Paliparang Tegel]] ay magtatapos sa Nobyembre.<ref>{{Cite web |last=Gardner |first=Nicky |last2=Kries |first2=Susanne |date=8 November 2020 |title=Berlin's Tegel airport: A love letter as it prepares to close |url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205135633/https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[The Independent]] |language=de}}</ref> Dahil sa pagbaba ng bilang ng mga pasahero na nagreresulta mula sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], inihayag ang mga plano na pansamantalang isara ang Terminal 5 ng BER, ang dating [[Paliparang Berlin Schönefeld|Paliparang Schönefeld]], simula sa Marso 2021 nang hanggang isang taon.<ref>{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=January 29, 2021 |title=BER schließt Terminal in Schönefeld am 23. Februar |language=de |trans-title=BER closes the terminal in Schönefeld on February 23 |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205134830/https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |archive-date=5 February 2021}}</ref> Ang nag-uugnay na [[U5 (Berlin U-Bahn)|linyang U-Bahn U5]] mula Alexanderplatz hanggang [[Berlin Hauptbahnhof|Hauptbahnhof]], kasama ang mga bagong estasyong Rotes Rathaus at Unter den Linden, ay binuksan noong Disyembre 4, 2020, kung saan inaasahang magbubukas ang estasyon ng Museumsinsel U-Bahn sa bandang Marso 2021, na kokompleto sa lahat ng mga bagong gawa sa U5.<ref>{{Cite web |date=24 August 2020 |title=BVG will verlängerte U5 am 4. Dezember eröffnen |trans-title=BVG wants to open the extended U5 on December 4th |url=https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133537/https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[Rundfunk Berlin-Brandenburg|rbb24]] |language=de}}</ref> Ang isang bahagyang pagbubukas sa pagtatapos ng 2020 na museong [[Foro Humboldt]], na makikita sa muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]], na inihayag noong Hunyo, ay ipinagpaliban hanggang Marso 2021.<ref>{{Cite news |date=27 November 2020 |title=Humboldt Forum will zunächst nur digital eröffnen |language=de |trans-title=Humboldt Forum will initially only open digitally |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133156/https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |archive-date=5 February 2021}}</ref>
=== Pagtatangka ng pagsasanib ng Berlin-Brandeburgo ===
[[Talaksan:DEU_Berlin-Brandenburg_COA.svg|left|thumb|179x179px|Ang eskudo de armas na iminungkahi sa kontrata ng estado]]
Ang legal na batayan para sa pinagsamang estado ng Berlin at [[Brandeburgo|Brandeburgo]] ay iba sa ibang mga panukala sa pagsasanib ng estado. Karaniwan, ang Artikulo 29 ng [[Batayang Batas para sa Republikang Federal ng Alemanya|Batayang Batas]] ay nagsasaad na ang pagsasanib ng estado ay nangangailangan ng isang pederal na batas.<ref>{{cite act|type=|index=|date=24 May 1949|article=29|article-type=Article|legislature=Parlamentarischer Rat|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_29.html|language=de}}</ref> Gayunpaman, ang isang sugnay na idinagdag sa Batayang Batas noong 1994, Artikulo 118a, ay nagpapahintulot sa Berlin at Brandeburgo na magkaisa nang walang pag-aprubang federal, na nangangailangan ng isang reperendo at ratipikasyon ng mga parlamento ng parehong estado.<ref>{{cite act|type=|index=|date=27 October 1994|article=118a|article-type=Einzelnorm|legislature=Bundestag|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_118a.html|language=de}}</ref>
Noong 1996, nagkaroon ng hindi matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang mga estado ng Berlin at Brandeburgo.<ref name="berlingeschichte">{{Cite web |year=2004 |title=LÄNDERFUSION / FUSIONSVERTRAG (1995) |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/5_33_laefuver.htm |access-date=31 March 2022}}</ref> Parehong may iisang kasaysayan, diyalekto, at kultura at sa 2020, mayroong mahigit 225,000 residente ng Brandeburgo na namamasahe patungong Berlin. Ang pagsasanib ay nagkaroon ng halos nagkakaisang suporta ng isang malawak na koalisyon ng parehong mga pamahalaan ng estado, mga partidong pampolitika, media, mga asosasyon ng negosyo, mga unyon ng manggagawa, at mga simbahan.<ref>{{Cite news |date=4 May 2016 |title=Die Brandenburger wollen keine Berliner Verhältnisse |language=de |work=Tagesspiegel |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/gescheiterte-laenderfusion-mit-berlin-die-brandenburger-wollen-keine-berliner-verhaeltnisse/13539146.html |access-date=30 March 2022}}</ref> Bagaman bumoto ang Berlin ng pabor sa maliit na palugit, higit sa lahat ay nakabatay sa suporta sa dating [[Kanlurang Berlin]], hindi inaprubahan ng mga botante ng Brandeburgo ang pagsasanib sa malaking palugit. Nabigo ito higit sa lahat dahil sa ayaw ng mga botante ng Brandeburgo na tanggapin ang malaki at lumalaking utang ng publiko sa Berlin at takot na mawala ang pagkakakilanlan at impluwensiya sa kabesera.<ref name="berlingeschichte" />
== Heograpiya ==
=== Topograpiya ===
[[Talaksan:Berlin_by_Senitnel-2.jpg|thumb|Imaheng satellite ng Berlin]]
[[Talaksan:Luftbild_bln-schmoeckwitz.jpg|thumb|Ang labas ng Berlin ay nasasakupan ng mga kakahuyan at maraming lawa.]]
Ang Berlin ay nasa hilagang-silangan ng Alemanya, sa isang lugar ng mababang latiang makahoy na may pangunahing patag na [[topograpiya]], bahagi ng malawak na [[Hilagang Kapatagang Europeo]] na umaabot mula hilagang Pransiya hanggang kanlurang Rusya. Ang ''Berliner Urstromtal'' (isang panahon ng yelo [[lambak glasyar]]), sa pagitan ng mababang [[Talampas ng Barnim]] sa hilaga at ng [[Talampas ng Teltow]] sa timog, ay nabuo sa pamamagitan ng natunaw na tubig na dumadaloy mula sa mga yelo sa dulo ng huling [[glasyasyong Weichseliense]]. Ang [[Spree (ilog)|Spree]] ay sumusunod sa lambak na ito ngayon. Sa Spandau, isang boro sa kanluran ng Berlin, ang Spree ay umaagos sa ilog [[Havel]], na dumadaloy mula hilaga hanggang timog sa kanlurang Berlin. Ang daloy ng Havel ay mas katulad ng isang hanay ng mga lawa, ang pinakamalaki ay ang Tegeler See at ang [[Großer Wannsee]]. Ang isang serye ng mga lawa ay dumadaloy din sa itaas na Spree, na dumadaloy sa [[Müggelsee|Großer Müggelsee]] sa silangang Berlin.<ref>{{Cite web |title=Satellite Image Berlin |url=https://maps.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&spn=0.060339,0.085316&t=k |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://www.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&spn=0.060339,0.085316&t=k |archive-date=18 February 2022 |access-date=18 August 2008 |publisher=Google Maps}}</ref>
Ang malalaking bahagi ng kasalukuyang Berlin ay umaabot sa mababang talampas sa magkabilang panig ng Lambak Spree. Malaking bahagi ng mga boro na [[Reinickendorf]] at [[Pankow]] ay nasa Talampas ng Barnim, habang ang karamihan sa mga boro ng [[Charlottenburg-Wilmersdorf]], [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Tempelhof-Schöneberg]], at [[Neukölln]] ay nasa Talampas ng Teltow.
Ang boro ng Spandau ay bahagyang nasa loob ng Lambak Glasyar ng Berlin at bahagyang nasa Kapatagang Nauen, na umaabot sa kanluran ng Berlin. Mula noong 2015, ang mga burol ng Arkenberge sa Pankow sa {{Convert|122|m}} taas, ay ang pinakamataas na punto sa Berlin. Sa pamamagitan ng pagtatapon ng mga labi ng konstruksiyon nalampasan nito ang [[Teufelsberg]] ({{Cvt|120.1|m}}), na kung saan mismo ay binubuo ng mga durog na bato mula sa mga guho ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.<ref>{{Cite web |last=Triantafillou |first=Nikolaus |date=27 January 2015 |title=Berlin hat eine neue Spitze |trans-title=Berlin has a new top |url=https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160722225809/https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |archive-date=22 July 2016 |access-date=11 November 2018 |publisher=Qiez |language=de}}</ref> Ang [[Müggelberge]] sa 114.7 {{Convert|114.7|m}} taas ay ang pinakamataas na natural na punto at ang pinakamababa ay ang Spektesee sa Spandau, sa {{Convert|28.1|m}} taas.<ref>{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=22 February 2015 |title=Der höchste Berg von Berlin ist neuerdings in Pankow |language=de |trans-title=The tallest mountain in Berlin is now in Pankow |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |url-status=live |access-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150519014725/https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |archive-date=19 May 2015}}</ref>
=== Klima ===
Ang Berlin ay may [[klimang pangkaragatan]] ([[Kategoryang Köppen sa klima|Köppen]]: ''Cfb'');<ref>{{Cite web |title=Berlin, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase) |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin,+Germany |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130184209/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin,+Germany |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019 |website=Weatherbase}}</ref> ang silangang bahagi ng lungsod ay may bahagyang impluwensiyang kontinental (''Dfb''), isa sa mga pagbabago ay ang taunang pag-ulan ayon sa [[masa ng hangin]] at ang mas malaking kasaganaan sa isang panahon ng taon.<ref>{{Cite web |title=The different types of vertical greening systems and their relative sustainability |url=https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130220603/https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019}}</ref><ref name="Elkins22">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&pg=PA77|title=Berlin: The Spatial Structure of a Divided City|last1=Elkins|first1=Dorothy|last2=Elkins|first2=T. H.|last3=Hofmeister|first3=B.|date=4 August 2005|publisher=Routledge|isbn=9781135835057|language=en|access-date=21 September 2020|archive-date=18 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&pg=PA77|url-status=live}}</ref> Nagtatampok ang ganitong uri ng klima ng katamtamang temperatura ng tag-init ngunit kung minsan ay mainit (para sa pagiging semikontinental) at malamig na taglamig ngunit hindi mahigpit sa halos lahat ng oras.<ref>{{Cite web |title=Berlin, Germany Climate Summary |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&units= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150629211853/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&units= |archive-date=29 June 2015 |access-date=15 March 2015 |publisher=Weatherbase}}</ref><ref name="Elkins2">{{Cite book}}</ref>
Dahil sa mga transisyonal na sonang klima nito, karaniwan ang pagyeyelo sa taglamig, at may mas malaking pagkakaiba sa temperatura sa pagitan ng mga panahon kaysa sa karaniwan para sa maraming [[klimang pangkaragatan]]. Higit pa rito, ang Berlin ay inuri bilang isang [[Katamtamang klima|katamtamang]] [[Mabanas na klimang kontinental|klimang kontinental]] (''Dc'') sa ilalim ng iskema ng [[Kategoryang Trewartha sa klima|klima ng Trewartha]], gayundin ang mga suburb ng Lungsod ng Bagong York, bagaman inilalagay sila ng [[Kategoryang Köppen sa klima|sistemang Köppen]] sa iba't ibang uri.<ref>Gerstengarbe FW, Werner PC (2009) A short update on Koeppen climate shifts in Europe between 1901 and 2003.</ref>
Ang mga tag-araw ay mainit-init at kung minsan ay mahalumigmig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|22|–|25|C}} at mababa sa {{Cvt|12|–|14|C}}. Ang mga taglamig ay malamig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|3|C}} at mababa sa {{Cvt|−2|to|0|C}}. Ang tagsibol at taglagas ay karaniwang malamig hanggang banayad. Lumilikha ng mikroklima ang tinayuang bahagi ng Berlin, na may [[Pulo ng init sa lungsod|init na iniimbak ng mga gusali at bangketa ng lungsod]]. Ang mga temperatura ay maaaring {{Cvt|4|C-change}} mas mataas sa lungsod kaysa mga nakapaligid na lugar.<ref>{{Cite web |title=weather.com |url=https://www.weather.com/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323015551/https://www.weather.com/ |archive-date=23 March 2007 |access-date=7 April 2012 |publisher=weather.com}}</ref> Ang taunang pag-ulan ay {{Convert|570|mm}} na may katamtamang pag-ulan sa buong taon. Ang Berlin at ang nakapalibot na estado ng Brandeburgo ay ang pinakamainit at pinakatuyong rehiyon sa Alemanya.<ref name="berlinermorgenpost">{{Cite web |date=8 March 2016 |title=Berlin ist das wärmste und trockenste Bundesland |url=https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023193643/https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |archive-date=23 October 2021 |access-date=23 October 2021 |website=Berliner Morgenpost}}</ref> Ang pag-ulan ng niyebe ay pangunahing nangyayari mula Disyembre hanggang Marso.<ref name="worldweather2">{{Cite web |title=Climate figures |url=https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080817114255/https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |archive-date=17 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=World Weather Information Service}}</ref> Ang pinakamainit na buwan sa Berlin ay Hulyo 1834, na may karaniwang temperatura na {{Cvt|23.0|C}} at ang pinakamalamig ay Enero 1709, na maykaraniwang temperatura na {{Cvt|-13.2|C}}.<ref>{{Cite web |title=Temperaturmonatsmittel BERLIN-TEMPELHOF 1701- 1993 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190702031754/https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |archive-date=2 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}</ref> Ang pinakabasang buwan na naitala ay Hulyo 1907, na may {{Convert|230|mm}} ng pag-ulan, samantalang ang pinakamatuyo ay Oktubre 1866, Nobyembre 1902, Oktubre 1908 at Setyembre 1928, lahat ay may {{Convert|1|mm|3}} ng pag-ulan.<ref>{{Cite web |title=Niederschlagsmonatssummen BERLIN-DAHLEM 1848– 1990 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190707182905/https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |archive-date=7 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}</ref>{{Weather box|location=Berlin (Schönefeld), 1981–2010 normals, mga sukdulan 1957–kasalukuyan|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=15.1|Feb record high C=18.0|Mar record high C=25.8|Apr record high C=30.8|May record high C=32.7|Jun record high C=35.4|Jul record high C=37.3|Aug record high C=38.0|Sep record high C=32.3|Oct record high C=27.7|Nov record high C=20.4|Dec record high C=15.6|year record high C=38.0|Jan high C=2.8|Feb high C=4.3|Mar high C=8.7|Apr high C=14.3|May high C=19.4|Jun high C=22.0|Jul high C=24.6|Aug high C=24.2|Sep high C=19.3|Oct high C=13.8|Nov high C=7.3|Dec high C=3.3|year high C=13.7|Jan mean C=0.1|Feb mean C=0.9|Mar mean C=4.3|Apr mean C=9.0|May mean C=14.0|Jun mean C=16.8|Jul mean C=19.1|Aug mean C=18.5|Sep mean C=14.2|Oct mean C=9.4|Nov mean C=4.4|Dec mean C=1.0|year mean C=9.3|Jan low C=-2.8|Feb low C=-2.4|Mar low C=0.4|Apr low C=3.5|May low C=8.2|Jun low C=11.2|Jul low C=13.5|Aug low C=13.0|Sep low C=9.6|Oct low C=5.4|Nov low C=1.4|Dec low C=-1.6|year low C=5.0|Jan record low C=-25.3|Feb record low C=-22.0|Mar record low C=-16.0|Apr record low C=-7.4|May record low C=-2.8|Jun record low C=1.3|Jul record low C=4.9|Aug record low C=4.6|Sep record low C=-0.9|Oct record low C=-7.7|Nov record low C=-12.0|Dec record low C=-24.0|year record low C=-25.3|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=37.2|Feb precipitation mm=30.1|Mar precipitation mm=39.3|Apr precipitation mm=33.7|May precipitation mm=52.6|Jun precipitation mm=60.2|Jul precipitation mm=52.5|Aug precipitation mm=53.0|Sep precipitation mm=39.5|Oct precipitation mm=32.2|Nov precipitation mm=37.8|Dec precipitation mm=46.1|year precipitation mm=515.2|Jan sun=57.6|Feb sun=71.5|Mar sun=119.4|Apr sun=191.2|May sun=229.6|Jun sun=230.0|Jul sun=232.4|Aug sun=217.3|Sep sun=162.3|Oct sun=114.7|Nov sun=54.9|Dec sun=46.9|year sun=1727.6|Jan uv=1|Feb uv=1|Mar uv=2|Apr uv=4|May uv=5|Jun uv=6|Jul uv=6|Aug uv=5|Sep uv=4|Oct uv=2|Nov uv=1|Dec uv=0|source 1=[[DWD]]<ref>{{cite web
|url = https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
|title = Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte
|access-date = 2019-06-12
|archive-date = 12 June 2014
|archive-url = https://web.archive.org/web/20140612043121/https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
|url-status = live
}}</ref> at Weather Atlas<ref>{{Cite web|url=https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|title=Berlin, Germany – Detailed climate information and monthly weather forecast|last=d.o.o|first=Yu Media Group|website=Weather Atlas|language=en|access-date=2019-07-02|archive-date=25 November 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211125121717/https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|url-status=live}}</ref>}}{{Weather box|location=Berlin ([[Tempelhof]]), elevation: {{convert|48|m|abbr=on|disp=or}}, 1971–2000 mga normal, sukdulan 1878–kasalukuyan|collapsed=y|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=15.5|Feb record high C=18.7|Mar record high C=24.8|Apr record high C=31.3|May record high C=35.5|Jun record high C=38.5|Jul record high C=38.1|Aug record high C=38.0|Sep record high C=34.2|Oct record high C=28.1|Nov record high C=20.5|Dec record high C=16.0|Jan high C=3.3|Feb high C=5.0|Mar high C=9.0|Apr high C=15.0|May high C=19.6|Jun high C=22.3|Jul high C=25.0|Aug high C=24.5|Sep high C=19.3|Oct high C=13.9|Nov high C=7.7|Dec high C=3.7|Jan mean C=0.6|Feb mean C=1.4|Mar mean C=4.8|Apr mean C=8.9|May mean C=14.3|Jun mean C=17.1|Jul mean C=19.2|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.5|Oct mean C=9.7|Nov mean C=4.7|Dec mean C=2.0|Jan low C=−1.9|Feb low C=−1.5|Mar low C=1.3|Apr low C=4.2|May low C=9.0|Jun low C=12.3|Jul low C=14.3|Aug low C=14.1|Sep low C=10.6|Oct low C=6.4|Nov low C=2.2|Dec low C=-0.4|Jan record low C=-23.1|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-8.1|May record low C=-4.0|Jun record low C=1.5|Jul record low C=6.1|Aug record low C=3.5|Sep record low C=-1.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.0|Dec record low C=-20.5|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=42.3|Feb precipitation mm=33.3|Mar precipitation mm=40.5|Apr precipitation mm=37.1|May precipitation mm=53.8|Jun precipitation mm=68.7|Jul precipitation mm=55.5|Aug precipitation mm=58.2|Sep precipitation mm=45.1|Oct precipitation mm=37.3|Nov precipitation mm=43.6|Dec precipitation mm=55.3|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=8.0|Mar precipitation days=9.1|Apr precipitation days=7.8|May precipitation days=8.9|Jun precipitation days=7.0|Jul precipitation days=7.0|Aug precipitation days=7.0|Sep precipitation days=7.8|Oct precipitation days=7.6|Nov precipitation days=9.6|Dec precipitation days=11.4|unit precipitation days=1.0 mm|source 1=[[World Meteorological Organization|WMO]]<ref>{{cite web |url = https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |title = World Weather Information Service – Berlin |website = Worldweather.wmo.int |date = 5 October 2006 |access-date = 2012-04-07 |archive-date = 25 April 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130425001834/https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |url-status = bot: unknown }} April 25, 2013, at the [[Wayback Machine]]</ref>|source 2=[[Royal Netherlands Meteorological Institute|KNMI]]<ref>{{cite web |url = https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |title = Indices Data – Berlin/Tempelhof 2759 |access-date = 2019-05-13 |publisher = [[KNMI (institute)|KNMI]] |archive-date = 9 July 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20180709010608/https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |url-status = dead }}</ref>}}{{Weather box|collapsed=y|metric first=y|single line=y|location=Berlin ([[Dahlem (Berlin)|Dahlem]]), {{convert|58|m|abbr=on|disp=or}}, 1961–1990 mga normal, sukdulan 1908–kasalukuyan{{NoteTag|Dahil ang kinaroroonan ng [[himpilang pampanahon]] ay pinakamalayo mula sa mas makapal na urbanisadong rehiyon ng Berlin at mas malayo sa pangunahing [[Pulo ng urbanong init|UHI]], ang mga halaga nito ay bahagyang mas mataas, lalo na sa gitna at kagyat na mga rehiyon.<ref>[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm Long-term Development of Selected Climate Parameters (Edition 2015)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308213004/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm |date=8 March 2021 }}, Berlin Environmental Atlas. ''Senate Department for Urban Development and Housing''. Retrieved January 30, 2019.</ref>}}
<!--in the order as it appears in the table, not all of the following data may be available, especially records and days of precipitation -->|Jan record high C=15.2|Feb record high C=18.6|Mar record high C=25.1|Apr record high C=30.9|May record high C=33.3|Jun record high C=36.1|Jul record high C=37.9|Aug record high C=37.7|Sep record high C=34.2|Oct record high C=27.5|Nov record high C=19.5|Dec record high C=15.7|Jan mean C=-0.4|Feb mean C=0.6|Mar mean C=4.0|Apr mean C=8.4|May mean C=13.5|Jun mean C=16.7|Jul mean C=17.9|Aug mean C=17.2|Sep mean C=13.5|Oct mean C=9.3|Nov mean C=4.6|Dec mean C=1.2|Jan high C=1.8|Feb high C=3.5|Mar high C=7.9|Apr high C=13.1|May high C=18.6|Jun high C=21.8|Jul high C=23.1|Aug high C=22.8|Sep high C=18.7|Oct high C=13.3|Nov high C=7.0|Dec high C=3.2|Jan low C=-2.9|Feb low C=-2.2|Mar low C=0.5|Apr low C=3.9|May low C=8.2|Jun low C=11.4|Jul low C=12.9|Aug low C=12.4|Sep low C=9.4|Oct low C=5.9|Nov low C=2.1|Dec low C=-1.1|Jan record low C=-21.0|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-6.7|May record low C=-2.9|Jun record low C=0.8|Jul record low C=5.4|Aug record low C=4.7|Sep record low C=-0.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.1|Dec record low C=-20.2|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=43.0|Feb precipitation mm=37.0|Mar precipitation mm=38.0|Apr precipitation mm=42.0|May precipitation mm=55.0|Jun precipitation mm=71.0|Jul precipitation mm=53.0|Aug precipitation mm=65.0|Sep precipitation mm=46.0|Oct precipitation mm=36.0|Nov precipitation mm=50.0|Dec precipitation mm=55.0|Jan sun=45.4|Feb sun=72.3|Mar sun=122.0|Apr sun=157.7|May sun=221.6|Jun sun=220.9|Jul sun=217.9|Aug sun=210.2|Sep sun=156.3|Oct sun=110.9|Nov sun=52.4|Dec sun=37.4|unit precipitation days=1.0 mm|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=9.0|Mar precipitation days=8.0|Apr precipitation days=9.0|May precipitation days=10.0|Jun precipitation days=10.0|Jul precipitation days=9.0|Aug precipitation days=9.0|Sep precipitation days=9.0|Oct precipitation days=8.0|Nov precipitation days=10.0|Dec precipitation days=11.0|source 1=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]<ref name="noaa">{{cite web
| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/DL/10381.TXT
| title = Berlin (10381) – WMO Weather Station
| access-date = 2019-01-30
| publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]
}}{{dead link|date=June 2022|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}} [https://archive.org/details/19611990NormalsNOAABerlin Archived] January 30, 2019, at the [[Wayback Machine]]</ref>|source 2=Berliner Extremwerte<ref>{{cite web |url = https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |title = Berliner Extremwerte |access-date = 1 December 2014 |archive-date = 6 June 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200606191249/https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |url-status = live }}</ref>}}
=== Tanawin ng lungsod ===
[[Talaksan:16-07-04-Abflug-Berlin-DSC_0122.jpg|thumb|Larawang panghimpapawid sa gitna ng Berlin na nagpapakita ng [[City West]], [[Potsdamer Platz]], [[Alexanderplatz]], at ang [[Tiergarten (liwasan)|Tiergarten]]]]
Ang kasaysayan ng Berlin ay nag-iwan sa lungsod ng isang [[wiktionary:polycentric|polisentrikong]] pagkakaayos at isang napakaeklektikong hanay ng arkitektura at mga gusali. Ang hitsura ng lungsod ngayon ay higit na nahubog ng pangunahing papel na ginampanan nito sa kasaysayan ng Germany noong ika-20 siglo. Lahat ng pambansang pamahalaan na nakabase sa Berlin{{Spaced en dash}}ang Kaharian ng Prusya, ang Ikalawang Imperyong Aleman ng 1871, ang Republikang Weimar, Alemanyang Nazi, Silangang Alemanya, pati na rin ang muling pinagsamang Alemanya{{Spaced en dash}}ay nagpasimula ng mga ambisyosong programa sa muling pagtatayo, na ang bawat isa ay nagdaragdag ng sarili nitong natatanging estilo sa arkitektura ng lungsod.
Sinalanta ang Berlin ng mga [[Pambobomba sa Berlin noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pagsalakay sa himpapawid]], sunog, at labanan sa kalye noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at marami sa mga gusaling nakaligtas sa parehong Silangan at Kanluran ay giniba noong panahon pagkatapos ng digmaan. Karamihan sa demolisyong ito ay pinasimulan ng mga programa sa arkitektura ng munisipyo upang magtayo ng mga bagong distrito ng negosyo o tirahan at ang mga pangunahing arterya. Karamihan sa mga [[Palamuti (sining)|palamuti]] sa mga gusali bago ang digmaan ay nawasak kasunod ng mga [[Palamuti at krimen|makabagong dogma]], at sa parehong mga sistema pagkatapos ng digmaan, gayundin sa muling pinagsamang Berlin, maraming mahahalagang estrukturang pamana ang [[Rekonstruksiyon (arkitektura)|muling itinayo]], kabilang ang ''Forum Fridericianum'' kasama ang, [[Operang Estatal ng Berlin|Operang Estatal]] (1955), [[Palasyo ng Charlottenburg|Palasyo Charlottenburg]] (1957), ang mga monumental na gusali sa [[Gendarmenmarkt]] (dekada '80), ang [[Alte Kommandantur|Kommandantur]] (2003), at gayundin ang proyekto sa muling pagtatayo ng mga barokong patsada ng [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]]. Maraming mga bagong gusali ang naging inspirasyon ng kanilang makasaysayang mga nauna o ang pangkalahatang klasikong estilo ng Berlin, gaya ng [[Otel Adlon]].
Ang mga kumpol ng mga [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Berlin|skyscraper]] ay tumaas sa iba't ibang lokasyon: [[Potsdamer Platz]], ang [[City West]], at [[Alexanderplatz]], ang huling dalawa ay naglalarawan sa mga dating sentro ng Silangan at Kanlurang Berlin, na ang una ay kumakatawan sa isang bagong Berlin noong ika-21 siglo, na bumangon mula sa mga guho no-man's land ng Pader ng Berlin. Ang Berlin ay may lima sa nangungunang 50 [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Alemanya|pinakamataas na gusali]] sa Alemanya.
Mahigit sa sangkatlo ng sakop ng lungsod ay binubuo ng luntiang espasyo, kakahuyan, at tubig.<ref name="gruen2">{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}</ref> Ang pangalawang pinakamalaki at pinakasikat na liwasan ng Berlin, ang [[Tiergarten (liwasan)|Großer Tiergarten]], ay matatagpuan sa gitna mismo ng lungsod. Sinasaklaw nito ang isang lugar na 210 ektarya at umaabot mula [[Himpilan ng tren ng Berlin Zoologischer Garten|Bahnhof Zoo]] sa City West hanggang sa [[Tarangkahang Brandeburgo]] sa silangan.
Kabilang sa mga tanyag na kalye, ang [[Unter den Linden]] at [[Friedrichstraße]] ay matatagpuan sa lumang sentro ng lungsod (at kasama sa dating Silangang Berlin). Ang ilan sa pangunahing kalye sa City West ay ang [[Kurfürstendamm]] (o pinaikling Ku´damm) at [[Kantstraße]].
=== Arkitektura ===
[[Talaksan:Gendarmenmarkt_Panorama.jpg|thumb|Panorama ng [[Gendarmenmarkt]], na nagpapakita ng [[Konzerthaus Berlin]], nasa gilid ng [[Neue Kirche, Berlin|Simbahang Aleman]] (kaliwa) at [[Katedral na Pranses, Berlin|Simbahang Pranses]] (kanan)]]
[[Talaksan:Berliner_Dom_seen_from_James_Simon_Park.jpg|thumb|Ang [[Katedral ng Berlin]] sa [[Pulo ng mga Museo]]]]
Ang [[Fernsehturm Berlin|Fernsehturm]] (toreng pantelebisyon) sa [[Alexanderplatz]] sa [[Mitte]] ay kabilang sa pinakamataas na estruktura sa Unyong Europeo sa {{Cvt|368|m}}. Itinayo noong 1969, makikita ito sa karamihan ng mga sentral na distrito ng Berlin. Ang lungsod ay makikita mula sa {{Convert|204|m|ft|-high}} palapag ng pagmamasid. Simula rito, ang [[Karl-Marx-Allee]] ay patungo sa silangan, isang abenida na may linya ng mga monumental na gusali ng tirahan, na dinisenyo sa estilong [[Arkitekturang Stalinista|Sosyalismong Klasisismo]]. Katabi ng lugar na ito ay ang [[Rotes Rathaus]] (Bulwagang Panlungsod), na may natatanging pulang-ladrilyong arkitektura nito. Sa harap nito ay ang [[Neptunbrunnen]], isang balong na nagtatampok ng mitolohikong pangkat ng mga [[Triton (mitolohiya)|Triton]], mga [[personipikasyon]] ng apat na pangunahing Prusong ilog, at [[Neptuno (mitolohiya)|Neptuno]] sa ibabaw nito.
Ang [[Tarangkahang Brandeburgo]] ay isang ikonikong tanawin ng Berlin at Alemanya; ito ay tumatayo bilang isang simbolo ng mga pangyayaring Europeo at ng pagkakaisa at kapayapaan. Ang [[gusaling Reichstag]] ay ang tradisyonal na luklukan ng Parlamentong Aleman. Hinubog muli ito ng arkitektrong Briton na si [[Norman Foster (arkitekto)|Norman Foster]] noong dekada '90 at nagtatampok ng salaming simboryo sa ibabaw ng pook ng pagpupulong, na nagbibigay-daan sa libreng pampublikong tanaw sa mga pinagdadausang parlamento at magagandang tanawin ng lungsod.
Ang [[Galeriyang East Side]] ay isang open-air na eksibisyong sining na direktang ipininta sa mga huling bahagi ng Pader ng Berlin. Ito ang pinakamalaking natitirang ebidensiya ng makasaysayang dibisyon ng lungsod.
Ang [[Gendarmenmarkt]] ay isang [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong liwasan]] sa Berlin, ang pangalan ay nagmula sa punong-tanggapan ng sikat na Gens d'armes regiment na matatagpuan dito noong ika-18 siglo. Dalawang katulad na disenyong katedral ang hangganan nito, ang [[Französischer Dom]] kasama ang platapormang pang-obserbasyon nito at ang [[Deutscher Dom]]. Ang [[Konzerthaus Berlin|Konzerthaus]] (Bulwagang Pangkonsiyerto), tahanan ng Orkestra Sinfonika ng Berlin, ay nakatayo sa pagitan ng dalawang katedral.
[[Talaksan:MJK_46430_Schloss_Charlottenburg.jpg|left|thumb|[[Palasyo Charlottenburg]]]]
[[Talaksan:Berlin_Hackesche_Höfe1.jpg|left|thumb|[[Hackesche Höfe]]]]
Ang [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Spree (ilog)|Ilog Spree]] ay naglalaman ng [[Berlin#Mga%20museo|limang museo]] na itinayo mula 1830 hanggang 1930 at isang [[Tala ng mga Pandaigdigang Pamanang Pook sa Alemanya|Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]]. Ang pagpapanumbalik at pagtatayo ng isang pangunahing lagusan sa lahat ng mga museo, pati na rin ang muling pagtatayo ng [[Stadtschloss, Berlin|Stadtschloss]] ay nagpapatuloy.<ref>{{Cite web |date=24 June 2011 |title=Neumann: Stadtschloss wird teurer |trans-title=Neumann: Palace is getting more expensive |url=https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200703/https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}</ref><ref>{{Cite web |date=19 May 2010 |title=Das Pathos der Berliner Republik |trans-title=The pathos of the Berlin republic |url=https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200702/https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}</ref> Gayundin sa pulo at sa tabi ng [[Lustgarten]] at palasyo ay ang [[Katedral ng Berlin]], ang ambisyosong pagtatangka ni Emperador Guillermo II na lumikha ng Protestanteng karibal sa [[Basilika ni San Pedro]] sa Roma. Ang isang malaking kripta ay naglalaman ng mga labi ng ilan sa mga naunang Prusong maharlikang pamilya. Ang [[Katedral ni Santa Eduvigis]] ay ang Katoliko Romanong katedral ng Berlin.
[[Talaksan:Bikinihaus_Berlin-1210760.jpg|thumb|Ang [[Breitscheidplatz]] kasama ang [[Pang-alaalang Simbahan ni Kaiser Guillermo]] ay ang sentro ng [[City West]].]]
Ang [[Unter den Linden]] ay isang silangan–kanlurang abenidang nalilinyahan ng mga puno na mula sa Tarangkahang Brandeburgo hanggang sa pook ng dating Berliner Stadtschloss, at dating pangunahing promenada ng Berlin. Maraming Klasikong gusali ang nakahanay sa kalye, at naroon ang bahagi ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]]. Ang [[Friedrichstraße]] ay ang maalamat na kalye ng Berlin noong [[Ginintuang Dekada Beynte]]. Pinagsasama nito ang mga tradisyon ng ika-20 siglo sa modernong arkitektura ng Berlin ngayon.
Ang [[Potsdamer Platz]] ay isang buong kuwarto na binuo mula sa simula pagkatapos bumaba ang [[Pader ng Berlin|Pader]].<ref>{{Cite web |title=Construction and redevelopment since 1990 |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080610103008/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |archive-date=10 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=Senate Department of Urban Development}}</ref> Sa kanluran ng Potsdamer Platz ay ang Kulturforum, na naglalaman ng [[Gemäldegalerie, Berlin|Gemäldegalerie]], at nasa gilid ng [[Neue Nationalgalerie]] at ng [[Berliner Philharmonie]]. Ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], isang alaalang pang-[[Holokausto]], ay nasa hilaga.<ref>{{Cite news |last=Ouroussoff |first=Nicolai |date=9 May 2005 |title=A Forest of Pillars, Recalling the Unimaginable |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2005/05/09/arts/design/09holo.html |access-date=18 August 2008}}</ref>
Ang lugar sa paligid ng [[Hackescher Markt]] ay tahanan ng mga kulturang moda, na may 'di-mabilang na mga bilihan ng damit, club, bar, at galeriya. Kabilang dito ang [[Hackesche Höfe]], isang kalipunan ng mga gusali sa paligid ng ilang patyo, na muling itinayo noong 1996. Ang kalapit na [[Bagong Sinagoga, Berlin|Bagong Sinagoga]] ay ang sentro ng kultura ng mga Hudyo.
Ang [[Straße des 17. Juni]], na nagkokonekta sa Tarangkahang Brandeburgo at Ernst-Reuter-Platz, ay nagsisilbing gitnang silangan-kanlurang axis. Ang pangalan nito ay ginugunita ang mga [[Pag-aalsa noong 1953 sa Silangang Alemanya|pag-aalsa sa Silangang Berlin noong Hunyo 17, 1953]]. Humigit-kumulang sa kalahati mula sa Tarangkahang Brandeburgo ay ang Großer Stern, isang isla ng sirkulong trapiko kung saan matatagpuan ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin|Siegessäule]] (Haligi ng Tagumpay). Ang monumentong ito, na itinayo upang gunitain ang mga tagumpay ng Prusya, ay inilipat noong 1938–39 mula sa dati nitong posisyon sa harapan ng Reichstag.
Ang [[Kurfürstendamm]] ay tahanan ng ilan sa mga mararangyang tindahan ng Berlin kung saan ang [[Pang-alaalang Simbahan ni Kaiser Guillermo]] sa silangang dulo nito sa [[Breitscheidplatz]]. Ang simbahan ay nawasak noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig at iniwang guho. Ang malapit sa Tauentzienstraße ay ang [[KaDeWe]], na sinasabing pinakamalaking almasen sa kontinental na Europa. Ang [[Rathaus Schöneberg]], kung saan ginawa ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang tanyag na talumpating "[[Ich bin ein Berliner]]!", ay nasa [[Tempelhof-Schöneberg]].
Kanluran ng sentro, ang [[Palasyo Bellevue, Alemanya|Palasyo Bellevue]] ay ang tirahan ng [[Pangulo ng Alemanya]]. Ang [[Palasyo Charlottenburg]], na nasunog noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay ang pinakamalaking makasaysayang palasyo sa Berlin.
Ang [[Funkturm Berlin]] ay isang {{Convert|150|m|ft|-tall}} lattice tore ng radyo sa pook fairground, na itinayo sa pagitan ng 1924 at 1926. Ito ang tanging toreng pang-obserbasyon na nakatayo sa mga insulator at may restawran {{Cvt|55|m}} at isang larangang pantanaw {{Cvt|126|m}} sa ibabaw ng lupa, na mapupuntahan ng elevator na may bintana.
Ang [[Oberbaumbrücke]] sa ibabaw ng ilog Spree ay ang pinakaikonikong tulay ng Berlin, na nag-uugnay sa pinagsama-samang mga boro ng [[Friedrichshain]] at [[Kreuzberg]]. Nagdadala ito ng mga sasakyan, tao, at [[U1 (Berlin U-Bahn)|linyang U1]] ng [[Berlin U-Bahn]]. Ang tulay ay nakompleto sa isang estilong [[ladrilyong gotiko]] noong 1896, na pinapalitan ang dating kahoy na tulay na may isang pang-itaas na daanan para sa U-Bahn. Ang gitnang bahagi ay giniba noong 1945 upang pigilan ang [[Hukbong Pula|Pulang Hukbo]] sa pagtawid. Pagkatapos ng digmaan, ang inayos na tulay ay nagsilbing [[Mga tawiran sa hangganan ng Berlin|checkpoint at tawiran sa hangganan]] sa pagitan ng mga sektor ng Sobyetiko at Amerikano, at kalaunan sa pagitan ng Silangan at Kanlurang Berlin. Noong kalagitnaan ng dekada '50, ito ay sarado sa mga sasakyan, at pagkatapos ng pagtatayo ng Pader ng Berlin noong 1961, ang trapiko ng tao ay mahigpit na pinaghigpitan. Kasunod ng muling pag-iisang Aleman, ang gitnang bahagi ay muling itinayo gamit ang isang kuwadrong asero, at ipinagpatuloy ang serbisyo ng U-Bahn noong 1995.
== Demograpiya ==
[[Talaksan:Berlin_population2.svg|left|thumb|Populasyon ng Berlin, 1880–2012]]
Sa pagtatapos ng 2018, ang lungsod-estado ng Berlin ay mayroong 3.75 milyong rehistradong naninirahan<ref name="pop-detail3">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> sa isang lugar na {{Cvt|891.1|km2}}. Ang densidad ng populasyon ng lungsod ay 4,206 na naninirahan bawat km<sup>2</sup>. Ang Berlin ang [[Talaan ng mga pinakamalaking lungsod ng Unyong Europeo ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod|pinakamataong lungsod]] sa [[Unyong Europeo]]. Noong 2019, ang urbanong sakop ng Berlin ay may humigit-kumulang 4.5 milyong naninirahan. {{Magmula noong|2019}} ang [[Kalakhang sonang urbano|gumaganang urbanong pook]] ay tahanan ng humigit-kumulang 5.2 milyong tao.<ref>[https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&lang=en Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas, Eurostat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150903213351/https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&lang=en|date=3 September 2015}}.</ref> Ang buong [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandeburgo]] ay may populasyon na higit sa 6 milyon sa isang lugar na {{Cvt|30546|km2|0}}.<ref>{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland: Berlin-Brandenburg |url=https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190817083458/https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |archive-date=17 August 2019 |access-date=6 February 2013 |website=www.deutsche-metropolregionen.org}}</ref>{{Historical populations|1721|65300|1750|113289|1800|172132|1815|197717|1825|220277|1840|330230|1852|438958|1861|547571|1871|826341|1880|1122330|1890|1578794|1900|1888848|1910|2071257|1920|3879409|1925|4082778|1933|4221024|1939|4330640|1945|3064629|1950|3336026|1960|3274016|1970|3208719|1980|3048759|1990|3433695|2000|3382169|2010|3460725|53=2020|54=3664088}}Noong 2014, ang lungsod-estado na Berlin ay nagkaroon ng 37,368 buhay na panganak (+6.6%), isang rekord na bilang mula noong 1991. Ang bilang ng mga namatay ay 32,314. Halos 2.0 milyong kabahayan ang binilang sa lungsod. 54 porsiyento ng mga ito ay mga sambahayang iisa ang naninirahan. Mahigit sa 337,000 pamilya na may mga batang wala pang 18 taong gulang ang nanirahan sa Berlin. Noong 2014, ang kabeserang Aleman ay nagrehistro ng dagdag sa paglipat ng humigit-kumulang 40,000 katao.<ref>[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf statistics Berlin Brandenburg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315084534/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf|date=15 March 2016}}. www.statistik-berlin-brandenburg.de Retrieved 10 October 2016.</ref>
=== Mga nasyonalidad ===
{| class="infobox" style="float:right;"
| colspan="2" style="text-align:center;" |'''Mga residente ayon sa Pagkamamamayan''' <small>(31 Disyembre 2019)</small> <ref name="pop-detail6">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref>
|-
!Bansa
!Populasyon
|-
|Kabuuang mga rehistradong residente
|3,769,495
|-
|{{Flag|Alemanya}}
|2,992,150
|-
|{{Flag|Turkiya}}
|98,940
|-
|{{Flag|Polonya}}
|56,573
|-
|{{Flag|Syria}}
|39,813
|-
|{{Flag|Italya}}
|31,573
|-
|{{Flag|Bulgaria}}
|30,824
|-
|{{Flag|Rusya}}
|26,640
|-
|{{Flag|Rumania}}
|24,264
|-
|{{Flag|Estados Unidos}}
|22,694
|-
|{{Flag|Biyetnam}}
|20,572
|-
|{{Flag|Pransiya}}
|20,223
|-
|{{Flag|Serbia}}
|20,109
|-
|{{Flag|Nagkakaisang Kaharian}}
|16,751
|-
|{{Flag|España}}
|15,045
|-
|{{Flag|Gresya}}
|14,625
|-
|{{Flag|Kroasya}}
|14,430
|-
|{{Flag|India}}
|13,450
|-
|{{Flag|Ukranya}}
|13,410
|-
|{{Flag|Afghanistan}}
|13,301
|-
|{{Flag|Tsina}}
|13,293
|-
|{{Flag|Bosnia at Herzegovina}}
|12,691
|-
|Iba pang Gitnang Silangan at Asya
|88,241
|-
|Ibang Europa
|80,807
|-
|Africa
|36,414
|-
|Iba pang mga America
|27,491
|-
|Oceania at [[Antarctica]]
|5,651
|-
|Walang estado o Hindi Malinaw
|24,184
|}
Ang pambansa at pandaigdigang paglipat sa lungsod ay may mahabang kasaysayan. Noong 1685, pagkatapos ng pagpapawalang-bisa ng [[Kautusan ng Nantes]] sa Pransiya, tumugon ang lungsod sa pamamagitan ng [[Kautusan ng Potsdam]], na tinitiyak ang kalayaan sa relihiyon at katayuang walang buwis sa mga Pranses na Huguenot na bakwit sa loob ng sampung taon. Ang [[Batas ng Kalakhang Berlin]] noong 1920 ay nagsama ng maraming suburb at nakapalibot na mga lungsod ng Berlin. Binuo nito ang karamihan sa teritoryo na binubuo ng modernong Berlin at pinalaki ang populasyon mula sa 1.9 milyon tungo 4 milyon.
Ang aktibong imigrasyon at asilong pampolitika sa Kanlurang Berlin ay naghudyat ng mga alon ng imigrasyon noong dekada '60 at '70. Ang Berlin ay tahanan ng hindi bababa sa 180,000 residenteng [[Mga Turko|Turko]] at [[Mga Turko sa Alemanya|Turko-Aleman]],<ref name="pop-detail4">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> na ginagawa itong pinakamalaking komunidad ng mga Turko sa labas ng Turkiya. Noong dekada '90 ang ''Aussiedlergesetze ay'' nagbigay-daan sa imigrasyon sa Alemanya ng ilang residente mula sa dating [[Unyong Sobyetiko]]. Sa ngayon, ang mga etnikong [[Kasaysayan ng mga Aleman sa Rusya, Ukranya, at Unyong Sobyetiko|Aleman]] mula sa mga bansa ng dating Unyong Sobyetiko ang bumubuo sa pinakamalaking bahagi ng komunidad na nagsasalita ng Ruso.<ref>{{Cite web |last=Dmitry Bulgakov |date=11 March 2001 |title=Berlin is speaking Russians' language |url=https://www.russiajournal.com/node/4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130406142034/https://www.russiajournal.com/node/4653 |archive-date=6 April 2013 |access-date=10 February 2013 |publisher=Russiajournal.com}}</ref> Ang huling dekada ay nakaranas ng pagdagsa mula sa iba't ibang bansa sa Kanluran at ilang rehiyon sa Africa.<ref>{{Cite news |last=Heilwagen |first=Oliver |date=28 October 2001 |title=Berlin wird farbiger. Die Afrikaner kommen – Nachrichten Welt am Sonntag – Welt Online |language=de |work=Die Welt |url=https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |url-status=live |access-date=2 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110515022639/https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |archive-date=15 May 2011}}</ref> Ang isang bahagi ng mga imigranteng Africano ay nanirahan sa [[Afrikanisches Viertel]].<ref>{{cite press release|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=6 February 2009|title=Zweites Afrika-Magazin "Afrikanisches Viertel" erschienen Bezirksbürgermeister Dr. Christian Hanke ist Schirmherr|url=https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|location=Berlin|publisher=berlin.de|access-date=27 September 2016|archive-date=21 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141021050530/https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|url-status=live}}</ref> Ang mga batang Aleman, EU-Europeo, at Israeli ay nanirahan na rin sa lungsod.<ref>{{Cite journal |date=12 December 2014 |title=Hummus in the Prenzlauer Berg |url=https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |url-status=live |journal=The Jewish Week |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230010937/https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |archive-date=30 December 2014 |access-date=29 December 2014}}</ref>
Noong Disyembre 2019, mayroong 777,345 na rehistradong residente ng dayuhang nasyonalidad at dagdag pang 542,975 mamamayang Aleman na may "pinanggalingang imigrante" ''(Migrationshintergrund, MH)'',<ref name="pop-detail5">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> ibig-sabihin sila o ang isa sa kanilang mga magulang ay nandayuhan sa Alemanya pagkatapos ng 1955. Ang mga dayuhang residente ng Berlin ay nagmula sa mga 190 bansa.<ref>{{Cite web |date=5 February 2011 |title=457 000 Ausländer aus 190 Staaten in Berlin gemeldet |trans-title=457,000 Foreigners from 190 Countries Registered in Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190428201553/https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |archive-date=28 April 2019 |access-date=28 April 2019 |website=[[Berliner Morgenpost]] |language=de}}</ref> Apatnapu't walong porsiyento ng mga residenteng wala pang 15 taong gulang ay may pinagmulang imigrante.<ref>{{cite web |title=Fast jeder Dritte in Berlin hat einen Migrationshintergrund |url=https://www.rbb-online.de/politik/beitrag/2017/05/migrationshintergrund-berlin-jeder-dritte.html |website=www.rbb-online.de}}{{Dead link|date=December 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref> Ang Berlin noong 2009 ay tinatayang mayroong 100,000 hanggang 250,000 hindi rehistradong mga naninirahan.<ref>{{Cite news |last=Von Andrea Dernbach |date=23 February 2009 |title=Migration: Berlin will illegalen Einwanderern helfen – Deutschland – Politik – Tagesspiegel |work=Der Tagesspiegel Online |publisher=Tagesspiegel.de |url=https://www.tagesspiegel.de/politik/deutschland/berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |url-status=live |access-date=15 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131251/https://www.tagesspiegel.de/politik/migration-berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |archive-date=18 February 2022}}</ref> Ang mga Boro ng Berlin na may malaking bilang ng mga migrante o populasyon na ipinanganak sa ibang bansa ay [[Mitte]], [[Neukölln]], at [[Friedrichshain-Kreuzberg]].<ref>{{Cite web |date=8 September 2016 |title=Zahl der Ausländer in Berlin steigt auf Rekordhoch |url=https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170804053354/https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |archive-date=4 August 2017 |access-date=13 June 2017 |website=jungefreiheit.de |language=de}}</ref>
Mayroong higit sa 20 hindi katutubong komunidad na may populasyong hindi bababa sa 10,000 katao, kabilang ang mga komunidad ng mga [[Mga Turko sa Berlin|Turko]], Polako, Ruso, Lebanes, Palestino, Serbio, Italyano, Indiyano, Bosnio, [[Pamayanang Biyetnames ng Berlin|Biyetnames]], Amerikano, Rumano, Bulgaro, Croata, Tsino, Austriako, Ukrano, Pranses, Briton, Españo, Israeli, Thai, Irani, Ehipsiyo, at Siryo..
=== Mga wika ===
Ang Aleman ay ang opisyal at nangingibabaw na sinasalitang wika sa Berlin. Ito ay isang [[Mga wikang Kanlurang Aleman|wikang Kanlurang Aleman]] na nagmula ang karamihan ng bokabularyo nito mula sa sangay ng Aleman ng pamilya ng wikang [[Mga wikang Indo-Europeo|Indo-Europeo]]. Ang Aleman ay isa sa 24 na wika ng Unyong Europeo,<ref>{{Cite web |last=European Commission |title=Official Languages |url=https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140926004848/https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |archive-date=26 September 2014 |access-date=29 July 2014}}</ref> at isa sa tatlong [[wikang pantrabaho]] ng [[Komisyong Europeo]].
Ang Berlinerisch o Berlinisch ay hindi isang diyalekto sa lingguwistika. Ito ay sinasalita sa Berlin at sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo|nakapaligid na kalakhang pook]]. Nagmula ito sa isang [[Diyalektong Brandeburges|Brandeburges]] na varyant. Ang diyalekto ay nakikita na ngayon na mas katulad ng isang [[sosyolekto]], higit sa lahat sa pamamagitan ng pagtaas ng imigrasyon at mga uso sa mga edukadong populasyon na magsalita ng [[karaniwang Aleman]] sa pang-araw-araw na buhay.
Ang pinakakaraniwang ginagamit na wikang banyaga sa Berlin ay Turko, Polako, Ingles, Persa, Arabe, Italyano, Bulgaro, Ruso, Rumano, Kurdo, Serbo-Croata, Pranses, Español, at Biyentames. Mas madalas na naririnig ang Truko, Arabe, Kurdo, at Serbo-Croata sa kanlurang bahagi dahil sa malalaking komunidad ng Gitnang Silangan at dating Yugoslavia. Ang Polako, Ingles, Ruso, at Biyetnames ay may mas maraming katutubong nagsasalita sa Silangang Berlin.<ref>{{Cite web |date=18 May 2010 |title=Studie – Zwei Millionen Berliner sprechen mindestens zwei Sprachen – Wirtschaft – Berliner Morgenpost – Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522160634/https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |archive-date=22 May 2011 |access-date=2 June 2011 |publisher=Morgenpost.de}}</ref>
=== Relihiyon ===
Ayon sa senso noong 2011, humigit-kumulang 37 porsiyento ng populasyon ang nag-ulat na mga miyembro ng isang legal na kinikilalang simbahan o relihiyosong organisasyon. Ang iba ay hindi kabilang sa naturang organisasyon, o walang impormasyong makukuha hinggil sa kanila.<ref name="Census 2011">{{Cite web |title=Zensus 2011 – Bevölkerung und Haushalte – Bundesland Berlin |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193809/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |archive-date=3 March 2016 |access-date=23 February 2019 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=6–7 |language=de}}</ref>
Ang pinakamalaking relihiyong denominasyon na naitala noong 2010 ay ang [[Protestantismo|Protestanteng]] [[Landeskirche|rehiyonal na samahang simbahan]] —ang [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandeburgo-Mataas na Lusacia Silesiana]] (EKBO) —isang [[Iisa at nagkakaisang simbahan|nagkakaisang simbahan]]. Ang EKBO ay miyembro ng [[Simbahang Ebanghelika sa Alemanya|Simbahang Ebanghelika sa Alemanya (EKD)]] at [[Union Evangelischer Kirchen|Union Evangelischer Kirchen (UEK)]]. Ayon sa EKBO, ang kanilang kasapian ay umabot sa 18.7 porsiyento ng lokal na populasyon, habang ang [[Simbahang Katolikong Romano]] ay mayroong 9.1 porsyento ng mga residenteng nakarehistro bilang mga miyembro nito.<ref name="kirchenmitglieder2010">{{Cite web |date=November 2011 |title=Kirchenmitgliederzahlen am 31.12.2010 |trans-title=Church membership on 31 December 2010 |url=https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209204513/https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |archive-date=9 February 2018 |access-date=10 March 2012 |publisher=[[Evangelical Church in Germany]] |language=de}}</ref> Humigit-kumulang 2.7% ng populasyon ang nakikilala sa iba pang mga denominasyong Kristiyano (karamihan sa [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Silangang Ortodokso]], ngunit iba't ibang mga Protestante rin).<ref name="klStatistik2010">{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}</ref> Ayon sa rehistro ng mga residente ng Berlin, noong 2018, 14.9 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Ebanghelika, at 8.5 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Katolika.<ref name="pop-detail7">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> Ang gobyerno ay nagpapanatili ng rehistro ng mga miyembro ng mga simbahang ito para sa mga layunin ng buwis, dahil kinokolekta nito ang [[buwis sa simbahan]] sa ngalan ng mga simbahan. Hindi ito nag-iingat ng mga rekord ng mga miyembro ng ibang relihiyosong organisasyon na maaaring mangolekta ng kanilang sariling buwis sa simbahan, sa ganitong paraan.
Noong 2009, humigit-kumulang 249,000 [[Muslim]] ang iniulat ng [[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|Tanggapan ng Estadistika]] na mga miyembro ng mga Masjid at Islamikong relihiyosong organisasyon sa Berlin,<ref>{{Cite web |title=Statistisches Jahrbuch für Berlin 2010 |trans-title=Statistical yearbook for Berlin 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121120202750/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |archive-date=20 November 2012 |access-date=10 February 2013 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}</ref> habang noong 2016, tinatantiya ng pahayagang ''[[Der Tagesspiegel]]'' na humigit-kumulang 350,000 Muslim ang nag-obserba ng [[Ramadan]] sa Berlin.<ref>{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212013247/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 December 2019}}</ref> Noong 2019, humigit-kumulang 437,000 rehistradong residente, 11.6% ng kabuuan, ang nag-ulat na mayroong pinanggalingan sa paglilipat mula sa isa sa mga [[Mga miyembrong estado ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko|estadong Miyembro ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko]].<ref name="pop-detail8">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref><ref>{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |language=de |trans-title=Ramadan in refugee camps and schools in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170712125538/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 July 2017}}</ref> Sa pagitan ng 1992 at 2011 halos dumoble ang populasyon ng Muslim.<ref>{{Cite news |last=Schupelius |first=Gunnar |date=28 May 2015 |title=Wird der Islam künftig die stärkste Religion in Berlin sein? |work=[[Berliner Zeitung]] |url=https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170603092248/https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |archive-date=3 June 2017}}</ref>
Humigit-kumulang 0.9% ng mga Berlines ay kabilang sa ibang mga relihiyon. Sa tinatayang populasyon na 30,000–45,000 na mga residenteng Hudyo,<ref name="The Boston Globe 2014-11-01">{{Cite web |last=Ross |first=Mike |date=1 November 2014 |title=In Germany, a Jewish community now thrives |url=https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222235631/https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |archive-date=22 December 2016 |access-date=19 August 2016 |website=[[The Boston Globe]]}}</ref> humigit-kumulang 12,000 ang mga rehistradong miyembro ng mga relihiyosong organisasyon.<ref name="klStatistik20102">{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}</ref>
Ang Berlin ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Berlin|Katoliko Romanong arsobispo ng Berlin]] at ang nahalal na tagapangulo ng [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandeburgo-Mataas na Lusacia Silesiana|EKBO]] ay pinamagatang obispo ng EKBO. Higit pa rito, ang Berlin ay ang luklukan ng maraming mga Ortodoksong katedral, tulad ng Katedral ni San Boris ang Bautista, isa sa dalawang luklukan ng [[Simbahang Bulgarong Ortodokso|Bulgarong Ortodokso]] na Diyosesis ng Kanluran at Gitnang Europa, at ang Katedral ng Muling Pagkabuhay ni Kristo ng Diyosesis ng Berlin (Patriarkado ng Mosku).
{{multiple image|align=right|perrow=2|total_width=400|width1=500|width2=500|width3=500|width4=500|height1=350|height2=350|height3=350|height4=350|image1=Berliner Dom - panoramio (20).jpg|image2=NeueSynagogue.JPG|image3=2020-04-16 P4160889 St.Hedwigs-Kathedrale, Bebelplatz.jpg|image4=Şehitlik mosque Berlin by ZUFAr.jpg|footer=Paikot pa kanan mula sa taas pakaliwa: [[Katedral ng Berlin]], [[Bagong Sinagoga (Berlin)|Bagong Sinagoga]], Moske Şehitli, at [[Katedral ni Santa Eduvigis]]}}
Ang mga mananampalataya ng iba't ibang relihiyon at denominasyon ay nagpapanatili ng maraming [[Talaan ng mga lugar ng pagsamba sa Berlin|lugar ng pagsamba sa Berlin]]. Ang [[Malayang Simbahang Ebangheliko-Luterano]] ay may walong parokya na may iba't ibang laki sa Berlin.<ref>{{Cite web |title=Lutheran Diocese Berlin-Brandenburg |url=https://www.selk-berlin.de/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328152944/https://www.selk-berlin.de/ |archive-date=28 March 2008 |access-date=19 August 2008 |publisher=Selbständige Evangelisch-Lutherische Kirche}}</ref> Mayroong 36 na kongregasyong [[Mga Bautista|Bautista]] (sa loob [[Samahan ng mga Ebanghelikong Malayang Simbahang Kongregasyon sa Alemanya]]), 29 [[Bagong Apostolikong Simbahan]], 15 [[Nagkakaisang Metodistang Simbahan|Nagkakaisang Metodista]] na simbahan, walong Malayang Ebanghelika na Kongregasyon, apat na [[Simbahan ni Kristo, Siyentipiko]] (una, iklawa, ikatlo, at ikalabing-anim), anim mga kongregasyon ng [[Ang Simbahan ni Jesucristo ng mga Banal sa mga Huling Araw]], isang [[Lumang Simbahang Katoliko|Lumang Simbahan]], at isang [[Anglikanismo|Anglicanong]] simbahan sa Berlin. Ang Berlin ay may higit sa 80 moske,<ref>{{Cite web |title=Berlin's mosques |url=https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093250/https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |archive-date=11 November 2018 |access-date=11 November 2018 |publisher=[[Deutsche Welle]]}}</ref> sampung sinagoga,<ref>{{Cite news |last=Keller |first=Claudia |date=10 November 2013 |title=Berlins jüdische Gotteshäuser vor der Pogromnacht 1938: Untergang einer religiösen Vielfalt |language=de |trans-title=Berlin's jewish places of worship before the Pogromnacht 1938: Decline of a religious diversity |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |url-status=live |access-date=11 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093246/https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |archive-date=11 November 2018 |quote=Von den weit mehr als 100 jüdischen Gotteshäusern sind gerade einmal zehn übrig geblieben. (in english: Of the far more than 100 synagogues, only ten are left.)}}</ref> at dalawang templong [[Budismo|Budista]].
== Gobyerno at politika ==
{{main|Politika ng Berlin}}
=== Estadong lungsod ===
[[Talaksan:Rotes_Rathaus.jpg|left|thumb|[[Rotes Rathaus]] (''Pulang Munisipyo''), luklukan ng Senado at Alkalde ng Berlin.]]
Mula noong [[Muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa]] noong Oktubre 3, 1990, ang Berlin ay isa sa tatlong [[Länder ng Alemanya|estadong lungsod sa Alemanya]] na kabilang sa kasalukuyang 16 na estado ng Alemanya. Ang [[Abgeordnetenhaus ng Berlin|Kapulungan ng mga Kinatawan]] (''Abgeordnetenhaus'') ay kumakatawan bilang parlamento ng lungsod at estado, na mayroong 141 na luklukan. Ang ehekutibong tanggapan ng Berlin ay ang [[Senado ng Berlin]] (''Senat von Berlin''). Binubuo ang Senado ng [[Talaan ng mga alkalde ng Berlin|Namamahalang Alkalde]] (''Regierender Bürgermeister''), at hanggang sampung senador na may hawak na ministerong posisyon, dalawa sa kanila ang may hawak na titulong "Alkalde" (''Bürgermeister'') bilang kinatawan ng Namamahalang Alkalde.<ref>{{Cite web |date=2016-11-01 |title=Verfassung von Berlin – Abschnitt IV: Die Regierung |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201008025644/https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |archive-date=8 October 2020 |access-date=2020-10-02 |website=www.berlin.de |language=de}}</ref> Ang kabuuang taunang badyet ng estado ng Berlin noong 2015 ay lumampas sa €24.5 ($30.0) bilyon kabilang ang surplus sa badyet na €205 ($240) milyon.<ref>{{Cite news |title=Berliner Haushalt Finanzsenator bleibt trotz sprudelnder Steuereinnahmen vorsichtig |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/berliner-haushalt-finanzsenator-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-24702234 |url-status=live |access-date=20 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131248/https://www.berliner-zeitung.de/sport-leidenschaft/berliner-haushalt-finanzsenator-kollatz-ahnen-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-li.6132?pid=true |archive-date=18 February 2022}}</ref> Ang estado ay nagmamay-ari ng malawak na pag-aari, kabilang ang mga gusaling pang-administratibo at pamahalaan, mga kompanya ng real estate, pati na rin ang mga stake sa Estadio Olimpiko, mga paliguan, mga kompanya ng pabahay, at maraming mga pampublikong negosyo at mga subsidiyaryo na kompanya.<ref>{{Cite web |date=18 May 2017 |title=Vermögen |trans-title=Assets |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190928151604/https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |archive-date=28 September 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]]}}</ref><ref>{{Cite web |date=5 September 2019 |title=Beteiligungen des Landes Berlin |trans-title=Holdings of the State of Berlin |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219070001/https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |archive-date=19 December 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]] |language=de}}</ref>
Hawak ng [[Partido Sosyo-Demokratiko ng Alemanya|Partido Sosyo-Demokratiko]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'' o SPD) at ng [[Ang Kaliwa (Alemanya)|Kaliwa]] (Die Linke) ang pamahalaang lungsod pagkatapos ng [[Halalan estatal ng Berlin, 2001|halalang estatal noong 2001]] at nanalo ng isa pang termino sa [[Halalang estatal ng Berlin, 2006|halalang estatal noong 2006]].<ref>{{Cite web |title=Berlin state election, 2006 |url=https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323161037/https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |archive-date=23 March 2012 |access-date=17 August 2008 |website=Der Landeswahlleiter für Berlin |language=de}}</ref> Mula noong [[Halalang estatal ng Berlin, 2016|halalang estatal noong 2016]], nagkaroon ng koalisyon sa pagitan ng Partido Sosyo-Demokratiko, mga Lunti, at Kaliwa.
Ang Namumunong Alkalde ay magkasabay na Panginoong Alkalde ng Lungsod ng Berlin (''Oberbürgermeister der Stadt'') at Ministro na Pangulo ng Estado ng Berlin (''Ministerpräsident des Bundeslandes''). Ang tanggapan ng Namamahalang Alkalde ay nasa [[Rotes Rathaus|Rotes Rathaus (Pulang Munisipyo)]]. Mula noong 2014 ang tanggapang ito ay hawak ni [[Michael Müller (politiko, ipinanganak noong 1964)|Michael Müller]] ng mga Sosyo-Demokratiko.<ref>{{Cite magazine|magazine=[[Time (magazine)|Time Europe]]}}</ref>
=== Mga boro ===
[[Talaksan:Berlin_Subdivisions.svg|right|thumb|[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|12 boro ng Berlin at ang kanilang 96 na kapitbahayan]]]]
Ang Berlin ay nahahati sa 12 boro o distrito (''Bezirke''). Ang bawat boro ay may ilang mga subdistrito o mga kapitbahayan (''Ortsteile''), na nag-ugat sa mas matatandang munisipalidad na nauna sa pagbuo ng Kalakhang Berlin noong Oktubre 1, 1920. Ang mga subdistritong ito ay naging urbanisado at isinama sa lungsod nang maglaon. Maraming residente ang lubos na nakikilala sa kanilang mga kapitbahayan, na kolokyal na tinatawag na ''[[Kiez]]''. Sa kasalukuyan, ang Berlin ay binubuo ng 96 na mga subdistrito, na karaniwang binubuo ng ilang mas maliliit na pook residensiyal o kuwarto.
Ang bawat boro ay pinamamahalaan ng isang sangguniang pamboro (''Bezirksamt'') na binubuo ng limang konsehal (''Bezirksstadträte'') kasama ang alkalde ng boro (''Bezirksbürgermeister''). Ang konseho ay inihahalal ng asamblea ng boro (''Bezirksverordnetenversammlung''). Gayunpaman, ang mga indibidwal na boro ay hindi mga independiyenteng munisipalidad, ngunit nasa ilalim ng Senado ng Berlin. Ang mga alkalde ng boro ay bumubuo sa konseho ng mga alkalde (''Rat der Bürgermeister''), na pinamumunuan ng Namamahalang Alkalde ng lungsod at nagpapayo sa Senado. Ang mga kapitbahayan ay walang mga lokal na katawan ng pamahalaan.
=== Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod ===
Ang Berlin ay nagpapanatili ng opisyal na pakikipagsosyo sa 17 lungsod.<ref name="Berlintwins">{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}</ref> Ang [[Kakambal na lungsod|pagkakambal ng lungsod]] sa pagitan ng Berlin at iba pang mga lungsod ay nagsimula sa kapatid nitong lungsod na Los Angeles noong 1967. Kinansela ang mga pagsosyo ng Silangang Berlin sa panahon ng muling pag-iisa ng Alemanya ngunit kalaunan ay bahagyang muling itinatag. Ang mga pakikipagsosyo ng Kanlurang Berlin ay dati nang pinaghihigpitan sa antas ng boro. Noong panahon ng Digmaang Malamig, ang mga partnership ay sumasalamin sa iba't ibang hanayan ng kapangyarihan, kung saan ang Kanlurang Berlin ay nakikipagsosyo sa mga kabesera sa Kanluraning Mundo at Silangang Berlin na karamihan ay nakikipagsosyo sa mga lungsod mula sa [[Pakto ng Barsobya]] at mga kaalyado nito.
Mayroong ilang magkasanib na proyekto sa maraming iba pang mga lungsod, tulad ng [[Beirut]], Belgrade, São Paulo, [[Copenhague]], Helsinki, [[Amsterdam]], [[Johannesburg]], [[Mumbai]], Oslo, [[Hanoi]], Shanghai, [[Seoul]], [[Sopiya|Sofia]], [[Sydney]], Lungsod ng New York, at [[Viena]]. Lumalahok ang Berlin sa mga pandaigdigang asosasyon ng lungsod gaya ng Samahan ng mga Kabesera ng Unyong Europeo, Eurocities, Ugnayan ng mga mga Europeong Lungsod ng Kultura, Metropolis, Pagpupulong Kumperensiya ng mga Pangunahing Lungsod ng Mundo, at Kumperensiya ng mga Kabeserang Lungsod ng Mundo.
Ang Berlin ay kakambal sa:<ref name="Berlintwins2">{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}</ref>{{div col|colwidth=20em}}
*Los Angeles, Estados Unidos (1967)
<!--Paris - not twinning, does not consider Berlin as its twin town-->
*[[Madrid]], España (1988)
*[[Istanbul]], Turkiya (1989)
*[[Barsobya]] Polonya (1991)
*Mosku, Rusya (1991)
*[[Bruselas]], Belhika (1992)
*[[Budapest]], Unggarya (1992)
*[[Tashkent]], Uzbekistan (1993)
*[[Lungsod Mehiko]], Mehiko (1993)
*[[Jakarta]], Indonesia (1993)
*Beijing, Tsina (1994)
*Tokyo, Hapon (1994)
*[[Buenos Aires]], Arhentina (1994)
*[[Praga]], Republikang Tseko (1995)
*[[Windhoek]], Namibia (2000)
*Londres, Nagkakaisang Kaharian (2000)
{{div col end}}Mula noong 1987, ang Berlin ay mayroon ding opisyal na pakikipagsosyo sa Paris, Pransiya. Ang bawat boro ng Berlin ay nagtatag din ng sarili nitong kambal na bayan. Halimbawa, ang borough ng [[Friedrichshain-Kreuzberg]] ay may pagsosyo sa Israeling lungsod ng [[Kiryat Yam]].<ref>{{Cite web |title=Städtepartnerschaftsverein Friedrichshain-Kreuzberg e. V. |url=https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210309000305/https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |archive-date=9 March 2021 |access-date=8 February 2021 |website=berlin.de |language=de}}</ref>
== Ekonomiya ==
{{main|Ekonomiya ng Berlin}}
[[Talaksan:Berlin_Mitte_by_night.JPG|left|thumb|Ang Berlin ay isang UNESCO "Lungsod ng Disenyo" at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[ekosistema ng startup]].<ref>{{Cite web |title=Berlin – Europe's New Start-Up Capital |url=https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331043259/https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |archive-date=31 March 2016 |access-date=27 March 2016 |website=Credit Suisse}}</ref>]]
Ang Berlin ay isang UNESCO "City of Design" at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[startup ecosystem]].
Noong 2018, ang GDP ng Berlin ay umabot sa €147 bilyon, isang pagtaas ng 3.1% kumpara sa nakaraang taon. Ang ekonomiya ng Berlin ay pinangungunahan ng [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na may humigit-kumulang 84% ng lahat ng kompanya na nagnenegosyo sa mga serbisyo. Noong 2015, ang kabuuang lakas-paggawa sa Berlin ay 1.85 milyon. Ang tantos ng walang trabaho ay umabot sa 24 na taon na mababang noong Nobyembre 2015 at tumayo sa 10.0%.<ref>{{Cite news |title=Berlin hat so wenig Arbeitslose wie seit 24 Jahren nicht |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |url-status=live |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151203224849/https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |archive-date=3 December 2015}}</ref> Mula 2012 hanggang 2015, ang Berlin, bilang isang estado ng Aleman, ay may pinakamataas na taunang tantos ng paglago ng trabaho. Humigit-kumulang 130,000 trabaho ang naidagdag sa panahong ito.<ref>{{Cite news |date=28 January 2015 |title=In Berlin gibt es so viele Beschäftigte wie nie zuvor |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |url-status=live |access-date=16 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224010722/https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |archive-date=24 February 2016}}</ref>
Kabilang sa mahahalagang sektor ng ekonomiya sa Berlin ang mga agham pambuhay, transportasyon, impormasyon at mga teknolohiya sa komunikasyon, media at musika, pananalastas at disenyo, bioteknolohiya, mga serbisyong pangkapaligiran, konstruksiyon, e-komersiyo, retail, negosyo sa hotel, at inhinyeriyang medikal.<ref>{{Cite news |date=21 September 2006 |title=Poor but sexy |work=The Economist |url=https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |url-status=live |access-date=19 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622201720/https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |archive-date=22 June 2008}}</ref>
Ang pananaliksik at pag-unlad ay may kahalagahang pang-ekonomiya para sa lungsod.<ref name="factsheet">{{Cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}</ref> Maraming malalaking korporasyon tulad ng Volkswagen, Pfizer, at SAP ang nagpapatakbo ng mga laboratoryong pang-inobasyon sa lungsod.<ref>{{Cite news |title=Immer mehr Konzerne suchen den Spirit Berlins |publisher=Berliner Morgenpost |url=https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |url-status=live |access-date=13 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170116150546/https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |archive-date=16 January 2017}}</ref> Ang Science and Business Park sa Adlershof ay ang pinakamalaking parke ng teknolohiya sa Alemanya na sinusukat ng kita.<ref>{{Cite web |title=The Science and Technology Park Berlin-Adlershof |url=https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117042743/https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |archive-date=17 January 2017 |access-date=13 January 2017 |website=Berlin Adlershof: Facts and Figures |publisher=Adlershof}}</ref> Sa loob ng [[Eurozone]], ang Berlin ay naging sentro para sa paglipat ng negosyo at pandaigdigang [[Pamumuhunan (macroeconomics)|pamumuhunan]].<ref>{{Cite news |title=Global Cities Investment Monitor 2012 |publisher=KPMG |url=https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |url-status=live |access-date=28 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102003006/https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |archive-date=2 November 2013}}</ref><ref>{{Cite web |title=Arbeitslosenquote nach Bundesländern in Deutschland 2018 {{!}} Statista |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210627171657/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |archive-date=27 June 2021 |access-date=13 November 2018 |website=Statista |language=de}}</ref>
{| class="wikitable"
!Taon <ref>{{Cite web |title=Arbeitslosenquote in Berlin bis 2018 |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211194253/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |archive-date=11 December 2019 |access-date=11 December 2019 |website=Statista}}</ref>
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
!2019
|-
|Tantos ng walang trabaho sa %
|15.8
|16.1
|16.9
|18.1
|17.7
|19.0
|17.5
|15.5
|13.8
|14.0
|13.6
|13.3
|12.3
|11.7
|11.1
|10.7
|9.8
|9.0
|8.1
|7.8
|}
== Edukasyon at Pananaliksik ==
<!--{{Pangunahin|Edukasyon sa Berlin}}-->[[Talaksan:Berlin-Mitte_Humboldt-Uni_05-2014.jpg|right|thumb|Ang [[Unibersidad ng Berlin Humboldt]] ay kaugnay sa 57 nagwagi sa Gantimpalang Nobel.]]
{{Magmula noong|2014}}, ang Berlin ay may 878 na paaralan, na nagtuturo sa 340,658 mag-aaral sa 13,727 klase, at 56,787 nagsasanay sa mga negosyo at saanman.<ref name="factsheet22">{{cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}</ref> Ang lungsod ay may 6 na taong programa sa primaryang edukasyon. Pagkatapos matapos ang elementarya, magpapatuloy ang mga mag-aaral sa ''Sekundarschule'' (isang komprehensibong paaralan) o ''Gymnasium'' (paaralan para sa paghahanda sa kolehiyo). Ang Berlin ay may natatanging na programa sa paaralang bilingual sa ''Europaschule'', kung saan tinuturuan ang mga bata ng kurikulum sa Alemanya at isang wikang banyaga, simula sa elementarya at magpapatuloy sa mataas na paaralan.<ref>{{cite web |title=Jahrgangsstufe Null |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080520234625/https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |archive-date=20 May 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[Der Tagesspiegel]] |language=de}}</ref>
Ang [[Französisches Gymnasium Berlin]], na itinatag noong 1689 upang turuan ang mga anak ng lumikas na Huguenot, ay nag-aalok ng pagtuturo (Aleman/Pranses).<ref>{{Cite web |title=Geschichte des Französischen Gymnasiums |url=https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615205603/https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |archive-date=15 June 2008 |access-date=17 August 2008 |website=Französisches Gymnasium Lycée Français Berlin |language=de, fr}}</ref> Ang [[Paaralang John F. Kennedy, Berlin|Paaralang John F. Kennedy]], isang bilingweng Aleman–Ingles na pampublikong paaralan sa [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]], ay partikular na tanyag sa mga anak ng mga diplomatiko at komunidad ng ekspatriado na nagsasalita ng Ingles. 82 {{Lang|de|Gymnasien}} ang nagtutro ng [[Wikang Latin|Latin]] <ref>{{Cite web |date=29 March 2013 |title=Latein an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/latein |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171004133934/https://www.gymnasium-berlin.net/latein |archive-date=4 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}</ref> at 8 ang nagtuturo ng [[Wikang Sinaunang Griyego|Sinaunang Griyego]].<ref>{{Cite web |date=31 March 2013 |title=Alt-Griechisch an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012215308/https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |archive-date=12 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}</ref>
== Kultura ==
[[Talaksan:Alte_Nationalgalerie_abends_(Zuschnitt).jpg|thumb|200x200px|Ang [[Alte Nationalgalerie]] ay bahagi ng [[Pulo ng mga Museo]], isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook|Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO]].]]
[[Talaksan:Cafe_am_Holzmarkt,_River_Spree,_Berlin_(46636049685).jpg|left|thumb|Ang [[Alternatibong kultura|alternatibong]] Holzmarkt, [[Friedrichshain-Kreuzberg]]]]
{{main|Kultura sa Berlin|Media sa Berlin}}
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.<ref name="UNESCO2">{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}</ref><ref name="UNESCO2" /> Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.<ref>{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}</ref> Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.<ref name="UNESCO3">{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}</ref><ref name="UNESCO22">{{Cite web |title=World Heritage Site Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/532 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080808091530/https://whc.unesco.org/en/list/532 |archive-date=8 August 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[UNESCO]]}}</ref> Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.<ref>{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}</ref> Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.
Ang lumalawak na kultural na pangyayari sa lungsod ay binibigyang-diin ng paglipat ng [[Pangkalahatang Grupo ng Musika|Universal Music Group]] na nagpasya na ilipat ang kanilang punong-tanggapan sa pampang ng Ilog Spree.<ref>{{Cite web |title=Berlin's music business booms |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911125347/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-date=11 September 2007 |access-date=19 August 2008 |website=Expatica}}</ref> Noong 2005, ang Berlin ay pinangalanang "Lungsod ng Disenyo" ng [[UNESCO]] at naging bahagi na ng [[Malikhaing Network ng Lungsod|Creative Cities Network]] mula noon.<ref name="Cityofdesign32">{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}</ref><ref name="Cityofdesign4">{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}</ref>
== Mga tala ==
<references group="note"/>
== Mga sanggunian ==
<references />{{Geographic location
|Centre = Berlin
|North = [[Neubrandenburg]], [[Rostock]]
|Northeast = [[Szczecin]] ([[Polonya]])
|East = [[Frankfurt (Oder)]]
|Southeast = [[Cottbus]]
|South = [[Dresden]]
|Southwest = [[Potsdam]], [[Dessau]], [[Halle, Saxony-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]]
|West = [[Brandenburg an der Havel]], [[Braunschweig]]
|Northwest = [[Hamburg]], [[Lübeck]]
}}
{{Navboxes
|list=
{{Berlin}}
{{Mga Borough ng Berlin}}
{{Mga lungsod sa Alemanya}}
{{Germany states}}
{{Kabiserang lungsod ng Unyong Europeo}}
{{Talaan ng mga kabiserang European batay sa rehiyon}}
{{Kabiserang Kultural sa Europa}}
{{Hanseatic League}}
}}
[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Mga lungsod sa Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Kabisera sa Europa|Berlin]]
[[Kategorya:Berlin]]
{{Kandid-NA}}
fd7zvj70916ztz6ndjh94qwga8ilvgy
1969695
1969694
2022-08-28T04:38:03Z
Ryomaandres
8044
/* Mga sanggunian */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement|name=Berlin|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=Alemanya|subdivision_type1=[[Landstadt ng Alemanya|Estado]]|subdivision_name1=[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|Berlin]]|settlement_type=Kabeserang lungsod, [[Landstadt ng Alemanya|Estado]], at [[Mga munisipalidad ng Alemanya|munisipalidad]]|image_skyline={{Photomontage|position=center
| photo1a = Siegessaeule Aussicht 10-13 img4 Tiergarten.jpg
| photo2a = Brandenburger Tor abends.jpg
| photo2b = Berliner Dom, Westfassade, Nacht, 160309, ako.jpg
| photo3a = Schloss Charlottenburg (233558373).jpeg
| photo3b = Berlin_Museumsinsel_Fernsehturm.jpg
| photo4a = Siegessäule-Berlin-Tiergarten.jpg
| photo4b = Hochhäuser am Potsdamer Platz, Berlin, 160606, ako.jpg
| photo5a = Reichstag Berlin Germany.jpg
| color_border = white
| color = white
| spacing = 2
| size = 270
| foot_montage = '''Mula itaas, kaliwa pakanan''': Tanawin ng [[Tiergarten, Berlin|Tiergarten]]; [[Tarangkahang Brandeburgo]]; [[Katedral ng Berlin]]; [[Palasyo ng Charlottenburg]]; [[Pulo ng mga Museo]], at [[Toreng Pang-TV ng Berlin]]; [[Haligi ng Tagumpay ng Berlin|Haligi ng Tagumpay]]; [[Plaza Potsdam]]; at [[gusaling Reichstag]]
}}|image_shield=Coat of arms of Berlin.svg|shield_size=70px|pushpin_map=Germany#Europe|pushpin_relief=yes|pushpin_map_caption=Kinaroroonan sa Alemanya|coordinates={{coord|52|31|12|N|13|24|18|E|format=dms|display=inline,title}}|image_flag=Flag_of_Berlin.svg|image_map={{maplink|frame=y|plain=yes|frame-align=center|type=shape<!--line-->|fill=#ffffff|fill-opacity=0|stroke-color=|stroke-width=2|frame-width=250|frame-height=300}}|total_type=Lungsod/Estado|area_total_km2=891.7|area_footnotes=<ref name="statoffice">{{cite web |access-date=2 May 2019 |title=Amt für Statistik Berlin Brandenburg – Statistiken |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |language=de |archive-date=8 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210308125331/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Statistiken/inhalt-statistiken.asp |url-status=dead }}</ref>|population_total=3769495|population_footnotes=<ref name="pop-detail"/>|population_as_of=Disyembre 31, 2020|population_urban=4473101|population_urban_footnotes=<ref name="citypopulation_urban">{{cite web|url=https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|author=citypopulation.de quoting Federal Statistics Office|title=Germany: Urban Areas|access-date=2021-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603133151/https://citypopulation.de/en/germany/urbanareas/|archive-date=2020-06-03|url-status=live}}</ref>|population_metro=6144600|population_metro_footnotes=<ref>{{cite web |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20210827224549/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/pms/2019/19-02-08.pdf |url-status=dead |archive-date=27 August 2021 |title=Bevölkerungsanstieg in Berlin und Brandenburg mit nachlassender Dynamik |date=8 February 2019 |website=statistik-berlin-brandenburg.de |publisher=Amt für Statistik Berlin-Brandenburg |access-date=24 November 2019}}</ref>|elevation_m=34|population_demonyms=Berlines<br/>Berliner (m), Berlinerin (f) (Aleman)|blank_name_sec1=[[Gross regional product|GRP (nominal)]]|blank_info_sec1=€155 billion (2020)<ref>{{cite web|url = https://www.statistikportal.de/en/node/649|title = Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2020|website = www.statistikportal.de|access-date = 1 April 2021|archive-date = 1 April 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210401011816/https://www.statistikportal.de/en/node/649|url-status = live}}</ref>|blank1_name_sec1=GRP kada tao|blank1_info_sec1=€41,000 (2020)|blank2_name_sec2=[[Human Development Index|HDI]] (2018)|blank2_info_sec2=0.964<ref name="GlobalDataLab">{{Cite web|url=https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|title=Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab|website=hdi.globaldatalab.org|language=en|access-date=13 September 2018|archive-date=23 September 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180923120638/https://hdi.globaldatalab.org/areadata/shdi/|url-status=live}}</ref><br/>{{color|green|very high}} · [[List of German states by Human Development Index|2nd of 16]]|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+01:00|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+02:00|blank_name_sec2=[[GeoTLD]]|blank_info_sec2=[[.berlin]]|website={{URL|www.berlin.de/en/}}|governing_body=[[Abgeordnetenhaus ng Berlin]]|leader_title=[[Namumunong Alkalde ng Berlin|Namumunong Alkalde]]|leader_party=SPD|leader_name=[[Franziska Giffey]]|geocode=[[Nomenclature of Territorial Units for Statistics|NUTS Region]]: DE3|area_code=[[List of dialling codes in Germany#030 – Berlin|030]]|registration_plate=B{{NoteTag |1 = Ang mga unlapi para sa pagpaparehistro ng sasakyan ay ipinakilala noong 1906, ngunit madalas na binago dahil sa mga pagbabago sa politika pagkatapos ng 1945. Ang mga sasakyan ay nairehistro sa ilalim ng mga sumusunod na unlapi: "I A" (1906 – Abril 1945; ipinawalang-bisa noong 11 Agosto 11, 1945); walang unlapi, mga digit lang (mula Hulyo hanggang Agosto 1945), "БГ" (=BG; 1945–46, para sa mga kotse, truck, at bus), "ГФ" (=GF; 1945–46, para sa mga kotse, truck, at bus) , "БM" (=BM; 1945–47, para sa mga motor bike), "ГM" (=GM; 1945–47, para sa mga motor bike), "KB" (i.e.: [[Alyadong Kommandatura|Kommandatura]] ng Berlin; para sa buong Berlin 1947–48, nagpatuloy para sa [[Kanlurang Berlin]] hanggang 1956), "GB" (i.e.: Kalakhang Berlin, para sa [[Silangang Berlin]] 1948–53), "I" (para sa Silangang Berlin, 1953 –90), "B" (para sa Kanlurang Berlin mula Hulyo 1, 1956, nagpatuloy para sa buong Berlin mula noong 1990).}}|iso_code=DE-BE|official_name=Berlin}}Ang '''Berlin''' ay ang [[kabisera|kabesera]] ng [[Alemanya]]. May 3.7 milyong naninirahan, ito ang [[Talaan ng mga lungsod sa Alemanya batay sa populasyon|pinakamalaking lungsod]] sa bansa ayon sa lugar at populasyon,<ref>{{Cite news |last=Milbradt |first=Friederike |date=6 February 2019 |title=Deutschland: Die größten Städte |language=de |work=[[Die Zeit]] (Magazin) |location=Hamburg |url=https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |url-status=live |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190213183401/https://www.zeit.de/zeit-magazin/2019/07/flaechengroesste-staedte-deutschlandkarte |archive-date=13 February 2019}}</ref><ref>{{Cite news |date=1 August 2019 |title=Leipzig überholt bei Einwohnerzahl Dortmund – jetzt Platz 8 in Deutschland |language=de |work=[[Leipziger Volkszeitung]] |location=Leipzig |url=https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |url-status=dead |access-date=24 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191113070247/https://www.lvz.de/Leipzig/Lokales/Leipzig-ueberholt-bei-Einwohnerzahl-Dortmund-jetzt-Platz-8-in-Deutschland |archive-date=13 November 2019}}</ref> at ang pinakamalaking lungsod ayon sa populasyon sa buong [[Kaisahang Yuropeo|Unyong Europeo]], ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod.<ref name="pop-detail">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> Isa sa [[Länder ng Alemanya|labing-anim na kinabibilangang estado]] ng Alemanya, ang Berlin ay napalilibutan ng [[Brandeburgo|Estado ng Brandeburgo]] at kadugtong ng [[Potsdam]], ang kabesera ng Brandeburgo. Ang urbanong pook ng Berlin, na may populasyon na humigit-kumulang 4.5 milyon, ay ang pangalawang pinakamataong urbanong pook sa Alemanya pagkatapos ng [[Ruhr]]. Ang [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin-Brandeburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandeburgo]] ay may humigit-kumulang 6.2 milyong mga naninirahan at ito ang [[Mga kalakhang rehiyon ng Alemanya|ikatlong pinakamalaking kalakhang rehiyon ng Alemanya]] pagkatapos ng mga rehiyon ng [[Rin-Ruhr]] at [[Francfort Rin-Meno|Rin-Meno]].<ref>{{Cite web |date=4 October 2016 |title=Daten und Fakten zur Hauptstadtregion |url=https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175940/https://www.berlin-brandenburg.de/metropolregion/daten-und-fakten/ |archive-date=21 March 2019 |access-date=13 April 2022 |website=www.berlin-brandenburg.de}}</ref> Nagkaroon ng [[Pag-iisa ng Berlin at Brandeburgo|bigong pagtatangkang pag-isahin ang parehong estado noong 1996]], at sa kabila ng nananatiling hiwalay, ang dalawang estado ay nagtutulungan sa maraming kalakaran hanggang ngayon.
Ang Berlin ay tumatawid sa pampang ng [[Spree (ilog)|Spree]], na dumadaloy sa [[Havel]] (isang [[tributaryo]] ng [[Ilog Elba|Elbe]]) sa kanlurang boro ng [[Spandau]]. Kabilang sa mga pangunahing topograpikong tampok ng lungsod ay ang maraming lawa sa kanluran at timog-silangan na mga boro na nabuo ng [[Spree (ilog)|Spree]], [[Havel]], at [[Dahme (ilog)|Dahme]], na ang pinakamalaki ay ang [[Lawa ng Müggelsee|Lawa Müggelsee]]. Dahil sa lokasyon nito sa [[Kapatagang Europeo]], ang Berlin ay naiimpluwensiyahan ng isang [[Klimang banayad|banayad na pana-panahong klima]]. Halos sangkatlo ng lugar ng lungsod ay binubuo ng mga kagubatan, [[Tala ng mga liwasan at hardin sa Berlin|liwasan, hardin]], ilog, kanal, at lawa.<ref name="gruen">{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}</ref> Ang lungsod ay nasa lugar ng diyalektong [[Gitnang Aleman]]; ang [[Alemang Berlin|diyalekto ng Berlin]] ay isang varyant ng mga [[Mga diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch|diyalektong Lausitzisch-Neumärkisch]].
Unang naidokumento noong ika-13 siglo at sa pagtawid ng dalawang mahalagang makasaysayang [[Ruta ng kalakalan|rutang pangkalakalan]],<ref name="staple">{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}</ref> ang Berlin ay naging kabesera ng [[Margrabyato ng Brandeburgo]] (1417 – 1701), ng [[Kaharian ng Prusya]] (1701–1918), ng [[Imperyong Aleman]] (1871). –1918), ng [[Republikang Weimar]] (1919–1933), at ng [[Alemanyang Nazi]] (1933–1945). Ang [[Berlin noong dekada '20]] ay ang ikatlong pinakamalaking munisipalidad sa mundo.<ref>{{Cite web |date=September 2009 |title=Topographies of Class: Modern Architecture and Mass Society in Weimar Berlin (Social History, Popular Culture and Politics in Germany) |url=https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180706161901/https://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=23505 |archive-date=6 July 2018 |access-date=9 October 2009 |publisher=www.h-net.org}}</ref> Pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang kasunod na pananakop nito ng mga matagumpay na bansa, nahati ang lungsod; ang [[Kanlurang Berlin]] ay naging isang de facto na [[Engklabo at eksklabo|eksklabo]] ng [[Kanlurang Alemanya]], na napapalibutan ng [[Pader ng Berlin]] (mula Agosto 1961 hanggang Nobyembre 1989) at ng teritoryo ng Silangang Aleman.<ref>{{Cite web |title=Berlin Wall |url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080630080628/https://www.britannica.com/EBchecked/topic/62202/Berlin-Wall |archive-date=30 June 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Encyclopædia Britannica]]}}</ref> Ang [[Silangang Berlin]] ay idineklara na kabesera ng Silangang Alemanya, habang ang [[Bonn]] ay naging kabesera ng Kanlurang Alemanya. Kasunod ng [[muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa ng Alemanya]] noong 1990, ang Berlin ay muling naging kabesera ng buong Alemanya.
Ang Berlin ay isang [[Lungsod pandaigdig|pandaigdigang lungsod]] ng [[Kultura ng Berlin|kultura]], [[Politika ng Berlin|politika]], [[Media ng Berlin|media]], at agham.<ref>{{Cite web |title=Berlin – Capital of Germany |url=https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120112204045/https://www.germany.info/Vertretung/usa/en/04__W__t__G/03/01/03/Feature__3.html |archive-date=12 January 2012 |access-date=18 August 2008 |website=German Embassy in Washington}}</ref><ref>{{Cite news |last=Davies |first=Catriona |date=10 April 2010 |title=Revealed: Cities that rule the world – and those on the rise |publisher=CNN |url=https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |url-status=live |access-date=11 April 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014630/https://edition.cnn.com/2010/BUSINESS/04/10/cities.dominate.world/?hpt=C2 |archive-date=4 June 2011}}</ref><ref>{{Cite news |last=Sifton |first=Sam |date=31 December 1969 |title=Berlin, the big canvas |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130412012910/https://www.nytimes.com/2008/06/22/travel/22iht-22berlin.13882912.html |archive-date=12 April 2013}}</ref><ref>{{Cite journal |date=22 October 2009 |title=Global Power City Index 2009 |url=https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |url-status=live |journal=Institute for Urban Strategies at the Mori Memorial Foundation |archive-url=https://web.archive.org/web/20140629143736/https://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |archive-date=29 June 2014 |access-date=29 October 2009}}</ref> Nakabatay ang [[Ekonomiya ng Berlin|ekonomiya]] nito sa mga [[High tech|high-tech]] na kompanya at [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na sumasaklaw sa magkakaibang hanay ng mga [[Malilikhaing industriya|malikhaing industriya]], pasilidad ng pananaliksik, mga korporasyon ng media at mga pinagdadausang pangkumbensiyon.<ref name="congress">{{Cite web |title=ICCA publishes top 20 country and city rankings 2007 |url=https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080922094543/https://www.iccaworld.com/npps/story.cfm?ID=1577 |archive-date=22 September 2008 |access-date=18 August 2008 |website=ICCA}}</ref><ref name="Cityofdesign2">{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}</ref> Ang Berlin ay nagsisilbing isang kontinental na pusod para sa trapiko sa himpapawid at tren at may napakakomplikadong ugnayan ng pampublikong transportasyon. Ang metropolis ay isang sikat na destinasyong [[Turismo sa Alemanya|panturista]].<ref>{{Cite journal |date=4 September 2014 |title=Berlin Beats Rome as Tourist Attraction as Hordes Descend |url=https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |url-status=live |journal=Bloomberg L.P. |archive-url=https://web.archive.org/web/20140911154443/https://www.bloomberg.com/news/2014-09-03/berlin-beats-rome-as-tourist-attraction-as-hordes-descend.html |archive-date=11 September 2014 |access-date=11 September 2014}}</ref> Kabilang din sa mga makabuluhang industriya ang [[Teknolohiyang pang-impormasyon|IT]], mga [[parmasyutiko]], [[inhinyeriyang biyomedikal]], [[malinis na teknolohiya]], [[biyoteknolohiya]], konstruksiyon, at [[Elektronika|electronika]].
Ang Berlin ay tahanan ng mga unibersidad na kilala sa buong mundo gaya ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]], [[Pamantasang Teknikal ng Berlin|Pamantasang Teknikal]], [[Malayang Unibersidad ng Berlin|Malayang Unibersidad]], [[Pamantasan ng mga Sining ng Berlin|Pamantasan ng mga Sining]], [[ESMT Berlin]], [[Paaralang Hertie]], at [[Kolehiyong Bard ng Berlin]]. Ang [[Zoolohikong Hardin ng Berlin|Zoolohikong Hardin]] nito ay ang pinakabinibisitang zoo sa Europa at isa sa pinakasikat sa buong mundo. Dahil ang [[Estudyo ng Babelsberg|Babelsberg]] ang kauna-unahang malakihang estudyong pampelikulang complex sa mundo, ang Berlin ay isang lalong sikat na lokasyon para sa mga pandaigdigang [[Tala ng mga pelikulang isinagawa sa Berlin|paggawa ng pelikula]].<ref>{{Cite web |date=9 August 2008 |title=Hollywood Helps Revive Berlin's Former Movie Glory |url=https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080813010550/https://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3549403,00.html |archive-date=13 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=[[Deutsche Welle]]}}</ref> Kilala ang lungsod sa mga pagdiriwang, magkakaibang arkitektura, nightlife, kontemporaneong sining at napakataas na kaledad ng pamumuhay.<ref>{{Cite news |last=Flint |first=Sunshine |date=12 December 2004 |title=The Club Scene, on the Edge |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |url-status=live |access-date=18 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130402221310/https://travel2.nytimes.com/2004/12/12/travel/12surf.html |archive-date=2 April 2013}}</ref> Mula noong dekada 2000, saksi ang Berlin sa paglitaw ng isang kosmopolitang [[Startup ecosystem|eksenang]] [[entrepreneurship]].<ref>{{Cite journal |date=13 June 2014 |title=Young Israelis are Flocking to Berlin |url=https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |url-status=live |journal=Newsweek |archive-url=https://web.archive.org/web/20140827183310/https://www.newsweek.com/2014/06/20/young-israelis-are-flocking-berlin-262139.html |archive-date=27 August 2014 |access-date=28 August 2014}}</ref>
Nagtataglay ang Berlin ng tatlong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]]: [[Pulo ng mga Museo]], ang mga [[Mga Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin|Palasyo at Liwasan ng Potsdam at Berlin]], at ang mga [[Mga Modernismong Pabahay ng Berlin|Modernismong Pabahay ng Berlin]].<ref name="UNESCO">{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}</ref> Kabilang sa iba pang mga tanawin ang [[Tarangkahang Brandeburgo]], ang [[gusaling Reichstag]], ang [[Potsdamer Platz]], ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], ang [[Gedenkstätte Berliner Mauer|Alaala ng Pader ng Berlin]], ang [[Galeriya ng Silangang Bahagi]], ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin]], ang [[Katedral ng Berlin]], at ang [[Fernsehturm Berlin|Toreng Pantelebisyon ng Berlin]], ang pinakamataas na estruktura sa Alemanya. Maraming museo, galeriya, aklatan, orkestra, at mga pinagdadausan ng sports ang Berlin. Kabilang dito ang [[Altes Museum]], ang [[Alte Nationalgalerie|Lumang Pamabansang Galeriya]], ang [[Museong Bode]], ang [[Museong Pergamon|Museo Pergamo]], ang [[Deutsches Historisches Museum|Museuong Pangkasaysayang Aleman]], ang [[Museong Hudyo Berlin]], ang [[Museo ng Likas na Kasaysayan, Berlin|Museo ng Likas na Kasaysayan]], ang [[Foro Humboldt]], ang [[Aklatang Estatal ng Berlin]], ang [[Opera Estatal ng Berlin]], ang [[Filarmonika ng Berlin]], at ang [[Maraton ng Berlin]].
== Kasaysayan ==
=== Etimolohiya ===
Matatagpuan ang Berlin sa hilagang-silangan ng Alemanya, silangan ng Ilog [[Ilog Elba|Elbe]], na dating bumubuo, kasama ang Ilog (Sahon o Turingia) [[Saale]] (mula sa kanilang [[tagpuan]] sa [[Barby, Alemanya|Barby]] pataas), ang silangang hangganan ng [[Francia|Kahariang Franco]]. Habang ang Kahariang Franco ay pangunahing tinitirhan ng mga tribong [[Mga Aleman|Aleman]] tulad ng mga [[Mga Franco|Franco]] at mga [[Sakson|Sahon]], ang mga rehiyon sa silangan ng mga ilog sa hangganan ay pinaninirahan ng mga tribong [[Mga Eslabo|Eslabo]]. Ito ang dahilan kung bakit karamihan sa mga lungsod at nayon sa hilagang-silangan ng Alemanya ay may mga pangalang may pinagmulang [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]] ([[Germania Slavica]]). Ang mga karaniwang [[Hermanisasyon|Hermanisadong]] pangalan ng lugar na [[Hulapi|hulaping]] Eslabo na pinagmulan ay ''-ow'', ''-itz'', ''-vitz'', ''-witz'', ''-itzsch'' at ''-in'', ang mga [[unlapi]] ay ''Windisch'' at ''Wendisch''. Ang pangalang ''Berlin'' ay nag-ugat sa wika ng mga naninirahan sa [[Mga Kanlurang Eslabo|Kanlurang Eslabo]] sa lugar ng Berlin ngayon, at maaaring nauugnay sa Lumang [[Wikang Polabo|Polabong]] tangkay na ''berl-'' / ''birl-'' ("latian").<ref>{{Cite book|last=Berger|first=Dieter|title=Geographische Namen in Deutschland|publisher=Bibliographisches Institut|year=1999|isbn=978-3-411-06252-2}}</ref> Dahil ang ''Ber-'' sa simula ay parang salitang Aleman na ''Bär'' ("oso"), lumilitaw ang isang oso sa eskudo de armas ng lungsod. Kaya ito ay isang halimbawa ng [[armas parlantes]].
Sa [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|labindalawang boro]] ng Berlin, lima ang may (bahagyang) pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Pankow]] (pinakamatao), [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Marzahn-Hellersdorf]], [[Treptow-Köpenick]], at [[Spandau]] (pinangalanang Spandow hanggang 1878). Sa siyamnapu't anim na kapitbahayan nito, dalawampu't dalawa ang may (bahagya) na pangalang may pinagmulang Eslabo: [[Altglienicke]], [[Alt-Treptow]], [[Britz]], [[Buch (Berlin)|Buch]], [[Buckow (Berlin)|Buckow]], [[Gatow]], [[Karow (Berlin)|Karow]], [[Kladow]], [[Köpenick]], [[Lankwitz]], [[Lübars]], [[Malchow (Berlin)|Marchow]][[Pankow (lokalidad)|,]] [[Marzahn]], [[Pankow]], [[Prenzlauer Berg]], [[Rudow]], [[Schmöckwitz]], [[Spandau (lokalidad)|Spandau]], [[Stadtrandsiedlung Malchow]], [[Steglitz]], [[Tegel]], at [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]]. Ang kapitbahayan ng [[Moabit]] ay may pangalang nagmula sa Pranses, at ang [[Französisch Buchholz]] ay ipinangalan sa mga [[Huguenot]].
=== Ika-12 hanggang ika-16 na siglo ===
[[Talaksan:ZLB-Berliner_Ansichten-Januar.jpg|thumb|Mapa ng Berlin noong 1688]]
[[Talaksan:Dom_und_Stadtschloss,_Berlin_1900.png|thumb|[[Katedral ng Berlin]] (kaliwa) at [[Palasyo ng Berlin]] (kanan), 1900]]
Ang pinakaunang katibayan ng mga pamayanan sa lugar ng Berlin ngayon ay mga labi ng isang pundasyon ng bahay na may petsang 1174, na natagpuan sa mga paghuhukay sa Berlin Mitte,<ref>{{Cite news |title=Berlin ist älter als gedacht: Hausreste aus dem Jahr 1174 entdeckt |language=de |trans-title=Berlin is older than thought: house remains from 1174 have been found |agency=dpa |url=https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |url-status=live |access-date=24 August 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120824212016/https://www.berlin.de/aktuelles/berlin/2674414-958092-berlin-ist-aelter-als-gedacht-hausreste-.html |archive-date=24 August 2012}}</ref> at isang barakilang kahoy na may petsang humigit-kumulang 1192.<ref name="zycwaq">{{Cite news |last=Rising |first=David |date=30 January 2008 |title=Berlin dig finds city older than thought |work=[[NBC News]] |agency=Associated Press |url=https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |url-status=live |access-date=1 January 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180102013454/https://www.nbcnews.com/id/22920517/ns/technology_and_science-science/t/berlin-dig-finds-city-older-thought/ |archive-date=2 January 2018}}</ref> Ang unang nakasulat na mga talaan ng mga bayan sa lugar ng kasalukuyang Berlin ay mula sa huling bahagi ng ika-12 siglo. Ang [[Spandau]] ay unang binanggit noong 1197 at [[Köpenick]] noong 1209, bagaman ang mga lugar na ito ay hindi sumanib sa Berlin hanggang 1920.<ref>{{Cite web |year=2002 |title=Zitadelle Spandau |trans-title=Spandau Citadel |url=https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20080612020333/https://www.berlin.de/tourismus/sehenswuerdigkeiten.en/00175.html |archive-date=12 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG}}</ref> Ang sentrong bahagi ng Berlin ay maaaring masubaybayan pabalik sa dalawang bayan. Ang [[Cölln]] sa [[Fischerinsel]] ay unang binanggit sa isang dokumento noong 1237, at ang Berlin, sa kabila ng [[Spree (ilog)|Spree]] sa tinatawag ngayong [[Nikolaiviertel]], ay tinukoy sa isang dokumento mula 1244.<ref name="zycwaq" /> Ang 1237 ay itinuturing na petsa ng pagkakatatag ng lungsod.<ref name="Medtradc">{{Cite web |title=The medieval trading center |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160731190906/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-medieval-trading-center/ |archive-date=31 July 2016 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG.}}</ref> Ang dalawang bayan sa paglipas ng panahon ay nabuo ang malapit na pang-ekonomiya at panlipunang ugnayan, at nakinabang mula sa [[Karapatan sa emporyo|pangunahing bahagi mismo]] sa dalawang mahalagang [[ruta ng kalakalan]] ng ''[[Via Imperii]]'' na mula [[Brujas]] hanggang [[Veliky Novgorod|Novgorod]].<ref name="staple2">{{Cite web |date=August 2004 |title=Niederlagsrecht |trans-title=Settlement rights |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151122025717/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlin-abc/stichwortehn/599-niederlagsrecht.html |archive-date=22 November 2015 |access-date=21 November 2015 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins |language=de}}</ref> Noong 1307, bumuo sila ng isang alyansa na may isang karaniwang patakarang panlabas, bagaman ang kanilang mga panloob na pangangasiwa ay pinaghihiwalay pa rin.<ref name="Stöver2010">Stöver B. Geschichte Berlins.</ref><ref name="Lui stadtgr">{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}</ref>
Noong 1415, si [[Federico I, Elektor ng Brandeburgo|Federico I]] ay naging [[Prinsipe-elektor|tagahalal]] ng [[Margrabyato ng Brandeburgo]], na pinamunuan niya hanggang 1440.<ref>{{Cite web |year=1993 |title=The Hohenzollern Dynasty |url=https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807093738/https://www.west.net/~antipas/protected_files/news/europe/hohenzollerns.html |archive-date=7 August 2007 |access-date=18 August 2008 |publisher=Antipas}}</ref> Noong ika-15 siglo, itinatag ng kaniyang mga kahalili ang Berlin-Cölln bilang kabesera ng margabyato, at ang mga sumunod na miyembro ng pamilyang [[Pamilya Hohenzollern|Hohenzollern]] ay namuno sa Berlin hanggang 1918, una bilang mga tagahalal ng Brandeburgo, pagkatapos ay bilang mga hari ng [[Prusya]], at kalaunan bilang mga [[emperador ng Alemanya]]. Noong 1443, sinimulan ni [[Federico II, Elektor ng Brandeburgo|Federico II Ngiping Bakal]] ang pagtatayo ng isang bagong [[Stadtschloss, Berlin|palasyo]] ng hari sa kambal na lungsod ng Berlin-Cölln. Ang mga protesta ng mga mamamayan ng bayan laban sa gusali ay nagtapos noong 1448, sa "Indignasyong Berlin" ("Berliner Unwille").<ref>{{Cite web |last=Komander |first=Gerhild H. M. |date=November 2004 |title=Berliner Unwillen |trans-title=Berlin unwillingness |url=https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130919215632/https://www.diegeschichteberlins.de/geschichteberlins/berlinabc/stichworteag/555-berliner-unwillen.html |archive-date=19 September 2013 |access-date=30 May 2013 |publisher=Verein für die Geschichte Berlins e. V. |language=de}}</ref><ref>{{Cite news |last=Conrad |first=Andreas |date=26 October 2012 |title=Was den "Berliner Unwillen" erregte |language=de |trans-title=What aroused the "Berlin unwillingness" |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181008183148/https://www.tagesspiegel.de/berlin/serie-was-den-berliner-unwillen-erregte/7301932.html |archive-date=8 October 2018}}</ref> Hindi naging matagumpay ang protestang ito at nawalan ang mga mamamayan ng marami sa mga pampolitika at pang-ekonomiyang pribilehiyo. Nang matapos ang palasyo ng hari noong 1451, unti-unti itong nagamit. Mula 1470, kasama ang bagong tagahalal na si [[Alberto III Aquiles, Elektor ng Brandeburgo|Alberto III Aquiles]], naging bagong tirahan ng hari ang Berlin-Cölln.<ref name="Lui stadtgr2">{{Cite web |year=2004 |title=Stadtgründung Und Frühe Stadtentwicklung |trans-title=City foundation and early urban development |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr |archive-url=https://archive.today/20130620011811/http://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/articles/1_02_stadtgr#selection-75.18-75.40 |archive-date=20 June 2013 |access-date=10 November 2018 |publisher=Luisenstädtischer Bildungsverein |language=de}}</ref> Opisyal, ang palasyo ng Berlin-Cölln ay naging permanenteng tirahan ng mga Brandeburgong tagahalal na mga Hohenzollern mula 1486, nang si [[John Cicero, Elektor ng Brandeburgo|Juan Ciceron]] ay maupo sa kapangyarihan.<ref>{{Cite web |title=The electors' residence |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170421214734/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/en/history/the-electors-residence/ |archive-date=21 April 2017 |access-date=11 June 2013 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG}}</ref> Gayunpaman, kinailangan ng Berlin-Cölln na talikuran ang katayuan nito bilang isang malayang lungsod [[Ligang Hanseatico|Hanseatico]]. Noong 1539, opisyal na naging [[Luteranismo|Luterano]] ang mga botante at ang lungsod.<ref>{{Cite web |title=Berlin Cathedral |url=https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20060818100934/https://www.smp-protein.de/SMPConference/berlin.htm |archive-date=18 August 2006 |access-date=18 August 2008 |publisher=SMPProtein}}</ref>
=== Ika-17 hanggang ika-19 na siglo ===
Ang [[Digmaan ng Tatlumpung Taon]] sa pagitan ng 1618 at 1648 ay nagwasak sa Berlin. Sangkatlo ng mga bahay nito ang nasira o nawasak, at ang lungsod ay nawalan ng kalahati ng populasyon nito.<ref>{{Cite web |title=Brandenburg during the 30 Years War |url=https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080928213849/https://www.zum.de/whkmla/region/germany/bra30.html |archive-date=28 September 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=World History at KMLA}}</ref> Si [[Federico Guillermo I, Elektor ng Brandeburgo|Federico Guillermo]], na kilala bilang "Dakilang Tagahalal", na humalili sa kaniyang ama na si [[Jorge Guillermo, Elektor ng Brandeburgo|Jorge Guillermo]] bilang pinuno noong 1640, ay nagpasimula ng isang patakaran ng pagtataguyod ng imigrasyon at pagpaparaya sa relihiyon.<ref name="Carlyle18532">{{cite book|first=Thomas|last=Carlyle|title=Fraser's Magazine|url=https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog|year=1853|publisher=J. Fraser|page=[https://archive.org/details/frasersmagazine03carlgoog/page/n71 63]|access-date=11 February 2016}}</ref> Sa [[Kautusan ng Potsdam]] noong 1685, nag-alok si Frederick William ng pagpapakupkop para sa mga Pranses na [[Huguenot]].<ref name="Plaut19952">{{cite book|first=W. Gunther|last=Plaut|title=Asylum: A Moral Dilemma|url=https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&pg=PA42|date=1 January 1995|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-95196-2|page=42|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214210/https://books.google.com/books?id=oirvylPVAhAC&pg=PA42|url-status=live}}</ref>
Noong 1700, humigit-kumulang 30 porsiyento ng mga residente ng Berlin ay Pranses, dahil sa imigrasyon ng mga Huguenot.<ref name="Gray20072">{{cite book|first=Jeremy|last=Gray|title=Germany|url=https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&pg=PA49|year=2007|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74059-988-7|page=49|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915225030/https://books.google.com/books?id=Z5t5mZE_s5YC&pg=PA49|url-status=live}}</ref> Marami pang ibang imigrante ang nagmula sa [[Bohemya]], [[Mankomunidad ng Polonya-Litwanya|Polonya]], at [[Prinsipado-Arsobispado ng Salzburgo|Salzburgo]].<ref name="Cybriwsky20132">{{cite book|first=Roman Adrian|last=Cybriwsky|title=Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture|url=https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&pg=PA48|date=23 May 2013|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-61069-248-9|page=48|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915232139/https://books.google.com/books?id=qb6NAQAAQBAJ&pg=PA48|url-status=live}}</ref>
[[Talaksan:Berlin_Unter_den_Linden_Victoria_Hotel_um_1900.jpg|left|thumb|Ang Berlin ay naging kabesera ng [[Imperyong Aleman]] noong 1871 at mabilis na lumawak sa mga sumunod na taon.]]
Mula noong 1618, ang Margrabyato ng Brandeburgo ay [[Personal na unyon|personal]] na nakipag-isa sa [[Dukado ng Prusya]]. Noong 1701, nabuo ng dalawahang estado ang [[Kaharian ng Prusya]] habang si [[Federico III, Elektor ng Brandeburgo|Federico III, Tagahalal ng Brandeburgo]], ay kinoronahan ang sarili bilang haring [[Federico I sa Prusya]]. Ang Berlin ay naging kabesera ng bagong Kaharian,<ref>Horlemann, Bernd (Hrsg.</ref> pinalitan ang [[Königsberg]]. Ito ay isang matagumpay na pagtatangka na isentralisa ang kabesera sa napakalayong estado, at ito ang unang pagkakataon na ang lungsod ay nagsimulang lumago. Noong 1709, pinagsama ang Berlin sa apat na lungsod ng Cölln, Friedrichswerder, Friedrichstadt, at Dorotheenstadt sa ilalim ng pangalang Berlin, "Haupt- und Residenzstadt Berlin".<ref name="Stöver20102">Stöver B. Geschichte Berlins.</ref>
Noong 1740, si Federico II, na kilala bilang [[Federico II ng Prusya|Federico ang Dakila]] (1740–1786), ay naluklok sa kapangyarihan.<ref name="Zaide19652">{{cite book|first=Gregorio F.|last=Zaide|title=World History|url=https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&pg=PA273|year=1965|publisher=Rex Bookstore, Inc.|isbn=978-971-23-1472-8|page=273|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200510/https://books.google.com/books?id=Kq512SmGMIsC&pg=PA273|url-status=live}}</ref> Sa ilalim ng pamumuno ni Federico II, ang Berlin ay naging sentro ng [[Panahon ng Kaliwanagan|Kaliwanagan]], ngunit saglit ding sinakop noong [[Digmaan ng Pitong Taon]] ng hukbong Ruso.<ref name="PerryChase20122">{{cite book|first1=Marvin|last1=Perry|first2=Myrna|last2=Chase|first3=James|last3=Jacob|first4=Margaret|last4=Jacob|first5=Theodore|last5=Von Laue|title=Western Civilization: Ideas, Politics, and Society|url=https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&pg=PA444|date=1 January 2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-70864-3|page=444|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174457/https://books.google.com/books?id=YYIJAAAAQBAJ&pg=PA444|url-status=live}}</ref> Kasunod ng tagumpay ng Pransiya sa [[Digmaan ng Ikaapat na Koalisyon|Digmaan ng Ika-apat na Koalisyon]], [[Pagbagsak ng Berlin (1806)|nagmartsa]] si [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon Bonaparte]] sa Berlin noong 1806, ngunit nagbigay ng nagsasariling pamahalaan sa lungsod.<ref name="Lewis20132">{{cite book|first=Peter B.|last=Lewis|title=Arthur Schopenhauer|url=https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&pg=PA57|date=15 February 2013|publisher=Reaktion Books|isbn=978-1-78023-069-6|page=57|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914174348/https://books.google.com/books?id=6TBXX9KVtzsC&pg=PA57|url-status=live}}</ref> Noong 1815, ang lungsod ay naging bahagi ng bagong [[Lalawigan ng Brandeburgo]].<ref name="StaffInc.20102">{{cite book|author1=Harvard Student Agencies Inc. Staff|author2=Harvard Student Agencies, Inc.|title=Let's Go Berlin, Prague & Budapest: The Student Travel Guide|url=https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&pg=PA83|date=28 December 2010|publisher=Avalon Travel|isbn=978-1-59880-914-5|page=83|access-date=20 June 2015|archive-date=14 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150914181704/https://books.google.com/books?id=Nj0YqD4ntvIC&pg=PA83|url-status=live}}</ref>
Hinubog ng [[Rebolusyong Industriyal]] ang Berlin noong ika-19 na siglo; kapansin-pansing lumawak ang ekonomiya at populasyon ng lungsod, at naging pangunahing sentro ng riles at sentro ng ekonomiya ng Alemanya. Ang mga karagdagang suburb sa lalong madaling panahon ay umunlad at lumaki ang lugar at populasyon ng Berlin. Noong 1861, ang mga kalapit na suburb kasama ang [[Wedding (Berlin)|Wedding]], [[Moabit]], at ilang iba pa ay isinanib sa Berlin.<ref name="Schulte-Peevers20102">{{cite book|author=Andrea Schulte-Peevers|title=Lonel Berlin|url=https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&pg=PA25|date=15 September 2010|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74220-407-9|page=25|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915214354/https://books.google.com/books?id=DKlXQS6c3p0C&pg=PA25|url-status=live}}</ref> Noong 1871, ang Berlin ay naging kabesera ng bagong itinatag na [[Imperyong Aleman]].<ref name="Stöver20132">{{cite book|first=Bernd|last=Stöver|title=Berlin: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&pg=PT20|date=2 October 2013|publisher=C.H.Beck|isbn=978-3-406-65633-0|page=20|access-date=20 June 2015|archive-date=15 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150915200615/https://books.google.com/books?id=LVA8AQAAQBAJ&pg=PT20|url-status=live}}</ref> Noong 1881, naging distritong lungsod ito na hiwalay sa Brandeburgo.<ref name="Strassmann20082">{{cite book|first=W. Paul|last=Strassmann|title=The Strassmanns: Science, Politics and Migration in Turbulent Times (1793–1993)|url=https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&pg=PA26|date=15 June 2008|publisher=Berghahn Books|isbn=978-1-84545-416-6|page=26|access-date=20 June 2015|archive-date=10 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910121944/https://books.google.com/books?id=5cCuBAAAQBAJ&pg=PA26|url-status=live}}</ref>
=== Ika-20 hanggang ika-21 siglo ===
{{main|Berlin noong dekada 1920}}
Noong unang bahagi ng ika-20 siglo, ang Berlin ay naging isang matabang lupa para sa kilusang [[Sineng Ekspresyonistang Aleman|Ekspresyonistang Aleman]].<ref name="HollandGawthrop20012">{{cite book|author1=Jack Holland|author2=John Gawthrop|title=The Rough Guide to Berlin|url=https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl|url-access=registration|year=2001|publisher=Rough Guides|isbn=978-1-85828-682-2|page=[https://archive.org/details/roughguidetoberl00holl/page/361 361]}}</ref> Sa mga larangan tulad ng arkitektura, pagpipinta, at sine ay naimbento ang mga bagong anyo ng artistikong estilo. Sa pagtatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]] noong 1918, isang [[Republikang Weimar|republika]] ang ipinahayag ni [[Philipp Scheidemann]] sa [[Reichstag (gusali)|gusaling Reichstag]]. Noong 1920, isinama ng [[Batas ng Kalakhang Berlin]] ang dose-dosenang mga suburban na lungsod, nayon, at pagmamay-ari sa paligid ng Berlin sa isang pinalawak na lungsod. Ang batas ay nagpalaki sa lugar ng Berlin mula 66 km<sup>2</sup> tungo 883 km<sup>2</sup> (25 tungo 341 sq mi). Halos dumoble ang populasyon, at ang Berlin ay may populasyon na humigit-kumulang apat na milyon. Sa panahong [[Kulturang Weimar|Weimar]], ang Berlin ay sumailalim sa kaguluhan sa politika dahil sa kawalan ng katiyakan sa ekonomiya ngunit naging isang kilalang sentro ng [[Rumaragasang Dekada '20]]. Naranasan ng metropolis ang kaniyang kapanahunan bilang isang pangunahing kabesera ng mundo at kilala sa mga tungkulin ng pamumuno nito sa agham, teknolohiya, sining, humanidades, pagpaplano ng lungsod, pelikula, mas mataas na edukasyon, pamahalaan, at mga industriya. Si [[Albert Einstein]] ay sumikat sa publiko noong mga taon niya sa Berlin, na ginawaran ng [[Gantimpalang Nobel para sa Pisika]] noong 1921.
[[Talaksan:Potsdamer_Platz_1945.jpg|left|thumb|Nawasak ang Berlin pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ([[Potsdamer Platz]], 1945)]]
Noong 1933, si [[Adolf Hitler]] at ang [[Partidong Nazi|Partido Nazi]] ay [[Pag-angat sa kapangyarihan ni Adolf Hitler|naluklok sa kapangyarihan]]. Ang pamamahala ng NSDAP ay nagpabawas sa komunidad ng mga Hudyo ng Berlin mula 160,000 (isang-katlo ng lahat ng mga Hudyo sa bansa) sa humigit-kumulang 80,000 dahil sa pangingibang-bansa sa pagitan ng 1933 at 1939. Pagkatapos ng [[Kristallnacht]] noong 1938, libo-libong Hudyo ng lungsod ang ikinulong sa kalapit na [[kampong piitan ng Sachsenhausen]]. Simula noong unang bahagi ng 1943, marami ang ipinadala sa mga [[kampong piitan]], gaya ng [[Kampo ng konsentrasyon sa Auschwitz|Auschwitz]].<ref>{{Cite web |title=The Jewish Community of Berlin |url=https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170708152027/https://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005450 |archive-date=8 July 2017 |access-date=10 November 2018 |publisher=Holocaust Encyclopedia}}</ref> Ang Berlin ay ang pinakamabigat na binomba na lungsod sa kasaysayan. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang malaking bahagi ng Berlin ay nawasak sa 1943–45 na reyd sa himpapawid ng mga Alyado at sa 1945 [[Labanan ng Berlin]]. Ang mga Alyado ay naghulog ng 67,607 tonelada ng mga bomba sa lungsod, na sinira ang 6,427 ektarya ng tinayuang lugar. Humigit-kumulang 125,000 sibilyan ang napatay.<ref>{{Citation |last=Clodfelter |first=Micheal |title=Warfare and Armed Conflicts- A Statistical Reference to Casualty and Other Figures, 1500–2000 |year=2002 |edition=2nd |publisher=McFarland & Company |isbn=978-0-7864-1204-4}}</ref> Matapos ang [[Pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Europa|pagtatapos ng digmaan sa Europa]] noong Mayo 1945, nakatanggap ang Berlin ng malaking bilang ng mga bakwit mula sa mga lalawigan sa Silangan. Hinati ng mga matagumpay na kapangyarihan ang lungsod sa apat na sektor, na kahalintulad sa mga lugar ng [[Alemanyang sakop ng mga Alyado|pananakop]] kung saan hinati ang Alemanya. Ang mga sektor ng [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Kanluraning Alyado]] (ang Estados Unidos, Reino Unido, at Pransiya) ay bumuo ng [[Kanlurang Berlin]], habang ang [[Unyong Sobyetika|Sobyetikong sektor]] ang bumuo ng [[Silangang Berlin]].<ref>{{Cite web |last=Benz |first=Prof. Dr. Wolfgang |date=27 April 2005 |title=Berlin – auf dem Weg zur geteilten Stadt |trans-title=Berlin – on the way to a divided city |url=https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181110120432/https://www.bpb.de/geschichte/nationalsozialismus/dossier-nationalsozialismus/39619/das-geteilte-berlin?p=all |archive-date=10 November 2018 |access-date=10 November 2018 |publisher=Bundeszentrale für politische Bildung |language=de}}</ref>
Lahat ng apat na [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] ay nagbahagi ng mga tungkuling pampamahalaan para sa Berlin. Gayunpaman, noong 1948, nang palawigin ng Kanluraning Alyado ang reporma sa pera sa Kanlurang mga sona ng Alemanya sa tatlong kanlurang sektor ng Berlin, ang [[Unyong Sobyetika|Unyong Sobyetiko]] ay nagpataw ng [[Pagbangkulong ng Berlin|pagharang]] sa mga daanan patungo at mula sa Kanlurang Berlin, na ganap na nasa loob ng kontrolado ng Sobyetikong teritoryo. Ang [[pagbangkulong ng Berlin]], na isinagawa ng tatlong kanlurang Alyado, ay nagtagumpay sa pagharang na ito sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain at iba pang mga suplay sa lungsod mula Hunyo 1948 hanggang Mayo 1949.<ref>{{Cite web |title=Berlin Airlift / Blockade |url=https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150318232831/https://www.western-allies-berlin.com/historic-events/detail/airlift-blockade |archive-date=18 March 2015 |access-date=18 August 2008 |publisher=Western Allies Berlin}}</ref> Noong 1949, itinatag ang Pederal na Republika ng Alemanya sa [[Kanlurang Alemanya]] at kalaunan ay isinama ang lahat ng mga sonang Amerikano, Briton, at Pranses, hindi kasama ang mga sona ng tatlong bansang iyon sa Berlin, habang ang [[Marxismo–Leninismo|Marxista-Leninistang]] [[Silangang Alemanya|Demokratikong Republikang Aleman]] ay idineklara sa [[Silangang Alemanya]]. Ang Kanlurang Berlin ay opisyal na nanatiling isang sinasakop na lungsod, ngunit ito ay nakahanay sa politika sa Republikang Federal ng Alemanya sa kabila ng heyograpikong paghihiwalay ng Kanlurang Berlin. Ang serbisyo ng himpapawid sa Kanlurang Berlin ay ipinagkaloob lamang sa mga kompanyang panghimpapawid ng mga Amerikano, Briton, at Pranses.
[[Talaksan:Thefalloftheberlinwall1989.JPG|left|thumb|Ang [[Pader ng Berlin|pagbagsak ng Pader ng Berlin]] noong 9 Nobyembre 1989. Noong [[Araw ng Pagkakaisang Aleman|Oktubre 3, 1990]], pormal nang natapos ang proseso ng [[muling pag-iisa ng Alemanya]].]]
Ang pagkakatatag ng dalawang estadong Aleman ay nagpapataas ng tensiyon sa [[Digmaang Malamig]]. Ang Kanlurang Berlin ay napapaligiran ng teritoryo ng Silangang Aleman, at ang Silangang Alemanya ay nagpahayag ng Silangang bahagi bilang kabesera nito, isang hakbang na hindi kinilala ng mga kanluraning kapangyarihan. Kasama sa Silangang Berlin ang karamihan sa sentrong pangkasaysayan ng lungsod. Ang pamahalaang Kanlurang Aleman ay nagsariling nagtatag sa [[Bonn]].<ref>{{Cite web |title=Berlin after 1945 |url=https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20090412221115/https://www.berlin.de/berlin-im-ueberblick/geschichte/1945.en.html |archive-date=12 April 2009 |access-date=8 April 2009 |publisher=BerlinOnline Stadtportal GmbH & Co. KG.}}</ref> Noong 1961, sinimulan ng Silangang Alemanya na itayo ang [[Pader ng Berlin]] sa paligid ng Kanlurang Berlin, at ang mga pangyayari ay umabot sa isang tangke na paghaharap sa [[Tsekpoint Charlie]]. Ang Kanlurang Berlin ay de facto na ngayong bahagi ng Kanlurang Alemanya na may natatanging legal na katayuan, habang ang Silangang Berlin ay de facto na bahagi ng Silangang Alemanya. Ibinigay ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang talumpating "''[[Ich bin ein Berliner]]''" noong Hunyo 26, 1963, sa harap ng [[Rathaus Schöneberg|munisipyo]] ng [[Schöneberg]], na matatagpuan sa kanlurang bahagi ng lungsod, na sinalungguhitan ang suporta ng Estados Unidos para sa Kanlurang Berlin.<ref>[[Andreas Daum]], ''Kennedy in Berlin''.</ref> Ang Berlin ay ganap na nahati. Bagaman posible para sa mga Kanluranin na dumaan sa kabilang panig sa pamamagitan ng mahigpit na kontroladong mga tsekpoint, para sa karamihan ng mga taga-Silangan, ang paglalakbay sa Kanlurang Berlin o Kanlurang Alemanya ay ipinagbabawal ng pamahalaan ng Silangang Alemanya. Noong 1971, ginagarantiyahan ng isang [[Kasunduan ng Apat na Kapangyarihan]] ang pagpunta sa at mula sa Kanlurang Berlin sa pamamagitan ng kotse o tren sa pamamagitan ng Silangang Alemanya.<ref>{{Cite web |year=1996 |title=Ostpolitik: The Quadripartite Agreement of September 3, 1971 |url=https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225042306/https://usa.usembassy.de/etexts/ga5-710903.htm |archive-date=25 February 2021 |access-date=18 August 2008 |publisher=U.S. Diplomatic Mission to Germany}}</ref>
Noong 1989, sa pagtatapos ng Digmaang Malamig at panggigipit mula sa populasyon ng Silangang Aleman, ang [[Pagbagsak ng Pader ng Berlin|Pader ng Berlin ay bumagsak]] noong Nobyembre 9 at kasunod na karamihan ay giniba. Ngayon, pinapanatili ng [[East Side Gallery]] ang malaking bahagi ng pader. Noong Oktubre 1990, muling [[Muling pag-iisa ng Alemanya|pinagsama]] ang dalawang bahagi ng Alemanya bilang Republika Federal ng Alemanya, at muling naging lungsod ang Berlin.<ref>''Berlin ‒ Washington, 1800‒2000: Capital Cities, Cultural Representation, and National Identities'', ed.</ref> Si [[Walter Momper]], ang alkalde ng Kanlurang Berlin, ay naging unang alkalde ng muling pinagsamang lungsod sa pansamantala. Ang mga halalan sa buong lungsod noong Disyembre 1990 ay nagresulta sa unang "lahatang Berlin" na alkalde na nahalal na manungkulan noong Enero 1991, kung saan ang magkahiwalay na opisina ng mga alkalde sa Silangan at Kanlurang Berlin ay magtatapos sa panahong iyon, at si [[Eberhard Diepgen]] (isang dating alkalde ng Kanluran Berlin) ang naging unang nahalal na alkalde ng isang muling pinag-isang Berlin.<ref>{{Cite news |date=1 December 1990 |title=Berlin Mayoral Contest Has Many Uncertainties |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |url-status=live |access-date=17 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190617212414/https://www.nytimes.com/1990/12/01/world/berlin-mayoral-contest-has-many-uncertainties.html |archive-date=17 June 2019}}</ref> Noong Hunyo 18, 1994, ang mga sundalo mula sa Estados Unidos, Pransiya, at Britanya ay nagmartsa sa isang parada na bahagi ng mga seremonya upang markahan ang pag-alis ng mga kaalyadong tropang pananakop na nagpapahintulot sa [[Muling pag-iisa ng Alemanya|muling pinagsamang Berlin]]<ref name="ReUnificationParade">{{Cite news |last=Kinzer |first=Stephan |date=19 June 1994 |title=Allied Soldiers March to Say Farewell to Berlin |work=[[The New York Times]] |location=New York City |url=https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |url-status=live |access-date=20 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151121133602/https://www.nytimes.com/1994/06/19/world/allied-soldiers-march-to-say-farewell-to-berlin.html |archive-date=21 November 2015}}</ref> (ang huling tropang Ruso ay umalis noong Agosto 31, habang ang huling pag-alis ng mga puwersa ng Kanluraning Alyado ay noong Setyembre 8, 1994). Noong Hunyo 20, 1991, bumoto ang [[Bundestag]] (Parlamentong Aleman) na [[Pagpapasya para sa Kabesera ng Alemanya|ilipat ang luklukan]] ng kabesera ng Alemanya mula Bonn patungong Berlin, na natapos noong 1999.
{{multiple image|align=right|image1=Humboldt Forum 9155.jpg|width1=195|caption1=Ang muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]] na nalalapit nang matapos noong 2021|width2=220|width3=215|direction=|total_width=|alt1=}}Ang [[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|repormang pampangasiwaan ng Berlin noong 2001]] ay nagsanib ng ilang boro, na binawasan ang kanilang bilang mula 23 hanggang 12.
Noong 2006, isinagawa sa Berlin ang [[2006 FIFA World Cup Final|FIFA World Cup Final]].
Sa isang [[Atake sa truck sa Berlin noong 2016|pag-atakeng terorista noong 2016]] na nauugnay sa [[Islamikong Estado|ISIL]], isang truck ang sadyang inimaneho sa isang palengkeng pam-Pasko sa tabi ng [[Pang-alaalang Simbahang Kaiser Wilhelm|Pang-alaalang Simbahang Kaiser Guillermo]], na nag-iwan ng 13 kataong namatay at 55 nasugatan.<ref>{{Cite news |date=20 December 2016 |title=IS reklamiert Attacke auf Weihnachtsmarkt für sich |language=de |trans-title=IS recalls attack on Christmas market for itself |work=[[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] |url=https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |url-status=live |access-date=10 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190321175944/https://www.faz.net/aktuell/politik/nach-anschlag-in-berlin-is-reklamiert-attentat-fuer-sich-14585337.html |archive-date=21 March 2019}}</ref><ref name="BBC.Dies">{{Cite news |date=26 October 2021 |title=Berlin attack: First aider dies 5 years after Christmas market murders |work=BBC |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |url-status=live |access-date=October 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211026190214/https://www.bbc.com/news/world-europe-59048891 |archive-date=26 October 2021}}</ref>
Binuksan ang [[Paliparang Berlin Brandeburgo]] (BER) noong 2020, pagkalipas ng siyam na taon kaysa binalak, kung saan papasok na ang Terminal 1 sa serbisyo sa katapusan ng Oktubre, at ang mga lipad papunta at mula sa [[Paliparang Tegel]] ay magtatapos sa Nobyembre.<ref>{{Cite web |last=Gardner |first=Nicky |last2=Kries |first2=Susanne |date=8 November 2020 |title=Berlin's Tegel airport: A love letter as it prepares to close |url=https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205135633/https://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/berlin-tegel-airport-germany-closing-history-brandenburg-b672759.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[The Independent]] |language=de}}</ref> Dahil sa pagbaba ng bilang ng mga pasahero na nagreresulta mula sa pandemya ng [[Pandemya ng COVID-19|COVID-19]], inihayag ang mga plano na pansamantalang isara ang Terminal 5 ng BER, ang dating [[Paliparang Berlin Schönefeld|Paliparang Schönefeld]], simula sa Marso 2021 nang hanggang isang taon.<ref>{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=January 29, 2021 |title=BER schließt Terminal in Schönefeld am 23. Februar |language=de |trans-title=BER closes the terminal in Schönefeld on February 23 |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205134830/https://www.tagesspiegel.de/berlin/flugverkehr-wegen-corona-eingebrochen-berschliesst-terminal-in-schoenefeld-am-23-februar/26864858.html |archive-date=5 February 2021}}</ref> Ang nag-uugnay na [[U5 (Berlin U-Bahn)|linyang U-Bahn U5]] mula Alexanderplatz hanggang [[Berlin Hauptbahnhof|Hauptbahnhof]], kasama ang mga bagong estasyong Rotes Rathaus at Unter den Linden, ay binuksan noong Disyembre 4, 2020, kung saan inaasahang magbubukas ang estasyon ng Museumsinsel U-Bahn sa bandang Marso 2021, na kokompleto sa lahat ng mga bagong gawa sa U5.<ref>{{Cite web |date=24 August 2020 |title=BVG will verlängerte U5 am 4. Dezember eröffnen |trans-title=BVG wants to open the extended U5 on December 4th |url=https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133537/https://www.rbb24.de/panorama/beitrag/2020/08/berlin-bvg-u5-lueckenschluss-verlaengerung-start.html |archive-date=5 February 2021 |access-date=5 February 2021 |website=[[Rundfunk Berlin-Brandenburg|rbb24]] |language=de}}</ref> Ang isang bahagyang pagbubukas sa pagtatapos ng 2020 na museong [[Foro Humboldt]], na makikita sa muling itinayong [[Palasyo ng Berlin]], na inihayag noong Hunyo, ay ipinagpaliban hanggang Marso 2021.<ref>{{Cite news |date=27 November 2020 |title=Humboldt Forum will zunächst nur digital eröffnen |language=de |trans-title=Humboldt Forum will initially only open digitally |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205133156/https://www.tagesspiegel.de/berlin/museen-in-der-corona-pandemie-humboldt-forum-will-zunaechst-nur-digital-eroeffnen/26666500.html |archive-date=5 February 2021}}</ref>
=== Pagtatangka ng pagsasanib ng Berlin-Brandeburgo ===
[[Talaksan:DEU_Berlin-Brandenburg_COA.svg|left|thumb|179x179px|Ang eskudo de armas na iminungkahi sa kontrata ng estado]]
Ang legal na batayan para sa pinagsamang estado ng Berlin at [[Brandeburgo|Brandeburgo]] ay iba sa ibang mga panukala sa pagsasanib ng estado. Karaniwan, ang Artikulo 29 ng [[Batayang Batas para sa Republikang Federal ng Alemanya|Batayang Batas]] ay nagsasaad na ang pagsasanib ng estado ay nangangailangan ng isang pederal na batas.<ref>{{cite act|type=|index=|date=24 May 1949|article=29|article-type=Article|legislature=Parlamentarischer Rat|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_29.html|language=de}}</ref> Gayunpaman, ang isang sugnay na idinagdag sa Batayang Batas noong 1994, Artikulo 118a, ay nagpapahintulot sa Berlin at Brandeburgo na magkaisa nang walang pag-aprubang federal, na nangangailangan ng isang reperendo at ratipikasyon ng mga parlamento ng parehong estado.<ref>{{cite act|type=|index=|date=27 October 1994|article=118a|article-type=Einzelnorm|legislature=Bundestag|title=Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland|trans-title=Basic Law for the Federal Republic of Germany|page=|url=https://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_118a.html|language=de}}</ref>
Noong 1996, nagkaroon ng hindi matagumpay na pagtatangka na pag-isahin ang mga estado ng Berlin at Brandeburgo.<ref name="berlingeschichte">{{Cite web |year=2004 |title=LÄNDERFUSION / FUSIONSVERTRAG (1995) |url=https://berlingeschichte.de/stadtentwicklung/texte/5_33_laefuver.htm |access-date=31 March 2022}}</ref> Parehong may iisang kasaysayan, diyalekto, at kultura at sa 2020, mayroong mahigit 225,000 residente ng Brandeburgo na namamasahe patungong Berlin. Ang pagsasanib ay nagkaroon ng halos nagkakaisang suporta ng isang malawak na koalisyon ng parehong mga pamahalaan ng estado, mga partidong pampolitika, media, mga asosasyon ng negosyo, mga unyon ng manggagawa, at mga simbahan.<ref>{{Cite news |date=4 May 2016 |title=Die Brandenburger wollen keine Berliner Verhältnisse |language=de |work=Tagesspiegel |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/gescheiterte-laenderfusion-mit-berlin-die-brandenburger-wollen-keine-berliner-verhaeltnisse/13539146.html |access-date=30 March 2022}}</ref> Bagaman bumoto ang Berlin ng pabor sa maliit na palugit, higit sa lahat ay nakabatay sa suporta sa dating [[Kanlurang Berlin]], hindi inaprubahan ng mga botante ng Brandeburgo ang pagsasanib sa malaking palugit. Nabigo ito higit sa lahat dahil sa ayaw ng mga botante ng Brandeburgo na tanggapin ang malaki at lumalaking utang ng publiko sa Berlin at takot na mawala ang pagkakakilanlan at impluwensiya sa kabesera.<ref name="berlingeschichte" />
== Heograpiya ==
=== Topograpiya ===
[[Talaksan:Berlin_by_Senitnel-2.jpg|thumb|Imaheng satellite ng Berlin]]
[[Talaksan:Luftbild_bln-schmoeckwitz.jpg|thumb|Ang labas ng Berlin ay nasasakupan ng mga kakahuyan at maraming lawa.]]
Ang Berlin ay nasa hilagang-silangan ng Alemanya, sa isang lugar ng mababang latiang makahoy na may pangunahing patag na [[topograpiya]], bahagi ng malawak na [[Hilagang Kapatagang Europeo]] na umaabot mula hilagang Pransiya hanggang kanlurang Rusya. Ang ''Berliner Urstromtal'' (isang panahon ng yelo [[lambak glasyar]]), sa pagitan ng mababang [[Talampas ng Barnim]] sa hilaga at ng [[Talampas ng Teltow]] sa timog, ay nabuo sa pamamagitan ng natunaw na tubig na dumadaloy mula sa mga yelo sa dulo ng huling [[glasyasyong Weichseliense]]. Ang [[Spree (ilog)|Spree]] ay sumusunod sa lambak na ito ngayon. Sa Spandau, isang boro sa kanluran ng Berlin, ang Spree ay umaagos sa ilog [[Havel]], na dumadaloy mula hilaga hanggang timog sa kanlurang Berlin. Ang daloy ng Havel ay mas katulad ng isang hanay ng mga lawa, ang pinakamalaki ay ang Tegeler See at ang [[Großer Wannsee]]. Ang isang serye ng mga lawa ay dumadaloy din sa itaas na Spree, na dumadaloy sa [[Müggelsee|Großer Müggelsee]] sa silangang Berlin.<ref>{{Cite web |title=Satellite Image Berlin |url=https://maps.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&spn=0.060339,0.085316&t=k |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://www.google.com/maps?ll=52.5333,13.38000&spn=0.060339,0.085316&t=k |archive-date=18 February 2022 |access-date=18 August 2008 |publisher=Google Maps}}</ref>
Ang malalaking bahagi ng kasalukuyang Berlin ay umaabot sa mababang talampas sa magkabilang panig ng Lambak Spree. Malaking bahagi ng mga boro na [[Reinickendorf]] at [[Pankow]] ay nasa Talampas ng Barnim, habang ang karamihan sa mga boro ng [[Charlottenburg-Wilmersdorf]], [[Steglitz-Zehlendorf]], [[Tempelhof-Schöneberg]], at [[Neukölln]] ay nasa Talampas ng Teltow.
Ang boro ng Spandau ay bahagyang nasa loob ng Lambak Glasyar ng Berlin at bahagyang nasa Kapatagang Nauen, na umaabot sa kanluran ng Berlin. Mula noong 2015, ang mga burol ng Arkenberge sa Pankow sa {{Convert|122|m}} taas, ay ang pinakamataas na punto sa Berlin. Sa pamamagitan ng pagtatapon ng mga labi ng konstruksiyon nalampasan nito ang [[Teufelsberg]] ({{Cvt|120.1|m}}), na kung saan mismo ay binubuo ng mga durog na bato mula sa mga guho ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.<ref>{{Cite web |last=Triantafillou |first=Nikolaus |date=27 January 2015 |title=Berlin hat eine neue Spitze |trans-title=Berlin has a new top |url=https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160722225809/https://www.qiez.de/pankow/wohnen-und-leben/gruenes-berlin/der-hoechste-berg-von-berlin-liegt-nun-in-pankow-arkenberge/169588800 |archive-date=22 July 2016 |access-date=11 November 2018 |publisher=Qiez |language=de}}</ref> Ang [[Müggelberge]] sa 114.7 {{Convert|114.7|m}} taas ay ang pinakamataas na natural na punto at ang pinakamababa ay ang Spektesee sa Spandau, sa {{Convert|28.1|m}} taas.<ref>{{Cite news |last=Jacobs |first=Stefan |date=22 February 2015 |title=Der höchste Berg von Berlin ist neuerdings in Pankow |language=de |trans-title=The tallest mountain in Berlin is now in Pankow |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |url-status=live |access-date=22 February 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150519014725/https://www.tagesspiegel.de/berlin/bezirke/pankow/das-ist-die-hoehe-arkenberge-der-hoechste-berg-von-berlin-ist-neuerdings-in-pankow/11406254.html |archive-date=19 May 2015}}</ref>
=== Klima ===
Ang Berlin ay may [[klimang pangkaragatan]] ([[Kategoryang Köppen sa klima|Köppen]]: ''Cfb'');<ref>{{Cite web |title=Berlin, Germany Köppen Climate Classification (Weatherbase) |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin,+Germany |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130184209/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin,+Germany |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019 |website=Weatherbase}}</ref> ang silangang bahagi ng lungsod ay may bahagyang impluwensiyang kontinental (''Dfb''), isa sa mga pagbabago ay ang taunang pag-ulan ayon sa [[masa ng hangin]] at ang mas malaking kasaganaan sa isang panahon ng taon.<ref>{{Cite web |title=The different types of vertical greening systems and their relative sustainability |url=https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190130220603/https://www.bc-naklo.si/fileadmin/Vertikalne_ozelenitve_pdf/Ang_3_poglavje/3.1.3.pdf |archive-date=30 January 2019 |access-date=30 January 2019}}</ref><ref name="Elkins22">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&pg=PA77|title=Berlin: The Spatial Structure of a Divided City|last1=Elkins|first1=Dorothy|last2=Elkins|first2=T. H.|last3=Hofmeister|first3=B.|date=4 August 2005|publisher=Routledge|isbn=9781135835057|language=en|access-date=21 September 2020|archive-date=18 February 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131221/https://books.google.com/books?id=8VqRAgAAQBAJ&pg=PA77|url-status=live}}</ref> Nagtatampok ang ganitong uri ng klima ng katamtamang temperatura ng tag-init ngunit kung minsan ay mainit (para sa pagiging semikontinental) at malamig na taglamig ngunit hindi mahigpit sa halos lahat ng oras.<ref>{{Cite web |title=Berlin, Germany Climate Summary |url=https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&units= |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150629211853/https://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=58301&cityname=Berlin%2C+Berlin%2C+Germany&units= |archive-date=29 June 2015 |access-date=15 March 2015 |publisher=Weatherbase}}</ref><ref name="Elkins2">{{Cite book}}</ref>
Dahil sa mga transisyonal na sonang klima nito, karaniwan ang pagyeyelo sa taglamig, at may mas malaking pagkakaiba sa temperatura sa pagitan ng mga panahon kaysa sa karaniwan para sa maraming [[klimang pangkaragatan]]. Higit pa rito, ang Berlin ay inuri bilang isang [[Katamtamang klima|katamtamang]] [[Mabanas na klimang kontinental|klimang kontinental]] (''Dc'') sa ilalim ng iskema ng [[Kategoryang Trewartha sa klima|klima ng Trewartha]], gayundin ang mga suburb ng Lungsod ng Bagong York, bagaman inilalagay sila ng [[Kategoryang Köppen sa klima|sistemang Köppen]] sa iba't ibang uri.<ref>Gerstengarbe FW, Werner PC (2009) A short update on Koeppen climate shifts in Europe between 1901 and 2003.</ref>
Ang mga tag-araw ay mainit-init at kung minsan ay mahalumigmig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|22|–|25|C}} at mababa sa {{Cvt|12|–|14|C}}. Ang mga taglamig ay malamig na may karaniwang mataas na temperatura na {{Cvt|3|C}} at mababa sa {{Cvt|−2|to|0|C}}. Ang tagsibol at taglagas ay karaniwang malamig hanggang banayad. Lumilikha ng mikroklima ang tinayuang bahagi ng Berlin, na may [[Pulo ng init sa lungsod|init na iniimbak ng mga gusali at bangketa ng lungsod]]. Ang mga temperatura ay maaaring {{Cvt|4|C-change}} mas mataas sa lungsod kaysa mga nakapaligid na lugar.<ref>{{Cite web |title=weather.com |url=https://www.weather.com/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20070323015551/https://www.weather.com/ |archive-date=23 March 2007 |access-date=7 April 2012 |publisher=weather.com}}</ref> Ang taunang pag-ulan ay {{Convert|570|mm}} na may katamtamang pag-ulan sa buong taon. Ang Berlin at ang nakapalibot na estado ng Brandeburgo ay ang pinakamainit at pinakatuyong rehiyon sa Alemanya.<ref name="berlinermorgenpost">{{Cite web |date=8 March 2016 |title=Berlin ist das wärmste und trockenste Bundesland |url=https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211023193643/https://www.morgenpost.de/berlin/article207136607/Berlin-ist-das-waermste-und-trockenste-Bundesland.html |archive-date=23 October 2021 |access-date=23 October 2021 |website=Berliner Morgenpost}}</ref> Ang pag-ulan ng niyebe ay pangunahing nangyayari mula Disyembre hanggang Marso.<ref name="worldweather2">{{Cite web |title=Climate figures |url=https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080817114255/https://www.worldweather.org/016/c00059.htm |archive-date=17 August 2008 |access-date=18 August 2008 |website=World Weather Information Service}}</ref> Ang pinakamainit na buwan sa Berlin ay Hulyo 1834, na may karaniwang temperatura na {{Cvt|23.0|C}} at ang pinakamalamig ay Enero 1709, na maykaraniwang temperatura na {{Cvt|-13.2|C}}.<ref>{{Cite web |title=Temperaturmonatsmittel BERLIN-TEMPELHOF 1701- 1993 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190702031754/https://old.wetterzentrale.de/klima/tberlintem.html |archive-date=2 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}</ref> Ang pinakabasang buwan na naitala ay Hulyo 1907, na may {{Convert|230|mm}} ng pag-ulan, samantalang ang pinakamatuyo ay Oktubre 1866, Nobyembre 1902, Oktubre 1908 at Setyembre 1928, lahat ay may {{Convert|1|mm|3}} ng pag-ulan.<ref>{{Cite web |title=Niederschlagsmonatssummen BERLIN-DAHLEM 1848– 1990 |url=https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190707182905/https://old.wetterzentrale.de/klima/pberlinda.html |archive-date=7 July 2019 |access-date=23 June 2019 |website=old.wetterzentrale.de}}</ref>{{Weather box|location=Berlin (Schönefeld), 1981–2010 normals, mga sukdulan 1957–kasalukuyan|metric first=Yes|single line=Yes|Jan record high C=15.1|Feb record high C=18.0|Mar record high C=25.8|Apr record high C=30.8|May record high C=32.7|Jun record high C=35.4|Jul record high C=37.3|Aug record high C=38.0|Sep record high C=32.3|Oct record high C=27.7|Nov record high C=20.4|Dec record high C=15.6|year record high C=38.0|Jan high C=2.8|Feb high C=4.3|Mar high C=8.7|Apr high C=14.3|May high C=19.4|Jun high C=22.0|Jul high C=24.6|Aug high C=24.2|Sep high C=19.3|Oct high C=13.8|Nov high C=7.3|Dec high C=3.3|year high C=13.7|Jan mean C=0.1|Feb mean C=0.9|Mar mean C=4.3|Apr mean C=9.0|May mean C=14.0|Jun mean C=16.8|Jul mean C=19.1|Aug mean C=18.5|Sep mean C=14.2|Oct mean C=9.4|Nov mean C=4.4|Dec mean C=1.0|year mean C=9.3|Jan low C=-2.8|Feb low C=-2.4|Mar low C=0.4|Apr low C=3.5|May low C=8.2|Jun low C=11.2|Jul low C=13.5|Aug low C=13.0|Sep low C=9.6|Oct low C=5.4|Nov low C=1.4|Dec low C=-1.6|year low C=5.0|Jan record low C=-25.3|Feb record low C=-22.0|Mar record low C=-16.0|Apr record low C=-7.4|May record low C=-2.8|Jun record low C=1.3|Jul record low C=4.9|Aug record low C=4.6|Sep record low C=-0.9|Oct record low C=-7.7|Nov record low C=-12.0|Dec record low C=-24.0|year record low C=-25.3|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=37.2|Feb precipitation mm=30.1|Mar precipitation mm=39.3|Apr precipitation mm=33.7|May precipitation mm=52.6|Jun precipitation mm=60.2|Jul precipitation mm=52.5|Aug precipitation mm=53.0|Sep precipitation mm=39.5|Oct precipitation mm=32.2|Nov precipitation mm=37.8|Dec precipitation mm=46.1|year precipitation mm=515.2|Jan sun=57.6|Feb sun=71.5|Mar sun=119.4|Apr sun=191.2|May sun=229.6|Jun sun=230.0|Jul sun=232.4|Aug sun=217.3|Sep sun=162.3|Oct sun=114.7|Nov sun=54.9|Dec sun=46.9|year sun=1727.6|Jan uv=1|Feb uv=1|Mar uv=2|Apr uv=4|May uv=5|Jun uv=6|Jul uv=6|Aug uv=5|Sep uv=4|Oct uv=2|Nov uv=1|Dec uv=0|source 1=[[DWD]]<ref>{{cite web
|url = https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
|title = Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte
|access-date = 2019-06-12
|archive-date = 12 June 2014
|archive-url = https://web.archive.org/web/20140612043121/https://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__monatswerte__node.html%3F__nnn%3Dtrue
|url-status = live
}}</ref> at Weather Atlas<ref>{{Cite web|url=https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|title=Berlin, Germany – Detailed climate information and monthly weather forecast|last=d.o.o|first=Yu Media Group|website=Weather Atlas|language=en|access-date=2019-07-02|archive-date=25 November 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211125121717/https://www.weather-atlas.com/en/germany/berlin-climate|url-status=live}}</ref>}}{{Weather box|location=Berlin ([[Tempelhof]]), elevation: {{convert|48|m|abbr=on|disp=or}}, 1971–2000 mga normal, sukdulan 1878–kasalukuyan|collapsed=y|metric first=yes|single line=yes|Jan record high C=15.5|Feb record high C=18.7|Mar record high C=24.8|Apr record high C=31.3|May record high C=35.5|Jun record high C=38.5|Jul record high C=38.1|Aug record high C=38.0|Sep record high C=34.2|Oct record high C=28.1|Nov record high C=20.5|Dec record high C=16.0|Jan high C=3.3|Feb high C=5.0|Mar high C=9.0|Apr high C=15.0|May high C=19.6|Jun high C=22.3|Jul high C=25.0|Aug high C=24.5|Sep high C=19.3|Oct high C=13.9|Nov high C=7.7|Dec high C=3.7|Jan mean C=0.6|Feb mean C=1.4|Mar mean C=4.8|Apr mean C=8.9|May mean C=14.3|Jun mean C=17.1|Jul mean C=19.2|Aug mean C=18.9|Sep mean C=14.5|Oct mean C=9.7|Nov mean C=4.7|Dec mean C=2.0|Jan low C=−1.9|Feb low C=−1.5|Mar low C=1.3|Apr low C=4.2|May low C=9.0|Jun low C=12.3|Jul low C=14.3|Aug low C=14.1|Sep low C=10.6|Oct low C=6.4|Nov low C=2.2|Dec low C=-0.4|Jan record low C=-23.1|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-8.1|May record low C=-4.0|Jun record low C=1.5|Jul record low C=6.1|Aug record low C=3.5|Sep record low C=-1.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.0|Dec record low C=-20.5|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=42.3|Feb precipitation mm=33.3|Mar precipitation mm=40.5|Apr precipitation mm=37.1|May precipitation mm=53.8|Jun precipitation mm=68.7|Jul precipitation mm=55.5|Aug precipitation mm=58.2|Sep precipitation mm=45.1|Oct precipitation mm=37.3|Nov precipitation mm=43.6|Dec precipitation mm=55.3|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=8.0|Mar precipitation days=9.1|Apr precipitation days=7.8|May precipitation days=8.9|Jun precipitation days=7.0|Jul precipitation days=7.0|Aug precipitation days=7.0|Sep precipitation days=7.8|Oct precipitation days=7.6|Nov precipitation days=9.6|Dec precipitation days=11.4|unit precipitation days=1.0 mm|source 1=[[World Meteorological Organization|WMO]]<ref>{{cite web |url = https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |title = World Weather Information Service – Berlin |website = Worldweather.wmo.int |date = 5 October 2006 |access-date = 2012-04-07 |archive-date = 25 April 2013 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130425001834/https://worldweather.wmo.int/016/c00059.htm |url-status = bot: unknown }} April 25, 2013, at the [[Wayback Machine]]</ref>|source 2=[[Royal Netherlands Meteorological Institute|KNMI]]<ref>{{cite web |url = https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |title = Indices Data – Berlin/Tempelhof 2759 |access-date = 2019-05-13 |publisher = [[KNMI (institute)|KNMI]] |archive-date = 9 July 2018 |archive-url = https://web.archive.org/web/20180709010608/https://eca.knmi.nl//download/millennium/millennium.php |url-status = dead }}</ref>}}{{Weather box|collapsed=y|metric first=y|single line=y|location=Berlin ([[Dahlem (Berlin)|Dahlem]]), {{convert|58|m|abbr=on|disp=or}}, 1961–1990 mga normal, sukdulan 1908–kasalukuyan{{NoteTag|Dahil ang kinaroroonan ng [[himpilang pampanahon]] ay pinakamalayo mula sa mas makapal na urbanisadong rehiyon ng Berlin at mas malayo sa pangunahing [[Pulo ng urbanong init|UHI]], ang mga halaga nito ay bahagyang mas mataas, lalo na sa gitna at kagyat na mga rehiyon.<ref>[https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm Long-term Development of Selected Climate Parameters (Edition 2015)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210308213004/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/umwelt/umweltatlas/ed413_13.htm |date=8 March 2021 }}, Berlin Environmental Atlas. ''Senate Department for Urban Development and Housing''. Retrieved January 30, 2019.</ref>}}
<!--in the order as it appears in the table, not all of the following data may be available, especially records and days of precipitation -->|Jan record high C=15.2|Feb record high C=18.6|Mar record high C=25.1|Apr record high C=30.9|May record high C=33.3|Jun record high C=36.1|Jul record high C=37.9|Aug record high C=37.7|Sep record high C=34.2|Oct record high C=27.5|Nov record high C=19.5|Dec record high C=15.7|Jan mean C=-0.4|Feb mean C=0.6|Mar mean C=4.0|Apr mean C=8.4|May mean C=13.5|Jun mean C=16.7|Jul mean C=17.9|Aug mean C=17.2|Sep mean C=13.5|Oct mean C=9.3|Nov mean C=4.6|Dec mean C=1.2|Jan high C=1.8|Feb high C=3.5|Mar high C=7.9|Apr high C=13.1|May high C=18.6|Jun high C=21.8|Jul high C=23.1|Aug high C=22.8|Sep high C=18.7|Oct high C=13.3|Nov high C=7.0|Dec high C=3.2|Jan low C=-2.9|Feb low C=-2.2|Mar low C=0.5|Apr low C=3.9|May low C=8.2|Jun low C=11.4|Jul low C=12.9|Aug low C=12.4|Sep low C=9.4|Oct low C=5.9|Nov low C=2.1|Dec low C=-1.1|Jan record low C=-21.0|Feb record low C=-26.0|Mar record low C=-16.5|Apr record low C=-6.7|May record low C=-2.9|Jun record low C=0.8|Jul record low C=5.4|Aug record low C=4.7|Sep record low C=-0.5|Oct record low C=-9.6|Nov record low C=-16.1|Dec record low C=-20.2|precipitation colour=green|Jan precipitation mm=43.0|Feb precipitation mm=37.0|Mar precipitation mm=38.0|Apr precipitation mm=42.0|May precipitation mm=55.0|Jun precipitation mm=71.0|Jul precipitation mm=53.0|Aug precipitation mm=65.0|Sep precipitation mm=46.0|Oct precipitation mm=36.0|Nov precipitation mm=50.0|Dec precipitation mm=55.0|Jan sun=45.4|Feb sun=72.3|Mar sun=122.0|Apr sun=157.7|May sun=221.6|Jun sun=220.9|Jul sun=217.9|Aug sun=210.2|Sep sun=156.3|Oct sun=110.9|Nov sun=52.4|Dec sun=37.4|unit precipitation days=1.0 mm|Jan precipitation days=10.0|Feb precipitation days=9.0|Mar precipitation days=8.0|Apr precipitation days=9.0|May precipitation days=10.0|Jun precipitation days=10.0|Jul precipitation days=9.0|Aug precipitation days=9.0|Sep precipitation days=9.0|Oct precipitation days=8.0|Nov precipitation days=10.0|Dec precipitation days=11.0|source 1=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]<ref name="noaa">{{cite web
| url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/DL/10381.TXT
| title = Berlin (10381) – WMO Weather Station
| access-date = 2019-01-30
| publisher = [[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]
}}{{dead link|date=June 2022|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}} [https://archive.org/details/19611990NormalsNOAABerlin Archived] January 30, 2019, at the [[Wayback Machine]]</ref>|source 2=Berliner Extremwerte<ref>{{cite web |url = https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |title = Berliner Extremwerte |access-date = 1 December 2014 |archive-date = 6 June 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200606191249/https://www.berliner-extremwerte.com/Berliner-Extremwerte.htm |url-status = live }}</ref>}}
=== Tanawin ng lungsod ===
[[Talaksan:16-07-04-Abflug-Berlin-DSC_0122.jpg|thumb|Larawang panghimpapawid sa gitna ng Berlin na nagpapakita ng [[City West]], [[Potsdamer Platz]], [[Alexanderplatz]], at ang [[Tiergarten (liwasan)|Tiergarten]]]]
Ang kasaysayan ng Berlin ay nag-iwan sa lungsod ng isang [[wiktionary:polycentric|polisentrikong]] pagkakaayos at isang napakaeklektikong hanay ng arkitektura at mga gusali. Ang hitsura ng lungsod ngayon ay higit na nahubog ng pangunahing papel na ginampanan nito sa kasaysayan ng Germany noong ika-20 siglo. Lahat ng pambansang pamahalaan na nakabase sa Berlin{{Spaced en dash}}ang Kaharian ng Prusya, ang Ikalawang Imperyong Aleman ng 1871, ang Republikang Weimar, Alemanyang Nazi, Silangang Alemanya, pati na rin ang muling pinagsamang Alemanya{{Spaced en dash}}ay nagpasimula ng mga ambisyosong programa sa muling pagtatayo, na ang bawat isa ay nagdaragdag ng sarili nitong natatanging estilo sa arkitektura ng lungsod.
Sinalanta ang Berlin ng mga [[Pambobomba sa Berlin noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pagsalakay sa himpapawid]], sunog, at labanan sa kalye noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at marami sa mga gusaling nakaligtas sa parehong Silangan at Kanluran ay giniba noong panahon pagkatapos ng digmaan. Karamihan sa demolisyong ito ay pinasimulan ng mga programa sa arkitektura ng munisipyo upang magtayo ng mga bagong distrito ng negosyo o tirahan at ang mga pangunahing arterya. Karamihan sa mga [[Palamuti (sining)|palamuti]] sa mga gusali bago ang digmaan ay nawasak kasunod ng mga [[Palamuti at krimen|makabagong dogma]], at sa parehong mga sistema pagkatapos ng digmaan, gayundin sa muling pinagsamang Berlin, maraming mahahalagang estrukturang pamana ang [[Rekonstruksiyon (arkitektura)|muling itinayo]], kabilang ang ''Forum Fridericianum'' kasama ang, [[Operang Estatal ng Berlin|Operang Estatal]] (1955), [[Palasyo ng Charlottenburg|Palasyo Charlottenburg]] (1957), ang mga monumental na gusali sa [[Gendarmenmarkt]] (dekada '80), ang [[Alte Kommandantur|Kommandantur]] (2003), at gayundin ang proyekto sa muling pagtatayo ng mga barokong patsada ng [[Palasyo ng Berlin|Palasyo ng Lungsod]]. Maraming mga bagong gusali ang naging inspirasyon ng kanilang makasaysayang mga nauna o ang pangkalahatang klasikong estilo ng Berlin, gaya ng [[Otel Adlon]].
Ang mga kumpol ng mga [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Berlin|skyscraper]] ay tumaas sa iba't ibang lokasyon: [[Potsdamer Platz]], ang [[City West]], at [[Alexanderplatz]], ang huling dalawa ay naglalarawan sa mga dating sentro ng Silangan at Kanlurang Berlin, na ang una ay kumakatawan sa isang bagong Berlin noong ika-21 siglo, na bumangon mula sa mga guho no-man's land ng Pader ng Berlin. Ang Berlin ay may lima sa nangungunang 50 [[Talaan ng mga pinakamataas na gusali sa Alemanya|pinakamataas na gusali]] sa Alemanya.
Mahigit sa sangkatlo ng sakop ng lungsod ay binubuo ng luntiang espasyo, kakahuyan, at tubig.<ref name="gruen2">{{Cite web |last=Senatsverwaltung für Umwelt, Verkehr und Klimaschutz Berlin, Referat Freiraumplanung und Stadtgrün |title=Anteil öffentlicher Grünflächen in Berlin |url=https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210225003118/https://www.berlin.de/senuvk/umwelt/stadtgruen/gruenanlagen/de/daten_fakten/downloads/ausw_5.pdf |archive-date=25 February 2021 |access-date=2020-01-10}}</ref> Ang pangalawang pinakamalaki at pinakasikat na liwasan ng Berlin, ang [[Tiergarten (liwasan)|Großer Tiergarten]], ay matatagpuan sa gitna mismo ng lungsod. Sinasaklaw nito ang isang lugar na 210 ektarya at umaabot mula [[Himpilan ng tren ng Berlin Zoologischer Garten|Bahnhof Zoo]] sa City West hanggang sa [[Tarangkahang Brandeburgo]] sa silangan.
Kabilang sa mga tanyag na kalye, ang [[Unter den Linden]] at [[Friedrichstraße]] ay matatagpuan sa lumang sentro ng lungsod (at kasama sa dating Silangang Berlin). Ang ilan sa pangunahing kalye sa City West ay ang [[Kurfürstendamm]] (o pinaikling Ku´damm) at [[Kantstraße]].
=== Arkitektura ===
[[Talaksan:Gendarmenmarkt_Panorama.jpg|thumb|Panorama ng [[Gendarmenmarkt]], na nagpapakita ng [[Konzerthaus Berlin]], nasa gilid ng [[Neue Kirche, Berlin|Simbahang Aleman]] (kaliwa) at [[Katedral na Pranses, Berlin|Simbahang Pranses]] (kanan)]]
[[Talaksan:Berliner_Dom_seen_from_James_Simon_Park.jpg|thumb|Ang [[Katedral ng Berlin]] sa [[Pulo ng mga Museo]]]]
Ang [[Fernsehturm Berlin|Fernsehturm]] (toreng pantelebisyon) sa [[Alexanderplatz]] sa [[Mitte]] ay kabilang sa pinakamataas na estruktura sa Unyong Europeo sa {{Cvt|368|m}}. Itinayo noong 1969, makikita ito sa karamihan ng mga sentral na distrito ng Berlin. Ang lungsod ay makikita mula sa {{Convert|204|m|ft|-high}} palapag ng pagmamasid. Simula rito, ang [[Karl-Marx-Allee]] ay patungo sa silangan, isang abenida na may linya ng mga monumental na gusali ng tirahan, na dinisenyo sa estilong [[Arkitekturang Stalinista|Sosyalismong Klasisismo]]. Katabi ng lugar na ito ay ang [[Rotes Rathaus]] (Bulwagang Panlungsod), na may natatanging pulang-ladrilyong arkitektura nito. Sa harap nito ay ang [[Neptunbrunnen]], isang balong na nagtatampok ng mitolohikong pangkat ng mga [[Triton (mitolohiya)|Triton]], mga [[personipikasyon]] ng apat na pangunahing Prusong ilog, at [[Neptuno (mitolohiya)|Neptuno]] sa ibabaw nito.
Ang [[Tarangkahang Brandeburgo]] ay isang ikonikong tanawin ng Berlin at Alemanya; ito ay tumatayo bilang isang simbolo ng mga pangyayaring Europeo at ng pagkakaisa at kapayapaan. Ang [[gusaling Reichstag]] ay ang tradisyonal na luklukan ng Parlamentong Aleman. Hinubog muli ito ng arkitektrong Briton na si [[Norman Foster (arkitekto)|Norman Foster]] noong dekada '90 at nagtatampok ng salaming simboryo sa ibabaw ng pook ng pagpupulong, na nagbibigay-daan sa libreng pampublikong tanaw sa mga pinagdadausang parlamento at magagandang tanawin ng lungsod.
Ang [[Galeriyang East Side]] ay isang open-air na eksibisyong sining na direktang ipininta sa mga huling bahagi ng Pader ng Berlin. Ito ang pinakamalaking natitirang ebidensiya ng makasaysayang dibisyon ng lungsod.
Ang [[Gendarmenmarkt]] ay isang [[Arkitekturang Neoklasiko|neoklasikong liwasan]] sa Berlin, ang pangalan ay nagmula sa punong-tanggapan ng sikat na Gens d'armes regiment na matatagpuan dito noong ika-18 siglo. Dalawang katulad na disenyong katedral ang hangganan nito, ang [[Französischer Dom]] kasama ang platapormang pang-obserbasyon nito at ang [[Deutscher Dom]]. Ang [[Konzerthaus Berlin|Konzerthaus]] (Bulwagang Pangkonsiyerto), tahanan ng Orkestra Sinfonika ng Berlin, ay nakatayo sa pagitan ng dalawang katedral.
[[Talaksan:MJK_46430_Schloss_Charlottenburg.jpg|left|thumb|[[Palasyo Charlottenburg]]]]
[[Talaksan:Berlin_Hackesche_Höfe1.jpg|left|thumb|[[Hackesche Höfe]]]]
Ang [[Pulo ng mga Museo]] sa [[Spree (ilog)|Ilog Spree]] ay naglalaman ng [[Berlin#Mga%20museo|limang museo]] na itinayo mula 1830 hanggang 1930 at isang [[Tala ng mga Pandaigdigang Pamanang Pook sa Alemanya|Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng [[UNESCO]]. Ang pagpapanumbalik at pagtatayo ng isang pangunahing lagusan sa lahat ng mga museo, pati na rin ang muling pagtatayo ng [[Stadtschloss, Berlin|Stadtschloss]] ay nagpapatuloy.<ref>{{Cite web |date=24 June 2011 |title=Neumann: Stadtschloss wird teurer |trans-title=Neumann: Palace is getting more expensive |url=https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200703/https://www.berliner-zeitung.de/newsticker/neumann--stadtschloss-wird-teurer,10917074,10924086.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}</ref><ref>{{Cite web |date=19 May 2010 |title=Das Pathos der Berliner Republik |trans-title=The pathos of the Berlin republic |url=https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160203200702/https://www.berliner-zeitung.de/archiv/die-nullerjahre--nation-building---der-wiedervereinigte-staat-baut-sich-eine-neue-hauptstadt-das-pathos-der-berliner-republik,10810590,10717494.html |archive-date=3 February 2016 |access-date=7 April 2012 |website=[[Berliner Zeitung]] |language=de}}</ref> Gayundin sa pulo at sa tabi ng [[Lustgarten]] at palasyo ay ang [[Katedral ng Berlin]], ang ambisyosong pagtatangka ni Emperador Guillermo II na lumikha ng Protestanteng karibal sa [[Basilika ni San Pedro]] sa Roma. Ang isang malaking kripta ay naglalaman ng mga labi ng ilan sa mga naunang Prusong maharlikang pamilya. Ang [[Katedral ni Santa Eduvigis]] ay ang Katoliko Romanong katedral ng Berlin.
[[Talaksan:Bikinihaus_Berlin-1210760.jpg|thumb|Ang [[Breitscheidplatz]] kasama ang [[Pang-alaalang Simbahan ni Kaiser Guillermo]] ay ang sentro ng [[City West]].]]
Ang [[Unter den Linden]] ay isang silangan–kanlurang abenidang nalilinyahan ng mga puno na mula sa Tarangkahang Brandeburgo hanggang sa pook ng dating Berliner Stadtschloss, at dating pangunahing promenada ng Berlin. Maraming Klasikong gusali ang nakahanay sa kalye, at naroon ang bahagi ng [[Unibersidad ng Berlin Humboldt|Pamantasang Humboldt]]. Ang [[Friedrichstraße]] ay ang maalamat na kalye ng Berlin noong [[Ginintuang Dekada Beynte]]. Pinagsasama nito ang mga tradisyon ng ika-20 siglo sa modernong arkitektura ng Berlin ngayon.
Ang [[Potsdamer Platz]] ay isang buong kuwarto na binuo mula sa simula pagkatapos bumaba ang [[Pader ng Berlin|Pader]].<ref>{{Cite web |title=Construction and redevelopment since 1990 |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080610103008/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/baubilanz/en/potsdamer_platz.html |archive-date=10 June 2008 |access-date=18 August 2008 |publisher=Senate Department of Urban Development}}</ref> Sa kanluran ng Potsdamer Platz ay ang Kulturforum, na naglalaman ng [[Gemäldegalerie, Berlin|Gemäldegalerie]], at nasa gilid ng [[Neue Nationalgalerie]] at ng [[Berliner Philharmonie]]. Ang [[Alaala sa mga Pinaslang na Hudyo ng Europa]], isang alaalang pang-[[Holokausto]], ay nasa hilaga.<ref>{{Cite news |last=Ouroussoff |first=Nicolai |date=9 May 2005 |title=A Forest of Pillars, Recalling the Unimaginable |work=The New York Times |url=https://travel2.nytimes.com/2005/05/09/arts/design/09holo.html |access-date=18 August 2008}}</ref>
Ang lugar sa paligid ng [[Hackescher Markt]] ay tahanan ng mga kulturang moda, na may 'di-mabilang na mga bilihan ng damit, club, bar, at galeriya. Kabilang dito ang [[Hackesche Höfe]], isang kalipunan ng mga gusali sa paligid ng ilang patyo, na muling itinayo noong 1996. Ang kalapit na [[Bagong Sinagoga, Berlin|Bagong Sinagoga]] ay ang sentro ng kultura ng mga Hudyo.
Ang [[Straße des 17. Juni]], na nagkokonekta sa Tarangkahang Brandeburgo at Ernst-Reuter-Platz, ay nagsisilbing gitnang silangan-kanlurang axis. Ang pangalan nito ay ginugunita ang mga [[Pag-aalsa noong 1953 sa Silangang Alemanya|pag-aalsa sa Silangang Berlin noong Hunyo 17, 1953]]. Humigit-kumulang sa kalahati mula sa Tarangkahang Brandeburgo ay ang Großer Stern, isang isla ng sirkulong trapiko kung saan matatagpuan ang [[Haligi ng Tagumpay sa Berlin|Siegessäule]] (Haligi ng Tagumpay). Ang monumentong ito, na itinayo upang gunitain ang mga tagumpay ng Prusya, ay inilipat noong 1938–39 mula sa dati nitong posisyon sa harapan ng Reichstag.
Ang [[Kurfürstendamm]] ay tahanan ng ilan sa mga mararangyang tindahan ng Berlin kung saan ang [[Pang-alaalang Simbahan ni Kaiser Guillermo]] sa silangang dulo nito sa [[Breitscheidplatz]]. Ang simbahan ay nawasak noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig at iniwang guho. Ang malapit sa Tauentzienstraße ay ang [[KaDeWe]], na sinasabing pinakamalaking almasen sa kontinental na Europa. Ang [[Rathaus Schöneberg]], kung saan ginawa ni [[John F. Kennedy]] ang kaniyang tanyag na talumpating "[[Ich bin ein Berliner]]!", ay nasa [[Tempelhof-Schöneberg]].
Kanluran ng sentro, ang [[Palasyo Bellevue, Alemanya|Palasyo Bellevue]] ay ang tirahan ng [[Pangulo ng Alemanya]]. Ang [[Palasyo Charlottenburg]], na nasunog noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay ang pinakamalaking makasaysayang palasyo sa Berlin.
Ang [[Funkturm Berlin]] ay isang {{Convert|150|m|ft|-tall}} lattice tore ng radyo sa pook fairground, na itinayo sa pagitan ng 1924 at 1926. Ito ang tanging toreng pang-obserbasyon na nakatayo sa mga insulator at may restawran {{Cvt|55|m}} at isang larangang pantanaw {{Cvt|126|m}} sa ibabaw ng lupa, na mapupuntahan ng elevator na may bintana.
Ang [[Oberbaumbrücke]] sa ibabaw ng ilog Spree ay ang pinakaikonikong tulay ng Berlin, na nag-uugnay sa pinagsama-samang mga boro ng [[Friedrichshain]] at [[Kreuzberg]]. Nagdadala ito ng mga sasakyan, tao, at [[U1 (Berlin U-Bahn)|linyang U1]] ng [[Berlin U-Bahn]]. Ang tulay ay nakompleto sa isang estilong [[ladrilyong gotiko]] noong 1896, na pinapalitan ang dating kahoy na tulay na may isang pang-itaas na daanan para sa U-Bahn. Ang gitnang bahagi ay giniba noong 1945 upang pigilan ang [[Hukbong Pula|Pulang Hukbo]] sa pagtawid. Pagkatapos ng digmaan, ang inayos na tulay ay nagsilbing [[Mga tawiran sa hangganan ng Berlin|checkpoint at tawiran sa hangganan]] sa pagitan ng mga sektor ng Sobyetiko at Amerikano, at kalaunan sa pagitan ng Silangan at Kanlurang Berlin. Noong kalagitnaan ng dekada '50, ito ay sarado sa mga sasakyan, at pagkatapos ng pagtatayo ng Pader ng Berlin noong 1961, ang trapiko ng tao ay mahigpit na pinaghigpitan. Kasunod ng muling pag-iisang Aleman, ang gitnang bahagi ay muling itinayo gamit ang isang kuwadrong asero, at ipinagpatuloy ang serbisyo ng U-Bahn noong 1995.
== Demograpiya ==
[[Talaksan:Berlin_population2.svg|left|thumb|Populasyon ng Berlin, 1880–2012]]
Sa pagtatapos ng 2018, ang lungsod-estado ng Berlin ay mayroong 3.75 milyong rehistradong naninirahan<ref name="pop-detail3">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> sa isang lugar na {{Cvt|891.1|km2}}. Ang densidad ng populasyon ng lungsod ay 4,206 na naninirahan bawat km<sup>2</sup>. Ang Berlin ang [[Talaan ng mga pinakamalaking lungsod ng Unyong Europeo ayon sa populasyon sa loob ng mga limitasyon ng lungsod|pinakamataong lungsod]] sa [[Unyong Europeo]]. Noong 2019, ang urbanong sakop ng Berlin ay may humigit-kumulang 4.5 milyong naninirahan. {{Magmula noong|2019}} ang [[Kalakhang sonang urbano|gumaganang urbanong pook]] ay tahanan ng humigit-kumulang 5.2 milyong tao.<ref>[https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&lang=en Population on 1 January by age groups and sex – functional urban areas, Eurostat] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150903213351/https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&lang=en|date=3 September 2015}}.</ref> Ang buong [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo|kabeserang rehiyon ng Berlin-Brandeburgo]] ay may populasyon na higit sa 6 milyon sa isang lugar na {{Cvt|30546|km2|0}}.<ref>{{Cite web |date=31 August 2020 |title=Initiativkreis Europäische Metropolregionen in Deutschland: Berlin-Brandenburg |url=https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190817083458/https://www.deutsche-metropolregionen.org/mitglieder/berlin-brandenburg/ |archive-date=17 August 2019 |access-date=6 February 2013 |website=www.deutsche-metropolregionen.org}}</ref>{{Historical populations|1721|65300|1750|113289|1800|172132|1815|197717|1825|220277|1840|330230|1852|438958|1861|547571|1871|826341|1880|1122330|1890|1578794|1900|1888848|1910|2071257|1920|3879409|1925|4082778|1933|4221024|1939|4330640|1945|3064629|1950|3336026|1960|3274016|1970|3208719|1980|3048759|1990|3433695|2000|3382169|2010|3460725|53=2020|54=3664088}}Noong 2014, ang lungsod-estado na Berlin ay nagkaroon ng 37,368 buhay na panganak (+6.6%), isang rekord na bilang mula noong 1991. Ang bilang ng mga namatay ay 32,314. Halos 2.0 milyong kabahayan ang binilang sa lungsod. 54 porsiyento ng mga ito ay mga sambahayang iisa ang naninirahan. Mahigit sa 337,000 pamilya na may mga batang wala pang 18 taong gulang ang nanirahan sa Berlin. Noong 2014, ang kabeserang Aleman ay nagrehistro ng dagdag sa paglipat ng humigit-kumulang 40,000 katao.<ref>[https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf statistics Berlin Brandenburg] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160315084534/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_en_2015_be.pdf|date=15 March 2016}}. www.statistik-berlin-brandenburg.de Retrieved 10 October 2016.</ref>
=== Mga nasyonalidad ===
{| class="infobox" style="float:right;"
| colspan="2" style="text-align:center;" |'''Mga residente ayon sa Pagkamamamayan''' <small>(31 Disyembre 2019)</small> <ref name="pop-detail6">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref>
|-
!Bansa
!Populasyon
|-
|Kabuuang mga rehistradong residente
|3,769,495
|-
|{{Flag|Alemanya}}
|2,992,150
|-
|{{Flag|Turkiya}}
|98,940
|-
|{{Flag|Polonya}}
|56,573
|-
|{{Flag|Syria}}
|39,813
|-
|{{Flag|Italya}}
|31,573
|-
|{{Flag|Bulgaria}}
|30,824
|-
|{{Flag|Rusya}}
|26,640
|-
|{{Flag|Rumania}}
|24,264
|-
|{{Flag|Estados Unidos}}
|22,694
|-
|{{Flag|Biyetnam}}
|20,572
|-
|{{Flag|Pransiya}}
|20,223
|-
|{{Flag|Serbia}}
|20,109
|-
|{{Flag|Nagkakaisang Kaharian}}
|16,751
|-
|{{Flag|España}}
|15,045
|-
|{{Flag|Gresya}}
|14,625
|-
|{{Flag|Kroasya}}
|14,430
|-
|{{Flag|India}}
|13,450
|-
|{{Flag|Ukranya}}
|13,410
|-
|{{Flag|Afghanistan}}
|13,301
|-
|{{Flag|Tsina}}
|13,293
|-
|{{Flag|Bosnia at Herzegovina}}
|12,691
|-
|Iba pang Gitnang Silangan at Asya
|88,241
|-
|Ibang Europa
|80,807
|-
|Africa
|36,414
|-
|Iba pang mga America
|27,491
|-
|Oceania at [[Antarctica]]
|5,651
|-
|Walang estado o Hindi Malinaw
|24,184
|}
Ang pambansa at pandaigdigang paglipat sa lungsod ay may mahabang kasaysayan. Noong 1685, pagkatapos ng pagpapawalang-bisa ng [[Kautusan ng Nantes]] sa Pransiya, tumugon ang lungsod sa pamamagitan ng [[Kautusan ng Potsdam]], na tinitiyak ang kalayaan sa relihiyon at katayuang walang buwis sa mga Pranses na Huguenot na bakwit sa loob ng sampung taon. Ang [[Batas ng Kalakhang Berlin]] noong 1920 ay nagsama ng maraming suburb at nakapalibot na mga lungsod ng Berlin. Binuo nito ang karamihan sa teritoryo na binubuo ng modernong Berlin at pinalaki ang populasyon mula sa 1.9 milyon tungo 4 milyon.
Ang aktibong imigrasyon at asilong pampolitika sa Kanlurang Berlin ay naghudyat ng mga alon ng imigrasyon noong dekada '60 at '70. Ang Berlin ay tahanan ng hindi bababa sa 180,000 residenteng [[Mga Turko|Turko]] at [[Mga Turko sa Alemanya|Turko-Aleman]],<ref name="pop-detail4">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> na ginagawa itong pinakamalaking komunidad ng mga Turko sa labas ng Turkiya. Noong dekada '90 ang ''Aussiedlergesetze ay'' nagbigay-daan sa imigrasyon sa Alemanya ng ilang residente mula sa dating [[Unyong Sobyetiko]]. Sa ngayon, ang mga etnikong [[Kasaysayan ng mga Aleman sa Rusya, Ukranya, at Unyong Sobyetiko|Aleman]] mula sa mga bansa ng dating Unyong Sobyetiko ang bumubuo sa pinakamalaking bahagi ng komunidad na nagsasalita ng Ruso.<ref>{{Cite web |last=Dmitry Bulgakov |date=11 March 2001 |title=Berlin is speaking Russians' language |url=https://www.russiajournal.com/node/4653 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130406142034/https://www.russiajournal.com/node/4653 |archive-date=6 April 2013 |access-date=10 February 2013 |publisher=Russiajournal.com}}</ref> Ang huling dekada ay nakaranas ng pagdagsa mula sa iba't ibang bansa sa Kanluran at ilang rehiyon sa Africa.<ref>{{Cite news |last=Heilwagen |first=Oliver |date=28 October 2001 |title=Berlin wird farbiger. Die Afrikaner kommen – Nachrichten Welt am Sonntag – Welt Online |language=de |work=Die Welt |url=https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |url-status=live |access-date=2 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110515022639/https://www.welt.de/print-wams/article616463/Berlin_wird_farbiger_Die_Afrikaner_kommen.html |archive-date=15 May 2011}}</ref> Ang isang bahagi ng mga imigranteng Africano ay nanirahan sa [[Afrikanisches Viertel]].<ref>{{cite press release|author=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=6 February 2009|title=Zweites Afrika-Magazin "Afrikanisches Viertel" erschienen Bezirksbürgermeister Dr. Christian Hanke ist Schirmherr|url=https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|location=Berlin|publisher=berlin.de|access-date=27 September 2016|archive-date=21 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141021050530/https://www.berlin.de/ba-mitte/aktuell/presse/archiv/20090206.1305.119894.html|url-status=live}}</ref> Ang mga batang Aleman, EU-Europeo, at Israeli ay nanirahan na rin sa lungsod.<ref>{{Cite journal |date=12 December 2014 |title=Hummus in the Prenzlauer Berg |url=https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |url-status=live |journal=The Jewish Week |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230010937/https://www.thejewishweek.com/special-sections/jewish-journeys/hummus-prenzlauer-berg |archive-date=30 December 2014 |access-date=29 December 2014}}</ref>
Noong Disyembre 2019, mayroong 777,345 na rehistradong residente ng dayuhang nasyonalidad at dagdag pang 542,975 mamamayang Aleman na may "pinanggalingang imigrante" ''(Migrationshintergrund, MH)'',<ref name="pop-detail5">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> ibig-sabihin sila o ang isa sa kanilang mga magulang ay nandayuhan sa Alemanya pagkatapos ng 1955. Ang mga dayuhang residente ng Berlin ay nagmula sa mga 190 bansa.<ref>{{Cite web |date=5 February 2011 |title=457 000 Ausländer aus 190 Staaten in Berlin gemeldet |trans-title=457,000 Foreigners from 190 Countries Registered in Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190428201553/https://www.morgenpost.de/printarchiv/berlin/article104791484/457-000-Auslaender-aus-190-Staaten-in-Berlin-gemeldet.html |archive-date=28 April 2019 |access-date=28 April 2019 |website=[[Berliner Morgenpost]] |language=de}}</ref> Apatnapu't walong porsiyento ng mga residenteng wala pang 15 taong gulang ay may pinagmulang imigrante.<ref>{{cite web |title=Fast jeder Dritte in Berlin hat einen Migrationshintergrund |url=https://www.rbb-online.de/politik/beitrag/2017/05/migrationshintergrund-berlin-jeder-dritte.html |website=www.rbb-online.de}}{{Dead link|date=December 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref> Ang Berlin noong 2009 ay tinatayang mayroong 100,000 hanggang 250,000 hindi rehistradong mga naninirahan.<ref>{{Cite news |last=Von Andrea Dernbach |date=23 February 2009 |title=Migration: Berlin will illegalen Einwanderern helfen – Deutschland – Politik – Tagesspiegel |work=Der Tagesspiegel Online |publisher=Tagesspiegel.de |url=https://www.tagesspiegel.de/politik/deutschland/berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |url-status=live |access-date=15 September 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131251/https://www.tagesspiegel.de/politik/migration-berlin-will-illegalen-einwanderern-helfen/1452916.html |archive-date=18 February 2022}}</ref> Ang mga Boro ng Berlin na may malaking bilang ng mga migrante o populasyon na ipinanganak sa ibang bansa ay [[Mitte]], [[Neukölln]], at [[Friedrichshain-Kreuzberg]].<ref>{{Cite web |date=8 September 2016 |title=Zahl der Ausländer in Berlin steigt auf Rekordhoch |url=https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170804053354/https://jungefreiheit.de/politik/deutschland/2016/zahl-der-auslaender-in-berlin-steigt-auf-rekordhoch/ |archive-date=4 August 2017 |access-date=13 June 2017 |website=jungefreiheit.de |language=de}}</ref>
Mayroong higit sa 20 hindi katutubong komunidad na may populasyong hindi bababa sa 10,000 katao, kabilang ang mga komunidad ng mga [[Mga Turko sa Berlin|Turko]], Polako, Ruso, Lebanes, Palestino, Serbio, Italyano, Indiyano, Bosnio, [[Pamayanang Biyetnames ng Berlin|Biyetnames]], Amerikano, Rumano, Bulgaro, Croata, Tsino, Austriako, Ukrano, Pranses, Briton, Españo, Israeli, Thai, Irani, Ehipsiyo, at Siryo..
=== Mga wika ===
Ang Aleman ay ang opisyal at nangingibabaw na sinasalitang wika sa Berlin. Ito ay isang [[Mga wikang Kanlurang Aleman|wikang Kanlurang Aleman]] na nagmula ang karamihan ng bokabularyo nito mula sa sangay ng Aleman ng pamilya ng wikang [[Mga wikang Indo-Europeo|Indo-Europeo]]. Ang Aleman ay isa sa 24 na wika ng Unyong Europeo,<ref>{{Cite web |last=European Commission |title=Official Languages |url=https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140926004848/https://ec.europa.eu/languages/policy/linguistic-diversity/official-languages-eu_en.htm |archive-date=26 September 2014 |access-date=29 July 2014}}</ref> at isa sa tatlong [[wikang pantrabaho]] ng [[Komisyong Europeo]].
Ang Berlinerisch o Berlinisch ay hindi isang diyalekto sa lingguwistika. Ito ay sinasalita sa Berlin at sa [[Kalakhang Rehiyon ng Berlin/Brandeburgo|nakapaligid na kalakhang pook]]. Nagmula ito sa isang [[Diyalektong Brandeburges|Brandeburges]] na varyant. Ang diyalekto ay nakikita na ngayon na mas katulad ng isang [[sosyolekto]], higit sa lahat sa pamamagitan ng pagtaas ng imigrasyon at mga uso sa mga edukadong populasyon na magsalita ng [[karaniwang Aleman]] sa pang-araw-araw na buhay.
Ang pinakakaraniwang ginagamit na wikang banyaga sa Berlin ay Turko, Polako, Ingles, Persa, Arabe, Italyano, Bulgaro, Ruso, Rumano, Kurdo, Serbo-Croata, Pranses, Español, at Biyentames. Mas madalas na naririnig ang Truko, Arabe, Kurdo, at Serbo-Croata sa kanlurang bahagi dahil sa malalaking komunidad ng Gitnang Silangan at dating Yugoslavia. Ang Polako, Ingles, Ruso, at Biyetnames ay may mas maraming katutubong nagsasalita sa Silangang Berlin.<ref>{{Cite web |date=18 May 2010 |title=Studie – Zwei Millionen Berliner sprechen mindestens zwei Sprachen – Wirtschaft – Berliner Morgenpost – Berlin |url=https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20110522160634/https://www.morgenpost.de/printarchiv/wirtschaft/article1309952/Zwei-Millionen-Berliner-sprechen-mindestens-zwei-Sprachen.html |archive-date=22 May 2011 |access-date=2 June 2011 |publisher=Morgenpost.de}}</ref>
=== Relihiyon ===
Ayon sa senso noong 2011, humigit-kumulang 37 porsiyento ng populasyon ang nag-ulat na mga miyembro ng isang legal na kinikilalang simbahan o relihiyosong organisasyon. Ang iba ay hindi kabilang sa naturang organisasyon, o walang impormasyong makukuha hinggil sa kanila.<ref name="Census 2011">{{Cite web |title=Zensus 2011 – Bevölkerung und Haushalte – Bundesland Berlin |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193809/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/zensus/gdb/bev/be/11_Berlin_bev.pdf |archive-date=3 March 2016 |access-date=23 February 2019 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=6–7 |language=de}}</ref>
Ang pinakamalaking relihiyong denominasyon na naitala noong 2010 ay ang [[Protestantismo|Protestanteng]] [[Landeskirche|rehiyonal na samahang simbahan]] —ang [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandeburgo-Mataas na Lusacia Silesiana]] (EKBO) —isang [[Iisa at nagkakaisang simbahan|nagkakaisang simbahan]]. Ang EKBO ay miyembro ng [[Simbahang Ebanghelika sa Alemanya|Simbahang Ebanghelika sa Alemanya (EKD)]] at [[Union Evangelischer Kirchen|Union Evangelischer Kirchen (UEK)]]. Ayon sa EKBO, ang kanilang kasapian ay umabot sa 18.7 porsiyento ng lokal na populasyon, habang ang [[Simbahang Katolikong Romano]] ay mayroong 9.1 porsyento ng mga residenteng nakarehistro bilang mga miyembro nito.<ref name="kirchenmitglieder2010">{{Cite web |date=November 2011 |title=Kirchenmitgliederzahlen am 31.12.2010 |trans-title=Church membership on 31 December 2010 |url=https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180209204513/https://www.ekd.de/ekd_de/ds_doc/Ber_Kirchenmitglieder_2010.pdf |archive-date=9 February 2018 |access-date=10 March 2012 |publisher=[[Evangelical Church in Germany]] |language=de}}</ref> Humigit-kumulang 2.7% ng populasyon ang nakikilala sa iba pang mga denominasyong Kristiyano (karamihan sa [[Simbahang Ortodokso ng Silangan|Silangang Ortodokso]], ngunit iba't ibang mga Protestante rin).<ref name="klStatistik2010">{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}</ref> Ayon sa rehistro ng mga residente ng Berlin, noong 2018, 14.9 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Ebanghelika, at 8.5 porsiyento ay miyembro ng Simbahang Katolika.<ref name="pop-detail7">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref> Ang gobyerno ay nagpapanatili ng rehistro ng mga miyembro ng mga simbahang ito para sa mga layunin ng buwis, dahil kinokolekta nito ang [[buwis sa simbahan]] sa ngalan ng mga simbahan. Hindi ito nag-iingat ng mga rekord ng mga miyembro ng ibang relihiyosong organisasyon na maaaring mangolekta ng kanilang sariling buwis sa simbahan, sa ganitong paraan.
Noong 2009, humigit-kumulang 249,000 [[Muslim]] ang iniulat ng [[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg|Tanggapan ng Estadistika]] na mga miyembro ng mga Masjid at Islamikong relihiyosong organisasyon sa Berlin,<ref>{{Cite web |title=Statistisches Jahrbuch für Berlin 2010 |trans-title=Statistical yearbook for Berlin 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121120202750/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/jahrbuch/jb2010/JB_201004_BE.pdf |archive-date=20 November 2012 |access-date=10 February 2013 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}</ref> habang noong 2016, tinatantiya ng pahayagang ''[[Der Tagesspiegel]]'' na humigit-kumulang 350,000 Muslim ang nag-obserba ng [[Ramadan]] sa Berlin.<ref>{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=23 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212013247/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 December 2019}}</ref> Noong 2019, humigit-kumulang 437,000 rehistradong residente, 11.6% ng kabuuan, ang nag-ulat na mayroong pinanggalingan sa paglilipat mula sa isa sa mga [[Mga miyembrong estado ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko|estadong Miyembro ng Organisasyon ng Kooperasyong Islamiko]].<ref name="pop-detail8">{{Cite web |title=Statistischer Bericht: Einwohnerinnen und Einwohner im Land Berlin am 31. Dezember 2019 |trans-title=Statistical Report: Residents in the state of Berlin on 31 December 2019 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223110544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/publikationen/stat_berichte/2020/SB_A01-05-00_2019h02_BE.pdf |archive-date=23 February 2020 |access-date=8 April 2020 |website=[[Amt für Statistik Berlin-Brandenburg]] |pages=4, 10, 13, 18–22 |language=de}}</ref><ref>{{Cite news |last=Berger |first=Melanie |date=6 June 2016 |title=Ramadan in Flüchtlingsheimen und Schulen in Berlin |language=de |trans-title=Ramadan in refugee camps and schools in Berlin |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170712125538/https://www.tagesspiegel.de/berlin/muslime-im-fastenmonat-ramadan-in-fluechtlingsheimen-und-schulen-in-berlin/13696160.html |archive-date=12 July 2017}}</ref> Sa pagitan ng 1992 at 2011 halos dumoble ang populasyon ng Muslim.<ref>{{Cite news |last=Schupelius |first=Gunnar |date=28 May 2015 |title=Wird der Islam künftig die stärkste Religion in Berlin sein? |work=[[Berliner Zeitung]] |url=https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |url-status=live |access-date=13 June 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170603092248/https://www.bz-berlin.de/berlin/kolumne/wird-der-islam-kuenftig-die-staerkste-religion-in-berlin-sein |archive-date=3 June 2017}}</ref>
Humigit-kumulang 0.9% ng mga Berlines ay kabilang sa ibang mga relihiyon. Sa tinatayang populasyon na 30,000–45,000 na mga residenteng Hudyo,<ref name="The Boston Globe 2014-11-01">{{Cite web |last=Ross |first=Mike |date=1 November 2014 |title=In Germany, a Jewish community now thrives |url=https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161222235631/https://www.bostonglobe.com/opinion/2014/11/01/germany-jewish-community-now-thrives/fcPnmnfpbLQ0hM1A6zDyNN/story.html |archive-date=22 December 2016 |access-date=19 August 2016 |website=[[The Boston Globe]]}}</ref> humigit-kumulang 12,000 ang mga rehistradong miyembro ng mga relihiyosong organisasyon.<ref name="klStatistik20102">{{Cite web |date=December 2010 |title=Die kleine Berlin–Statistik 2010 |trans-title=The small Berlin statistic 2010 |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719085946/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/Produkte/kleinestatistik/kBEst_2010.pdf |archive-date=19 July 2011 |access-date=4 January 2011 |publisher=[[List of statistical offices in Germany|Amt für Statistik Berlin–Brandenburg]] |language=de}}</ref>
Ang Berlin ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Berlin|Katoliko Romanong arsobispo ng Berlin]] at ang nahalal na tagapangulo ng [[Ebanghelikong Simbahan ng Berlin-Brandeburgo-Mataas na Lusacia Silesiana|EKBO]] ay pinamagatang obispo ng EKBO. Higit pa rito, ang Berlin ay ang luklukan ng maraming mga Ortodoksong katedral, tulad ng Katedral ni San Boris ang Bautista, isa sa dalawang luklukan ng [[Simbahang Bulgarong Ortodokso|Bulgarong Ortodokso]] na Diyosesis ng Kanluran at Gitnang Europa, at ang Katedral ng Muling Pagkabuhay ni Kristo ng Diyosesis ng Berlin (Patriarkado ng Mosku).
{{multiple image|align=right|perrow=2|total_width=400|width1=500|width2=500|width3=500|width4=500|height1=350|height2=350|height3=350|height4=350|image1=Berliner Dom - panoramio (20).jpg|image2=NeueSynagogue.JPG|image3=2020-04-16 P4160889 St.Hedwigs-Kathedrale, Bebelplatz.jpg|image4=Şehitlik mosque Berlin by ZUFAr.jpg|footer=Paikot pa kanan mula sa taas pakaliwa: [[Katedral ng Berlin]], [[Bagong Sinagoga (Berlin)|Bagong Sinagoga]], Moske Şehitli, at [[Katedral ni Santa Eduvigis]]}}
Ang mga mananampalataya ng iba't ibang relihiyon at denominasyon ay nagpapanatili ng maraming [[Talaan ng mga lugar ng pagsamba sa Berlin|lugar ng pagsamba sa Berlin]]. Ang [[Malayang Simbahang Ebangheliko-Luterano]] ay may walong parokya na may iba't ibang laki sa Berlin.<ref>{{Cite web |title=Lutheran Diocese Berlin-Brandenburg |url=https://www.selk-berlin.de/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080328152944/https://www.selk-berlin.de/ |archive-date=28 March 2008 |access-date=19 August 2008 |publisher=Selbständige Evangelisch-Lutherische Kirche}}</ref> Mayroong 36 na kongregasyong [[Mga Bautista|Bautista]] (sa loob [[Samahan ng mga Ebanghelikong Malayang Simbahang Kongregasyon sa Alemanya]]), 29 [[Bagong Apostolikong Simbahan]], 15 [[Nagkakaisang Metodistang Simbahan|Nagkakaisang Metodista]] na simbahan, walong Malayang Ebanghelika na Kongregasyon, apat na [[Simbahan ni Kristo, Siyentipiko]] (una, iklawa, ikatlo, at ikalabing-anim), anim mga kongregasyon ng [[Ang Simbahan ni Jesucristo ng mga Banal sa mga Huling Araw]], isang [[Lumang Simbahang Katoliko|Lumang Simbahan]], at isang [[Anglikanismo|Anglicanong]] simbahan sa Berlin. Ang Berlin ay may higit sa 80 moske,<ref>{{Cite web |title=Berlin's mosques |url=https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093250/https://www.dw.com/en/berlins-mosques/g-17572423 |archive-date=11 November 2018 |access-date=11 November 2018 |publisher=[[Deutsche Welle]]}}</ref> sampung sinagoga,<ref>{{Cite news |last=Keller |first=Claudia |date=10 November 2013 |title=Berlins jüdische Gotteshäuser vor der Pogromnacht 1938: Untergang einer religiösen Vielfalt |language=de |trans-title=Berlin's jewish places of worship before the Pogromnacht 1938: Decline of a religious diversity |work=[[Der Tagesspiegel]] |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |url-status=live |access-date=11 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181111093246/https://www.tagesspiegel.de/berlin/berlins-juedische-gotteshaeuser-vor-der-pogromnacht-1938-untergang-einer-religioesen-vielfalt/9052966.html |archive-date=11 November 2018 |quote=Von den weit mehr als 100 jüdischen Gotteshäusern sind gerade einmal zehn übrig geblieben. (in english: Of the far more than 100 synagogues, only ten are left.)}}</ref> at dalawang templong [[Budismo|Budista]].
== Gobyerno at politika ==
{{main|Politika ng Berlin}}
=== Estadong lungsod ===
[[Talaksan:Rotes_Rathaus.jpg|left|thumb|[[Rotes Rathaus]] (''Pulang Munisipyo''), luklukan ng Senado at Alkalde ng Berlin.]]
Mula noong [[Muling pag-iisang Aleman|muling pag-iisa]] noong Oktubre 3, 1990, ang Berlin ay isa sa tatlong [[Länder ng Alemanya|estadong lungsod sa Alemanya]] na kabilang sa kasalukuyang 16 na estado ng Alemanya. Ang [[Abgeordnetenhaus ng Berlin|Kapulungan ng mga Kinatawan]] (''Abgeordnetenhaus'') ay kumakatawan bilang parlamento ng lungsod at estado, na mayroong 141 na luklukan. Ang ehekutibong tanggapan ng Berlin ay ang [[Senado ng Berlin]] (''Senat von Berlin''). Binubuo ang Senado ng [[Talaan ng mga alkalde ng Berlin|Namamahalang Alkalde]] (''Regierender Bürgermeister''), at hanggang sampung senador na may hawak na ministerong posisyon, dalawa sa kanila ang may hawak na titulong "Alkalde" (''Bürgermeister'') bilang kinatawan ng Namamahalang Alkalde.<ref>{{Cite web |date=2016-11-01 |title=Verfassung von Berlin – Abschnitt IV: Die Regierung |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201008025644/https://www.berlin.de/rbmskzl/regierender-buergermeister/verfassung/artikel.41527.php |archive-date=8 October 2020 |access-date=2020-10-02 |website=www.berlin.de |language=de}}</ref> Ang kabuuang taunang badyet ng estado ng Berlin noong 2015 ay lumampas sa €24.5 ($30.0) bilyon kabilang ang surplus sa badyet na €205 ($240) milyon.<ref>{{Cite news |title=Berliner Haushalt Finanzsenator bleibt trotz sprudelnder Steuereinnahmen vorsichtig |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/berliner-haushalt-finanzsenator-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-24702234 |url-status=live |access-date=20 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218131248/https://www.berliner-zeitung.de/sport-leidenschaft/berliner-haushalt-finanzsenator-kollatz-ahnen-bleibt-trotz-sprudelnder-steuereinnahmen-vorsichtig-li.6132?pid=true |archive-date=18 February 2022}}</ref> Ang estado ay nagmamay-ari ng malawak na pag-aari, kabilang ang mga gusaling pang-administratibo at pamahalaan, mga kompanya ng real estate, pati na rin ang mga stake sa Estadio Olimpiko, mga paliguan, mga kompanya ng pabahay, at maraming mga pampublikong negosyo at mga subsidiyaryo na kompanya.<ref>{{Cite web |date=18 May 2017 |title=Vermögen |trans-title=Assets |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190928151604/https://www.berlin.de/sen/finanzen/de-plain/vermoegen/artikel.92737.de-plain.php |archive-date=28 September 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]]}}</ref><ref>{{Cite web |date=5 September 2019 |title=Beteiligungen des Landes Berlin |trans-title=Holdings of the State of Berlin |url=https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191219070001/https://www.berlin.de/sen/finanzen/vermoegen/beteiligungen/artikel.7208.php |archive-date=19 December 2019 |access-date=28 September 2019 |website=[[Berlin.de]] |language=de}}</ref>
Hawak ng [[Partido Sosyo-Demokratiko ng Alemanya|Partido Sosyo-Demokratiko]] (''Sozialdemokratische Partei Deutschlands'' o SPD) at ng [[Ang Kaliwa (Alemanya)|Kaliwa]] (Die Linke) ang pamahalaang lungsod pagkatapos ng [[Halalan estatal ng Berlin, 2001|halalang estatal noong 2001]] at nanalo ng isa pang termino sa [[Halalang estatal ng Berlin, 2006|halalang estatal noong 2006]].<ref>{{Cite web |title=Berlin state election, 2006 |url=https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323161037/https://www.statistik-berlin.de/produkte/Faltblatt_Brochure/berlin_in_Zahlen_engl.pdf |archive-date=23 March 2012 |access-date=17 August 2008 |website=Der Landeswahlleiter für Berlin |language=de}}</ref> Mula noong [[Halalang estatal ng Berlin, 2016|halalang estatal noong 2016]], nagkaroon ng koalisyon sa pagitan ng Partido Sosyo-Demokratiko, mga Lunti, at Kaliwa.
Ang Namumunong Alkalde ay magkasabay na Panginoong Alkalde ng Lungsod ng Berlin (''Oberbürgermeister der Stadt'') at Ministro na Pangulo ng Estado ng Berlin (''Ministerpräsident des Bundeslandes''). Ang tanggapan ng Namamahalang Alkalde ay nasa [[Rotes Rathaus|Rotes Rathaus (Pulang Munisipyo)]]. Mula noong 2014 ang tanggapang ito ay hawak ni [[Michael Müller (politiko, ipinanganak noong 1964)|Michael Müller]] ng mga Sosyo-Demokratiko.<ref>{{Cite magazine|magazine=[[Time (magazine)|Time Europe]]}}</ref>
=== Mga boro ===
[[Talaksan:Berlin_Subdivisions.svg|right|thumb|[[Mga boro at kapitbahayan ng Berlin|12 boro ng Berlin at ang kanilang 96 na kapitbahayan]]]]
Ang Berlin ay nahahati sa 12 boro o distrito (''Bezirke''). Ang bawat boro ay may ilang mga subdistrito o mga kapitbahayan (''Ortsteile''), na nag-ugat sa mas matatandang munisipalidad na nauna sa pagbuo ng Kalakhang Berlin noong Oktubre 1, 1920. Ang mga subdistritong ito ay naging urbanisado at isinama sa lungsod nang maglaon. Maraming residente ang lubos na nakikilala sa kanilang mga kapitbahayan, na kolokyal na tinatawag na ''[[Kiez]]''. Sa kasalukuyan, ang Berlin ay binubuo ng 96 na mga subdistrito, na karaniwang binubuo ng ilang mas maliliit na pook residensiyal o kuwarto.
Ang bawat boro ay pinamamahalaan ng isang sangguniang pamboro (''Bezirksamt'') na binubuo ng limang konsehal (''Bezirksstadträte'') kasama ang alkalde ng boro (''Bezirksbürgermeister''). Ang konseho ay inihahalal ng asamblea ng boro (''Bezirksverordnetenversammlung''). Gayunpaman, ang mga indibidwal na boro ay hindi mga independiyenteng munisipalidad, ngunit nasa ilalim ng Senado ng Berlin. Ang mga alkalde ng boro ay bumubuo sa konseho ng mga alkalde (''Rat der Bürgermeister''), na pinamumunuan ng Namamahalang Alkalde ng lungsod at nagpapayo sa Senado. Ang mga kapitbahayan ay walang mga lokal na katawan ng pamahalaan.
=== Kakambal na bayan – mga kinakapatid na lungsod ===
Ang Berlin ay nagpapanatili ng opisyal na pakikipagsosyo sa 17 lungsod.<ref name="Berlintwins">{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}</ref> Ang [[Kakambal na lungsod|pagkakambal ng lungsod]] sa pagitan ng Berlin at iba pang mga lungsod ay nagsimula sa kapatid nitong lungsod na Los Angeles noong 1967. Kinansela ang mga pagsosyo ng Silangang Berlin sa panahon ng muling pag-iisa ng Alemanya ngunit kalaunan ay bahagyang muling itinatag. Ang mga pakikipagsosyo ng Kanlurang Berlin ay dati nang pinaghihigpitan sa antas ng boro. Noong panahon ng Digmaang Malamig, ang mga partnership ay sumasalamin sa iba't ibang hanayan ng kapangyarihan, kung saan ang Kanlurang Berlin ay nakikipagsosyo sa mga kabesera sa Kanluraning Mundo at Silangang Berlin na karamihan ay nakikipagsosyo sa mga lungsod mula sa [[Pakto ng Barsobya]] at mga kaalyado nito.
Mayroong ilang magkasanib na proyekto sa maraming iba pang mga lungsod, tulad ng [[Beirut]], Belgrade, São Paulo, [[Copenhague]], Helsinki, [[Amsterdam]], [[Johannesburg]], [[Mumbai]], Oslo, [[Hanoi]], Shanghai, [[Seoul]], [[Sopiya|Sofia]], [[Sydney]], Lungsod ng New York, at [[Viena]]. Lumalahok ang Berlin sa mga pandaigdigang asosasyon ng lungsod gaya ng Samahan ng mga Kabesera ng Unyong Europeo, Eurocities, Ugnayan ng mga mga Europeong Lungsod ng Kultura, Metropolis, Pagpupulong Kumperensiya ng mga Pangunahing Lungsod ng Mundo, at Kumperensiya ng mga Kabeserang Lungsod ng Mundo.
Ang Berlin ay kakambal sa:<ref name="Berlintwins2">{{Cite web |title=City Partnerships |url=https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205104217/https://www.berlin.de/rbmskzl/en/international-relations/city-partnerships/ |archive-date=5 February 2021 |access-date=8 February 2021 |website=Berlin.de |publisher=Governing Mayor of Berlin, Senate Chancellery, Directorate for Protocol and International Relations |type=official web site}}</ref>{{div col|colwidth=20em}}
*Los Angeles, Estados Unidos (1967)
<!--Paris - not twinning, does not consider Berlin as its twin town-->
*[[Madrid]], España (1988)
*[[Istanbul]], Turkiya (1989)
*[[Barsobya]] Polonya (1991)
*Mosku, Rusya (1991)
*[[Bruselas]], Belhika (1992)
*[[Budapest]], Unggarya (1992)
*[[Tashkent]], Uzbekistan (1993)
*[[Lungsod Mehiko]], Mehiko (1993)
*[[Jakarta]], Indonesia (1993)
*Beijing, Tsina (1994)
*Tokyo, Hapon (1994)
*[[Buenos Aires]], Arhentina (1994)
*[[Praga]], Republikang Tseko (1995)
*[[Windhoek]], Namibia (2000)
*Londres, Nagkakaisang Kaharian (2000)
{{div col end}}Mula noong 1987, ang Berlin ay mayroon ding opisyal na pakikipagsosyo sa Paris, Pransiya. Ang bawat boro ng Berlin ay nagtatag din ng sarili nitong kambal na bayan. Halimbawa, ang borough ng [[Friedrichshain-Kreuzberg]] ay may pagsosyo sa Israeling lungsod ng [[Kiryat Yam]].<ref>{{Cite web |title=Städtepartnerschaftsverein Friedrichshain-Kreuzberg e. V. |url=https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20210309000305/https://www.berlin.de/ba-friedrichshain-kreuzberg/ueber-den-bezirk/staedtepartner/artikel.149158.php |archive-date=9 March 2021 |access-date=8 February 2021 |website=berlin.de |language=de}}</ref>
== Ekonomiya ==
{{main|Ekonomiya ng Berlin}}
[[Talaksan:Berlin_Mitte_by_night.JPG|left|thumb|Ang Berlin ay isang UNESCO "Lungsod ng Disenyo" at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[ekosistema ng startup]].<ref>{{Cite web |title=Berlin – Europe's New Start-Up Capital |url=https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331043259/https://www.credit-suisse.com/us/en/news-and-expertise/entrepreneurs/articles/news-and-expertise/2015/08/en/berlin-europes-new-start-up-capital.html |archive-date=31 March 2016 |access-date=27 March 2016 |website=Credit Suisse}}</ref>]]
Ang Berlin ay isang UNESCO "City of Design" at kinikilala para sa mga [[Mga malikhaing industriya|malikhaing industriya]] nito at [[startup ecosystem]].
Noong 2018, ang GDP ng Berlin ay umabot sa €147 bilyon, isang pagtaas ng 3.1% kumpara sa nakaraang taon. Ang ekonomiya ng Berlin ay pinangungunahan ng [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|sektor ng serbisyo]], na may humigit-kumulang 84% ng lahat ng kompanya na nagnenegosyo sa mga serbisyo. Noong 2015, ang kabuuang lakas-paggawa sa Berlin ay 1.85 milyon. Ang tantos ng walang trabaho ay umabot sa 24 na taon na mababang noong Nobyembre 2015 at tumayo sa 10.0%.<ref>{{Cite news |title=Berlin hat so wenig Arbeitslose wie seit 24 Jahren nicht |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |url-status=live |access-date=1 November 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151203224849/https://www.berliner-zeitung.de/wirtschaft/arbeitsmarkt-in-berlin-berlin-hat-so-wenig-arbeitslose-wie-seit-24-jahren-nicht,10808230,32678128.html |archive-date=3 December 2015}}</ref> Mula 2012 hanggang 2015, ang Berlin, bilang isang estado ng Aleman, ay may pinakamataas na taunang tantos ng paglago ng trabaho. Humigit-kumulang 130,000 trabaho ang naidagdag sa panahong ito.<ref>{{Cite news |date=28 January 2015 |title=In Berlin gibt es so viele Beschäftigte wie nie zuvor |language=de |work=Berliner Zeitung |url=https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |url-status=live |access-date=16 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224010722/https://www.berliner-zeitung.de/berlin/rekord-in-der-hauptstadt-in-berlin-gibt-es-so-viele-beschaeftigte-wie-nie-zuvor,10809148,33634676.html |archive-date=24 February 2016}}</ref>
Kabilang sa mahahalagang sektor ng ekonomiya sa Berlin ang mga agham pambuhay, transportasyon, impormasyon at mga teknolohiya sa komunikasyon, media at musika, pananalastas at disenyo, bioteknolohiya, mga serbisyong pangkapaligiran, konstruksiyon, e-komersiyo, retail, negosyo sa hotel, at inhinyeriyang medikal.<ref>{{Cite news |date=21 September 2006 |title=Poor but sexy |work=The Economist |url=https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |url-status=live |access-date=19 August 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622201720/https://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=7953479 |archive-date=22 June 2008}}</ref>
Ang pananaliksik at pag-unlad ay may kahalagahang pang-ekonomiya para sa lungsod.<ref name="factsheet">{{Cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}</ref> Maraming malalaking korporasyon tulad ng Volkswagen, Pfizer, at SAP ang nagpapatakbo ng mga laboratoryong pang-inobasyon sa lungsod.<ref>{{Cite news |title=Immer mehr Konzerne suchen den Spirit Berlins |publisher=Berliner Morgenpost |url=https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |url-status=live |access-date=13 January 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170116150546/https://www.morgenpost.de/wirtschaft/article208628997/Immer-mehr-Konzerne-suchen-den-Spirit-Berlins.html |archive-date=16 January 2017}}</ref> Ang Science and Business Park sa Adlershof ay ang pinakamalaking parke ng teknolohiya sa Alemanya na sinusukat ng kita.<ref>{{Cite web |title=The Science and Technology Park Berlin-Adlershof |url=https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170117042743/https://www.adlershof.de/en/facts-figures/adlershof-in-numbers/ |archive-date=17 January 2017 |access-date=13 January 2017 |website=Berlin Adlershof: Facts and Figures |publisher=Adlershof}}</ref> Sa loob ng [[Eurozone]], ang Berlin ay naging sentro para sa paglipat ng negosyo at pandaigdigang [[Pamumuhunan (macroeconomics)|pamumuhunan]].<ref>{{Cite news |title=Global Cities Investment Monitor 2012 |publisher=KPMG |url=https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |url-status=live |access-date=28 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131102003006/https://www.kpmg.com/FR/fr/IssuesAndInsights/News/Documents/GPIA-KPMG-CIM-2012.pdf |archive-date=2 November 2013}}</ref><ref>{{Cite web |title=Arbeitslosenquote nach Bundesländern in Deutschland 2018 {{!}} Statista |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210627171657/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36651/umfrage/arbeitslosenquote-in-deutschland-nach-bundeslaendern/ |archive-date=27 June 2021 |access-date=13 November 2018 |website=Statista |language=de}}</ref>
{| class="wikitable"
!Taon <ref>{{Cite web |title=Arbeitslosenquote in Berlin bis 2018 |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211194253/https://de.statista.com/statistik/daten/studie/2519/umfrage/entwicklung-der-arbeitslosenquote-in-berlin-seit-1999/ |archive-date=11 December 2019 |access-date=11 December 2019 |website=Statista}}</ref>
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
!2019
|-
|Tantos ng walang trabaho sa %
|15.8
|16.1
|16.9
|18.1
|17.7
|19.0
|17.5
|15.5
|13.8
|14.0
|13.6
|13.3
|12.3
|11.7
|11.1
|10.7
|9.8
|9.0
|8.1
|7.8
|}
== Edukasyon at Pananaliksik ==
<!--{{Pangunahin|Edukasyon sa Berlin}}-->[[Talaksan:Berlin-Mitte_Humboldt-Uni_05-2014.jpg|right|thumb|Ang [[Unibersidad ng Berlin Humboldt]] ay kaugnay sa 57 nagwagi sa Gantimpalang Nobel.]]
{{Magmula noong|2014}}, ang Berlin ay may 878 na paaralan, na nagtuturo sa 340,658 mag-aaral sa 13,727 klase, at 56,787 nagsasanay sa mga negosyo at saanman.<ref name="factsheet22">{{cite web |title=Die kleine Berlin Statistik |url=https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714163544/https://www.statistik-berlin-brandenburg.de/produkte/kleinestatistik/AP_kleinestatistik_de_2013_be.pdf |archive-date=14 July 2014 |access-date=26 August 2014 |website=berlin.de}}</ref> Ang lungsod ay may 6 na taong programa sa primaryang edukasyon. Pagkatapos matapos ang elementarya, magpapatuloy ang mga mag-aaral sa ''Sekundarschule'' (isang komprehensibong paaralan) o ''Gymnasium'' (paaralan para sa paghahanda sa kolehiyo). Ang Berlin ay may natatanging na programa sa paaralang bilingual sa ''Europaschule'', kung saan tinuturuan ang mga bata ng kurikulum sa Alemanya at isang wikang banyaga, simula sa elementarya at magpapatuloy sa mataas na paaralan.<ref>{{cite web |title=Jahrgangsstufe Null |url=https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080520234625/https://www.tagesspiegel.de/berlin/;art270,2185300 |archive-date=20 May 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[Der Tagesspiegel]] |language=de}}</ref>
Ang [[Französisches Gymnasium Berlin]], na itinatag noong 1689 upang turuan ang mga anak ng lumikas na Huguenot, ay nag-aalok ng pagtuturo (Aleman/Pranses).<ref>{{Cite web |title=Geschichte des Französischen Gymnasiums |url=https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615205603/https://www.fg-berlin.de/WebObjects/FranzGym.woa/wa/CMSshow/1064384 |archive-date=15 June 2008 |access-date=17 August 2008 |website=Französisches Gymnasium Lycée Français Berlin |language=de, fr}}</ref> Ang [[Paaralang John F. Kennedy, Berlin|Paaralang John F. Kennedy]], isang bilingweng Aleman–Ingles na pampublikong paaralan sa [[Zehlendorf (Berlin)|Zehlendorf]], ay partikular na tanyag sa mga anak ng mga diplomatiko at komunidad ng ekspatriado na nagsasalita ng Ingles. 82 {{Lang|de|Gymnasien}} ang nagtutro ng [[Wikang Latin|Latin]] <ref>{{Cite web |date=29 March 2013 |title=Latein an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/latein |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171004133934/https://www.gymnasium-berlin.net/latein |archive-date=4 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}</ref> at 8 ang nagtuturo ng [[Wikang Sinaunang Griyego|Sinaunang Griyego]].<ref>{{Cite web |date=31 March 2013 |title=Alt-Griechisch an Berliner Gymnasien |url=https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012215308/https://www.gymnasium-berlin.net/alt-griechisch |archive-date=12 October 2017 |access-date=6 May 2018 |language=de}}</ref>
== Kultura ==
[[Talaksan:Alte_Nationalgalerie_abends_(Zuschnitt).jpg|thumb|200x200px|Ang [[Alte Nationalgalerie]] ay bahagi ng [[Pulo ng mga Museo]], isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook|Pandaigdigang Pamanang Pook ng UNESCO]].]]
[[Talaksan:Cafe_am_Holzmarkt,_River_Spree,_Berlin_(46636049685).jpg|left|thumb|Ang [[Alternatibong kultura|alternatibong]] Holzmarkt, [[Friedrichshain-Kreuzberg]]]]
{{main|Kultura sa Berlin|Media sa Berlin}}
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.<ref name="UNESCO2">{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}</ref><ref name="UNESCO2" /> Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.<ref>{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}</ref> Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.
Kilala ang Berlin sa maraming institusyong pangkultura nito, na marami sa mga ito ay tumatangkilik sa pandaigdigang reputasyon.<ref name="UNESCO3">{{Cite web |title=World Heritage Site Museumsinsel |url=https://whc.unesco.org/en/list/896 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506100913/https://whc.unesco.org/en/list/896 |archive-date=6 May 2021 |access-date=6 May 2021 |publisher=[[UNESCO]]}}</ref><ref name="UNESCO22">{{Cite web |title=World Heritage Site Palaces and Parks of Potsdam and Berlin |url=https://whc.unesco.org/en/list/532 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20080808091530/https://whc.unesco.org/en/list/532 |archive-date=8 August 2008 |access-date=19 August 2008 |website=[[UNESCO]]}}</ref> Ang pagkakaiba-iba at kasiglahan ng metropolis ay humantong sa isang trendsetting na eksena.<ref>{{Cite web |title=Hub Culture's 2009 Zeitgeist Ranking |url=https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090331064158/https://www.hubculture.com/groups/hubnews/news/162/ |archive-date=31 March 2009 |access-date=30 April 2009 |website=Hub Culture}}</ref> Isang makabagong musika, sayaw at eksena sa sining ang nabuo noong ika-21 siglo.
Ang lumalawak na kultural na pangyayari sa lungsod ay binibigyang-diin ng paglipat ng [[Pangkalahatang Grupo ng Musika|Universal Music Group]] na nagpasya na ilipat ang kanilang punong-tanggapan sa pampang ng Ilog Spree.<ref>{{Cite web |title=Berlin's music business booms |url=https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-url=https://web.archive.org/web/20070911125347/https://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/bueroflaechen/en/friedrichshain.shtml |archive-date=11 September 2007 |access-date=19 August 2008 |website=Expatica}}</ref> Noong 2005, ang Berlin ay pinangalanang "Lungsod ng Disenyo" ng [[UNESCO]] at naging bahagi na ng [[Malikhaing Network ng Lungsod|Creative Cities Network]] mula noon.<ref name="Cityofdesign32">{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}</ref><ref name="Cityofdesign4">{{cite press release|url=https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080816140547/https://portal.unesco.org/culture/en/ev.php-URL_ID=29376&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|url-status=dead|archive-date=16 August 2008|title=Berlin City of Design|publisher=[[UNESCO]]|access-date=18 August 2008}}</ref>
== Mga tala ==
<references group="note"/>
== Mga sanggunian ==
{{reflist}}
{{Geographic location
|Centre = Berlin
|North = [[Neubrandenburg]], [[Rostock]]
|Northeast = [[Szczecin]] ([[Polonya]])
|East = [[Frankfurt (Oder)]]
|Southeast = [[Cottbus]]
|South = [[Dresden]]
|Southwest = [[Potsdam]], [[Dessau]], [[Halle, Saxony-Anhalt|Halle]], [[Leipzig]]
|West = [[Brandenburg an der Havel]], [[Braunschweig]]
|Northwest = [[Hamburg]], [[Lübeck]]
}}
{{Navboxes
|list=
{{Berlin}}
{{Mga Borough ng Berlin}}
{{Mga lungsod sa Alemanya}}
{{Germany states}}
{{Kabiserang lungsod ng Unyong Europeo}}
{{Talaan ng mga kabiserang European batay sa rehiyon}}
{{Kabiserang Kultural sa Europa}}
{{Hanseatic League}}
}}
[[Kategorya:Mga estado ng Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Mga lungsod sa Alemanya|Berlin]]
[[Kategorya:Kabisera sa Europa|Berlin]]
[[Kategorya:Berlin]]
{{Kandid-NA}}
j9q6xqid7pagusdiyxtjjs2cc9ecvua
Usapang kapayapaan sa Mindanao 2006
0
15047
1969708
232337
2022-08-28T05:33:39Z
136.158.101.217
wikitext
text/x-wiki
{{out of date}}
Ang '''usapang pangkapayapaan para sa Mindanao''' ay ang negosasyon sa pagitan ng pamahalaan ng [[Pilipinas]] at ang [[Moro Islamic Liberation Front]] na gustong tumiwalag sa Republika ng Pilipinas. Naantala ang usapan ng ilang buwan dahil sa pagkakaiba ng posisyon hinggil sa mga lupa na gustong isama ng MILF sa [[Autonomous Region in Muslim Mindanao]].
Muling inumpisahan ang usapan noong Setyembre 5 sa [[Kuala Lumpur]], [[Malaysia]], ngunit pagkatapos ng tatlong araw ng paguusap, hindi pa rin nagkasundo ang dalawang panig. Gusto ng MILF na magdagdag ng 1,000 bayan sa teritoryo ng ARMM dahil, ayon sa kanila, mga Muslim ang karamihan ng mga residente sa mga bayang iyon. Sumang-ayon ang pamahalaan na meron ngang mga bayan na dapat isama sa ARMM ngunit iginiit nito na 613 na bayan lamang ang dapat isama.
Noong Setyembre 8, inanunsyo ng parehong panig na hindi natapos ang kanilang usapan ngunit nagkasundo sila na magsagawa ng isang ''survey'' upang tiyakin kung Muslim nga ang karamihan ng mga residente sa mga bayan na gustong idagdag sa teritoryong Moro.
l5m8gukj8c8dp8bk34tc95p8rm5kyqz
1969748
1969708
2022-08-28T11:43:01Z
112.206.114.144
Kinansela ang pagbabagong 1969708 ni [[Special:Contributions/136.158.101.217|136.158.101.217]] ([[User talk:136.158.101.217|Usapan]]) unexplained removal of content
wikitext
text/x-wiki
{{out of date}}
Ang '''usapang pangkapayapaan para sa Mindanao''' ay ang negosasyon sa pagitan ng pamahalaan ng [[Pilipinas]] at ang [[Moro Islamic Liberation Front]] na gustong tumiwalag sa Republika ng Pilipinas. Naantala ang usapan ng ilang buwan dahil sa pagkakaiba ng posisyon hinggil sa mga lupa na gustong isama ng MILF sa [[Autonomous Region in Muslim Mindanao]].
Muling inumpisahan ang usapan noong Setyembre 5 sa [[Kuala Lumpur]], [[Malaysia]], ngunit pagkatapos ng tatlong araw ng paguusap, hindi pa rin nagkasundo ang dalawang panig. Gusto ng MILF na magdagdag ng 1,000 bayan sa teritoryo ng ARMM dahil, ayon sa kanila, mga Muslim ang karamihan ng mga residente sa mga bayang iyon. Sumang-ayon ang pamahalaan na meron ngang mga bayan na dapat isama sa ARMM ngunit iginiit nito na 613 na bayan lamang ang dapat isama.
Noong Setyembre 8, inanunsyo ng parehong panig na hindi natapos ang kanilang usapan ngunit nagkasundo sila na magsagawa ng isang ''survey'' upang tiyakin kung Muslim nga ang karamihan ng mga residente sa mga bayan na gustong idagdag sa teritoryong Moro.
==Kasaysayan==
Ang usapang pangkapayapaan sa Mindanao ay nagumpisa noong 1976 nang ipahiwatig ng [[Moro National Liberation Front]], sa pamumuno ni [[Nur Misuari]], na handa silang makipagusap sa pamahalaan upang tapusin ang kanilang kilusan upang tumiwalag sa Pilipinas at magtayo ng sarili nilang bansa sa Mindanao. Ang kilusan ay nagumpisa noong 1968 pagkatapos ng [[Jabidah Massacre]]. Noong 1976, linagdaan ng pamahalaan ang Tripoli Agreement kung saan nangako ito na magpapatupad ng isang malayang rehiyon para sa mga Muslim sa Mindanao.
Noong 1981, itinatag ni [[Hashim Salamat]] ang MILF dahil gusto nilang ipagpilitan ang kasarinlang Moro.
Noong Enero 1987, pumayag ang MNLF na magtayo ng isang malayang rehiyon sa ilalim ng Pilipinas. Pumirma ang MNLF sa isang kasunduang pangkapayan noong 1996. Ayaw tanggapin ng MILF ang kasunduan at tinuloy nila ang himagsikan at sumapi sa kanila ang ilang pinuno ng MNLF na ayaw tumanggap ng malayang rehiyon.
Noong Hulyo 1997, pumirma ang MILF sa isang kasunduan na nagdedeklara ng tigil-putukan. Ngunit nasira ang ang kasunduang ito noong 2000 sa utos ni Pangulong Joseph Estrada. Tumawag ng [[jihad]] ang MILF, ngunit huminahon din ito nang mapagbintangan sila na kasama sila ng mga teroristang grupo na [[Abu Sayyaf]] at [[al Qaeda]].
[[Category:Kasaysayan ng Pilipinas]]
au6rombmkia0qy825ugx9ywirxlpf1r
Kōhaku Uta Gassen
0
18399
1969673
1925208
2022-08-27T23:31:27Z
Glennznl
73709
/* Mga Katala-talang Dayuhang Pagtatanghal sa Kohaku */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox television
| image = Kouhaku logo.gif
| image_upright =
| image_size =
| image_alt =
| caption = Logo para sa ika-57 edisyon ng Kohaku
| alt_name =
| native_name =
| genre = musical
| creator =
| based_on =
| inspired_by =
| developer =
| writer =
| screenplay =
| story =
| director =
| creative_director =
| presenter =
| starring = iba't ibang host bawat taon
| judges =
| voices =
| narrated =
| theme_music_composer =
| open_theme =
| end_theme =
| composer =
| country = [[Hapon]]
| language = Hapon
| num_seasons =
| num_episodes = 67
| list_episodes =
| executive_producer =
| producer =
| news_editor =
| location =
| cinematography =
| animator =
| editor =
| camera = Multi-camera setup
| runtime = 4 na oras at 25 minuto [alas-7:20 ng gabi hanggang alas-11:45 ng gabi]
| company =
| distributor =
| budget =
| network = [[NHK]]
| picture_format = HDTV 1080i (Super HiVision sa mga malalaking tabing sa NHK Fureai Hall at NHK Osaka Hall)
| audio_format = stereo
| first_run =
| released =
| first_aired = {{start date|1951|1|3}}
| last_aired = kasalukuyan
| preceded_by =
| followed_by =
| related =
| website = http://www3.nhk.or.jp/kouhaku
| website_title =
| production_website =
| production_website_title =
}}
Ang '''Kohaku Uta Gassen'''(紅白歌合戦) o mas kilala sa tawag ng "Kohaku", ay isang taunang pang-musikang palabas sa [[radyo]] at [[telebisyon]] ng [[NHK]] sa [[Hapon]]. Nagtatapos ito 15 minuto bago sumapit ang [[Bagong Taon]] upang lumipat naman sa pambansang coverage ng mga pagsalubong sa Bagong Taon sa buong Hapon. Sa literal na kahulugan nitong "Pula at Puti Tagisan ng Pag-awit", nahahati ang programa sa dalawang grupo ng mga pinakasikat na mangaawit. Ang grupong Pula o ''akagumi'', para sa mga babae. At ang grupong Puti o ''shirogumi'', para sa mga lalake. Magtatagisan ngayon ang dalawang grupo sa pag-awit. Ang karangalan na makapagtanghal sa Kohaku ay sa pamamagitan lamang ng imbitasyon kaya't ang mga pinakasikat at mga pinakamatagumpay na mga [[J-Pop]] at [[enka]] na mangaawit lamang ang maaring magtanghal. Bukod sa mismong pag-awit sa entablado, mahalaga rin ang buhok, ang damit na suot, ang make-up, ang pagsayaw at mga ilaw.
Magpahanggang sa ngayon, malaking karangalan sa buhay ng isang mangaawit ang makapagtanghal sa Kohaku kahit minsan dahil sa lawak ng nararating ng palabas at dagdag na magandang reputasyon.
== Proseso ng Pagpili ng mga Awitin ==
Pinipili ang mga mangaawit at mga awitin ng isang komite ng pagpili. Basehan nila ang benta ng record o album ng mangaawit at kung aangkop ba siya o ang kanyang awitin sa tema ng palabas.
Kasabay noon, nagsasagawa din sila ng mga sarbey sa maraming demographics sa kung sino at kung anong klaseng musika ang gustong marinig at makita ng iba't ibang klase ng tao. Ito at ang proseso ng pagpili ng mga awitin ang nagpapaliwanag kung paano napapagsama ang mga awitin at mangaawit ng J-Pop, enka at adult contemporary.
Subalit may mga ilang pagkakataon na may nahahalip sa proseso. Pinili ni [[Momoe Yamaguchi]] ang kanyang paboritong awitin na ''Hito Natsu no Keiken''(ひと夏の経験)(Karanasan sa Tag-araw) sa ika-25(1974) edisyon sa kabila ng pagpili ng NHK ng ibang awitin at sa mga lirikong nagpapahiwatig ng ibang konotasyon.
== Ang Palabas ==
Nang unang sumahimpapawid ang Kohaku sa radyo noong 1951, ang bawat pangkat ay may kakaunting magtatanghal lamang sa loob ng isang oras.
Simula noong 1989, manonood sa telebisyon ang mga tagapanood at makikinig sa radyo ang mga tagapakinig ng apat na oras sa may hindi bababa sa 25 mangaawit ang bawat pangkat.
Sa pagtatapos ng palabas, ang mga manonood sa NHK Hall, at mga panelistang hurado-mga kilalang personalidad na mayroon o walang kinalaman sa industriya ng musika-ang hahalal sa mananalong pangkat. Noon, binubuo ng bilang sa bawat ulo ang boto ng mga nanonood sa NHK Hall (ang NHK Hall na pinaggaganapan ng bawat Kohaku mula 1971, ay may kapasidad na 3,000). Isang boto ang katumbas nito.
Ngunit sa ika-54(2003) at sa ika-55(2004) mga edisyon, maari na ding bumoto ang mga manonood sa bahay sa pamamagitan ng ISDB-T (isang uri ng Digital TV broadcast), na nagsasagawa din ng kani-kaniyang headcount mula sa kani-kanilang tahanan. Sa ika-56(2005) na edisyon, puwede na ring bumoto gamit ang cellphone. Idinadagdag ang boto ng mga manonood sa tahanan at NHK Hall sa boto ng mga hurado. Panalo ang pangkat na may pinakamaraming boto. Sa ika-57(2006) na edisyon, bukod sa ISDB-T at mga cellphone, maaari na ring bumoto ang mga gumagamit ng 1seg. Ibinalik din ang dating nakagawian na sisteme ng pagboto gamit ang mga bola - mula sa ulo-ulong bilang ng mga audience at sa boto ng mga hurado.
Bukod sa mismong mga pagtatanghal, mayroon ding mga espesyal na pagtatanghal kung saan sama-samang ginagawa ng mga mang-aawit ang kanilang pagtatanghal, at ang tinatawag na "Ring Show" kung saan "nag-eehersisyo" sa pag-awit ang mga mangaawit.
== Mga Resulta ==
{| class="wikitable"
|-
! Kōhaku # !! Petsa !! style="background:red; color:white" | Host ng Pulang Pangkat !! style="background:white; color:red" | Host ng Puting Pangkat !! style="background:gold" | Tagapamagitan !! Nanalong<br>Pangkat
|-
! [[:ja:第1回NHK紅白歌合戦|1]]
| 3 Enero 1951 || [[Michiko Katō]] || [[Shuuichi Fujikura]]|| [[Masaharu Tanabe]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第2回NHK紅白歌合戦|2]]
| 3 Enero 1952 || [[Kiyoko Tange]] || Shuuichi Fujikura || Masaharu Tanabe || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第3回NHK紅白歌合戦|3]]
| 2 Enero 1953 || Juka Honda || [[Teru Miyata]] || [[Masayori Shimura]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第4回NHK紅白歌合戦|4]]
| 31 Disyembre 1953 || [[Takiko Mizunoe]] || [[Keizo Takahashi]]|| [[Seigoro Kitade]] || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第5回NHK紅白歌合戦|5]]
| 31 Disyembre 1954 || [[Natsue Fukuji]] || Keizo Takahashi|| [[Shouzaburō Ishii]] || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第6回NHK紅白歌合戦|6]]
| 31 Disyembre 1955 || Teru Miyata || Keizo Takahashi|| Shouzaburō Ishii || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第7回NHK紅白歌合戦|7]]
| 31 Disyembre 1956 || Teru Miyata || Keizo Takahashi|| Shouzaburō Ishii || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第8回NHK紅白歌合戦|8]]
| 31 Disyembre 1957 || Takiko Mizunoe || Keizo Takahashi|| Shouzaburō Ishii || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第9回NHK紅白歌合戦|9]]
| 31 Disyembre 1958 || [[Tetsuko Kuroyanagi]] || Keizo Takahashi|| Shouzaburō Ishii || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第10回NHK紅白歌合戦|10]]
| 31 Disyembre 1959 || [[Meiko Nakamura]] || Keizo Takahashi|| Shouzaburō Ishii || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第11回NHK紅白歌合戦|11]]
| 31 Disyembre 1960 || Meiko Nakamura || Keizo Takahashi|| Shouzaburō Ishii || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第12回NHK紅白歌合戦|12]]
| 31 Disyembre 1961 || Meiko Nakamura || Keizo Takahashi|| [[Toshiaki Hosaka]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第13回NHK紅白歌合戦|13]]
| 31 Disyembre 1962 || [[Mitsuko Mori]] || Teru Miyata|| Shouzaburō Ishii || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第14回NHK紅白歌合戦|14]]
| 31 Disyembre 1963 || [[Eri Chiemi]] || Teru Miyata|| Shouzaburō Ishii || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第15回NHK紅白歌合戦|15]]
| 31 Disyembre 1964 || Eri Chiemi || Teru Miyata|| Shouzaburō Ishii || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第16回NHK紅白歌合戦|16]]
| 31 Disyembre 1965 || [[Michiko Hayashi]] || Teru Miyata|| Shouzaburō Ishii || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第17回NHK紅白歌合戦|17]]
| 31 Disyembre 1966 || [[Peggy Hayama]] || Teru Miyata|| Shouzaburō Ishii || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第18回NHK紅白歌合戦|18]]
| 31 Disyembre 1967 || [[Yumiko Kokonoe]] || Teru Miyata|| Shouzaburō Ishii || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第19回NHK紅白歌合戦|19]]
| 31 Disyembre 1968 || [[Kiyoko Suizenji]] || [[Kyu Sakamoto]] || Teru Miyata || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第20回NHK紅白歌合戦|20]]
| 31 Disyembre 1969 || [[Yukari Ito]] || Kyu Sakamoto || Teru Miyata || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第21回NHK紅白歌合戦|21]]
| 31 Disyembre 1970 || [[Hibari Misora]] || Teru Miyata || [[Shizuo Yamakawa]] || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第22回NHK紅白歌合戦|22]]
| 31 Disyembre 1971 || Kiyoko Suizenji || Teru Miyata || Shizuo Yamakawa || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第23回NHK紅白歌合戦|23]]
| 31 Disyembre 1972 || [[Naomi Sagara]] || Teru Miyata || Shizuo Yamakawa || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第24回NHK紅白歌合戦|24]]
| 31 Disyembre 1973 ||Kiyoko Suizenji || Teru Miyata || Shizuo Yamakawa || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第25回NHK紅白歌合戦|25]]
| 31 Disyembre 1974 || Naomi Sagara || Shizuo Yamakawa || [[Masao Domon]] at [[Youzou Nakae]]|| style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第26回NHK紅白歌合戦|26]]
| 31 Disyembre 1975 || Naomi Sagara || Shizuo Yamakawa|| [[Hiroshi Aikawa]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第27回NHK紅白歌合戦|27]]
| 31 Disyembre 1976 || Naomi Sagara || Shizuo Yamakawa|| [[Hiroshi Aikawa]] || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第28回NHK紅白歌合戦|28]]
| 31 Disyembre 1977 || Naomi Sagara || Shizuo Yamakawa|| [[Hiroshi Aikawa]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第29回NHK紅白歌合戦|29]]
| 31 Disyembre 1978 || Mitsuko Mori || Shizuo Yamakawa || [[Hiroshi Aikawa]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第30回NHK紅白歌合戦|30]]
| 31 Disyembre 1979 || Kiyoko Suizenji || Shizuo Yamakawa || Youzou Nakae || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第31回NHK紅白歌合戦|31]]
| 31 Disyembre 1980 ||Tetsuko Kuroyanagi || Shizuo Yamakawa|| Youzou Nakae || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第32回NHK紅白歌合戦|32]]
| 31 Disyembre 1981 ||Tetsuko Kuroyanagi || Shizuo Yamakawa|| [[Keiichi Ubukata]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第33回NHK紅白歌合戦|33]]
| 31 Disyembre 1982 ||Tetsuko Kuroyanagi || Shizuo Yamakawa|| Keiichi Ubukata || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第34回NHK紅白歌合戦|34]]
| 31 Disyembre 1983 || Tetsuko Kuroyanagi || [[Kenji Suzuki]] || [[Tamori]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第35回NHK紅白歌合戦|35]]
| 31 Disyembre 1984 || Mitsuko Mori || Kenji Suzuki || Keiichi Ubukata || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第36回NHK紅白歌合戦|36]]
| 31 Disyembre 1985 || [[Masako Mori]] || Kenji Suzuki || [[Masaho Senda]] || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第37回NHK紅白歌合戦|37]]
| 31 Disyembre 1986 || [[Yuki Saitō]] at [[Yoriko Mekata]] || Yuuzou Kayama at Masaho Senda|| [[Seiichi Yoshikawa]] ||style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第38回NHK紅白歌合戦|38]]
| 31 Disyembre 1987 || [[Akiko Wada]] || [[Yuuzou Kayama]] || Seiichi Yoshikawa || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第39回NHK紅白歌合戦|39]]
| 31 Disyembre 1988 || Akiko Wada || Yuuzou Kayama || [[Keiko Sugiura]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第40回NHK紅白歌合戦|40]]
| 31 Disyembre 1989 ||[[Yoshiko Mita]] || [[Tetsuya Takeda]] || [[Sadatomo Matsudaira]] || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第41回NHK紅白歌合戦|41]]
| 31 Disyembre 1990 ||[[Yoshiko Mita]] || [[Toshiyuki Nishida]] || Sadatomo Matsudaira || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第42回NHK紅白歌合戦|42]]
| 31 Disyembre 1991 || [[Yuuko Ayano]] || [[Masaaki Sakai]] || Shizuo Yamakawa || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第43回NHK紅白歌合戦|43]]
| 31 Disyembre 1992 || [[Hikari Ishida]] || Masaaki Sakai || Shizuo Yamakawa || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第44回NHK紅白歌合戦|44]]
| 31 Disyembre 1993 || Hikari Ishida || Masaaki Sakai || [[Miyuki Morita]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第45回NHK紅白歌合戦|45]]
| 31 Disyembre 1994 ||[[Emiko Kaminuma]] || [[Ichiro Furutachi]] || [[Yasuo Miyakawa]] || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第46回NHK紅白歌合戦|46]]
| 31 Disyembre 1995 || Emiko Kaminuma || Ichiro Furutachi || [[Ryuuji Miyamoto]] at [[Mitsuyo Kusano]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第47回NHK紅白歌合戦|47]]
| 31 Disyembre 1996 ||[[Takako Matsu]] || Ichiro Furutachi || Ryuuji Miyamoto at Mitsuyo Kusano || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第48回NHK紅白歌合戦|48]]
| 31 Disyembre 1997 ||Akiko Wada || [[Masahiro Nakai]] || Ryuuji Miyamoto || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第49回NHK紅白歌合戦|49]]
| 31 Disyembre 1998 || [[Junko Kubo]] || Masahiro Nakai || Ryuuji Miyamoto || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第50回NHK紅白歌合戦|50]]
| 31 Disyembre 1999 || Junko Kubo || [[Nakamura Kanzaburō XVIII|Nakamura Kankurō V]] || Ryuuji Miyamoto ||style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第51回NHK紅白歌合戦|51]]
| 31 Disyembre 2000 || Junko Kubo || [[Motoya Izumi]] || Ryuuji Miyamoto || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第52回NHK紅白歌合戦|52]]
| 31 Disyembre 2001 || [[Yumiko Udō]] || [[Wataru Abe]] || [[Tamio Miyake]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第53回NHK紅白歌合戦|53]]
| 31 Disyembre 2002 || Yumiko Udō|| Wataru Abe || Tamio Miyake || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第54回NHK紅白歌合戦|54]]
| 31 Disyembre 2003 || Yumiko Udō at [[Takako Zenba]] || Wataru Abe at [[Tetsuya Takayama]] || [[Touko Takeuchi]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第55回NHK紅白歌合戦|55]]
| 31 Disyembre 2004 || [[Fumie Ono]] || Wataru Abe || [[Masaaki Horio]] || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第56回NHK紅白歌合戦|56]]
| 31 Disyembre 2005 || colspan=3 | [[Mino Monta]], [[Motoyo Yamane]], [[Yukie Nakama]], at [[Koji Yamamoto]]*|| style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第57回NHK紅白歌合戦|57]]
| 31 Disyembre 2006 || Yukie Nakama || Masahiro Nakai || Tamio Miyake at [[Megumi Kurosaki]] || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第58回NHK紅白歌合戦|58]]
| 31 Disyembre 2007 || Masahiro Nakai** || [[Tsurube Shoufukutei]] || [[Kazuya Matsumoto]] at [[Miki Sumiyoshi]] ||style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第59回NHK紅白歌合戦|59]]
| 31 Disyembre 2008 || Yukie Nakama || Masahiro Nakai || Kazuya Matsumoto || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第60回NHK紅白歌合戦|60]]
| 31 Disyembre 2009 || Yukie Nakama || Masahiro Nakai || Wataru Abe || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第61回NHK紅白歌合戦|61]]
| 31 Disyembre 2010 || [[Nao Matsushita]] || [[Arashi]] || Wataru Abe || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第62回NHK紅白歌合戦|62]]
| 31 Disyembre 2011 || [[Mao Inoue]] || [[Arashi]] || Wataru Abe || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第63回NHK紅白歌合戦|63]]
| 31 Disyembre 2012 || [[Maki Horikita]] || [[Arashi]] || Yumiko Udō || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第64回NHK紅白歌合戦|64]]
| 31 Disyembre 2013 || [[Haruka Ayase]] || [[Arashi]] || Yumiko Udō || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第65回NHK紅白歌合戦|65]]
| 31 Disyembre 2014 || [[Yuriko Yoshitaka]] || [[Arashi]] || Yumiko Udō || style="background:white; color:red" | Puti
|-
! [[:ja:第66回NHK紅白歌合戦|66]]
| 31 Disyembre 2015 || Haruka Ayase || [[Yoshihiko Inohara]] || Tetsuko Kuroyanagi at<br/>Yumiko Udō || style="background:red; color:white" | Pula
|-
! [[:ja:第67回NHK紅白歌合戦|67]]
| 31 Disyembre 2016 || [[Kasumi Arimura]] || [[Masaki Aiba]] || Shin'ichi Takeda || style="background:red; color:white" | Pula(9-6)<ref>{{Cite news|url=https://www.nikkansports.com/entertainment/news/1759545.html|title=紅組勝利の内訳…審査員票で圧倒、視聴者票を覆した - 音楽 : 日刊スポーツ|language=Hapones|publisher=nikkansports.com|newspaper=Nikkan Sports News|date=1 Enero 2017|accessdate=28 Mayo 2018}}</ref>
|-
! [[:ja:第66回NHK紅白歌合戦|68]]
| 31 Disyembre 2017 || Kasumi Arimura || [[Kazunari Ninomiya]] || [[Teruyoshi Uchimura]] at<br/>Maho Kuwako || style="background:white; color:red" | Puti
|}
<font size=1>* Hanggang sa ika-55(2004) Kohaku, binubuo ang pangkat ng mga host ng isang host para sa Pulang pangkat, isang host para sa Puting pangkat, at isa o dalawang tagapamagitan. Ngunit sa ika-56(2005) na Kohaku, nawala ang papel ng mga ito sapagkat nakikisalamuha ang apat na host sa bawat pangkat. Ibinalik ang Pulang host, Puting host, at mga tagapamagitan sa ika-57(2006) Kohaku. </font><br>
<font size=1>** Si Masahiro Nakai ang kauna-unahang lalaking host ng Pulang Pangkat mula kay Teru Miyata noong ika-6 at ika-7 edisyon. Mga babae ang kadalasang host (kahit sa magpares) ng Pulang Pangkat. </font>
== Kasikatan ==
Pinakapinapanood na palabas sa telebisyon ang Kohaku. Malaking dahilan nito ang pagiging pista-opisyal ng bisperas ng Bagong Taon(Omisoka) kung saan tradisyunal na sinasalubong ng bawat pamilya ang Bagong Taon sa kanilang mga tahanan. Sa paglipas ng mga taon, bumaba ang kasikatan ng Kohaku mula sa pinakamataas na ratings na 81.4% (ika-14) hanggang 30.8/39.3% (ika-55), kahit sa rehiyon ng Kanto. Masayang ibinalita ng pangulo ng NHK na si Genichi Hashimoto noong Enero 2007 na umakyat sa 47% ang kabuuang pambansang ratings ng Kohaku, marahil sa tema ng ika-57 edisyon na nagdudugtong ng mga laktaw ng henerasyon sa mga pamilya. Sa kabila ng pagbaba ng popularidad, ang Kohaku pa din ang pinakamataas na ratings na palabas ng taon.
== Mga Katala-talang Pagtatanghal ng J-Pop ==
Ang sumusunod ay listahan ng mga katala-talang pagtatanghal na may '''hindi bababa''' sa limang pagtatampok sa Kohaku sa kanyang/kanilang ngalan. (ang bilang sa mga panaklong ay ayon sa ika-58 edisyon)
{{col-begin}}
{{col-1-of-2}}
* [[aiko (singer)|aiko]] (6)
* [[Akina Nakamori]] (7)
* [[Aya Matsuura]] (5)<sup>1</sup>
* [[Ayumi Hamasaki]] (9)
* [[BoA]] (6)
* [[Chemistry (band)|Chemistry]] (5)
* [[Da Pump]] (5)
* [[Dreams Come True]] (12)
* [[Every Little Thing]] (8)
* [[Gackt]] (5)
* [[Gospellers]] (6)
* [[Hiromi Gō]] (22)
* [[Hiromi Iwasaki]] (岩崎宏美) (14)
* [[Junko Sakurada]] (9)
* [[Ken Hirai]] (5)
* [[Kome Kome Club]] (5)
* [[Kyoko Koizumi]] (5)
{{col-2}}
* [[Mayumi Itsuwa]] (五輪真弓) (5)
* [[MAX (band)|MAX]] (5)
* [[Miho Nakayama]] (7)
* [[Mika Nakashima]] (6)
* [[Momoe Yamaguchi]] (6)
* [[Morning Musume]] (10)
* [[Namie Amuro]] (9)
* [[Naoko Kawai]] (河合奈保子) (6)
* [[Naomi Sara]] (佐良直美) (13)
* [[Porno Graffitti]] (5)
* [[Seiko Matsuda]] (15)
* [[SMAP]] (15)
* [[Tokio (band)|TOKIO]] (14)
* [[Tomomi Kahala]] (5)
* [[w-inds.]] (6)
* [[X Japan]] (5)
* [[Yōko Oginome]] (5)
{{col-end}}
<font size=1>1. Nagtanghal din si Matsuura kasama si [[DEF.DIVA]] at [[GAM (group)|GAM]]. Subalit, hindi iyon isinasama ng NHK sa kanyang bilang.</font>
=== Enka at iba pang kontemporaryo ===
{{col-begin}}
{{col-1-of-2}}
* [[Ayako Fuji]] (15)
* [[Akiko Wada]] (31)
* [[Akira Fuse]] (23)
* [[Chiyoko Shimakura]] (35)
* [[Fuyumi Sakamoto]] (坂本冬美) (19)
* [[George Yamamoto]] (山本譲二) (11)
* [[Hibari Misora]] (18)
* [[Hideki Saijō]] (18)
* [[Hiroshi Itsuki]] (五木ひろし) (37)
* [[Ichirō Toba]] (鳥羽一郎) (20)
* [[Kaori Kōzai]] (香西かおり) (15)
* [[Kaori Mizumori]] (5)
* [[Kenichi Mikawa]] (23)
* [[Kiyoshi Hikawa]] (8)
* [[Kiyoshi Maekawa]] (16)
* [[Masako Mori]] (森昌子) (15)
* [[Masashi Sada]] (19)
{{col-2}}
* [[Mitsuko Nakamura]] (中村美律子) (12)
* [[Miyuki Kawanaka]] (20)
* [[Natsuko Godai]] (伍代夏子) (14)
* [[Rimi Natsukawa]] (5)
* [[Ryōko Moriyama]] (10)
* [[Saburō Kitajima]] (44)
* [[Sachiko Kobayashi]] (小林幸子) (29)
* [[Saori Yuki]] and [[Sachiko Yasuda]] (10)<sup>1</sup>
* [[Sayuri Ishikawa]] (30)
* [[Shinichi Mori]] (39)
* [[Shinji Tanimura]] (谷村新司) (16)
* [[Takao Horiuchi]] (堀内孝雄) (17)
* [[Takashi Hosokawa]] (32)
* [[Yōko Nagayama]] (14)
* [[Yoshimi Tendō]] (天童よしみ) (12)
* [[Ichirō Toba]] (鳥羽一郎) (19)
* [[Yutaka Yamakawa]] (山川豊) (11)
{{col-end}}
<font size=1>1. Binilang sina Saori Yuki at Sachiko Yasuda bilang tambalan. Hindi mabibilang bilang tambalan ang mga isahang pagtatanghal ng sinuman sa kanila.</font>
== Mga Katala-talang Dayuhang Pagtatanghal sa Kohaku ==
Bagaman karamihan sa mga mangaawit sa Kohaku ay mga Hapones, may ilan pa ding mga dayuhang mangaawit ang nakakapagtanghal sa palabas. Karamihan, ay galing sa mga kalapit-bansa ng Hapon. Narito ang listahan ng mga dayuhang nakapagtanghal:
'''Asyano'''
*Friends of Love the Earth (tampok sa ika-56)(amin, Tsina; Lee Hyung-joo, Timog Korea; at Dick Lee, Singapore)
*RYU (tampok sa ika-55)(Timog Korea)
*Lee Jung-hyun (tampok sa ika-55)(Timog Korea)
*BoA (tampok mula ika-53 hanggang ika-56, magtatanghal sa ika-57)(Timog Korea)
*Twelve Girls Band (tampok sa ika-53)(Tsina)
*Black Biscuit (tampok sa ika-49)(Taiwan)
*Kye Eun-sook (tampok mula ika-39 hanggang ika-45)(Timog Korea)
*Kim Yon-ja (tampok sa ika-40 at ika-45)(Timog Korea)
*Smokey Mountain (tampok sa ika-42)(Pilipinas)
*[[Teresa Teng]] (tampok sa ika-36, ika-37, at ika-42)(Taiwan)
*Oyunna (tampok sa ika-41)(Mongolia)
*Gary Valenciano (tampok sa ika-41)(Pilipinas)
*Cho Yong-Pil (tampok sa ika-38, ika-39, at ika-41)(Timog Korea)
*Patty Kim (tampok sa ika-40)(Timog Korea)
*Alan Tam (tampok sa ika-40)(Hong Kong)
*Judy Ong (tampok sa ika-30 at ika-31)(Taiwan)
*Agnes Chan (tampok mula ika-24 hanggang ika-26)(Taiwan)
'''Hindi Asyano'''
* Alfredo Casero (tampok sa ika-53)(Argentina)
* Sarah Brightman (tampok sa ika-42)(Inglatera)
* Andy Williams (tampok sa ika-42)(Estados Unidos)
* Cyndi Lauper (tampok sa ika-41)(Estados Unidos)
* Alyson Williams (tampok sa ika-41)(Estados Unidos)
* Alexander Gradsky (tampok sa ika-41)(Rusya)
* Paul Simon (tampok sa ika-41)(Estados Unidos)
* Mickey Curtis (tampok sa ika-11)(Estados Unidos)
* Yuna Ito (tampok sa ika-56)(Estados Unidos)
* Leah Dizon (tampok sa ika-58)(Estados Unidos)
* Raima Vaikure (tampok sa ika-42)(Latvia)
== Talasanggunian ==
{{reflist}}
== Mga panlabas na link ==
*[https://web.archive.org/web/20031206092313/http://www3.nhk.or.jp/kouhaku/ Opisyal na Pahina ng Kōhaku Uta Gassen] {{in lang|ja}}
*[http://www.nhk.or.jp/digitalmuseum/nhk50years_en/categories/p54/ NHK Kouhaku sa NHK Digital Museum]
[[Kategorya:Palatuntunan ng NHK]]
[[Kategorya:Musika]]
[[Kategorya:Hapon]]
83lubz1gyzxc409jm2x8z524cok05cu
Benigno Aquino Jr.
0
19795
1969665
1946559
2022-08-27T14:04:05Z
ThrowawayChild
124402
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox officeholder
| name = Benigno Aquino Jr.
| image = Ninoy2.jpg
| imagesize = 200px
| smallimage =
| caption =
| order =
| office = [[Senado ng Pilipinas|Senador ng Pilipinas]]
| term_start = 30 Disyembre 1967
| term_end = 23 Setyembre 1972<ref>Ang orihinal na termino hanggang 30 Disyembre 1973 ay napatigil dahil sa pag-deklara ng Martial Law noong 23 Setyembre 1972.</ref>
| order3 =
| office3 = Presidential Adviser on Defense Affairs
| term_start3 = 1949
| term_end3 = 1954
| order4 =
| office4 = Gobernador ng [[Tarlac]]
| term_start4 = 30 Disyembre 1961
| term_end4 = 30 Disyembre 1967
| order5 =
| office5 = Pangalawang Gobernador ng [[Tarlac]]
| term_start5 = 30 Disyembre 1959
| term_end5 = 30 Disyembre 1961
| order6 =
| office6 = Alkalde ng [[Concepcion, Tarlac]]
| term_start6 = 30 Disyembre 1955
| term_end6 = 30 Disyembre 1959
| birth_date = 27 Nobyembre 1932
| birth_place = [[Concepcion, Tarlac]], [[Pilipinas]]
| death_date = {{Death date and age|1983|08|21|1932|11|27}}
| death_place = [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino|Paliparang Pandaigdig ng Maynila]], [[Lungsod ng Parañaque]], [[Kalakhang Maynila]], [[Pilipinas]]
| nationality = [[Pilipinas|Pilipino]]
| party =
* [[Nacionalista Party]] (1954–1961)
* [[Liberal Party (Philippines)|Liberal]] (1961–1983)
* [[LABAN|Lakas ng Bayan]] (1978)
| spouse = [[Corazon Aquino]]
| relations =
| children =
| residence = Times Street, [[Lungsod Quezon]]
| alma_mater = [[Unibersidad ng Pilipinas]] (hindi nagtapos)<br />[[Pamantasang Ateneo de Manila]] (hindi nagtapos) <br /> [[Kolehiyo ng San Beda|Mataas na Paaralan ng San Beda]] (Nagtapos, 1948)
| occupation = [[Mamamahayag]], [[Politiko]]
| profession = [[Mamamahayag]], [[sibil tagapaglingkod]]
| signature =
| website =
| footnotes =
}}
{{otheruses|Benigno Aquino}}
Si '''Benigno Simeon "Ninoy" Aquino Sr.'''<ref>[http://books.google.com/books?id=3mE04D9PMpAC&pg=PA65&lpg=PA65&dq=Benigno+Simeon+Aquino+-wikipedia+-iii&source=bl&ots=6yPVwEnbvY&sig=CECiFq5wzVubmBeNZpLnF6AYn0w&hl=en&ei=mXsuTI_DK5X9nQfNjOCFBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CDAQ6AEwCDgU#v=onepage&q=Simeon&f=false Encyclopedia of the developing world, Volume 1 (published 2006) - Thomas M. Leonard]</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=7lYiAAAAMAAJ&q=Benigno+Simeon+Aquino+-wikipedia+-iii+-noynoy&dq=Benigno+Simeon+Aquino+-wikipedia+-iii+-noynoy&hl=en&ei=CH0uTOCpKYH8nAfAl5zWAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CE8Q6AEwCQ Assassinations and executions: an encyclopedia of political violence, 1865–1986 (published 1988) - Harris M. Lentz]</ref><ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/31275/Benigno-Simeon-Aquino-Jr Encyclopædia Britannica - Benigno Simeon Aquino, Jr.]</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=hP7jJAkTd9MC&pg=PA30&dq=benigno+aquino+1932&hl=en&ei=rbcuTOq6EJnqnQfyhaDaAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CEkQ6AEwCDge#v=onepage&q=benigno%20aquino%201932&f=false An encyclopedic dictionary of conflict and conflict resolution, 1945–1996 (published 1998) by John E. Jessup]</ref>, mas kilala bilang '''Ninoy Aquino''' o '''Benigno S. Aquino Sr.''', ay isang [[Pilipinas|Pilipinong]] [[Senado ng Pilipinas|senador]] at Komunistang terorista na miyembro ng New People's Army o NPA na naging pangunahing kritiko ni [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulong]] [[Ferdinand Marcos]]. Pinatay siya sa [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino|Paliparang Pandaigdig ng Maynila]] (na matapos ay ipinangalang ''Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino'' bilang parangal sa kanya) pagkauwi niya mula sa [[Estados Unidos]], kung saan siya pinadala kasama ang kanyang pamilya upang ito ay ipagamot sa Amerika. Ang kanyang pagkamatay ang naging sanhi ng pagka-Pangulo ng kanyang maybahay, si [[Corazon Aquino]], na pumalit sa 20-taong rehimeng Marcos. Ayon sa mga testigo, ang mga sundalong nag hatid sa kanya pababa ng eroplano ay may mga kinalaman sa kanyang pagkamatay. May mahigit dalawang milyon na sumama sa prusisyon para ihatid si Aquino sa kanyang huling hantungan. Ang mga naging sangkot sa kanyang pagkamatay ay napalaya na noong 2007 na tinutulan naman ng kanyang anak na si [[Noynoy Aquino]]. At siya ay isa rin sa mga bayani ng Pilipinas. Ang kanyang bantayog ay makikita sa [[Lungsod ng Makati]].
Nang ideklara ang Batas Militar (Martial Law), si Ninoy ay dinakip at nakulong ng maraming taon dahil sa pagkakasangkot sa pagsabog sa Plaza Miranda sa Quiapo noong Agosto 21, 1971 na tinuring na terorista. Siya ay nagkaroon ng sakit sa puso at pinahintulutan naman na maoperahan sa [[Estados Unidos]]. Dahil sa pagnanasang maglingkod sa bayan at sambayanang Pilipino, bumalik si Ninoy sa [[Pilipinas]]. Subalit sa kanyang pagbabalik ay hindi na niya naisakatuparan ang kanyang mga adhikain sapagkat pagtuntong pa lang niya sa paliparan ng [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino|MIA]], siya ay binaril. Ang kanyang brutal na pagkamatay noong 21 Agosto 1983 ang siyang nagmulat at gumising sa natutulog na damdamin ng taong-bayan.
Nag-alsa ang milyung-milyong Pilipino at ito ay tinaguriang "People Power." Napatalsik ang dating [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulong]] [[Ferdinand Marcos]] at iniluklok ang maybahay ni Ninoy na si [[Corazon Aquino]] bilang pangulo ng bansa. Ngunit sa kasalukuyan ay kinasusuklaman ng milyong Pilipino na itinuring bayani noon. Si Ninoy ay isang salot sa lipunan na utak pang-Komunista.
==Talambuhay==
===Maagang buhay===
Si Ninoy ay ipinanganak noong 27 Nobyembre 1932. Siya ay anak ng dating Assemblyman [[Benigno Aquino, Sr.]] at Aurora Aquino-Aquino ng [[Tarlac]]. Si Ninoy ay 17 taong gulang lamang ng matanyag sa pagiging isang korespondent ng digmaan sa [[Korea]]. Naging pinakabatang nahalal na punong-bayan sa [[Concepcion, Tarlac|Concepcion]], [[Tarlac]]. Siya rin ay naging katidong teknikal ng mga [[Pangulo ng Pilipinas|pangulong]] sina [[Ramon Magsaysay]] at [[Carlos P. Garcia]]. Noong panahon ng panunungkulan ni [[Diosdado Macapagal]] si Ninoy ay umanib sa [[Partido Liberal]]. Siya ang naging pangkalahatang kalihim ng partido na naging daan upang siya ay mahalal na pinakabatang senador noong 1967.
===Politika===
Si Ninoy Aquino ay kasapi ng [[Partido Liberal]] at naging pinakabatang gobernador sa bansa at kalaunang pinakabatang senador sa [[Senado ng Pilipinas]] noong 1967. Ang kanyang asawang si [[Corazon Aquino]] ay nanatiling isang may bahay sa buong karera sa politika ng kanyang asawa. Si Ninoy ay naging isang nangungunang kritiko ni Pangulong [[Ferdinand Marcos]]. Si Ninoy ay pinaniniwalang malakas na kandidato laban kay Marcos sa halalan ng pagkapangulo noong 1973. Dahil ipinagbabawal sa Saligang batas ng Pilipinas ang ikatlong termino para kay Marcos, nagdeklara ng [[Martial Law]] sa Marcos noong 21 Setyembre 1972 at binuwag ang Saligang Batas ng 1935 na nagpatagal sa kanyang pagluklok sa pagkapangulo. Dahil sa Martial Law, si Ninoy ang isa sa mga bumabatikos na ipinabilanggo ni Marcos at hinatulan ng kamatayan. Noong 1978, nagpasyang tumakbo si Ninoy sa 1978 halalan ng Batasang Pambansa. Noong 1980, dahil sa pamamagitan ni Pangulong [[Jimmy Carter]] ng Estados Unidos, pinayagan ni Marcos si Ninoy na tumungo sa Estados Unidos kung saan siya nagpagamot para sa kanyang karamdaman sa puso habang nasa bilangguan. Ang pamilya Aquino ay tumira sa [[Boston]]. Noong 21 Agosto 1983, nagpasya si Ninoy na bumalik sa Pilipinas nang hindi kasama ang kanyang pamilya.
===Pagpaslang kay Ninoy sa paliparan===
[[Talaksan:Shot Dead on Arrival.JPG|thumb|300px|Pagpatay kay Ninoy Aquino]]
Ang pagpaslang kay [[Ninoy Aquino]] noong 1983 ang kalaunang naging katalista na humantong sa pagpapatalsik kay Marcos. Ang partidong oposisyon ay sumisi kay Marcos ngunit ang iba ay sumisi sa militar at kay Imelda. Noong 21 Agosto 1983 pagkatapos ng isang tatlong taong pagkakatapon sa [[Estados Unidos]], si Ninoy ay pinaslang habang bumababa sa isang pangkalakalan ''(commercial)'' na paglipad sa [[Ninoy Aquino International Airport|Manila International Airport]] na kalaunang pinangalanang [[Ninoy Aquino International Airport]] bilang pagpaparangal kay Ninoy.<ref>{{Citation |editor-surname=Javate-De Dios |editor-first=Aurora et al. |title=Dictatorship and Revolution: Roots of People's Power |publisher=Conspectus Foundation Incorporated |publication-date=1988 |isbn=9919108018{{Please check ISBN|reason=Check digit (8) does not correspond to calculated figure.}}{{Please check ISBN|reason=does not match hyphenation rules and is probably invalid}} |page=132}}.</ref> Ang kanyang asasinasyon ay nagpagulat at nagpagalit sa maraming mga Pilipino na nawalan ng pagtitiwala sa administrasyon ni Marcos. Ang pangyayaring ito ay karagdagan pang humantong sa mga pagsusupetsa sa pamahalaan na nagtulak sa hindi pakikipagtulungan ng mga Pilipino na kalaunang humantong sa isang buong [[sibil na hindi pagsunod]].<ref>{{Citation |last=Schock |first=Kurt |authorlink= |coauthors= |editor= |others= |title=Unarmed Insurrections: People Power Movements in Nondemocracies |origdate= |origyear= |origmonth= |url= |format= |accessdate= |edition= |series= |date= |year=2005 |month= |publisher= University of Minnesota Press|location= |language= |isbn=0-8166-4192-7 |oclc= |doi= |id= |pages=56 |chapter=People Power Unleashed: South Africa and the Philippines |chapterurl= |quote= }}</ref> Ito ay nagpauga sa pamahalaan ni Marcos na lumalala na sa panahong ito dahil sa papalalang kalusugan ni Marcos. Ang asasinasyon ni Ninoy Aquino ay nagsanhi sa ekonomiya ng Pilipinas na karagdagang lumala at ang pamahalaan ng Pilipinas ay karagdagang lumubog sa pagkakautang. Sa wakas ng 1983, ang bansa ay naging [[bangkarote]], ang piso ay dumanas ng [[debaluasyon]] ng 21% at ang ekonomiya ng Pilipinas ay umurong ng 6.8% noong 1984 at muling umurong ng 3.8% noong 1985.
<ref name=edsa>{{cite web
| url = http://www.ualberta.ca/~vmitchel/fw9.html
| title = Lakas Ng Bayan: The People's Power/EDSA Revolution 1986
| accessdate = 2007-12-10
| publisher = [[University of Alberta]], [[Canada]]
| archive-date = 2016-04-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20160419033555/http://www.ualberta.ca/~vmitchel/fw9.html
| url-status = dead
}}</ref>
===Imbestigasyon sa pagpatay kay Ninoy===
Noong 1984, si Marcos ay humirang ng isang komisyon na pinangunahan ni Chief Justice [[Enrique Fernando]] upang maglunsad ng isang imbestigasyon sa pagpatay kay Ninoy. Si Kardinal Sin ay inanyahan na sumali sa komisyon na ito ngunit tumanggi at naghayag ng kanyang mga pagdududa sa bersiyon ng militar na si [[Rolando Galman]] ang pumaslang at ang komisyong ito ay gumuho. Ang pamahalaan ni Marcos ay lumikha ng isang reenactment video ng ''kanilang bersiyon'' ng pangyayari na ipinalabas sa telebisyon na nagpapakitang si Galman ay nakatago sa ilalim ng hagdan at bumaril kay Ninoy sa tarmac at pagkatapos ay binaril naman ng mga sundalo si Galman.
Sumunod na hinirang ni Marcos ang kanyang kaibigan at retiradong hukom na si Corazon Agrava upang mamuno sa isang may limang kasaping komisyon upang mag-imbestiga sa asasinasyon. Ang komisyong ito ay naglabas ng isang malaki at maliit na mga ulat noong Oktubre 1984. Ang parehong mga ulat ay umaayon na ang asasinasyon ni Ninoy ay isang pakikipagsabwatang militar. Gayunpaman, ang mga parehong mga ulat ay hindi umayon sa mga aktuwal na tao o mga bilang ng nasasangkot dito. Ang maliit na ulat ay nagpapawalang sala kay General [[Fabian Ver]] at nagpangalan lamang ng pitong mga kasangkot. Ang malaking ulat ay nagpangalan ng 26 kasangkot kabilang si Heneral Ver. Ang malaking ulat ay humantong sa mga pagkakaso sa mga pinangalanang kasabwat. Ang [[paglilitis]] ng mga ito ay nagsimula noong 22 Pebrero 1985 ngunit naging maliwanag na pinili ng tagapaglitis ng pamahalaan ni Marcos na hindi pansinin ang mga natuklasan ng komisyon ni Agrava at nagpapatuloy ayon sa kuwento ng militar. Dahil dito, may papalaking mga protesta at pagtawag sa pagbibitiw ni Marcos. Noong 2 Disyembre 1985, ang lahat ng mga nasakdal kabilang si Ver ay napawalang sala sa pagpatay kay Ninoy.<ref name=edsa/> Noong 1990, ang isang bagong imbestigasyon ay binuksan at hinatulan ng Sandiganbayan ang isang heneral at 15 pang mga sundalo sa pagpatay kay Ninoy at Galman at hinatulan ng habang buhay na pagkabilanggo. Ang mga ito ay kabilang sa mga 1000 sundalong nagbigay seguridad kay Ninoy sa kanyang pagdating sa bansa.<ref>http://www.nytimes.com/1990/09/29/world/16-sentenced-to-life-for-killing-aquino.html</ref> Batay sa mga testigong sina Rebecca Quijano, Jessie Barcelona at iba pa, nakita nilang ang sundalong si C1C Rogelio Moreno na nasa likod ni Ninoy habang bumaba sa hagdan ng eroplano si Ninoy ang bumaril sa batok ni Ninoy. Ito ay umaayon sa autopsiya kay Ninoy na ang bala ay pumasok sa itaas ng mastoid ng bungo at lumabas sa mababang panga na nagpapakitang ang pagbaril ay ginawang mas mataas sa ulo ni Ninoy.
Ang tatlo sa mga nahatulan ay namatay sa bilangguan at ang dalawa pa ay naunang napalaya. Noong 2007, pinatawad at pinalaya ni [[Gloria Macapagal-Arroyo]] si M/Sgt. Pablo Martinez ng defunct Aviation Security Command. Noong 2 Marso 2009, pinatawad at pinalaya ni Gloria Macapagal-Arroyo ang natitirang 10 ng mga nahatulang sundalo: ex-Capt. Romeo Bautista, former 2nd Lt. Jesus Castro, former Sergeants Ruben Aquino, Arnulfo de Mesa, Rodolfo Desolong, Arnulfo Artates, Claro Lat, Ernesto Mateo and Filomeno Miranda at dating Constable 1st Class Rogelio Moreno.
Isinaad ni Sen. [[Benigno Aquino III]] na ang pagpapatawad ni Arroyo sa mga nahatulan ay inhustisya at isang politikal na vendetta ni Arroyo.
==Sa popular na kultura==
===''Social media''===
Ang '''#NinoyIsNotAHero''' (literal na salin: ''hindi bayani si Ninoy'') ay isang ''hashtag'' na nauuso sa ''[[social media]]'' tuwing papalapit o sa mismong araw ng Agosto 21 kada taon kung kailan idinaraos ang [[Araw ni Ninoy Aquino]]. Layunin ng ''hashtag'' na tuligsain ang pagkakatalaga kay yumaong dating senador [[Ninoy Aquino]] bilang isang pambansang bayani at sa pagdeklara sa Agosto 21 bilang araw ng komemorasyon sa kaniyang pagkamatay sa [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino]] noong 1983.<ref name="gmanews2020">https://www.gmanetwork.com/news/hashtag/content/752412/why-did-ninoyisnotahero-trend-on-ninoy-aquino-day/story/</ref><ref name="abante2021">https://www.abante.com.ph/umalma-sa-ninoy-hindi-bayani-kris-palaban-di-patitibag-sa-mga-kalaban/</ref>
== Mga sanggunian ==
{{reflist}}
{{Noynoy Aquino}}
{{DEFAULTSORT:Aquino, Benigno Jr.}}
[[Kategorya:Mga Kapampangan]]
[[Kategorya:Mga politiko ng Pilipinas]]
93ibuvro03c0w0n6bdi04y8l52o671y
1969666
1969665
2022-08-27T14:08:36Z
ThrowawayChild
124402
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox officeholder
| name = Benigno Aquino Jr.
| image = Ninoy2.jpg
| imagesize = 200px
| smallimage =
| caption =
| order =
| office = [[Senado ng Pilipinas|Senador ng Pilipinas]]
| term_start = 30 Disyembre 1967
| term_end = 23 Setyembre 1972<ref>Ang orihinal na termino hanggang 30 Disyembre 1973 ay napatigil dahil sa pag-deklara ng Martial Law noong 23 Setyembre 1972.</ref>
| order3 =
| office3 = Presidential Adviser on Defense Affairs
| term_start3 = 1949
| term_end3 = 1954
| order4 =
| office4 = Gobernador ng [[Tarlac]]
| term_start4 = 30 Disyembre 1961
| term_end4 = 30 Disyembre 1967
| order5 =
| office5 = Pangalawang Gobernador ng [[Tarlac]]
| term_start5 = 30 Disyembre 1959
| term_end5 = 30 Disyembre 1961
| order6 =
| office6 = Alkalde ng [[Concepcion, Tarlac]]
| term_start6 = 30 Disyembre 1955
| term_end6 = 30 Disyembre 1959
| birth_date = 27 Nobyembre 1932
| birth_place = [[Concepcion, Tarlac]], [[Pilipinas]]
| death_date = {{Death date and age|1983|08|21|1932|11|27}}
| death_place = [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino|Paliparang Pandaigdig ng Maynila]], [[Lungsod ng Parañaque]], [[Kalakhang Maynila]], [[Pilipinas]]
| nationality = [[Pilipinas|Pilipino]]
| party =
* [[Nacionalista Party]] (1954–1961)
* [[Liberal Party (Philippines)|Liberal]] (1961–1983)
* [[LABAN|Lakas ng Bayan]] (1978)
| spouse = [[Corazon Aquino]]
| relations =
| children =
| residence = Times Street, [[Lungsod Quezon]]
| alma_mater = [[Unibersidad ng Pilipinas]] (hindi nagtapos)<br />[[Pamantasang Ateneo de Manila]] (hindi nagtapos) <br /> [[Kolehiyo ng San Beda|Mataas na Paaralan ng San Beda]] (Nagtapos, 1948)
| occupation = [[Mamamahayag]], [[Politiko]]
| profession = [[Mamamahayag]], [[sibil tagapaglingkod]]
| signature =
| website =
| footnotes =
}}
{{otheruses|Benigno Aquino}}
Si '''Benigno Simeon "Ninoy" Aquino Sr.'''<ref>[http://books.google.com/books?id=3mE04D9PMpAC&pg=PA65&lpg=PA65&dq=Benigno+Simeon+Aquino+-wikipedia+-iii&source=bl&ots=6yPVwEnbvY&sig=CECiFq5wzVubmBeNZpLnF6AYn0w&hl=en&ei=mXsuTI_DK5X9nQfNjOCFBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CDAQ6AEwCDgU#v=onepage&q=Simeon&f=false Encyclopedia of the developing world, Volume 1 (published 2006) - Thomas M. Leonard]</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=7lYiAAAAMAAJ&q=Benigno+Simeon+Aquino+-wikipedia+-iii+-noynoy&dq=Benigno+Simeon+Aquino+-wikipedia+-iii+-noynoy&hl=en&ei=CH0uTOCpKYH8nAfAl5zWAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=10&ved=0CE8Q6AEwCQ Assassinations and executions: an encyclopedia of political violence, 1865–1986 (published 1988) - Harris M. Lentz]</ref><ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/31275/Benigno-Simeon-Aquino-Jr Encyclopædia Britannica - Benigno Simeon Aquino, Jr.]</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=hP7jJAkTd9MC&pg=PA30&dq=benigno+aquino+1932&hl=en&ei=rbcuTOq6EJnqnQfyhaDaAw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CEkQ6AEwCDge#v=onepage&q=benigno%20aquino%201932&f=false An encyclopedic dictionary of conflict and conflict resolution, 1945–1996 (published 1998) by John E. Jessup]</ref>, mas kilala bilang '''Ninoy Aquino''' o '''Benigno S. Aquino Sr.''', ay isang [[Pilipinas|Pilipinong]] [[Senado ng Pilipinas|senador]] na naging pangunahing kritiko ni [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulong]] [[Ferdinand Marcos]]. Pinatay siya sa [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino|Paliparang Pandaigdig ng Maynila]] (na matapos ay ipinangalang ''Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino'' bilang parangal sa kanya) pagkauwi niya mula sa [[Estados Unidos]], kung saan siya pinadala kasama ang kanyang pamilya upang ito ay ipagamot sa Amerika. Ang kanyang pagkamatay ang naging sanhi ng pagka-Pangulo ng kanyang maybahay, si [[Corazon Aquino]], na pumalit sa 20-taong rehimeng Marcos. Ayon sa mga testigo, ang mga sundalong nag hatid sa kanya pababa ng eroplano ay may mga kinalaman sa kanyang pagkamatay. May mahigit dalawang milyon na sumama sa prusisyon para ihatid si Aquino sa kanyang huling hantungan. Ang mga naging sangkot sa kanyang pagkamatay ay napalaya na noong 2007 na tinutulan naman ng kanyang anak na si [[Noynoy Aquino]]. At siya ay isa rin sa mga bayani ng Pilipinas. Ang kanyang bantayog ay makikita sa [[Lungsod ng Makati]].
Nang ideklara ang Batas Militar (Martial Law), si Ninoy ay dinakip at nakulong ng maraming taon. Siya ay nagkaroon ng sakit sa puso at pinahintulutan naman na maoperahan sa [[Estados Unidos]]. Dahil sa pagnanasang maglingkod sa bayan at sambayanang Pilipino, bumalik si Ninoy sa [[Pilipinas]]. Subalit sa kanyang pagbabalik ay hindi na niya naisakatuparan ang kanyang mga adhikain sapagkat pagtuntong pa lang niya sa paliparan ng [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino|MIA]], siya ay binaril. Ang kanyang brutal na pagkamatay noong 21 Agosto 1983 ang siyang nagmulat at gumising sa natutulog na damdamin ng taong-bayan.
Nag-alsa ang milyung-milyong Pilipino at ito ay tinaguriang "People Power." Napatalsik ang dating [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulong]] [[Ferdinand Marcos]] at iniluklok ang maybahay ni Ninoy na si [[Corazon Aquino]] bilang pangulo ng bansa.
==Talambuhay==
===Maagang buhay===
Si Ninoy ay ipinanganak noong 27 Nobyembre 1932. Siya ay anak ng dating Assemblyman [[Benigno Aquino, Sr.]] at Aurora Aquino-Aquino ng [[Tarlac]]. Si Ninoy ay 17 taong gulang lamang ng matanyag sa pagiging isang korespondent ng digmaan sa [[Korea]]. Naging pinakabatang nahalal na punong-bayan sa [[Concepcion, Tarlac|Concepcion]], [[Tarlac]]. Siya rin ay naging katidong teknikal ng mga [[Pangulo ng Pilipinas|pangulong]] sina [[Ramon Magsaysay]] at [[Carlos P. Garcia]]. Noong panahon ng panunungkulan ni [[Diosdado Macapagal]] si Ninoy ay umanib sa [[Partido Liberal]]. Siya ang naging pangkalahatang kalihim ng partido na naging daan upang siya ay mahalal na pinakabatang senador noong 1967.
===Politika===
Si Ninoy Aquino ay kasapi ng [[Partido Liberal]] at naging pinakabatang gobernador sa bansa at kalaunang pinakabatang senador sa [[Senado ng Pilipinas]] noong 1967. Ang kanyang asawang si [[Corazon Aquino]] ay nanatiling isang may bahay sa buong karera sa politika ng kanyang asawa. Si Ninoy ay naging isang nangungunang kritiko ni Pangulong [[Ferdinand Marcos]]. Si Ninoy ay pinaniniwalang malakas na kandidato laban kay Marcos sa halalan ng pagkapangulo noong 1973. Dahil ipinagbabawal sa Saligang batas ng Pilipinas ang ikatlong termino para kay Marcos, nagdeklara ng [[Martial Law]] sa Marcos noong 21 Setyembre 1972 at binuwag ang Saligang Batas ng 1935 na nagpatagal sa kanyang pagluklok sa pagkapangulo. Dahil sa Martial Law, si Ninoy ang isa sa mga bumabatikos na ipinabilanggo ni Marcos at hinatulan ng kamatayan. Noong 1978, nagpasyang tumakbo si Ninoy sa 1978 halalan ng Batasang Pambansa. Noong 1980, dahil sa pamamagitan ni Pangulong [[Jimmy Carter]] ng Estados Unidos, pinayagan ni Marcos si Ninoy na tumungo sa Estados Unidos kung saan siya nagpagamot para sa kanyang karamdaman sa puso habang nasa bilangguan. Ang pamilya Aquino ay tumira sa [[Boston]]. Noong 21 Agosto 1983, nagpasya si Ninoy na bumalik sa Pilipinas nang hindi kasama ang kanyang pamilya.
===Pagpaslang kay Ninoy sa paliparan===
[[Talaksan:Shot Dead on Arrival.JPG|thumb|300px|Pagpatay kay Ninoy Aquino]]
Ang pagpaslang kay [[Ninoy Aquino]] noong 1983 ang kalaunang naging katalista na humantong sa pagpapatalsik kay Marcos. Ang partidong oposisyon ay sumisi kay Marcos ngunit ang iba ay sumisi sa militar at kay Imelda. Noong 21 Agosto 1983 pagkatapos ng isang tatlong taong pagkakatapon sa [[Estados Unidos]], si Ninoy ay pinaslang habang bumababa sa isang pangkalakalan ''(commercial)'' na paglipad sa [[Ninoy Aquino International Airport|Manila International Airport]] na kalaunang pinangalanang [[Ninoy Aquino International Airport]] bilang pagpaparangal kay Ninoy.<ref>{{Citation |editor-surname=Javate-De Dios |editor-first=Aurora et al. |title=Dictatorship and Revolution: Roots of People's Power |publisher=Conspectus Foundation Incorporated |publication-date=1988 |isbn=9919108018{{Please check ISBN|reason=Check digit (8) does not correspond to calculated figure.}}{{Please check ISBN|reason=does not match hyphenation rules and is probably invalid}} |page=132}}.</ref> Ang kanyang asasinasyon ay nagpagulat at nagpagalit sa maraming mga Pilipino na nawalan ng pagtitiwala sa administrasyon ni Marcos. Ang pangyayaring ito ay karagdagan pang humantong sa mga pagsusupetsa sa pamahalaan na nagtulak sa hindi pakikipagtulungan ng mga Pilipino na kalaunang humantong sa isang buong [[sibil na hindi pagsunod]].<ref>{{Citation |last=Schock |first=Kurt |authorlink= |coauthors= |editor= |others= |title=Unarmed Insurrections: People Power Movements in Nondemocracies |origdate= |origyear= |origmonth= |url= |format= |accessdate= |edition= |series= |date= |year=2005 |month= |publisher= University of Minnesota Press|location= |language= |isbn=0-8166-4192-7 |oclc= |doi= |id= |pages=56 |chapter=People Power Unleashed: South Africa and the Philippines |chapterurl= |quote= }}</ref> Ito ay nagpauga sa pamahalaan ni Marcos na lumalala na sa panahong ito dahil sa papalalang kalusugan ni Marcos. Ang asasinasyon ni Ninoy Aquino ay nagsanhi sa ekonomiya ng Pilipinas na karagdagang lumala at ang pamahalaan ng Pilipinas ay karagdagang lumubog sa pagkakautang. Sa wakas ng 1983, ang bansa ay naging [[bangkarote]], ang piso ay dumanas ng [[debaluasyon]] ng 21% at ang ekonomiya ng Pilipinas ay umurong ng 6.8% noong 1984 at muling umurong ng 3.8% noong 1985.
<ref name=edsa>{{cite web
| url = http://www.ualberta.ca/~vmitchel/fw9.html
| title = Lakas Ng Bayan: The People's Power/EDSA Revolution 1986
| accessdate = 2007-12-10
| publisher = [[University of Alberta]], [[Canada]]
| archive-date = 2016-04-19
| archive-url = https://web.archive.org/web/20160419033555/http://www.ualberta.ca/~vmitchel/fw9.html
| url-status = dead
}}</ref>
===Imbestigasyon sa pagpatay kay Ninoy===
Noong 1984, si Marcos ay humirang ng isang komisyon na pinangunahan ni Chief Justice [[Enrique Fernando]] upang maglunsad ng isang imbestigasyon sa pagpatay kay Ninoy. Si Kardinal Sin ay inanyahan na sumali sa komisyon na ito ngunit tumanggi at naghayag ng kanyang mga pagdududa sa bersiyon ng militar na si [[Rolando Galman]] ang pumaslang at ang komisyong ito ay gumuho. Ang pamahalaan ni Marcos ay lumikha ng isang reenactment video ng ''kanilang bersiyon'' ng pangyayari na ipinalabas sa telebisyon na nagpapakitang si Galman ay nakatago sa ilalim ng hagdan at bumaril kay Ninoy sa tarmac at pagkatapos ay binaril naman ng mga sundalo si Galman.
Sumunod na hinirang ni Marcos ang kanyang kaibigan at retiradong hukom na si Corazon Agrava upang mamuno sa isang may limang kasaping komisyon upang mag-imbestiga sa asasinasyon. Ang komisyong ito ay naglabas ng isang malaki at maliit na mga ulat noong Oktubre 1984. Ang parehong mga ulat ay umaayon na ang asasinasyon ni Ninoy ay isang pakikipagsabwatang militar. Gayunpaman, ang mga parehong mga ulat ay hindi umayon sa mga aktuwal na tao o mga bilang ng nasasangkot dito. Ang maliit na ulat ay nagpapawalang sala kay General [[Fabian Ver]] at nagpangalan lamang ng pitong mga kasangkot. Ang malaking ulat ay nagpangalan ng 26 kasangkot kabilang si Heneral Ver. Ang malaking ulat ay humantong sa mga pagkakaso sa mga pinangalanang kasabwat. Ang [[paglilitis]] ng mga ito ay nagsimula noong 22 Pebrero 1985 ngunit naging maliwanag na pinili ng tagapaglitis ng pamahalaan ni Marcos na hindi pansinin ang mga natuklasan ng komisyon ni Agrava at nagpapatuloy ayon sa kuwento ng militar. Dahil dito, may papalaking mga protesta at pagtawag sa pagbibitiw ni Marcos. Noong 2 Disyembre 1985, ang lahat ng mga nasakdal kabilang si Ver ay napawalang sala sa pagpatay kay Ninoy.<ref name=edsa/> Noong 1990, ang isang bagong imbestigasyon ay binuksan at hinatulan ng Sandiganbayan ang isang heneral at 15 pang mga sundalo sa pagpatay kay Ninoy at Galman at hinatulan ng habang buhay na pagkabilanggo. Ang mga ito ay kabilang sa mga 1000 sundalong nagbigay seguridad kay Ninoy sa kanyang pagdating sa bansa.<ref>http://www.nytimes.com/1990/09/29/world/16-sentenced-to-life-for-killing-aquino.html</ref> Batay sa mga testigong sina Rebecca Quijano, Jessie Barcelona at iba pa, nakita nilang ang sundalong si C1C Rogelio Moreno na nasa likod ni Ninoy habang bumaba sa hagdan ng eroplano si Ninoy ang bumaril sa batok ni Ninoy. Ito ay umaayon sa autopsiya kay Ninoy na ang bala ay pumasok sa itaas ng mastoid ng bungo at lumabas sa mababang panga na nagpapakitang ang pagbaril ay ginawang mas mataas sa ulo ni Ninoy.
Ang tatlo sa mga nahatulan ay namatay sa bilangguan at ang dalawa pa ay naunang napalaya. Noong 2007, pinatawad at pinalaya ni [[Gloria Macapagal-Arroyo]] si M/Sgt. Pablo Martinez ng defunct Aviation Security Command. Noong 2 Marso 2009, pinatawad at pinalaya ni Gloria Macapagal-Arroyo ang natitirang 10 ng mga nahatulang sundalo: ex-Capt. Romeo Bautista, former 2nd Lt. Jesus Castro, former Sergeants Ruben Aquino, Arnulfo de Mesa, Rodolfo Desolong, Arnulfo Artates, Claro Lat, Ernesto Mateo and Filomeno Miranda at dating Constable 1st Class Rogelio Moreno.
Isinaad ni Sen. [[Benigno Aquino III]] na ang pagpapatawad ni Arroyo sa mga nahatulan ay inhustisya at isang politikal na vendetta ni Arroyo.
==Sa popular na kultura==
===''Social media''===
Ang '''#NinoyIsNotAHero''' (literal na salin: ''hindi bayani si Ninoy'') ay isang ''hashtag'' na nauuso sa ''[[social media]]'' tuwing papalapit o sa mismong araw ng Agosto 21 kada taon kung kailan idinaraos ang [[Araw ni Ninoy Aquino]]. Layunin ng ''hashtag'' na tuligsain ang pagkakatalaga kay yumaong dating senador [[Ninoy Aquino]] bilang isang pambansang bayani at sa pagdeklara sa Agosto 21 bilang araw ng komemorasyon sa kaniyang pagkamatay sa [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino]] noong 1983.<ref name="gmanews2020">https://www.gmanetwork.com/news/hashtag/content/752412/why-did-ninoyisnotahero-trend-on-ninoy-aquino-day/story/</ref><ref name="abante2021">https://www.abante.com.ph/umalma-sa-ninoy-hindi-bayani-kris-palaban-di-patitibag-sa-mga-kalaban/</ref>
== Mga sanggunian ==
{{reflist}}
{{Noynoy Aquino}}
{{DEFAULTSORT:Aquino, Benigno Jr.}}
[[Kategorya:Mga Kapampangan]]
[[Kategorya:Mga politiko ng Pilipinas]]
k0g4varfmuv49a2cuk4ry5sxaeac5be
Lalawigan ng Florencia
0
20454
1969744
1940929
2022-08-28T11:15:35Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
:''Para sa lungsod, tingnan ang [[Lungsod ng Firenze]]. Para sa kompositor, tingnan ang [[Andrea da Firenze]]. Para sa karakter sa ''Harry Potter'', tingnan ang [[Firenze (Harry Potter)]].''
{{Infobox settlement/Wikidata}}
Ang '''Firenze''', '''Florencia''', o '''Florence''' ({{lang-it|provincia di Firenze}}) ay isang dating [[mga lalawigan ng Italya|lalawigan]] sa hilagang rehiyon ng [[Toscana]] sa [[Italya]]. Ang [[lungsod ng Firenze|lungsod ng Florencia]] ang [[kabisera]] nito, pati na rin ng rehiyon ng Toscana. Ito ay may sakop na {{convert|3514|km2|mi2}} at populasyon na 1,012,180 noong Disyembre 31, 2014.<ref>{{Cite web |title=2014 Istat census |url=http://demo.istat.it/bilmens2014gen/index.html}}</ref> Ang teritoryo ng lalawigan ang naging pinagmulan ng [[Renasimyentong Italyano]].<ref name="ITALIA">{{cite web |title=Florence, Tuscany |url=http://www.italia.it/en/discover-italy/tuscany/florence.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141009122836/http://www.italia.it/en/discover-italy/tuscany/florence.html |archive-date=9 October 2014 |access-date=18 September 2014 |website=ITALIA}}</ref>
Ito ay pinalitan ng [[Kalakhang Lungsod ng Florencia]] noong 2015.
== Heograpiya ==
Ang Lalawigan ng Florencia noon ay nasa hangganan ng [[Lalawigan ng Bolonia]] sa hilaga, ang [[Lalawigan ng Ravena]] at [[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] sa hilagang-silangan, ang mga lalawigan ng [[Lalawigan ng Prato|Prato]], [[Lalawigan ng Pistoia|Pistoia]], [[Lalawigan ng Pisa|Pisa]], at [[Lalawigan ng Lucca|Lucca]] sa kanluran; ang [[Lalawigan ng Siena]] sa timog at ang [[Lalawigan ng Arezzo]] sa silangan at timog-silangan.{{sfn|Domenico|2002|p=314}} Karamihan sa lalawigan ay nasa kapatagan ng [[ilog Arno]].
== Tingnan din ==
* [[Mga comune ng Lalawigan ng Florence]]
== Mga kawing na panlabas ==
* [http://www.provincia.fi.it/ Opisyal na websayt ng lalawigan]
* [http://www.lyra.it/copper/index.php?cat=62 Mga larawan mula sa lalawigan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080402055118/http://www.lyra.it/copper/index.php?cat=62 |date=2008-04-02 }}
{{stub|Italya}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
ccaeswskldagpabaf9wqnnaeh614roe
1969745
1969744
2022-08-28T11:19:11Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
:''Para sa lungsod, tingnan ang [[Lungsod ng Firenze]]. Para sa kompositor, tingnan ang [[Andrea da Firenze]]. Para sa karakter sa ''Harry Potter'', tingnan ang [[Firenze (Harry Potter)]].''
{{Infobox settlement/Wikidata}}
Ang '''Firenze''', '''Florencia''', o '''Florence''' ({{lang-it|provincia di Firenze}}) ay isang dating [[mga lalawigan ng Italya|lalawigan]] sa hilagang rehiyon ng [[Toscana]] sa [[Italya]]. Ang [[lungsod ng Firenze|lungsod ng Florencia]] ang [[kabisera]] nito, pati na rin ng rehiyon ng Toscana. Ito ay may sakop na {{convert|3514|km2|mi2}} at populasyon na 1,012,180 noong Disyembre 31, 2014.<ref>{{Cite web |title=2014 Istat census |url=http://demo.istat.it/bilmens2014gen/index.html}}</ref> Ang teritoryo ng lalawigan ang naging pinagmulan ng [[Renasimyentong Italyano]].<ref name="ITALIA">{{cite web |title=Florence, Tuscany |url=http://www.italia.it/en/discover-italy/tuscany/florence.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141009122836/http://www.italia.it/en/discover-italy/tuscany/florence.html |archive-date=9 October 2014 |access-date=18 September 2014 |website=ITALIA}}</ref>
Ito ay pinalitan ng [[Kalakhang Lungsod ng Florencia]] noong 2015.
== Heograpiya ==
Ang Lalawigan ng Florencia noon ay nasa hangganan ng [[Lalawigan ng Bolonia]] sa hilaga, ang [[Lalawigan ng Ravena]] at [[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] sa hilagang-silangan, ang mga lalawigan ng [[Lalawigan ng Prato|Prato]], [[Lalawigan ng Pistoia|Pistoia]], [[Lalawigan ng Pisa|Pisa]], at [[Lalawigan ng Lucca|Lucca]] sa kanluran; ang [[Lalawigan ng Siena]] sa timog at ang [[Lalawigan ng Arezzo]] sa silangan at timog-silangan.{{sfn|Domenico|2002|p=314}} Karamihan sa lalawigan ay nasa kapatagan ng [[ilog Arno]].
== Kasaysayan ==
Ang lalawigan ay nagmula sa Dakilang [[Dakilang Dukado ng Florencia|Dukal]] na [[Kompartimyento ng Florencia|prepektura]] ng parehong pangalan na itinatag noong 1848, na kinabibilangan ng pinakamatandang bahagi ng mga dominyong Florentino. Noong nakaraan, mula noong panahon ng munisipyo, ito ay binubuo ng "maharlikang kanayunang Florentino" (ika-14 na siglo), na nahahati sa tatlong malalaking bikaryati ng [[Scarperia]] at [[Mugello]], [[San Giovanni Valdarno]] at Mataas na Valdarno, [[Certaldo]], at Chianti, nahahati sa iba't ibang podesterie at maraming mga liga sa kanayunan, at mula sa "Distritong Florentino" na binubuo ng mga lungsod, nayon at lupain na nasakop ng Florencia sa paglipas ng mga siglo.
== Tingnan din ==
* [[Mga comune ng Lalawigan ng Florence]]
== Mga kawing na panlabas ==
* [http://www.provincia.fi.it/ Opisyal na websayt ng lalawigan]
* [http://www.lyra.it/copper/index.php?cat=62 Mga larawan mula sa lalawigan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080402055118/http://www.lyra.it/copper/index.php?cat=62 |date=2008-04-02 }}
{{stub|Italya}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
oa53mx4szhmww860odqx48486ylorim
Lalawigan ng Massa at Carrara
0
20835
1969716
1942174
2022-08-28T06:54:08Z
Ryomaandres
8044
Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Massa-Carrara]] sa [[Lalawigan ng Massa-Carrara]]
wikitext
text/x-wiki
Ang '''Massa-Carrara''' ay isang lalawigan ng rehyon ng [[Toscana]] sa [[Italya]]. Ang [[lungsod ng Massa]] ang [[kabisera]] nito.
== Kasaysayan ==
Ang lalawigan ng "Massa e Carrara" ay isinilang noong 1859 mula sa paghihiwalay ng [[Lunigiana]] at [[Garfagnana]] mula sa [[Dukado ng Modena]]. Orihinal na ito ay binubuo ng tatlong distrito: I ° "Circondario ng Massa at Carrara" (isang grupo ng pitong distrito na hinati sa 14 na munisipalidad), II ° "Circondario" ng Castelnuovo Garfagnana (apat na distrito na hinati sa 17 munisipalidad), III ° "Circondario "ng Pontremoli (tatlong distrito na nahahati sa anim na munisipalidad).
== Heograpiya at pamamahala ==
Ang lalawigan ay sumasaklaw sa isang lugar na 1,157 kilometro kuwadrado (447 sq mi) at isang kabuuang populasyon na humigit-kumulang 200,000.<ref>[http://www.upinet.it/indicatore.asp?id_statistiche=6 Italian Institute of Statistics] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070807094512/http://www.upinet.it/indicatore.asp?id_statistiche=6|date=2007-08-07}}</ref> Mayroong 17 munisipalidad (isahan: komuna o ''comune'') sa lalawigan.
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Massa at Carrara]]
== Mga sanggunian ==
<references />{{stub|Italya}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
jt0owedbqb4vpuwfc7cts4d2ig3xzpl
1969718
1969716
2022-08-28T06:55:03Z
Ryomaandres
8044
Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Lalawigan ng Massa-Carrara]] sa [[Lalawigan ng Massa at Carrara]]
wikitext
text/x-wiki
Ang '''Massa-Carrara''' ay isang lalawigan ng rehyon ng [[Toscana]] sa [[Italya]]. Ang [[lungsod ng Massa]] ang [[kabisera]] nito.
== Kasaysayan ==
Ang lalawigan ng "Massa e Carrara" ay isinilang noong 1859 mula sa paghihiwalay ng [[Lunigiana]] at [[Garfagnana]] mula sa [[Dukado ng Modena]]. Orihinal na ito ay binubuo ng tatlong distrito: I ° "Circondario ng Massa at Carrara" (isang grupo ng pitong distrito na hinati sa 14 na munisipalidad), II ° "Circondario" ng Castelnuovo Garfagnana (apat na distrito na hinati sa 17 munisipalidad), III ° "Circondario "ng Pontremoli (tatlong distrito na nahahati sa anim na munisipalidad).
== Heograpiya at pamamahala ==
Ang lalawigan ay sumasaklaw sa isang lugar na 1,157 kilometro kuwadrado (447 sq mi) at isang kabuuang populasyon na humigit-kumulang 200,000.<ref>[http://www.upinet.it/indicatore.asp?id_statistiche=6 Italian Institute of Statistics] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070807094512/http://www.upinet.it/indicatore.asp?id_statistiche=6|date=2007-08-07}}</ref> Mayroong 17 munisipalidad (isahan: komuna o ''comune'') sa lalawigan.
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Massa at Carrara]]
== Mga sanggunian ==
<references />{{stub|Italya}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
jt0owedbqb4vpuwfc7cts4d2ig3xzpl
Lalawigan ng Forlì-Cesena
0
20836
1969691
1853001
2022-08-28T02:22:32Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1061131189|Province of Forlì-Cesena]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement|name=Lalawigan ng Forlì-Cesena|native_name=|native_name_lang=it<!-- ISO 639-2 code e.g. "it" for Italian -->|settlement_type=[[Mga lalawigan ng Italya|Lalawigan]]|image_skyline=Palazzo_della_Provincia_di_Forlì.jpg|image_alt=|image_caption=Palazzo dei Signori della Missione, ang luklukang panlalawigan sa Forlì.|image_flag=|flag_alt=|image_shield=|shield_alt=|image_map=Forli-Cesena in Italy.svg|map_alt=|map_caption=Mapang nagpapakita ng kinaroroonan ng Forlì-Cesena sa Italya|coordinates=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Bansa|subdivision_name={{flag|Italya}}|subdivision_type1=Rehiyon|subdivision_name1=[[Emilia-Romaña]]|established_title=|established_date=|seat_type=Kabesera|seat=[[Forlì]]|parts_type=Mga ''[[comune]]''|parts_style=para|p1=30|government_footnotes=|leader_party=|leader_title=Pangulo|leader_name=[[Enzo Lattuca]]|unit_pref=Metric<!-- or US or UK -->|area_footnotes=|area_total_km2=2378.4|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=398322|population_as_of=2012|population_density_km2=auto|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+1|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=Postal code|postal_code=47121-47122 Forlì, 47521-47522 Cesena, 47010-47043 elsewhere (except 47023)|area_code_type=Telephone prefix|area_code=0543, 0547|iso_code=|registration_plate=[[Italian car number plates|FO]], [[Italian car number plates|FC]]|blank_name_sec1=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|blank_info_sec1=040|website=<!-- {{URL|example.com}} -->|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with no coordinates]]
[[Talaksan:CESENA-3497.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/CESENA-3497.jpg/250px-CESENA-3497.jpg|right|thumb|250x250px| [[Piazza del Popolo, Cesena|Piazza del Popolo]] sa [[Cesena]].]]
Ang '''lalawigan ng Forlì-Cesena''' ({{Lang-it|provincia di Forlì-Cesena}}) ay isang [[Mga lalawigan ng Italya|lalawigan]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña|Emilia–Romaña]] ng [[Italya]]. Ang kabesera nito ay ang lungsod ng [[Forlì]] . Ang lalawigan ay may populasyon na 394,273 noong 2016 sa isang lugar na {{Convert|2378.4|km2|mi2}} . Naglalaman ito ng 30 ''[[comune]]'' at ang pangulo ng lalawigan ay si Davide Drei.<ref>{{Cite web |title=Provincia di Forlì-Cesena |url=http://www.tuttitalia.it/emilia-romagna/provincia-di-forli-cesena/ |access-date=19 August 2015 |publisher=Tutt Italia}}</ref> Bagaman matatagpuan malapit sa independiyenteng [[San Marino|Republika ng San Marino]], ang Forlì-Cesena ay hindi nagbabahagi ng hangganan ng lupa sa soberanong estado.
== Kasaysayan ==
Ang Forlì ay itinatag ng Romanong konsul na si [[Marcus Livius Salinator]], at ito ay konektado sa [[Sa pamamagitan ng Aemilia|Via Aemilia]] noong 188 BK. Noong ika-12 siglo CE, ito ay naging isang [[Mga Guelfo at Gibelino|Gibelino]] ''comune'' at garisong militar.<ref name="2002d2">{{cite book|author=Roy Palmer Domenico|title=The Regions of Italy: A Reference Guide to History and Culture|year=2002|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-30733-1|page=88}}</ref> Sinimulan ng Banal na Luklukan ang isang maliit na pagtatangkang pamunuan ang Forlì noong 1278, ngunit pinamunuan ng pamilya ni Ordelaffi ang lungsod mula 1315 hanggang 1480. Ang lungsod ay kalaunan ay pinamahalaan ni [[Girolamo Riario]] at ng kaniyang asawa, si [[Caterina Sforza]]; sa panahong ito, sinubukan ng Banal na Luklukan na mabawi ang kontrol ngunit hindi ito nagtagumpay. Inutusan ng Español na [[Papa Alejandro VI]] ang kaniyang anak na si [[Cesare Borgia]], [[Duke ng Valentinois]], sa Forlì at iba pang mga komunidad sa rehiyon; Matagumpay na nakuha ni Borgia ang kontrol sa Forlì noong 1500, ngunit nawala ito noong 1503, pagkatapos ng pagkamatay ni Alejandro VI. Hanggang sa mabuo ang Kaharian ng Italya, nanatili ito sa ilalim ng pamumuno ng Banal na Luklukan.<ref name="2002d">{{Cite book}}</ref>
== Heograpiya ==
Ang lalawigan ng Forlì-Cesena ay isa sa siyam na lalawigan sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] sa hilagang-silangan ng Italya. Kasama ng Rimini, ito ang pinakatimog ng mga lalawigan sa rehiyon at ito ay malapit sa [[Dagat Adriatico]] sa maikling distansiya. Ang [[Lalawigan ng Ravena]] ay matatagpuan kaagad sa hilaga at ang [[Mantova|Lalawigan ng Mantua]] sa [[Lombardia]] sa hilagang-kanluran. Sa kanluran ay matatagpuan ang [[Kalakhang Lungsod ng Florencia]] sa rehiyon ng [[Toscana]], ang [[Lalawigan ng Arezzo]], na nasa Toscana rin, ay nasa timog, at ang [[Lalawigan ng Rimini]] ay nasa timog-silangan. Ang kabesera ng probinsiya ay ang lungsod ng [[Forlì]], na matatagpuan sa pampang ng [[Ilog Montone]] mga {{Convert|70|km|mi|0}} timog-silangan ng [[Bolonia]].<ref>{{cite book|title=The Times Comprehensive Atlas of the World|edition=13|year=2011|publisher=Times Books|isbn=9780007419135|page=76}}</ref>
== Kakambal na lungsod ==
* {{Flagicon|China}} [[Beijing]]-[[Distrito ng Dongcheng, Beijing|Distrito ng Dongcheng]], Tsina, simula 2012
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Forlì-Cesena]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.provincia.forli-cesena.it Opisyal na website] {{In lang|it}}
* [http://www.turismo.fc.it Portal ng turismo para sa Provincia di Forlì-Cesena] <sup class="noprint Inline-Template" data-ve-ignore="true"><span style="white-space: nowrap;">[ ''<nowiki><span title="Dead link tagged April 2018">permanenteng patay na link</span></nowiki>'' ]</span></sup>
{{Emilia-Romagna}}{{Province of Forlì-Cesena|nocat=yes}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
kh4jrrgwyx7oaks8vi9rwt2a7lv0nfn
1969730
1969691
2022-08-28T07:39:53Z
Ryomaandres
8044
/* Tingnan din */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement|name=Lalawigan ng Forlì-Cesena|native_name=|native_name_lang=it<!-- ISO 639-2 code e.g. "it" for Italian -->|settlement_type=[[Mga lalawigan ng Italya|Lalawigan]]|image_skyline=Palazzo_della_Provincia_di_Forlì.jpg|image_alt=|image_caption=Palazzo dei Signori della Missione, ang luklukang panlalawigan sa Forlì.|image_flag=|flag_alt=|image_shield=|shield_alt=|image_map=Forli-Cesena in Italy.svg|map_alt=|map_caption=Mapang nagpapakita ng kinaroroonan ng Forlì-Cesena sa Italya|coordinates=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Bansa|subdivision_name={{flag|Italya}}|subdivision_type1=Rehiyon|subdivision_name1=[[Emilia-Romaña]]|established_title=|established_date=|seat_type=Kabesera|seat=[[Forlì]]|parts_type=Mga ''[[comune]]''|parts_style=para|p1=30|government_footnotes=|leader_party=|leader_title=Pangulo|leader_name=[[Enzo Lattuca]]|unit_pref=Metric<!-- or US or UK -->|area_footnotes=|area_total_km2=2378.4|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=398322|population_as_of=2012|population_density_km2=auto|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+1|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=Postal code|postal_code=47121-47122 Forlì, 47521-47522 Cesena, 47010-47043 elsewhere (except 47023)|area_code_type=Telephone prefix|area_code=0543, 0547|iso_code=|registration_plate=[[Italian car number plates|FO]], [[Italian car number plates|FC]]|blank_name_sec1=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|blank_info_sec1=040|website=<!-- {{URL|example.com}} -->|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with no coordinates]]
[[Talaksan:CESENA-3497.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/CESENA-3497.jpg/250px-CESENA-3497.jpg|right|thumb|250x250px| [[Piazza del Popolo, Cesena|Piazza del Popolo]] sa [[Cesena]].]]
Ang '''lalawigan ng Forlì-Cesena''' ({{Lang-it|provincia di Forlì-Cesena}}) ay isang [[Mga lalawigan ng Italya|lalawigan]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña|Emilia–Romaña]] ng [[Italya]]. Ang kabesera nito ay ang lungsod ng [[Forlì]] . Ang lalawigan ay may populasyon na 394,273 noong 2016 sa isang lugar na {{Convert|2378.4|km2|mi2}} . Naglalaman ito ng 30 ''[[comune]]'' at ang pangulo ng lalawigan ay si Davide Drei.<ref>{{Cite web |title=Provincia di Forlì-Cesena |url=http://www.tuttitalia.it/emilia-romagna/provincia-di-forli-cesena/ |access-date=19 August 2015 |publisher=Tutt Italia}}</ref> Bagaman matatagpuan malapit sa independiyenteng [[San Marino|Republika ng San Marino]], ang Forlì-Cesena ay hindi nagbabahagi ng hangganan ng lupa sa soberanong estado.
== Kasaysayan ==
Ang Forlì ay itinatag ng Romanong konsul na si [[Marcus Livius Salinator]], at ito ay konektado sa [[Sa pamamagitan ng Aemilia|Via Aemilia]] noong 188 BK. Noong ika-12 siglo CE, ito ay naging isang [[Mga Guelfo at Gibelino|Gibelino]] ''comune'' at garisong militar.<ref name="2002d2">{{cite book|author=Roy Palmer Domenico|title=The Regions of Italy: A Reference Guide to History and Culture|year=2002|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-30733-1|page=88}}</ref> Sinimulan ng Banal na Luklukan ang isang maliit na pagtatangkang pamunuan ang Forlì noong 1278, ngunit pinamunuan ng pamilya ni Ordelaffi ang lungsod mula 1315 hanggang 1480. Ang lungsod ay kalaunan ay pinamahalaan ni [[Girolamo Riario]] at ng kaniyang asawa, si [[Caterina Sforza]]; sa panahong ito, sinubukan ng Banal na Luklukan na mabawi ang kontrol ngunit hindi ito nagtagumpay. Inutusan ng Español na [[Papa Alejandro VI]] ang kaniyang anak na si [[Cesare Borgia]], [[Duke ng Valentinois]], sa Forlì at iba pang mga komunidad sa rehiyon; Matagumpay na nakuha ni Borgia ang kontrol sa Forlì noong 1500, ngunit nawala ito noong 1503, pagkatapos ng pagkamatay ni Alejandro VI. Hanggang sa mabuo ang Kaharian ng Italya, nanatili ito sa ilalim ng pamumuno ng Banal na Luklukan.<ref name="2002d">{{Cite book}}</ref>
== Heograpiya ==
Ang lalawigan ng Forlì-Cesena ay isa sa siyam na lalawigan sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] sa hilagang-silangan ng Italya. Kasama ng Rimini, ito ang pinakatimog ng mga lalawigan sa rehiyon at ito ay malapit sa [[Dagat Adriatico]] sa maikling distansiya. Ang [[Lalawigan ng Ravena]] ay matatagpuan kaagad sa hilaga at ang [[Mantova|Lalawigan ng Mantua]] sa [[Lombardia]] sa hilagang-kanluran. Sa kanluran ay matatagpuan ang [[Kalakhang Lungsod ng Florencia]] sa rehiyon ng [[Toscana]], ang [[Lalawigan ng Arezzo]], na nasa Toscana rin, ay nasa timog, at ang [[Lalawigan ng Rimini]] ay nasa timog-silangan. Ang kabesera ng probinsiya ay ang lungsod ng [[Forlì]], na matatagpuan sa pampang ng [[Ilog Montone]] mga {{Convert|70|km|mi|0}} timog-silangan ng [[Bolonia]].<ref>{{cite book|title=The Times Comprehensive Atlas of the World|edition=13|year=2011|publisher=Times Books|isbn=9780007419135|page=76}}</ref>
== Kakambal na lungsod ==
* {{Flagicon|China}} [[Beijing]]-[[Distrito ng Dongcheng, Beijing|Distrito ng Dongcheng]], Tsina, simula 2012
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Forlì-Cesena]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.provincia.forli-cesena.it Opisyal na website] {{In lang|it}}
* [http://www.turismo.fc.it Portal ng turismo para sa Provincia di Forlì-Cesena]
{{Emilia-Romagna}}{{Province of Forlì-Cesena|nocat=yes}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
q64h51h7f4gtmxxrellbrb3kof359r4
Lalawigan ng Reggio Emilia
0
20839
1969712
1922925
2022-08-28T06:38:18Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
:''Para sa lungsod, tingnan ang [[Lungsod ng Reggio nell’Emilia]].''
{{Infobox settlement/Wikidata}}
Ang '''Reggio Emilia''' (sa [[Latin]]: '''Lepidi''', '''Lepidum Regium''', '''Regium Lepidi''', at '''Regium''') ay isang lalawigan ng rehiyon ng [[Emilia-Romagna]] sa [[Italya]]. Ang [[lungsod ng Reggio nell’Emilia]] ang [[kabisera]] nito. Ito ay may 171,944 naninirahan.<ref name="Istat"/>
Ito ay may lawak na humigit-kumulang {{Convert|2292|km2|mi2}} at, {{Magmula noong|2017}}, ay may populasyong 531,942. Mayroong 42 ''[[comune]]'' sa lalawigan.<ref name="comuni-italiani.it">{{Cite web |title=Provincia di Reggio Emilia |url=http://www.comuni-italiani.it/035/index.html |website=Comuni-Italiani.it}}</ref> Ang [[Rolo, Emilia-Romaña|Rolo]], ang pinakamaliit na ''comune'' sa lalawigan ayon sa lugar, ay ang ''comune'' na pinakamalayo sa Silangan. Ang [[Ventasso]] ay ang ''comune'' na pinakamalayo sa Kanluran. Ang mga hangganang bayan ng Lalawigan ay [[Ventasso]], na siyang pinakamaliit na komunidad ayon sa populasyon, sa timog at [[Luzzara]] sa hilaga. Ang Luzzara ay ang pangalawang pinakamalaking ''comune'' sa [[Emilia-Romaña]] at may pinakamataas na bilang ng mga dayuhang mamamayan sa rehiyon.<ref name="comuni-italiani.it" />
Ang lalawigan ay tahanan ng makasaysayang [[Kastilyo Canossa]], pag-aari ng kondesa [[Matilda ng Toscana|Matilde]]; dito naganap ang [[Daan tungong Canossa]] ni [[Enrique IV, Banal na Emperador ng Roma|Enrique]] IV. Ang mga kinatawan ng mga malayang munisipalidad ng Reggio, Modena, Bologna at Ferrara ay nagpulong sa [[Sala del Tricolore (Reggio Emilia)|Sala del Tricolore]] ng Reggio Emilia noong 1797 upang ipahayag ang [[Repubblica Cispadana]], na pinagtibay ang tatlong kulay berde-puti-pulang bandila upang kumatawan sa kanilang bagong nabuong Republika; kalaunan ay pinagtibay ito noong 1848 bilang pambansang watawat.<ref>[http://www.municipio.re.it/iat/iatre.nsf/schede/C477FAF485CE2140C125695100551CF5?OpenDocument&lng=eng Official Tourist Information Site of the Municipality of Reggio Emilia, Accessed 10 July 2011.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110813235302/http://www.municipio.re.it/IAT/iatre.nsf/schede/C477FAF485CE2140C125695100551CF5?OpenDocument&lng=eng|date=13 August 2011}}</ref>
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Reggio Emilia]]
{{stub|Italya}}
== Mga sanggunian ==
{{reflist|refs=
<ref name="Istat">{{cite web | url=http://demo.istat.it/bil2016/index.html | title=Istat | accessdate=2017-06-13 | archive-date=2017-08-06 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170806142909/http://www.demo.istat.it/bil2016/index.html | url-status=dead }}</ref>
}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
9qn4ewp2joymd0yeycabhai17gsca84
1969713
1969712
2022-08-28T06:38:32Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
:''Para sa lungsod, tingnan ang [[Lungsod ng Reggio nell’Emilia]].''
{{Infobox settlement/Wikidata}}
Ang '''Reggio Emilia''' (sa [[Latin]]: '''Lepidi''', '''Lepidum Regium''', '''Regium Lepidi''', at '''Regium''') ay isang lalawigan ng rehiyon ng [[Emilia-Romagna]] sa [[Italya]]. Ang [[lungsod ng Reggio nell’Emilia]] ang [[kabisera]] nito. Ito ay may 171,944 naninirahan.<ref name="Istat"/>
Ito ay may lawak na humigit-kumulang {{Convert|2292|km2|mi2}} at, {{Magmula noong|2017}}, ay may populasyong 531,942. Mayroong 42 ''[[comune]]'' sa lalawigan.<ref name="comuni-italiani.it">{{Cite web |title=Provincia di Reggio Emilia |url=http://www.comuni-italiani.it/035/index.html |website=Comuni-Italiani.it}}</ref> Ang [[Rolo, Emilia-Romaña|Rolo]], ang pinakamaliit na ''comune'' sa lalawigan ayon sa lugar, ay ang ''comune'' na pinakamalayo sa Silangan. Ang [[Ventasso]] ay ang ''comune'' na pinakamalayo sa Kanluran. Ang mga hangganang bayan ng Lalawigan ay [[Ventasso]], na siyang pinakamaliit na komunidad ayon sa populasyon, sa timog at [[Luzzara]] sa hilaga. Ang Luzzara ay ang pangalawang pinakamalaking ''comune'' sa [[Emilia-Romaña]] at may pinakamataas na bilang ng mga dayuhang mamamayan sa rehiyon.<ref name="comuni-italiani.it" />
Ang lalawigan ay tahanan ng makasaysayang [[Kastilyo Canossa]], pag-aari ng kondesa [[Matilda ng Toscana|Matilde]]; dito naganap ang [[Daan tungong Canossa]] ni [[Enrique IV, Banal na Emperador ng Roma|Enrique IV]]. Ang mga kinatawan ng mga malayang munisipalidad ng Reggio, Modena, Bologna at Ferrara ay nagpulong sa [[Sala del Tricolore (Reggio Emilia)|Sala del Tricolore]] ng Reggio Emilia noong 1797 upang ipahayag ang [[Repubblica Cispadana]], na pinagtibay ang tatlong kulay berde-puti-pulang bandila upang kumatawan sa kanilang bagong nabuong Republika; kalaunan ay pinagtibay ito noong 1848 bilang pambansang watawat.<ref>[http://www.municipio.re.it/iat/iatre.nsf/schede/C477FAF485CE2140C125695100551CF5?OpenDocument&lng=eng Official Tourist Information Site of the Municipality of Reggio Emilia, Accessed 10 July 2011.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110813235302/http://www.municipio.re.it/IAT/iatre.nsf/schede/C477FAF485CE2140C125695100551CF5?OpenDocument&lng=eng|date=13 August 2011}}</ref>
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Reggio Emilia]]
{{stub|Italya}}
== Mga sanggunian ==
{{reflist|refs=
<ref name="Istat">{{cite web | url=http://demo.istat.it/bil2016/index.html | title=Istat | accessdate=2017-06-13 | archive-date=2017-08-06 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170806142909/http://www.demo.istat.it/bil2016/index.html | url-status=dead }}</ref>
}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
2uuj5dkq7f97hn4yimranjkl0nng1c6
Lalawigan ng Ferrara
0
20843
1969709
1916968
2022-08-28T05:58:09Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1089728444|Province of Ferrara]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement|name=Province of Ferrara|native_name=|native_name_lang=it<!-- ISO 639-2 code e.g. "it" for Italian -->|settlement_type=[[Mga lalawigan ng Italya|Lalawigan]]|image_skyline=Delta del po goro.JPG|image_alt=|image_caption=Po di Goro, ang hangganan sa mga lalawigan ng Ferrara (kanan) at Rovigo|image_flag=Flag_of_the_province_of_Ferrara.svg|flag_alt=|image_shield=Coat_of_Arms_of_the_province_of_Ferrara.svg|shield_alt=|image_map=Ferrara in Italy.svg|map_alt=|map_caption=Mapang nagpapakita ng kinaroroonan ng lalawigan ng Ferrara sa Italya|coordinates=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Bansa|subdivision_name={{flag|Italya}}|subdivision_type1=Rehiyon|subdivision_name1=[[Emilia-Romaña]]|established_title=|established_date=|seat_type=Kabesera|seat=[[Ferrara]]|parts_type=Mga [[comune]]|parts_style=para|p1=23|government_footnotes=|leader_party=|leader_title=Pangulo|leader_name=Barbara Paron|unit_pref=Metric<!-- or US or UK -->|area_footnotes=|area_total_km2=2632|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=350238|population_as_of=March 31, 2016|population_density_km2=auto|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+1|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=Postal code|postal_code=44000-44124|area_code_type=Telephone prefix|area_code=0532, 0533|iso_code=|registration_plate=[[Italian car number plates|FE]]|blank_name_sec1=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|blank_info_sec1=038|website=<!-- {{URL|example.com}} -->|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with no coordinates]]
Ang '''lalawigan ng Ferrara''' ({{Lang-it|provincia di Ferrara}}; {{lang-egl|pruvîncia ad Fràra}}) ay isang [[Mga lalawigan ng Italya|lalawigan]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], [[Italya]]. Ang kabesera ng probinsiya nito ay ang lungsod ng [[Ferrara]]. Noong 2016, mayroon itong populasyon na 354,238 na naninirahan sa isang lugar na {{Convert|2635.12|km2|mi2}}.<ref name="tutt" /> Naglalaman ito ng 23 ''[[comune]]'', na nakalista sa [[talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Ferrara]]. Ang pangulo nito ay si Barbara Paron.<ref name="tutt">{{Cite web |title=Provincia di Ferrara |url=http://www.tuttitalia.it/emilia-romagna/provincia-di-ferrara/ |access-date=19 August 2015 |publisher=Tutt Italia}}</ref>
== Kasaysayan ==
Ang lalawigan ng Ferrara ay pinaniniwalaang unang tinirahan ng mga Romano sa pook na "Forum Alieni", bagaman ang mga labi ng baybaying daungan ng Spina ay nahukay malapit sa [[Comacchio]] ng mga arkeologo.<ref name="2002d2">{{cite book|author=Roy Palmer Domenico|title=The Regions of Italy: A Reference Guide to History and Culture|url=https://archive.org/details/regionsitalyrefe00dome|url-access=limited|year=2002|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-313-30733-1|pages=[https://archive.org/details/regionsitalyrefe00dome/page/n100 85]–86}}</ref> Ang Ferrara ay unang binanggit nang ito ay nasakop ng tribong Aleman na [[Mga Lombardo|Lombardo]] noong 753 CE, at ang Imperyong Bisantino ay nawala ang pamamahala nito sa lungsod. Ito ay ipinagkaloob sa Banal na Luklukan ng mga Franco noong 754 o 756 CE, at pinamunuan ng mga [[Obispo ng Ravena]]. Sinimulan ng mga monasteryong Benedictino at Cisterciano na muling kuhanin ang mga lupain ng Podelta noong ika-9 na siglo.<ref name="2002d">{{Cite book}}</ref>
== Heograpiya ==
Ang lalawigan ng Ferarra ay isa sa siyam na lalawigan sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] sa hilagang-silangan ng Italya. Ito ang pinakahilagang lalawigan sa rehiyon na umabot sa [[Dagat Adriatico]]. Ang [[Lalawigan ng Rovigo]] sa rehiyon ng [[Veneto]] ay matatagpuan kaagad sa hilaga at ang [[Mantova|Lalawigan ng Mantua]] sa [[Lombardia]] sa hilagang-kanluran. Sa kanluran ay matatagpuan ang [[Lalawigan ng Modena]] at ang [[Kalakhang Lungsod ng Bolonia]], at ang [[Lalawigan ng Ravena]] ay nasa timog. Ang kabesera ng probinsiya ay ang lungsod ng [[Ferrara]], na matatagpuan sa isang sangay ng [[Ilog Po]] mga {{Convert|50|km|mi|0}} hilagang-silangan ng [[Bolonia]].<ref>{{cite book|title=The Times Comprehensive Atlas of the World|edition=13|year=2011|publisher=Times Books|isbn=9780007419135|page=76}}</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* {{Official website|http://www.provincia.fe.it/}} {{In lang|it}}
{{Emilia-Romagna}}{{Province of Ferrara|nocat=yes}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
50pyqzaac39rhh7htpniqupmqujhy0e
Lalawigan ng Modena
0
20844
1969711
1869043
2022-08-28T06:07:21Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1105664356|Province of Modena]]"
wikitext
text/x-wiki
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with no coordinates]]
{{Infobox settlement
<!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->|name=Lalawigan ng Modena|native_name=|native_name_lang=it<!-- ISO 639-2 code e.g. "it" for Italian -->|settlement_type=[[mga lalawigan ng Italya|Lalawigan]]|image_skyline=File:Via_Emilia_2010.jpg|image_alt=|image_caption=Ang Via Emilia sa [[Castelfranco Emilia]]|image_flag=Flag_of_the_province_of_Modena.svg|flag_alt=|image_shield=Coat of Arms of the Province of Modena.svg|shield_alt=|image_map=Modena in Italy.svg|map_alt=|map_caption=Mapang nagpapakita ng kinaroroonan ng lalawigan ng Modena sa Italya|coordinates=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Bansa|subdivision_name={{flag|Italya}}|subdivision_type1=Rehiyon|subdivision_name1=[[Emilia-Romaña]]|established_title=|established_date=|seat_type=Kabesera|seat=[[Modena]]|parts_type=Mga ''[[comune]]''|parts_style=para|p1=48|government_footnotes=|leader_party=|leader_title=Pangulo|leader_name=Gian Domenico Tomei|unit_pref=Metric<!-- or US or UK -->|area_footnotes=|area_total_km2=2688|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=700722|population_as_of=Agosto 31, 2017|population_density_km2=auto|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+1|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=Postal code|postal_code=41000-41100|area_code_type=Telephone prefix|area_code=059, 0535, 0536|iso_code=|registration_plate=[[Italian car number plates|MO]]|blank_name_sec1=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|blank_info_sec1=036|website=<!-- {{URL|example.com}} -->|footnotes=}}
Ang '''Lalawigan ng Modena''' ({{Lang-it|Provincia di Modena}} ) ay isang [[Mga lalawigan ng Italya|lalawigan]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] ng [[Italya]]. Ang kabesera nito ay ang lungsod ng [[Modena]].
Ito ay may lawak na {{Convert|2689|km2|mi2}} at kabuuang populasyon na humigit-kumulang 701,000 (2015). Mayroong 48 ''[[comune]]'' sa lalawigan,<ref>{{Cite web |title=Unione delle Province d'Italia (UPI) |url=http://www.upinet.it/indicatore.asp?id_statistiche=6 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070807094512/http://www.upinet.it/indicatore.asp?id_statistiche=6 |archive-date=2007-08-07 |access-date=2007-08-07}}</ref> tingnan [[Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Modena|ang mga komuna ng Lalawigan ng Modena]]. Ang pinakamalaki pagkatapos ng Modena ay [[Carpi, Emilia-Romaña|Carpi]], [[Sassuolo]], [[Formigine]], at [[Castelfranco Emilia]].
== Ekonomiya ==
Ang Modena ay isa sa pinakamahalagang lugar ng industriya sa Europa. Ito ay malawak na itinuturing bilang ang kabesera ng industriya ng supercar at sports car, na tinutuluyan ng mga tagagawa ng kotseng [[Ferrari]], [[Maserati]], [[De Tomaso]], at [[Pagani (kumpanya)|Pagani]], ay tahanan ng mga pandaigdigang industriya ng pagkain tulad ng Grandi Salumifici, Cremonini Group, Fini Group, at ilang mga tagagawa ng palayok, mga kompanya ng tela, at mga kompanyang parmasyutiko.
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
[[Talaksan:Coat_of_Arms_of_the_province_of_Modena_(until_2006).svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Coat_of_Arms_of_the_province_of_Modena_%28until_2006%29.svg/220px-Coat_of_Arms_of_the_province_of_Modena_%28until_2006%29.svg.png|alt=Coat of arms before 2006|thumb| Eskudo de armas ang 2006]]
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.provincia.modena.it Opisyal na website] {{In lang|it}}
{{Emilia-Romagna}}{{Province of Modena|nocat=yes}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
duklhmbuoo3n51qtkew0s4cr58ykvyn
Lalawigan ng Parma
0
20845
1969723
1868731
2022-08-28T06:58:24Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1096115835|Province of Parma]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement|name=Lalawigan ng Parma|native_name=|native_name_lang=it<!-- ISO 639-2 code e.g. "it" for Italian -->|settlement_type=[[Mga lalawigan ng Italya|Lalawigan]]|image_skyline=Palazzo_Giordani_(Parma)_-_facciata_principale.JPG|image_alt=|image_caption=Palazzo Giordani sa Parma, ang luklukang panlalawigan.|image_flag=Flag of the province of Parma.svg|flag_alt=|image_shield=Provincia di Parma-Stemma.svg|shield_alt=|image_map=Parma in Italy.svg|map_alt=|map_caption=Mapang nagpapakita ng kinaroroonan ng lalawigan ng Parma sa Italya.|coordinates=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Bansa|subdivision_name=Italya|subdivision_type1=Rehiyon|subdivision_name1=Emilia-Romaña|established_title=|established_date=|seat_type=Kabesera|seat=[[Parma]]|parts_type=Mga ''[[comune]]''|parts_style=para|p1=47|government_footnotes=|leader_party=|leader_title=Pangulo|leader_name=Diego Rossi|unit_pref=Metric<!-- or US or UK -->|area_footnotes=|area_total_km2=3449|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=449191|population_as_of=Setyembre 30, 2016|population_density_km2=auto|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+01:00|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+02:00|postal_code_type=Postal code|postal_code=43010-43015<br>43017-43019<br>43021-43022<br>43024-43025<br>43028-43030<br>43032<br>43035-43045<br>43047<br>43049-43053<br>43055<br>43058-43059<br>43100|area_code_type=Telephone prefix|area_code=0521, 0524, 0525|iso_code=|registration_plate=[[Italian car number plates|PR]]|blank_name_sec1=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|blank_info_sec1=034|website=<!-- {{URL|example.com}} -->|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with no coordinates]]
Ang '''Lalawigan ng Parma''' ({{Lang-it|Provincia di Parma}}) ay isang [[Mga lalawigan ng Italya|lalawigan]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña|Emilia–Romaña]] ng Italya. Ang pinakamalaking bayan at kabesera nito ay ang lungsod ng [[Parma]].
Ito ay binubuo ng 47 ''[[comune]]''. Ito ay may lawak na {{Convert|3449|km2|mi2}} at isang kabuuang populasyon na humigit-kumulang 450,000.
Ang lalawigan ay napapaligiran ng [[Lalawigan ng Reggio Emilia]] sa silangan, ng [[Lalawigan ng Plasencia|Plasencia]] sa kanluran, ng mga lalawigan ng [[Lombardia]] ng [[Lalawigan ng Cremona|Cremona]] at [[Mantova]] sa hilaga at ng mga lalawigan ng [[Liguria]] ng [[Lalawigan ng La Spezia|La Spezia]] at [[Lalawigan ng Genova|Genoa]] at ng [[Massa-Carrara|Lalawigan ng Massa-Carrara]] ng [[Toscana]] sa timog.
== Kasaysayan ==
Noong 1861, itinatag ang mga [[Mga lalawigan ng Italya|lalawigang Italyano]] sa modelong republika ng Pransiya.
== Transportasyon ==
=== Paliparan ===
Ang Lalawigan ng Parma ay pinaglilingkuran ng [[Paliparang Giuseppe Verdi]].
== Mga sanggunian ==
<references />
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.provincia.parma.it homepage ng Provincia di Parma] {{In lang|it}}
{{Emilia-Romagna}}{{Province of Parma|nocat=yes}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
[[Kategorya:Pages using infobox settlement with possible demonym list]]
hhf66bi2kdgfcz27gpkd8o3tgsc4vec
Lalawigan ng Plasencia
0
20846
1969722
1888728
2022-08-28T06:58:22Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1093938198|Province of Piacenza]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement|name=Lalawigan ng Plasencia|native_name=|native_name_lang=it<!-- ISO 639-2 code e.g. "it" for Italian -->|settlement_type=[[Mga lalawigan ng Italya|Lalawigan]]|image_skyline=Paolo_Monti_-_Servizio_fotografico_(Italia,_1981)_-_BEIC_6354113.jpg|image_alt=|image_caption=Ang luklukang panlalawigan noong 1981.|image_flag=Flag_of_the_province_of_Piacenza.svg|flag_alt=|image_shield=Provincia di Piacenza-Stemma.svg|shield_alt=|image_map=Piacenza in Italy.svg|map_alt=|map_caption=Mapang nagpapakita ng kinaroroonan ng lalawigan ng Plasencia sa Italya.|coordinates=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Bansa|subdivision_name={{flag|Italy}}|subdivision_type1=Rehiyon|subdivision_name1=[[Emilia-Romaña]]|established_title=|established_date=|seat_type=Kabesera|seat=[[Plasencia]]|parts_type=Mga ''[[comune]]''|parts_style=para|p1=48|government_footnotes=|leader_party=|leader_title=Pangulo|leader_name=[[Patrizia Barbieri]]|unit_pref=Metric<!-- or US or UK -->|area_footnotes=|area_total_km2=2585.86|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=286572|population_as_of=June 30, 2016|population_density_km2=auto|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+1|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=Postal code|postal_code=29010, 29020, 29100|area_code_type=Telephone prefix|area_code=0523|iso_code=|registration_plate=[[Italian car number plates|PC]]|blank_name_sec1=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|blank_info_sec1=033|website=<!-- {{URL|example.com}} -->|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with no coordinates]]
Ang '''lalawigan ng Piacenza''' ({{Lang-it|provincia di Piacenza}}) ay isang [[Mga lalawigan ng Italya|lalawigan]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] ng [[Italya]] . Ang kabeera ng lalawigang nito ay ang lungsod ng [[Plasencia]]. Noong 2016, mayroon itong kabuuang populasyon na 286,572 na naninirahan sa isang lugar na {{Convert|2585.86|km2|mi2}}, na nagbibigay dito ng density ng populasyon na 111.38 na naninirahan kada kilometro kuwadrado. Ang lungsod ng Plasencia ay may populasyon na 102,269, noong 2015. Ang Pangulo ng probinsiya ay si Patrizia Barbieri at naglalaman ito ng 48 ''[[comune]]''.<ref>{{Cite web |title=Provincia di Piacenza |url=http://www.tuttitalia.it/emilia-romagna/provincia-di-piacenza/ |access-date=18 August 2015 |publisher=Tutt Italia}}</ref> Ang lalawigan ay nagsimula noong itinatag ng mga Romano noong 218 BK.
== Heograpiya ==
Ang lalawigan ng Piacenza ay ang pinakakanluran sa siyam na lalawigan sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] sa hilagang-kanluran ng Italya. Ito ay may hangganan sa silangan ng [[Lalawigan ng Parma]], at sa hilaga ng [[Lalawigan ng Cremona]], [[Lalawigan ng Lodi]], at [[Lalawigan ng Pavia]] sa rehiyon ng [[Lombardia]]. Ang [[Lalawigan ng Alessandria]] ay nasa kanluran sa rehiyon ng [[Piamonte]], at sa timog ay matatagpuan ang [[Lalawigan ng Genova|Lalawigan ng Genoa]] sa rehiyon ng [[Liguria]].<ref>{{cite book|title=The Times Comprehensive Atlas of the World|edition=13|year=2011|publisher=Times Books|isbn=9780007419135|page=76}}</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* Media related to Province of Piacenza at Wikimedia Commons
* {{Official website|http://www.provincia.piacenza.it}} {{In lang|it}}
* [https://web.archive.org/web/20041207164954/http://www.provincia.piacenza.it/inglese.asp Provincia di Piacenza homepage] {{In lang|en}}
* [http://www.piacenzainternet.it Piacenzainternet.it] - Portale di Piacenza {{In lang|it}}
{{Emilia-Romagna}}{{Province of Piacenza|nocat=yes}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
08t7jnq0xe5nwfhoiz00r4ys48xkrjx
1969725
1969722
2022-08-28T07:01:18Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement|name=Lalawigan ng Plasencia|native_name=|native_name_lang=it<!-- ISO 639-2 code e.g. "it" for Italian -->|settlement_type=[[Mga lalawigan ng Italya|Lalawigan]]|image_skyline=Paolo_Monti_-_Servizio_fotografico_(Italia,_1981)_-_BEIC_6354113.jpg|image_alt=|image_caption=Ang luklukang panlalawigan noong 1981.|image_flag=Flag_of_the_province_of_Piacenza.svg|flag_alt=|image_shield=Provincia di Piacenza-Stemma.svg|shield_alt=|image_map=Piacenza in Italy.svg|map_alt=|map_caption=Mapang nagpapakita ng kinaroroonan ng lalawigan ng Plasencia sa Italya.|coordinates=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Bansa|subdivision_name={{flag|Italy}}|subdivision_type1=Rehiyon|subdivision_name1=[[Emilia-Romaña]]|established_title=|established_date=|seat_type=Kabesera|seat=[[Plasencia]]|parts_type=Mga ''[[comune]]''|parts_style=para|p1=48|government_footnotes=|leader_party=|leader_title=Pangulo|leader_name=[[Patrizia Barbieri]]|unit_pref=Metric<!-- or US or UK -->|area_footnotes=|area_total_km2=2585.86|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=286572|population_as_of=June 30, 2016|population_density_km2=auto|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+1|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=Postal code|postal_code=29010, 29020, 29100|area_code_type=Telephone prefix|area_code=0523|iso_code=|registration_plate=[[Italian car number plates|PC]]|blank_name_sec1=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|blank_info_sec1=033|website=<!-- {{URL|example.com}} -->|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with no coordinates]]
Ang '''lalawigan ng Piacenza''' ({{Lang-it|provincia di Piacenza}}) ay isang [[Mga lalawigan ng Italya|lalawigan]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] ng [[Italya]] . Ang kabeera ng lalawigang nito ay ang lungsod ng [[Plasencia]]. Noong 2016, mayroon itong kabuuang populasyon na 286,572 na naninirahan sa isang lugar na {{Convert|2585.86|km2|mi2}}, na nagbibigay dito ng density ng populasyon na 111.38 na naninirahan kada kilometro kuwadrado. Ang lungsod ng Plasencia ay may populasyon na 102,269, noong 2015. Ang Pangulo ng probinsiya ay si Patrizia Barbieri at naglalaman ito ng 48 ''[[comune]]''.<ref>{{Cite web |title=Provincia di Piacenza |url=http://www.tuttitalia.it/emilia-romagna/provincia-di-piacenza/ |access-date=18 August 2015 |publisher=Tutt Italia}}</ref> Ang lalawigan ay nagsimula noong itinatag ng mga Romano noong 218 BK.
== Heograpiya ==
Ang lalawigan ng Piacenza ay ang pinakakanluran sa siyam na lalawigan sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] sa hilagang-kanluran ng Italya. Ito ay may hangganan sa silangan ng [[Lalawigan ng Parma]], at sa hilaga ng [[Lalawigan ng Cremona]], [[Lalawigan ng Lodi]], at [[Lalawigan ng Pavia]] sa rehiyon ng [[Lombardia]]. Ang [[Lalawigan ng Alessandria]] ay nasa kanluran sa rehiyon ng [[Piamonte]], at sa timog ay matatagpuan ang [[Lalawigan ng Genova|Lalawigan ng Genoa]] sa rehiyon ng [[Liguria]].<ref>{{cite book|title=The Times Comprehensive Atlas of the World|edition=13|year=2011|publisher=Times Books|isbn=9780007419135|page=76}}</ref>
Ang pinakahilagang bahagi ng lalawigan ay higit na patag ngunit ang pinakatimog na dalawang-katlo ay maburol at umaabot sa Kabundukang Apeninong Liguria; ang pinakamataas na punto sa lalawigan ay ang tuktok ng [[Monte Bue]] na {{Convert|1777|m|ft|0}} sa itaas ng antas ng dagat. Ang alubyal na [[Lambak Po|Kapatagang Po]] ay lupang pang-agrikultura at maraming ubasan na nagtatanim ng mga ubas kung saan ginawa ang labingwalong alak ng rehiyon. Mayroong ilang magaan na industriya, karamihan ay nasa sektor ng makina, at ang ilan sa mga ito ay nakaugnay sa sektor ng agrikultura.<ref name="Province">{{Cite web |title=The province of Piacenza and its land |url=http://www.provincia.piacenza.it/pagina.php?IDpag=58&idvocebox=65 |access-date=23 August 2015 |publisher=Provincia di Piacenza}}</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* Media related to Province of Piacenza at Wikimedia Commons
* {{Official website|http://www.provincia.piacenza.it}} {{In lang|it}}
* [https://web.archive.org/web/20041207164954/http://www.provincia.piacenza.it/inglese.asp Provincia di Piacenza homepage] {{In lang|en}}
* [http://www.piacenzainternet.it Piacenzainternet.it] - Portale di Piacenza {{In lang|it}}
{{Emilia-Romagna}}{{Province of Piacenza|nocat=yes}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
3u3h766w1ems7cyl1ur1w311vmklwl3
1969726
1969725
2022-08-28T07:02:39Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement|name=Lalawigan ng Plasencia|native_name=|native_name_lang=it<!-- ISO 639-2 code e.g. "it" for Italian -->|settlement_type=[[Mga lalawigan ng Italya|Lalawigan]]|image_skyline=Paolo_Monti_-_Servizio_fotografico_(Italia,_1981)_-_BEIC_6354113.jpg|image_alt=|image_caption=Ang luklukang panlalawigan noong 1981.|image_flag=Flag_of_the_province_of_Piacenza.svg|flag_alt=|image_shield=Provincia di Piacenza-Stemma.svg|shield_alt=|image_map=Piacenza in Italy.svg|map_alt=|map_caption=Mapang nagpapakita ng kinaroroonan ng lalawigan ng Plasencia sa Italya.|coordinates=|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Bansa|subdivision_name={{flag|Italy}}|subdivision_type1=Rehiyon|subdivision_name1=[[Emilia-Romaña]]|established_title=|established_date=|seat_type=Kabesera|seat=[[Plasencia]]|parts_type=Mga ''[[comune]]''|parts_style=para|p1=48|government_footnotes=|leader_party=|leader_title=Pangulo|leader_name=[[Patrizia Barbieri]]|unit_pref=Metric<!-- or US or UK -->|area_footnotes=|area_total_km2=2585.86|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=286572|population_as_of=June 30, 2016|population_density_km2=auto|timezone1=[[Central European Time|CET]]|utc_offset1=+1|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=Postal code|postal_code=29010, 29020, 29100|area_code_type=Telephone prefix|area_code=0523|iso_code=|registration_plate=[[Italian car number plates|PC]]|blank_name_sec1=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|blank_info_sec1=033|website=<!-- {{URL|example.com}} -->|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with no coordinates]]
Ang '''lalawigan ng Plasencia''' o '''Piacenza''' ({{Lang-it|provincia di Piacenza}}) ay isang [[Mga lalawigan ng Italya|lalawigan]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] ng [[Italya]] . Ang kabeera ng lalawigang nito ay ang lungsod ng [[Plasencia]]. Noong 2016, mayroon itong kabuuang populasyon na 286,572 na naninirahan sa isang lugar na {{Convert|2585.86|km2|mi2}}, na nagbibigay dito ng density ng populasyon na 111.38 na naninirahan kada kilometro kuwadrado. Ang lungsod ng Plasencia ay may populasyon na 102,269, noong 2015. Ang Pangulo ng probinsiya ay si Patrizia Barbieri at naglalaman ito ng 48 ''[[comune]]''.<ref>{{Cite web |title=Provincia di Piacenza |url=http://www.tuttitalia.it/emilia-romagna/provincia-di-piacenza/ |access-date=18 August 2015 |publisher=Tutt Italia}}</ref> Ang lalawigan ay nagsimula noong itinatag ng mga Romano noong 218 BK.
== Heograpiya ==
Ang lalawigan ng Piacenza ay ang pinakakanluran sa siyam na lalawigan sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] sa hilagang-kanluran ng Italya. Ito ay may hangganan sa silangan ng [[Lalawigan ng Parma]], at sa hilaga ng [[Lalawigan ng Cremona]], [[Lalawigan ng Lodi]], at [[Lalawigan ng Pavia]] sa rehiyon ng [[Lombardia]]. Ang [[Lalawigan ng Alessandria]] ay nasa kanluran sa rehiyon ng [[Piamonte]], at sa timog ay matatagpuan ang [[Lalawigan ng Genova|Lalawigan ng Genoa]] sa rehiyon ng [[Liguria]].<ref>{{cite book|title=The Times Comprehensive Atlas of the World|edition=13|year=2011|publisher=Times Books|isbn=9780007419135|page=76}}</ref>
Ang pinakahilagang bahagi ng lalawigan ay higit na patag ngunit ang pinakatimog na dalawang-katlo ay maburol at umaabot sa Kabundukang Apeninong Liguria; ang pinakamataas na punto sa lalawigan ay ang tuktok ng [[Monte Bue]] na {{Convert|1777|m|ft|0}} sa itaas ng antas ng dagat. Ang alubyal na [[Lambak Po|Kapatagang Po]] ay lupang pang-agrikultura at maraming ubasan na nagtatanim ng mga ubas kung saan ginawa ang labingwalong alak ng rehiyon. Mayroong ilang magaan na industriya, karamihan ay nasa sektor ng makina, at ang ilan sa mga ito ay nakaugnay sa sektor ng agrikultura.<ref name="Province">{{Cite web |title=The province of Piacenza and its land |url=http://www.provincia.piacenza.it/pagina.php?IDpag=58&idvocebox=65 |access-date=23 August 2015 |publisher=Provincia di Piacenza}}</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* Media related to Province of Piacenza at Wikimedia Commons
* {{Official website|http://www.provincia.piacenza.it}} {{In lang|it}}
* [https://web.archive.org/web/20041207164954/http://www.provincia.piacenza.it/inglese.asp Provincia di Piacenza homepage] {{In lang|en}}
* [http://www.piacenzainternet.it Piacenzainternet.it] - Portale di Piacenza {{In lang|it}}
{{Emilia-Romagna}}{{Province of Piacenza|nocat=yes}}
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
f16dnm4x7pj97xm393imnngrwy0k97x
Napoles
0
20908
1969696
1963528
2022-08-28T04:43:59Z
Ryomaandres
8044
/* Lutuin */
wikitext
text/x-wiki
{{featured article}}
{{about|isang pangunahing lungsod sa Italya|lalawigan na kinabibilangan ng lungsod na ito|Lalawigan ng Napoles|sa Filipinang negosyante na inugnay sa panloloko sa pork barrel|Janet Lim-Napoles}}
{{redirect|Naples|}}
{{Infobox settlement/Wikidata}}
Ang '''Napoles''' (bigkas: ''NA-po-les''; {{lang-it|Napoli}}, {{lang-en|Naples}}) ay isang lungsod sa [[Italya]]; ito ang kabesera ng rehiyon ng [[Campania]] at gayundin ng [[Kalakhang Lungsod ng Napoles|kasimpangalang kalakhang lungsod]] nito. Kilala sa mayamang kasaysayan, sining, kultura, arkitektura, musika, at mga lutuin, and Napoles ay gumanap ng mahalagang papel sa Tangway ng Italya at iba pa<ref>Gleijeses, Vittorio (1977). The History of Naples, since Origins to Modern Times. Naples.</ref> sa mahabang panahon ng pag-iral nito, na nagsimula ng mahigit na 2,800 taon nang nakaraan. Matatagpuan sa kanlurang baybay ng Italya katabi ng Golpo ng Napoles, ang lungsod ay namamagitan sa dalawang dakong mabulkan: ang Bulkang [[Vesubio]] at ang mga [[Larangang Flegreo]]. Ito ay may populasyon ng 963,357 noong 2009.<ref>http://demo.istat.it/bilmens2009gen/index.html=Monthly{{Dead link|date=Agosto 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
Unang tinirhan ng mga Griyego noong [[Unang milenyo BC|unang milenyo BK]], ang Napoles ang isa sa pinakamatandang tuluyang tinitirhang urbanong pook sa mundo.<ref>{{cite book|author1=David J. Blackman|author2=Maria Costanza Lentini|title=Ricoveri per navi militari nei porti del Mediterraneo antico e medievale: atti del Workshop, Ravello, 4–5 novembre 2005|url=https://books.google.com/books?id=GhB4VDYuJXsC&pg=PA99|year=2010|publisher=Edipuglia srl|isbn=978-88-7228-565-7|page=99}}</ref> Sa ika-9 na siglo BK, isang kolonya na kilala bilang Parthenope ({{lang-grc|Παρθενόπη}}) ang itinatag sa [[Castel dell'Ovo|Pulo ng Megaride]].<ref name="Greek Naples">{{cite web|url=http://www.naplesldm.com/Greek_Naples.php|title=Greek Naples|publisher=naplesldm.com|access-date=9 Mayo 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170321000245/http://www.naplesldm.com/Greek_Naples.php|archive-date=21 Marso 2017}}</ref> Noong ika-6 na siglo BK, muli itong itinatag bilang Neápolis.<ref>Daniela Giampaola, Francesca Longobardo (2000). ''Naples Greek and Roman''. Electa.</ref> Ang lungsod ay isang mahalagang bahagi ng [[Magna Graecia]], at may mahalagang papel sa pagsasanib ng lipunang Griyego at Romano, at naging mahalagang sentrong pangkultura sa ilalim ng mga Romano.<ref>{{cite web|url=http://www.naplesldm.com/virgil.php|title=Virgil in Naples|publisher=naplesldm.com|access-date=9 Mayo 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170402144355/http://www.naplesldm.com/virgil.php|archive-date=2 Abril 2017}}</ref>
Naging kabesera ito ng [[Dukado ng Napoles]] (661–1139), at matapos ng [[Kaharian ng Napoles]] (1262–1816), at sa huli ng [[Kaharian ng Dalawang Sicilia|Dalawang Sicilia]] hanggang sa [[pag-iisa ng Italya]] noong 1861. Ang Napoles ay tinagurian ding kabisera ng [[Estilong Baroko|Baroko]], na nagsimula sa karera ni [[Caravaggio]] noong ika-17 siglo, at sa rebolusyong pansining na kaniyang naitulak.<ref>Alessandro Giardino (2017), ''Corporeality and Performativity in Baroque Naples. The Body of Naples.'' Lexington.</ref> Naging mahalagang sentro rin ito ng [[Renasimyentong humanismo|humanismo]] at [[Panahon ng Kaliwanagan|Pagkamulat]].<ref>{{Cite web|title=Umanesimo in "Enciclopedia dei ragazzi"|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/umanesimo_(Enciclopedia-dei-ragazzi)|access-date=2020-12-28|website=www.treccani.it|language=it-IT}}</ref><ref>{{Cite book|last=Musi|first=Aurelio|title=Napoli, una capitale e il suo regno|publisher=Touring|year=|isbn=|location=|pages=118, 156|language=it}}</ref> Ang lungsod ay naging pandaigdigang pook-sanggunian ng klasikong muskika at opera sa pamamagitan ng [[Paaralang Napolitano]].<ref>{{Cite book|last=Florimo|first=Francesco|title=Cenno Storico Sulla Scuola Musicale De Napoli|publisher=Nabu Press|year=|isbn=|location=|pages=|language=it}}</ref> Sa pagitan ng 1925 hanggang 1936, ang Napoles ay pinalawak at iniangat lalo ng pamahalaan ni [[Benito Mussolini]]. Sa mga huling taon ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], tuloy-tuloy itong nawasak mula sa [[Pambobomba sa Napoles noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pambobomba ng mga Alyado]] habang nilusob nila ang tangway. Lubos na nakatanggap ng malawakang muling-pagtatayo ang lungsod matapos ang 1945.<ref name="wii">{{cite news|url=http://www.naplesldm.com/Naples%20bombing.php|publisher=naplesldm.com|title=Bombing of Naples|date=7 Oktubre 2007|access-date=9 Mayo 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170627154455/http://naplesldm.com/Naples%20bombing.php|archive-date=27 Hunyo 2017}}</ref>
Mula noong huling bahagi ng ika-20 siglo, ang Napoles ay nagkaroon ng makabuluhang paglago ng ekonomiya, sa tulong ng pagtatayo ng distritong pangnegosyo ng [[Centro Direzionale (Napoles)|Centro Direzionale]] at isang abanteng ugnayan ng transportasyon, na kinabibilangan ng mabilisang ugnayang riles ng [[Treno Alta Velocità|Alta Velocità]] sa Roma at [[Salerno]] at isang pinalawak na [[Metro ng Napoles|ugnayang subteraneo]]. Ang Napoles ay ang pangatlong pinakamalaking ekonomiyang urbano sa Italya, pagkatapos ng [[Milan]] at [[Roma]].<ref>{{Cite web|url=https://www.sr-m.it/wp-content/uploads/2015/09/rs-rota-napoli-15luglio-5agosto-20141.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20180208004809/https://www.sr-m.it/wp-content/uploads/2015/09/rs-rota-napoli-15luglio-5agosto-20141.pdf|url-status=dead|title=Sr-m.it|archive-date=8 Pebrero 2018}}</ref>Ang [[Pantalan ng Napoles]] ay isa sa pinakamahalaga sa Europa. Bilang karagdagan sa mga komersiyal na aktibidad, tahanan ito ng [[Allied Joint Force Command Naples]], ang katawan ng NATO na nangangasiwa sa [[Hilagang Aprika|Hilagang Africa]], [[Sahel]], at [[Gitnang Silangan]].<ref>{{Cite web|url=http://napoli.repubblica.it/cronaca/2017/09/05/foto/napoli_l_inaugurazione_dell_hub_di_direzione_strategica_della_nato-174693807/|archive-url=https://web.archive.org/web/20170905204428/http://napoli.repubblica.it/cronaca/2017/09/05/foto/napoli_l_inaugurazione_dell_hub_di_direzione_strategica_della_nato-174693807/1/|url-status=dead|title=Napoli, l'inaugurazione dell'Hub di Direzione Strategica della Nato|date=5 Setyembre 2017|archive-date=5 Setyembre 2017|website=La Repubblica}}</ref>
Ang makasaysayang sentro ng lungsod ng Napoles ay ang pinakamalaking uri nito sa Europa at itinalaga bilang isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] ng UNESCO. Kabilang sa mga kalapit na mahalagang pook pangkultura at pangkasaysayan ang [[Maharlikang Palasyo ng Caserta|Palasyo ng Caserta]] at ang mga Romanong guho ng [[Pompeya]] at [[Herculano]]. Kilala rin ang Napoles sa mga likas na kagandahan nito, tulad ng [[Posillipo]], [[mga Larangang Flegreo]], [[Nisida]], at [[Vesubio]].<ref>{{Cite web|url=http://www.rivistameridiana.it/files/Napoli-sostenibile.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20141226053257/http://www.rivistameridiana.it/files/Napoli-sostenibile.pdf|url-status=dead|title=Rivistameridiana.it|archive-date=26 Disyembre 2014}}</ref> Ang [[lutuing Napolitano]] ay kilala sa pagkakaugnay nito sa [[pizza]], na nagmula sa lungsod, pati na rin ang maraming iba pang lokal na lutuin. Ang mga restawran sa lugar ng Napoles ay nakakuha ng pinakamaraming bituin mula sa [[Michelin Guide]] ng anumang lalawigan ng Italya.<ref>{{cite web|url=https://www.touringclub.it/notizie-di-viaggio/quali-sono-i-ristoranti-stellati-in-italia-ecco-la-guida-michelin-2021|title=Quali sono i ristoranti stellati in Italia? Ecco la guida Michelin 2021|work=Touring Club Itlaiano|url-status=live}}</ref> Ang skyline ng Naples sa [[Centro direzionale di Napoli|Centro Direzionale]] ay ang unang skyline ng Italya, na itinayo noong 1994, at sa loob ng 15 taon ay ito lamang ang nag-iisa hanggang 2009. Ang kilalang koponan sa sports sa Napoles ay ang [[Serie A]] football club na [[SSC Napoli]], ay dalawang beses na Italyanong kampeon na naglalaro sa [[Stadio San Paolo]] sa timog-kanluran ng lungsod, sa kuwarto ng [[Fuorigrotta]].
== Kasaysayan ==
{{Main|Kasaysayan ng Napoles|Kronolohiya ng kasaysayan ng Napoles}}
=== Pananakop ng mga Griyego at Romano ===
{{See also|Magna Graecia|Sinaunang Roma}}
[[Talaksan:Napoli_-_Monte_Echia_100_4001.JPG|left|thumb|Mount Echia, ang lugar kung saan umunlad [[Kasaysayan ng Napoles|polis ng Partenope]].]]
[[Talaksan:ColonneDioscuriNapoli.jpg|left|thumb|Ang Mga Haligi ng [[c:Category:Temple of Dioscuri (Naples)|Templo ng Echador at Polux]] ay isinama sa patsada ng [[San Paolo Maggiore]].]]
[[Talaksan:Odysseus-siren_Parthenope,_the_mythological_founder_of_Naples.jpg|thumb|Isang eksenang nagtatampok ng [[Sirena (mitolohiya)|sirenang]] [[Partenope (sirena)|Partenope]], ang mitolohikong nagtatag ng Napoles.<ref>{{Cite news}}</ref>]]
Ang Napoles ay tinirhan mula pa noong panahong [[Neolitiko]].<ref>[http://members.virtualtourist.com/m/938ff/23f84/6/?o=3 "Neapolis Station – Archaeological Yards"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130520161439/http://members.virtualtourist.com/m/938ff/23f84/6/?o=3|date=20 Mayo 2013}}.</ref> Ang mga pinakamaagang [[Sinaunang Gresya|Griyegong]] tirahan ay itinatag sa pook ng Napoles noong [[Unang milenyo BK|unang milenyo BK]]. Ang mga mandaragat mula sa isla ng [[Rodas]] ng Gresya nagtatag ng isang maliit na pantalang pangkomersiyo na tinatawag na [[Kasaysayan ng Napoles|Parthenope]] ({{Lang|grc|Παρθενόπη}}, nangangahulugang "mga Purong Mata", isang Sirena sa [[Mitolohiyang Griyego|mitolohiyang Griyegong]]) sa [[Castel dell'Ovo|pulo ng Megaride]] noong ikasiyam na siglo BK.<ref>[http://www.worldportsource.com/ports/ITA_Port_of_Napoli_1073.php "Port of Naples"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120428091233/http://www.worldportsource.com/ports/ITA_Port_of_Napoli_1073.php|date=28 Abril 2012}}.</ref><ref>Attilio Wanderlingh (2010).</ref>Sa ikawalong siglo BK, ang tirahan ay pinalawak upang isama ang Monte Echia.<ref>[http://www.archemail.it/notizie2011.htm#21/10/2011_Napoli,_Gli_scavi_della_Linea_6_portano_alla_luce_una_novit%C3%A0_clamorosa:_la_Napoli_greca_%C3%A8_stata_fondata_nell%C2%B4ottavo_secolo_a._C.,_non_nel_settimo__%28Repubblica%29 Archemail.it] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130329184949/http://www.archemail.it/notizie2011.htm|date=29 Marso 2013}}.</ref> Sa ika-anim na siglo BK ang lungsod ay muling itinatag bilang Neápolis ({{Lang|grc|Νεάπολις}}), sa kalaunan ay naging isa sa pinakamahalagang lungsod ng Magna Graecia.
Ang lungsod ay mabilis na lumago dahil sa impluwensiya ng makapangyarihang Griyegong [[lungsod-estado]] ng [[Siracusa]],<ref name="Greek Naples2">{{cite web|url=http://www.naplesldm.com/Greek_Naples.php|title=Greek Naples|publisher=naplesldm.com|access-date=9 Mayo 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170321000245/http://www.naplesldm.com/Greek_Naples.php|archive-date=21 Marso 2017}}</ref> at naging kapanalig ng [[Republikang Romano]] laban sa [[Kartago|Cartago]]. Sa panahon ng [[mga Digmaang Samnita]], ang lungsod, na ngayon ay isang mataong sentro ng kalakal, ay [[Pagkuha ng Neapolis|nasakop]] ng mga [[Samnio]];<ref>{{cite news|url=https://books.google.com/books?id=u23MlfA8pcoC&q=campanian+people|publisher=Touring Club of Italy|title=Touring Club of Italy, Naples: The City and Its Famous Bay, Capri, Sorrento, Ischia, and the Amalfi, Milano|isbn=88-365-2836-8|page=11|year=2003}}</ref> subalit, hindi nagtagal ay nakuha ng mga Romano ang lungsod mula sa kanila at ginawang isang [[Mga kolonya noong sinaunang panahon|kolonyang Romano]].<ref name="rome2">{{cite news|url=http://naples.rome-in-italy.com/history_naples_1.html|publisher=Naples.Rome-in-Italy.com|title=Antic Naples|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081225013134/http://naples.rome-in-italy.com/history_naples_1.html|archive-date=25 Disyembre 2008}}</ref> Sa panahon ng [[mga Digmaang Puniko]], itinulak ng malalakas na pader na nakapalibot sa Neápolis ang mga sumasalakay na puwersa ng Cartagong heneral na si [[Hannibal|Anibal]].<ref name="rome">{{Cite news}}</ref>
Ang Napoles ay lubos na tinitingala ng mga Romano bilang isang ruro ng [[Panahong Elenistiko|kulturang Elenistiko]]. Sa panahong Romano pinanatili ng mga mamamayan ng Napoles ang kanilang [[Wikang Griyego|Griyegong wika]] at kaugalian, habang ang lungsod ay pinalawak ng mga magagarang Romanong [[villa]], [[Romanong akwedukto|akwedukto]], at [[Thermae|pampublikong paliguan]]. Ang mga palatandaan tulad ng [[Castor at Pollux|Templo ni Dioscuros]] ay itinayo, at maraming emperador ang pumili na magbakasyon sa lungsod, kasama sina [[Claudio (emperador)|Claudio]] at [[Tiberio]].<ref name="rome3">{{Cite news}}</ref> Si [[Virgilio]], may-akda ng [[pambansang epiko]] ng Roma, ang ''[[Aeneis]]'', ay nakatanggap ng bahagi ng kaniyang pag-aaral sa lungsod, at kalaunan ay naninirahan sa mga paligid nito.
Sa panahong ito unang dumating ang Kristiyanismo sa Napoles; sina [[apostol]] [[San Pedro|Pedro]] at [[Apostol Pablo|Pablo]] ay sinasabing nangangaral sa lungsod. Si [[Jenaro ng Napoles|Jenaro]], na magiging [[santong patron]] ng Napoles, ay minartir doon noong ika-4 na siglo AD.<ref name="catholi">{{CathEncy|wstitle=Naples}}</ref> Ang huling emperador ng [[Kanlurang Imperyong Romano]], si [[Romulo Augustulo]], ay [[Pagpapatapon|ipinatapon]] sa Napoles ng Alemanong hari na si [[Odoacro]] noong ika-5 siglo AD.
=== Dukado ng Napoles ===
[[Talaksan:Gothic_Battle_of_Mons_Lactarius_on_Vesuvius.jpg|thumb|Ang [[Digmaang Gotiko (535–554)|Gotikong]] [[Digmaang ng Mons Lactarius]] sa [[Vesubio]], ipininta ni [[Alexander Zick]].]]
{{Main|Dukado ng Napoles|Talaan ng mga Duke ng Napoles}}Kasunod ng pagbagsak ng [[Kanlurang Imperyong Romano]], ang Napoles ay dinakip ng mga [[Mga Ostrogodo|Ostrogodo]], isang [[Mga taong Hermaniko|grupong Hermaniko]], at isinama sa [[Kahariang Ostrogodo]].<ref name="ostrogoths2">{{cite book|last=Wolfram|first=Herwig|title=The Roman Empire and Its Germanic Peoples|publisher=University of California Press|url=https://books.google.com/books?id=F33naMdrcs8C&q=mons+lactarius+naples&pg=PA238|isbn=978-0-520-08511-4|year=1997}}</ref> Gayunpaman, muling sinakop ni [[Belisario]] ng [[Silangang Imperyong Romano|Imperyong Bisantino]] ang Napoles noong 536, matapos na makapasok sa lungsod sa pamamagitan ng isang akwedukto.<ref>{{cite news|url=http://historymedren.about.com/od/bentries/a/11_belisarius.htm|publisher=About.com|title=Belisarius – Famous Byzantine General|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090419124422/http://historymedren.about.com/od/bentries/a/11_belisarius.htm|archive-date=19 Abril 2009}}</ref>
Noong 543, sa panahon ng [[Mga Digmaang Gotiko (535–554)|mga Digmaang Gotiko]], sinakop ni [[Totila]] ang lungsod para sa Ostrogodo, ngunit sinakop ng mga Bisantino ang pook kasunod ng [[Labanan ng Mons Lactarius]] sa mga dalisdis ng [[Vesubio]].<ref name="ostrogoths3">{{cite book|last=Wolfram|first=Herwig|title=The Roman Empire and Its Germanic Peoples|publisher=University of California Press|url=https://books.google.com/books?id=F33naMdrcs8C&q=mons+lactarius+naples&pg=PA238|isbn=978-0-520-08511-4|year=1997}}</ref> Inaasahang ang Napoles na makipag-ugnay sa [[Eksarkado ng Ravena]], na siyang sentro ng kapangyarihang Bisantino sa [[Tangway ng Italya]].<ref name="byz2">{{cite book|last=Kleinhenz|first=Christopher|title=Medieval Italy: An Encyclopedia|publisher=Routledge|url=https://books.google.com/books?id=2SBRqpIVtEUC&q=duchy+of+naples&pg=PA755|isbn=978-0-415-22126-9|year=2004}}</ref>
Matapos ang pagbagsak ng [[eksarka]], isang [[Dukado ng Napoles]] ang nilikha. Kahit na nanatili ang [[Mundong Grekorromano|Grekorromano]] sa Napoles, kalaunang lumipat ang katapatan mula [[Constantinopla]] patungo sa Rome sa ilalim Duke [[Esteban II ng Napoles|Esteban II]], paglalagay nito sa ilalim ng [[suzeraniya]] ng [[papa]] noong 763.<ref name="byz3">{{cite book|last=Kleinhenz|first=Christopher|title=Medieval Italy: An Encyclopedia|publisher=Routledge|url=https://books.google.com/books?id=2SBRqpIVtEUC&q=duchy+of+naples&pg=PA755|isbn=978-0-415-22126-9|year=2004}}</ref>
Ang mga taon sa pagitan ng 818 at 832 ay magulo hinggil sa relasyon ng Napoles sa [[Talaan ng mga Emperador Bisantino|Bisantinong Emperador]], na may maraming lokal na nagpapanggap na nakikipagtunggalian para sa pagkakaroon ng trono ng dukal.<ref name="duchy2">{{cite book|last=McKitterick|first=Rosamond|author-link=Rosamond McKitterick|title=The New Cambridge Medieval History|publisher=Cambridge University Press|url=https://books.google.com/books?id=2SBRqpIVtEUC&q=duchy+of+naples&pg=PA755|isbn=978-0-521-85360-6|year=2004}}</ref> Si [[Teoctisto ng Napoles|Teoctisto]] hinirang nang walang pag-apruba ng imperyo; kalaunan ay binawi ang kaniyang pagtipan at pumalit sa kaniya si [[Talaan ng mga Duke ng Napoles|Teodoro II]]. Gayumpaman, ang hindi nasisiyahang pangkalahatang populasyon ay hinabol siya palabas ng lungsod, at sa halip ay inihalal si [[Esteban III ng Napoles|Esteban III]], isang nagpanday ng mga barya gamit ang kaniyang sariling mga inisyal, kaysa mga Bisantinong Emperador. Nakamit ng Napoles ang kumpletong kalayaan noong unang bahagi ng ikasiyam na siglo.<ref name="duchy">{{Cite book}}</ref> Nakipag-alyansa ang Napoles sa mga Muslim na [[Saraseno]] noong 836, at humiling ng kanilang suporta upang itaboy ang pagkubkob ng mga [[Mga Lombardo|hukbong Lombardo]] na nagmula sa karatig na [[Dukado ng Benevento]]. Gayumpaman, noong dekada 850, pinangunahan ni [[Muhammad I Abu 'l-Abbas]] ang pananakop ng mga Arabe-[[Muslim]] sa lungsod, at dinambong ito at kinuha ang malaking halaga ng yaman nito.<ref name="mag">{{Harvard citation no brackets|Magnusson|Goring|1990}}</ref><ref>Hilmar C. Krueger.</ref>
Ang dukado ay nasa ilalim ng direktang kontrol ng mga [[Mga Lombardo|Lombardo]] sa isang maikling panahon, matapos ang pagkuha ni [[Pandulfo IV ng Capua|Pandulfo IV]] ng [[Prinsipalidad ng Capua]], isang pangmatagalang karibal ni Napoles; subalit, ang rehimeng ito ay tumagal ng tatlong taon lamang bago ibalik ang mga impluwensiya ng mga Grecorromanong duke.<ref name="duchy3">{{Cite book}}</ref> Pagsapit ng ika-11 siglo, sinimulan ng Napoles na gamitin ang mga tauhang [[Mga Normando|Normando]] upang labanan ang kanilang mga karibal; Kinuha ni Duke [[Sergio IV ng Napoles|Sergio IV]] si [[Rainulf Drengot]] upang idigma ang Capua para sa kaniya.<ref>{{cite book|last=Bradbury|first=Jim|author-link=Jim Bradbury|title=The Routledge Companion to Medieval Warfare|publisher=Routledge|url=https://books.google.com/books?id=1C54r8GgrUIC&q=Sergius+IV+hired+Rainulf+Drengot&pg=PA75|isbn=978-0-415-22126-9|date=8 Abril 2004}}</ref>
Pagsapit ng 1137, ang mga Normando ay nakamit ang malaking impluwensya sa Italya, na kinokontrol ang dating malalayang prinsipalidad at dukado tulad ng [[Prinsipalidad ng Capua|Capua]], [[Dukado ng Benevento|Benevento]], [[Prinsipalidad ng Salerno|Salerno]], [[Dukado ng Amalfi|Amalfi]], [[Dukado ng Sorrento|Sorrento]], at [[Dukado ng Gaeta|Gaeta]]; sa taong ito na ang Napoles, ang huling malayong dukado sa katimugang bahagi ng tangwa, ay napasailalim sa Normandong kontrol. Ang huling namumunong duke ng dukado na si [[Sergio VII ng Napoles|Sergio VII]], ay napilitang sumuko kay [[Roger II ng Sicilia|Roger II]], na ipinroklamang [[Talaan ng mga Sicilianong monarko|Hari ng Sicilia]] ng [[Antipapa Anacleto II]] pitong taon na ang nakalilipas. Samakatuwid sumali ang Napoles sa [[Kaharian ng Sicilia]], na ang [[Lungsod ng Palermo|Palermo]] ang naging kabesera.<ref>{{cite news|url=http://www.britannica.com/eb/topic-542840/Kingdom-of-Sicily|archive-url=https://web.archive.org/web/20071026135034/http://www.britannica.com/eb/topic-542840/Kingdom-of-Sicily|archive-date=26 Oktubre 2007|work=Encyclopædia Britannica|title=Kingdom of Sicily, or Trinacria|date=8 Enero 2008}}</ref>
=== Bilang bahagi ng Kaharian ng Sicilia ===
{{Main|Kaharian ng Sicilia}}
[[Talaksan:Palazzo_Reale_di_Napoli_-_Federico_II.jpg|left|thumb|271x271px|[[Federico II, Banal na Emperador ng Roma|Federico II]]]]
Matapos ang isang panahon ng pamumunong Normando, noong 1189, ang [[Kaharian ng Sicilia]] nasa isang alitan hinggil sa pagkakasunod sa pagitan ni [[Tancredo, Hari ng Sicilia]] na anak sa labas at sa mga [[Hohenstaufen]], isang Alemanong [[Dinastiya|maharlikang pamilya]],<ref>{{cite news|url=http://www.naplesldm.com/swabian.php|publisher=naplesldm.com|title=Swabian Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170319225929/http://www.naplesldm.com/swabian.php|archive-date=19 Marso 2017|access-date=9 Mayo 2017}}</ref> dahil ang Prinsipe Enrique nito ay ikinasal kay [[Constanza, Reyna ng Sicilia|Prinsesa Constanza]], ang huling lehitimong tagapagmana ng trono ng Sicilia. Noong 1191 sinalakay ni Enrique ang Sicilia matapos na makoronahan bilang [[Enrique VI, Banal na Emperador ng Roma]], sumuko ang maraming lungsod, ngunit nanaig ang Napoles mula Mayo hanggang Agosto sa pamumuno nina [[Ricardo, Konde ng Acerra]], [[Nicolas ng Ajello]], [[Aligerno Cottone]], at [[Margaritone ng Brindisi]] bago ang mga Aleman ay nagdusa ng sakit at napilitang umatras. [[Conrado II, Duke ng Bohemia]] at [[Felipe I (Arsobispo ng Colonia)|Felipe I, Arsobispo ng Colonia]] namatay sa sakit sa panahon ng [[Pagkubkob ng Napoles (1191)|pagkubkob]]. Dahil dito, nakamit ni Tancredo ang isa pang hindi inaasahang nakamit sa panahon ng kaniyang kontraatake na ang kanyang kalaban na si Constanza, na ngayon ay emperatris, ay nakuha. Pinakulong niya ang emperatris sa [[Castel dell'Ovo]] sa Napoles bago siya palayain noong Mayo 1192 sa ilalim ng panggigipit ni [[Papa Celestino III]]. Noong 1194 sinimulan ni Enrique ang kaniyang pangalawang kampanya buhat ng pagkamatay ni Tancred, ngunit sa pagkakataong ito ay sumuko si Aligerno nang walang pagtutol, at sa huli ay sinakop ni Enrique ang Sicilia, at inilagay ito sa ilalim ng pamamahala ng Hohenstaufen.
Ang [[Unibersidad ng Napoles Federico II|Unibersidad ng Napoles]], ang unang unibersidad sa Europa na nakatuon sa pagsasanay ng mga sekular na administrador,<ref>{{cite encyclopedia|first=Tommaso|last=Astarita|title=Introduction: "Naples is the whole world"|encyclopedia=A Companion to Early Modern Naples|publisher=Brill|year=2013|page=2}}</ref> ay itinatag ni [[Federico II, Banal na Emperador ng Roma|Federico II]], na ginagawang intelektuwal na sentro ng kaharian ng Napoles. Ang salungatan sa pagitan ng mga Hohenstaufen at ng [[Papa]] ay humantong sa pagkorona ni [[Papa Inocencio IV]] ang [[Capeto na Pamilyang Anjou|Angevinong]] duke na si [[Carlos I ng Napoles|Carlos I]] Hari ng Sicilia:<ref name="dieli2">{{cite news|url=http://www.dieli.net/SicilyPage/History/SicilianHist.html|publisher=Dieli.net|title=Sicilian History|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090504185251/http://www.dieli.net/SicilyPage/History/SicilianHist.html|archive-date=4 Mayo 2009|access-date=26 Pebrero 2008}}</ref> Opisyal na inilipat ni Carlos ang kabesera mula sa Palermo patungong Naples, kung saan siya nanirahan siya sa [[Castel Nuovo]].<ref>{{cite news|url=http://www.planetware.com/naples/castel-nuovo-i-cm-ncn.htm|publisher=PlanetWare.com|title=Naples – Castel Nuovo|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080518044615/http://www.planetware.com/naples/castel-nuovo-i-cm-ncn.htm|archive-date=18 Mayo 2008|access-date=26 Pebrero 2008}}</ref>Sa pagkakaroon ng isang mahusay na interes sa arkitektura, nag-angkat si Carlos I ng mga arkitekto at manggagawang Pranses at personal na kasangkot sa maraming proyekto sa pagtatayo sa lungsod.<ref>{{cite book|title=Art and Architecture in Naples, 1266–1713: New Approaches|url=https://archive.org/details/artarchitecturen00warr|url-access=limited|first1=Cordelia|last1=Warr|first2=Janis|last2=Elliott|year=2010|publisher=John Wiley & Sons|pages=[https://archive.org/details/artarchitecturen00warr/page/n163 154]–155}}</ref> Maraming mga halimbawa ng [[arkitekturang Gotiko]] umusbong sa Napoles, kabilang ang [[Katedral ng Napoles]], na nananatiling pangunahing simbahan ng lungsod.<ref>{{cite journal|last=Bruzelius|first=Caroline|author-link=Caroline Bruzelius|title="ad modum franciae": Charles of Anjou and Gothic Architecture in the Kingdom of Sicily|journal=Journal of the Society of Architectural Historians|volume=50|issue=4|year=1991|pages=402–420|publisher=University of California Press|jstor=990664|doi=10.2307/990664}}</ref>
=== Kaharian ng Napoles ===
[[Talaksan:Galleria_San_Martino._02_(cropped).JPG|thumb|Ang [[Castel Nuovo]], o ang ''Maschio Angioino'', isang liklikan ng mga haring medyebal ng Napoles, Aragon, at España.]]
{{Main|Kaharian ng Napoles|Republikang Partenopea|Mga lazzari ng Napoles}}Noong 1282, pagkatapos ng mga [[Mga Bisperas na Siciliano|Bisperas na Siciliano]], ang Kaharian ng Sisilia ay nahahati sa dalawa. Kasama sa Angevinong [[Kaharian ng Napoles]] ang katimugang bahagi ng tangway ng Italya, habang ang isla ng [[Sicilia]] naging [[Korona ng Aragon|Aragones]] na [[Kaharian ng Sicilia]].<ref name="dieli">{{Cite news}}</ref> Ang mga giyera sa pagitan ng mga nagkakumpitensiyang dinastiya ay nagpatuloy hanggang sa [[Kapayapaan ng Caltabellotta]] na kung saan noong 1302, kinilala bilang hari ng Sicilia si [[Federico III ng Sicilia|Federico III]], habang si [[Carlos II ng Napoles|Carlos II]] ay kinilala bilang hari ng Napoles ni [[Papa Bonifacio VIII]].<ref name="dieli3">{{cite news|url=http://www.dieli.net/SicilyPage/History/SicilianHist.html|publisher=Dieli.net|title=Sicilian History|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090504185251/http://www.dieli.net/SicilyPage/History/SicilianHist.html|archive-date=4 Mayo 2009|access-date=26 Pebrero 2008}}</ref> Sa kabila ng pagkakahati, lumago ang kahalagahan ng Napoles, naakit ang mga mangangalakal na [[Republika ng Pisa|Pisano]] at [[Republika ng Genoa|Genovesa]]<ref>{{cite book|last=Constable|first=Olivia Remie|title=Housing the Stranger in the Mediterranean World: Lodging, Trade, and Travel|publisher=Humana Press|url=https://books.google.com/books?id=y9H7mfxqs7UC&q=%22genoese+merchants%22+naples&pg=PA209|isbn=978-1-58829-171-4|date=1 Agosto 2002}}</ref>, mga bangkerong [[Toscana|Toscano]], at ilan sa mga pinakatanyag na [[Renasimyentong Italyano|artista ng Renasimyento]] noong panahon, tulad nina [[Giovanni Boccaccio|Boccaccio]], [[Petrarca]], at [[Giotto di Bondone|Giotto]] .<ref>{{cite news|url=http://www.naples-city.info/napoli/angioinoeng.htm|publisher=Naples-City.info|title=Angioino Castle, Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929152952/http://www.naples-city.info/napoli/angioinoeng.htm|archive-date=29 Setyembre 2008|access-date=26 Pebrero 2008}}</ref> Noong ika-14 na siglo, ang Angevinong [[Hungary|haring Unggaro]] na si [[Luis I ng Unggriya|Luis ang Dakila]] ay kinuha ang lungsod nang maraming beses. Noong 1442, sinakop ni [[Alfonso I ng Napoles|Alfonso I]] ang Napoles matapos ang kaniyang tagumpay laban sa huling haring [[Capeto na Pamilyang Anjou|Angevino]] na si [[René ng Anjou|René]], at Napoles ay muling pinag-isa sa Sicilia na nagtagal isang maikling panahon.<ref>{{cite news|url=http://www.zum.de/whkmla/region/spain/aragonexp.html|publisher=Zum.de|title=Aragonese Overseas Expansion, 1282–1479|date=7 Oktubre 2007|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081229072358/http://www.zum.de/whkmla/region/spain/aragonexp.html|archive-date=29 Disyembre 2008}}</ref>
===== Aragones at Español =====
[[Talaksan:French_troops_and_artillery_entering_Naples_1495.jpg|thumb|Ang mga tropang Pranses at kanilang artilerya na pumapasok sa Napoles noong 1495, noong [[Digmaang Italyano ng 1494–98]]]]
Ang Sicilia at Napoles ay pinaghiwalay mula noong 1282, ngunit nanatiling mga umaasa sa [[Korona ng Aragon|Aragon]] sa ilalim ni [[Fernando I ng Napoles|Fernando I]].<ref>{{cite news|url=https://www.questia.com/googleScholar.qst;jsessionid=HGLTkBTylpyyN6nRHvHhh1ChNGN38XWmr4 Hzhn5HLhnkkhWHHhXn!602093125?docId=5000263626|publisher=|title=Ferrante of Naples: the statecraft of a Renaissance prince|date=7 Oktubre 2007}}{{dl|date=Hulyo 2021}}</ref> Pinahusay ng bagong dinastiya ang katayuan sa komersiyo ng Napoles sa pamamagitan ng pagtataguyod ng mga ugnayan sa [[Tangway ng Iberia]]. Ang Napoles ay naging sentro din ng Renasimyento, kasama ng mga artista tulad nina [[Francesco Laurana|Laurana]], [[Antonello da Messina|da Messina]], [[Jacopo Sannazaro|Sannazzaro]], at [[Poliziano]] sa pagdating nila sa lungsod.<ref>{{cite news|url=http://naples.rome-in-italy.com/history_naples_2.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20080410223414/http://naples.rome-in-italy.com/history_naples_2.html|archive-date=10 Abril 2008|publisher=Naples.Rome-in-Italy.com|title=Naples Middle-Ages|date=7 Oktubre 2007}}</ref> Noong 1501, ang Napoles ay isinailalim sa direktang pamamahala mula sa [[Rehimeng Ancien|Pransiya]] sa ilalim ng [[Louis XII ng Pransiya|Luis XII]], kasama ang Neapolitanong na si [[Federico IV ng Napoles|Federico]] na dinala bilang isang bilanggo sa Pransiya; subalit, ang kalagayang ito ay hindi nagtagal, dahil nagwagi ang España sa Napoles mula sa Pransiya sa [[Labanan ng Garigliano (1503)|Labanan ng Garigliano]] noong 1503.<ref name="spanishnaples2">{{cite news|url=http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|work=Encyclopædia Britannica|title=Spanish acquisition of Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080218181240/http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|archive-date=18 Pebrero 2008}}</ref>
[[Talaksan:Onofrio_Palumbo_-_Masaniello.jpg|left|thumb|Larawan ni [[Onofrio Palumbo]] ng ika-17 siglong rebolusyonaryong pinunong si [[Masaniello]]]]
Kasunod ng tagumpay sa España, ang Napoles ay naging bahagi ng [[Imperyong Kastila|Imperyo ng España]], at nanatili ito sa buong panahon ng [[Habsburgong España]].<ref name="spanishnaples3">{{cite news|url=http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|work=Encyclopædia Britannica|title=Spanish acquisition of Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080218181240/http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|archive-date=18 Pebrero 2008}}</ref> Nagpadala ang mga Español ng mga [[biseroy]] sa [[Talaan ng mga biseroy ng Napoles|Napoles]] upang direktang makitungo sa mga lokal na isyu: ang pinakamahalaga sa mga bise-gobernador na ito ay si [[Pedro Álvarez de Toledo, Marquis ng Villafranca|Pedro Álvarez de Toledo]], na responsable para sa malaking panlipunan, ekonomiko, at urbanong reporma sa lungsod; suportado rin niya ang mga aktibidad ng [[Ingkisisyong Kastila|Ingkisisyon]].<ref>{{cite web|title=Don Pedro de Toledo|first=Jeff|last=Matthews|website=Around Naples Encyclopedia|year=2005|url=http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/toledo.html|publisher=Faculty.ed.umuc.edu|archive-url=https://web.archive.org/web/20080509001635/http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/toledo.html|archive-date=9 Mayo 2008}}</ref> Noong 1544, humigit-kumulang 7,000 katao ang kinuha bilang [[Berberiskong kalakal ng mga alipin|alipin]] ng mga [[Mga piratang Berberisko|piratang Berberisko]] at dinala sa [[Baybaying Berberisca]] ng Hilagang Africa (tingnan ang [[Pandarambong ng Napoles]]).<ref>{{cite book|last1=Niaz|first1=Ilhan|title=Old World Empires: Cultures of Power and Governance in Eurasia|date=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1317913795|page=399|url=https://books.google.com/books?id=aU4sAwAAQBAJ&pg=PA399}}</ref>
Pagsapit ng ika-17 siglo, ang Napoles ay naging pangalawang pinakamalaking lungsod sa Europa–pangalawa lamang sa Paris–at ang pinakamalaking lungsod ng Europeong Mediterano, na may humigit-kumulang na 250,000 mga naninirahan.<ref>Colin McEvedy (2010), ''The Penguin Atlas of Modern History (to 1815)''.</ref> Ang lungsod ay isang pangunahing sentro ng kultura sa panahong [[Estilong Baroko|Baroko]], na tahanan ng mga artistang tulad nina [[Caravaggio]], [[Salvator Rosa]], at [[Gian Lorenzo Bernini|Bernini]], mga pilosopo tulad nina [[Bernardino Telesio]], [[Giordano Bruno]], [[Tommaso Campanella]], at [[Giambattista Vico]], at mga manunulat tulad ni [[Giambattista Marino]]. Isang rebolusyon na pinangunahan ng lokal na mangingisdang si [[Masaniello]] ay nakakita ng paglikha ng isang maikling malayang [[Republikang Napolitano (1647)|Republikang Napolitano]] noong 1647, bagaman tumagal ito ng ilang buwan lamang bago muling iginiit ang pamamahala ng Espanya.<ref name="spanishnaples4">{{cite news|url=http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|work=Encyclopædia Britannica|title=Spanish acquisition of Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080218181240/http://www.britannica.com/eb/article-27691/Italy|archive-date=18 Pebrero 2008}}</ref> Noong 1656, isang pagsiklab ng [[Salot sa Napoles|bubonikang peste]] ang kumitil sa halos kalahati ng 300,000 residente ng Napoles.<ref>{{cite book|last1=Byrne|first1=Joseph P.|title=Encyclopedia of the Black Death|date=2012|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1598842548|url=https://books.google.com/books?id=AppsDAKOW3QC&pg=PA249|page=249}}</ref>
Noong 1714, natapos ang pamamahala ng España sa Napoles bunga ng [[Digmaan ng Pagkakasunod sa España]]; pinamunuan ng [[Austria|Austrianong]] si [[Carlos VI, Banal na Emperador Romano|Carlos VI]] ang lungsod mula sa [[Viena]] sa pamamagitan ng kanyang mga biseroy.<ref>{{cite news|url=http://www.bartleby.com/65/ch/Charles6HRE.html|publisher=Bartleby.com|title=Charles VI, Holy Roman emperor|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090202110539/http://bartleby.com/65/ch/Charles6HRE.html|archive-date=2 Pebrero 2009}}</ref> Gayumpaman, sa paglipas ng [[Digmaan ng Pagkakasunod sa Polonya]], muling nakuha ng mga Español ang Sicilia at Napoles bilang bahagi ng isang [[personal na unyon]], na kung saan kinikilala ng [[Tratado ng Vienna (1738)|Tratado ng Viena]] noong 1738 ang dalawang polidad bilang malaya sa ilalim ng sangay ng cadet ng mga Español na [[Pamilya Borbon|Borbon]].<ref>{{cite news|url=http://www.realcasadiborbone.it/uk/archiviostorico/cs_04.htm|publisher=RealCasaDiBorbone.it|title=Charles of Bourbon – the restorer of the Kingdom of Naples|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090926150113/http://www.realcasadiborbone.it/uk/archiviostorico/cs_04.htm|archive-date=26 Setyembre 2009}}</ref>
Sa panahon ni [[Fernando I ng Dalawang Sicilia|Fernando IV]], ang mga epekto ng [[Himagsikang Pranses]] ay naramdaman sa Napoles: Si [[Horatio Nelson]], isang kaalyado ng mga Borbon, ay dumating pa rin sa lungsod noong 1798 upang magbabala laban sa mga republikanong Pransya. Napilitan si Fernando na umatras at tumakas sa [[Lungsod ng Palermo|Palermo]], kung saan siya ay protektado ng isang [[Maharlikang Hukbong-dagat|armadang Briton]].<ref name="parth22">{{cite news|url=http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/Parthenopean_Republic.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20010306191407/http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/Parthenopean_Republic.html|archive-date=6 Marso 2001|publisher=Faculty.ed.umuc.edu|title=The Parthenopean Republic|date=7 Oktubre 2007}}</ref> Gayumpaman, ang mas [[Uring panlipunan|mababang uri]] ng ''[[Lazzari|lazzaroni]]'' sa Napoles, bilang matinding mga [[Relihiyosong katapatang|relihiyoso]] at [[Monarkismo|monarkiko]], ay pinapaboran ang mga Borbon; sa sumunod na bakbakan, nilabanan nila ang Napolitanong maka-[[Italya|Republikanong]] aristokrasya, na naging sanhi ng isang digmaang sibil.<ref name="parth4">{{Cite news}}</ref>
[[Talaksan:Veduta_di_Santa_Lucia_(Largo_di_Palazzo)_e_San_Martino,_Napoli,1799.jpg|thumb|Pagsasalarawan ng Napoles sa panahon ng panandaliang [[Republikang Partenopea]]]]
Sa paglaon, sinakop ng mga Republikano ang [[Castel Sant'Elmo]] at ipinahayag ang isang [[Republikang Partenopea]], na tiniyak ng [[Hukbong Pranses]].<ref name="parth3">{{Cite news}}</ref> Ang isang [[Kontrarebolusyonaryo|kontrarebolusyonaryong]] hukbo ng relihiyon ng ''lazzari na'' kilala bilang ''[[Sanfedismo|sanfedisti]]'' sa ilalim ni Kardinal [[Fabrizio Ruffo]] ay itinatag; sila ay lubos na nagtagumpay, at ang Pranses ay pinilit na isuko ang mga kastilyong Napolitano, kasama ang kanilang hukbong-dagat na naglalayag pabalik sa [[Tolon]].<ref name="parth3" />
Si Fernando IV ay naibalik bilang hari; subalit, makalipas ang pitong taon lamang ay sinakop [[Napoleon I ng Pransiya|Napoleon]] ang kaharian at inilagay ang mga haring [[Pamilya Bonaparte|Bonapartista]], kasama na ang kaniyang kapatid na si [[Joseph Bonaparte]] (ang hari ng Espanya).<ref name="bonap2">{{cite news|url=http://www.onwar.com/aced/data/November/neapolitan1815.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20010731220756/http://www.onwar.com/aced/data/november/neapolitan1815.htm|archive-date=31 Hulyo 2001|publisher=Onwar.com|title=Austria Naples – Neapolitan War 1815|date=7 Oktubre 2007}}</ref> Sa tulong ng [[Imperyong Austriaco]] at mga kaalyado nito, ang mga Bonapartista ay natalo sa [[Digmaang Napolitano]], at muling nakuha ni Fernando IV ang trono at kaharian.<ref name="bonap">{{Cite news}}</ref>
===== Malayang Dalawang Sicilia =====
{{Main||Kaharian ng Dalawang Sicilia}}Ang [[Kongreso ng Vienna]] noong 1815 ay saksi sa pagsasanib ng Napoles at Sicilia upang mabuo ang [[Kaharian ng Dalawang Sicilia]],<ref name="bonap3">{{Cite news}}</ref> kasama ang Napoles bilang kabeserang lungsod. Noong 1839, ang Napoles ay naging unang lungsod sa tangway ng Italya na mayroong riles, sa pagtatayo ng [[linya ng riles ng Napoles–Portici]].<ref name="railway2">{{cite journal|first=Diana|last=Webb|title=La dolce vita? Italy by rail, 1839–1914|journal=[[History Today]]|date=6 Hunyo 1996|url=http://www.historytoday.com/diana-webb/la-dolce-vita-italy-rail-1839-1914|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924041629/http://www.historytoday.com/diana-webb/la-dolce-vita-italy-rail-1839-1914|archive-date=24 Setyembre 2015}}</ref>
=== Pag-iisang Italyano hanggang sa kasalukuyan ===
[[Talaksan:Napoli_Castel_Nuovo_museo_civico_-_ingresso_di_Garibaldi_a_Napoli_-_Wenzel_bis.jpg|left|thumb|Ang pagpasok ni [[Giuseppe Garibaldi|Garibaldi]] sa Napoles noong Setyembre 7, 1860]]
Matapos ang [[Ekspedisyon ng Isanglibo]] pinangunahan ni [[Giuseppe Garibaldi]], na nagtapos sa kontrobersiyal na [[Paglusob sa Gaeta (1860)|Paglusob sa Gaeta]], ang Napoles ay naging bahagi ng [[Kaharian ng Italya]] noong 1861 bilang bahagi ng [[Pag-iisa ng Italya|pag-iisang Italyano]], na tinapos ang panahon ng pamamahala ng Borbon. Ang ekonomiya ng lugar na dating kilala bilang Dalawang Sicilia ay bumulusok, na humantong sa isang walang-kapantay na [[Diasporang Italyano|alon ng pangingibang-bansa]],<ref name="modern2">{{cite news|url=http://www.oah.org/pubs/magazine/migrations/townsend.html|publisher=OAH.org|title=Italians around the World: Teaching Italian Migration from a Transnational Perspective|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101127225428/http://oah.org/pubs/magazine/migrations/townsend.html|archive-date=27 Nobyembre 2010}}</ref> may tinatayang 4 na milyong tao ang lumipat palabas ng Napoles sa pagitan ng 1876 at 1913.<ref>{{cite journal|first=Enrico|last=Moretti|title=Social Networks and Migrations: Italy 1876–1913|journal=International Migration Review|volume=33|issue=3|pages=640–657|year=1999|jstor=2547529}}</ref> Sa apatnapung taon kasunod ng pagsasama, ang populasyon ng Napoles ay lumago ng 26% lamang, kumpara sa 63% para sa Turin at 103% para sa Milan; gayunpaman, noong 1884, ang Napoles pa rin ang pinakamalaking lungsod sa Italya na may 496,499 na naninirahan, o humigit-kumulang 64,000 bawat kilometro kuwadrado (higit sa dalawang beses sa densidad ng populasyon ng Paris).<ref name="snowden2">{{cite book|title=Naples in the Time of Cholera, 1884–1911|first=Frank M.|last=Snowden|publisher=Cambridge University Press|year=2002}}</ref>
Ang mga kondisyong pampublikong pangkalusugan sa ilang mga lugar sa lungsod ay malubha, na may labindalawang epidemya ng [[kolera]] at [[sakit tifoidea]] na sanhi ng pagkamatay ng halos 48,000 katao sa kalahating siglo 1834-1884, at isang mataas (para sa takdang panahon) na [[tantos ng kamatayan]] na 31.84 bawat libo kahit sa panahong walang epidemya noong 1878-1883.{{r|snowden}} Pagkatapos noong 1884, nabiktima ang Napoles sa isang pangunahing epidemya ng [[kolera]], na kalakhang ang sanhi ay ang hindi magandang impraestruktura ng [[alkantarilya]] ng lungsod. Bilang tugon sa mga problemang ito pinangunahan ng gobyerno mula pa noong 1852 ang isang radikal na pagbabago ng lungsod na tinawag na ''risanamento'' na may layuning mapabuti ang impraestruktura sa alkantarilya at palitan ang pinakamakalat na mga lugar na may malalaki at mahahanging daan dahil ito ay itinuturing na pangunahing sanhi ng insalubridad. Ang proyekto ay napatunayang mahirap upang magawa kapwa pampulitika at pang-ekonomiya dahil sa katiwalian tulad ng ipinakita sa [[Inbestigasyong Saredo]], haka-haka sa lupa, at napakahabang burokrasya, lahat ng ito ay humantong sa proyekto na tumagal nang ilang dekada nang may halo-halong resulta. Ang pinakapansin-pansing mga pagbabagong ginawa ay ang pagtatayo ng Via Caracciolo kapalit ng paseo kasama ang paseo, ang paglikha ng [[Galleria Umberto I]] at [[c:Category:Galleria Principe di Napoli (Naples)|Galleria Principe]] at ang pagtatayo ng Corso Umberto.<ref>{{cite web|url=http://www.fedoa.unina.it/9963/1/decrescenzo_daniela_26.pdf|title=Archived copy|access-date=9 Hulyo 2018|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305135057/http://www.fedoa.unina.it/9963/1/decrescenzo_daniela_26.pdf|archive-date=5 Marso 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://eddyburg.it/article/articleview/7035/0/242|archive-url=https://web.archive.org/web/20120125045426/http://eddyburg.it/article/articleview/7035/0/242|url-status=dead|archive-date=25 Enero 2012|title=Eddyburg.it - Bisogna Sventrare Napoli!|date=25 Enero 2012}}</ref>
[[Talaksan:Napoli_4.8.1943,_bombardamento_aereo_statunitense.jpg|thumb|Pambobomba ng mga [[Mga Alyado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Alyado]] sa Napoles, 1943]]
Ang Napoles ang [[Pagbobomba ng Napoles sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig|pinakabinombang]] lungsod ng Italya noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]].<ref name="wii2">{{cite news|url=http://www.naplesldm.com/Naples%20bombing.php|publisher=naplesldm.com|title=Bombing of Naples|date=7 Oktubre 2007|access-date=9 Mayo 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170627154455/http://naplesldm.com/Naples%20bombing.php|archive-date=27 Hunyo 2017}}</ref> Bagaman ang mga Napolitano ay hindi naghimagsik sa ilalim ng [[Pasismong Italyano]], ang Napoles ang unang lungsod ng Italya na [[Apat na araw ng Napoles|nag-aklas]] laban sa [[okupasyong militar]] ng [[Alemanyang Nazi|Alemanya]]; ang lungsod ay ganap na napalaya noong Oktubre 1, 1943, nang ang puwersang Briton at Amerikano ay pumasok sa lungsod.<ref>{{cite book|last=Hughes|first=David|title=British Armoured and Cavalry Divisions|date=1999|publisher=Nafziger|pages=39–40}}</ref> [[Panununog ng libro|Sinunog]] ng mga umaalis na Aleman ang silid-aklatan ng [[Unibersidad ng Napoles Federico II|unibersidad]], pati na rin ang Samahang Maharlikang Italyano. Sinira din nila ang mga sinupan ng lungsod. Ang mga de-oras na bomba ng oras na nakatanim sa buong lungsod ay patuloy na sumabog hanggang Nobyembre.<ref>{{cite book|last1=Atkinson|first1=Rick|title=The Day of Battle|url=https://archive.org/details/dayofbattlewarin00atki|url-access=registration|date=2 Oktubre 2007|publisher=Henry Holt and Co.|location=4889}}</ref> Ang simbolo ng muling pagsilang ng Napoles ay ang muling pagtatayo ng simbahan ng [[Santa Chiara, Napoles|Santa Chiara]], na nawasak sa isang pagsalakay sa pambobomba ng [[Hukbong Himpapawid ng Estados Unidos]].<ref name="wii2" />
Ang espesyal na pagpopondo mula sa [[Cassa per il Mezzogiorno|Pondo para sa Timog]] ng gobyerno ng Italya ay ibinigay mula 1950 hanggang 1984, na tumutulong sa ekonomiyang Napolitano na bahagyang mapabuti, na may mga palatandaan ng lungsod tulad ng [[Piazza del Plebiscito]] na binago.<ref>{{cite news|url=http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/blog19.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20030829022247/http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/blog19.htm|archive-date=29 Agosto 2003|format=PDF|publisher=Frontier Center for Public Policy|title=North and South: The Tragedy of Equalization in Italy|date=7 Oktubre 2007}}</ref> Gayunpaman, patuloy na nakakaapekto sa Napoles ang mataas na kawalan ng trabaho.
Inugnay ng Italyanong media ang mga [[Isyu sa pamamahala ng basura ng Napoles|isyu hinggil sa pamamahala sa basura]] ng nakaraan sa aktibidad ng ugnayan ng [[Organisadong krimen|organisasyong krimen]] ng [[Camorra]].<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/from_our_own_correspondent/6727215.stm|publisher=BBC|title=Naples at the mercy of the mob|date=7 Oktubre 2007|first=Christian|last=Fraser|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20070614224730/http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/from_our_own_correspondent/6727215.stm|archive-date=14 Hunyo 2007}}</ref> Dahil sa pangyayaring ito, laganap din ang kontaminasyon sa kapaligiran at tumaas na mga panganib sa kalusugan.<ref name="cdm2">{{cite web|url=http://www.protezionecivile.gov.it/resources/cms/documents/legge_195_Rifiuti_Campania.pdf|title=Consiglio dei Ministri n. 76/09|editor=Sito della Presidenza del Consiglio dei Ministri|access-date=19 Agosto 2019|archive-date=10 Hulyo 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180710164548/http://www.protezionecivile.gov.it/resources/cms/documents/legge_195_Rifiuti_Campania.pdf|url-status=dead}}</ref> Noong 2007, ang pamahalaan ni [[Silvio Berlusconi]] ay nagsagawa ng matataas na pagpupulong sa Napoles upang ipakita ang kanilang hangarin na malutas ang mga problemang ito.<ref>{{cite news|url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601085&sid=acV5uzL85glM&refer=europe|archive-url=https://archive.today/20120724102030/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601085&sid=acV5uzL85glM&refer=europe|url-status=dead|archive-date=24 Hulyo 2012|publisher=Bloomberg L.P.|title=Berlusconi Takes Cabinet to Naples, Plans Tax Cuts, Crime Bill|date=7 Oktubre 2007}}</ref> Gayumpaman, ang [[paghihirap sa huling bahagi ng 2000]] ay nagkaroon ng matinding epekto sa lungsod, na pinatindi ang mga problema sa pamamahala ng basura at kawalan ng trabaho.<ref>[https://www.theguardian.com/world/blog/2011/oct/16/naples-city-hard-luck-story "Naples, city of the hard luck story"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170407205949/https://www.theguardian.com/world/blog/2011/oct/16/naples-city-hard-luck-story|date=7 Abril 2017}}.</ref> Pagsapit ng Agosto 2011, ang bilang ng mga walang trabaho sa lugar ng Napoles ay umakyat sa 250,000, na nagbunsod ng mga protestang bayan laban sa sitwasyong pang-ekonomiya.<ref>[https://web.archive.org/web/20111120183828/http://www.demotix.com/news/776853/unemployment-spurns-protests-across-naples "Unemployment spawns protests across Naples"].</ref> Noong Hunyo 2012, ang mga paratang ng blackmail, pangingikil, at ipinagbabawal na pagbibigay ng kontrata ay lumitaw na may kaugnayan sa mga isyu sa pamamahala ng basura ng lungsod.<ref name="OneJun3">[http://mattinopadova.gelocal.it/cronaca/2012/06/20/news/cricca-veneta-sui-rifiuti-di-napoli-arrestati-i-fratelli-gavioli-1.5291660 "Cricca veneta sui rifiuti di Napoli: arrestati i fratelli Gavioli" (in Italian)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120622184314/http://mattinopadova.gelocal.it/cronaca/2012/06/20/news/cricca-veneta-sui-rifiuti-di-napoli-arrestati-i-fratelli-gavioli-1.5291660|date=22 Hunyo 2012}}.</ref><ref name="OneJul3">[http://www.sivempveneto.it/vedi-tutte/7429-gestione-dei-rifiuti-a-napoli-undici-arresti-tra-venezia-e-treviso.html "Gestione rifiuti a Napoli, undici arresti tra Venezia e Treviso" (in Italian)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140125122147/http://www.sivempveneto.it/vedi-tutte/7429-gestione-dei-rifiuti-a-napoli-undici-arresti-tra-venezia-e-treviso.html|date=25 Enero 2014}}.</ref>
Itinanghal sa Napoles ang ika-6 na [[World Urban Forum]] noong Setyembre 2012<ref>[https://web.archive.org/web/20120619131048/http://www.unhabitat.org/content.asp?cid=9740&catid=672&typeid=6&subMenuId=0 UN Habitat].</ref> at ang ika-63 [[International Astronautical Congress]] noong Oktubre 2012.<ref>{{cite web|last=Proietti|first=Manuela|url=http://www.diregiovani.it/gw/producer/dettaglio.aspx?id_doc=31468|title=Expo 2012, Napoli capitale dello spazio| Iniziative | DIREGIOVANI|publisher=Diregiovani.it|access-date=25 Enero 2010}}{{Dead link|date=Enero 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Noong 2013, ito ang nagtanghal ng [[Pangkalahatang Forum ng Mga Kulturang|Universal Forum of Cultures]] at nagtanghal para sa [[2019 Universiade ng Tag-init|2019 Summer Universiade]].
== Arkitektura ==
{{Infobox UNESCO World Heritage Site|WHS=Makasaysayang Sentro ng Napoles|Image=Napoli - piazza San Domenico Maggiore e guglia.jpg|Criteria=Kultural: ii, iv|ID=726|Year=1995|Area=1,021 ektarya|Buffer_zone=1,350 ektarya}}
{{See also|:Kategorya:Mga gusali at estruktura sa Napoles|l1=Mga gusali at estruktura sa Napoles}}
=== Pandaigdigang Pamanang Pook ng Napoles ===
[[Talaksan:Napoli_-_Palazzo_Reale19.jpg|thumb|[[Maharlikang Palasyo ng Napoles]]]]
Nag-iwan ang kasaysayan ng 2,800-taong Napoles ng isang kayamanan ng mga makasaysayang gusali at monumento, mula sa mga kastilyong medyebal hanggang sa mga klasikal na guho, at isang malawak na hanay ng mga kalapit na makabuluhang makasaysayan at kultural na pook, kabilang ang [[Maharlikang Palasyo ng Caserta|Palasyo ng Caserta]] at ang Romanong guho ng [[Pompeya]] at [[Herculano]].
Ang pinakatanyag na anyo ng arkitektura na nakikita sa kasalukuyang Napoles ay ang mga estilong [[Arkitekturang medyebal|Medyebal]], [[Arkitekturang Renasimyento|Renasimyento]], at [[Arkitekturang Baroko|Baroko]].<ref>{{cite news|url=http://www.inaples.it/eng/pianta_stratificata.htm|publisher=INaples.it|title=Historical centre|date=7 Oktubre 2007|access-date=22 Enero 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120510113517/http://www.inaples.it/eng/pianta_stratificata.htm|archive-date=10 Mayo 2012}}</ref> Ang Napoles ay mayroong kabuuang 448 makasaysayang simbahan (1000 sa kabuuan<ref>[http://www.ilgiornaledellarte.com/articoli/2012/7/114021.html Ilgiornaledellarte.com] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130815042531/http://www.ilgiornaledellarte.com/articoli/2012/7/114021.html|date=15 Agosto 2013}}</ref>), at itinuturing isa sa mga pinaka-Katolikong lungsod sa mundo sa bilang ng mga lugar ng pagsamba.<ref name="churches2">{{cite news|url=http://www.red-travel.com/uk/ferrari-tour-italy/places/naples-english-guided-visit.htm|publisher=Red Travel|title=Naples|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120303111036/http://www.red-travel.com/uk/ferrari-tour-italy/places/naples-english-guided-visit.htm|archive-date=3 Marso 2012}}</ref> Noong 1995, ang makasaysayang sentro ng Napoles ay itinala ng [[UNESCO]] bilang isang [[Pandaigdigang Pamanang Pook]], isang programa ng mga Nagkakaisang Bansa na naglalayong itala at panatilihin ang mga pook na may pangkulturang o natural na halaga bilang [[pangkalahatang pamana ng sangkatauhan]].{{quote|Ang Napoles ay isa sa pinakasinaunang lungsod sa Europa, na ang napapanahon hubog ng lunsod ay pinapanatili ang mga elemento ng mahaba at makulay na kasaysayan nito. Ang hugis-parihaba na kaayusang grid ng sinaunang Griyegong pundasyon ng Neapolis ay nakikita pa rin at nagpatuloy na ibigay ang pangunahing hugis para sa kasalukuyang-araw na latag ng lunsod ng Makasaysayang Sentro ng Napoles, isa sa pinakamahalagang pantalang lungsod sa Mediteraneo. Mula sa Gitnang Kapanahunan hanggang sa ika-18 siglo, ang Napoles ay isang sentro sa larangan ng sining at arkitektura, na ipinahayag sa mga sinaunang kuta nito, ang mga maharlikang estruktura tulad ng Maharlikang Palasyo ng 1600, at ang mga palasyo at simbahang itinaguyod ng mga maharlikang pamilya.|Salik ng [[UNESCO]]|}}
=== Mga piazza, palasyo, at kastilyo ===
[[Talaksan:CastelOvo.jpg|left|thumb|Ang [[Castel dell'Ovo|Kastilyong Itlog]]]]
Ang pangunahing plaza ng lungsod o ''[[Plaza|piazza]]'' ng lungsod ay ang [[Piazza del Plebiscito]]. Ang pagtatayo nito ay sinimulan ng haring Bonapartistang si [[Joachim Murat]] at tinapos ng haring ng Borbon na si [[Fernando I ng Dalawang Sicilia|Fernando IV]]. Ang piazza ay may hangganan sa silangan ng [[Maharlikang Palasyo ng Napoles|Maharlikang Palasyo]] at sa kanluran ng simbahan ng [[San Francesco di Paola, Napoles|San Francesco di Paola]], na may mga columnata na umaabot sa magkabilang panig. Malapit ang [[Teatro di San Carlo]], na pinakalumang [[bahay opera]] sa Italya. Direkta sa tapat ng San Carlo ang [[Galleria Umberto I|Galleria Umberto]], isang sentrong pampamilihan at luklukang panlipunan.
Ang Napoles ay kilalang kilala sa mga makasaysayang kastilyo nito: Ang pinakasinauna ay ang [[Castel dell'Ovo]] ("Egg Castle"), na itinayo sa maliit na maliit na [[munting pulo]] ng Megarides, kung saan itinatag ng mga orihinal na kolonyalistang [[Cumae|Cumas]] ang lungsod. Sa mga panahong Romano ang maliit na pulo ay naging bahagi ng villa ni [[Luculo]] at kalaunan ito ang lugar kung saan ang huling emperador ng kanluranin na si [[Romulo Augustulo]], ay ipinatapon.<ref>{{cite web|url=http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/1433|title=Cultura - Il castel dell'ovo|access-date=9 Agosto 2013|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20130814033557/http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/1433|archive-date=14 Agosto 2013}}</ref> Ito rin ang naging kulungan para kay [[Constanza, Reyna ng Sicilia|Emperatris Constanza]] sa pagitan ng 1191 at 1192 matapos na siya ay mabihag ng mga taga-Siciliano, at nina [[Conradin]] at [[Juana I ng Napoles]] bago ang kanilang pagbitay.
Ang [[Castel Nuovo]], na kilala rin bilang ''Maschio [[Capeto na Pamilyang Anjou|Angioino]]'', ay isa sa pinakamahalagang tanawin ng lungsod; ito ay itinayo noong panahon ni [[Carlos I ng Napoles|Carlos I]], ang unang [[Talaan ng mga monarko ng Napoles|hari ng Napoles]]. Saksi ang Castel Nuovo sa maraming kapansin-pansin na pangyayari sa kasaysayan: halimbawa, noong 1294, nagbitiw si [[Papa Celestino V]] bilang papa sa isang bulwagan ng kastilyo, at kasunod nito si [[Papa Bonifacio VIII]] inihalal bilang papa ng [[Collegium (sinaunang Roma)|collegium]] ng mga kardinal, bago lumipat sa Roma.<ref>{{cite web|url=http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/1372|title=Cultura - Patrimonio Artistico e Museale - Castel Nuovo|access-date=9 Abril 2012|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20120112011805/http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/1372|archive-date=12 Enero 2012}}</ref>
Ang [[Castel Capuano]] ay itinayo noong ika-12 siglo ni [[Guillermo I ng Sicilia|Guillermo I]], ang anak ni [[Roger II ng Sicilia]], ang unang monarko ng [[Kaharian ng Napoles]]. Ito ay pinalawak ni [[Federico II, Banal na Emperador ng Roma|Federico II]] at naging isa sa kanyang mga maharlikang palasyo. Kasabay ng kasaysayan nito, ang kastilyo ay ang tirahan ng maraming hari at reyna. Noong ika-16 na siglo ito ay naging Bulwakan ng Katarungan.<ref>{{cite web|url=http://www.fondazionecastelcapuano.it/storia.aspx|title=Fondazione Castel Capuano|access-date=10 Hulyo 2018|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180710195335/http://www.fondazionecastelcapuano.it/storia.aspx|archive-date=10 Hulyo 2018}}</ref>
Ang isa pang kastilyong Napolitano ay ang [[Castel Sant'Elmo]], na nakumpleto noong 1329 at itinayo sa hugis ng isang [[bituin]]. Ang estratehikong posisyon nito na tumatanaw sa buong lungsod ay naging dahilan upang punteryahin ito ng iba't ibang mananakop. Noong pag-aalsa ni [[Masaniello]] noong 1647, ang mga Espanyol ay sumilong sa Sant'Elmo upang makatakasan ang mga rebolusyonaryo.<ref>Giuseppe Grispello, Il mistero di Castel Sant'Elmo, Napoli, Guida, 1999, {{ISBN|88-7188-322-5}}.</ref>
Ang [[Kastilyo Carmine]], na itinayo noong 1392 at lubos na binago noong ika-16 na siglo ng mga Español, ay giniba noong 1906 upang magkaroon ng puwang sa Via Marina, bagaman ang dalawa sa mga tore ng kastilyo ay mananatili bilang isang bantayog. Ang Moog Vigliena, na itinayo noong 1702, ay nawasak noong 1799 sa panahon ng digmaang royalista laban sa Republikang Partenopea, at ngayon ay inabandona at mga labi na lamang.<ref>Ruggiero Gennaro, I castelli di Napoli, Napoli, Newton & Compton, 1995, {{ISBN|88-7983-760-5}}.</ref>
=== Mga simbahan at iba pang mga estrukturang panrelihiyon ===
{{See also|Talaan ng mga simbahan sa Napoles|Mga espira ng Napoles|Sementeryong Fontanelle}}
[[Talaksan:Facciata_Duomo_di_Napoli_-_BW_2013-05-16.jpg|thumb|[[Katedral ng Napoles]]|224x224px]]
[[Talaksan:VedutaCertosa.jpg|thumb|Mga nakabiting hardin ng [[Certosa di San Martino]]]]
[[Talaksan:Napoli_MonumentoGirolamini_Chiesa_20150115_(53).jpg|thumb|Loob ng [[Girolamini, Napoles|Simbahan ng Girolamini]]]]
[[Talaksan:Chiesa_del_Gesu_Nuovo.jpg|thumb|[[Gesù Nuovo|Simbahan ng Gesù Nuovo]]]]
Ang Napoles ay ang luklukan ng [[Katoliko Romanong Arkidiyosesis ng Napoles|Arkidiyoesis ng Napoles]], at ang [[Simbahang Katolikong Romano|Katolisismo]] ay lubos na mahalaga sa populasyon{{Fact|date=Nobyembre 2019}}; mayroong daan-daang mga [[Mga simbahan sa Napoles|simbahan]] sa lungsod.<ref name="churches3">{{cite news|url=http://www.red-travel.com/uk/ferrari-tour-italy/places/naples-english-guided-visit.htm|publisher=Red Travel|title=Naples|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120303111036/http://www.red-travel.com/uk/ferrari-tour-italy/places/naples-english-guided-visit.htm|archive-date=3 Marso 2012}}</ref> Ang [[Katedral ng Napoles]] ang pangunahing lugar ng pagsamba sa lungsod; bawat taon sa Setyembre 19, nagtatanghal ito ng matagal nang Himala ni [[Jenaro ng Napoles|San Jenaro]], ang [[Santong patron|patron]] ng lungsod.<ref name="gennaro">{{Cite news}}</ref> Sa panahon ng himala, kung saan libo-libong mga Napolitano ang dumadako upang saksihan, ang tuyong dugo ni Jenaro ay sinasabing magiging likido kapag inilapit sa mga banal na [[relikya]] na sinasabing kabilang sa kaniyang katawan.<ref name="gennaro2">{{cite news|url=http://www.splendoroftruth.com/curtjester/2007/09/saint-gennaro/|publisher=SplendorofTruth.com|title=Saint Gennaro|date=24 Marso 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402220116/http://www.splendoroftruth.com/curtjester/2007/09/saint-gennaro/|archive-date=2 Abril 2015|access-date=24 Marso 2015}}</ref> Nasa ibaba ang isang piling listahan ng mga pangunahing simbahan, kapilya, at complex ng monasteryo ng Napoles:{{div col|colwidth=30em|rules=yes}}
* [[Certosa di San Martino]]
* [[Katedral ng Napoles]]
* [[San Francesco di Paola, Napoles|San Francesco di Paola]]
* [[Gesù Nuovo]]
* [[Girolamini, Napoles|Girolamini]]
* [[San Domenico Maggiore]]
* [[Santa Chiara (Napoles)|Santa Chiara]]
* [[San Paolo Maggiore]]
* [[Santa Maria della Sanità, Napoles]]
* [[Santa Maria del Carmine (Napoles)|Santa Maria del Carmine]]
* [[Sant'Agostino alla Zecca]]
* [[Madre del Buon Consiglio]]
* [[Santa Donna Regina Nuova|Santa Maria Donna Regina Nuova]]
* [[San Lorenzo Maggiore, Napoles|San Lorenzo Maggiore]]
* [[Santa Maria Donna Regina Vecchia]]
* [[Santa Caterina a Formiello]]
* [[Santissima Annunziata Maggiore, Napoles|Santissima Annunziata Maggiore]]
* [[San Gregorio Armeno]]
* [[San Giovanni a Carbonara]]
* [[Santa Maria La Nova]]
* [[Sant'Anna dei Lombardi]]
* [[Sant'Eligio Maggiore]]
* [[Santa Restituta]]
* [[Cappella Sansevero|Kapilya Sansevero]]
* [[San Pietro a Maiella]]
* [[San Gennaro extra Moenia]]
* [[San Ferdinando (Napoles)|San Ferdinando]]
* [[Pio Monte della Misericordia]]
* [[Santa Maria di Montesanto, Napoles|Santa Maria di Montesanto]]
* [[Chiesa di Sant'Antonio Abate|Sant'Antonio Abate]]
* [[Santa Caterina a Chiaia]]
* [[San Pietro Martire (Napoles)|San Pietro Martire]]
* [[Ermita ng Camaldoli (Napoles)|Ermita ng Camaldoli]]
* [[Palasyo ng Arsobispo (Napoles)|Palasyo ng Arsobispo]]
{{div col end}}
=== Iba pang tampok ===
[[Talaksan:Interior_of_Galleria_Umberto_I._Naples,_Campania,_Italy,_South_Europe.jpg|alt=|left|thumb|Sa loob ng [[Galleria Umberto I]]]]
Bukod sa Piazza del Plebiscito, ang Napoles ay may dalawa pang pangunahing pampublikong plaza: ang [[Piazza Dante (Napoles)|Piazza Dante]] at ang [[Piazza dei Martiri]]. Ang huli ay orihinal lamang na pang-alaala sa mga relihiyosong [[martir]], ngunit noong 1866, pagkatapos ng [[pag-iisa ng Italya]], idinagdag ang apat na leon, na kumakatawan sa apat na mga paghihimagsik laban sa Borbon.<ref>{{cite news|url=http://www.inaples.it/ita/dettaglio.asp?idp=92&cod=65|publisher=INaples.it|title=Piazza Dei Martiri|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110722035628/http://www.inaples.it/ita/dettaglio.asp?idp=92&cod=65|archive-date=22 Hulyo 2011|access-date=1 Marso 2008}}</ref>
Ang [[San Gennaro dei Poveri]] ay isang Renasimyentong ospital para sa mga mahihirap, na itinayo ng mga Espanyol noong 1667. Ito ang nangunguna sa isang mas ambisyosong proyekto, ang [[Ospedale L'Albergo Reale dei Poveri, Napoles|Ospisyong Borbon para sa Mahihirap]] sinimulan ni [[Carlos III ng Espanya|Carlos III]]. Ito ay para sa mga dukha at may sakit ng lungsod; nagbigay din ito ng pamayanang may sariling kakayahan kung saan ang mga mahihirap ay maninirahan at makakapagtrabaho. Bagaman isang kilalang pook, hindi na ito isang gumaganang ospital.<ref>{{cite book|last=Ceva Grimaldi|first=Francesco|author-link=Francesco Ceva Grimaldi (historian)|title=Della città di Napoli dal tempo della sua fondazione sino al presente|publisher=Stamperia e calcografia|year=1857|url=https://archive.org/details/dellacittdinapo01grimgoog|page=[https://archive.org/details/dellacittdinapo01grimgoog/page/n530 521]|quote=Albergo Reale dei Poveri napoli.|access-date=14 Pebrero 2013}}</ref>
==== Subteraneo ng Napoles ====
[[Talaksan:Galleria_borbonica_-_War_refuge_(Naples).jpg|thumb|[[Sonang heotermiko sa ilalim ng lupa ng Napoles|Subteraneo ng Napoles]]]]
{{Main|Ilalim ng Napoles|Mga Catacumba ni San Jenaro|Mga Catacumba ni San Gaudioso|San Pietro ad Aram}}Nasa [[Sonang heotermiko sa ilalim ng lupa ng Napoles|ilalim ng Napoles]] matatagpuan ang isang serye ng mga yungib at estruktura na nilikha ng mga siglo ng pagmimina, at ang lungsod ay nakasalalay sa ibabaw ng isang pangunahing sonang [[Gradyenteng heotermiko|heotermiko]]. Mayroon ding mga sinaunang [[Mundong Grecorromano|Grecorromanong]] imbakan na hinukay mula sa malambot na [[Toba|bato ng toba]] kung saan, at mula saan, karamihan sa lungsod ay itinayo. Humigit-kumulang {{Convert|1|km}} ng maraming kilometro ng mga lagusan sa ilalim ng lungsod ang maaaring bisitahin mula sa [[Sonang heotermiko sa ilalim ng lupa ng Napoles|Napoli Sotteranea]], na matatagpuan sa makasaysayang sentro ng lungsod sa [[Via dei Tribunali, Napoles|Via dei Tribunali]]. Ang sistemang ito ng mga lagusan at sisterna ay matatagpuan sa ilalim ng halos lahat ng lungsod at matatagpuan humigit-kumulang na {{Convert|30|m|ft}} ibaba antas ng lupa. Sa panahon ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], ang mga lagusang ito ay ginamit bilang mga [[kanlungan mula sa pagsalakay mula sa himpapawid]], at may mga inskripsiyon sa dingding na naglalarawan ng pagdurusa na tiniis ng mga bakwit noong panahong iyon.
Mayroong malalaking mga [[Mga Catacumba ni San Jenaro|catacumba]] sa loob at paligid ng lungsod, at iba pang mga palatandaan tulad ng [[Piscina Mirabilis]], ang pangunahing sisterna na naglilingkod sa [[Golpo ng Napoles]] noong panahong Romano.
Naroroon din ang maraming arkeolohikong paghuhukay; naibunyag sa [[San Lorenzo Maggiore, Napoles|San Lorenzo Maggiore]] ang [[macellum ng Napoles]], at sa [[Santa Chiara, Napoles|Santa Chiara]], ang pinakamalaking termal complex ng lungsod noong panahong Romano.
==== Mga liwasan, hardin, villa, balong, at hagdanan ====
[[Talaksan:FantanaSantaLucia2.jpg|thumb|[[Villa Comunale]]]]
Sa iba't ibang [[Liwasan|pampublikong liwasan]] sa Napoles, ang pinakatanyag ay ang [[Villa Comunale]], na itinayo ng haring Borbon na si [[Fernando I ng Dalawang Sicilia|Fernando IV]] noong dekada 1780;<ref>{{cite news|url=http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/blog19.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20030829022247/http://faculty.ed.umuc.edu/~jmatthew/naples/blog19.htm|archive-date=29 Agosto 2003|publisher=Faculty.ed.umuc.edu|title=Villa Comunale|date=8 Enero 2008}}</ref> ang liwasan ay orihinal na isang "Maharlikang Hardin", na nakalaan para sa mga miyembro ng maharlikang pamilya, ngunit bukas sa publiko sa mga espesyal na oisyal na pista. Ang Bosco di Capodimonte, ang pinakamalawak na berdeng espasyo sa lungsod, ay nagsilbi bilang isang pangalagaan ng pangangaso ng hari. Sa loob ng Liwasan mayroong karagdagang 16 na makasaysayang gusali kabilang ang mga tirahan, mga tuluyan, simbahan, pati na rin ang mga balong, estatwa, huerto, at kakahuyan.<ref>{{Cite web|url=http://www.museocapodimonte.beniculturali.it/information-en/|title=Information en}}</ref>
Ang isa pang mahalagang liwasan ay ang [[Parco Virgiliano]], may tanaw patungo sa maliit na maliit na bulkanikong pulo ng [[Nisida]]; lampas sa Nisida matatagpuan ang [[Procida]] at [[Ischia]].<ref name="parkvirg2">{{cite news|url=http://events.skyteam.com/sisp/index.htm?fx=event&event_id=32829|publisher=SkyTeam.com|title=Parco Virgiliano|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111003085052/http://events.skyteam.com/sisp/index.htm?fx=event&event_id=32829|archive-date=3 Oktubre 2011}}</ref> Ang [[Parco Virgiliano (Mergellina)|Parco Virgiliano]] ay ipinangalan kay [[Virgilio]], ang klasikal na makatang Romano at manunulat ng Latin na itinuturing na [[Libingan ni Virgilio|inilibing]] sa malapit.<ref name="parkvirg">{{Cite news}}</ref> Ang Napoles ay kilala sa maraming mga mararangyang [[villa]], balong, at hagdanan, tulad ng [[Arkitekturang Neoklasiko|Neoklasikong]] [[Villa Floridiana]], ang [[Balong ni Neptuno, Napoles|Balong ni Neptuno]], at ang mga [[hagdanang Pedamentina]].
== Heograpiya ==
[[Talaksan:Napoli_2.jpg|thumb|Ang [[Golpo ng Napoles]]]]
Ang lungsod ay matatagpuan sa [[Golpo ng Napoles]], sa kanlurang baybayin ng [[katimugang Italya]]; tumataas ito mula sa antas ng dagat hanggang sa taas na {{Convert|450|m|ft}}. Ang maliliit na ilog na dating tumawid sa gitna ng lungsod mula noon ay natakpan ng konstruksiyon. Nasa pagitan ito ng dalawang kilalang [[Bulkan|mabulkang]] rehiyon, ang [[Vesubio|Bundok Vesubio]] at ang [[Campi Flegrei]] (mga Campo Flegreo). Ang mga pulo ng [[Procida]], [[Capri]], at [[Ischia]] ay maaaring maabot lahat mula sa Napoles ng mga [[hidroala]] at lantsa. Ang mga baybaying [[Sorrento]] at ang [[Baybaying Amalfitana|Amalfitana]] ay matatagpuan sa timog ng lungsod, habang ang mga Romanong guho ng [[Pompeya]], [[Herculano]], [[Oplontis]], at [[Estabia]], na nawasak buhat ng pagsabog ng Vesubio noong 79 AD, ay makikita rin malapit. Ang mga pantalang bayan ng [[Pozzuoli]] at [[Baiae|Baia]], na bahagi ng Romanong pasilidad panghukbong-dagat ng [[Portus Julius]], ay nasa kanluran ng lungsod.
=== Mga kuwarto ng Napoles ===
[[Talaksan:Palazzo_Don.jpg|thumb|Ang [[Villa Donn'Anna|Palazzo Donn'Anna]] at dalampasigang Bagno Donn'Anna sa [[Posillipo]]]]
{{Main|Mga kuwarto ng Napoles}}Ang tatlumpung kuwarto (''[[Quartiere|quartieri]]'') ng Napoles ay nakalista sa ibaba. Para sa mga layuning pang-administratibo, ang tatlumpung kapitbahayan na ito ay pinagsasama-sama sa sampung lupon ng pamayanan ng pamahalaan.<ref>{{cite news|url=http://www.palapa.it/palapadnn/Quartieri/tabid/52/Default.aspx|publisher=Palapa.it|title=Quartieri|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150904060527/http://www.palapa.it/palapadnn/Quartieri/tabid/52/Default.aspx|archive-date=4 Setyembre 2015|access-date=19 Pebrero 2008}}</ref>
{|
| valign="top" |1. [[Pianura]]
2. [[Bagnoli]]
3. [[Posillipo]]
4. [[Fuorigrotta]]
5. [[Soccavo]]
6. [[Chiaiano]]
7. [[Arenella]]
8. [[Vomero]]
9. [[Chiaia]]
10. [[San Ferdinando (Napoles)|San Ferdinando]]
| width="30" |
| valign="top" |11. [[Montecalvario]]
12. [[San Giuseppe (Napoles)|San Giuseppe]]
13. [[Avvocata]]
14. [[Porto (Napoles)|Porto]]
15. [[Pendino]]
16. [[San Lorenzo (Napoles)|San Lorenzo]]
17. [[Mercato (Napoles)|Mercato]]
18. [[Vicaria]]
19. [[Stella (Napoles)|Stella]]
20. [[San Carlo all'Arena]]
| width="30" |
| valign="top" |21. [[Piscinola-Marianella]]
22. [[Scampìa]]
23. [[Miano]]
24. [[Secondigliano]]
25. [[San Pietro a Patierno|S.Pietro a Patierno]]
26. [[Poggioreale (Napoles)|Poggioreale]]
27. [[Zona Industriale]]
28. [[San Giovanni a Teduccio]]
29. [[Barra (Napoles)|Barra]]
30. [[Ponticelli]]
|}
== Edukasyon ==
[[Talaksan:UniversitàNapoli.jpg|left|thumb|Pangunahing gusali ng [[Unibersidad ng Napoles Federico II|Unibersidad ng Napoles Federico II]]]]
Ang Napoles ay kilala para sa maraming mas mataas na institusyon sa edukasyon at mga sentro ng pagsasaliksik. Nagtatanghal ang Napoles ng itinuturing na pinakalumang unibersidad ng estado sa buong mundo, sa anyo ng [[Unibersidad ng Napoles Federico II|Unibersidad ng Napoles Federico II]], na itinatag ni [[Federico II, Banal na Emperador ng Roma|Federico II]] noong 1224. Ang unibersidad ay kabilang sa pinakatanyag sa Italya, na may halos 100,000 mag-aaral at higit sa 3,000 mga propesor noong 2007.<ref>{{cite news|url=http://www.international.unina.it/contenuto.php?id_group=6&id_pag=20|publisher=UNINA.it|title=University of Naples 'Federico II'|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080229100244/http://www.international.unina.it/contenuto.php?id_group=6&id_pag=20|archive-date=29 Pebrero 2008}}</ref> Naglalaman din ito ng [[Harding Botaniko ng Napoles]], na binuksan noong 1807 ni [[Joseph Bonaparte]], gamit ang mga plano na inilabas sa ilalim ng haring Borbon na si [[Fernando I ng Dalawang Sicilia|Fernando IV]]. Nagtatampok ang 15 hectares ng hardin sa mahigit-kumulang 25,000 sample ng halaman, na kumakatawan sa higit sa 10,000 espesye ng halaman.<ref>{{cite news|url=http://www.ortobotanico.unina.it/VerInglese/pstoria/StoriaE.htm|publisher=OrtoBotanico.UNINA.it|title=Orto Botanico di Napoli|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080212125906/http://www.ortobotanico.unina.it/VerInglese/pstoria/StoriaE.htm|archive-date=12 Pebrero 2008|access-date=13 Marso 2008}}</ref>
Ang Naoples ay pinaglilingkuran din ng "[[Università degli Studi della Campania Luigi Vanvitelli|Pangalawang Pamantasan]]" (ngayon ay pinangalanang [[Università degli Studi della Campania Luigi Vanvitelli|Unibersidad ng Campania Luigi Vanvitelli]]), isang modernong unibersidad na binuksan noong 1989, at kung saan ay may matibay na ugnayan sa kalapit na [[Caserta|lalawigan ng Caserta]].<ref>{{cite news|url=http://www.napoliaffari.com/napoliaffari/index.php?option=com_content&task=view&id=72&Itemid=255|publisher=NapoliAffari.com|title=Scuola: Le Università|date=7 Oktubre 2007|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140719030942/http://www.napoliaffari.com/napoliaffari/index.php?option=com_content&task=view&id=72&Itemid=255|archive-date=19 Hulyo 2014}}</ref> Ang isa pang kilalang sentro ng edukasyon ay ang [[Silanganang Pamantasan ng Napoles|Istituto Universitario Orientale]], na dalubhasa sa [[Mundong silanganin|kultura ng Silangan]], at itinatag ng [[Kapisanan ni Hesus|misyonerong Heswitang]] si Matteo Ripa noong 1732, matapos siyang bumalik mula sa korte ng [[Kangxi Emperor|Kangxi]], ang [[Emperador ng Tsina|Emperador]] ng [[Mga Manchu|Manchu]] na [[Dinastiyang Qing]] ng [[Tsina]].<ref>{{cite book|last=Ripa|first=Matteo|title=Memoirs of Father Ripa: During Thirteen Years Residence at the Court of Peking in the Service of the Emperor of China|publisher=New York Public Library|url=https://books.google.com/books?id=ex8LAAAAYAAJ&q=Memoirs+of+Father+Ripa|year=1849}}</ref>
== Politika ==
[[Talaksan:Pal_Giacom.jpg|thumb|[[Palazzo San Giacomo, Napoles|Palazzo San Giacomo]], ang munisipyo]]
{{Main|Politika ng Campania|Talaan ng mga alkalde ng Napoles|Halalan sa Napoles}}
=== Pamamahala ===
Ang bawat isa sa 7,904 [[komuna]] sa Italya ay lokal na kinakatawan ng isang [[Sangguniang Panlungsod|sangguniang panlungsod]] pinamumunuan ng isang nahalal na alkalde, na kilala bilang isang ''sindaco'' at impormal na tinawag na unang mamamayan (''primo cittadino''). Ang sistemang ito, o isa na kapareho nito, ay nakatalaga na mula nang salakayin ang Italya ng mga [[Napoleon I ng Pransiya|puwersang Napoleon]] noong 1808. Nang maibalik ang [[Kaharian ng Dalawang Sicilia]], ang sistema ay napanatili na may mga kasapi ng mga maharlika na pumupuno sa mga gampaning alkalde. Sa pagtatapos ng ika-19 na siglo, ang mga [[Partidong politiko|partido politikal]] ay nagsimulang umusbong; sa [[Italyanong pasismo|panahong pasista]], ang bawat komite ay kinatawan ng isang ''podestà''. Mula noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], ang tanawin ng politika ng Napoles ay hindi alinman sa malakas na naging [[Makakanang politika|makakanan]] o [[Makakaliwang politika|makakaliwa]] – kapuwa mga [[Kristiyanong demokrasya|Kristiyanong demokrata]] at [[Demokratikong sosyalismo|demokratikong sosyalista]] ang namamahala sa lungsod sa iba't ibang panahon, na may halos pantay na dalas. Sa kasalukuyan, ang alkalde ng Napoles ay si [[Gaetano Manfredi]].
=== Mga pagkakahating pang-administratibo ===
{|
|[[Unang munisipalidad ng Napoles|Unang munisipalidad]]
| - [[Chiaia]], [[Posillipo]], [[San Ferdinando (Napoles)|San Ferdinando]]
|-
|[[Ikalawang munisipalidad ng Napoles|Ikalawang munisipalidad]]
| - [[Avvocata]], [[Mercato (Napoles)|Mercato]], [[Montecalvario]], [[Pendino]], [[Porto (Napoles)|Porto]], [[San Giuseppe (Napoles)|San Giuseppe]]
|-
|[[Ikatlong munisipalidad ng Napoles|Ikatlong munisipalidad]]
| - [[San Carlo all'Arena]], [[Stella (Napoles)|Stella]]
|-
|[[Ikaapat na munisipalidad ng Napoles|Ikaapat na munisipalidad]]
| - [[Poggioreale (Napoles)|Poggioreale]], [[San Lorenzo (Napoles)|San Lorenzo]], [[Vicaria]], [[Zona Industriale]]
|-
|[[Ikalimang munisipalidad ng Napoles|Ikalimang munisipalidad]]
| - [[Arenella]], [[Vomero]]
|-
|[[Ikaanim na munisipalidad ng Napoles|Ikaanim na munisipalidad]]
| - [[Barra (Napoles)|Barra]], [[Ponticelli]], [[San Giovanni a Teduccio]]
|-
|[[Ikapitong munisipalidad ng Napoles|Ikapitong munisipalidad]]
| - [[Miano]], [[San Pietro a Patierno]], [[Secondigliano]]
|-
|[[Ikawalong munisipalidad ng Napoles|Ikawalong munisipalidad]]
| - [[Chiaiano]], [[Marianella]], [[Piscinola]], [[Scampia]]
|-
|[[Ikasiyam na munisipalidad ng Napoles|Ikasiyam na munisipalidad]]
| - [[Pianura]], [[Soccavo]]
|-
|[[Ikasampung munisipalidad ng Napoles|Ikasampung munisipalidad]]
| - [[Bagnoli]], [[Fuorigrotta]]
|}
== Ekonomiya ==
[[Talaksan:Centro_direzionale_di_Napoli.jpg|right|thumb|[[Centro direzionale di Napoli|Sentro Direksiyonal ng Napoles]]]]
[[Talaksan:Cruise_ship_in_Naples_(8097207647).jpg|thumb|Ang [[pantalan ng Napoles]]]]
{{Main|Ekonomiya ng Napoles}}Ang Napoles ay ang ika-apat na pinakamalaking ekonomiya sa [[Milan|Italya]] pagkatapos ng Milan, Roma, at [[Lungsod ng Turin|Turin]], at ito ang [[Talaan ng mga lungsod ayon sa GDP|ika-103 pinakamalaking ekonomiyang panlungsod]] sa daigdig sa pamamagitan ng [[kapangyarihan sa pagbili]], na may tinatayang 2011 GDP na US$ 83.6 bilyon, katumbas ng $ 28,749 bawat katao.<ref name="Brookings2">{{cite web|url=http://www.brookings.edu/research/interactives/global-metro-monitor-3|archive-url=https://web.archive.org/web/20130409042401/http://www.brookings.edu/research/interactives/global-metro-monitor-3|archive-date=9 Abril 2013|title=Global city GDP 2011|publisher=Brookings Institution|access-date=5 Marso 2013}}</ref><ref name="PWCdata">{{Cite web |title="Which are the largest city economies in the world and how might this change by 2025?" |url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562 |access-date=2021-09-19 |archive-date=2013-05-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130531000745/http://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID=1562 |url-status=dead }}</ref> Ang Napoles ay isang pangunahing [[pusod ng cargo]], at ang [[pantalan ng Napoles]] ay isa sa pinakamalaki at pinakaabala sa Mediteraneo. Ang lungsod ay nakaranas ng makabuluhang paglago ng ekonomiya mula pa noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ngunit ang kawalan ng trabaho ay nananatiling isang pangunahing problema,<ref>{{cite web|title=Il Comune - Area statistica - struttura della popolazione e territorio - città - condizione professionale|url=http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/2845|website=www.comune.napoli.it|publisher=Comune di Napoli|access-date=5 Oktubre 2019|language=it}}</ref><ref>{{cite web|title=Tasso di disoccupazione : Tasso di disoccupazione - livello provinciale|url=http://dati.istat.it/index.aspx?queryid=20745|website=dati.istat.it|access-date=5 Oktubre 2019}}</ref><ref>{{cite news|last1=Grassi|first1=Paolo|title=Napoli, è record di disoccupati|url=https://corrieredelmezzogiorno.corriere.it/napoli/cronaca/18_marzo_14/napoli-record-disoccupati-a051c670-2766-11e8-89ed-3e6c0875554d.shtml|access-date=5 Oktubre 2019|work=Corriere del Mezzogiorno|date=14 Marso 2018|language=it}}</ref> at ang lungsod ay kinatatangian ng mataas na antas ng katiwalian sa politika at [[organisadong krimen]].<ref name="OneJun2">[http://mattinopadova.gelocal.it/cronaca/2012/06/20/news/cricca-veneta-sui-rifiuti-di-napoli-arrestati-i-fratelli-gavioli-1.5291660 "Cricca veneta sui rifiuti di Napoli: arrestati i fratelli Gavioli" (in Italian)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120622184314/http://mattinopadova.gelocal.it/cronaca/2012/06/20/news/cricca-veneta-sui-rifiuti-di-napoli-arrestati-i-fratelli-gavioli-1.5291660|date=22 Hunyo 2012}}.</ref><ref name="OneJul2">[http://www.sivempveneto.it/vedi-tutte/7429-gestione-dei-rifiuti-a-napoli-undici-arresti-tra-venezia-e-treviso.html "Gestione rifiuti a Napoli, undici arresti tra Venezia e Treviso" (in Italian)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140125122147/http://www.sivempveneto.it/vedi-tutte/7429-gestione-dei-rifiuti-a-napoli-undici-arresti-tra-venezia-e-treviso.html|date=25 Enero 2014}}.</ref>{{Failed verification|date=Setyembre 2019}}
Ang Napoles ay isang pangunahing pambansa at pandaigdingang patutunguhan ng turista, na isa sa mga nangungunang lungsod para sa mga turista sa Italya at Europa. Sinimulang bisitahin ng mga turista ang Napoles noong ika-18 siglo, sa panahon ng [[Dakilang Pasyal]]. Sa mga pandaigdigang pagdating, ang Napoles ay ang ika-166 na pinakadinadalaw na lungsod sa mundo noong 2008, na may 381,000 bisita (1.6% na pagbaba mula sa nakaraang taon), matapos ng [[Lille|Lille]], ngunit higit sa [[York]], [[Stuttgart]], [[Belgrado]], at [[Dallas, Texas|Dallas]].<ref>{{cite web|url=http://www.euromonitor.com/_Euromonitor_Internationals_Top_City_Destinations_Ranking|archive-url=https://web.archive.org/web/20100111043452/http://www.euromonitor.com/_Euromonitor_Internationals_Top_City_Destinations_Ranking|archive-date=11 Enero 2010|title=Euromonitor Internationals Top City Destinations Ranking Euromonitor archive|publisher=Euromonitor.com|date=12 Disyembre 2008|access-date=28 Marso 2010}}</ref>
Sa mga nagdaang panahon, nagkaroon ng paglipat mula sa isang tradisyonal na ekonomiya na nakabatay sa agrikultura sa lalawigan ng Napoles patungo sa isa batay sa mga [[Tersiyaryong sektor ng ekonomiya|industriya ng serbisyo]].<ref name="istituto2">{{cite news|url=http://www.cnr.it/istituti/Libri.html?cds=093&id=1617|publisher=Istituto ISSM|title=Rapporto sullo stato dell'economia della Provincia di Napoli|date=8 Enero 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927174306/http://www.cnr.it/istituti/Libri.html?cds=093&id=1617|archive-date=27 Setyembre 2011|access-date=6 Marso 2008}}</ref> Noong unang bahagi ng 2002, mayroong higit sa 249,590 negosyo na nagpapatakbo sa lalawigan na nakarehistro sa Pampublikong Talaan ng Kamara ng Komersiyo.<ref name="istituto">{{Cite news}}</ref> Ang sektor ng serbisyo ay nagpapatrabaho sa karamihan ng Napolitano, bagaman higit sa kalahati nito ay maliliit na negosyo na may mas mababa sa 20 manggagawa; 70 kumpanya ang sinasabing katamtamang laki na may higit sa 200 manggagawa; at 15 ang may higit sa 500 manggagawa.<ref name="istituto" />
Noong 2003, ang trabaho sa lalawigan ng Napoles ay nakahanay sa mga sumusunod:<ref name="istituto3">{{Cite news}}</ref>
{| class="wikitable"
!
!<small>[[Mga serbisyo publiko]]</small>
!<small>Paggawa</small>
!<small>Komersiyo</small>
!<small>Konstruksiyon</small>
!<small>Transportasyon</small>
|-
|<small>Porsiyento</small>
|30.7%
|18%
|14%
|9.5%
|8.2%
|}
=== Turismo ===
Ang Napoles, kasama ng [[Florencia]], [[Roma]], [[Lungsod ng Venecia|Venecia]], at [[Milan]], ay isa sa pangunahing destinasyon ng mga turista sa Italya.<ref>{{Cite web|last=ildenaro.it|date=2018-03-23|title=Turismo, dal Cipe 6 milioni per le "top destinations" d'Italia: c'è anche Napoli|url=https://www.ildenaro.it/turismo-dal-cipe-6-milioni-le-top-destinations-ditalia-ce-anche-napoli/|access-date=2021-02-25|website=Ildenaro.it|language=it-IT}}</ref> Na may 3,700,000 na mga bisita noong 2018,<ref>{{Cite web|date=2019-07-15|title=Turismo in Italia nel 2018|url=https://www.istat.it/it/archivio/232137|url-status=live|access-date=2021-02-25|website=[[istat.it]]|language=it}}</ref> ang lungsod ay ganap na umusbong mula sa matinding pagbaba ng turista noong nakaraang mga dekada (sanhi lalo na sa unilateral na patutunguhan ng isang pang-industriyang lungsod ngunit dahil din sa pinsala sa imaheng dulot ng Italyanong media,<ref>{{Cite journal|date=2015-07-12|title=Sassi / La cattiva scuola|url=http://dx.doi.org/10.3280/cad2015-001003|journal=CADMO|issue=1|pages=26|doi=10.3280/cad2015-001003|issn=1122-5165|access-date=2021-02-25}}</ref><ref>{{Cite web|date=2016-02-12|title=Se il Sud è la parte cattiva del Paese|url=http://corrieredelmezzogiorno.corriere.it/bari/politica/16_febbraio_12/se-l-sud-parte-cattiva-paese-bafb2910-d1b1-11e5-ac58-cce880070ff3.shtml|url-status=live|access-date=2021-02-25|website=[[Corriere della Sera]]|language=it}}</ref> mula sa [[lindol sa Irpinia noong 1980]] at ang [[Krisis sa pamamahala ng basura sa Napoles|krisis sa basura]], na pumabor sa mga baybaying sentro sa [[Kalakhang pook ng Napoles|kalakhang pook]] nito).<ref>{{Cite web|title=E' uscito il libro Lo stato della città. Napoli e la sua area metropolitana a cura di Luca Rossomando : Inchiesta|url=http://www.inchiestaonline.it/osservatorio-sulle-citta/e-uscito-il-libro-lo-stato-della-citta-napoli-e-la-sua-area-metropolitana-a-cura-di-luca-rossomando/|access-date=2021-02-25}}</ref> Gayunpaman, upang masuri nang mabuti ang kalagayan, dapat isaalang-alang na ang isang malaking bahagi ng mga turista ay bumibisita sa Napoles bawat taon, ay nananatili sa maraming mga lokalidad sa paligid nito,<ref>{{Cite web|title=Linee guida per lo sviluppo turistico della Regione Campania, pp.10 a 13|url=http://www.sito.regione.campania.it/burc/pdf02/burcspecialeturismo/linee_guida.pdf|url-status=live|access-date=2021-02-25|website=sito.regione.campania}}</ref> konektado sa lungsod na may parehong mga pribado at pampublikong direktang linya.<ref>{{Cite web|last=g.marinelli|date=2018-02-01|title=Campania Express 2019|url=https://www.eavsrl.it/web/content/campania-express-2019|access-date=2021-02-25|website=EAV srl|language=it}}</ref><ref>{{Cite web|last=g.marinelli|date=2018-02-01|title=Campania Express 2019|url=https://www.eavsrl.it/web/content/campania-express-2019|access-date=2021-02-25|website=EAV srl|language=it}}</ref> Ang mga pang-araw-araw na pagbisita sa Napoles ay isinasagawa ng iba't ibang Romanong operator ng pasyal at ng lahat ng mga pangunahing resort pangturista ng [[Campania]]: Ang Napoles ang pang-labing isang pinakabinibisitang [[Komuna|munisipalidad sa Italya]] at ang una sa [[Katimugang Italya|Timog]].
== Kultura ==
=== Sining ===
[[Talaksan:Fergola,_Salvatore_The_Inauguration_of_the_Naples_-_Portici_Railway,_1840.JPG|thumb|Isang [[Romantisismo|romantikong]] pagpipinta ni Salvatore Fergola na nagpapakita ng 1839 na pagpapasinaya ng linya ng riles ng Naples-Portici]]
Ang Napoles ay matagal nang naging sentro ng sining at arkitektura, na tinutuldukan mga simbahang Medyebal, Renasimiyento, at Baroko, mga kastilyo at palasyo. Ang isang pangunahing kadahilanan sa pagpapaunlad ng paaralan ng pagpipintang Napolitano ay ang pagdating ni Caravaggio sa Napoles noong 1606. Noong ika-18 siglo, dumaan ang Napoles sa isang panahon ng [[neoklasisismo]], kasunod ng pagtuklas ng napakalawak na mga guhong Romano ng [[Herculano]] at [[Pompeya]].
Ang [[Accademia di Belle Arti di Napoli|Suriang Napolitano ng Belyas-Artes]], itinatag ni [[Carlos III ng Espanya|Carlos III ng Borbon]] noong 1752 bilang ang Real Accademia di Disegno ([[Wikang Tagalog|tl]]: ''Maharlikang Surian ng Disenyo''), ay ang sentro ng artistikong Paaralan ng [[Posillipo]] noong ika-19 na siglo. Ang mga artista tulad nina [[Domenico Morelli]], [[Giacomo Di Chirico]], [[Francesco Saverio Altamura]], at [[Gioacchino Toma]] ay nagsilikha sa Napoles sa panahong ito, at marami sa kanilang mga gawa ang ipinakita ngayon sa koleksiyon ng sining ng Surian. Nag-aalok ang modernong Academy ng mga kurso sa pagpipinta, [[Disenyong panloob|dekorasyon]], eskultura, disenyo, [[Pangangalaga at pagpapanumbalik ng pagmamay-aring kultural|pagpapanumbalik]], at pagpaplano ng lunsod. Kilala rin ang Napoles sa mga sinehan nito, na kabilang sa mga pinakaluma sa Europa – ang [[bahay opera]] ng [[Teatro di San Carlo]] nagsimula pa noong ika-18 siglo.
Ang Napoles din ang tahanan ng masining na tradisyon ng [[porselanang Capodimonte]]. Noong 1743, itinatag ni Carlos ng Bourbon ang Maharlikang Pagawaan ng Capodimonte, na ang marami sa mga likhang sining ay ipinapakita na ngayon sa [[Museo ng Capodimonte]]. Marami sa mga pabrika ng porselana ng Napoles ang nananatiling aktibo ngayon.
=== Lutuin ===
[[Talaksan:Eq_it-na_pizza-margherita_sep2005_sml.jpg|thumb|[[Napolitanong pizza]]. Inimbento ang pizza sa Napoles]]
[[Talaksan:Sfogliatelle_on_plate.jpg|thumb|[[Sfogliatelle]], isang tanyag na Napolitanong tinapay]]
{{Main|Lutuing Napolitano|Napolitanong sorbetes|Napolitanong pizza|Napolitanong ragù}}Ang Napoles ay sikat sa daigdig para sa kanyang [[Lutuing Napolitano|lutuin]] at alak; kumukuha ito ng mga impluwensiya sa pagluluto mula sa maraming kultura na namalagi rito sa kurso ng kasaysayan nito, kasama na ang mga [[Sinaunang Gresya|Griyego]], Español, at Pranses. Ang lutuing Napolitano ay lumitaw bilang isang natatanging anyo noong ika-18 siglo. Ang mga sangkap ay karaniwang mayaman sa panlasa, habang nananatiling abot-kaya sa pangkalahatang populasyon.<ref>{{cite news|url=http://www.italianfoodforever.com/iff/articles.asp?id=55|publisher=ItalianFoodForever.com|title=The Foods of Sicily – A Culinary Journey|date=24 Hunyo 2007|access-date=19 Hunyo 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080212090911/http://www.italianfoodforever.com/iff/articles.asp?id=55|archive-date=12 Pebrero 2008}}</ref>
Ang Napoles ay tradisyonal na itinuturing bilang tahanan ng [[pizza]].<ref name="pizza">{{Cite news}}</ref> Nagmula ito bilang pagkain ng mga mahihirap, ngunit sa ilalim ng [[Fernando I ng Dalawang Sicilia|Fernando IV]], naging tanyag ito sa mga matataas na klase: ang sikat na [[Pizza|Margherita]] pizza ay pinangalanan matapos kay Reyna [[Margarita ng Saboya]] matapos ang kaniyang pagbisita sa lungsod.<ref name="pizza2">{{cite news|url=http://www.holidaycityflash.com/italy/pizza_naples.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20060619115409/http://www.holidaycityflash.com/italy/pizza_naples.htm|archive-date=19 Hunyo 2006|publisher=HolidayCityFlash.com|title=Pizza – The Pride of Naples|date=8 Enero 2008|access-date=24 Hunyo 2013}}</ref> Tradisyonal na niluluto sa isang [[Masoneriyang pugon|pugon]] na may mga sinusunog na kahoy, ang mga sangkap ng Napolitanong pizza ay mahigpit na pinanganagsiwaan ng batas mula pa noong 2004, at dapat isama ang uri ng harina ng trigo na "00" kasama ang pagdaragdag ng uri ng harina na "0" [[pampaalsa]], natural na mineral na tubig, mga binalatang kamatis o mga sariwang [[seresang kamatis]], [[mozzarella]], [[asing dagat]], at extra birhen na [[langis ng oliba]].<ref name="autogenerated22">[http://www.fornobravo.com/vera_pizza_napoletana/VPN_spec.html "Proposal of recognition of the Specialita' Traditionale Garantita 'Pizza Napoletana'"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090208104542/http://www.fornobravo.com/vera_pizza_napoletana/VPN_spec.html|date=8 Pebrero 2009}}.</ref>
Ang [[Ispageti|spaghetti]] ay naiugnay din sa lungsod at karaniwang kinakain ng mga tulya ''[[vongole]]'' o ''[[lupini di mare]]'': isang tanyag na simbolikong kuwentong-bayang Napolitanong ay ang personahong comic na si [[Pulcinella]] na kumakain ng isang plato ng spaghetti.<ref>{{cite news|url=http://www.portanapoli.com/Ita/Cucina/cucina.html|publisher=PortaNapoli.com|title=La cucina napoletana|date=8 Enero 2008|access-date=24 Hunyo 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130515000255/http://www.portanapoli.com/Ita/Cucina/cucina.html|archive-date=15 Mayo 2013}}</ref> Kabilang sa iba pang mga lutuing sikat sa Napoles ang ''[[Parmigiana]] di melanzane'', ''spaghetti alle vongole'', at ''casatiello.<ref>{{cite news|url=http://www.cucinet.com/campania.htm|publisher=CuciNet.com|title=Campania|date=8 Enero 2008|access-date=24 Hunyo 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121127083621/http://www.cucinet.com/campania.htm|archive-date=27 Nobyembre 2012}}</ref>'' Bilang isang lungsod sa baybayin, ang Napoles ay kilala pa sa maraming pagkaing pagkaing dagat, kabilang ang ''impepata di cozze'' (pinamintang [[tahong]]), ''purpetiello affogato'' ([[Pugita|pugitang]] inilagay sa sabaw), ''alici marinate'' (inatsarang [[dilis]]), ''baccalà alla napoletana'' (inasinang [[bakalaw]]) at ''baccalà fritto'' (pritong bakalaw), isang ulam na karaniwang kinakain tuwing panahon ng [[Pasko]].
=== Wika ===
{{Main|Wikang Napolitano}}Ang [[wikang Napolitano]], na itinuturing na isang natatanging wika at pangunahin na sinasalita sa lungsod, ay matatagpuan din sa rehiyon ng [[Campania]] at ikinalat sa iba pang lugar ng [[Katimugang Italya]] ng mga Napolitanong imigrante, at sa maraming pang lugar sa mundo. Noong Oktubre 14, 2008, isang batas pangrehiyon ang ipinataw ng Campania na may epekto na ang paggamit ng wikang Napolitano bilang protektado.<ref>{{cite web|url=http://www.denaro.it/VisArticolo.aspx?IdArt=548026|title=Tutela del dialetto, primo via libera al Ddl campano|work=Il Denaro|date=15 Oktubre 2008|access-date=22 Hunyo 2013|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110727043316/http://www.denaro.it/VisArticolo.aspx?IdArt=548026|archive-date=27 Hulyo 2011}}</ref>
Ang terminong "wikang Napolitano" ay madalas na ginagamit upang ilarawan ang wika ng lahat ng [[Campania]] (maliban sa [[Cilento]]), at kung minsan ay inilalapat sa buong [[Wikang Napolitano|wikang Timog Italyano]]; tinutukoy ng ''[[Ethnologue]]'' ang huli bilang ''Napoletano-Calabrese''.<ref name="Ethnologue Napoletano-Calabrese2">{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=nap|title=Ethnologue Napoletano-Calabrese|publisher=Ethnologue.com|access-date=13 Marso 2011|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20110514001812/http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=nap|archive-date=14 Mayo 2011}}</ref> Ang grupong pangwika na ito ay sinasalita sa buong bahagi ng katimugang kontinental ng [[Italya]], kabilang ang distrito ng [[Gaeta]] at [[Sora, Lazio|Sora]] sa katimugang [[Lazio]], ang katimugang bahagi ng [[Marche]] at [[Abruzzo]], Molise, [[Basilicata]], hilagang [[Calabria]], at hilaga at gitnang [[Apulia]]. Noong 1976, mayroong tinatayang 7,047,399 [[Katutubong wika|katutubong nagsasalita]] ng pangkat na ito ng mga diyalekto.<ref name="Ethnologue Napoletano-Calabrese">{{Cite web}}</ref>
=== Pananahi ===
Ang pananahing Napolitano ay nagbunga bilang isang pagtatangka upang paluwagin ang kasikipan ng pananahing Ingles, na hindi angkop sa Napolitanong estilo ng pamumhay.<ref>{{cite web|url=http://journal.styleforum.net/neapolitan-jacket-characteristics/|website=journal.styleforum.net|author=Arianna Reggio|date=6 Hunyo 2017|title=Your Guide to Neapolitan Jacket Characteristics|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170905043251/http://journal.styleforum.net/neapolitan-jacket-characteristics/|archive-date=5 Setyembre 2017|access-date=5 Setyembre 2017}}</ref>
== Mga Napolitano ==
=== Mga onoraryong mamamayan ===
Ang mga taong iginawad ang [[onoraryong pagkamamamayan]] ng Napoles ay sina:
{| class="wikitable" width="75%" style="font-size: 85%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse; text-align: middle;"
! style="text-align: left;background:#B0C4DE" |Petsa
! width="240" style="text-align: left;background:#B0C4DE" |Pangalan
! style="text-align: left;background:#B0C4DE" |Mga tala
|-
|Pebrero 15, 2016
|[[Abdullah Öcalan]]
|Ang nagtatag na miyembro ng [[Partido ng mga Manggagawa sa Kurdistan]] (PKK) na nakakulong sa Turkiya<ref>{{Cite web}}</ref>
|-
|Hulyo 9, 2016
|[[Sophia Loren]]
|Nagwaging artistang Italyano sa [[Gawad Academy|Oscars]]<ref>{{Cite web}}</ref>
|-
|Hulyo 5, 2017
|[[Diego Maradona]]
|[[SSC Napoli|Napolitano]] at [[Koponan ng pambansang football ng Argentina|Arhentinong]] manlalaro ng futbol<ref>{{Cite web}}</ref>
|-
|Hunyo 27, 2020
|[[Pagkakulong kay Patrick Zaki|Patrick Zaki]]
|Mag-aaral at aktibistang pangkarapatang pantao na ibinilanggo sa Ehipto<ref>{{Cite web}}</ref>
|}
== Mga ugnayang pandaigdig ==
{{See also|Talaan ng mga kambal na bayan at kapatid na lungsod sa Italya}}
=== Mga kambal bayan at mga kapatid na lungsod ===
Ang Napoles ay [[Kambal na lungsod|kambal]] sa:<ref name="gemel2">{{cite web|title=Gemellaggi|url=http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/5931|website=comune.napoli.it|publisher=Napoli|language=it|access-date=15 Disyembre 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20130722204102/http://www.comune.napoli.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/5931|archive-date=22 Hulyo 2013|url-status=dead}}</ref>
{{div col|colwidth=20em}}
* {{flagicon|TUN}} [[Gafsa]], Tunisia
* {{flagicon|SRB}} [[Kragujevac]], Serbia
* {{flagicon|ESP}} [[Palma de Mallorca]], España
* {{flagicon|GRC}} [[Atenas]], Gresya
* {{flagicon|CUB}} [[Santiago de Cuba]], Cuba
* {{flagicon|CUB}} [[Lalawigan ng Santiago de Cuba]], Cuba
* {{flagicon|MDG}} [[Nosy Be]], Madagascar
* {{flagicon|PSE}} [[Nablus]], Palestina
{{div col end}}
=== Pakikipagtulungan ===
{{div col|colwidth=20em}}
* {{flagicon|ROU}} [[Sighetu Marmației]], Romania<ref name=gemel/>
* {{flagicon|ROU}} [[Călărași]], Romania<ref name=gemel/>
* {{flagicon|HUN}} [[Budapest]], Unggarya<ref name=gemel/>
* {{flagicon|JPN}} [[Kagoshima]], Hapon<ref name="Kagoshima twinnings">{{cite web |url=http://www.city.kagoshima.lg.jp/_1010/shimin/7siseijouhou/7-8kouryu/7-8-1simaitosi.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130108101040/http://www.city.kagoshima.lg.jp/_1010/shimin/7siseijouhou/7-8kouryu/7-8-1simaitosi.html |archive-date=8 Enero 2013 |script-title=ja:姉妹・友好・兄弟都市 |trans-title=Sister, friendship or Twin cities |work=Kagoshima International Affairs Division |language=ja |access-date=13 Oktubre 2016 }}</ref>
* {{flagicon|AZE}} [[Baku]], Azerbaijan<ref name="Azerbaijan twinnings">{{cite web |url=http://www.azerbaijans.com/content_1719_en.html |title=Twin-cities of Azerbaijan |access-date=9 Agosto 2013 |work=Azerbaijans.com |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130809115218/http://www.azerbaijans.com/content_1719_en.html |archive-date=9 Agosto 2013}}</ref>
* {{flagicon|LIB}} [[Tripoli, Libano|Tripoli]], Libano{{citation needed|date=Disyembre 2015}}
* {{flagicon|IND}} [[Kolkata]], India<ref name="Kolkata twinnings">{{cite news |last=Mazumdar |first=Jaideep |title=A tale of two cities: Will Kolkata learn from her sister? |url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/A-tale-of-two-cities-Will-Kolkata-learn-from-her-sister/articleshow/25916888.cms |access-date=17 Nobyembre 2013 |newspaper=The Times of India |date=17 Nobyembre 2013 |location=New Delhi |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140723040319/http://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/A-tale-of-two-cities-Will-Kolkata-learn-from-her-sister/articleshow/25916888.cms |archive-date=23 Hulyo 2014}}</ref>
* {{flagicon|BIH}} [[Sarajevo]], Bosnia at Herzegovina (since 1964)<ref name="Twin 1">[http://www.sarajevo.ba/en/stream.php?kat=147 Fraternity cities on Sarajevo Official Web Site] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081201150030/http://www.sarajevo.ba/en/stream.php?kat=147 |date= 1 Disyembre 2008 }}. City of Sarajevo. 2008. Retrieved 9 Nobyembre 2008.</ref>
{{div col end}}
== Talasanggunian ==
{{reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://travel.yahoo.com/p-travelguide-191501767-naples_vacations-i;_ylt=AlYHrhsF1uJALUUR6emO7UX8xmoA Napoles: Gabay panturista mula sa Yahoo! Travel (Ingles)]{{Dead link|date=Septiyembre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
{{Kalakhang Lungsod ng Napoles}}
[[Kategorya:Napoles]]
hcuy4zbkh2n4gfdvs0idzh0jiszctd8
Kilusang Propaganda
0
38842
1969697
1915601
2022-08-28T04:47:14Z
136.158.40.27
/* Mga sanggunian */
wikitext
text/x-wiki
[[Talaksan:Filipino Ilustrados Jose Rizal Marcelo del Pilar Mariano Ponce.jpg|thumb|Mga kasapi sa Kilusang Propaganda. Mula kaliwa hanggang kanan: [[Jose Rizal|Rizal]], [[Marcelo H. del Pilar|del Pilar]], [[Mariano Ponce|Ponce]].]]
Ang '''Kilusang Propaganda''' ay isang kilusan sa [[Barcelona]], [[Espanya]] noong [[1872]] hanggang [[1892]].<ref name="countrystudies">{{cite web |url = http://www.country-studies.com/philippines/jos%E7%A4%80izal-and-the-propaganda-movement.html |title = ''Rizal and the Propaganda Movement'' |accessdate = Disyembre 19, 2007}}</ref> Sinimulan ito dahil sa pagbitay sa tatlong pari na sina [[Mariano Gomez]], [[Jose Burgos]], at [[Jacinto Zamora]] ([[Gomburza]]). Layunin ng kilusan ang kilalanin ng mga Kastila ang [[Pilipinas]] bilang bahagi at [[lalawigan]] ng bansang [[Espanya]], pantay na pagtingin sa bawat [[Pilipino]] at Kastila sa harapan ng [[batas]], pagkakaroon ng kinatawan sa [[Cortes Generales]] ang Pilipinas, pagkakaroon ng [[sekularisasyon]] sa mga parokya ng Pilipinas, [[kalayaan]] sa pagpupulong nang matiwasay, pagpapalathala, at pagsasabi ng mga pang-aabuso at ano mang anomalya sa [[pamahalaan]]. Nilalayon ng kilusang ito na humingi sa pamahalaang Kastila ng mga reporma sa mapayapang pamamaraan.
Itinatag ito ng mga Pilipinong ''[[ilustrado]]'' sa [[Madrid]] para sa layuning [[panitikan|pampanitikan]] at [[kultura]]l sa halip na [[politika]]l na layunin.<ref name="countrystudies" /> Sina [[Jose Rizal]], [[Graciano Lopez Jaena]], [[Marcelo H. del Pilar]], [[Mariano Ponce]] at ang magkapatid na Luna--[[Juan Luna|Juan]] at [[Antonio Luna|Antonio]]--ang ilan sa mga kasapi dito.
Ang [[La Solidaridad]] ang pahayagan ng mga propagandista na unang inilathala sa Barcelona, Espanya noong Pebrero 15, 1889. Sa pahayagang ito nalathala ang mga katiwalian sa kolonya ng Pilipinas. Natapos ang paglilimbag noong [[1895]]. May mga sipi na palihim na iniluwas sa Pilipinas at lihim namang binabasa sa mga nakapinid na mga pintuan.
Hindi nagtagumpay ang mga propangandista dahil kinulangan sila ng pondo (hindi na nag bigay ng pera ang ibang miyembro), hindi sila pinakinggan ng mga prayle, hindi pagkakaunawaan sa mga kasapi at pinuno, at mas pinansin ng Espanya ang kanilang panloob na usapin na dapat nilang tugunan.
== Mga sanggunian ==
{{reflist}}
{{stub|Pilipinas}}
[[Kaurian:Kasaysayan ng Pilipinas]]
tkiudd3q561me712r9uq40x6ocwv4o3
Teresa Teng
0
42229
1969671
1902496
2022-08-27T21:39:45Z
CommonsDelinker
1732
Removing "Teng_in_Hong_Kong_2_(cropped).jpg", it has been deleted from Commons by [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Teng in Hong Kong 2 (cropped).jpg|]].
wikitext
text/x-wiki
{{Orphan|date=Pebrero 2014}}
{{Infobox Chinese actor and singer <!------See WikiProject Modern Chinese music------->
| name = Teresa Teng
| image =
| imagesize = 200px
| caption =
| chinesename =
| tradchinesename = 鄧麗君
| simpchinesename = 邓丽君
| pinyinchinesename = Dèng Lìjūn
| jyutpingchinesename = dang6 lai6 gwan1
| birthname = Teng Li-Chun
| ancestry = [[Hebei]]
| origin = [[Republika ng Tsina]] (Taiwan)
| birthdate = {{birth date|1953|1|29|mf=y}}
| birthplace = [[Yunlin County|Yunlin]], [[Taiwan]]
| deathdate = {{death date and age|1995|5|8|1953|1|29}}
| deathplace = [[Chiang Mai]], [[Thailand]]
| restingplace = [[Chin Pao San]]
| restingplacecoordinates = {{Coord|25.251|121.604|format=dms|display=inline}}
| othername = Teresa Tang, Teresa Deng
| occupation = [[Mang-aawit]]
| genre = [[Mandopop]], [[Cantopop]], [[J-Pop]]
| instrument = [[Pag-awit]]
| voicetype =
| label = [[Polydor Records|Polydor]], [[PolyGram]]
| yearsactive = 1967–1995
| currentmembers =
| pastmembers =
| associatedact =
| spouse =
| partner =
| children =
| parents =
| influences =
| influenced =
| website =
| hongkongfilmwards =
| goldenbauhiniaawards =
| hkfcsawards =
| goldenhorseawards =
| goldenroosterawards =
| ntsawards =
| awards =
}}
Si '''Teresa Teng''' (29 Enero 1953 – 8 Mayo 1995) ({{zh-tps|t={{linktext|鄧|麗|君}}|s={{linktext|邓|丽|君}}|p=Dèng Lìjūn}}), na binabaybay ding Teresa Tang o Teresa Deng kung minsan, ay isang kilala at maimpluhong mangaawit mula sa [[Yunlin County|Bayan ng Yunlin]], [[Taiwan]]. Sa loob ng 30 taon, Kinagiliwan siya ng lahat ng mga pamayanang nagsasalita ng [[wikang Tsino]] at maging sa [[Hilagang Asya]], lalo na sa bansang [[Hapon]]. Nakilala siya dahil sa mga awiting-bayan at mga kundiman, na tanyag pa rin magpahanggang sa ngayon.<ref name=InglesWiki>[[:en:Teresa Teng|Mula sa Ingles na Wikipedia]]</ref>
Marami siyang na nagawang mga awitin, kabilang ang ''When Will You Return?'' (Kailan Ka Magbabalik?, {{zh-sp|s=何日君再来|p=Hé Rì Jūn Zài Lái}}). Bukod sa kaniyang mga awiting sa wikang [[Mandarin]], lumikha rin siya ng mga awiting nasa wikang [[wika ng Taiwan|Taiwanes]], [[wikang Kantones|Kantones]], [[wikang Hapon|Hapon]], [[wika ng Indonesia|Indonesia]], at [[wikang Ingles|Ingles]].<ref name=InglesWiki/>
Tanyag pa rin ang mga musika ni Teresa Teng magpasahanggang-ngayon, sa Asya at iba pang mga lupain. Napakakilala kung kaya’t ang kaniyang mga tugtugin ay ipinagbawal nang may ilang tao sa punung-lupain ng [[Tsina]] noong mga dekada ng 1980 dahil pagiging maka-[[burgesa]]. Kahit na umasa siyang makapagtanghal sa [[Tiananmen Square|Plasang Tiananmen]] at pinaunlakan mismo ng pamahalaang Tsino, ay hindi siya nagkaroon ng pagkakataong umawit sa Tsina.<ref>{{cite news|title = Bakit hindi makabisita si Teresa Teng sa Punong-Lupain ng Tsina|publisher = Southern Weekend (Sina.com) |last = Zhao |first = Lei| date = 3 Agosto 2006 | accessdate = 23 Marso 2007 | url = http://www.zonaeuropa.com/culture/c20060805_1.htm }}</ref> Nagtanghal si Teng sa Paris noong nagprotesta ang mga mag-aaral sa Tiananmen noong1989, kung saan siya umawit para sa mga estudyante at naglahad ng pagpanig sa mga ito at para sa demokrasya. Noong 27 Mayo 1989, mahigit sa 300,000 mga tao ang dumalo sa [[Happy Valley Racecourse|Karerahan ng Happy Valley]] sa Hong Kong para sa pagtitipon na tinaguriang "Democratic songs dedicated for China" (民主歌聲獻中華, Mga Awitin ng Demokrasyang inihahandog para sa Tsina). Inawit din niya ang kantang "My home is on the other side of the mountain" (Ang tahanan ko ay nasa kabilang panig ng bundok).<ref name=InglesWiki/><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=P49M1VJlt74 Palabas na paluntuntunan sa YouTube.com]</ref>
Umawit siya ng maraming mga awiting Hapones, kabilang ang mga orihinal niyang akdang "Airport" (空港, Paliparan) at ang "I Only Care About You" (時の流れに身をまかせ o 我只在乎你; Sa Iyo Lamang Ako May Pagtingin), at maging ang ilang handog para sa mga orihinal na artistang ''[[Southern All Stars]]'', na ang karamihan ay muling isinulat na may panitik sa wikang Tsino.<ref name=InglesWiki/>
==Talambuhay==
Isinilang si Teresa Teng sa bayan ng [[Bayan ng Yunlin|Yunlin]], sa Taiwan, sa isang mag-anak na [[Tsino]]ng nagmula sa lalawigan ng [[Hebei]] sa [[Mainland China|lupain ng Tsina]]. Nakapag-aral siya sa Mataas na Paaralang Pambabae ng Ginling.<ref name=InglesWiki/>
Sa kaniyang kabataan, mayroon nang kaayaayang boses pang-awit si Teng na naging dahilan ng pagwawagi niya sa maraming mga parangal at patimpalak. Nakamit ni Teng ang pinakauna niyang pangunahing gantimpala noong 1964 para sa ''Visiting Yingtai'' (Pagdalaw sa Yingtai), na mula sa pelikulang dula ng [[Shaw Bros.|Magkakapatid na Shaw]] (''Shaw Bros.'') na pinamagatang ''The Love Eterne'' (Ang Walanghanggang Pag-ibig, 梁山伯与祝英台) na pinapasinayaan ng [[China Radio Station (Taiwan)|Himpilang Radyo Tsino]] ng Taiwan. Dahil sa tagumpay sa pag-awit, natulungan niya ang kaniyang mag-anak noong kapanahunan ng mga paghihirap at suliraning pang-sangkabuhayan sa Taiwan, na nagsisimula pa lamang umunlad noong mga dekada ng 1960. Para tulungan ang kaniyang ama, hindi nagpatuloy si Teng sa pag-aaral upang tahakin ang larangan sa pag-awit.<ref name=InglesWiki/>
Noong 1968, napabantog siya matapos lumahok sa isang kilalang tanghalang pangtugtugin sa Taiwan, at naglabas ng maraming mga album sa loob ng mga sumunod na taon, sa ilalim ng panandang ''Life Records''. Noong 1973, sinubok niyang umawit para sa kalakalang pang-Hapon sa ilalim ng pangangasiwa ng kompanyang ''[[Polydor]]'', at sa pamamagitan din ng paglahok sa ''[[Kōhaku Uta Gassen]]'' ng bansang Hapon, isang paligsahan ng mga matatagumpay ng mga manganganta ng taon. Buong taong isinasagawa ang ''Kōhaku Uta Gassen'' ng Hapon, kung saan nagwagi ng gantimapalang "Pinamagaling na Bagong Bituing Mangaawit" si Teng.<ref name=InglesWiki/><ref>{{cite news|title = ''"Pop diva Teresa Teng lives on in Chinese hearts"'' (Nabubuhay pa sa puso ng mga Tsino ang bituing mang-aawit na si Teresa Teng)|publisher = China Daily |date = 2005-05-12 | accessdate = 2007-03-23 | url = http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2005-05/12/content_441430.htm}}</ref>
Noong 1974, minahal siya ng bansang Hapon dahil sa awiting ''"Airport"'' (Paliparan, 空港). Nanatili si Teng bilang pangunahing bituin mang-aawit sa Hapon, bagaman napatapon at hindi nakabalik ng maikling panahon noong 1979, kung kailan siya napaalis dahil sa pagtungo sa Hapon na gumagamit ng hindi totoong pasaporteng pang-Indonesia na nagkakahalaga ng $20,000. Isa sa mga dahilang pampolitika sa pagkakapaalis ni Teng ang pagpuputol ng ugnayan sa pagitan ng Taiwan at Hapon nang sumali sa [[Security Council|Konsehong Panseguridad]] ng [[United Nations|Mga Nagkakaisang Bansa]]. Noong mga panahong iyon, nakakaawit na si Teng sa mga wikang Mandarin, Kantones, Hapon, Ingles, kung kaya't napabantog na siya kahit sa Malaysia at Indonesia.<ref name=InglesWiki/>
Noong 1983, inilabas niya ang pinakakinikilala niyang album na ''Light Exquisite Feeling'' (Magaan at Kakaibang Pakiramdaman, 淡淡幽情). Binubuo ng 12 tulang ''[[Ci]]'' mula sa [[Dinastiyang Tang]] at [[Dinastiyang Song|Song]] na sinaliwan ng makabagong Kanluranin at nakaugaliang tugtuging Tsino, na isinulat ng iba't ibang mga manlilikha ng awitin at tugtugin. Kabilang sa mga ito ang mga kompositor na naghanda ng mga naunang album ni Teresa Teng. Mula sa album na ito, ang awiting ''"Wishing We May Last Long"'' (Hinihiling Kong Magtagal Sana Tayo, 但愿人长久) ang naging pinakatanyag. Ang mga awitin ni Teng ay mas makikilala ng mga pangkasalukuyang salinlahing tagapakinig ng mga tugtugin mula kay [[Faye Wong]], isang mang-aawit ng [[Hong Kong]].<ref name=InglesWiki/>
==Kamatayan at pagbabaliktanaw==
Matagal nang hikain, namatay si Teng dahil sa malubhang [[hika]] (asthma) habang nagbabakasyon sa [[Chiang Mai]], [[Thailand]] sa gulang 42 (43 sa kalendaryo ng mga Tsino) noong 8 Mayo 1995. Idinaos para sa kaniya ang isang [[state funeral|libing na pangestado]] sa Taiwan, na nakasuklob ang watawat ng [[Republika ng Tsina]] sa ibabaw ng kaniyang kabaong, na dinaluhan ng Pangulong [[Lee Teng-hui]], ng alkalde ng Taipei na si [[Chen Shui-bien]], at ng ibang pang mga politiko.<ref name=InglesWiki/>
Inihimlay ang kaniyang mga labi sa isang puntod sa may tabing-bundok sa [[Chin Pao San]] (金寶山; ''Jinbaoshan'', o Bundok ng Ginintuang Yaman), na isang himlayan ng mga patay malapit sa [[Jinshan]], [[Lungsod ng Taipei|Taipei]] ng [[Taiwan]]. Itinayo ang isang bantayog sa may puntod na may estatwa ni Teng, habang nakatanghal ang mga kasuotang ginamit niya sa pagpapalabas, at habang tumutugtog din ang kaniyang musika. Naroon din ang isang malaking piyanong elektroniko na mapatutugtog ng mga bisita kapag tutuntungan ang mga teklado. Laging pinupuntahan ng kaniyang mga tagahanga ang puntod ni Teng, isang kaganapang humihiwalay mula sa kaugalian ng mga Tsino na umiwas sa pagtungo sa mga libingan.<ref name=InglesWiki/><ref>[http://www.northguan-nsa.gov.tw/en/view_detail.php?id=13 Teresa Teng's grave] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050830120339/http://www.northguan-nsa.gov.tw/en/view_detail.php?id=13 |date=2005-08-30 }}. Sityong Opisyal ng North Coast & Guanyinshang. Kinuha noong 2 Enero 2007.</ref>
Noong Mayo 2002, inilantad sa madla ang hubog na pagkit ni Teng sa [[Madame Tussauds]] ng [[Hong Kong]].<ref name=InglesWiki/>
Ang isang bahay na binili ni Teng sa [[Hong Kong]] noong 1986 sa Blg. 18 Kalye Carmel ay naging isang pook na tunguhan ng kaniyang mga tagahanga. Ipinatalastas noong 2002 ang planong ipagbili ang tahanan upang maging puhunan para sa pagtatayo ng isang museo sa [[Shanghai]],<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/2159548.stm Taiwanese diva's home 'for sale' (Ipinagbibili ang tahanan ng Taiwanesang bituin)]. BBC news, 29 Hulyo 2002. Kinuha noong 2 Enero 2007.</ref> at sadya ngang naibenta sa halagang HK 32 milyon. Naganap ang pagsasara ng kasunduan sa pagbili noong 29 Enero 2004, petsang kung kailan dapat ay ika-51 kaarawan ni Teng.<ref name=InglesWiki/><ref>{{Cite web |title=A Retrospective Look at 2004 (Isang pagbabalik-tanaw sa 2004). Radyo HKVP, Disyembre 2004. Kinuha noong 2 Enero 2007. |url=http://www.hkvpradio.com/newsletters/2004december.html |access-date=24 Pebrero 2008 |archive-date=27 Pebrero 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080227001327/http://www.hkvpradio.com/newsletters/2004december.html |url-status=dead }}</ref>
Para alalahanin ang ika-10 anibersayo ng kaniyang kamatayan, ang Pundasyong Pangkalinangan at Edukasyon ni Teresa Teng (''Teresa Teng Culture and Education Foundation'') ay naglunsad ng isang kampanya na pinamagatang ''"Feel Teresa Teng"'' (Damhin si Teresa Teng). Bilang karagdagan sa paglulunsad ng isang pagtatanghal na panganibersayo sa Hong Kong at Taiwan, pumasyal ang mga tagahanga ni Teng sa kaniyang dambana sa Libingan ng Chin Pao San. Bilang dagdag pa, ang ilan sa mga kasuotan ni Teng, maging mga alahas at mga sariling kagamitan ay itinanghal sa [http://www.yuzile.com ''Yuzi Paradise'' (Paraiso ng Yuzi)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200918233714/http://yuzile.com/ |date=2020-09-18 }}, isang liwasang pansining na nasa labas ng [[Guilin]], Tsina.<ref name=InglesWiki/><ref>{{cite news|title = Teresa Teng in loving memory forever (Teresa Teng pagalaalang may pagmamahal magpawalanghanggan)|publisher = China Daily (Tsina sa Araw-araw |date = 2005-05-08 | accessdate = 23 Marso 2007 | url = http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2005-05/08/content_440103.htm }}</ref>
==Mga impluwensiya sa tanyag na kalinangan==
Dahil sa napakatanyag ng kaniyang mga awitin sa mga bahay-aliwang pang-[[Karaoke]] ng mga Tsino kung kaya’t nalampasan nila ang kapangyarihang pang-midya at sensura ng pamahalaan ng Republikang Popular ng Tsina, at sinabi nga na “sa araw, si [[Deng Xiaoping]] ang namumuno sa Tsina, ngunit tuwing gabi si Deng Lijun (Teresa Teng) ang namumuno."<ref name="Reed">Reed, Barbara Edith. Davison, Gary Marvin. 1998. ''Culture and Customs of Taiwan'' (Kultura at Kaugalian ng Taiwan), Imprentang Greenwood. ISBN 0313302987</ref> Kinanta rin ng ibang mga mang-aawit ang mga awitin ni Teng, lalo na si [[Faye Wong]] na naglabas ng panghandog na album (''Decadent Sounds of Faye'', Mga Bumabalong na Tugtugin ni Faye) na naglalaman ng lahat ng mga pangunahing awiting dating kinakanta ni Teresa Teng. Kilala rin si [[Timi Zhuo]] sa pagkanta ng mga awitin ni Teng, at tinaguriang "pangalawang salinlahi” ni Teng dahil magkahawig ang kanilang malumanay na tinig at maging ang mga gawi sa pag-awit. Noong 1996, naging kasangkapang-kuwento ng pelikulang ''Comrades: Almost a Love Story'' (Magkapanalig: Halos isang Kuwento ng Pagibig, 甜蜜蜜), ang buhay at kamatayan ni Teresa Teng - bagaman hindi ito ang pangunahing salaysayin ng pelikula - sa ilalim ng direksiyon ni [[Peter Chan]]. Ginamit rin ang kaniyang mga awitin sa ibait ibang mga pelikula, katulad ng ''Rush Hour 2''. Noong 2007, gumawa ng tanpatsu (単発, pelikulang pantelebisyon) ang TV Asahi ng Hapon, na pimagatang ''Teresa Teng Monogatari'' (テレサ・テン物語)<ref>{{Cite web |title=テレビ朝日|スペシャルドラマ テレサ・テン物語 |url=http://www.tv-asahi.co.jp/teresa/ |access-date=2008-02-24 |archive-date=2010-03-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100302192814/http://www.tv-asahi.co.jp/teresa/ |url-status=dead }}</ref> upang alalahanin ang ika-13 anibersayo ng kamatayan ni Teng. Ang aktres na si [[Yoshino Kimura]] ang gumanap bilang Teresa Teng.<ref name=InglesWiki/>
==Mga piling awitin na pinatanyag ni Teresa Teng==
*''"When Will You Return?"'' (Kailan Ka Magbabalik?) – ang paksang awiting ito ay ginamit din (datapwa, hindi opisyal) sa ''[[Meteor Garden]]'' kung saan inawit ng ina ni Shan Tsai (Tsukushi) ang ilan sa mga unang taludtod. Ang orihinal na umawit ng kantang ito ay si [[Zhou Xuan]], isang manganganta mula sa Shanghai.
* ''"Endless Love"'' (Bu Liao Qing, Walang Hanggang Pag-ibig) - Ang awiting ito ay orihinal na kinanta ni Koo Mei, na umawit bilang kinatawan ng yumaong aktres na si Lin Dai sa isang pelikulang may katulad ding pamagat (Bu Liao Qing). Ginamit rin ito ni Tsa Chin, samantalang naglabas naman si Anita Mui ng bersiyon na nasa wikang Kantones. Nagkaroon din ito ng isang bersiyong rap mula kay David Tao.
* "Wine Added to Coffee" (Alak Hinalo sa Kape) – Bagaman hindi opisyal, ginamit ang awiting ito sa ''[[Meteor Garden II]]'' kung kailan nalasing ang tatay ni Shan Tsai matapos ang trabaho. Inawit ang ilang taludtod.
* "As Gentle As a Breeze" (Kasinglumanay ng Isang Ihip ng Hangin, {{zh-sp|s=恰似你的温柔|p=Qià Sì Nǐ De Wēn Róu}}, lit: Just Like Your Tenderness, Katulad ng Iyong Kalumanayan), isang awitin na dating inawit ni [[Tsai Chin (singer)|Tsai Chin]] (蔡琴).
* "A Small Wish" (Isang Maliit na Kahilingan, {{zh-sp|s=一个小心愿|p=Yī Gè Xiǎo Xīn Yuàn}}).
* "The Milky Way" (Landas na Bituin<ref name=Stoivane>{{Cite web |title=Dravins, Dainis, Juan Lajo, Manwel Mifsud at Alberto Millán Martín. What is the Milky Way called in different languages? The Milky Way in Tagalog: pulóng-bituín, landás na bituín, at ariwanas, Stoivaine.kapsi.fi |url=http://stoivane.kapsi.fi/milkyway/ |access-date=2008-03-15 |archive-date=2008-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080407232903/http://stoivane.kapsi.fi/milkyway/ |url-status=dead }}</ref>, {{zh-sp|s=云河|p=Yún Hé}}, literal na kahulugan: Cloud River, o Ilog ng Ulap).
* "Fragrance of the Night" (Halimuyak ng Gabi, {{zh-sp|s=夜来香|p=Yè Lái Xiāng}}).
* "How Would You Explain" (Paano Mo Ipapaliwanag, {{zh-sp|s=你怎么说|p=Kàn Jīn Tiān Nǐ Zěn Mé Shuō}}, literal na kahulugan: Let's See What You'll Say Today, o Tinganan Ntin Kung Ano ang Sasabihin Mo Ngayon).
* "Raining on the East Mountain" (Umuulan sa Silangang Bundok,{{zh-sp|s=东山飘雨西山晴|p=Dōng Shān Piāo Yǔ Xī Shān Qíng}}, literal na kahulugan: East Mountain Raining West Mountain Clear, o Umuulan sa Silangang Bundok at Maaliwalas sa Kanlurang Bundok).
* "The Moon Represents My Heart" (Ang Buwan ang Kumakatawan sa Aking Puso, {{zh-cp|c=月亮代表我的心|p=Yuè Liàng Dài Biǎo Wǒ De Xīn}}) – Pinasikat ang awiting ng iba pang mga artista katulad ng yumaong [[Leslie Cheung]] sa album na ''Forever'' (Walanghanggan); ni [[Jerry Yan]] sa mga pagtatanghal ng banding [[F4 (banda)|F4]] ; at nina [[Sammi Cheng]] at Jerry Yan sa isang saliwan. Isang mabilis na bersiyon ang kinanta ni [[Linda Wong]]. Kinanta ito ng yumao nang si [[Anita Mui]] bilang paghahandog kay Teresa Teng; inawit din ito ni Mui sa isang duwetong kasama ni [[Andy Lau]]. Isang anyong rap naman ang ginawa ni [[David Tao]]. Isinalinwika din ito sa [[wikang Filipino|Filipino]] na inawit ni [[Zsa Zsa Padilla]] para sa pelikulang ''Mano Po 2''. Inawit din ni [[Kim Chiu]] sa sarili niyang bersiyon ang kantang ito.
* "Stroll on the Road of Life" (Pamamasyal sa Daan ng Buhay, {{zh-cp|c=漫步人生路|p=Màn Bù Rén Shēng Lù}}).
* "Your Sweet Smiles" (Matatamis Mong Mga Ngiti, {{zh-cp|c=甜蜜蜜|p=Tián Mì Mì}}, literal na kahulugan: Sweet Honey Honey, Matamis na mga Pulot) – Ginamit ang awiting ito sa ''Love Storm'' (Bagyong Pag-ibig), na kinanta ni Leon Lai sa isang mas masiglang paraan, at ginawa ding rap ni Machi Didi. Inawit din ito ng pumanaw nang si [[Roman Tam]] bilang handog kay Teresa Teresa Teng.
* "On the Other Side of the Water" (Sa Kabilang Gawi ng Tubig,{{zh-cp|c=在水一方|p=Zài Shǔi Yī Fāng}}).
* "Small Town Story" (Kuwento ng Maliit na Bayan, {{zh-cp|c=小城故事|p=Xiǎo Chéng Gù Shì}}).
* "[[Forget Him]]" (Kalimutan Siya, {{zh-sp|s=忘记他|p=Wàng Jì Tā}}).
* "Do You Know Whom I Love" (Alam Mo Ba Kung Sino ang Mahal Ko, {{zh-sp|s=你可知道我爱谁|p=Nǐ Kě Zhī Dào Wǒ Ài Shéi}})
* "Thank You" (Salamat sa Iyo, {{zh-sp|s=谢谢你|p=Xiè Xiè Nǐ}}).
* "Goodbye My Love" (Paalam Aking Mahal, {{zh-sp|s=再见,我的爱人|p=Zài Jiàn, Wǒ De Ài Rén}}, [[Indonesian language|wika ng Indonesia]]: Selamat Tinggal Kekasih) – Ito ang pinakatanyag na awitin ni Teresa Teng sa [[Indonesia]]. Nirekord ni Ten ang bersiyong ito sa wika ng Indonesia noong 1977, at isinalin ng kompositor ng Indonesiang si A. Riyanto. Ginamit ito para sa isang album na pang[[Indonesian language|wika ng Indonesia]].
* "Wishing We Last Forever" (Ninanais Kong Magtagal Tayo, {{zh-cp|c=但愿人长久/水调歌头|p=Dàn Yuàn Rén Cháng Jǐu/[[Shuǐ diào gē tóu|Shuǐ Diāo Gē Tou]]}}) – Isa itong tulang isinaawit mula sa kaugaliang Tsino. Ginamit ito kalaunan ni Faye Wong. Kinanta ito ni Jolin Tsai habang tumutugtog ng piano si Jay Zhou.
* "How Many Worries" (Ilan Bang Pagaalala, {{zh-cp|c=几多愁/虞美人|p=Jǐ Duō Chóu/Yú Měi Rén}}) – Isa ring tulang ginawang awitin.
* "I Only Care About You" (Ikaw Lamang ang Aking Pinahahalagahan, {{Lang-zh|t=我只在乎你|p=Wǒ Zhǐ Zài hū Nǐ}}; [[Japanese language|Hapon]]: 時の流れに身をまかせ (Toki-ni nagare-ni mi-o makase), "I Leave Myself in the Hands of The Flow of Time" o Iniiwan Ko ang Aking Sarili sa mga Kamay ng Daloy ng Panahon) – Kinanta ito ni Teresa Teng sa isang pakikipagsaliwan kay [[Jackie Chan]] at maging kay [[Itsuki Hiroshi]]. Sa kalaunan, inawit rin ito ni [[Gigi Leung]].
* "Fruit" (Bunga, [[Japanese language|Hapon]]: 別れの予感 (Wakare-no yokan))
* "To Live With You From Now On" (Mamuhay na Kapiling Mo Mula Ngayon, [[Japanese language|Hapon]]: あなたと共に生きてゆく) (Anata to Tomo ni Ikite Yuku) – Ito ang pinakahuling awiting pang-single sa wikang Hapon. Muling inawit ito manunulat ng awit na si [[Izumi Sakai]] ng [[Zard]] noong 2005. Nasasangkapan ang bagong bersiyon nito ng tugtugin ni [[Erhu]] at naglalaman din ng mga pananalitang Mandarin bilang pagalala sa ika-10 anibersaryo ng kamatayan ni Teng.
==Mga pangunahing gantimpalang pang-awitin mula sa bansang Hapon==
Ipinagkaloob kay Teresa Teng ang mga sumusunod na pangunahing gantimpalang pang-awitin sa Hapon.<ref>[http://www.ne.jp/asahi/lily/teresa/teresa2/data/prize.htm " テレサ・テン データべース (talaan tungkol kay Teresa Teng)" ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303225416/http://www.ne.jp/asahi/lily/teresa/teresa2/data/prize.htm |date=2016-03-03 }}, nakuha noong 14 Disyembre 2007.</ref>
* Gantimpalang ''Japan Record'' (日本レコード大賞, Nihon Rekōdo Taishō)
Ibinibigay bawat taon ang mga sumusunod: ''Grand Prix'' (1), ''Best Song Award'' (1), ''Best New Singer Award'' (1), ''Gold Awards'' (10), ''New Singers Award'' (5), at higit sa 20 iba pang mga gantimpala.
Napanalunan ni Teresa Teng ang ''New Singers Award'' (新人賞, Gantimpala para mga Bagong Manganganta) para sa 「空港」(Kūkō) noong 1974, at ang ''Gold Award'' (金賞. Gintong Gantimpala) noong 1986 para sa kaniyang 「時の流れに身をまかせ」 (Toki no Nagare ni Mi o Makase). Noong 1995, napagwagian niya ang ''Special Merit Award'' (特別功労賞, Gantimpalang Pang-natatanging Puntos).
* ''All-Japan Cable Radio Awards'' (全日本有線放送大賞, Zen-Nihon Yūsen Hōsō Taishō, Gantimpalang Kable-Radyo sa Kabuuan ng Hapon)
Ipinagkakaloob bawat taon ang : ''Grand Prix'' o Pinakamahalagang Gantimpala (1), at may ibang 15 pang mga gantimpala.
Napanalunan ni Teresa Teng ang ''Grand Prix'' (グランプリ)ng tatlong ulit, ito ang mga sumusunod: para sa kaniyang「つぐない」 (Tsugunai) noong 1984, 「愛人」 (Aijin) noong 1985, at「時の流れに身をまかせ」 (Toki no Nagare ni Mi o Makase) noong 1986. Ito ang kauna-unahang pagkakataon na ang anumang mang-aawit ay napagkalooban ng Grand Prix nang walang patid sa loob ng tatlong taon.
Noong 1987, nagwagi siya ng ''Outstanding Star Award'' (優秀スター賞, Gantimpala para sa Natatanging Bituin) para sa kaniyang「別れの予感」 (Wakare no Yokan).
* ''Japan Cable Radio Awards'' (日本有線大賞, Nihon Yūsen Taishō, Gantimpalang Radyo-Kable ng Hapon)
Ang mga sumusunod ay ang mga gantimpalang ipinagkaloob kay Teng:
1984: ang ''Grand Prix'' (大賞), ang ''Best Hit Award'' (Gantimpala para sa Pinakapatok o Pinakatampok), at ''Cable Radio Music Award'' (Gantimpalang Pangmusikang Radyo-Kable) – para sa 「つぐない」 (Tsugunai) .
1985: ang ''Grand Prix'', ang ''Best Hit Award'', at ''Cable Radio Music Award'' – para sa 「愛人」 (Aijin) .
1986: ang ''Grand Prix'', ang ''Best Hit Award'', at ''Cable Radio Music Award'' – para sa「時の流れに身をまかせ」 (Toki no Nagare ni Mi o Makase) .
Sa muli, ito ang unang pagkakataon na ang isang mangaawit ay nagwagi ng ''Grand Prix'' na walang paknit sa loob ng tatlong taon.
1987 at 1988: Gantimpalang Pangmusikang Radyo-Kable para sa kaniyang「別れの予感」 (Wakare no Yokan).
1995: Napagkalooban siya ng gantimpalang ''Cable Radio Special Merit Award'' (有線功労賞) dahil sa pagwawagi ng ''Grand Prix'' na walang patid sa loob ng tatlong taon.
==Mga talasanggunian==
{{reflist}}
{{English2|Teresa Teng}}
==Mga talaugnayang panlabas==
{{Commonscat|Teresa Teng}}
*[http://www.teresa-teng.org/ ''Teresa Teng Foundation'', 鄧麗君文教基金會]
*[http://kingway-k.myweb.hinet.net/teresa-teng/ Ang Nag-iisang Teresa Teng 鄧麗君 テレサ・テン] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071015043827/http://kingway-k.myweb.hinet.net/teresa-teng/ |date=2007-10-15 }}
*[http://savvytraveler.publicradio.org/show/features/2001/20010413/feature2.shtml publicradio.org]
*[http://www.edonn.com/archives/2003/09/moon/ ''Moon Represents my Heart'' (Ang Buwan ang Kinatawan ng Puso Ko) - Mga titik at kahulugan]
*{{IMDb name|849340|Teresa Tang}}
{{start box}} {{s-awards}}
{{succession box
| title=Gantimpalang Ginintuang Karayom ng [[RTHK]] Gantimpalang Sampung Pinakatampok na Gintong Awitin
| years=1995
| before=[[George Lam]]
| after=[[Alan Tam]]}}
{{end}}
{{Authority control}}
{{BD|1953|1995}}
{{DEFAULTSORT:Teng, Teresa}}
[[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Taiwan]]
rpsjaj7e62vqpwn1e863fue3o6g0cw8
1969674
1969671
2022-08-27T23:32:00Z
Glennznl
73709
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Chinese actor and singer <!------See WikiProject Modern Chinese music------->
| name = Teresa Teng
| image = Teresa Teng la (cropped).jpg
| imagesize = 200px
| caption =
| chinesename =
| tradchinesename = 鄧麗君
| simpchinesename = 邓丽君
| pinyinchinesename = Dèng Lìjūn
| jyutpingchinesename = dang6 lai6 gwan1
| birthname = Teng Li-Chun
| ancestry = [[Hebei]]
| origin = [[Republika ng Tsina]] (Taiwan)
| birthdate = {{birth date|1953|1|29|mf=y}}
| birthplace = [[Yunlin County|Yunlin]], [[Taiwan]]
| deathdate = {{death date and age|1995|5|8|1953|1|29}}
| deathplace = [[Chiang Mai]], [[Thailand]]
| restingplace = [[Chin Pao San]]
| restingplacecoordinates = {{Coord|25.251|121.604|format=dms|display=inline}}
| othername = Teresa Tang, Teresa Deng
| occupation = [[Mang-aawit]]
| genre = [[Mandopop]], [[Cantopop]], [[J-Pop]]
| instrument = [[Pag-awit]]
| voicetype =
| label = [[Polydor Records|Polydor]], [[PolyGram]]
| yearsactive = 1967–1995
| currentmembers =
| pastmembers =
| associatedact =
| spouse =
| partner =
| children =
| parents =
| influences =
| influenced =
| website =
| hongkongfilmwards =
| goldenbauhiniaawards =
| hkfcsawards =
| goldenhorseawards =
| goldenroosterawards =
| ntsawards =
| awards =
}}
Si '''Teresa Teng''' (29 Enero 1953 – 8 Mayo 1995) ({{zh-tps|t={{linktext|鄧|麗|君}}|s={{linktext|邓|丽|君}}|p=Dèng Lìjūn}}), na binabaybay ding Teresa Tang o Teresa Deng kung minsan, ay isang kilala at maimpluhong mangaawit mula sa [[Yunlin County|Bayan ng Yunlin]], [[Taiwan]]. Sa loob ng 30 taon, Kinagiliwan siya ng lahat ng mga pamayanang nagsasalita ng [[wikang Tsino]] at maging sa [[Hilagang Asya]], lalo na sa bansang [[Hapon]]. Nakilala siya dahil sa mga awiting-bayan at mga kundiman, na tanyag pa rin magpahanggang sa ngayon.<ref name=InglesWiki>[[:en:Teresa Teng|Mula sa Ingles na Wikipedia]]</ref>
Marami siyang na nagawang mga awitin, kabilang ang ''When Will You Return?'' (Kailan Ka Magbabalik?, {{zh-sp|s=何日君再来|p=Hé Rì Jūn Zài Lái}}). Bukod sa kaniyang mga awiting sa wikang [[Mandarin]], lumikha rin siya ng mga awiting nasa wikang [[wika ng Taiwan|Taiwanes]], [[wikang Kantones|Kantones]], [[wikang Hapon|Hapon]], [[wika ng Indonesia|Indonesia]], at [[wikang Ingles|Ingles]].<ref name=InglesWiki/>
Tanyag pa rin ang mga musika ni Teresa Teng magpasahanggang-ngayon, sa Asya at iba pang mga lupain. Napakakilala kung kaya’t ang kaniyang mga tugtugin ay ipinagbawal nang may ilang tao sa punung-lupain ng [[Tsina]] noong mga dekada ng 1980 dahil pagiging maka-[[burgesa]]. Kahit na umasa siyang makapagtanghal sa [[Tiananmen Square|Plasang Tiananmen]] at pinaunlakan mismo ng pamahalaang Tsino, ay hindi siya nagkaroon ng pagkakataong umawit sa Tsina.<ref>{{cite news|title = Bakit hindi makabisita si Teresa Teng sa Punong-Lupain ng Tsina|publisher = Southern Weekend (Sina.com) |last = Zhao |first = Lei| date = 3 Agosto 2006 | accessdate = 23 Marso 2007 | url = http://www.zonaeuropa.com/culture/c20060805_1.htm }}</ref> Nagtanghal si Teng sa Paris noong nagprotesta ang mga mag-aaral sa Tiananmen noong1989, kung saan siya umawit para sa mga estudyante at naglahad ng pagpanig sa mga ito at para sa demokrasya. Noong 27 Mayo 1989, mahigit sa 300,000 mga tao ang dumalo sa [[Happy Valley Racecourse|Karerahan ng Happy Valley]] sa Hong Kong para sa pagtitipon na tinaguriang "Democratic songs dedicated for China" (民主歌聲獻中華, Mga Awitin ng Demokrasyang inihahandog para sa Tsina). Inawit din niya ang kantang "My home is on the other side of the mountain" (Ang tahanan ko ay nasa kabilang panig ng bundok).<ref name=InglesWiki/><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=P49M1VJlt74 Palabas na paluntuntunan sa YouTube.com]</ref>
Umawit siya ng maraming mga awiting Hapones, kabilang ang mga orihinal niyang akdang "Airport" (空港, Paliparan) at ang "I Only Care About You" (時の流れに身をまかせ o 我只在乎你; Sa Iyo Lamang Ako May Pagtingin), at maging ang ilang handog para sa mga orihinal na artistang ''[[Southern All Stars]]'', na ang karamihan ay muling isinulat na may panitik sa wikang Tsino.<ref name=InglesWiki/>
==Talambuhay==
Isinilang si Teresa Teng sa bayan ng [[Bayan ng Yunlin|Yunlin]], sa Taiwan, sa isang mag-anak na [[Tsino]]ng nagmula sa lalawigan ng [[Hebei]] sa [[Mainland China|lupain ng Tsina]]. Nakapag-aral siya sa Mataas na Paaralang Pambabae ng Ginling.<ref name=InglesWiki/>
Sa kaniyang kabataan, mayroon nang kaayaayang boses pang-awit si Teng na naging dahilan ng pagwawagi niya sa maraming mga parangal at patimpalak. Nakamit ni Teng ang pinakauna niyang pangunahing gantimpala noong 1964 para sa ''Visiting Yingtai'' (Pagdalaw sa Yingtai), na mula sa pelikulang dula ng [[Shaw Bros.|Magkakapatid na Shaw]] (''Shaw Bros.'') na pinamagatang ''The Love Eterne'' (Ang Walanghanggang Pag-ibig, 梁山伯与祝英台) na pinapasinayaan ng [[China Radio Station (Taiwan)|Himpilang Radyo Tsino]] ng Taiwan. Dahil sa tagumpay sa pag-awit, natulungan niya ang kaniyang mag-anak noong kapanahunan ng mga paghihirap at suliraning pang-sangkabuhayan sa Taiwan, na nagsisimula pa lamang umunlad noong mga dekada ng 1960. Para tulungan ang kaniyang ama, hindi nagpatuloy si Teng sa pag-aaral upang tahakin ang larangan sa pag-awit.<ref name=InglesWiki/>
Noong 1968, napabantog siya matapos lumahok sa isang kilalang tanghalang pangtugtugin sa Taiwan, at naglabas ng maraming mga album sa loob ng mga sumunod na taon, sa ilalim ng panandang ''Life Records''. Noong 1973, sinubok niyang umawit para sa kalakalang pang-Hapon sa ilalim ng pangangasiwa ng kompanyang ''[[Polydor]]'', at sa pamamagitan din ng paglahok sa ''[[Kōhaku Uta Gassen]]'' ng bansang Hapon, isang paligsahan ng mga matatagumpay ng mga manganganta ng taon. Buong taong isinasagawa ang ''Kōhaku Uta Gassen'' ng Hapon, kung saan nagwagi ng gantimapalang "Pinamagaling na Bagong Bituing Mangaawit" si Teng.<ref name=InglesWiki/><ref>{{cite news|title = ''"Pop diva Teresa Teng lives on in Chinese hearts"'' (Nabubuhay pa sa puso ng mga Tsino ang bituing mang-aawit na si Teresa Teng)|publisher = China Daily |date = 2005-05-12 | accessdate = 2007-03-23 | url = http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2005-05/12/content_441430.htm}}</ref>
Noong 1974, minahal siya ng bansang Hapon dahil sa awiting ''"Airport"'' (Paliparan, 空港). Nanatili si Teng bilang pangunahing bituin mang-aawit sa Hapon, bagaman napatapon at hindi nakabalik ng maikling panahon noong 1979, kung kailan siya napaalis dahil sa pagtungo sa Hapon na gumagamit ng hindi totoong pasaporteng pang-Indonesia na nagkakahalaga ng $20,000. Isa sa mga dahilang pampolitika sa pagkakapaalis ni Teng ang pagpuputol ng ugnayan sa pagitan ng Taiwan at Hapon nang sumali sa [[Security Council|Konsehong Panseguridad]] ng [[United Nations|Mga Nagkakaisang Bansa]]. Noong mga panahong iyon, nakakaawit na si Teng sa mga wikang Mandarin, Kantones, Hapon, Ingles, kung kaya't napabantog na siya kahit sa Malaysia at Indonesia.<ref name=InglesWiki/>
Noong 1983, inilabas niya ang pinakakinikilala niyang album na ''Light Exquisite Feeling'' (Magaan at Kakaibang Pakiramdaman, 淡淡幽情). Binubuo ng 12 tulang ''[[Ci]]'' mula sa [[Dinastiyang Tang]] at [[Dinastiyang Song|Song]] na sinaliwan ng makabagong Kanluranin at nakaugaliang tugtuging Tsino, na isinulat ng iba't ibang mga manlilikha ng awitin at tugtugin. Kabilang sa mga ito ang mga kompositor na naghanda ng mga naunang album ni Teresa Teng. Mula sa album na ito, ang awiting ''"Wishing We May Last Long"'' (Hinihiling Kong Magtagal Sana Tayo, 但愿人长久) ang naging pinakatanyag. Ang mga awitin ni Teng ay mas makikilala ng mga pangkasalukuyang salinlahing tagapakinig ng mga tugtugin mula kay [[Faye Wong]], isang mang-aawit ng [[Hong Kong]].<ref name=InglesWiki/>
==Kamatayan at pagbabaliktanaw==
Matagal nang hikain, namatay si Teng dahil sa malubhang [[hika]] (asthma) habang nagbabakasyon sa [[Chiang Mai]], [[Thailand]] sa gulang 42 (43 sa kalendaryo ng mga Tsino) noong 8 Mayo 1995. Idinaos para sa kaniya ang isang [[state funeral|libing na pangestado]] sa Taiwan, na nakasuklob ang watawat ng [[Republika ng Tsina]] sa ibabaw ng kaniyang kabaong, na dinaluhan ng Pangulong [[Lee Teng-hui]], ng alkalde ng Taipei na si [[Chen Shui-bien]], at ng ibang pang mga politiko.<ref name=InglesWiki/>
Inihimlay ang kaniyang mga labi sa isang puntod sa may tabing-bundok sa [[Chin Pao San]] (金寶山; ''Jinbaoshan'', o Bundok ng Ginintuang Yaman), na isang himlayan ng mga patay malapit sa [[Jinshan]], [[Lungsod ng Taipei|Taipei]] ng [[Taiwan]]. Itinayo ang isang bantayog sa may puntod na may estatwa ni Teng, habang nakatanghal ang mga kasuotang ginamit niya sa pagpapalabas, at habang tumutugtog din ang kaniyang musika. Naroon din ang isang malaking piyanong elektroniko na mapatutugtog ng mga bisita kapag tutuntungan ang mga teklado. Laging pinupuntahan ng kaniyang mga tagahanga ang puntod ni Teng, isang kaganapang humihiwalay mula sa kaugalian ng mga Tsino na umiwas sa pagtungo sa mga libingan.<ref name=InglesWiki/><ref>[http://www.northguan-nsa.gov.tw/en/view_detail.php?id=13 Teresa Teng's grave] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050830120339/http://www.northguan-nsa.gov.tw/en/view_detail.php?id=13 |date=2005-08-30 }}. Sityong Opisyal ng North Coast & Guanyinshang. Kinuha noong 2 Enero 2007.</ref>
Noong Mayo 2002, inilantad sa madla ang hubog na pagkit ni Teng sa [[Madame Tussauds]] ng [[Hong Kong]].<ref name=InglesWiki/>
Ang isang bahay na binili ni Teng sa [[Hong Kong]] noong 1986 sa Blg. 18 Kalye Carmel ay naging isang pook na tunguhan ng kaniyang mga tagahanga. Ipinatalastas noong 2002 ang planong ipagbili ang tahanan upang maging puhunan para sa pagtatayo ng isang museo sa [[Shanghai]],<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/2159548.stm Taiwanese diva's home 'for sale' (Ipinagbibili ang tahanan ng Taiwanesang bituin)]. BBC news, 29 Hulyo 2002. Kinuha noong 2 Enero 2007.</ref> at sadya ngang naibenta sa halagang HK 32 milyon. Naganap ang pagsasara ng kasunduan sa pagbili noong 29 Enero 2004, petsang kung kailan dapat ay ika-51 kaarawan ni Teng.<ref name=InglesWiki/><ref>{{Cite web |title=A Retrospective Look at 2004 (Isang pagbabalik-tanaw sa 2004). Radyo HKVP, Disyembre 2004. Kinuha noong 2 Enero 2007. |url=http://www.hkvpradio.com/newsletters/2004december.html |access-date=24 Pebrero 2008 |archive-date=27 Pebrero 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080227001327/http://www.hkvpradio.com/newsletters/2004december.html |url-status=dead }}</ref>
Para alalahanin ang ika-10 anibersayo ng kaniyang kamatayan, ang Pundasyong Pangkalinangan at Edukasyon ni Teresa Teng (''Teresa Teng Culture and Education Foundation'') ay naglunsad ng isang kampanya na pinamagatang ''"Feel Teresa Teng"'' (Damhin si Teresa Teng). Bilang karagdagan sa paglulunsad ng isang pagtatanghal na panganibersayo sa Hong Kong at Taiwan, pumasyal ang mga tagahanga ni Teng sa kaniyang dambana sa Libingan ng Chin Pao San. Bilang dagdag pa, ang ilan sa mga kasuotan ni Teng, maging mga alahas at mga sariling kagamitan ay itinanghal sa [http://www.yuzile.com ''Yuzi Paradise'' (Paraiso ng Yuzi)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200918233714/http://yuzile.com/ |date=2020-09-18 }}, isang liwasang pansining na nasa labas ng [[Guilin]], Tsina.<ref name=InglesWiki/><ref>{{cite news|title = Teresa Teng in loving memory forever (Teresa Teng pagalaalang may pagmamahal magpawalanghanggan)|publisher = China Daily (Tsina sa Araw-araw |date = 2005-05-08 | accessdate = 23 Marso 2007 | url = http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2005-05/08/content_440103.htm }}</ref>
==Mga impluwensiya sa tanyag na kalinangan==
Dahil sa napakatanyag ng kaniyang mga awitin sa mga bahay-aliwang pang-[[Karaoke]] ng mga Tsino kung kaya’t nalampasan nila ang kapangyarihang pang-midya at sensura ng pamahalaan ng Republikang Popular ng Tsina, at sinabi nga na “sa araw, si [[Deng Xiaoping]] ang namumuno sa Tsina, ngunit tuwing gabi si Deng Lijun (Teresa Teng) ang namumuno."<ref name="Reed">Reed, Barbara Edith. Davison, Gary Marvin. 1998. ''Culture and Customs of Taiwan'' (Kultura at Kaugalian ng Taiwan), Imprentang Greenwood. ISBN 0313302987</ref> Kinanta rin ng ibang mga mang-aawit ang mga awitin ni Teng, lalo na si [[Faye Wong]] na naglabas ng panghandog na album (''Decadent Sounds of Faye'', Mga Bumabalong na Tugtugin ni Faye) na naglalaman ng lahat ng mga pangunahing awiting dating kinakanta ni Teresa Teng. Kilala rin si [[Timi Zhuo]] sa pagkanta ng mga awitin ni Teng, at tinaguriang "pangalawang salinlahi” ni Teng dahil magkahawig ang kanilang malumanay na tinig at maging ang mga gawi sa pag-awit. Noong 1996, naging kasangkapang-kuwento ng pelikulang ''Comrades: Almost a Love Story'' (Magkapanalig: Halos isang Kuwento ng Pagibig, 甜蜜蜜), ang buhay at kamatayan ni Teresa Teng - bagaman hindi ito ang pangunahing salaysayin ng pelikula - sa ilalim ng direksiyon ni [[Peter Chan]]. Ginamit rin ang kaniyang mga awitin sa ibait ibang mga pelikula, katulad ng ''Rush Hour 2''. Noong 2007, gumawa ng tanpatsu (単発, pelikulang pantelebisyon) ang TV Asahi ng Hapon, na pimagatang ''Teresa Teng Monogatari'' (テレサ・テン物語)<ref>{{Cite web |title=テレビ朝日|スペシャルドラマ テレサ・テン物語 |url=http://www.tv-asahi.co.jp/teresa/ |access-date=2008-02-24 |archive-date=2010-03-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100302192814/http://www.tv-asahi.co.jp/teresa/ |url-status=dead }}</ref> upang alalahanin ang ika-13 anibersayo ng kamatayan ni Teng. Ang aktres na si [[Yoshino Kimura]] ang gumanap bilang Teresa Teng.<ref name=InglesWiki/>
==Mga piling awitin na pinatanyag ni Teresa Teng==
*''"When Will You Return?"'' (Kailan Ka Magbabalik?) – ang paksang awiting ito ay ginamit din (datapwa, hindi opisyal) sa ''[[Meteor Garden]]'' kung saan inawit ng ina ni Shan Tsai (Tsukushi) ang ilan sa mga unang taludtod. Ang orihinal na umawit ng kantang ito ay si [[Zhou Xuan]], isang manganganta mula sa Shanghai.
* ''"Endless Love"'' (Bu Liao Qing, Walang Hanggang Pag-ibig) - Ang awiting ito ay orihinal na kinanta ni Koo Mei, na umawit bilang kinatawan ng yumaong aktres na si Lin Dai sa isang pelikulang may katulad ding pamagat (Bu Liao Qing). Ginamit rin ito ni Tsa Chin, samantalang naglabas naman si Anita Mui ng bersiyon na nasa wikang Kantones. Nagkaroon din ito ng isang bersiyong rap mula kay David Tao.
* "Wine Added to Coffee" (Alak Hinalo sa Kape) – Bagaman hindi opisyal, ginamit ang awiting ito sa ''[[Meteor Garden II]]'' kung kailan nalasing ang tatay ni Shan Tsai matapos ang trabaho. Inawit ang ilang taludtod.
* "As Gentle As a Breeze" (Kasinglumanay ng Isang Ihip ng Hangin, {{zh-sp|s=恰似你的温柔|p=Qià Sì Nǐ De Wēn Róu}}, lit: Just Like Your Tenderness, Katulad ng Iyong Kalumanayan), isang awitin na dating inawit ni [[Tsai Chin (singer)|Tsai Chin]] (蔡琴).
* "A Small Wish" (Isang Maliit na Kahilingan, {{zh-sp|s=一个小心愿|p=Yī Gè Xiǎo Xīn Yuàn}}).
* "The Milky Way" (Landas na Bituin<ref name=Stoivane>{{Cite web |title=Dravins, Dainis, Juan Lajo, Manwel Mifsud at Alberto Millán Martín. What is the Milky Way called in different languages? The Milky Way in Tagalog: pulóng-bituín, landás na bituín, at ariwanas, Stoivaine.kapsi.fi |url=http://stoivane.kapsi.fi/milkyway/ |access-date=2008-03-15 |archive-date=2008-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080407232903/http://stoivane.kapsi.fi/milkyway/ |url-status=dead }}</ref>, {{zh-sp|s=云河|p=Yún Hé}}, literal na kahulugan: Cloud River, o Ilog ng Ulap).
* "Fragrance of the Night" (Halimuyak ng Gabi, {{zh-sp|s=夜来香|p=Yè Lái Xiāng}}).
* "How Would You Explain" (Paano Mo Ipapaliwanag, {{zh-sp|s=你怎么说|p=Kàn Jīn Tiān Nǐ Zěn Mé Shuō}}, literal na kahulugan: Let's See What You'll Say Today, o Tinganan Ntin Kung Ano ang Sasabihin Mo Ngayon).
* "Raining on the East Mountain" (Umuulan sa Silangang Bundok,{{zh-sp|s=东山飘雨西山晴|p=Dōng Shān Piāo Yǔ Xī Shān Qíng}}, literal na kahulugan: East Mountain Raining West Mountain Clear, o Umuulan sa Silangang Bundok at Maaliwalas sa Kanlurang Bundok).
* "The Moon Represents My Heart" (Ang Buwan ang Kumakatawan sa Aking Puso, {{zh-cp|c=月亮代表我的心|p=Yuè Liàng Dài Biǎo Wǒ De Xīn}}) – Pinasikat ang awiting ng iba pang mga artista katulad ng yumaong [[Leslie Cheung]] sa album na ''Forever'' (Walanghanggan); ni [[Jerry Yan]] sa mga pagtatanghal ng banding [[F4 (banda)|F4]] ; at nina [[Sammi Cheng]] at Jerry Yan sa isang saliwan. Isang mabilis na bersiyon ang kinanta ni [[Linda Wong]]. Kinanta ito ng yumao nang si [[Anita Mui]] bilang paghahandog kay Teresa Teng; inawit din ito ni Mui sa isang duwetong kasama ni [[Andy Lau]]. Isang anyong rap naman ang ginawa ni [[David Tao]]. Isinalinwika din ito sa [[wikang Filipino|Filipino]] na inawit ni [[Zsa Zsa Padilla]] para sa pelikulang ''Mano Po 2''. Inawit din ni [[Kim Chiu]] sa sarili niyang bersiyon ang kantang ito.
* "Stroll on the Road of Life" (Pamamasyal sa Daan ng Buhay, {{zh-cp|c=漫步人生路|p=Màn Bù Rén Shēng Lù}}).
* "Your Sweet Smiles" (Matatamis Mong Mga Ngiti, {{zh-cp|c=甜蜜蜜|p=Tián Mì Mì}}, literal na kahulugan: Sweet Honey Honey, Matamis na mga Pulot) – Ginamit ang awiting ito sa ''Love Storm'' (Bagyong Pag-ibig), na kinanta ni Leon Lai sa isang mas masiglang paraan, at ginawa ding rap ni Machi Didi. Inawit din ito ng pumanaw nang si [[Roman Tam]] bilang handog kay Teresa Teresa Teng.
* "On the Other Side of the Water" (Sa Kabilang Gawi ng Tubig,{{zh-cp|c=在水一方|p=Zài Shǔi Yī Fāng}}).
* "Small Town Story" (Kuwento ng Maliit na Bayan, {{zh-cp|c=小城故事|p=Xiǎo Chéng Gù Shì}}).
* "[[Forget Him]]" (Kalimutan Siya, {{zh-sp|s=忘记他|p=Wàng Jì Tā}}).
* "Do You Know Whom I Love" (Alam Mo Ba Kung Sino ang Mahal Ko, {{zh-sp|s=你可知道我爱谁|p=Nǐ Kě Zhī Dào Wǒ Ài Shéi}})
* "Thank You" (Salamat sa Iyo, {{zh-sp|s=谢谢你|p=Xiè Xiè Nǐ}}).
* "Goodbye My Love" (Paalam Aking Mahal, {{zh-sp|s=再见,我的爱人|p=Zài Jiàn, Wǒ De Ài Rén}}, [[Indonesian language|wika ng Indonesia]]: Selamat Tinggal Kekasih) – Ito ang pinakatanyag na awitin ni Teresa Teng sa [[Indonesia]]. Nirekord ni Ten ang bersiyong ito sa wika ng Indonesia noong 1977, at isinalin ng kompositor ng Indonesiang si A. Riyanto. Ginamit ito para sa isang album na pang[[Indonesian language|wika ng Indonesia]].
* "Wishing We Last Forever" (Ninanais Kong Magtagal Tayo, {{zh-cp|c=但愿人长久/水调歌头|p=Dàn Yuàn Rén Cháng Jǐu/[[Shuǐ diào gē tóu|Shuǐ Diāo Gē Tou]]}}) – Isa itong tulang isinaawit mula sa kaugaliang Tsino. Ginamit ito kalaunan ni Faye Wong. Kinanta ito ni Jolin Tsai habang tumutugtog ng piano si Jay Zhou.
* "How Many Worries" (Ilan Bang Pagaalala, {{zh-cp|c=几多愁/虞美人|p=Jǐ Duō Chóu/Yú Měi Rén}}) – Isa ring tulang ginawang awitin.
* "I Only Care About You" (Ikaw Lamang ang Aking Pinahahalagahan, {{Lang-zh|t=我只在乎你|p=Wǒ Zhǐ Zài hū Nǐ}}; [[Japanese language|Hapon]]: 時の流れに身をまかせ (Toki-ni nagare-ni mi-o makase), "I Leave Myself in the Hands of The Flow of Time" o Iniiwan Ko ang Aking Sarili sa mga Kamay ng Daloy ng Panahon) – Kinanta ito ni Teresa Teng sa isang pakikipagsaliwan kay [[Jackie Chan]] at maging kay [[Itsuki Hiroshi]]. Sa kalaunan, inawit rin ito ni [[Gigi Leung]].
* "Fruit" (Bunga, [[Japanese language|Hapon]]: 別れの予感 (Wakare-no yokan))
* "To Live With You From Now On" (Mamuhay na Kapiling Mo Mula Ngayon, [[Japanese language|Hapon]]: あなたと共に生きてゆく) (Anata to Tomo ni Ikite Yuku) – Ito ang pinakahuling awiting pang-single sa wikang Hapon. Muling inawit ito manunulat ng awit na si [[Izumi Sakai]] ng [[Zard]] noong 2005. Nasasangkapan ang bagong bersiyon nito ng tugtugin ni [[Erhu]] at naglalaman din ng mga pananalitang Mandarin bilang pagalala sa ika-10 anibersaryo ng kamatayan ni Teng.
==Mga pangunahing gantimpalang pang-awitin mula sa bansang Hapon==
Ipinagkaloob kay Teresa Teng ang mga sumusunod na pangunahing gantimpalang pang-awitin sa Hapon.<ref>[http://www.ne.jp/asahi/lily/teresa/teresa2/data/prize.htm " テレサ・テン データべース (talaan tungkol kay Teresa Teng)" ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303225416/http://www.ne.jp/asahi/lily/teresa/teresa2/data/prize.htm |date=2016-03-03 }}, nakuha noong 14 Disyembre 2007.</ref>
* Gantimpalang ''Japan Record'' (日本レコード大賞, Nihon Rekōdo Taishō)
Ibinibigay bawat taon ang mga sumusunod: ''Grand Prix'' (1), ''Best Song Award'' (1), ''Best New Singer Award'' (1), ''Gold Awards'' (10), ''New Singers Award'' (5), at higit sa 20 iba pang mga gantimpala.
Napanalunan ni Teresa Teng ang ''New Singers Award'' (新人賞, Gantimpala para mga Bagong Manganganta) para sa 「空港」(Kūkō) noong 1974, at ang ''Gold Award'' (金賞. Gintong Gantimpala) noong 1986 para sa kaniyang 「時の流れに身をまかせ」 (Toki no Nagare ni Mi o Makase). Noong 1995, napagwagian niya ang ''Special Merit Award'' (特別功労賞, Gantimpalang Pang-natatanging Puntos).
* ''All-Japan Cable Radio Awards'' (全日本有線放送大賞, Zen-Nihon Yūsen Hōsō Taishō, Gantimpalang Kable-Radyo sa Kabuuan ng Hapon)
Ipinagkakaloob bawat taon ang : ''Grand Prix'' o Pinakamahalagang Gantimpala (1), at may ibang 15 pang mga gantimpala.
Napanalunan ni Teresa Teng ang ''Grand Prix'' (グランプリ)ng tatlong ulit, ito ang mga sumusunod: para sa kaniyang「つぐない」 (Tsugunai) noong 1984, 「愛人」 (Aijin) noong 1985, at「時の流れに身をまかせ」 (Toki no Nagare ni Mi o Makase) noong 1986. Ito ang kauna-unahang pagkakataon na ang anumang mang-aawit ay napagkalooban ng Grand Prix nang walang patid sa loob ng tatlong taon.
Noong 1987, nagwagi siya ng ''Outstanding Star Award'' (優秀スター賞, Gantimpala para sa Natatanging Bituin) para sa kaniyang「別れの予感」 (Wakare no Yokan).
* ''Japan Cable Radio Awards'' (日本有線大賞, Nihon Yūsen Taishō, Gantimpalang Radyo-Kable ng Hapon)
Ang mga sumusunod ay ang mga gantimpalang ipinagkaloob kay Teng:
1984: ang ''Grand Prix'' (大賞), ang ''Best Hit Award'' (Gantimpala para sa Pinakapatok o Pinakatampok), at ''Cable Radio Music Award'' (Gantimpalang Pangmusikang Radyo-Kable) – para sa 「つぐない」 (Tsugunai) .
1985: ang ''Grand Prix'', ang ''Best Hit Award'', at ''Cable Radio Music Award'' – para sa 「愛人」 (Aijin) .
1986: ang ''Grand Prix'', ang ''Best Hit Award'', at ''Cable Radio Music Award'' – para sa「時の流れに身をまかせ」 (Toki no Nagare ni Mi o Makase) .
Sa muli, ito ang unang pagkakataon na ang isang mangaawit ay nagwagi ng ''Grand Prix'' na walang paknit sa loob ng tatlong taon.
1987 at 1988: Gantimpalang Pangmusikang Radyo-Kable para sa kaniyang「別れの予感」 (Wakare no Yokan).
1995: Napagkalooban siya ng gantimpalang ''Cable Radio Special Merit Award'' (有線功労賞) dahil sa pagwawagi ng ''Grand Prix'' na walang patid sa loob ng tatlong taon.
==Mga talasanggunian==
{{reflist}}
{{English2|Teresa Teng}}
==Mga talaugnayang panlabas==
{{Commonscat|Teresa Teng}}
*[http://www.teresa-teng.org/ ''Teresa Teng Foundation'', 鄧麗君文教基金會]
*[http://kingway-k.myweb.hinet.net/teresa-teng/ Ang Nag-iisang Teresa Teng 鄧麗君 テレサ・テン] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071015043827/http://kingway-k.myweb.hinet.net/teresa-teng/ |date=2007-10-15 }}
*[http://savvytraveler.publicradio.org/show/features/2001/20010413/feature2.shtml publicradio.org]
*[http://www.edonn.com/archives/2003/09/moon/ ''Moon Represents my Heart'' (Ang Buwan ang Kinatawan ng Puso Ko) - Mga titik at kahulugan]
*{{IMDb name|849340|Teresa Tang}}
{{start box}} {{s-awards}}
{{succession box
| title=Gantimpalang Ginintuang Karayom ng [[RTHK]] Gantimpalang Sampung Pinakatampok na Gintong Awitin
| years=1995
| before=[[George Lam]]
| after=[[Alan Tam]]}}
{{end}}
{{Authority control}}
{{BD|1953|1995}}
{{DEFAULTSORT:Teng, Teresa}}
[[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Taiwan]]
akb7vun6b73sdh22bo9tp51ruei6c6z
1969675
1969674
2022-08-27T23:33:30Z
Glennznl
73709
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Chinese actor and singer <!------See WikiProject Modern Chinese music------->
| name = Teresa Teng
| image = Teresa Teng la (cropped).jpg
| imagesize = 200px
| caption =
| chinesename =
| tradchinesename = 鄧麗君
| simpchinesename = 邓丽君
| pinyinchinesename = Dèng Lìjūn
| jyutpingchinesename = dang6 lai6 gwan1
| birthname = Teng Li-Chun
| ancestry = [[Hebei]]
| origin = [[Republika ng Tsina]] (Taiwan)
| birthdate = {{birth date|1953|1|29|mf=y}}
| birthplace = [[Yunlin County|Yunlin]], [[Taiwan]]
| deathdate = {{death date and age|1995|5|8|1953|1|29}}
| deathplace = [[Chiang Mai]], [[Thailand]]
| restingplace = [[Chin Pao San]]
| restingplacecoordinates = {{Coord|25.251|121.604|format=dms|display=inline}}
| othername = Teresa Tang, Teresa Deng
| occupation = [[Mang-aawit]]
| genre = [[Mandopop]], [[Cantopop]], [[J-Pop]]
| instrument = [[Pag-awit]]
| voicetype =
| label = [[Polydor Records|Polydor]], [[PolyGram]]
| yearsactive = 1967–1995
| currentmembers =
| pastmembers =
| associatedact =
| spouse =
| partner =
| children =
| parents =
| influences =
| influenced =
| website =
| hongkongfilmwards =
| goldenbauhiniaawards =
| hkfcsawards =
| goldenhorseawards =
| goldenroosterawards =
| ntsawards =
| awards =
}}
Si '''Teresa Teng''' (29 Enero 1953 – 8 Mayo 1995) ({{zh-tps|t={{linktext|鄧|麗|君}}|s={{linktext|邓|丽|君}}|p=Dèng Lìjūn}}), na binabaybay ding Teresa Tang o Teresa Deng kung minsan, ay isang kilala at maimpluhong mangaawit mula sa [[Yunlin County|Bayan ng Yunlin]], [[Taiwan]]. Sa loob ng 30 taon, Kinagiliwan siya ng lahat ng mga pamayanang nagsasalita ng [[wikang Tsino]] at maging sa [[Hilagang Asya]], lalo na sa bansang [[Hapon]]. Nakilala siya dahil sa mga awiting-bayan at mga kundiman, na tanyag pa rin magpahanggang sa ngayon.<ref name=InglesWiki>[[:en:Teresa Teng|Mula sa Ingles na Wikipedia]]</ref>
Marami siyang na nagawang mga awitin, kabilang ang ''When Will You Return?'' (Kailan Ka Magbabalik?, {{zh-sp|s=何日君再来|p=Hé Rì Jūn Zài Lái}}). Bukod sa kaniyang mga awiting sa wikang [[Mandarin]], lumikha rin siya ng mga awiting nasa wikang [[wikang Taiwanes|Taiwanes]], [[wikang Kantones|Kantones]], [[wikang Hapon|Hapon]], [[wikang Indones|Indones]], at [[wikang Ingles|Ingles]].<ref name=InglesWiki/>
Tanyag pa rin ang mga musika ni Teresa Teng magpasahanggang-ngayon, sa Asya at iba pang mga lupain. Napakakilala kung kaya’t ang kaniyang mga tugtugin ay ipinagbawal nang may ilang tao sa punung-lupain ng [[Tsina]] noong mga dekada ng 1980 dahil pagiging maka-[[burgesa]]. Kahit na umasa siyang makapagtanghal sa [[Tiananmen Square|Plasang Tiananmen]] at pinaunlakan mismo ng pamahalaang Tsino, ay hindi siya nagkaroon ng pagkakataong umawit sa Tsina.<ref>{{cite news|title = Bakit hindi makabisita si Teresa Teng sa Punong-Lupain ng Tsina|publisher = Southern Weekend (Sina.com) |last = Zhao |first = Lei| date = 3 Agosto 2006 | accessdate = 23 Marso 2007 | url = http://www.zonaeuropa.com/culture/c20060805_1.htm }}</ref> Nagtanghal si Teng sa Paris noong nagprotesta ang mga mag-aaral sa Tiananmen noong1989, kung saan siya umawit para sa mga estudyante at naglahad ng pagpanig sa mga ito at para sa demokrasya. Noong 27 Mayo 1989, mahigit sa 300,000 mga tao ang dumalo sa [[Happy Valley Racecourse|Karerahan ng Happy Valley]] sa Hong Kong para sa pagtitipon na tinaguriang "Democratic songs dedicated for China" (民主歌聲獻中華, Mga Awitin ng Demokrasyang inihahandog para sa Tsina). Inawit din niya ang kantang "My home is on the other side of the mountain" (Ang tahanan ko ay nasa kabilang panig ng bundok).<ref name=InglesWiki/><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=P49M1VJlt74 Palabas na paluntuntunan sa YouTube.com]</ref>
Umawit siya ng maraming mga awiting Hapones, kabilang ang mga orihinal niyang akdang "Airport" (空港, Paliparan) at ang "I Only Care About You" (時の流れに身をまかせ o 我只在乎你; Sa Iyo Lamang Ako May Pagtingin), at maging ang ilang handog para sa mga orihinal na artistang ''[[Southern All Stars]]'', na ang karamihan ay muling isinulat na may panitik sa wikang Tsino.<ref name=InglesWiki/>
==Talambuhay==
Isinilang si Teresa Teng sa bayan ng [[Bayan ng Yunlin|Yunlin]], sa Taiwan, sa isang mag-anak na [[Tsino]]ng nagmula sa lalawigan ng [[Hebei]] sa [[Mainland China|lupain ng Tsina]]. Nakapag-aral siya sa Mataas na Paaralang Pambabae ng Ginling.<ref name=InglesWiki/>
Sa kaniyang kabataan, mayroon nang kaayaayang boses pang-awit si Teng na naging dahilan ng pagwawagi niya sa maraming mga parangal at patimpalak. Nakamit ni Teng ang pinakauna niyang pangunahing gantimpala noong 1964 para sa ''Visiting Yingtai'' (Pagdalaw sa Yingtai), na mula sa pelikulang dula ng [[Shaw Bros.|Magkakapatid na Shaw]] (''Shaw Bros.'') na pinamagatang ''The Love Eterne'' (Ang Walanghanggang Pag-ibig, 梁山伯与祝英台) na pinapasinayaan ng [[China Radio Station (Taiwan)|Himpilang Radyo Tsino]] ng Taiwan. Dahil sa tagumpay sa pag-awit, natulungan niya ang kaniyang mag-anak noong kapanahunan ng mga paghihirap at suliraning pang-sangkabuhayan sa Taiwan, na nagsisimula pa lamang umunlad noong mga dekada ng 1960. Para tulungan ang kaniyang ama, hindi nagpatuloy si Teng sa pag-aaral upang tahakin ang larangan sa pag-awit.<ref name=InglesWiki/>
Noong 1968, napabantog siya matapos lumahok sa isang kilalang tanghalang pangtugtugin sa Taiwan, at naglabas ng maraming mga album sa loob ng mga sumunod na taon, sa ilalim ng panandang ''Life Records''. Noong 1973, sinubok niyang umawit para sa kalakalang pang-Hapon sa ilalim ng pangangasiwa ng kompanyang ''[[Polydor]]'', at sa pamamagitan din ng paglahok sa ''[[Kōhaku Uta Gassen]]'' ng bansang Hapon, isang paligsahan ng mga matatagumpay ng mga manganganta ng taon. Buong taong isinasagawa ang ''Kōhaku Uta Gassen'' ng Hapon, kung saan nagwagi ng gantimapalang "Pinamagaling na Bagong Bituing Mangaawit" si Teng.<ref name=InglesWiki/><ref>{{cite news|title = ''"Pop diva Teresa Teng lives on in Chinese hearts"'' (Nabubuhay pa sa puso ng mga Tsino ang bituing mang-aawit na si Teresa Teng)|publisher = China Daily |date = 2005-05-12 | accessdate = 2007-03-23 | url = http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2005-05/12/content_441430.htm}}</ref>
Noong 1974, minahal siya ng bansang Hapon dahil sa awiting ''"Airport"'' (Paliparan, 空港). Nanatili si Teng bilang pangunahing bituin mang-aawit sa Hapon, bagaman napatapon at hindi nakabalik ng maikling panahon noong 1979, kung kailan siya napaalis dahil sa pagtungo sa Hapon na gumagamit ng hindi totoong pasaporteng pang-Indonesia na nagkakahalaga ng $20,000. Isa sa mga dahilang pampolitika sa pagkakapaalis ni Teng ang pagpuputol ng ugnayan sa pagitan ng Taiwan at Hapon nang sumali sa [[Security Council|Konsehong Panseguridad]] ng [[United Nations|Mga Nagkakaisang Bansa]]. Noong mga panahong iyon, nakakaawit na si Teng sa mga wikang Mandarin, Kantones, Hapon, Ingles, kung kaya't napabantog na siya kahit sa Malaysia at Indonesia.<ref name=InglesWiki/>
Noong 1983, inilabas niya ang pinakakinikilala niyang album na ''Light Exquisite Feeling'' (Magaan at Kakaibang Pakiramdaman, 淡淡幽情). Binubuo ng 12 tulang ''[[Ci]]'' mula sa [[Dinastiyang Tang]] at [[Dinastiyang Song|Song]] na sinaliwan ng makabagong Kanluranin at nakaugaliang tugtuging Tsino, na isinulat ng iba't ibang mga manlilikha ng awitin at tugtugin. Kabilang sa mga ito ang mga kompositor na naghanda ng mga naunang album ni Teresa Teng. Mula sa album na ito, ang awiting ''"Wishing We May Last Long"'' (Hinihiling Kong Magtagal Sana Tayo, 但愿人长久) ang naging pinakatanyag. Ang mga awitin ni Teng ay mas makikilala ng mga pangkasalukuyang salinlahing tagapakinig ng mga tugtugin mula kay [[Faye Wong]], isang mang-aawit ng [[Hong Kong]].<ref name=InglesWiki/>
==Kamatayan at pagbabaliktanaw==
Matagal nang hikain, namatay si Teng dahil sa malubhang [[hika]] (asthma) habang nagbabakasyon sa [[Chiang Mai]], [[Thailand]] sa gulang 42 (43 sa kalendaryo ng mga Tsino) noong 8 Mayo 1995. Idinaos para sa kaniya ang isang [[state funeral|libing na pangestado]] sa Taiwan, na nakasuklob ang watawat ng [[Republika ng Tsina]] sa ibabaw ng kaniyang kabaong, na dinaluhan ng Pangulong [[Lee Teng-hui]], ng alkalde ng Taipei na si [[Chen Shui-bien]], at ng ibang pang mga politiko.<ref name=InglesWiki/>
Inihimlay ang kaniyang mga labi sa isang puntod sa may tabing-bundok sa [[Chin Pao San]] (金寶山; ''Jinbaoshan'', o Bundok ng Ginintuang Yaman), na isang himlayan ng mga patay malapit sa [[Jinshan]], [[Lungsod ng Taipei|Taipei]] ng [[Taiwan]]. Itinayo ang isang bantayog sa may puntod na may estatwa ni Teng, habang nakatanghal ang mga kasuotang ginamit niya sa pagpapalabas, at habang tumutugtog din ang kaniyang musika. Naroon din ang isang malaking piyanong elektroniko na mapatutugtog ng mga bisita kapag tutuntungan ang mga teklado. Laging pinupuntahan ng kaniyang mga tagahanga ang puntod ni Teng, isang kaganapang humihiwalay mula sa kaugalian ng mga Tsino na umiwas sa pagtungo sa mga libingan.<ref name=InglesWiki/><ref>[http://www.northguan-nsa.gov.tw/en/view_detail.php?id=13 Teresa Teng's grave] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050830120339/http://www.northguan-nsa.gov.tw/en/view_detail.php?id=13 |date=2005-08-30 }}. Sityong Opisyal ng North Coast & Guanyinshang. Kinuha noong 2 Enero 2007.</ref>
Noong Mayo 2002, inilantad sa madla ang hubog na pagkit ni Teng sa [[Madame Tussauds]] ng [[Hong Kong]].<ref name=InglesWiki/>
Ang isang bahay na binili ni Teng sa [[Hong Kong]] noong 1986 sa Blg. 18 Kalye Carmel ay naging isang pook na tunguhan ng kaniyang mga tagahanga. Ipinatalastas noong 2002 ang planong ipagbili ang tahanan upang maging puhunan para sa pagtatayo ng isang museo sa [[Shanghai]],<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/2159548.stm Taiwanese diva's home 'for sale' (Ipinagbibili ang tahanan ng Taiwanesang bituin)]. BBC news, 29 Hulyo 2002. Kinuha noong 2 Enero 2007.</ref> at sadya ngang naibenta sa halagang HK 32 milyon. Naganap ang pagsasara ng kasunduan sa pagbili noong 29 Enero 2004, petsang kung kailan dapat ay ika-51 kaarawan ni Teng.<ref name=InglesWiki/><ref>{{Cite web |title=A Retrospective Look at 2004 (Isang pagbabalik-tanaw sa 2004). Radyo HKVP, Disyembre 2004. Kinuha noong 2 Enero 2007. |url=http://www.hkvpradio.com/newsletters/2004december.html |access-date=24 Pebrero 2008 |archive-date=27 Pebrero 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080227001327/http://www.hkvpradio.com/newsletters/2004december.html |url-status=dead }}</ref>
Para alalahanin ang ika-10 anibersayo ng kaniyang kamatayan, ang Pundasyong Pangkalinangan at Edukasyon ni Teresa Teng (''Teresa Teng Culture and Education Foundation'') ay naglunsad ng isang kampanya na pinamagatang ''"Feel Teresa Teng"'' (Damhin si Teresa Teng). Bilang karagdagan sa paglulunsad ng isang pagtatanghal na panganibersayo sa Hong Kong at Taiwan, pumasyal ang mga tagahanga ni Teng sa kaniyang dambana sa Libingan ng Chin Pao San. Bilang dagdag pa, ang ilan sa mga kasuotan ni Teng, maging mga alahas at mga sariling kagamitan ay itinanghal sa [http://www.yuzile.com ''Yuzi Paradise'' (Paraiso ng Yuzi)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200918233714/http://yuzile.com/ |date=2020-09-18 }}, isang liwasang pansining na nasa labas ng [[Guilin]], Tsina.<ref name=InglesWiki/><ref>{{cite news|title = Teresa Teng in loving memory forever (Teresa Teng pagalaalang may pagmamahal magpawalanghanggan)|publisher = China Daily (Tsina sa Araw-araw |date = 2005-05-08 | accessdate = 23 Marso 2007 | url = http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2005-05/08/content_440103.htm }}</ref>
==Mga impluwensiya sa tanyag na kalinangan==
Dahil sa napakatanyag ng kaniyang mga awitin sa mga bahay-aliwang pang-[[Karaoke]] ng mga Tsino kung kaya’t nalampasan nila ang kapangyarihang pang-midya at sensura ng pamahalaan ng Republikang Popular ng Tsina, at sinabi nga na “sa araw, si [[Deng Xiaoping]] ang namumuno sa Tsina, ngunit tuwing gabi si Deng Lijun (Teresa Teng) ang namumuno."<ref name="Reed">Reed, Barbara Edith. Davison, Gary Marvin. 1998. ''Culture and Customs of Taiwan'' (Kultura at Kaugalian ng Taiwan), Imprentang Greenwood. ISBN 0313302987</ref> Kinanta rin ng ibang mga mang-aawit ang mga awitin ni Teng, lalo na si [[Faye Wong]] na naglabas ng panghandog na album (''Decadent Sounds of Faye'', Mga Bumabalong na Tugtugin ni Faye) na naglalaman ng lahat ng mga pangunahing awiting dating kinakanta ni Teresa Teng. Kilala rin si [[Timi Zhuo]] sa pagkanta ng mga awitin ni Teng, at tinaguriang "pangalawang salinlahi” ni Teng dahil magkahawig ang kanilang malumanay na tinig at maging ang mga gawi sa pag-awit. Noong 1996, naging kasangkapang-kuwento ng pelikulang ''Comrades: Almost a Love Story'' (Magkapanalig: Halos isang Kuwento ng Pagibig, 甜蜜蜜), ang buhay at kamatayan ni Teresa Teng - bagaman hindi ito ang pangunahing salaysayin ng pelikula - sa ilalim ng direksiyon ni [[Peter Chan]]. Ginamit rin ang kaniyang mga awitin sa ibait ibang mga pelikula, katulad ng ''Rush Hour 2''. Noong 2007, gumawa ng tanpatsu (単発, pelikulang pantelebisyon) ang TV Asahi ng Hapon, na pimagatang ''Teresa Teng Monogatari'' (テレサ・テン物語)<ref>{{Cite web |title=テレビ朝日|スペシャルドラマ テレサ・テン物語 |url=http://www.tv-asahi.co.jp/teresa/ |access-date=2008-02-24 |archive-date=2010-03-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100302192814/http://www.tv-asahi.co.jp/teresa/ |url-status=dead }}</ref> upang alalahanin ang ika-13 anibersayo ng kamatayan ni Teng. Ang aktres na si [[Yoshino Kimura]] ang gumanap bilang Teresa Teng.<ref name=InglesWiki/>
==Mga piling awitin na pinatanyag ni Teresa Teng==
*''"When Will You Return?"'' (Kailan Ka Magbabalik?) – ang paksang awiting ito ay ginamit din (datapwa, hindi opisyal) sa ''[[Meteor Garden]]'' kung saan inawit ng ina ni Shan Tsai (Tsukushi) ang ilan sa mga unang taludtod. Ang orihinal na umawit ng kantang ito ay si [[Zhou Xuan]], isang manganganta mula sa Shanghai.
* ''"Endless Love"'' (Bu Liao Qing, Walang Hanggang Pag-ibig) - Ang awiting ito ay orihinal na kinanta ni Koo Mei, na umawit bilang kinatawan ng yumaong aktres na si Lin Dai sa isang pelikulang may katulad ding pamagat (Bu Liao Qing). Ginamit rin ito ni Tsa Chin, samantalang naglabas naman si Anita Mui ng bersiyon na nasa wikang Kantones. Nagkaroon din ito ng isang bersiyong rap mula kay David Tao.
* "Wine Added to Coffee" (Alak Hinalo sa Kape) – Bagaman hindi opisyal, ginamit ang awiting ito sa ''[[Meteor Garden II]]'' kung kailan nalasing ang tatay ni Shan Tsai matapos ang trabaho. Inawit ang ilang taludtod.
* "As Gentle As a Breeze" (Kasinglumanay ng Isang Ihip ng Hangin, {{zh-sp|s=恰似你的温柔|p=Qià Sì Nǐ De Wēn Róu}}, lit: Just Like Your Tenderness, Katulad ng Iyong Kalumanayan), isang awitin na dating inawit ni [[Tsai Chin (singer)|Tsai Chin]] (蔡琴).
* "A Small Wish" (Isang Maliit na Kahilingan, {{zh-sp|s=一个小心愿|p=Yī Gè Xiǎo Xīn Yuàn}}).
* "The Milky Way" (Landas na Bituin<ref name=Stoivane>{{Cite web |title=Dravins, Dainis, Juan Lajo, Manwel Mifsud at Alberto Millán Martín. What is the Milky Way called in different languages? The Milky Way in Tagalog: pulóng-bituín, landás na bituín, at ariwanas, Stoivaine.kapsi.fi |url=http://stoivane.kapsi.fi/milkyway/ |access-date=2008-03-15 |archive-date=2008-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080407232903/http://stoivane.kapsi.fi/milkyway/ |url-status=dead }}</ref>, {{zh-sp|s=云河|p=Yún Hé}}, literal na kahulugan: Cloud River, o Ilog ng Ulap).
* "Fragrance of the Night" (Halimuyak ng Gabi, {{zh-sp|s=夜来香|p=Yè Lái Xiāng}}).
* "How Would You Explain" (Paano Mo Ipapaliwanag, {{zh-sp|s=你怎么说|p=Kàn Jīn Tiān Nǐ Zěn Mé Shuō}}, literal na kahulugan: Let's See What You'll Say Today, o Tinganan Ntin Kung Ano ang Sasabihin Mo Ngayon).
* "Raining on the East Mountain" (Umuulan sa Silangang Bundok,{{zh-sp|s=东山飘雨西山晴|p=Dōng Shān Piāo Yǔ Xī Shān Qíng}}, literal na kahulugan: East Mountain Raining West Mountain Clear, o Umuulan sa Silangang Bundok at Maaliwalas sa Kanlurang Bundok).
* "The Moon Represents My Heart" (Ang Buwan ang Kumakatawan sa Aking Puso, {{zh-cp|c=月亮代表我的心|p=Yuè Liàng Dài Biǎo Wǒ De Xīn}}) – Pinasikat ang awiting ng iba pang mga artista katulad ng yumaong [[Leslie Cheung]] sa album na ''Forever'' (Walanghanggan); ni [[Jerry Yan]] sa mga pagtatanghal ng banding [[F4 (banda)|F4]] ; at nina [[Sammi Cheng]] at Jerry Yan sa isang saliwan. Isang mabilis na bersiyon ang kinanta ni [[Linda Wong]]. Kinanta ito ng yumao nang si [[Anita Mui]] bilang paghahandog kay Teresa Teng; inawit din ito ni Mui sa isang duwetong kasama ni [[Andy Lau]]. Isang anyong rap naman ang ginawa ni [[David Tao]]. Isinalinwika din ito sa [[wikang Filipino|Filipino]] na inawit ni [[Zsa Zsa Padilla]] para sa pelikulang ''Mano Po 2''. Inawit din ni [[Kim Chiu]] sa sarili niyang bersiyon ang kantang ito.
* "Stroll on the Road of Life" (Pamamasyal sa Daan ng Buhay, {{zh-cp|c=漫步人生路|p=Màn Bù Rén Shēng Lù}}).
* "Your Sweet Smiles" (Matatamis Mong Mga Ngiti, {{zh-cp|c=甜蜜蜜|p=Tián Mì Mì}}, literal na kahulugan: Sweet Honey Honey, Matamis na mga Pulot) – Ginamit ang awiting ito sa ''Love Storm'' (Bagyong Pag-ibig), na kinanta ni Leon Lai sa isang mas masiglang paraan, at ginawa ding rap ni Machi Didi. Inawit din ito ng pumanaw nang si [[Roman Tam]] bilang handog kay Teresa Teresa Teng.
* "On the Other Side of the Water" (Sa Kabilang Gawi ng Tubig,{{zh-cp|c=在水一方|p=Zài Shǔi Yī Fāng}}).
* "Small Town Story" (Kuwento ng Maliit na Bayan, {{zh-cp|c=小城故事|p=Xiǎo Chéng Gù Shì}}).
* "[[Forget Him]]" (Kalimutan Siya, {{zh-sp|s=忘记他|p=Wàng Jì Tā}}).
* "Do You Know Whom I Love" (Alam Mo Ba Kung Sino ang Mahal Ko, {{zh-sp|s=你可知道我爱谁|p=Nǐ Kě Zhī Dào Wǒ Ài Shéi}})
* "Thank You" (Salamat sa Iyo, {{zh-sp|s=谢谢你|p=Xiè Xiè Nǐ}}).
* "Goodbye My Love" (Paalam Aking Mahal, {{zh-sp|s=再见,我的爱人|p=Zài Jiàn, Wǒ De Ài Rén}}, [[Indonesian language|wika ng Indonesia]]: Selamat Tinggal Kekasih) – Ito ang pinakatanyag na awitin ni Teresa Teng sa [[Indonesia]]. Nirekord ni Ten ang bersiyong ito sa wika ng Indonesia noong 1977, at isinalin ng kompositor ng Indonesiang si A. Riyanto. Ginamit ito para sa isang album na pang[[Indonesian language|wika ng Indonesia]].
* "Wishing We Last Forever" (Ninanais Kong Magtagal Tayo, {{zh-cp|c=但愿人长久/水调歌头|p=Dàn Yuàn Rén Cháng Jǐu/[[Shuǐ diào gē tóu|Shuǐ Diāo Gē Tou]]}}) – Isa itong tulang isinaawit mula sa kaugaliang Tsino. Ginamit ito kalaunan ni Faye Wong. Kinanta ito ni Jolin Tsai habang tumutugtog ng piano si Jay Zhou.
* "How Many Worries" (Ilan Bang Pagaalala, {{zh-cp|c=几多愁/虞美人|p=Jǐ Duō Chóu/Yú Měi Rén}}) – Isa ring tulang ginawang awitin.
* "I Only Care About You" (Ikaw Lamang ang Aking Pinahahalagahan, {{Lang-zh|t=我只在乎你|p=Wǒ Zhǐ Zài hū Nǐ}}; [[Japanese language|Hapon]]: 時の流れに身をまかせ (Toki-ni nagare-ni mi-o makase), "I Leave Myself in the Hands of The Flow of Time" o Iniiwan Ko ang Aking Sarili sa mga Kamay ng Daloy ng Panahon) – Kinanta ito ni Teresa Teng sa isang pakikipagsaliwan kay [[Jackie Chan]] at maging kay [[Itsuki Hiroshi]]. Sa kalaunan, inawit rin ito ni [[Gigi Leung]].
* "Fruit" (Bunga, [[Japanese language|Hapon]]: 別れの予感 (Wakare-no yokan))
* "To Live With You From Now On" (Mamuhay na Kapiling Mo Mula Ngayon, [[Japanese language|Hapon]]: あなたと共に生きてゆく) (Anata to Tomo ni Ikite Yuku) – Ito ang pinakahuling awiting pang-single sa wikang Hapon. Muling inawit ito manunulat ng awit na si [[Izumi Sakai]] ng [[Zard]] noong 2005. Nasasangkapan ang bagong bersiyon nito ng tugtugin ni [[Erhu]] at naglalaman din ng mga pananalitang Mandarin bilang pagalala sa ika-10 anibersaryo ng kamatayan ni Teng.
==Mga pangunahing gantimpalang pang-awitin mula sa bansang Hapon==
Ipinagkaloob kay Teresa Teng ang mga sumusunod na pangunahing gantimpalang pang-awitin sa Hapon.<ref>[http://www.ne.jp/asahi/lily/teresa/teresa2/data/prize.htm " テレサ・テン データべース (talaan tungkol kay Teresa Teng)" ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303225416/http://www.ne.jp/asahi/lily/teresa/teresa2/data/prize.htm |date=2016-03-03 }}, nakuha noong 14 Disyembre 2007.</ref>
* Gantimpalang ''Japan Record'' (日本レコード大賞, Nihon Rekōdo Taishō)
Ibinibigay bawat taon ang mga sumusunod: ''Grand Prix'' (1), ''Best Song Award'' (1), ''Best New Singer Award'' (1), ''Gold Awards'' (10), ''New Singers Award'' (5), at higit sa 20 iba pang mga gantimpala.
Napanalunan ni Teresa Teng ang ''New Singers Award'' (新人賞, Gantimpala para mga Bagong Manganganta) para sa 「空港」(Kūkō) noong 1974, at ang ''Gold Award'' (金賞. Gintong Gantimpala) noong 1986 para sa kaniyang 「時の流れに身をまかせ」 (Toki no Nagare ni Mi o Makase). Noong 1995, napagwagian niya ang ''Special Merit Award'' (特別功労賞, Gantimpalang Pang-natatanging Puntos).
* ''All-Japan Cable Radio Awards'' (全日本有線放送大賞, Zen-Nihon Yūsen Hōsō Taishō, Gantimpalang Kable-Radyo sa Kabuuan ng Hapon)
Ipinagkakaloob bawat taon ang : ''Grand Prix'' o Pinakamahalagang Gantimpala (1), at may ibang 15 pang mga gantimpala.
Napanalunan ni Teresa Teng ang ''Grand Prix'' (グランプリ)ng tatlong ulit, ito ang mga sumusunod: para sa kaniyang「つぐない」 (Tsugunai) noong 1984, 「愛人」 (Aijin) noong 1985, at「時の流れに身をまかせ」 (Toki no Nagare ni Mi o Makase) noong 1986. Ito ang kauna-unahang pagkakataon na ang anumang mang-aawit ay napagkalooban ng Grand Prix nang walang patid sa loob ng tatlong taon.
Noong 1987, nagwagi siya ng ''Outstanding Star Award'' (優秀スター賞, Gantimpala para sa Natatanging Bituin) para sa kaniyang「別れの予感」 (Wakare no Yokan).
* ''Japan Cable Radio Awards'' (日本有線大賞, Nihon Yūsen Taishō, Gantimpalang Radyo-Kable ng Hapon)
Ang mga sumusunod ay ang mga gantimpalang ipinagkaloob kay Teng:
1984: ang ''Grand Prix'' (大賞), ang ''Best Hit Award'' (Gantimpala para sa Pinakapatok o Pinakatampok), at ''Cable Radio Music Award'' (Gantimpalang Pangmusikang Radyo-Kable) – para sa 「つぐない」 (Tsugunai) .
1985: ang ''Grand Prix'', ang ''Best Hit Award'', at ''Cable Radio Music Award'' – para sa 「愛人」 (Aijin) .
1986: ang ''Grand Prix'', ang ''Best Hit Award'', at ''Cable Radio Music Award'' – para sa「時の流れに身をまかせ」 (Toki no Nagare ni Mi o Makase) .
Sa muli, ito ang unang pagkakataon na ang isang mangaawit ay nagwagi ng ''Grand Prix'' na walang paknit sa loob ng tatlong taon.
1987 at 1988: Gantimpalang Pangmusikang Radyo-Kable para sa kaniyang「別れの予感」 (Wakare no Yokan).
1995: Napagkalooban siya ng gantimpalang ''Cable Radio Special Merit Award'' (有線功労賞) dahil sa pagwawagi ng ''Grand Prix'' na walang patid sa loob ng tatlong taon.
==Mga talasanggunian==
{{reflist}}
{{English2|Teresa Teng}}
==Mga talaugnayang panlabas==
{{Commonscat|Teresa Teng}}
*[http://www.teresa-teng.org/ ''Teresa Teng Foundation'', 鄧麗君文教基金會]
*[http://kingway-k.myweb.hinet.net/teresa-teng/ Ang Nag-iisang Teresa Teng 鄧麗君 テレサ・テン] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071015043827/http://kingway-k.myweb.hinet.net/teresa-teng/ |date=2007-10-15 }}
*[http://savvytraveler.publicradio.org/show/features/2001/20010413/feature2.shtml publicradio.org]
*[http://www.edonn.com/archives/2003/09/moon/ ''Moon Represents my Heart'' (Ang Buwan ang Kinatawan ng Puso Ko) - Mga titik at kahulugan]
*{{IMDb name|849340|Teresa Tang}}
{{start box}} {{s-awards}}
{{succession box
| title=Gantimpalang Ginintuang Karayom ng [[RTHK]] Gantimpalang Sampung Pinakatampok na Gintong Awitin
| years=1995
| before=[[George Lam]]
| after=[[Alan Tam]]}}
{{end}}
{{Authority control}}
{{BD|1953|1995}}
{{DEFAULTSORT:Teng, Teresa}}
[[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Taiwan]]
ru9roktdhw405nuwhichph2hz67ws8p
Kaugalian
0
55506
1969649
1741512
2022-08-27T12:34:03Z
2001:4452:2BE:8F00:C881:5547:6EC9:10E8
/* Tingnan din */
wikitext
text/x-wiki
Ang '''kaugalian''' o '''tradisyon''' ay mga paniniwala, opinyon, kostumbre o mga kuwentong naisalin mula sa mga magulang papunta sa mga anak nila. Sa Pilipinas, isang halimbawa ng kaugalian ang [[paghalik sa kamay]] ng mga matatanda. Kaugnay ito ng mga salitang '''tradisyunal''', '''pinagkaugalian''' o '''kinaugalian''', '''simula''', at '''pinamulihanan'''.<ref name=JETE>{{cite-JETE|Tradisyon}}, pahina 1452.</ref><ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Tradition''}}</ref> Katumbas din ito ng diwang "pagsasalin ng ari-arian sa ibang tao".<ref name=Gaboy/> Ayon kay [[Jose Abriol]], katumbas ang ''tradisyon'' ng pariralang '''sali't saling aral'''.<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Sali't saling aral, tradisyon}}, pahina 1732.</ref>
==Tingnan din==
*marceline
*[[Ugali]]
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
{{usbong|Kultura|Pilosopiya|Lipunan}}
[[Kaurian:Kultura]]
[[Kaurian:Pilosopiya]]
[[Kaurian:Lipunan]]
[[Kaurian:Kaugalian| ]]
7legsumu4v127upyi1x7ujs6xgcvn07
1969667
1969649
2022-08-27T14:22:44Z
Glennznl
73709
Kinansela ang pagbabagong 1969649 ni [[Special:Contributions/2001:4452:2BE:8F00:C881:5547:6EC9:10E8|2001:4452:2BE:8F00:C881:5547:6EC9:10E8]] ([[User talk:2001:4452:2BE:8F00:C881:5547:6EC9:10E8|Usapan]])
wikitext
text/x-wiki
Ang '''kaugalian''' o '''tradisyon''' ay mga paniniwala, opinyon, kostumbre o mga kuwentong naisalin mula sa mga magulang papunta sa mga anak nila. Sa Pilipinas, isang halimbawa ng kaugalian ang [[paghalik sa kamay]] ng mga matatanda. Kaugnay ito ng mga salitang '''tradisyunal''', '''pinagkaugalian''' o '''kinaugalian''', '''simula''', at '''pinamulihanan'''.<ref name=JETE>{{cite-JETE|Tradisyon}}, pahina 1452.</ref><ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Tradition''}}</ref> Katumbas din ito ng diwang "pagsasalin ng ari-arian sa ibang tao".<ref name=Gaboy/> Ayon kay [[Jose Abriol]], katumbas ang ''tradisyon'' ng pariralang '''sali't saling aral'''.<ref name=Biblia>{{cite-Biblia|Sali't saling aral, tradisyon}}, pahina 1732.</ref>
==Tingnan din==
*[[Ugali]]
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
{{usbong|Kultura|Pilosopiya|Lipunan}}
[[Kaurian:Kultura]]
[[Kaurian:Pilosopiya]]
[[Kaurian:Lipunan]]
[[Kaurian:Kaugalian| ]]
39ltm9976yvbhy1nxjdqp2p74ol3ol1
Prometeo
0
87825
1969645
1502459
2022-08-27T12:14:51Z
223.25.25.201
/* Paglalarawan */
wikitext
text/x-wiki
{{otheruses|Prometheus}}
[[File:Moreau - Prometheus.jpg|thumb|right|200px|Si Prometheus habang nakagapos sa isang bato at sinasaktan ng isang agila.]]
Si '''Prometeo''' o '''Prometheus''' ay isang diyos na [[Titano]] sa [[mitolohiyang Griyego]]. Hindi siya katulad ng ibang Titano, sapagkat naging kakampi siya ni [[Zeus]] at labing-isa pang [[Labindalawang mga Olimpiyano|iba pang Olimpiyanong mga diyos]]. Kapatid niya si [[Epimetheus]], na kumampi rin sa mga diyos ng [[Bundok Olimpo]].<ref name=NBK/>
==Pangalan==
Nangangahulugan ang kanyang pangalan ng "maagang pagmumuni-muni at paghahanda sa gagawin". Mas may karunungan siya kaysa kapatid na si Epimetheus.<ref name=NBK>{{cite-NBK|Prometheus, ''forethought''}}, pahina 357.</ref><ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Forethought''}}</ref>
==Paglalarawan==
Kasama si Epimetheus, nabigyan sila ng katungkulang lumika sa mga [[lalaki]]ng [[tao]] ng mundo at ng mga [[hayop]]. Si Prometheus ang nagbigay sa tao ng wangis na kahawig ng mga diyos, sa pamamagitan ng paghubog sa putik, na nagkaroon ng kakayahang [[unang taong nakatindig|tumindig]] at may mga matang nakakatanaw sa kalangitan; hindi tulad ng sa mga hayop na nakatuon sa lupa. Siya rin ang nagbigay sa tao ng [[apoy]] na nagmula sa kalangitan. Dahil sa pagnanakaw niya ng apoy mula sa langit na ipinagkaloob niya sa tao, napananggalang ng tao ang kanyang sarili mula sa lamig. Nagamit rin ng tao ang apoy upang makagawa ng sari-saring mga bagay. Dahil rin sa apoy, naiangat ng tao ang kanyang sarili mula sa kaantasan ng mga hayop.<ref name=NBK/>
Nang maipagkaloob ang apoy sa tao dahil sa ginawang pagnanakaw nito ng Titanong si Prometheus, nalaman at ikinagalit ito ni Zeus. Pinagawa ni Zeus si [[Hephaestus]], ang diyos na [[panday]], ng isang pangkat ng mga [[tanikala]], na ginamit naman ni Zeus upang igapos si Prometheus sa isang malaking bato. Iniwan siya ni Zeus sa ganitong kalagayan, na sinasaktan ng isang [[agila]] (mas mukhang [[buwitre]] sa mga paglalarawan at dibuho). Araw-araw na kinakain ng agila ang [[atay]] ni Prometheus, na muli namang tutubo upang kainin lamang ng agila sa susunod na araw.<!--mula sa Ingles na wikipedia--> Naging tagapagligtas niya mula sa paghihirap na ito ang bayaning si [[Herakles]] ([[Herkules]]).<ref name=NBK/>
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
[[Kaurian:Mga Griyegong diyos]]
[[Kaurian:Mga Romanong diyos]]
[[Kaurian:Mga Titan]]
qw15vns6hieejziwjvae6pr5rb5tuva
Tricky TV
0
221858
1969670
1883340
2022-08-27T18:52:13Z
102.159.4.4
/* Pagpapalabas */
wikitext
text/x-wiki
Ang '''Tricky TV''' ay isang mabilis bilis na modernong magic show na ipinapalabas sa [[:en:CITV|CITV]] sa [[Nagkakaisang Kaharian|Britanya]]. Ipinalabas din ito sa ibang bansa tulad ng [[Alemanya]], [[Gitnang Silangan]], [[Lupangyelo]] at sa [[Pilipinas]]. Pinangunahan ito ng magician na si [[:en:Stephen Mulhern|Stephen Mulhern]].
==Produksiyon==
Ang Tricky TV ay ginawa ng The Foundation. Unang itong ipinalabas sa ITV noong 5 Setyembre 2005 ng 4pm.
==Mga Season==
* '''Season 1''' - Ang unang season ay naglalaman ng 10 episode at ipinalabas mula Setyembre 2005 hanggang Nobyembre 2005.
* '''Season 2''' - Ang ikalawang season ay ipinalabas mula Marso 10 hanggang 2 Hunyo 2006.
* '''Season 3''' - Ang ikatlong season ay naglalaman ng 20 episode at ipinalabas mula Setyembre 14 hanggang 15 Oktubre 2010. Pinangunahan ni [[:en:Stephen Williams|Stephen Williams]] ang mga 1 hanggang 14 na episode.
==Pagpapalabas==
Ang Tricky TV ay ipinalabas sa 5 na bansa sa buong mundo.
{|class=wikitable
!width=190| Bansa !!width=200| Channel
|-
| {{flagicon|United Kingdom}} [[Britanya]] || [[:en:ITV (TV channel)|ITV]] ([[:en:CITV|CITV]])
|-
| {{PHI}} || [[:en:Cartoon Network (Philippines)|Cartoon Network Philippines]]
|-
| {{flagicon|Germany}} [[Alemanya]] || [[:en:Super RTL|Super RTL]]
|-
| {{flagicon|Arab League}} [[Gitnang Silangan]] || [[:en:MBC 4 (Middle East)|MBC 4]]<br /> [[:en:MBC Action|MBC Action]]
|-
| {{flagicon|Iran}} [[Iran]] || [[:en:MBC Persia|MBC Persia]]
|-
| {{flagicon|Iceland}} [[Lupangyelo]] || [[:en:Stöð 2|Stöð 2]]
|-
| {{flagicon|Norway}} [[Noruwega]] || [[:en:NRK Super|NRK Super]]
|-
| {{flagicon|Canada}} [[Canada]] || [[:en:Vrak.TV|VRAK.TV]]
|-
| {{flagicon|Hong Kong}} [[Hongkong]] || [[:en:ATV World|ATV World]]
|-
|}
==Ugnay Panlabas==
* [http://www.superrtl.de/TVProgramm/MusikShow/TrickyTV/tabid/649/Default.aspx ''Tricky TV''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131016113641/http://www.superrtl.de/TVProgramm/MusikShow/TrickyTV/tabid/649/Default.aspx |date=2013-10-16 }} sa superrtl.de
* [http://www.itv.com/tvshows/ ''Tricky TV''] sa [[:en:itv.com|itv.com]]
* [http://mbc3forum.mbc.net/showthread.php?t=374336 ''Tricky TV''] sa mbc.net
* [http://www.cartoonnetwork.com.ph/minisite/tricky_tv/index.php ''Tricky TV''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130506020022/http://www.cartoonnetwork.com.ph/minisite/tricky_tv/index.php |date=2013-05-06 }} sa cartoonnetwork.com.ph
[[Kategorya:Mga serye sa telebisyon]]
md5p9p46eiegolyw63paknhtvz0iuap
Emilia-Romaña
0
240619
1969690
1969555
2022-08-28T02:15:49Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement/Wikidata}}
Ang '''Emilia-Romaña''' ({{IPA-it|eˈmiːlja roˈmaɲɲa|pron}}, [[wikang Romagnol|Romagnol]]: ''Emélia-Rumâgna'') ay rehiyong administratibo sa [[mga rehiyon ng Italya|rehiyon]] ng [[Hilagang Italya]], na binubuo ng rehiyong pang-kasaysayan ng Emilia at Romagna. Ang kapital nito ay [[Bologna]].
Ang Emilia-Romaña ay isa sa pinakamayaman at pinakamaunlad na rehiyon sa Europa, na may ikatlong pinakamataas na [[kabuuang domestikong produkto]] per capita sa Italya.<ref name="epp.eurostat.ec.europa.eu">[https://web.archive.org/web/20080216020135/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/pls/portal/docs/PAGE/PGP_PRD_CAT_PREREL/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2008/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2008_MONTH_02/1-12022008-EN-AP.PDF Regional GDP per inhabitant in the EU27: GDP per inhabitant in 2005 ranged from 24% of the EU27 average in Nord-Est Romania to 303% in Inner London].</ref> Ang Bolonia, ang kabesera nito, ay may isa sa pinakamataas na mga indeks ng[[kaledad ng buhay]] ng Italya<ref>{{Cite web |title=Qualita' della vita: il dossier |url=http://www.ilsole24ore.com/includes2007/speciali/qualita-della-vita/scheda_finale.shtml |access-date=28 November 2013 |publisher=Il Sole 24 ORE}}</ref> at mga abaneteng serbisyong panlipunan. Ang Emilia-Romaña ay isa ring sentrong pangkultura, pang-ekonomiya, at panturista, na tahanan ng [[Unibersidad ng Bologna|Unibersidad ng Bolonia]], ang pinakamatandang unibersidad sa mundo;<ref>{{Cite web |date=21 October 2006 |title=Università di Bologna (oldest university in the world) |url=http://virtualglobetrotting.com/map/universit-di-bologna-oldest-university-in-the-world/ |access-date=28 November 2013 |publisher=Virtual Globetrotting}}</ref> naglalaman ng mga lungsod Romaniko at [[Renasimyento]] (tulad ng [[Modena]], [[Parma]], at [[Ferrara]]) at ang dating [[Imperyong Romano|Imperyong Romanong]] kabesera na [[Ravena]]; sumasaklaw sa labing-isang pamanang pook ng [[UNESCO]];<ref>{{Cite web |date=16 February 2017 |title=UNESCO SITES in Emilia Romagna |url=https://blog.travelemiliaromagna.com/unesco-emilia-romagna |access-date=13 April 2018 |website=UNESCO SITES in Emilia Romagna |ref=UNESCO}}</ref> pagiging sentro para sa produksiyon ng [[pagkain]] at [[Kotse|sasakyan]] (tahanan ng mga kompanya ng sasakyan tulad ng [[Ferrari]], [[Lamborghini]], [[Maserati]], [[Pagani (kompanya)|Pagani]], [[De Tomaso]], [[Dallara]], at [[Ducati]]); at pagkakaroon ng mga sikat na resort sa baybayin tulad ng [[Cervia]], [[Cesenatico]], [[Rimini]], at [[Riccione]]. Noong 2018, pinangalanan ng gabay ng [[Lonely Planet]] ang Emilia-Romaña bilang pinakamagandang lugar na makikita sa Europa.<ref>{{Cite web |last=Planet |first=Lonely |title=10 best places to visit in Europe in 2019 |url=https://www.lonelyplanet.com/best-in-europe |website=Lonely Planet}}</ref>
== Mga pagkakahating pampangasiwaan ==
Ang Emilia-Romaña ay binubuo ng siyam na lalawigan. Bukod sa pagkakabuo ng [[Kalakhang Lungsod ng Bolonia]], ang mga plano upang ang siyam na lalawigan ay gawing apat ay hindi itinuloy.
[[File:Map_of_region_of_Emilia-Romagna,_Italy,_with_provinces-it.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Map_of_region_of_Emilia-Romagna,_Italy,_with_provinces-it.svg|center|350x350px]]
{| class="wikitable centered"
! style="background:#ccf;" |Lalawigan
! style="background:#ccf;" |Sakop (km<sup>2</sup>)
! style="background:#ccf;" |Populasyon
! style="background:#ccf;" |Densidad (naninirahan/km<sup>2</sup>)
! style="background:#ccf;" |Rehiyon
|-
|[[Kalakhang Lungsod ng Bolonia]]
|3,702
|1,011,291
|262.9
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]] - [[Romaña]]
|-
|[[Lalawigan ng Ferrara]]
|2,632
|357,471
|135.8
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Forlì-Cesena]]
|2,377
|387,200
|162.9
|[[Romaña]]
|-
|[[Lalawigan ng Modena]]
|2,689
|686,104
|255.1
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Parma]]
|3,449
|431,419
|125.1
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Piacenza]]
|2,589
|284,885
|110.0
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Ravena]]
|1,858
|383,945
|206.6
|[[Romaña]]
|-
|[[Lalawigan ng Reggio Emilia]]
|2,293
|517,374
|225.6
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Rimini]]
|863
|325,219
|377.0
|[[Romaña]]
|}
== Mga sanggunian ==
[[Kategorya:Mga rehiyon ng Italya]]
<references />{{stub|Italya}}
0z71aofn6tvjyenkikcpt2axjxp34bm
1969714
1969690
2022-08-28T06:49:53Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement/Wikidata}}
Ang '''Emilia-Romaña''' ({{IPA-it|eˈmiːlja roˈmaɲɲa|pron}}, [[wikang Romagnol|Romagnol]]: ''Emélia-Rumâgna'') ay rehiyong administratibo sa [[mga rehiyon ng Italya|rehiyon]] ng [[Hilagang Italya]], na binubuo ng rehiyong pang-kasaysayan ng Emilia at Romagna. Ang kapital nito ay [[Bologna]].
Ang Emilia-Romaña ay isa sa pinakamayaman at pinakamaunlad na rehiyon sa Europa, na may ikatlong pinakamataas na [[kabuuang domestikong produkto]] per capita sa Italya.<ref name="epp.eurostat.ec.europa.eu">[https://web.archive.org/web/20080216020135/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/pls/portal/docs/PAGE/PGP_PRD_CAT_PREREL/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2008/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2008_MONTH_02/1-12022008-EN-AP.PDF Regional GDP per inhabitant in the EU27: GDP per inhabitant in 2005 ranged from 24% of the EU27 average in Nord-Est Romania to 303% in Inner London].</ref> Ang Bolonia, ang kabesera nito, ay may isa sa pinakamataas na mga indeks ng[[kaledad ng buhay]] ng Italya<ref>{{Cite web |title=Qualita' della vita: il dossier |url=http://www.ilsole24ore.com/includes2007/speciali/qualita-della-vita/scheda_finale.shtml |access-date=28 November 2013 |publisher=Il Sole 24 ORE}}</ref> at mga abaneteng serbisyong panlipunan. Ang Emilia-Romaña ay isa ring sentrong pangkultura, pang-ekonomiya, at panturista, na tahanan ng [[Unibersidad ng Bologna|Unibersidad ng Bolonia]], ang pinakamatandang unibersidad sa mundo;<ref>{{Cite web |date=21 October 2006 |title=Università di Bologna (oldest university in the world) |url=http://virtualglobetrotting.com/map/universit-di-bologna-oldest-university-in-the-world/ |access-date=28 November 2013 |publisher=Virtual Globetrotting}}</ref> naglalaman ng mga lungsod Romaniko at [[Renasimyento]] (tulad ng [[Modena]], [[Parma]], at [[Ferrara]]) at ang dating [[Imperyong Romano|Imperyong Romanong]] kabesera na [[Ravena]]; sumasaklaw sa labing-isang pamanang pook ng [[UNESCO]];<ref>{{Cite web |date=16 February 2017 |title=UNESCO SITES in Emilia Romagna |url=https://blog.travelemiliaromagna.com/unesco-emilia-romagna |access-date=13 April 2018 |website=UNESCO SITES in Emilia Romagna |ref=UNESCO}}</ref> pagiging sentro para sa produksiyon ng [[pagkain]] at [[Kotse|sasakyan]] (tahanan ng mga kompanya ng sasakyan tulad ng [[Ferrari]], [[Lamborghini]], [[Maserati]], [[Pagani (kompanya)|Pagani]], [[De Tomaso]], [[Dallara]], at [[Ducati]]); at pagkakaroon ng mga sikat na resort sa baybayin tulad ng [[Cervia]], [[Cesenatico]], [[Rimini]], at [[Riccione]]. Noong 2018, pinangalanan ng gabay ng [[Lonely Planet]] ang Emilia-Romaña bilang pinakamagandang lugar na makikita sa Europa.<ref>{{Cite web |last=Planet |first=Lonely |title=10 best places to visit in Europe in 2019 |url=https://www.lonelyplanet.com/best-in-europe |website=Lonely Planet}}</ref>
== Mga pagkakahating pampangasiwaan ==
Ang Emilia-Romaña ay binubuo ng siyam na lalawigan. Bukod sa pagkakabuo ng [[Kalakhang Lungsod ng Bolonia]], ang mga plano upang ang siyam na lalawigan ay gawing apat ay hindi itinuloy.
[[File:Map_of_region_of_Emilia-Romagna,_Italy,_with_provinces-it.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Map_of_region_of_Emilia-Romagna,_Italy,_with_provinces-it.svg|center|350x350px]]
{| class="wikitable centered"
! style="background:#ccf;" |Lalawigan
! style="background:#ccf;" |Sakop (km<sup>2</sup>)
! style="background:#ccf;" |Populasyon
! style="background:#ccf;" |Densidad (naninirahan/km<sup>2</sup>)
! style="background:#ccf;" |Rehiyon
|-
|[[Kalakhang Lungsod ng Bolonia]]
|3,702
|1,011,291
|262.9
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]] - [[Romaña]]
|-
|[[Lalawigan ng Ferrara]]
|2,632
|357,471
|135.8
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Forlì-Cesena]]
|2,377
|387,200
|162.9
|[[Romaña]]
|-
|[[Lalawigan ng Modena]]
|2,689
|686,104
|255.1
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Parma]]
|3,449
|431,419
|125.1
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Piacenza|Lalawigan ng Plasencia]]
|2,589
|284,885
|110.0
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Ravena]]
|1,858
|383,945
|206.6
|[[Romaña]]
|-
|[[Lalawigan ng Reggio Emilia]]
|2,293
|517,374
|225.6
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Rimini]]
|863
|325,219
|377.0
|[[Romaña]]
|}
== Mga sanggunian ==
[[Kategorya:Mga rehiyon ng Italya]]
<references />{{stub|Italya}}
ae9rytyaaqmc7pgxmf2lh8fv4g94l6t
1969724
1969714
2022-08-28T06:59:57Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement/Wikidata}}
Ang '''Emilia-Romaña''' ({{IPA-it|eˈmiːlja roˈmaɲɲa|pron}}, [[wikang Romagnol|Romagnol]]: ''Emélia-Rumâgna'') ay rehiyong administratibo sa [[mga rehiyon ng Italya|rehiyon]] ng [[Hilagang Italya]], na binubuo ng rehiyong pang-kasaysayan ng Emilia at Romagna. Ang kabesera nito ay [[Bologna|Bolonia]].
Ang Emilia-Romaña ay isa sa pinakamayaman at pinakamaunlad na rehiyon sa Europa, na may ikatlong pinakamataas na [[kabuuang domestikong produkto]] per capita sa Italya.<ref name="epp.eurostat.ec.europa.eu">[https://web.archive.org/web/20080216020135/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/pls/portal/docs/PAGE/PGP_PRD_CAT_PREREL/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2008/PGE_CAT_PREREL_YEAR_2008_MONTH_02/1-12022008-EN-AP.PDF Regional GDP per inhabitant in the EU27: GDP per inhabitant in 2005 ranged from 24% of the EU27 average in Nord-Est Romania to 303% in Inner London].</ref> Ang Bolonia, ang kabesera nito, ay may isa sa pinakamataas na mga indeks ng[[kaledad ng buhay]] ng Italya<ref>{{Cite web |title=Qualita' della vita: il dossier |url=http://www.ilsole24ore.com/includes2007/speciali/qualita-della-vita/scheda_finale.shtml |access-date=28 November 2013 |publisher=Il Sole 24 ORE}}</ref> at mga abaneteng serbisyong panlipunan. Ang Emilia-Romaña ay isa ring sentrong pangkultura, pang-ekonomiya, at panturista, na tahanan ng [[Unibersidad ng Bologna|Unibersidad ng Bolonia]], ang pinakamatandang unibersidad sa mundo;<ref>{{Cite web |date=21 October 2006 |title=Università di Bologna (oldest university in the world) |url=http://virtualglobetrotting.com/map/universit-di-bologna-oldest-university-in-the-world/ |access-date=28 November 2013 |publisher=Virtual Globetrotting}}</ref> naglalaman ng mga lungsod Romaniko at [[Renasimyento]] (tulad ng [[Modena]], [[Parma]], at [[Ferrara]]) at ang dating [[Imperyong Romano|Imperyong Romanong]] kabesera na [[Ravena]]; sumasaklaw sa labing-isang pamanang pook ng [[UNESCO]];<ref>{{Cite web |date=16 February 2017 |title=UNESCO SITES in Emilia Romagna |url=https://blog.travelemiliaromagna.com/unesco-emilia-romagna |access-date=13 April 2018 |website=UNESCO SITES in Emilia Romagna |ref=UNESCO}}</ref> pagiging sentro para sa produksiyon ng [[pagkain]] at [[Kotse|sasakyan]] (tahanan ng mga kompanya ng sasakyan tulad ng [[Ferrari]], [[Lamborghini]], [[Maserati]], [[Pagani (kompanya)|Pagani]], [[De Tomaso]], [[Dallara]], at [[Ducati]]); at pagkakaroon ng mga sikat na resort sa baybayin tulad ng [[Cervia]], [[Cesenatico]], [[Rimini]], at [[Riccione]]. Noong 2018, pinangalanan ng gabay ng [[Lonely Planet]] ang Emilia-Romaña bilang pinakamagandang lugar na makikita sa Europa.<ref>{{Cite web |last=Planet |first=Lonely |title=10 best places to visit in Europe in 2019 |url=https://www.lonelyplanet.com/best-in-europe |website=Lonely Planet}}</ref>
== Mga pagkakahating pampangasiwaan ==
Ang Emilia-Romaña ay binubuo ng siyam na lalawigan. Bukod sa pagkakabuo ng [[Kalakhang Lungsod ng Bolonia]], ang mga plano upang ang siyam na lalawigan ay gawing apat ay hindi itinuloy.
[[File:Map_of_region_of_Emilia-Romagna,_Italy,_with_provinces-it.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Map_of_region_of_Emilia-Romagna,_Italy,_with_provinces-it.svg|center|350x350px]]
{| class="wikitable centered"
! style="background:#ccf;" |Lalawigan
! style="background:#ccf;" |Sakop (km<sup>2</sup>)
! style="background:#ccf;" |Populasyon
! style="background:#ccf;" |Densidad (naninirahan/km<sup>2</sup>)
! style="background:#ccf;" |Rehiyon
|-
|[[Kalakhang Lungsod ng Bolonia]]
|3,702
|1,011,291
|262.9
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]] - [[Romaña]]
|-
|[[Lalawigan ng Ferrara]]
|2,632
|357,471
|135.8
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Forlì-Cesena]]
|2,377
|387,200
|162.9
|[[Romaña]]
|-
|[[Lalawigan ng Modena]]
|2,689
|686,104
|255.1
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Parma]]
|3,449
|431,419
|125.1
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Piacenza|Lalawigan ng Plasencia]]
|2,589
|284,885
|110.0
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Ravena]]
|1,858
|383,945
|206.6
|[[Romaña]]
|-
|[[Lalawigan ng Reggio Emilia]]
|2,293
|517,374
|225.6
|[[Emilia (rehiyon ng Italya)|Emilia]]
|-
|[[Lalawigan ng Rimini]]
|863
|325,219
|377.0
|[[Romaña]]
|}
== Mga sanggunian ==
[[Kategorya:Mga rehiyon ng Italya]]
<references />{{stub|Italya}}
5zi07nzrp38i7hi6prqc8af35133ppq
Università Cattolica del Sacro Cuore
0
282791
1969729
1730436
2022-08-28T07:08:53Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
[[Talaksan:HDR_-_Chiostro_Università_Cattolica.jpg|thumb|300x300px|Kampus sa Milan]]
Ang '''Università Cattolica del Sacro Cuore''' ([[Wikang Ingles|Ingles]]: Catholic University of the Sacred Heart), na kilala bilang '''UCSC''', '''UNICATT''', o '''Cattolicca''', ay isang pribadong Italyano unibersidad sa pananaliksik na itinatag noong 1921. Ang Cattolica ang pinakamalaking pribadong unibersidad sa [[Europa]]<ref>{{cite web|url=http://www.unicattolica.it/3282.html|title=La Cattolica: I numeri|publisher=Università Cattolica del Sacro Cuore|language=Italyano|date=|accessdate=2012-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20120923043455/http://www.unicattolica.it/3282.html|archive-date=2012-09-23|url-status=dead|df=}}</ref> at ang pinakamalaking pamantasang Katoliko sa mundo.<ref>{{cite web|url=http://www.unicatt.it/inaugurazione/2003/pdf/D1Rettore.pdf|title=Relazione letta dal Rettore Magnifico Prof. Lorenzo Ornaghi per l'inaugurazione dell'A.A. 2003-2004|trans-title=Report Read by the Rector Prof. Lorenzo Ornaghi for the Inauguration of the 2003-2004 Academic Year|publisher=Università Cattolica del Sacro Cuore|date=2003-11-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110809033903/http://www.unicatt.it/inaugurazione/2003/pdf/D1Rettore.pdf|archivedate=2011-08-09|language=Italyano}}</ref> Ang pangunahing kampus nito ay matatagpuan sa [[Lungsod ng Milano|Milan]], [[Italya]], na may mga sangay na kampus sa [[Lungsod ng Brescia|Brescia]], [[Plasencia]], [[Lungsod ng Cremona|Cremona]], at [[Roma]].
Ang Unibersidad ay organisado sa mga 12 fakultad at 7 paaralang graduwado. Ang Cattolica ay naggagawad ng mga digring batsilyer, master, at doktor (Dottorati di ricerca). Bilang karagdagan sa mga ito, ang Unibersidad ay nagpapatakbo ng ilang mga programang ''double degree'' kasama ang iba pang mga institusyon sa buong mundo. Ang mga kurso ay inaalok sa [[Wikang Italyano|Italyano]] at ingles.<ref>{{cite web|url=http://www.learn4good.com/universities/search_study_abroad_university_programs.htm|title=Catholic universities in Europe, Italy study abroad, Milan semester programs|publisher=Learn4Good|date=2012-01-07|accessdate=2012-07-23}}</ref>
== Mga sanggunian ==
{{reflist|2}}
{{coord|format=dms|display=title}}
{{Stub|Edukasyon}}
[[Kategorya:Mga pamantasan sa Italya]]
3pid1p164x102786lu5kavqk8qgjd6h
Piazza del Plebiscito
0
304318
1969672
1864231
2022-08-27T21:47:00Z
Baku
97128
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox urban feature|image_place=P.Plebiscito Napoli.jpg|image_caption=Tanaw ng Plaza del Plebescito mula sa panig ng Basilika|name=Piazza del Plebiscito|place_type=Pampublikong plaza|designer=Leopoldo Laperuta, Antonio de Simone|open=1846|construction=1809-1846|area=23.000 m²|dedicated_to=Plebesito noong 21 Oktubre 1860|surface=Batong bulkanikong Vesubiano|location=[[Napoles]], [[Italya]]|coordinates={{coord|40|50|11|N|14|14|53|E|}}}}
Ang '''Piazza del Plebiscito''' (Bigkas sa Italyano: [ˈPjattsa del plebiʃˈʃiːto]) ay isang malaking pampublikong plaza sa sentrong [[Napoles]], Italya.
==Mga sanggunian==
05wgng3m87fsj4jqays9v0kll9mwks8
Katedral ng San Leo
0
305138
1969660
1813609
2022-08-27T13:21:09Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
[[Talaksan:San_Leo_-_the_cathedral.jpg|thumb| Katedral mula sa timog]]
Ang '''Katedral ng San Leo''' ( {{Lang-it|Duomo di San Leo}}) ay ang [[Arkitekturang Romaniko|Romanikong]] cathedral ng [[San Leo]], isang munisipalidad sa [[Rimini|lalawigan ng Rimini]], rehiyon ng [[Emilia-Romagna]], Italya.
== Kasaysayan ==
Isang simbahan ang itinatag sa pook noong ika-7 siglo nang ang bayan ay naging upuan ng [[Katoliko Romanong diyosesis ng San Marino-Montefeltro|diyosesis ng Montefeltro]]. Ito ay inialay kay [[Leo ng Montefeltro|San Leo o Leone]], isang lokal na ermitanyo. Noong ika-12 siglo, isang bagong katedral ang itinayo, na may isang inskripsiyon pa rin sa simbahan na itinayo ang muling pagtatalaga nito noong 1173.
Hawak ng katedral ang mga labi ni San Leo. Ang entradang portada ay may dalawang bust ng Saints Leo at [[Valentino]]. Ang ilan sa mga [[Capital (arkitektura)|capital]] ay may mga ukit na Romaniko.<ref>[http://www.san-leo.it/monumenti-musei/centro-storico/il-duomo.html San Leo tourism office], information on church.</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
dxhf02l1bepnz5avtxd114tzoz3pqix
Forlì
0
305178
1969702
1946459
2022-08-28T05:13:51Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Forlì|province=[[Forlì-Cesena]] (FC)|website={{official website|http://www.comune.forli.fc.it}}|area_code=0543|postal_code=47121-47122|day=Pebrero 4|saint=Beata Vergine del Fuoco|elevation_m=34|elevation_footnotes=|population_demonym=Forlivesi|population_footnotes=<ref>Population data from [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]]</ref>|area_total_km2=228.2|area_footnotes=|mayor=[[Gian Luca Zattini]]|mayor_party=[[Lega Nord|LN]]|frazioni=see [[#Territorial subdivisions|list]]|region=[[Emilia-Romagna]]|official_name=Comune di Forlì|coordinates_footnotes=|coordinates={{coord|44|14|N|12|03|E|display=inline,title}}|pushpin_map_alt=|pushpin_label_position=|map_caption=|map_alt=|image_map=|shield_alt=|image_shield=Forlì-Stemma.png|image_caption=Piazza Saffi|image_alt=|imagesize=|image_skyline=Piazza Saffi al tramonto.JPG|native_name={{native name|rgn|Furlè}}|footnotes=}}Ang '''Forlì''' ({{IPAc-en|f|ɔːr|ˈ|l|iː}} for-LEE, Italyano: [forˈli] Romagnol: [furˈlɛ]; {{Lang-la|Forum Livii}}) ay isang ''[[komuna]]'' (munisipalidad) at lungsod sa [[Emilia-Romagna]], [[Hilagang Italya]], at ang kabesera ng [[Forlì-Cesena|lalawigan ng Forlì-Cesena]]. Ito ang sentrong lungsod ng [[Romagna]].
Matatagpuan ang lungsod sa tabi ng [[Sa pamamagitan ni Emilia|Via Emilia]], sa kanan ng [[Montone (ilog)|Ilog Montone]], at isang mahalagang sentro ng agrikultura.<ref>{{cite web|url=http://www.italyworldclub.com/emilia/forli/forli.htm|title=Forlì (FC) – Emilia Romagna, Italy|accessdate=26 February 2010|archive-date=3 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110903215837/http://www.italyworldclub.com/emilia/forli/forli.htm|url-status=dead}}</ref> Matatagpuan sa lungsod ang ilan sa makabuluhang bantayog ng kultura at sining sa Italya. Kapansin-pansin din ito bilang lugar ng kapanganakan ng mga pintor na sina [[Melozzo da Forlì]] at [[Marco Palmezzano]], [[Humanismong Renasimiyento|humanistang]] istoryador na si [[Flavio Biondo]], at mga [[Panggagamot|manggagamot]] na sina [[Geronimo Mercuriali]] at [[Giovanni Battista Morgagni]]. Ang Campus ng Pamantasan ng Forlì (bahagi ng [[Unibersidad ng Bologna]]) ay dalubhasa sa Ekonomiya, Inhinyeriya, Agham Pampolitika, pati na rin ang Sulong na Paaralan ng mga Modernong Wika para sa mga Nagbibigay-kahulugan at Nagsasalin (SSLMIT).
== Mga sanggunian ==
{{Reflist|colwidth=30em}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.italia.it/en/discover-italy/emilia-romagna/forli-cesena.html#box_2 Forlì], Italia.it
* [http://www.poloforli.unibo.it/ ''Ang Forlì Campus ng Unibersidad ng Bologna'']
* [https://web.archive.org/web/20170114060910/http://www.almanaccodiforli.it/ ''Ang Almanacco di Forlì''], isang almanak ng pinakamahalagang mga kaganapan at salaysay ng Forlì
* [http://basket.forlive.it/ ''4Buhay!''] : 4Buhay! Basket Team Forlì
* [http://encyclopedia.jrank.org/FLA_FRA/FORL3_anc_Forum_Livii_.html "Forlì" sa ''Encyclopædia Britannica,'' 11th Edition] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303165543/http://encyclopedia.jrank.org/FLA_FRA/FORL3_anc_Forum_Livii_.html |date=2016-03-03 }}
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Pages with unreviewed translations]]
{{Padron:Lalawigan ng Forlì-Cesena}}
hee87xnmu4jl26qhcpywsztgkyfhn75
Forlì-Cesena
0
305185
1969735
1852998
2022-08-28T10:45:33Z
Ryomaandres
8044
Changed redirect target from [[Emilia-Romaña]] to [[Lalawigan ng Forlì-Cesena]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Lalawigan ng Forlì-Cesena]]
gler13f6u8tc8woqlse4d4y67zgss37
Lalawigan ng Piacenza
0
305209
1969715
1889990
2022-08-28T06:50:28Z
Ryomaandres
8044
Changed redirect target from [[Emilia-Romaña]] to [[Lalawigan ng Plasencia]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Lalawigan ng Plasencia]]
plfzmn9v56reak9qp0gghayuspiphtp
Kalakhang Lungsod ng Florencia
0
305245
1969746
1923348
2022-08-28T11:21:01Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement
<!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions -->|name=Kalakhang Lungsod ng Florencia|timezone1=[[Central European Time|CET]]|leader_name=[[Dario Nardella]]|unit_pref=Metric<!-- or US or UK -->|area_footnotes=|area_total_km2=3514|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=1012388|population_as_of=Hunyo 30, 2015|population_density_km2=auto|utc_offset1=+1|leader_party=[[Democratic Party (Italy)|PD]]|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=Postal code|postal_code=n/a|area_code_type=Telephone prefix|area_code=n/a|iso_code=|registration_plate=[[Italian car number plates|FI]]|blank_name_sec1=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|blank_info_sec1=248<ref>{{cite web|title=Codici delle città metropolitane al 1° gennaio 2017|url=https://www.istat.it/it/archivio/145343|website=www.istat.it|language=it|date=23 December 2016}}</ref>|website={{URL|www.provincia.fi.it}}|leader_title=Metropolitanong Alkalde|government_footnotes=|native_name=|map_caption=Mapang nagpapakita ng lokasyon ng Kalakhang Lungsod ng Florencia sa Italya|native_name_lang=it<!-- ISO 639-2 code e.g. "it" for Italian -->|settlement_type=[[Mga kalakhang lungsod ng Italya|Kalakhang lungsod]]|image_skyline=Palazzo_Medici_Riccardi_by_night_01.JPG|image_alt=|image_caption=[[Palazzo Medici Riccardi]], ang luklukan ng kalakhang lungsod|image_flag=|flag_alt=|image_shield=Provincia di Firenze-Stemma.svg|shield_alt=|image_map=Firenze in Italy.svg|map_alt=|coordinates=|p1=44|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flag|Italy}}|subdivision_type1=Region|subdivision_name1=[[Toscana]]|established_title=Itinatag|established_date=Enero 1, 2015|seat_type=Capital(s)|seat=[[Florencia]]|parts_type=[[Comune|Comuni]]|parts_style=para|footnotes=}}
Ang '''Kalakhang Lungsod ng Florencia''' ({{Lang-it|Città Metropolitana di Firenze}}) ay isang [[Mga kalakhang lungsod ng Italya|kalakhang lungsod]] sa rehiyon ng [[Toscana]], [[Italya]] . Ang kabesera nito ay ang lungsod ng [[Florencia]]. Pinalitan nito ang [[Lalawigan ng Florencia|Lalawigan ng Florence]]. Ito ay unang nilikha ng [[Mga kalakhang lungsod ng Italya|reporma ng mga lokal na awtoridad (Batas 142/1990)]] at pagkatapos ay itinatag ng Batas 56/2014. Gumagana ito mula Enero 1, 2015.
== Heograpiya ==
Ang Kalakhang Lungsod ng Florencia ay napapaligiran ng [[Kalakhang Lungsod ng Bolonia]] sa hilaga, ang [[lalawigan ng Ravena]] at [[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] sa hilagang-silangan, ang [[lalawigan ng Prato]], [[Lalawigan ng Pistoia|Pistoia]], at [[Lalawigan ng Lucca|Lucca]] sa hilagang-kanluran, ang [[lalawigan ng Pisa]] sa kanluran, ang [[lalawigan ng Siena]] sa timog, at ang [[lalawigan ng Arezzo]] sa silangan at timog-silangan.
== Pamahalaan ==
=== Talaan ng mga Metropolitanong Alkalde ng Florencia ===
{| class="wikitable"
! class="unsortable" |
! Metropolitanong
! Simula ng panunungkulan
! Katapusan ng panunungkulan
! Partido
|-
! style="background:#FF0000;" | 1
| [[Dario Nardella]]
| align="center" | Enero 1, 2015
| align="center" | ''Nananatili''
| [[Partido Demokratiko (Italya)|Partido Demokratiko]]
|-
|}
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad sa Kalakhang Lungsod ng Florencia]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
* Domenico, Roy Palmer (2002). The Regions of Italy: A Reference Guide to History and Culture. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-30733-1.CS1 maint: ref=harv (link)
* Cooke, Philip; Schwartz, Dafna (2008). Creative Regions: Technology, Culture and Knowledge Entrepreneurship. Routledge. ISBN 978-1-134-07865-3.CS1 maint: ref=harv (link)
== Mga panlabas na link ==
* {{Commons category-inline|Metropolitan city of Florence}}
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Italyano ng CS1 (it)]]
j60ma174e37z8c0ux00iiyusg3bsrl1
Plasencia
0
305260
1969727
1821697
2022-08-28T07:06:36Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Piacenza|frazioni=Vallera, San Bonico, Pittolo, La Verza, Mucinasso, I Vaccari, Roncaglia, Montale, Borghetto, Le Mose, Mortizza, Gerbido|website={{official website|http://www.comune.piacenza.it}}|area_code=0523|postal_code=29121-29122|day=|saint=Antonino ng Plasencia (Hulyo 4),<br/>Giustina|istat=|elevation_m=61|elevation_footnotes=|population_demonym=Piacentino|population_footnotes=|area_total_km2=118.46|area_footnotes=|mayor=[[Patrizia Barbieri]]|mayor_party=Independent member of the local [[centre-right coalition (Italy)|centre-right coalition]]|province=[[lalawigan ng Piacenza|Piacenza]] (PC)|official_name=Comune di Piacenza|shield_alt=|native_name=|image_skyline=4460 - Piacenza - Ranuccio Farnese (di Francesco Mochi) - Foto Giovanni Dall'Orto 14-7-2007.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=1615 na ekwestreng estatwa ni [[Francesco Mochi]] ni [[Ranuccio II Farnesio, Duke of Parma]], sa pangunahing plaza ng lungsod, ''Piazza dei cavalli''.|image_shield=|image_map=|region=[[Emilia-Romaña]]|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|45|2|52|N|9|42|2|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|footnotes=}}
Ang '''Plasencia''' o '''Piacenza''' (bigkas sa Italyano: [pjaˈtʃɛntsa][[null|link=|Tungkol sa tunog na ito]]; Piacentino: ''Piaṡëinsa'' [pi.aˈzəi̯sɐ]; {{Lang-la|Placentia}}) ay isang [[lungsod]] at ''[[komuna]]'' sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña|Emilia-Romagna]] sa hilagang [[Italya]], ang kabisera ng [[Lalawigan ng Plasencia|kapangalang lalawigan]]. Ang etimolohiya ay luma na, nababakas ang pinagmulan nito sa pandiwang Latin na ''placēre'', "magbigay kasiyahan."<ref>.it.</ref> Sa Pranses, at paminsan-minsan sa Ingles, tinatawag itong '''Plaisance'''. Ang pangalan ay nangangahulugang isang "kaaya-ayang tirahan", o tulad ng pag-uulat ni [[James Boswell]] sa ilang mga etimolohista ng kaniyang panahon ay isinalin ito bilang "maayos".<ref>aka-</ref> Ito ay isang pangalan na "ng mabuting signos."<ref>chiv</ref>
Matatagpuan ang Piacenza sa isang pangunahing sangang-daan sa interseksiyon ng Ruta E35/A1 sa pagitan ng Bolonia at Milan, at ng Ruta E70/A21 sa pagitan ng Brescia at Turin. Ang Piacenza ay nasa tagpuan din ng Trebbia, na umaagos sa hilagang Kabundukang Apenino, at ang Po, na dumadaloy sa silangan. Naglalaman din ang Piacenza ng dalawang unibersidad, Università Cattolica del Sacro Cuore, Politeknikong Unibersidad ng Milan, at Pamantasan ng Parma.
== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}
== Mga panlabas na link ==
* {{Wikivoyage-inline}}
* "Cultura dialettale" (sa Italyano at Emilian). bettolapc.interfree.it. Naka-archive mula sa orihinal noong 3 Pebrero 2009 . Nakuha noong 11 Abril 2009 .
* [http://www.thecampanileproject.org/campanile/index.php/emilia-romagna/Piacenza/piacenza Piacenza sa The Campanile Project]
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Italyano ng CS1 (it)]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Pages with unreviewed translations]]
20rfnaqq6c6qm6k0p7ez4zhy0ad6foc
1969728
1969727
2022-08-28T07:08:05Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Piacenza|frazioni=Vallera, San Bonico, Pittolo, La Verza, Mucinasso, I Vaccari, Roncaglia, Montale, Borghetto, Le Mose, Mortizza, Gerbido|website={{official website|http://www.comune.piacenza.it}}|area_code=0523|postal_code=29121-29122|day=|saint=Antonino ng Plasencia (Hulyo 4),<br/>Giustina|istat=|elevation_m=61|elevation_footnotes=|population_demonym=Piacentino|population_footnotes=|area_total_km2=118.46|area_footnotes=|mayor=[[Patrizia Barbieri]]|mayor_party=Independent member of the local [[centre-right coalition (Italy)|centre-right coalition]]|province=[[lalawigan ng Piacenza|Piacenza]] (PC)|official_name=Comune di Piacenza|shield_alt=|native_name=|image_skyline=4460 - Piacenza - Ranuccio Farnese (di Francesco Mochi) - Foto Giovanni Dall'Orto 14-7-2007.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=1615 na ekwestreng estatwa ni [[Francesco Mochi]] ni [[Ranuccio II Farnesio, Duke of Parma]], sa pangunahing plaza ng lungsod, ''Piazza dei cavalli''.|image_shield=|image_map=|region=[[Emilia-Romaña]]|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|45|2|52|N|9|42|2|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|footnotes=}}
Ang '''Plasencia''' o '''Piacenza''' (bigkas sa Italyano: [pjaˈtʃɛntsa][[null|link=|Tungkol sa tunog na ito]]; Piacentino: ''Piaṡëinsa'' [pi.aˈzəi̯sɐ]; {{Lang-la|Placentia}}) ay isang [[lungsod]] at ''[[komuna]]'' sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña|Emilia-Romagna]] sa hilagang [[Italya]], ang kabisera ng [[Lalawigan ng Plasencia|kapangalang lalawigan]]. Ang etimolohiya ay luma na, nababakas ang pinagmulan nito sa pandiwang Latin na ''placēre'', "magbigay kasiyahan."<ref>.it.</ref> Sa Pranses, at paminsan-minsan sa Ingles, tinatawag itong '''Plaisance'''. Ang pangalan ay nangangahulugang isang "kaaya-ayang tirahan", o tulad ng pag-uulat ni [[James Boswell]] sa ilang mga etimolohista ng kaniyang panahon ay isinalin ito bilang "maayos".<ref>aka-</ref> Ito ay isang pangalan na "ng mabuting signos."<ref>chiv</ref>
Matatagpuan ang Piacenza sa isang pangunahing sangang-daan sa interseksiyon ng Ruta E35/A1 sa pagitan ng [[Bolonia]] at [[Milan]], at ng Ruta E70/A21 sa pagitan ng [[Brescia]] at [[Turin]]. Ang Piacenza ay nasa tagpuan din ng [[Trebbia]], na umaagos sa hilagang [[Kabundukang Apenino]], at ang [[Ilog Po|Po]], na dumadaloy sa silangan. Naglalaman din ang Piacenza ng mga unibersidad, [[Università Cattolica del Sacro Cuore]], [[Politeknikong Unibersidad ng Milan]], at [[Pamantasan ng Parma]].
== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}
== Mga panlabas na link ==
* {{Wikivoyage-inline}}
* "Cultura dialettale" (sa Italyano at Emilian). bettolapc.interfree.it. Naka-archive mula sa orihinal noong 3 Pebrero 2009 . Nakuha noong 11 Abril 2009 .
* [http://www.thecampanileproject.org/campanile/index.php/emilia-romagna/Piacenza/piacenza Piacenza sa The Campanile Project]
[[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Italyano ng CS1 (it)]]
[[Kategorya:Mga artikulong may hAudio microformats]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Pages with unreviewed translations]]
lnusm89a51i28chrtes75m63nm0qk4u
Cesena
0
305284
1969703
1821570
2022-08-28T05:14:17Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Cesena|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|website={{official website|http://www.comune.cesena.fc.it}}|area_code=0547|postal_code=47521 - 47522, 47023 (old)|day=Hunyo 24|saint=[[San Juan Bautista]]|elevation_m=44|elevation_footnotes=|population_demonym=Cesenate|population_footnotes=|area_total_km2=249.47|area_footnotes=|mayor=Enzo Lattuca|mayor_party=[[Democratic Party (Italy)|PD]]|frazioni=see [[Cesena#Frazioni|list]]|region=[[Emilia-Romagna]]|official_name=Comune di Cesena|coordinates_footnotes=|coordinates={{coord|44|08|20|N|12|14|40|E|display=inline,title}}|pushpin_map_alt=|pushpin_label_position=|map_caption=|map_alt=|image_map=|shield_alt=|image_shield=Cesena-Stemma.png|image_caption=Panorama ng Cesena|image_alt=|imagesize=|image_skyline=Panorama di Cesena e le sue colline.jpg|native_name={{native name|rgn|Cisêna}}|footnotes=}}
[[Talaksan:Stemma_del_Comune_di_Cesena_su_Palazzo_Albornoz.jpg|right|thumb| Eskudo de armas ng Cesena sa harapan ng Palazzo Albornoz, ang munisipyo]]
[[Talaksan:CESENA-3497.jpg|right|thumb|250x250px| [[Piazza del Popolo, Cesena|Piazza del Popolo]] sa Cesena]]
[[Talaksan:Sala_del_Nuti_6.jpg|right|thumb|250x250px| Ang ''[[Biblioteca Malatestiana]]''.]]
[[Talaksan:La_rocca_malatestiana_di_Cesena.jpg|thumb|250x250px| Ang mga tore ng Rocca Malatestiana sa Cesena.]]
[[Talaksan:Santa_Maria_del_Monte.jpg|thumb|250x250px| Ang Abadia ng St Maria del Monte.]]
Ang '''Cesena''' (bigkas sa Italyano: [tʃeˈzɛːna] ; Romagnol: Cisêna) ay isang lungsod at ''[[komuna]]'' sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña|Emilia-Romagna]], na pinaglilingkuran ng [[Autostrada A14 (Italya)|Autostrada A14]], at matatagpuan malapit sa [[Kabundukang Apenino|Apenino]], 15 kilometro (9 milya) mula sa [[Dagat Adriatico]]. Ang kabuuang populasyon ay 97,137.
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* {{Cite EB1911|wstitle=Cesena|volume=5|short=x}}
* [http://www.comune.cesena.fc.it Cesena home page] {{In lang|it}}
* [http://www.comune.cesena.fc.it/cesenaturismo-en Kasaysayan at impormasyon ng Cesena] {{In lang|en}}
* [https://web.archive.org/web/20120511043525/http://www.turismo.fc.it/_vti_g2_1.aspx Turismo ng Forlì-Cesena] {{In lang|en}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Pages with unreviewed translations]]
{{Padron:Lalawigan ng Forlì-Cesena}}
dm220xtl4muwnptpscd10u8qc46fly3
1969705
1969703
2022-08-28T05:19:54Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Cesena|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|website={{official website|http://www.comune.cesena.fc.it}}|area_code=0547|postal_code=47521 - 47522, 47023 (old)|day=Hunyo 24|saint=[[San Juan Bautista]]|elevation_m=44|elevation_footnotes=|population_demonym=Cesenate|population_footnotes=|area_total_km2=249.47|area_footnotes=|mayor=Enzo Lattuca|mayor_party=[[Democratic Party (Italy)|PD]]|frazioni=see [[Cesena#Frazioni|list]]|region=[[Emilia-Romagna]]|official_name=Comune di Cesena|coordinates_footnotes=|coordinates={{coord|44|08|20|N|12|14|40|E|display=inline,title}}|pushpin_map_alt=|pushpin_label_position=|map_caption=|map_alt=|image_map=|shield_alt=|image_shield=Cesena-Stemma.png|image_caption=Panorama ng Cesena|image_alt=|imagesize=|image_skyline=Panorama di Cesena e le sue colline.jpg|native_name={{native name|rgn|Cisêna}}|footnotes=}}
[[Talaksan:Stemma_del_Comune_di_Cesena_su_Palazzo_Albornoz.jpg|right|thumb| Eskudo de armas ng Cesena sa harapan ng Palazzo Albornoz, ang munisipyo]]
[[Talaksan:CESENA-3497.jpg|right|thumb|250x250px| [[Piazza del Popolo, Cesena|Piazza del Popolo]] sa Cesena]]
[[Talaksan:Sala_del_Nuti_6.jpg|right|thumb|250x250px| Ang ''[[Biblioteca Malatestiana]]''.]]
[[Talaksan:La_rocca_malatestiana_di_Cesena.jpg|thumb|250x250px| Ang mga tore ng Rocca Malatestiana sa Cesena.]]
[[Talaksan:Santa_Maria_del_Monte.jpg|thumb|250x250px| Ang Abadia ng St Maria del Monte.]]
Ang '''Cesena''' (bigkas sa Italyano: [tʃeˈzɛːna] ; Romagnol: Cisêna) ay isang lungsod at ''[[komuna]]'' sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña|Emilia-Romagna]], na pinaglilingkuran ng [[Autostrada A14 (Italya)|Autostrada A14]], at matatagpuan malapit sa [[Kabundukang Apenino|Apenino]], 15 kilometro (9 milya) mula sa [[Dagat Adriatico]]. Ang kabuuang populasyon ay 97,137.
== Kasaysayan ==
Ang Cesena ay orihinal na isang bayan ng [[Mga Umbro|Umbro]] o [[Kabihasnang Etrusko|Etrusko]], na kalaunan ay kilala bilang '''Caesena'''. Matapos ang isang maikling panahon sa ilalim ng pamamahala ng mga [[Mga Galo|Galo]], ito ay kinuha ng mga [[Republikang Romano|Romano]] noong ika-3 siglo BK. Ito ay isang garisong bayan ng estratehikong kahalagahan na nawasak sa mga digmaan sa pagitan nina [[Cayo Mario|Gaius Marius]] at [[Sila (Romanong heneral)|Sulla]]. Binanggit ni [[Plinio ang Nakatatanda|Plinio]] ang mga [[alak]] ng Cesena bilang isa sa mga pinakamahusay.
== Ekonomiya ==
Ang mga pangunahing sektor ng ekonomiya sa Cesena ay:
* [[Agrikultura]], sa partikular na prutas at gulay, at pagproseso ng pagkain
* [[Pagmamanupaktura]], sa partikular na mekanika, kagamitang pang-agrikultura at pang-industriya, kagamitan sa konstruksiyon
* Sa tersiyaryong sektor, [[Bangko|pagbabangko]], at [[turismo]].
== Mga kapitbahay na ''comune'' ==
* [[Mercato Saraceno]]
* [[Cesenatico]]
* [[Cervia]]
* [[Ravena|Ravenna]]
* [[Gambettola]]
* [[Montiano]]
* [[Longiano]]
* [[Roncofreddo]]
* [[Meldola]]
* [[Bertinoro]]
* [[Sarsina]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* {{Cite EB1911|wstitle=Cesena|volume=5|short=x}}
* [http://www.comune.cesena.fc.it Cesena home page] {{In lang|it}}
* [http://www.comune.cesena.fc.it/cesenaturismo-en Kasaysayan at impormasyon ng Cesena] {{In lang|en}}
* [https://web.archive.org/web/20120511043525/http://www.turismo.fc.it/_vti_g2_1.aspx Turismo ng Forlì-Cesena] {{In lang|en}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Pages with unreviewed translations]]
{{Padron:Lalawigan ng Forlì-Cesena}}
plnawlebsskaj1lrvfq0btj6accmf0y
Cesenatico
0
306639
1969704
1823729
2022-08-28T05:14:23Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Italian comune|name=Cesenatico|elevation_footnotes=|area_total_km2=45.16|population_footnotes=|population_total=25760|population_as_of=Hunyo 30, 2017|pop_density_footnotes=|population_demonym=Cesenaticensi|elevation_m=2|mayor=Matteo Gozzoli|twin1=|twin1_country=|saint=Santiago Apostol|day=Hulyo 25|postal_code=47042|area_code=0547|website={{official website|http://www.comune.cesenatico.fc.it/}}|area_footnotes=|mayor_party=|official_name=Comune di Cesenatico|image_map=|native_name=|image_skyline=La chiesa sul portocanale di Leonardo.jpeg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|map_alt=|frazioni=Tingnan ang [[Cesenatico#Frazioni|talaan]]|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|12|00|N|12|23|40|E|region:IT_type:city(24104)|display=inline}}|coordinates_footnotes=<ref name="world gazetteer">{{cite web | url=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?men=gpro&des=gamelan&geo=483139239 | title=The World Gazetteer | accessdate=2007-02-23 | url-status=dead | archiveurl=https://web.archive.org/web/20071001004857/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?men=gpro&des=gamelan&geo=483139239 | archivedate=2007-10-01 }}</ref>|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|footnotes=}}
Ang '''Cesenatico''' (Romagnol: ''Ziznàtic'') ay isang bayang [[Daungan|pantalan]] may halos 26,000 mga naninirahan sa [[Dagat Adriatico|Adriaticong]] baybayin ng [[Italya]]. Matatagpuan ito sa [[lalawigan ng Forlì-Cesena]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], mga {{Convert|30|km|mi}} timog ng [[Ravenna]]. Ang kanal ng pantalan ng Cesenatico ay sinuri at iginuhit ni [[Leonardo da Vinci]] sa kahilingan ni [[Cesare Borgia]], bilang bahagi ng kaniyang plano na patatagin ang kalapit na bayan ng [[Cesena]].
== Mga monumento at lugar ng interes ==
=== Arkitekturang panrelihiyon ===
* Simbahang parokya ng San Giacomo Apostolo. Mula pa noong 1324, ang kasalukuyang estruktura ay tinukoy noong 1763, na dinisenyo ni [[Pietro Bastoni]]. Sa loob ay maraming mga kagiliw-giliw na likha, bukod sa iba pa ni [[Guido Cagnacci]].
* Simbahan ng San Giuseppe.
* Simbahan ng San Pietro Pescatore.
* Simbahan ng mga prayleng Capuchino, o Simbahan ni San Nicola di Mira at San Francesco d'Assisi. Nagsimula ito noong 1611, habang ang kumbento ay tatlong taon matapos. Sa loob, kapansin-pansin ang isang pinta ni [[Arkanghel Miguel|San Miguel]] ng pintor ng paaralang [[Forlì]] na si {{Interlanguage link|Gianfrancesco Modigliani|it}}.
== Mga suburb ==
Bagnarola, Borella, Cannucceto, Sala, Valverde, Villalta, Villamarina, Zadina.
== Mga panlabas na link ==
* [https://web.archive.org/web/20060110061740/http://www.comune.cesenatico.fo.it/ Opisyal na website] {{In lang|it}}
* [https://web.archive.org/web/20100523095256/http://web.comune.cesenatico.fc.it/turismo/default_en.asp Opisyal na impormasyon sa turismo ng Cesenatico] {{In lang|en|it}}
* [http://www.cesenaticoturismo.com/ Opisyal na site ng pag-book ng hotel ng lokal na tanggapan ng turista na ''IAT''] {{In lang|en|it|de}}
* [https://web.archive.org/web/20090911045635/http://web.comune.cesenatico.fc.it/mm/mm_home.html Cesenatico Marine Museum]
* [http://www.cesenaticolive.it/ Cesenatico Webcam] ng Site ng Munisipyo
* [http://www.cesenaticowebcam.com/ Cesenatico Webcam] ni Romagna sa Web
* [http://www.agenziazadina.it/webcam-meteo.html Cesenatico Webcam] ni Agenzia Zadina
* [http://www.crwflags.com/fotw/flags/it-fo008.html Coat of arm] mula sa crwflags.com
* Opisyal na site ng [http://olimpiadi.ing.unipi.it Italyano Matematikong Olimpiko] {{In lang|it}}
* [http://www.congregavelisti.it/ Ang samahan] ng [http://www.congregavelisti.it/ paglalayag ni Cesenatico ni] Congregavelisti.it
* [http://www.oraviaggiando.it/ristoranti/cesenatico/4135/1/ Mga Opisyal na site ng Mga restawran] {{In lang|it}}
== Mga pinagkuhanan ==
{{Reflist}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
{{Padron:Lalawigan ng Forlì-Cesena}}
q98clywvsvnvymdjw96g5to6zim9j3g
Miss Universe 2018
0
311187
1969678
1969614
2022-08-28T01:15:32Z
Allyriana000
119761
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2018|image=Catriona Gray Frontrow Cares.jpg|caption=Miss Universe 2018, Catriona Gray|venue=Impact Theater, [[Bangkok]], [[Taylandiya]]|date=ika-17 ng Disyembre 2018|presenters={{Hlist|[[Steve Harvey]]|Ashley Graham|[[Carson Kressley]]|Lu Sierra}}|entertainment={{Hlist|[[Ne-Yo]]}}|broadcaster={{Hlist|[[Fox Broadcasting Company|Fox]]|Azteca}}|entrants=94|placements=20|before=[[Miss Universe 2017|2017]]|next=[[Miss Universe 2019|2019]]|winner=[[Catriona Gray]]|debuts={{Hlist|[[Armenya]]|[[Kirgistan]]|[[Monggolya]]}}|represented='''{{flag|Pilipinas}}'''}}
Ang '''Miss Universe ng 2018''' ay ang ika-67 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant, na ginanap sa Impact Theater sa [[Bangkok]], [[Thailand|Taylandiya]] noong ika-17 ng Disyembre 2018.<ref>{{Cite web |date=31 Hulyo 2018 |title=Thailand to host Miss Universe 2018 as pageant returns to Asia |url=https://news.abs-cbn.com/life/07/31/18/thailand-to-host-miss-universe-2018-as-pageant-returns-to-asia |access-date=26 Agosto 2022 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref><ref>{{Cite web |date=17 Disyembre 2018 |title=Philippines' Catriona Gray is Miss Universe 2018 |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/219058-catriona-gray-2018-winner/ |access-date=26 Agosto 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref>
Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Demi Leigh Nel-Peters ng [[South Africa|Timog Aprika]] si [[Catriona Gray]] ng [[Pilipinas]] bilang Miss Universe 2018. Ito ang pang-apat na tagumpay ng Pilipinas sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Tamaryn Green ng [[South Africa|Timog Aprika]], samantalang nagtapos bilang second runner-up si Sthefany Gutiérrez ng [[Venezuela|Beneswela]].<ref>{{Cite web |date=17 Disyembre 2018 |title=Her mom once dreamed she'd win Miss Universe in a red dress. She did. |url=https://www.nbcnews.com/news/world/miss-universe-2018-miss-philippines-catriona-gray-n948681 |access-date=26 Agosto 2022 |website=NBC News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=16 Disyembre 2018 |title=Miss Universe 2018: Catriona Gray of the Philippines wins crown |url=https://www.cbsnews.com/news/miss-universe-2018-catriona-gray-philippines-wins-today-2018-12-16/ |access-date=26 Agosto 2022 |website=CBS News |language=en-US}}</ref>
Mga kandidata mula sa 94 mga bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito, ang pinakamarami sa kasaysayan ng Miss Universe matapos lagpasan ang dating rekord na 92 kandidata noong [[Miss Universe 2017|2017]].<ref>{{Cite web |last=Smith |first=Nasha |date=15 Disyembre 2018 |title=The 20 front runners for the 2018 Miss Universe pageant crown |url=https://www.insider.com/miss-universe-front-runners-2018-12 |access-date=25 Agosto 2022 |website=Insider |language=en-US}}</ref> Pinangunahan nina [[Steve Harvey]] at Ashley Graham ang kompetisyon, samantalang sina [[Carson Kressley]] at Lu Sierra ang nagsilbing mga expert analyst.<ref>{{Cite web |last=Wynne |first=Kelly |date=16 Disyembre 2018 |title=Who is 'Miss Universe 2018' host and supermodel Ashley Graham? |url=https://www.newsweek.com/who-miss-universe-host-ashley-graham-everything-you-need-know-about-1260842 |access-date=25 Agosto 2022 |website=Newsweek |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Petski |first=Denise |date=31 Hulyo 2018 |title=Miss Universe 2018 Heads To Thailand With Steve Harvey Returning As Host |url=https://deadline.com/2018/07/miss-universe-pageant-2018-date-location-steve-harvey-returning-as-host-1202436544/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Deadline Holywood |language=en-US}}</ref> Nagtanghal si Ne-Yo sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |last=Adel |first=Rosette |date=22 Nobyembre 2018 |title=Ne-Yo to perform at Miss Universe 2018 |url=https://www.philstar.com/entertainment/2018/11/22/1870844/ne-yo-perform-miss-universe-2018 |access-date=25 Agosto 2022 |website=[[Philippine Star]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Adel |first=Rosette |date=16 Disyembre 2018 |title=LIST: Where to watch Miss Universe 2018 pageant |url=https://www.philstar.com/entertainment/2018/12/16/1877495/list-where-watch-miss-universe-2018-pageant |access-date=27 Agosto 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref>
== Kasaysayan ==
[[Talaksan:IMPACT_Arena.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/IMPACT_Arena.jpg/250px-IMPACT_Arena.jpg|thumb|250x250px|Impact Arena, Muang Thong Thani, ang lokasyon ng Miss Universe 2018.]]
=== Lokasyon at petsa ng kompetisyon ===
[[Talaksan:Nong_Noogh_Garden(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Nong_Noogh_Garden%281%29.jpg/250px-Nong_Noogh_Garden%281%29.jpg|thumb|250x250px|Nong Nooch Tropical Botanical Garden, ang lokasyon para sa National Costume Competition.]]
Nasa proseso ng talakayan diumano ang [[Miss Universe|Miss Universe Organization]] upang isagawa ang kompetisyon sa sa [[Tsina]]. Subalit, hindi nagpatuloy ang negosasyon matapos tumanggi ang Tsina na i-broadcast nang live ang kompetisyon dahil sa lawak ng pagkakaiba sa oras sa pagitan [[Tsina]] at ang [[Estados Unidos]]. Pagkatapos, binuksan ng Miss Universe Organization ang negosasyon sa [[Pilipinas]] matapos nilang mag-host noong [[Miss Universe 2016|2016]].<ref name="prepPH">{{Cite news |last=Afinidad-Bernardo |first=Deni Rose |date=2 May 2018 |title=Organizer: Miss Universe Organization preparing for Philippines' 2018 hosting |work=The Philippine Star |url=https://www.philstar.com/entertainment/2018/05/02/1811460/organizer-miss-universe-organization-preparing-philippines-2018-hosting |access-date=9 May 2018}}</ref>
Noong Abril 2018, nakipag-usap ang noo'y Kalihim ng Turismo na si Wanda Tulfo-Teo sa noo'y [[Pangulo ng Pilipinas]] na si [[Rodrigo Duterte]] hinggil sa posibilidad na isagawa ang kompetisyon sa Boracay sa Nobyembre 2018, na bagong-ayos noon matapos na isara sa mga turista sa loob ng anim na buwan.<ref>{{Cite web |last=Afinidad-Bernardo |first=Deni Rose M. |date=2 Mayo 2018 |title=Organizer: Miss Universe Organization preparing for Philippines’ 2018 hosting |url=https://www.philstar.com/entertainment/2018/05/02/1811460/organizer-miss-universe-organization-preparing-philippines-2018-hosting |access-date=26 Agosto 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> Noong ika-6 ng Mayo 2018, inihayag ni Tulfo-Teo na may "90% tyansa" ang Pilipinas na mag-host ng kompetisyon, at ibinunyag din na ang [[Kagawaran ng Turismo (Pilipinas)|Kagawaran ng Turismo]] ay naghahanap ng mga ''sponsor'' upang tustusan ang kompetisyon.<ref>{{Cite web |date=6 Mayo 2018 |title=90% chance for another Miss U in PH: Teo |url=https://canadianinquirer.net/v1/2018/05/06/90-chance-for-another-miss-u-in-ph-teo/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Philippine Canadian Inquirer}}</ref><ref>{{Cite web |last=Severo |first=Jan Milo |date=7 Mayo 2018 |title=DOT: Philippines has 90 percent chance of hosting Miss Universe 2018 |url=https://www.philstar.com/entertainment/2018/05/07/1812993/dot-philippines-has-90-percent-chance-hosting-miss-universe-2018 |access-date=28 Agosto 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> Subalit, inanunsyo ng kahalili ni Tulfo-Teo na si Bernadette Romulo-Puyat noong ika-18 ng Mayo 2018 na iniurong ng bansa ang ''hosting bid'' dahil sa mga hadlang sa badyet at iba pang mga kadahilanan. Ipinunto rin ni Romulo-Puyat na kamakailan lang nag-host ang Pilipinas sa kompetisyon, at walang dahilan upang gawin ito sa bansa sa lalong madaling panahon.<ref>{{Cite web |date=18 Mayo 2018 |title=No Miss Universe hosting for PH this year, says tourism chief |url=https://news.abs-cbn.com/news/05/18/18/no-miss-universe-hosting-for-ph-this-year-says-tourism-chief |access-date=28 Agosto 2022 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref>
== Mga Resulta ==
=== Mga paakalagay ===
[[Talaksan:Miss_Universe_2018_map.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Miss_Universe_2018_map.png/220px-Miss_Universe_2018_map.png|thumb|Miss Universe 2018 final placements.]]
{| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;"
!Pagkakalagay<ref>{{Cite web |date=14 Disyembre 2018 |title=HIGHLIGHTS: Miss Universe 2018 coronation |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/218917-updates-coronation-december-2018/ |access-date=28 Agosto 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref>
!Kandidata
|-
|'''Miss Universe 2018'''
|
* '''{{flag|Philippines|name=Pilipinas}}''' – '''[[Catriona Gray]]'''
|-
|'''1st Runner-Up'''
|
* '''{{flag|South Africa|name=Timog Aprika}}''' – Tamaryn Green
|-
|'''2nd Runner-Up'''
|
* '''{{flag|Venezuela|name=Beneswela}}''' – Sthefany Gutiérrez
|-
|'''Top 5'''
|
* '''{{flag|Vietnam|name=Biyetnam}}''' – H'Hen Niê
* '''{{flag|Puerto Rico|name=Porto Riko}}''' – Kiara Ortega
|-
|'''Top 10'''
|
* '''{{Flag|Curaçao}}''' – Akisha Albert
* '''{{Flag|Kanada}}''' – Marta Stępień
* '''{{Flag|Costa Rica|name=Kosta Rika}}''' – Natalia Carvajal
* '''{{NPL}}''' – Manita Devkota
* '''{{Flag|Taylandiya}}''' – Sophida Kanchanarin
|-
|'''Top 20'''
|
* '''{{Flag|Australya}}''' – Francesca Hung
* '''{{Flag|Belhika}}''' – Zoé Brunet
* '''{{Flag|Brasil}}''' – Mayra Dias
* '''{{Flag|Estados Unidos}}''' – Sarah Rose Summers
* '''{{Flag|Nagkakaisang Kaharian|name=Gran Britanya}}''' – Dee-Ann Kentish-Rogers
* '''{{Flag|Jamaica|name=Hamayka}}''' – Emily Maddison
* '''{{Flag|Indonesya}}''' – Sonia Fergina Citra
* '''{{Flag|Irlanda}}''' – Grainne Gallanagh
* '''{{Flag|Polonya}}''' – Magdalena Swat
* '''{{Flag|Unggarya}}''' – Enikő Kecskès
|}
=== Mga Espesyal na parangal ===
{| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;"
!Parangal
!Kandidata
|-
|'''Best National Costume'''
|
* '''{{Flag|Laos}}''' – On-anong Homsombath<ref>{{Cite web |last=Savankham |first=Francis |date=December 17, 2018 |title=On-anong Captures Costume Gong for Laos at Miss Universe 2018 |url=https://laotiantimes.com/2018/12/17/laos-national-costume-gong-miss-universe-2018/ |url-status=live |access-date=January 15, 2022 |website=Laotian Times |language=en-US}}</ref>
|-
|'''Miss Congeniality'''
|
* '''{{Flag|Sri Lanka}}''' – Ornella Gunesekere
|}
== Mga Kandidata ==
94 na kandidata ang kumalahok para sa titulo.
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
!Bansa/Teritoryo
!Kandidata
!Edad{{efn|Age at time of pageant}}
!Bayan
!Rehiyong Heograpikal
|-
|'''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''
|Trejsi Sejdini<ref>{{Cite web |date=8 Hunyo 2018 |title=Trejsi Sejdini crowned Miss Universe Albania 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Trejsi-Sejdini-crowned-Miss-Universe-Albania-2018/eventshow/64507578.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|18
|[[Tirana]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|DEU}} [[Alemanya]]'''
|Celine Willers<ref>{{Cite web |last= |first= |date=21 Agosto 2018 |title="Miss Universe Germany" Céline Willers: Stuttgarterin will "Miss Universe" werden |url=https://www.stuttgarter-nachrichten.de/inhalt.miss-universe-germany-c-line-willers-stuttgarterin-will-miss-universe-werden.687b0f34-f0e9-45b9-ad87-17cc2997ce85.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Stuttgarter Nachrichten |language=de}}</ref>
|25
|[[Munich]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]]'''
|Ana Liliana Avião<ref>{{Cite web |last= |first= |date=30 Hunyo 2018 |title=Ana Liliana Avião é a nova Miss Angola 2018 |url=https://angola24horas.com/entretenimento/item/10856-ana-liliana-aviao-e-a-nova-miss-angola-2018 |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Angola24Horas |language=pt-br}}</ref>
|24
|Andulo
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]'''
|Agustina Pivowarchuk<ref>{{Cite web |last= |date=15 Setyembre 2018 |title=La escobarense Agustina Pivowarchuk es la nueva Miss Universo Argentina |url=https://eldiadeescobar.com.ar/interes_general/73265 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=El Día de Escobar |language=es}}</ref>
|22
|[[Lungsod ng Buenos Aires|Buenos Aires]]
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|ARM}} [[Armenya]]'''
|Eliza Muradyan
|25
|Etchmiadzin
|Europa
|-
|'''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''
|Kimberly Julsing<ref>{{Cite web |date=9 Hunyo 2018 |title=Kimberly Julsing crowned Miss Aruba 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/kimberly-julsing-crowned-miss-aruba-2018/articleshow/64518810.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|20
|Wayaca
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]'''
|Francesca Hung<ref>{{Cite web |date=29 Hunyo 2018 |title='I didn’t think this was the face Australia wanted to represent them': Francesca Hung crowned Miss Universe Australia 2018 |url=https://www.9news.com.au/national/francesca-hung-crowned-miss-universe-australia-2018/ea347bfc-794a-41f8-beec-e0a7bbdf44f9 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Nine News |language=en}}</ref>
|24
|[[Sydney]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]]'''
|Estelle Curd<ref>{{Cite web |date=4 Agosto 2018 |title=Miss Universe New Zealand 2018 Estelle Curd crowned at gala in Auckland's Sky City |url=https://www.nzherald.co.nz/nz/miss-universe-new-zealand-2018-estelle-curd-crowned-at-gala-in-aucklands-sky-city/47Q23QWPECTWMK6QWPHLJJTTO4/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The New Zealand Herald |language=en-NZ}}</ref>
|27
|Auckland
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{BHS}}'''
|Danielle Grant<ref>{{Cite web |last=Gibson |first=Jeffarah |date=18 Setyembre 2018 |title=Danielle Grant casts off injury to become Miss Bahamas Universe |url=http://www.tribune242.com/news/2018/sep/18/danielle-grant-casts-off-injury-to-become-miss/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Tribune |language=en}}</ref>
|23
|Nassau
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|BAR}} [[Barbados]]'''
|Meghan Theobalds<ref>{{Cite web |date=17 Setyembre 2018 |title=Meghan Theobalds crowned Miss Barbados 2018 |url=https://photogallery.indiatimes.com/Meghan-Theobalds-crowned-Miss-Barbados-2018/articleshow/65835739.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|27
|Christ Church
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|BEL}} [[Belhika]]'''
|Zoé Brunet<ref name=":3">{{Cite web |date=9 Enero 2019 |title=Zoé Brunet, de Miss Belgique à Top Model Belgium |url=https://www.telepro.be/tv/zoe-brunet-de-miss-belgique-top-model-belgium.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Télépro |language=fr-BE}}</ref>
|18
|Namur
|Europa
|-
|'''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''
|Jenelli Fraser<ref>{{Cite web |date=27 Agosto 2018 |title=Jenelli Fraser is Miss Belize Universe 2018-2019 |url=https://www.sanpedrosun.com/entertainment/2018/08/27/jenelli-fraser-is-miss-belize-universe-2018-2019/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The San Pedro Sun |language=en}}</ref>
|27
|Lungsod ng Belis
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
|Sthefany Gutiérrez<ref>{{Cite web |date=11 Nobyembre 2017 |title=Miss Venezuela, Sthefany Gutiérrez: Sentí como si estuviese en el Poliedro |url=https://www.elnacional.com/entretenimiento/miss-venezuela-sthefany-gutierrez-senti-como-estuviese-poliedro_211240/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=El Nacional |language=es}}</ref>
|19
|Barcelona
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
|H'Hen Niê<ref>{{Cite web |last= |date=10 Enero 2018 |title=H'Hen Niê - 'viên ngọc đen' gây tranh cãi về nhan sắc hoa hậu |url=https://vnexpress.net/h-hen-nie-vien-ngoc-den-gay-tranh-cai-ve-nhan-sac-hoa-hau-3695716.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref>
|26
|Đắk Lắk
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
|Mayra Dias<ref>{{Cite web |date=20 Hunyo 2018 |title=Miss Brasil Mayra Dias se prepara para Miss Universo e defende representatividade |url=https://revistamarieclaire.globo.com/Celebridades/noticia/2018/06/miss-brasil-mayra-dias-se-prepara-para-miss-universo-e-defende-representatividade.html |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Marie Claire |language=pt-br}}</ref>
|27
|Itacoatiara
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]]'''
|Gabriela Topalova
|22
|Plovdiv
|Europa
|-
|'''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]'''
|Joyce Prado<ref>{{Cite web |date=24 Hunyo 2018 |title=Joyce Prado crowned Miss Universe Bolivia 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/joyce-prado-crowned-miss-universe-bolivia-2018/articleshow/64722213.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|21
|Santa Cruz
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]]'''
|Akisha Albert<ref>{{Cite web |last=Curiel |first=Luis |date=10 Setyembre 2018 |title=Akisha Albert koroná Miss Universe Curaçao 2018 |url=https://extra.cw/akisha-albert-korona-miss-universe-curacao-2018/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Extra |language=pap}}</ref>
|23
|Willemstad
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''
|Helena Heuser<ref name=":9">{{Cite web |date=25 Setyembre 2018 |title=Like Catriona: 2 Miss World 2016 beauties join Miss Universe |url=https://news.abs-cbn.com/life/09/25/18/like-catriona-2-miss-world-2016-beauties-join-miss-universe |access-date=30 Hulyo 2022 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref>
|22
|[[Copenhague]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]]'''
|Nariman Khaled<ref>{{Cite web |last= |date=12 Disyembre 2018 |title=PHOTOS: Nariman Khaled To Represent Egypt At Miss Universe 2018 |url=https://nilefm.com/life/article/2579/photos-nariman-khaled-to-represent-egypt-at-miss-universe-2018 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Nile FM}}</ref>
|22
|Hurghada
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
|Virginia Limongi<ref>{{Cite web |last= |date=6 Mayo 2018 |title=La manabita Virginia Limongi se hace con la corona de Miss Ecuador 2018 |url=https://www.elperiodico.com/es/sociedad/20180506/manabita-virginia-limongi-corona-miss-6802491 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=El Periódico |language=es}}</ref>
|24
|Portoviejo
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]]'''
|Marisela de Montecristo<ref>{{Cite web |date=18 Hunyo 2018 |title=Marisela De Montecristo crowned Reinado de El Salvador 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Marisela-De-Montecristo-crowned-Reinado-de-El-Salvador-2018/eventshow/64629930.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|26
|[[San Salvador]]
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]]'''
|Barbora Hanová<ref>{{Cite web |date=21 Nobyembre 2018 |title=Barbora Hanová crowned Miss Universe Slovakia 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Barbora-Hanov-crowned-Miss-Universe-Slovakia-2018/eventshow/66736395.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|24
|Lučenec
|Europa
|-
|'''{{flagicon|SPA}} [[Espanya]]'''
|Ángela Ponce<ref name=":8">{{cite web |date=30 Hunyo 2018 |title=Miss Universe Spain crowns its first transgender queen, Angela Ponce |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/content/658755/miss-universe-spain-crowns-its-first-transgender-queen-angela-ponce/story/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=[[GMA News]] |language=en}}</ref>
|27
|[[Sevilla, Espanya|Sevilla]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]'''
|Sarah Rose Summers<ref>{{Cite web |last=Vulpo |first=Mike |date=22 Mayo 2018 |title=Miss Nebraska Sarah Rose Summers Crowned Miss USA 2018 |url=https://www.eonline.com/news/937797/miss-nebraska-sarah-rose-summers-crowned-miss-usa-2018 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=E! Online |language=en}}</ref>
|24
|[[Omaha, Nebraska|Omaha]]
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]'''
|Akpene Diata Hoggar<ref>{{Cite web |date=17 Setyembre 2018 |title=Akpene Diata Hoggar wins Miss Universe Ghana Pageant 2018 |url=https://plustvafrica.com/akpene-diata-hoggar-wins-miss-universe-ghana-pageant-2018/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Plus TV Africa |language=en-US}}</ref>
|25
|Tefle
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''
|Dee-Ann Kentish-Rogers<ref>{{Cite web |last=Blair |first=Olivia |date=23 Hulyo 2018 |title=Meet The First Black Woman Ever To Be Crowned Miss Universe Great Britain |url=https://www.elle.com/uk/life-and-culture/culture/a22437359/dee-ann-kentish-rogers-miss-universe-great-britain/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Elle Magazine |language=en-GB}}</ref>
|25
|Birmingham
|Europa
|-
|'''{{flagicon|GRE}} [[Gresya]]'''
|Ioanna Bella<ref>{{Cite web |date=2 Oktubre 2018 |title=Ioanna Bella crowned Miss Universe Greece 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Ioanna-Bella-crowned-Miss-Universe-Greece-2018/eventshow/66042299.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|22
|Veria
|Europa
|-
|'''{{flagicon|GUM}} [[Guam]]'''
|Athena McNinch<ref>{{Cite web |date=17 Agosto 2018 |title=Gallery: Miss Universe Guam 2018 |url=https://www.postguam.com/multimedia/gallery-miss-universe-guam-2018/collection_abfbaffc-a152-11e8-9403-a32a1a2741bd.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Guam Daily Post |language=en}}</ref>
|20
|Mangilao
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|GUA}} [[Guwatemala]]'''
|Mariana García<ref>{{Cite web |date=2 Setyembre 2018 |title=Mariana Garcia crowned Miss Universe Guatemala |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/mariana-garcia-crowned-the-new-representative-of-gautemala/articleshow/65643722.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|19
|[[Lungsod ng Guatemala]]
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]'''
|Emily Maddison<ref>{{Cite web |date=25 Agosto 2018 |title=Emily Maddison is Miss Universe Jamaica 2018 |url=https://jamaica-gleaner.com/article/news/20180825/emily-maddison-miss-universe-jamaica-2018 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Gleaner |language=en}}</ref>
|19
|Saint Andrew
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''
|Yuumi Kato<ref>{{Cite web |date=20 Marso 2018 |title=Yuumi Kato crowned Miss Universe Japan 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Yuumi-Kato-crowned-Miss-Universe-Japan-2018/eventshow/63381192.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|22
|[[Prepektura ng Aichi|Aichi]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|HTI}} [[Hayti]]'''
|Samantha Colas<ref>{{Cite web |date=13 Disyembre 2018 |title=Samantha Colas dans la dernière ligne droite vers la finale de Miss Universe 2018 |url=https://lenouvelliste.com/article/195939/samantha-colas-dans-la-derniere-ligne-droite-vers-la-finale-de-miss-universe-2018 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Le Nouvelliste |language=fr}}</ref>
|26
|[[Port-au-Prince]]
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|GEO}} [[Georgia (bansa)|Heyorhiya]]'''
|Lara Yan<ref>{{Cite web |date=6 Disyembre 2018 |title=Lara Yan: Preparing for Miss Universe 2018 |url=https://georgianjournal.ge/society/35340-lara-yan-preparing-for-miss-universe-2018.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Georgian Journal |language=ka}}</ref>
|25
|Telavi
|Europa
|-
|'''{{flagicon|HON|variant=1949}} [[Honduras]]'''
|Vanessa Villars<ref>{{Cite web |date=1 Oktubre 2018 |title=Miss Honduras Universo, un certamen de mucha belleza y elegancia |url=https://www.elpais.hn/2018/10/01/miss-honduras-universo-un-certamen-de-mucha-belleza-y-elegancia/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Diario El País |language=es}}</ref>
|20
|Santa Bárbara
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]'''
|Nehal Chudasama<ref>{{Cite web |last=Sharma |first=Garvita |date=1 Setyembre 2018 |title=Mumbai's Nehal Chudasama is Yamaha Fascino Miss Diva Universe 2018 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/events/mumbai/mumbais-nehal-chudasama-is-yamaha-fascino-miss-diva-universe-2018/articleshow/65630024.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|22
|[[Mumbai]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]'''
|Sonia Fergina Citra<ref>{{Cite web |last= |first= |date=26 Nobyembre 2018 |title=Sonia Fergina Citra to represent Indonesia at Miss Universe 2018 |url=https://www.thejakartapost.com/life/2018/11/26/sonia-fergina-citra-to-represent-indonesia-at-miss-universe-2018.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Jakarta Post |language=en}}</ref>
|26
|Tanjung Pandan
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]'''
|Grainne Gallanagh<ref>{{Cite web |date=7 Agosto 2018 |title=Local nurse takes Miss Universe Ireland crown |url=https://www.derryjournal.com/news/local-nurse-takes-miss-universe-ireland-crown-1008141 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Derry Journal |language=en}}</ref>
|24
|Buncrana
|Europa
|-
|'''{{flagicon|ISR}} [[Israel]]'''
|Nikol Reznikov<ref>{{Cite web |last=Spiro |first=Amy |date=3 Mayo 2018 |title=Miss Israel 2018: Nikol Reznikov |url=https://www.jpost.com/israel-news/miss-israel-2018-nikol-reznikov-553319 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Jerusalem Post |language=en-US}}</ref>
|18
|[[Talaan ng mga lungsod sa Israel|Afula]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|ITA}} [[Italya]]'''
|Erica De Matteis<ref>{{Cite web |last=Palchetti |first=Elisa |date=12 Nobyembre 2018 |title=La romana di Ostia Antica Erica De Matteis rappresenterà l’Italia a Miss Universe |url=https://www.ilfaroonline.it/2018/11/12/la-romana-ostia-antica-erica-de-matteis-rappresentera-l-italia-miss-universe/246947/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Il Faro Online |language=it}}</ref>
|24
|[[Roma]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
|Nat Rern<ref>{{Cite web |last=Ariadi |first=Rama |date=21 Mayo 2018 |title=Rern Nat hopes to win Cambodia’s first Miss Universe crown |url=https://www.khmertimeskh.com/491882/rern-nat-hopes-to-win-cambodias-first-miss-universe-crown/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref>
|22
|Kampong Cham
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
|Marta Stępień<ref>{{Cite web |date=20 Agosto 2018 |title=Windsor woman wins Miss Universe Canada 2018 |url=https://windsor.ctvnews.ca/windsor-woman-wins-miss-universe-canada-2018-1.4060202 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=CTV News |language=en}}</ref>
|24
|Windsor
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]]'''
|A'yana Keshelle Phillips<ref>{{Cite web |last=Durand |first=Esther |date=2 Agosto 2018 |title=A’yana Phillips named Miss BVI 2018 |url=https://bvinews.com/ayana-phillips-named-miss-bvi-2018/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=BVI News |language=en}}</ref>
|23
|Sea Cows Bay
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]'''
|Aniska Tonge<ref>{{Cite web |last= |first= |date=4 Disyembre 2018 |title=VI contestant enters preliminary Miss Universe competitions |url=http://www.virginislandsdailynews.com/island_life/vi-contestant-enters-preliminary-miss-universe-competitions/article_0e4bd2f8-07f8-5d1f-8006-4b21539c4f14.html |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Virgin Islands Daily News |language=en}}</ref>
|27
|Charlotte Amalie
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]]'''
|Caitlin Tyson<ref>{{Cite web |date=2 Abril 2020 |title=Meet Miss Universe Cayman Islands 2018, Caitlin Tyson |url=https://thecaribbeancurrent.com/meet-miss-universe-cayman-islands-2018-caitlin-tyson/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Caribbean Current |language=en-US}}</ref>
|24
|Bodden Town
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]]'''
|Sabina Azimbayeva<ref>{{Cite web |last= |date=1 Abril 2018 |title=Miss Kazakhstan 2018 crowned in Astana |url=https://www.inform.kz/en/article/3204745 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Kazinform |language=en}}</ref>
|18
|Almaty
|Europa
|-
|'''{{flagicon|KEN}} [[Kenya]]'''
|Wabaiya Kariuki<ref>{{Cite web |date=6 Nobyembre 2018 |title=Wabaiya Kariuki crowned Miss Universe Kenya 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Wabaiya-Kariuki-crowned-Miss-Universe-Kenya-2018/eventshow/66523550.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|22
|[[Nairobi]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|KGZ}} [[Kyrgyzstan|Kirgistan]]'''
|Begimay Karybekova<ref name=":0">{{cite web |date=13 Mayo 2018 |title=Begimay Karybekova Crowned Miss Universe Kyrgyzstan 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/begimay-karybekova-crowned-miss-universe-kyrgyzstan-2018/videoshow/64156663.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|20
|[[Biskek]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombiya]]'''
|Valeria Morales<ref>{{Cite web |date=1 Oktubre 2018 |title=Valeria Morales wins Miss Colombia crown |url=https://www.efe.com/efe/english/life/valeria-morales-wins-miss-colombia-crown/50000263-3766705 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=EFE |language=en}}</ref>
|20
|[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Cali]]
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''
|Zana Berisha<ref>{{Cite web |last=Ilnica |first=Eduard |date=7 Hulyo 2018 |title=Zana Berisha në "Botërori +": Festova në Kosovë me familjen për golat e shqiptarëve |url=https://shqiptarja.com/lajm/zana-berisha-ne-boterori-festova-ne-kosove-me-familjen-per-golat-e-shqiptareve |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Shqiptarja |language=sq}}</ref>
|24
|Suhareke
|Europa
|-
|'''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''
|Natalia Carvajal<ref>{{Cite web |date=28 Abril 2018 |title=Natalia Carvajal Sánchez crowned Miss Universe Costa Rica 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Natalia-Carvajal-Snchez-crowned-Miss-Universe-Costa-Rica-2018/eventshow/63951075.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|28
|[[San José, Costa Rica|San Jose]]
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''
|Mia Pojatina<ref>{{Cite web |last= |first= |date=22 Abril 2018 |title=Mia Pojatina je Miss Universe Hrvatske 2018! |url=https://www.nacionalno.hr/mia-pojatina-je-miss-universe-hrvatske-2018/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Nacionalno |language=hr}}</ref>
|23
|Nova Gradiška
|Europa
|-
|'''{{flagicon|LAO}} [[Laos]]'''
|On-anong Homsombath<ref name=":7">{{Cite web |last=Yap |first=Jasmina |date=23 Hulyo 2018 |title=Miss Universe Laos 2018 Selected Without Contest |url=https://laotiantimes.com/2018/07/23/miss-universe-laos-2018-selected-no-contest/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Laotian Times |language=en-US}}</ref>
|23
|[[Vientiane]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|LIB}} [[Lebanon|Líbano]]'''
|Maya Reaidy<ref>{{Cite web |date=1 Oktubre 2018 |title=Maya Reaidy crowned Miss Lebanon 2018 |url=https://www.arabnews.com/node/1380541/fashion |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Arab News |language=en}}</ref>
|23
|Tannourine
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''
|Katrín Lea Elenudóttir<ref>{{Cite web |date=22 Agosto 2018 |title=Katrín Lea hreppti titilinn Miss Universe Iceland |url=https://www.mbl.is/folk/frettir/2018/08/22/katrin_lea_hreppti_titilinn_miss_universe_iceland/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Morgunblaðið |language=is}}</ref>
|19
|[[Reikiavik]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''
|Jane Teoh<ref>{{Cite web |date=12 Enero 2018 |title=Jane Teoh Jun crowned Miss Universe Malaysia 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Jane-Teoh-Jun-crowned-Miss-Universe-Malaysia-2018/eventshow/62474157.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|21
|Penang
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''
|Francesca Mifsud<ref>{{Cite web |date=14 Hulyo 2018 |title=Law student crowned Miss Universe Malta |url=https://timesofmalta.com/articles/view/law-student-crowned-miss-universe-malta.684356 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Times of Malta |language=en-gb}}</ref>
|22
|Żejtun
|Europa
|-
|'''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''
|Varsha Ragoobarsing<ref>{{Cite web |date=9 Mayo 2018 |title=Varsha Ragoobarsing crowned Miss Universe Mauritius 2018 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/videos/beauty-pageants/foreign-pageants/varsha-ragoobarsing-crowned-miss-universe-mauritius-2018/videoshow/64092024.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|28
|Flacq
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''
|Andrea Toscano<ref>{{Cite web |last=Perez |first=Ruby |date=4 Hunyo 2018 |title=Conoce a Andrea Toscano: Ganadora de Mexicana Universal 2018 |url=https://laverdadnoticias.com/espectaculos/Conoce-a-Andrea-Toscano-Ganadora-de-Mexicana-Universal-2018-20180604-0144.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=La Verdad |language=es}}</ref>
|20
|Manzanillo
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|MYA}} [[Myanmar|Miyanmar]]'''
|Hnin Thway Yu Aung<ref>{{Cite web |date=21 Disyembre 2017 |title=Hnin Thway Yu Aung crowned Miss Universe Myanmar 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Hnin-Thway-Yu-Aung-crowned-Miss-Universe-Myanmar-2018/eventshow/62192965.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|22
|[[Yangon]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]]'''
|Dolgion Delgerjav<ref>{{Cite web |date=19 Oktubre 2018 |title=Model D.Dolgion to represent Mongolia at Miss Universe-2018 |url=https://montsame.mn/en/read/168393 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Montsame |language=en}}</ref>
|27
|[[Ulan Bator]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''
|Selma Kamanya<ref>{{Cite web |date=8 Hulyo 2018 |title=Selma Kamanya crowned Miss Namibia 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/others/selma-kamanya-crowned-miss-namibia-2018/articleshow/64906483.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|21
|[[Windhoek]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|NPL|size=16px}} [[Nepal]]'''
|Manita Devkota<ref>{{Cite web |date=13 Abril 2018 |title=Manita Devkota crowned Miss Universe Nepal 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/manita-devkota-crowned-miss-universe-nepal-2018/articleshow/63744765.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|23
|Gorkha
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]]'''
|Aramide Lopez<ref>{{Cite web |date=28 Nobyembre 2018 |title=Aramide Lopez to Represent Nigeria at Miss Universe Pageant |url=https://plustvafrica.com/aramide-lopez-to-represent-nigeria-at-miss-universe-pageant/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Plus TV Africa |language=en-US}}</ref>
|21
|[[Lagos]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]'''
|Adriana Paniagua<ref>{{Cite web |date=26 Marso 2018 |title=Adriana Paniagua crowned Miss Nicaragua 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Adriana-Paniagua-crowned-Miss-Nicaragua-2018/eventshow/63466378.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|23
|Chinandega
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''
|Susanne Guttorm<ref>{{Cite web |last=Verstad |first=Anders Boine |date=10 Disyembre 2018 |title=Skal vise frem det samiske i «Miss Universe» |url=https://www.nrk.no/sapmi/skal-vise-frem-det-samiske-i-_miss-universe_-1.14312068 |access-date=30 Hulyo 2022 |website=NRK |language=nb-NO}}</ref>
|22
|Karasjok
|Europa
|-
|'''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]'''
|Rahima Dirkse<ref>{{Cite web |last=Schuurmans |first=Floortje |date=10 Hulyo 2018 |title=Wauw! Dit is de mooiste vrouw van Nederland |url=https://www.cosmopolitan.com/nl/entertainment/a22099385/miss-nederland-2018-rahima-dirkse/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Cosmopolitan |language=nl-NL}}</ref>
|25
|[[Rotterdam]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''
|Rosa Montezuma<ref>{{Cite web |date=8 Hunyo 2018 |title=La noche en que ganó Rosa Montezuma |url=https://www.ellas.pa/belleza/la-noche-en-gano-rosa-montezuma/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Revista Ellas |language=es-MX}}</ref>
|25
|Alto Caballero
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]]'''
|Belén Alderete<ref>{{Cite web |date=25 Agosto 2018 |title=María Belén irá al Miss Universo 2018 |url=https://www.lanacion.com.py/sociales_edicion_impresa/2018/08/26/maria-belen-ira-al-miss-universo-2018/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref>
|24
|[[Asuncion|Asunción]]
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''
|Romina Lozano<ref>{{Cite web |last= |first= |date=1 Nobyembre 2017 |title=Romina Lozano, Miss Perú 2018, revela etapa dura que vivió tras ser víctima de acoso |url=https://elcomercio.pe/tvmas/farandula/miss-peru-romina-lozano-revela-etapa-dura-vivio-victima-acoso-noticia-470350-noticia/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=El Comercio |language=es}}</ref>
|21
|Bellavista
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''
|'''[[Catriona Gray]]'''<ref>{{Cite web |date=18 Marso 2018 |title=FULL LIST: Winners, Binibining Pilipinas 2018 |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/198400-binibining-pilipinas-2018-winners/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref>
|24
|[[Oas]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''
|Alina Voronkova<ref>{{Cite web |last=Hurmas |first=Mira |last2=Hapuli |first2=Noora |last3=Häkkilä |first3=Taiga |last4=Enqvist |first4=Niina |date=29 Setyembre 2018 |title=Alina Voronkova on Miss Suomi 2018! Tuuletti villisti voittoaan |url=https://www.is.fi/viihde/art-2000005846721.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Ilta-Sanomat |language=fi}}</ref>
|23
|[[Helsinki]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''
|Magdalena Swat<ref>{{Cite web |last= |date=27 Nobyembre 2017 |title=Magdalena Swat z Ostrowca Świętokrzyskiego zdobyła tytuł I Wicemiss Polonia 2017 |url=https://echodnia.eu/swietokrzyskie/magdalena-swat-z-ostrowca-swietokrzyskiego-zdobyla-tytul-i-wicemiss-polonia-2017/ar/12712920 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Echo Dnia |language=pl-PL}}</ref>
|27
|Ostrowiec Świętokrzyski
|Europa
|-
|'''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''
|Kiara Ortega<ref>{{Cite web |date=21 Setyembre 2018 |title=Miss Rincón es la nueva Miss Universe Puerto Rico |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/farandula/notas/miss-rincon-es-la-nueva-miss-universe-puerto-rico/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=El Nuevo Día |language=es}}</ref>
|25
|Rincón
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|POR}} [[Portugal]]'''
|Filipa Barroso<ref>{{Cite web |date=10 Disyembre 2018 |title=Conheça Filipa Barroso, a portuguesa que desfila pelo título de Miss Universo |url=https://www.cmjornal.pt/mundo/detalhe/conheca-filipa-barroso-a-portuguesa-que-desfila-pelo-titulo-de-miss-universo |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Correio da Manhã |language=pt-PT}}</ref>
|20
|Setúbal
|Europa
|-
|'''{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]'''
|Eva Colas<ref name=":4">{{Cite web |date=18 Setyembre 2018 |title=Miss France 2018, Maëva Coucke ne représentera pas la France à Miss Univers |url=https://www.europe1.fr/societe/miss-france-2018-maeva-coucke-ne-representera-pas-la-france-a-miss-univers-3758399 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Europe 1 |language=fr}}</ref>
|22
|Bastia
|Europa
|-
|'''{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]'''
|Lea Šteflíčková<ref>{{Cite web |date=3 Hunyo 2018 |title=Lea Šteflíčková Is the New Miss Czech Republic 2018 |url=https://praguemorning.cz/lea-steflickova-is-the-new-miss-czech-republic-2018-wigviwv01g/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Prague Morning |language=en-US}}</ref>
|20
|[[Praga]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''
|Aldy Bernard<ref>{{Cite web |last=Peralta |first=Félix |date=26 Agosto 2018 |title=Aldy Bernard es la nueva Miss República Dominicana Universo 2018 |url=https://listindiario.com/entretenimiento/2018/08/26/530412/aldy-bernard-es-la-nueva-miss-republica-dominicana-universo-2018 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Listín Diario |language=es}}</ref>
|23
|Laguna Salada
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]'''
|Yulia Polyachikhina<ref>{{Cite web |last=Lashkul |first=Nikita |date=14 Abril 2018 |title=Конкурс "Мисс Россия-2018" выиграла студентка и модель из Чувашии |url=https://rg.ru/2018/04/14/reg-pfo/konkurs-miss-rossiia-2018-vyigrala-studentka-i-model-iz-chuvashii.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Rossiyskaya Gazeta |language=ru}}</ref>
|18
|[[Talaan ng mga lungsod at bayan sa Rusya|Cheboksary]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|ZMB}} [[Sambia|Sámbia]]'''
|Melba Shakabozha<ref>{{Cite web |last=Mwale |first=Zio |date=24 Agosto 2018 |title=Melba is Miss Universe Zambia |url=http://www.daily-mail.co.zm/melba-is-miss-universe-zambia/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Zambia Daily Mail |language=en}}</ref>
|23
|[[Lusaka]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''
|Angella Dalsou<ref>{{Cite web |last=George |first=Micah |date=15 Setyembre 2018 |title=Will This Au Picon Beauty Angella Dalsou Be The Next Miss Universe? |url=https://thevoiceslu.com/2018/09/will-this-au-picon-beauty-angella-dalsou-be-the-next-miss-universe/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Voice St. Lucia |language=en-US}}</ref>
|24
|[[Castries]]
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]]'''
|Zahra Khanum<ref>{{Cite web |last=Mohamad Rosli |first=Tatiana |date=1 Setyembre 2018 |title=Zahra Khanum crowned Miss Universe Singapore 2018 |url=https://www.asiaone.com/women/zahra-khanum-crowned-miss-universe-singapore-2018 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=AsiaOne |language=en}}</ref>
|23
|Singapore
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|SRI}} [[Sri Lanka]]'''
|Ornella Gunesekere<ref>{{Cite web |last=Ragavan |first=Surekha |date=22 Hulyo 2020 |title=Sri Lankan influencer claims Unilever bullied her over objections to whitening product |url=https://www.prweek.com/article/1690028?utm_source=website&utm_medium=social |access-date=27 Agosto 2022 |website=PRWeek |language=en}}</ref>
|26
|Mount Lavinia
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]'''
|Emma Strandberg<ref name=":9" />
|22
|Hallstahammar
|Europa
|-
|'''{{flagicon|SUI}} [[Suwisa]]'''
|Jastina Doreen Riederer<ref>{{Cite web |date=17 Disyembre 2018 |title=«Miss Universe 2018»: Jastina Doreen Riederer verpasst das Podest |url=https://www.schweizer-illustrierte.ch/stars/schweiz/jastina-doreen-riederer-verpasst-das-podest |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Schweizer Illustrierte |language=de-CH}}</ref>
|20
|Spreitenbach
|Europa
|-
|'''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''
|Sophida Kanchanarin<ref>{{Cite news |last=Mahavongtrakul |first=Melalin |date=28 Hulyo 2018 |title=Universally beautiful |language=en |work=Bangkok Post |url=https://www.bangkokpost.com/thailand/special-reports/1511642/universally-beautiful |access-date=30 Hulyo 2022}}</ref>
|23
|[[Bangkok]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''
|Tamaryn Green<ref>{{Cite web |last=Sefularo |first=Masechaba |date=28 Mayo 2018 |title=Tamaryn Green crowned Miss SA 2018 |url=https://ewn.co.za/2018/05/27/tamaryn-green-crowned-miss-sa-2018 |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Eyewitness News |language=en}}</ref>
|24
|Paarl
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''
|Baek Ji-hyun<ref>{{Cite web |last= |date=23 Agosto 2018 |title=Nhan sắc tân Hoa hậu Hoàn vũ, Hoa hậu Thế giới Hàn Quốc |url=https://vnexpress.net/nhan-sac-tan-hoa-hau-hoan-vu-hoa-hau-the-gioi-han-quoc-3796923.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref>
|25
|Daegu
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]'''
|Andrea Díaz<ref>{{Cite web |date=20 Agosto 2018 |title=Andrea Diaz crowned Miss Universe Chile 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/andrea-diaz-crowned-the-new-miss-universe-chile-2017/articleshow/65475628.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|27
|[[Santiago, Tsile|Santiago]]
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
|Meisu Qin<ref name=":5">{{Cite web |date=5 Mayo 2018 |title=Meisu Qin crowned Miss Universe China 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Meisu-Qin-crowned-Miss-Universe-China-2018/eventshow/64039586.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|24
|Anshan
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkya]]'''
|Tara De Vries<ref>{{Cite web |date=26 Setyembre 2018 |title=Tara Madelein De Varies crowned Miss Turkey Universe 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Tara-Madelein-De-Varies-crowned-Miss-Turkey-Universe-2018/eventshow/65963351.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|20
|[[Istanbul]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''
|Karyna Zhosan<ref>{{Cite web |date=20 Nobyembre 2018 |title=Karina Zhosan crowned Miss Universe Ukraine 2018 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Karina-Zhosan-crowned-Miss-Universe-Ukraine-2018/eventshow/66710830.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|23
|Odessa
|Europa
|-
|'''{{flagicon|HUN}} [[Hungary|Unggarya]]'''
|Enikő Kecskès<ref name=":6">{{Cite web |date=15 Oktubre 2018 |title=A semmiből jött szépségkirálynő: ő a Miss Universe Hungary 2018 |url=https://nlc.hu/sztarok/20181015/miss-universe-hungary-2018-vajna-timi-kecskes-eniko-szepsegkiralyno/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=NLC |language=hu}}</ref>
|21
|[[Budapest]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]]'''
|Sofía Marrero<ref>{{Cite web |last= |first= |date=6 Setyembre 2018 |title=Sofía Marrero será quien represente a Uruguay en Miss Universo 2018 |url=https://neturuguay.com/2018/09/06/sofia-marrero-sera-quien-represente-a-uruguay-en-miss-universo-2018/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=NetUruguay |language=es}}</ref>
|18
|Canelones
|Kaamerikahan
|}
== Mga Tala ==
{{Notelist}}
== Mga Sanggunian ==
{{Reflist}}
== Panlabas na link ==
* {{Official website|https://www.missuniverse.com}}
{{Miss Universe}}
[[Kategorya:Miss Universe]]
0keoo2jm7j04i1c2ny2199d6c0fqzda
Lalawigan ng Ravena
0
312564
1969707
1942637
2022-08-28T05:27:54Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox settlement|name=Lalawigan ng Ravena|timezone1=[[Central European Time|CET]]|leader_name=[[Michele De Pascale]]|unit_pref=Metric<!-- or US or UK -->|area_footnotes=|area_total_km2=1858|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=|population_total=394543|population_as_of=2012|population_density_km2=auto|utc_offset1=+1|leader_party=|timezone1_DST=[[Central European Summer Time|CEST]]|utc_offset1_DST=+2|postal_code_type=Postal code|postal_code=48010-48015, 48017, 48018, 48020, 48022, 48024-48027, 48100|area_code_type=Telephone prefix|area_code=0544, 0545, 0546|iso_code=|registration_plate=[[Italian car number plates|RA]]|blank_name_sec1=[[Istituto Nazionale di Statistica|ISTAT]]|blank_info_sec1=039|website=<!-- {{URL|example.com}} -->|leader_title=Presidente|government_footnotes=|native_name=|map_caption=Mapang nagpapakita ng kinaroroonan ng Ravena sa Italya|native_name_lang=it<!-- ISO 639-2 code e.g. "it" for Italian -->|settlement_type=[[Mga lalawigan ng Italya|Lalawigan]]|image_skyline=|image_alt=|image_caption=|image_flag=|flag_alt=|image_shield=Provincia di Ravenna-Stemma.svg|shield_alt=|image_map=Ravenna in Italy.svg|map_alt=|coordinates=|p1=18|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Bansa|subdivision_name={{flag|Italy}}|subdivision_type1=Rehiyon|subdivision_name1=[[Emilia-Romaña]]|established_title=|established_date=|seat_type=Kabesera|seat=[[Ravena]]|parts_type=Mga [[Comune|Komuna]]|parts_style=para|footnotes=}}
Ang '''lalawigan ng Ravena''' o '''Ravenna''' ({{Lang-it|provincia di Ravenna}}; Romagnol: ''pruvènza ed Ravèna'') ay isang [[Mga lalawigan ng Italya|lalawigan]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] ng [[Italya]] . Ang kabisera nito ay ang lungsod ng [[Ravena]]. Noong 2015, mayroon itong populasyon na 391,997, mga naninirahan sa sakop na {{Convert|1859.44|km2|mi2}}, na binibigyan ito ng densidad ng populasyon na 210.81 mga naninirahan sa bawat kilometro kuwadrado. Ang pangulo ng lalawigan nito ay si Claudio Casadio.<ref>{{cite web|url=http://www.tuttitalia.it/emilia-romagna/provincia-di-ravenna/|title=Provincia di Ravenna|publisher=Tutt Italia|access-date=19 August 2015}}</ref>
== Mga komuna ng Lalawigan ==
{{main|Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Ravena}}
* [[Alfonsine]] (12,113 naninirahan)
* [[Bagnacavallo]] (16,737 naninirahan)
* [[Bagnara di Romagna]] (2,427 naninirahan)
* [[Brisighella]] (7,426 na naninirahan)
* [[Casola Valsenio]] (2,507 naninirahan)
* [[Castel Bolognese]] (9,573 naninirahan)
* [[Cervia]] (28,940 naninirahan)
* [[Conselice]] (9,878 naninirahan)
* [[Cotignola]] (7,334 na naninirahan)
* [[Faenza]] (58,549 na naninirahan)
* [[Fusignano]] (8,154 na naninirahan)
* [[Lugo, Emilia-Romaña|Lugo]] (32,403 naninirahan)
* [[Massa Lombarda]] (10,638 naninirahan)
* [[Ravena|Ravenna]] (159,052 naninirahan)
* [[Riolo Terme]] (5,693 naninirahan)
* [[Russi]] (12,205 naninirahan)
* [[Sant'Agata sul Santerno]] (2,873 naninirahan)
* [[Solarolo]] (4,469 na naninirahan)
== Mga sanggunian ==
{{reflist|colwidth=30em}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.racine.ra.it/provincia/ Opisyal na website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111111101414/http://www.racine.ra.it/provincia/ |date=2011-11-11 }} {{In lang|it}}
[[Kategorya:Pages using infobox settlement with no coordinates]]
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Italya]]
o3f6zjf97e1d8xdonsiqhg04h6rchaf
Miss Universe 2022
0
313893
1969643
1969572
2022-08-27T12:02:12Z
Allyriana000
119761
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}}Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022.
== Kasaysayan ==
=== Lokasyon at petsa ng kompetisyon ===
Nasa proseso ng talakayan diumano ang Miss Universe Organization upang isagawa ang kompetisyon sa [[Republikang Dominikano]]. Ang mga talakayan ay kinumpirma ng Pambansang Direktor ng Miss Dominican Republic na si Magli Febles. Plano ni Febles na itanghal ang kompetisyon sa Punta Cana at plano nilang ganapin ito sa katapusan ng Oktubre.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=31 Mayo 2022 |title=Magali Febles: las condiciones están dadas para que RD sea sede de Miss Universo |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/05/31/republica-dominicana-sera-sede-de-miss-universo/1862102 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Rivera |first=Severo |date=30 Hunyo 2022 |title=Magali Febles: “Pedimos al gobierno reconsiderar su apoyo al montaje de Miss Universo en el país” |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/06/30/magli-febles-pide-al-gobierno-apoyar-miss-universo-en-rd/1921203 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref>
=== Pagpili ng mga kalahok ===
Ang mga kalahok mula sa 44 na mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Sampung kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos maging isang ''runner-up'' sa kanilang kompetisyong pambansa.
Sa edisyong ito unang kakalahok ang [[Bhutan|Butan]], at bumalik ang [[Angola|Anggola]], [[Belize|Belis]], [[Indonesia|Indonesya]], [[Iraq|Irak]], [[Kyrgyzstan|Kirgistan]], [[Lebanon|Libano]], [[Malaysia]], [[Myanmar|Miyanmar]], [[Mongolia|Monggolya]], [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]], [[Seychelles|Seykelas]], [[Suwisa]], at [[Trinidad at Tobago]]. Huling kumalahok noong 1995 ang Seykelas, noong [[Miss Universe 2017|2017]] ang Irak at Trinidad at Tobago, noong [[Miss Universe 2018|2018]] ang Libano at Suwisa, noong [[Miss Universe 2019|2019]] ang Anggola, Monggolya at Santa Lucia, at noong [[Miss Universe 2020|2020]] ang iba. Hindi sasali sa edisyong ito ang [[Romania|Rumanya]] dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.
== Mga Kandidata ==
Sa kasalukuyan, 52 na kalahok na ang kumpirmado:
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo
! Kandidata
! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}}
! Bayan
|-
| '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''
|Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref>
|21
|Durrës
|-
| '''{{flagicon|GER}} [[Alemanya]]'''
| Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web |date=3 Hulyo 2022 |title=Sie ist die neue "Miss Universe Germany": Soraya Kohlmann holt wieder ein krönchen nach Leipzig |url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563 |access-date=4 Hulyo 2022 |website=Tag24 |language=de}}</ref>
| 24
| Leipzig
|-
|'''{{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]]'''
|Swelia Antonio<ref>{{Cite web|url=https://www.jornaldeangola.ao/ao/noticias/miss-angola-holanda-swelia-antonio-e-a-miss-universo-angola-2022/|title=Miss Angola-Holanda, Swelia António é a Miss Universo Angola 2022|website=Jornal de Angola|language=pt|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|[[Luanda]]
|-
| '''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''
| Kiara Arends<ref>{{Cite web |last= |date=2 Agosto 2022 |title=Kiara Arends corona como Miss Universe Aruba 2022 |url=https://diario.aw/categories/noticia/general/kiara-arends-corona-como-miss-universe-aruba-2022 |access-date=5 Agosto 2022 |website=Diario Aruba |language=pap}}</ref>
| 23
| Oranjestad
|-
| '''{{flagicon|BHS}} [[Bahamas]]'''
| Angel Cartwright<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=5 Agosto 2022 |title=Destiny fulfilled |url=https://thenassauguardian.com/destiny-fulfilled/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=The Nassau Guardian |language=en-US}}</ref>
| 27
| [[Long Island]]
|-
|'''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''
|Ashley Lightburn<ref>{{Cite web |last= |date=13 Agosto 2022 |title=Ashley Lightburn, advocate for women in Science, Technology, Engineering and Math (STEM) |url=https://www.breakingbelizenews.com/2022/08/13/ashley-lightburn-advocate-for-women-in-science-technology-engineering-and-math-stem/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Breaking Belize News |language=en-US}}</ref>
|22
|Lungsod ng Belis
|-
| '''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
| Amanda Dudamel<ref>{{Cite web |last= |first= |date=29 Oktubre 2021 |title=Ella es la hija de Rafael Dudamel que fue coronada Miss Venezuela |url=https://www.elheraldo.co/entretenimiento/amanda-dudamel-la-hija-del-tecnico-deportivo-cali-que-fue-coronada-miss-venezuela |access-date=5 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 23
| Mérida
|-
| '''{{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
| Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hunyo 2022 |title=Ngọc Châu - quán quân Top Model thành Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam |url=https://vnexpress.net/ngoc-chau-quan-quan-top-model-thanh-hoa-hau-hoan-vu-viet-nam-4480269.html |access-date=5 Agosto 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref>
| 28
| Tây Ninh
|-
| '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
| Mia Mamede<ref>{{Cite web |last=Santana |first=Caio |date=19 Hulyo 2022 |title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede |url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm |access-date=20 Hulyo 2022 |website=Universo Online |language=pt-br}}</ref>
| 26
| Vitória
|-
| '''{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]]'''
| Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web |last=Gutiérrez |first=Susana |date=27 Hulyo 2022 |title=Fernanda Pavisic, Miss Bolivia Universo 2022 |url=https://www.eldiario.net/portal/2022/07/27/fernanda-pavisic/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=El Diario |language=es}}</ref>
| 23
| Cochabamba
|-
| '''{{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]]'''
| Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref>
| 23
| Wangdue Phodrang
|-
| '''{{flagicon|CUW}} [[Curaçao]]'''
| Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web |last=Hart |first=Rick |date=28 Mayo 2022 |title=Gabriela Dos Santos Miss Curaçao 2022 |url=https://nu.cw/2022/05/28/gabriela-dos-santos-miss-curacao-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=nu.CW |language=nl}}</ref>
| 20
| Willemstad
|-
|'''{{flagicon|SLV}} [[El Salbador]]'''
|Alejandra Guajardo<ref>{{Cite web |last=Orellana |first=Óscar |date=14 Agosto 2022 |title=FOTOS: Ella es la nueva Miss Universo El Salvador 2022 |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/ella-es-la-nueva-miss-universo-el-salvador-alejandra-guajardo-coronacion/987341/2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=El Diario de Hoy |language=es}}</ref>
|26
|Cabañas
|-
| '''{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]'''
| Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref>
| 27
| Kumasi
|-
| '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''
| Noky Simbani<ref>{{Cite news |last=Loffreda |first=Daniela |date=23 Hulyo 2022 |title=Meet the Derbyshire woman representing Great Britain at Miss Universe 2022 |language=en-GB |work=Derby Telegraph |url=https://www.derbytelegraph.co.uk/news/meet-derbyshire-woman-representing-great-7365307 |access-date=7 Agosto 2022 |issn=0307-1235}}</ref>
| 25
| [[Derby]]
|-
|'''{{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]]'''
| Ivana Batchelor<ref>{{Cite web |last=Quiñónez |first=Edgar |date=5 Hunyo 2022 |title=Ivana Batchelor fue coronada como la nueva Miss Guatemala Universo 2022 |url=https://republica.gt/vive-guatemala/ivana-batchelor-fue-coronada-como-la-nueva-miss-guatemala-universo-2022-20226510210 |access-date=14 Agosto 2022 |website=República |language=es}}</ref>
| 21
| Quetzaltenango
|-
|'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''
|Marybelen Sakamoto<ref>{{Cite web |date=26 Agosto 2022 |title=グランプリに坂本さん輝く「2022 ミス・ユニバース ジャパン ファイナル」 |url=https://www.sponichi.co.jp/entertainment/news/2022/08/26/kiji/20220826s00041000042000c.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Sports Nippon |language=ja}}</ref>
|23
|[[Prepektura ng Chiba|Chiba]]
|-
|'''{{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]]'''
|Mideline Phelizor<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Mideline Phelizor, Miss Haiti 2022 |url=https://lenouvelliste.com/article/237576/mideline-phelizor-miss-haiti-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Nouvelliste |language=en}}</ref>
|27
|[[Port-au-Prince]]
|-
| '''{{flagicon|HND}} [[Honduras]]'''
| Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref>
| 20
| San Pedro Sula
|-
| '''{{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]]'''
| Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web |last= |first= |date=28 Mayo 2022 |title=Berkenalan dengan Laksmi Suardana, Puteri Indonesia 2022 |url=https://www.cnnindonesia.com/gaya-hidup/20220528000534-277-802063/berkenalan-dengan-laksmi-suardana-puteri-indonesia-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CNN Indonesia |language=id-ID}}</ref>
| 26
| Ubud
|-
| '''{{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]]'''|| Balsam Hussein<ref>{{Cite web |last=Al-Rubaie |first=Azhar |date=29 Hulyo 2022 |title=Miss Iraq 2022: TV presenter Balsam Hussein set for World and Universe stages |url=https://www.thenationalnews.com/mena/iraq/2022/07/29/miss-iraq-2022-tv-presenter-balsam-hussein-set-for-world-and-universe-stages/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>|| 19 || [[Baghdad]]
|-
| '''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
| Manita Hang<ref>{{Cite web |date=15 Hunyo 2022 |title=Miss Universe Cambodia 2022 crowned last night |url=https://www.khmertimeskh.com/501095504/miss-universe-cambodia-2022-crowned-last-night/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref>
| 23
| [[Nom Pen]]
|-
| '''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
| Amelia Tu<ref>{{Cite web |last=Papineau |first=Chelsea |date=18 Mayo 2022 |title=Sudbury woman wins Miss International Canada title |url=https://northernontario.ctvnews.ca/sudbury-woman-wins-miss-international-canada-title-1.5908725 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CTV News |language=en}}</ref>
| 20
| [[Vancouver]]
|-
|'''{{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]]'''
|Tiffany Connolly<ref>{{Cite web |last=Wheaton |first=Vicki |date=7 Agosto 2022 |title=Tiffany Conolly crowned Miss Cayman Islands Universe 2022 |url=https://www.caymancompass.com/2022/08/07/tiffany-conolly-crowned-miss-cayman-islands-universe-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=Cayman Compass |language=en-GB}}</ref>
|24
|West Bay
|-
| '''{{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]]'''
| Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Nobyembre 2021 |title="Miss Qozogʻiston" eng goʻzal malikalari aniqlandi – foto |url=https://oz.sputniknews-uz.com/20211117/miss-qozogiston-eng-gozal-malikalari-aniqlandi-foto-21383246.html |access-date=1 Agosto 2022 |website=Sputnik Oʻzbekiston |language=uz}}</ref>
| 21
| [[Nur-Sultan]]
|-
| '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]'''
| María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web |last= |first= |date=6 Abril 2022 |title=María Fernanda Aristizábal representará a Colombia en el Miss Universo 2022 |url=https://www.elheraldo.co/sociedad/maria-fernanda-aristizabal-ira-miss-universo-2022-899913 |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 24
| [[Armenia, Colombia|Armenia]]
|-
| '''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''
| Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref>
| 21
| Pristina
|-
| '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''
| Arijana Podgajski<ref>{{Cite web |last=Kučković |first=Đenada |date=23 Mayo 2022 |title=Arijana Podgajski (19) je nova Miss Universe Hrvatske! Pogledajte veliku fotogaleriju s prestižnog natjecanja |url=https://www.jutarnji.hr/scena/domace-zvijezde/arijana-podgajski-19-je-nova-miss-universe-hrvatske-pogledajte-veliku-fotogaleriju-s-prestiznog-natjecanja-15201330 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Jutarnji list |language=hr-hr}}</ref>
| 19
| Krapina
|-
| '''{{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]]'''
| Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web |last=Wanganoo |first=Anusha |date=25 Hulyo 2022 |title=Yasmina Zaytoun Has Been Crowned Miss Lebanon 2022 |url=https://www.harpersbazaararabia.com/culture/entertainment/yasmina-zaytoun-miss-lebanon-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Harper's Bazaar Arabia |language=en}}</ref>
| 20
| Kfarchouba
|-
|'''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''
|Hrafnhildur Haraldsdóttir<ref>{{Cite web |last=Davíðsdóttir |first=Erla María |date=24 Agosto 2022 |title=Hrafnhildur er Miss Universe Iceland 2022 |url=https://www.frettabladid.is/lifid/hrafnhildur-er-miss-universe-iceland-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Fréttablaðið |language=is}}</ref>
|18
|[[Reikiavik]]
|-
| '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''
| Maxine Formosa<ref>{{Cite web |last=Aquilina |first=Wayne |date=10 April 2022 |title=Miss Universe Malta 2022 titħabbar b’mod differenti. Maxine ser tirrapreżenta lil Malta! |url=https://one.com.mt/miss-universe-malta-2022-tithabbar-bmod-differenti-maxine-ser-tirraprezenta-lil-pajjizna/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=One Malta |language=mt}}</ref>
| 21
| St. Julian's
|-
| '''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''
|Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web |date=24 Hulyo 2022 |title=Alexandrine Belle-Étoile: I Want To Shine More At The Miss Universe Contest |url=https://english.lematinal.media/alexandrine-belle-etoile-i-want-to-shine-more-at-the-miss-universe-contest/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Matinal |language=en-US}}</ref>
| 25
| Curepipe
|-
| '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''
| Irma Miranda<ref>{{Cite web |last=Gutierrez |first=Celeste |date=23 Mayo 2022 |title=Irma Miranda: FOTOS en bikini que muestran la gran belleza de la ganadora de Mexicana Universal |url=https://heraldodemexico.com.mx/espectaculos/2022/5/23/irma-miranda-fotos-en-bikini-que-muestran-la-gran-belleza-de-la-ganadora-de-mexicana-universal-407164.html |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo de México |language=es}}</ref>
| 26
| Ciudad Obregon
|-
|'''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''
|Cassia Sharpley<ref>{{Cite web |last=Hambuda |first=Anne |date=15 Agosto 2022 |title=Cassia Sharpley is Miss Namibia |url=https://www.namibian.com.na/index.php?page=read&id=115150 |access-date=25 Agosto 2022 |website=The Namibian |language=en}}</ref>
|21
|[[Windhoek]]
|-
|'''{{flagicon|NPL}} [[Nepal]]'''
|Sophiya Bhujel<ref>{{Cite web |last= |date=26 Agosto 2022 |title=Sophiya Bhujel wins the title of Miss Universe Nepal 2022 |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/130906/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Republica |language=en}}</ref>
|27
|[[Katmandu]]
|-
|'''{{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]]'''
|Norma Huembes<ref>{{Cite web|url=https://www.swissinfo.ch/spa/nicaragua-miss-universo_una-licenciada-en-contadur%C3%ADa-p%C3%BAblica-es-elegida-miss-nicaragua-2022/47809678|title=Una licenciada en contaduría pública es elegida Miss Nicaragua 2022|website=Swissinfo|language=es|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|San Marcos
|-
|'''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''
|Ida Hauan<ref>{{Cite web |last=DeNiazi |first=Daniel |date=14 Agosto 2022 |title=Ida Anette Hauan vant Miss Norway |url=https://www.extraavisen.no/ida-anette-hauan-vant-miss-norway/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Extraavisen |language=nb-NO}}</ref>
|26
|Trondheim
|-
| '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''
| Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Hernández |first=Elizabeth |date=25 Mayo 2022 |title=Solaris Barba representará a Panamá en el Miss Universo 2022 |url=https://www.laestrella.com.pa/cafe-estrella/farandula/220525/solaris-barba-representara-panama-miss-universo-2022 |access-date=25 Agosto 2022 |website=La Estrella de Panamá |language=es}}</ref>
| 23
| Herrera
|-
|'''{{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]]'''
|Leah Ashmore
|27
|Villarrica
|-
| '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''
| Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Lungsod ng Lima|Lima]]
|-
| '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''
| [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web |date=30 Abril 2022 |title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022 |url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022 |access-date=1 Mayo 2022 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref>
| 24
| [[Pasay]]
|-
| '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''
| Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web |date=17 Hulyo 2022 |title=Miss Polski 2022 wybrana! Kim jest Aleksandra Klepaczka? |url=https://plejada.pl/newsy/miss-polski-2022-wybrana-kim-jest-aleksandra-klepaczka-urzekla-uroda/l9h8dxq |access-date=25 Agosto 2022 |website=Onet.pl |language=pl}}</ref>
| 22
| Łódź
|-
|'''{{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''
|Ashley Cariño<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Miss Fajardo, Ashley Ann Cariño Barreto, se corona como Miss Universe Puerto Rico 2022 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/television/notas/miss-fajardo-ashley-ann-carino-barreto-se-corona-como-miss-universe-puerto-rico-2022/ |access-date=12 Agosto 2022 |website=El Nuevo Día |language=es}}</ref>
|28
|Fajardo
|-
| '''{{flagicon|PRT}} [[Portugal]]'''
| Telma Madeira<ref>{{Cite web |last= |date=9 Hulyo 2022 |title=Telma Madeira é Miss Universo Portugal |url=https://nortelitoral.tv/telma-madeira-e-miss-universo-portugal/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Norte Litoral TV |language=pt-PT}}</ref>
| 22
| [[Lisbon]]
|-
| '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''
| Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]'''
| Anna Linnikova<ref>{{Cite web |date=25 Hulyo 2022 |title=Анна Линникова из Оренбурга стала мисс Россия — 2022 |url=https://news.ru/society/anna-linnikova-iz-orenburga-stala-miss-rossiya-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=News.ru |language=ru}}</ref>
| 22
| [[Orenburg]]
|-
| '''{{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]]'''
| Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web |last=Karapetyan |first=Salifa |date=19 Hunyo 2022 |editor-last=Bonnelame |editor-first=Betymie |title=Tropical island beauty: Gabriella Gonthier to represent Seychelles at Miss Universe 2022 |url=http://www.seychellesnewsagency.com/articles/16936/Tropical+island+beauty+Gabriella+Gonthier+to+represent+Seychelles+at+Miss+Universe+ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Seychelles News Agency |language=en}}</ref>
| 24
| Mahé
|-
| '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''
| Anna Sueangam-iam<ref>{{Cite web |last= |date=30 Hulyo 2022 |title=มงลง! "แอนนา เสืองามเอี่ยม" คว้าตำแหน่ง Miss Universe Thailand 2022 |url=https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%87/177411 |access-date=31 Hulyo 2022 |website=PPTV |language=th}}</ref>
| 23
| [[Bangkok]]
|-
|'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''
|Ndavi Nokeri<ref>{{Cite web |last=McKay |first=Bronwyn |date=13 Agosto 2022 |title=Miss South Africa 2022 crowned |url=https://www.news24.com/channel/the-juice/news/pageant/live-miss-south-africa-2022-finale-kicks-off-with-glitzy-red-carpet-20220813 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Channel 24 |language=en-US}}</ref>
|23
|Tzaneen
|-
| '''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''
| Hanna Kim<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hulyo 2022 |title=Đại diện Hàn Quốc tại Miss Universe 2022: Chiều cao khủng 1m83, xinh như idol, liệu có giật crown? |url=https://saostar.vn/nguoi-mau-hoa-hau/nhan-sac-dai-dien-han-quoc-tai-miss-universe-2022-202207260117277367.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Saostar.vn |language=vi}}</ref>
| 26
| [[Seoul]]
|-
| '''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]'''
| Sofia Depassier<ref>{{Cite web |date=27 Hunyo 2022 |title=Quién es Sofía Depassier, la nueva Miss Universo Chile 2022 |url=https://www.terra.cl/entretenimiento/2022/6/27/quien-es-sofia-depassier-la-nueva-miss-universo-chile-2022-15197.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Terra |language=es}}</ref>
| 22
| [[Santiago, Tsile|Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''
| Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web |last=Baibhawi |first=Riya |date=18 Hunyo 2022 |title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant |url=https://www.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Republic TV |language=en}}</ref>
| 27
| Chernihiv
|}
==Mga paparating na kompetisyong pambansa==
{|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo !! Petsa
|-
| '''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''
| Agosto 27, 2022
|-
| '''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
| '''{{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]'''
| Agosto 28, 2022<ref>{{Cite web |last=Pallavi |first=Krishna Priya |date=25 Agosto 2022 |title=Harnaaz Sandhu announces her return to India ahead of Miss Diva Universe 2022 where she will crown her successor |url=https://www.hindustantimes.com/lifestyle/fashion/harnaaz-sandhu-announces-her-return-to-india-ahead-of-miss-diva-universe-2022-where-she-will-crown-her-successor-101661423108592.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref>
|-
| '''{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
|'''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''
|Setyembre 2, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHE}} [[Suwisa]]'''
| Setyembre 2, 2022
|-
|'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]'''
|Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
| Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]]'''|| Setyembre 4, 2022
|-
| '''{{flagicon|TUR}} [[Turkya]]'''
| Setyembre 7, 2022
|-
| '''{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]]'''
| Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{ESP}}'''
|Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{flagicon|BHR}} [[Bahreyn]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
|{{flagicon|SVK}} '''[[Slovakia|Eslobakya]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
|{{flagicon|TTO}} '''[[Trinidad at Tobago]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
| '''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''|| Setyembre 17, 2022
|-
| '''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''
| Setyembre 28, 2022
|-
|{{flagicon|AUS}} '''[[Australia|Australya]]'''
|Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|GRC}} [[Gresya]]'''
| Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]]'''
| Oktubre 3, 2022
|-
|'''{{LAO}}'''
|Oktubre 8, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
| Oktubre 30, 2022
|-
|}
==Mga Tala==
{{notelist}}
==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
== Panlabas na link ==
* {{Official website|https://www.missuniverse.com}}
{{Miss Universe}}
22p96d6h03f8l6stbirsfdvu2r1mtcj
1969644
1969643
2022-08-27T12:09:55Z
Allyriana000
119761
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}}Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022.
== Kasaysayan ==
=== Lokasyon at petsa ng kompetisyon ===
Nasa proseso ng talakayan diumano ang Miss Universe Organization upang isagawa ang kompetisyon sa [[Republikang Dominikano]]. Ang mga talakayan ay kinumpirma ng Pambansang Direktor ng Miss Dominican Republic na si Magli Febles. Plano ni Febles na itanghal ang kompetisyon sa Punta Cana at plano nilang ganapin ito sa katapusan ng Oktubre.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=31 Mayo 2022 |title=Magali Febles: las condiciones están dadas para que RD sea sede de Miss Universo |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/05/31/republica-dominicana-sera-sede-de-miss-universo/1862102 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Rivera |first=Severo |date=30 Hunyo 2022 |title=Magali Febles: “Pedimos al gobierno reconsiderar su apoyo al montaje de Miss Universo en el país” |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/06/30/magli-febles-pide-al-gobierno-apoyar-miss-universo-en-rd/1921203 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref>
=== Pagpili ng mga kalahok ===
Ang mga kalahok mula sa 44 na mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Sampung kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos maging isang ''runner-up'' sa kanilang kompetisyong pambansa.
Sa edisyong ito unang kakalahok ang [[Bhutan|Butan]], at bumalik ang [[Angola|Anggola]], [[Belize|Belis]], [[Indonesia|Indonesya]], [[Iraq|Irak]], [[Kyrgyzstan|Kirgistan]], [[Lebanon|Libano]], [[Malaysia]], [[Myanmar|Miyanmar]], [[Mongolia|Monggolya]], [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]], [[Seychelles|Seykelas]], [[Suwisa]], at [[Trinidad at Tobago]]. Huling kumalahok noong 1995 ang Seykelas, noong [[Miss Universe 2017|2017]] ang Irak at Trinidad at Tobago, noong [[Miss Universe 2018|2018]] ang Libano at Suwisa, noong [[Miss Universe 2019|2019]] ang Anggola, Monggolya at Santa Lucia, at noong [[Miss Universe 2020|2020]] ang iba. Hindi sasali sa edisyong ito ang [[Romania|Rumanya]] dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.
== Mga Kandidata ==
Sa kasalukuyan, 52 na kalahok na ang kumpirmado:
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo
! Kandidata
! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}}
! Bayan
|-
| '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''
|Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref>
|21
|Durrës
|-
| '''{{flagicon|GER}} [[Alemanya]]'''
| Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web |date=3 Hulyo 2022 |title=Sie ist die neue "Miss Universe Germany": Soraya Kohlmann holt wieder ein krönchen nach Leipzig |url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563 |access-date=4 Hulyo 2022 |website=Tag24 |language=de}}</ref>
| 24
| Leipzig
|-
|'''{{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]]'''
|Swelia Antonio<ref>{{Cite web|url=https://www.jornaldeangola.ao/ao/noticias/miss-angola-holanda-swelia-antonio-e-a-miss-universo-angola-2022/|title=Miss Angola-Holanda, Swelia António é a Miss Universo Angola 2022|website=Jornal de Angola|language=pt|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|[[Luanda]]
|-
| '''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''
| Kiara Arends<ref>{{Cite web |last= |date=2 Agosto 2022 |title=Kiara Arends corona como Miss Universe Aruba 2022 |url=https://diario.aw/categories/noticia/general/kiara-arends-corona-como-miss-universe-aruba-2022 |access-date=5 Agosto 2022 |website=Diario Aruba |language=pap}}</ref>
| 23
| Oranjestad
|-
| '''{{flagicon|BHS}} [[Bahamas]]'''
| Angel Cartwright<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=5 Agosto 2022 |title=Destiny fulfilled |url=https://thenassauguardian.com/destiny-fulfilled/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=The Nassau Guardian |language=en-US}}</ref>
| 27
| [[Long Island]]
|-
|'''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''
|Ashley Lightburn<ref>{{Cite web |last= |date=13 Agosto 2022 |title=Ashley Lightburn, advocate for women in Science, Technology, Engineering and Math (STEM) |url=https://www.breakingbelizenews.com/2022/08/13/ashley-lightburn-advocate-for-women-in-science-technology-engineering-and-math-stem/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Breaking Belize News |language=en-US}}</ref>
|22
|Lungsod ng Belis
|-
| '''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
| Amanda Dudamel<ref>{{Cite web |last= |first= |date=29 Oktubre 2021 |title=Ella es la hija de Rafael Dudamel que fue coronada Miss Venezuela |url=https://www.elheraldo.co/entretenimiento/amanda-dudamel-la-hija-del-tecnico-deportivo-cali-que-fue-coronada-miss-venezuela |access-date=5 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 23
| Mérida
|-
| '''{{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
| Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hunyo 2022 |title=Ngọc Châu - quán quân Top Model thành Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam |url=https://vnexpress.net/ngoc-chau-quan-quan-top-model-thanh-hoa-hau-hoan-vu-viet-nam-4480269.html |access-date=5 Agosto 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref>
| 28
| Tây Ninh
|-
| '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
| Mia Mamede<ref>{{Cite web |last=Santana |first=Caio |date=19 Hulyo 2022 |title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede |url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm |access-date=20 Hulyo 2022 |website=Universo Online |language=pt-br}}</ref>
| 26
| Vitória
|-
| '''{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]]'''
| Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web |last=Gutiérrez |first=Susana |date=27 Hulyo 2022 |title=Fernanda Pavisic, Miss Bolivia Universo 2022 |url=https://www.eldiario.net/portal/2022/07/27/fernanda-pavisic/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=El Diario |language=es}}</ref>
| 23
| Cochabamba
|-
| '''{{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]]'''
| Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref>
| 23
| Wangdue Phodrang
|-
| '''{{flagicon|CUW}} [[Curaçao]]'''
| Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web |last=Hart |first=Rick |date=28 Mayo 2022 |title=Gabriela Dos Santos Miss Curaçao 2022 |url=https://nu.cw/2022/05/28/gabriela-dos-santos-miss-curacao-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=nu.CW |language=nl}}</ref>
| 20
| Willemstad
|-
|'''{{flagicon|SLV}} [[El Salbador]]'''
|Alejandra Guajardo<ref>{{Cite web |last=Orellana |first=Óscar |date=14 Agosto 2022 |title=FOTOS: Ella es la nueva Miss Universo El Salvador 2022 |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/ella-es-la-nueva-miss-universo-el-salvador-alejandra-guajardo-coronacion/987341/2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=El Diario de Hoy |language=es}}</ref>
|26
|Cabañas
|-
| '''{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]'''
| Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref>
| 27
| Kumasi
|-
| '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''
| Noky Simbani<ref>{{Cite news |last=Loffreda |first=Daniela |date=23 Hulyo 2022 |title=Meet the Derbyshire woman representing Great Britain at Miss Universe 2022 |language=en-GB |work=Derby Telegraph |url=https://www.derbytelegraph.co.uk/news/meet-derbyshire-woman-representing-great-7365307 |access-date=7 Agosto 2022 |issn=0307-1235}}</ref>
| 25
| [[Derby]]
|-
|'''{{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]]'''
| Ivana Batchelor<ref>{{Cite web |last=Quiñónez |first=Edgar |date=5 Hunyo 2022 |title=Ivana Batchelor fue coronada como la nueva Miss Guatemala Universo 2022 |url=https://republica.gt/vive-guatemala/ivana-batchelor-fue-coronada-como-la-nueva-miss-guatemala-universo-2022-20226510210 |access-date=14 Agosto 2022 |website=República |language=es}}</ref>
| 21
| Quetzaltenango
|-
|'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''
|Marybelen Sakamoto<ref>{{Cite web |date=26 Agosto 2022 |title=グランプリに坂本さん輝く「2022 ミス・ユニバース ジャパン ファイナル」 |url=https://www.sponichi.co.jp/entertainment/news/2022/08/26/kiji/20220826s00041000042000c.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Sports Nippon |language=ja}}</ref>
|23
|[[Prepektura ng Chiba|Chiba]]
|-
|'''{{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]]'''
|Mideline Phelizor<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Mideline Phelizor, Miss Haiti 2022 |url=https://lenouvelliste.com/article/237576/mideline-phelizor-miss-haiti-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Nouvelliste |language=en}}</ref>
|27
|[[Port-au-Prince]]
|-
| '''{{flagicon|HND}} [[Honduras]]'''
| Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref>
| 20
| San Pedro Sula
|-
| '''{{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]]'''
| Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web |last= |first= |date=28 Mayo 2022 |title=Berkenalan dengan Laksmi Suardana, Puteri Indonesia 2022 |url=https://www.cnnindonesia.com/gaya-hidup/20220528000534-277-802063/berkenalan-dengan-laksmi-suardana-puteri-indonesia-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CNN Indonesia |language=id-ID}}</ref>
| 26
| Ubud
|-
| '''{{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]]'''|| Balsam Hussein<ref>{{Cite web |last=Al-Rubaie |first=Azhar |date=29 Hulyo 2022 |title=Miss Iraq 2022: TV presenter Balsam Hussein set for World and Universe stages |url=https://www.thenationalnews.com/mena/iraq/2022/07/29/miss-iraq-2022-tv-presenter-balsam-hussein-set-for-world-and-universe-stages/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>|| 19 || [[Baghdad]]
|-
| '''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
| Manita Hang<ref>{{Cite web |date=15 Hunyo 2022 |title=Miss Universe Cambodia 2022 crowned last night |url=https://www.khmertimeskh.com/501095504/miss-universe-cambodia-2022-crowned-last-night/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref>
| 23
| [[Nom Pen]]
|-
| '''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
| Amelia Tu<ref>{{Cite web |last=Papineau |first=Chelsea |date=18 Mayo 2022 |title=Sudbury woman wins Miss International Canada title |url=https://northernontario.ctvnews.ca/sudbury-woman-wins-miss-international-canada-title-1.5908725 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CTV News |language=en}}</ref>
| 20
| [[Vancouver]]
|-
|'''{{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]]'''
|Tiffany Connolly<ref>{{Cite web |last=Wheaton |first=Vicki |date=7 Agosto 2022 |title=Tiffany Conolly crowned Miss Cayman Islands Universe 2022 |url=https://www.caymancompass.com/2022/08/07/tiffany-conolly-crowned-miss-cayman-islands-universe-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=Cayman Compass |language=en-GB}}</ref>
|24
|West Bay
|-
| '''{{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]]'''
| Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Nobyembre 2021 |title="Miss Qozogʻiston" eng goʻzal malikalari aniqlandi – foto |url=https://oz.sputniknews-uz.com/20211117/miss-qozogiston-eng-gozal-malikalari-aniqlandi-foto-21383246.html |access-date=1 Agosto 2022 |website=Sputnik Oʻzbekiston |language=uz}}</ref>
| 21
| [[Nur-Sultan]]
|-
| '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]'''
| María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web |last= |first= |date=6 Abril 2022 |title=María Fernanda Aristizábal representará a Colombia en el Miss Universo 2022 |url=https://www.elheraldo.co/sociedad/maria-fernanda-aristizabal-ira-miss-universo-2022-899913 |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 24
| [[Armenia, Colombia|Armenia]]
|-
| '''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''
| Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref>
| 21
| Pristina
|-
| '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''
| Arijana Podgajski<ref>{{Cite web |last=Kučković |first=Đenada |date=23 Mayo 2022 |title=Arijana Podgajski (19) je nova Miss Universe Hrvatske! Pogledajte veliku fotogaleriju s prestižnog natjecanja |url=https://www.jutarnji.hr/scena/domace-zvijezde/arijana-podgajski-19-je-nova-miss-universe-hrvatske-pogledajte-veliku-fotogaleriju-s-prestiznog-natjecanja-15201330 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Jutarnji list |language=hr-hr}}</ref>
| 19
| Krapina
|-
| '''{{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]]'''
| Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web |last=Wanganoo |first=Anusha |date=25 Hulyo 2022 |title=Yasmina Zaytoun Has Been Crowned Miss Lebanon 2022 |url=https://www.harpersbazaararabia.com/culture/entertainment/yasmina-zaytoun-miss-lebanon-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Harper's Bazaar Arabia |language=en}}</ref>
| 20
| Kfarchouba
|-
|'''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''
|Hrafnhildur Haraldsdóttir<ref>{{Cite web |last=Davíðsdóttir |first=Erla María |date=24 Agosto 2022 |title=Hrafnhildur er Miss Universe Iceland 2022 |url=https://www.frettabladid.is/lifid/hrafnhildur-er-miss-universe-iceland-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Fréttablaðið |language=is}}</ref>
|18
|[[Reikiavik]]
|-
| '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''
| Maxine Formosa<ref>{{Cite web |last=Aquilina |first=Wayne |date=10 April 2022 |title=Miss Universe Malta 2022 titħabbar b’mod differenti. Maxine ser tirrapreżenta lil Malta! |url=https://one.com.mt/miss-universe-malta-2022-tithabbar-bmod-differenti-maxine-ser-tirraprezenta-lil-pajjizna/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=One Malta |language=mt}}</ref>
| 21
| St. Julian's
|-
| '''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''
|Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web |date=24 Hulyo 2022 |title=Alexandrine Belle-Étoile: I Want To Shine More At The Miss Universe Contest |url=https://english.lematinal.media/alexandrine-belle-etoile-i-want-to-shine-more-at-the-miss-universe-contest/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Matinal |language=en-US}}</ref>
| 25
| Curepipe
|-
| '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''
| Irma Miranda<ref>{{Cite web |last=Gutierrez |first=Celeste |date=23 Mayo 2022 |title=Irma Miranda: FOTOS en bikini que muestran la gran belleza de la ganadora de Mexicana Universal |url=https://heraldodemexico.com.mx/espectaculos/2022/5/23/irma-miranda-fotos-en-bikini-que-muestran-la-gran-belleza-de-la-ganadora-de-mexicana-universal-407164.html |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo de México |language=es}}</ref>
| 26
| Ciudad Obregon
|-
|'''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''
|Cassia Sharpley<ref>{{Cite web |last=Hambuda |first=Anne |date=15 Agosto 2022 |title=Cassia Sharpley is Miss Namibia |url=https://www.namibian.com.na/index.php?page=read&id=115150 |access-date=25 Agosto 2022 |website=The Namibian |language=en}}</ref>
|21
|[[Windhoek]]
|-
|'''{{flagicon|NPL}} [[Nepal]]'''
|Sophiya Bhujel<ref>{{Cite web |last= |date=26 Agosto 2022 |title=Sophiya Bhujel wins the title of Miss Universe Nepal 2022 |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/130906/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Republica |language=en}}</ref>
|27
|[[Katmandu]]
|-
|'''{{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]]'''
|Norma Huembes<ref>{{Cite web|url=https://www.swissinfo.ch/spa/nicaragua-miss-universo_una-licenciada-en-contadur%C3%ADa-p%C3%BAblica-es-elegida-miss-nicaragua-2022/47809678|title=Una licenciada en contaduría pública es elegida Miss Nicaragua 2022|website=Swissinfo|language=es|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|San Marcos
|-
|'''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''
|Ida Hauan<ref>{{Cite web |last=DeNiazi |first=Daniel |date=14 Agosto 2022 |title=Ida Anette Hauan vant Miss Norway |url=https://www.extraavisen.no/ida-anette-hauan-vant-miss-norway/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Extraavisen |language=nb-NO}}</ref>
|26
|Trondheim
|-
| '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''
| Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Hernández |first=Elizabeth |date=25 Mayo 2022 |title=Solaris Barba representará a Panamá en el Miss Universo 2022 |url=https://www.laestrella.com.pa/cafe-estrella/farandula/220525/solaris-barba-representara-panama-miss-universo-2022 |access-date=25 Agosto 2022 |website=La Estrella de Panamá |language=es}}</ref>
| 23
| Herrera
|-
|'''{{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]]'''
|Leah Ashmore
|27
|Villarrica
|-
| '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''
| Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Lungsod ng Lima|Lima]]
|-
| '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''
| [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web |date=30 Abril 2022 |title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022 |url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022 |access-date=1 Mayo 2022 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref>
| 24
| [[Pasay]]
|-
| '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''
| Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web |date=17 Hulyo 2022 |title=Miss Polski 2022 wybrana! Kim jest Aleksandra Klepaczka? |url=https://plejada.pl/newsy/miss-polski-2022-wybrana-kim-jest-aleksandra-klepaczka-urzekla-uroda/l9h8dxq |access-date=25 Agosto 2022 |website=Onet.pl |language=pl}}</ref>
| 22
| Łódź
|-
|'''{{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''
|Ashley Cariño<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Miss Fajardo, Ashley Ann Cariño Barreto, se corona como Miss Universe Puerto Rico 2022 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/television/notas/miss-fajardo-ashley-ann-carino-barreto-se-corona-como-miss-universe-puerto-rico-2022/ |access-date=12 Agosto 2022 |website=El Nuevo Día |language=es}}</ref>
|28
|Fajardo
|-
| '''{{flagicon|PRT}} [[Portugal]]'''
| Telma Madeira<ref>{{Cite web |last= |date=9 Hulyo 2022 |title=Telma Madeira é Miss Universo Portugal |url=https://nortelitoral.tv/telma-madeira-e-miss-universo-portugal/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Norte Litoral TV |language=pt-PT}}</ref>
| 22
| [[Lisbon]]
|-
| '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''
| Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]'''
| Anna Linnikova<ref>{{Cite web |date=25 Hulyo 2022 |title=Анна Линникова из Оренбурга стала мисс Россия — 2022 |url=https://news.ru/society/anna-linnikova-iz-orenburga-stala-miss-rossiya-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=News.ru |language=ru}}</ref>
| 22
| [[Orenburg]]
|-
| '''{{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]]'''
| Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web |last=Karapetyan |first=Salifa |date=19 Hunyo 2022 |editor-last=Bonnelame |editor-first=Betymie |title=Tropical island beauty: Gabriella Gonthier to represent Seychelles at Miss Universe 2022 |url=http://www.seychellesnewsagency.com/articles/16936/Tropical+island+beauty+Gabriella+Gonthier+to+represent+Seychelles+at+Miss+Universe+ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Seychelles News Agency |language=en}}</ref>
| 24
| Mahé
|-
| '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''
| Anna Sueangam-iam<ref>{{Cite web |last= |date=30 Hulyo 2022 |title=มงลง! "แอนนา เสืองามเอี่ยม" คว้าตำแหน่ง Miss Universe Thailand 2022 |url=https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%87/177411 |access-date=31 Hulyo 2022 |website=PPTV |language=th}}</ref>
| 23
| [[Bangkok]]
|-
|'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''
|Ndavi Nokeri<ref>{{Cite web |last=McKay |first=Bronwyn |date=13 Agosto 2022 |title=Miss South Africa 2022 crowned |url=https://www.news24.com/channel/the-juice/news/pageant/live-miss-south-africa-2022-finale-kicks-off-with-glitzy-red-carpet-20220813 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Channel 24 |language=en-US}}</ref>
|23
|Tzaneen
|-
| '''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''
| Hanna Kim<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hulyo 2022 |title=Đại diện Hàn Quốc tại Miss Universe 2022: Chiều cao khủng 1m83, xinh như idol, liệu có giật crown? |url=https://saostar.vn/nguoi-mau-hoa-hau/nhan-sac-dai-dien-han-quoc-tai-miss-universe-2022-202207260117277367.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Saostar.vn |language=vi}}</ref>
| 26
| [[Seoul]]
|-
| '''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]'''
| Sofia Depassier<ref>{{Cite web |date=27 Hunyo 2022 |title=Quién es Sofía Depassier, la nueva Miss Universo Chile 2022 |url=https://www.terra.cl/entretenimiento/2022/6/27/quien-es-sofia-depassier-la-nueva-miss-universo-chile-2022-15197.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Terra |language=es}}</ref>
| 22
| [[Santiago, Tsile|Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''
| Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web |last=Baibhawi |first=Riya |date=18 Hunyo 2022 |title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant |url=https://www.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Republic TV |language=en}}</ref>
| 27
| Chernihiv
|}
==Mga paparating na kompetisyong pambansa==
{|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo !! Petsa
|-
| '''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''
| Agosto 27, 2022
|-
| '''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
| '''{{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]'''
| Agosto 28, 2022<ref>{{Cite web |last=Pallavi |first=Krishna Priya |date=25 Agosto 2022 |title=Harnaaz Sandhu announces her return to India ahead of Miss Diva Universe 2022 where she will crown her successor |url=https://www.hindustantimes.com/lifestyle/fashion/harnaaz-sandhu-announces-her-return-to-india-ahead-of-miss-diva-universe-2022-where-she-will-crown-her-successor-101661423108592.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref>
|-
| '''{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
|'''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''
|Setyembre 2, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHE}} [[Suwisa]]'''
| Setyembre 2, 2022
|-
|'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]'''
|Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
| Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]]'''|| Setyembre 4, 2022
|-
| '''{{flagicon|TUR}} [[Turkya]]'''
| Setyembre 7, 2022
|-
| '''{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]]'''
| Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{ESP}}'''
|Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{flagicon|BHR}} [[Bahreyn]]'''
|Setyembre 11, 2022<ref>{{Cite web |last=Tusing |first=David |date=9 Agosto 2022 |title=Miss Universe Bahrain 2022 to be crowned on August 26 |url=https://www.thenationalnews.com/lifestyle/fashion/2022/08/09/miss-universe-bahrain-2022-to-be-crowned-on-august-26/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>
|-
|{{flagicon|SVK}} '''[[Slovakia|Eslobakya]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
|{{flagicon|TTO}} '''[[Trinidad at Tobago]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
| '''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''|| Setyembre 17, 2022
|-
| '''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''
| Setyembre 28, 2022
|-
|{{flagicon|AUS}} '''[[Australia|Australya]]'''
|Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|GRC}} [[Gresya]]'''
| Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]]'''
| Oktubre 3, 2022<ref>{{Cite web |last=Grindell |first=Samantha |date=16 Hulyo 2022 |title=The Miss USA 2022 competition will be held in the same venue where Cheslie Kryst was crowned to honor the late pageant queen |url=https://sports.yahoo.com/miss-usa-2022-competition-held-200422596.html |access-date=27 Agosto 2022 |website=Yahoo! Sports |language=en-US}}</ref>
|-
|'''{{LAO}}'''
|Oktubre 8, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
| Oktubre 30, 2022
|-
|}
==Mga Tala==
{{notelist}}
==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
== Panlabas na link ==
* {{Official website|https://www.missuniverse.com}}
{{Miss Universe}}
hk0ulj1h26fy7y6fxasgfl3kzo7l97s
1969646
1969644
2022-08-27T12:18:09Z
Allyriana000
119761
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}}Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022.
== Kasaysayan ==
=== Lokasyon at petsa ng kompetisyon ===
Nasa proseso ng talakayan diumano ang Miss Universe Organization upang isagawa ang kompetisyon sa [[Republikang Dominikano]]. Ang mga talakayan ay kinumpirma ng Pambansang Direktor ng Miss Dominican Republic na si Magli Febles. Plano ni Febles na itanghal ang kompetisyon sa Punta Cana at plano nilang ganapin ito sa katapusan ng Oktubre.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=31 Mayo 2022 |title=Magali Febles: las condiciones están dadas para que RD sea sede de Miss Universo |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/05/31/republica-dominicana-sera-sede-de-miss-universo/1862102 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Rivera |first=Severo |date=30 Hunyo 2022 |title=Magali Febles: “Pedimos al gobierno reconsiderar su apoyo al montaje de Miss Universo en el país” |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/06/30/magli-febles-pide-al-gobierno-apoyar-miss-universo-en-rd/1921203 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref>
=== Pagpili ng mga kalahok ===
Ang mga kalahok mula sa 52 na mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Sampung kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos maging isang ''runner-up'' sa kanilang kompetisyong pambansa.
Sa edisyong ito unang kakalahok ang [[Bhutan|Butan]], at bumalik ang [[Angola|Anggola]], [[Belize|Belis]], [[Indonesia|Indonesya]], [[Iraq|Irak]], [[Kyrgyzstan|Kirgistan]], [[Lebanon|Libano]], [[Malaysia]], [[Myanmar|Miyanmar]], [[Mongolia|Monggolya]], [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]], [[Seychelles|Seykelas]], [[Suwisa]], at [[Trinidad at Tobago]]. Huling kumalahok noong 1995 ang Seykelas, noong [[Miss Universe 2017|2017]] ang Irak at Trinidad at Tobago, noong [[Miss Universe 2018|2018]] ang Libano at Suwisa, noong [[Miss Universe 2019|2019]] ang Anggola, Monggolya at Santa Lucia, at noong [[Miss Universe 2020|2020]] ang iba. Hindi sasali sa edisyong ito ang [[Romania|Rumanya]] dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.
== Mga Kandidata ==
Sa kasalukuyan, 52 na kalahok na ang kumpirmado:
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo
! Kandidata
! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}}
! Bayan
|-
| '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''
|Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref>
|21
|Durrës
|-
| '''{{flagicon|GER}} [[Alemanya]]'''
| Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web |date=3 Hulyo 2022 |title=Sie ist die neue "Miss Universe Germany": Soraya Kohlmann holt wieder ein krönchen nach Leipzig |url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563 |access-date=4 Hulyo 2022 |website=Tag24 |language=de}}</ref>
| 24
| Leipzig
|-
|'''{{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]]'''
|Swelia Antonio<ref>{{Cite web|url=https://www.jornaldeangola.ao/ao/noticias/miss-angola-holanda-swelia-antonio-e-a-miss-universo-angola-2022/|title=Miss Angola-Holanda, Swelia António é a Miss Universo Angola 2022|website=Jornal de Angola|language=pt|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|[[Luanda]]
|-
| '''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''
| Kiara Arends<ref>{{Cite web |last= |date=2 Agosto 2022 |title=Kiara Arends corona como Miss Universe Aruba 2022 |url=https://diario.aw/categories/noticia/general/kiara-arends-corona-como-miss-universe-aruba-2022 |access-date=5 Agosto 2022 |website=Diario Aruba |language=pap}}</ref>
| 23
| Oranjestad
|-
| '''{{flagicon|BHS}} [[Bahamas]]'''
| Angel Cartwright<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=5 Agosto 2022 |title=Destiny fulfilled |url=https://thenassauguardian.com/destiny-fulfilled/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=The Nassau Guardian |language=en-US}}</ref>
| 27
| [[Long Island]]
|-
|'''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''
|Ashley Lightburn<ref>{{Cite web |last= |date=13 Agosto 2022 |title=Ashley Lightburn, advocate for women in Science, Technology, Engineering and Math (STEM) |url=https://www.breakingbelizenews.com/2022/08/13/ashley-lightburn-advocate-for-women-in-science-technology-engineering-and-math-stem/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Breaking Belize News |language=en-US}}</ref>
|22
|Lungsod ng Belis
|-
| '''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
| Amanda Dudamel<ref>{{Cite web |last= |first= |date=29 Oktubre 2021 |title=Ella es la hija de Rafael Dudamel que fue coronada Miss Venezuela |url=https://www.elheraldo.co/entretenimiento/amanda-dudamel-la-hija-del-tecnico-deportivo-cali-que-fue-coronada-miss-venezuela |access-date=5 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 23
| Mérida
|-
| '''{{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
| Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hunyo 2022 |title=Ngọc Châu - quán quân Top Model thành Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam |url=https://vnexpress.net/ngoc-chau-quan-quan-top-model-thanh-hoa-hau-hoan-vu-viet-nam-4480269.html |access-date=5 Agosto 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref>
| 28
| Tây Ninh
|-
| '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
| Mia Mamede<ref>{{Cite web |last=Santana |first=Caio |date=19 Hulyo 2022 |title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede |url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm |access-date=20 Hulyo 2022 |website=Universo Online |language=pt-br}}</ref>
| 26
| Vitória
|-
| '''{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]]'''
| Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web |last=Gutiérrez |first=Susana |date=27 Hulyo 2022 |title=Fernanda Pavisic, Miss Bolivia Universo 2022 |url=https://www.eldiario.net/portal/2022/07/27/fernanda-pavisic/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=El Diario |language=es}}</ref>
| 23
| Cochabamba
|-
| '''{{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]]'''
| Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref>
| 23
| Wangdue Phodrang
|-
| '''{{flagicon|CUW}} [[Curaçao]]'''
| Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web |last=Hart |first=Rick |date=28 Mayo 2022 |title=Gabriela Dos Santos Miss Curaçao 2022 |url=https://nu.cw/2022/05/28/gabriela-dos-santos-miss-curacao-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=nu.CW |language=nl}}</ref>
| 20
| Willemstad
|-
|'''{{flagicon|SLV}} [[El Salbador]]'''
|Alejandra Guajardo<ref>{{Cite web |last=Orellana |first=Óscar |date=14 Agosto 2022 |title=FOTOS: Ella es la nueva Miss Universo El Salvador 2022 |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/ella-es-la-nueva-miss-universo-el-salvador-alejandra-guajardo-coronacion/987341/2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=El Diario de Hoy |language=es}}</ref>
|26
|Cabañas
|-
| '''{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]'''
| Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref>
| 27
| Kumasi
|-
| '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''
| Noky Simbani<ref>{{Cite news |last=Loffreda |first=Daniela |date=23 Hulyo 2022 |title=Meet the Derbyshire woman representing Great Britain at Miss Universe 2022 |language=en-GB |work=Derby Telegraph |url=https://www.derbytelegraph.co.uk/news/meet-derbyshire-woman-representing-great-7365307 |access-date=7 Agosto 2022 |issn=0307-1235}}</ref>
| 25
| [[Derby]]
|-
|'''{{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]]'''
| Ivana Batchelor<ref>{{Cite web |last=Quiñónez |first=Edgar |date=5 Hunyo 2022 |title=Ivana Batchelor fue coronada como la nueva Miss Guatemala Universo 2022 |url=https://republica.gt/vive-guatemala/ivana-batchelor-fue-coronada-como-la-nueva-miss-guatemala-universo-2022-20226510210 |access-date=14 Agosto 2022 |website=República |language=es}}</ref>
| 21
| Quetzaltenango
|-
|'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''
|Marybelen Sakamoto<ref>{{Cite web |date=26 Agosto 2022 |title=グランプリに坂本さん輝く「2022 ミス・ユニバース ジャパン ファイナル」 |url=https://www.sponichi.co.jp/entertainment/news/2022/08/26/kiji/20220826s00041000042000c.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Sports Nippon |language=ja}}</ref>
|23
|[[Prepektura ng Chiba|Chiba]]
|-
|'''{{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]]'''
|Mideline Phelizor<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Mideline Phelizor, Miss Haiti 2022 |url=https://lenouvelliste.com/article/237576/mideline-phelizor-miss-haiti-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Nouvelliste |language=en}}</ref>
|27
|[[Port-au-Prince]]
|-
| '''{{flagicon|HND}} [[Honduras]]'''
| Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref>
| 20
| San Pedro Sula
|-
| '''{{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]]'''
| Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web |last= |first= |date=28 Mayo 2022 |title=Berkenalan dengan Laksmi Suardana, Puteri Indonesia 2022 |url=https://www.cnnindonesia.com/gaya-hidup/20220528000534-277-802063/berkenalan-dengan-laksmi-suardana-puteri-indonesia-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CNN Indonesia |language=id-ID}}</ref>
| 26
| Ubud
|-
| '''{{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]]'''|| Balsam Hussein<ref>{{Cite web |last=Al-Rubaie |first=Azhar |date=29 Hulyo 2022 |title=Miss Iraq 2022: TV presenter Balsam Hussein set for World and Universe stages |url=https://www.thenationalnews.com/mena/iraq/2022/07/29/miss-iraq-2022-tv-presenter-balsam-hussein-set-for-world-and-universe-stages/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>|| 19 || [[Baghdad]]
|-
| '''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
| Manita Hang<ref>{{Cite web |date=15 Hunyo 2022 |title=Miss Universe Cambodia 2022 crowned last night |url=https://www.khmertimeskh.com/501095504/miss-universe-cambodia-2022-crowned-last-night/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref>
| 23
| [[Nom Pen]]
|-
| '''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
| Amelia Tu<ref>{{Cite web |last=Papineau |first=Chelsea |date=18 Mayo 2022 |title=Sudbury woman wins Miss International Canada title |url=https://northernontario.ctvnews.ca/sudbury-woman-wins-miss-international-canada-title-1.5908725 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CTV News |language=en}}</ref>
| 20
| [[Vancouver]]
|-
|'''{{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]]'''
|Tiffany Connolly<ref>{{Cite web |last=Wheaton |first=Vicki |date=7 Agosto 2022 |title=Tiffany Conolly crowned Miss Cayman Islands Universe 2022 |url=https://www.caymancompass.com/2022/08/07/tiffany-conolly-crowned-miss-cayman-islands-universe-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=Cayman Compass |language=en-GB}}</ref>
|24
|West Bay
|-
| '''{{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]]'''
| Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Nobyembre 2021 |title="Miss Qozogʻiston" eng goʻzal malikalari aniqlandi – foto |url=https://oz.sputniknews-uz.com/20211117/miss-qozogiston-eng-gozal-malikalari-aniqlandi-foto-21383246.html |access-date=1 Agosto 2022 |website=Sputnik Oʻzbekiston |language=uz}}</ref>
| 21
| [[Nur-Sultan]]
|-
| '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]'''
| María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web |last= |first= |date=6 Abril 2022 |title=María Fernanda Aristizábal representará a Colombia en el Miss Universo 2022 |url=https://www.elheraldo.co/sociedad/maria-fernanda-aristizabal-ira-miss-universo-2022-899913 |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 24
| [[Armenia, Colombia|Armenia]]
|-
| '''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''
| Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref>
| 21
| Pristina
|-
| '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''
| Arijana Podgajski<ref>{{Cite web |last=Kučković |first=Đenada |date=23 Mayo 2022 |title=Arijana Podgajski (19) je nova Miss Universe Hrvatske! Pogledajte veliku fotogaleriju s prestižnog natjecanja |url=https://www.jutarnji.hr/scena/domace-zvijezde/arijana-podgajski-19-je-nova-miss-universe-hrvatske-pogledajte-veliku-fotogaleriju-s-prestiznog-natjecanja-15201330 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Jutarnji list |language=hr-hr}}</ref>
| 19
| Krapina
|-
| '''{{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]]'''
| Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web |last=Wanganoo |first=Anusha |date=25 Hulyo 2022 |title=Yasmina Zaytoun Has Been Crowned Miss Lebanon 2022 |url=https://www.harpersbazaararabia.com/culture/entertainment/yasmina-zaytoun-miss-lebanon-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Harper's Bazaar Arabia |language=en}}</ref>
| 20
| Kfarchouba
|-
|'''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''
|Hrafnhildur Haraldsdóttir<ref>{{Cite web |last=Davíðsdóttir |first=Erla María |date=24 Agosto 2022 |title=Hrafnhildur er Miss Universe Iceland 2022 |url=https://www.frettabladid.is/lifid/hrafnhildur-er-miss-universe-iceland-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Fréttablaðið |language=is}}</ref>
|18
|[[Reikiavik]]
|-
| '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''
| Maxine Formosa<ref>{{Cite web |last=Aquilina |first=Wayne |date=10 April 2022 |title=Miss Universe Malta 2022 titħabbar b’mod differenti. Maxine ser tirrapreżenta lil Malta! |url=https://one.com.mt/miss-universe-malta-2022-tithabbar-bmod-differenti-maxine-ser-tirraprezenta-lil-pajjizna/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=One Malta |language=mt}}</ref>
| 21
| St. Julian's
|-
| '''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''
|Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web |date=24 Hulyo 2022 |title=Alexandrine Belle-Étoile: I Want To Shine More At The Miss Universe Contest |url=https://english.lematinal.media/alexandrine-belle-etoile-i-want-to-shine-more-at-the-miss-universe-contest/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Matinal |language=en-US}}</ref>
| 25
| Curepipe
|-
| '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''
| Irma Miranda<ref>{{Cite web |last=Gutierrez |first=Celeste |date=23 Mayo 2022 |title=Irma Miranda: FOTOS en bikini que muestran la gran belleza de la ganadora de Mexicana Universal |url=https://heraldodemexico.com.mx/espectaculos/2022/5/23/irma-miranda-fotos-en-bikini-que-muestran-la-gran-belleza-de-la-ganadora-de-mexicana-universal-407164.html |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo de México |language=es}}</ref>
| 26
| Ciudad Obregon
|-
|'''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''
|Cassia Sharpley<ref>{{Cite web |last=Hambuda |first=Anne |date=15 Agosto 2022 |title=Cassia Sharpley is Miss Namibia |url=https://www.namibian.com.na/index.php?page=read&id=115150 |access-date=25 Agosto 2022 |website=The Namibian |language=en}}</ref>
|21
|[[Windhoek]]
|-
|'''{{flagicon|NPL}} [[Nepal]]'''
|Sophiya Bhujel<ref>{{Cite web |last= |date=26 Agosto 2022 |title=Sophiya Bhujel wins the title of Miss Universe Nepal 2022 |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/130906/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Republica |language=en}}</ref>
|27
|[[Katmandu]]
|-
|'''{{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]]'''
|Norma Huembes<ref>{{Cite web|url=https://www.swissinfo.ch/spa/nicaragua-miss-universo_una-licenciada-en-contadur%C3%ADa-p%C3%BAblica-es-elegida-miss-nicaragua-2022/47809678|title=Una licenciada en contaduría pública es elegida Miss Nicaragua 2022|website=Swissinfo|language=es|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|San Marcos
|-
|'''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''
|Ida Hauan<ref>{{Cite web |last=DeNiazi |first=Daniel |date=14 Agosto 2022 |title=Ida Anette Hauan vant Miss Norway |url=https://www.extraavisen.no/ida-anette-hauan-vant-miss-norway/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Extraavisen |language=nb-NO}}</ref>
|26
|Trondheim
|-
| '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''
| Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Hernández |first=Elizabeth |date=25 Mayo 2022 |title=Solaris Barba representará a Panamá en el Miss Universo 2022 |url=https://www.laestrella.com.pa/cafe-estrella/farandula/220525/solaris-barba-representara-panama-miss-universo-2022 |access-date=25 Agosto 2022 |website=La Estrella de Panamá |language=es}}</ref>
| 23
| Herrera
|-
|'''{{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]]'''
|Leah Ashmore<ref>{{Cite web |date=27 Agosto 2022 |title=En medio de polémicas fue coronada Leah Ashmore como Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/08/27/en-medio-de-polemicas-fue-coronada-lea-ashmore-como-la-nueva-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref>
|27
|Villarrica
|-
| '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''
| Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Lungsod ng Lima|Lima]]
|-
| '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''
| [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web |date=30 Abril 2022 |title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022 |url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022 |access-date=1 Mayo 2022 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref>
| 24
| [[Pasay]]
|-
| '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''
| Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web |date=17 Hulyo 2022 |title=Miss Polski 2022 wybrana! Kim jest Aleksandra Klepaczka? |url=https://plejada.pl/newsy/miss-polski-2022-wybrana-kim-jest-aleksandra-klepaczka-urzekla-uroda/l9h8dxq |access-date=25 Agosto 2022 |website=Onet.pl |language=pl}}</ref>
| 22
| Łódź
|-
|'''{{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''
|Ashley Cariño<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Miss Fajardo, Ashley Ann Cariño Barreto, se corona como Miss Universe Puerto Rico 2022 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/television/notas/miss-fajardo-ashley-ann-carino-barreto-se-corona-como-miss-universe-puerto-rico-2022/ |access-date=12 Agosto 2022 |website=El Nuevo Día |language=es}}</ref>
|28
|Fajardo
|-
| '''{{flagicon|PRT}} [[Portugal]]'''
| Telma Madeira<ref>{{Cite web |last= |date=9 Hulyo 2022 |title=Telma Madeira é Miss Universo Portugal |url=https://nortelitoral.tv/telma-madeira-e-miss-universo-portugal/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Norte Litoral TV |language=pt-PT}}</ref>
| 22
| [[Lisbon]]
|-
| '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''
| Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]'''
| Anna Linnikova<ref>{{Cite web |date=25 Hulyo 2022 |title=Анна Линникова из Оренбурга стала мисс Россия — 2022 |url=https://news.ru/society/anna-linnikova-iz-orenburga-stala-miss-rossiya-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=News.ru |language=ru}}</ref>
| 22
| [[Orenburg]]
|-
| '''{{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]]'''
| Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web |last=Karapetyan |first=Salifa |date=19 Hunyo 2022 |editor-last=Bonnelame |editor-first=Betymie |title=Tropical island beauty: Gabriella Gonthier to represent Seychelles at Miss Universe 2022 |url=http://www.seychellesnewsagency.com/articles/16936/Tropical+island+beauty+Gabriella+Gonthier+to+represent+Seychelles+at+Miss+Universe+ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Seychelles News Agency |language=en}}</ref>
| 24
| Mahé
|-
| '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''
| Anna Sueangam-iam<ref>{{Cite web |last= |date=30 Hulyo 2022 |title=มงลง! "แอนนา เสืองามเอี่ยม" คว้าตำแหน่ง Miss Universe Thailand 2022 |url=https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%87/177411 |access-date=31 Hulyo 2022 |website=PPTV |language=th}}</ref>
| 23
| [[Bangkok]]
|-
|'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''
|Ndavi Nokeri<ref>{{Cite web |last=McKay |first=Bronwyn |date=13 Agosto 2022 |title=Miss South Africa 2022 crowned |url=https://www.news24.com/channel/the-juice/news/pageant/live-miss-south-africa-2022-finale-kicks-off-with-glitzy-red-carpet-20220813 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Channel 24 |language=en-US}}</ref>
|23
|Tzaneen
|-
| '''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''
| Hanna Kim<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hulyo 2022 |title=Đại diện Hàn Quốc tại Miss Universe 2022: Chiều cao khủng 1m83, xinh như idol, liệu có giật crown? |url=https://saostar.vn/nguoi-mau-hoa-hau/nhan-sac-dai-dien-han-quoc-tai-miss-universe-2022-202207260117277367.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Saostar.vn |language=vi}}</ref>
| 26
| [[Seoul]]
|-
| '''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]'''
| Sofia Depassier<ref>{{Cite web |date=27 Hunyo 2022 |title=Quién es Sofía Depassier, la nueva Miss Universo Chile 2022 |url=https://www.terra.cl/entretenimiento/2022/6/27/quien-es-sofia-depassier-la-nueva-miss-universo-chile-2022-15197.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Terra |language=es}}</ref>
| 22
| [[Santiago, Tsile|Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''
| Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web |last=Baibhawi |first=Riya |date=18 Hunyo 2022 |title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant |url=https://www.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Republic TV |language=en}}</ref>
| 27
| Chernihiv
|}
==Mga paparating na kompetisyong pambansa==
{|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo !! Petsa
|-
| '''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''
| Agosto 27, 2022
|-
| '''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
| '''{{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]'''
| Agosto 28, 2022<ref>{{Cite web |last=Pallavi |first=Krishna Priya |date=25 Agosto 2022 |title=Harnaaz Sandhu announces her return to India ahead of Miss Diva Universe 2022 where she will crown her successor |url=https://www.hindustantimes.com/lifestyle/fashion/harnaaz-sandhu-announces-her-return-to-india-ahead-of-miss-diva-universe-2022-where-she-will-crown-her-successor-101661423108592.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref>
|-
| '''{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
|'''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''
|Setyembre 2, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHE}} [[Suwisa]]'''
| Setyembre 2, 2022
|-
|'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]'''
|Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
| Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]]'''|| Setyembre 4, 2022
|-
| '''{{flagicon|TUR}} [[Turkya]]'''
| Setyembre 7, 2022
|-
| '''{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]]'''
| Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{ESP}}'''
|Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{flagicon|BHR}} [[Bahreyn]]'''
|Setyembre 11, 2022<ref>{{Cite web |last=Tusing |first=David |date=9 Agosto 2022 |title=Miss Universe Bahrain 2022 to be crowned on August 26 |url=https://www.thenationalnews.com/lifestyle/fashion/2022/08/09/miss-universe-bahrain-2022-to-be-crowned-on-august-26/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>
|-
|{{flagicon|SVK}} '''[[Slovakia|Eslobakya]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
|{{flagicon|TTO}} '''[[Trinidad at Tobago]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
| '''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''|| Setyembre 17, 2022
|-
| '''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''
| Setyembre 28, 2022
|-
|{{flagicon|AUS}} '''[[Australia|Australya]]'''
|Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|GRC}} [[Gresya]]'''
| Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]]'''
| Oktubre 3, 2022<ref>{{Cite web |last=Grindell |first=Samantha |date=16 Hulyo 2022 |title=The Miss USA 2022 competition will be held in the same venue where Cheslie Kryst was crowned to honor the late pageant queen |url=https://sports.yahoo.com/miss-usa-2022-competition-held-200422596.html |access-date=27 Agosto 2022 |website=Yahoo! Sports |language=en-US}}</ref>
|-
|'''{{LAO}}'''
|Oktubre 8, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
| Oktubre 30, 2022
|-
|}
==Mga Tala==
{{notelist}}
==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
== Panlabas na link ==
* {{Official website|https://www.missuniverse.com}}
{{Miss Universe}}
kqixr3vf5k651g07cco6ycl9zl765al
1969647
1969646
2022-08-27T12:27:13Z
Allyriana000
119761
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}}Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022.
== Kasaysayan ==
=== Lokasyon at petsa ng kompetisyon ===
Nasa proseso ng talakayan diumano ang Miss Universe Organization upang isagawa ang kompetisyon sa [[Republikang Dominikano]]. Ang mga talakayan ay kinumpirma ng Pambansang Direktor ng Miss Dominican Republic na si Magli Febles. Plano ni Febles na itanghal ang kompetisyon sa Punta Cana at plano nilang ganapin ito sa katapusan ng Oktubre.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=31 Mayo 2022 |title=Magali Febles: las condiciones están dadas para que RD sea sede de Miss Universo |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/05/31/republica-dominicana-sera-sede-de-miss-universo/1862102 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Rivera |first=Severo |date=30 Hunyo 2022 |title=Magali Febles: “Pedimos al gobierno reconsiderar su apoyo al montaje de Miss Universo en el país” |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/06/30/magli-febles-pide-al-gobierno-apoyar-miss-universo-en-rd/1921203 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref>
=== Pagpili ng mga kalahok ===
Ang mga kalahok mula sa 52 na mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Sampung kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos maging isang ''runner-up'' sa kanilang kompetisyong pambansa.
Sa edisyong ito unang kakalahok ang [[Bhutan|Butan]], at bumalik ang [[Angola|Anggola]], [[Belize|Belis]], [[Indonesia|Indonesya]], [[Iraq|Irak]], [[Kyrgyzstan|Kirgistan]], [[Lebanon|Libano]], [[Malaysia]], [[Myanmar|Miyanmar]], [[Mongolia|Monggolya]], [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]], [[Seychelles|Seykelas]], [[Suwisa]], at [[Trinidad at Tobago]]. Huling kumalahok noong 1995 ang Seykelas, noong [[Miss Universe 2017|2017]] ang Irak at Trinidad at Tobago, noong [[Miss Universe 2018|2018]] ang Libano at Suwisa, noong [[Miss Universe 2019|2019]] ang Anggola, Monggolya at Santa Lucia, at noong [[Miss Universe 2020|2020]] ang iba.<ref>{{Cite web |last=Tan |first=Thomas |date=10 Abril 2022 |title=Miss Universe Malaysia 2022 Top 15 finalists unveiled |url=https://cj.my/121215/miss-universe-malaysia-2022-top-15-finalists-unveiled/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Citizens Journal |language=en-US}}</ref> Hindi sasali sa edisyong ito ang [[Romania|Rumanya]] dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=29 Mayo 2022 |title=Romania pulls out of 2022 Miss Universe Competition |url=https://mb.com.ph/2022/05/29/romania-pulls-out-of-2022-miss-universe-competition/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref>
== Mga Kandidata ==
Sa kasalukuyan, 52 na kalahok na ang kumpirmado:
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo
! Kandidata
! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}}
! Bayan
|-
| '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''
|Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref>
|21
|Durrës
|-
| '''{{flagicon|GER}} [[Alemanya]]'''
| Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web |date=3 Hulyo 2022 |title=Sie ist die neue "Miss Universe Germany": Soraya Kohlmann holt wieder ein krönchen nach Leipzig |url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563 |access-date=4 Hulyo 2022 |website=Tag24 |language=de}}</ref>
| 24
| Leipzig
|-
|'''{{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]]'''
|Swelia Antonio<ref>{{Cite web|url=https://www.jornaldeangola.ao/ao/noticias/miss-angola-holanda-swelia-antonio-e-a-miss-universo-angola-2022/|title=Miss Angola-Holanda, Swelia António é a Miss Universo Angola 2022|website=Jornal de Angola|language=pt|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|[[Luanda]]
|-
| '''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''
| Kiara Arends<ref>{{Cite web |last= |date=2 Agosto 2022 |title=Kiara Arends corona como Miss Universe Aruba 2022 |url=https://diario.aw/categories/noticia/general/kiara-arends-corona-como-miss-universe-aruba-2022 |access-date=5 Agosto 2022 |website=Diario Aruba |language=pap}}</ref>
| 23
| Oranjestad
|-
| '''{{flagicon|BHS}} [[Bahamas]]'''
| Angel Cartwright<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=5 Agosto 2022 |title=Destiny fulfilled |url=https://thenassauguardian.com/destiny-fulfilled/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=The Nassau Guardian |language=en-US}}</ref>
| 27
| [[Long Island]]
|-
|'''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''
|Ashley Lightburn<ref>{{Cite web |last= |date=13 Agosto 2022 |title=Ashley Lightburn, advocate for women in Science, Technology, Engineering and Math (STEM) |url=https://www.breakingbelizenews.com/2022/08/13/ashley-lightburn-advocate-for-women-in-science-technology-engineering-and-math-stem/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Breaking Belize News |language=en-US}}</ref>
|22
|Lungsod ng Belis
|-
| '''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
| Amanda Dudamel<ref>{{Cite web |last= |first= |date=29 Oktubre 2021 |title=Ella es la hija de Rafael Dudamel que fue coronada Miss Venezuela |url=https://www.elheraldo.co/entretenimiento/amanda-dudamel-la-hija-del-tecnico-deportivo-cali-que-fue-coronada-miss-venezuela |access-date=5 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 23
| Mérida
|-
| '''{{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
| Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hunyo 2022 |title=Ngọc Châu - quán quân Top Model thành Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam |url=https://vnexpress.net/ngoc-chau-quan-quan-top-model-thanh-hoa-hau-hoan-vu-viet-nam-4480269.html |access-date=5 Agosto 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref>
| 28
| Tây Ninh
|-
| '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
| Mia Mamede<ref>{{Cite web |last=Santana |first=Caio |date=19 Hulyo 2022 |title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede |url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm |access-date=20 Hulyo 2022 |website=Universo Online |language=pt-br}}</ref>
| 26
| Vitória
|-
| '''{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]]'''
| Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web |last=Gutiérrez |first=Susana |date=27 Hulyo 2022 |title=Fernanda Pavisic, Miss Bolivia Universo 2022 |url=https://www.eldiario.net/portal/2022/07/27/fernanda-pavisic/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=El Diario |language=es}}</ref>
| 23
| Cochabamba
|-
| '''{{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]]'''
| Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref>
| 23
| Wangdue Phodrang
|-
| '''{{flagicon|CUW}} [[Curaçao]]'''
| Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web |last=Hart |first=Rick |date=28 Mayo 2022 |title=Gabriela Dos Santos Miss Curaçao 2022 |url=https://nu.cw/2022/05/28/gabriela-dos-santos-miss-curacao-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=nu.CW |language=nl}}</ref>
| 20
| Willemstad
|-
|'''{{flagicon|SLV}} [[El Salbador]]'''
|Alejandra Guajardo<ref>{{Cite web |last=Orellana |first=Óscar |date=14 Agosto 2022 |title=FOTOS: Ella es la nueva Miss Universo El Salvador 2022 |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/ella-es-la-nueva-miss-universo-el-salvador-alejandra-guajardo-coronacion/987341/2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=El Diario de Hoy |language=es}}</ref>
|26
|Cabañas
|-
| '''{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]'''
| Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref>
| 27
| Kumasi
|-
| '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''
| Noky Simbani<ref>{{Cite news |last=Loffreda |first=Daniela |date=23 Hulyo 2022 |title=Meet the Derbyshire woman representing Great Britain at Miss Universe 2022 |language=en-GB |work=Derby Telegraph |url=https://www.derbytelegraph.co.uk/news/meet-derbyshire-woman-representing-great-7365307 |access-date=7 Agosto 2022 |issn=0307-1235}}</ref>
| 25
| [[Derby]]
|-
|'''{{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]]'''
| Ivana Batchelor<ref>{{Cite web |last=Quiñónez |first=Edgar |date=5 Hunyo 2022 |title=Ivana Batchelor fue coronada como la nueva Miss Guatemala Universo 2022 |url=https://republica.gt/vive-guatemala/ivana-batchelor-fue-coronada-como-la-nueva-miss-guatemala-universo-2022-20226510210 |access-date=14 Agosto 2022 |website=República |language=es}}</ref>
| 21
| Quetzaltenango
|-
|'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''
|Marybelen Sakamoto<ref>{{Cite web |date=26 Agosto 2022 |title=グランプリに坂本さん輝く「2022 ミス・ユニバース ジャパン ファイナル」 |url=https://www.sponichi.co.jp/entertainment/news/2022/08/26/kiji/20220826s00041000042000c.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Sports Nippon |language=ja}}</ref>
|23
|[[Prepektura ng Chiba|Chiba]]
|-
|'''{{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]]'''
|Mideline Phelizor<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Mideline Phelizor, Miss Haiti 2022 |url=https://lenouvelliste.com/article/237576/mideline-phelizor-miss-haiti-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Nouvelliste |language=en}}</ref>
|27
|[[Port-au-Prince]]
|-
| '''{{flagicon|HND}} [[Honduras]]'''
| Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref>
| 20
| San Pedro Sula
|-
| '''{{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]]'''
| Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web |last= |first= |date=28 Mayo 2022 |title=Berkenalan dengan Laksmi Suardana, Puteri Indonesia 2022 |url=https://www.cnnindonesia.com/gaya-hidup/20220528000534-277-802063/berkenalan-dengan-laksmi-suardana-puteri-indonesia-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CNN Indonesia |language=id-ID}}</ref>
| 26
| Ubud
|-
| '''{{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]]'''|| Balsam Hussein<ref>{{Cite web |last=Al-Rubaie |first=Azhar |date=29 Hulyo 2022 |title=Miss Iraq 2022: TV presenter Balsam Hussein set for World and Universe stages |url=https://www.thenationalnews.com/mena/iraq/2022/07/29/miss-iraq-2022-tv-presenter-balsam-hussein-set-for-world-and-universe-stages/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>|| 19 || [[Baghdad]]
|-
| '''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
| Manita Hang<ref>{{Cite web |date=15 Hunyo 2022 |title=Miss Universe Cambodia 2022 crowned last night |url=https://www.khmertimeskh.com/501095504/miss-universe-cambodia-2022-crowned-last-night/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref>
| 23
| [[Nom Pen]]
|-
| '''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
| Amelia Tu<ref>{{Cite web |last=Papineau |first=Chelsea |date=18 Mayo 2022 |title=Sudbury woman wins Miss International Canada title |url=https://northernontario.ctvnews.ca/sudbury-woman-wins-miss-international-canada-title-1.5908725 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CTV News |language=en}}</ref>
| 20
| [[Vancouver]]
|-
|'''{{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]]'''
|Tiffany Connolly<ref>{{Cite web |last=Wheaton |first=Vicki |date=7 Agosto 2022 |title=Tiffany Conolly crowned Miss Cayman Islands Universe 2022 |url=https://www.caymancompass.com/2022/08/07/tiffany-conolly-crowned-miss-cayman-islands-universe-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=Cayman Compass |language=en-GB}}</ref>
|24
|West Bay
|-
| '''{{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]]'''
| Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Nobyembre 2021 |title="Miss Qozogʻiston" eng goʻzal malikalari aniqlandi – foto |url=https://oz.sputniknews-uz.com/20211117/miss-qozogiston-eng-gozal-malikalari-aniqlandi-foto-21383246.html |access-date=1 Agosto 2022 |website=Sputnik Oʻzbekiston |language=uz}}</ref>
| 21
| [[Nur-Sultan]]
|-
| '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]'''
| María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web |last= |first= |date=6 Abril 2022 |title=María Fernanda Aristizábal representará a Colombia en el Miss Universo 2022 |url=https://www.elheraldo.co/sociedad/maria-fernanda-aristizabal-ira-miss-universo-2022-899913 |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 24
| [[Armenia, Colombia|Armenia]]
|-
| '''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''
| Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref>
| 21
| Pristina
|-
| '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''
| Arijana Podgajski<ref>{{Cite web |last=Kučković |first=Đenada |date=23 Mayo 2022 |title=Arijana Podgajski (19) je nova Miss Universe Hrvatske! Pogledajte veliku fotogaleriju s prestižnog natjecanja |url=https://www.jutarnji.hr/scena/domace-zvijezde/arijana-podgajski-19-je-nova-miss-universe-hrvatske-pogledajte-veliku-fotogaleriju-s-prestiznog-natjecanja-15201330 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Jutarnji list |language=hr-hr}}</ref>
| 19
| Krapina
|-
| '''{{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]]'''
| Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web |last=Wanganoo |first=Anusha |date=25 Hulyo 2022 |title=Yasmina Zaytoun Has Been Crowned Miss Lebanon 2022 |url=https://www.harpersbazaararabia.com/culture/entertainment/yasmina-zaytoun-miss-lebanon-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Harper's Bazaar Arabia |language=en}}</ref>
| 20
| Kfarchouba
|-
|'''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''
|Hrafnhildur Haraldsdóttir<ref>{{Cite web |last=Davíðsdóttir |first=Erla María |date=24 Agosto 2022 |title=Hrafnhildur er Miss Universe Iceland 2022 |url=https://www.frettabladid.is/lifid/hrafnhildur-er-miss-universe-iceland-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Fréttablaðið |language=is}}</ref>
|18
|[[Reikiavik]]
|-
| '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''
| Maxine Formosa<ref>{{Cite web |last=Aquilina |first=Wayne |date=10 April 2022 |title=Miss Universe Malta 2022 titħabbar b’mod differenti. Maxine ser tirrapreżenta lil Malta! |url=https://one.com.mt/miss-universe-malta-2022-tithabbar-bmod-differenti-maxine-ser-tirraprezenta-lil-pajjizna/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=One Malta |language=mt}}</ref>
| 21
| St. Julian's
|-
| '''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''
|Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web |date=24 Hulyo 2022 |title=Alexandrine Belle-Étoile: I Want To Shine More At The Miss Universe Contest |url=https://english.lematinal.media/alexandrine-belle-etoile-i-want-to-shine-more-at-the-miss-universe-contest/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Matinal |language=en-US}}</ref>
| 25
| Curepipe
|-
| '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''
| Irma Miranda<ref>{{Cite web |last=Gutierrez |first=Celeste |date=23 Mayo 2022 |title=Irma Miranda: FOTOS en bikini que muestran la gran belleza de la ganadora de Mexicana Universal |url=https://heraldodemexico.com.mx/espectaculos/2022/5/23/irma-miranda-fotos-en-bikini-que-muestran-la-gran-belleza-de-la-ganadora-de-mexicana-universal-407164.html |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo de México |language=es}}</ref>
| 26
| Ciudad Obregon
|-
|'''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''
|Cassia Sharpley<ref>{{Cite web |last=Hambuda |first=Anne |date=15 Agosto 2022 |title=Cassia Sharpley is Miss Namibia |url=https://www.namibian.com.na/index.php?page=read&id=115150 |access-date=25 Agosto 2022 |website=The Namibian |language=en}}</ref>
|21
|[[Windhoek]]
|-
|'''{{flagicon|NPL}} [[Nepal]]'''
|Sophiya Bhujel<ref>{{Cite web |last= |date=26 Agosto 2022 |title=Sophiya Bhujel wins the title of Miss Universe Nepal 2022 |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/130906/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Republica |language=en}}</ref>
|27
|[[Katmandu]]
|-
|'''{{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]]'''
|Norma Huembes<ref>{{Cite web|url=https://www.swissinfo.ch/spa/nicaragua-miss-universo_una-licenciada-en-contadur%C3%ADa-p%C3%BAblica-es-elegida-miss-nicaragua-2022/47809678|title=Una licenciada en contaduría pública es elegida Miss Nicaragua 2022|website=Swissinfo|language=es|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|San Marcos
|-
|'''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''
|Ida Hauan<ref>{{Cite web |last=DeNiazi |first=Daniel |date=14 Agosto 2022 |title=Ida Anette Hauan vant Miss Norway |url=https://www.extraavisen.no/ida-anette-hauan-vant-miss-norway/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Extraavisen |language=nb-NO}}</ref>
|26
|Trondheim
|-
| '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''
| Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Hernández |first=Elizabeth |date=25 Mayo 2022 |title=Solaris Barba representará a Panamá en el Miss Universo 2022 |url=https://www.laestrella.com.pa/cafe-estrella/farandula/220525/solaris-barba-representara-panama-miss-universo-2022 |access-date=25 Agosto 2022 |website=La Estrella de Panamá |language=es}}</ref>
| 23
| Herrera
|-
|'''{{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]]'''
|Leah Ashmore<ref>{{Cite web |date=27 Agosto 2022 |title=En medio de polémicas fue coronada Leah Ashmore como Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/08/27/en-medio-de-polemicas-fue-coronada-lea-ashmore-como-la-nueva-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref>
|27
|Villarrica
|-
| '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''
| Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Lungsod ng Lima|Lima]]
|-
| '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''
| [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web |date=30 Abril 2022 |title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022 |url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022 |access-date=1 Mayo 2022 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref>
| 24
| [[Pasay]]
|-
| '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''
| Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web |date=17 Hulyo 2022 |title=Miss Polski 2022 wybrana! Kim jest Aleksandra Klepaczka? |url=https://plejada.pl/newsy/miss-polski-2022-wybrana-kim-jest-aleksandra-klepaczka-urzekla-uroda/l9h8dxq |access-date=25 Agosto 2022 |website=Onet.pl |language=pl}}</ref>
| 22
| Łódź
|-
|'''{{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''
|Ashley Cariño<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Miss Fajardo, Ashley Ann Cariño Barreto, se corona como Miss Universe Puerto Rico 2022 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/television/notas/miss-fajardo-ashley-ann-carino-barreto-se-corona-como-miss-universe-puerto-rico-2022/ |access-date=12 Agosto 2022 |website=El Nuevo Día |language=es}}</ref>
|28
|Fajardo
|-
| '''{{flagicon|PRT}} [[Portugal]]'''
| Telma Madeira<ref>{{Cite web |last= |date=9 Hulyo 2022 |title=Telma Madeira é Miss Universo Portugal |url=https://nortelitoral.tv/telma-madeira-e-miss-universo-portugal/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Norte Litoral TV |language=pt-PT}}</ref>
| 22
| [[Lisbon]]
|-
| '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''
| Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]'''
| Anna Linnikova<ref>{{Cite web |date=25 Hulyo 2022 |title=Анна Линникова из Оренбурга стала мисс Россия — 2022 |url=https://news.ru/society/anna-linnikova-iz-orenburga-stala-miss-rossiya-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=News.ru |language=ru}}</ref>
| 22
| [[Orenburg]]
|-
| '''{{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]]'''
| Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web |last=Karapetyan |first=Salifa |date=19 Hunyo 2022 |editor-last=Bonnelame |editor-first=Betymie |title=Tropical island beauty: Gabriella Gonthier to represent Seychelles at Miss Universe 2022 |url=http://www.seychellesnewsagency.com/articles/16936/Tropical+island+beauty+Gabriella+Gonthier+to+represent+Seychelles+at+Miss+Universe+ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Seychelles News Agency |language=en}}</ref>
| 24
| Mahé
|-
| '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''
| Anna Sueangam-iam<ref>{{Cite web |last= |date=30 Hulyo 2022 |title=มงลง! "แอนนา เสืองามเอี่ยม" คว้าตำแหน่ง Miss Universe Thailand 2022 |url=https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%87/177411 |access-date=31 Hulyo 2022 |website=PPTV |language=th}}</ref>
| 23
| [[Bangkok]]
|-
|'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''
|Ndavi Nokeri<ref>{{Cite web |last=McKay |first=Bronwyn |date=13 Agosto 2022 |title=Miss South Africa 2022 crowned |url=https://www.news24.com/channel/the-juice/news/pageant/live-miss-south-africa-2022-finale-kicks-off-with-glitzy-red-carpet-20220813 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Channel 24 |language=en-US}}</ref>
|23
|Tzaneen
|-
| '''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''
| Hanna Kim<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hulyo 2022 |title=Đại diện Hàn Quốc tại Miss Universe 2022: Chiều cao khủng 1m83, xinh như idol, liệu có giật crown? |url=https://saostar.vn/nguoi-mau-hoa-hau/nhan-sac-dai-dien-han-quoc-tai-miss-universe-2022-202207260117277367.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Saostar.vn |language=vi}}</ref>
| 26
| [[Seoul]]
|-
| '''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]'''
| Sofia Depassier<ref>{{Cite web |date=27 Hunyo 2022 |title=Quién es Sofía Depassier, la nueva Miss Universo Chile 2022 |url=https://www.terra.cl/entretenimiento/2022/6/27/quien-es-sofia-depassier-la-nueva-miss-universo-chile-2022-15197.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Terra |language=es}}</ref>
| 22
| [[Santiago, Tsile|Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''
| Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web |last=Baibhawi |first=Riya |date=18 Hunyo 2022 |title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant |url=https://www.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Republic TV |language=en}}</ref>
| 27
| Chernihiv
|}
==Mga paparating na kompetisyong pambansa==
{|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo !! Petsa
|-
| '''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''
| Agosto 27, 2022
|-
| '''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
| '''{{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]'''
| Agosto 28, 2022<ref>{{Cite web |last=Pallavi |first=Krishna Priya |date=25 Agosto 2022 |title=Harnaaz Sandhu announces her return to India ahead of Miss Diva Universe 2022 where she will crown her successor |url=https://www.hindustantimes.com/lifestyle/fashion/harnaaz-sandhu-announces-her-return-to-india-ahead-of-miss-diva-universe-2022-where-she-will-crown-her-successor-101661423108592.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref>
|-
| '''{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
|'''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''
|Setyembre 2, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHE}} [[Suwisa]]'''
| Setyembre 2, 2022
|-
|'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]'''
|Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
| Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]]'''|| Setyembre 4, 2022
|-
| '''{{flagicon|TUR}} [[Turkya]]'''
| Setyembre 7, 2022
|-
| '''{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]]'''
| Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{ESP}}'''
|Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{flagicon|BHR}} [[Bahreyn]]'''
|Setyembre 11, 2022<ref>{{Cite web |last=Tusing |first=David |date=9 Agosto 2022 |title=Miss Universe Bahrain 2022 to be crowned on August 26 |url=https://www.thenationalnews.com/lifestyle/fashion/2022/08/09/miss-universe-bahrain-2022-to-be-crowned-on-august-26/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>
|-
|{{flagicon|SVK}} '''[[Slovakia|Eslobakya]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
|{{flagicon|TTO}} '''[[Trinidad at Tobago]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
| '''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''|| Setyembre 17, 2022
|-
| '''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''
| Setyembre 28, 2022
|-
|{{flagicon|AUS}} '''[[Australia|Australya]]'''
|Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|GRC}} [[Gresya]]'''
| Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]]'''
| Oktubre 3, 2022<ref>{{Cite web |last=Grindell |first=Samantha |date=16 Hulyo 2022 |title=The Miss USA 2022 competition will be held in the same venue where Cheslie Kryst was crowned to honor the late pageant queen |url=https://sports.yahoo.com/miss-usa-2022-competition-held-200422596.html |access-date=27 Agosto 2022 |website=Yahoo! Sports |language=en-US}}</ref>
|-
|'''{{LAO}}'''
|Oktubre 8, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
| Oktubre 30, 2022
|-
|}
==Mga Tala==
{{notelist}}
==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
== Panlabas na link ==
* {{Official website|https://www.missuniverse.com}}
{{Miss Universe}}
n1d39sla1bmqaj4zo3dty6b6bibld6k
1969648
1969647
2022-08-27T12:32:34Z
Allyriana000
119761
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}}Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022.
== Kasaysayan ==
=== Lokasyon at petsa ng kompetisyon ===
Nasa proseso ng talakayan diumano ang Miss Universe Organization upang isagawa ang kompetisyon sa [[Republikang Dominikano]]. Ang mga talakayan ay kinumpirma ng Pambansang Direktor ng Miss Dominican Republic na si Magli Febles. Plano ni Febles na itanghal ang kompetisyon sa Punta Cana at plano nilang ganapin ito sa katapusan ng Oktubre.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=31 Mayo 2022 |title=Magali Febles: las condiciones están dadas para que RD sea sede de Miss Universo |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/05/31/republica-dominicana-sera-sede-de-miss-universo/1862102 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Rivera |first=Severo |date=30 Hunyo 2022 |title=Magali Febles: “Pedimos al gobierno reconsiderar su apoyo al montaje de Miss Universo en el país” |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/06/30/magli-febles-pide-al-gobierno-apoyar-miss-universo-en-rd/1921203 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref>
=== Pagpili ng mga kalahok ===
Ang mga kalahok mula sa 52 na mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Sampung kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos maging isang ''runner-up'' sa kanilang kompetisyong pambansa.
Sa edisyong ito unang kakalahok ang [[Bhutan|Butan]],<ref>{{Cite web |last=Dema |first=Choni |date=7 Mayo 2022 |editor-last=Gyaltshen |editor-first=Yeshi |title=Winner of Miss Bhutan to compete in Miss Universe beauty pageant |url=http://www.bbs.bt/news/?p=168999 |access-date=27 Agosto 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> at bumalik ang [[Angola|Anggola]], [[Belize|Belis]], [[Indonesia|Indonesya]], [[Iraq|Irak]], [[Kyrgyzstan|Kirgistan]], [[Lebanon|Libano]], [[Malaysia]], [[Myanmar|Miyanmar]], [[Mongolia|Monggolya]], [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]], [[Seychelles|Seykelas]], [[Suwisa]], at [[Trinidad at Tobago]]. Huling kumalahok noong 1995 ang Seykelas, noong [[Miss Universe 2017|2017]] ang Irak at Trinidad at Tobago, noong [[Miss Universe 2018|2018]] ang Libano at Suwisa, noong [[Miss Universe 2019|2019]] ang Anggola, Monggolya at Santa Lucia, at noong [[Miss Universe 2020|2020]] ang iba.<ref>{{Cite web |last=Tan |first=Thomas |date=10 Abril 2022 |title=Miss Universe Malaysia 2022 Top 15 finalists unveiled |url=https://cj.my/121215/miss-universe-malaysia-2022-top-15-finalists-unveiled/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Citizens Journal |language=en-US}}</ref> Hindi sasali sa edisyong ito ang [[Romania|Rumanya]] dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=29 Mayo 2022 |title=Romania pulls out of 2022 Miss Universe Competition |url=https://mb.com.ph/2022/05/29/romania-pulls-out-of-2022-miss-universe-competition/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref>
== Mga Kandidata ==
Sa kasalukuyan, 52 na kalahok na ang kumpirmado:
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo
! Kandidata
! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}}
! Bayan
|-
| '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''
|Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref>
|21
|Durrës
|-
| '''{{flagicon|GER}} [[Alemanya]]'''
| Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web |date=3 Hulyo 2022 |title=Sie ist die neue "Miss Universe Germany": Soraya Kohlmann holt wieder ein krönchen nach Leipzig |url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563 |access-date=4 Hulyo 2022 |website=Tag24 |language=de}}</ref>
| 24
| Leipzig
|-
|'''{{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]]'''
|Swelia Antonio<ref>{{Cite web|url=https://www.jornaldeangola.ao/ao/noticias/miss-angola-holanda-swelia-antonio-e-a-miss-universo-angola-2022/|title=Miss Angola-Holanda, Swelia António é a Miss Universo Angola 2022|website=Jornal de Angola|language=pt|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|[[Luanda]]
|-
| '''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''
| Kiara Arends<ref>{{Cite web |last= |date=2 Agosto 2022 |title=Kiara Arends corona como Miss Universe Aruba 2022 |url=https://diario.aw/categories/noticia/general/kiara-arends-corona-como-miss-universe-aruba-2022 |access-date=5 Agosto 2022 |website=Diario Aruba |language=pap}}</ref>
| 23
| Oranjestad
|-
| '''{{flagicon|BHS}} [[Bahamas]]'''
| Angel Cartwright<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=5 Agosto 2022 |title=Destiny fulfilled |url=https://thenassauguardian.com/destiny-fulfilled/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=The Nassau Guardian |language=en-US}}</ref>
| 27
| [[Long Island]]
|-
|'''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''
|Ashley Lightburn<ref>{{Cite web |last= |date=13 Agosto 2022 |title=Ashley Lightburn, advocate for women in Science, Technology, Engineering and Math (STEM) |url=https://www.breakingbelizenews.com/2022/08/13/ashley-lightburn-advocate-for-women-in-science-technology-engineering-and-math-stem/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Breaking Belize News |language=en-US}}</ref>
|22
|Lungsod ng Belis
|-
| '''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
| Amanda Dudamel<ref>{{Cite web |last= |first= |date=29 Oktubre 2021 |title=Ella es la hija de Rafael Dudamel que fue coronada Miss Venezuela |url=https://www.elheraldo.co/entretenimiento/amanda-dudamel-la-hija-del-tecnico-deportivo-cali-que-fue-coronada-miss-venezuela |access-date=5 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 23
| Mérida
|-
| '''{{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
| Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hunyo 2022 |title=Ngọc Châu - quán quân Top Model thành Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam |url=https://vnexpress.net/ngoc-chau-quan-quan-top-model-thanh-hoa-hau-hoan-vu-viet-nam-4480269.html |access-date=5 Agosto 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref>
| 28
| Tây Ninh
|-
| '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
| Mia Mamede<ref>{{Cite web |last=Santana |first=Caio |date=19 Hulyo 2022 |title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede |url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm |access-date=20 Hulyo 2022 |website=Universo Online |language=pt-br}}</ref>
| 26
| Vitória
|-
| '''{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]]'''
| Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web |last=Gutiérrez |first=Susana |date=27 Hulyo 2022 |title=Fernanda Pavisic, Miss Bolivia Universo 2022 |url=https://www.eldiario.net/portal/2022/07/27/fernanda-pavisic/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=El Diario |language=es}}</ref>
| 23
| Cochabamba
|-
| '''{{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]]'''
| Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref>
| 23
| Wangdue Phodrang
|-
| '''{{flagicon|CUW}} [[Curaçao]]'''
| Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web |last=Hart |first=Rick |date=28 Mayo 2022 |title=Gabriela Dos Santos Miss Curaçao 2022 |url=https://nu.cw/2022/05/28/gabriela-dos-santos-miss-curacao-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=nu.CW |language=nl}}</ref>
| 20
| Willemstad
|-
|'''{{flagicon|SLV}} [[El Salbador]]'''
|Alejandra Guajardo<ref>{{Cite web |last=Orellana |first=Óscar |date=14 Agosto 2022 |title=FOTOS: Ella es la nueva Miss Universo El Salvador 2022 |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/ella-es-la-nueva-miss-universo-el-salvador-alejandra-guajardo-coronacion/987341/2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=El Diario de Hoy |language=es}}</ref>
|26
|Cabañas
|-
| '''{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]'''
| Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref>
| 27
| Kumasi
|-
| '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''
| Noky Simbani<ref>{{Cite news |last=Loffreda |first=Daniela |date=23 Hulyo 2022 |title=Meet the Derbyshire woman representing Great Britain at Miss Universe 2022 |language=en-GB |work=Derby Telegraph |url=https://www.derbytelegraph.co.uk/news/meet-derbyshire-woman-representing-great-7365307 |access-date=7 Agosto 2022 |issn=0307-1235}}</ref>
| 25
| [[Derby]]
|-
|'''{{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]]'''
| Ivana Batchelor<ref>{{Cite web |last=Quiñónez |first=Edgar |date=5 Hunyo 2022 |title=Ivana Batchelor fue coronada como la nueva Miss Guatemala Universo 2022 |url=https://republica.gt/vive-guatemala/ivana-batchelor-fue-coronada-como-la-nueva-miss-guatemala-universo-2022-20226510210 |access-date=14 Agosto 2022 |website=República |language=es}}</ref>
| 21
| Quetzaltenango
|-
|'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''
|Marybelen Sakamoto<ref>{{Cite web |date=26 Agosto 2022 |title=グランプリに坂本さん輝く「2022 ミス・ユニバース ジャパン ファイナル」 |url=https://www.sponichi.co.jp/entertainment/news/2022/08/26/kiji/20220826s00041000042000c.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Sports Nippon |language=ja}}</ref>
|23
|[[Prepektura ng Chiba|Chiba]]
|-
|'''{{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]]'''
|Mideline Phelizor<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Mideline Phelizor, Miss Haiti 2022 |url=https://lenouvelliste.com/article/237576/mideline-phelizor-miss-haiti-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Nouvelliste |language=en}}</ref>
|27
|[[Port-au-Prince]]
|-
| '''{{flagicon|HND}} [[Honduras]]'''
| Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref>
| 20
| San Pedro Sula
|-
| '''{{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]]'''
| Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web |last= |first= |date=28 Mayo 2022 |title=Berkenalan dengan Laksmi Suardana, Puteri Indonesia 2022 |url=https://www.cnnindonesia.com/gaya-hidup/20220528000534-277-802063/berkenalan-dengan-laksmi-suardana-puteri-indonesia-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CNN Indonesia |language=id-ID}}</ref>
| 26
| Ubud
|-
| '''{{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]]'''|| Balsam Hussein<ref>{{Cite web |last=Al-Rubaie |first=Azhar |date=29 Hulyo 2022 |title=Miss Iraq 2022: TV presenter Balsam Hussein set for World and Universe stages |url=https://www.thenationalnews.com/mena/iraq/2022/07/29/miss-iraq-2022-tv-presenter-balsam-hussein-set-for-world-and-universe-stages/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>|| 19 || [[Baghdad]]
|-
| '''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
| Manita Hang<ref>{{Cite web |date=15 Hunyo 2022 |title=Miss Universe Cambodia 2022 crowned last night |url=https://www.khmertimeskh.com/501095504/miss-universe-cambodia-2022-crowned-last-night/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref>
| 23
| [[Nom Pen]]
|-
| '''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
| Amelia Tu<ref>{{Cite web |last=Papineau |first=Chelsea |date=18 Mayo 2022 |title=Sudbury woman wins Miss International Canada title |url=https://northernontario.ctvnews.ca/sudbury-woman-wins-miss-international-canada-title-1.5908725 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CTV News |language=en}}</ref>
| 20
| [[Vancouver]]
|-
|'''{{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]]'''
|Tiffany Connolly<ref>{{Cite web |last=Wheaton |first=Vicki |date=7 Agosto 2022 |title=Tiffany Conolly crowned Miss Cayman Islands Universe 2022 |url=https://www.caymancompass.com/2022/08/07/tiffany-conolly-crowned-miss-cayman-islands-universe-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=Cayman Compass |language=en-GB}}</ref>
|24
|West Bay
|-
| '''{{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]]'''
| Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Nobyembre 2021 |title="Miss Qozogʻiston" eng goʻzal malikalari aniqlandi – foto |url=https://oz.sputniknews-uz.com/20211117/miss-qozogiston-eng-gozal-malikalari-aniqlandi-foto-21383246.html |access-date=1 Agosto 2022 |website=Sputnik Oʻzbekiston |language=uz}}</ref>
| 21
| [[Nur-Sultan]]
|-
| '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]'''
| María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web |last= |first= |date=6 Abril 2022 |title=María Fernanda Aristizábal representará a Colombia en el Miss Universo 2022 |url=https://www.elheraldo.co/sociedad/maria-fernanda-aristizabal-ira-miss-universo-2022-899913 |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 24
| [[Armenia, Colombia|Armenia]]
|-
| '''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''
| Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref>
| 21
| Pristina
|-
| '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''
| Arijana Podgajski<ref>{{Cite web |last=Kučković |first=Đenada |date=23 Mayo 2022 |title=Arijana Podgajski (19) je nova Miss Universe Hrvatske! Pogledajte veliku fotogaleriju s prestižnog natjecanja |url=https://www.jutarnji.hr/scena/domace-zvijezde/arijana-podgajski-19-je-nova-miss-universe-hrvatske-pogledajte-veliku-fotogaleriju-s-prestiznog-natjecanja-15201330 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Jutarnji list |language=hr-hr}}</ref>
| 19
| Krapina
|-
| '''{{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]]'''
| Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web |last=Wanganoo |first=Anusha |date=25 Hulyo 2022 |title=Yasmina Zaytoun Has Been Crowned Miss Lebanon 2022 |url=https://www.harpersbazaararabia.com/culture/entertainment/yasmina-zaytoun-miss-lebanon-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Harper's Bazaar Arabia |language=en}}</ref>
| 20
| Kfarchouba
|-
|'''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''
|Hrafnhildur Haraldsdóttir<ref>{{Cite web |last=Davíðsdóttir |first=Erla María |date=24 Agosto 2022 |title=Hrafnhildur er Miss Universe Iceland 2022 |url=https://www.frettabladid.is/lifid/hrafnhildur-er-miss-universe-iceland-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Fréttablaðið |language=is}}</ref>
|18
|[[Reikiavik]]
|-
| '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''
| Maxine Formosa<ref>{{Cite web |last=Aquilina |first=Wayne |date=10 April 2022 |title=Miss Universe Malta 2022 titħabbar b’mod differenti. Maxine ser tirrapreżenta lil Malta! |url=https://one.com.mt/miss-universe-malta-2022-tithabbar-bmod-differenti-maxine-ser-tirraprezenta-lil-pajjizna/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=One Malta |language=mt}}</ref>
| 21
| St. Julian's
|-
| '''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''
|Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web |date=24 Hulyo 2022 |title=Alexandrine Belle-Étoile: I Want To Shine More At The Miss Universe Contest |url=https://english.lematinal.media/alexandrine-belle-etoile-i-want-to-shine-more-at-the-miss-universe-contest/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Matinal |language=en-US}}</ref>
| 25
| Curepipe
|-
| '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''
| Irma Miranda<ref>{{Cite web |last=Gutierrez |first=Celeste |date=23 Mayo 2022 |title=Irma Miranda: FOTOS en bikini que muestran la gran belleza de la ganadora de Mexicana Universal |url=https://heraldodemexico.com.mx/espectaculos/2022/5/23/irma-miranda-fotos-en-bikini-que-muestran-la-gran-belleza-de-la-ganadora-de-mexicana-universal-407164.html |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo de México |language=es}}</ref>
| 26
| Ciudad Obregon
|-
|'''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''
|Cassia Sharpley<ref>{{Cite web |last=Hambuda |first=Anne |date=15 Agosto 2022 |title=Cassia Sharpley is Miss Namibia |url=https://www.namibian.com.na/index.php?page=read&id=115150 |access-date=25 Agosto 2022 |website=The Namibian |language=en}}</ref>
|21
|[[Windhoek]]
|-
|'''{{flagicon|NPL}} [[Nepal]]'''
|Sophiya Bhujel<ref>{{Cite web |last= |date=26 Agosto 2022 |title=Sophiya Bhujel wins the title of Miss Universe Nepal 2022 |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/130906/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Republica |language=en}}</ref>
|27
|[[Katmandu]]
|-
|'''{{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]]'''
|Norma Huembes<ref>{{Cite web|url=https://www.swissinfo.ch/spa/nicaragua-miss-universo_una-licenciada-en-contadur%C3%ADa-p%C3%BAblica-es-elegida-miss-nicaragua-2022/47809678|title=Una licenciada en contaduría pública es elegida Miss Nicaragua 2022|website=Swissinfo|language=es|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|San Marcos
|-
|'''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''
|Ida Hauan<ref>{{Cite web |last=DeNiazi |first=Daniel |date=14 Agosto 2022 |title=Ida Anette Hauan vant Miss Norway |url=https://www.extraavisen.no/ida-anette-hauan-vant-miss-norway/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Extraavisen |language=nb-NO}}</ref>
|26
|Trondheim
|-
| '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''
| Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Hernández |first=Elizabeth |date=25 Mayo 2022 |title=Solaris Barba representará a Panamá en el Miss Universo 2022 |url=https://www.laestrella.com.pa/cafe-estrella/farandula/220525/solaris-barba-representara-panama-miss-universo-2022 |access-date=25 Agosto 2022 |website=La Estrella de Panamá |language=es}}</ref>
| 23
| Herrera
|-
|'''{{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]]'''
|Leah Ashmore<ref>{{Cite web |date=27 Agosto 2022 |title=En medio de polémicas fue coronada Leah Ashmore como Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/08/27/en-medio-de-polemicas-fue-coronada-lea-ashmore-como-la-nueva-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref>
|27
|Villarrica
|-
| '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''
| Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Lungsod ng Lima|Lima]]
|-
| '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''
| [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web |date=30 Abril 2022 |title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022 |url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022 |access-date=1 Mayo 2022 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref>
| 24
| [[Pasay]]
|-
| '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''
| Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web |date=17 Hulyo 2022 |title=Miss Polski 2022 wybrana! Kim jest Aleksandra Klepaczka? |url=https://plejada.pl/newsy/miss-polski-2022-wybrana-kim-jest-aleksandra-klepaczka-urzekla-uroda/l9h8dxq |access-date=25 Agosto 2022 |website=Onet.pl |language=pl}}</ref>
| 22
| Łódź
|-
|'''{{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''
|Ashley Cariño<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Miss Fajardo, Ashley Ann Cariño Barreto, se corona como Miss Universe Puerto Rico 2022 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/television/notas/miss-fajardo-ashley-ann-carino-barreto-se-corona-como-miss-universe-puerto-rico-2022/ |access-date=12 Agosto 2022 |website=El Nuevo Día |language=es}}</ref>
|28
|Fajardo
|-
| '''{{flagicon|PRT}} [[Portugal]]'''
| Telma Madeira<ref>{{Cite web |last= |date=9 Hulyo 2022 |title=Telma Madeira é Miss Universo Portugal |url=https://nortelitoral.tv/telma-madeira-e-miss-universo-portugal/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Norte Litoral TV |language=pt-PT}}</ref>
| 22
| [[Lisbon]]
|-
| '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''
| Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]'''
| Anna Linnikova<ref>{{Cite web |date=25 Hulyo 2022 |title=Анна Линникова из Оренбурга стала мисс Россия — 2022 |url=https://news.ru/society/anna-linnikova-iz-orenburga-stala-miss-rossiya-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=News.ru |language=ru}}</ref>
| 22
| [[Orenburg]]
|-
| '''{{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]]'''
| Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web |last=Karapetyan |first=Salifa |date=19 Hunyo 2022 |editor-last=Bonnelame |editor-first=Betymie |title=Tropical island beauty: Gabriella Gonthier to represent Seychelles at Miss Universe 2022 |url=http://www.seychellesnewsagency.com/articles/16936/Tropical+island+beauty+Gabriella+Gonthier+to+represent+Seychelles+at+Miss+Universe+ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Seychelles News Agency |language=en}}</ref>
| 24
| Mahé
|-
| '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''
| Anna Sueangam-iam<ref>{{Cite web |last= |date=30 Hulyo 2022 |title=มงลง! "แอนนา เสืองามเอี่ยม" คว้าตำแหน่ง Miss Universe Thailand 2022 |url=https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%87/177411 |access-date=31 Hulyo 2022 |website=PPTV |language=th}}</ref>
| 23
| [[Bangkok]]
|-
|'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''
|Ndavi Nokeri<ref>{{Cite web |last=McKay |first=Bronwyn |date=13 Agosto 2022 |title=Miss South Africa 2022 crowned |url=https://www.news24.com/channel/the-juice/news/pageant/live-miss-south-africa-2022-finale-kicks-off-with-glitzy-red-carpet-20220813 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Channel 24 |language=en-US}}</ref>
|23
|Tzaneen
|-
| '''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''
| Hanna Kim<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hulyo 2022 |title=Đại diện Hàn Quốc tại Miss Universe 2022: Chiều cao khủng 1m83, xinh như idol, liệu có giật crown? |url=https://saostar.vn/nguoi-mau-hoa-hau/nhan-sac-dai-dien-han-quoc-tai-miss-universe-2022-202207260117277367.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Saostar.vn |language=vi}}</ref>
| 26
| [[Seoul]]
|-
| '''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]'''
| Sofia Depassier<ref>{{Cite web |date=27 Hunyo 2022 |title=Quién es Sofía Depassier, la nueva Miss Universo Chile 2022 |url=https://www.terra.cl/entretenimiento/2022/6/27/quien-es-sofia-depassier-la-nueva-miss-universo-chile-2022-15197.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Terra |language=es}}</ref>
| 22
| [[Santiago, Tsile|Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''
| Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web |last=Baibhawi |first=Riya |date=18 Hunyo 2022 |title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant |url=https://www.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Republic TV |language=en}}</ref>
| 27
| Chernihiv
|}
==Mga paparating na kompetisyong pambansa==
{|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo !! Petsa
|-
| '''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''
| Agosto 27, 2022
|-
| '''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
| '''{{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]'''
| Agosto 28, 2022<ref>{{Cite web |last=Pallavi |first=Krishna Priya |date=25 Agosto 2022 |title=Harnaaz Sandhu announces her return to India ahead of Miss Diva Universe 2022 where she will crown her successor |url=https://www.hindustantimes.com/lifestyle/fashion/harnaaz-sandhu-announces-her-return-to-india-ahead-of-miss-diva-universe-2022-where-she-will-crown-her-successor-101661423108592.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref>
|-
| '''{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
|'''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''
|Setyembre 2, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHE}} [[Suwisa]]'''
| Setyembre 2, 2022
|-
|'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]'''
|Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
| Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]]'''|| Setyembre 4, 2022
|-
| '''{{flagicon|TUR}} [[Turkya]]'''
| Setyembre 7, 2022
|-
| '''{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]]'''
| Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{ESP}}'''
|Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{flagicon|BHR}} [[Bahreyn]]'''
|Setyembre 11, 2022<ref>{{Cite web |last=Tusing |first=David |date=9 Agosto 2022 |title=Miss Universe Bahrain 2022 to be crowned on August 26 |url=https://www.thenationalnews.com/lifestyle/fashion/2022/08/09/miss-universe-bahrain-2022-to-be-crowned-on-august-26/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>
|-
|{{flagicon|SVK}} '''[[Slovakia|Eslobakya]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
|{{flagicon|TTO}} '''[[Trinidad at Tobago]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
| '''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''|| Setyembre 17, 2022
|-
| '''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''
| Setyembre 28, 2022
|-
|{{flagicon|AUS}} '''[[Australia|Australya]]'''
|Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|GRC}} [[Gresya]]'''
| Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]]'''
| Oktubre 3, 2022<ref>{{Cite web |last=Grindell |first=Samantha |date=16 Hulyo 2022 |title=The Miss USA 2022 competition will be held in the same venue where Cheslie Kryst was crowned to honor the late pageant queen |url=https://sports.yahoo.com/miss-usa-2022-competition-held-200422596.html |access-date=27 Agosto 2022 |website=Yahoo! Sports |language=en-US}}</ref>
|-
|'''{{LAO}}'''
|Oktubre 8, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
| Oktubre 30, 2022
|-
|}
==Mga Tala==
{{notelist}}
==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
== Panlabas na link ==
* {{Official website|https://www.missuniverse.com}}
{{Miss Universe}}
davmr0nrvz73t54mudantwbblgyc5pp
1969677
1969648
2022-08-28T00:44:31Z
Allyriana000
119761
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}}Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022.
== Kasaysayan ==
=== Lokasyon at petsa ng kompetisyon ===
Nasa proseso ng talakayan diumano ang Miss Universe Organization upang isagawa ang kompetisyon sa [[Republikang Dominikano]]. Ang mga talakayan ay kinumpirma ng Pambansang Direktor ng Miss Dominican Republic na si Magli Febles. Plano ni Febles na itanghal ang kompetisyon sa Punta Cana at plano nilang ganapin ito sa katapusan ng Oktubre.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=31 Mayo 2022 |title=Magali Febles: las condiciones están dadas para que RD sea sede de Miss Universo |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/05/31/republica-dominicana-sera-sede-de-miss-universo/1862102 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Rivera |first=Severo |date=30 Hunyo 2022 |title=Magali Febles: “Pedimos al gobierno reconsiderar su apoyo al montaje de Miss Universo en el país” |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/06/30/magli-febles-pide-al-gobierno-apoyar-miss-universo-en-rd/1921203 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref>
=== Pagpili ng mga kalahok ===
Ang mga kalahok mula sa 52 na mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Sampung kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos maging isang ''runner-up'' sa kanilang kompetisyong pambansa.
Sa edisyong ito unang kakalahok ang [[Bhutan|Butan]],<ref>{{Cite web |last=Dema |first=Choni |date=7 Mayo 2022 |editor-last=Gyaltshen |editor-first=Yeshi |title=Winner of Miss Bhutan to compete in Miss Universe beauty pageant |url=http://www.bbs.bt/news/?p=168999 |access-date=27 Agosto 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> at bumalik ang [[Angola|Anggola]], [[Belize|Belis]], [[Indonesia|Indonesya]], [[Iraq|Irak]], [[Kyrgyzstan|Kirgistan]], [[Lebanon|Libano]], [[Malaysia]], [[Myanmar|Miyanmar]], [[Mongolia|Monggolya]], [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]], [[Seychelles|Seykelas]], [[Suwisa]], at [[Trinidad at Tobago]]. Huling kumalahok noong 1995 ang Seykelas, noong [[Miss Universe 2017|2017]] ang Irak at Trinidad at Tobago, noong [[Miss Universe 2018|2018]] ang Libano at Suwisa, noong [[Miss Universe 2019|2019]] ang Anggola, Monggolya at Santa Lucia, at noong [[Miss Universe 2020|2020]] ang iba.<ref>{{Cite web |last=Tan |first=Thomas |date=10 Abril 2022 |title=Miss Universe Malaysia 2022 Top 15 finalists unveiled |url=https://cj.my/121215/miss-universe-malaysia-2022-top-15-finalists-unveiled/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Citizens Journal |language=en-US}}</ref> Hindi sasali sa edisyong ito ang [[Romania|Rumanya]] dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=29 Mayo 2022 |title=Romania pulls out of 2022 Miss Universe Competition |url=https://mb.com.ph/2022/05/29/romania-pulls-out-of-2022-miss-universe-competition/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref>
== Mga Kandidata ==
Sa kasalukuyan, 52 na kalahok na ang kumpirmado:
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo
! Kandidata
! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}}
! Bayan
|-
| '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''
|Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref>
|21
|Durrës
|-
| '''{{flagicon|GER}} [[Alemanya]]'''
| Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web |date=3 Hulyo 2022 |title=Sie ist die neue "Miss Universe Germany": Soraya Kohlmann holt wieder ein krönchen nach Leipzig |url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563 |access-date=4 Hulyo 2022 |website=Tag24 |language=de}}</ref>
| 24
| Leipzig
|-
|'''{{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]]'''
|Swelia Antonio<ref>{{Cite web|url=https://www.jornaldeangola.ao/ao/noticias/miss-angola-holanda-swelia-antonio-e-a-miss-universo-angola-2022/|title=Miss Angola-Holanda, Swelia António é a Miss Universo Angola 2022|website=Jornal de Angola|language=pt|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|[[Luanda]]
|-
| '''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''
| Kiara Arends<ref>{{Cite web |last= |date=2 Agosto 2022 |title=Kiara Arends corona como Miss Universe Aruba 2022 |url=https://diario.aw/categories/noticia/general/kiara-arends-corona-como-miss-universe-aruba-2022 |access-date=5 Agosto 2022 |website=Diario Aruba |language=pap}}</ref>
| 23
| Oranjestad
|-
| '''{{flagicon|BHS}} [[Bahamas]]'''
| Angel Cartwright<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=5 Agosto 2022 |title=Destiny fulfilled |url=https://thenassauguardian.com/destiny-fulfilled/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=The Nassau Guardian |language=en-US}}</ref>
| 27
| [[Long Island]]
|-
|'''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''
|Ashley Lightburn<ref>{{Cite web |last= |date=13 Agosto 2022 |title=Ashley Lightburn, advocate for women in Science, Technology, Engineering and Math (STEM) |url=https://www.breakingbelizenews.com/2022/08/13/ashley-lightburn-advocate-for-women-in-science-technology-engineering-and-math-stem/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Breaking Belize News |language=en-US}}</ref>
|22
|Lungsod ng Belis
|-
| '''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
| Amanda Dudamel<ref>{{Cite web |last= |first= |date=29 Oktubre 2021 |title=Ella es la hija de Rafael Dudamel que fue coronada Miss Venezuela |url=https://www.elheraldo.co/entretenimiento/amanda-dudamel-la-hija-del-tecnico-deportivo-cali-que-fue-coronada-miss-venezuela |access-date=5 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 23
| Mérida
|-
| '''{{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
| Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hunyo 2022 |title=Ngọc Châu - quán quân Top Model thành Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam |url=https://vnexpress.net/ngoc-chau-quan-quan-top-model-thanh-hoa-hau-hoan-vu-viet-nam-4480269.html |access-date=5 Agosto 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref>
| 28
| Tây Ninh
|-
| '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
| Mia Mamede<ref>{{Cite web |last=Santana |first=Caio |date=19 Hulyo 2022 |title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede |url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm |access-date=20 Hulyo 2022 |website=Universo Online |language=pt-br}}</ref>
| 26
| Vitória
|-
| '''{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]]'''
| Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web |last=Gutiérrez |first=Susana |date=27 Hulyo 2022 |title=Fernanda Pavisic, Miss Bolivia Universo 2022 |url=https://www.eldiario.net/portal/2022/07/27/fernanda-pavisic/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=El Diario |language=es}}</ref>
| 23
| Cochabamba
|-
| '''{{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]]'''
| Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref>
| 23
| Wangdue Phodrang
|-
| '''{{flagicon|CUW}} [[Curaçao]]'''
| Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web |last=Hart |first=Rick |date=28 Mayo 2022 |title=Gabriela Dos Santos Miss Curaçao 2022 |url=https://nu.cw/2022/05/28/gabriela-dos-santos-miss-curacao-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=nu.CW |language=nl}}</ref>
| 20
| Willemstad
|-
|'''{{flagicon|SLV}} [[El Salbador]]'''
|Alejandra Guajardo<ref>{{Cite web |last=Orellana |first=Óscar |date=14 Agosto 2022 |title=FOTOS: Ella es la nueva Miss Universo El Salvador 2022 |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/ella-es-la-nueva-miss-universo-el-salvador-alejandra-guajardo-coronacion/987341/2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=El Diario de Hoy |language=es}}</ref>
|26
|Cabañas
|-
| '''{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]'''
| Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref>
| 27
| Kumasi
|-
| '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''
| Noky Simbani<ref>{{Cite news |last=Loffreda |first=Daniela |date=23 Hulyo 2022 |title=Meet the Derbyshire woman representing Great Britain at Miss Universe 2022 |language=en-GB |work=Derby Telegraph |url=https://www.derbytelegraph.co.uk/news/meet-derbyshire-woman-representing-great-7365307 |access-date=7 Agosto 2022 |issn=0307-1235}}</ref>
| 25
| [[Derby]]
|-
|'''{{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]]'''
| Ivana Batchelor<ref>{{Cite web |last=Quiñónez |first=Edgar |date=5 Hunyo 2022 |title=Ivana Batchelor fue coronada como la nueva Miss Guatemala Universo 2022 |url=https://republica.gt/vive-guatemala/ivana-batchelor-fue-coronada-como-la-nueva-miss-guatemala-universo-2022-20226510210 |access-date=14 Agosto 2022 |website=República |language=es}}</ref>
| 21
| Quetzaltenango
|-
|'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''
|Marybelen Sakamoto<ref>{{Cite web |date=26 Agosto 2022 |title=グランプリに坂本さん輝く「2022 ミス・ユニバース ジャパン ファイナル」 |url=https://www.sponichi.co.jp/entertainment/news/2022/08/26/kiji/20220826s00041000042000c.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Sports Nippon |language=ja}}</ref>
|23
|[[Prepektura ng Chiba|Chiba]]
|-
|'''{{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]]'''
|Mideline Phelizor<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Mideline Phelizor, Miss Haiti 2022 |url=https://lenouvelliste.com/article/237576/mideline-phelizor-miss-haiti-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Nouvelliste |language=en}}</ref>
|27
|[[Port-au-Prince]]
|-
| '''{{flagicon|HND}} [[Honduras]]'''
| Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref>
| 20
| San Pedro Sula
|-
| '''{{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]]'''
| Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web |last= |first= |date=28 Mayo 2022 |title=Berkenalan dengan Laksmi Suardana, Puteri Indonesia 2022 |url=https://www.cnnindonesia.com/gaya-hidup/20220528000534-277-802063/berkenalan-dengan-laksmi-suardana-puteri-indonesia-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CNN Indonesia |language=id-ID}}</ref>
| 26
| Ubud
|-
| '''{{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]]'''|| Balsam Hussein<ref>{{Cite web |last=Al-Rubaie |first=Azhar |date=29 Hulyo 2022 |title=Miss Iraq 2022: TV presenter Balsam Hussein set for World and Universe stages |url=https://www.thenationalnews.com/mena/iraq/2022/07/29/miss-iraq-2022-tv-presenter-balsam-hussein-set-for-world-and-universe-stages/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>|| 19 || [[Baghdad]]
|-
| '''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
| Manita Hang<ref>{{Cite web |date=15 Hunyo 2022 |title=Miss Universe Cambodia 2022 crowned last night |url=https://www.khmertimeskh.com/501095504/miss-universe-cambodia-2022-crowned-last-night/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref>
| 23
| [[Nom Pen]]
|-
| '''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
| Amelia Tu<ref>{{Cite web |last=Papineau |first=Chelsea |date=18 Mayo 2022 |title=Sudbury woman wins Miss International Canada title |url=https://northernontario.ctvnews.ca/sudbury-woman-wins-miss-international-canada-title-1.5908725 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CTV News |language=en}}</ref>
| 20
| [[Vancouver]]
|-
|'''{{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]]'''
|Tiffany Connolly<ref>{{Cite web |last=Wheaton |first=Vicki |date=7 Agosto 2022 |title=Tiffany Conolly crowned Miss Cayman Islands Universe 2022 |url=https://www.caymancompass.com/2022/08/07/tiffany-conolly-crowned-miss-cayman-islands-universe-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=Cayman Compass |language=en-GB}}</ref>
|24
|West Bay
|-
| '''{{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]]'''
| Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Nobyembre 2021 |title="Miss Qozogʻiston" eng goʻzal malikalari aniqlandi – foto |url=https://oz.sputniknews-uz.com/20211117/miss-qozogiston-eng-gozal-malikalari-aniqlandi-foto-21383246.html |access-date=1 Agosto 2022 |website=Sputnik Oʻzbekiston |language=uz}}</ref>
| 21
| [[Nur-Sultan]]
|-
| '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]'''
| María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web |last= |first= |date=6 Abril 2022 |title=María Fernanda Aristizábal representará a Colombia en el Miss Universo 2022 |url=https://www.elheraldo.co/sociedad/maria-fernanda-aristizabal-ira-miss-universo-2022-899913 |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 24
| [[Armenia, Colombia|Armenia]]
|-
| '''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''
| Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref>
| 21
| Pristina
|-
| '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''
| Arijana Podgajski<ref>{{Cite web |last=Kučković |first=Đenada |date=23 Mayo 2022 |title=Arijana Podgajski (19) je nova Miss Universe Hrvatske! Pogledajte veliku fotogaleriju s prestižnog natjecanja |url=https://www.jutarnji.hr/scena/domace-zvijezde/arijana-podgajski-19-je-nova-miss-universe-hrvatske-pogledajte-veliku-fotogaleriju-s-prestiznog-natjecanja-15201330 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Jutarnji list |language=hr-hr}}</ref>
| 19
| Krapina
|-
| '''{{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]]'''
| Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web |last=Wanganoo |first=Anusha |date=25 Hulyo 2022 |title=Yasmina Zaytoun Has Been Crowned Miss Lebanon 2022 |url=https://www.harpersbazaararabia.com/culture/entertainment/yasmina-zaytoun-miss-lebanon-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Harper's Bazaar Arabia |language=en}}</ref>
| 20
| Kfarchouba
|-
|'''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''
|Hrafnhildur Haraldsdóttir<ref>{{Cite web |last=Davíðsdóttir |first=Erla María |date=24 Agosto 2022 |title=Hrafnhildur er Miss Universe Iceland 2022 |url=https://www.frettabladid.is/lifid/hrafnhildur-er-miss-universe-iceland-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Fréttablaðið |language=is}}</ref>
|18
|[[Reikiavik]]
|-
| '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''
| Maxine Formosa<ref>{{Cite web |last=Aquilina |first=Wayne |date=10 April 2022 |title=Miss Universe Malta 2022 titħabbar b’mod differenti. Maxine ser tirrapreżenta lil Malta! |url=https://one.com.mt/miss-universe-malta-2022-tithabbar-bmod-differenti-maxine-ser-tirraprezenta-lil-pajjizna/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=One Malta |language=mt}}</ref>
| 21
| St. Julian's
|-
| '''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''
|Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web |date=24 Hulyo 2022 |title=Alexandrine Belle-Étoile: I Want To Shine More At The Miss Universe Contest |url=https://english.lematinal.media/alexandrine-belle-etoile-i-want-to-shine-more-at-the-miss-universe-contest/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Matinal |language=en-US}}</ref>
| 25
| Curepipe
|-
| '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''
| Irma Miranda<ref>{{Cite web |last=Gutierrez |first=Celeste |date=23 Mayo 2022 |title=Irma Miranda: FOTOS en bikini que muestran la gran belleza de la ganadora de Mexicana Universal |url=https://heraldodemexico.com.mx/espectaculos/2022/5/23/irma-miranda-fotos-en-bikini-que-muestran-la-gran-belleza-de-la-ganadora-de-mexicana-universal-407164.html |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo de México |language=es}}</ref>
| 26
| Ciudad Obregon
|-
|'''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''
|Cassia Sharpley<ref>{{Cite web |last=Hambuda |first=Anne |date=15 Agosto 2022 |title=Cassia Sharpley is Miss Namibia |url=https://www.namibian.com.na/index.php?page=read&id=115150 |access-date=25 Agosto 2022 |website=The Namibian |language=en}}</ref>
|21
|[[Windhoek]]
|-
|'''{{flagicon|NPL}} [[Nepal]]'''
|Sophiya Bhujel<ref>{{Cite web |last= |date=26 Agosto 2022 |title=Sophiya Bhujel wins the title of Miss Universe Nepal 2022 |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/130906/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Republica |language=en}}</ref>
|27
|[[Katmandu]]
|-
|'''{{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]]'''
|Norma Huembes<ref>{{Cite web|url=https://www.swissinfo.ch/spa/nicaragua-miss-universo_una-licenciada-en-contadur%C3%ADa-p%C3%BAblica-es-elegida-miss-nicaragua-2022/47809678|title=Una licenciada en contaduría pública es elegida Miss Nicaragua 2022|website=Swissinfo|language=es|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|San Marcos
|-
|'''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''
|Ida Hauan<ref>{{Cite web |last=DeNiazi |first=Daniel |date=14 Agosto 2022 |title=Ida Anette Hauan vant Miss Norway |url=https://www.extraavisen.no/ida-anette-hauan-vant-miss-norway/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Extraavisen |language=nb-NO}}</ref>
|26
|Trondheim
|-
| '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''
| Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Hernández |first=Elizabeth |date=25 Mayo 2022 |title=Solaris Barba representará a Panamá en el Miss Universo 2022 |url=https://www.laestrella.com.pa/cafe-estrella/farandula/220525/solaris-barba-representara-panama-miss-universo-2022 |access-date=25 Agosto 2022 |website=La Estrella de Panamá |language=es}}</ref>
| 23
| Herrera
|-
|'''{{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]]'''
|Leah Ashmore<ref>{{Cite web |date=27 Agosto 2022 |title=En medio de polémicas fue coronada Leah Ashmore como Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/08/27/en-medio-de-polemicas-fue-coronada-lea-ashmore-como-la-nueva-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref>
|27
|Villarrica
|-
| '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''
| Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Lungsod ng Lima|Lima]]
|-
| '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''
| [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web |date=30 Abril 2022 |title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022 |url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022 |access-date=1 Mayo 2022 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref>
| 24
| [[Pasay]]
|-
| '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''
| Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web |date=17 Hulyo 2022 |title=Miss Polski 2022 wybrana! Kim jest Aleksandra Klepaczka? |url=https://plejada.pl/newsy/miss-polski-2022-wybrana-kim-jest-aleksandra-klepaczka-urzekla-uroda/l9h8dxq |access-date=25 Agosto 2022 |website=Onet.pl |language=pl}}</ref>
| 22
| Łódź
|-
|'''{{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''
|Ashley Cariño<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Miss Fajardo, Ashley Ann Cariño Barreto, se corona como Miss Universe Puerto Rico 2022 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/television/notas/miss-fajardo-ashley-ann-carino-barreto-se-corona-como-miss-universe-puerto-rico-2022/ |access-date=12 Agosto 2022 |website=El Nuevo Día |language=es}}</ref>
|28
|Fajardo
|-
| '''{{flagicon|PRT}} [[Portugal]]'''
| Telma Madeira<ref>{{Cite web |last= |date=9 Hulyo 2022 |title=Telma Madeira é Miss Universo Portugal |url=https://nortelitoral.tv/telma-madeira-e-miss-universo-portugal/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Norte Litoral TV |language=pt-PT}}</ref>
| 22
| [[Lisbon]]
|-
| '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''
| Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]'''
| Anna Linnikova<ref>{{Cite web |date=25 Hulyo 2022 |title=Анна Линникова из Оренбурга стала мисс Россия — 2022 |url=https://news.ru/society/anna-linnikova-iz-orenburga-stala-miss-rossiya-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=News.ru |language=ru}}</ref>
| 22
| [[Orenburg]]
|-
|'''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''
|
|
|
|-
| '''{{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]]'''
| Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web |last=Karapetyan |first=Salifa |date=19 Hunyo 2022 |editor-last=Bonnelame |editor-first=Betymie |title=Tropical island beauty: Gabriella Gonthier to represent Seychelles at Miss Universe 2022 |url=http://www.seychellesnewsagency.com/articles/16936/Tropical+island+beauty+Gabriella+Gonthier+to+represent+Seychelles+at+Miss+Universe+ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Seychelles News Agency |language=en}}</ref>
| 24
| Mahé
|-
| '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''
| Anna Sueangam-iam<ref>{{Cite web |last= |date=30 Hulyo 2022 |title=มงลง! "แอนนา เสืองามเอี่ยม" คว้าตำแหน่ง Miss Universe Thailand 2022 |url=https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%87/177411 |access-date=31 Hulyo 2022 |website=PPTV |language=th}}</ref>
| 23
| [[Bangkok]]
|-
|'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''
|Ndavi Nokeri<ref>{{Cite web |last=McKay |first=Bronwyn |date=13 Agosto 2022 |title=Miss South Africa 2022 crowned |url=https://www.news24.com/channel/the-juice/news/pageant/live-miss-south-africa-2022-finale-kicks-off-with-glitzy-red-carpet-20220813 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Channel 24 |language=en-US}}</ref>
|23
|Tzaneen
|-
| '''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''
| Hanna Kim<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hulyo 2022 |title=Đại diện Hàn Quốc tại Miss Universe 2022: Chiều cao khủng 1m83, xinh như idol, liệu có giật crown? |url=https://saostar.vn/nguoi-mau-hoa-hau/nhan-sac-dai-dien-han-quoc-tai-miss-universe-2022-202207260117277367.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Saostar.vn |language=vi}}</ref>
| 26
| [[Seoul]]
|-
| '''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]'''
| Sofia Depassier<ref>{{Cite web |date=27 Hunyo 2022 |title=Quién es Sofía Depassier, la nueva Miss Universo Chile 2022 |url=https://www.terra.cl/entretenimiento/2022/6/27/quien-es-sofia-depassier-la-nueva-miss-universo-chile-2022-15197.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Terra |language=es}}</ref>
| 22
| [[Santiago, Tsile|Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''
| Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web |last=Baibhawi |first=Riya |date=18 Hunyo 2022 |title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant |url=https://www.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Republic TV |language=en}}</ref>
| 27
| Chernihiv
|}
==Mga paparating na kompetisyong pambansa==
{|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo !! Petsa
|-
| '''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
| '''{{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]'''
| Agosto 28, 2022<ref>{{Cite web |last=Pallavi |first=Krishna Priya |date=25 Agosto 2022 |title=Harnaaz Sandhu announces her return to India ahead of Miss Diva Universe 2022 where she will crown her successor |url=https://www.hindustantimes.com/lifestyle/fashion/harnaaz-sandhu-announces-her-return-to-india-ahead-of-miss-diva-universe-2022-where-she-will-crown-her-successor-101661423108592.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Hindustan Times |language=en}}</ref>
|-
| '''{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
|'''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''
|Setyembre 2, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHE}} [[Suwisa]]'''
| Setyembre 2, 2022
|-
|'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]'''
|Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
| Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]]'''|| Setyembre 4, 2022
|-
| '''{{flagicon|TUR}} [[Turkya]]'''
| Setyembre 7, 2022
|-
| '''{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]]'''
| Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{ESP}}'''
|Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{flagicon|BHR}} [[Bahreyn]]'''
|Setyembre 11, 2022<ref>{{Cite web |last=Tusing |first=David |date=9 Agosto 2022 |title=Miss Universe Bahrain 2022 to be crowned on August 26 |url=https://www.thenationalnews.com/lifestyle/fashion/2022/08/09/miss-universe-bahrain-2022-to-be-crowned-on-august-26/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>
|-
|{{flagicon|SVK}} '''[[Slovakia|Eslobakya]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
|{{flagicon|TTO}} '''[[Trinidad at Tobago]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
| '''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''|| Setyembre 17, 2022
|-
| '''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''
| Setyembre 28, 2022
|-
|{{flagicon|AUS}} '''[[Australia|Australya]]'''
|Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|GRC}} [[Gresya]]'''
| Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]]'''
| Oktubre 3, 2022<ref>{{Cite web |last=Grindell |first=Samantha |date=16 Hulyo 2022 |title=The Miss USA 2022 competition will be held in the same venue where Cheslie Kryst was crowned to honor the late pageant queen |url=https://sports.yahoo.com/miss-usa-2022-competition-held-200422596.html |access-date=27 Agosto 2022 |website=Yahoo! Sports |language=en-US}}</ref>
|-
|'''{{LAO}}'''
|Oktubre 8, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
| Oktubre 30, 2022
|-
|}
==Mga Tala==
{{notelist}}
==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
== Panlabas na link ==
* {{Official website|https://www.missuniverse.com}}
{{Miss Universe}}
85o0u3ltfvi1k0ybzjybffi1ugke8d4
1969692
1969677
2022-08-28T04:04:41Z
Allyriana000
119761
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox beauty pageant|name=Miss Universe 2022|image=|photo=|image size=|photo size=|image alt=|photo alt=|caption=|presenters=|hosts=|entertainment=|acts=|theme=|venue=|broadcaster=|director=|producer=|owner=|sponsor=|entrants=|placements=|debuts={{Hlist|[[Bhutan|Butan]]}}|withdrawals={{Hlist|[[Romania|Rumanya]]}}|withdraws=|returns={{Hlist|[[Angola|Anggola]]|[[Belize|Belis]]|[[Indonesia|Indonesya]]|[[Irak]]|[[Kyrgyzstan|Kirgistan]]|[[Lebanon|Libano]]|[[Malaysia]]|[[Myanmar|Miyanmar]]|[[Mongolia|Monggolya]]|[[Santa Lucia]]|[[Seychelles|Seykelas]]|[[Suwisa]]|[[Trinidad at Tobago]]}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|best state costume=|photogenic=|miss internet=|award1 label=|award1=|award2 label=|award2=|opening trailer=|previous pageant=[[Miss Universe 2021|2021]]|before=|next pageant=2023|next=}}Ang '''Miss Universe 2022''' ay ang magiging ika-71 na edisyon ng [[Miss Universe]] pageant. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni [[Harnaaz Sandhu]] ng [[India|Indiya]] ang hahalili sa kanya bilang Miss Universe 2022.
== Kasaysayan ==
=== Lokasyon at petsa ng kompetisyon ===
Nasa proseso ng talakayan diumano ang Miss Universe Organization upang isagawa ang kompetisyon sa [[Republikang Dominikano]]. Ang mga talakayan ay kinumpirma ng Pambansang Direktor ng Miss Dominican Republic na si Magli Febles. Plano ni Febles na itanghal ang kompetisyon sa Punta Cana at plano nilang ganapin ito sa katapusan ng Oktubre.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=31 Mayo 2022 |title=Magali Febles: las condiciones están dadas para que RD sea sede de Miss Universo |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/05/31/republica-dominicana-sera-sede-de-miss-universo/1862102 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Rivera |first=Severo |date=30 Hunyo 2022 |title=Magali Febles: “Pedimos al gobierno reconsiderar su apoyo al montaje de Miss Universo en el país” |url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/06/30/magli-febles-pide-al-gobierno-apoyar-miss-universo-en-rd/1921203 |access-date=28 Hulyo 2022 |website=Diario Libre |language=es}}</ref>
=== Pagpili ng mga kalahok ===
Ang mga kalahok mula sa 53 na mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Sampung kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo matapos maging isang ''runner-up'' sa kanilang kompetisyong pambansa.
Sa edisyong ito unang kakalahok ang [[Bhutan|Butan]],<ref>{{Cite web |last=Dema |first=Choni |date=7 Mayo 2022 |editor-last=Gyaltshen |editor-first=Yeshi |title=Winner of Miss Bhutan to compete in Miss Universe beauty pageant |url=http://www.bbs.bt/news/?p=168999 |access-date=27 Agosto 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref> at bumalik ang [[Angola|Anggola]], [[Belize|Belis]], [[Indonesia|Indonesya]], [[Iraq|Irak]], [[Kyrgyzstan|Kirgistan]], [[Lebanon|Libano]], [[Malaysia]], [[Myanmar|Miyanmar]], [[Mongolia|Monggolya]], [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]], [[Seychelles|Seykelas]], [[Suwisa]], at [[Trinidad at Tobago]]. Huling kumalahok noong 1995 ang Seykelas, noong [[Miss Universe 2017|2017]] ang Irak at Trinidad at Tobago, noong [[Miss Universe 2018|2018]] ang Libano at Suwisa, noong [[Miss Universe 2019|2019]] ang Anggola, Monggolya at Santa Lucia, at noong [[Miss Universe 2020|2020]] ang iba.<ref>{{Cite web |last=Tan |first=Thomas |date=10 Abril 2022 |title=Miss Universe Malaysia 2022 Top 15 finalists unveiled |url=https://cj.my/121215/miss-universe-malaysia-2022-top-15-finalists-unveiled/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Citizens Journal |language=en-US}}</ref> Hindi sasali sa edisyong ito ang [[Romania|Rumanya]] dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |last=Requintina |first=Robert |date=29 Mayo 2022 |title=Romania pulls out of 2022 Miss Universe Competition |url=https://mb.com.ph/2022/05/29/romania-pulls-out-of-2022-miss-universe-competition/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=[[Manila Bulletin]] |language=en-US}}</ref>
== Mga Kandidata ==
Sa kasalukuyan, 53 na kalahok na ang kumpirmado:
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo
! Kandidata
! Edad{{efn|group=A|Edad sa panahon ng pageant}}
! Bayan
|-
| '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''
|Deta Kokomani<ref>{{Cite web |date=10 Hunyo 2022 |title=Zgjedhet Miss Universe Albania 2022 |url=https://klankosova.tv/zgjedhet-miss-universe-albania-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Klan Kosova |language=sq}}</ref>
|21
|Durrës
|-
| '''{{flagicon|GER}} [[Alemanya]]'''
| Soraya Kolhmann<ref>{{Cite web |date=3 Hulyo 2022 |title=Sie ist die neue "Miss Universe Germany": Soraya Kohlmann holt wieder ein krönchen nach Leipzig |url=https://www.tag24.de/leipzig/sie-ist-die-neue-miss-universe-germany-soraya-kohlmann-holt-wieder-ein-kroenchen-nach-leipzig-2527563 |access-date=4 Hulyo 2022 |website=Tag24 |language=de}}</ref>
| 24
| Leipzig
|-
|'''{{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]]'''
|Swelia Antonio<ref>{{Cite web|url=https://www.jornaldeangola.ao/ao/noticias/miss-angola-holanda-swelia-antonio-e-a-miss-universo-angola-2022/|title=Miss Angola-Holanda, Swelia António é a Miss Universo Angola 2022|website=Jornal de Angola|language=pt|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|[[Luanda]]
|-
| '''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''
| Kiara Arends<ref>{{Cite web |last= |date=2 Agosto 2022 |title=Kiara Arends corona como Miss Universe Aruba 2022 |url=https://diario.aw/categories/noticia/general/kiara-arends-corona-como-miss-universe-aruba-2022 |access-date=5 Agosto 2022 |website=Diario Aruba |language=pap}}</ref>
| 23
| Oranjestad
|-
| '''{{flagicon|BHS}} [[Bahamas]]'''
| Angel Cartwright<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=5 Agosto 2022 |title=Destiny fulfilled |url=https://thenassauguardian.com/destiny-fulfilled/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=The Nassau Guardian |language=en-US}}</ref>
| 27
| [[Long Island]]
|-
|'''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''
|Ashley Lightburn<ref>{{Cite web |last= |date=13 Agosto 2022 |title=Ashley Lightburn, advocate for women in Science, Technology, Engineering and Math (STEM) |url=https://www.breakingbelizenews.com/2022/08/13/ashley-lightburn-advocate-for-women-in-science-technology-engineering-and-math-stem/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Breaking Belize News |language=en-US}}</ref>
|22
|Lungsod ng Belis
|-
| '''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
| Amanda Dudamel<ref>{{Cite web |last= |first= |date=29 Oktubre 2021 |title=Ella es la hija de Rafael Dudamel que fue coronada Miss Venezuela |url=https://www.elheraldo.co/entretenimiento/amanda-dudamel-la-hija-del-tecnico-deportivo-cali-que-fue-coronada-miss-venezuela |access-date=5 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 23
| Mérida
|-
| '''{{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
| Nguyễn Thị Ngọc Châu<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hunyo 2022 |title=Ngọc Châu - quán quân Top Model thành Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam |url=https://vnexpress.net/ngoc-chau-quan-quan-top-model-thanh-hoa-hau-hoan-vu-viet-nam-4480269.html |access-date=5 Agosto 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref>
| 28
| Tây Ninh
|-
| '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
| Mia Mamede<ref>{{Cite web |last=Santana |first=Caio |date=19 Hulyo 2022 |title=Espírito Santo vence Miss Brasil pela 1ª vez na história com Mia Mamede |url=https://www.uol.com.br/splash/noticias/2022/07/19/espirito-santo-vence-miss-brasil-pela-1-vez-na-historia-com-mia-mamede.htm |access-date=20 Hulyo 2022 |website=Universo Online |language=pt-br}}</ref>
| 26
| Vitória
|-
| '''{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]]'''
| Fernanda Pavisic<ref>{{Cite web |last=Gutiérrez |first=Susana |date=27 Hulyo 2022 |title=Fernanda Pavisic, Miss Bolivia Universo 2022 |url=https://www.eldiario.net/portal/2022/07/27/fernanda-pavisic/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=El Diario |language=es}}</ref>
| 23
| Cochabamba
|-
| '''{{flagicon|BTN}} [[Bhutan|Butan]]'''
| Tashi Choden<ref>{{Cite web |date=6 Hunyo 2022 |title=Tashi Choden from Wangdue Phodrang crowned Miss Universe Bhutan 2022 |url=http://www.bbs.bt/news/?p=170256 |access-date=10 Hunyo 2022 |website=Bhutan Broadcasting Service |language=en-US}}</ref>
| 23
| Wangdue Phodrang
|-
| '''{{flagicon|CUW}} [[Curaçao]]'''
| Gabriëla Dos Santos<ref>{{Cite web |last=Hart |first=Rick |date=28 Mayo 2022 |title=Gabriela Dos Santos Miss Curaçao 2022 |url=https://nu.cw/2022/05/28/gabriela-dos-santos-miss-curacao-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=nu.CW |language=nl}}</ref>
| 20
| Willemstad
|-
|'''{{flagicon|SLV}} [[El Salbador]]'''
|Alejandra Guajardo<ref>{{Cite web |last=Orellana |first=Óscar |date=14 Agosto 2022 |title=FOTOS: Ella es la nueva Miss Universo El Salvador 2022 |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/ella-es-la-nueva-miss-universo-el-salvador-alejandra-guajardo-coronacion/987341/2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=El Diario de Hoy |language=es}}</ref>
|26
|Cabañas
|-
| '''{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]]'''
| Engracia Afua Mofuman<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.com.gh/entertainment/celebrities/tears-flow-as-engracia-afua-mofuman-crowned-miss-universe-ghana-2022-photos/1qrx5g1|title=Tears flow as Engracia Afua Mofuman crowned Miss Universe Ghana 2022|website=Pulse|language=en|date=22 Disyembre 2021|access-date=24 Pebrero 2022}}</ref>
| 27
| Kumasi
|-
| '''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''
| Noky Simbani<ref>{{Cite news |last=Loffreda |first=Daniela |date=23 Hulyo 2022 |title=Meet the Derbyshire woman representing Great Britain at Miss Universe 2022 |language=en-GB |work=Derby Telegraph |url=https://www.derbytelegraph.co.uk/news/meet-derbyshire-woman-representing-great-7365307 |access-date=7 Agosto 2022 |issn=0307-1235}}</ref>
| 25
| [[Derby]]
|-
|'''{{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]]'''
| Ivana Batchelor<ref>{{Cite web |last=Quiñónez |first=Edgar |date=5 Hunyo 2022 |title=Ivana Batchelor fue coronada como la nueva Miss Guatemala Universo 2022 |url=https://republica.gt/vive-guatemala/ivana-batchelor-fue-coronada-como-la-nueva-miss-guatemala-universo-2022-20226510210 |access-date=14 Agosto 2022 |website=República |language=es}}</ref>
| 21
| Quetzaltenango
|-
|'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''
|Marybelen Sakamoto<ref>{{Cite web |date=26 Agosto 2022 |title=グランプリに坂本さん輝く「2022 ミス・ユニバース ジャパン ファイナル」 |url=https://www.sponichi.co.jp/entertainment/news/2022/08/26/kiji/20220826s00041000042000c.html |access-date=26 Agosto 2022 |website=Sports Nippon |language=ja}}</ref>
|23
|[[Prepektura ng Chiba|Chiba]]
|-
|'''{{flagicon|HTI}} [[Haiti|Hayti]]'''
|Mideline Phelizor<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Mideline Phelizor, Miss Haiti 2022 |url=https://lenouvelliste.com/article/237576/mideline-phelizor-miss-haiti-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Nouvelliste |language=en}}</ref>
|27
|[[Port-au-Prince]]
|-
| '''{{flagicon|HND}} [[Honduras]]'''
| Rebeca Rodríguez<ref>{{Cite web|url=https://www.laprensa.hn/honduras/rebeca-rodriguez-san-pedro-sula-nueva-miss-honduras-universo-2022-GD8885329|title=Rebeca Rodríguez, de San Pedro Sula, es la nueva Miss Honduras Universo 2022|website=La Prensa|language=es|date=1 Hulyo 2022|access-date=1 Hulyo 2022}}</ref>
| 20
| San Pedro Sula
|-
|'''{{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]'''
|
|
|
|-
| '''{{flagicon|INA|}} [[Indonesia|Indonesya]]'''
| Laksmi De-Neefe Suardana<ref>{{Cite web |last= |first= |date=28 Mayo 2022 |title=Berkenalan dengan Laksmi Suardana, Puteri Indonesia 2022 |url=https://www.cnnindonesia.com/gaya-hidup/20220528000534-277-802063/berkenalan-dengan-laksmi-suardana-puteri-indonesia-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CNN Indonesia |language=id-ID}}</ref>
| 26
| Ubud
|-
| '''{{flagicon|IRQ}} [[Iraq|Irak]]'''|| Balsam Hussein<ref>{{Cite web |last=Al-Rubaie |first=Azhar |date=29 Hulyo 2022 |title=Miss Iraq 2022: TV presenter Balsam Hussein set for World and Universe stages |url=https://www.thenationalnews.com/mena/iraq/2022/07/29/miss-iraq-2022-tv-presenter-balsam-hussein-set-for-world-and-universe-stages/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>|| 19 || [[Baghdad]]
|-
| '''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
| Manita Hang<ref>{{Cite web |date=15 Hunyo 2022 |title=Miss Universe Cambodia 2022 crowned last night |url=https://www.khmertimeskh.com/501095504/miss-universe-cambodia-2022-crowned-last-night/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref>
| 23
| [[Nom Pen]]
|-
| '''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
| Amelia Tu<ref>{{Cite web |last=Papineau |first=Chelsea |date=18 Mayo 2022 |title=Sudbury woman wins Miss International Canada title |url=https://northernontario.ctvnews.ca/sudbury-woman-wins-miss-international-canada-title-1.5908725 |access-date=14 Agosto 2022 |website=CTV News |language=en}}</ref>
| 20
| [[Vancouver]]
|-
|'''{{flagicon|CYM}} [[Kapuluang Kayman]]'''
|Tiffany Connolly<ref>{{Cite web |last=Wheaton |first=Vicki |date=7 Agosto 2022 |title=Tiffany Conolly crowned Miss Cayman Islands Universe 2022 |url=https://www.caymancompass.com/2022/08/07/tiffany-conolly-crowned-miss-cayman-islands-universe-2022/ |access-date=7 Agosto 2022 |website=Cayman Compass |language=en-GB}}</ref>
|24
|West Bay
|-
| '''{{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]]'''
| Aidana Akhantaeva<ref>{{Cite web |last= |first= |date=17 Nobyembre 2021 |title="Miss Qozogʻiston" eng goʻzal malikalari aniqlandi – foto |url=https://oz.sputniknews-uz.com/20211117/miss-qozogiston-eng-gozal-malikalari-aniqlandi-foto-21383246.html |access-date=1 Agosto 2022 |website=Sputnik Oʻzbekiston |language=uz}}</ref>
| 21
| [[Nur-Sultan]]
|-
| '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]'''
| María Fernanda Aristizábal<ref>{{Cite web |last= |first= |date=6 Abril 2022 |title=María Fernanda Aristizábal representará a Colombia en el Miss Universo 2022 |url=https://www.elheraldo.co/sociedad/maria-fernanda-aristizabal-ira-miss-universo-2022-899913 |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo |language=es}}</ref>
| 24
| [[Armenia, Colombia|Armenia]]
|-
| '''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''
| Roksana Ibrahimi<ref>{{Cite web |date=11 Hunyo 2022 |title=Roksana Ibrahimi shpallet "Miss Universe Kosova 2022" |url=https://telegrafi.com/roksana-ibrahimi-shpallet-miss-universe-kosova-2022/ |access-date=11 Hunyo 2022 |website=Telegrafi |language=sq}}</ref>
| 21
| Pristina
|-
| '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''
| Arijana Podgajski<ref>{{Cite web |last=Kučković |first=Đenada |date=23 Mayo 2022 |title=Arijana Podgajski (19) je nova Miss Universe Hrvatske! Pogledajte veliku fotogaleriju s prestižnog natjecanja |url=https://www.jutarnji.hr/scena/domace-zvijezde/arijana-podgajski-19-je-nova-miss-universe-hrvatske-pogledajte-veliku-fotogaleriju-s-prestiznog-natjecanja-15201330 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Jutarnji list |language=hr-hr}}</ref>
| 19
| Krapina
|-
| '''{{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]]'''
| Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web |last=Wanganoo |first=Anusha |date=25 Hulyo 2022 |title=Yasmina Zaytoun Has Been Crowned Miss Lebanon 2022 |url=https://www.harpersbazaararabia.com/culture/entertainment/yasmina-zaytoun-miss-lebanon-2022 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Harper's Bazaar Arabia |language=en}}</ref>
| 20
| Kfarchouba
|-
|'''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''
|Hrafnhildur Haraldsdóttir<ref>{{Cite web |last=Davíðsdóttir |first=Erla María |date=24 Agosto 2022 |title=Hrafnhildur er Miss Universe Iceland 2022 |url=https://www.frettabladid.is/lifid/hrafnhildur-er-miss-universe-iceland-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Fréttablaðið |language=is}}</ref>
|18
|[[Reikiavik]]
|-
| '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''
| Maxine Formosa<ref>{{Cite web |last=Aquilina |first=Wayne |date=10 April 2022 |title=Miss Universe Malta 2022 titħabbar b’mod differenti. Maxine ser tirrapreżenta lil Malta! |url=https://one.com.mt/miss-universe-malta-2022-tithabbar-bmod-differenti-maxine-ser-tirraprezenta-lil-pajjizna/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=One Malta |language=mt}}</ref>
| 21
| St. Julian's
|-
| '''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''
|Alexandrine Belle-Étoile<ref>{{Cite web |date=24 Hulyo 2022 |title=Alexandrine Belle-Étoile: I Want To Shine More At The Miss Universe Contest |url=https://english.lematinal.media/alexandrine-belle-etoile-i-want-to-shine-more-at-the-miss-universe-contest/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Le Matinal |language=en-US}}</ref>
| 25
| Curepipe
|-
| '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''
| Irma Miranda<ref>{{Cite web |last=Gutierrez |first=Celeste |date=23 Mayo 2022 |title=Irma Miranda: FOTOS en bikini que muestran la gran belleza de la ganadora de Mexicana Universal |url=https://heraldodemexico.com.mx/espectaculos/2022/5/23/irma-miranda-fotos-en-bikini-que-muestran-la-gran-belleza-de-la-ganadora-de-mexicana-universal-407164.html |access-date=14 Agosto 2022 |website=El Heraldo de México |language=es}}</ref>
| 26
| Ciudad Obregon
|-
|'''{{flagicon|MYA}} [[Miyanmar]]'''
|
|
|
|-
|'''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''
|Cassia Sharpley<ref>{{Cite web |last=Hambuda |first=Anne |date=15 Agosto 2022 |title=Cassia Sharpley is Miss Namibia |url=https://www.namibian.com.na/index.php?page=read&id=115150 |access-date=25 Agosto 2022 |website=The Namibian |language=en}}</ref>
|21
|[[Windhoek]]
|-
|'''{{flagicon|NPL}} [[Nepal]]'''
|Sophiya Bhujel<ref>{{Cite web |last= |date=26 Agosto 2022 |title=Sophiya Bhujel wins the title of Miss Universe Nepal 2022 |url=http://myrepublica.nagariknetwork.com/news/130906/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=Republica |language=en}}</ref>
|27
|[[Katmandu]]
|-
|'''{{flagicon|NIC}} [[Nikaragwa]]'''
|Norma Huembes<ref>{{Cite web|url=https://www.swissinfo.ch/spa/nicaragua-miss-universo_una-licenciada-en-contadur%C3%ADa-p%C3%BAblica-es-elegida-miss-nicaragua-2022/47809678|title=Una licenciada en contaduría pública es elegida Miss Nicaragua 2022|website=Swissinfo|language=es|date=7 Agosto 2022|access-date=7 Agosto 2022}}</ref>
|24
|San Marcos
|-
|'''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''
|Ida Hauan<ref>{{Cite web |last=DeNiazi |first=Daniel |date=14 Agosto 2022 |title=Ida Anette Hauan vant Miss Norway |url=https://www.extraavisen.no/ida-anette-hauan-vant-miss-norway/ |access-date=14 Agosto 2022 |website=Extraavisen |language=nb-NO}}</ref>
|26
|Trondheim
|-
| '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''
| Solaris Barba<ref>{{Cite web |last=Hernández |first=Elizabeth |date=25 Mayo 2022 |title=Solaris Barba representará a Panamá en el Miss Universo 2022 |url=https://www.laestrella.com.pa/cafe-estrella/farandula/220525/solaris-barba-representara-panama-miss-universo-2022 |access-date=25 Agosto 2022 |website=La Estrella de Panamá |language=es}}</ref>
| 23
| Herrera
|-
|'''{{flagicon|PAR}} [[Paraguay|Paragway]]'''
|Leah Ashmore<ref>{{Cite web |date=27 Agosto 2022 |title=En medio de polémicas fue coronada Leah Ashmore como Miss Universo Paraguay 2022 |url=https://www.lanacion.com.py/lnpop/2022/08/27/en-medio-de-polemicas-fue-coronada-lea-ashmore-como-la-nueva-miss-universo-paraguay-2022/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref>
|27
|Villarrica
|-
| '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''
| Alessia Rovegno<ref>{{Cite web|url=https://rpp.pe/cultura/mas-cultura/miss-peru-2022-alessia-rovegno-gano-la-corona-y-nos-representara-en-el-miss-universo-noticia-1411827|title=Miss Perú 2022: Alessia Rovegno se llevó la corona y nos representará en el Miss Universo|website=Radio Programas del Perú|language=es|date=14 Hunyo 2022|access-date=15 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Lungsod ng Lima|Lima]]
|-
| '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''
| [[Celeste Cortesi]]<ref>{{Cite web |date=30 Abril 2022 |title=Pasay's Celeste Cortesi crowned Miss Universe Philippines 2022 |url=http://news.abs-cbn.com/life/04/30/22/celeste-cortesi-crowned-miss-universe-philippines-2022 |access-date=1 Mayo 2022 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref>
| 24
| [[Pasay]]
|-
| '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''
| Aleksandra Klepaczka<ref>{{Cite web |date=17 Hulyo 2022 |title=Miss Polski 2022 wybrana! Kim jest Aleksandra Klepaczka? |url=https://plejada.pl/newsy/miss-polski-2022-wybrana-kim-jest-aleksandra-klepaczka-urzekla-uroda/l9h8dxq |access-date=25 Agosto 2022 |website=Onet.pl |language=pl}}</ref>
| 22
| Łódź
|-
|'''{{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''
|Ashley Cariño<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2022 |title=Miss Fajardo, Ashley Ann Cariño Barreto, se corona como Miss Universe Puerto Rico 2022 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/television/notas/miss-fajardo-ashley-ann-carino-barreto-se-corona-como-miss-universe-puerto-rico-2022/ |access-date=12 Agosto 2022 |website=El Nuevo Día |language=es}}</ref>
|28
|Fajardo
|-
| '''{{flagicon|PRT}} [[Portugal]]'''
| Telma Madeira<ref>{{Cite web |last= |date=9 Hulyo 2022 |title=Telma Madeira é Miss Universo Portugal |url=https://nortelitoral.tv/telma-madeira-e-miss-universo-portugal/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Norte Litoral TV |language=pt-PT}}</ref>
| 22
| [[Lisbon]]
|-
| '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''
| Andreina Martínez<ref>{{Cite web|url=https://www.diariolibre.com/revista/cultura/2022/04/27/andreina-martinez-representara-a-rd-en-miss-universo-2022/1794271|title=Conoce a la representante de República Dominicana en Miss Universo 2022|website=Diario Libre|language=es|date=27 Abril 2022|access-date=11 Hunyo 2022}}</ref>
| 24
| [[Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|RUS}} [[Rusya]]'''
| Anna Linnikova<ref>{{Cite web |date=25 Hulyo 2022 |title=Анна Линникова из Оренбурга стала мисс Россия — 2022 |url=https://news.ru/society/anna-linnikova-iz-orenburga-stala-miss-rossiya-2022/ |access-date=25 Agosto 2022 |website=News.ru |language=ru}}</ref>
| 22
| [[Orenburg]]
|-
|'''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''
|Sheris Paul
|
|[[Castries]]
|-
| '''{{flagicon|SYC}} [[Seychelles|Seykelas]]'''
| Gabriella Gonthier<ref>{{Cite web |last=Karapetyan |first=Salifa |date=19 Hunyo 2022 |editor-last=Bonnelame |editor-first=Betymie |title=Tropical island beauty: Gabriella Gonthier to represent Seychelles at Miss Universe 2022 |url=http://www.seychellesnewsagency.com/articles/16936/Tropical+island+beauty+Gabriella+Gonthier+to+represent+Seychelles+at+Miss+Universe+ |access-date=25 Agosto 2022 |website=Seychelles News Agency |language=en}}</ref>
| 24
| Mahé
|-
| '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''
| Anna Sueangam-iam<ref>{{Cite web |last= |date=30 Hulyo 2022 |title=มงลง! "แอนนา เสืองามเอี่ยม" คว้าตำแหน่ง Miss Universe Thailand 2022 |url=https://www.pptvhd36.com/news/%E0%B8%82%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%87/177411 |access-date=31 Hulyo 2022 |website=PPTV |language=th}}</ref>
| 23
| [[Bangkok]]
|-
|'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''
|Ndavi Nokeri<ref>{{Cite web |last=McKay |first=Bronwyn |date=13 Agosto 2022 |title=Miss South Africa 2022 crowned |url=https://www.news24.com/channel/the-juice/news/pageant/live-miss-south-africa-2022-finale-kicks-off-with-glitzy-red-carpet-20220813 |access-date=14 Agosto 2022 |website=Channel 24 |language=en-US}}</ref>
|23
|Tzaneen
|-
| '''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''
| Hanna Kim<ref>{{Cite web |last= |date=26 Hulyo 2022 |title=Đại diện Hàn Quốc tại Miss Universe 2022: Chiều cao khủng 1m83, xinh như idol, liệu có giật crown? |url=https://saostar.vn/nguoi-mau-hoa-hau/nhan-sac-dai-dien-han-quoc-tai-miss-universe-2022-202207260117277367.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Saostar.vn |language=vi}}</ref>
| 26
| [[Seoul]]
|-
| '''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]'''
| Sofia Depassier<ref>{{Cite web |date=27 Hunyo 2022 |title=Quién es Sofía Depassier, la nueva Miss Universo Chile 2022 |url=https://www.terra.cl/entretenimiento/2022/6/27/quien-es-sofia-depassier-la-nueva-miss-universo-chile-2022-15197.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Terra |language=es}}</ref>
| 22
| [[Santiago, Tsile|Santiago]]
|-
| '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''
| Viktoria Apanasenko<ref>{{Cite web |last=Baibhawi |first=Riya |date=18 Hunyo 2022 |title=Civil worker Viktoria Apanasenko to represent Ukraine at the 2022 Miss Universe pageant |url=https://www.republicworld.com/world-news/russia-ukraine-crisis/civil-worker-viktoria-apanasenko-to-represent-ukraine-at-the-2022-miss-universe-pageant-articleshow.html |access-date=25 Agosto 2022 |website=Republic TV |language=en}}</ref>
| 27
| Chernihiv
|}
==Mga paparating na kompetisyong pambansa==
{|class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo !! Petsa
|-
| '''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''
| Agosto 28, 2022
|-
|'''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''
|Setyembre 2, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHE}} [[Suwisa]]'''
| Setyembre 2, 2022
|-
|'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]'''
|Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
| Setyembre 3, 2022
|-
| '''{{flagicon|NLD}} [[Netherlands|Olanda]]'''|| Setyembre 4, 2022
|-
| '''{{flagicon|TUR}} [[Turkya]]'''
| Setyembre 7, 2022
|-
| '''{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]]'''
| Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{ESP}}'''
|Setyembre 10, 2022
|-
|'''{{flagicon|BHR}} [[Bahreyn]]'''
|Setyembre 11, 2022<ref>{{Cite web |last=Tusing |first=David |date=9 Agosto 2022 |title=Miss Universe Bahrain 2022 to be crowned on August 26 |url=https://www.thenationalnews.com/lifestyle/fashion/2022/08/09/miss-universe-bahrain-2022-to-be-crowned-on-august-26/ |access-date=27 Agosto 2022 |website=The National |language=en}}</ref>
|-
|{{flagicon|SVK}} '''[[Slovakia|Eslobakya]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
|{{flagicon|TTO}} '''[[Trinidad at Tobago]]'''
|Setyembre 11, 2022
|-
| '''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''|| Setyembre 17, 2022
|-
| '''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''
| Setyembre 28, 2022
|-
|{{flagicon|AUS}} '''[[Australia|Australya]]'''
|Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|GRC}} [[Gresya]]'''
| Setyembre 2022
|-
| '''{{flagicon|USA}} [[Miss USA 2022|Estados Unidos]]'''
| Oktubre 3, 2022<ref>{{Cite web |last=Grindell |first=Samantha |date=16 Hulyo 2022 |title=The Miss USA 2022 competition will be held in the same venue where Cheslie Kryst was crowned to honor the late pageant queen |url=https://sports.yahoo.com/miss-usa-2022-competition-held-200422596.html |access-date=27 Agosto 2022 |website=Yahoo! Sports |language=en-US}}</ref>
|-
|'''{{LAO}}'''
|Oktubre 8, 2022
|-
| '''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
| Oktubre 30, 2022
|-
|}
==Mga Tala==
{{notelist}}
==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
== Panlabas na link ==
* {{Official website|https://www.missuniverse.com}}
{{Miss Universe}}
hjp53rqanqe8gbdnxsu2d7dq08fk5ea
Miss Universe 2019
0
313931
1969679
1960090
2022-08-28T01:25:47Z
Allyriana000
119761
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox beauty pageant
| caption = Zozibini Tunzi, Miss Universe 2019
| image = Zozibini Tunzi Attending Puteri Indonesia 2020 (potrait).jpg
| date = ika-8 ng Disyembre 2019
| venue = Tyler Perry Studios, [[Atlanta]], [[Georgia (U.S. state)|Georgia]], Estados Unidos
| presenters = {{Hlist|[[Steve Harvey]]|Olivia Culpo|Vanessa Lachey}}
| acts = Ally Brooke
| entrants = 90
| placements = 20
| broadcaster = {{Hlist|[[Fox Broadcasting Company|Fox]]|[[Telemundo]]}}
| debuts = {{Hlist|[[Bangglades]]|[[Gineang Ekwatoriyal]]}}
| withdraws = {{Hlist|[[Gana]]|[[Gresya]]|[[Guwatemala]]|[[Kirgistan]]|[[Libano]]|[[Rusya]]|[[Sambia]]|[[Sri Lanka]]|[[Suwisa]]|[[Hungary|Unggarya]]}}
| returns = {{Hlist|[[Litwanya]]|[[Rumanya]]|[[Sierra Leone]]|[[Tansaniya]]}}
| winner = '''Zozibini Tunzi''' <br> '''{{flag|Timog Aprika}}'''
| best national costume = [[Gazini Ganados]] <br> {{flag|Pilipinas}}
| congeniality = Olga Buława <br> {{flag|Polonya}}
| before = [[Miss Universe 2018|2018]]
| next = [[Miss Universe 2020|2020]]
}}
Ang '''Miss Universe 2019''' ay ang ika-68 na edisyon ng Miss Universe pageant, na ginanap sa Tyler Perry Studios sa [[Atlanta]], [[Georgia (estado ng Estados Unidos)|Georgia]], [[Estados Unidos]] noong ika-8 ng Disyembre 2019.<ref name=":2">{{Cite web |date=1 Nobyembre 2019 |title=Tyler Perry's new studio to host 2019 Miss Universe pageant |url=https://apnews.com/article/dcfdb0e1085a4ba5a8e6fc0ad9c22056 |access-date=29 Hulyo 2022 |website=AP News |language=en}}</ref>
Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Catriona Gray]] ng [[Pilipinas]] si Zozibini Tunzi ng [[South Africa|Timog Aprika]] bilang Miss Universe 2019. Ito ang ikatlong tagumpay ng Timog Aprika sa kasaysayan ng kompetisyon. Nagtapos bilang first runner-up si Madison Anderson ng [[Puerto Rico|Porto Riko]] samantalang nagtapos bilang second runner-up si Sofía Aragón ng [[Mehiko]].<ref>{{Cite web |last=Maxouris |first=Christina |date=9 Disyembre 2019 |title=Miss South Africa crowned 2019 Miss Universe |url=https://www.cnn.com/2019/12/08/entertainment/miss-universe-2019-trnd/index.html |access-date=29 Hulyo 2022 |website=[[CNN]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Arnowitz |first=Leora |date=9 Disyembre 2019 |title=Miss Universe 2019: South Africa wins, Steve Harvey has another mix-up and more you missed |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2019/12/08/miss-universe-2019-winner-steve-harvey-miss-malaysia-mix-up-more/4378219002/ |access-date=10 Hunyo 2022 |website=USA Today |language=en-US}}</ref>
Mga kandidata mula sa 90 na mga bansa at teritoryo ang kumalahok sa kompetisyong ito. Pinangunahan ni [[Steve Harvey]] ang kompetisyon, samantalang sina Miss Teen USA 1998 Vanessa Lachey at Miss Universe 2012 Olivia Culpo ang nagsilbing mga backstage correspondent.<ref>{{Cite web |last=Stone |first=Natalie |date=15 May 2019 |title=Steve Harvey Still Hosts 3 Shows and Miss Universe: Everywhere You Can Watch Him Work |url=https://people.com/tv/steve-harvey-everywhere-you-can-watch-him-host-after-steve-canceled/ |access-date=29 Hulyo 2022 |website=People Magazine |language=en}}</ref> Nagtanghal si Ally Brooke sa edisyong ito.<ref>{{Cite web |last=Campbell |first=Kathy |date=9 Disyembre 2019 |title=Miss Universe 2019: Find Out Who Won, Plus Steve Harvey Has Another Mishap |url=https://www.usmagazine.com/celebrity-news/news/miss-universe-2019-who-won/ |access-date=29 Hulyo 2022 |website=Us Weekly |language=en-US}}</ref> Itinampok rin sa edisyong ito ang bagong ''Mouawad Power of Unity Crown'' na nagkakahalaga ng $5 milyon.<ref>{{Cite web |date=6 Disyembre 2019 |title=LOOK: New Miss Universe 2019 crown unveiled |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/246556-photo-new-miss-universe-crown-2019/ |access-date=29 Hulyo 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last= |date=6 Disyembre 2019 |title=Mouawad and The Miss Universe Organization Unveil The Miss Universe Power of Unity Crown, Crafted by Mouwad |url=https://www.prnewswire.co.uk/news-releases/mouawad-and-the-miss-universe-organization-unveil-the-miss-universe-power-of-unity-crown-crafted-by-mouwad-828137368.html |access-date=31 Hulyo 2022 |website=PR Newswire |language=en}}</ref>
== Kasaysayan ==
=== Lokasyon at petsa ng kompetisyon ===
Noong ika-19 ng Disyembre 2018, nabanggit ng Pilipinong politiko at negosyanteng si Chavit Singson na ang ika-68 na edisyon ng kompetisyon ay gaganapin sa [[Seoul]], [[Timog Korea]]. Sinabi rin ni Singson na tutulong siya sa paghahanda para sa kompetisyon sa Timog Korea bagaman hindi pa tapos ang mga detalye at hindi pa ito kinukumpirma ng Miss Universe Organization. Huling idinaos ang Miss Universe sa Seoul noong 1980.<ref>{{Cite web |date=19 Disyembre 2018 |title=Singson says 2019 Miss Universe pageant to be held in South Korea |url=https://news.abs-cbn.com/life/12/19/18/singson-says-2019-miss-universe-pageant-to-be-held-in-south-korea |access-date=29 Hulyo 2022 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref>
Naiulat noong Abril 2019 na ang [[Pilipinas]] at [[Rio de Janeiro]] sa [[Brazil|Brasil]] ay interesado sa pagho-host ng kompetisyon. Lumaki ang interes sa Pilipinas kasunod ng pagkapanalo ni Catriona Gray noong nakaraang edisyon, na ninanais na makoronahan ang kanyang kahalili sa kanyang sariling bansa, tulad ng ginawa ni [[Pia Wurtzbach]] noong [[Miss Universe 2016|2017]].<ref>{{Cite web |last=de los Reyes |first=Sara |date=9 Mayo 2018 |title=Will The Philippines Host Miss Universe For The Fourth Time In 2019? |url=https://metro.style/people/society-personalities/will-the-philippines-host-miss-universe/9367#:~:text=This%20year%2C%20Filipino%2DAustralian%20model,Universe%20crown%20for%20the%20Philippines. |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Metro Magazine |language=en}}</ref> Samantala, idedeklara bilang ''World Capital of Architecture'' ng [[UNESCO]] para sa taong 2020 ang Rio de Janeiro, at naiulat na naghahanap ang lungsod ng mga internasyonal na kaganapan para sa antisipasyon ng titulo.<ref name=":1">{{Cite web |last=Afinidad-Bernardo |first=Deni Rose M. |date=14 Oktubre 2019 |title=WATCH: Gazini Ganados on Miss Universe 2019 date, venue |url=https://www.philstar.com/entertainment/2019/10/14/1960105/watch-gazini-ganados-miss-universe-2019-date-venue |access-date=30 Hulyo 2022 |website=[[Philippine Star]]}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=2 Abril 2019 |title=João Baptista: Concurso Miss Universo será no Rio de Janeiro? |url=https://odia.ig.com.br/opiniao/2019/04/5631199-joao-baptista--concurso-miss-universo-sera-no-rio-de-janeiro.html |access-date=31 Hulyo 2022 |website=O Dia |language=pt-BR}}</ref> Noong Mayo 2019, sinabi ng anak ni Chavit Singson na si Richelle Singson-Michael na ang Pilipinas ay isa sa mga bansang nagbi-bid upang i-host ang kompetisyon, at ang LCS Group ay nakatuon sa pagho-host ng kompetisyon sa Pilipinas man o sa Timog Korea.<ref name=":1" />
Naiulat noong Agosto ng kaparehong taon na ang [[Israel]] at [[South Africa|Timog Aprika]] ay interesado rin sa pagho-host ng kompetisyon.<ref>{{Cite web |last=Richardson |first=James |date=11 Agosto 2019 |title=Miss Universe 2019: South Africa among the possible hosts |url=https://www.thesouthafrican.com/news/miss-universe-2019-south-africa-among-the-possible-hosts/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=The South African |language=en-ZA}}</ref> Umusbong ang mga talakayan tungkol sa pagho-host ng Israel matapos matagumpay na i-host ng [[Tel-Abib]] ang [[Paligsahang Pang-awitin ng Eurovision]] noong 2019. Interesado rin ang Israel sa pagho-host ng kompetisyon sa susunod na dalawang taon. Subalit, dahil sa kakulangan sa badyet at sa pambansang eleksyon sa Israel, umatras ang bansa sa pagho-host ng kompetisyon.<ref>{{Cite web |last=Swissa |first=Eran |date=8 Setyembre 2019 |title=Talks in progress to bring Miss Universe pageant to Israel |url=https://www.israelhayom.com/2019/08/09/talks-in-progress-to-bring-miss-universe-pageant-to-israel/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=Israel Hayom |language=en}}</ref> Kalaunan, ang Israel ang nag-host sa [[Miss Universe 2021|ika-70 edisyon ng kompetisyon]].<ref>{{Cite web |last= |first= |date=10 Agosto 2019 |title=Israel reportedly seeking to host upcoming Miss Universe pageant |url=https://www.timesofisrael.com/israel-reportedly-seeking-to-host-upcoming-miss-universe-pageant/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Soysa |first=Eran |date=9 Agosto 2019 |title=אחרי האירוויזיון: תחרות מיס יוניברס בדרך לישראל? |url=https://www.israelhayom.co.il/culture/stage/article/8931588 |access-date=31 Hulyo 2022 |website=Israel Hayom |language=he}}</ref> Noong ika-31 ng Oktubre 2019, kinumpirma ng Miss Universe Organization na ang kompetisyon ay mangyayari sa Tyler Perry Studios sa [[Atlanta, Georgia|Atlanta]], [[Georgia (estado ng Estados Unidos)|Georgia]] sa ika-8 ng Disyembre 2019.<ref name=":2" />
=== Pagpili ng mga kalahok ===
Ang mga kalahok mula sa 90 mga bansa at teritoryo ay napili upang kumalahok sa kompetisyon. Anim na kandidata ang nailuklok upang kumatawan sa kanilang bansa/teritoryo at isang kandidata ang napili matapos isagawa ang isang bagong kompetisyong pambansa upang palitan ang napatalsik na nanalo.
Si Miss Belgium 2018 Angeline Flor Pua ay iniluklok upang kumatawan sa bansang [[Belhika]] sa edisyong ito matapos na piliin ni Miss Belgium 2019 Elena Castro na kumalahok sa Miss World 2019.<ref name=":3" /> Iniluklok upang kumatawan sa bansang Pransiya si Miss France 2018 Maëva Coucke matapos na pinili ni Miss France 2019 Vaimalama Chaves na huwag sumali sa kahit anong internasyonal na kompetisyon.<ref name=":6" /> Iniluklok naman si Miss Polski Olga Buława upang kumatawan sa Polonya matapos bitawan ng Miss Polski Organization ang kanilang prangkisa sa Miss Universe.<ref name=":5" />
Si Anyella Grados ang orihinal na kakatawan sa [[Peru]] sa Miss Universe. Gayunpaman, pinatalsik sa trono si Grados kasunod ng isang iskandalo kung saan lumabas ang mga ''video'' ni Grados kung saan ito ay lasing at nagsusuka sa publiko. Dahil sa pagpapatalsik kay Grados, naganap ang isang espesyal na edisyon ng Miss Peru 2019 upang piliin ang bagong kinatawan ng Peru sa Miss Universe. Nanalo bilang Miss Peru 2019 si Kelin Rivera.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=1 Abril 2019 |title=El escándalo que sacudió a Miss Perú: Anyella Grados perdió su corona tras ser captada en estado de ebriedad |url=https://www.infobae.com/america/entretenimiento/2019/04/01/el-escandalo-que-sacudio-a-miss-peru-anyella-grados-perdio-su-corona-tras-ser-captada-en-estado-de-ebriedad/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=Infobae |language=es-ES}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=21 Abril 2019 |title=Anyella Grados: ¿Quién es la modelo que participará en 'El valor de la verdad'? |url=https://peru21.pe/espectaculos/local/anyella-grados-modelo-participara-473376-noticia/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=Peru21 |language=es}}</ref><ref name=":4" />
Sa edisyong ito unang kumalahok ang [[Bangladesh|Bangglades]] at [[Gineang Ekwatoriyal]], at bumalik ang [[Lithuania|Litwanya]], [[Romania|Rumanya]], [[Sierra Leone]], at [[Tanzania|Tansaniya]].<ref>{{Cite web |last= |first= |date=6 Disyembre 2019 |title='মিস ইউনিভার্স' প্রতিযোগিতায় যাচ্ছে বাংলাদেশ |url=https://www.prothomalo.com/entertainment/tv/‘মিস-ইউনিভার্স’-প্রতিযোগিতায়-যাচ্ছে-বাংলাদেশ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=Prothom Alo |language=bn}}</ref><ref>{{Cite web |last= |date=30 Agosto 2019 |title=El Ministerio de Cultura, Turismo y Promoción Artesanal inaugura el curso de preparación de las finalistas de Miss Guinea Ecuatorial 2019 |url=https://ahoraeg.com/sociedad/2019/08/30/el-ministerio-de-cultura-turismo-y-promocion-artesanal-inaugura-el-curso-de-preparacion-de-las-finalistas-de-miss-guinea-2019/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=AhoraEG |language=es}}</ref> Huling kumalahok noong [[Miss Universe 2014|2014]] ang Litwanya, noong [[Miss Universe 2016|2016]] ang Sierra Leone, at noong [[Miss Universe 2017|2017]] ang Rumanya at Tansaniya. Ang mga bansang [[Ghana|Gana]], [[Gresya]], [[Guwatemala]], [[Kyrgyzstan|Kirgistan]], [[Lebanon|Libano]], [[Rusya]], [[Zambia|Sambia]], [[Sri Lanka]], [[Suwisa]], at [[Hungary|Unggarya]] ay hindi sumali sa edisyong ito. Hindi sumali ang Libano dahil sa mga protesta sa Libano noong ika-17 ng Oktubre 2019. Hindi sumali si Erika Kolani ng Gresya dahil sa kakulangan sa badyet at problema sa US visa.<ref>{{Cite web |date=24 Oktubre 2019 |title=Erika Kolani appointed Miss Universe Greece 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Erika-Kolani-appointed-Miss-Universe-Greece-2019/eventshow/71738543.cms |access-date=31 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref> Hindi sumali si Alina Sanko ng Rusya matapos na mag-overlap ang petsa ng Miss World 2019 at Miss Universe 2019. Dahil sa tagal ng pag-anunsyo ng Miss Universe Organization sa lokasyon at petsa ng kompetisyon, hindi natapos ng Miss Russia Organization ang mga plano nito na makahanap ng kapalit ni Sanko.<ref>{{Cite web |date=18 Nobyembre 2019 |title=Russia will not participate in Miss Universe 2019 |url=https://news.ru/en/show-business/russia-will-not-participate-in-miss-universe-2019/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200423185149/https://news.ru/en/show-business/russia-will-not-participate-in-miss-universe-2019/ |archive-date=23 Abril 2020 |access-date=31 Hulyo 2022 |website=News.ru}}</ref> Si Sanko ay ang kinatawan ng Rusya [[Miss Universe 2020|sa susunod na edisyon]].<ref>{{Cite web |date=5 Marso 2021 |title="Мисс Россия-2019" Алина Санько поедет на конкурс "Мисс Вселенная" |url=https://ren.tv/news/shou-biznes/809196-miss-rossiia-2019-alina-sanko-poedet-na-konkurs-miss-vselennaia |access-date=31 Hulyo 2022 |website=REN TV |language=ru}}</ref> Hindi sumali si Didia Mukwala ng Sambia matapos na mabigo ang Miss Universe Zambia Organization na maglaan ng biyahe para kay Mukwala papuntang Atlanta dahil sa sitwasyong pinansyal ng organisasyon.<ref>{{Cite web |last=Chileshe |first=Musonda |date=19 Agosto 2019 |title=Didia Mukwala crowned Miss Universe Zambia 2019 |url=https://lusakastar.com/entertainment/didia-mukwala-crowned-miss-universe-zambia-2019 |access-date=31 Hulyo 2022 |website=Lusaka Star |language=en-US}}</ref> Hindi sumali ang Gana, Guwatemala, Kirgistan, Sri Lanka, Suwisa, at Unggarya matapos na mabigo ang kanilang mga organisasyong pambansa na magdaos ng kompetisyong pambansa o magtalaga ng kalahok.
Sa edisyon ring ito kumalahok ang kauna-unahang kandidatang hayagang ''lesbian'' na si Swe Zin Htet ng [[Myanmar|Miyanmar]] na umamin ilang araw bago ang kompetisyon.<ref>{{Cite web |last=Herbst |first=Diane |date=6 Disyembre 2019 |title=Miss Universe's First Openly Gay Contestant Came Out Days Ago: 'I Just Started a New Chapter' |url=https://people.com/human-interest/miss-myanmar-is-miss-universe-first-openly-gay-contestant/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=People Magazine |language=en}}</ref>
==Mga Resulta==
=== Mga pagkakalagay ===
{| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Pagkakalagay<ref>{{Cite web |date=9 Disyembre 2019 |title=South Africa crowned Miss Universe 2019; PH finishes in Top 20 |url=https://news.abs-cbn.com/life/12/09/19/south-africa-crowned-miss-universe-2019-ph-finishes-in-top-20 |access-date=29 Hulyo 2022 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref>
! Kandidata
|-
| '''Miss Universe 2019'''
|
* '''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]''' – '''Zozibini Tunzi'''
|-
| '''1st Runner-Up'''
|
* '''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]''' – Madison Anderson
|-
| '''2nd Runner-Up'''
|
* '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]''' – Sofía Aragón
|-
| '''Top 5'''
|
* '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombiya]]''' – Gabriela Tafur
* '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]''' – Paweensuda Drouin
|-
| '''Top 10'''
|
* '''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]''' – Cheslie Kryst
* '''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]''' – Birta Abiba Þórhallsdóttir
* '''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]''' – Frederika Alexis Cull
* '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]''' – Kelin Rivera
* '''{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]''' – Maëva Coucke
|-
| '''Top 20'''
|
* '''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]''' – Cindy Marina
* '''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]''' – Thalía Olvino
* '''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]''' – Hoàng Thị Thùy
* '''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]''' – Júlia Horta
* '''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]''' – Vartika Singh
* '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]''' – Mia Rkman
* '''{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]]''' – Olutosin Araromi
* '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]''' – [[Gazini Ganados]]
* '''{{flagicon|POR}} [[Portugal]]''' – Sylvie Silva
* '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]''' – Clauvid Dály
|}
===Mga espesyal na parangal===
{| class="wikitable sortable unsortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Parangal
! Kandidata
|-
| '''Best National Costume'''
|
* '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]''' – [[Gazini Ganados]]
|-
| '''Miss Congeniality'''
|
* '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]''' – Olga Buława
|}
== Kompetisyon ==
=== Pormat ng kompetisyon ===
Tulad noong [[Miss Universe 2018|2018]], 20 ''semifinalist'' ang napili sa pamamagitan ng paunang kompetisyon at ang mga ''closed-door interview''.<ref>{{Cite web |date=11 Disyembre 2018 |title=‘No live voting this year’: Catriona Gray details new Miss Universe format |url=https://news.abs-cbn.com/life/12/11/18/new-miss-universe-format-detailed-by-catriona |access-date=31 Hulyo 2022 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref> Muling isinagawa ang ''internet voting'' kung saan ang mga manonood ay maaaring bumoto para sa isang kandidata upang makapasok sa ''semifinals''. Muling ginamit sa ikatlong pagkakataon ang ''continental format'' kung saan limang ''semifinalist'' ay galing sa Kaamerikahan, Europa, at Aprika at Asya-Pasipiko at limang ''semifinalist'' ay kabilang sa ''wildcards'' na magmumula sa anumang rehiyong kontinental. Kumalahok sa ''opening statement'' ang 20 ''semifinalist'' at kalaunan ay pinili ang 10 ''semifinalist''. Kumalahok sa ''swimsuit competition'' at ''evening gown competition'' ang 10 ''semfinalist'' at kalaunan ay pinili ang limang pinalista''.'' Limang pinalista ang sumabak sa paunang ''question-and-answer round,'' at tatlong pinalista naman ang sumabak sa ''final question'' at ''closing statement''.<ref>{{Cite web |date=2019-12-02 |title=Nuevo formato y otros cambios en el Miss Universo 2019 generan polémica - E! Online Latino |url=https://www.eonline.com/mx/news/1098568/nuevo-formato-y-otros-cambios-en-el-miss-universo-2019-generan-polemica |access-date=2022-07-31 |website=E! Online}}</ref><ref>{{Cite news |date=9 Disyembre 2019 |title=Miss Universe 2019: 'May every little girl see their faces reflected in mine' |language=en-GB |work=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.com/news/newsbeat-50712666 |access-date=28 Agosto 2022}}</ref>
=== Komite sa pagpili ===
* Gaby Espino - Artistang Benesolana<ref name=":7">{{Cite web |date=9 Disyembre 2019 |title=LOOK: The all-women panel of judges at Miss Universe 2019 |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/246785-all-women-panel-judges-2019/ |access-date=31 Hulyo 2022 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref>
* Sazan Hendrix - Negosyanteng Amerikana<ref name=":7" />
* Riyo Mori - Miss Universe 2007 mula sa [[Hapon]]<ref name=":7" />
* Cara Mund - Miss America 2018 mula sa [[Hilagang Dakota]]<ref name=":7" />
* Bozoma Saint John - Negosyante at ''marketing executive'' na Amerikana<ref name=":7" />
* Crystle Stewart - Miss USA 2008 mula sa [[Texas]]<ref name=":7" />
* Paulina Vega - [[Miss Universe 2014]] mula sa [[Colombia|Kolombiya]]<ref name=":7" />
* Olivia Jordan - Miss USA 2015 mula sa Oklahoma ''(bilang hurado sa paunang kompetisyon lamang)''<ref name=":7" />
==Mga Kandidata==
90 na kandidata ang kumalahok para sa titulo.<ref>{{Cite web |last=Krause |first=Amanda |last2=Konstantinides |first2=Anneta |date=6 Disyembre 2019 |title=Meet the 90 contestants competing to be Miss Universe 2019 |url=https://www.insider.com/miss-universe-pageant-contestants-photos-2019-12 |access-date=25 July 2022 |website=Insider |language=en-US}}</ref>
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
|-
! Bansa/Teritoryo !! Kandidata !! Edad{{efn|Edad sa panahon ng kompetisyon|name=a}}!! Bayan !! Rehiyong Kontinental
|-
|'''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''||Cindy Marina<ref>{{Cite web |date=8 Hunyo 2019 |title=Cindy Marina crowned Miss Universe Albania 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Cindy-Marina-crowned-Miss-Universe-Albania-2019/eventshow/69701434.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||Shkodër||Europa
|-
|'''{{flagicon|DEU}} [[Alemanya]]'''
|Miriam Rautert<ref>{{Cite web |last=Lauterborn |first=Antonia |date=2 Setyembre 2019 |title=Miriam aus Hagen deutsche Kandidatin bei Miss-Universe-Wahl |url=https://www.wp.de/staedte/hagen/miriam-aus-hagen-deutsche-kandidatin-bei-miss-universe-wahl-id226972225.html |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Westfalenpost |language=de-DE}}</ref>
|23
|[[Berlin]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]]'''||Salett Miguel<ref>{{Cite web |date=23 Oktubre 2019 |title=Salett Miguel crowned Miss Angola 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Salett-Miguel-crowned-Miss-Angola-2019/eventshow/71719386.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||20||Cuanza||Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]]'''||Mariana Varela<ref>{{Cite web |date=17 Oktubre 2019 |title=Mariana Varela es la nueva Miss Universo Argentina |url=https://www.puntal.com.ar/interes-general/mariana-varela-es-la-nueva-miss-universo-argentina-n51572 |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Puntal |language=es-AR}}</ref>||23||Avellaneda||Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|ARM}} [[Armenya]]'''||Dayana Davtyan<ref>{{Cite web |date=11 Hulyo 2019 |title=Dayana Davtyan crowned Miss Universe Armenia 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Dayana-Davtyan-crowned-Miss-Universe-Armenia-2019/eventshow/70172650.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||[[Ereban]]|| Europa
|-
|'''{{flagicon|ABW}} [[Aruba]]'''||Danna García<ref>{{Cite web |date=12 Agosto 2019 |title=Danna García crowned Miss Aruba 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Danna-Garca-crowned-Miss-Aruba-2019/eventshow/70639693.cms |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>||21||Oranjestad|| Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]]'''|| Priya Serrao<ref>{{Cite web |last=Hope |first=Zach |date=28 Hunyo 2019 |title=Victorian law graduate born in India wins Miss Universe Australia |url=https://www.smh.com.au/national/victorian-law-graduate-born-in-india-wins-miss-universe-australia-20190628-p5224e.html |access-date=24 Hulyo 2022 |website=The Sydney Morning Herald |language=en}}</ref>||27||[[Melbourne]]|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Bagong Silandiya]]'''||Diamond Langi<ref>{{Cite web |date=17 Agosto 2019 |title=Diamond Langi wins Miss Universe New Zealand 2019 |url=https://lucire.com/insider/20190817/diamond-langi-wins-miss-universe-new-zealand-2019/ |access-date=24 Hulyo 2022 |website=Lucire |language=en}}</ref>||27||Auckland|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{BHS}}'''||Tarea Sturrup<ref>{{Cite web |last=Moss |first=Shavaughn |date=23 Agosto 2019 |title=From a dream to reality |url=https://thenassauguardian.com/2019/08/23/from-a-dream-to-reality-2/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190823175710/https://thenassauguardian.com/2019/08/23/from-a-dream-to-reality-2/ |archive-date=23 Agosto 2019 |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Nassau Guardian}}</ref>||24||Grand Bahama|| Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|BAN}} [[Bangladesh|Bangglades]]'''||Shirin Akter Shela<ref>{{Cite web |last=Al Mamun |first=Shafiq |date=24 Oktubre 2019 |title=মিস ইউনিভার্স বাংলাদেশের মুকুট জিতলেন শিলা |url=https://www.prothomalo.com/entertainment/drama/মিস-ইউনিভার্স-বাংলাদেশের-মুকুট-জিতলেন-শিলা |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Prothom Alo |language=bn}}</ref>||20||Thakurgaon|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|BAR}} [[Barbados]]'''|| Shanel Ifill<ref>{{Cite web |date=9 Setyembre 2019 |title=Shanel Ifill crowned Miss Universe Barbados 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Shanel-Ifill-crowned-Miss-Universe-Barbados-2019/eventshow/71048002.cms |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>|| 20 || [[Bridgetown]]|| Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|BEL}} [[Belhika]]'''||Angeline Flor Pua<ref name=":3">{{Cite web |date=11 Oktubre 2019 |title=Ex-Miss België Angeline Flor Pua maakt kans om Miss Universe te worden: “Haar verhaal is zó bijzonder” |url=https://www.hln.be/showbizz/ex-miss-belgie-angeline-flor-pua-maakt-kans-om-miss-universe-te-worden-haar-verhaal-is-zo-bijzonder~aa784157/ |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Het Laatste Nieuws |language=nl}}</ref>||24||[[Antwerp]]|| Europa
|-
| '''{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]]'''|| Destinee Arnold<ref>{{Cite web |date=9 Setyembre 2019 |title=Destinee Arnold takes the crown of Miss Universe Belize |url=https://edition.channel5belize.com/archives/190877 |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Great Belize Television |language=en-US}}</ref>|| 26 || Roaring Creek|| Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
|Thalía Olvino<ref>{{Cite web |date=8 Enero 2019 |title=Thalía Olvino es la nueva Miss Venezuela |url=https://www.eluniversal.com/entretenimiento/46971/thalia-olvino-es-la-nueva-miss-venezuela |access-date=25 Hulyo 2022 |website=El Universal |language=es}}</ref>
|20
|Valencia
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
|Hoàng Thị Thùy<ref>{{Cite web |last= |date=6 Mayo 2019 |title=Hoàng Thùy được đề cử thi Miss Universe 2019 |url=https://vnexpress.net/hoang-thuy-duoc-de-cu-thi-miss-universe-2019-3919497.html |access-date=25 Hulyo 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref>
|27
|[[Thanh Hóa]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
|Júlia Horta<ref>{{Cite web |date=9 Marso 2019 |title=Miss Minas Gerais Júlia Horta vence o concurso Miss Brasil 2019 |url=https://g1.globo.com/sp/sao-paulo/noticia/2019/03/09/jovem-que-representou-o-estado-de-minas-gerais-e-eleita-miss-brasil-2019.ghtml |access-date=25 Hulyo 2022 |website=G1 |language=pt-br}}</ref>
|25
|Juiz de Fora
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]]'''
|Lora Asenova<ref>{{Cite web |date=14 Nobyembre 2019 |title=Miss Universo Miss Bulgaria 2019 - Lora Asenova |url=https://www.telemundo.com/shows/2019/11/14/miss-universo-miss-bulgaria-2019-lora-asenova-miss-universo-bulgaria-2019-lora-asenova |access-date=25 Hulyo 2022 |website=[[Telemundo]] |language=es}}</ref>
|25
|Byala Slatina
|Europa
|-
| '''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]'''||Fabiana Hurtado<ref>{{Cite web |date=30 Hunyo 2019 |title=Fabiana Hurtado, de Santa Cruz, es Miss Bolivia 2019 |url=https://correodelsur.com/cultura/20190630_fabiana-hurtado-de-santa-cruz-es-miss-bolivia-2019.html |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Correo del Sur |language=es}}</ref>|| 21 || Santa Cruz|| Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|CUR}} [[Curaçao]]'''
|Kyrsha Attaf<ref>{{Cite web |date=21 Hulyo 2019 |title=Kyrsha Attaf crowned Miss Universe Curaçao 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Kyrsha-Attaf-crowned-Miss-Universe-Curaao-2019/eventshow/69890883.cms |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>
|22
|Willemstad
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]]'''
|Katja Stokholm<ref>{{Cite web |date=8 Hunyo 2019 |title=Katja Stokholm crowned Miss Universe Denmark 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Katja-Stokholm-crowned-Miss-Universe-Denmark-2019/eventshow/69701876.cms |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>
|23
|Odense
|Europa
|-
|'''{{flagicon|EGY}} [[Ehipto]]'''
|Diana Hamed<ref>{{Cite web |date=22 Oktubre 2019 |title=Diana Hamed crowned Miss Universe Egypt 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Diana-Hamed-crowned-Miss-Universe-Egypt-2019/eventshow/71705543.cms |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>
|20
|[[Cairo]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
|Cristina Hidalgo<ref>{{Cite web |last=Velasco |first=Estefanía |date=19 Hulyo 2019 |title=La guayaquileña Cristina Hidalgo se impone como Miss Ecuador 2019 |url=https://www.elcomercio.com/tendencias/entretenimiento/cobertura-ceremonia-miss-ecuador-2019.html |access-date=25 Hulyo 2022 |website=El Comercio |language=es}}</ref>
|22
|Guayaquil
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]]'''
|Zuleika Soler<ref>{{Cite web |last=Alonso |first=Sara |date=22 Hulyo 2019 |title=Zuleika Soler representará a El Salvador en Miss Universo 2019 |url=https://us.as.com/us/2019/07/22/tikitakas/1563822435_426395.html |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Diario AS |language=es-us}}</ref>
|25
|La Unión
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]]'''
|Laura Longauerová<ref>{{Cite web |date=26 Agosto 2019 |title=Česko a Slovensko majú svoju kráľovnú krásy: TOTO je ona! |url=https://www.topky.sk/cl/100313/1819025/ |access-date=25 Hulyo 2022 |website=Topky.sk |language=sk}}</ref>
|24
|Detva
|Europa
|-
|'''{{flagicon|SPA}} [[Espanya]]'''
|Natalie Ortega<ref>{{Cite web |date=19 Setyembre 2019 |title=Natalie Ortega crowned Miss Universe Spain 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Natalie-Ortega-crowned-Miss-Universe-Spain-2019/eventshow/71200396.cms |access-date=25 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>
|20
|[[Barcelona]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]]'''
|Cheslie Kryst<ref>{{Cite web |last=Lapin |first=Tamar |date=2 Mayo 2019 |title=Full-time attorney Cheslie Kryst crowned Miss USA 2019 |url=https://nypost.com/2019/05/02/full-time-attorney-cheslie-kryst-crowned-miss-usa-2019/ |access-date=29 Hulyo 2022 |website=New York Post |language=en-US}}</ref>
|28
|[[Charlotte, North Carolina|Charlotte]]
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|GNQ}} [[Gineang Ekwatoriyal]]'''
|Serafina Eyene<ref>{{Cite web |date=8 Setyembre 2019 |title=Serafina Nchama Eyene Ada se proclama Miss Guinea Ecuatorial 2019 |url=https://ahoraeg.com/cultura/2019/09/08/serafina-nchama-eyene-ada-se-proclama-miss-guinea-ecuatorial-2019/ |access-date=29 Hulyo 2022 |website=AhoraEG |language=es}}</ref>
|20
|Niefang
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|GBR}} [[Gran Britanya]]'''
|Emma Jenkins<ref>{{Cite web |date=18 Hulyo 2019 |title=Emma Jenkins crowned Miss Universe Great Britain 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Emma-Jenkins-crowned-Miss-Universe-Great-Britain-2019/eventshow/70277202.cms |access-date=29 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>
|27
|Llanelli
|Europa
|-
|'''{{flagicon|GUM}} [[Guam]]'''
|Sissie Luo<ref>{{Cite web |date=30 Agosto 2019 |title=Sissie Luo wins Miss Universe Guam 2019 crown |url=https://www.postguam.com/news/local/sissie-luo-wins-miss-universe-guam-2019-crown/image_d86ba1ba-ca59-11e9-ae0a-cb370f4070c1.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Guam Daily Post |language=en}}</ref>
|18
|Tamuning
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]]'''
|Iana Tickle Garcia<ref>{{Cite web |last=Francis-Pitt |first=K'Shema |date=2 Setyembre 2019 |title=Iana Tickle Garcia to rep Jamaica at 2019 Miss Universe pageant |url=https://www.iriefm.net/iana-tickle-garcia-to-rep-jamaica-at-2019-miss-universe-pageant/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Irie FM |language=en-US}}</ref>
|19
|Montego Bay
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''
|Ako Kamo<ref>{{Cite web |date=23 Agosto 2019 |title=Ako Kamo crowned Miss Universe Japan 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Ako-Kamo-crowned-Miss-Universe-Japan-2019/eventshow/70803415.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>
|22
|[[Kobe]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|HTI}} [[Hayti]]'''
|Gabriela Vallejo<ref>{{Cite web |last= |first= |date=19 Hulyo 2019 |title=Haiti crowns bets to 2019 Miss Universe, Miss International |url=https://haitiantimes.com/2019/07/19/haiti-crowns-bets-to-2019-miss-universe-miss-international/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Haitian Times |language=en-US}}</ref>
|26
|Pétion-Ville
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|GEO}} [[Georgia (bansa)|Heyorhiya]]'''
|Tako Adamia<ref>{{Cite web |date=21 Hunyo 2019 |title=Nini Gogichaishvili crowned Miss World Georgia 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-world/Nini-Gogichaishvili-crowned-Miss-World-Georgia-2019/eventshow/69888833.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>
|25
|[[Tbilisi]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|HON|variant=1949}} [[Honduras]]'''
|Rosemary Arauz<ref>{{Cite web |date=7 Disyembre 2019 |title=Rosemary Arauz, la espectacular modelo que representa a Honduras en el Miss Universo 2019 |url=https://www.diez.hn/fotogalerias/miss-universo-2019-rosemary-arauz-miss-honduras-representante-fotos-modelo-sps-PIDZ1340348 |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Diario Deportivo Diez |language=es-HN}}</ref>
|26
|San Pedro Sula
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]'''
|Vartika Singh<ref>{{Cite web |last=Dsouza |first=Natasha |date=10 Enero 2020 |title=Meet The Miss Diva 2019 Winners, Vartika Singh And Shefali Sood |url=https://www.femina.in/celebs/indian/meet-the-miss-diva-2019-winners-vartika-singh-and-shefali-sood-145304.html |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Femina |language=en}}</ref>
|26
|[[Lucknow]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]]'''
|Frederika Alexis Cull<ref>{{Cite web |date=17 Marso 2019 |title=Frederika Alexis Cull crowned Miss Puteri Indonesia 2019 Photogallery |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-universe/frederika-alexis-cull/Frederika-Alexis-Cull-crowned-Miss-Puteri-Indonesia-2019/articleshow/68448338.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India}}</ref>
|20
|[[Jakarta]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]'''
|Fionnghuala O'Reilly<ref>{{Cite web |last=DeSantis |first=Rachel |date=5 Disyembre 2019 |title=History-Making Miss Universe Ireland Is a NASA Datanaut: 'You Can Be a Renaissance Woman' |url=https://people.com/human-interest/miss-universe-ireland-fionnghuala-oreilly-nasa-datanaut/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=People Magazine |language=en}}</ref>
|26
|[[Dublin]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|ISR}} [[Israel]]'''
|Sella Sharlin<ref>{{Cite web |date=14 Mayo 2019 |title=Sella Sharlin crowned Miss Israel 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Sella-Sharlin-crowned-Miss-Israel-2019/eventshow/69321912.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|23
|Beit
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|ITA}} [[Italya]]'''
|Sofia Trimarco<ref>{{Cite web |last=Siani |first=Margherita |date=27 Agosto 2019 |title=Miss Universo, l'Italia rappresentata dalla salernitana Sofia Trimarco |url=https://www.ilmessaggero.it/social/miss_universo_italia_sofia_marilu_trimarco_instagram-4698099.html |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Il Messaggero |language=it}}</ref>
|20
|[[Buccino]]
|Europa
|-
|'''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
|Somnang Alyna<ref>{{Cite web |last=Rinith |first=Taing |date=6 Abril 2019 |title=Miss Universe Cambodia 2019: Samnang Alyna interview |url=https://www.khmertimeskh.com/593664/the-crown-is-hers/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Khmer Times |language=en-US}}</ref>
|18
|[[Nom Pen]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
|Alyssa Boston<ref>{{Cite web |date=23 Setyembre 2019 |title=Alyssa Boston crowned Miss Universe Canada 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Alyssa-Boston-crowned-Miss-Universe-Canada-2019/eventshow/71258089.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Times of India |language=en}}</ref>
|24
|Tecumseh
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|VGB}} [[Kapuluang Birheng Britaniko]]'''||Bria Smith<ref>{{Cite web |date=5 Agosto 2019 |title=Bria Smith crowned Miss BVI 2019 |url=https://bvinews.com/bria-smith-crowned-miss-bvi-2019/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=BVI News |language=en}}</ref>||26||Tortola|| Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|VIR}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]]'''
|Andrea Piecuch<ref>{{Cite news |last=Frieswick |first=Kris |date=7 Disyembre 2019 |title=The Drama Over ‘Pageant Hopping’ That Shook a Miss Universe Competition |language=en-US |work=The Wall Street Journal |url=https://www.wsj.com/articles/the-drama-over-pageant-hopping-that-shook-a-miss-universe-competition-11575720000 |access-date=30 Hulyo 2022 |issn=0099-9660}}</ref>
|28
|Charlotte Amalie
|Kaamerikahan
|-
| '''{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]]'''||Kadejah Bodden<ref>{{Cite web |last=Levy |first=Jewel |date=18 Agosto 2019 |title=Kadejah Bodden wins Miss Cayman Universe |url=https://www.caymancompass.com/2019/08/18/kadejah-bodden-wins-miss-cayman-universe/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Cayman Compass |language=en-GB}}</ref>||23||Bodden Town|| Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|KAZ}} [[Kazakhstan|Kasakstan]]'''
|Alfïya Ersayın
|18
|Atyrau
|Europa
|-
| '''{{flagicon|KEN}} [[Kenya]]''' ||Stacy Michuki<ref>{{Cite web |date=21 Oktubre 2019 |title=Stacy Michuki crowned Miss Universe Kenya 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Stacy-Michuki-crowned-Miss-Universe-Kenya-2019/eventshow/71685347.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||18||[[Nairobi]]||Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombiya]]'''||Gabriela Tafur<ref>{{Cite web |date=13 Nobyembre 2018 |title=La vallecaucana Gabriela Tafur Nader es elegida Señorita Colombia 2019 |url=https://www.efe.com/efe/america/gente/la-vallecaucana-gabriela-tafur-nader-es-elegida-senorita-colombia-2019/20000014-3811047 |access-date=30 Hulyo 2022 |website=EFE |language=es}}</ref>||24||[[Talaan ng mga lungsod sa Colombia|Cali]]|| Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]]'''||Fatbardha Hoxha<ref>{{Cite web |date=16 Oktubre 2019 |title=Fatbardha Hoxha crowned Miss Universe Kosovo 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Fatbardha-Hoxha-crowned-Miss-Universe-Kosovo-2019/eventshow/71615342.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||21|||Rečane|| Europa
|-
|'''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''||Paola Chacón<ref>{{Cite web |last=Herrera |first=Manuel |date=19 Hulyo 2019 |title=Paola Chacón será la representante de Costa Rica en el Miss Universo 2019 |url=https://www.nacion.com/viva/farandula/paola-chacon-sera-la-representante-de-costa-rica/5WBU54WLHVEKRD2OTWKGBTWDYA/story/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=La Nación |language=es}}</ref>||28||[[San José, Costa Rica|San José]]|| Kaamerikahan
|-
| '''{{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]]'''||Mia Rkman<ref>{{Cite web |date=2 Mayo 2019 |title=Mia Rkman crowned Miss Universe Croatia |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Mia-Rkman-crowned-Miss-Universe-Croatia/eventshow/69146203.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||22||Korčula|| Europa
|-
| '''{{flagicon|LAO}} [[Laos]]'''||Vichitta Phonevilay<ref>{{Cite web |last= |date=25 Agosto 2019 |title=Người mẫu 23 tuổi đăng quang Hoa hậu Hoàn vũ Lào |url=https://vnexpress.net/nguoi-mau-23-tuoi-dang-quang-hoa-hau-hoan-vu-lao-3972514.html |access-date=30 Hulyo 2022 |website=VnExpress |language=vi}}</ref>||23||[[Vientiane]]|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|LTU}} [[Lithuania|Litwanya]]'''||Paulita Baltrušaitytė<ref>{{Cite web |date=19 Oktubre 2019 |title=Paulita Baltrusaityté crowned Miss Universe Lithuania 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Paulita-Baltrusaityt-crowned-Miss-Universe-Lithuania-2019/eventshow/71662202.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||21||[[Vilnius]]|| Europa
|-
| '''{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]]'''||Birta Abiba Þórhallsdóttir<ref>{{Cite web |last=Olgeirsson |first=Birgir |date=31 Agosto 2019 |title=Birta Abiba er Miss Universe Iceland 2019 |url=https://www.visir.is/g/2019326136d |access-date=30 July 2022 |website=Vísir.is |language=is}}</ref>||20|| Mosfellsbær|| Europa
|-
| '''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''||Shweta Sekhon<ref>{{Cite web |date=11 Marso 2019 |title=Shweta Sekhon crowned Miss Universe Malaysia 2019 |url=https://cj.my/113318/shweta-sekhon-crowned-miss-universe-malaysia-2019/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Citizens Journal |language=en-US}}</ref>||22||[[Kuala Lumpur]]|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''||Teresa Ruglio<ref>{{Cite web |last=Vargas |first=Lenys |date=14 Hulyo 2019 |title=Venezolana representará a Malta en el Miss Universo |url=https://elpitazo.net/cultura/venezolana-representara-a-malta-en-el-miss-universo/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=El Pitazo |language=es}}</ref>||23||Sliema|| Europa
|-
|'''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''||Ornella LaFleche<ref>{{Cite web |last=Jaddoo |first=Jameela |date=20 Setyembre 2019 |title=Finale of Miss Universe Mauritius : Ornella Laflèche crowned beauty queen |url=https://defimedia.info/finale-miss-universe-mauritius-ornella-lafleche-crowned-beauty-queen |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Le Defi Media Group |language=en}}</ref>||21||Beau Bassin-Rose Hill|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]]'''||Sofía Aragón<ref>{{Cite web |date=23 Hunyo 2019 |title=Gana Mexicana Universal Sofía Aragón |url=https://www.elimparcial.com/espectaculos/Gana-Mexicana-Universal--Sofia-Aragon--20190623-0116.html |access-date=30 Hulyo 2022 |website=El Imparcial |language=es-ES}}</ref>||25||[[Guadalajara]]|| Kaamerikahan
|-
| '''{{flagicon|MYA}} [[Myanmar|Miyanmar]]'''||Swe Zin Htet<ref name=":0">{{Cite web |last=Yeung |first=Jessie |date=9 Disyembre 2019 |title=Miss Universe celebrates its first openly gay contestant |url=https://www.cnn.com/style/article/miss-universe-myanmar-gay-intl-hnk-scli/index.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191212163741/https://www.cnn.com/style/article/miss-universe-myanmar-gay-intl-hnk-scli/index.html |archive-date=12 Disyembre 2019 |access-date=30 Hulyo 2022 |website=[[CNN]] |language=en}}</ref>||20||Hpa-an|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]]'''||Gunzaya Bat-Erdene||25||[[Ulan Bator]]|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]]'''||Nadja Breytenbach<ref>{{Cite web |date=8 Hulyo 2019 |title=Nadja Breytenbach crowned Miss Namibia 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Nadja-Breytenbach-crowned-Miss-Namibia-2019/eventshow/70128254.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||24||[[Windhoek]]|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{NPL}}'''||Pradeepta Adhikari<ref>{{Cite web |date=10 Mayo 2019 |title=Pradeepta Adhikari crowned Miss Universe Nepal 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Pradeepta-Adhikari-crowned-Miss-Universe-Nepal-2019/eventshow/69268136.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||23||[[Kathmandu]]|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]]'''||Olutosin Araromi<ref>{{Cite web |date=15 Oktubre 2019 |title=Olutosin Itohan Araromi crowned Miss Universe Nigeria 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Olutosin-Itohan-Araromi-crowned-Miss-Universe-Nigeria-2019/eventshow/71594658.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||26 ||Jalingo|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]'''||Inés López<ref>{{Cite web |last=López |first=Lidia |date=17 Agosto 2019 |title=Inés López, de Managua, gana Miss Nicaragua 2019 |url=https://www.laprensani.com/2019/08/17/espectaculo/2580150-nicaragua-elige-a-su-representante-para-miss-universo |access-date=30 Hulyo 2022 |website=La Prensa |language=es}}</ref>||19||[[Managua]]|| Kaamerikahan
|-
| '''{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]]'''||Helene Abildsnes<ref>{{Cite web |last=Eidsaa |first=Ivar |date=17 Agosto 2019 |title=Miss Universe neste? |url=https://fritidsnytt.no/miss-universe-neste/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Fritidsnytt |language=nb-NO}}</ref>||21||Kristiansand|| Europa
|-
| '''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]'''||Sharon Pieksma<ref>{{Cite web |date=1 Hulyo 2019 |title=Sharon Pieksma crowned Miss Netherlands 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Sharon-Pieksma-crowned-Miss-Netherlands-2019/eventshow/70023076.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||24||[[Rotterdam]]|| Europa
|-
| '''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''|| Mehr Eliezer<ref>{{Cite web |last=Rodriguez |first=Luis |date=21 Hunyo 2019 |title=Miren quién ganó Señorita Panamá para Miss Universo 2019 |url=https://www.midiario.com/farandula/mehr-eliezer-gana-senorita-panama-para-miss-universo-2019/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Mi Diario |language=es}}</ref>||22||Panama City|| Kaamerikahan
|-
| '''{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]]'''||Ketlin Lottermann<ref>{{Cite web |date=8 Agosto 2019 |title=Ketlin Lottermann crowned Miss Universe Paraguay 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Ketlin-Lottermann-crowned-Miss-Universe-Paraguay-2019/eventshow/70587506.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||26||Santa Rita|| Kaamerikahan
|-
| '''{{flagicon|PER}} [[Peru]]'''||Kelin Rivera<ref name=":4">{{Cite web |date=21 Oktubre 2019 |title=Miss Perú 2019: ¿Quién es Kelin Rivera la nueva reina tras la destitución de Anyella Grados? |url=https://rpp.pe/famosos/farandula/miss-peru-2019-ganadora-kelin-rivera-fue-coronada-nueva-reina-belleza-noticia-1225672 |url-status= |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Radio Programas del Perú |language=es}}</ref>||26||Arequipa|| Kaamerikahan
|-
| '''{{flagicon|PHI}} [[Miss Universe Philippines|Pilipinas]]'''|| [[Gazini Ganados]]<ref>{{Cite web |last=Afinidad-Bernardo |first=Deni Rose M. |date=10 Hunyo 2019 |title=Cebuana Gazini Ganados succeeds Catriona Gray as Binibining Pilipinas Universe 2019 |url=https://www.philstar.com/entertainment/2019/06/10/1925271/cebuana-gazini-ganados-succeeds-catriona-gray-binibining-pilipinas-universe-2019 |access-date=30 Hulyo 2022 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref>||23||[[Talisay, Cebu|Talisay]]|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''||Anni Harjunpää<ref>{{Cite web |last=Koste |first=Henna |date=30 Setyembre 2019 |title=Miss Suomi Anni Harjunpää muutti poikaystävänsä luota Suomeen: "Olen ajatellut pysyä täällä" |url=https://www.radionova.fi/uutiset/viihde/a-184387 |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Radio Nova |language=fi}}</ref>||23||Sastamala|| Europa
|-
| '''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''|| Olga Buława<ref name=":5">{{Cite web |date=9 Setyembre 2019 |title=Olga Bulawa crowned Miss Universe Poland 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Olga-Bulawa-crowned-Miss-Universe-Poland-2019/eventshow/71044869.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>|||28||Świnoujście|| Europa
|-
| '''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''|| Madison Anderson<ref>{{Cite web |last=Marcial Ocasio |first=Jennifer |last2=Cotto |first2=Ingrid |date=15 Hunyo 2019 |title=Miss Puerto Rico winner grew up in Florida and doesn’t speak fluent Spanish. She says she represents a ‘new generation.’ |url=https://www.orlandosentinel.com/features/os-fe-miss-puerto-rico-winner-20190614-rhg3i5zumna7vfvrfwh2x3xev4-story.html |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Orlando Sentinel |language=en}}</ref>||24||Toa Baja|| Kaamerikahan
|-
| '''{{flagicon|POR}} [[Portugal]]'''||Sylvie Silva<ref>{{Cite web |date=28 Abril 2022 |title=Miss Universo Portugal 2019 - Sylvie Silva |url=https://www.telemundo.com/talentos/miss-universo-portugal-2019-sylvie-silva |access-date=28 Agosto 2022 |website=[[Telemundo]] |language=es}}</ref>||20||Guimarães|| Europa
|-
| '''{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]]'''||Maëva Coucke<ref name=":6">{{cite web |date=16 Oktubre 2019 |title=Maëva Coucke, candidate pour Miss Univers! |url=https://www.grandlille.tv/maeva-coucke-candidate-pour-miss-univers/ |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Grand Lille |language=fr}}</ref>||25||Fougères|| Europa
|-
| '''{{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]]'''||Clauvid Dály<ref>{{Cite web |last= |first= |date=28 Agosto 2019 |title=Afro-Dominican Miss Dominican Republic Universe prefers the afro |url=https://dominicantoday.com/dr/people/2019/08/28/mulatta-miss-dominican-republic-universe-prefers-the-afro/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Dominican Today |language=en}}</ref>|| 18 || Punta Cana|| Kaamerikahan
|-
| '''{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]'''||Barbora Hodačová<ref>{{Cite web |last=Mchitarjan |first=Karen |date=31 Agosto 2019 |title=Unikát v České Miss: Téhle krásce nenapsal ani jeden sportovec! |url=https://www.expres.cz/video/dx/barbora-hodacova-ceska-miss.A190830_173042_dx-video_ren |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Expres.cz |language=cs}}</ref>||24||Teplice|| Europa
|-
| '''{{flagicon|ROU}} [[Romania|Rumanya]]'''|| Dorina Chihaia<ref>{{Cite web |last= |date=18 Nobyembre 2019 |title=Young entrepreneur living in Shanghai selected to represent Romania at Miss Universe 2019 |url=https://www.romania-insider.com/dorina-chihaia-romania-miss-universe-2019 |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Romania Insider |language=en}}</ref>||26||Iași|| Europa
|-
| '''{{flagicon|LCA}} [[Santa Lucia (bansa)|Santa Lucia]]'''|| Bebiana Mangal ||23||[[Castries]]|| Kaamerikahan
|-
| '''{{flagicon|SLE}} [[Sierra Leone]]'''|| Marie Esther Bangura<ref>{{Cite web |date=18 Disyembre 2018 |title=Beauty queen disqualified for arriving late |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/beauty-queen-disqualified-for-arriving-late/articleshow/67141198.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||22||Port Loko|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]]'''|| Mohana Prabha<ref>{{Cite web |date=21 Oktubre 2019 |title="Never give up," is Miss Universe Singapore Mohana Prabha's message |url=https://theindependent.sg/never-give-up-is-miss-universe-singapore-mohana-prabhas-message/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Independent Singapore |language=en-US}}</ref>||24||[[Singapore]]|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|SWE}} [[Suwesya]]'''||Lina Ljungberg<ref>{{Cite web |date=1 Oktubre 2019 |title=Lina Ljungberg crowned Miss Universe Sweden 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Lina-Ljungberg-crowned-Miss-Universe-Sweden-2019/eventshow/71393088.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||22||Östergötland|| Europa
|-
| '''{{flagicon|TZA}} [[Tanzania|Tansaniya]]'''|| Shubila Stanton<ref>{{Cite web |date=14 Oktubre 2019 |title=Shubila Stanton crowned Miss Universe Tanzania 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Shubila-Stanton-crowned-Miss-Universe-Tanzania-2019/eventshow/71580354.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||23||Morogoro|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]]'''||Paweensuda Drouin<ref>{{Cite web |date=1 Hulyo 2019 |title=Paweensuda Drouin crowned Miss Universe Thailand 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Paweensuda-Drouin-crowned-Miss-Universe-Thailand-2019/eventshow/70021701.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||26||[[Bangkok]]|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''||'''Zozibini Tunzi<ref>{{Cite web |last=Seemela |first=Masego |last2=Zeeman |first2=Kyle |date=9 Agosto 2019 |title=Zozibini Tunzi crowned Miss SA 2019 |url=https://www.timeslive.co.za/tshisa-live/tshisa-live/2019-08-09-zozibini-tunzi-crowned-miss-sa-2019/ |access-date=30 Hulyo 2022 |website=TimesLIVE |language=en-ZA}}</ref>'''||26 ||Tsolo|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''|| Lee Yeon-joo<ref>{{Cite web |date=6 Setyembre 2019 |title=Lee Yeon-Joo crowned Miss Universe Korea 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Lee-Yeon-Joo-crowned-Miss-Universe-Korea-2019/eventshow/71008509.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||25||[[Incheon]]|| Aprika at Asya-Pasipiko
|-
|'''{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]]'''
|Geraldine González<ref>{{Cite web |date=22 Mayo 2019 |title=Geraldine Gonzalez to compete at Miss Universe Chile 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Geraldine-Gonzalez-to-compete-at-Miss-Universe-Chile-2019/eventshow/69441191.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Times of India |language=en}}</ref>
|20
|Conchali
|Kaamerikahan
|-
|'''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
|Rosie Zhu Xin<ref>{{Cite web |date=22 Enero 2019 |title=Rosie Xin Zhu crowned Miss Universe China 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Rosie-Xin-Zhu-crowned-Miss-Universe-China-2019/eventshow/67638458.cms |url-status=live |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|26
|[[Hebei]]
|Aprika at Asya-Pasipiko
|-
| '''{{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkya]]'''||Bilgi Aydoğmuş<ref>{{Cite web |date=1 Enero 2021 |title=Akıncı'nın Yeliz'i kimdir? Güzel oyuncu Bilgi Aydoğmuş kaç yaşında, nereli? |url=https://www.takvim.com.tr/galeri/magazin/akincinin-yelizi-kimdir-guzel-oyuncu-bilgi-aydogmus-kac-yasinda-nereli |access-date=30 Hulyo 2022 |website=Takvim |language=tr}}</ref>||23||[[Istanbul]]|| Europa
|-
| '''{{flagicon|UKR}} [[Ukraine|Ukranya]]'''||Anastasia Subbota||26||Zaporizhia|| Europa
|-
| '''{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]]'''||Fiona Tenuta<ref>{{Cite web |date=30 Oktubre 2019 |title=Fiona Tenuta Vanerio appointed Miss Universe Uruguay 2019 |url=https://beautypageants.indiatimes.com/miss-universe/Fiona-Tenuta-Vanerio-appointed-Miss-Universe-Uruguay-2019/eventshow/71820749.cms |access-date=30 Hulyo 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>||21||Punta del Este|| Kaamerikahan
|}
== Mga Tala ==
{{notelist}}
==Mga Sanggunian==
{{reflist}}
== Panlabas na link ==
* {{Official website|https://www.missuniverse.com}}
{{Miss Universe}}
[[Kategorya:Miss Universe]]
2m0n9za510138mg9d6yz1mvnmo8qlm7
Massa at Carrara
0
316869
1969720
1942175
2022-08-28T06:57:37Z
Xqbot
14117
Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Lalawigan ng Massa at Carrara]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Lalawigan ng Massa at Carrara]]
bgyh74x7kr5b6bbd8ceiiy3y8uitub7
Miss World 2022
0
318620
1969664
1965846
2022-08-27T13:35:17Z
Allyriana000
119761
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox beauty pageant|date=|withdrawals={{Hlist|}}|returns={{Hlist|[[Australya]]|[[Dinamarka]]|[[Guyana]]|[[Kroasya]]|[[Libano]]|[[Liberya]]|[[Rusya]]|[[Sambia]]}}|before=[[Miss World 2021|2021]]|next=}}
Ang '''Miss World 2022''' ay ang ika-71 na edisyon ng [[Miss World]]. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni Karolina Bielawska ng [[Polonya]] ang kanyang kahalili.
== Mga Kalahok ==
Noong ika-24 ng Agosto 2022, 52 na mga kalahok ang kumpirmado:
{| class="sortable wikitable" style="font-size:95%"
!Bansa/Teritoryo
!Kandidata
!Edad
!Bayan
|-
|'''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''
|Angela Tanuzi<ref>{{Cite web |date=15 Hunyo 2022 |title=Angela Tanuzi wins Miss World Albania 2022 crown |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-world/angela-tanuzi-wins-miss-world-albania-2022-crown/articleshow/92225738.cms |access-date=2 Agosto 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|19
|Kruje
|-
|{{Flagicon|AUS}} '''[[Australia|Australya]]'''
|Kristen Wright<ref>{{Cite web |date=28 Hulyo 2022 |title=Kristen is on top of the world |url=https://www.morningtonpeninsulamagazine.com.au/kristen-is-on-top-of-the-world/ |access-date=2 Agosto 2022 |website=Mornington Peninsula Magazine |language=en-US}}</ref>
|23
|[[Melbourne]]
|-
|'''{{flagicon|CIV}} [[Côte d'Ivoire|Baybaying Garing]]'''
|Marlène-Kany Kouassi<ref>{{Cite web |last=S. |first=Nery |date=8 Hulyo 2022 |title=Qui est Marlène Kouassi, nouvelle Miss Côte d’Ivoire 2022 (Photos) |url=https://news365.fr/index.php/2022/07/08/mode-qui-est-marlene-kouassi-nouvelle-miss-cote-divoire-2022-photos/ |access-date=3 Agosto 2022 |website=News365.fr |language=fr-FR}}</ref>
|23
|Aboisso
|-
|'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
|Ariagny Daboín<ref>{{Cite web |last=D. |first=Fabrizio S. |date=29 Oktubre 2021 |title=Ariagny Daboin: ¿Quién es la nueva Miss Venezuela Mundo? |url=https://eldiario.com/2021/10/28/ariagny-daboin-miss-venezuela-mundo/ |access-date=3 Agosto 2022 |website=El Diario de Caracas |language=es}}</ref>
|25
|Maracay
|-
|'''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
|Huỳnh Nguyễn Mai Phương
|23
|Đồng Nai
|-
|'''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
|Letícia Frota<ref>{{Cite web |date=4 Agosto 2022 |title=Miss Brasil Mundo 2022: Amazonas vence primeira coroa do estado no concurso |url=https://f5.folha.uol.com.br/colunistas/de-faixa-a-coroa/2022/08/miss-brasil-mundo-2022-amazonas-vence-primeira-coroa-do-estado-no-concurso.shtml |access-date=5 Agosto 2022 |website=Folha de S.Paulo |language=pt-BR}}</ref>
|20
|[[Manaus]]
|-
|'''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]'''
|Fernanda Rivero<ref>{{Cite web |date=28 Agosto 2021 |title=Nahemi Uequin de Santa Cruz es la Miss Bolivia 2021 |url=https://correodelsur.com/cultura/20210828_nahemi-uequin-de-santa-cruz-es-la-miss-bolivia-2021.html |access-date=3 Agosto 2022 |website=Correo del Sur |language=es}}</ref>
|20
|Santa Cruz
|-
|'''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
|Annie Zámbrano<ref>{{Cite web |date=1 Mayo 2022 |title=Concurso Nacional de la Belleza escogió a las soberanas que representarán a Ecuador este 2022 en Miss Mundo y Miss Supranational |url=https://www.eluniverso.com/entretenimiento/gente/concurso-nacional-de-la-belleza-escogio-a-las-soberanas-que-representaran-a-ecuador-este-2022-en-miss-mundo-y-miss-supranational-nota/ |access-date=3 Agosto 2022 |website=El Universo |language=es}}</ref>
|22
|Salinas
|-
|{{flagicon|SCO}} '''[[Scotland|Eskosya]]'''
|Lucy Thomson
|23
|[[Edinburgh]]
|-
|'''{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]]'''
|Sophia Hrivnakova<ref>{{Cite web |date=7 Agosto 2022 |title=Titul Miss Slovensko získala Sophia Hrivňáková. Spoznaj najkrajšiu Slovenku roka 2021 |url=https://refresher.sk/101709-Titul-Miss-Slovensko-ziskala-Sophia-Hrivnakova-Spoznaj-najkrajsiu-Slovenku-roka-2021 |access-date=7 Agosto 2022 |website=Refresher.sk |language=sk}}</ref>
|22
|Banska Stiavnica
|-
|'''{{flagicon|SPA}} [[Espanya]]'''
|Paula Perez<ref>{{Cite web |last=Dorado |first=Ana |date=5 Hulyo 2022 |title=Entrevista a Paula Pérez, Miss World Spain 2022 |url=https://www.hola.com/actualidad/20220705213085/paula-perez-miss-espania-entrevista/ |access-date=17 Agosto 2022 |website=Hola! |language=es}}</ref>
|26
|Castellón
|-
|{{Flagicon|EST}} '''[[Estonia|Estonya]]'''
|Adriana Mass<ref>{{Cite web |date=15 Agosto 2022 |title=Õnnesoovid! Miss World Estonia 2022 tiitli pälvis kaunitar Tartu Ülikoolist |url=https://kroonika.delfi.ee/a/120051506 |access-date=17 Agosto 2022 |website=Kroonika |language=et}}</ref>
|21
|Pärnu
|-
|{{flagicon|WAL}} '''[[Wales|Gales]]'''
|Darcey Corria<ref>{{Cite news |date=11 Mayo 2022 |title=Miss Wales 2022: Black rights activist Darcey Corria wins |language=en-GB |work=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-61384799 |access-date=17 Agosto 2022}}</ref>
|21
|Barry
|-
|{{flagicon|GHA}} '''[[Ghana|Gana]]'''
|Miriam Xorlasi<ref>{{Cite web |date=15 Agosto 2022 |title=Miriam Xorlasi Tordzeagbo crowned Miss Ghana 2022 |url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Miriam-Xorlasi-Tordzeagbo-crowned-Miss-Ghana-2022-1603406 |access-date=17 Agosto 2022 |website=GhanaWeb |language=en}}</ref>
|22
|Battor
|-
|{{flagicon|Guadeloupe|local}} '''[[Guadalupe (Pransya)|Guadelupe]]'''
|Judith Brumant-Lachoua<ref>{{Cite web |title=La Guadeloupéenne Judith Lachoua, candidate au concours Miss World |url=https://www.rci.fm/guadeloupe/infos/People/La-Guadeloupeenne-Judith-Lachoua-candidate-au-concours-Miss-World}}</ref>
|23
|Basse-Terre
|-
|'''{{flagicon|GUY}} [[Guyana]]'''
|Andrea King<ref>{{Cite web|url=https://newsroom.gy/2022/08/23/confident-and-humble-andrea-king-is-miss-world-guyana-2022/|title=Confident and humble: Andrea King is Miss World Guyana 2022|website=News Room Guyana|language=en|date=23 Agosto 2022|access-date=24 Agosto 2022}}</ref>
|25
|[[Georgetown]]
|-
|{{flagicon|NIR}} '''[[Hilagang Irlanda]]'''
|Daria Gapska<ref>{{Cite web |date=24 May 2022 |title=Miss Northern Ireland 2022: Daria Gapska crowned with title |url=https://www.belfastlive.co.uk/whats-on/be/miss-northern-ireland-2022-daria-24042770}}</ref>
|20
|[[Belfast]]
|-
|'''{{flagicon|HON|variant=1949}} [[Honduras]]'''
|Yelsin Almendarez<ref>{{Cite web |title=Yelsin Almendarez, de Danlí, gana la corona del Miss Honduras Mundo 2022 |url=https://www.laprensa.hn/amp/sociales/yelsin-almendarez-de-danli-gana-la-corona-del-miss-honduras-mundo-2022-XL6094404 |website=laprensa.hn}}</ref>
|23
|Danli
|-
|'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]'''
|Sini Sadanand Shetty<ref>{{Cite web |date=4 July 2022 |title=All you need to know about Miss India 2022 Sini Shetty |url=https://www.etvbharat.com/english/national/gallery/models/all-you-need-to-know-about-miss-india-2022-sini-shetty/na20220704094505163163612 |publisher=ETV Bharat |language=en}}</ref>
|21
|[[Karnataka]]
|-
|{{flagicon|Iraq}} '''[[Iraq|Irak]]'''
|Balsam Hussein<ref>{{Cite web |last=الرشيد |first=قناة |title=شاهد بالفيديو.. لحظة تتويج ملكة جمال العراق لعام 2022 "بلسم حسين" من بغداد الكرخ |url=https://www.youtube.com/watch?v=n5WqqkmV2ow |access-date=2022-07-28 |website=اخبار العراق الآن |language=ar}}</ref>
|19
|[[Baghdad]]
|-
|'''{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]'''
|Ivanna McMahon<ref>{{Cite web|url=https://www.echolive.ie/corknews/arid-40944788.html|title=UCC graduate wins Miss Ireland 2022|website=The Echo|language=en|date=2022-08-21|access-date=2022-08-23}}</ref>
|27
|Barefield
|-
|'''{{flagicon|ITA}} [[Italya]]'''
|Rebecca Arnone<ref>{{Cite web |title=Miss Mondo Italia 2022 è la torinese Rebecca Arnone |url=https://www.lastampa.it/spettacoli/showbiz/2022/06/19/news/miss_mondo_italia_2022_e_la_torinese_rebecca_arnone-5420886/amp/}}</ref>
|20
|[[Lungsod ng Turin|Turin]]
|-
|'''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
|Sovattey Sary<ref>{{Cite web |date=2021-10-15 |title=មើលសម្រស់និងឣាជីព ម្ចាស់មកុដ Miss World កម្ពុជា ឆ្នាំនេះ |url=https://www.khmerload.com/article/165567 |website=khmerload.com |language=km, vi}}</ref>
|24
|Kratie
|-
|'''{{flagicon|CMR}} [[Cameroon|Kamerún]]'''
|Julia Samantha Edima<ref>{{Cite web |title=Miss World Cameroon 2022 launches her Beauty with a Purpose project |url=https://www.missworld.com/#/news/2320 |website=missworld.com}}</ref>
|26
|Ebolowa
|-
|'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
|Jaime Vandenberg<ref>{{Cite web |last=Alejandra Pulido-Guzman |date=2021-10-12 |title=City woman wins Miss World Canada crown |url=https://lethbridgeherald.com/news/lethbridge-news/2021/10/12/city-woman-wins-miss-world-canada-crown/ |access-date=2022-04-04 |language=en}}</ref>
|25
|[[Lethbridge, Alberta|Lethbridge]]
|-
|'''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]'''
|Camila Andrea Pinzón Jiménez<ref>{{Cite web|url=https://boyaca7dias.com.co/2022/08/21/camila-andrea-pinzon-jimenez-la-miss-mundo-colombia-2022-es-boyacense/|title=Camila Andrea Pinzón Jiménez, la Miss Mundo Colombia 2022 es boyacense|website=Boyacá 7 Días|language=es|date=2022-08-21|access-date=2022-08-23}}</ref>
|26
|Duitama
|-
|'''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''
|Krisly Salas<ref>{{Cite web |date=24 February 2022 |title=Krisly Salas chosen as Miss World Costa Rica |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-world/krisly-salas-chosen-as-miss-world-costa-rica-2022/articleshow/89798929.cms?picid=89799011}}</ref>
|24
|Alajuela
|-
|{{Flagicon|LBN}} '''[[Lebanon|Libano]]'''
|Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web |title=Miss Lebanon 2022 |url=https://www.instagram.com/p/CgaKjagtOtA/?igshid=YmMyMTA2M2Y=}}</ref>
|19
|Kfarchouba
|-
|{{Flagicon|LBR}} '''[[Liberia|Liberya]]'''
|Veralyn Vonleh<ref>{{Cite web |date= |title=MISS LIBERIA(WORLD) 2022 đ&#x;‡ąđ&#x;‡ˇ's (@veralynvonleh) profile on Instagram • 19 posts |url=https://www.instagram.com/veralynvonleh/ |access-date=2022-08-02 |publisher=Instagram.com}}</ref>
|20
|[[Monrovia]]
|-
|{{flagicon|LUX}} '''[[Luxembourg|Luksemburgo]]'''
|Léa Sevenig<ref>{{Cite web |title=Léa Sevenig, Jack Martins Braz Elected Miss & Mister Luxembourg 2021 |url=http://www.chronicle.lu/category/awards/37195-lea-sevenig-jack-martins-braz-elected-miss-mister-luxembourg-2021 |website=Chronicle.lu}}</ref>
|22
|[[Lungsod ng Luksemburgo]]
|-
|{{flagicon|MAD}} '''[[Madagascar|Madagaskar]]'''
|Antsaly Rajoelina<ref>{{Cite news |date=19 April 2022 |title=CONCOURS DE BEAUTE – Antsaly Ny Aina Rajoelina, Miss Analamanga, couronnée Miss Madagascar 2022 |publisher=2424.mg |url=https://2424.mg/concours-de-beaute-antsaly-ny-aina-rajoelina-miss-analamanga-couronnee-miss-madagascar-2022/ |access-date=30 June 2022}}</ref>
|23
|Analamanga
|-
|'''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''
|Wenanita Angang
|
|[[Kuala Lumpur]]
|-
|'''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''
|Natalia Galea<ref>{{Cite web |date=9 June 2022 |title=Natalia Galea tirbaħ Miss World Malta |url=https://newsbook.com.mt/natalia-galea-tirbah-miss-world-malta/}}</ref>
|23
|[[Valletta]]
|-
|'''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''
|Liza Gundowry<ref>{{Cite web |title=Liza Gundowry élue Miss Mauritius 2022 |url=http://defimedia.info/liza-gundowry-elue-miss-mauritius-2022 |website=defimedia.info}}</ref>
|24
|[[Port Louis]]
|-
|'''{{NPL}}'''
|Priyanka Rani Joshi<ref>{{Cite web |title=Priyanka Rani Joshi crowned Miss Nepal 2022 |url=https://english.khabarhub.com/2022/18/258281/}}</ref>
|24
|[[Katmandu|Kathmandu]]
|-
|'''{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]'''
|Mariela Cerros<ref>{{Cite web |title=Segoviana Mariela Cerros es Miss Mundo Nicaragua |url=http://www.radioabcstereo.com/nota/19519_segoviana-mariela-cerros-es-miss-mundo-nicaragua |website=Radio ABC Stereo Estelí-Nicaragua |language=es}}</ref>
|22
|Ocotal
|-
|'''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''
|Kathleen Coffre<ref>{{Cite web |title=Kathleen Pérez Coffre, coronada Miss Mundo Panamá 2022 |url=https://www.telemetro.com/famosos/entretenimiento/kathleen-perez-coffre-coronada-miss-mundo-panama-2022-n5698198 |website=telemetro}}</ref>
|22
|[[Lungsod ng Panama]]
|-
|'''{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]]'''
|Dahiana Benitez
|22
|[[Asuncion|Asunción]]
|-
|'''{{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]]'''
|Gwendolyne Fourniol<ref>{{Cite news |last=Pasajol |first=Anne |last2=Adina |first2=Armin |date=2022-06-06 |title=Miss World Philippines 2022 is Gwendolyne Fourniol of Negros Occidental |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://entertainment.inquirer.net/451750/miss-world-philippines-2022-is-gwendolyne-fourniol-of-negros-occidental |access-date=2022-06-05}}</ref>
|22
|[[Himamaylan]]
|-
|'''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''
|Natalia Gryglewska<ref>{{Cite web |last=Anna Pawelczyk |date=2021-03-08 |title=Finał Miss Polonia 2020: poznaliśmy najpiękniejszą Polkę. Kim jest Natalia Gryglewska? |url=https://plejada.pl/newsy/natalia-gryglewska-zostala-miss-polonia-2020-kim-jest-najpiekniejsza-polka/04r2bg7.amp |website=Plejada.pl |language=pl}}</ref>
|23
|Częstochowa
|-
|'''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''
|Elena Rivera<ref>{{Cite web |date=July 2022 |title=La representante de Toa Baja se corona como la nueva Miss Mundo de Puerto Rico 2022 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/farandula/notas/la-representante-de-toa-baja-se-corona-como-la-nueva-miss-mundo-de-puerto-rico-2022/}}</ref>
|18
|Toa Baja
|-
|'''{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]'''
|Krystyna Pyszková<ref>{{Cite web |date=7 May 2022 |title=Miss Czech Republic 2022 je třiadvacetiletá studentka Krystyna Pyszková |url=https://www.idnes.cz/zpravy/revue/modelky/miss-czech-republic-2022-vitezka-makarenko-krystyna-pyszkova.A220505_131649_missamodelky_sub}}</ref>
|23
|Třinec
|-
|{{flagicon|RWA}} '''[[Rwanda]]'''
|Muheto Nshuti Divine<ref>{{Cite web |date=20 March 2022 |title=Divine Muheto crowned Miss Rwanda 2022 |url=https://www.newtimes.co.rw/entertainment/divine-muheto-crowned-miss-rwanda-2022}}</ref>
|19
|Kibuye
|-
|{{Flagicon|ZMB}} '''[[Zambia|Sambia]]'''
|Natasha-Joan Mapulanga<ref>{{Cite web |date=17 June 2022 |title=Miss Zambia 2022 |url=https://www.instagram.com/p/Ce6P8vLon-O/?igshid=YmMyMTA2M2Y=}}</ref>
|25
|[[Lusaka]]
|-
|{{flagicon|SEN}} '''[[Senegal|Sénegal]]'''
|Fatou L'eau<ref>{{Cite web |date=24 June 2022 |title=Miss Senegal 2021: Fatou L'eau |url=https://www.instagram.com/p/CfKXD-HDwpw/?igshid=YmMyMTA2M2Y=}}</ref>
|21
|[[Dakar]]
|-
|{{flagicon|SRB}} '''[[Serbia|Serbiya]]'''
|Anja Radić<ref>{{Cite web |date=28 January 2022 |title=Miss Srbije 2021: Anja Radić |url=https://zajecarskahronika.rs/miss-srbije-2021-anja-radic/}}</ref>
|20
|[[Belgrado|Beograd]]
|-
|'''{{flagicon|TZA}} [[Tanzania|Tansaniya]]'''
|Halima Kopwe<ref>{{Cite web |title=Halima Kopwe aibuka Miss Tanzania 2022 |url=https://www.diramakini.co.tz/2022/05/halima-kopwe-aibuka-miss-tanzania-2022.html}}</ref>
|23
|Mtwara
|-
|'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''
|Ndavi Nokeri
|23
|Tzaneen
|-
|'''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''
|Jin-hee Park<ref>{{Cite web |date=19 April 2022 |title=2023년 미스월드·미스유니버스 한국 대표 선발 국내 대회의 건 |url=http://missworldkorea.com/new/data/editor/2204/020e762bb839e647c3ed3b767de7b2f4_1650359133_96.jpg |access-date=2022-04-19 |website=missworldkorea.com |language=ko}}</ref><ref>{{Cite web |date=30 October 2021 |title=미스월드 세계 대회와 미스유니버스 세계 대회에 한국 대표로 출전 |url=http://missworldkorea.com/new/bbs/board.php?bo_table=notice&wr_id=45 |access-date=2021-10-30 |website=missworldkorea.com |language=ko}}</ref>
|20
|[[Seoul]]
|-
|'''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
|Ruan Yue<ref>{{Cite web |title=Wearing a dress with elements of the Miao ethnic group, this young lady won the championship of the "Miss World" China Division |url=https://inf.news/en/fashion/06df4ad92ab501123e2a16a1233e2388.html}}</ref>
|25
|[[Hubei]]
|-
|{{flagicon|TUN}} '''[[Tunisya]]'''
|Rahma Sellimi<ref>{{Cite web |date=20 February 2022 |title=La Capbonaise Nesrine Haffar sacrée Miss Tunisie 2021 |url=https://www.letemps.news/2022/02/20/la-capbonaise-nesrine-haffar-sacree-miss-tunisie-2021/}}</ref>
|23
|Zaghouan
|-
|'''{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]]'''
|Tatiana Luna<ref>{{Cite web |title=Coronada Miss Uruguay Mundo 2022 |url=https://mybeautyqueens.com/news/home/missworld/coronada-miss-uruguay-mundo-2022-r953/}}</ref>
|22
|[[Montevideo]]
|}
== Mga paparating na kompetisyong pambansa ==
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
!Bansa/Teritoryo
!Petsa
|-
|{{Flagicon|DEN}} '''[[Dinamarka]]'''
|ika-28 ng Agosto 2022<ref>{{Cite web |title=Miss Danmark 2022 Tilmelding |url=https://www.missdanmark.dk/nyheder/miss-danmark-2022-tilmelding-/}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkya]]'''
|ika-7 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Miss Turkey Official on Instagram: #MissTurkey2022 başvuruları devam ediyor ✨ Başvurmak için profilimizdeki linke göz atmayı unutma. |url=https://www.instagram.com/p/Cfg_EvyuOeE/ |access-date=2022-07-03 |website=Instagram |language=tr}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]]'''
|ika-10 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Miss World Bulgaria |url=https://www.instagram.com/p/CeVY58YqCVT/?igshid=YmMyMTA2M2Y= |website=Instagram}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]]'''
|ika-10 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Our search for the next Miss World Singapore has now begun! |url=https://www.instagram.com/p/CgcG9tksAI9/?igshid=YmMyMTA2M2Y=}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|POR}} [[Portugal]]'''
|ika-11 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Requisitos de Participação 2022 |url=https://missportuguesa.pt/termos/ |access-date=2022-01-05 |website=Miss Portuguesa |language=pt-PT}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]]'''
|ika-17 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=On September 17 2022 a new queen will be crowned |url=https://www.instagram.com/p/CgrNgpfOCeV/?igshid=YmMyMTA2M2Y= |website=instagram}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''
|ika-17 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=MISS SUOMI 2022 CASTING |url=https://misssuomi.fi/hae-mukaan/ |access-date=2022-05-03 |website=MISS SUOMI |language=fi}}</ref>
|-
|{{flagicon|GIB}} '''[[Gibraltar|Hibraltar]]'''
|ika-17 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Recruitment for Miss Gibraltar 2022 underway |url=http://www.gibraltarpanorama.gi/178698}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''
|ika-22 ng Setyembre 2022
|-
|{{flagicon|PER}} '''[[Peru]]'''
|ika-27 ng Setyembre 2022
|-
|'''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]'''
|ika-28 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Miss World Nederland 2022 grand finale |url=https://www.facebook.com/1235970553107957/posts/5445111478860489/ |website=[[Facebook]]}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|ARM}} [[Armenya]]'''
|ika-30 ng Setyembre 2022
|-
|'''{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]]'''
|ika-15 ng Oktubre 2022<ref>{{Cite web |title=Gala Miss Mundo Angola |url=https://www.facebook.com/pages/category/Health-beauty/Gala-Miss-Mundo-Angola-2058493904393168/posts/ |website=facebook}}</ref>
|-
|{{flagicon|ENG}} '''[[Inglatera]]'''
|ika-17 ng Oktubre 2022<ref>{{Cite web |title=Miss England 2022 Final |url=https://www.missengland.info/qualifiers/miss-england-2022-final/#tab-info}}</ref>
|}
== Mga Sanggunian ==
{{Reflist}}{{Miss World}}
[[Kategorya:Miss World]]
bptj7e1od00yotcbsq9finh0m28sa7w
1969668
1969664
2022-08-27T15:20:47Z
Allyriana000
119761
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox beauty pageant|date=|withdrawals={{Hlist|}}|returns={{Hlist|[[Australya]]|[[Dinamarka]]|[[Guyana]]|[[Kroasya]]|[[Libano]]|[[Liberya]]|[[Rusya]]|[[Sambia]]}}|before=[[Miss World 2021|2021]]|next=}}
Ang '''Miss World 2022''' ay ang ika-71 na edisyon ng [[Miss World]]. Pagkatapos ng kompetisyon, kokoronahan ni Karolina Bielawska ng [[Polonya]] ang kanyang kahalili.
== Mga Kalahok ==
Noong ika-24 ng Agosto 2022, 52 na mga kalahok ang kumpirmado:
{| class="sortable wikitable" style="font-size:95%"
!Bansa/Teritoryo
!Kandidata
!Edad
!Bayan
|-
|'''{{flagicon|ALB}} [[Albanya]]'''
|Angela Tanuzi<ref>{{Cite web |date=15 Hunyo 2022 |title=Angela Tanuzi wins Miss World Albania 2022 crown |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-world/angela-tanuzi-wins-miss-world-albania-2022-crown/articleshow/92225738.cms |access-date=2 Agosto 2022 |website=The Times of India |language=en}}</ref>
|19
|Kruje
|-
|{{Flagicon|AUS}} '''[[Australia|Australya]]'''
|Kristen Wright<ref>{{Cite web |date=28 Hulyo 2022 |title=Kristen is on top of the world |url=https://www.morningtonpeninsulamagazine.com.au/kristen-is-on-top-of-the-world/ |access-date=2 Agosto 2022 |website=Mornington Peninsula Magazine |language=en-US}}</ref>
|23
|[[Melbourne]]
|-
|'''{{flagicon|CIV}} [[Côte d'Ivoire|Baybaying Garing]]'''
|Marlène-Kany Kouassi<ref>{{Cite web |last=S. |first=Nery |date=8 Hulyo 2022 |title=Qui est Marlène Kouassi, nouvelle Miss Côte d’Ivoire 2022 (Photos) |url=https://news365.fr/index.php/2022/07/08/mode-qui-est-marlene-kouassi-nouvelle-miss-cote-divoire-2022-photos/ |access-date=3 Agosto 2022 |website=News365.fr |language=fr-FR}}</ref>
|23
|Aboisso
|-
|'''{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]]'''
|Ariagny Daboín<ref>{{Cite web |last=D. |first=Fabrizio S. |date=29 Oktubre 2021 |title=Ariagny Daboin: ¿Quién es la nueva Miss Venezuela Mundo? |url=https://eldiario.com/2021/10/28/ariagny-daboin-miss-venezuela-mundo/ |access-date=3 Agosto 2022 |website=El Diario de Caracas |language=es}}</ref>
|25
|Maracay
|-
|'''{{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]]'''
|Huỳnh Nguyễn Mai Phương
|23
|Đồng Nai
|-
|'''{{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]]'''
|Letícia Frota<ref>{{Cite web |date=4 Agosto 2022 |title=Miss Brasil Mundo 2022: Amazonas vence primeira coroa do estado no concurso |url=https://f5.folha.uol.com.br/colunistas/de-faixa-a-coroa/2022/08/miss-brasil-mundo-2022-amazonas-vence-primeira-coroa-do-estado-no-concurso.shtml |access-date=5 Agosto 2022 |website=Folha de S.Paulo |language=pt-BR}}</ref>
|20
|[[Manaus]]
|-
|'''{{flagicon|BOL}} [[Bulibya]]'''
|Fernanda Rivero<ref>{{Cite web |date=28 Agosto 2021 |title=Nahemi Uequin de Santa Cruz es la Miss Bolivia 2021 |url=https://correodelsur.com/cultura/20210828_nahemi-uequin-de-santa-cruz-es-la-miss-bolivia-2021.html |access-date=3 Agosto 2022 |website=Correo del Sur |language=es}}</ref>
|20
|Santa Cruz
|-
|'''{{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]]'''
|Annie Zámbrano<ref>{{Cite web |date=1 Mayo 2022 |title=Concurso Nacional de la Belleza escogió a las soberanas que representarán a Ecuador este 2022 en Miss Mundo y Miss Supranational |url=https://www.eluniverso.com/entretenimiento/gente/concurso-nacional-de-la-belleza-escogio-a-las-soberanas-que-representaran-a-ecuador-este-2022-en-miss-mundo-y-miss-supranational-nota/ |access-date=3 Agosto 2022 |website=El Universo |language=es}}</ref>
|22
|Salinas
|-
|{{flagicon|SCO}} '''[[Scotland|Eskosya]]'''
|Lucy Thomson
|23
|[[Edinburgh]]
|-
|'''{{flagicon|SVK}} [[Slovakia|Eslobakya]]'''
|Sophia Hrivnakova<ref>{{Cite web |date=7 Agosto 2022 |title=Titul Miss Slovensko získala Sophia Hrivňáková. Spoznaj najkrajšiu Slovenku roka 2021 |url=https://refresher.sk/101709-Titul-Miss-Slovensko-ziskala-Sophia-Hrivnakova-Spoznaj-najkrajsiu-Slovenku-roka-2021 |access-date=7 Agosto 2022 |website=Refresher.sk |language=sk}}</ref>
|22
|Banska Stiavnica
|-
|'''{{flagicon|SPA}} [[Espanya]]'''
|Paula Perez<ref>{{Cite web |last=Dorado |first=Ana |date=5 Hulyo 2022 |title=Entrevista a Paula Pérez, Miss World Spain 2022 |url=https://www.hola.com/actualidad/20220705213085/paula-perez-miss-espania-entrevista/ |access-date=17 Agosto 2022 |website=Hola! |language=es}}</ref>
|26
|Castellón
|-
|{{Flagicon|EST}} '''[[Estonia|Estonya]]'''
|Adriana Mass<ref>{{Cite web |date=15 Agosto 2022 |title=Õnnesoovid! Miss World Estonia 2022 tiitli pälvis kaunitar Tartu Ülikoolist |url=https://kroonika.delfi.ee/a/120051506 |access-date=17 Agosto 2022 |website=Kroonika |language=et}}</ref>
|21
|Pärnu
|-
|{{flagicon|WAL}} '''[[Wales|Gales]]'''
|Darcey Corria<ref>{{Cite news |date=11 Mayo 2022 |title=Miss Wales 2022: Black rights activist Darcey Corria wins |language=en-GB |work=[[BBC News]] |url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-61384799 |access-date=17 Agosto 2022}}</ref>
|21
|Barry
|-
|{{flagicon|GHA}} '''[[Ghana|Gana]]'''
|Miriam Xorlasi<ref>{{Cite web |date=15 Agosto 2022 |title=Miriam Xorlasi Tordzeagbo crowned Miss Ghana 2022 |url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Miriam-Xorlasi-Tordzeagbo-crowned-Miss-Ghana-2022-1603406 |access-date=17 Agosto 2022 |website=GhanaWeb |language=en}}</ref>
|22
|Battor
|-
|{{flagicon|Guadeloupe|local}} '''[[Guadalupe (Pransya)|Guadelupe]]'''
|Judith Brumant-Lachoua<ref>{{Cite web |title=La Guadeloupéenne Judith Lachoua, candidate au concours Miss World |url=https://www.rci.fm/guadeloupe/infos/People/La-Guadeloupeenne-Judith-Lachoua-candidate-au-concours-Miss-World}}</ref>
|23
|Basse-Terre
|-
|'''{{flagicon|GUY}} [[Guyana]]'''
|Andrea King<ref>{{Cite web|url=https://newsroom.gy/2022/08/23/confident-and-humble-andrea-king-is-miss-world-guyana-2022/|title=Confident and humble: Andrea King is Miss World Guyana 2022|website=News Room Guyana|language=en|date=23 Agosto 2022|access-date=24 Agosto 2022}}</ref>
|25
|[[Georgetown]]
|-
|{{flagicon|NIR}} '''[[Hilagang Irlanda]]'''
|Daria Gapska<ref>{{Cite web |date=24 May 2022 |title=Miss Northern Ireland 2022: Daria Gapska crowned with title |url=https://www.belfastlive.co.uk/whats-on/be/miss-northern-ireland-2022-daria-24042770}}</ref>
|20
|[[Belfast]]
|-
|'''{{flagicon|HON|variant=1949}} [[Honduras]]'''
|Yelsin Almendarez<ref>{{Cite web |title=Yelsin Almendarez, de Danlí, gana la corona del Miss Honduras Mundo 2022 |url=https://www.laprensa.hn/amp/sociales/yelsin-almendarez-de-danli-gana-la-corona-del-miss-honduras-mundo-2022-XL6094404 |website=laprensa.hn}}</ref>
|23
|Danli
|-
|'''{{flagicon|IND}} [[Indiya]]'''
|Sini Sadanand Shetty<ref>{{Cite web |date=4 July 2022 |title=All you need to know about Miss India 2022 Sini Shetty |url=https://www.etvbharat.com/english/national/gallery/models/all-you-need-to-know-about-miss-india-2022-sini-shetty/na20220704094505163163612 |publisher=ETV Bharat |language=en}}</ref>
|21
|[[Karnataka]]
|-
|{{flagicon|Iraq}} '''[[Iraq|Irak]]'''
|Balsam Hussein<ref>{{Cite web |last=الرشيد |first=قناة |title=شاهد بالفيديو.. لحظة تتويج ملكة جمال العراق لعام 2022 "بلسم حسين" من بغداد الكرخ |url=https://www.youtube.com/watch?v=n5WqqkmV2ow |access-date=2022-07-28 |website=اخبار العراق الآن |language=ar}}</ref>
|19
|[[Baghdad]]
|-
|'''{{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]]'''
|Ivanna McMahon<ref>{{Cite web|url=https://www.echolive.ie/corknews/arid-40944788.html|title=UCC graduate wins Miss Ireland 2022|website=The Echo|language=en|date=2022-08-21|access-date=2022-08-23}}</ref>
|27
|Barefield
|-
|'''{{flagicon|ITA}} [[Italya]]'''
|Rebecca Arnone<ref>{{Cite web |title=Miss Mondo Italia 2022 è la torinese Rebecca Arnone |url=https://www.lastampa.it/spettacoli/showbiz/2022/06/19/news/miss_mondo_italia_2022_e_la_torinese_rebecca_arnone-5420886/amp/}}</ref>
|20
|[[Lungsod ng Turin|Turin]]
|-
|'''{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]]'''
|Sovattey Sary<ref>{{Cite web |date=2021-10-15 |title=មើលសម្រស់និងឣាជីព ម្ចាស់មកុដ Miss World កម្ពុជា ឆ្នាំនេះ |url=https://www.khmerload.com/article/165567 |website=khmerload.com |language=km, vi}}</ref>
|24
|Kratie
|-
|'''{{flagicon|CMR}} [[Cameroon|Kamerún]]'''
|Julia Samantha Edima<ref>{{Cite web |title=Miss World Cameroon 2022 launches her Beauty with a Purpose project |url=https://www.missworld.com/#/news/2320 |website=missworld.com}}</ref>
|26
|Ebolowa
|-
|'''{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]]'''
|Jaime Vandenberg<ref>{{Cite web |last=Alejandra Pulido-Guzman |date=2021-10-12 |title=City woman wins Miss World Canada crown |url=https://lethbridgeherald.com/news/lethbridge-news/2021/10/12/city-woman-wins-miss-world-canada-crown/ |access-date=2022-04-04 |language=en}}</ref>
|25
|[[Lethbridge, Alberta|Lethbridge]]
|-
|'''{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]]'''
|Camila Andrea Pinzón Jiménez<ref>{{Cite web|url=https://boyaca7dias.com.co/2022/08/21/camila-andrea-pinzon-jimenez-la-miss-mundo-colombia-2022-es-boyacense/|title=Camila Andrea Pinzón Jiménez, la Miss Mundo Colombia 2022 es boyacense|website=Boyacá 7 Días|language=es|date=2022-08-21|access-date=2022-08-23}}</ref>
|26
|Duitama
|-
|'''{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]]'''
|Krisly Salas<ref>{{Cite web |date=24 February 2022 |title=Krisly Salas chosen as Miss World Costa Rica |url=https://photogallery.indiatimes.com/beauty-pageants/miss-world/krisly-salas-chosen-as-miss-world-costa-rica-2022/articleshow/89798929.cms?picid=89799011}}</ref>
|24
|Alajuela
|-
|{{Flagicon|LBN}} '''[[Lebanon|Libano]]'''
|Yasmina Zaytoun<ref>{{Cite web |title=Miss Lebanon 2022 |url=https://www.instagram.com/p/CgaKjagtOtA/?igshid=YmMyMTA2M2Y=}}</ref>
|19
|Kfarchouba
|-
|{{Flagicon|LBR}} '''[[Liberia|Liberya]]'''
|Veralyn Vonleh<ref>{{Cite web |date= |title=MISS LIBERIA(WORLD) 2022 đ&#x;‡ąđ&#x;‡ˇ's (@veralynvonleh) profile on Instagram • 19 posts |url=https://www.instagram.com/veralynvonleh/ |access-date=2022-08-02 |publisher=Instagram.com}}</ref>
|20
|[[Monrovia]]
|-
|{{flagicon|LUX}} '''[[Luxembourg|Luksemburgo]]'''
|Léa Sevenig<ref>{{Cite web |title=Léa Sevenig, Jack Martins Braz Elected Miss & Mister Luxembourg 2021 |url=http://www.chronicle.lu/category/awards/37195-lea-sevenig-jack-martins-braz-elected-miss-mister-luxembourg-2021 |website=Chronicle.lu}}</ref>
|22
|[[Lungsod ng Luksemburgo]]
|-
|{{flagicon|MAD}} '''[[Madagascar|Madagaskar]]'''
|Antsaly Rajoelina<ref>{{Cite news |date=19 April 2022 |title=CONCOURS DE BEAUTE – Antsaly Ny Aina Rajoelina, Miss Analamanga, couronnée Miss Madagascar 2022 |publisher=2424.mg |url=https://2424.mg/concours-de-beaute-antsaly-ny-aina-rajoelina-miss-analamanga-couronnee-miss-madagascar-2022/ |access-date=30 June 2022}}</ref>
|23
|Analamanga
|-
|'''{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]]'''
|Wenanita Angang
|26
|Kuala Penyu
|-
|'''{{flagicon|MLT}} [[Malta]]'''
|Natalia Galea<ref>{{Cite web |date=9 June 2022 |title=Natalia Galea tirbaħ Miss World Malta |url=https://newsbook.com.mt/natalia-galea-tirbah-miss-world-malta/}}</ref>
|23
|[[Valletta]]
|-
|'''{{flagicon|MRI}} [[Mauritius|Mawrisyo]]'''
|Liza Gundowry<ref>{{Cite web |title=Liza Gundowry élue Miss Mauritius 2022 |url=http://defimedia.info/liza-gundowry-elue-miss-mauritius-2022 |website=defimedia.info}}</ref>
|24
|[[Port Louis]]
|-
|'''{{NPL}}'''
|Priyanka Rani Joshi<ref>{{Cite web |title=Priyanka Rani Joshi crowned Miss Nepal 2022 |url=https://english.khabarhub.com/2022/18/258281/}}</ref>
|24
|[[Katmandu|Kathmandu]]
|-
|'''{{flagicon|NIC}} [[Nicaragua|Nikaragwa]]'''
|Mariela Cerros<ref>{{Cite web |title=Segoviana Mariela Cerros es Miss Mundo Nicaragua |url=http://www.radioabcstereo.com/nota/19519_segoviana-mariela-cerros-es-miss-mundo-nicaragua |website=Radio ABC Stereo Estelí-Nicaragua |language=es}}</ref>
|22
|Ocotal
|-
|'''{{flagicon|PAN}} [[Panama]]'''
|Kathleen Coffre<ref>{{Cite web |title=Kathleen Pérez Coffre, coronada Miss Mundo Panamá 2022 |url=https://www.telemetro.com/famosos/entretenimiento/kathleen-perez-coffre-coronada-miss-mundo-panama-2022-n5698198 |website=telemetro}}</ref>
|22
|[[Lungsod ng Panama]]
|-
|'''{{flagicon|PRY}} [[Paraguay|Paragway]]'''
|Dahiana Benitez
|22
|[[Asuncion|Asunción]]
|-
|'''{{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]]'''
|Gwendolyne Fourniol<ref>{{Cite news |last=Pasajol |first=Anne |last2=Adina |first2=Armin |date=2022-06-06 |title=Miss World Philippines 2022 is Gwendolyne Fourniol of Negros Occidental |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://entertainment.inquirer.net/451750/miss-world-philippines-2022-is-gwendolyne-fourniol-of-negros-occidental |access-date=2022-06-05}}</ref>
|22
|[[Himamaylan]]
|-
|'''{{flagicon|POL}} [[Polonya]]'''
|Natalia Gryglewska<ref>{{Cite web |last=Anna Pawelczyk |date=2021-03-08 |title=Finał Miss Polonia 2020: poznaliśmy najpiękniejszą Polkę. Kim jest Natalia Gryglewska? |url=https://plejada.pl/newsy/natalia-gryglewska-zostala-miss-polonia-2020-kim-jest-najpiekniejsza-polka/04r2bg7.amp |website=Plejada.pl |language=pl}}</ref>
|23
|Częstochowa
|-
|'''{{flagicon|PUR}} [[Puerto Rico|Porto Riko]]'''
|Elena Rivera<ref>{{Cite web |date=July 2022 |title=La representante de Toa Baja se corona como la nueva Miss Mundo de Puerto Rico 2022 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/farandula/notas/la-representante-de-toa-baja-se-corona-como-la-nueva-miss-mundo-de-puerto-rico-2022/}}</ref>
|18
|Toa Baja
|-
|'''{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]]'''
|Krystyna Pyszková<ref>{{Cite web |date=7 May 2022 |title=Miss Czech Republic 2022 je třiadvacetiletá studentka Krystyna Pyszková |url=https://www.idnes.cz/zpravy/revue/modelky/miss-czech-republic-2022-vitezka-makarenko-krystyna-pyszkova.A220505_131649_missamodelky_sub}}</ref>
|23
|Třinec
|-
|{{flagicon|RWA}} '''[[Rwanda]]'''
|Muheto Nshuti Divine<ref>{{Cite web |date=20 March 2022 |title=Divine Muheto crowned Miss Rwanda 2022 |url=https://www.newtimes.co.rw/entertainment/divine-muheto-crowned-miss-rwanda-2022}}</ref>
|19
|Kibuye
|-
|{{Flagicon|ZMB}} '''[[Zambia|Sambia]]'''
|Natasha-Joan Mapulanga<ref>{{Cite web |date=17 June 2022 |title=Miss Zambia 2022 |url=https://www.instagram.com/p/Ce6P8vLon-O/?igshid=YmMyMTA2M2Y=}}</ref>
|25
|[[Lusaka]]
|-
|{{flagicon|SEN}} '''[[Senegal|Sénegal]]'''
|Fatou L'eau<ref>{{Cite web |date=24 June 2022 |title=Miss Senegal 2021: Fatou L'eau |url=https://www.instagram.com/p/CfKXD-HDwpw/?igshid=YmMyMTA2M2Y=}}</ref>
|21
|[[Dakar]]
|-
|{{flagicon|SRB}} '''[[Serbia|Serbiya]]'''
|Anja Radić<ref>{{Cite web |date=28 January 2022 |title=Miss Srbije 2021: Anja Radić |url=https://zajecarskahronika.rs/miss-srbije-2021-anja-radic/}}</ref>
|20
|[[Belgrado|Beograd]]
|-
|'''{{flagicon|TZA}} [[Tanzania|Tansaniya]]'''
|Halima Kopwe<ref>{{Cite web |title=Halima Kopwe aibuka Miss Tanzania 2022 |url=https://www.diramakini.co.tz/2022/05/halima-kopwe-aibuka-miss-tanzania-2022.html}}</ref>
|23
|Mtwara
|-
|'''{{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]]'''
|Ndavi Nokeri
|23
|Tzaneen
|-
|'''{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]]'''
|Jin-hee Park<ref>{{Cite web |date=19 April 2022 |title=2023년 미스월드·미스유니버스 한국 대표 선발 국내 대회의 건 |url=http://missworldkorea.com/new/data/editor/2204/020e762bb839e647c3ed3b767de7b2f4_1650359133_96.jpg |access-date=2022-04-19 |website=missworldkorea.com |language=ko}}</ref><ref>{{Cite web |date=30 October 2021 |title=미스월드 세계 대회와 미스유니버스 세계 대회에 한국 대표로 출전 |url=http://missworldkorea.com/new/bbs/board.php?bo_table=notice&wr_id=45 |access-date=2021-10-30 |website=missworldkorea.com |language=ko}}</ref>
|20
|[[Seoul]]
|-
|'''{{flagicon|CHN}} [[Tsina]]'''
|Ruan Yue<ref>{{Cite web |title=Wearing a dress with elements of the Miao ethnic group, this young lady won the championship of the "Miss World" China Division |url=https://inf.news/en/fashion/06df4ad92ab501123e2a16a1233e2388.html}}</ref>
|25
|[[Hubei]]
|-
|{{flagicon|TUN}} '''[[Tunisya]]'''
|Rahma Sellimi<ref>{{Cite web |date=20 February 2022 |title=La Capbonaise Nesrine Haffar sacrée Miss Tunisie 2021 |url=https://www.letemps.news/2022/02/20/la-capbonaise-nesrine-haffar-sacree-miss-tunisie-2021/}}</ref>
|23
|Zaghouan
|-
|'''{{flagicon|URY}} [[Uruguay|Urugway]]'''
|Tatiana Luna<ref>{{Cite web |title=Coronada Miss Uruguay Mundo 2022 |url=https://mybeautyqueens.com/news/home/missworld/coronada-miss-uruguay-mundo-2022-r953/}}</ref>
|22
|[[Montevideo]]
|}
== Mga paparating na kompetisyong pambansa ==
{| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;"
!Bansa/Teritoryo
!Petsa
|-
|{{Flagicon|DEN}} '''[[Dinamarka]]'''
|ika-28 ng Agosto 2022<ref>{{Cite web |title=Miss Danmark 2022 Tilmelding |url=https://www.missdanmark.dk/nyheder/miss-danmark-2022-tilmelding-/}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|TUR}} [[Turkey|Turkya]]'''
|ika-7 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Miss Turkey Official on Instagram: #MissTurkey2022 başvuruları devam ediyor ✨ Başvurmak için profilimizdeki linke göz atmayı unutma. |url=https://www.instagram.com/p/Cfg_EvyuOeE/ |access-date=2022-07-03 |website=Instagram |language=tr}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|BUL}} [[Bulgarya]]'''
|ika-10 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Miss World Bulgaria |url=https://www.instagram.com/p/CeVY58YqCVT/?igshid=YmMyMTA2M2Y= |website=Instagram}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|SGP}} [[Singapore|Singapura]]'''
|ika-10 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Our search for the next Miss World Singapore has now begun! |url=https://www.instagram.com/p/CgcG9tksAI9/?igshid=YmMyMTA2M2Y=}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|POR}} [[Portugal]]'''
|ika-11 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Requisitos de Participação 2022 |url=https://missportuguesa.pt/termos/ |access-date=2022-01-05 |website=Miss Portuguesa |language=pt-PT}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]]'''
|ika-17 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=On September 17 2022 a new queen will be crowned |url=https://www.instagram.com/p/CgrNgpfOCeV/?igshid=YmMyMTA2M2Y= |website=instagram}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]]'''
|ika-17 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=MISS SUOMI 2022 CASTING |url=https://misssuomi.fi/hae-mukaan/ |access-date=2022-05-03 |website=MISS SUOMI |language=fi}}</ref>
|-
|{{flagicon|GIB}} '''[[Gibraltar|Hibraltar]]'''
|ika-17 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Recruitment for Miss Gibraltar 2022 underway |url=http://www.gibraltarpanorama.gi/178698}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|JPN}} [[Hapon]]'''
|ika-22 ng Setyembre 2022
|-
|{{flagicon|PER}} '''[[Peru]]'''
|ika-27 ng Setyembre 2022
|-
|'''{{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]]'''
|ika-28 ng Setyembre 2022<ref>{{Cite web |title=Miss World Nederland 2022 grand finale |url=https://www.facebook.com/1235970553107957/posts/5445111478860489/ |website=[[Facebook]]}}</ref>
|-
|'''{{flagicon|ARM}} [[Armenya]]'''
|ika-30 ng Setyembre 2022
|-
|'''{{flagicon|ANG}} [[Angola|Anggola]]'''
|ika-15 ng Oktubre 2022<ref>{{Cite web |title=Gala Miss Mundo Angola |url=https://www.facebook.com/pages/category/Health-beauty/Gala-Miss-Mundo-Angola-2058493904393168/posts/ |website=facebook}}</ref>
|-
|{{flagicon|ENG}} '''[[Inglatera]]'''
|ika-17 ng Oktubre 2022<ref>{{Cite web |title=Miss England 2022 Final |url=https://www.missengland.info/qualifiers/miss-england-2022-final/#tab-info}}</ref>
|}
== Mga Sanggunian ==
{{Reflist}}{{Miss World}}
[[Kategorya:Miss World]]
fuoy39w1q7z4ugjmachoyhudpy3xqs9
Elle Villanueva
0
318838
1969734
1967498
2022-08-28T09:56:23Z
Ivan P. Clarin
84769
/* Pilmograpiya */
wikitext
text/x-wiki
{{delete|Dalawang pangungusap lamang. Kung hindi ito mapapalawig bago ang Agosto 22, 2022, mabubura ito ayon sa [[WP:BURA]] B1.}}
{{Infobox person
| name = Elle Villanueva
| image =
| caption =
| birth_name = Elle Villanueva
| birth_date = {{birth date and age|1996|2|18}}
| birth_place = [[Pilipinas]]
| nationality = [[Pilipino]]
| occupation = [[Aktres]]
| other_names = Elle
| years_active = 2020–kasalukuyan
| height = {{height|m=1.62}}
| website = {{Instagram|_ellevillanueva}}
}}
Si '''Elle Villanueva''', ay (ipinanganak noong Pebrero 18, 1996) ay isang artista mula sa Pilipinas, ay kasalukuyang napapanood sa teleseryeng ''[[Return to Paradise]]'' katambal si [[Derrick Monasterio]].<ref>https://peoplaid.com/2020/08/09/elle-villanueva</ref>
==Karera==
Si Villanueva ay unang nakilala sa isang entertainment industry bilang modelo sa isang telebisyong komersyal Mang Inasal, PH Care, Talk n Text, Solmux, and Myra E. kalaunan siya nasa ilalim ng himpilan sa [[GMA Network]].<ref>https://www.pep.ph/lifestyle/167542/elle-villanueva-return-to-paradise-a746-20220807</ref>
== Pilmograpiya ==
=== Telebisyon ===
{| class = "wikitable" style = "font-size: 100%;"
|-
! Taon !! Pamagat !! Ginampanan !! Himpilan
|-
| rowspan="2"| 2022 || ''[[Return to Paradise]]'' || Eden "Yenyen" Sta. Maria || rowspan="6"| [[GMA Network]]
|-
| ''My Fantastic Pag-ibig: Invisiboi''
|-
| rowspan="2"| 2021 || ''Magpakailanman: Prisoners of Love''
|-
| ''Magpakailanman: Rape Victim, Ikinulong?''
|-
| rowspan="2"| 2020 || ''Bridging the Gap''
|-
| ''Magpakailanman (A Scandalous Crime)''
|}
==Tingnan rin==
* [[Anne Curtis]]
* [[Bianca Umali]]
* [[Derrick Monasterio]]
* [[Maris Racal]]
==Sanggunian==
{{reflist}}
==Talababa==
* {{IMDb name|11439530}}
{{DEFAULTSORT:Villanueva, Elle}}
[[Kategorya:Ipinanganak noong 1996]]
[[Kategorya:Mga Pilipino]]
[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]
{{usbong|Artista|Pilipinas}}
2iec5palxbbr0q828i4s8apkaj3ccql
Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Rimini
0
319291
1969661
1969531
2022-08-27T13:23:07Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
Ang sumusunod ay isang listahan ng 27 munisipalidad (mga [[komuna]]) ng [[Lalawigan ng Rimini]], [[Emilia-Romaña]], [[Italya]]. Bago ang Agosto 2009, pito sa mga ito ([[Casteldelci]], [[Maiolo]], [[Novafeltria]], [[Pennabilli]], [[San Leo]], [[Sant'Agata Feltria]], at [[Talamello]]) ay nasa [[Lalawigan ng Pesaro at Urbino]].<ref>[http://www.istat.it/strumenti/definizioni/comuni/ ‘Codici dei comuni, delle province e delle regioni’], Istat, 30 October 2009: see the section headed ‘Nuovi codici dei comuni distaccati dalla Provincia di Pesaro e Urbino (Regione Marche) e aggregati alla provincia di Rimini (Regione Emilia-Romagna)’.</ref>
== Talaan ==
{| class="wikitable sortable"
!Kodigo sa
[[Istat|ISTAT]]<ref>Istat codes taken from [http://www.istat.it/strumenti/definizioni/comuni/NuoviCodiciRimini.csv ‘Nuovi codici dei comuni aggregati alla Provincia di Rimini’].</ref>
! [[Komuna]]
! Populasyon
(Disyembre
31, 2008)<ref>[http://www.istat.it/strumenti/definizioni/comuni/elenco_comuni_italiani_30_ottobre_2009.xls ‘Elenco dei comuni al 30 ottobre 2009’] (Excel worksheet), Istat.</ref>
|-
| 099001
| [[Bellaria-Igea Marina]]
| align="right" | 18,745
|-
| 099021
| [[Casteldelci]]
| align="right" | 476
|-
| 099002
| [[Cattolica]]
| align="right" | 16,668
|-
| 099003
| [[Coriano]]
| align="right" | 9,772
|-
| 099004
| [[Gemmano]]
| align="right" | 1,212
|-
| 099022
| [[Maiolo]]
| align="right" | 841
|-
| 099005
| [[Misano Adriatico]]
| align="right" | 11,842
|-
| 099006
| [[Mondaino]]
| align="right" | 1,462
|-
| 099008
| [[Montefiore Conca]]
| align="right" | 2,135
|-
| 099009
| [[Montegridolfo]]
| align="right" | 1,027
|-
|
| [[Montescudo-Monte Colombo]]
| align="right" |
|-
| 099011
| [[Morciano di Romagna]]
| align="right" | 6,697
|-
| 099023
| [[Novafeltria]]
| align="right" | 7,312
|-
| 099024
| [[Pennabilli]]
| align="right" | 3,098
|-
|
|[[Poggio Torriana]]
|
|-
| 099013
| [[Riccione]]
| align="right" | 35,233
|-
| 099014
| [[Rimini]]
| align="right" | 140,137
|-
| 099015
| [[Saludecio]]
| align="right" | 2,908
|-
| 099016
| [[San Clemente, Emilia-Romaña|San Clemente]]
| align="right" | 4,762
|-
| 099017
| [[San Giovanni in Marignano]]
| align="right" | 8,884
|-
| 099025
| [[San Leo]]
| align="right" | 3,041
|-
| 099026
| [[Sant'Agata Feltria]]
| align="right" | 2,316
|-
| 099018
| [[Santarcangelo di Romagna]]
| align="right" | 20,913
|-
| 099027
| [[Talamello]]
| align="right" | 1,117
|-
| 099019
| [[Torriana]]
| align="right" | 1,433
|-
| 099020
| [[Verucchio]]
| align="right" | 9,960
|-
|
| Kabuuan
| align="right" | 321,457
|-
|}
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Italya]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Mga bayan at lungsod ng Emilia-Romagna]]
lbajesch3kp33payddhryvcojm7qrg2
1969685
1969661
2022-08-28T01:40:29Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
Ang sumusunod ay isang listahan ng 27 munisipalidad (mga [[komuna]]) ng [[Lalawigan ng Rimini]], [[Emilia-Romaña]], [[Italya]]. Bago ang Agosto 2009, pito sa mga ito ([[Casteldelci]], [[Maiolo]], [[Novafeltria]], [[Pennabilli]], [[San Leo]], [[Sant'Agata Feltria]], at [[Talamello]]) ay nasa [[Lalawigan ng Pesaro at Urbino]].<ref>[http://www.istat.it/strumenti/definizioni/comuni/ ‘Codici dei comuni, delle province e delle regioni’], Istat, 30 October 2009: see the section headed ‘Nuovi codici dei comuni distaccati dalla Provincia di Pesaro e Urbino (Regione Marche) e aggregati alla provincia di Rimini (Regione Emilia-Romagna)’.</ref>
== Talaan ==
{| class="wikitable sortable"
!Kodigo sa
[[Istat|ISTAT]]<ref>Istat codes taken from [http://www.istat.it/strumenti/definizioni/comuni/NuoviCodiciRimini.csv ‘Nuovi codici dei comuni aggregati alla Provincia di Rimini’].</ref>
! [[Komuna]]
! Populasyon
(Disyembre
31, 2008)<ref>[http://www.istat.it/strumenti/definizioni/comuni/elenco_comuni_italiani_30_ottobre_2009.xls ‘Elenco dei comuni al 30 ottobre 2009’] (Excel worksheet), Istat.</ref>
|-
| 099001
| [[Bellaria-Igea Marina]]
| align="right" | 18,745
|-
| 099021
| [[Casteldelci]]
| align="right" | 476
|-
| 099002
| [[Cattolica]]
| align="right" | 16,668
|-
| 099003
| [[Coriano]]
| align="right" | 9,772
|-
| 099004
| [[Gemmano]]
| align="right" | 1,212
|-
| 099022
| [[Maiolo]]
| align="right" | 841
|-
| 099005
| [[Misano Adriatico]]
| align="right" | 11,842
|-
| 099006
| [[Mondaino]]
| align="right" | 1,462
|-
| 099008
| [[Montefiore Conca]]
| align="right" | 2,135
|-
| 099009
| [[Montegridolfo]]
| align="right" | 1,027
|-
|
| [[Montescudo-Monte Colombo]]
| align="right" |
|-
| 099011
| [[Morciano di Romagna]]
| align="right" | 6,697
|-
| 099023
| [[Novafeltria]]
| align="right" | 7,312
|-
| 099024
| [[Pennabilli]]
| align="right" | 3,098
|-
|
|[[Poggio Torriana]]
|
|-
| 099013
| [[Riccione]]
| align="right" | 35,233
|-
| 099014
| [[Rimini]]
| align="right" | 140,137
|-
| 099015
| [[Saludecio]]
| align="right" | 2,908
|-
| 099016
| [[San Clemente, Emilia-Romaña|San Clemente]]
| align="right" | 4,762
|-
| 099017
| [[San Giovanni in Marignano]]
| align="right" | 8,884
|-
| 099025
| [[San Leo]]
| align="right" | 3,041
|-
| 099026
| [[Sant'Agata Feltria]]
| align="right" | 2,316
|-
| 099018
| [[Santarcangelo di Romagna]]
| align="right" | 20,913
|-
| 099027
| [[Talamello]]
| align="right" | 1,117
|-
| 099020
| [[Verucchio]]
| align="right" | 9,960
|-
|
| Kabuuan
| align="right" | 321,457
|-
|}
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Italya]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Mga bayan at lungsod ng Emilia-Romagna]]
1r38es5gagrcgxnbzuye9y2bjd5l8a3
Partido Demokrata (Estados Unidos)
0
319362
1969747
1966267
2022-08-28T11:35:26Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{delete|Isang pangugusap lamang kahit na may Infobox pa. Kung hindi ito mapapalawig bago ang Setyembre 7, 2022, mabubura ito.}}
{{Infobox political party
| name = Democratic Party
| logo = [[File:US Democratic Party Logo.svg|125px]]
| logo_alt = A blue circle with a capital "D" inside
| symbol = [[File:Democratic Disc.svg|100px]]
| colorcode = {{party color|Democratic Party (United States)}}<!-- Please DO NOT change or remove. Thank you. -->
| chairperson = [[Jaime Harrison]] ([[South Carolina|SC]])
| governing_body = [[Democratic National Committee]]<ref>{{cite web |title=About the Democratic Party |url=https://democrats.org/who-we-are/about-the-democratic-party/ |website=Democratic Party |access-date=15 April 2022 |quote=For 171 years, [the Democratic National Committee] has been responsible for governing the Democratic Party}}</ref><ref>{{cite web |author1=Democratic Party |title=The Charter & The Bylaws of the Democratic Party of the United States |url=https://democrats.org/wp-content/uploads/2022/03/DNC-Charter-Bylaws-03.12.2022.pdf#page=5 |access-date=15 April 2022 |page=3 |date=12 March 2022 |quote=The Democratic National Committee shall have general responsibility for the affairs of the Democratic Party between National Conventions}}</ref>
| leader1_title = [[President of the United States|U.S. President]]
| leader1_name = [[Joe Biden]] ([[Delaware|DE]])
| leader2_title = [[Vice President of the United States|U.S. Vice President]]
| leader2_name = [[Kamala Harris]] ([[California|CA]])
| leader3_title = {{nowrap|[[Party leaders of the United States Senate|Senate Majority Leader]]}}
| leader3_name = [[Chuck Schumer]] ([[New York (state)|NY]])
| leader4_title = [[Speaker of the United States House of Representatives|Speaker of the House]]
| leader4_name = [[Nancy Pelosi]] ([[California|CA]])
| leader5_title = [[House Majority Leader]]
| leader5_name = <!--Again, we know he's ranked below Pelosi in the House Democratic leadership. But he does have the title House Majority leader regardless, so please STOP deleting him-->[[Steny Hoyer]] ([[Maryland|MD]]){{efn|Pelosi is the House Democratic leader, as Speaker}}<!--(Again, we know he's ranked below Pelosi. But he's still titled House Majority leader, so please STOP deleting him-->
| founders = {{plainlist|
* [[Andrew Jackson]]
* [[Martin Van Buren]]
}}
| founded = {{start date and age|1828|1|8}}<ref>{{cite book |title=Jacksonian Democracy in New Hampshire, 1800–1851 |last=Cole |first=Donald B. |date=1970 |publisher=Harvard University Press |page=69 |isbn=978-0-67-428368-8}}</ref><br />{{nowrap|[[Baltimore]], [[Maryland]], U.S.}}
| predecessor = [[Democratic-Republican Party]]
| headquarters = 430 [[South Capitol Street|South Capitol St.]] SE,<br />[[Washington, D.C.]], U.S.
| student_wing = {{unbulleted list|[[High School Democrats of America]]|[[College Democrats of America]]}}
| youth_wing = [[Young Democrats of America]]
| womens_wing = [[National Federation of Democratic Women]]
| wing1_title = Overseas wing
| wing1 = [[Democrats Abroad]]
| membership_year = 2021
| position = <!--Longstanding consensus is not to include a political position here. Do not change without talk page consensus.-->
| membership = {{decrease}} 47,019,985<ref>{{Cite web |last=Winger |first=Richard |title=December 2021 Ballot Access News Print Edition |url=https://ballot-access.org/2021/12/29/december-2021-ballot-access-news-print-edition/ |access-date=January 20, 2022 |website=Ballot Access News}}</ref>
| ideology = {{unbulleted list|class=nowrap|
|'''[[#Political positions|Majority]]:'''
|{{•}} [[Modern liberalism in the United States|Modern liberalism]]<ref name="sarnold" /><ref>{{Cite news |date=June 29, 2012 |title=President Obama, the Democratic Party, and Socialism: A Political Science Perspective |work=The Huffington Post |url=https://huffingtonpost.com/benjamin-knoll/obama-romney-economy_b_1615862.html |access-date=January 9, 2015 |archive-date=March 24, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190324035220/https://www.huffingtonpost.com/benjamin-knoll/obama-romney-economy_b_1615862.html |url-status=live}}</ref><!-- Concise list of factions below. -->
|'''[[Factions in the Democratic Party (United States)|Factions]]:'''
|{{•}} [[Centrism]]<ref name="jhale">{{Cite book |last=Hale |first=John |title=The Making of the New Democrats |publisher=[[Political Science Quarterly]] |year=1995 |location=New York |page=229}}</ref><ref name="DewanKornblut2006">{{Cite news |last1=Dewan |first1=Shaila |last2=Kornblut |first2=Anne E. |date=October 30, 2006 |title=In Key House Races, Democrats Run to the Right |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2006/10/30/us/politics/30dems.html |access-date=January 28, 2017 |archive-date=July 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190727021022/https://www.nytimes.com/2006/10/30/us/politics/30dems.html |url-status=live}}</ref>
|{{•}} [[Progressivism in the United States|Progressivism]]<ref name="SteinCornwellTanfani2018">{{Cite news |last1=Stein |first1=Letita |last2=Cornwell |first2=Susan |last3 =Tanfani |first3 =Joseph |date=August 23, 2018 |title=Inside the progressive movement roiling the Democratic Party |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/article/us-usa-election-progressives-specialrepo/inside-the-progressive-movement-roiling-the-democratic-party-idUSKCN1L81GI |access-date=June 13, 2022|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220613163545/https://www.reuters.com/article/us-usa-election-progressives-specialrepo/inside-the-progressive-movement-roiling-the-democratic-party-idUSKCN1L81GI|archive-date=June 13, 2022}}</ref>
|{{•}} [[Social democracy]]<ref>{{Cite web |last=Ball |first=Molly |title=The Battle Within the Democratic Party |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2013/12/the-battle-within-the-democratic-party/282235/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180612142340/https://www.theatlantic.com/politics/archive/2013/12/the-battle-within-the-democratic-party/282235/ |archive-date=June 12, 2018 |access-date=January 28, 2017 |website=[[The Atlantic]]}}</ref><ref name="How Socialist Is Bernie Sanders?">{{cite magazine |last1=Chotiner |first1=Isaac |title=How Socialist Is Bernie Sanders? |url=https://www.newyorker.com/news/q-and-a/how-socialist-is-bernie-sanders |magazine=[[The New Yorker]] |access-date=February 14, 2021 |language=en-us |date=March 2, 2020}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://fivethirtyeight.com/features/the-six-wings-of-the-democratic-party/|title=The Six Wings Of The Democratic Party|first=Perry Jr.|last=Bacon|work = [[FiveThirtyEight]]|date=March 11, 2019}}</ref>
}}
| international = <!--- Please do not re-insert "Progressive Alliance" unless you can find a reliable published source for the oft-repeated, never-documented assertion that the Democrats are part of the organization, other than a listing on that organization's website (see [[WP:SPS]]). --->
| colors = {{color box|{{party color|Democratic Party (US)}}|border=darkgray}} [[Blue]]<!-- Please DO NOT change the HTML color formatting in this field or in any of the below fields. Thank you. -->
| seats1_title = [[List of current United States senators|Seats]] in the [[United States Senate|Senate]]
| seats1 = <!--Keep at 48, as Bernie Sanders & Angus King are independents, who caucus with the Democrats-->{{composition bar|48|100|hex={{party color|Democratic Party (US)}}|ref={{Efn|There are 48 senators who are members of the party; however, two [[independent politician|independent]] senators, [[Angus King]] and [[Bernie Sanders]], caucus with the Democrats, effectively making a 50–50 split. [[Vice President of the United States|Vice President]] and Democratic Party member [[Kamala Harris]], in her role as President of the Senate, serves as the tie-breaking vote, thus giving the Democrats an effective majority.|name=|group=}}}}
| seats2_title = [[List of current members of the United States House of Representatives|Seats]] in the [[United States House of Representatives|House of Representatives]]
| seats2 = {{composition bar|220|435|hex={{party color|Democratic Party (US)}}}}
| seats3_title = [[List of current United States governors#State governors|State governorships]]
| seats3 = <!-- Don't change numbers until terms begin --> {{composition bar|22|50|hex={{party color|Democratic Party (US)}}}}
| seats4_title = [[List of U.S. state senators|Seats]] in [[State legislature (United States)|state upper chambers]]
| seats4 = <!--Don't change numbers until terms begin--> {{composition bar|861|1972|hex={{party color|Democratic Party (US)}}}}
| seats5_title = [[List of U.S. state representatives|Seats]] in [[State legislature (United States)|state lower chambers]]
| seats5 = <!--Don't change numbers until terms begin--> {{composition bar|2432|5411|hex={{party color|Democratic Party (US)}}}}
| seats6_title = [[List of current United States governors#Territory governors|Territorial governorships]]
| seats6 = <!--Don't change numbers until terms begin--> {{composition bar|3|5|hex={{party color|Democratic Party (US)}}}}
| seats7_title = Seats in [[Territories of the United States#Governments and legislatures|territorial upper chambers]]
| seats7 = <!--Don't change numbers until terms begin--> {{composition bar|31|97|hex={{party color|Democratic Party (US)}}}}
| seats8_title = Seats in [[Territories of the United States#Governments and legislatures|territorial lower chambers]]
| seats8 = <!--Don't change numbers until terms begin--> {{composition bar|8|91|hex={{party color|Democratic Party (US)}}}}
| website = {{Official URL}}
| country = the United States
}}
Ang '''Partido Demokrata''' ([[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Democratic Party'') ay isa sa [[Sistemang dalawahang-partido|dalawang]] [[Pangunahing partido|pangunahing]] kontemporaneong [[Mga partidong pampolitika sa Estados Unidos|partidong pampolitika]] sa [[Estados Unidos]]. Itinatag noong 1828, kalakhan itong itinatag ni [[Martin Van Buren]], na nagtipon ng malawak na kadre ng mga politiko sa bawat estado sa likod ng bayani ng digmaan na si [[Andrew Jackson]], na ginagawa itong pinakamatandang aktibong partidong pampolitika sa mundo.<ref name=":9">M. Philip Lucas, "Martin Van Buren as Party Leader and at Andrew Jackson's Right Hand." in ''A Companion to the Antebellum Presidents 1837–1861'' (2014): 107–129.</ref><ref name=":10">"The Democratic Party, founded in 1828, is the world's oldest political party" states {{Cite book|last1=Kenneth Janda|url=https://books.google.com/books?id=t_lC8k3SELMC&pg=PA276|title=The Challenge of Democracy: American Government in Global Politics|last2=Jeffrey M. Berry|last3=Jerry Goldman|publisher=Cengage Learning|year=2010|isbn=9780495906186|page=276}}</ref><ref name=":3">Michael Kazin, ''What It Took to Win: A History of the Democratic Party'' (2022) pp 5, 12.</ref> Ang pangunahing karibal nito sa politika ay ang Partido Republikano mula noong 1850s. Ang partido ay kilala bilang isang [[malaking tolda]],<ref>{{Cite news |last=Herndon |first=Astead W. |date=2021-02-21 |title=Democrats’ Big Tent Helped Them Win. Now It Threatens Biden’s Agenda. |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2021/02/21/us/politics/biden-agenda-democrats.html |access-date=2022-08-23 |issn=0362-4331}}</ref> na may [[Bagong Demokratang Koalisyon|sentrista]], [[Koalisyong Blue Dog|konserbatibo]], [[Liberalismo|liberal]], at [[Congressional Progressive Caucus|progresibong]] mga [[Mga paksiyon sa Partido Demokrata (Estados Unidos)|paksiyon]] sa ideolohiya.<ref name=":2">{{Cite news |last1=Zengerle |first1=Jason |last2=Metz |first2=Justin |date=2022-06-29 |title=The Vanishing Moderate Democrat |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2022/06/29/magazine/moderate-democrat.html |access-date=2022-07-20 |issn=0362-4331 |quote=Over the last decade, the Democratic Party has moved significantly to the left on almost every salient political issue... on social, cultural and religious issues, particularly those related to criminal justice, race, abortion and gender identity, the Democrats have taken up ideological stances that many of the college-educated voters who now make up a sizable portion of the party’s base cheer...}}</ref><ref name=":5">{{Cite web |last=Allott |first=Daniel |date=2020-11-14 |title=Biden could lose Georgia Senate races all by himself |url=https://thehill.com/opinion/campaign/525973-biden-could-lose-georgia-senate-races-all-by-himself |access-date=2020-11-16 |website=The Hill |language=en}}</ref> Ang partido ay tradisyonal na hindi gaanong pare-pareho sa ideolohiya kaysa sa Partidong Republikano (na may mga pangunahing indibidwal sa loob nito na madalas na may malawak na magkakaibang [[Politika ng Estados Unidos|pananaw sa politika]]) dahil sa mas malawak na talaan ng mga natatanging bloke ng pagboto na bumubuo nito.<ref name=":6">{{Cite journal |last1=Lelkes |first1=Yphtach |last2=Sniderman |first2=Paul M. |date=2016 |title=The Ideological Asymmetry of the American Party System |url=https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-political-science/article/ideological-asymmetry-of-the-american-party-system/52D59CAD35259CA306598353E93272AC |journal=British Journal of Political Science |language=en |volume=46 |issue=4 |pages=825–844 |doi=10.1017/S0007123414000404 |issn=0007-1234}}</ref><ref name=":7">{{Cite journal |last1=Gidron |first1=Noam |last2=Ziblatt |first2=Daniel |date=2019-05-11 |title=Center-Right Political Parties in Advanced Democracies |url=https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev-polisci-090717-092750 |journal=Annual Review of Political Science |language=en |volume=22 |issue=1 |pages=17–35 |doi=10.1146/annurev-polisci-090717-092750 |issn=1094-2939 |s2cid=182421002}}</ref><ref name=":8">{{Cite book|last1=Grossman|first1=Matt|url=https://oxford.universitypressscholarship.com/view/10.1093/acprof:oso/9780190626594.001.0001/acprof-9780190626594|title=Asymmetric Politics: Ideological Republicans and Group Interest Democrats|last2=Hopkins|first2=David A.|date=2016|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-062659-4|doi=10.1093/acprof:oso/9780190626594.001.0001}}</ref>
Ang makasaysayang hinalinhan ng Partido Demokrata ay itinuturing na [[partido Demokrata-Republikano]]. Bago ang 1860, sinuportahan ng Partido Demokrata ang makapangyarihang [[Kapangyarihang ehekutibo|ehekutibong pamamahala]], ang [[kapangyarihang aalipin]], [[agraryanismo]], [[ekspansiyonismo]], at [[Manifiesto ng Kapalaran]]. Matindi nitong [[Digmaang Bangko|tinutulan ang pagtatatag ng isang pambansang bangko]], [[Malayang kalakalan|proteksyonismo]], at ang mga pananaw ng kanilang mga katunggali sa [[partido Pambansang Republikano]] at [[partido Whig]], na kabaligtaran ay pumabor sa mga [[Konserbatismo sa Estados Unidos|konserbatibong prinsipyo]], pangingibabaw ng kongreso sa paggawa ng batas, at malakas na proteksiyon laban sa [[mayoritaryanismo]].<ref>{{Cite book|last=Bicknell|first=John|title=America 1844: Religious Fervor, Westward Expansion, and the Presidential Election that Transformed the Nation|publisher=[[Chicago Review Press]]|year=2015|isbn=9781613730102|pages=185|quote=In one sentence, Polk enlisted the aid of every senior Democrat in the campaign and squelched the usual Whig complaints about "King Andrew" and the Democrats' abuses of executive power.}}</ref>
==Mga sanggunian==
{{Reflist}}
{{stub}}
{{United States topics}}
[[Kategorya:Politika ng Estados Unidos]]
4nihy69g446lsukkqykpejl1s5ber6b
Pennabilli
0
319448
1969650
2022-08-27T13:01:58Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1066174110|Pennabilli]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Pennabilli|official_name=Comune di Pennabilli|native_name=|image_skyline=Pennabilli.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Pennabilli-Stemma.png|shield_alt=|shield_size=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|49|N|12|16|E|type:city(3,126)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romagna]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Ca' Morlano, Maciano, Miratoio, Molino di Bascio, Ponte Messa, Scavolino, Soanne|mayor_party=|mayor=Mauro Giannini|area_footnotes=|area_total_km2=69.6|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=Pennesi|elevation_footnotes=|elevation_m=629|saint=San Pio V|day=Mayo 5|postal_code=61016|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.pennabilli.pu.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Pennabilli''' ({{lang-rgn|La Pénna}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa rehiyon ng [[Italya]] na [[Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|140|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|45|km|mi}} timog ng [[Rimini]]. Noong 2019, nakipag-usap ang podcast na ''[[This Is Love (podcast)|This is Love]]'' kay Anna Bonavita tungkol sa pagmamahal niya kay Pennabilli sa kanilang episode na "Anna and Massimo."<ref>{{Cite web |last= |first= |date=June 26, 2019 |title=Anna and Massimo |url=https://thisislovepodcast.com/anna-and-massimo |url-status=live |archive-url= |archive-date= |access-date= |website=[[This Is Love (podcast)|This is Love]]}}</ref>
== Kasaysayan ==
Hanggang Agosto 15, 2009, ang ''comune'' ay kabilang sa [[Marche]] ([[Lalawigan ng Pesaro at Urbino|Lalawigan ng Pesaro-Urbino]]) kung saan ito nahiwalay, kasama ang anim na iba pang munisipalidad ng lugar ng Alta Valmarecchia, kasunod ng pagpapatupad ng kinalabasan ng isang reperendo na ginanap noong Disyembre 17 at 18, 2006.<ref>{{in lang|it}} [http://www.ilrestodelcarlino.it/rimini/2009/07/29/211660-marecchia_diventata_romagna.shtml Article] on "[[il Resto del Carlino]]"</ref><ref>{{in lang|it}} [http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm Article about the legislation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722040247/http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm|date=2011-07-22}}</ref><ref>{{in lang|it}} [http://www.ilrestodelcarlino.it/rimini/cronaca/2010/07/10/355107-valmarecchia_rimane_emilia_romagna.shtml Another article] on "[[il Resto del Carlino]]"</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* {{Wikivoyage-inline|Pennabilli}}
* [https://web.archive.org/web/20060827163847/http://www.comune.pennabilli.pu.it/ Official website]
* [http://www.cittapennabilli.it/ Pennabilli]
* [http://www.pennabilliturismo.it/ Pennabilli] Official website Pro Loco Pennabilli
* [http://www.entroterra-riviera-adriatica.com/eng/hotel-parchi-reservation-pennabilli_217.html Information on Pennabilli]
{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
0wnfeqxvse3besu3vk3qrkdp4ki0a3t
1969656
1969650
2022-08-27T13:13:01Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Pennabilli|official_name=Comune di Pennabilli|native_name=|image_skyline=Pennabilli.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Pennabilli-Stemma.png|shield_alt=|shield_size=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|49|N|12|16|E|type:city(3,126)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romagna]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Ca' Morlano, Maciano, Miratoio, Molino di Bascio, Ponte Messa, Scavolino, Soanne|mayor_party=|mayor=Mauro Giannini|area_footnotes=|area_total_km2=69.6|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=Pennesi|elevation_footnotes=|elevation_m=629|saint=San Pio V|day=Mayo 5|postal_code=61016|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.pennabilli.pu.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Pennabilli''' ({{lang-rgn|La Pénna}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa rehiyon ng [[Italya]] na [[Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|140|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|45|km|mi}} timog ng [[Rimini]]. Noong 2019, nakipag-usap ang podcast na ''[[This Is Love (podcast)|This is Love]]'' kay Anna Bonavita tungkol sa pagmamahal niya kay Pennabilli sa kanilang episode na "Anna and Massimo."<ref>{{Cite web |last= |first= |date=June 26, 2019 |title=Anna and Massimo |url=https://thisislovepodcast.com/anna-and-massimo |url-status=live |archive-url= |archive-date= |access-date= |website=[[This Is Love (podcast)|This is Love]]}}</ref>
== Kasaysayan ==
Hanggang Agosto 15, 2009, ang ''comune'' ay kabilang sa [[Marche]] ([[Lalawigan ng Pesaro at Urbino|Lalawigan ng Pesaro-Urbino]]) kung saan ito nahiwalay, kasama ang anim na iba pang munisipalidad ng lugar ng Alta Valmarecchia, kasunod ng pagpapatupad ng kinalabasan ng isang reperendo na ginanap noong Disyembre 17 at 18, 2006.<ref>{{in lang|it}} [http://www.ilrestodelcarlino.it/rimini/2009/07/29/211660-marecchia_diventata_romagna.shtml Article] on "[[il Resto del Carlino]]"</ref><ref>{{in lang|it}} [http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm Article about the legislation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722040247/http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm|date=2011-07-22}}</ref><ref>{{in lang|it}} [http://www.ilrestodelcarlino.it/rimini/cronaca/2010/07/10/355107-valmarecchia_rimane_emilia_romagna.shtml Another article] on "[[il Resto del Carlino]]"</ref>
== Ekonomiya ==
=== Yating-kamay ===
Laganap ang mga aktibidad sa larangan ng [[pagbuburda]] at [[paghabi]], sa paggawa ng mga [[alpombra]] at kumot na lana, na pinalamutian ng mga pandekorasyon na elemento na nagpapaalala sa mundong pastoral.<ref name="Aci">{{cita libro|titolo=Atlante cartografico dell'artigianato|editore=A.C.I.|città=Roma|anno=1985|volume=2|p=10}}</ref>
Sa lokalidad ng [[Ponte Messa]] ay mayroon ding isang malaking planta ng produksyon ng parmasyutiko.
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* {{Wikivoyage-inline|Pennabilli}}
* [https://web.archive.org/web/20060827163847/http://www.comune.pennabilli.pu.it/ Official website]
* [http://www.cittapennabilli.it/ Pennabilli]
* [http://www.pennabilliturismo.it/ Pennabilli] Official website Pro Loco Pennabilli
* [http://www.entroterra-riviera-adriatica.com/eng/hotel-parchi-reservation-pennabilli_217.html Information on Pennabilli]
{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
9r3sl57wrfcyas8c0fmbxyd90k7qen5
Poggio Berni
0
319449
1969651
2022-08-27T13:03:08Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/978606321|Poggio Berni]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Poggio Berni|official_name=Comune di Poggio Berni|native_name=|image_skyline=Poggio Berni.JPG|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Poggio Berni-Stemma.png|shield_alt=|shield_size=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|02|N|12|25|E|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Camerano, Sant', Santo Marino, Trebbio|mayor_party=|mayor=Daniele Amati|area_footnotes=|area_total_km2=11.80|population_footnotes=|population_demonym=Poggiobernesi|elevation_footnotes=|elevation_m=155|saint=[[San Jorge]]|day=Abril 23|postal_code=47824|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.poggio-berni.rn.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Poggio Berni''' ( ''E Pôz'' o ''E Puz'' sa [[Wikang Emiliano-Romañol|Romagnolo]] dialect ) ay isang [[frazione]] at dating ''[[comune]]'' ng [[Lalawigan ng Rimini]], sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], [[Italya]].
Ang alak at langis ang mga nangungunang produkto nito – kasama ang [[Denominazione di Origine Controllata|DOC]] na "[[Colli di Rimini]]" na mga alak at isang [[olibo]]. Ang Poggio Berni ay tahanan ng ''Palio dei Somari'', isang karera ng [[asno]]. Kabilang sa mga pangunahing pasyalan ang mga labi ng isang kastilyo na hawak ng pamilya [[Pamilya Malatesta|Malatesta]], at ang Palazzo Marcosanti, isang dating kuta sa kanayunan, ay naging isang panturistang resort.
Noong Enero 1, 2014 ang Poggio Berni ay sumanib sa [[Torriana]], na bumuo ng isang bagong munisipalidad na tinatawag na [[Poggio Torriana]].<ref>{{Cite web |last= |editor-last=Assemblea Legislativa della Regione Emilia-Romagna |title=Nasce Poggio Torriana, via libera al nuovo comune unico nel riminese |url=http://www.assemblea.emr.it/fusione-di-comuni/fusioni-in-corso/torriana-e-poggio-berni |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131023165621/http://www.assemblea.emr.it/fusione-di-comuni/fusioni-in-corso/torriana-e-poggio-berni |archive-date=23 October 2013 |access-date=18 February 2014 |page=20}}</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Authority control}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]]
55lj6oijhue2mtfnkdzogs9boojqz4c
1969657
1969651
2022-08-27T13:14:25Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Poggio Berni|official_name=Comune di Poggio Berni|native_name=|image_skyline=Poggio Berni.JPG|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Poggio Berni-Stemma.png|shield_alt=|shield_size=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|02|N|12|25|E|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Camerano, Sant', Santo Marino, Trebbio|mayor_party=|mayor=Daniele Amati|area_footnotes=|area_total_km2=11.80|population_footnotes=|population_demonym=Poggiobernesi|elevation_footnotes=|elevation_m=155|saint=[[San Jorge]]|day=Abril 23|postal_code=47824|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.poggio-berni.rn.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Poggio Berni''' ( ''E Pôz'' o ''E Puz'' sa [[Wikang Emiliano-Romañol|Romagnolo]] dialect ) ay isang [[frazione]] at dating ''[[comune]]'' ng [[Lalawigan ng Rimini]], sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], [[Italya]].
Ang alak at langis ang mga nangungunang produkto nito – kasama ang [[Denominazione di Origine Controllata|DOC]] na "[[Colli di Rimini]]" na mga alak at isang [[olibo]]. Ang Poggio Berni ay tahanan ng ''Palio dei Somari'', isang karera ng [[asno]]. Kabilang sa mga pangunahing pasyalan ang mga labi ng isang kastilyo na hawak ng pamilya [[Pamilya Malatesta|Malatesta]], at ang Palazzo Marcosanti, isang dating kuta sa kanayunan, ay naging isang panturistang resort.
Noong Enero 1, 2014 ang Poggio Berni ay sumanib sa [[Torriana]], na bumuo ng isang bagong munisipalidad na tinatawag na [[Poggio Torriana]].<ref>{{Cite web |last= |editor-last=Assemblea Legislativa della Regione Emilia-Romagna |title=Nasce Poggio Torriana, via libera al nuovo comune unico nel riminese |url=http://www.assemblea.emr.it/fusione-di-comuni/fusioni-in-corso/torriana-e-poggio-berni |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131023165621/http://www.assemblea.emr.it/fusione-di-comuni/fusioni-in-corso/torriana-e-poggio-berni |archive-date=23 October 2013 |access-date=18 February 2014 |page=20}}</ref>
== Kasaysayan ==
Noong Gitnang Kapanhunan ito ay isang fief ng pamilya Malatesta na nagpatibay sa nayon. Noong 1600 naipasa ito sa pamilyang Toscano ng mga prinsipe ng [[Montemaggi]], na bumaba sa kasaysayan para sa kanilang sangkatauhan. Nakipagtulungan si Don Sebastiano sa mga dakilang duke upang mabigyan ng sapat na dote ang mahihirap na babaeng mapapangasawa, habang sinubukan ni Don Giacomo na gawing hindi makatao ang pagkakulong para sa mga bilanggo na nakakulong sa mga kuweba na puno ng tubig.
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Authority control}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]]
7jslxhb6l86ixjtr3dme5gos39q9zl7
Saludecio
0
319450
1969652
2022-08-27T13:05:21Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1066174310|Saludecio]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Saludecio|official_name=Comune di Saludecio|native_name=|image_skyline=Saludecio05.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Porta Marina.|image_shield=Saludecio-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|52|N|12|40|E|type:city(2,625)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Cerreto, Meleto, San Rocco, Santa Maria del Monte, Sant' Ansovino|mayor_party=|mayor=Dilvo Polidori|area_footnotes=|area_total_km2=34.27|population_footnotes=|population_demonym=Saludecesi|elevation_footnotes=|elevation_m=350|saint=Beato Amato Ronconi|day=Mayo 8|postal_code=47835|area_code=0541|website={{official website|http://www.comunesaludecio.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Saludecio''' ({{lang-rgn|Saludécc}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa rehiyon ng [[Italya]] na [[Emilia-Romaña]], mga {{Convert|130|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia|Boloña]] at mga {{Convert|20|km|mi}} timog-silangan ng [[Rimini]]. Ito ay may hangganan sa mga munisipalidad ng [[Mondaino]], [[Montefiore Conca]], [[Montegridolfo]], [[Morciano di Romagna]], [[San Giovanni in Marignano]], [[Tavoleto]], at [[Tavullia]].
== Mga pangunahing tanawin ==
* ''Porta Marina'', ang pinatibay na tarangkahan na itinayo ni [[Sigismondo Pandolfo Malatesta]].
* ''Torre Civica'' ("Toreng Pansibiki").
* Simbahan ng ''[[San Biagio, Saludecio|San Biagio]]'', na naglalaman ng mga ika-17 siglong pinta ni [[Claudio Ridolfi]], [[Guido Cagnacci]], at iba pa, pati na rin ang katawan ni San [[Amato Ronconi]].
* ''Palazzo Albini'' .
* ''Porta Montanara'', isa pang tarangkahang entrada.
* Munisipyo, na itinayo sa mga guho ng lumang kastilyo.
* Kastilyo ng Cerreto, isa sa mga pinakanamumukod-tanging rural na muog sa teritoryo ng Rimini.
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
mkd7mqgpdbn4cy8g6or2gp2iicxmftw
1969658
1969652
2022-08-27T13:16:48Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Saludecio|official_name=Comune di Saludecio|native_name=|image_skyline=Saludecio05.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Porta Marina.|image_shield=Saludecio-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|52|N|12|40|E|type:city(2,625)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Cerreto, Meleto, San Rocco, Santa Maria del Monte, Sant' Ansovino|mayor_party=|mayor=Dilvo Polidori|area_footnotes=|area_total_km2=34.27|population_footnotes=|population_demonym=Saludecesi|elevation_footnotes=|elevation_m=350|saint=Beato Amato Ronconi|day=Mayo 8|postal_code=47835|area_code=0541|website={{official website|http://www.comunesaludecio.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Saludecio''' ({{lang-rgn|Saludécc}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa rehiyon ng [[Italya]] na [[Emilia-Romaña]], mga {{Convert|130|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia|Boloña]] at mga {{Convert|20|km|mi}} timog-silangan ng [[Rimini]]. Ito ay may hangganan sa mga munisipalidad ng [[Mondaino]], [[Montefiore Conca]], [[Montegridolfo]], [[Morciano di Romagna]], [[San Giovanni in Marignano]], [[Tavoleto]], at [[Tavullia]].
== Pisikal na heograpiya ==
Ito ay matatagpuan sa [[lalawigan ng Rimini]], sa mga burol ng [[Lambak Conca]], ilang kilometro mula sa hangganan ng Marche. Ito ay 15 km mula sa [[Cattolica]], 20 mula sa [[Riccione]], at 30 mula sa kabesera ng [[Rimini]]. Ito ay ipinasok sa Valconca basin kasama ng mga munisipalidad ng [[Mondaino]] at [[Montegridolfo]].
== Mga pangunahing tanawin ==
* ''Porta Marina'', ang pinatibay na tarangkahan na itinayo ni [[Sigismondo Pandolfo Malatesta]].
* ''Torre Civica'' ("Toreng Pansibiki").
* Simbahan ng ''[[San Biagio, Saludecio|San Biagio]]'', na naglalaman ng mga ika-17 siglong pinta ni [[Claudio Ridolfi]], [[Guido Cagnacci]], at iba pa, pati na rin ang katawan ni San [[Amato Ronconi]].
* ''Palazzo Albini'' .
* ''Porta Montanara'', isa pang tarangkahang entrada.
* Munisipyo, na itinayo sa mga guho ng lumang kastilyo.
* Kastilyo ng Cerreto, isa sa mga pinakanamumukod-tanging rural na muog sa teritoryo ng Rimini.
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
5aqny2s7klyia1ivn6gaxdymxlmynvw
San Giovanni in Marignano
0
319451
1969653
2022-08-27T13:08:00Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1025737065|San Giovanni in Marignano]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Italian comune|name=San Giovanni in Marignano|official_name=Comune di San Giovanni in Marignano|native_name=|image_skyline=San_Giovanni_Marignano.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=San Giovanni in Marignano-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|56|N|12|43|E|type:city(8,226)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Santa Maria in Pietrafitta, Montalbano, Pianventena|mayor_party=|mayor=Daniele Morelli|area_footnotes=|area_total_km2=21.37|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_total=9453|population_as_of=October 31, 2020|pop_density_footnotes=|population_demonym=Marignanesi|elevation_footnotes=|elevation_m=30|twin1=|twin1_country=|saint=Sta. Lucia|day=Disyembre 13|postal_code=47842|area_code=0541|website={{official website|http://www.marignanoweb.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''San Giovanni sa Marignano''' ({{lang-rgn|San Giàn}} o {{Lang|rgn|San Zvan in Marignèn}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa rehiyon ng [[Italya]] na [[Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|130|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|20|km|mi}} timog-silangan ng [[Rimini]].
Ang San Giovanni sa Marignano ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Cattolica]], [[Gradara]], [[Misano Adriatico]], [[Morciano di Romagna]], [[Saludecio]], [[San Clemente, Emilia-Romaña|San Clemente]], at [[Tavullia]].
Ang[[Paliparang Cattolica]] ay isang inabandunang paliparan ng Hukbong Himapawid ng Estados Unidos noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa paligid nito.
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.marignanoweb.it/ www.marignanoweb.it/]
* [https://web.archive.org/web/20130718111432/http://thecampanileproject.org/campanile/index.php/emilia-romagna/rimini/san-giovanni-in-marignano San Giovanni sa Marignano sa The campanile Project]
{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
fadgo5713xzfjycgox091skgjf16n9b
1969659
1969653
2022-08-27T13:18:08Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Italian comune|name=San Giovanni in Marignano|official_name=Comune di San Giovanni in Marignano|native_name=|image_skyline=San_Giovanni_Marignano.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=San Giovanni in Marignano-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|56|N|12|43|E|type:city(8,226)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Santa Maria in Pietrafitta, Montalbano, Pianventena|mayor_party=|mayor=Daniele Morelli|area_footnotes=|area_total_km2=21.37|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_total=9453|population_as_of=October 31, 2020|pop_density_footnotes=|population_demonym=Marignanesi|elevation_footnotes=|elevation_m=30|twin1=|twin1_country=|saint=Sta. Lucia|day=Disyembre 13|postal_code=47842|area_code=0541|website={{official website|http://www.marignanoweb.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''San Giovanni sa Marignano''' ({{lang-rgn|San Giàn}} o {{Lang|rgn|San Zvan in Marignèn}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa rehiyon ng [[Italya]] na [[Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|130|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|20|km|mi}} timog-silangan ng [[Rimini]].
Ang San Giovanni sa Marignano ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Cattolica]], [[Gradara]], [[Misano Adriatico]], [[Morciano di Romagna]], [[Saludecio]], [[San Clemente, Emilia-Romaña|San Clemente]], at [[Tavullia]].
Ang [[Paliparang Cattolica]] ay isang inabandunang paliparan ng Hukbong Himapawid ng Estados Unidos noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa paligid nito.
== Pinagmulan ng pangalan ==
Ang toponimo ay nagpapaalala kay San Giovanni Battista sa Castelvecchio, na ipinangalan sa unang simbahan ng nayon na itinayo noong unang kalahati ng ika-12 siglo. Ang Marignano ay isang sinaunang agraryo na pondo, fundus rusticus Mariniani, ng huli na pinagmulang Romano.
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.marignanoweb.it/ www.marignanoweb.it/]
* [https://web.archive.org/web/20130718111432/http://thecampanileproject.org/campanile/index.php/emilia-romagna/rimini/san-giovanni-in-marignano San Giovanni sa Marignano sa The campanile Project]
{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
nnr5t19wrxlt16dzn9v7zkn23ehy2e5
San Leo
0
319452
1969654
2022-08-27T13:10:16Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1068265918|San Leo]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Italian comune|name=San Leo|official_name=Comune di San Leo|native_name=|image_skyline=San Leo Panorama I.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|53|47|N|12|20|36|E|type:city(2955)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Agenzia, Capicchio, Castelnuovo, Montefotogno, Montemaggio, Pietracuta, Pietramaura, Santa Lucia, Tausano, Torello|mayor_party=|mayor=Mauro Guerra|area_footnotes=|area_total_km2=53.3|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_total=2972|population_as_of=Disyembre 31, 2014|pop_density_footnotes=|population_demonym=Leontini|elevation_footnotes=|elevation_m=589|twin1=|twin1_country=|saint=[[Leo ng Montefeltro|San Leo]]|day=Agosto 1|postal_code=47865|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.san-leo.ps.it}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
[[Talaksan:San_Leo_-_La_Rocca.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/San_Leo_-_La_Rocca.jpg/200px-San_Leo_-_La_Rocca.jpg|left|thumb|300x300px| San Leo mula sa Hilaga-Hilagang-kanluran]]
[[Talaksan:San_Leo_Marche_Italy_2008.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/San_Leo_Marche_Italy_2008.jpg/260px-San_Leo_Marche_Italy_2008.jpg|right|thumb|260x260px| Ang kuta (Rocca) ng San Leo]]
Ang '''San Leo''' ({{lang-rgn|San Lé}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa rehiyon ng [[Italya]] na [[Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|135|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|35|km|mi}} timog-kanluran ng [[Rimini]].
== Heograpiya ==
Ang San Leo ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Acquaviva (San Marino)|Acquaviva]] ([[San Marino]]), [[Chiesanuova]] (San Marino), [[Lungsod ng San Marino|Città di San Marino]] (San Marino), [[Maiolo]], [[Montecopiolo]], [[Monte Grimano Terme|Monte Grimano]], [[Novafeltria]], [[Sassofeltrio]], [[Torriana]], at [[Verucchio]].
Ang San Leo ay tahanan ng isang [[Fortezza di San Leo|malaking kuta]] sa taas na {{Convert|600|m|ft}} sa itaas ng [[Lebel ng dagat|antas ng dagat]]. Ang [[Katedral ng San Leo]] ay isang arkitekturang Romanikong simbahan sa bayan.
== Kasaysayan ==
Pagkatapos ng reperendo Disyembre 17 at 18, 2006 ang San Leo ay inihiwalay sa [[Lalawigan ng Pesaro at Urbino]] ([[Marche]]) upang sumali sa Emilia-Romaña at sa Lalawigan ng Rimini noong Agosto, 15 2009.<ref>{{in lang|it}} [http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm Article about the legislation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722040247/http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm|date=2011-07-22}}</ref><ref>{{in lang|it}} [http://www.ilrestodelcarlino.it/rimini/cronaca/2010/07/10/355107-valmarecchia_rimane_emilia_romagna.shtml Article] on "[[il Resto del Carlino]]"</ref>
== Kambal na bayan ==
* {{Flagicon|SMR}} [[Lungsod ng San Marino|San Marino]], San Marino
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
{{Commons category|San Leo (Italy)}}
* [http://www.comune.san-leo.ps.it Opisyal na website]
* [http://sanleo.herobo.com/foto%20del%20paese.htm Mga larawan]
* [http://www.borghitalia.it/pg.base.php?id=4&lang=en&cod_borgo=836 Ang bayan (Il borgo)]
* [https://web.archive.org/web/20120325031734/http://wwwold.comune.san-leo.ps.it/Citt%C3%A0Fortezza/sanleocitt%C3%A0fortezza.htm Ang kuta]
* [https://valesmonkeys.smugmug.com/Photography/San-Leo-and-Valmarecchia/ Photo gallery]
{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
f89esxjze12emx6wlm5q6r7xdcsu4qt
Frisson
0
319453
1969655
2022-08-27T13:12:59Z
Skylersusanjiafeimember
123506
Created by translating the opening section from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1093299523|Frisson]]"
wikitext
text/x-wiki
== Frisson ==
[[File:2003-09-17_Goose_bumps.jpg|right|thumb|Piloerection (goosebumps), ang pisikal na bahagi ng frisson]]
Frisson ( NK /ˈfriːsɒn/ FREE-son, EU /friːˈsoʊn/ free-SOHN French: [fʁisɔ̃] ; Ang French para sa "panginginig"), na kilala rin bilang aesthetic chills o musical chills ay isang psychophysiological response sa rewarding auditory at/ o visual stimuli na kadalasang nag-uudyok ng isang kasiya-siya o kung hindi man ay positively-valenced affective state at lumilipas na paresthesia (paninginig o panginginig ng balat), kung minsan. kasama ang piloerection (goose bumps) at mydriasis (pupil dilation). <ref name="pmid25101043">{{Cite journal |vauthors=Harrison L, Loui P |date=2014 |title=Thrills, chills, frissons, and skin orgasms: toward an integrative model of transcendent psychophysiological experiences in music |journal=Frontiers in Psychology |volume=5 |pages=790 |doi=10.3389/fpsyg.2014.00790 |pmc=4107937 |pmid=25101043 |doi-access=free}}</ref> <ref name="Aesthetic chills 2016">{{Cite journal |vauthors=Colver MC, El-Alayli A |date=May 2016 |title=Getting aesthetic chills from music: The connection between openness to experience and frisson |journal=Frontiers in Psychology |volume=44 |issue=3 |pages=413–427 |doi=10.1177/0305735615572358}}</ref> <ref name="Scientific Reports">
{{Cite journal |vauthors=Mori K, Iwanaga M |date=April 2017 |title=Two types of peak emotional responses to music: The psychophysiology of chills and tears |journal=Scientific Reports |volume=7 |pages=46063 |bibcode=2017NatSR...746063M |doi=10.1038/srep46063 |pmc=5384201 |pmid=28387335 |quote=People sometimes experience a strong emotional response to artworks. Previous studies have demonstrated that the peak emotional experience of chills (goosebumps or shivers) when listening to music involves psychophysiological arousal and a rewarding effect. However, many aspects of peak emotion are still not understood. The current research takes a new perspective of the peak emotional response of tears (weeping, lump in the throat). A psychophysiological experiment showed that self-reported chills increased electrodermal activity and subjective arousal whereas tears produced slow respiration during heartbeat acceleration, although both chills and tears induced pleasure and deep breathing. A song that induced chills was perceived as being both happy and sad whereas a song that induced tears was perceived as sad. A tear-eliciting song was perceived as calmer than a chill-eliciting song. These results show that tears involve pleasure from sadness and that they are psychophysiologically calming; thus, psychophysiological responses permit the distinction between chills and tears. ...<br>Because such chills are a clear, discrete event and have the advantage of being elicited by music in emotion research, previous studies have examined the psychophysiological responses to music chills by measuring autonomic nervous system activity. To date, empirical studies have repeatedly shown that music chills are accompanied by increasing electrodermal activity (EDA) due to activation of the sympathetic nervous system (SNS<sup>10,11,12,13,14</sup>). Further, a recent study suggested that chills are associated with enlarged pupil diameter, and there exists a positive relationship between chills and SNS activity<sup>15</sup>. Brain-imaging studies have also suggested that chills activate reward-related brain regions, such as the ventral striatum, orbitofrontal cortex, and ventromedial prefrontal cortex<sup>16,17</sup>. Furthermore, music chills are accompanied by rewarding dopamine release in the caudate nucleus and nucleus accumbens in the striatum<sup>18</sup>. Therefore, the experience of chills seems to produce physiological arousal and reward for the listener.}}</ref> Ang sensasyon ay karaniwang nangyayari bilang isang banayad hanggang katamtamang kasiya-siyang emosyonal na tugon sa musika na may pangingilig sa balat; <ref name="pmid25101043" /> Ang piloerection at pupil dilation ay hindi kinakailangang mangyari sa lahat ng kaso. <ref name="Scientific Reports" /> <ref name="Tingling neuropsychophysiology" />
Ang sikolohikal na bahagi (ibig sabihin, ang kasiya-siyang pakiramdam) at pisyolohikal na mga bahagi (ibig sabihin, paresthesia, piloerection, at pupil dilation) ng tugon ay pinapamagitan ng reward system at sympathetic nervous system, ayon sa pagkakabanggit. <ref name="Scientific Reports">
{{Cite journal |vauthors=Mori K, Iwanaga M |date=April 2017 |title=Two types of peak emotional responses to music: The psychophysiology of chills and tears |journal=Scientific Reports |volume=7 |pages=46063 |bibcode=2017NatSR...746063M |doi=10.1038/srep46063 |pmc=5384201 |pmid=28387335 |quote=People sometimes experience a strong emotional response to artworks. Previous studies have demonstrated that the peak emotional experience of chills (goosebumps or shivers) when listening to music involves psychophysiological arousal and a rewarding effect. However, many aspects of peak emotion are still not understood. The current research takes a new perspective of the peak emotional response of tears (weeping, lump in the throat). A psychophysiological experiment showed that self-reported chills increased electrodermal activity and subjective arousal whereas tears produced slow respiration during heartbeat acceleration, although both chills and tears induced pleasure and deep breathing. A song that induced chills was perceived as being both happy and sad whereas a song that induced tears was perceived as sad. A tear-eliciting song was perceived as calmer than a chill-eliciting song. These results show that tears involve pleasure from sadness and that they are psychophysiologically calming; thus, psychophysiological responses permit the distinction between chills and tears. ...<br>Because such chills are a clear, discrete event and have the advantage of being elicited by music in emotion research, previous studies have examined the psychophysiological responses to music chills by measuring autonomic nervous system activity. To date, empirical studies have repeatedly shown that music chills are accompanied by increasing electrodermal activity (EDA) due to activation of the sympathetic nervous system (SNS<sup>10,11,12,13,14</sup>). Further, a recent study suggested that chills are associated with enlarged pupil diameter, and there exists a positive relationship between chills and SNS activity<sup>15</sup>. Brain-imaging studies have also suggested that chills activate reward-related brain regions, such as the ventral striatum, orbitofrontal cortex, and ventromedial prefrontal cortex<sup>16,17</sup>. Furthermore, music chills are accompanied by rewarding dopamine release in the caudate nucleus and nucleus accumbens in the striatum<sup>18</sup>. Therefore, the experience of chills seems to produce physiological arousal and reward for the listener.}}</ref> Ang stimuli na gumagawa ng tugon na ito ay tiyak sa bawat indibidwal. Ang Frisson ay may maikling tagal, na tumatagal lamang ng ilang segundo. <ref name="ohio-state">{{Cite web |title=Music Cognition Handbook: A Glossary of Concepts |url=http://www.music-cog.ohio-state.edu/Music838/glossary.html#ecstatic%20listening |access-date=2015-04-14 |publisher=music-cog.ohio-state.edu}}</ref> Kasama sa mga karaniwang stimuli ang malalakas na sipi ng musika at mga sipi—gaya ng appoggiaturas at biglaang modulasyon —na lumalabag sa ilang antas ng pag-asa sa musika. <ref name="pmid24552785">{{Cite journal |vauthors=Koelsch S |date=March 2014 |title=Brain correlates of music-evoked emotions |journal=Nature Reviews. Neuroscience |volume=15 |issue=3 |pages=170–180 |doi=10.1038/nrn3666 |pmid=24552785}}</ref> <ref name="pmid11573015">
{{Cite journal |vauthors=Blood AJ, Zatorre RJ |date=September 2001 |title=Intensely pleasurable responses to music correlate with activity in brain regions implicated in reward and emotion |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume=98 |issue=20 |pages=11818–11823 |bibcode=2001PNAS...9811818B |doi=10.1073/pnas.191355898 |pmc=58814 |pmid=11573015 |doi-access=free}}</ref> Habang ang frisson ay karaniwang kilala sa pagiging evoked sa pamamagitan ng mga karanasan sa musika, ang kababalaghan ay maaari ding ma-trigger sa pamamagitan ng tula, <ref>{{Cite journal |vauthors=Wassiliwizky E, Koelsch S, Wagner V, Jacobsen T, Menninghaus W |date=August 2017 |title=The emotional power of poetry: neural circuitry, psychophysiology and compositional principles |journal=Social Cognitive and Affective Neuroscience |volume=12 |issue=8 |pages=1229–1240 |doi=10.1093/scan/nsx069 |pmc=5597896 |pmid=28460078}}</ref> mga video, <ref>{{Cite journal |vauthors=Sumpf M, Jentschke S, Koelsch S |date=2015-06-17 |title=Effects of Aesthetic Chills on a Cardiac Signature of Emotionality |journal=PLOS ONE |volume=10 |issue=6 |pages=e0130117 |bibcode=2015PLoSO..1030117S |doi=10.1371/journal.pone.0130117 |pmc=4470584 |pmid=26083383 |doi-access=free}}</ref> kagandahan sa kalikasan o sining, <ref>{{Cite journal |vauthors=Goldstein A |date=March 1980 |title=Thrills in response to music and other stimuli |journal=Physiological Psychology |volume=8 |issue=1 |pages=126–129 |doi=10.3758/BF03326460}}</ref> o kahit na sa pamamagitan ng mahusay na pananalita. <ref>{{Cite journal |vauthors=Schurtz DR, Blincoe S, Smith RH, Powell CA, Combs DJ, Kim SH |date=June 2012 |title=Exploring the social aspects of goose bumps and their role in awe and envy |journal=Motivation and Emotion |language=en |volume=36 |issue=2 |pages=205–217 |doi=10.1007/s11031-011-9243-8 |issn=1573-6644}}</ref> Sa panahon ng frisson, nararamdaman ang panginginig o pangingilig sa balat ng ibabang likod, balikat, leeg, at/o mga braso. <ref name="Tingling neuropsychophysiology" /> <ref name="ohio-state" /> Ang pandamdam ng panginginig ay minsang nararanasan bilang isang serye ng mga 'alon' na umaakyat sa likod nang sunud-sunod at karaniwang inilalarawan bilang "nanginginig sa gulugod." <ref name="Scientific Reports" /> <ref name="ohio-state" /> Ang mga follicle ng buhok ay maaari ding sumailalim sa piloerection. <ref name="Scientific Reports" /> <ref name="Tingling neuropsychophysiology" /> <ref name="ohio-state" />
Ipinakita na ang ilang nakakaranas ng musical frisson na ulat ay nagbawas ng excitement kapag nasa ilalim ng pangangasiwa ng naloxone (isang opioid receptor antagonist), na nagmumungkahi na ang musical frisson ay nagdudulot ng mga endogenous na opioid peptide na katulad ng iba pang kasiya-siyang karanasan. <ref name="ohio-state">{{Cite web |title=Music Cognition Handbook: A Glossary of Concepts |url=http://www.music-cog.ohio-state.edu/Music838/glossary.html#ecstatic%20listening |access-date=2015-04-14 |publisher=music-cog.ohio-state.edu}}</ref> Maaaring mapahusay ang Frisson ng amplitude ng musika at ng temperatura ng kapaligiran. Maaaring mapahusay ng mga cool na silid sa pakikinig at mga sinehan ang karanasan.
jkjeuh9jgns7rqid2vt6fn0mzhnb328
1969669
1969655
2022-08-27T17:54:48Z
Glennznl
73709
wikitext
text/x-wiki
[[File:2003-09-17_Goose_bumps.jpg|right|thumb|Piloerection (goosebumps), ang pisikal na bahagi ng frisson]]
Ang '''frisson''' (mula sa [[wikang Pranses]] para sa "panginginig"), na kilala rin bilang aesthetic chills o musical chills ay isang psychophysiological response sa rewarding auditory at/ o visual stimuli na kadalasang nag-uudyok ng isang kasiya-siya o kung hindi man ay positively-valenced affective state at lumilipas na paresthesia (paninginig o panginginig ng balat), kung minsan. kasama ang piloerection (goose bumps) at mydriasis (pupil dilation). <ref name="pmid25101043">{{Cite journal |vauthors=Harrison L, Loui P |date=2014 |title=Thrills, chills, frissons, and skin orgasms: toward an integrative model of transcendent psychophysiological experiences in music |journal=Frontiers in Psychology |volume=5 |pages=790 |doi=10.3389/fpsyg.2014.00790 |pmc=4107937 |pmid=25101043 |doi-access=free}}</ref> <ref name="Aesthetic chills 2016">{{Cite journal |vauthors=Colver MC, El-Alayli A |date=May 2016 |title=Getting aesthetic chills from music: The connection between openness to experience and frisson |journal=Frontiers in Psychology |volume=44 |issue=3 |pages=413–427 |doi=10.1177/0305735615572358}}</ref> <ref name="Scientific Reports">
{{Cite journal |vauthors=Mori K, Iwanaga M |date=April 2017 |title=Two types of peak emotional responses to music: The psychophysiology of chills and tears |journal=Scientific Reports |volume=7 |pages=46063 |bibcode=2017NatSR...746063M |doi=10.1038/srep46063 |pmc=5384201 |pmid=28387335 |quote=People sometimes experience a strong emotional response to artworks. Previous studies have demonstrated that the peak emotional experience of chills (goosebumps or shivers) when listening to music involves psychophysiological arousal and a rewarding effect. However, many aspects of peak emotion are still not understood. The current research takes a new perspective of the peak emotional response of tears (weeping, lump in the throat). A psychophysiological experiment showed that self-reported chills increased electrodermal activity and subjective arousal whereas tears produced slow respiration during heartbeat acceleration, although both chills and tears induced pleasure and deep breathing. A song that induced chills was perceived as being both happy and sad whereas a song that induced tears was perceived as sad. A tear-eliciting song was perceived as calmer than a chill-eliciting song. These results show that tears involve pleasure from sadness and that they are psychophysiologically calming; thus, psychophysiological responses permit the distinction between chills and tears. ...<br>Because such chills are a clear, discrete event and have the advantage of being elicited by music in emotion research, previous studies have examined the psychophysiological responses to music chills by measuring autonomic nervous system activity. To date, empirical studies have repeatedly shown that music chills are accompanied by increasing electrodermal activity (EDA) due to activation of the sympathetic nervous system (SNS<sup>10,11,12,13,14</sup>). Further, a recent study suggested that chills are associated with enlarged pupil diameter, and there exists a positive relationship between chills and SNS activity<sup>15</sup>. Brain-imaging studies have also suggested that chills activate reward-related brain regions, such as the ventral striatum, orbitofrontal cortex, and ventromedial prefrontal cortex<sup>16,17</sup>. Furthermore, music chills are accompanied by rewarding dopamine release in the caudate nucleus and nucleus accumbens in the striatum<sup>18</sup>. Therefore, the experience of chills seems to produce physiological arousal and reward for the listener.}}</ref> Ang sensasyon ay karaniwang nangyayari bilang isang banayad hanggang katamtamang kasiya-siyang emosyonal na tugon sa musika na may pangingilig sa balat; <ref name="pmid25101043" /> Ang piloerection at pupil dilation ay hindi kinakailangang mangyari sa lahat ng kaso. <ref name="Scientific Reports" /> <ref name="Tingling neuropsychophysiology" />
Ang sikolohikal na bahagi (ibig sabihin, ang kasiya-siyang pakiramdam) at pisyolohikal na mga bahagi (ibig sabihin, paresthesia, piloerection, at pupil dilation) ng tugon ay pinapamagitan ng reward system at sympathetic nervous system, ayon sa pagkakabanggit. <ref name="Scientific Reports">
{{Cite journal |vauthors=Mori K, Iwanaga M |date=April 2017 |title=Two types of peak emotional responses to music: The psychophysiology of chills and tears |journal=Scientific Reports |volume=7 |pages=46063 |bibcode=2017NatSR...746063M |doi=10.1038/srep46063 |pmc=5384201 |pmid=28387335 |quote=People sometimes experience a strong emotional response to artworks. Previous studies have demonstrated that the peak emotional experience of chills (goosebumps or shivers) when listening to music involves psychophysiological arousal and a rewarding effect. However, many aspects of peak emotion are still not understood. The current research takes a new perspective of the peak emotional response of tears (weeping, lump in the throat). A psychophysiological experiment showed that self-reported chills increased electrodermal activity and subjective arousal whereas tears produced slow respiration during heartbeat acceleration, although both chills and tears induced pleasure and deep breathing. A song that induced chills was perceived as being both happy and sad whereas a song that induced tears was perceived as sad. A tear-eliciting song was perceived as calmer than a chill-eliciting song. These results show that tears involve pleasure from sadness and that they are psychophysiologically calming; thus, psychophysiological responses permit the distinction between chills and tears. ...<br>Because such chills are a clear, discrete event and have the advantage of being elicited by music in emotion research, previous studies have examined the psychophysiological responses to music chills by measuring autonomic nervous system activity. To date, empirical studies have repeatedly shown that music chills are accompanied by increasing electrodermal activity (EDA) due to activation of the sympathetic nervous system (SNS<sup>10,11,12,13,14</sup>). Further, a recent study suggested that chills are associated with enlarged pupil diameter, and there exists a positive relationship between chills and SNS activity<sup>15</sup>. Brain-imaging studies have also suggested that chills activate reward-related brain regions, such as the ventral striatum, orbitofrontal cortex, and ventromedial prefrontal cortex<sup>16,17</sup>. Furthermore, music chills are accompanied by rewarding dopamine release in the caudate nucleus and nucleus accumbens in the striatum<sup>18</sup>. Therefore, the experience of chills seems to produce physiological arousal and reward for the listener.}}</ref> Ang stimuli na gumagawa ng tugon na ito ay tiyak sa bawat indibidwal. Ang Frisson ay may maikling tagal, na tumatagal lamang ng ilang segundo. <ref name="ohio-state">{{Cite web |title=Music Cognition Handbook: A Glossary of Concepts |url=http://www.music-cog.ohio-state.edu/Music838/glossary.html#ecstatic%20listening |access-date=2015-04-14 |publisher=music-cog.ohio-state.edu}}</ref> Kasama sa mga karaniwang stimuli ang malalakas na sipi ng musika at mga sipi—gaya ng appoggiaturas at biglaang modulasyon —na lumalabag sa ilang antas ng pag-asa sa musika. <ref name="pmid24552785">{{Cite journal |vauthors=Koelsch S |date=March 2014 |title=Brain correlates of music-evoked emotions |journal=Nature Reviews. Neuroscience |volume=15 |issue=3 |pages=170–180 |doi=10.1038/nrn3666 |pmid=24552785}}</ref> <ref name="pmid11573015">
{{Cite journal |vauthors=Blood AJ, Zatorre RJ |date=September 2001 |title=Intensely pleasurable responses to music correlate with activity in brain regions implicated in reward and emotion |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume=98 |issue=20 |pages=11818–11823 |bibcode=2001PNAS...9811818B |doi=10.1073/pnas.191355898 |pmc=58814 |pmid=11573015 |doi-access=free}}</ref> Habang ang frisson ay karaniwang kilala sa pagiging evoked sa pamamagitan ng mga karanasan sa musika, ang kababalaghan ay maaari ding ma-trigger sa pamamagitan ng tula, <ref>{{Cite journal |vauthors=Wassiliwizky E, Koelsch S, Wagner V, Jacobsen T, Menninghaus W |date=August 2017 |title=The emotional power of poetry: neural circuitry, psychophysiology and compositional principles |journal=Social Cognitive and Affective Neuroscience |volume=12 |issue=8 |pages=1229–1240 |doi=10.1093/scan/nsx069 |pmc=5597896 |pmid=28460078}}</ref> mga video, <ref>{{Cite journal |vauthors=Sumpf M, Jentschke S, Koelsch S |date=2015-06-17 |title=Effects of Aesthetic Chills on a Cardiac Signature of Emotionality |journal=PLOS ONE |volume=10 |issue=6 |pages=e0130117 |bibcode=2015PLoSO..1030117S |doi=10.1371/journal.pone.0130117 |pmc=4470584 |pmid=26083383 |doi-access=free}}</ref> kagandahan sa kalikasan o sining, <ref>{{Cite journal |vauthors=Goldstein A |date=March 1980 |title=Thrills in response to music and other stimuli |journal=Physiological Psychology |volume=8 |issue=1 |pages=126–129 |doi=10.3758/BF03326460}}</ref> o kahit na sa pamamagitan ng mahusay na pananalita. <ref>{{Cite journal |vauthors=Schurtz DR, Blincoe S, Smith RH, Powell CA, Combs DJ, Kim SH |date=June 2012 |title=Exploring the social aspects of goose bumps and their role in awe and envy |journal=Motivation and Emotion |language=en |volume=36 |issue=2 |pages=205–217 |doi=10.1007/s11031-011-9243-8 |issn=1573-6644}}</ref> Sa panahon ng frisson, nararamdaman ang panginginig o pangingilig sa balat ng ibabang likod, balikat, leeg, at/o mga braso. <ref name="Tingling neuropsychophysiology" /> <ref name="ohio-state" /> Ang pandamdam ng panginginig ay minsang nararanasan bilang isang serye ng mga 'alon' na umaakyat sa likod nang sunud-sunod at karaniwang inilalarawan bilang "nanginginig sa gulugod." <ref name="Scientific Reports" /> <ref name="ohio-state" /> Ang mga follicle ng buhok ay maaari ding sumailalim sa piloerection. <ref name="Scientific Reports" /> <ref name="Tingling neuropsychophysiology" /> <ref name="ohio-state" />
Ipinakita na ang ilang nakakaranas ng musical frisson na ulat ay nagbawas ng excitement kapag nasa ilalim ng pangangasiwa ng naloxone (isang opioid receptor antagonist), na nagmumungkahi na ang musical frisson ay nagdudulot ng mga endogenous na opioid peptide na katulad ng iba pang kasiya-siyang karanasan. <ref name="ohio-state">{{Cite web |title=Music Cognition Handbook: A Glossary of Concepts |url=http://www.music-cog.ohio-state.edu/Music838/glossary.html#ecstatic%20listening |access-date=2015-04-14 |publisher=music-cog.ohio-state.edu}}</ref> Maaaring mapahusay ang Frisson ng amplitude ng musika at ng temperatura ng kapaligiran. Maaaring mapahusay ng mga cool na silid sa pakikinig at mga sinehan ang karanasan.
==Mga sanggunian==
{{reflist}}
l3wxqt4og5joimz91xlbfuckpjjzdv8
Poggio Torriana
0
319454
1969662
2022-08-27T13:23:46Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1066174152|Poggio Torriana]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Poggio Torriana|official_name=Comune di Poggio Torriana|native_name=|image_skyline=Torriana maggio 2011.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=''Frazione'' ng Torriana|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|59|N|12|23|E|type:city(1,312)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=|mayor_party=|mayor=|area_footnotes=|area_total_km2=34.74|population_footnotes=|population_demonym=|elevation_footnotes=|elevation_m=|saint=|day=|postal_code=47824|area_code=0541|website=|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Poggio Torriana''' ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] sa [[Italya]].
Nabuo ito noong Enero 1, 2014 sa pagsasanib ng mga munisipalidad ng [[Poggio Berni]] at [[Torriana]].<ref>{{cite web |author= |editor=Assemblea Legislativa della Regione Emilia-Romagna |title=Nasce Poggio Torriana, via libera al nuovo comune unico nel riminese |url=http://www.assemblea.emr.it/fusione-di-comuni/fusioni-in-corso/torriana-e-poggio-berni |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131023165621/http://www.assemblea.emr.it/fusione-di-comuni/fusioni-in-corso/torriana-e-poggio-berni |archive-date=23 October 2013 |access-date=18 February 2014 |page=20}}</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
pth97njsd32ytwn83udewrqobkjv20r
1969663
1969662
2022-08-27T13:26:53Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Poggio Torriana|official_name=Comune di Poggio Torriana|native_name=|image_skyline=Torriana maggio 2011.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=''Frazione'' ng Torriana|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|59|N|12|23|E|type:city(1,312)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=|mayor_party=|mayor=|area_footnotes=|area_total_km2=34.74|population_footnotes=|population_demonym=|elevation_footnotes=|elevation_m=|saint=|day=|postal_code=47824|area_code=0541|website=|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Poggio Torriana''' ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa rehiyon ng [[Emilia-Romaña]] sa [[Italya]].
Nabuo ito noong Enero 1, 2014 sa pagsasanib ng mga munisipalidad ng [[Poggio Berni]] at [[Torriana]].<ref>{{cite web |author= |editor=Assemblea Legislativa della Regione Emilia-Romagna |title=Nasce Poggio Torriana, via libera al nuovo comune unico nel riminese |url=http://www.assemblea.emr.it/fusione-di-comuni/fusioni-in-corso/torriana-e-poggio-berni |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131023165621/http://www.assemblea.emr.it/fusione-di-comuni/fusioni-in-corso/torriana-e-poggio-berni |archive-date=23 October 2013 |access-date=18 February 2014 |page=20}}</ref>
== Kasaysayan ==
Itinuring ng mga munisipal na administrasyon ng Poggio Berni at Torriana na angkop na magsagawa, noong 2013, ng pagsusuri tungkol sa pagiging posible ng isang posibleng pagsasama sa pagitan nila. Ang mga pangunahing dahilan ay upang bawasan ang mga gastos sa pangangasiwa, pagbutihin ang kahusayan ng mga serbisyo at makakuha ng isang munisipalidad na hindi na itinuturing na "maliit", ibig sabihin ay may populasyon na mas mababa sa 5,000 mga naninirahan, isang kategorya na kasalukuyang kumakatawan sa 70.46% ng mga munisipalidad sa sa isang pambansang batayan at 45.40% sa isang rehiyonal na batayan. Sa lalawigang pook, ang Poggio Berni ay ang ika-14 na munisipalidad ayon sa populasyon, pagkatapos ng Monte Colombo, habang ang Torriana ay ang ika-21 na lugar. Malalagay sana si Poggio Torriana sa ranggo sa lalawigan sa ika-13 puwesto, malapit sa San Clemente.
Noong Oktubre 6, 2013, idinaos ang isang konsultatibong reperendo kung saan bumoto ang mga mamamayan, kapuwa para sa "oo" o "hindi" sa pagsasanib, at para sa pangalang kukunin ng bagong munisipalidad. Sa malalaking mayorya, matagumpay ang referendum at ang napiling pangalan ay Poggio Torriana.<ref>[http://www.smtvsanmarino.sm/politica/2013/10/07/fusione-poggio-berni-torriana-stragrande-maggioranza-si Fusione Poggio Berni-Torriana: stragrande maggioranza per il "Si"], SMTV San Marino</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
0tlapisa6cgxz73y4xc8qji4oucd0zt
Wikang Taiwanes
0
319455
1969676
2022-08-27T23:33:41Z
Glennznl
73709
Ikinakarga sa [[Hokkien]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT[[Hokkien]]
8ghavksjqjuh4btwf5i22v80dgvvocb
Verucchio
0
319456
1969680
2022-08-28T01:39:44Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1066174492|Verucchio]]"
wikitext
text/x-wiki
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Verucchio|official_name=Comune di Verucchio|native_name=|image_skyline=Verucchio dall'alto.jpeg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Verucchio|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|59|N|12|26|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Villa Verucchio, Ponte Verucchio, Pieve Corena|mayor_party=|mayor=|area_footnotes=|area_total_km2=27|population_footnotes=|population_total=9365|population_as_of=December 31, 2004|pop_density_footnotes=|population_demonym=Verucchiesi|elevation_footnotes=|elevation_m=330|twin1=|twin1_country=|saint=[[Martin ng Tours|San Martin]]|day=Nobyembre 11|postal_code=47826|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.verucchio.rn.it}}|footnotes=}}
Ang '''Verucchio''' ({{lang-rgn|Vròcc}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa [[Italya|Italyanong]] rehiyon ng [[Emilia-Romaña]]. Ito ay may populasyon na humigit-kumulang 9,300 at {{Convert|18|km|mi|0}} mula sa [[Rimini]], sa isang patusok kung saan matatanaw ang lambak ng ilog [[Marecchia]].
== Kasaysayan ==
Ang mga bakas ng isang ika-12-19 na siglong paninirahan, na inaakalang nagmula sa [[Kulturang Villanova|Villanova]], ay natagpuan kung saan matatanaw ang kapatagang Adriatico. Nang maglaon, ito ay isang pag-aari ng mga [[Kabihasnang Etrusko|Etrusko]]. Ang kasalukuyang bayan ay nagmula sa pangalan nito mula sa ''Vero Occhio'' ("Totoong Mata"), na tumutukoy sa magandang posisyon nito na nag-aalok ng malawak na panorama ng nakapalibot na kanayunan at baybayin ng [[Romaña]].
Dito ipinanganak si [[Malatesta da Verucchio]], tagapagtatag ng panginoon ng [[Pamilya Malatesta|Malatesta]] ng Romaña. Pinatibay ito ng kaniyang mga kahalili bilang isang makapangyarihang balwarte laban sa [[Montefeltro]] ng [[Urbino]]. Pagkatapos ng pagpapatalsik ng Malatesta (ika-15 siglo), ito ay isang fief ng Medici sa Estado ng [[Estado ng Simbahan|Papa]]; nanatili itong bahagi ng huli, na may maikling panahon sa ilalim ng [[Republika ng Venecia]], hanggang 1620.
== Ebolusyong demograpiko ==
<timeline>
Colors=
id:lightgrey value:gray(0.9)
id:darkgrey value:gray(0.7)
id:sfondo value:rgb(1,1,1)
id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8)
ImageSize = width:455 height:373
PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:9000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0
BackgroundColors = canvas:sfondo
BarData=
bar:1861 text:1861
bar:1871 text:1871
bar:1881 text:1881
bar:1901 text:1901
bar:1911 text:1911
bar:1921 text:1921
bar:1931 text:1931
bar:1936 text:1936
bar:1951 text:1951
bar:1961 text:1961
bar:1971 text:1971
bar:1981 text:1981
bar:1991 text:1991
bar:2001 text:2001
PlotData=
color:barra width:20 align:left
bar:1861 from:0 till: 3176
bar:1871 from:0 till: 3461
bar:1881 from:0 till: 3687
bar:1901 from:0 till: 3962
bar:1911 from:0 till: 4394
bar:1921 from:0 till: 4614
bar:1931 from:0 till: 4373
bar:1936 from:0 till: 4574
bar:1951 from:0 till: 4535
bar:1961 from:0 till: 3939
bar:1971 from:0 till: 4595
bar:1981 from:0 till: 6262
bar:1991 from:0 till: 7406
bar:2001 from:0 till: 8728
PlotData=
bar:1861 at: 3176 fontsize:S text: 3.176 shift:(-8,5)
bar:1871 at: 3461 fontsize:S text: 3.461 shift:(-10,5)
bar:1881 at: 3687 fontsize:S text: 3.687 shift:(-10,5)
bar:1901 at: 3962 fontsize:S text: 3.962 shift:(-10,5)
bar:1911 at: 4394 fontsize:S text: 4.394 shift:(-10,5)
bar:1921 at: 4614 fontsize:S text: 4.614 shift:(-10,5)
bar:1931 at: 4373 fontsize:S text: 4.373 shift:(-10,5)
bar:1936 at: 4574 fontsize:S text: 4.574 shift:(-10,5)
bar:1951 at: 4535 fontsize:S text: 4.535 shift:(-10,5)
bar:1961 at: 3939 fontsize:S text: 3.939 shift:(-10,5)
bar:1971 at: 4595 fontsize:S text: 4.595 shift:(-10,5)
bar:1981 at: 6262 fontsize:S text: 6.262 shift:(-10,5)
bar:1991 at: 7406 fontsize:S text: 7.406 shift:(-10,5)
bar:2001 at: 8728 fontsize:S text: 8.728 shift:(-10,5)
TextData=
fontsize:S pos:(20,20)
text:fonte ISTAT - elaborazione grafica a cura di Wikipedia
</timeline>
[[File:Verucchio_rocca_del_sasso.jpg|thumb| Rocca del Sasso sa Verucchio]]
== Mga panlabas na link ==
* {{Official website|http://www.comunediverucchio.it}}
* [http://www.prolocoverucchio.it/#!home/mainPage Verucchio]
* [http://www.lifeinitaly.com/tourism/emilia/verucchio Verucchio]
[[Talaksan:Panorama_Verucchio.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Panorama_Verucchio.jpg/400px-Panorama_Verucchio.jpg|center|thumb|400x400px| Panorama ng Verucchio]]
{{Commons category|Verucchio}}{{Province of Rimini}}
== Mga sanggunian ==
<references />
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
14aprxnf5s1irtnv5xqcn4ks53649l2
1969686
1969680
2022-08-28T01:41:18Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Verucchio|official_name=Comune di Verucchio|native_name=|image_skyline=Verucchio dall'alto.jpeg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Verucchio|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|59|N|12|26|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Villa Verucchio, Ponte Verucchio, Pieve Corena|mayor_party=|mayor=|area_footnotes=|area_total_km2=27|population_footnotes=|population_total=9365|population_as_of=December 31, 2004|pop_density_footnotes=|population_demonym=Verucchiesi|elevation_footnotes=|elevation_m=330|twin1=|twin1_country=|saint=[[Martin ng Tours|San Martin]]|day=Nobyembre 11|postal_code=47826|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.verucchio.rn.it}}|footnotes=}}
Ang '''Verucchio''' ({{lang-rgn|Vròcc}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa [[Italya|Italyanong]] rehiyon ng [[Emilia-Romaña]]. Ito ay may populasyon na humigit-kumulang 9,300 at {{Convert|18|km|mi|0}} mula sa [[Rimini]], sa isang patusok kung saan matatanaw ang lambak ng ilog [[Marecchia]].
== Kasaysayan ==
Ang mga bakas ng isang ika-12-19 na siglong paninirahan, na inaakalang nagmula sa [[Kulturang Villanova|Villanova]], ay natagpuan kung saan matatanaw ang kapatagang Adriatico. Nang maglaon, ito ay isang pag-aari ng mga [[Kabihasnang Etrusko|Etrusko]]. Ang kasalukuyang bayan ay nagmula sa pangalan nito mula sa ''Vero Occhio'' ("Totoong Mata"), na tumutukoy sa magandang posisyon nito na nag-aalok ng malawak na panorama ng nakapalibot na kanayunan at baybayin ng [[Romaña]].
Dito ipinanganak si [[Malatesta da Verucchio]], tagapagtatag ng panginoon ng [[Pamilya Malatesta|Malatesta]] ng Romaña. Pinatibay ito ng kaniyang mga kahalili bilang isang makapangyarihang balwarte laban sa [[Montefeltro]] ng [[Urbino]]. Pagkatapos ng pagpapatalsik ng Malatesta (ika-15 siglo), ito ay isang fief ng Medici sa Estado ng [[Estado ng Simbahan|Papa]]; nanatili itong bahagi ng huli, na may maikling panahon sa ilalim ng [[Republika ng Venecia]], hanggang 1620.
== Ebolusyong demograpiko ==
<timeline>
Colors=
id:lightgrey value:gray(0.9)
id:darkgrey value:gray(0.7)
id:sfondo value:rgb(1,1,1)
id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8)
ImageSize = width:455 height:373
PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:9000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:500 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:100 start:0
BackgroundColors = canvas:sfondo
BarData=
bar:1861 text:1861
bar:1871 text:1871
bar:1881 text:1881
bar:1901 text:1901
bar:1911 text:1911
bar:1921 text:1921
bar:1931 text:1931
bar:1936 text:1936
bar:1951 text:1951
bar:1961 text:1961
bar:1971 text:1971
bar:1981 text:1981
bar:1991 text:1991
bar:2001 text:2001
PlotData=
color:barra width:20 align:left
bar:1861 from:0 till: 3176
bar:1871 from:0 till: 3461
bar:1881 from:0 till: 3687
bar:1901 from:0 till: 3962
bar:1911 from:0 till: 4394
bar:1921 from:0 till: 4614
bar:1931 from:0 till: 4373
bar:1936 from:0 till: 4574
bar:1951 from:0 till: 4535
bar:1961 from:0 till: 3939
bar:1971 from:0 till: 4595
bar:1981 from:0 till: 6262
bar:1991 from:0 till: 7406
bar:2001 from:0 till: 8728
PlotData=
bar:1861 at: 3176 fontsize:S text: 3.176 shift:(-8,5)
bar:1871 at: 3461 fontsize:S text: 3.461 shift:(-10,5)
bar:1881 at: 3687 fontsize:S text: 3.687 shift:(-10,5)
bar:1901 at: 3962 fontsize:S text: 3.962 shift:(-10,5)
bar:1911 at: 4394 fontsize:S text: 4.394 shift:(-10,5)
bar:1921 at: 4614 fontsize:S text: 4.614 shift:(-10,5)
bar:1931 at: 4373 fontsize:S text: 4.373 shift:(-10,5)
bar:1936 at: 4574 fontsize:S text: 4.574 shift:(-10,5)
bar:1951 at: 4535 fontsize:S text: 4.535 shift:(-10,5)
bar:1961 at: 3939 fontsize:S text: 3.939 shift:(-10,5)
bar:1971 at: 4595 fontsize:S text: 4.595 shift:(-10,5)
bar:1981 at: 6262 fontsize:S text: 6.262 shift:(-10,5)
bar:1991 at: 7406 fontsize:S text: 7.406 shift:(-10,5)
bar:2001 at: 8728 fontsize:S text: 8.728 shift:(-10,5)
TextData=
fontsize:S pos:(20,20)
text:fonte ISTAT - elaborazione grafica a cura di Wikipedia
</timeline>
[[File:Verucchio_rocca_del_sasso.jpg|thumb| Rocca del Sasso sa Verucchio]]
== Mga panlabas na link ==
* {{Official website|http://www.comunediverucchio.it}}
* [http://www.prolocoverucchio.it/#!home/mainPage Verucchio]
* [http://www.lifeinitaly.com/tourism/emilia/verucchio Verucchio]
[[Talaksan:Panorama_Verucchio.jpg|center|thumb|400x400px| Panorama ng Verucchio]]
{{Commons category|Verucchio}}{{Province of Rimini}}
== Mga sanggunian ==
<references />
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
oakbn07fsdl2t4hvicuanjdt5y6qqap
Sant'Agata Feltria
0
319457
1969681
2022-08-28T01:39:51Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1100520280|Sant'Agata Feltria]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Sant'Agata Feltria|official_name=Comune di Sant'Agata Feltria|native_name=|image_skyline=Sant'Agata Feltria.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Coat of arms of Sant’Agata Feltria.svg|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|52|N|12|13|E|type:city(2,361)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Botticella, Palazzo, Pereto, Petrella Guidi, Poggio Scavolo, Rivolpaio, Rocca Pratiffi, Romagnano, Rosciano, San Donato, Sapigno, Tramonto, Ugrigno|mayor_party=|mayor=Goffredo Polidori|area_footnotes=|area_total_km2=79.2|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=Santagatesi|elevation_footnotes=|elevation_m=606|istat=|saint=[[Santa Agueda]]|day=Pebrero 5|postal_code=47866|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.santagatafeltria.ps.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Sant'Agata Feltria''' ({{lang-rgn|Sant'Êgta}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa [[Italya|Italyanong]] rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|125|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|45|km|mi}} timog ng [[Rimini]].
== Pangkalahatang-tanaw ==
Ito ay tahanan ng isang malaking kuta (''Fortilizio''), na idinisenyo, bukod sa iba pa, ni [[Francesco di Giorgio Martini]].
== Kasaysayan ==
Pagkatapos ng reperendo ng Disyembre 17-18, 2006, ang Sant'Agata Feltria ay nahiwalay sa [[Lalawigan ng Pesaro at Urbino]] ([[Marche]]) upang sumanib sa Emilia-Romaña at sa Lalawigan ng Rimini noong Agosto 15, 2009.<ref>{{in lang|it}} [http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm Article about the legislation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722040247/http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm|date=2011-07-22}}</ref><ref>{{in lang|it}} [http://www.ilrestodelcarlino.it/rimini/cronaca/2010/07/10/355107-valmarecchia_rimane_emilia_romagna.shtml Article] on "[[il Resto del Carlino]]"</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [https://web.archive.org/web/20080929014314/http://www.comune.santagatafeltria.pu.it/ Opisyal na website]
{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
h75dbq6mx34o3ogxa9wax2n7walsm5m
1969688
1969681
2022-08-28T01:46:18Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Sant'Agata Feltria|official_name=Comune di Sant'Agata Feltria|native_name=|image_skyline=Sant'Agata Feltria.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Coat of arms of Sant’Agata Feltria.svg|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|52|N|12|13|E|type:city(2,361)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Botticella, Palazzo, Pereto, Petrella Guidi, Poggio Scavolo, Rivolpaio, Rocca Pratiffi, Romagnano, Rosciano, San Donato, Sapigno, Tramonto, Ugrigno|mayor_party=|mayor=Goffredo Polidori|area_footnotes=|area_total_km2=79.2|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=Santagatesi|elevation_footnotes=|elevation_m=606|istat=|saint=[[Santa Agueda]]|day=Pebrero 5|postal_code=47866|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.santagatafeltria.ps.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Sant'Agata Feltria''' ({{lang-rgn|Sant'Êgta}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa [[Italya|Italyanong]] rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|125|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|45|km|mi}} timog ng [[Rimini]].
== Pisikal na heograpiya ==
=== Teritoryo ===
Ang teritoryo ng munisipyo ay may ekstensiyon na 79.30 km²; kabilang ang mga [[Frazione|''frazione'']] ng Badia Mont'Ercole, Caioletto, Casalecchio, Maiano, Palazzo, Pereto, Petrella Guidi, Rocca Pratiffi, Sapigno, San Donato, Ugrigno, at iba pa. Sa pamamagitan ng ekstensiyon, ito ang pangalawang pinakamalaking munisipalidad sa lalawigan ng Rimini (pagkatapos ng kabesera) at ang una sa [[Pamayanang Kabundukan ng Alta Valmarecchia]].
== Pangkalahatang-tanaw ==
Ito ay tahanan ng isang malaking kuta (''Fortilizio''), na idinisenyo, bukod sa iba pa, ni [[Francesco di Giorgio Martini]].
== Kasaysayan ==
Pagkatapos ng reperendo ng Disyembre 17-18, 2006, ang Sant'Agata Feltria ay nahiwalay sa [[Lalawigan ng Pesaro at Urbino]] ([[Marche]]) upang sumanib sa Emilia-Romaña at sa Lalawigan ng Rimini noong Agosto 15, 2009.<ref>{{in lang|it}} [http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm Article about the legislation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722040247/http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm|date=2011-07-22}}</ref><ref>{{in lang|it}} [http://www.ilrestodelcarlino.it/rimini/cronaca/2010/07/10/355107-valmarecchia_rimane_emilia_romagna.shtml Article] on "[[il Resto del Carlino]]"</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [https://web.archive.org/web/20080929014314/http://www.comune.santagatafeltria.pu.it/ Opisyal na website]
{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
3s21kjo8156751q8n2kduvjt65du0rh
Santarcangelo di Romagna
0
319458
1969682
2022-08-28T01:39:55Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1106399947|Santarcangelo di Romagna]]"
wikitext
text/x-wiki
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
{{Infobox Italian comune|name=Santarcangelo di Romagna|official_name=Comune di Santarcangelo di Romagna|native_name=|image_skyline=Santarcangelo-ville.JPG|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Santarcangelo di Romagna-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|04|N|12|27|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Canonica, La Giola, Montalbano, San Martino dei Mulini, San Michele, Sant'Ermete, San Vito|mayor_party=|mayor=Alice Parma|area_footnotes=|area_total_km2=45|population_footnotes=|population_total=21320|population_as_of=2009|pop_density_footnotes=|population_demonym=Santarcangiolesi|elevation_footnotes=|elevation_m=42|twin1=|twin1_country=|saint=[[San Miguel Arkanghel]]|day=Setyembre 29|postal_code=47822|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.santarcangelo.rn.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
'''Santarcangelo di Romagna''' ( Romagnol ) ay isang bayan at ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa [[Italya|Italyanong]] rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], sa [[Sa pamamagitan ni Emilia|Via Emilia]]. Noong 2009, mayroon itong populasyon na mga 21,300. Tinatawid ito ng dalawang ilog, ang [[Uso (ilog)|Uso]] at ang [[Marecchia]].
== Mga pangunahing monumento ==
* Ang Arko ng Tagumpay (1772 – 77) ay idinisenyo ng arkitekto na si Cosimo Morelli. Sa harap ng Arko ay mayroong Munisipyo noong kalagitnaan ng 1800s, na itinayo sa mga disenyo ni Giovanni Benedettini
* Kampanaryo
* Monumental na Pampublikong Grotto
* Museong Pangkasaysayan at Arkeolohiko
* Simbahang Kolehiyal, na itinayo sa pagitan ng 1744 at 1758 ng arkitektong si Giovan Francesco
* Muog ng Malatesta (pribadong pag-aari ng pamilya Colonna), na itinayo noong 1386 at ng isang estruktura na may tatlong poligonong balwarte na natapos ni Sigismondo Pandolfo Malatesta noong 1447
== Mga pagdiriwang ==
Ang [[Santarcangelo dei Teatri]] ay isang pandaigdigang pagdiriwang na nakatuon sa kontemporaneong eksena. Ang mga pangyayari ay ginaganap sa mga lansangan at mga parisukat ng lungsod. Ito ay gumagawa at nagpapakilala ng teatro at sayaw, na may espesyal na atensiyon sa mga interdisiplinaryong karanasan at pandaigdigang dinamiko ng kooperasyon.
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
7uvtn3lxc91ocqvl3br19x2ig6o53qi
1969687
1969682
2022-08-28T01:42:04Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
{{Infobox Italian comune|name=Santarcangelo di Romagna|official_name=Comune di Santarcangelo di Romagna|native_name=|image_skyline=Santarcangelo-ville.JPG|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Santarcangelo di Romagna-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|04|N|12|27|E|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=Canonica, La Giola, Montalbano, San Martino dei Mulini, San Michele, Sant'Ermete, San Vito|mayor_party=|mayor=Alice Parma|area_footnotes=|area_total_km2=45|population_footnotes=|population_total=21320|population_as_of=2009|pop_density_footnotes=|population_demonym=Santarcangiolesi|elevation_footnotes=|elevation_m=42|twin1=|twin1_country=|saint=[[San Miguel Arkanghel]]|day=Setyembre 29|postal_code=47822|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.santarcangelo.rn.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
'''Santarcangelo di Romagna''' ( Romagnol ) ay isang bayan at ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa [[Italya|Italyanong]] rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], sa [[Sa pamamagitan ni Emilia|Via Emilia]]. Noong 2009, mayroon itong populasyon na mga 21,300. Tinatawid ito ng dalawang ilog, ang [[Uso (ilog)|Uso]] at ang [[Marecchia]].
== Mga pangunahing monumento ==
* Ang Arko ng Tagumpay (1772 – 77) ay idinisenyo ng arkitekto na si Cosimo Morelli. Sa harap ng Arko ay mayroong Munisipyo noong kalagitnaan ng 1800s, na itinayo sa mga disenyo ni Giovanni Benedettini
* Kampanaryo
* Monumental na Pampublikong Grotto
* Museong Pangkasaysayan at Arkeolohiko
* Simbahang Kolehiyal, na itinayo sa pagitan ng 1744 at 1758 ng arkitektong si Giovan Francesco
* Muog ng Malatesta (pribadong pag-aari ng pamilya Colonna), na itinayo noong 1386 at ng isang estruktura na may tatlong poligonong balwarte na natapos ni Sigismondo Pandolfo Malatesta noong 1447
== Mga pagdiriwang ==
Ang [[Santarcangelo dei Teatri]] ay isang pandaigdigang pagdiriwang na nakatuon sa kontemporaneong eksena. Ang mga pangyayari ay ginaganap sa mga lansangan at mga parisukat ng lungsod. Ito ay gumagawa at nagpapakilala ng teatro at sayaw, na may espesyal na atensiyon sa mga interdisiplinaryong karanasan at pandaigdigang dinamiko ng kooperasyon.
== Mga sanggunian ==
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
boatd7pp53fzbr5snvg5uhff7dc56k2
Talamello
0
319459
1969683
2022-08-28T01:39:58Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1020832864|Talamello]]"
wikitext
text/x-wiki
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Talamello|official_name=Comune di Talamello|native_name=|image_skyline=Talamello.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|54|N|12|17|E|type:city(1,139)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Francesca Ugolini|area_footnotes=|area_total_km2=10.59|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_total=1108|population_as_of=December 31, 2014|pop_density_footnotes=|population_demonym=|elevation_footnotes=|elevation_m=386|twin1=|twin1_country=|istat=|saint=|day=|postal_code=47867|area_code=0541|website=|footnotes=}}
Ang '''Talamello''' ({{lang-rgn|Talamèl}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa [[Italya|Italyanong]] rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|130|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|30|km|mi}} timog ng [[Rimini]].
== Heograpiya ==
Ang Talamello ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Maiolo]], [[Mercato Saraceno]], [[Novafeltria]], at [[Sogliano al Rubicone]].
== Kasaysayan ==
Pagkatapos ng reperendum ng Disyembre 17-18, 2006, ang Talamello ay nahiwalay sa [[Lalawigan ng Pesaro at Urbino]] (rehiyon ng [[Marche]]) upang sumanib sa Emilia-Romaña at sa Lalawigan ng Rimini noong Agosto 15, 2009.<ref>{{in lang|it}} [http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm Article about the legislation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722040247/http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm|date=2011-07-22}}</ref><ref>{{in lang|it}} [http://www.ilrestodelcarlino.it/rimini/cronaca/2010/07/10/355107-valmarecchia_rimane_emilia_romagna.shtml Article] on "[[il Resto del Carlino]]"</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
6pwer2zbagw308z1q1n9ehgo4fwerpl
1969689
1969683
2022-08-28T01:52:48Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
{{Infobox Italian comune|name=Talamello|official_name=Comune di Talamello|native_name=|image_skyline=Talamello.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|54|N|12|17|E|type:city(1,139)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Francesca Ugolini|area_footnotes=|area_total_km2=10.59|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_total=1108|population_as_of=December 31, 2014|pop_density_footnotes=|population_demonym=|elevation_footnotes=|elevation_m=386|twin1=|twin1_country=|istat=|saint=|day=|postal_code=47867|area_code=0541|website=|footnotes=}}
Ang '''Talamello''' ({{lang-rgn|Talamèl}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa [[Italya|Italyanong]] rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|130|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|30|km|mi}} timog ng [[Rimini]].
== Heograpiya ==
Ang Talamello ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Maiolo]], [[Mercato Saraceno]], [[Novafeltria]], at [[Sogliano al Rubicone]].
== Kasaysayan ==
Ang nayon ay nagmula noong ika-9 na siglo. Ito ay isang muog ng Malatesta sa pakikipaglaban sa Montefeltro.<ref>{{Cita web |url=https://www.sapere.it/enciclopedia/Talam%C3%A8llo.html |titolo=Talamèllo {{!}} Sapere.it |sito=www.sapere.it |lingua=it |accesso=2021-08-11}}</ref> Noong ika-14 at ika-15 siglo, ito ay ang luklukan ng mga obispo ng Montefeltro. Noong 1490 nagsimula ang paggawa ng pulbura sa mga gilingan ng munisipalidad at nagpatuloy hanggang sa ikalawang kalahati ng ikadalawampu siglo.<ref>{{Cita web |url=https://emiliaromagnaturismo.it/it/localita/talamello |titolo=Talamello {{!}} Emilia Romagna Turismo |sito=Emilia Romagna Turismo – Sito ufficiale di informazione turistica |lingua=it |accesso=2022-06-21}}</ref>
Noong 1818, ang munisipalidad ay inalis mula sa legasyon ng Forlì at itinalaga sa Urbino at Pesaro. Noong 1827 ito ay binibilang, kasama ng Mercatino, na may 1,006 na naninirahan; Ang Perticara, Sartiano, Secchiano, Torricella at Uffogliano na may 1,582 na naninirahan ay nakadugtong dito bilang appodiati. Noong 1874 inilipat ang mga opisina ng munisipalidad mula Talamello patungong Mercatino.
Noong 1910, itinayo ang Mercatino Marecchia (na kalaunan ay kukuha ng pangalan ng Novafeltria) bilang isang awtonomong munisipalidad, na kinabibilangan ng bahagi ng teritoryo ng munisipalidad ng Talamello.
Ang munisipalidad ay bahagi noon ng Marche (Pesaro at lalawigan ng Pesaro at Urbino) mula sa pagkakaisa ng Italya hanggang 2009, nang ito ay magkasamang nahiwalay sa anim na iba pang munisipalidad ng Alta Valmarecchia sa pagpapatupad ng kinalabasan ng isang reperendo na isinagawa noong 2006.<ref>{{Cita web |url=https://web.archive.org/web/20081224142822/http://www.comune.novafeltria.pu.it/index.php?id=13096 |titolo=Comune di Novafeltria: Cenni storici città di Novafeltria |sito=web.archive.org |data=2008-12-24 |accesso=2022-06-27}}</ref>
Pagkatapos ng reperendum ng Disyembre 17-18, 2006, ang Talamello ay nahiwalay sa [[Lalawigan ng Pesaro at Urbino]] (rehiyon ng [[Marche]]) upang sumanib sa Emilia-Romaña at sa Lalawigan ng Rimini noong Agosto 15, 2009.<ref>{{in lang|it}} [http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm Article about the legislation] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722040247/http://www.iusetnorma.it/news_normativa/normativa/l-03-08-09n117.htm|date=2011-07-22}}</ref><ref>{{in lang|it}} [http://www.ilrestodelcarlino.it/rimini/cronaca/2010/07/10/355107-valmarecchia_rimane_emilia_romagna.shtml Article] on "[[il Resto del Carlino]]"</ref>
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Rimini}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
9nt750y02bh9v7rasii845eexwilpqv
Torriana
0
319460
1969684
2022-08-28T01:40:13Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/995325389|Torriana]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Torriana|official_name=Comune di Torriana|native_name=|image_skyline=Torriana maggio 2011.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|59|N|12|23|E|type:city(1,312)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Rimini|Rimini]] (RN)|frazioni=|mayor_party=|mayor=|area_footnotes=|area_total_km2=23.1|population_footnotes=|population_demonym=|elevation_footnotes=|elevation_m=|saint=|day=|postal_code=47030|area_code=0541|website=|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Torriana''' ay isang [[frazione]] at dating ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Rimini]] sa [[Italya|Italyanong]] rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|100|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|15|km|mi|0}} timog-kanluran ng [[Rimini]]. Noong Disyembre 31, 2004, mayroon itong populasyon na 1,312 at may lawak na {{Convert|23.1|km2|mi2}}.<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>
Ang Torriana ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Borghi]], [[Novafeltria]], [[Poggio Berni]], [[San Leo]], [[Sogliano al Rubicone]], at [[Verucchio]].
Noong Enero 1, 2014 ang Torriana ay sumanib sa Poggio Berni, na bumuo ng isang bagong munisipalidad na tinatawag na [[Poggio Torriana]].<ref>{{Cite web |editor-last=Assemblea Legislativa della Regione Emilia-Romagna |title=Nasce Poggio Torriana, via libera al nuovo comune unico nel riminese |url=http://www.assemblea.emr.it/fusione-di-comuni/fusioni-in-corso/torriana-e-poggio-berni |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131023165621/http://www.assemblea.emr.it/fusione-di-comuni/fusioni-in-corso/torriana-e-poggio-berni |archive-date=23 October 2013 |access-date=18 February 2014 |page=20}}</ref>
== Ebolusyong demograpiko ==
<timeline>
Colors=
id:lightgrey value:gray(0.9)
id:darkgrey value:gray(0.8)
id:sfondo value:rgb(1,1,1)
id:barra value:rgb(0.6,0.7,0.8)
ImageSize = width:455 height:303
PlotArea = left:50 bottom:50 top:30 right:30
DateFormat = x.y
Period = from:0 till:3000
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = justify
ScaleMajor = gridcolor:darkgrey increment:1000 start:0
ScaleMinor = gridcolor:lightgrey increment:200 start:0
BackgroundColors = canvas:sfondo
BarData=
bar:1861 text:1861
bar:1871 text:1871
bar:1881 text:1881
bar:1901 text:1901
bar:1911 text:1911
bar:1921 text:1921
bar:1931 text:1931
bar:1936 text:1936
bar:1951 text:1951
bar:1961 text:1961
bar:1971 text:1971
bar:1981 text:1981
bar:1991 text:1991
bar:2001 text:2001
PlotData=
color:barra width:20 align:left
bar:1861 from: 0 till:1440
bar:1871 from: 0 till:1551
bar:1881 from: 0 till:2079
bar:1901 from: 0 till:1944
bar:1911 from: 0 till:2071
bar:1921 from: 0 till:2172
bar:1931 from: 0 till:2056
bar:1936 from: 0 till:2774
bar:1951 from: 0 till:2014
bar:1961 from: 0 till:1386
bar:1971 from: 0 till:952
bar:1981 from: 0 till:929
bar:1991 from: 0 till:1002
bar:2001 from: 0 till:1174
PlotData=
bar:1861 at:1440 fontsize:XS text: 1440 shift:(-8,5)
bar:1871 at:1551 fontsize:XS text: 1551 shift:(-8,5)
bar:1881 at:2079 fontsize:XS text: 2079 shift:(-8,5)
bar:1901 at:1944 fontsize:XS text: 1944 shift:(-8,5)
bar:1911 at:2071 fontsize:XS text: 2071 shift:(-8,5)
bar:1921 at:2172 fontsize:XS text: 2172 shift:(-8,5)
bar:1931 at:2056 fontsize:XS text: 2056 shift:(-8,5)
bar:1936 at:2774 fontsize:XS text: 2774 shift:(-8,5)
bar:1951 at:2014 fontsize:XS text: 2014 shift:(-8,5)
bar:1961 at:1386 fontsize:XS text: 1386 shift:(-8,5)
bar:1971 at:952 fontsize:XS text: 952 shift:(-8,5)
bar:1981 at:929 fontsize:XS text: 929 shift:(-8,5)
bar:1991 at:1002 fontsize:XS text: 1002 shift:(-8,5)
bar:2001 at:1174 fontsize:XS text: 1174 shift:(-8,5)
TextData=
fontsize:S pos:(20,20)
text:Datos mula sa ISTAT
</timeline>
== Mga sanggunian ==
<references />
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
bscjhrc50aszpvjw8bpobg3e27u09ds
Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Forlì-Cesena
0
319461
1969698
2022-08-28T05:10:12Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1097101212|List of municipalities of the Province of Forlì-Cesena]]"
wikitext
text/x-wiki
Ang sumusunod ay isang talaan ng 30 munisipalidad (mga ''[[comune]]'') ng [[Lalawigan ng Forlì-Cesena]], [[Emilia-Romaña]], [[Italya]].<ref name="ISTAT">{{Cite web |title=Statistics |url=http://dati.istat.it/ |website=[[Italian National Institute of Statistics|ISTAT]] |language=it}}</ref>
== Talaan ==
{| class="wikitable sortable"
!Kodigo sa[[Istat|ISTAT]]
! ''[[Comune]]''
! Populasyon<br />(2005)
|-
| 040001
| [[Bagno di Romagna]]
| align="right" | 6,093
|-
| 040003
| [[Bertinoro]]
| align="right" | 9,501
|-
| 040004
| [[Borghi]]
| align="right" | 2,183
|-
| 040005
| [[Castrocaro Terme e Terra del Sole]]
| align="right" | 6,303
|-
| 040007
| [[Cesena]]
| align="right" | 93,498
|-
| 040008
| [[Cesenatico]]
| align="right" | 23,009
|-
| 040009
| [[Civitella di Romagna]]
| align="right" | 3,808
|-
| 040011
| [[Dovadola]]
| align="right" | 1,691
|-
| 040012
| [[Forlì]]
| align="right" | 111,495
|-
| 040013
| [[Forlimpopoli]]
| align="right" | 11,994
|-
| 040014
| [[Galeata]]
| align="right" | 2,477
|-
| 040015
| [[Gambettola]]
| align="right" | 9,748
|-
| 040016
| [[Gatteo]]
| align="right" | 7,252
|-
| 040018
| [[Longiano]]
| align="right" | 6,042
|-
| 040019
| [[Meldola]]
| align="right" | 9,686
|-
| 040020
| [[Mercato Saraceno]]
| align="right" | 6,442
|-
| 040022
| [[Modigliana]]
| align="right" | 4,795
|-
| 040028
| [[Montiano]]
| align="right" | 1,573
|-
| 040031
| [[Portico e San Benedetto]]
| align="right" | 829
|-
| 040032
| [[Predappio]]
| align="right" | 6,352
|-
| 040033
| [[Premilcuore]]
| align="right" | 889
|-
| 040036
| [[Rocca San Casciano]]
| align="right" | 2,103
|-
| 040037
| [[Roncofreddo]]
| align="right" | 3,040
|-
| 040041
| [[San Mauro Pascoli]]
| align="right" | 10,272
|-
| 040043
| [[Santa Sofia, Emilia-Romaña|Santa Sofia]]
| align="right" | 4,223
|-
| 040044
| [[Sarsina]]
| align="right" | 3,744
|-
| 040045
| [[Savignano sul Rubicone]]
| align="right" | 15,952
|-
| 040046
| [[Sogliano al Rubicone]]
| align="right" | 2,992
|-
| 040049
| [[Tredozio]]
| align="right" | 1,315
|-
| 040050
| [[Verghereto]]
| align="right" | 2,017
|-
|
| Kabuuan
| align="right" | 371,318
|-
|}
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Italya]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Forlì-Cesena}}
[[Kategorya:Mga bayan at lungsod ng Emilia-Romagna]]
1c2mlumjzymz3nzxbu679zjyfdmsood
Padron:Lalawigan ng Forlì-Cesena
10
319462
1969699
2022-08-28T05:13:08Z
Ryomaandres
8044
Bagong pahina: {{Navbox |name = Lalawigan ng Forlì-Cesena |title = [[Emilia-Romaña]] · Mga ''[[comune]]'' ng [[Lalawigan ng Forlì-Cesena]] |state={{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist |imageleft = |image = |list1 = * [[Bagno di Romagna]] * [[Bertinoro]] * [[Borghi]] * [[Castrocaro Terme e Terra del Sole]] * [[Cesena]] * [[Cesenatico]] * [[Civitella di Romagna]] * [[Dovadola]] * [[Forlimpopoli]] * [[Forlì]] * [[Galeata]] * [[Gambettola]] * [[Gatteo]] * [[Longiano]]...
wikitext
text/x-wiki
{{Navbox
|name = Lalawigan ng Forlì-Cesena
|title = [[Emilia-Romaña]] · Mga ''[[comune]]'' ng [[Lalawigan ng Forlì-Cesena]]
|state={{{state|autocollapse}}}
|listclass = hlist
|imageleft =
|image =
|list1 =
* [[Bagno di Romagna]]
* [[Bertinoro]]
* [[Borghi]]
* [[Castrocaro Terme e Terra del Sole]]
* [[Cesena]]
* [[Cesenatico]]
* [[Civitella di Romagna]]
* [[Dovadola]]
* [[Forlimpopoli]]
* [[Forlì]]
* [[Galeata]]
* [[Gambettola]]
* [[Gatteo]]
* [[Longiano]]
* [[Meldola]]
* [[Mercato Saraceno]]
* [[Modigliana]]
* [[Montiano]]
* [[Portico e San Benedetto]]
* [[Predappio]]
* [[Premilcuore]]
* [[Rocca San Casciano]]
* [[Roncofreddo]]
* [[San Mauro Pascoli]]
* [[Santa Sofia, Emilia-Romaña|Santa Sofia]]
* [[Sarsina]]
* [[Savignano sul Rubicone]]
* [[Sogliano al Rubicone]]
* [[Tredozio]]
* [[Verghereto]]
}}{{#if: {{{nocat|}}}|
|{{#ifeq:{{FULLPAGENAME}}|Template:Province of Forlì-Cesena
|[[Category:Italy province templates|Forlì-Cesena, Province of]]
|{{Main other|[[Category:Cities and towns in Emilia-Romagna]] [[Category:Municipalities of the Province of Forlì-Cesena]]
}}
}}
}}<noinclude>
{{collapsible option}}
</noinclude>
dxbhwlsj3c7t1i6zcxzas43r7ouow0b
1969700
1969699
2022-08-28T05:13:29Z
Ryomaandres
8044
Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Padron:Province of Forlì-Cesena]] sa [[Padron:Lalawigan ng Forlì-Cesena]]
wikitext
text/x-wiki
{{Navbox
|name = Lalawigan ng Forlì-Cesena
|title = [[Emilia-Romaña]] · Mga ''[[comune]]'' ng [[Lalawigan ng Forlì-Cesena]]
|state={{{state|autocollapse}}}
|listclass = hlist
|imageleft =
|image =
|list1 =
* [[Bagno di Romagna]]
* [[Bertinoro]]
* [[Borghi]]
* [[Castrocaro Terme e Terra del Sole]]
* [[Cesena]]
* [[Cesenatico]]
* [[Civitella di Romagna]]
* [[Dovadola]]
* [[Forlimpopoli]]
* [[Forlì]]
* [[Galeata]]
* [[Gambettola]]
* [[Gatteo]]
* [[Longiano]]
* [[Meldola]]
* [[Mercato Saraceno]]
* [[Modigliana]]
* [[Montiano]]
* [[Portico e San Benedetto]]
* [[Predappio]]
* [[Premilcuore]]
* [[Rocca San Casciano]]
* [[Roncofreddo]]
* [[San Mauro Pascoli]]
* [[Santa Sofia, Emilia-Romaña|Santa Sofia]]
* [[Sarsina]]
* [[Savignano sul Rubicone]]
* [[Sogliano al Rubicone]]
* [[Tredozio]]
* [[Verghereto]]
}}{{#if: {{{nocat|}}}|
|{{#ifeq:{{FULLPAGENAME}}|Template:Province of Forlì-Cesena
|[[Category:Italy province templates|Forlì-Cesena, Province of]]
|{{Main other|[[Category:Cities and towns in Emilia-Romagna]] [[Category:Municipalities of the Province of Forlì-Cesena]]
}}
}}
}}<noinclude>
{{collapsible option}}
</noinclude>
dxbhwlsj3c7t1i6zcxzas43r7ouow0b
Padron:Province of Forlì-Cesena
10
319463
1969701
2022-08-28T05:13:29Z
Ryomaandres
8044
Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Padron:Province of Forlì-Cesena]] sa [[Padron:Lalawigan ng Forlì-Cesena]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Padron:Lalawigan ng Forlì-Cesena]]
te0yvhuwoyquvoyuzvtqmh6ltl7q9rr
Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Ravena
0
319464
1969706
2022-08-28T05:27:06Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1097101293|List of municipalities of the Province of Ravenna]]"
wikitext
text/x-wiki
Ang sumusunod ay isang listahan ng 18 munisipalidad ( ''[[Comune|comuni]]'' ) ng [[Lalawigan ng Ravena]], [[Emilia-Romaña|Emilia-Romagna]], [[Italya]] . <ref name="ISTAT">{{Cite web |title=Statistics |url=http://dati.istat.it/ |website=[[Italian National Institute of Statistics|ISTAT]] |language=it}}</ref>
== Talaan ==
{| class="wikitable sortable"
!Kodigo sa[[Istat|ISTAT]]
! ''[[Comune]]''
! Populasyon<br />(2005)
|-
| 039001
| [[Alfonsine]]
| align="right" | 11,739
|-
| 039002
| [[Bagnacavallo]]
| align="right" | 16,169
|-
| 039003
| [[Bagnara di Romagna]]
| align="right" | 1,849
|-
| 039004
| [[Brisighella]]
| align="right" | 7,740
|-
| 039005
| [[Casola Valsenio]]
| align="right" | 2,843
|-
| 039006
| [[Castel Bolognese]]
| align="right" | 8,659
|-
| 039007
| [[Cervia]]
| align="right" | 26,858
|-
| 039008
| [[Conselice]]
| align="right" | 9,207
|-
| 039009
| [[Cotignola]]
| align="right" | 6,952
|-
| 039010
| [[Faenza]]
| align="right" | 54,749
|-
| 039011
| [[Fusignano]]
| align="right" | 7,919
|-
| 039012
| [[Lugo, Emilia-Romaña|Lugo]]
| align="right" | 31,927
|-
| 039013
| [[Massa Lombarda]]
| align="right" | 9,065
|-
| 039014
| [[Ravena|Ravenna]]
| align="right" | 146,989
|-
| 039015
| [[Riolo Terme]]
| align="right" | 5,441
|-
| 039016
| [[Russi]]
| align="right" | 10,723
|-
| 039017
| [[Sant'Agata sul Santerno]]
| align="right" | 2,284
|-
| 039018
| [[Solarolo]]
| align="right" | 4,256
|-
|
| Kabuuan
| align="right" | 365,369
|-
|}
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Italya]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Ravenna|nocat=yes}}
[[Kategorya:Mga bayan at lungsod ng Emilia-Romagna]]
0ihkq50qtek4k3g4vooayvrjs3btcyh
Talaan ng mga munisipalidad ng Lalawigan ng Ferrara
0
319465
1969710
2022-08-28T06:03:01Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1097101191|List of municipalities of the Province of Ferrara]]"
wikitext
text/x-wiki
Ang sumusunod ay isang listahan ng 23 munisipalidad (mga ''[[comune]]'') ng [[Lalawigan ng Ferrara]], [[Emilia-Romaña]], [[Italya]].<ref name="ISTAT">{{Cite web |title=Statistics |url=http://dati.istat.it/ |website=[[Italian National Institute of Statistics|ISTAT]] |language=it}}</ref>
== Talaan ==
{| class="wikitable sortable"
!Kodigo sa[[Istat|ISTAT]]
! ''[[Comune]]''
! Populasyon<br />(2005)
|-
| 038001
| [[Argenta, Emilia–Romaña|Argenta]]
| align="right" | 21,971
|-
| 038002
| [[Berra]]
| align="right" | 5,696
|-
| 038003
| [[Bondeno]]
| align="right" | 15,579
|-
| 038004
| [[Cento]]
| align="right" | 31,475
|-
| 038005
| [[Codigoro]]
| align="right" | 12,883
|-
| 038006
| [[Comacchio]]
| align="right" | 22,385
|-
| 038007
| [[Copparo]]
| align="right" | 17,859
|-
| 038008
| [[Ferrara]]
| align="right" | 131,907
|-
| 038017
| [[Fiscaglia]]
| align="right" | 6,030
|-
| 038009
| [[Formignana]]
| align="right" | 2,898
|-
| 038010
| [[Jolanda di Savoia]]
| align="right" | 3,298
|-
| 038011
| [[Lagosanto]]
| align="right" | 4,480
|-
| 038012
| [[Masi Torello]]
| align="right" | 2,355
|-
| 038014
| [[Mesola]]
| align="right" | 7,331
|-
| 038017
| [[Ostellato]]
| align="right" | 6,762
|-
| 038018
| [[Poggio Renatico]]
| align="right" | 8,077
|-
| 038019
| [[Portomaggiore]]
| align="right" | 12,158
|-
| 038020
| [[Ro, Emilia-Romaña|Ro]]
| align="right" | 3,663
|-
| 038022
| [[Vigarano Mainarda]]
| align="right" | 6,707
|-
| 038023
| [[Voghiera]]
| align="right" | 3,924
|-
| 038024
| [[Tresigallo]]
| align="right" | 4,709
|-
| 038025
| [[Goro, Emilia-Romaña|Goro]]
| align="right" | 4,058
|-
| 038028
| [[Terre del Reno]]
| align="right" | 10,041
|-
|
| Kabuuan
| align="right" | 349,774
|-
|}
== Tingnan din ==
* [[Talaan ng mga munisipalidad ng Italya]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Province of Ferrara}}
[[Kategorya:Mga bayan at lungsod ng Emilia-Romagna]]
gnpbu9htlqlmne71va05ue56ugcufnu
Massa-Carrara
0
319466
1969717
2022-08-28T06:54:08Z
Ryomaandres
8044
Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Massa-Carrara]] sa [[Lalawigan ng Massa-Carrara]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Lalawigan ng Massa-Carrara]]
t7vg0sswfni03wpe3rivkq95qjuz89f
1969721
1969717
2022-08-28T06:57:42Z
Xqbot
14117
Bot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Lalawigan ng Massa at Carrara]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Lalawigan ng Massa at Carrara]]
bgyh74x7kr5b6bbd8ceiiy3y8uitub7
Lalawigan ng Massa-Carrara
0
319467
1969719
2022-08-28T06:55:03Z
Ryomaandres
8044
Inilipat ni Ryomaandres ang pahinang [[Lalawigan ng Massa-Carrara]] sa [[Lalawigan ng Massa at Carrara]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Lalawigan ng Massa at Carrara]]
bgyh74x7kr5b6bbd8ceiiy3y8uitub7
Bagno di Romagna
0
319468
1969731
2022-08-28T07:44:52Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/926739513|Bagno di Romagna]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Bagno di Romagna|official_name=Comune di Bagno di Romagna|native_name=|image_skyline=Bagno di Romagna-Medicis.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Ang eskudo de armas ng mga Medici sa patsada ng ''Palazzo dei Capitani''.|image_shield=Bagno di romagna-stemma.jpg|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|50|N|11|58|E|type:city(6,093)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|frazioni=Larciano, Crocesanta, Valgianna, Selvapiana, Acquapartita, Donicilio, [[Ridracoli]], Monteguidi, Spinello, Bucchio, Civorio, Vessa, Saiaccio, San Silvestro, Montegranelli, Paganico|mayor_party=Visione Comune|mayor=Marco Baccini|area_footnotes=|area_total_km2=233.1|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=Bagnesi|elevation_footnotes=|elevation_m=491|saint=San [[San Pedro|Pedro]] at [[San Pablo|Pablo]]|day=Hunyo 29|postal_code=47021|area_code=0543|website={{official website|http://www.bagnodiromagnaturismo.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Bagno di Romagna''' ([[Mga Diyalektong Romagnol|Bagnese]]: {{Lang|rgn|Bagne ed Romàgna}}; {{lang-rgn|Bagn d'Rumàgna}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Forlì-Cesena]] sa rehiyon ng [[Italya]] [[Emilia-Romaña|na Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|90|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|45|km|mi}} timog ng [[Forlì]].
Ang Bagno di Romagna ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Bibbiena]], [[Chiusi della Verna]], [[Mercato Saraceno]], [[Poppi]], [[Pratovecchio Stia|Pratovecchio]], [[Santa Sofia, Emilia-Romaña|Santa Sofia]], [[Sarsina]], at [[Verghereto]].
Isang kilalang sentro para sa mga termal care (dahil sa iba't ibang natural na bukal na nagbibigay ng tubig sa 47 °C, mayaman sa mga mikro-elementong sodyo-karbonato-sulpura) at turismo sa kalikasan (dahil sa kalapitan nito ng 368 square kilometers (142 sq mi) na pambansang parke, katulad ng [[Pambansang Liwasang Foreste Casentinesi, Monte Falterona, Campigna]], na may mga kakahuyan, kilometro ng mga landas sa kakahuyan, kabundukan, at isang pangunahing artipisyal na lawa.
== Kakambal na bayan ==
* {{Flagicon|FRA}} [[Moutiers, Meurthe-et-Moselle|Moutiers]], Pransiya
* {{Flagicon|SUI}} [[Rapperswil]], Suwisa
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.bagnodiromagnaturismo.it/ site ng turista]
{{Clear}}{{Province of Forlì-Cesena}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
78mu9ophwkzgz6ujn6z1n6yqwwj3fsw
1969732
1969731
2022-08-28T07:45:46Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Bagno di Romagna|official_name=Comune di Bagno di Romagna|native_name=|image_skyline=Bagno di Romagna-Medicis.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Ang eskudo de armas ng mga Medici sa patsada ng ''Palazzo dei Capitani''.|image_shield=Bagno di romagna-stemma.jpg|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|43|50|N|11|58|E|type:city(6,093)_region:IT|display=inline}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|frazioni=Larciano, Crocesanta, Valgianna, Selvapiana, Acquapartita, Donicilio, [[Ridracoli]], Monteguidi, Spinello, Bucchio, Civorio, Vessa, Saiaccio, San Silvestro, Montegranelli, Paganico|mayor_party=Visione Comune|mayor=Marco Baccini|area_footnotes=|area_total_km2=233.1|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=Bagnesi|elevation_footnotes=|elevation_m=491|saint=San [[San Pedro|Pedro]] at [[San Pablo|Pablo]]|day=Hunyo 29|postal_code=47021|area_code=0543|website={{official website|http://www.bagnodiromagnaturismo.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Bagno di Romagna''' ([[Mga Diyalektong Romagnol|Bagnese]]: {{Lang|rgn|Bagne ed Romàgna}}; {{lang-rgn|Bagn d'Rumàgna}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[Lalawigan ng Forlì-Cesena]] sa rehiyon ng [[Italya]] na [[Emilia-Romaña]], na matatagpuan mga {{Convert|90|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|45|km|mi}} timog ng [[Forlì]].
Ang Bagno di Romagna ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Bibbiena]], [[Chiusi della Verna]], [[Mercato Saraceno]], [[Poppi]], [[Pratovecchio Stia|Pratovecchio]], [[Santa Sofia, Emilia-Romaña|Santa Sofia]], [[Sarsina]], at [[Verghereto]].
Isang kilalang sentro para sa mga termal care (dahil sa iba't ibang natural na bukal na nagbibigay ng tubig sa 47 °C, mayaman sa mga mikro-elementong sodyo-karbonato-sulpura) at turismo sa kalikasan (dahil sa kalapitan nito ng 368 square kilometers (142 sq mi) na pambansang parke, katulad ng [[Pambansang Liwasang Foreste Casentinesi, Monte Falterona, Campigna]], na may mga kakahuyan, kilometro ng mga landas sa kakahuyan, kabundukan, at isang pangunahing artipisyal na lawa.
== Kakambal na bayan ==
* {{Flagicon|FRA}} [[Moutiers, Meurthe-et-Moselle|Moutiers]], Pransiya
* {{Flagicon|SUI}} [[Rapperswil]], Suwisa
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.bagnodiromagnaturismo.it/ site ng turista]
{{Clear}}{{Province of Forlì-Cesena}}
[[Kategorya:Official website different in Wikidata and Wikipedia]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
n749i67ldxqpbrwdvchblcxreoqz8it
Usapan:Bagyong Florita
1
319469
1969733
2022-08-28T09:55:02Z
Ivan P. Clarin
84769
Bagong pahina: {{Isinalinwikang pahina|en|Tropical Storm Ma-on (2022)}}
wikitext
text/x-wiki
{{Isinalinwikang pahina|en|Tropical Storm Ma-on (2022)}}
pjmn6346mzxrip09iv6y7s0l0t6r87k
Bertinoro
0
319470
1969736
2022-08-28T10:58:00Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1087964374|Bertinoro]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Bertinoro|official_name=Comune di Bertinoro|native_name=|image_skyline=Bertinoro 031.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Mga pader at tarangkahan ng Bertinoro.|image_shield=Bertinoro stemma.gif|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|09|N|12|08|E|region:IT-45_type:city(9501)|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|frazioni=Bracciano, Capocolle, Collinello, Fratta Terme, Ospedaletto, Panighina, Polenta, San Pietro in Guardiano, Santa Croce, Santa Maria Nuova Spallicci|mayor_party=|mayor=Gabriele Antonio Fratto|area_footnotes=|area_total_km2=56|population_footnotes=|population_demonym=Bertinoresi|elevation_footnotes=|elevation_m=220|saint=[[Catalina ng Alejandria|Santa Catalina ng Alejandria]]|day=Nobyembre 25|postal_code=47032|area_code=0543|website={{official website|http://www.comune.bertinoro.fc.it/servizi/notizie/notizie_homepage.aspx}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
[[Talaksan:Panorama_bertinoro_drone.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Panorama_bertinoro_drone.jpg/220px-Panorama_bertinoro_drone.jpg|thumb| Panorama ng Bertinoro]]
[[Talaksan:Bertinoro_009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Bertinoro_009.jpg/200px-Bertinoro_009.jpg|thumb|200x200px| Palazzo Ordelaffi.]]
Ang '''Bertinoro''' ({{Lang-rgn|Bartnòra}}) ay isang bayan at ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[lalawigan ng Forlì-Cesena]], rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], [[Italya]]. Matatagpuan ito sa burol ng Bundok Cesubeo, sa [[Romaña]], ilang kilometro mula sa [[Sa pamamagitan ni Emilia|Via Emilia]].
== Kasaysayan ==
May mga labi ng isang paninirahan mula sa Panahon ng [[Panahon ng Bakal|Bakal]], sa tabi ng ''[[frazione]]'' ng Casticciano. Tulad ng para sa Bertinoro mismo, ito ay malamang na isang malakas na punto sa Romanong daan na kumukonekta sa [[Forlì]] sa [[Rimini]]. Nang maglaon, sa panahon ng mga barbarikong paglusob, inilipat ito sa kasalukuyang lokasyon.
Noong 1177 ang kastilyo, na mahusay na binuo at kilala bilang ''Castrum Cesubeum'', ang naging tahanan ng emperador [[Federico I, Emperador ng Banal na Imperyong Romano|Federico Barbarossa]]. Ang pinangalanan ay pinalitan ng ''Castrum Brittinori'' sa panahon ng paghahari ni [[Otto III, Banal na Emperador Romano|Otto III]], na naging luklukan ng kondado.
== Mga kakambal na bayan ==
* {{Flagicon|SWE}} [[Bayan ng Ale|Ale]], Suwesya
* {{Flagicon|GER}} [[Kaufungen]], Alemanya
* {{Flagicon|Moldova}} [[Budești, Chisinau|Budești]], Moldova
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.comune.bertinoro.fc.it/servizi/notizie/notizie_homepage.aspx Opisyal na website]
{{Province of Forlì-Cesena}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
jqg4xjl9i1qdhendwwlp8vjq6vztvji
1969739
1969736
2022-08-28T11:02:26Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Bertinoro|official_name=Comune di Bertinoro|native_name=|image_skyline=Bertinoro 031.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=Mga pader at tarangkahan ng Bertinoro.|image_shield=Bertinoro stemma.gif|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|09|N|12|08|E|region:IT-45_type:city(9501)|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|frazioni=Bracciano, Capocolle, Collinello, Fratta Terme, Ospedaletto, Panighina, Polenta, San Pietro in Guardiano, Santa Croce, Santa Maria Nuova Spallicci|mayor_party=|mayor=Gabriele Antonio Fratto|area_footnotes=|area_total_km2=56|population_footnotes=|population_demonym=Bertinoresi|elevation_footnotes=|elevation_m=220|saint=[[Catalina ng Alejandria|Santa Catalina ng Alejandria]]|day=Nobyembre 25|postal_code=47032|area_code=0543|website={{official website|http://www.comune.bertinoro.fc.it/servizi/notizie/notizie_homepage.aspx}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
[[Talaksan:Panorama_bertinoro_drone.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Panorama_bertinoro_drone.jpg/220px-Panorama_bertinoro_drone.jpg|thumb| Panorama ng Bertinoro]]
[[Talaksan:Bertinoro_009.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Bertinoro_009.jpg/200px-Bertinoro_009.jpg|thumb|200x200px| Palazzo Ordelaffi.]]
Ang '''Bertinoro''' ({{Lang-rgn|Bartnòra}}) ay isang bayan at ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[lalawigan ng Forlì-Cesena]], rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], [[Italya]]. Matatagpuan ito sa burol ng Bundok Cesubeo, sa [[Romaña]], ilang kilometro mula sa [[Sa pamamagitan ni Emilia|Via Emilia]].
== Kasaysayan ==
May mga labi ng isang paninirahan mula sa Panahon ng [[Panahon ng Bakal|Bakal]], sa tabi ng ''[[frazione]]'' ng Casticciano. Tulad ng para sa Bertinoro mismo, ito ay malamang na isang malakas na punto sa Romanong daan na kumukonekta sa [[Forlì]] sa [[Rimini]]. Nang maglaon, sa panahon ng mga barbarikong paglusob, inilipat ito sa kasalukuyang lokasyon.
Noong 1177 ang kastilyo, na mahusay na binuo at kilala bilang ''Castrum Cesubeum'', ang naging tahanan ng emperador [[Federico I, Emperador ng Banal na Imperyong Romano|Federico Barbarossa]]. Ang pinangalanan ay pinalitan ng ''Castrum Brittinori'' sa panahon ng paghahari ni [[Otto III, Banal na Emperador Romano|Otto III]], na naging luklukan ng kondado.
== Ekonomiya ==
Pinapaboran ng heograpikong pagkakaayos at kaledad ng lupa, ang bayan ay isang mahalagang sentro ng produksiyon ng alak, lalo na ng [[Albana (ubas)|Albana]] at [[Sangiovese]], pati na rin ng mas tipikal at angkop na mga alak tulad ng [[Cagnina di Romagna|cagnina]] at [[Pagadebit di Romagna|pagadebit]]. Ang mga yaring-kamay at industriya ay binuo, na puro sa distrito ng Panighina, na may mga kompanya sa packaging at plastic, pati ng electronikong sektor.
Mahalaga ang turismo, dahil maaasahan nito ang mga termal na paliguan na matatagpuan sa lokalidad ng Fratta, at sa malaking katabing liwasan. Ang planta, pagkatapos ng mahabang panahon ng kawalan ng aktibidad, ay muling binuksan noong Mayo 2008, pagkatapos ng 5 taon ng pagsasaayos.
== Mga kakambal na bayan ==
* {{Flagicon|SWE}} [[Bayan ng Ale|Ale]], Suwesya
* {{Flagicon|GER}} [[Kaufungen]], Alemanya
* {{Flagicon|Moldova}} [[Budești, Chisinau|Budești]], Moldova
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.comune.bertinoro.fc.it/servizi/notizie/notizie_homepage.aspx Opisyal na website]
{{Province of Forlì-Cesena}}
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
liizgvphx184aitkhwc8enie2i3vrau
Borghi
0
319471
1969737
2022-08-28T10:58:40Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/942688213|Borghi]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Borghi|official_name=Comune di Borghi|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|2|N|12|21|E|type:city(2,183)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Piero Mussoni|area_footnotes=|area_total_km2=30.24|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=264|elevation_footnotes=|elevation_m=|saint=|day=|postal_code=47030|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.borghi.fc.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Borghi''' ({{lang-rgn|I Béurch}} o {{Lang|rgn|I Béurgh}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[lalawigan ng Forlì-Cesena]], rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], [[Italya]]. Ito ay matatagpuan mga {{Convert|100|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|35|km|mi}} timog-silangan ng [[Forlì]].
Ang Borghi ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Longiano]], [[Poggio Berni]], [[Roncofreddo]], [[Santarcangelo di Romagna]], [[Sogliano al Rubicone]], at [[Torriana]].
== Mga sanggunian ==
<references />
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.comune.borghi.fc.it/ Opisyal na website]
{{Province of Forlì-Cesena}}{{Authority control}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
7wuno1nvhubbbu5tnvued5hafsh56xn
1969740
1969737
2022-08-28T11:06:24Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Borghi|official_name=Comune di Borghi|native_name=|image_skyline=|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|2|N|12|21|E|type:city(2,183)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|frazioni=|mayor_party=|mayor=Piero Mussoni|area_footnotes=|area_total_km2=30.24|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=264|elevation_footnotes=|elevation_m=|saint=|day=|postal_code=47030|area_code=0541|website={{official website|http://www.comune.borghi.fc.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Borghi''' ({{lang-rgn|I Béurch}} o {{Lang|rgn|I Béurgh}}) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[lalawigan ng Forlì-Cesena]], rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], [[Italya]]. Ito ay matatagpuan mga {{Convert|100|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|35|km|mi}} timog-silangan ng [[Forlì]].
Ang Borghi ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Longiano]], [[Poggio Berni]], [[Roncofreddo]], [[Santarcangelo di Romagna]], [[Sogliano al Rubicone]], at [[Torriana]].
== Pisikal na heograpiya ==
Ito ay matatagpuan sa timog-silangan ng [[Cesena]] kung saan ito ay 22 km ang layo, sa taas ng [[Savignano sul Rubicone]], sa mga unang burol na humiwalay sa [[Lambak Po]]. Ito ay may hangganan sa timog kasama ang [[Poggio Torriana]] (RN). Tulad ng Sogliano al Rubicone (sa bahagi), [[Savignano sul Rubicone]], at [[San Mauro Pascoli]], ito ay matatagpuan sa timog-silangan ng ilog [[Rubicon]]. Ang teritoryo ay malumanay na umaalon, luntian at mayabong, na may mga burol na hindi kalayuan sa isa't isa, kaya't ang Borghi ay maaaring tukuyin bilang tatlong nayon sa isa.
== Kultura ==
=== Lutuin ===
==== Bustrengo ====
Ang [[bustrengo]] ay inihanda ng mga pamilyang magsasaka tuwing Linggo, gamit ang mga natira sa linggo, na iba-iba. Maaari itong maging isang dessert o isang masarap na pie. Sa paglipas ng panahon, ang kaugalian ng paghahanda nito sa pamilya ay kumupas. Noong unang bahagi ng ikapitong siglo ng ikadalawampu siglo, ito ay muling natuklasan ng mga taong mahilig sa mga tradisyon: kaya ipinanganak ang Sagra de 'Bustrengh. Sa okasyon ng pagdiriwang na isinasagawa tuwing ikalawang linggo ng Mayo, ito ay inihurnong hindi lamang ng komiteng organisasyon kundi maging ng ilang pamilya, na lubos na nagbabantay sa recipe.
== Mga sanggunian ==
<references />
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.comune.borghi.fc.it/ Opisyal na website]
{{Province of Forlì-Cesena}}{{Authority control}}
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
o5scpxk4d4o83omu1spggydaqzu607y
Castrocaro Terme e Terra del Sole
0
319472
1969738
2022-08-28T10:59:48Z
Ryomaandres
8044
Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/942975762|Castrocaro Terme e Terra del Sole]]"
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Castrocaro Terme e Terra del Sole|official_name=<small>Comune di Castrocaro Terme e Terra del Sole</small>|native_name=|image_skyline=Castrocaro-panorama-sud.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Castrocaro Terme e Terra del Sole-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|11|N|11|56|E|type:city(6,303)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|frazioni=Castrocaro Terme (luklukang munisipal), Terra del Sole, Pieve Salutare|mayor_party=|mayor=Marianna Tonellato|area_footnotes=|area_total_km2=38.95|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=Castrocaresi at Terrasolani|elevation_footnotes=|elevation_m=68|saint=|day=|postal_code=47011 (Castrocaro at Pieve Salutare), 47010 (Terra del Sole)|area_code=0543|website={{official website|http://www.comune.castrocarotermeeterradelsole.fc.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Castrocaro Terme at Terra del Sole''' ({{lang-rgn|Castruchèira}} o {{Lang|rgn|Castruchêra e Tèra de Sòlis}} ) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[lalawigan ng Forlì-Cesena]], rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|10|km|mi|0}} timog-kanluran ng [[Forlì]].
Ang ''comune ay'' binubuo ng tatlong maliliit na bayan: Castrocaro, [[Terra del Sole]], at Pieve Salutare. Ang Terra del Sole, na itinatag bilang kuta noong ika-16 na siglo ni [[Cosimo I de' Medici, Dakilang Duke ng Toscana|Cosimo I de' Medici]], ay pinaniniwalaang sumasakop sa lugar ng sinaunang lungsod ng [[Solona (sinaunang lungsod)|Solona]], na ipinahiram ang pangalan nito sa bayan na Terra del Sole.<ref>Smith, [[Dictionary of Greek and Roman Geography]]</ref>
Ang Castrocaro Terme e Terra del Sole ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Brisighella]], [[Dovadola]], [[Forlì]], [[Modigliana]], at [[Predappio]].
Ang Castrocaro ay tahanan ng isang spa. Ito rin ang pinangyayarihan ng [[Castrocaro Music Festival]], na nagtatampok ng mga bagong mang-aawit.
== Tingnan din ==
* Terra del Sole
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.comune.castrocarotermeeterradelsole.fc.it/ Opisyal na website]
{{Province of Forlì-Cesena}}
[[Kategorya:Pages using infobox settlement with possible demonym list]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
6ap58niyulpxtk4qqi5pgnarnr82jqk
1969741
1969738
2022-08-28T11:06:45Z
Ryomaandres
8044
/* Tingnan din */
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Castrocaro Terme e Terra del Sole|official_name=<small>Comune di Castrocaro Terme e Terra del Sole</small>|native_name=|image_skyline=Castrocaro-panorama-sud.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Castrocaro Terme e Terra del Sole-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|11|N|11|56|E|type:city(6,303)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|frazioni=Castrocaro Terme (luklukang munisipal), Terra del Sole, Pieve Salutare|mayor_party=|mayor=Marianna Tonellato|area_footnotes=|area_total_km2=38.95|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=Castrocaresi at Terrasolani|elevation_footnotes=|elevation_m=68|saint=|day=|postal_code=47011 (Castrocaro at Pieve Salutare), 47010 (Terra del Sole)|area_code=0543|website={{official website|http://www.comune.castrocarotermeeterradelsole.fc.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Castrocaro Terme at Terra del Sole''' ({{lang-rgn|Castruchèira}} o {{Lang|rgn|Castruchêra e Tèra de Sòlis}} ) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[lalawigan ng Forlì-Cesena]], rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|10|km|mi|0}} timog-kanluran ng [[Forlì]].
Ang ''comune ay'' binubuo ng tatlong maliliit na bayan: Castrocaro, [[Terra del Sole]], at Pieve Salutare. Ang Terra del Sole, na itinatag bilang kuta noong ika-16 na siglo ni [[Cosimo I de' Medici, Dakilang Duke ng Toscana|Cosimo I de' Medici]], ay pinaniniwalaang sumasakop sa lugar ng sinaunang lungsod ng [[Solona (sinaunang lungsod)|Solona]], na ipinahiram ang pangalan nito sa bayan na Terra del Sole.<ref>Smith, [[Dictionary of Greek and Roman Geography]]</ref>
Ang Castrocaro Terme e Terra del Sole ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Brisighella]], [[Dovadola]], [[Forlì]], [[Modigliana]], at [[Predappio]].
Ang Castrocaro ay tahanan ng isang spa. Ito rin ang pinangyayarihan ng [[Castrocaro Music Festival]], na nagtatampok ng mga bagong mang-aawit.
== Tingnan din ==
* [[Terra del Sole]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.comune.castrocarotermeeterradelsole.fc.it/ Opisyal na website]
{{Province of Forlì-Cesena}}
[[Kategorya:Pages using infobox settlement with possible demonym list]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
ah9chy883stxzhwoy4m62v3f0hm8joi
1969742
1969741
2022-08-28T11:07:31Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Castrocaro Terme e Terra del Sole|official_name=<small>Comune di Castrocaro Terme e Terra del Sole</small>|native_name=|image_skyline=Castrocaro-panorama-sud.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Castrocaro Terme e Terra del Sole-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|11|N|11|56|E|type:city(6,303)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|frazioni=Castrocaro Terme (luklukang munisipal), Terra del Sole, Pieve Salutare|mayor_party=|mayor=Marianna Tonellato|area_footnotes=|area_total_km2=38.95|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=Castrocaresi at Terrasolani|elevation_footnotes=|elevation_m=68|saint=|day=|postal_code=47011 (Castrocaro at Pieve Salutare), 47010 (Terra del Sole)|area_code=0543|website={{official website|http://www.comune.castrocarotermeeterradelsole.fc.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Castrocaro Terme at Terra del Sole''' ({{lang-rgn|Castruchèira}} o {{Lang|rgn|Castruchêra e Tèra de Sòlis}} ) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[lalawigan ng Forlì-Cesena]], rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|10|km|mi|0}} timog-kanluran ng [[Forlì]].
Ang ''comune ay'' binubuo ng tatlong maliliit na bayan: Castrocaro, [[Terra del Sole]], at Pieve Salutare. Ang Terra del Sole, na itinatag bilang kuta noong ika-16 na siglo ni [[Cosimo I de' Medici, Dakilang Duke ng Toscana|Cosimo I de' Medici]], ay pinaniniwalaang sumasakop sa lugar ng sinaunang lungsod ng [[Solona (sinaunang lungsod)|Solona]], na ipinahiram ang pangalan nito sa bayan na Terra del Sole.<ref>Smith, [[Dictionary of Greek and Roman Geography]]</ref>
Ang Castrocaro Terme e Terra del Sole ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Brisighella]], [[Dovadola]], [[Forlì]], [[Modigliana]], at [[Predappio]].
Ang Castrocaro ay tahanan ng isang spa. Ito rin ang pinangyayarihan ng [[Castrocaro Music Festival]], na nagtatampok ng mga bagong mang-aawit.
Ang munisipalidad, na bahagi ng makasaysayang rehiyon na tinatawag na Tuscan Romagna, ay kabilang sa [[lalawigan ng Florencia]] hanggang 1923.
== Tingnan din ==
* [[Terra del Sole]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.comune.castrocarotermeeterradelsole.fc.it/ Opisyal na website]
{{Province of Forlì-Cesena}}
[[Kategorya:Pages using infobox settlement with possible demonym list]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
pl51tswa9wtmold6h0kt5adw5i5ie4q
1969743
1969742
2022-08-28T11:08:11Z
Ryomaandres
8044
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox Commune Italya|name=Castrocaro Terme e Terra del Sole|official_name=<small>Comune di Castrocaro Terme e Terra del Sole</small>|native_name=|image_skyline=Castrocaro-panorama-sud.jpg|imagesize=|image_alt=|image_caption=|image_shield=Castrocaro Terme e Terra del Sole-Stemma.png|shield_alt=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|coordinates={{coord|44|11|N|11|56|E|type:city(6,303)_region:IT|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|region=[[Emilia-Romaña]]|province=[[Lalawigan ng Forlì-Cesena|Forlì-Cesena]] (FC)|frazioni=Castrocaro Terme (luklukang munisipal), Terra del Sole, Pieve Salutare|mayor_party=|mayor=Marianna Tonellato|area_footnotes=|area_total_km2=38.95|population_footnotes=<ref name="istat">All demographics and other statistics: Italian statistical institute [[National Institute of Statistics (Italy)|Istat]].</ref>|population_demonym=Castrocaresi at Terrasolani|elevation_footnotes=|elevation_m=68|saint=|day=|postal_code=47011 (Castrocaro at Pieve Salutare), 47010 (Terra del Sole)|area_code=0543|website={{official website|http://www.comune.castrocarotermeeterradelsole.fc.it/}}|footnotes=}}
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Pages using infobox settlement with image map1 but not image map]]
Ang '''Castrocaro Terme at Terra del Sole''' ({{lang-rgn|Castruchèira}} o {{Lang|rgn|Castruchêra e Tèra de Sòlis}} ) ay isang ''[[comune]]'' (komuna o munisipalidad) sa [[lalawigan ng Forlì-Cesena]], rehiyon ng [[Emilia-Romaña]], [[Italya]], na matatagpuan mga {{Convert|60|km|mi}} timog-silangan ng [[Bolonia]] at mga {{Convert|10|km|mi|0}} timog-kanluran ng [[Forlì]].
Ang ''comune ay'' binubuo ng tatlong maliliit na bayan: Castrocaro, [[Terra del Sole]], at Pieve Salutare. Ang Terra del Sole, na itinatag bilang kuta noong ika-16 na siglo ni [[Cosimo I de' Medici, Dakilang Duke ng Toscana|Cosimo I de' Medici]], ay pinaniniwalaang sumasakop sa lugar ng sinaunang lungsod ng [[Solona (sinaunang lungsod)|Solona]], na ipinahiram ang pangalan nito sa bayan na Terra del Sole.<ref>Smith, [[Dictionary of Greek and Roman Geography]]</ref>
Ang Castrocaro Terme e Terra del Sole ay may hangganan sa mga sumusunod na munisipalidad: [[Brisighella]], [[Dovadola]], [[Forlì]], [[Modigliana]], at [[Predappio]].
Ang Castrocaro ay tahanan ng isang spa. Ito rin ang pinangyayarihan ng [[Castrocaro Music Festival]], na nagtatampok ng mga bagong mang-aawit.
Ang munisipalidad, na bahagi ng makasaysayang rehiyon na tinatawag na [[Toscanang Romaña]], ay kabilang sa [[lalawigan ng Florencia]] hanggang 1923.
== Tingnan din ==
* [[Terra del Sole]]
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
== Mga panlabas na link ==
* [http://www.comune.castrocarotermeeterradelsole.fc.it/ Opisyal na website]
{{Province of Forlì-Cesena}}
[[Kategorya:Pages using infobox settlement with possible demonym list]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Italyano]]
[[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]]
bznls9859j4ngovpri6skk5vbbrxax5