Wikipidiya trvwiki https://trv.wikipedia.org/wiki/Ruwahan_patas MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Meyti Kingal nanaq Mpprngaw Empduuy Pprngagun empduuy Wikipidiya Pprngagun Wikipidiya Patas bntasan Pprngagun patas bntasan MeytiWiki Pprngagun MeytiWiki Snluan qcinuh Pprngagun snluan qcinuh Dmayaw Pprngagun dmayaw Snakun Snakun pprngagun TimedText TimedText talk 模組 模組討論 Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Kanada 0 218 89783 89128 2022-08-12T16:28:04Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[Canada]] bitaq [[Kanada]]:​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki [[Patas bntasan:Flag of Canada (Pantone).svg|thumb|Flag of Canada-Kwoci Kanada (加拿大國旗)|alt=Vertical triband (red, white, red) with a red maple leaf in the centre|408x408px]] [[Patas bntasan:Coat of arms of Canada rendition.svg|thumb|File:Coat of arms of Canada.svg-Kwohwey Kannada.(國徽)]] = Canada(加拿大) = Gaga kska Daya Meycow ka [[Canada]], 60 00 N, 95 00 W ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 9,984,670 sq km(hangan na o Tg2) (knlbanga dxgal o 9,093,507 sq km, knlbangan qsiya o 891,163 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 35,362,905 hiyi. Gaga [[Ottawa]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Canada ga wada sugan 6.80% ka dxgal qpahan, 34.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 59.10% na. Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan. [[Patas bntasan:CAN orthographic.svg|thumb|File:CAN orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]] cinkhulan sa knita’ sa brbiru’ == Kanada(加拿大) == GKanada(Eygo,Fayui,spuuyas IPA /ˈkænədə/(Ey)/kanada/Fa)). Pnugdungus knlangan Pemeco, dehuk gqiyan hido Taypingyang, musa daya Pepingyang. Mssipo quri hreyan hari hido daka dheran nTanmay Koringran. Thunac mqqapah di knlangan Mekuo dehuk gqiyan hido tdaya. Dehuk 998 wan 467 pingfangkongri knuglhangan na ka dheran Kananda. Gnlekan knubglangan knpruwan Tg.daha. Ngalan knmalu ngayan“Knlangan waso dara”ka Knanada. Wotayhuwa ka pngalan Tgkingal alang Sotu. Knkawas 2020 ngalan niqul seediq dehuk knkawas malix qpahan <Hupusu>. Berih knkawas 1400 nniqan Yencuming ka Kanada. Puting 15 suci, prdingan musa mquri rcilung hreyan hido Pemeco ka Eykoku, Fakuo, ma pheyu dheran gnlekan knbgrahan. Knkawas 1763, bobo mhedu pncbuwan knkawas 7, yexun cpiqan kana dheram gnlekan knbgrhgan nFakuo quri Peme, hdiqan sbege Eykoku. Bobo mkmaxal knkawas, musa quri gqiyan hido hi tnlaman knbgrhangan Eykoku, dehuk dheran Taypingyang, ma pheyu msnpusan dheran knbgrahan. Knkawas 1867,idas 7 ali 1, knkawas 1867 spooda Senfafaan, pndkaan daha alang Antaresung, Kuwepekosung ka Kanada, msuupu di Snpurancuwe, Sinsukosiya tteru knbgurah nEykoku Peme ka luwan Renpang Kanadac. Bobo dhehuk kingal kbekuy knkawas, musa tuuman kana knbgrahan nEykoku pgluwan Renpang bataq saya ka Kanada. Knkawas 1931,idas 12 ali 11,Spooda Siminfarin Eykoku, pkburux knlangan Kanada.Ani si Qbsuran ida naq Qbsuran Eykoku Ciyawcu 5 su, ma ida naq Kuohuwe Eykoku dmoi msmalu pnsGaya Kanada. Knkawas 1933, 1944, ooda skdesun seediq ma ooda skuudus seediq psgao beyax,psnaxun spooda Sufaweyen Sumiyen Eykoku hayan, kika hadun Knbgrawan Hoing nKanada. Knkawas 1982 idas 4 ali 17, Qbsuran Mqedil Eykoku mrulun Qbsuran Mqedil Kanada Irisapay 2 su, matis pnskari ptheruy Kuohuwe Kanada, ddooyan psmalu Gaya nKanada, ki betaq hini mhedu ka pnugeegul Kanada di Eykoku. Pooda pgeegul alang, Qbsuran pheyu nGaya ma, Psliyan pprngagan Knlangan Kanada. 10 Alang paru, 3 Alng gnyusan luwan pneegul, Qbsuran knlangan ma Qbsuran Kanada ka Irisapay 2 su Qbsuran Mqedil, Congtu ka pngalan kari Kanada ma sehu.Mrulun pskari Eygo ma Fayui ka Kanada, ngalang pnugeela kari ka Yencuming. Anu knbrawam gnyusan pnsbaang, knuglhangan ma, ango ka nniqun sseediq. Pkdamac yyahan pntheruy sseediq iicil ka knlangan nii. Ki pndkaan mrima dehuk kingal snpegan ka seediq mntuting knlangan icil mtheruy. Knklegan ba ka pnyahan sseeiq, kana pnGaya ini pntena ka knklangan duri. Knii egu hari ka tnheruy pnyahan Yaco. Anu egu naq ppyahan ma paru pnkrana koci, stenge tntengi, pnkrana ppyahan ka Kanada. Spegan pnryuxan hbangan knklangan, mangal ngayan 16 pntbkuwan pnyahan ka sntkeyan; pnkrana sseediq, tnyuwan mangal ngayan 10 pntbkuwan. Spqita pntgesa, pnugklaan, sooda, knlmwyan skdesun ma, sooda pnyahan nsehu, mangal ngayan tberih pntbkuwan knklangan kana. Kndrmatan tuuman ooda knlangan, Renhoko, Petasiyangkongyecucu, Pemekongfang Suringpu, 7 Takongyekuwocucu, 20 Kuwo cituwan, Yataycingci Hocuocucu, Cingcihocuo di facancucu, Taingkuose, ma luwan pskari Fayui, kana gnyusan dheran rcilung Taypingyangkuo sspuwan pprngagan. == Ngayan(名稱) == Kanada pnyahan kari Sung Rorunsuyirokue kesun Kanata. Dungus na “alang”, “psliyan”. Knkawas 1535, Yencuming meniq Kuwepekosu saya, madis seediq Fuwakuo Yako·Katiya mpuuruy musa Sutakona, ma tnngayun na Kanata ka dheran kii. Bobo na ka stiyu Canada ka Tuonakona “Qbsuran Sutatakona”qmlahang. Knkawas 1545, patis, titu Owco pngalan Kanada ka dheran nii. 17 sucu, ma mgeela 18 suci, Kanada stiyu dheran bgurah Faransi qliyan yayung Sungruorunsu. Spdngusan knciyuk Eykoku 13 seediq tndheran knbgrahan, knkawas 1774 pgkela Kuwepekofaan ka sehu Eykoku. PnGaya ni spnkrnaan dheran thunac 5 rcilung, musa betaq yayung Ohayo knthyaan. Kana dheran nii bniqan knkawas 1783 hani mntuting Mekuo. Ani si dheran quri tgdaya, Antaresung, htiyan nanaq Eykoku.Bobo gnlekan mangal na Eykoku ka bgurah Faransi, spdaha ka Kanada, kesun tdaya Kanada daha ka thunac Kanada. Knkawas 1841, pspuwan kesun Kanada ka kana daha di. Knkawas 1867, pgluwan kesun Cucuring ka Kanada sung, Sinpurancuwe ma Sinsukosiya. Kndudun smnegul ptaalix Eykoku, dmudul naq mangal ngayan Kanada kana ka spatis daha kobung, ma pnugaya nsehu Kanada. Knkawas 1982, smmesung tntingan ali Kanada, pryuxan Kanada ka ngayan na Cucuring. == Pntheruy(歷史) == === Knkdesan nYecuming(原住民時期) === Spooda tlaman Kawkuse daka ptaso patis pnlutuc, qnbsyaqan maha berih knkawas 24,500, tdaya Yuikong klaan niqal seediq muudus, qtaan kndesan seediq meniq Antare, snolan muui maha musa kongyencen 7,500. Hniti ndaan Cmucac Breenun Koro daka Lhengo Ranyui, ki si bale babale mnugeela nniqan nrudan ba seediq ncbeyo ka Kanada. Dnooyan pnkdesan nYecuming kana ka nnniqal, tnbulan pnhuma, mllamu nniqal pnsliyan, ma eluw bbrigan. Doma wada naq mhurah pnyahan Kanada  di pnugbgrahan seediq Oco ka pnGaya nYencuming. Sgtange tikuh knriyan ttlaman ndaan Kawkuse ka pnGaya kkiya. Mgeela meyah meniq pgbgurah Kanada seediq Oco, snpegan kana Yencuming ge 20 wan <sup> </sup>betaq 200 wan. Snpegan Fangciya Yencuming Cenkangweyenhuwe Canada, saya dehuk 50 wan ka Yencuming meniq Kanada. Anu uka gnbaang kkrnexan hei seediq, mnarux nadis seediq meyah pkbgurah dheran Yencuming, mreeru stliyus, hasika, tenhuwa, asi maku meelih 40-80% ka Yencuming. Saya meniq Canada lutuc pnugeela Yencuming, seediq Ingnuyito, ma seediq Meti. Seediq Meti ge, lutuc mggimax dara di Yencuming ma lutuc Fayi Kanada . Pssengan di Yencuming, ango hari mnsdaling seediq pnkbgurah Oco ka seediq Ingnuyito. === Pnkbgrahan seediq Oco(歐洲殖民時期) === [[Patas bntasan:Benjamin West 005.jpg|thumb|File:Benjamin West 005.jpg-班傑明·委斯特的名畫《沃夫將軍之死》,此畫反映1759年在魁北克發生的亞伯拉罕平原戰役]] <Hnqilan nWohu ciyangciyun>, jiyuga na Panjeming·Wesuto. Irih pnsgagi ndaan Kuwepeko knkawas 1759, kongyen knkawas 1000, pncbuwan breenux Yaporahan, mgeela qmleqah Kanada nseediq Oco. Tanah ngudus Ayjuweko pnheyu tikuh nniqqun Ransayawcu dheran speriq Niyofunrantaw. Kndalax knbgrahan nPeo bsiyaq ini psdaling Kanada di Oco, betaq knkawas 1497, seediq Yitari Ciyawako· Kapoto(John Cabot) mpuuyu kyrcilung Kanada tiril Tasiyang Inkoran. Berih 16 suci, Pasuko di seediq Putawya mtalang rcilung, pheyu tmkarac kyrcilung Tasiyang ngngalan cingyui, qqcurux. Knkawas 1534, Yako· Katiya(Jacques Cartier), seediq Fakuo mpuyu rmigo Sungrorunsuwan, idas 7 ali 24,mangal ngayan Qbsuran Fakuo Faransuowa 1 su gmayus mangal dheran hiya. Knkawas 1583, seediq Eykoku Cesu Hanhuoray·Cipoarto, pheyu nniqan saya Sungyehan Niyohunran, mrengo mesa nii si bale mgeela pnugrahan dheran Peme Eykoku. Bobo na seediq Fakuo Sanmu·To·Sangpuran mpuuyu mprigo msaanak knkawas 1605, nSinsukosuyasung Hangciyakang, ma knkawas 1608, musa alang Kuwepekosung Kuwepekosu, pheyu pnrdingan nsaan meniq seediq Oco Peme. Gnyusan SinFaransi, pnkrana lutuc Fayi Kanada kyyayung Sunrorunsu, prading meniq Tasiyangsung seediq Akatiya. Mptgesa Dori, ma seediq gnbaruy qraqil prading musa muuyu rmigo 5 Tahu, Hatosunwan, kana qlliyan yayung Misisipi. Bobo mdeka 17 suci mppgeeluk ddooyan kenri gnbaruy qraqil, alang Aarkangcing, alang Yirokuwe, gntange Eykoku, Horan, ma Fakuo smdiyan pncbuwan Huri. Knkawas 1610, egu dheran knbgurahan Niyohuran ka Eykoku.Ini qbsiyaq, pheyu 13 knbgurah dheran thunac . Ani si, knkawas 1689-1763, Ptotuy mccebu dheran knbgurah Pemeco. Ki bobo na mslutuc pncbuwan Pemeco, irih sgeela ddaan Mccebu 7 knkawas . Pnrngagan Bobo na Parihoye speeyux cmepiq kana ka dheran knbgrahan Pemeco nFakuo sbege Eykoku. Knkawas 1763 pnklaan Hangciya Senyen mswae Sinfaransi Kuwepeko Sung, ma Puretunciyawtaw pspuwan Sinsukosiya . Sung Yehansutaw(Kika Aytohuwataw saya) knkawas 1769 pbrexan dheran knbgurah . Kcugun pksyanun tnalang Kuwepeko seediq lutuc Fayi Kanada daha ka spqrnutan seediq 13 dheran knbghaan knciyuk Eykoku, pgkela Kuwepekofaan knkawas 1774 Eykoku, theran quri Kuwepeko sqdisan betaq 5 Lnguwan, ma yayung Ohayo. Ma sperdingan pheyu nniqul Fayi, Snhei Tensikiyo, ma Fakuosumingfa ka Kuwepeko. Ani si mrriyung wada so sdayo knciyuk Eykoku ka seediq 13 tndheran knbgrahan. [[Patas bntasan:Fathers of Confederation LAC c001855.jpg|thumb|278x278px|File:Fathers of Confederation LAC c001855.jpg-勞勃·哈里斯所畫的聯邦之父(1884),這幅畫反應在1864年舉行的查洛頓會議]] Knkawas 1783 Matis patis Paritiyawyue smruwa pkburux Mekuo, ma kana 5 Lungwan thunac cpiqan sbege Mekuo. Cpiqan Sinsukosiya gyusan kndalax Sinpurancuwe spdheran nHangsu. Dungus pkmalu lnlungan seediq meniq Kuwepeko Lutuc Eykoku Kanada. Knkawas 1791 pgkela bgurah Senfafaan sehu Eykoku, sugan pskari Eygo ka tdaya Kanada, pskari Fayui ka thunac Kanada. Ma pksnaxun naq ka bbtaqun daha Rifacen, ki bobo na ka mtdaha kesun ka  Antare ma Kuwepeko saya. Nujiyuga pnuglaan Renpangcuhu Ropoto·Harisu(1884), ida mrengo ndaan pnrngagan Carotun knkawas 1864. Pnccebu knkawas 1812, mccebu Eykoku di Mekuo, Kanada ka pncbuwan bbale. Bobo pncebu, rahur seediq Eykoku di  Ayarran musa mtheruy Kanada. Knkawas 1825-1846, niqal 626,628 ka seediq Owco theruy remux Kanada. Truma niqal kana mqqduriq knuure seediq Ayarran ma, qduriq Kawticingsi seediq Sukoran. Ani si, seediq tnheruy knkawas 1891 sugan pnsepac, pntteru, kkingal wada mhuqil mnarux mreeru. Pnugdngusan psmyahun pnqlahang nsehu, knkawas 1837 tutuy knciyuk ka seediq Kanada. Ndaan pkseesu nciyosa na Siyunce Talomu,“ Pntaso nEykoku Pemesuusuo”. Mege kari psryuxi Uncocu ka sehu mqlahang, ma psnolun ka lutuc Fayi Kanada, psrwaun dmui pnkari ma pGaya nEykoku. Thei kari nSiyungce Talomu ka sehu Eykoku, ma pgkela Renhofaan knkawas 1840, pggrahun kingal Kanada sung ka tdaya, thunac Kanada. Knkawas 1849, spheyu ma pngalan kari nEykoku Peme ka sehu. Knkawas 1846, matis patis Olokang Tiyawye Eykoku di Mekuo, pgayus Peuwe 49 tu Mekuo di nEykoku quri gqiyan hido. Tiyawye nii pnkseesu qnbsiyaqn ba pnuglekan ssiyo dheran nEukoku ma Mekuo. Ma irih pnugeela sneelu knbguran pheyu dheran Unkohuwataw ma, dheran Poreten Korunpiya.   === Pnkluwan Renpang daka pnkrnaan(聯邦的組成及擴張) === [[Patas bntasan:Canada provinces evolution 2.gif|thumb|File:Canada provinces evolution 2.gif-加拿大行政區劃的變化]] Mnspusan pnrngagan pheyu Senfa, knkawas 1867 idas 7 ali 1, spooda Senfafaan. Pnugrahan nEykoku Peme Kanada, Kanada Sung, Sinpurancuwe Sung, Sinsukosiya Sung pkluwan Kanada. Mangal kenri pqlahang pnugbrahan Robotoringti ma dheran Siputifang, pspuwan Siputifang kesun. Ndaan nii skciyuk tndheran seediq Meti. Knkawas 1870 idas 7 pstotuy knckanan Hongho, ma pheyu cnpiqan Sipetifang Mannitopa Sung. Pesu Sung “Dheran Knbgrahan Pureten Korunpiya ma Unkohuwataw pnsuupu knkawas 1866 ”tuuma Renpang. Mkdaha knkawas, tuuman Renpang ka Aytohuwataw duri. Mgeela mpqlahang Cuwang·Yarisanta·Maytanglaw daka Luwan na Pawsotang pheyu ngngalan jeking pnyahan knklangan pnsbaang bnugurah sqeepah slmeyan Kanada. Pgdngusan pkbgurah gqiyan hido, sdayo pnyahan sehu Kanada ddaan pnbaang eluw kisiya “Kana eluw kisiya Taypingyang Kanada”, ma spdungus ooda pnGaya dheran Cucuring, knbgurah Breenux paru. Irih pkbaang sqlhangan seci dheran, pheyu Sipe Santicingcacyi nsehu Kanada. Knkawas 1898, pstotuy kmari kiing Kolangtayko, rahur seediq Sipe dehuk mtheruy Kanada. Pnrdingal nii ptaalix Siperingti pheyu Yikongtici. Dndulan Wearforito·Lawrear, prdingan seediq Oco meyah meniq Breenux paru hini. Ki spheyu knkawas 1905 Yapota Sung ma Sasukoco Sung. === Berih 20 suci pnteru(20世紀早期 分三段) === Berih 20 suci, dheran nKanada dooyan naq Eykoku ka oda Wayciyawsuu.  mccebu 1 can di Tokuo ka Eykoku, smnegul Kanada. Sggulan musa mgsupi quri pcbuwan gqiyan hido hiya, bobo na mluwan supi Kanana. Luwan supi ni ka Lekuh pncbuwan Wemiring. Pntuuman mccebu seediq Kanada 650,000, 60,000 hari hnqilan pncbuwan, 173,000 ka pnqluqah. Knkawas 1917, Mdudul Pawsotang Ropoto·Rayarto·Potung pooda meyux ngalan supi seediq Fayi Kuwepeko, pstutuy Cungpingweci, ddilan kana ka pprngagan ppyasan Fayi, pnkriyux pnyahan seediq Kuwepeko, tglayan naq Cuyotang. Bobo knkawas 1917, mangal bntaqan Renhotang Dndulan na Ropoto. Knkawas 1919, tbrexan Eykoku Kanada remux Kuocirenmong. Knbbukuy knkawas 1931 Siming Faan ptbale knlangan ka Kanada. [[Patas bntasan:Canadian tank and soldiers Vimy 1917.jpg|thumb|File:Canadian tank and soldiers Vimy 1917.jpg-1917年,加拿大士兵與一輛馬克II型坦克在維米嶺戰役中]] Knkawas 1930 ddilan uka ppyahan Kanada. Pndaan uka speeyah, Hocoso Renpang Renhohuwe, knkawas 40-50, knklegan pnckulan Sohuwe furicungco Sasukocoun Sung. Mccebu 2 can, Cuyodang Weren·Reang·Maykunci·Cing Dmudun Kanada mpcebu di Tokuo. Pnugaan supi nKanada, knkawas 1939 idas 12 dnhekan nEykoku. Supi Kanada ndaan mccebu, kana pncbuwan Tiyepu, kmremux Itari, pncbuwan Nomanti, mccebu Taciyuncu, ma pncbuwan Suhayarto. Ngalan Tokuo Horan ciida, pnbaaang Canada ka Wangsu Horan, bobo gnlekan kndalax Nacuy Tokuo ka Horan. Pncbuwan 2 can, snlmeyan qyqeya scebu, pnkbeyaq supi Kanada, Eykoku, Conghuwamingko, kana di Suren, pngkere ppyahan Canada. Knkawas 1944, anaq ptutuy Cungpingweci, bobo pncbuwan, mkere ppyahan, ma dmoi kingal knkere supi ka Kanada di. === Kanada Hndure(現代加拿大) === Knkawas 1949, dheran sqlahang naq Niyofunran “Niyofunran ma Lapulatuwo saya”Remux Renpang Kanada . Pnkrana ppyahan nCanada, kana beyax naq ptalang Kanada. Knkawas 1965, pkryaan Hata ka Waso dara. Knkawas 1969 pooda Suwangyui cungco, knkawas 1971 pooda Tuoyen unhuwa cungco. Pprngagan dungal ka Sohuwe Huricungco, kana so hoken spqita ising, oda dnhekan knkawas qnpahan, taykuang spuuyas laqi. Ani si skciyuk duma suncunghu, malan ba ka Kuwepeko daka Yapota suncunghu, hili mesa mcepiq pkmremux knlhangan daha ka Cunghu Renpang. [[Patas bntasan:Alexander-NFLD.jpg|thumb|File:Alexander-NFLD.jpg-加拿大總督哈羅德·亞歷山大(中間)在總督府接收把紐芬蘭併入加拿大的議案(1949年3月31日)]] Berih knkawas 1982,phelan Ingsupemefa ka pnGaya nKanada, msnpusan pnrngagan snlmeyan Senfa, dehuk knkawas 1982 qulung niqal naq ka nSenfa daha. Ciida ka sqita pnttingan Kenri nseediq Kanada ma Cuyosencang. Knkawas 1999, skdakan seediq Ingnuyito di Renpangcunghu, mtburux kndalax Sipetifang ka Nunafuto, gyusan dheran tgteru nKanada. Ciida duri, 20 suci knkawas 60, pstotuy Cicingkoming Kuwepeko, dndilan na kana ka kdkilan, ma ptotuy Kuwepeko Mingcucuyiyuntong. Snhei Makosucuyi sgcuqi tiril Kongpucucu Kuwepeko Cefangcungsen,mnegu knremux ka sncugan, noda knpruwan na ka knkawas 1970 Suyeweci. Knkawas 1976, pkburux Kuwepeko seediq Kuwepekotang mangal bnetaq, ma knkawas 1980 spooda Cenming sbrexun Kuwepeko, ani si wada ini dehuk. Knkawas 1990, knkingal Sung pkseesu Kuwepeko Mingcucuyi, tlaman spooda Micihuseting smmalu Senfa, wada ini pdai. Pnciyu kari, pheyu Repang Cungtang Kuwejun Cungtuwan Kuwepeko, pheyu Kanada kaykotang ka SiKanada. Knkawas 1995, pooda Cenmingkongto dungal ka Kuwepekotang, wana naq 49.4% bntaqan ini dehuk. Knkawas 1997, Kawtungfayen uxe pnGaya pnklaan, bobo na spooda Kuohuwe Kanada Cingsinfaan, kana pnrngagan asi naq spooda Cenming kongce, Kuwepeko di sehu Kanada,ki ka musa prngagan mpaalix Repang. Ddooyan kenri NKuwepeko, knkawas 80 mhiti ma knkawas 90, mgeela, mnetur pnskluwi Sohuwesucen. Truma nii kana pnsipaq ndaan knpruwan ba nKanada, Intu Hangkong 182 haw Panci Kongnan; knkawas 1989 pnsipaq Mongtoro Kongcungseyen; knkawas 1990 Awkaweci, Mgeexan pnrdingan tglayan nLuwan Yencuming di sehu Kanada. Knkawas 1990, tuuman mccebu Posuwan Kanada duri, kndrumuc tuuman Wehojnwu, kana berih Nansurahu Wehosintong . Knkawas 2001, Posa supi Ahuhan Kanada, Ani si mlawa ptuuman Mccebu Irako Kanada, malix Kanada. Knkawas 2009, dndilan naqah speeyan Kanada duri, ani si saya pkberih malu. Knkawas 2011, tuuman smnegul dndulan Peye dmoi qyqeya musa snbale Ripiya Necan ka Kanada. == Kddesun(地理) == [[Patas bntasan:Canada-satellite.jpg|thumb|File:Canada-satellite.jpg-加拿大的衛星圖。 針葉林布滿整個加拿大盾地,冰河覆蓋著北極。大平原和五大湖在南部,這裡同時集中全國近一半的人口]] Dhehuk tdaya Pemeco dheran gnyusan na Kanada, kndalax gqiyan hido kyuTaypingyang musa betaq hreyan hido Tasiyang, tdaya mlutuc Pepingyang. Koringran ga tongpepu, Sung Piye ma Mikorongciyuntaw Ga tghunac na Niyohunran. Knglahang spegan dheran (kana ddheran ma rrcilung) Kanada, meniq berih klangan tgdaha knparu, tgbukuy naq Oruosu; spegan gnlahan ndheran nanaq, mangal berih klangal tgsepac. Kndalax knkawas 1925, pgkela dheran Peci Kadana kndalax sicing 60 tu - 114 tu. Ani si rahun ini psruwa.Dmoi dheran niqal seediq tdaya. ga Ayarsumiartaw niqal Cingpawcan supi Kanada, dehuk pewe 82.5 tu, meyah 800 km dhekan knyusan tndaya. Niqal qnddisan ba kyrcilung klangan ka Kanada; 202,080 km(5,525mi) ka snpegan qndisan. Kndalax tnhdaan ciida, niqal 8 knklegan lmiqu ini pntena.Truma niqal kdkilan waso mgqumi Kanada Tunti. Kdhaan niqul di Mekuo knpruwan pnktbkuwan tberih klangan Lnguwan Supire (spegan knglahang), maha bale 82,100 km²(31,700 '''mi²'''), knlangan nii egu ba ppyahan qsiya bale. Ma niqal ga skuun Luwocisanmay, Hayansanmay truma ka qsiya bale duri. Msriko ba dheran Kanada, egu mrunun kana huohosan. Knkawas 1775, mperuq huwohosan Suaykosu alang tdaya na Pesu Sung, paru ba snliqan na pnyahan, wada bale 2000 seediq Nisuciya mgedang, sliqan kana ka alang ayu yayung Nasu. Nadis qnlliyan mperuq runun huosan dehuk 22.5 km(14.0 mi), kari pnsltulan seediq Nisuciya, qnliyan runun spwan na ka yayung Nasu mesa. Kndexan niqul seediq Kanada, knkingal km² 3.41 seediq. (knkingal  mi'''²''' dehuk 8.83seediq), klegan muango seediq kklangan.Unsacolang ka mknedux niqaul seediq, ga thunac Kuwepeko Sung, Nanantare, ma mtgarang yayung Sungrorunsu, ma kyrima lnguwan. Anu knglahang ma knllegang ini pntena karac ka dheran Kanada. Msekuy ba rriyung da misan, moto ba meniq quri truma daka breenux paru, diyan dehuk -15°C(5°F), musa -40°C(-40°F)da knsekuy bale ka patis tnyuan. Mquri mtheya ssiyo, dehuk mceka knkawas bungan huda ka dheran, mslutuc knkawas bnngan huda ka quri tdaya. Kurcilung Penansung, so ka Unkohuwa, muuxun ka karac. Quri kyyayung hreyan hido, pntnaan kntlexan maha 20°C(68°F). Dheran mtruma, rbagan pntnaan ka kntlexan musa 25~30°C(77~86°F), mncugin mnkala 40°C(104 °F). == Seji(政治) == [[Patas bntasan:Canadian parliament MAM.JPG|thumb|File:Canadian parliament MAM.JPG-位於渥太華的國會山莊]] Sehu Kanada Ihuwecu, pnheyu Senfa Qbsuran, mangal Sancenhuri pnhyegan. Qbsuran Kanada pnyahan, Rifacen, Sufacen, ma Singcungcen. Irisapay 2 su ka Qbsuran Maedil saya.Ma Qbsuran 15 knlangan Tnbrexan na Taingkuose duri. Anu meniq Inkuo ka Qbsuran Mqedil Kanada, snugulan na Congtu ka Pngalan na kenri ooda. Uka kenri meniq sehu ka lutuc Hangsu. Dooyan Neko ka Singcungcen knlangan. Kingal Luwan knlangan Tacun, ma Giing Siya Yiyen, sdudul Congri ka Weyenhuwe, ani si niqal tikuh kenri ka Congtu, ma Qbsuran, pdooyan da meniq so ooda paru. Ki Congtu pheyu Congri pgkere sehu. Qpahan Congri ka niqal kenri kingal Ciko, Rifa Tian, psgagun Congtu, Sungtu, Giing Sangyiyen, Renpang Cuwekawfayen Tafakuwan, Kuoingciye, ma seediq Mpdudul Ciko. Giing Siyayiyen Kanada bntaqan seediq knkdheran iicil, sbetaq sseediq “mege kari”Congri pttoyan Congtu, mk4 knkwas mtexa, ma so sseediq “mege kari”Congri pttoyan Congtu, mk4 knkwas mtexa, ma so ini snhei Kuohuwe de sptoyan nanaq. 105 Giing Sang Yiyen bntaqan ini pntena pnyahan dheran, 75 knkawan ka maalix qqpahan. Mneegu mangal tnloongan Siya Yiyen Mndudul knkingal Tangkuwe, maangal tloongan pkciyuk Tangcusi na pukung Kanada,tloongan nii,mgeegul oda di Yihuwe, psbaang sehu ini pgGaya. Knkawas 2015, sbetaq senkiyo Siya Yiyen 5 kana Cungtang bntaqan remux Siya Yiyen. Snaaxun so truma nii. [[Patas bntasan:Cansenate.jpg|thumb|File:Cansenate.jpg-在國會山莊內的上議院]] Cuyotang Kanada(Eygo,:Liberal Party of Canada;Fayui:Parti libéral du Canada,Congcenpay, Cucungtang)Pawsotang Kanada(Eygo, Conservative Party of Canada;Fayui, Parti conservateur du Canada,truma tnarac Cucungtang, Bukung pkciyuk.)Sinmincutang Kanada(Eygo,New Democratic Party;Fayui, Nouveau Parti démocratique,Tiril cungtang Sohuwe Mincucuyi)Kuwejun cungtuwan(Fayui:Bloc Québécois,Pooda pkburux cungtang Kuwepeko)Ryuitang Kanada(Eygo,Green Party of Canada;Fayui, Parti vert du Canada,huwanpawcuyi Cungtang)Daha klegan sekining na sehu, Renpangcunghu, ma 10 Sungcunghu. Sung Yihuwe pooda 1 Yencu, mntena hari Renpang Yihuwe spooda. Dheran ttereu nKanada kkkingal naq Rifaciko daha. Ani si quri Sung, uka ba kenri daha Senfa, sngo b aka keri Senfa ka dheran gnyusan, ini pntena ka pnklekuh daha  duri. === Horicu(法律) === [[Patas bntasan:Medal-Viki.jpg|thumb|File:Medal-Viki.jpg-印第安酋長勳章,用於紀念加拿大君主與原住民在1871年至1921年所簽署的11項條約]] “Senfa Kanada” ka spgeela Senfa na Kanada, pnheyu pnatis Hricu, daka uxe pntasan Horicu. Knkawas 1867, pdaan Senfafaan pkdhaun Renpang Cunghu daka Sung Cunghu ka Kenri. Knkawas 1931, Siminfaan malan speeniq niqal Rifacucucen. Knkawas 1982, pdaan kingal naq Senfafan pnkburux Rifa, ptaalis sqlahang na Eykoku. Snlmeyan Faan kiya, psaan Jencen Kanada daka Cuyo Sencang, Sencang nii pgkere Cipuncenri Kongming Kanada. Bale ba uxe pglaan Sencang ka sehu, anu Jncen daka Cuyo Sencang ti33 tiyaw Kanada, srwaan pkciyuk duma Sencang Renpang Yihuwe, ma pngalan keri ka Sung Yihuwe. Anaq uxe ba pntlayan, ptbale ba ka seediq Owco mgeela di Yencuming. Pnrdungan meyah knbgurah dheran Owco, ki prading sehu Eykoku di Yecuming pgkari. Bobo na ka knkingal patis spatis, so ka Ingtianfa, sbleqan skqehun niqal spooda pntbale. Truma na 11 Tiyawye, pntasan Qbsuran Canada “Qbsuran Mqedil Wetoriya, Aytohuwa 7 su, ma Ciyawcu 5 su tteru”, kana pntasan di Yencuming knkawas 1871-1921 knkngalan knkingan Tiyawye. Tiyawye nii snmalu Qbsuran Mqedil pnsuupu Singcungci daka Yencuming, ma spqlahang Yencuming Sufa Kanada, ma Pefang Facangpu. Knkawas 1982, Sefafaan ti35 tiyaw, malan spkere. Pnkere Tiyawye nii ka Yencuming, so ka Iriyaw Pawcen, ini ngali Jeking pngaalu. [[Patas bntasan:Ottawa - ON - Oberster Gerichtshof von Kanada.jpg|thumb|File:Ottawa - ON - Oberster Gerichtshof von Kanada.jpg-在國會山西面的加拿大最高法院]] Sufacikuwan Kanada niqal kenri pgkela Fari ma pkciyuk Pnrngagan Yihuwe faan. 9 Tafakuwan pnlawa Congri daka Sufapu, psgulan Congtu mqeepah, ma Sositafakuwan “ Pefuri·Maykoring, mgeela Mdudul Tafakuwan mqedil saya ”. Kana Fakuwan Kawtungfayen ma Sangsufayen, pssgulan na Repang Cunghu mqeepah. Kana Sunghun Kanada pooda Putongfa, wano kuwepeko sung pooda Suminfa. Singfa Kanada ka Knbobo knkingang Fari Sunghun. Anaq meniq naq knkingal Singsufayen ma Cufapumun ka Sung, dehuk pqlahang Sunghun ka Hangciya Ciping Kanada. === Wayciyaw ma oda supi(外交與軍事) === 75,000 Supi bale Kanada saya, supi Hope Ciyunjen ge 51,000. Luwan supi Kanada ge, Ruciyun Kanada, Hangciya Hayciyun Kanada, ma Hangciya Kongciyun Kanada. Knkawas 2011, sliqan hbangan supi maha hari 245 yi Ciyanatayen. Kanada di Mekuo, niqal qndisan ini psbangi gnyusan, mddayo ooda Ciyunsu, ma mpgtange knpruwan pnthyaqan gnbaruy ppryuxan bbrigan. Anaq so nii, pnkburux naq ooda Wayciyaw Cungco ka Kanada, so ka pgkere Wayciyaw Kuwansi di Kupa, ma ini sruwa pskagul supi musa Irako. Luwan nTaingkuose, ma pskari Fayui Kuocicucu, heya di Ingkuo, Fakuo ma berih knbgrahan di Ing, Fa, malu ba ka pntbele. Anu pncebu 2 can ciida, paru ba dnnayo pnlxanan na Horan, betaq saya ka pntbele na kiya. [[Patas bntasan:US Navy 090425-M-9917S-314 Canadian Army soldiers assigned to Alpha Company, 3d Battalion, 22d Regiment of Special Purpose Marine Air Ground Task Force-24 depart a U.S. Navy landing craft air cushion (LCAC) and deploy onto Mayp.jpg|thumb|File:US Navy 090425-M-9917S-314 Canadian Army soldiers assigned to Alpha Company, 3d Battalion, 22d Regiment of Special Purpose Marine Air Ground Task Force-24 depart a U.S. Navy landing craft air cushion (LCAC) and deploy onto Mayp.jpg-加拿大第二十二皇家軍團在UNITAS的軍事演習]] Anu pgeegul di Taingtikuo daka Taingkuose, kana dndulan ndaan supi na Ingkuo Kanada, kana mndaha pncpuwan Poar, ma pncbuwan suce 2 can. Kndalax ciida, sooda na kana ka ddaan, ma msuupu di knlangan icil psbale oda klangan. Knlangan prdingan Renhukuo, ma Tasiyang kongyecucu ka heya duri. Cenga uxe mccebu ciida, tuuma [[Renhokuo]] Hancan Kanada duri, ma msuupu di Mekuo peheyu Peme Kongfang Suringpu, snbaang kmremux karac baro Suren ka Kanada duri. Knkawas 1955, pooda yensi supi mndaha mccebu quri Congtong ciida, Waysu Kuouputacun Rausuto·Piarsin “knkawas 1963 mangal bntaqan Congri Kanada” pndaan pnrngagan supi Weho Renhokuo pntbale mpcebu, mangal snadu Nopear pntbale 1957. Ki pnglaan ndaan Weho Renhokuo, Rausuto·Piarsin kesun seediq bnarah ka oda nii. Kndalax ciida betaq knkawas 1989, tuuman knkingal oda Weho Renhokuo ka Kanada, mnmriman. Ndaan oda Ruanta daka berih Nasurahu snkagun beyax supi ka Kanada duri. Ani si so nii ndaan pnskagul beyax supi knlangan icil duri, sndiyan pprngagan kari duri, kesu ka Somariyacoun knkawas 1993, paru ba ka pnkari. Knkawas 1990, remux Luwan knlangan Meco Kanada, knkawas 200 idas 7, meniq Antare Unsasu mlawa msseli Cangu Huweyi Luwan nii, knkawas 2001 idas 4, meniq Kuwepekosu mlawa oda mnteru Meco Kuociya fonghuwe. Pgdungus di ptlbuwan kyutaypiyangci psdlingan ppyahun, tuuman remux Mpsuupu pprngagan ppyahan Yaco Taypingyang duri. Pnsgulan Renhukuo posa supi tuuman mccebu di Ahuhan, knkawas 2011 idas 7, prading splawa mpeelih supi. Pncbuwan nii, 158 supi mhuqil, kingal Wayciyawkuwan, daha mqeepah mdayo, ma kingal sinbunkisiya msnegul mccebu, kana snliqan hbangan ge 113 yi ciyayen. Knkawas 2007, di Itari,Ingkuo, Nowe ma Oruosu suupu pgkela hbangan 15 yimeyen, spooda pdayo knlangan kayfa Yimiyaw, ma mlawa knlangan icil psnegul ddaan oda nii.knkawas 2007 idas 8, prdingal tglayan Pecitencucen Oruosu Kanada, pnyahan ge sprigo rcilung truma na Oruosu, quri nii kndalax naq knkawas 1925, mpgasyus tndheran pkrana dheran na ka Kanada. Knkawas 2011 idas 3-10, sggulan Renhokuo tuuman Ripiya Necan Kanada. Knkawas 2014, prading musa Irako posa Kongciyun ma Tocong Putuwe, mccebu di knlangan Isuran ka Kanada duri. [[Patas bntasan:HMCS Regina (FFH 334).jpg|thumb|File:HMCS Regina (FFH 334).jpg-在2004年環太平洋演習的哈利法克斯級巡防艦里賈納號]] Niqal naq dndilan na meniq Kuocisuu ka Kanada, ngalan Congtung Ciyangkuo na Kuoci. Tuuman Renhokuo, kana Sucemawyicucu, Cingcihoco ma facancucu. Knkawas 1976, matis patis remux Kongming Cenri daka Cungcu Cenri Kuoci Kongye ka Kanada. [[Patas bntasan:Political map of Canada zh-tc.png|thumb|299x299px|File:Political map of Canada zh-tc.png-Gnyusan sqlahang(行政區劃)]] === Gnyusan sqlahang(行政區劃) === Luwan kingal 10 sung, ma 3 tici Renpang ka Kanada. Sugan 4 ka ngalan bale sqlahang. Sipu Kanada, Cceka Kanada, Sunghun Tasiyang, ma Pepu Kanada. Sooda Iriyaw Pawsen, Sptgesa, Sohuwe Huri, egu hari ddooyan Cucucen ka Sunghuwe daha ka Tici. Pspuwan nngngalan jeking, egu ka nSung daka Renpang cunghu. Ango ba sehu knlangan so nii. Sehu Renpang dehuk pcikul horicu quri Sunghun, so ka Wesungfa Kanada, anaq so uxe daun sehu Sung, spooda daha. Sptena mege ssliqan hbangan knkngalan ppyahan nSung pkrihun oda dnnayo duri. '''Knklegan maxal Sung :''' * Sung Yapota, “Eygo, Fayui, Alberta, pnheyu knkawas 1905, pntaalix kndalax Siputifang” *Sung Pesu, “Eygo, British Columbia. Fayui, Colombie-Britannique, Knkawas 1871 remux Renpang” *Sung Mannitopa, “Eygo, Fayui, Manitoba, knkawas 1870, pnheyu kndalax Siputifang.” *Sung Niyufunran ma Sung Lapulatuo, “Eygo, Newfoundland and Labrador, Fayui, Terre-Neuve-et-Labrador, knkawas 1949 remux Repang.” *Sung Sinpulancuwe “Eugo, New Brunswick, Fayui, Nouveau-Brunswick, knkawas 1867 remux Renpang.” *Sung Sinsukosiya, “Eugo, Nova Scotia, Fayui, Nouvelle-Écosse, knkawas 1867 remux Renpang.” *Sung Antare, “Eygo, Fayui, Ontario, knkawas 1867 Remux Renpang.” *Sung Aytohuwataw, “Eugo, Prince Edward Island, Fayui, le-du-Prince-Édouard, knkawas 1873 remux Renpang.” *Sung Kuwepekuo, “Fayui, Québec, Eygo, Quebec, knkawas 1867 remux Renpang.” *Sun Sasukocoun, “Eygo, Fayui, Saskatchewan, knkawas 1905 pnheyu kndalax Siputifang.” '''Teru dheran gnyusan''' ''':''' * Dheran gnyusan Nunafuto, “Eygo, Fayui, Nunavut, knkawas 1999 pnheyu kndalax Siputifang.” *Dheran gnyusan Siputifang, “Eygo, Northwest Territories, Fayui, Territoires du Nord-Ouest, knkawas 1870 remux Renpang.” *Dheran gnyusan Yuikong, “Eygo, Fayui, Yukon, knkawas 1898 pnheyu kndalax Ringti Ropoto.” * == Ppyahan(經濟) == [[Patas bntasan:Canada FTAs.png|thumb|372x372px|File:Canada FTAs.png-截至2009年,與加拿大有自由貿易協定的國家是深藍色,而還在談判階段的國家是青色,加拿大是綠色]] Gingko Kanada ka pusu gingko na knlangan nii, sqlahang na Sutifun·Pulocu. Caycungtacun daka Kongyetacun, nTongcicyui Kanada ngalan spooda Caycungcihuwa. Toruntuo ka ppryuxan bbrigan, pntbkuwan tg7 knlangan Cungcen Ciyawyisuo. Betaq knkawas 2012, dehuk 1,577 ppriyux brigan kosi nToruntuo. Ppyaahn klangan tg10 Tacingciti ka Kanada. Knkawas 2015, sntkeyan Kuonemawo dehuk 1,550 wanyi meyan. Ppyahan na pngmaxan Luwan pkrana Cingcihoco daka Luwan 8 Takongyekuo duri, pnyahan musa 10 Mawyikuo truma,knbrawan pnyahan dehuk Kuocihuwa. Ppyahan Kanada pnugmaxan, Pnklaan Mekuo Cuwantong Cicinghuwe Cingci Cuyocusu, meniq berih na Mekuo daka kana hari Siokuociya. Ma mnoda ini dehuk ngngalan ka sntkeyan ciida. Knkawas 2008, cinkoo Kanada hmrinas 4429 yi meyen, truma na nii, 2808 yi meyen pnyahan qyqeya Mekuo, 117 yi meyen pnyahan qyqeya Jupun, 113 yi meyen pnyahan qyqeya Ingkuo. Knkawas 2009, Mawyisunca na ge 48 yi ciyayen, sqita daka knkawas 2008, Mawyisunca na ge 469 yi ciyayen. Kndalax berih 20 suci, Cucawye, Caykuwangye ma Huuye pnkrana Kanada kndalax Nongyekuo, pryuxan kingal knlangan Kongyehuwa. So kana knlangan Ikayfa, ngngalan ppyahan Kanada ka Huuye, niqal 3/4 ka sqeepah daha ka huni. Ani si quri Icicanye, ini pntena di Ikayfa knlangan, Icicanye nCanada ge, oda ggeyu qhuni daka Suyokongye si bale ba ppyahan na ka Kanada. Kanada ge, knlangan Ikayfa, nuango Cukuo Nunyen knlangan ka heya duri. Mtheya Sunghun ssiyo Tasiyang, stenge snkuwan Nunyen Tenjanci, ma snkuwan  knkana suyo daka Nunyen Tenjanci ka Sung Yapota. Tndheran A,Ho nSapasuka Yuten, stngayan snkuwan pnkrana 13% suyo klangan. Meniq pnkraman snkuwan suyo Tg3 klangan, mhiti naq Wenejuwera daka Sauti Arapo. Kanada duri ngalan knlangan ppyahan kingal Cukuo Nongcanping ma Kuwangcan knpruwan knlangan. Knparu Snapu Speriq pyahan klangan siyawmay, yocay ma ppyahan pnhmaan ddemux ppuqun. Ma sin daka yu kuwang Cucankuo, cing, ne, ryui, kangcay, tekuwangsu, ciyawtan, ma kana cen. [[Patas bntasan:Nafta.jpg|thumb|330x330px|File:Nafta.jpg-加拿大,美國和墨西哥政府的代表於1992年簽署北美自由貿易協定]] Alang tdaya Pepu qnnaqah ba karac, kuwangcan daka qhuni ka ppyahan skdesun. Quri thunac na Nanpu, Antare Sung daka Kuwepeko Sung, pnraguh Cucawye pnkarana. Slmeyan Cicoye daka Fesingci ka paru ppyahan tnalang. Bobo pncbuwan Arcutacan, pggaluk ppyahan Kanada di Mekuo. Knkwas 1965, pntasan Meciya Cicocanping Mawyiseting spooda ddaha knlangan sslmeyan Cicokongye Mawyi Pencing. 20 suci knkawas 70, peruq Nungyenweci, ma kcugun sqlahang knlangan hbangang icil Cucawye, ptutuy Congri Piayar·Turutaw sehu na Cuyotang, smmalu oda Kuociya Nunyen Cihuwa ma Waykuo Tocu Suncaciko. Ani si 20 suci knkawas 80, Congri Cingpu Pawsotang Mating·Purayun·Maarroni malix oda Kuociya Nunyencihuwa, pryuxan Tocu Canada, psbeyax Waycu meyah Tocu Canada. Knkawas 1988, matis patis Canada di Mekuo, psserus pddaha knlangang Kuwansuwe, Meciya Cuyo Mawyiseting. Ma spkrana betaq Mosiko ka Cuyomawyici. Ckceka knkawas 90, Congri Cuyotang Jang·Koretian pskeruc ssliqan hbangan, kndudun qmhedu mege knbrexan knlangang. Knkawas 2008, dndilan Cutayweci dehuk Kanada, ma paru pnkbrihan na ppyahan, mrana suyeri. Knkawas idas 10, dehuk 8.6% suyeri na Kanada. Ani si knkingal Sung ini pntena, Suyeri kndalax Sung Mannitopa wana 5.6%, musa knrbawan 17% ka Niyofunran daka Lapulatuo. Knkawas 2008-2010, meelih 16 wan ka qpahun bale, 22 wan ka uka qqpahan ani betaq knuwan. Knkawas 2010-2011 Caycung Nen, Cayu Renpang Canada 5567 yi meyen, spegun Caycung Nen di 2008-2009, 4637 yi meyen, pnkrana knbrexan hbangan na Kanada. Niqal dungal, Waycay Kanada knkawas 2010, tberih kndalax 410 yi meyen, musa betaq 1940 yi meyen. Anu Gingko nPawsotang Kanada daka berih sehu, niqal Caycungingyui, ma pnooda naq pkeelih Kuocaycungco, biciq hari ka dndilan pneelih ppyaha na di Luwan 8 Takongyekuo. Knkawas 2013, mseesu qtaan ppyahan Kanada, ani si, mthuwe ka pnkrana, sglaan Ocayweci daka knbrawan suyeri na Kawci. Mstena ciida duri, Renpang Cunghu, ma kana tndheran Canye, pnkrana musa betaq brigan knbgurah Yaco Sucang, pntalang knklegan Cuko Kanada. Knkawas 2011, Yaco tg2 knparu Cuko Sucang na Kanada, mtbukuy Mekuo nanaq. Ani si, pgdngusan pnkrana Cuko Suyo musa Congkuo, pnheyu hako Unciyaw Pekuwan shaqun Suyo Pekuwan ngalan kari pprngagan rrahur. == Koci(科技) == [[Patas bntasan:STS-116 Payload (NASA S116-E-05364).jpg|thumb|251x251px|File:STS-116 Payload (NASA S116-E-05364).jpg-2006年,安裝在發現號太空梭上的加拿大機械臂幫發現號執行STS-116任務]] Knkawas 2011, posa hbangan maha hari 299 yi ciyayen Kanada ptlaman spraguh prdingan. Betaq knkawas 2012, mangal snadu Nopear pndkilan na Kanada, quri Uri, Huwase, ma Ise 14 seediq kana. Knkawas ciida, quri oda Paru Kuocising tiyawca, Koyen Curiyang, mangal ngayan klangan pntbkuwan tg4. Egu Kuocisin Kawkoci Kosi Kanada duri. Dmoi ngayan knklangan Kuoci Wangru pntbkuwan tg17, niqal hmrinas 2840 wan ka seeduq dmoi, 83%, irih snpegan kana hei seediq knkawas 2012. Quri ooda pntalang ddaun Taykong, kana Waytaykong, Singsing, ma ptalang Hankongcisu, ma Pkrana Wesingkoci, kndrmutan Kanada. Knkawas 1961, dehuk mnkala karac baro ka Yunce 1 haw, pntalang naq knlangan, mangal ngayan tg3, pheyu, smmalu, ma posa Jencaw Wesing musa Taykong ka Kanada. Tbukuy nudi Suren daka Mekuo. Knkawas 1984, Mayko·Cariaw, heya ka mgeela kesun Taykongjen Kanada. Knkawas 2013, 9Taykongjen Kanada, musa Taykong, hmrinas mn15 tuuman madis seediq oda snkyaan. Tuuman oda pheyu Kuoci Taykongcan Kanada, ma mgeela mtluhe Taykong Cicijen. Pnheyu Kuoci Taykongcan ma Mekuo Hangkong daka Taykongcongsu, Taykongsuo Kanada Tapi, Kanada Tapi 2 haw ma Tukotohaw tu3 Cicijen. Knkawas 1960, Kosi Hanten koci Kanada, pgdungus marah bbrigan, ma smmalu knklegan wesing. So RADARSAT 1 haw ma 2 haw, ISIS Wesing ma MOST Wesing. Ciida duri, dhekan yenfa ma smmalu duma ddooyan Tankong Huce, so ka Hepuranto, pnckulan knkawas 1961, hmrinas 1 cencuka dnooyan. == Hei seediq(人口) == Pndaan snpegan hei seediq knkawas 2016, niqal 35,151,728 kana ka tnalang Kanada, daka knkawas 2011, mrana 5.0%, knkawas 1871,dehuk 10 pe mnnexan snpegan hei na Kanada. Kndalax pnheyu knlangan Kanada, kndudun mquri Sipu mrana ka hei seediq. Knkawas 1871, rahur seediq musa meniq  quri hreyan hido 4 Sunghun, “Antare, Kuwepeko, Sinpurancuwe,Sinsukosiya”, ma snpegan knkawas 2016 de, 1/3 seediq meniq Sung Snapo paru daka tuiril gqiyan hido hi, “Mannitopa, Sasukocoun, Yapota, ma Pesu”. 7 knlangan Luwan truma, Kanada ka tnnais ba pnkrana hei seediq. Knkkwas mrana 1%. Pspuun qmita hei seediq knkawas 2016 daka knkawas 2011, pnrana hei seediq ge,170 wan, seediq tnheruy ka pnkrana bale ka seediq Kanada,“maha 2/3 hari”, niqal 1/3 ge, pnkheruy naq pntuting. Anu bbaro ka wetu, ki 80% rahur meniq thunac ka seediq, mstheya gnyusan di Mekuo “Ini spegi gnyusan Arasuciya”, ini hrinas 150km “93mi”. Hbaro meniq Kuwepekosu-Unsacolang, Pesu Sung hiqul breenux, ga Yapota Sung Kaciyari–Aytomong Colang. Pewe 83tu msderux dehuk 41tu Wetu na Kanada. Pewe 55tu ka rahur 95% niqul sseediq. So ka knlangan Ikayfa, seediq Kanada, kndudun knpriyux ka hei seediq duri, kndrudan peni. Mrana ka malix qnpahan dehuk knkawas, meelih ka seediq niqal beyax sqeepah, Knkawas 2006, 39.5 knkawas ka snpegan sptena knuudus na ka seediq Kanada. Knkawas 2011, 39.9 ka knkawas pnkrana skdesun. Knkawas 2013 de, pdehuk 81.5 knkawas ka pnkraman snpegan pkdesun na ka sseediq Kanada. Pndaan snpegan hei seediq knkawas 2006, rahur pnyahan luwan Seediq Kanada ge,“Seediq Kanada”, “ini kesa Lutuc nrudan, rahur ka niqal dara Pureten Ing / Su / Aysantaw”, dehuk 32%. Seediq Ingyi Kanada 21%, Fayi Kanada 15.8%, Sukoranyi Kanada 15.1%, Ayarranyi Kanada 13.9%, Toyi Kanada 10.2%, Itari Kanada 4.6%, Huwayi Kanada 4.3%, Tiimingcu, 4.0%, Ukoranyi Kanada 3.9%, Horanyi Kanada 3.3%. Yani 600 Luwan ka Seediq ngalan Tiimingcu sehu. Pnkrana hei Yencuming, irih kndkilan 2pe hei seediq ka knlangal. Knkawas 2006, niqal 4% hei seediq srengo daha niqal dara Yencuming. Ma niqal 16.2% ka hei seediq uxe lutuc nuango Yoso Jencong. Knkawas 2006, kesun Ango lutuc Yoso Jencong nii ge, kana Nanyayi Kanada, Huwayi Kanada, Seediq mqalux, kana Seediq Lame. Knkawas 2001-2006, nuango hei seediq lutuc Yoso Jencong mrana 27.2%. Knkawas 1961, wada ini dehuk 2% ka Seediq Kanada “Maha bale 30wan seediq” maha kesun ango pnlutuc, ma Yencuming, ini dehuk 1% ka hei seediq. Knkawas 2007, msdaling 1/5 “19.8%” ka seediq mntuting knlangan icil, truma nii msdaling 60% ka hani pntheruy Yaco “Kana Congtongtici”. Pntheruy Congkuo hari ka kana, Feryuiping ma Ingtu. Pnyahan snpegan Tongcici Kanada, knkawas 2031, lutuc nuang Yoso Jencong mpgayus congjenko 1/3. Nii maha mpstena Mekuo saya. Kingal klangan knegu seediq pntheruy ka Kanada duri. Anu pnyahan na knlangan nii, ddilan pntheruy Cingcicungco, ma Ciyating Yiming Cungco. Knkawas 2012, niqal 257,887 seediq pntheruy dehuk Kanada. Rahur seediq tnheruy meniq alang paru, Tuoruntuo, Mongtoru, Unkoguwa. Mkdamac seediq pnqraqil ka Kanada duri, snrwaan na meyah ka Nanming klangan spegun maha hmrinas 10%. == Snhei(宗教) == Pndaan snpegan hei seediq knkawas 2011, seediq Kanada snnhei Kiristo niqal 67.3% “Kana Sing Ciyaw, Tencu Ciyaw”, 38.7% knrahur ka seediq Snhei Ten Cuciyaw Kanada. Renho Ciyawhuwe Kanada, “ 7 cung snpegan ka msuupu pgeegul, Canglaw Ciyawhuwe Kanada, kana di Weri konghuwe Kanada, ma Kongrihuwe Kanada.” Msuupa Sinciyawpay tnalang, snhei seediq Congjenko 6.1%, ma 5.0% ka Sungkonghuwe Kanada, 1.9% ka Cinsinhuwe. Ma niqal 23.9% hari ka seediq uka so snhei. Niqal Snhei duma naq ka Isuran Ciyaw 3.2%, Ingtu Ciyaw 1.7%, Siko Ciyaw 1.4%, Fociyaw 1.3%, ma Yota Ciyaw 1.2%, ni ka Snpegan payhunpi knklegan Snhei Congjenko. == Stgesa(教育) == Stgesa Kanada ge, Knkingal Sung daka Tici ka mdudul. 5-7 knkawas betaq 16-18 knkawas, yexun spuuyas knkawas Kanada, pgkela 99% seediq mkela qmita patis da rudan. Knkawas 2011, 25-64 knkawas, niqal 88% pnyasan patis Kawcong ka snpegan. Pstnaun ndaan Luwan pnkrana Cingci Hoco dehuk 74% knbrawan. Knkawas 2002, 25-64 knkawas seediq Kanada, maha 43% niqal patis pnyasan Tacuwan. 25-34 knkawas truma, niqal 51% mnangan patis pnuuyas Tacuwan. Pndaan pngkela Kuociya Kuwangpo Kongsu, knkawas 2012, Knlangan Kanada paru ba ka pnyasan na meniq knklangan. Pntlaman Kuoci snllhayan llaqi Cihuwa knlangan Kanada, knbbaro ba ngalan Luwan Cingci Hoco ma pnkrana ngalan pstena, rmabang ba ka suse, Kose, ma quri Yetu. == Kari(語言) == [[Patas bntasan:Bilinguisme au Canada-fr.svg|thumb|File:Bilinguisme au Canada-fr.svg-加拿大語言分布;  英語人口–56.9%  英法雙語– 16.1%  法語– 21.3%  人口稀少區域]] Spooda Jencen Kanada, ma Cuyosencang ti 16tiyaw daka Renpang Kuwanfang Yuiyefaan, Srengo Kari Bukung ge, Eygo ma Fayui, ma daan Suwangyui Cungco Kuwanfang ge, Kuwanfang Yuiyen Weyenhuwe. Eygo daka Fayui, meniq Renpangfayen, Kuohuwe, kana Renpangciko, mntena kana ka srengo. Baka ngngalan cuyen Tici, knkingal Kongming, anaq ciko maanu, niqal kenri spkari Eygo daka Fayui. Knkingal Sunghun daka Tici, niqal Bukung ptgesa pnkari Luwan ango ka sapah pyasan, saangal naq pnkari Luwan angal Kongming Kanada. Meniq Kanada, Eygo daka Fayui ka ngalan pprngagan. Maha 59.7% hari seediq Kanada pnkari nEygo. Ma niqal 23.2% seediq Kanada pnkari nFayui. Truma nii, 57.8% ge, pnkari Eygo nanaq. 22.1% wano naq Fayui ka srengo, ma 17.4% seediq mkela pnkari Eygo, ma Fayui. Niqal Soci 73.0% pnkari Eygo, ma duma Soci 23.6% pnkari Fayui. Knkawas 1977, snrwaan Fayui Sencang, pheyu pskari Fayui ka Bukung Kuwepeko Sung. Hmrinas 85% seediq mkela mrengo Fayui seediq Kanana, ani si, maniq Antare Sung, Yapota Sung, ma Mannitopa Sung thunac, rahur ka seediq mrengo Fayui duri, Antare Sung meniq tbukuy Kuwepeko, Sunghun mkela mrengo Fayui Kanada. Sin Purancuwe Sung ka ngalan pnkari Bukung, mtburux pddaha pskari Eygo ma Fayui, seediq Akatiya pskari Fayui niqal Congjenko Sunghu 33%. Sinanpu na Sinsukosiya Sung, Aytohuwa Wangcutaw Sipu, Pureten Ciyawtaw, rahur ba niqul seediq Akatiya duri. Duma Sunghun ini pgayus spkari daha, ani si niqal Sunhun Ciyawyui Ciko, Fating, ma kana Cunghuciko, Eygo ma Fayui ka sprngagan daha. Mannitopa, Antare, ma Kuwepeko smruwa pskari Eygo ma Fayui. Pngalan kari Rifaciko daka Pgkela Faryui, ani si meniq Antare, anaq pskari Fayui ka Bukung, ini hrinas Eugo. Meniq alang Kanada, niqal 11 Tii yuiyen, ma kana kari daha psnaxun phrinas 96 klegan ka kari pnsnaxan tnualang. Truma nii, wano naq kari Tori, kari Ingnuito, ma kari Awcepuwa ka rahur srengo seediq, ma wano naq ka kari ttru nii, kesun anq knuwan qnbsyaqan maha uxe mpgedang mesa ka kari daha. Ga Sipu Tifang, knklegan ka kari Yencuming ngalan srengo Bukung. Anu Kari Nuito prngagun riyung na Nunahuto, ma ngalan pnkari Bukung tnalang ka tteru kari nii duri. Knkawas 2011, dehuk hari 600 wan seediq Kanada ini kesa Eygo,Fayui pnkari nrudan, uxe pnkari Bukung nii, Hanyui daka Yeyui hmeri ttaan “ Dehuk 1,072,555 jen”, Pangcopu yui “430,705 ”, Sipanya yui “410,670”,Toyui “409,200”, ma Itari yui “407,490”. == Pngaya(文化) == [[Patas bntasan:The Jack Pine, by Tom Thomson.jpg|thumb|File:The Jack Pine, by Tom Thomson.jpg-湯姆·湯姆遜的作品北美短葉松,收藏於加拿大國家美術館]] Rahur Mingmingcu ka Knlangan Kanada, mddidil knkingal Unhuw, ma sqlahang Senfa ka knkingal Unhuwa. Seediq Kuwepeko pgkragun daka naq tnseediq Kuwepeko, ini naq pntena tntikuh ka Pnugaya Kuwepeko daka Pnugaya ingsu Kanada. Qtaan kana knlangan truma, Pnugaya Masayko ttaan ka Kanada,Pnugaya Kanada, pneeyan knklegan Tici, Yencuming ma Luwan ini pntena dara kesun tntbale Cuunhuwa. Ma Cunghu Cungco,so ka Kongkong Iriyawsitong, Fecususing, kndrmatan Speelih Mqrinuc, Ptbeyax Psbaang Qmlahang Halung, ma Smruwa Msterung Tongsing, tmalang meniq berih snlmeyan pngaya nKanada. Dheran knbgrahan na Ingkuo daka Fakuo ka ndaan Rekisi, dndilan 2 knlangan ni ma Yencuming ka pnaya nKanada. Rahur seediq Kanada pukrun daha qmita ka Tuoyen Unha, krwanun daha Unha Kanada ka nii duri. Mekuo Yuirosuye, ma kuxul ba meniq meti Ingsu pnugaya Kanada duri.Ma kuxul daha ba kana Unhuwa Canwu Kanada, ma Yuijen, niqal Mekuo daka knkuicil klangan duri. Pnkdkilan Pnugaya nii, ngalan spooda Renpang Cunhu, Faryui, Kosi Kuwangpo Kanada, Kuociya Teningcyui, Kuociya Kuwangpo Tensu Kanada, ma Tongsiyun Weyan di duma Ciko nii. Isuciya Kanada, paru ba ndaan na kesun Suce Isu, so ka mgeela knlangan njiyuga na Tangmu·Tamusiyun, ma njiyuga Luwan 7 Seediq. Hmrinas 10 knkawas mnjiyuga Kanada Sansuwehuwa ka Tangmusiyun, betaq knkawas 1917 mhuqil. Meniq ka mnjiyuga na Luwan 7 Seediq, Risiyang Cuyi daka Kuoming yisu ka sqita na sseediq, knkawas 1920 idas 5,Luwan nii, mgeexan sqita ka knbtunux daha. Knkawas 1950, ngalan sbege Waykuo Kuweping na Kanada sehu ka Isu Fongko na seediq Ingnuito nii. [[Patas bntasan:Celine Dion Concert Singing Taking Chances 2008.jpg|thumb|File:Celine Dion Concert Singing Taking Chances 2008.jpg-席琳·狄翁在2008年蒙特婁演唱會上表演]] Tnubu uyas na Kanada, egu ba ka mangal ngayan klangan psnmalu uyas, mtluhe tmubu, ma Luwan tmubu uyas. Pkela uyas tnubu nii ge, Kosi KKuwangpo tensu Kanada, ma mpqlahang Tongsiyun Weyenhuwe. Ldaxan Ingyece Kanada, mangal snadu Cuno, pndaan Cangpen Isu Kanada daka Koseseyen. Aykuo ingye Kanada, skdiyun betaq knkawas 1800, ini ba pntena ka Aykuokoci na di Ingkuo. Pnuglaan Aykuo ingye na Kanada ge, “Seediq paru pahung Kanada.”Pntasan knkawas 1812. Uyas knlangan “A, Kanada”Mnugeela kndalax Kuwepeko Sung Hucongtu Siawtuo·Ropitaye, pnrdingan ngalang Ali Kuwepeko. Ma ngalan uyas knlangan de, knkawas 1980.Tbuwan bnarah na Karikosa·Lawari, posa kocu ge, Atuoarhu·Pesi·Rutiar Cesu. Spuuyas uyas Faun ka mgeela, knkawas 1906, srnuwan Eygo ka uyas. Ndaan Tiyui na Kanada, gimun musa 18 suci, knkawas 70. Undo knlangan nii ge, Ping ciyo daka Cyuikun ciyo. 8 knpruwan alang Kanada 7 ge, Tuoruntuo, Montoro, Unkohuwa, Wuotayhuwa, Kaciyari, Aytomongtun, ma Unnipo, niqal Kuociya Ping ciyo Renmong Cingingcen kana. Niqal ka undo qrasun seediq, so Pinghu, ma Ciyasu cociyo, Ciyasu Cuciyo Cuye Rensay ge, Ciyasu Cuciyo Rensay Kanada. Kaarhu ciyo, wang ciyo, Pang ciyo, Huwase, panciyo, Payciyo, Kanran ciyo, Insu cuciyo, ma rangciyo, kuxul stheyaq rriso, ani si ini keegu ka Cuye rengsay. kingal ba ka cuye pang ciyo tuwe na Kanada, Tuoruntuo Ranniyaw tuwe, ma kingal Cuye Rangciyo tuwe, Tuoruntuo Mongrong tuwe. Knkawas 1900, bobo prading Awyunhuwe, knkingal pssengan ini grahuq musa tuuman, ma pnoda paru  pssengan Kuoci, kana knkawas Mongtoro Awyunhuwe rbagan, knkawas 1988, Kaciyari Awyunhuwe misan, knkawas 2010, Unkohuwa Awyunhuwe misan, knkawas 1994, Ranciyo Cinpiyawsay klangan, knkawas 2007, U20 Sucepe Cuciyosay, knkawas 2015, Kuoci Cucong Nicu Sucepe. Knlangan Kanada, pgeegul kdkilan, rekisi, ma Yencuming. Mangal waso qhuni dara pngyusan ndaan knlangan, giman musa betaq berih 18 suci. Puyu Waso dara hata Kanada cbeyo,saya. Ma Ihuncen ni Kuohuwe na Kanada. Ma niqal knlangan icil mangal Hori, Tayen Kanada, Qbheni Mtrebu, ma Hangciya Kanada Cicing. Snsemun ali Kanada, niqal snsemun knlangan, ma sunsemun ali knkingal alang. Egu ka snsemun ali quri Citu Ciyaw, so ka Krisumasu, ma ali pnqraqil Yesu. Niqal snsemun quri snhei icil, ngalan seediq knlangan duri. So ka Yotay Ciyaw, Isuran Ciyaw, ma Tongcung Ciyaw. Ali snqaras bubu, Ali snqaras tama, ali pskxelan, ali Sngpayciko, anaq ini gdregi ali, pkrun smmesung na seediq Kanada duri. Ali Smhuwe ge, snsemun na di Mekuo daka Kanada, dungus na smhuwe Tama baro mege stenge nnmehu. Ani si ini pntena ka ali smsemun daha. Knkingal knkawas  idas 11, gdregan ali knpitu 4 ka Ali na smhuwe ka Mekuo, knkingal knkawas idas 10, gdregan ali knpitu 1 ka Ali smsemun na Kanada, mntena ali dah aka Ali Korunpu na Mekuo. == Pnyahan pnatas(參考資料) == [[Snakun:Tgdaya]] * Hnlitan na Aking(黃美玉) emptgesa. * [http://www.cia.gov/ CIA] * [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部] * [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government] *https://zh.wikipedia.org/wiki/加拿大<nowiki/>(參考自中文維基百科) opkvc2nrtsgcxcng2xd1chw6djbgab0 Cikuku 0 236 89773 85987 2022-08-12T16:08:42Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[China]] bitaq [[Cikuku]]:​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki [[Patas bntasan:Flag of the People's Republic of China.svg|thumb|Flag of the People's Republic of China-Kwoci(中國國旗)|alt=Flag of the People's Republic of China|444x444px]] [[Patas bntasan:National Emblem of the People's Republic of China (2).svg|thumb|File:National Emblem of the People's Republic of China (2).svg-Kwohwey(國徽)]] [[Patas bntasan:CHN orthographic.svg|thumb|File:CHN orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]] = China(中國) = Gaga kska Yacow ka [[China]], 35 00 N, 105 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 9,596,960 sq km(hangan na o Tg4) (knlbanga dxgal o 9,326,410 sq km, knlbangan qsiya o 270,550 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 1,373,541,278 hiyi. Gaga [[Beijing]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal China ga wada sugan 54.70% ka dxgal qpahan, 22.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 23% na. Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Xi Jinping, pnaah hngkawas2012 idas 11 jiyax 15pnrajing kmlawa klwaan. cinkhulan sa knita’ sa brbiru’ == 中國 (Coko) == Confazemin konhoko,Conko kesndaha dri,ga menag tguirin Oyataru dmoi na kkrahangun ma koka sofecyi, seengan tnux alang we Pecin. kngheti deheran ga na klhangun Coko we 960 man pinfankonri, anonag kngeheti deheran mpsan paru ga na kluhangan menag bobo deheran, knguheti deheran na beku teru knpalu, spegun kana deheran gana klhangan we yehari beku teru ma beku sepa,ga sgun 23 Sn, 5 ccci, 4 csiasu dahaka 2 Topesincnci. saya lmaban knbahalo seedig ga koka bobo deheran ka conko, ga dehug 14 iku heyi snpegan seedig( ini pspui smepu ka seedig Siankan, seedig ga Aumn Topesincnci dahaka seedig ini na klhangi bale seedig ga Tawan), koka nii suup egu kaalang seedig, tgayan na sapah knlahangan dehu 56 kaalang seedig seedig Hanzouku we dehug 91.51% snpegan na. Tnkari ptonfa ma pnpatis we hanzi ka ngalun na kari ma pnpatis koka, kaalang ini huwa ini hwa rmengo na kari daha ma ptasan. Kndalah knkawas 1986 mangan mngari knkawas daun daha tmgesa, myas sapah pyahun sehu ka raki muuyas sehu mege kana pnyasan daha. Kndalah knkawas 1949 Conko kiyosanto dmdun Conko zenmin cefancin wada mccebu, heya wada dmoi kmlahan Cokotaru, knkawas ciida idas 10 ali1 peheyu Confazenmin konhoko dahaka Conyan zenmin cnfu, mssipo ini pntena pnklahan dahaka Confa minko wada teherui Tawan dehug saya. Dumoi ooda hopinkoncu ma lima dngus ooda na kpahun ka waiciaucnco na, knkawas 1971 wada dmoi taipiyaucen Lenhoko ma wada dmoi Renhoko ancienlisfe canzen lisko rmtu kndalah Confa minko ma mman masa sanka kana kpahun menag Renhoko, ma mosa sanka kana kociccu soka Kociaufe、Yataicinhoccu、Mpsandaha citwan、Scemayiccu, ma mosa tgimah Sanhaihococcu、Cincwan kocia、Itaiiru、Yacocicusosu tocu inhan、Ciyicenmen hopan kwansisetin, koka tmtui peheyu rnlamu koci hococcu. Knddn palu ka beyeh na tmtui Koci insianri, hbalo ka koka、ccu、cku qtaun daha palu nndaan ka kingan koka dahaka nikan ndaan na dmoi erug cinci bobo deheran. [[Patas bntasan:China 100.78713E 35.63718N.jpg|縮圖|Knlahangan deheran na Confazenmi konhoko pnssingan kndalah karabalo.]] == 地理 (Tiri) == === '''領土疆域 (Knlahangan deheran)''' === Nnikan na Confazenmin konhoko ga menag tgnarat na we Asiya ma tguirin Na we Taipinyan. Spegun kngheti deheran na Conko ga beku daha knpalu na、kanabale knguheti we ga beku teru knpalu na. Inipntena snpegan na knghtiyan na, nikan snpegan knguheti deheran na Conko we ga bekui sepa koka, bkui na Orosu、Kanata、Bekoku. Ktaun daha knguheti deheranna Conko we 960 man pinfan konri, ini pntena alang de nikan ini pntena snpegan, patis Tayin paikocensu wada pgkela 9,572,900 pinfankonri ka kngehetina、Rehoko tonci weyenfe《Renhoko nencen》pntasan na we, 596,961pinfankomri、dahaka Meko Conyan cinpauci《Suce kaikuan》pntasan na we 9,596,961pinfankonri. Deheran knguheti na Conko kuri tgudaya dehug daya na mohosian smnegun yayun cceka Heroncian dehug tgudaya na, tgurat dehug yayun Heroncian pnstrengan dahaka yayun Usrician cceka deheran Hesiacu tau, tguirin dehug ccci wewur na Uciasen mkuri tguirin Pamirkayen, tghnat dehug deheran cnmuansa deheran ga pccaun iciirun nahai; kntheya na tgunarat dehug tguirin we 5,200 konri ( kmaka rima patishido), knthyaan na tghuna dehu  tgudaya we 5,500 konri. knbbaro na ssiyo icirun Cokotaru we 18,000 konri, mssiyo Pohai 、Fanhai 、Tonhai 、Nanhai, Pohai we icirun ga tbkeyun deheran trma na Conko, knguheti na icirun tgimah tbkeyun deheran trma dahaka icirun ssiyo deheran Coko we 470 man pinfankonri, deran mruh psyaun icirun we hmrinas 7,600; 500 pinfankoncu kngheti na wada huminas 5,000; knbrao na ssiyo deheran mruh ga psyaun icirun we 14,000 konri, kana spegun kngheti na we 3.87 man pinfankonri. mssipo deheran nikan icirun pohai haisia 、Tawan haisia 、ciyonco haisia. Knblawan mtkiri ssiyo deheran Conko pnspwun snpegan we 22,117 konri, knbrawan na mangan beku kingan ga bobo deheran. Kndalah siyo alang Casen ptin yayun Yarician dehug icirun dahaka dehug siyo yayun Pelun ssiyo alang Yenan, mahan sepag Alanbg mggalug Conko, mntena dahaka Olosu ga sdalin egu riun koka menag bobo deheran. koka ga sndaharin nii we tonnaya Yecunan、Liauko dahaka Menten; Naya de Intu、Ptan、Nipor dahaka Pacistan; coya de Afhan、Taciko、Circisu dahaka Hasako; peya de Olosu; dahaka ga menag tonpeya Monkuko dahaka Causen, nikan ka sdalin na siyo icilun we Hanko、Nihon、 Feripin、Malasiya、Wenlai dahaka Inni. === '''地形氣候 (Hnyegan deheran karag)''' === [[Patas bntasan:Mount Everest as seen from Drukair2 PLW edit.jpg|縮圖|Mguegun Dgiyat simslaya ka cmlamafun we dgiyat iciban bbalo ga menag bobo deheran niika sasin na kndalah tlma mkri daya taun.]] [[Patas bntasan:EChinaspace.jpg|縮圖|Taun sasin kndalah karag kndalah tgirn mkri tgnarat.]] Kndalah tgirin bbalo mkri tgnarat llebu ka hnyegan na deheran na Conko, maha teru snpegan hnkawan hnyegan na deheran. Kingan hnkawan tgbalo  we Cikaucan kauyen ga menag tgirin hnag Conko, pntnaun smepu smeun ka knbrawan na we hmrinas 4000 koncu, kesn daha<nowiki>''</nowiki> knloh alang bobo deheran <nowiki>''</nowiki> ; daha hnkawan balo we brenuh dgiyat dahaka snapo deheran mtruma. soka lmiku tasinanlin、taihnsan、mgegun dgiyat usan、dguyat ulin、mkuri tgunarat dgiyat mgegun sefun dehug icirun fahai ma ssiyo icirun tonhai we teru hkaun balo ,nii we pnsriyan nadis qsiyat snapo  deheran breenuh, hini ka ga pnsriyan menag hbalo seedig. Lnlamu hnyegan na deheran snpegan kngheti na we snapo dgiyat (33.30%)、lmiku (26.04%)、bruenuh (18.75%)、snapo deheran mtruma (11.98%)、snapo mkri lmiku (9.90%). Llamu ktanu hnyegan na deheran Conko nikan yayun kori、tasia、deheran tanah、snapo bnakui、kosto. nikan snapo bnakui takolamakan dahaka snapo bnakui kopi mkuri tguirin daya Coko, mkri tghuna we snapo msherus ma lmiku llebu, baan tgirin we dgiyat mgegun simaraya, knbrawan tgmkui na dehug 6,000 koncu; dgiyat cmlama sdarin siyo Nipor knblawan na dehug 8,848 koncu kiya we dgiyat lmaban knbrawan na menag bobo deheran, lmaban kntruma deheran nnikun we icilun aitin ga menag tlfanwati. [[Patas bntasan:Biluthu Yinderitu.JPG|縮圖|Sapo bnakui patan cirin ga Nemonku we teru knparu snapo bnakui ga mena Conko, sasin nii lico gaga cceka snapo bnakui, ga menag tgnarat daya 6.8 kori kndalah lico calato mquri tgirin daya mita. ]] [[Patas bntasan:大兴安岭林海.jpg|縮圖|Khni Lmiku tasinan misan menag Heroncian.]] Gehti deheran na Conko egu klegan ka taun karana, mhun ma mhunhari ka karag ga psliyum hbalo seedig, nikan sepa ini pntena karag ka kdesn daha, teru klegan karatka alang, tgunarat alang we sbhuran、tguirin daya we mddegu hari ma karag dgiyat, gurahan hari ka kndalah huna mkuri daya ka deheran Conko, tgunarat deheran sbhran paayus cinlin kuri yayun faiho, ga pdkaun deheran daya dahaka deheran huna, kndalah daya miyug bgihun misan de msekui ma dgeun liyun,kndalah hna miyug bgihun ka lbagan mhun ma msemun dngan. geheti ma egu klegan deheran na cnoko, egu lmiku tikoh ka brenuh; deheran kkpahun dahaka deheran zolin tikoh hari snpegan, deheran snapo bnakui dahaka mmaku bnakui knguheti na dehu12%. Deheran kkpahun ga msseri deheran bruenuh dahaka deheran ebun ga kuri tgunarat、deheran zolin ga mseri tgnarat daya dahaka tguirin hna mkuri lmiku teheya, deheran hleyan sudu ga bruenuh dgiyat dahaka rrmikug cceka deheran. Knguheti na deheran hreyan sdu we sepa iku koncin, kngeheti na deheran hreyan sdu lmaban geheti ka psengan kana koka icin, Nemonku、Sincian、Cinhai dahaka Sican we sepa deheran ttbgan. Kana pnsiliyan qsiyat na Coko we dehhug 25,500 iku rifankocu, mangan beku ici ban menag bobode heran; egu bale pnsliyan na yayun dahaka iclun, yayun na palu we fanho、cancian、sician、mekonho、yalucanpcian、ccian、faiho、sonfacian dahaka heroncian. === '''環境問題 (Fancin wenti)''' === Mahan knkawas hndle, wada moda nakah nndaan Fancuin dahaka uzan mndai ka Conko. Kndalah knkawas 1970 egu wadana phmaun khni hmetun bgihun, ma knkawas 1979 wada peheyu <nowiki>''gaya smnetun fancinka Confazemin konhoko''</nowiki>, ani sokiya pklahan alang dahaka alang mita riun ddaun cinci ini kita ddaan modai fancin, ini ptbeyah ka smnetun gaya pklahan. Mdengu bsiyac kakarat ma wada knku ka nonye cnco kiyaka knddn gulahan ka snapo bnaqui, knkawas 2007 lumengo ka pklahan fancin mesa kinngan knkawas de mlana 4000 pinfan konri kngulahan na snapo bunakui alang Conko, uka blahan kkpahun ka deheran nii. knkingan knkawas menag mklbagan bnakui mguceyas mqplabu skiya klualang mkri alang fape, mosa mkri Causen、hanko、Nihon dahaka alang Tonya mkplabu skiya. Saya de gaso hterun hari mrana knguhityan na snapo bnakui di, ga mrana ka pnhmaun dahaka khuni duri. Dehu knkawas 2012, pnyahun na oyanfatan spegun kana boboderan Coko lmaban bale palu. Knkawas 2011 pplego nndaan kara menag Rehoko wada smlwa kndalah knkawas 2020 maha pladin pplego nndan kara ka Conko, peeyah kari smlwa meelih peeyah wensciti. Dehug knkawas 2016, lmaban palu snlmeyan denki kndalah ledah hido bobode heran ka Conko, malu nndaan na heya na smmalu caisnnyen, posa malu ndaan sbhege nnyen menag bobode heran. Egu riyun ka alang Conko gaso smdalin konciuzan, palu bale ndaan na smmelag heyi seedig. Knkawas 2013, wada paha 2,777 iku piladame moda pewlih konciuzan, knseun na mita nudaan karag alang na mkuri tgudaya. Nikan duri ini baka qusiya ka Conko、snug ka deheran ma ltiq ka qsiya, dehug 2.98 iku heyi seedig uka blahan mimah qsiya malu. Qsiya tnhda ga dgiyat Simalaya gaga ini beyo meelih sqsiya de maha madis hmlinas iku seedig maha ini baka qsiya, qsiya wada srtikun duri plaban madis ini baka qsiya, lmaban bale deheran tguirin daya na Conko. Dehug hiti knkawas 2011, 40% yayun menag Conko wada srtikun nakah kndalah konye dahaka nonye. Pooda cifa mahan kingan spgun lima knkawas tehan. Moda meepah humetun snruti qsiya dahaka snruti karat, bobona knkawas 2011wada smequn 4 ciau zenminpi smmalu knmalu ooda qsiya dahaka snmmalu qsiya icirun knpriyuh qsiya ppkn, smeun dehug knkawas 2020 kmmekn hmetun sqqsiya ma mgudegu uka qsiya. == 政治 (Cncu) == === '''國體政體 (Koticnti)''' === [[Patas bntasan:天安门夜景.jpg|縮圖|Tenamn cnlo dahaka doba na wada spatis kowe ga menag cceka canance pecin kiya snkulaya na cncu dahaka koka na Confa zemin konhoko.]] Sasin palu na Maucoton ga kiyanun Tenanmn knkawas 1967 pntasan na Wankoton,berah na sasin nikan kingan zweso sanhari mntena pecinfancn, kana knlahangan sapa alang Conko de nikan sasin sanni tlon hiya, snqulaya dmoi beyah kndalah Koka kiya. Spatis Senfa, ndaan hnyegan na Confa zenmn konhoko de seedig pkepah moda dmndun、konun remon ka psu daha、pooda zenmin mincu cuancn sofecyi ka Koka daha; bobode heran ukahari anona kiyosanto ka dumoi kmlahan alang mntena Confa zenmin konhoko、ma gmalan kari nndaan na koncancyi, Conko koncancyi we dmoi psuna makos renincyi ma gmahun na dngus llnnga na Maucoton、Tnsiaupin、Teru dmdn、Hatacu lnlngan hakase、Conko tosocyi lnllngan sofecyi na Sicinpin, smeru ndaan na Zenmin minc cuancn、Conko toso sofecyi dahaka mkri scancinci na sofecyi. anisa dma seedig mnuuyas lmngelun we mayan ngayan nana,babale ga moda dmoi wecencyi dahaka sotancyi ka Confazen konhoko. hnyegan kklahan na Confazemin konhoko we snnegun<nowiki>''</nowiki> sienfa Cnfazenmin konhoko<nowiki>''</nowiki> dmoi Zenmin taipiautafe ctu, lmaban palu beyah qmlahan we Cenkozenmin taipiautafe, msange kaigi de Cenko zentacanwefe ka dmoi kklahan na, moda snnegun mincuciconcu. anisa babale ga kmlahan ooda we Conko koncantan conyan weyenfe ka dmndun ooda, msange kaigi de Conyan weyenfe consci ka dmdun Conyan cncuci dahaka Cawu weyenfe moda kmlahan, kana klegan Sincncikuan、Lifacikuan、Cencacikuan、Sfacikuan、Cencacikuan、Mictanpai、Ciye syetanwe dahaka Conciau twanti, Coko koncantan kana dmdun ooda. [[Patas bntasan:Mao and lion.jpg|縮圖|Sasin palu na Maucoton ga kiyanun Tenanmn knkawas 1967 pntasan na Wankoton, berah na sasin nikan kingan zweso sanhari mntena pecinfancn, kana knlahangan sapa alang Conko de nikan sasin sanni tlon hiya, snqulaya dmoi beyah kndalah Koka kiya.]] Conko cntanctu de Conko koncantan dmdun kana klegan cntan mspu ma cncusesan, uxe ano Conko koncantan nikan mmsepa mincutanpai nana, soka Cokokomintan kominweyenfe、Conko mincutonmon、Conko mincu cenkofe、Conko mincu ccinfe、Conko nkon minctan、Conko ckontan、Cyosan seso、Tawan mincu cctonmon. 80 man kana hnyegan heyi seedig Mincutapai, nikan kingan ali moda sanka cncusesan feyi dahaka cenko zenmin taipiautafe ma Coko zenmin cncusesanfeyi. Anina kndalah knkawas 1970, ini hari hkerui sanka cncu,smruwa moda konmin ceso ka Senfa duri, moda peheyu cntan bglah de knseun bale moda kmlahan ka Sefu daha. Knkawas 1987 Conkon mahan teru zenta, kndalah knkawas 1956 dehug cceka unpsan kingan sci pladin Sofecyi ciida, asika haten cincicenso, asika kaiko kaifan, knseun smnegun eru sofecyi、seedig dmoi mincu cwancn、asika Coko kiosanto moda dmdun、asika maqos lenincyi dahaka maucoton ssian sepag psudaun mesa Conko koncantan, kiyasa Coko maha <nowiki>''unbeyah、minsu、wenmin'' sentaifa sofecyi koka. Conkon mahan mmsepa kaigi zenta, mrima spegun rintau paha kari mesa smmalu siyaukan sofe、kntruma kaiko、kklahan smngegun gaya ma knseun kbisi kmlahan ka tan '' smnetun mkri sepa'' gmalang ooda . consci Conyan weyenfe Sicinpin pahakari mesa '' tmtui knumalu na ka confamincu'' mkri '' sepi malu na Conko'', kegaku knkawas 2020 de dehug siaukan sofe, dehug knkawas 2049 mahadehug sofecyi sientaifa koka. conkon mahan mngari zentafeyi mangan kingan bgulah kari ''bgurah zidai lnlnngan Conko toso sofecyi na Sicipin'' spadis menag Conkon tancan, mesa pntasan na kndalah saya dehug kkawas 2020 ciida maha taun bale dehug siaukan sofe kana bale Conko, kndalah knkawas 2020 dehug knkawas 2035, kndalah psna siaukan sofe maha knseyun ba meepah mahan rima knkawas dngan ma dehug taun sofecuyi sentaifa, dehug knkawas 2050 maha dehug fucian micu wenmin ma mtubale ktaun sentaifa conko sofecyi ka snsmalu na nndaan Conko, maha dehug ktaun wetafusin Confamincu. spatis na nikan sonii pntasan na, ini sbale sofecyi na Conko kndalah ''knddun egu ngungalun na wcwenfa dahaka ini baka ka pnyahan na knpahan'' wada kpliyuh ''knddun egu ka ngungaln na kndesan malu ini sbale mggalug ka haten na''</nowiki>. === '''政府結構 (Cnfu ceko)''' === [[Patas bntasan:Tiananmen IMG 4281 Tiananmen Beijing - Great Hall of the People.jpg|縮圖|Zenmin tafetan gaga menag doba Tenamn Pecin su, nii sa yahu pseli kaigi ma sapah yahu meepah kklahangun, hini duri psliyan daha cncu、waiciau hoton ka Confa zenmin koncatan dahaka seedig dmudun koa. ]] Cenkozenmin taipiautafe we dmoi iciban palu knlahangan na, nikan canwweyenfe; deheya dmoi peheyu kana gaya, ma pgao tnux dmdn koka (siseki Koka)、sapah pklahan (kowuyen)、sfayen (cwekafayen)、sapah kpahun cencakwan (cekau zenmin cencayen)、sapah kmlahan hetai (conyan cinsuweyenfe)、cencacikwan (kocia cncaweyenfe). Sdahun ma snklaya ka Koka csi, ini oda dmdn sapah kklahangun ka heya, moda smnegun pahakari kdalah pnlungan na Cenkozenta dahaka Canwu weyenfe, dahaka Cenko zenmin tapiautafe canwu weyenfe mspu dumoi pklahan Koka. Sicinpin ka kocia csi ka saya , heya ka ga dmoi Conko koncantan conyan weyenfe consci dahaka sseki conyan cinsu weyenfe lmaban dmoi balo pklahan ka heya. Tnx kmlahan Confazemin konhoko we conri Kowyen Likocian (Conkon conyan cncuci canwweyen), heya dahaka sepah Fconli、kowweyen、kanapklahan ma lmaban balo dmoi dmdun  pklahan kowyen (Conzenmin cnfu). Ano Conyan consuci、kociacsi、Coyan cinwecsi, kana dmdun pklahan koka de nikan snpegan ali knlahangan na smnegun <nowiki>''</nowiki>gaya pntasan lrahun seedig pklahan betag nhkilan<nowiki>''</nowiki> de nikan pnpsan meepah, kiya kana Conli kowyen、fuconli dahaka cenko zenta weyenfe weyencan、huweyencan dehug mpsan bale meepah. [[Patas bntasan:Xinhuamen Gate of Zhongnanhai across Changan Street 2.JPG|縮圖|Conkon conyan dahaka nnikan kowyen (nnikan na conyan cnfu) we connanhai. (Sasin balo we sinfamn ga menag pecinsu sicnci siance, lehengun ssaun Connahai) .]] Ndaanb na kklahan Confazemin konhoko msasu kmlahan, spooda ptasan na Senfa nikan kosn、csiasu、sen、su、ssiasu、sian、micsian、cn we peheyu zenmin taipiautafe, nikan knkingan Znmincnfu、cenca weyen、zenmin fayen、zenmin cencayen, knkingan zenmin taipiau tafe moda minc senkio, nikan sekinin seedig ma klahangun seedig ka nndaan na. Moda paasu knkingan ka senkio na, siancn、cisen de asi tehan ka sienkio. Mangan gnao na siancn、cisen zemin taipiautafe de nosa dn gumao zenmin taipiautafe tgubalo na dngan, kiyaka daihio nii gumao senkio cenko taipiautafe. Uka babale kesun fantuetan, ini so ktubeya ka senkio daha; seedig kmlahan ga balo gnao na Conyan cnfu kiya ka kmmekn dmoi oda na tifancnfu, Conko koncantan gaga dmoi kana cenli animaanu, ma kana seedig dnudun kndalah snci deheya na dmoi kklahan. Dehug knkawas 2012 ciida, malu ndan na conyancnfu nikan 80% dehug 95% konmin smkhun. Ndan horicu Confa zenmin konhoko ga ddlun na makoscyi, wada knpriyuh nag Conko toso ka gaya na sofecyi. Knkawas 1950, Conyan zenmin cnfu wada smluwa kingan pnatis gaya <nowiki>''</nowiki>snolun gaya msterun na Confa zenmin konhoko<nowiki>''</nowiki>; knkawas 1954, pladin tehan kingan Cenko zenmin tapiautafe wada smluwa kingan pnatis <nowiki>''</nowiki>Confa zemin konhoko senfa<nowiki>''</nowiki>. Knkawas 2011, pklahan Conko peeyah kari mesa wada mehedu smmalu nudaan gaya na sofecyi Conkotoso. Sfaticu na Confa zenmin konhoko we konanpu、cecayen、zeminfayen terklegan, unpasu teru nikan mgalu ma pnklaman kari snolun, Cnfaweyenfe ka moda dmdun pplgagan. mntenun ooda paluyg de, plngagn Cnfaweyenfe dahaka Kncen, Konan cikwan moda smnetun skadi nndaan na ma kmmerat, Cenca cikwan ka moda smluwa kmerat ma smirin posa hoyin, hoyin ka smnetun smiling ndaan, knkawas 2016, secricu ka koka cenca weyenfe ga ppasu menag kana sapah ppklahan, moda dmdun kensa seedig meepah menag sapah ppklahan, yenikan ndan skklu ma pkmalu ndaan, moda semon kensa ye nikan ka skkru nudaan na seedig meepah ga sapah ppklahan, mehedu ka kensa ndaan de hadun cencayen pdesn hoyin, sokiya ni ka cencayen wada mggalug cceka sfadicu na koka . == 經濟 (Cinci) == === '''發展過程 (Haten nudaan na)''' === Knkawas 1949  kana snpegan pnyahan zaisan na konnunye Coko we 466 iku pila 、conkonye pnyahan zaisan na dehug bale7.9%, ktaun daha koka nogiyo koka. Pradin han we moda smnegun cifacinci ka pklahan na Conko, bobo kaikokaifan de smnegun scancinci ma fnhocinci. Knkawas 1980 ciida pklahan na wada plahang ka snpwan meepah、peheyu cincitoci、knpriyuh kaiko ka koyociye, wada spido knblagan na haten ka cinciti na Conko menag bobo deheran. Knkawas1978 dehug knkawas 2007 menag alang Coko dehug 9.8% knegu mlana sncanconcu na spegun knkingan knkawas, sncan concu na knkingan heyi seedig wada mlana milo mahan, knkawas mehedu hari 1970 snpegan ka krinu seedig wada hmeri dehu 64% ,knkawas 2004 humerit dehug mtruma 10%. Kndalah knkawas 1990 ciida rmekoh kociaci cincicisu kaifaci dahaka kociacnho petau kaiko syenci (soka puton sinci、pinhai sinci dahaka sncinsu) moda knseun kaiko kaifan. Knkawas 1980  GDP na conko we 3053 iku pila dame bale (pntasan IMF), mnoda sepag kmhalang kaiko kaifan wada spido bale haten di, knkawas 2019 GPD na conko we wada hmringas 14 cau pila dame. Knkawas 2001, wada knseun bale beyah na cmikn haten cincina mosa tgimah pnsuriyan Scemauyi ccu. Knkawas 2007 dehug knkawas 2011     knduwa mrana haten cincina wada na hrnasn pnspuwan smepu kana cinci haten na mmusepa Konye ccu koka. Knkawas 2009, kana bobode heran gaspatis nikan beyah pseun we bekui mahandaha mngari ngayan na. Knkawas 2011 bbalo bale plngagun 3G csu na Faciinhan,mntena knkawas ciida cinci cyocsu beku 136 ka Conko. Kndalah knkawas 1990 nikan mmsepa sansu konsu ka Conko dehug knkawas 2010 mrana dehug 2,062 snpegan di, ma nikan 1.3 iku seedig tocu、kbekui mmteru ka cncen konsu、kmhalang mmteru daha ka cicin konsu dahaka kbekui kmharan teru ka cifokonsu. Knkawas 2013 tiyicanye、tiorcanye dahaka tisancanye knkingan snpegan menag Kone sncan mao bekui na we 10%、44%、46%, tencsins canye we 4%、wenfa canye we 2.85%. Beyah mrana haten cinci na Conko wada mkri tisancanye. Knkawas 2012 concanceci na Conko we dehug 3 iku seedig, ma nikan bekui daha lima kmhalan kingan ka iku man seedig egu pila, knegu na seedig egu pila bekui daha ga menag bobode heran. Knkawas 2012 bbrigun maci alang na hmrinas 20 cau pila, kndalah knkawas 2013 knkingan knkawas mrana hmrinas 12%; bbrigun hmrinas knmalu maci knplwan na 27.5%. Haten ka cinci de psgayo egu ka binbo dahaka kanemoci, ini kseto sokiya ka wada mahan knkawas, knkawas 2012 0.474 ka cinisisu na. Haten spido dahaka mru geheti ka bbrigun maci kiya gmtu plaban ka tonfopncan ka alang, kiyaka plaban kmlahan ka sefudi. Ini pllihi ka knblehan na kndalah knkawas 2007 we 7.4 cau pila dame dehug knkawas 2014 de wada mranag 28.2 cau pila dame snpega na kosi Maiknsi, wada hmrinas 228%, onesncanmauo, knkawas 2019 GDPna coko wada hmrias 10000 piladame knkingan seedig, pradin tgimah Koka knbbalo ka pnyahan na. == 人口 (Heyi seedig) == [[Patas bntasan:Chinapop.svg|縮圖|Knrana heyi seedig cincta a Conko.]] Knkawas 2010 mmteru moda smepu knbharo hyegan seedig kana alang, yahali1 370,536,875 heyi seedig snpegan na Conjo, lmaban knegu snpegan na heyi seedig ga bobode heran ka Conko; snpegan nana heyi seedig Conkotalu we dehug 13.3 iku, honkon dahaka oumn de 709.8 man nin dahaka 55.2 mannin spegan. mtluma mahansepa knkawas spegan heyi seedig we 16.60%, manhan rima knkawas dehug mahan kmhalan mngari knkawas we 70.14% snpegan, hmrinas mmteru kmharan knkawas we 13.26% snpegan. Knkawas 2013 ciida, knrana heyi seedig conko we 0.46%. knkawas 1978 dehug 64% ka seedig binbo, bobo kknkawas 1978 spido ka haten cinci na wada hmrinas iku ka seedig kndesan wada ptaleh ksn binbo. Dehu saya 10% spegan heyi seedig gaga kesn binbo nana, knkawas 2007 seedig ukakpahan ini dehug 4% snpegan, saya de 4.1% snpegan ka ukakpahan. Pnttinga laki we rseno hbalohari, knkawas 2010 psengun spegan na rseno dahaka mkedin we 118.06 ma 100, hiyozun bale snpegan rseo dahaka mkedin 105 ma 100 rmaban eguka rseno ka Cnoko. Knkawas 2010 snpegan ciida, snpegan kana heyi seedig we rseno dehug 51.27% knbhalo; knkawas 1953 ciida we dehug 51.82%, saya de wada sbale hari ka snpegan di. Kndalah knkawas 2015 pradin bobo daha kmhalan knkawas, maha seedig rudan hbalo ka snpegan seedig ka Conko mesa cenko lalin weyenfe. Dehug 2050, maha dehug kana snpegan seedig sanbn na ici ka seda rudan ka Conko. Netun hbalo ka seedig rudan di maha knddn tikoh ka seedig pkepah di. Dehug knkawas 2017 spegan, mmteru kmhalan knkawas na seedig rudan Cnoko we dehug 2.41 iku, spegan we dehu 17.3% snpegan kana heyi seedig na Conko, humrinas 10% hiyozen spegan seedig rudan na Renhoko. === 各地區人口密度 (Kneyuh pnsliyan seedig kana alang) === [[Patas bntasan:PRC Population Density.svg|縮圖|Kneyuh pnsliyan seedig kana alang Sn na Confa zenmin konhoko.]] Kingan pinfan konli kbekui sepag kmhalan lima heyi seedig pnsliyan na Conko, 96% knhbalo na seedig ga menag 36% knguheti deheran spegun kana alang Conko. Dehug knkawas hndre, ga kpriyuh bgurah ka gmalan nikn na seedig Conko, alang tgnarat mthuwe mrana, alang cceka mkri tgirin ini beyo mrana. Kndalah kkawas 2015 wada mtlebu ini krana seedig menig alang Sanhai, soka Fupe、Honan、Anfe、Scwan、Keco berah han we mkri icin ka seedig daha, saya de wada knpriyu mrana di. Soka alang tghna irin ssiyo icirun (Kwanton、Fcen)ga nag mrana seedig ga menag alang hiya, alang tgnarat kri daya ga naag ini krana. Kndalah mahan knkawas dehug saya wada msseri alang paru ka seedig, nkawas 1980 de 20% knegu seedig menag alang palu, dehug knkawas 2015 wada mrana 55.6% knegu di; ktaun sokiya de dehug knkawas 2030 seedig menag alang palu maha dehug 10 iku, pspun kana seedig bobo deheran de mmsepa seedig kinngan seedig ga menag alang palu. Knkawas 2012, humirinas 2.62 iku seedig ga mosa alang palu skadi kpahun ka seedig Conko. Kbekui mmteru kmhalan alang palu hmrinas kbekui man spegan seedig, dehug knkawas 2025 de maha dehug daha kbekui daha kmhalan kingan alang palu maha hmrinas kingan kbekui man seedig. Dehug 1,000 man seedig menag kingna alng palu we cautacnsu tngayan na Kowuyen, kiya kesnna pesankwan we tngayun na yisen alang, anisa palubale ka psus spegan knhubalo seedig, gaga smekn knhbalo na seedig ka saya, anisa kesn catacnsu maha nana mrun knegu na, knkawas 2020 niyi maha ktaun menag bgrah yisentusu tutui dngan, soka alang Concin、Uhan, mahatan dehug ciusin alang koka. Hmringas lima kbekui man seedig de totacnsu kesn, dmoi hnyegan Ciyicosin cnsu dahaka knkela tgimah ciciwudai, kiyaka maha mntena haten ka kana alang ma dmdun haten ssiyo cincicen na, gaga snmalu pusu censo soka hikozio、titei、biyoyin、sapah telebi, kiyasa maha smkela malu kndesan dahaka pkita beya pndux yisecnsu. Kingan kbekui man seedig dahaka lima kbekui seedig tgyanan we Tacnsu, smeri beyah na knpalu alang dahaka psbeyah dmdun wenka kana alang, bobo nehan maha ktaun bale ini pntena pnhuyegan alang na Conko. === 族群與移民 (Knkingan kaalang seedig dahaka seedig teherui) === Egu kaalang seedig ka Conko, nikan patis ma srwaun Sehu ka lamu kaalang seedig lima kmhalan mmteru kana, spun tngayan na we 「Confamincu」. Hancu we lmaban palu kaalang seedig, 91.51% kana spegan heyi seedig Conko ka deheya. Seedig hacu psu ba palu spuun smepu hancu ga bobo deheran ka Conko hancu, spegun kana gaga kluhangun snci we hancu rumaban snpegan  dahaka kaalnag seedig icin, ano Sican ccci dahaka Sincian wewur ccci ini pspuyi smepu. Ini spegui ka hancu de lima kmhalan lima tgyangun na 「sausu mincu」, cuan cu hbalo hari heyi seedig snpegan (1.30%)、man cu (0.86%)、fecu (0.79%)、muecu (0.79%)、wewurcu (0.72%)、yicu (0.65%)、tciacu (0.62%)、cancu (0.47%)、mnkucu (0.44%)、pyicu (0.26%)、causen (0.15%). Ktaun snpegan patis knkawas 2010, knhbalo na sasumincu dehu 8.49% snpegan seedig kana Conko. Netun pspu smepu knkawas 2000 pnatis spegan knhubalo seedig, wada mrana 66,537,177 knhubalo na hancu, ma kana sasmincu de wada mrana 7,362,627 nanag. Knkawas 2000 pnnatis ciida, ini ppatis ngayan kaalang we dehug 73 man heyi seedig, dmadaha wada ptasan tgimah hancu dahaka kaalanbg icin. Knkawas 2010 ktaan pntasan knhbalko kana heyi seedig, dehug 593,832 snpegan seedig gayikoku ga menag conko, knegu na snpegan seedig bekberah we kndalah Koriya (120,750)、Meko (71,493) dahaka Nihon (66,159). == 社會問題 (Sofe wenti) == Ndaan na mahan knkawas malu haten cicin na Confa zemin konhoko ciida, nikan mondai na kri anzen ppkn、mondai sapah nikn、pinfu caici、sofe cuan、kwanyen fupai mondai. Anzen ppkn na Conko Kocia scan centu kwanlici kmlahan ma kmita bale ka seedig duri. Kiyaka naagoh peheyu hiyozun na anzen ppkn、tmotui cmikn kopcsu, ma pspuun pseli ka kkpahun mntena kiyaso palu beyana moda peheyu azen ppkn. Knkawas 2015, snekn pila gnbalui na sapah bequi mahansepa menag bobo deheran, dehug 23%. Kiyaka unbeyah cmikui peheyu sapah brigun tikoh pila、sapah tikoh pila kbrehun. Knkawas 2015 hiti ali idas 11, sapah tmala bbrigun knguheti na dehug 6.96 iku pinfan koncu, sntangan 2.2 iku seedig mosa menag. Dehug 89% seedig Conko nikan sapah, anisokiya saadux riun bbrigun sapah menag yisencnsu, soka dma alang de egriun ka sapah uka seedig ga menag. Cmikn furikocia ka pklahan kiyaka peheyu fcictu, kana sapah daun ppatis nganyan, kiyaka seedig nomin mosa teherui alang pngelah de ktaun daha ortn konmin. Ini bleyaq kmulahan zaisan na seedig krinq ka pklahan, ma seedig pkepah de ini psbale ka ngnan na zekin, kiyaka hbalo seedig mosa tgimah seedig krinuq. Belah Knkawas 2000, sapah nomin hridun na galan zekin dmanag ini na gali zekin, pooda kmeepah sofefuwu seedig dri. Knkawas 2013, kana mondai ooda deheran、caisue、cinzon、paasu ka peneyah nngalang, ktaun daha babale daun pgblah. Netun paluriun cenga na pnyahan seedig krinuq dahaka seedig nikan pila, khbalo mranag 14% spegan ka seedig moda mangan nakah ndaan, knkawas knkawas mranag dngan. Knkawas 2009 snpegan mangan nakah ndaan dehu 990 man, wada mrana 20%, snpegan smipag seedig 10 man seedig de 1.1 seedig moda tehang. Ma kndalah knkawas 2008, asi ktayi mrana ka ndaan smeraq alang ka konpcyi, knkawas 2011 ciida spegun ndaan konpcuyi hmrinas Meko、mntenag hari Isore knegu. Knkawas 2012, berah kmhalan teru knkawas hmrinas 420 man seedig ga tancn, wada haun pkdira mesa snpegan na kocia yifanfupaici, sepak kbekui mmteru kmhalang lima we seedig pklahan ga meepah snpuci. Bobo na Conkon conyan weyenfe consci Sicinpin dahaka conyan ciri cenca weyenfe scican wancisan dmoi kmlahan, bobo mahan mmsepa cienko taipiau tafe lmtu knpalu moda smnetun ooda fanfupai. Knkawas 2014 kaigi berah APEC mseli bcanci kaigi menag Pecin, pklahan Conko dahaka kana bucanci pnsliyan alang icin wada smluwa <nowiki>''</nowiki>Pecin fanfupai sienyen<nowiki>''</nowiki>. Anisa knkawas 2014 ciida, cinlencsu na Conko we teru kmhalan mmteru bale tensu na, tngayun daha palufupai koka; ktaun daha ndaan kpahun fanfupai ye ini kdame、ye nikan sekinin、sinbn ziyo dahaka konmin sofe ini baka dnkilan nanaq mesa koci tominccu, ndaan na fanfupai kdalah kklahan balo dehug knlhangan trma, ye nikan klmeyan na dahaka lmtu ooda na ini ktai babale nndaan na. Confa zenmin konhoko waiciapu ,ndaan bnege tensu dahaka mnege gayan na Kocitomin ccu, ini pntena babale ndaan kmepah fanfupai mesa rmengo. == Pnyahan pnatas(參考資料) == [[Snakun:Truku]] * Hnlitan na Walis Perin * [http://www.cia.gov/ CIA] * [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部] * [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government] 4q3t642znbkcqnaebkn7meqqz9d4njw Tanah Tunux 0 545 89775 61887 2022-08-12T16:12:57Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[Japan]] bitaq [[Tanah Tunux]]:​​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki [[Patas bntasan:Flag of Japan.svg|thumb|Flag of Japan-Kwoci Tanah Tunux. (日本國旗)|alt=Centered deep red circle on a white rectangle [1]|341x341px]][[Patas bntasan:Imperial Seal of Japan.svg|thumb|130x130px|File:Imperial Seal of Japan.svg-Kwohway.(國徽)]] = Japan(日本) = Gaga kska Yacow ka [[Japan]], 36 00 N, 138 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 377,915 sq km(hangan na o Tg62) (knlbanga dxgal o 364,485 sq km, knlbangan qsiya o 13,430 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 126,702,133 hiyi. Gaga [[Tokyo]] ka pusu alang paru, jiyax 23 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Japan ga wada sugan 12.50% ka dxgal qpahan, 68.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 19% na. Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Akihito, pnaah hngkawas1989 idas 1 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan. [[Patas bntasan:Japan (orthographic projection).svg|thumb|File:Japan (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]] cinkhulan sa knita’ sa brbiru’ = Hangan qnhlangan “Tanah tunux”(日本) = Kcka kari “Tanah tunux” pa ou kluwanan sspu niya, sspu balay u “Nippon” uxay daw “Nihong”, beytaq saya, seyhu Tanah tunux u ini pwaya mndungus bay sspu niya, so kiya pa ddha kluwanan sspu niyi ka pntnaun dmuwi kana. Dungus na hangan qnlhangan Tanah tunux pa “Hnranan hidaw”, mniq “Wanyeyci” mi “Yeynsu uyu” kcka u niqan bnatas kana; thiti daw wada ruwan Han bungka, sspu kari niyi u kndadax syuntu knpriyux intu saya. == Ris(歷史) == === Sycyeyn mi Yeynsu jitay(史前及原史時代) === Klan saya ka qnbsyaqan bay hwasu sediq Tanah tunux pa tbrnahun dhuq 3 knbkiyan kngkawas brah cida. Kawkuswey saya u sndhu bay pkla, cbiyaw hanpa Tanah tunux pa wana nanaq sediq tnpus kiya mi msngari daw kiya ka kndadax Tunarac hunac Asia mi Tunarac daya Asia thdil miyah Tanah tunux kana mi beytaq mnrimax msupu kana ka txtaxa minjoku. === Nccbiyaw(古代) === {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Emperor Jimmu.jpg|縮圖|Snwu Teynoheyka mquri tunarac ppkrana tndxral]] |} Mniq kcka “Patas bntasanTanah tunux” pa, lllqlaqi llutuc Tyeyncaw beyhing Utux ka Snwu Teynoheyka mniq kngkawas sinco smudal bnkuwan sspudiyax idas 1 diyax 1 (Kngkawas brah 660  idas 2 jiyax 11 cida) wada phyun muwaya bay pnrdingan Teynoheyka, kiya mi phiyu qnlhangan Nihong. Jipun saya pa ida dmuwi diyax idas 2 diyax 11 ka ngalan dha diyax mqaras smsung sndhuwan phiyu qnlhangan. === Muhu jitay(幕府時代) === {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Kikuchi Yoosai - Mongol Invasion (mōko shūrai) - Tokyo National Museum.jpg|縮圖|Rmicuh wada smliq knnrmux ka Mongku cyeyntuy ka Snhong patas rncuhan matas mo juga, rncuhan matas Cyucujongcay mniq kngkawas ]] ![[Patas bntasan:Himeji Castle with cherry blossoms from SouthWest.jpg|縮圖|Cirucng]] |} Kngkawas 1192 cida, Ucya bukung Yeynraycaw ka phyuwan cngyi Tacyangcyun, phiyu Ryeyncang Muhu, kiya mi mtrawah Muhu tongcu, prading Tanah tunux hmrinas 600 kngkawas sngari ka Muhu jitay. Suting Muhu puting hiti diyax (kngkawas 1467) muda snturung Ingjn crwan, pnskraya Tana tunux knbbaraw 148 kngkawas ka Cankwo jitay. Kngkawas 1573 cida, Tamingcu Tyeynsincang, kiya ka cida niqan bay rmun na cuho uri, wada na ngalun ka nniqan Suting Muhu Artyaw Yuswo, wada spliwaq qnlhangan Kcka yayung ka Curiyicaw, wada pkngatun ka Suting Muhu, mtmay Antu Tawsan jitay ka Tanah tunux (kngkawas 1573 dhuq kngkawas). === Tikwo jitay(帝國時代) === {| class="wikitable" ! ! ! |} Qtayi: Nihong tikwo cuyi, Cyokoku knciyuk Tanah tunux mccbu, Tumndha mccbu mi Qnquwan heytay Tanah tunux. Kngkawas 1867 cida, thiti bay ddiyax Cyanghu Muhu cyangcyun Tecwan Cingsi wada ini baka mi tbrnahun na muway ka biyax qmlahang, spuda Mingcu Teynoheyka ka pusu bay dmudul phiyu burah seyhu, mnhdu ka Cyanghu jitay, sntama cawkaw sngcanri na kongyeyhwa, prading muda kluelu mrana mbiyax qnlhangan mi knrmnan heytay ka Tanah tunux. === Babaw tumndha mccbu jeynseykay daw(二戰以後) === {| class="wikitable" ! |} Kndadax kngkawas 1945 diyax idas 9 diyax 2 wada ini baka mccbu dhuq kngkawas 1952 idas 4 diyax 28 “Cyocinsan heyey” iyax cida, wada yahan cyunsu canring Mongcyun ka Tanah tunux, Amirika ka pusu bay tnpusu mniq Tanah tunux suringpu (GHQ) qmlahang, muda ptrawah cayhwa cngce, quri so pstuq cupn muda knbeyhing bay psbalay; wada uka kana ka tndxral dha wa mniq nniqan alang qnlhangan icil uri da, wada tnayis pkixun pqlahang heytay seyhu Amirika ka Syawri Yeyncutaw mi Ryocyo (mnCongsng keyng). === 21 Seyki (21世紀) === Mtmay 21 seyki nhana prading, spuda bburah sucang cuko ka keyjay Tanah Tunux kiya mi wada mntkeyyaw hari ka Isyeynamey cingci, binaw kngkawas 2008 cida u snturung cinjong haysyaw ka kana jeynseykay, kiya mi Sony, Toyota niqan bay hhangan beyhing kojyo pa wada kndudul song kari bay hbangan kana. Kngkawas 2009 cida, cucng ka Cumintang mniq tu45 kay Nihong conggiying ging cong seyngkyo cida pa wada ini balay baka, mntxan ptingun dungan, mntxan bay wada malix 54 kngkawas tu1 knbeyhing bay tang hnyuwan. Mn3 kngkawas daw,alaw ka Mincutang pa qnuqu muda mi mniq Tunarac Nihong knbeyhing runu cida ini pndungus ka pnsblayan dha uuda runu, neyke congri tacn u wada snpusal priyux, mumal ka Hutaw hecay dungan wada mntxan snturung mqraqil dungan ka keyjay dha Tanah Tunux, kiya ka ppstutuy Cumintang dungan. == Tiri(地理) == {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Satellite View of Japan 1999.jpg|縮圖]] |} Tndxral Tanah Tunux pa wa mniq tunarac Oco mi Asia taru, tuiril Taypingyang, pnspuwan quri 3 hucwang cyuntaw (Nihong ryeytaw,  Ryocyo cyuntaw, Ito-Syawriyeyn cyuntaw). Kcka hiya u Peyhaytaw, Cyoco, Pnco mi Sukwo, knlbangan na tndxral   4 knbeyring taw daw 99.37%. Tanah Tunux u wada dha ngalan tunarac Asia uxay daw tunarac daya Asia ka nniqan dha, tudaya u msupu Orosiya, tuiril u msupu Tudaya Hangkoku, Tuhunac Hangkoku, tuhunac u msupu tunarac Cyokoku tayriku mi mksipaw ucilung quri Taiwan, tuhunac u msupu Huyriping mksipaw ucilung mqqita. Pnspuwan kana 6,852 tawyu ka Tanah Tunux, knlbangan tndxral u ya bay 37.8 pinghwang kongri. 75% knlbangan   tndxral pa to bay dwiyaq nniqan cyoring, so kiya Bungan bay mklmiqu, binaw ini hari dungus ngalan tmabun phuma, dxral ngalan tmabun phuma pa 11.1% bay kana tndxral. So kiya knhbaraw hiyi sediq Tanah Tunux pa wa tqapur mniq nniqan mkngahu ucilung, jnko mitu Tanah Tunux mniq tnbkuwan   jeyseykay pa tu37. Bbaraw balay ka tndxral Tanah Tunux, knbbaraw tuhunac mi tudaya pa, tuhunac mi tudaya knbbaraw niya u 3,800 kongri, msdalih hari Awco, Matacyasucya, Amirika. === Kkarac knkingal alang(各地氣候) === Tanah Tunux pa ini bay kntna ka sspac ratuc kkarac. Wada knbeyhing bay dndulan na ucilung, ptura bay kkarac Hayyangsing. Tndxral Tanah Tunux pa Kkarac Yajetay rutuc bwihur ka pusu na bay, binaw alaw tawyu Tanah Tunux u kndadax tuiril hunac mquri tunarac daya mbbaraw balay, tuhunac mi tudaya hmtaring weytu pa ya bay 20°, so kiya kkarac knkingal nniqan qnlhangan u ida so ini bay pntna kana, pusu bay u pnsnakan 6 nniqan kkarac: * Kkarac Peyhaytaw: Ini dduli quri quyux bngehur k aka Peyhaytaw, tikuh qnyuxan na quri kiinu alang icil Tanah Tunux. Llbu ka rbawan mi mtltu , bbaraw ka misan mi mskuy bay. *Kkaraw Tanah Tunux hayce: Kana tnuayus dha u kiya knkana ka nniqan mkngahu ucilung tuiril Pnco taw. Misan cida daw dndulan Siporiya kawciya, miyuk bwihur tudaya. Kiya mi alaw ka muxul hngak tuyma hayryo mniq misan cida muda Ucilung Jipun kiya mi madas knou bay hngak qsiya, kiya ka knttu niqan knbeyhing bay huda. Rbawan cida u tikuh hari ka qsiya qnyuxan, alaw wa mniq nniqan msbukuy bwihur bwihur rbawan; mncun pcriyu ka bwihur mtilux kiya mi kha bay kntlxan. *Kkarac tukcka kawtisu: Kkarac tyeynsing na Neyrusing, mskuy ka misan mi mtltu ka rbawan.Misan mi Rbawan diyan mi kman u ini bay pntna ka kntilux mi knskuy, ini kou quyux. *Kkarac Taypingce: Kiya knkana tunarac mkngahu ucilung Pnco, tuhunac Sukwo mi Cyoco knkana nniqan. Rbawan cida u dnlulan bwihur tunarac hunac, mbiyax ka quyux bngehur mi ou ka bwihur beyhing, ini hari phuda ka misan cida. *Kkarac Rayhu neyhaysu: Kiya knkana Sanyang tihwang, tudaya Sukwo, Cinci mi Cyoco dumanniqan. Mthidaw kddiyax ka karac, ini kou quyux, ini sangay yahan mddayak knttirux mneyras uciung.    *Kkarac tuhunac iril Cutawsu: Kana tnuayus ka Ryocyo cyuntaw. Kkarac mnYajetay ka hini, mtilux bay ka rbawan mi muxul ka misan, knou bay qnyuxan, kiya mi yahan bay rmudaw knbeyhing bwihur.   Nniqan Tanah Tunux pa kiya ka kana jeynseykay knou bay qsiya qnyuxan, pusu bay knkana ka nniqan Ucilungce na phuda misan, Congsng u idas 5 dhuq idas 7 ka ini sangay msbwihur beyhung, kiya mi rbawan cida dhuq krpuhan cida u knrmux uxay daw msdalih Tanah Tunux ka bwihur beyhing. ==== Lnlingay ida nkiya(自然環境) ==== {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Mt Fuji from Mt Ninoto 02-edit1.jpg|縮圖|Hmqangaw Cingkang keyng mi mkmuayuc Sanri keyng mtuayus ka dwiyaq Huji, kiya ka tubaraw bay dudux dwiyaq Tanah Tunux.]] |} Tanah Tunux pa tuhunac mi tudaya mbbaraw, ptura bay ka ratuc kkarac, qnlhangan ou bay dwiyaq uri. Alaw qnlhangan tawyu ka Tanah Tunux, tnqriyan ucilung kana ka tndxral, kiya mi musa uka hari kndadax nganguc icil burah knudus ka miyah knrmux, msthiyaq taw ka nniqan daw krinah murux nanaq   kndkilan sitong, quri so Syawriyeyn cyuntaw mi Ryokyo cyuntaw pa kndadax nanaq cbiyaw daw krinah mukala nniqan beyhing tndxral Tanah Tunux murux nanaq kndkilan sitong, Syawriyeyn cyuntaw pa wada mangal tnhangan “Tongyang na Karapakes”. ===== Singcng cyuhwa(行政區劃) ===== {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Regions and Prefectures of Japan (fr).svg|縮圖|Tanah Tunux singcng cyuhwa irantu]] |}Seyhu Tanah Tunux pa mniq kngkawas 1947 cida spuda “waya qmlahang nanaq tnualang”; wada dhapnsnakan 47 ka ici singcngcyu, ngalan dha “Tutawhu keyng”, psuwan 1tu, 1taw, 2hu, 43keyng. Duma su pa alaw knhbaraw hiyi sediq, mniq tnualang u niqan biyax niya dmudul, kiyaka wada ngalan cngring cutting tusu, conghesu, terisu. Beytaq kngkawas 2013 idas 4 diyax 1 cida, kana bay nniqan Tanah Tunux pa niqan 20 cngring cutting tusu, 42 ka cohesu mi 40 ka terisu. Trahuc tutawhu keyng na singcng cyuhwa ka sutingcwen, kiya mi niqan cyun, cutting, cyu, tepyeycyu singcng tanwey niya na. Spuda nniqan lnlingay mi bungka, cingci tecng, wada dha psuwan 8 beyhing cyuyu ka Tanah Tunux, kiya ka knkana Peyhaytaw tihwang, Tongpey tihwang, Kwantong tihwang, Congpu tihwang, Cinci tihwang, Cyokoku tihwang, Sukwo tihwang mi Cyoco mi Congsng tihwang.      ====== Pusu Alang Mkbrnux(主要城市) ====== {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Roppongi aerial at night.jpg|縮圖|Beytaq kngkawas 2010, Tokyo ka kana nniqan Tanah Tunux mi kana jeynseykay jncyun sngcancan congcu mi jncyun knou bay nngalan hbangan txtaxa hiyi sediq uri. ]] |}Uka hwating sotu ka Tanah Tunux, singcngsin qnhlangan pa wa mniq Tokyoto. Tokyoto cyupu (ngalan dha “Tokyo 23 cyu” uri, kiya ka kari srngaw dha Tokyo sucyu) knhbrawan hiyi sediq u niqan 900 knbkiyan hiyi sediq, kana bay knhbrawan hiyi sediq Tokyoto pa niqan 1,323 knbkiyan hiyi sediq. Tokyo ka pusu ckcka, kiya ka knkana Snnaycwan keyng, Ciyu keyng, Cyeynyey keyng na sotucweyn, knhbrawan hiyi sediq u 3,670 knbkiyan, kiya ka kana jeynseykay knbeyhing bay tusucweyn. == Cngc(政治) == {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Diet of Japan Kokkai 2009.jpg|縮圖|Wa mniq Tokyo Yongtyeynting ka kwohuy yisutang]] ![[Patas bntasan:Crown Prince Naruhito (2018).jpg|縮圖|Teynoheyka Tejn]] |}Qnlhangan cyuncu risyeyn ka Tanah Tunux, mtura bay smalu way aka qnlhangan dha “ dmuwi pusu biyax ka ssediq”, kiya mi Teynoheyka ka “qnlhangan Tanah Tunux mi pnskrayan na ssediq msupu pnspuwan”. Mntnahbaraw bay qnlhangan Cyuncu risyeyn, mniq Tanah Tunux ka Teynohey pa wana hangan Kwocya yeynso, kiya mi uka ka mndungus bay biyax na seyji, wana muda quri psdhu uuda   waya, mray so, pbatas horicu mi singcng mingring, psdhu snkaun neyke congri tacn, smruwa qnlhangan icil waycaw sucyey na kwosu, Pusa kari mprading Orinpiko undokay. Teynoheyka saya ka Tejn, wada malix ka tama niya daw, mniq kngkawas 2019 idas 5 diyax 1 psdhun phiyu da. == Waycyaw(外交) == Tanah Tunux saya pa quri so Coseyng ka uka pnluban waycyaw, kiya mi hbaraw Ryeynhekwoqnlhangan kaying mi Hwantikang, Kesowo, Kukecyuntaw mi Nyoay malu bay pnluban dha kana. Tanah Tunux saya pa mniq kwoci knmalu bay ddangi ka Amirika, ddha dha pa mniq kngkawas1960 ppatas “Meyju anpaw tyawyey” ida muru pnsdhuwan dhuq saya. Alaw ka Tanah Tunux pa wa mniq tunarac daya Asia rhngun mquri Taypingyang, mniq rngcan cida ka Amirika hhtur kyosangto cuyi mniq Asia mrana so brah, kiya ka “tawryeyn”. Tanah Tunux pa mntna bay Amirika mniq Asiaco pusu bay stmam cyunsu cyutyeyn uri, heytay Amirika mniq Tanah Tunux pa phiyu ou bay cyunsu citi, Tanah Tunux Tunux pa quri so Amirika mniq kcka tunarac Asia waycyaw ceryey u niqan bay dndulan niya uri. Quri so tu3 knbeyhing cingciti jeynseykay, Tanah Tunux u mbiyax balay mniq babaw seykay utay pa muda ppqita pnsdkanan hnyuwan niya. === Cyunsu(軍事) === {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:JASDF soldiers with Type 91.jpg|縮圖|Tanah Tunux hangkong cuweytuy citi hwankongtuy tuyyeyn.]] |}Tanah Tunux saya pa cuweytuy ka pnsliyan qmlahang qnlhangan, pnhiyu kngkawas 1954 idas 7 diyax 1, pusu bay qqpahun dha pa pttuku biyax Tanah Tunux qmlahang dhiya nanaq. Kngkawas 1945 cida, Tanah Tunux pa spuda mnniq Tanah Tunux ka mongcyun congsring Maykease u dmudul pnwaya keyngpo qnlhangan Tanah Tunux, kcka tu9 qnay ka pnwaya Tanah Tunux u ana beytaq knuwan pa malix spuda biyax qnlhangan dmudul mccbu, dmuwi biyax pssicu mi uxay u dmuwi biyax muda snrading uuda kwoci, wada dha ngalan balay bay mndungus muda msblayaq cuyi na keyngpo. So kiya, cweytuy mniq so hangan niya pa uxay cyunsu cucu, binaw balay bay so dungus niya pa kiya ka mntna butay qnlhangan. == Cingci(經濟) == Keyjay Tanah Tunux pa mniq kcka Tumndha mccbu jeynseykay cida wada snturu beyhing bay qnrqilan,binaw babaw mccbu daw wada ini biyaw mtutuy dungan. Keyjay Tanah Tunux pa kndadax kongyeyn kngkkawas 1960 cida daw prading lmutuc 30 kngkawas knbaraw bay mrana, wada dha ngalan “Pnsklwiyan keyjay mbabaw mccbu Tanah Tunux”, knhbrawan niqan bay hhangan na Tanah Tunux kwakwo ciyey saya pa mntuting jitay niyi kana. Kiya mi kndadax kngkkawas 1990 prading,   alaw wada scuqi tocu dmi wada so cucan pongcang kiya mi cngcweyn mi hwangtican sucang ka “pawmwohwa”, keyjay Tanah Tunux pa hiti bay daw mniq scuqi pusa mkala knbaraw mi ini sangay mrana ka pila Tanah Tunux cida, pawmwo cingci u mtqral, kiya u ana knpriyux keyjay ka seyhu pa uka bay brahan uri, wada dha ngalan “mnrdang na 10 kngkawas”. Kngkawas 2002 idas 2 prading daw kndudul mtdakil ka keyjay Tanah Tunux, wada mnuda mnhdu mccbu knbbaraw bay iyax mntutuy diyax ciru, wada dha ngalan “mnrdang na 20 kngkawas” === Canyey ceyko(產業結構) === {| class="wikitable" ! * [[Patas bntasan:The Otemachi Tower.JPG|縮圖|Jweyswey inhang ka Tanah Tunux tu3 knbeyhing inhang uri.]] |}Tu3 canyey Tanah Tunux pa, qquri so inhangyey, cinjongyey, hangyunyey, pawseynyey mi sangyey huwu pa niqan bay ndan niya GDP, hmrinas 70% GDP kana qnlhangan. Tokyo pa uxay wana tu1 knbeyhing bay alang mkbrnux mi cingci congsin kcka qlhangan, kiya ka kana jeynseykay knbeyhing bay kongsang alang mkbrnux mi kana jeyseykay sngcan congcu tuicibang na alang mkbrnux uri, kiya ka jeynseykay tingci na cinjong, hangyun congsin uri. Huwuyey ka pusu bay lhbul tu3 canyey Tanah Tunux, hmrinas 70% GDP kana qnlhangan Tanah Tunux; kngkawas 2011 ka huwu mawyi cuko Tanah Tunux pa kiya ka kana seykay cuko 3.4%, tu7 bkuwan kana jeynseykay.  GDP 70%。 Tu2 canyey {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Lexus LF-CC - Mondial de l'Automobile de Paris 2012 - 007.jpg|縮圖|Tu2day Honda NSX rulu cawci pawce. ]] |}Pusu bay kongyeyhwanwey Tanah Tunux pa kiya ka knkana kangtey, rulu, smmalu asu, tyeyncu tyeynci, hwakong, hwangcu mi uuqun cyakong, quri so rulu kongyey ka Tanah Tunux cucawyey  ongcancu 16%, kiya u canyeyryeyn dmudul smmalu, mpbari, psalu pawyang, jayryaw ka llabang bay ddaun, niqan pnluban rulu kongyey na congyey jnyeyn pa kiya ka kana qnhlangan mqpah sediq na 10%, pndungus knou bay qqpahun kongmin Tanah Tunux, so kiya ka splawa dha “uruc dmkuh canyey” Tanah Tunux, kiya mi wada mtu2 knbeyhing qnlhangan rulu cuko ka Tanah Tunux. Tu1 canyey Tanah Tunux na nongyey susing saywsing cicyeyhwa, tanwey tmabun qnpahan canryang jeynseykay icibang. Payay na Tanah Tunux pa pusu bay u wa mniq nniqan mkngahu ucilung ucilung Tanah Tunux mi tunarac daya tihwang sngcan, nniqan nanaq mi msngari dungan, kiya mi buwax Yeykwang, ringgo Huji u nongcanpin nniqan bay hhangan mniq jeynseykay. Seyhu Tanah Tunux pa nongyey cngce u qmlahang balay sndhu uuqun kcka qnlhangan ka mttuku uuqun, dmudul nongyey syeyntayhwa, mttuku nngalan mi ddiyun ka sediq mpqpah pnwalang.     Mquri nganguc mawyi Mchdil bay nniqan niya quri mniq kcka keyjay kokomin ka waymaw, Tanah Tunux ka kana jeynseykay tu4 knbeyhing qnlhangan cuko. Mniq kngkkawas 1950 daw wada psdhu mawyi rikwo hwangcn, tumal Seykay mawyi cucu daw prading msupu hbaraw qnlhangan mi nniqan muda mtrawah mawyi, so niyi pa wada pklabang quri nganguc mawyi smmalu knmalu kcka qnlhangan mi kwoci tyawcyeyn Tanah Tunux. Mquri nganguc mawyi Mchdil bay nniqan niya quri mniq kcka keyjay kokomin ka waymaw, Tanah Tunux ka kana jeynseykay tu4 knbeyhing qnlhangan cuko. Mniq kngkkawas 1950 daw wada psdhu mawyi rikwo hwangcn, tumal Seykay mawyi cucu daw prading msupu hbaraw qnlhangan mi nniqan muda mtrawah mawyi, so niyi pa wada pklabang quri nganguc mawyi smmalu knmalu kcka qnlhangan mi kwoci tyawcyeyn Tanah Tunux. Cicyeyn mi Cyawtong Cyawtong Tanah Tunux pa elu rulu, elu kisya, skoki mi elu qqsiya ka pusu niya, knkingal kluwanan cyawtong yunsu hwansuna cisu sweycwen mi knou npanan pa muicibang kana jeynseykay. Ana so tiping ka tndxral qnlhangan, tu5 knbbaraw bay kana elu paru rulu jeynseykay ka Tanah Tunux,   knbbaraw knkingal kbkuy pinghwang kongri kawsu kongru pa tubrah bay bnkuwan kana jeynseykay.   Tanah Tunux pa mniq kngkawas 2012 cida u pnpanan kana elu kisya pa 230.4 oku knhbaraw hiyi dsediq, kiya ka uka bay diyax elu kisya wangru kana jeyngseykay. Tanah Tunux pa niqan 1,020 sanan trdu ucilung,  knou bay kana jeynseykay, kiya ka knbeyhing bay qnhlangan hayyun jeynseykay.   Mndungus bay ka snrdingan smnluwan Tanah Tunux, quri so smnluwan cyawtong dha, Kngkawas 1964 prading puda ka singkangseyng ka muwaya bay kana jeyngseykay kawsu tyeyru, kcka niyi u bsiyaq bay rikisi na tunarac elu ucilung singkangseyng ka krinah bay elu kisya uka bay diyax kana jeyngseykay, kana bay knbbaraw niya u 515.4 kongri. Cwangsin keyeyn {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Kibo PM and ELM-PS.jpg|縮圖|Wa mniq kwoci taykongcan ka Siwang haw syeyncang.]] |} Pnuda Tanah Tunux Pntyeyn cuyeyn kongyey u mniq kngkawas 2000 smmalu reyjnsing kikay sediq ASIMO. Tanah Tunux mniq kcka kana jeynseykay payta sinri keyeyn ciyey pa niqan 28 hiyi ka dhiya, msnul Amirika. Knkana qnlhangan pa ya bay 70 knbkiyan knhbaraw ka sediq keyeyn, kawas kawas nahbangan keyeyn pa dhuq 1300 oku pila Amirika, tu3 bnkuwan knkana jeynseykayTanah Tunux pa mniq kngkawas 2012 cida u pnpanan Tanah Tunux ddiyun jayryaw kongyey ka keci sweycwen u wa mniq brah bay knkana jeynseykay, wana murux bay Tanah Tunux ka niqan knkla smmalu tu5 day tanking na qnlhangan, mray so Rawsrays na Trent siryey hwatongci kiya ka dmuwi cingko kndadax Tanah  Tunux smnalu ka tancing, kiya mi pkrana kawkeci ka Tanah Tunux pa wada stikuh ka snliqan na nngyeyn mi yeyn jayryaw uri, knkingal kongyey sngcan tanwey cancu dnuwi na nngyeyn mi yeyn jayryaw u kiya ka kntikuh bay knkana jeynseykay. == Sehwey(社會) == Knhbaraw hiyi sediq Minjoku mi kari {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Japanese dialects-ja.png|縮圖|Bnkuwan dduwi kari knkingal nniqan Tanah Tunux]] ![[Patas bntasan:Japan Population density map-zhtw.svg|縮圖|Mitu nniqan sediq Tanah Tunux]] ![[Patas bntasan:AinuGroup.JPG|縮圖|Aynu joku Tanah Tunux, pnsingan kngkawas 1904 mniq Tokyo Tanah Tunux. ]] ![[Patas bntasan:Five men wearing Ryukyuan Dress.JPG|縮圖|Snaw Ryocyo joku.   ]] |}Spuda pnkla snpuwan Congwusng, niqan 1 oku 2477 knbkiyan 6364  knhbrawan hiyi sediq ka Tanah Tunux (kngkawas 2019 idas 1). Ana so knhbaraw bay hiyi ka Tahe minjoku, binaw sndhu dungus na u uxay murux nanaq qnlhangan kingal minjoku ka Tanah Tunux. Snlhayan Snhiyan Jinjya mi Bukyo ka pusu bay snlhayan snhiyan Tanah Tunux. Knhbrawan qcahur sediq Tanah Tunux saya pa uka ka pskingal bay snlhayan snhiyan,  binaw kcka kndusan dha mi ou bay waya mi uuda pa niqan bay pnluban niya quri jinjya mi bukyo, mray so pnwaya msturung msdungus, pnwaya mnrdang sediq. Smnluwan ssapah {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Tokyo Skytree 2014 Ⅲ.jpg|縮圖|Tokyo Cingkongta ka “Tumbaraw bay kawta knkana jeynseykay” saya, kiya ka knkana jeynseykay tu2 knmbaraw bay smnluwan sediq.]] |} Niqan qnbsyaqn na rikisi ka smnluwan ssapah Tanah Tunux, brah bay cida ka tu6 seyki cida wada ddulan smnluwan ssapah Cyokoku, Bukyo ka wada swarang Tanah Tunux cida daw wada madas Cyokoku Swey Tang na cisu mi hongke smnluwan ssapah, wada ou bay smnalu dha sapah thmkuwan Bukyo mi kongtyeyn, thiti hari daw kndudul pkrana nanaq mntukubeycu hongke Tanah Tunux. Kndadax tu16 seyki prading, huti mi cngro ka rmirih spah thmkuwan Bukyo wada mpusu bay uuda smnluwan ssapah, cngpaw mniq Cyanghu jiday u wada knpriyux nniqan na pusu seyji mi keyjay da, knkingal knbeyhing alang mkbrnux na sediq mblayaq pa prading phiyu ini pntna kuymo mi hongke na huti uri da.   Pqita mnarux Pnwaya pawsyeyn pqita mnarux Tanah Tunux pa pnrdingan kngkawas 1922 cida, cida ka wada muda burah pnwaya cyeynkang pawsyeyn phiyu mpqpah ka quri pnwaya pawsyeyn pqita mnarux, kiya mihiti dungan ka kngkawas 1938 cida muda sndhu pkla “Pnwaya kokomin cyeynkang pawsyeyn” ka phiyu cuing yeyce, mpqpah ppnwalang ka ngalan pnwaya kokomin cyeynkang pawsyeyn. == Kyoiku(教育) == Tanah Tunux u muda tu6 kngkawas tutipingsapah pyasan, tukcka pyasan tu3 kngkawas ka yiwu kyoiku, knkana laqimuyas pa mnhdu muyas yiwu kyoiku daw musa lmutuc mtmay tubaraw pyasan dungan. == Tiyu(體育) == {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Ajinomoto Stadium Panorama.jpg|縮圖|Tokyo tiyucang ka Tokyo mtur boru cyurepu na cucangkwan.]] |} Tanah Tunux pa kndadax cbiyaw bay daw snbeyhing bay qmita ou kluwanan usu, psumu ka pnsltudan undo Tanah Tunux, mniq kcka “Kusci” mi “Tanah Tunux suci” u niqan bntasan, kiya mi niqan “kwoci”suca haya lmawa. Tanah Tunux saya pa kawas kawas muda mn6 pnsung psumu; undoing psumu pa ngalan dha “risu”, kiya mi knbaraw bay tngci niya u “hngkang”. Niqan ka jotaw, kongsotaw, samurai mi kongtaw uri ka pnsltudan kluwanan tiyu Tanah Tunux, spruwan dha bay qmita. == Meyti(媒體) == {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Shinkansen and Himeji Station M9 56.jpg|縮圖|Tanah Tunux u niqan 5 kojyo knkan qnhlangan na singbung: (kndadax narac prading) cancing, tumay, kddiyax,cawju, jcing.      ]] |} Tanah Tunux ka knkana jeynseykay tu1knbeyhing bay qnlhangan qqpahun singbung, mniq knkingaldiyax ka singbung pa spruwan dha bay qmita uri, knkana jeynseykay pa wana ddha singbung ka hmrinas 1000 knbkiyan ningsacu kingal diyax; kiya ka “Tumay singbung” mi “Cawju singbung” to bay singbung Tanah Tunux kana. Tanah Tunux saya pa 5 ka knkana qnlhangan singbung, kiya ka “Tumay singbung”, “Cawju singbung”, “Knkingal diyax singbung”, “Keyjay Tanah Tunux singbung” mi “Cancing singbung”. Singbung tnualang u niqan nanaq biyax niya uri, kcka na u “Congju singbung” ka ou bay ningsacu niya.     == Wunhwa(文化) == {| class="wikitable" ![[Patas bntasan:Geisha at Asakusa (DORONKO) 001.jpg|縮圖|iqan bay hnyuwan niya syakay ka Yici Tanah Tunux cida, kiya mi wada mkingal niqan bay ririh na bungka pnsltudanTanah Tunux]] |} Qnlhangan taw ka Tanah Tunux, wa mniq tunarac Asia na mquri tunarac daya, tuhuy Coseyng pantaw, Manco mi Siporiya mtucilung Nihong mqqita, tukubeycu bay ka nniqan lnlingay niya, kiya ka mtuhuy bungka tunarac Asia taru u lmutuc nanaq tukubeycu na bungka dh aka Tanah Tunux. Tanah Tunux pa ini sangay smluhay bungka kndadax nganguc, kiya mi niqan nanaq ka tese dha. Kndadax kongyeyn tu4 seyki dhuq tu9 seyki, kiya ka niqan ka sediq mtmay madas bungka tunarac Asia. Thiti daw Tanah Tunux na cyeynSweysu mi cyeynTangsu ka madas bungka Hancwan Bukyo miyah Tanah Tunux, mray so Waya Phpah, Waya Ociya mi Waya Syang pa to so mnsupu Hancwan Bukyo umarang dhuq Tanah Tunux, kiya ka spruwan bay yisu pnsltudan Tanah Tunux uri, kiya mi splawa sunca haya “Yataw”.   == Wenswey(文學) == Brah na bay tyeynci Tanah Tunux pa, mray so Kusuci mi Tanah Tunux suci ka to so dmuwi hanji matas, dhuq Pingan jiday daw hana niqan ka Tanah Tunux tukubeycu muru hanji cawsu mi puso na bntasan cyaming.   == Yisu(藝術 ) == Juga Tanah Tunux pa niqan psnakan tansehwa mi swangsehwa, kiya mi Husuhuy ka kcka juga TanahTunux klaun bay hbaraw sediq na kingal kluwanan. Husuhuy ka Cyanghu jiday u Cyanghu ka pusu bay pkrana na pan juga yisu, hana prading na Husuhuy u to bay ou rakaw ingsacu juga qtinuh, dhuq tu18 kcka seyki daw kiya ka wada pnkranan mndungus bay ou rakaw tawin. Cyanghu thiti cida, Tanah Tunux u mkala ka pquri so sdhmawan dha qnlhangan tuiril, snru kndusan kddiyax sediq qnlhangan icil na Husuhuy ka ini biyaw mrana uri da.   == Eyga mi treybi(影視) == Qqpahun treybi Tanah Tunux pa pnrdingan kngkawas 1950 cida, kiya ka knama bay pqita treybi na qnlhangan uri. Tanah Tunux pa mniq kngkawas 1926 cida daw wada muda muwaya bay knkana jeynseykay smpung pqita treybu. Mniq kngkkawas 1930 cida, prading muda smpung pusa treybi syuhaw ka Tanah Tunux, binaw alaw ka muda snrading ka mccbu Taypingyang, snpngan niyi pa muda mkpiya bay diyax idas.     == Inyuey(音樂) == Pnsltudan inggaku Tanah Tunux pa Pangyey sunca haya, kiya ka knkana Yayey, Sngming, Snyey, Yeynke. Pangyey na lubu slubu u ou bay kluwanan, mray so Sanweyseyng, Cpa, Nngkwan (lubu Iyuk), Cng, Sng mi Tayku, Pip aka pneyyah Cyokoku mtmay Tanah Tunux daw, wada mrana ini pntna lnbuwan uri da. Tu19 seyki thiti bay, inggaku tuiril mtmay Tanah Tunux, wada dndulan ka inggaku Tanah Tunux, Cawhe thiti daw prading pspuwan ka ntuiril yeynsu mi Tanah Tunux tese na Kara OK mi J-POP (Tanah Tunux ryosing inggaku). == Mmahun mi uuqun(飲食) == Ddiyun uuqun Tanah Tunux pa quri so tiping pngerah mi daquc snbrahan  Pusu bay uuqun pnsltudan Nihong ryori ka idaw, kiya mi malan  Pusu bay uuqun pnsltudan Nihong ryori ka idaw, kiya mi malan  ddamac dungan, mray so qcurux, wawa, sama, sama sntmuwan mi bu. Hangan na damac ryori u dmuwi bnkuwan  damac muda tmhangan. Slxan bay uuqun Tanah Tunux pa kingal biyuq kingal damac: “damac” u tmiyu kingal sara sama sntmuwan (kiya ka sntmuwan mcayis daykong); “biyuq” u tmiyu kingal pngerah bu, thiti bay daw malan kingal pngerah idaw dungan. Pnsltudan uuqun mrbu Tanah Tunux pa kiya ka bu miso uri, idaw mi kingal sara sama sntmuwan (uxay daw sukay nato). Kiya mi qtan bay kddiyax ka ryori pa kingal biyuq mi turu sama, kiya ka bu, idaw, kingal sara pusu damac mi ddha hucay, kcka tturu sama sara pa niqan kingal sara ka sasimi, kingal sara ka damac nduhan mi kingal sara ka sama hnpuyan qsiya, niqan duma ka damac sntlxan, damac cnyusan, damac cu, uxay daw damac cnyuqan cyangryaw, kiya mi malan ociya msama mi qnmasan ricah mi ssama qnmasan. == Pnyahan pnatas(參考資料) == [[Snakun:Truku]] * *[http://www.cia.gov/ CIA] * [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部] * [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government] *https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC<nowiki/>(參考自中文維基百科) 54836b6n60jn5b0tt9vwrz726ywh092 Kin lwan 0 635 89785 89761 2022-08-13T03:18:44Z Nicole1301 651 /* Dheran kndkilan (地理環境) */ wikitext text/x-wiki = Kin lwan(錦路部落) = Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan. 54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%. = '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' = Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan) == Pgkela alang (部落特色) == Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri. == Nniqan (所在位置) == Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun == Knuglahang (範圍) == Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na. == Dheran kndkilan (地理環境) == '''Dheran''' == Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) == == Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) == == Kluwan nYencuming (部落所屬族群) == == Srengo daha kari (使用語言) == == Pnyaan alang hini (部落由來) == == Pnyahan pnatas(參考資料) == * [http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網] * [http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料] [[Snakun:Truku]] thamhcw0cggin64yjn8at6mjk5bsx5x 89786 89785 2022-08-13T03:18:54Z Nicole1301 651 /* Dheran kndkilan (地理環境) */ wikitext text/x-wiki = Kin lwan(錦路部落) = Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan. 54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%. = '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' = Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan) == Pgkela alang (部落特色) == Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri. == Nniqan (所在位置) == Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun == Knuglahang (範圍) == Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na. == Dheran kndkilan (地理環境) == Dheran kteetu == Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) == == Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) == == Kluwan nYencuming (部落所屬族群) == == Srengo daha kari (使用語言) == == Pnyaan alang hini (部落由來) == == Pnyahan pnatas(參考資料) == * [http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網] * [http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料] [[Snakun:Truku]] oimcxx4fxmokqjeb1hor43g466z5pfz 89787 89786 2022-08-13T03:19:53Z Nicole1301 651 /* Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) */ wikitext text/x-wiki = Kin lwan(錦路部落) = Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan. 54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%. = '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' = Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan) == Pgkela alang (部落特色) == Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri. == Nniqan (所在位置) == Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun == Knuglahang (範圍) == Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na. == Dheran kndkilan (地理環境) == Dheran kteetu == Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) == === Mgeriq ruru === == Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) == == Kluwan nYencuming (部落所屬族群) == == Srengo daha kari (使用語言) == == Pnyaan alang hini (部落由來) == == Pnyahan pnatas(參考資料) == * [http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網] * [http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料] [[Snakun:Truku]] in26yzent7ssc2cko2csaqkgckcyibu 89788 89787 2022-08-13T03:20:10Z Nicole1301 651 /* Mgeriq ruru */ wikitext text/x-wiki = Kin lwan(錦路部落) = Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan. 54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%. = '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' = Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan) == Pgkela alang (部落特色) == Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri. == Nniqan (所在位置) == Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun == Knuglahang (範圍) == Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na. == Dheran kndkilan (地理環境) == Dheran kteetu == Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) == === Mgeriq ruru === '''Malu moda''' == Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) == == Kluwan nYencuming (部落所屬族群) == == Srengo daha kari (使用語言) == == Pnyaan alang hini (部落由來) == == Pnyahan pnatas(參考資料) == * [http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網] * [http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料] [[Snakun:Truku]] eh0618lqjcyrla0p1ek8a7e0ythn9pg 89789 89788 2022-08-13T03:20:24Z Nicole1301 651 /* Mgeriq ruru */ wikitext text/x-wiki = Kin lwan(錦路部落) = Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan. 54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%. = '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' = Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan) == Pgkela alang (部落特色) == Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri. == Nniqan (所在位置) == Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun == Knuglahang (範圍) == Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na. == Dheran kndkilan (地理環境) == Dheran kteetu == Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) == === Mgeriq ruru === '''Malu moda mquri Singcu''' == Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) == == Kluwan nYencuming (部落所屬族群) == == Srengo daha kari (使用語言) == == Pnyaan alang hini (部落由來) == == Pnyahan pnatas(參考資料) == * [http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網] * [http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料] [[Snakun:Truku]] iul06v477k6dtqkvlsu1ezqt8b68rke 89790 89789 2022-08-13T03:20:40Z Nicole1301 651 /* Mgeriq ruru */ wikitext text/x-wiki = Kin lwan(錦路部落) = Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan. 54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%. = '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' = Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan) == Pgkela alang (部落特色) == Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri. == Nniqan (所在位置) == Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun == Knuglahang (範圍) == Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na. == Dheran kndkilan (地理環境) == Dheran kteetu == Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) == === Mgeriq ruru === '''Malu moda mquri Singcu Neiwan,''' == Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) == == Kluwan nYencuming (部落所屬族群) == == Srengo daha kari (使用語言) == == Pnyaan alang hini (部落由來) == == Pnyahan pnatas(參考資料) == * [http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網] * [http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料] [[Snakun:Truku]] h5oabx5ylyzkdnog32oz09wj7pw0auj 89791 89790 2022-08-13T03:20:55Z Nicole1301 651 /* Mgeriq ruru */ wikitext text/x-wiki = Kin lwan(錦路部落) = Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan. 54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%. = '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' = Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan) == Pgkela alang (部落特色) == Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri. == Nniqan (所在位置) == Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun == Knuglahang (範圍) == Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na. == Dheran kndkilan (地理環境) == Dheran kteetu == Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) == === Mgeriq ruru === '''Malu moda mquri Singcu Neiwan, pgqiri 60''' == Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) == == Kluwan nYencuming (部落所屬族群) == == Srengo daha kari (使用語言) == == Pnyaan alang hini (部落由來) == == Pnyahan pnatas(參考資料) == * [http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網] * [http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料] [[Snakun:Truku]] io3tnukqjtomklwhydjib73yzk42zox 89792 89791 2022-08-13T03:21:10Z Nicole1301 651 /* Mgeriq ruru */ wikitext text/x-wiki = Kin lwan(錦路部落) = Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan. 54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%. = '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' = Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan) == Pgkela alang (部落特色) == Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri. == Nniqan (所在位置) == Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun == Knuglahang (範圍) == Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na. == Dheran kndkilan (地理環境) == Dheran kteetu == Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) == === Mgeriq ruru === '''Malu moda mquri Singcu Neiwan, pgqiri 60 (mmteru kmxalan)''' == Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) == == Kluwan nYencuming (部落所屬族群) == == Srengo daha kari (使用語言) == == Pnyaan alang hini (部落由來) == == Pnyahan pnatas(參考資料) == * [http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網] * [http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料] [[Snakun:Truku]] syl9mdq9pdr2udd5m10nz38984jtceo 89793 89792 2022-08-13T03:21:37Z Nicole1301 651 /* Mgeriq ruru */ wikitext text/x-wiki = Kin lwan(錦路部落) = Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan. 54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%. = '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' = Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan) == Pgkela alang (部落特色) == Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri. == Nniqan (所在位置) == Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun == Knuglahang (範圍) == Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na. == Dheran kndkilan (地理環境) == Dheran kteetu == Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) == === Mgeriq ruru === '''Malu moda mquri Singcu Neiwan, pgqiri 60 (mmteru kmxalan) Siyentaw''' == Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) == == Kluwan nYencuming (部落所屬族群) == == Srengo daha kari (使用語言) == == Pnyaan alang hini (部落由來) == == Pnyahan pnatas(參考資料) == * [http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網] * [http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料] [[Snakun:Truku]] 9p6rp3tphu5idl96cmvp7yemwcpsh0m 89794 89793 2022-08-13T03:21:53Z Nicole1301 651 /* Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) */ wikitext text/x-wiki = Kin lwan(錦路部落) = Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan. 54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%. = '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' = Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan) == Pgkela alang (部落特色) == Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri. == Nniqan (所在位置) == Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun == Knuglahang (範圍) == Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na. == Dheran kndkilan (地理環境) == Dheran kteetu == Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) == === Mgeriq ruru === Malu moda mquri Singcu Neiwan, pgqiri 60 (mmteru kmxalan) Siyentaw remux Ciyensu, == Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) == == Kluwan nYencuming (部落所屬族群) == == Srengo daha kari (使用語言) == == Pnyaan alang hini (部落由來) == == Pnyahan pnatas(參考資料) == * [http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網] * [http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料] [[Snakun:Truku]] a2grreu1dk4epulr2ujf8a2y7acycty 89795 89794 2022-08-13T03:23:43Z Nicole1301 651 /* Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) */ wikitext text/x-wiki = Kin lwan(錦路部落) = Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan. 54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%. = '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' = Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan) == Pgkela alang (部落特色) == Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri. == Nniqan (所在位置) == Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun == Knuglahang (範圍) == Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na. == Dheran kndkilan (地理環境) == Dheran kteetu == Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) == === Mgeriq ruru === Malu moda mquri Singcu Neiwan, pgqiri 60 (mmteru kmxalan) Siyentaw remux Ciyensu, == Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) == Tencu Titu alang == Kluwan nYencuming (部落所屬族群) == == Srengo daha kari (使用語言) == == Pnyaan alang hini (部落由來) == == Pnyahan pnatas(參考資料) == * [http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網] * [http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料] [[Snakun:Truku]] 4c4axss59pty5etxeh8tqh68arb2tck Cyusing dxgal quri tgtruma 0 1366 89777 89122 2022-08-12T16:24:07Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[South Korea]] bitaq [[Cyusing dxgal quri tgtruma]]:​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki [[Patas bntasan:Flag of South Korea.svg|thumb|Flag of South Korea- Kwoci Tahanminkoku (南韓國旗) |alt=Centered taegeuk on a white rectangle inclusive of four black trigrams|456x456px]] = South Korea (南韓) = Gaga kska Yacow ka [[Korea, south]], 37 00 N, 127 30 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 99,720 sq km (hangan na o Tg109) (knlbanga dxgal o 96,920 sq km, knlbangan qsiya o 2,800 sq km). [[Patas bntasan:Emblem of South Korea.svg|thumb|File:Emblem of South Korea.svg-Kwohwey. (國徽)]] Kana ka sejiqun o niqan 50,924,172 hiyi. Gaga [[Seoul]] ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Korea, south ga wada sugan 18.10% ka dxgal qpahan, 63.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 18% na. Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Hwang Kyo-ahn, pnaah hngkawas2016 idas 12 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan. [[Patas bntasan:LocationSouthKorea.svg|thumb|File:LocationSouthKorea.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]] cinkhulan sa knita’ sa brbiru’ = Hankoku (韓國) = == Hangan qnlhangan (國名) == === Pusu tyawmu: Han (splawa) === Tahanminkoku ka pusa kari u dhiya ka murux muru way mndungus bay cngcweyn, dyiya nanaq tmhangan dhiya pa “Hankoku” (한국), mnangal hangan ncbiyaw Sanhan, ngalan dha “Peyhan” ka Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo (북한); Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo uri pa pusa kari u dhiya ka murux muru way mndungus bay cngcweyn, dyiya nanaq tmhangan dhiya pa “Coseyng” (조선), kiya mi splawa dha “Tuhunac Coseyng” ka Tahanminkwo, (남조선). Cyoka jnmin konghekwo ka mniq kngkawas 1992 tuhuy Hankoku cyeyncyaw brah han pa, ida dha ngalan Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo ka murux muru way mndungus bay cngcweyn, ini dha srwani murux mndungus qnlhangan ka Tahan Minkwo, splawa dha “Tuhunac Coseyng”; beytaq kngkawas 1992 cida wada cyeyncyaw ka ddha qnlhangan niyi daw, kiya hana dmuwi “Hankoku” lmawa. == Rikisi (歷史) == === Pusu tyawmu: Rikisi Coseyng pantaw mi rikisi Tahanminkoku. === [[Patas bntasan:Seoul Gyeongbokgung Throne.jpg|thumb|Juga Yucwo (wakac bukung) mi Hidaw idas rrima dwiyaq Cincngtyeyn Cinghukon Hankokug.]] ==== Psanak qmlahang brah cida ka Tuhunac Hankoku mi Tudaya Coseyng (南北韓分治前) ==== Spuda kawku mkla, mniq cbiyaw bay cida pa tna niqan sediq mniq Coseyng pantaw. Heyori Syangyeyncyun Pingjang, Congcingnantaw kongco Scwangri mi hniti nniqan Mayeynri, Congcinpeytaw Sangsri lmutuc sndiyal ptura Smudal btasil jiday Coseyng pantaw tuhunac mi tudaya pa to bay niqan sediq mniq kana. Rikisi Coseyng pantaw pa pnrdingan bay qnlhangan pnwaya pquli ka Cbiyaw bay Coseyng. [[Patas bntasan:Lopez scaling seawall.jpg|thumb|Kngkawas 1950 idas 9 cida, Rucantuy Amirika u mtmay Jncwan, wada mangal nniqan kana Coseyng.]] Kngkawas 1932 cida, cyangkun Kawri Ricngkuy ka pspaux Kawri cngcweyn knpriyux Yeyn phiyu qnlhangan, hangan rikisi u “Coseyng wangcaw”. Muru snhiyan Jucyaw qmlangan qnlhangan ka Coseyng wangcaw, Jucya ssyang ka rmirih Bukyo sndhu qqlahang dha qnkhangan. Scong tawang ccida, keyjay wangcaw, bungka, cyunsu, keci mi knkana uuda u wada kndudul mrana kana. Yeynwenw ka bnrnahan dha pa kiya ka wada psbalay bay bungka knkana dsediq qnlhangan uri. Babaw psnakan qmlahang ka Tuhunac Hankoku mi Tudaya Coseyng daw, wada muda snpusal mincu mi tucay qmlahang ka Hangkoku. Tukingal konghekwo u mniq Ricngwan tucay qmlahang kiya, dhuq kngkawas 1960 cida wada pspuruq ka 419 keming, kiya ka phiyu mincu ka Tudha konghekwo. == Nniqan lnlingay (地理) == [[Patas bntasan:South Korea Topography.png|thumb|Lnlingay Hankoku]] === Pusu tyawmu: Lnlingay Hankoku. === Hangkoku pa wa mniq tunarac daya Asia na tuhunac Coseyng pantaw, mkngahu ucilung ka turu lingay tndxral dha, tudaya u mslutuc tndxral Coseyng, tuiril u niqan Ucilung Mcayis mi mksipaw dha Cyokoku, tunarac mi tunarac hunac pa niqan Ucilung Tunarac mi msdalih Tanah Tunux, kana bay knrbangan tndxral u 10 knbkiyan pinghwang kongri, ya bay 45% knkana knlbangan pantaw. ==== Lipax lnlingay (地貌) ==== Nniqan lnlingay Hankoku pa tudaya u baraw mi tuhunac u ruma, tunarac u baraw mi tuiril u ruma, kcka na hiya pa 2/3 ka lmiqu. Kndadax tudaya prading dwiyaq Hwangrong msdurux tunarac mkngahu ucilung na dwiyaq tudu Taypay ka knbbaraw bay dwiyaq tudu Hankoku, knbrawan niya pa 500km, pndkanan ka knbaraw dwiyaq u 1000m, kiya ka wada sndhu Han pantaw tuhunac na tudu. Alaw buwan mneyras ucilung tunarac, dwiyaq tudu Taypay tunarac u ddoras katu mi bbtasil tiping taw, uka hari ddoran mi kkatu ka tuiril mi tuhunac, niqan mbbrnux mi ou msdalih ucilung tawyu mi tiping kangwan. Wa mniq tudaya tudu ddwiyaq Taypay ka dwiyaq Sweyyey ka tubaraw bay tuhranan hidaw lmiqu Hankoku, knbaraw niya u 1708 m, alaw dudux dwiyaq pa kngkawas u 5~6 idas ka bungan huda kiya ka niqan bay hhangan niya. Kcka Tudu ddwiyaq Tapay pa mhiyu 5 mntna kvbaraw ddwiyaq wada splawa Utaysan, knbaraw na bay ddwiyaq ka Huyruhong haypa 1563 m.<gallery widths="180" heights="200"> File:Korean.Seoraksan-Ulsanbawi-01.jpg|Ddwiyaq Sweyyey kongyeyn pnhiyu qnhlangan Hankoku. File:Seomjingang MS3672.JPG|Cancincyang </gallery>Alaw lipax lnlingay Hankoku, yayung Hankoku pa to bay kndadax tudaya mquri tuhunac mi uxay daw kndadax tuhranan hidaw mquri tupryaxan hidaw qluhuy quri ucilung. Rotongcyang ka knbeyhing bay yayung Kankoku, speyyah tudaya tudu ddwiyaq Taypay mquri Tacyo dhuq tuhunac Husan mquri ucilung Tahan, knbbaraw u 525 km. Knbbaraw Hancyang u 514 km ka tudha knbeyhing yayung Hankoku. Mmuda sotu Hankoku Soar ka Hancyang u kndadax cbiyaw pa kiya ka pkrana knudus dha kndusanseyng sediq Hankoku. ==== Kkarac (氣候) ==== Hankoku pa kkarac mnwentay tarusing hhuriq mi hujetay hhuriq. Tnkawas pa tura bay ka srwasaw, rbawan, krpuhan, misan, llbu ka diyax ssrwasaw mi kkrpuhan; rrbawan u mtilux bay mi hhriqan; mmisan u mskuy mi kndnguwan. Rrbawan ka Hankoku u to bay hmrinas 30℃ ka kntlxan karac kana nniqan. Mskuy ka karac mmisan. Tukcka nniqan kskuy bay karac u kndhuq -20℃ knskuy niya. Soar u pnsdkanan niya idas kingal knskuy ka kngkawas karac pa 7℃ dhuq 1℃. Soar u idas 8 cida pnsdkanan na kntlxan karac u 22℃ dhuq 30℃. Nniqan tuhunac mkngahu ucilung na kntlxan mmisan u mtilux hari kiya, kiya u nniqan tukcka lmiqu u mskuy bay ka karac. ==== Cuyeyn ida nkiya (自然資源) ==== Kari bay kluwanan kwangcan cuyeyn niya ka Hankoku, binaw niqan bnrihan na kmari ka kwangwu pa tikuh bay. Pusu bay kongyey yeynryaw u sntama cinko, pnyahan dha nanaq ka 10% balay. Alaw ini ttuku ka babaw congsngtay haysyang cnci, beytaq say aka Hankoku pa ini sdiyal qnpahan gasoring. Pusu bay nengyeyn kwangcan ka mey uka qrngun, binaw tikuh ka snkuwan dha. Pusu balay knou snkuwan dha ka Hankoku pa king, giying, tong, mu, cyeyn, sin, mey, wu, ti, si. Snkuwan dha uxay xxiluy kluwanan kwangwu Hankoku pa mndungus balay. Btunux congcing, yunmu, btunux yun mi dxral kawring ka ou bay snkuwan dha. == Horicu (法律) == [[Patas bntasan:South Korean Constitutional Court building.jpg|thumb|Hoing keyngpo Hankoku.]] === Pusu tyawmu: Keyngpo Hankoku mi Hoing keyngpo Hankoku. === ==== Keyngpo (憲法) ==== Kngkawas 1948 cida, wada pkla tukingal keyngpo kiya mi muru pnwaya keyngpo muda phiyu qnlhangan. Babaw pnhiyu qnlhangan iyax kcka mkmaxal kngkawas, mnuda mn9 snbarah smmalu ka keyngpo Hankoku. Knburah bay keyngpo snbrahan pa mniq kngkawas 1987 na tu6 konghekwo. “Keyngpo Hankoku” pa kiya ka knkana kari pnrdingan, 130 qnay tyawkwan mi 6 ka nmalan pnwaya, pnsnakan ka congkang, biyax mi qqpahun kongmin, kwohuy, seyhu, hoing, hoing keyngpo, qmlahang seyngkyo, qmlahang nanaq tnualang, keyjay mi snburah smmalu keyngpo 10 spuwan, pusu, pusu bay u niqan “pusu biyax sediq qnlhangan”, muru muda “ 3 biyax psnakan” mi “ pnwaya soto congsin”, malan ka biyax mincu sediq qnlhangan, mi muru muda sinsa smliq waya keyngpo pnwaya quri 4 pusu bay bntasan. Kiya mi lxan sngtangan ddaun pa kiya ka knkana pusu biyax sediq qnlhangan, sancweyn hunri, smatang snblayaq mincu tongyi ka tuhunac mi tudaya, smatang snblayaw ka kwoci mi msupu ppwaluk, muru waya qmlahang qnlhangan mi qnlhangan ka seykining pkmalu ddaun qnlhangan mi kndusan sediq qnlhangan. ==== Pnwaya suhwa (司法制度) ==== Pnwaya suhwa Hankoku pa pnspuwan knbaraw hoing, beyhing hoing, keyngpo hoing, kawtng hoing, nniqan hoing mi quri so tukubeycu hoing, kiya u pnwaya mn3 pcahu ka mnhdu pcahu. == Seyji (政治) == [[Patas bntasan:ROK election system and separation of powers (zh-hant).svg|thumb|Juga pnkla smmalu waya, singcng, suhwa ka 3 biyax psnakan mi pnwaya seyngkyo.]] === Pusu tyawmu: Seyji Hankoku. === Cngti Hankoku u pnsliyan singcng, smmalu waya mi suhwa 3 biyax. Kndadax 20 seyki kngkkawas 60 dhuq saya, wada mndungus bay pkranan mtrawah pnwaya mincu ka Hankoku. Kngkawas 1987 cida, muwaya bay mntxan muda pnstna trawah seyngkyo soto ka Hankoku, wada mqnlhangan tu3 mincuhwa tuhranan hidaw Asia uri. “Cngti curyawci” mi ncupan Amirika Congyang Cingpawcyu na “Mtqiri klwanan kaykwang” pa wada dha ngalan qnlhangan mincu ka Hankoku. === Pusu tyawmu: Soto Hankoku, kwowu congri Hankoku mi congyang singcng cikwan Hankoku. === ==== Singcng Ciko (行政機構) ==== Singcng pumn muru muda pnwaya soto ka Hankoku, kiya ka pusu bay ticu 3 biyax pnsnakan na Hankoku. Soto Hankoku pa pnhyuwan spuda kana sediq qnlhangan muda sdurux seyngkyo, 5 kngkawas ka diyax snpngan. Alaw muda qndahang ana ima txtaxa qnbsyaqan dmuwi biyax qnlhangan, “keyngpo Hankoku” pa muda smmalu waya naqah muda mndha ka soto. Soto Hankoku u spuda 15 dhuq 30 hiyi sediq pssli kwowu huyyi muda singcngcweyn. Hankoku saya pa congyang singcng cikwan u kiya ka knkana 17 pu, 3 cu, 17 ting, 2 ing, 5 su, 6 ingkay; kana bay u 50 ka ciko. Kngkawas 1988 cida, Hankoku u wada dha sbrahan smmalu ka “waya qqmlahang nanaq ka tunniqan tnualang”; kngkawas 1991 ka mnuda seyngkyo tunniqan gikay; kngkawas 1995 ka mnuda seyngkyo taw cusu mi sucang. === Pusu tyawmu: Kwohuy Hankoku. === [[Patas bntasan:Vladimir Putin in South Korea 26-28 February 2001-10.jpg|thumb|Kngkawas 2001 idas 2 diyax 28 ka mniq kwohuy Hankoku.]] ==== Smmalu waya Ciko (立法機構) ==== Kwohuy Hankoku ka pnwaya kingal yeyn cikwan smmalu waya Hankoku, muru muda pnwaya horicu kasi ka niqan hmrinas 200 hiyi giying ka mssli, mntxan snpngan diyax u 4 kngkawas, kcka hmrinas 80% hiyi giying pa spuda sediq qnlhangan ka muda seyngkyo phiyu, msngari hmrinas 5% hiyi ka giying u spuda pnwaya piri rmirih pnhiyu. Kwohuy ciko Hankoku pa kiya ka taxa hiyi gicyo, 2 hiyi huku gicyo mi lhayan eyngkay. Kwohuy gicyo Hankoku mi huku gicyo pa spuda giying ini pkla hangan muda seyngkyo phiyu, seykining dmudul kaygi kwohuy. Naqah hmrinas 2 kngkawas ka snpngan diyax gicyo. Gicyo mi huku gicyo pa qpahun dha u dukuricu ntumal na cngtang, kiya mi ana uxay kwanyeyn seyhu. === Pusu tyawmu: Beyhing hoing Hankoku. === ==== Suhwa Ciko (司法機構) ==== Suhwa ciko Hankoku pa dukuricu quri ciko singcng mi smmalu wayaHankoku. Hoing Hankoku u psnakan Beyhing hoing, knbaraw hoing mi knkana llhayan cwanri hoing, tnsapah hoing mi quri kcka singcng hoing na tnualang hoing tu3 kluwanan. === Pusu tyawmu: Cngtang Hankoku mi seyngkyo Hankoku. === ==== Cngtang mi seyngkyo (政黨與選舉) ==== Muru muda pnwaya knou tang ka Hankoku. Pusu bay cngtang saya pa niqan Nxan tonghetang, Kupu mincutang. Nxan tonghetang mi Kupu mincutang ka ddha knbeyhing bay cngtang Hankoku, dmudul kana seyji Hankoku. === Pusu tyawmu: Singcng cyuhwa Hankoku. === ==== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==== Quri so rikisi, jnwen mi lnlingay pa, Hankoku u luhay psnakan nniqan Kwantong, Sotu cweyn, Tatyeyn cweyn, nniqan Hunan, nniqan Ringnan mi nniqan Cico 6 knbeyhing nniqan. Nniqan Kwantong ka tuhranan hidaw Hankoku nniqan tuhranan hidaw nniqan Takwanring, kiya ka lwanan dha Hankoku Cyangyeyntaw. Nniqan Hunan ka tuhunac Cincyang na lwanan Cweyro nantaw mi Cweyro peytaw. Nniqan Ringnan ka tudu ddwiyaq tiping bhuway na nniqan tuhunac Curing mi Nyawring, kiya ka Cingsang nantaw mi Cingsang peytaw. Tatyeyn cweyn pa kiya ka Congcing nantaw mi Congcin g peytaw. Sotucweyn mi nniqan Cico u psnakan tmiyu Cingcitaw mi Cicotaw. Kana dniyi dnuwi hmrinas 1000 kngkawas ka srngaw nniqan mi tnuayus singcng cyuhwa pa uxay so mntnna balay. Kana qnlhangan Hankoku saya pa psnakan kingal tuku beycu su (특별시), kingal tuku beycu qmlahang nanaq su (특별자치시), 6 ka kwangyu su (광역시), tubaraw 8 niyi u spuda congyang sdurux qmlahang na cusyasu, 8 ka taw (도) mi kingal tuku beycu qmlahang nanaq taw (특별자치도); tubaraw niyi pa ici singcngcyu ka “Kwangyu qmlahang nanaq pnsliyan”, kana bay u niqan 17. Kwangyu qmlahang nanaq pnsliyan trahuc na tudha bnkuwan singcngcyu u lwanan “Mkrdingan qmlahang nanaq pnsliyan” (기초자치단체), knkana bay qnlhangan u niqan 73 ka Qmlahang nanaq su (자치시), 86 ka Cyun (군), 69 ka Nniqan qmlahang nanaq (자치구). Trahuc Mkrdingan qmlahang nanaq pnsliyan pa psnakan Myeyn, Yi, Tong; kiya mi psnakan Ri, Dong mi kntruma na bay ka Pan. === Pusu tyawmu: Keyjay Hankoku mi Pnskraya sklwiun Hancyang. === [[Patas bntasan:Korea Export Treemap.jpg|thumb|Juga pnkla cuko 28 kluwanan canpin Hankoku.]] ==== Keyjay (經濟) ==== [[Patas bntasan:Samsung headquarters.jpg|thumb|Soar Sansingcng.]] Hankoku ka ntumal 20 qnlhangan uri na mtqiri klwanan pusu cingciti, kiya ka niqan mndungus bay pnwaya sucang cingci na cinghe cucu qnlhangan ikayhwa. Quri so sncan congcu kcka qnlhangan spuda kwoci huyryu smpu pa mniq tu11 bnkuwan mtqiri klwanan, spuda syangtuy biyax mbari cupyaw smpu u tu13 bnkuwan mtqiri klwanan. 4 syawrong Asia uri ka Hankoku, kiya ka kcka nxan 11 qnlhangan murux bay taxa qnlhangan ikayhwa. Kwoci mawyi mniq Hakoku GDP u niqan knbeyhing bay dndulan niya, kiya ka kana nmtqiri klwanan tu7 knbeyhing cuko qnlhangan mi tu7 knbeyhing cinko qnlhangan. Kndadax kngkawas 2002 idas 10 cida tuhuy Curi ppatas pnsdhuwan tukingal mtrawah mawyi syeyting daw, saya u wada lmutuc tuhuy Amirika (Han Mey mtrawah mawyi syeyting), Omong (Han O mtrawah mawyi syeyting), Kanada (Han Ka mtrawah mawyi syeyting), Cyokoku (Cyo Han mtrawah mawyi syeyting) pusu bay qnlhangan mi cingciti ppatas pnsdhuwan mtrawah mawyi syeyting. Keyjay Hankoku ka so snkaya mrana pa lwanan dha “Hancyang pnskraya sklwiun”. Kngkawas 1953 cida, jncyun GNP sediq Hankoku pa wana bay 67 pila Amirika, dhuq kngkawas 2007 daw dhuq 20045 pila Amirika; kiya ka wada muqnlhangan ikayhwa, wada mrana 298 pey. Mniq quri pkranan keyjay na Hankoku pa ini bay qndhqi lmngelung ka mnhdu mccbu Hancan cida. Mkrdingan ssmluwan dha Hankoku pa wada sliqun kcka mccbu Hancan da, hmrinas mk10 kbkuy knbkiyan sediq qnlhangan Hankoku ccida u mniq kcka mqrinuc mi uka qpahun tnbyakan. Kngkawas 1963 cida, Pucngsi ka dmuwi biyax daw, ngalan niya knbeyhing bay ddaun ka pkranan keyjay, spuda kwocing Hankoku prading muda keyjay Hankoku ptrawah 5 kngkawas keykaku. == Cinjong (金融) == === Qntan: Hankoku inhang. === Cinjongyey Hankoku pa pnspuwan congyang inhang mi inhang mi uxay inhang cinjongyey na Hankoku. Hankoku inhang ka ngalan congyang inhang seykining muda kbangan cngce Hankoku, kiya mi muda smmalu pila mi pstalang hbangan pila Hankoku. Uxay wana Hankoku inhang nanaq, Hankoku u niqan ou cngcesing inhang, mray so canyey inhang, congsyaw ciyey inhang, sweycan syeyhuy inhang uri na. Pusu bay knkana qnlhangan sangyey inhang Hankoku pa kiya ka knkana Hanya inhang, Kwomin inhang, Yori inhang, Sinhan inhang uri. Kcka niyi u pnhiyu kngkawas 1897 cida ka Sinhan inhang, kiya ka rikisi Hankoku mwaya bay sangyey inhang, kiya mi knbeyhing bay inhang Hankoku saya ka Kwomin inhang. Pnhiyu kngkawas 1897 cida ka Sinhan inhang, kiya ka rikisi Hankoku mwaya bay mincyeyn inhang, wa mniq Soar Hankoku ssiyaw tuhunac beyhing rhngun ka congpu niya. Hankoku cyawyiso (lxan kari u KRX) ka murux bay cngcweyn cyawyiso Hankoku, wa phyuwan Husan Kwangyu su Hankoku ka congpu niya, kngkawas 2005 idas 1 cida pnneyyah pnspuwan phiyu Hankoku cngcweyn cyawyiso (KSE), Hankoku cihwo cyawyiso (KOFEX) mi Hankoku cwangyeypan sucang (KOSDAQ), kiya mi pusu cusu ka Hankoku conghe kucya cusu. [[Patas bntasan:Korail KTX-2.jpg|thumb|Hankoku Syeyntay Rotem ka smnalu ka KTX-II kawtyey knspidaw na u kingal jikang dhuq 350 km/jikang.  ]] == Ppanan rulu (交通) == === Pusu tyawmu: Ppanan rulu Hankoku. === Hankoku pa kndadax kngkawas 1967 prading muda smmalu kawsu kongru, lmutuc Soar mi Jncwan mi Cingjn na Husan, Cing Hu kawsu kongru ka ptmay Hankoku “jidayi kawsu kongru”. Pnuda rmrinas mk10 kngkawas ka smmalu, Hankoku saya pa wada smluwan msdurux mquri hunac mi daya; msdurux mquri iril mi narac knkana qnlhangan na kawsu kongru wangru “kingal diyax kndusan cweyn”. Sediq qnlhangan Hakoku pa malu spuda kawsu kongru mniq kingal diyax dhuq knkingal alang mkbrnux Hangkoku. Hankoku saya pa niqan 32 ka kawsu kongru, knkana knbrawan niya u 4044 km, 51 ka elu qnlhangan, knkana knbbaraw niya u 13432 km. Dhuq kngkawas 2012 idas 9 mnhdu, elu kisya sitong Hankoku pa knkana bay u niqan 90 ka elu kisya, knkana knbrawan niya u 3569.5 km, kcka hiya huseyng u 1904.4 km, deyngkihwa elu kisya u 2385.2 km. Pusu bay sanan trdu asu Hankoku pa trdunan asu Husan, trdunan asu Jncwan, trdunan asu Cyunsan, trdunan asu Masan, trdunan asu Mupu, trdunan asu Putting, trdunan asu Tonghay, trdunan asu Weysan, trdunan asu Riswey mi trdunan asu Cico. === Pusu tyawmu: Heneng Hankoku. === ==== Nengyeyn (能源) ==== Knbeyhing bay qnlhangan dmuwi nengyeyn ka Hankoku, kiya knkana mtqiri klwanan dmuwi nengyeyn 2.1%, mniq tu8. 95% deyngki Hankoku pa to bay pneyyah Hankoku tyeynri kongse ka bnuway, pusu bay ka puniq psdeyngki mi hetyeyn. Kngkawas 2012 cida kcka dnuwi nengyeyn Hankoku pa meytan ka 28%, yeynyo u 41%, gasu u 17%, heneng u 12%, malu caysng nengyeyn u 1%. Alaw ka ini ttuku ka nengyeyn cuyeyn, 97% na ddiyun nengyeyn Hankoku pa sntama cinko. Hankoku ka mtqiri klwanan tu2 knbeyhing yihwa tyeynjanci qnlhangan cinko mi tu2 meytan knbeyhing qnlhangan ciko. Dduwi gasoring Hankoku u tu7 bnkuwan mtqiri klwanan. Kngkawas 2007 cida ddiyun txtaxa sediq kmgkawas pa 16 tong, tu5 bnkuwan mtqiri klwanan. Hankoku u niqan knbeyhing bay yeynyo cyakong kongyey, binaw kana yeynyo pa kasi ka cinko kana, alaw kcka  qnlhangan Hankoku pa beytaq saya u ini sdiyan qnpahan gasoring niya na, kiya ka tu4 bnkuwan gasoring qnlhangan cinko ka Hankoku. Snparu bay qmita pnkranan heneng ka Hankoku, kiya ka kana mtqiri klwanan tu5 knbeyhing qnlhangan smmalu hetyeyn. Hankoku saya pa niqan 23 ka hehwanyingru, knkana bay u 10 oku wa deyngki kongryu na cwangci jongryang. Niyi ka knkana qnlhangan Hankoku deyngki cwangci jongryang na 22%. Seyhu Hankoku keykaku dhuq kngkawas 2035 cida hetyeyn u pkrnaun cwangci jongryang dhuq knkana qnlhangan cwangci jongryang na 29%. [[Patas bntasan:Galaxy Fold - 1.jpg|thumb|Trahuc na Sansing citwan na Sansing tyeyncu ka knbeyhing bay sinsi cisu kojyo knkana mtqiri klwanan.]] ==== Tongsin (通信) ==== Rikisi Hankoku pa, muwaya bay tongsyun sesu u kngkawas 1885 idas 9 diyax 28 cida, wada tumal ddiyun lmutuc Soar mi Jncwan na kingal 30 km knbbaraw wasil tyeynpaw ka Hankoku. Kngkawas 1896 cida, Coseyng wangkong muda pusa muwaya bay qqnawal. Qnawal ddiyun ssediq qnlhangan u kngkawas 1902 ka prading mtmay Hankoku. Kngkawas 1924 cida, Soar mi Cyokoku Snyang ka ptrawah kwoci qnawal thiyaq. [[Patas bntasan:Hyundai kona front-side.jpg|thumb|Smnalu rulu Syeyntay ka SUV Hyundai Kona.]] == Qqpahun mpsalu (製造業) == === Qntan: Rulu kongyey Hankoku. === Qqpahun mpsalu Hankoku ka pusu mpdudul canyey keyjay Hankoku, mnuda kngkawas 1961–1971 ka rawtong micising canyey, kngkawas 1972–1981 ka cupn micising conghwa kongyey, kngkawas 1982–1991 ka cisu micising canyey mi knkla micising canyey say aka knpriyux mi pkrana cyeyko. Hankoku pa mniq xiruy kang, smmalu asu, rulu, pantawti mi suma canpin uri ka qqpahun mpsalu uniqan mbiyax bay biyax dha pnsung kwoci, ou bay canpin u niqan tnpusu nanaq pinpay dha, mniq kcka kwoci canyey ka hnyuwan dha pa ini sangay mdakil. Pusu bay xihuy kang mbari msalu u Pusyang xiluy kang, Syeyntay xiluy kang, Tongkwo mpsalu kang uri, kcka Pusyang xiluy kang ka knkana mtqiri klwanan knbeyhing bay xiluy kang ciyey uri, kiya ka niqan bay biyax pnsung knkana mtqiri klwanan na mbbari qqpahun mpsalu xiluy kang uri. Hankoku ka qnlhangan mbiyax bay smmalu asu, knbsiyaq bay diyax tu1 knbeyhing bay knkana jeynmtqiri klwanan qnlhangan smmalu asu uri. Knkana mtqiri klwanan tu10 tubrah koba mpsalu asu pa niqan 7 ka na Hankoku, 6 ka bnkuwan tu1 dhuq tu6, kcka na hiya u Syeyntay congkong, Sansing congkong, Tayu msalu asu hayyang cusu huyse mi STX msalu asu hayyang ka knkana mtqiri klwanan sspac knbeyhing bay koba msalu asu. Hankoku pa mniq quri msalu knmalu bay asu u niqan bay biyax dha. Yihwa ida nkiya gasu asu mhaqun qqiya ka knklanan dha bay Syeyntay congkongyey; quri so asu hayyang kantan u, Sansing congkongyey ka mbiyax balay, nhiya kana ka 60% qpahun mtqiri klwanan; Tayu msalu asu hayyang cusu huyse ka mtqiri klwanan knbeyhing bay asu abura pusu bay mbbari msalu, ya bay niqan 10% knkana mtqiri klwanan na knbeyhing asu abura pa smnalu Tayu kojyo. === Pusu tyawmu: Qqpahun ppnwalang Hankoku. === [[Patas bntasan:Korea-Gyeongju-Rice paddy field-01.jpg|thumb|Qnpahan ppwalang Cingco.]] ==== Qqpahun ppnwalang (農業) ==== Qqpahun ppnwalang Hankoku pa uka hari cuyeyn, dxral knlbangan ddiyun dha qmpah pa 1835.6 lituk (18.4% ka dxral pphmaun pnwalang), kiya ka knkana mtqiri klwanan txtaxa sediq tikuh bay knrbangan dxral qnlhangan uri. So kiya knou bay pnyahan pnhuma pnwalang Hakoku pa sntama qnlhangan icil cinko. Wana buwax mi bbunga qmuru ka kntuku nanaq, kiya mi quri so duma uqun 85% u kasi ka ciko. Kiya uri u Hankoku pa hmrinas 60% hiyi dapa, qqcurux mi pnyahan ucilung, 20% hiyi pnwalang, hiyi rrodux mi qququq mi miruku pa kasi ka sntama qnlhangan icil cinko, wana sato mi balung ka mndungus bay mttuku. === Pusu tyawmu: Keci Hankoku. === ==== Keci (科技) ==== [[Patas bntasan:Samsung DDR2 RAM.jpg|thumb|Sansing tyeyncu Hankoku ka mtqiri klwanan knbeyhing bay cusu pantawti pnbari pnyahan.]] Kcka 20 seyki, alaw qnlhangan Nihong mi mccbu Hankoku, keci Hankoku u kiya bay so uka blbalay. Mtmay kngkkawas 60 ccida, prading dmudul “keci phiyu qnlhangan” ka Hankoku, kngkawas 1966 cida wada phiyu muwaya bay conghesing heyeyn ciko Hankoku heswey cisu keyngkyoing. Spoda quri psdhu mi pstutuy keci qnlhangan dha nanaq, 20 seyki kngkkawas 80 ccida, wada balay bay dhuq kndadax madas cisu dhuq hmqangaw snbburuh cisu. [[Patas bntasan:2010 G-20 Seoul summit.jpg|thumb|Kngkawas 2010 cida 20 qnlhangan citwan mniq Soar honghuy msupu passing.]] == Waycyaw (外交) == === Pusu tyawmu: Waycyaw Hankoku. === Hangkoku pa kngkawas 2013 cida wada msupu mtqiri klwanan 192 qnlhangan psdhu pnluban waycyaw, kiya ka Ryeynhekwo, Sumaw cucu, Cinghecucu, Tongsyey 10 malan 3, 20 qnlhangan citwan na qnlhangan cngyeyn, kiya uri u Pnsliyan Yatay cinghe mi qnlhangan pnrdingan Tuhranan hidaw Asia honghuy uri, mbiyax bay dmudul mniq ddaun kwoci wutay. Hankoku ka kngkawas 1996–1997, kngkawas 2013–2014 Ryeynhekwo anrihuy huycangjn risukwo, kngkawas 2001 tu56 [[Reynhekwo]] taykay cusikwo. Wada mndungus bay muda kngkawas 2000 tu3 Ya O kaygi, kngkawas 2005 APEC kaygi, kiya mi kngkawas 2010 na 20 qnlhanagn citwan tu5 honghuy. == Cyunsu (軍事) == === Pusu tyawmu: Cyunsu Hankoku. === Hankoku haycyun Sucong tawangci cyucucyeyn. Alaw quri kcka rikisi Hankoku pa mnuda balayqnrqilan mccbu mi Han pantaw na ptqraqil ka tuhunac mi tudaya, Hankoku GDP na 2.6% mi ddiyun seyhu na 15% u wada sduwi kwohwang cyeynse kana. Niqan tu6 mtqiri klwanan knbeyhing knhbrawan wisu heytay say aka Hankoku mi tu2 knbeyhing yupeyyi tuywu. Hankoku saya pa niqan 63 knbkiyan knhbrawas hiyi ka wasu hitay saya mi niqan 297 knbkiyan hiyi ka yupeyyi butay, pspuwan smpu knkana 5000 knbkiyan hiyi sediq ka Hankoku pa ririh sa knbeyhing bay spuwan ka niyi. == Knhbrawan hiyi sediq (人口) == === Pusu tyawmu: Knhbrawan hiyi sediq Hankoku. === Hankoku pa qnlhangan murux bay minjoku, kngkawas 2015 muda smpu knhbrawan hiyi sediq u 5106.9 knbkiyan hiyi sediq. Hankoku ka qnlhangan tubaraw bay jnko miti, kngkawas 2015 jnko mitu u ya bay mkpinghwang km 509 hiyi sediq, kiya ka kana myqiri klwanan qnlhangan knbeyhing bay jnko mitu uri. Ini pndungus ka pnsasu nniqan sediq ka Hankoku, to bay mniq alang mkbrnux ka sediq, cngsuhwaryu pa 82.5%. Kngkawas 2015 cida, kiya ka knkana Soar, Jncwan mi Cingcitaw ka knhbrawan hiyi sediq sotucweyn pa knkana bay u 2527.4 knbkiyan hiyi sediq, kiya ka knkana hiyi sediq na 49.5%. === Maci (都市) === Knkana hiyi sediq Hankoku wa mniq maci pa 91%, knbeyhing bay alang mkbrnux ka dlih 1,000 knbkiyan hiyi sediq, bnkuwan matas hunac niyi ka pusu bay alang mkbrnux kcka Hankoku: {| class="wikitable" |+ ! * <abbr>閱</abbr> * <abbr>論</abbr> * <abbr>編</abbr> ! colspan="9" |Bnkuwan knbeyhing alang mkbrnux Hankoku. <small>Kngkawas 2016 idas 1 singcng qmlahang nanaq pu tyawca.</small> |- | rowspan="11" |<gallery perrow="1"> File:Seoul 2006.JPG|Soar File:Haeundae 2008.png|Husan </gallery> |Bnkuwan |Hangan alang mkbrnux |Singcng cyuhwa |Knhbrawan hiyi sediq |Bnkuwan |Hangan alang mkbrnu |Singcng cyuhwa |Knhbrawan hiyi sediq | rowspan="11" |<gallery perrow="1"> File:Songdo city.jpg|Jncwan File:Daegu from Migliore.jpg|Tacyo </gallery> |- |1 |Soar |Soar tukubeycu su |10,018,537 |11 |Rongjn |Cingcitaw |975,968 |- |2 |Husan |Kwangcng su |3,513,361 |12 |Cngnan |Cingcitaw |973,744 |- |3 |Jncwan |Jncwan Kwacngyu su |2,927,195 |13 |Hucwan |Cingcitaw |849,064 |- |4 |Tacyo |Tatyeyn Kwangyu su |2,487,823 |14 |Cingco |Congcing Peytaw |832,234 |- |5 |Tatyeyn |Tatyeyn Kwangyu su |1,518,024 |15 |Ansan |Cingcitaw |696,934 |- |6 |Kwangco |Kwangco Kwangyu su |1,472,802 |16 |Nanyangco |Cingcitaw |655,512 |- |7 |Sweyyeyn |Cingcitaw |1,185,196 |17 |Cweynco |Cweynro Peytaw |652,858 |- |8 |Weysan |Weysan Kwangyu su |1,173,568 |18 |Tyeynan |Congcing Nantaw |606,019 |- |9 |Cangyey |Cingsang Nantaw |1,069,697 |19 |Anyang |Cingcitaw |597,805 |- |10 |Kawyang |Cingcitaw |1,028,237 |20 |Puting |Cingsang Peytaw |519,244 |} [[Patas bntasan:Koreandialect.png|thumb|Pnsasu kari na Coseyng Pantaw (Mbanah seyng ka seyng pnsnakan ayus cyunsu, tubaraw ka Coseyng, tuhunac ka Hankoku):1. Kari tuiril daya 2. Kari tuhranan daya 3. Kari tukcka 4. Kari tupryahan hidaw hunac 5. Kari Cingsang 6. Kari Cico]] == Kari (語言) == === Pusu tyawmu: Kari Hankoku. === Ddiyun kari qnlhangan seyhu Hankoku ka kari Hankoku mi kari tnbbawa Hankoku. Kiya ka knkana mnniq Coseyng Pataw, kana mtqiri klwanan dmuwi kari Hankoku pa ya bay 7560 knbkiyan hiyi sediq. Dndulan Hankoku quri kwoci syakay seyji, hnyuwan keyjay hnyuwan keyjay ka ini sangay mkala, smluhay kari Hankoku ka sediq u ini sangay mrana uri. Hbaraw bay qnlhangan saya mniq pyasan tubeyhing mi pyasan tubaraw pa niqan tmsa kari Hankoku kana. Mniq qnlhangan Amirika, Nihong, Awco, malu ngalan skeyng mtmay pyasan tubeyhing na kingal kari qnlhangan kari qnlhangan Hankoku. [[Patas bntasan:Cheondogyo Jungang Daegyodang.jpg|thumb|Tyeyntawkyo Congyang Tacyawtang.]] === Snhiyan (宗教) === Pusu tyawmu: Snhiyan Hankoku. Tnpusu snhiyan tndxral Hankoku ka Samankyo. Kiristokyo ka knbeyhing bay snhiyan Hankoku, ya bay niqan knkana sediq qnlhanganna 27.6%, yabay niqan 1356 knbkiyan hiyi sediq, kiya ka knkana 970 knbkiyan hiyi snhiyan Kiristo burahkyo mi 390 knbkiyan hiyui sediq Teynsukyo. Kngkawas 2015 beytaq saya, Kiristo burahkyo na sinjya u wisu kndudul rana, kiya mi sinjya Teynsukyo u kndudul mlih. Pnrhulan Cyoro ka knbeyhing bay Kiristokyo Hankoku, ya bay niqan 900 knbkiyan hiyi sediq sinjya mi 100 sngari kluwanan ka pnrhulan, kiya mi knbeyhing na pnrhulan u kiya ka knkana “Tahan Yesukyo Cyorokay (Hetong)”, “Tahan Yesukyo Cyorokay (Tonghe)”, “Tahan Yesukyo Cyorokay (Kawsn)”. Tyeyntawkyo na brah ka kcka 19 seyki siswey mquri tuhranan hidaw ccida mtmay Coseyng Pataw na Tosweykyo, kngkawas 1906 spuda Tongswey tu3 hiyi cyawcu Sunpingsi ka wada pryuxan cintay snhiyan. == Syakay (社會) == [[Patas bntasan:Kyung Hee Univ. Central Library and Museum.JPG|thumb|Pyasan tubeyhing Cingsi]] === Kyoiku (教育) === Pusu tyawmu: Kyoiku Hankoku. Kyoiku mniq Hankoku pa ngalan dha pkranan keyjay tu2 keyjay. 20 seyki tu60 kngkawas beytaq saya, keyjay syakay Hankoku pa so bay snkaya ini biyaq pnkranan ka keyjay Hankoku mi smlanan “Pnsklwiyan Hancyang”, mniq bukuy pndungus Hankoku pa, “Kyoiku phiyu qnlhangan” canrwey ka pusu bay dungus niya uri. “Keyngpo Hankoku” pa ptura bay pkla kana qnlhangan sediq u niqan pnsdkanan mangal biyax kyoiku. 20 seyki na tu80 kngkawas ccida, kyoiku kana kndusan u wada malan kcka “keyngpo Hankoku”. Iyux qmlahang biyax kyoiku qnlhangan sediq, wada smmalu mndungus bay horicu kyoiku ka Hankoku, kiya ka knkana “Snrdingan waya kyoiku”, “Waya kyoiku llaqi tiring”, “Waya kyoiku tutiping, tukcka”, “Waya kyoiku tubaraw” mi “Waya kyoiku kana kndusan”, so malu spuda pnwaya muda kyoiku kana kndusan ka txtaxa sediq. [[Patas bntasan:MBC headquarter buld.jpg|thumb|Wa mniq Soar Juyitaw ka MBC congpu taro.]] === Cwanmey (傳媒) === Patas singbung Hankoku pa niqan hmrunas 100 kngkawas ka rikisi niya. Kngkawas 1896 cida, Syutaypi ka pnhiyu smmalu na “Dukuricu singbung” ka Hankoku kngkawas cnduray tu1 mining singbung jiyi Hankoku . Pusu bay tu3 knbeyhing singbung pnsltudan meyti Hankoku saya pa (“Coseyng jupaw”, “Congyang jupaw”, “Tuhranan hidaw Asia jupaw”) mi Hanryeynse. “Coseyng jupaw” mi “Tuhranan hidaw Asia jupaw” pa pnhiyu smmalu babaw na 31 dukuricu undo kngkawas 1920, kiya ka knbsyaqan bay rikisi ddha singbung Hankoku. Hanryeynse u pnhiyu mniq kngkawas 1981 cida, kiya ka tongsyunse qnlhangan Hankoku. Muwaya bay ptreybi Hankoku ka pnhiyu kngkawas 1956 na kingal Soar nsediq nanaq mbbari ptreybi. Pusu bay ptreybi kana qnlhangan Hankokusaya pa kiya ka knkana Hankoku hwangsong kongse (KBS), Bungka pradiyo kojyo (MBC), SBS kuhun yosyeyn kojyo (SBS) mi Kyoiku hwangsong kongpawse (EBS). === Syakay Qqlhangun (社會保障) === Hankoku pa kndadax kngkkawas 1960 dhuq saya pa pllutuc pnwaya quri syakay qqlhangun. Mniq Cweyntohwan dmuwi biyax qmlahang ccida han pa, “Qnlhangan huri” na knklanan u mnduwa bay pprngawan. Pquri so duma qnlhangan ikayhwa pdkanun pnsung pa, mscuqi hari pnwaya syakay qqlhangun dha ka Hankoku, tmawa pdungus pkmalu dungan, binaw dmuwi llbu bay diyax dha muda pndungus pphiyu qnlhangan huri ka Hankoku. Syakay qqlhangun tisi Hankoku pa kiya ka knkana syakay pawsyeyn, kongkong cyoci mi syakay qqlhangun ka tu3 sqpah niya. Qpahun syakay qqlhangun pusu bay u syakayhwa na rdrudan, lqlaqi, qqridin mi sediq qrinuc huri ka pusu niya, liya ka knkana ssalu dha ngali pila ka sbuway kongkong hbangan hmrinas 65 kngkawas rdrudan, phiyu nniqan ssiling kari niqan lqlaqi, smmalu ddiyun lqlaqi tiring, smmalu sqlahang bubu mi lqlaqi, phiyu dmudul qqridin miying qqpahun, pnsliyan qqridin uri. == Bungka (文化) == Pusu tyawmu: Pnsltudan bungka Hankoku, bungka Hankoku, Hanryo mi Hankoku using bungka yican. Bungka Hankoku pa pneyyah pnsltudan bungka Hankoku. Babaw mccbu Hankoku daw, mpspayis ka tuhunac mi tudaya Coseyng pa wada ini pntna ka bungka saya tuhunac mi tudaya da, binaw bungka dha pnsltudan pa ida mntna mi psltudan dha bay lmutuc. [[Patas bntasan:Korea-Gyeongju-Bulguksa-32.jpg|thumb|Mtqiri klwanan bungka hniti pnsltudan Hankoku-Hokwosu.]] === Pnhiyu Smnluwan (建築) === Pnhiyu smnluwan pnsltudan Hankoku pa niqan ou bay mntna bay pnhiyu smnluwan pnsltudan Cyokoku mi Nihong, wada runan ingyang, tukarac mi dxral wusing, bwihur qsiya, Bukyo, Tawkyo mi Jukyo. Ida nkiya ka pusu bay dungus niya pnhiyu smnluwan Hankoku. Pnhiyu smnluwan Hankoku pa ini hraw knbeyhing mi knpruwan, kiya mi quri snpruwan qmita ida nkiya ka dungus dha pnhiyu smnluwan, psbalay ida nkiya. Pnhiyu smnluwan pnsltudan Hankoku pa ini hari qtayi mniq knbeyhing mi kdari muda pskuraw pqita. Nniqan tqiyan u tiping hari kiya, slxan bay uri ka pncpingan. Spuda so qnita, tqiyan sediq niqan knkla mi mndungus bay qcahur sediq pa, pusu bay nniqan muyas mi pprngawan quri kari knkla, ini so ptura quri pncpingan. [[Patas|thumb|Knbeyhing bay mtqiri klwanan uxay dungus pnhiyu smnluwan-Soar tuhranan hidaw knbeyhing rhngun seykey nganguc.]] Babaw mnhdu mccbu Hancan daw, pnhiyu smnluwan Hankoku pa mtmay kingal knburah bay ratuc pnkranan. Ddha hiyi kndadax qnlhangan icil mnhdu muyas brinah Hankoku ka mphiyu smnluwan mniq iyax niyi dmudul pnhiyu smnluwan Hankoku dhuq sklwiun bay mi mndungus bay. Taxa u kndadax Hwaransi mnhdu muyas brinah Hankoku ka Cincongyey, taxa u kndadax Nihong mnhdu muyas brunah ka Cinsokn. === Wenswey (文學) === Pusu tyawmu: Han wenswey mi Hankoku wenswey. Patas bnatas cbiyaw bay wenswey Hankoku pa to bay wada psqmaun mccbu kana da, ini kou ka msngari mniq. Mnrading bay ncbiyaw uuyas ka wa spatas “Qnlhangan tu3 yisu” na “Huycke”, knnama bay Hansu ka “Uyas mcays qduda”. === Tawcu (陶瓷) === Pusu tyawmu: Tawcu Coseyng. Cingcu Kawri na syangkan cingcu. Mniq xxiluy jitayi ka Hankoku pa kiya ka malu dmuwi rongyaw smmalu knmalu bay tawci. Qnlhangan tu3 ccida, wada mquri Nihong ka tawci Hankoku, kiya ka Nihong habung cbiyaw jitayi na syuhuyci. T9 seyki tnhiti, Tongyi sinrwo ka kndadax Cyokoku madas knkla smmalu weyc, wada knnama bay qnlhangan dmuwi knkla weyc uri. [[Patas bntasan:Busan Cinema Center, Busan, South Korea.jpg|thumb|Kngkawas 2011 cida tu16 Husan smsung eyga pusu nniqan: Eyga tyeyntang.]] === Eyga (電影) === Pusu tyawmu: Eyga Hankoku mi bnkuwan eyga Hankoku. Kndadax tu19 seyki thiti cida, mwaya bay mtmay Hankoku dhuq saya, eyga Hankoku pa niqan hmrinas 100 kngkawas rikisi da. === Geyki treybi (電視劇) === Pusu tyawmu: Geyki treybi Hankoku mi bnkuwan geyki treybi Hankoku. Hancyu mniq kngkkawas 1980 muru dndulan mrakaw treybi ka mtutuy. [[Patas bntasan:KOCIS London Korea Classic JoSumi 01 (7696506078).jpg|thumb|Qridin pnbaraw hnang mpuyas Cawsyomey mniq Ingkoku Runtun muyas cida.]] === Inggaku (音樂) === Pusu tyawmu: Pnsltudan inggaku Hankoku mi ryosing inggaku Hankoku. Tangtay inggaku Hankoku pa psnakan inggaku pnsltudan mi inggaku siyang. Inggaku pnsltudan pa ngalan dha “Kwoyey” uri, pusu bay u geyki muyas, pancang mi inggaku minus. === Pplahan wangru (網路遊戲) === Pusu tyawmu: Pplahan tyeyncu Hankoku. Qqpahun pplahan wangru mniq Hankoku ka qqpahun ini biyaw pnkranan niya, iyax kngkawas 1998–2008 cida, kngkawas u hmrinas 20% ka knranaryu, canyey kuymo mniq 10 kngkawas iyax cida mrana mk8. [[Patas bntasan:Korean cuisine-Bibimbap-08.jpg|thumb|Prmaxan idaw dongburi btunux.]] === Bungka mmahan mi uuqan (飲食文化) === Pusu tyawmu: Hankoku ryawri. Hankoku ryawri pa uuqun niya u cingtan ka pusu. Idaw payay ka pusu bay uuqun sediq Hankoku. Prmaxan idaw dongburi btunux, idaw lnbuwan sama mtlawa, tayang moci cnyusan Hansu, idaw cnyusan pawcay, nduhan Hankoku ka pusu bay uuqun kddiyax Hankoku ryawri. Mniq Hankoku pa, hiyi dapa ka knkrayan bay hiyi, kiya mi siyang babuy mi hiyi rodux pa mhnuk briwan kiya. Tndxral nanaq Hankoku na hiyi dapa pa plwanan dha “dapa Han”. “Dapa Han” pa spuda ndwanan tmabu mi chiya bay uqun ka hiyi na, mniq Hankoku u mkray bay briwan ka hiyi dapa, kiya mi ngalan mndungus bay subway sediq uri. [[Patas bntasan:Korean cuisine-Bulgogi-Nakji bokkeum.jpg|thumb|Hankoku ryawri mi sinaw Hankoku]] === Bungka sinew Hankoku (韓國酒文化) === Pusu tyawmu: Bungka sinew Hankoku. Hankoku ka knbeyhing bay qnlhangan mbari sinaw mmahan, knou na nmahan txtaxa sediq pa mniq tubrah knkana mtqiri klwanan. Sinaw mtilux Hankoku ka qnlhangan kcka ou bay sinew mmahan bnriwan dha, kiya ka briwan bay sinaw kana mtqiri klwanan uri, kcka na Hankoku mniqan bay hangan ka sinew mtilux ka Cnru; kiya ka tubrah bay bnriwan sinaw knana mtqiri klwanan. Sinaw mtilux Hankoku pa so bburah bay mmahan, ini so kndux bay ka sinaw na, mhnuk briyan, mniq Oco mi Amirika u sinaw mbhuway sqrasun dha bay. Kngkawas 2008 cida, niqan bay hhangan ka Weyposte jiteyng Amirika pa wada dha spatas kcka ka sinaw mtilux Hankoku “Soju”. Uxay wana sinaw mtilux, sinaw qtan bay mniq Hankoku u niqan cingcyo, cwocyo, sinaw phpah, sinaw iyu. Biru mniq Hankoku u krinah sqrasan dha uri da. Hayte biru ka knbeyhing bay pnyahan mbbari biru Hankoku. Kngkawas 2005 cida, Hayte biru mi Cnru pa wada msupu dmi kiya ka Hayte Cnru citwan da. [[Patas bntasan:Korean tea and yugwa-01.jpg|thumb|Qqsiya cngkwo mi hhlama Han.]] === Bungka ociya Hankoku (韓國茶文化) === Pusu tyawmu: Bungka ociya Hankoku. Muwaya bay ociya Hankoku pa mniq Coseyng qnlhangan tu3 ccida nadas dha kndadax Cyokoku, mimah bay ociya ka rikisi dha sediq cbiyaw. Coseyng wangcaw tukcka bukuy ociya u prading mlih mniq Coseyng, binaw kngdadax 1980 dhuq saya, prading mtutuy mniq Hankoku Dungan ka ociya. Omiyagey ociya Hankoku ka ngalan waya ociya Hankoku pa niqan hmrinas 10 kbkuy kngkawas rikisi da. [[Patas bntasan:Exhibicion dollyo chagui con apoyo.jpg|thumb|Taycweytaw]] === Tiyu (體育) === Pusu tyawmu: Tiyu Hankoku. Seyhu Hankoku pa snbeyhing bay qmita tiyu qnlhangan sediq, dmudul bay pnkranan quri qqpahun tiyu, pstutuy knsdhu smmalu smnluwan tiyu, kndudul pkrana biyax qnlhangan pquri nganguc pnsung. Wada mndungus muda kngkawas 1988 rbawan Orinpiko undokay, kngkawas 2002 mtqiri klwanan pey pnsung mtur boru, kngkawas 2003 rbawan mtqiri klwanan pyasan tubeyhing undokay, kngkawas 2011 mtqiri klwanan tyeyncing cinpyawsay, kngkawas 2018 misan Orinpiko undokay uri mtqiri klwanan pnsung tiyu mi mnou bay muda Asia undokay, kiya mi wada mangal knmalu bay snadu uri. Pangcyo undo pnsung psboru mniq Hankoku ka sqrasun bay kana sediq. Hankoku pa kndadax kngkawas 1982 prading pssli cuyey pangcyotuy, niqan LG Swangc, NC Kongrong, Hanhwa Qdiraw, Kiya Tora, Sansing Rayung, Rote Beyhing sediq, Tosan Kumay, SK Huyrong, KT Wusu, Nayksn Ingsyong mk10 cuyey pangcyotuy. Kngkawas 2008 rbawan Orinpiko undokay, wada mangal pnsung pangcyo kwancyun ka Hankoku. === Diyax smsung (節假日) === Pusu tyawmu: Diyax smsung Hankoku. Diyax smsung Hankoku pa psnakan “Smsung sqrasun qnlhangan”, “Diyax splaws qnlhangan pqita hidaw” mi “Diyax sngayan kana” tu3. Smsung 31 (Idas 3 diyax 1), Smsung pnwaya keyngpo (Idas 7 diyax 17), Smsung kwanghu (Idas 8 diyax 15), Smsung mtrawah karac (Idas 10 diyax 3) mi Diyax yeynwen (Idas 10 diyax 9) ka rrima “Smsung sqrasun qnlhangan”. “Smsung sqrasun qnlhangan” mniq Hankoku pa knkana qnlhangan sediq u kasi ka spruwan msupu mqaras kana ka diyax smsung niyi, Ini pntna smsung qnlhangan Cyokoku. Spuda pnwaya qnlhangan splawa Hankoku, knkingal sapah Hankoku mi mssipaw klelu dmudul kana sediq mniq “Smsung sqrasun qnlhangan”, Diyax Syeyncong (pkcka splawa) mi Diyax heytay qnlhangan pa pqqiya splawa Hankoku kana. == Pnyahan pnatas (參考資料) == [[Snakun:Toda]] * *[http://www.cia.gov/ CIA] * [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部] * [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government] *https://zh.wikipedia.org/wiki/大韩<nowiki/> (參考自中文維基百科) *Tnhjil kari seejiq Watan Diro (瓦旦 吉洛) mtabug dc0bl5k6zvj1vbplk2ds73zf9wotybw Igiris 0 1578 89781 85805 2022-08-12T16:27:05Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[United Kingdom]] bitaq [[Igiris]]:​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki [[Patas bntasan:Flag of the United Kingdom.svg|thumb|Flag of United Kingdom-Kwo-ci Ingkoku(英國國旗)|alt=A flag featuring both cross and saltire in red, white and blue|404x404像素]] = United Kingdom(英國) = Gaga kska Owcow ka [[United kingdom]], 54 00 N, 2 00 W ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 243,610 sq km(hangan na o Tg80) (knlbanga dxgal o 241,930 sq km, knlbangan qsiya o 1,680 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 64,430,428 hiyi. Gaga [[London]] ka pusu alang paru, jiyax 0 idas 0 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal United kingdom ga wada sugan 71% ka dxgal qpahan, 11.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 17.10% na. [[Patas bntasan:UK Royal Coat of Arms.svg|替代文字|縮圖|File:Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg]] Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan. cinkhulan sa knita’ sa brbiru’ = Ingkoku (英國) = [[Patas bntasan:Europe-UK (orthographic projection).svg|替代文字|縮圖|File:Europe-UK (orthographic projection).svg]] Tndxran Ingkoku mi miyah kingal murux bay tnayus dxral qnlhangan ka Tudaya Ireland, msdalih qnlhangan Ireland Konghkwo. Ingkoku u qriyan Tasiyang, tunarac ka Tudaya Ucilung, tuhunac ka Ucilung English, tuiwil hunac mquri hunac ka Ucilung Kyalt, tuhuy Ireland mkspaw Ucilung Ireland. Knkana knbeyhing dxral qnlhangan Ingkoku u 243,610 pinghwang km (94,060 pinghwang ingri), kiya tu80 knbuwan knbeyhing dxral knkana pusu biyax qnlangan mi tu11 bnkuwan knbeyhing dxral Oco na pusu biyax qnlhangan, ya bay 6636 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, knkana qnlangan tu21 bnkuwan mi tu3 bnkuwan Oco. == Ri-s (歷史) == === Pusu tyawmu: Ryeynho Wangkwo Rikisi, Puryeytyeyn Cyuntaw Rikisi, Ta Ingtikwomi Ta Ingkwosyey. === Sani mita: Ingkoku Cyunwang, Splawa Ingkoku Wangsu, Ndanan Mccbu Ingkoku, Ndanan England, Ndanan Wales, Ndanan Scotland mi Ndanan Ireland. {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:British Empire.svg|縮圖|File:British Empire.svg]] !Ndanan tndxral Ta Ing Tikwo. !歷史上的大英帝國領土。 |} Mniq kcka dxral Ingkoku saya, ssediq mnniq hini mncbiyaw balay u malu dhqun mhraw ya bay 78 knbkiyan kngkawas na England, mniq England sndiyal qnbsyaqan bay buc sediq u malu bhraun dhuq 50 knbkiyan kngkawas brah. Jiday sediq saya mniq Smudal Btunux Jiday thiti mnniq hhiya, kiya mi tnpusu mniq hiya u 6000 kngkawas balay ka pnhyuwan dha. Tuhunac Puryeytyeyn saya, kiya ka knkana England mi Wales, mnRoma Tikwo 1 Singsng uri han. {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Commonwealth of Nations.svg|縮圖|File:Commonwealth of Nations.svg]] !Ta Ing Kwosyey na pantu. !大英國協的版圖 |} Kngkawas 2019 idas 12 diyax 20, giying u 358 hyo mi 234 hyo wada muda, kndadax kngkawas 2020 idas 1 diyax 31 prading mlatac Omong. == Ti-ri(地理) == {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Uk topo en.jpg|縮圖|File:Uk topo en.jpg]] !Juga lnlingay hnyuwan Ingkoku. !英國地形圖 |} === Pusu tyawmu: Lnlingay dxral Ingkoku. === Knkana balay knbeyhing dxral Ingkoku pa ya bay 243,610 km (94,060 pinghwang ingri). Kiya kana ka nniqan Puryeytyeyn Cyuntaw, kcka niya u kiya ka knkana Turyeyntyeyn Taw, tunarac daya Ireland Taw (knbeyhing dxral Ireland Taw 1/6) mi duma mtqiri Puryeytyeyn Cyuntaw na tiping tawyu. Wa mniq iyax tudaya Tasiyang mi Ucilung Tudaya ka Ingkoku, tunarac hunac mkngahu ucilung u mquri France, msdalih tudaya mkngahu France 35km (22 ingri), kcka u wada psnakan Ucilung English, kiya u niqan 14 dxral ka wa mniq nganguc icil qnlangan ini pntna nniqan. Spuda ndanan smpu kngkawas 1993, 10% dxral qnlhangan Ingkoku u lmiqu, kcka niya u 46% ka ngalan tmabu tnbuwan, kiya mi niqan 25% ka ngalan qqpahan pnwalang. London Greenwich Tyeynwentay ka Pncu Cuwuseyng na pnrdingan. == Karc(氣候) == Ingkoku u wa mniq congwey, tnkawas dndulan bwihur tuiwil, muda hini ka muxul bwihur tudaya Tasiyang, tnkawas muxul mi ou quyux, kiya ka Muxul Ucilung Sing Kngkawas. Tnkawas knskuy karac u uka hari ka -11C°, uka hari ka kntlxan hmrinas 35C° uri. Idas 7 pndkanan kntlxan karac u 13℃-17℃. To bay snpeyyah tuiwil daya miyuk ka bwihur, madas knhuriq karac Tasiyang, tunarac u wa mniq tuiwil bwihur na nniqan msbukuy bwihur, so kiya tunarac nniqan u rmabang kndnguwan nniqan tuiwil. Rbawan cida knmuxul niya balay u wa mniq tuhunac England, alaw hiya u truma hari weytu niya mi mbiyax ka Mtilux Taw Alang Mkbrnux Syawing, kiya mi knskuy niya nniqan u kiya ka tubaraw weytu ka tudaya Scotland. Misan mi hana srwasaw dxral tubaraw u to bay beyhing huda. == Ceng-c(政治) == === Pusu tyawmu: Seyji Ingkoku. === Sani mita: Tangpay Ingkoku, Seyhu Ingkoku mi Neyko Ingkoku. {| class="wikitable" |+ |- |[[Patas bntasan:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|縮圖|File:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg]] |Saya bukung qridin Ingkoku mi bukung Ta Ingkwosyey Elizabeth 2su. |現今英國女王及大英國協領袖伊莉莎白二世 |- |[[Patas bntasan:Boris Johnson official portrait (cropped).jpg|縮圖|File:Yukiya Amano with Boris Johnson in London - 2018 (41099455635) (cropped).jpg]] |Ingkoku sosyang saya Alexander Boris de Pfeffel Johnson. |現任英國首相亞歷山大 鮑里斯 德菲弗爾·強森 |} {| class="wikitable" |+ |- |[[Patas bntasan:Hdr parliament.jpg|縮圖|File:Hdr parliament.jpg]] |Nniqan Ingkoku Kwohuy, wa mniq London mkngahu Yayung Thames Siminkong. | 英國國會所在地,位於倫敦泰晤士河畔的西敏宮 |} Ingkoku u dmuwi Pnwaya Bukung Phiyu Keyngpo ka waya muda qmlahang qnlhangan, bukung qridin Elizabeth 2su ka Ingkoku mi15 Ta Ingkwosyey ntumal niya qnlhangan na weynso qnlhangan, mquri Jersey Taw, Man Taw mi Guernsey Taw na dxral bukung u niqan biyax qmlahang, mniq hangan pa, ddxral bukung niyi u uxay na Ryeynho Wangkwo kiya, binaw spuda seyhu Ryeyho Wangkwo qmlahang mi knkana kwohwang mi uuda waycyaw uri, kiya ka spuda Ryeynho Wangkwo Gikay ka muda psdhu waya kana ddxral bukung niyi. == Horicu(法律) == === Pusu tyawmu: Keyngpo Ingkoku. === Ingkoku ka knkana qnlangan 4 uka mndungus bay keyngpu na qnlhangan uri, keyngpo Ingkoku sunca pa, kiya ka kingal knkana lxanan waya mi seyji ticu na waya cngwen, waya lhayan mi kwanri na pnspuwan lmngaw. Balay bay keyngpo Ingkoku u kiya ka snquri balay bay psbalay syakay seyji knkana Ingkoku, kiya ka ndanan knpriyux uuda seyji ou kbkuy Ingkoku, uxay nsaya pnhiyu patas horicu. So kiya Keyngpo Ingkoku mi Talu hwasi u ini pntna. Ingkoku saya u snturung quri uuda snburah knpriyux keyngpo. Ingkoku u muda putong waya. == Sing-cng Cyu-hwa(行政區劃) == === Pusu tyawmu: Ingkoku Sngcng Cyuhwa. === England英格蘭 Scotland 蘇格蘭 Wales威爾斯 Tudaya Ireland北愛爾蘭 Ryeynho Wangkwo knkingal pnspuwan qnlhangan u niqan nanaq, snpeyyah ini pspuwan Ryeynho Wangkwo brah cida ka pnwaya qqlahang dha, singcng cyuhwa. So kiya Ingkoku u uka ‘Knkana Qnlhangan Singcng Sitong’. Dhuq 19 th, singcng sitong u kiya hana niqan tikuh knpriyux. Binaw, knpriyux niyi pa ini uda knpriyux qmlahang sitong Scotland mi Wales mi England, ana so hiti uri u, qqlahang sitong u uka brahan pskngalan uri. {| class="wikitable" |+ !'''Pnspuwan Qnlhangan''' !'''Sohu''' !'''Knbeyhing dxral''' !'''Knhbrawan hiyi sediq''' |- |England |London Su |130,420 |53,012,456 |- |Scotland |Edinburgh Su |77,933 |5,313,600 |- |Wales |Cardiff Su |20,779 |3,063,456 |- |Tudaya Ireland |Belfast Su |14,130 |1,810,863 |} {| class="wikitable sortable mw-collapsible" |+ ! colspan="10" |'''Ingkoku Singcng Cyuhwa''' |- |'''Qnlhangan Pusu Biyax''' | colspan="9" |Ingkoku (Ta Puryeytyeyn mi Tudaya Ireland Ryeynho Wangkwo) |- |'''Biyax Qmlahang Horicu''' | colspan="6" |England mi Wales (Pnwaya Horicu England) | Pnwaya Horicu Tudaya Ireland | colspan="2" |Pnwaya Horicu Scotland |- |'''Pnsliyan Qnlhangan''' | colspan="2" |England (Singcng cyuhwa) | colspan="4" |Wales (Singcng cyuhwa) | rowspan="2" |Wales (Singcng cyuhwa) | rowspan="2" |Tudaya Ireland (Singcng cyuhwa) | rowspan="2" |Scotland (Singcng cyuhwa) |- |'''Ta Cyu''' |<nowiki>Beyhing London | Tongci Cyuyu</nowiki> | colspan="5" |Tongci Cyuyu |- |'''Tubaraw''' | rowspan="2" |London Cng | rowspan="2" { |London Cyun | rowspan="2" |Tuhuy Cyun | rowspan="2" |Uxay Tuhuy Cyun | rowspan="2" |Pskingal Qmlahang Cyu ‘Uxay Tuhuy Cyun Cyu’ | rowspan="2" |Tukubeycu qnlhangan Sili Cyuntaw | rowspan="2" |‘Pusu nniqan’ pskingal hwa | rowspan="2" |‘Singcngcyu’Pskingal hwa | rowspan="2" |‘Giyikay Cyu’Pskingal hwa |- |'''Turahuc''' |- |'''Cyaw Cyu''' | colspan="4" |Fang | colspan="2" |Mingcng Cyaw Cyu |Mincng Cyaw Cyu ‘Socyu |Mincng Cyaw Cyu |Mincng Cya Cyu ‘Socyu’ |- |'''Congwey Cyu(Uxay singcng Cyu''' | colspan="6" |Mingyu Cyun |Rnngiyan Cyun |Cyun+2Cyun Cucu Su Cn |Congwey Cyu |+ |} == Waycyaw(外交) == === Pusu tyawmu: Waycyaw Ingkoku. === Waycyaw mi Kwosyey Suwupu ka Ingkoku waycyaw cukwan pumn. Mniq 19th dhuq 20th prading Ta Ing Tikwo cida, Ingkoku mnniqan bay biyax dndulan niya qnlhangan. Saya pa ida kiya mniq UN Anrihuy 5 Cangjn Riji Qnlhangan uri ka Ingkoku, kiya wada tumal G7, G8, G20, NATO, OECD, WTO pssliyan kwoci, kiya mi mniq kcka Ta Ing Kwosyey u wada niqan balay biyax dndulan niya. == Cyun-su(軍事) == === Pusu tyawmu: Heytay Ingkoku. === {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:HMS Queen Elizabeth.jpg|縮圖|File:HMS Queen Elizabeth.jpg]] !Ingkoku Hwancya Heytay Ucilung Elizabeth Bukung Qridin Ci na Elizabeth Bukung Qridin Haw, kiya ka burah bay hangkong mucyeyn heytay Ingkoku. !英國皇家海軍伊麗莎白女王級的伊麗莎白女王號,是英軍最新的的航空母艦。 |} Ingkoku u pnsltudan cyusu knbeyhing qnlhangan. Knbeyhing bay tongsway heytay Ingkoku ka Bukung Ingkoku; tongring Tudxral, Tucilung, Tukarac tu3 butay. Ingkoku Tudxral, Tucilung, Tukarac tu3 butay, spuda Ingkoku Kwohwangpu kwohwang weyyeynhuy (Defence Council of the United Kingdom) qmlahang. == Cing-ci(經濟) == === Pusu tyawmu: Keyjay Ingkoku. === {| class="wikitable" |+ |- |[[Patas bntasan:City of London skyline from London City Hall - Oct 2008 - Aligned.jpg|縮圖|File:The City London.jpg]] |London ka knkana qnlangan 3 knbeyhing cinjong congsin uri. |倫敦是全世界三大金融中心之一。 |- |[[Patas bntasan:London.bankofengland.arp.jpg|縮圖|File:London.bankofengland.arp.jpg]] |Ginhang Englang. |英格蘭銀行 |} == Congsu(綜述) == Ingkoku ka pusu balay mawyi suti, beyhing qnlhangan keyjay mi cinjong congsin, kiya ka knkana qnlangan tu5 knbeyhing cingcitisi, kiya ka knkana qnlangan qnbliqan mi keyjay mrana balay knbaraw bay mndungus kndusan na qnlhangan uri. Mniq cbiyaw iyax 30 kngkawas, seyhu u wada knou bay lihan dha cucan na qnlhangan, kiya mi muda mlih syakay snbliqan keykaku pkrana. 18th cida pneyyah tndxral tiping mugi prading ini baka Tudaya Mey Co knhnuk ka tiping mugi, malax knou bay pnhuma dha beyhing mugi, knou bay snpeyyah Mey Co cinko pnhuma pnwalang, kndudul mquri qqpahan tnbuwan ddapa mi mmiric ka pusu balay, kiya mi mssupu balay, knbaraw balay kikayhwa, mndungus balay: 1% rawtong jnko malu pttuku ya bay 60% ddiyun uuqun. {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Oil platform in the North SeaPros.jpg|縮圖|File:Oil platform in the North SeaPros.jpg]] !Ucilung Tudaya qpahan gasoring. !北海油田 |} == Ppanan sediq mi hmaqun qqiya(運輸) == {| class="wikitable" |+ |- |[[Patas bntasan:Heathrow T5.jpg|縮圖|File:Heathrow T5.jpg]] |London Ppanan Skoki Heathrow tu5 hangsya. Kiya ka knkana qnlangan mtbiyax balay ka ppanan skoki niyi. |倫敦希斯洛機場第5航廈。該機場是世界上最繁忙、運量名列前茅的機場之一。 |- |[[Patas bntasan:Routemaster Bus, Piccadilly Circus.jpg|縮圖|File:Routemaster Bus, Piccadilly Circus.jpg]] |Mbanah basu London. |倫敦紅色巴士 |} === Pusu tyawmu: Ppanan rulu Ingkoku. === Cyawtong wang Ingkoku pa kiya pnspuwan ppanan rulu, ppanan skoki, ppanan kisya mi ppanan asu, mslxan bay ka ppanan rulu pa kiya madas pkrana keyjay na lxanan. Ana so iyax Ingkoku knkingal alang mkbrnux, kcka alang mkbrnux, kiya uri u tuhuy Oco Talu mi duma nniqan qnlangan u, niqan ppanan tucilung mi ppanan tudxral mi ppanan tukarac ou kluwanan pnwaluk kana. == Quri Pila(貨幣) == Pusu tyawmu: Ingpang Ingpang (pnskraya: £) ka hangan pila ddiyun qnlhangan Ingkoku. == Knhbrawan hiyi sediq(人口) == === Pusu tyawmu: Knhbrawan hiyi sediq. === {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Population density UK 2011 census.png|縮圖|File:Population density UK 2011 census.png]] !Mitu knhbrawan hiyi sediq Ingkoku (Ndan smpu kngkawas 2011). !英國人口密度 (2011年普查) |} Jnko Cincuta (Ndan smpu kngkawas 2011). {| class="wikitable" |+ !'''Snaw ''' ! '''Kngkawas ''' ! '''Qridin ''' |- |2,075 |'''100+''' |10,193 |- |19,756 |'''95-99''' |73,195 |- |104,072 |'''90-94''' |264,353 |- |324,063 |'''85-89''' |594,280 |- |615,163 |'''80-84''' |883,733 |- |903,433 |'''75-79''' |1,102,586 |- |1,162,621 |'''70-74''' |1,300,124 |- |1,463,355 |'''65-69''' |1,554,125 |- |1,868,912 |'''60-64''' |1,939,062 |- |1,785,598 |'''55-59''' |1,828,480 |- |2,028,748 |'''50-54''' |2,065,706 |- |2,293,572 |'''45-49''' |2,349,528 |- |2,283,902 |'''40-44''' |2,341,733 |- |2,082,310 |'''35-39''' |2,112,167 |- |2,059,312 |'''30-34''' |2,066,137 |- |2,145,054 |'''25-29''' |2,161,286 |- |2,164,141 |'''20-24''' |2,133,057 |- |2,040,725 |'''15-19''' |1,955,727 |- |1,878,838 |'''10-14''' |1,790,488 |- |1,799,999 |'''5-9''' |1,716,616 |- |2,002,494 |'''0-4''' |1,911,459 |} Spuda knburah balay smnpu, knhbrawan hiyi sediq Ingkoku u dhuq 6513 knbkiyan, kcka niya u 1/3 ka mnniq tunarac hunac pu England (sotu London daw niqan 860 knbkiyan). Spuda nniqan muda psanak pa, kcka sediq Englad u 83.9%; sediq Scotland 8.4%; kiya mi niqan sediq Wales 4.8% nina mi sediq Tudaya Ireland ka 2.9%. Dhuq kngkawas 2019, knhbrawan hiyi sediq Ingkoku u niqan 66,959,016 hiyi sediq, kngkawas u ini khrinas 1% ka knrana niya. == Kari(語言) == Pusu tyawmu: Skari Ingkoku mi Ingsu kari Ingkoku. Ingkoku hangan u uka ddiyun kari seyhu, balay bay u dmuwi kari eygo ka pusu balay srngaw dha kari. Spuda snpuwan dha pa, 95% sediq Ingkoku u skari eygo ka srngaw dha kari kddiyax. Mniq England pa, laqi muyas u kasi ka muda smluhay tu2 kari, dhuq 14 kngkawas. Kari France mi kari Doicu ka stusa balay tu2 kari England mi Scotland. Kana laqi muyas Wales u malu smruwa tmsa kari Wales ka ngalan tu2 kari na kyoiku. == Alang mkbrnux(城市) == === Pusu tyawmu: Bnkuwan patas alang mkbrnux Ingkoku mi bnkuwan knhbrawan hiyisediq alang mkbrnux Ingkoku. === {| class="wikitable" |+ ! colspan="10" |Tnbkuwan knbeyhing alang mkbrnux Ingkoku Ndan smpu knhbrawan hiyi sediq kngkawas 2011. |- | |Bnkuwan |Hangan alang mkbrnux |Tuhuy Cyu |Knhbrawan hiyi sediq |Tnbkuwan |Hangan alang mkbrnux |Tuhuy Cyu |Knhbrawan hiyi sediq | |- | rowspan="2" |[[Patas bntasan:London from a hot air balloon.jpg|縮圖|File:London from a hot air balloon.jpg]]London |1 |London |BeyhingLondon |8,416,535 |11 |Bristol |Bristol Tuhuy Cyu |551,066 | rowspan="2" |[[Patas bntasan:Manchester from the Sky, 2008.jpg|縮圖|File:Manchester from the Sky, 2008.jpg]]Manchester |- |2 |Birmingham |Tuiwil Midlands Tuhuy Cyu |2,284,093 |12 |Brighton |Brighton/ Worthing/ Little |461,181 |- | rowspan="8" |[[Patas bntasan:Birmingham Skyline from Bartley Green.jpg|縮圖|File:Birmingham Skyline from Bartley Green.jpg]]Birmingham |3 |Manchester |BeyhingManchester |2,240,230 |13 |Portsmouth |Portsmouth Tuhuy Cyu |442,252 |Ritz[[Patas bntasan:Leedsnight.jpg|縮圖|File:Leedsnight.jpg]] |- |4 |Ritz |Tuiwil Yorkshire Tuhuy Cyu |1,499,465 |14 |Leiceste Tuhuy Cyu |Leiceste Tuhuy Cyu |441,213 | |- |5 |Glasgow |Taglasgow |1,199,629 |15 |Edinburgh |Edinburgh |420,893 | |- |6 |BurahCastle |Tyneside |879,996 |16 |Duo Shi Tuhuy Cyu |Duo Shi Tuhuy Cyu |383,713 | |- |7 |Liverpool |Liverpool Thuycyu |816,216 |17 |Redding/Wokingham Tuhuy Cyu |Redding/ Wokingham Tuhuy Cyu |369,804 | |- |8 |Nottingham |Nottingham Tuhuy Cyu |666,358 |18 |Teesside |Teesside |365,323 | |- |9 |Sheffield |Sheffield Tuhuy Cyu |640,720 |19 |Pottery Tuhuy Cyu |Pottery Tuhuy Cyu |362,403 | |- |10 |Belfast |Belfast Tuhuy Cyu |579,554 |20 |Cardiff Tuhuy Cyu |Cardiff Tuhuy Cyu |340,214 | |} == Slhayan snhiyan(宗教) == {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Westminster Abbey - West Door.jpg|縮圖|File:Westminster Abbey - West Door.jpg]] !Knkana Bukung Ingkoku to bay mniq Siminster muda psdhu phiyu. !歷任英國君主皆於西敏加冕。 |} === Pusu tyawmu: Slhayan snhiyan Ingkoku mi Slhayan qnlhangan Ingkoku. === Kngkawas 2016 Muslim u ya bay knkana knhbrawan hiyi sediq Ingkoku na 6.3%, sediq mnthdil kcka Ingkoku mi Muslim knbaraw mtuting laqi ryu u kiya ka dmudul pkrana knhbrawan hiyi sediq Muslim. == Ttgsa(教育) == {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:KingsCollegeChapelWest.jpg|縮圖|File:KingsCollegeChapelWest.jpg]] !Pyasan sweyweyn Kwowang, mnPyasan Tubeyhing Cambridge uri, pnhiyu kngkawas 1209. !國王學院,劍橋大學的一部分,於1209年成立 |} === Pusu tuawmu: Kyoiku Ingkoku, Pyasan tubeyhing Ingkoku mi Bnkuwan patas pyasan tubeyhing Ingkoku. === Kyoiku Ingkoku u sbuway dha truma ka biyax. Quri so kcka qnlhangan pnspuwan Ryeynho Wangkwo, ini pntna kana ka kyoiku sitong, ini pntna seyhu ka qmlahang uri: Seyhu Ingkoku seykining nniqan kyoiku England, seyhu Wales ka seykining kyoiku nniqan Wales, seyhu Scotland u seykinin kyoiku nniqan Scotland, Singcngcyu Tudaya Ireland (Northern Ireland Executive) ka seykining kyoiku nniqan Tudaya Ireland. Ana so wada dha subway trahuc ka biyax, binaw knkingal pnsliyan qnlhangan na kyoiku sitong u ida niqan ou bay pntna niya; laqi tiring Ingkoku u 5 kngkawas daw prading muyas da, 16 kngkawas tumal putong cngtu patas pnsdhuwan skeyng (GCSE) uxay daw Scotland mndungus cngci patas pnsdhuwan skeyng, 18 tumal tubaraw ci cngtu patas pnsdhuwan skeyng (GCE A-level) uxay daw Scotland cincyey patas pnsdhuwan skeyng. Dhiya u to bay dhuq pyasan tubeyhing uxay daw pyasan tubraw kyoiku sweyweyn lmutuc muyas dungan. == Pqita narux(醫療) == {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Royal Aberdeen Children's Hospital.jpg|縮圖|File:Royal Aberdeen Children's Hospital.jpg]] !Scotland Hwangcya Aberdeen byoing laqi tiping. !蘇格蘭皇家亞伯丁兒童醫院 |} Ingkoku u niqan knbeyhing bay mndungus pqita narux, snpeyyah kngkawas 1981 prading, sediq Ingkoku yuci knudus u kawas kawas kndudul mrana, kngkawas 2017 dhuq kngkawas 2019, yuci knudus snaw ka 79.4 kngkawas, qridin ka 83.1 kngkawas. == Bungka(文化) == === Pusu tyawmu: Bungka Ingkoku. === Bungka Ingkoku u wada dndulan Mtrawah Mincu, Tawkwo, Beyhing Qnlhangan mi Snlhayan Snhiyan. Ingkoku u spuda England, Wales, Scotland, Ireland 4 nniqan pnspuwan, 4 nniqa u to bay niqan nanaq tukubeycu luhay dha mi pnskraya dha nanaq uri. Quri so pnsltudan Ingkoku pa uxay mnO Co, binaw wada dndulan balay bungka Oco ka Ingkoku, 2 niyi pspuwan pkrana daw wada mbungka Quri Tuiwil. == Wen-swey(文學) == === Pusu tyawmu: Wenswey Ingkoku. === Weyswey Ingkoku uxay daw Puryeytyeyn Wenswey (British literature) ka quri so bnatas weyswey Ingkoku. Pnkrana weyswey u lmutuc cbiyaw Scotland mi England pnsltudan wenswey, kiya ka knkana mncbiyaw Kari Celtic, Anglo Saxon wenswey. Quri so rikisi, Ingkoku mniq ini pntna jiday u kiya ka knkana Englangd, Scotland, Wales, Tudaya Ireland, Man Taw mi Haysya Cyutaw ddxral niyi, so kiya Ingkoku weyswey u uxay wada kari Ingkoku, niqan ou kluwan kari wenswey uri. === Wensweycya(文學家) === {| class="wikitable" |+ |- |[[Patas bntasan:Shakespeare.jpg|縮圖|File:Shakespeare.jpg]] |Alaw smnku niya u tu1 Chandos kongcwey, kiya ka wada dha ngalan ‘Juga Dqras Chandos’ ka Juga Dqras Willliam Shakespeare, wada mnngalan murux bay juga dqras mundus cida ka Willliam Shakespeare, saya u wa skuwan kcka Qnlhangan Syawsyangkwan. |因為收藏者是第一任錢多斯公爵,而被稱為「錢多斯畫像」的威廉·莎士比亞畫像,曾一度被認為是唯一一幅莎士比亞還在世時就繪製的肖像畫,現收藏於國家肖像館中。 |- |[[Patas bntasan:Elgin Marbles British Museum.jpg|縮圖|File:Elgin Marbles British Museum.jpg]] |Ta Ing Powukwan. | 大英博物館 |} Ingkoku u niqan ou bay niqan hnhangan niya wensweycya, brah balay rmirih cwocya u niqan Joeso, Willliam Shakespeare mi John Milton. 18th cbiyaw Ingkoku wenswey u splawa dha Augustus wenswey. Cida u bbatas uyas u mkbalay balay (Mray so Alexander Pope). Ingkoku Syawswo u prading ryosing uri da, mtutuy ka Daniel Defoe na “Robinson Crusoe”, Henry Fielding na “Tom Jones”, kiya mi Samuel Richardson na “Pamela”. == Ti-yu(體育) == === Pusu tyawmu: Tiyu Ingkoku. === {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Wembley Stadium, illuminated.jpg|縮圖|File:Wembley Stadium, illuminated.jpg]] !London Wembley Ssanan Cnbu Boru, kiya ka rikisi knkrayan bay smnluwan tiyu cangkwan uri. !倫敦的溫布利球場,是有史以來造價最昂貴的體育場館之一。 |} Lngkoku ka tiyu beyhing qnlhangan, mtur boru, boru dapa dmay, Ingsu tmana boru, pancyo, ubal boru, pingpong undo u snpeyyah Ingkoku kana. Kcka niya mtur boru ka tu1 undo Ingkoku, quri so mniq England, Scotlangd mi Tudaya Ireland u kiya ka undo skxlun dha balay, qnlhangan mtur boru dayhyo tuy ida so spruwan bay mita mi dkuhun dha bay sediq qnlhangan. Uxay wana sediq qnlhangan ka snkuxul mtur boru, seyhu mi dhuq Wangsu u ngalan dha pskingal tiyu undo uri, krinah balay ngalan dha knkana qnlhangan, minjoku na pnskrana bungka uri. London ka Rbawan Olympic Undokay mnou bay yahan muda na alang mkbrnux, kngkawas 1908 mi kngkawas 1948, London u mniq kngkawas 2012 mn3 mangal biyax muda Olympic Undokay. Ingkoku mniq beyhing kwoci congho undokay na cngci: Rbawan Olympic Undokay: 263King 295Ging 289Dong 847 ka snadu (O Co tu1, qnlangan tu3). Misan Olympic Undokay: 10King 4Ging 12Dong 26 ka snadu ( O Co tu14, qnlangan tu19). Rbawan Beyhing Undokay: 62King 95Ging 101Dong 258 ka snadu (O Co tu10, qnlangan tu15). Undokay: 47King 49Ging 66Dong 162 ka snadu (O Co tu5, qnlangan tu6). Misan Beyhing Undokay: 3King 6Ging 3Dong 12 ka snadu (O Co tu21, qnlangan tu28). Rbawan Mbbiyax Olympic Undokay: 3King 1Ging 5Dong 9 ka snadu (O Co tu9, qnlangan tu17). Qnlangan Upwo Undokay: 1King 3Ging 4 ka snadu (O Co tu15, qnlangan tu24). Misan Mbbiyax Olympic Undokay: 1Ging 1 ka snadu (O Co tu17, qnlangan tu24). == Coswey Ssyang(哲學思想) == === Ssyangcya(思想家) === * John Locke, kawas niyi u pusa kari 3 biyax psnakan seyji cosweycya. * Thoms More, kongsyang syakay cuyi na dayhyo sediq. * Robert Owen, kongsyang syakay cuyi na dayhyo sediq. *Bernard Bosanquet, Ingkoku Weysin Cuyi na dayhyo sediq. *Francis Bacon, sanwen cwocya, coswecya, seyjicya, kiya ka kutyeyn cingyeyn na pusu balay sediq. *David Hume, cosweycya, keyjay sweycya, rikisi sweycya. *Adam Smith, keyjay sweycya, cosweycya, dayhyo sunca “Kwofurwen”.<br /> == Mey-ti(媒體) == {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Bbc broadcasting house front.jpg|縮圖|File:Bbc broadcasting house front.jpg]] !Wa mniq London ka BBC Pradiyo Beyhing Sapah (Broadcasting House), kiya ka Ingkoku Pradiyo Kojyo Congpu. ! 位於倫敦的BBC廣播大樓(Broadcasting House),是英國廣播公司總部。 |} Ingkoku Pradiyo Kojyo, pnhiyu kngkawas 1922, kiya ka Ingkoku kongkong pradiyo ciko, kiya ka knkana qnlangan rikisi qnbsiyaq mi knbeyhing bay congho qpahan mpradiyo niya, pndungus deyntay, treybi mi uuda wangci wangru. Ingkoku Dukuricu Treybitay, pnhiyu kngkawas 1955, kiya ka Ingkoku tu2 knbeyhing useyng treybi cingingsang. Ingkoku T4tay, pnhiyu kngkawas 1982, kiya ka Ingkoku tu4 treybitay. Uxay wana niyi, niqan Ingkoku Tu5tay, Ingkoku Karac Baraw Pradiyo mi UKTV ptreybi cyeymu. == Inggaku(音樂) == Pusu tyawmu: Inggaku Ingkoku. Jiday saya Ingkoku u niqan ou balay kluwanan inggaku bungka. Kutetn Inggaku, pneyyah Ingkoku niqan hnhangan na cyawsyang weytwan u kiya ka BBC Cyawsyang Weytwan, Hwangcya Aywey Weytwan, Aywey Weytwan, London Cyawsyang Weytwan, kiya mi London Aywey Weytwan uri. Nniqan bay hnhangan mpsalu uyas niya u niqan Purcell, Elgar, Holst, Vaughan Williams mi Andrew Lloyd Webber uri. == Mmahun mi uuqun(飲食) == Pusu tyawmu: Mmahun mi uuqun. Mmahun mi uuqun Ingkoku u ana so pdkanan duma qnlhangan O Co u mslxan ka Ingkoku, binaw uqan mrbu Ingsu mi duma qnlhangan O Co psdkanun qmita pa mndungus balay kiya. Ingkoku ryawri pnsltudan snbeyhing mita knux nanaq uuqun. Kiya u klaun balay qnlangan ka mmahun mi uuqun Ingkoku u kiya ka Uqun Mrbu Ingsu mi Uqan Kman Kurusmasu. Sediq Tnpusu Celtic minjoku u kiya ka niqan nanaq ddiyun dha balay kddiyax uuqun pnhuma mi ccamac qqpahan pnwalang, kiya mi Norman ka wada qmlahang England daw wada madas ou balay kluwan kndadax icil. Ta Ing Tikwo na nuda qmlahang u wada madas mbiyax bay knux malu sknxan mi iyu spriq ka sama India u dsanan dha Ingkoku uri. == Jaysang hniti qnlangan(世界遺產) == (補照片) * Kalenavon kongyeycyu cingkwan. * Blenheim Kong * Canterbury * Gwynedd * Bath *Cornwall mi Tuiwil German kwangcyu cingkwan *Ayu Yayung Derwent kongyeycyu. *Dorset mi Mkngahu Ucilung Tunarac German *Durham *Dweriq Roman Tikwo *Giant Titaw *Burah Btunux Jiday Orkney na congsin *Ayu Xiluy Hakaw *Liverpool *Burah Lanark *Ddaun Qsiya Pantcysyllte *St Kilda Taw *Saltaire *Stonehenge, Avebury mi Ssiyaw Hniti Ratuc Beyhing Btasil *Stasley Hwangcya Kongweyn *London *Hakaw Forth *Langu Cyu *Mkngahu Yayung Zorrel Tyeynwentay Hniti jaysang qnlangan tndxral Ingkoku: Mbanah ka hniti jaysang bungka, msama ka jaysang hniti ida nkiya, tmkarac ka jaysang hniti huho (St Kilda Taw). Duma hangan lihan mnlngu juga. London u kiya ka knkanna nniqan mkngahu ucilung Greenwich, London Kew Hwangcya Qqhuni Weyn mi Londonta, Siminster Kongtyeyn mi Pnrhulan mi Pnrhulan St Margaret. Dhuq kngkawas 2020, tndxral Ingkoku mi dxral nganguc icil pa kana balay u 32 ka ida nkiya uxay daw hniti tuqar u wada tbkuwan pniq “Bntasan Patas Jaysang Hniti Qnlangan”, kcka niya u England ka 18, Scotland ka 5, Wells ka 3, Tudaya Ireland ka 1, kiya u niqan 1 ka pnspuwan England mi Scotland kiya, dxral wa mniq nganguc icil ka Bermuda, Gibraltar, Pitcairn Cyuntaw mi St. Helena pn1 nniqan. Ingkoku mwaya bay jaysang hniti qnlangan u kiya ka knkana ‘Elu Beyhing Sediq’ mi mkngahu ucilung niya, Knbeyhing Pnrhulan Durham mi Cngpaw, Hakaw XiluyGeorge Cyu, Stadley Hwangcya Kongweyn mi Hniti Tuqar Fountains Abbey, Stonehenge, Avebury mi Ssiyaw niya hniti tuqar Beyhing Btasil, kiya mi Castles mi Town Walls Bukung Edward Gwynedd, to bay mniq kngkawas wada mangal. Mthiti mangal niya ka England Jodrell Mkngahu Yayung Tyeynwentay, mniq kngkawas 2019 idas 7 cida ka wada malan pusa hangan. == Diyax Smsung mi Sngayan.(節日假期) == {| class="wikitable" |+ ! colspan="4" |'''Diyax sngayan''' |- |'''Diyax''' |Hangan telu |'''Hangan Tndxlan''' |'''Nmalan kari''' |- |Idas 1 diyax1 |Diyax smsung burah kngkawas |New Year's Day | |- |Diyax 1 diyax 2 |Tu2 diyax smsung burah kngkawas |The Day following New Year's Day |Wada ddiyun mniq Scotland. |- |Idas 3 diyax 17 |Diyax smsung Sng Paycweyk |St. Patrick's Day |Diyax Smsung Teys kyo, wada ddiyun mniq Tudaya Lreland. |- |Ini pskingal diyax |Diyax qnlqilan Yesu |Good Friday |Diyax Smsung Tntuyan Yesu brah na tu5 diyax iyax sngayan |- |Ini pskingal diyax |Diyax Smsung Tntuyan Hnqilan Yesu Tu1 diyax sngayan |Easter Monday |Babaw Srwasaw tu1 mttuku idas tu1 diyax iyax sngayan, ini dungus ddiyun nniqan Scotland. |- |Ini pskingal diyax |Diyax Idas 5 Sngayan |Early May Bank Holiday |Diyax Smsung idas 5 tu1 diyax iyax sngayan. |- |Ini pskingal diyax |Diyax Smsung Sngayan Srwasaw |Spring Bank Holiday |Diyax Smsung idas 5 tu1 diyax iyax sngayan hiti balay |- |Idas 7 diyax 12 |Diyax Smsung Orange |Orangemen's Day(Battle of the Boyne's Day) |Wana nanaq dungus ddiyun Tudaya Ireland. |- |Ini pskingal diyax |Diyax Smsung SngayanRbawan |Summer Bank Holiday |Idas 8 hiti balay tu1 diyaxiyax sngayan. |- |Idas 11 diyax 5 |Bonfire Kman |Guy Fawkes Night |Uxay bnkuwan diyax sngayan seyhu. |- |Idas 12 diyax 25 |Diyax Smsung Mqaras Pntingan Yesu |Christmas Day | |- |Idas 12 |Diyax Smsung Rmawah |Boxing Day | |- |Idas 12 diyax 26 |Omiyagey. | | |} === Nmalan kara === # Quri so nmalan kari (qtayi nmalan kari 1 bnkuwan) pa, tubaraw niya diyax sngayan u ddiyun quri nniqan dxral England, Wells, Scotland mi Tudaya Ireland. # Dyax sngayan u spuda Tudaya Ireland Ddaun Uuda Tacng ('''Secretary of State for Northern Ireland''') ka muda pkla ka mndungus na balay. == Pnyahan pnatas(資料來源) == [[Snakun:Truku]] * [http://www.cia.gov/ CIA] * [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部] *Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug. * [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government] 5cw8l56x3kjsaj3iuq18k67cht55vrj Amirika 0 1579 89779 79394 2022-08-12T16:25:28Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[United States]] bitaq [[Amirika]]:​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki [[Patas bntasan:Flag of the United States.svg|thumb|Flag of the United States.Kwo-ci Amirika(美國國旗)|alt=Flag of the United States|569x569px]] = United States(美國) = Gaga kska Daya Meycow ka [[United states]], 38 00 N, 97 00 W ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 9,833,517 sq km(hangan na o Tg3) (knlbanga dxgal o 9,147,593 sq km, knlbangan qsiya o 685,924 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 323,995,528 hiyi. Gaga [[Washington, DC]] ka pusu alang paru, jiyax 4 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal United states ga wada sugan 44.50% ka dxgal qpahan, 33.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 22.20% na. Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Donald John Trump, pnaah hngkawas2017 idas 1 jiyax 20pnrajing kmlawa klwaan. [[Patas bntasan:Greater coat of arms of the United States (monochrome).svg|替代文字|縮圖|File:Greater coat of arms of the United States.svg]] cinkhulan sa knita’ sa brbiru’ = Amirika(美國) = [[Patas bntasan:USA orthographic.svg|替代文字|縮圖|File:USA orthographic.svg]] '''Meyricyeyn Hocongkwo''' (Kari Ingkoku: United States of America, lxanan matas ka USA, splawa dha United States (U.S. uxay daw US), kiya uri u America), kari Telu ka 美國, kiya mi pspuwan 50 Co, Hwasngtun Korunpiya DC, 5 Cucu dxral mi Waytaw pnsliyan Ryeynpang Konghkwo. Pusu tndxral Amirika ka 48 Co mi ryeynpang tocyu wa mniq tukcka Tudaya Mey Co, tunarac u msdalih Tasiyang, tudaya ka Kanada, tuhunac u mslutuc dxral Mexico mi Mexico Wan, tndxral nniqan dha u wa mniq muxul tay, mtilux hari nniqan. Arasuka Co u wa mniq tuiwil daya Tudaya Mey Co Talu, tunarac ka Kanada, tuiwil u mkUcilung Payring mi mtsipaw mtqita Russia; Hawaii Co u wa mniq tukcka Tayang Co Taypingyang na Cyuntaw. = Ri-s(歷史) = === Pusu tyawmu: Rikisi Amirika. === {| class="wikitable" |+'''Sediq Tnpusu mi Oco mpqlahang niya. (原住民與歐洲殖民者)''' '''Dukuricu mu pkrana(獨立與擴張)''' ![[Patas bntasan:Columbus Taking Possession.jpg|替代文字|縮圖|File:Columbus Taking Possession.jpg]] !Spain tansyeyncya Korunbus mi tnhiqan niya tapa asu pa, ngalan dha wisu dhuq India ka dhiya cida, binaw ini dha klayi wisu dhuq Mey Co ka dhiya da.                            !  西班牙探險家哥倫布和他的船員認為扺達印度時的情景,但他們卻不知道身在美洲 |- ![[Patas bntasan:Mayflower in Plymouth Harbor, by William Halsall.jpg|替代文字|縮圖|File:Mayflower in Plymouth Harbor, by William Halsall.jpg]] !Kngkawas 1620, 100 sngari hiyi Ingkoku singjya Cingkyo (Kiristo kyo uri) tapa asu 5 Idas Phpah Go miyah dhuq burah talu. Juga niyi u spuda Oco hwacya William Harsor mniq kngkawas 1882 cida mnjuga niya.    !1620年,100餘名英國清教徒 (基督教教派之一)乘五月花號來到新大陸。這幅圖畫是由歐洲畫家威廉·哈爾索爾於1882年所畫的作品 |} {| class="wikitable" |+Sani mita: Brah Korunbus cida, Dwiyaq lmiqu tici mi Misisipi bungka. '''Dukuricu mu pkrana(獨立與擴張)''' ![[Patas bntasan:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|替代文字|縮圖|File:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg]] !Knkingal dxral qnlhangan na dayhyo muda pbatas “Pnsdhuwan Dukuricu” ccida.   !              各殖民地的代表簽訂《獨立宣言》時的場景 |} === Pusu tyawmu: Mccbu Dukuricu Amirika, Amirika Koming, Pnkranan Tndxral Amirika mi Tnhdilan Tndxral Amirika. === {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Gilbert Stuart Williamstown Portrait of George Washington.jpg|替代文字|縮圖|File:Gilbert Stuart Williamstown Portrait of George Washington.jpg]] !Tu1 soto Amirika George Washington !美國第一任總統 喬治·華盛頓 |- |'''Pnwaya qulu, Mccbu kcka dha nanaq mi Kongyey alang mkbrnuxhwa  ''' |'''奴隸制、內戰和工業城市化''' | |- |[[Patas bntasan:Battle of Gettysburg, by Currier and Ives.png|替代文字|縮圖|File:Battle of Gettysburg, by Currier and Ives.png]] |Mccbu Kaycpaw ka Mccbu kcka dha nanaq Amirika pusu balay knpryuxan uri.     |  蓋茨堡之役是美國內戰的主要轉折點之一。 |} === Pusu tawmu: Mccbu kcka dha nanaq Amirika mi Snburah smmalu Dungan ka Amirika cida. === {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Ellis island 1902.jpg|替代文字|縮圖|File:Ellis island 1902.jpg]] !Kngkawas 1902 Tunarac mkngalu ucilung Amirika na sediq tnhdilan mniq New York Ellis Taw phiyu koba, ppanan kisya mi nojyo. Sediq qalux Amirika biyax sediq undo mpdudul niya Martin Luther King mtabu.    !1902年美國東岸的移民在紐約埃利斯島創辦工廠,鐵路和農場。美國黑人民權運動的領導人馬丁·路德·金牧師 |- |[[Patas bntasan:Buzz salutes the U.S. Flag.jpg|替代文字|縮圖|File:Buzz salutes the U.S. Flag.jpg]] |Kngkawas 1969, Amirika taykongjn Pac Ordrin mniq Idas baraw phiyu splawa qnlhangan Amirika |1969年,美國太空人巴茲·奧爾德林在月球上豎起美國國旗 |} == Jidayi cida(當代) == {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:UA Flight 175 hits WTC south tower 9-11 edit.jpeg|替代文字|縮圖|File:UA Flight 175 hits WTC south tower 9-11 edit.jpeg]] !Kngkawas 2001 idas 9 diyax 11, 911 jikeyng mniq New York Qnlangan Mawyi Congsin pspuruq. !2001年9月11日,九一一事件在紐約世界貿易中心爆發 |} === Sani mita: Mccbu tbrinah sntali. === Kndadax kngkawas 2008 hiti, keyjay Amirika u snturung cutay weyci, keyjay dha u mntxan snturung mqraqil, saya daw wada mtmay mtutuy dungan, uka qpahun ryu u snpeyyah dudux 10% prading mlih. Binaw, kana cutay weyci mquri hniwan qnlhangan Amirika mbiyax bay kana qnlangan dhuq saya u ida ini balay llwani. Kngkawas 2009 idas 1 diyax 20, rikisi Amirika tu1 llutuc Afrika sediq Amirika soto Parak Hosayen Opama psdhuwan phiyu, kngkawas 2017 idas 1 ka malix qpahun. Kngkawas 2017 idas 1 diyax 20, Amirika knrudah bay kngkawas soto Tangna Cwanpu ka psdhuwan phiyu. Kngkawas 2020 doku punu Cyokoku Uhan narux brah (Sinkwan duku) cida u wada snturung knbeyhing bay mqraqil, rikisi knrudah bay soto u wada mntxan hrnasan dungan, kngkawas 2021 idas diyax 20, Cyo Paytong ka psdhuwan pihiyu soto. == Ti-ri(地理) == === Pusu tyawmu: Lnlingay dxral Amirika.   === Llabang bay ka dxral Amirika, pusu tndxral u 3 dqras snturung qsiya, mndungus kakarac, mttuku bay cuweyn uri, hnyuwan lnlingay dxral u truma ka tunarac mi mkala tubaraw ka tuiwil tubaraw dxral. {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:MountMcKinley BA.jpg|替代文字|縮圖|File:MountMcKinley BA.jpg]] !Araska Co dwiyaq Tinari ka tubaraw bay tudu dwiyaq Tudaya Mey Co.          !  阿拉斯加州的迪納利山是北美洲最高的山脈。 |} === Lnlingay dxral(地形) === {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:USA topo en.jpg|替代文字|縮圖|File:USA topo en.jpg]] !Juga hnyuwan lnlingay dxral Amirika. !美國地形圖 |} Hnyuwan lnlingay dxral Amirika knpriyux balay, krinah bay ka tuiwil. Nniqan mkngahu ucilung tunarac pa niqan mkngahu ucilung brnux, mniq tuhunac u llabang balay kiya, mniq tudaya u duril hari kiya, mkngahu ucilung brnux mniq Nyocsi Co tudaya u uka kiya, binaw mniq Cangtaw u niqan duma hhuda ka ntuwan brnux. Mniq mkngahu ucilung brnux bukuy u niqan bungu na nniqan ddwiyaq, lmutuc dhuq wa mniq Peykarolayna Co mi Sinhanbusya Co, tubaraw 1830m na tudu dwiyaq Abaracia ka mnhdu. Mniq tudu dwiyaq Abaracia tuiwil ka nniqan Amirika tukcka iwil na kcka brnux, hini u mbrnux balay kiya, 5 beyhing langu mi Yayung Misisipi- Yayung Misuri- Qnlangan tu4 knbeyhing bay yayung wa mniq hini uri. Mniq Yayung Misisipi tuiwil, dxral kcka brnux u prading mkala baraw, hiti balay daw mtmay Amirika tukcka llabang bay dxral mi tukubeycu knyuwan lnlingay dxra Beyhing Brnux. {| class="wikitable" |+ |- |[[Patas bntasan:Basin New.png|替代文字|縮圖|File:Basin New.png]] |Nniqan niya Beyhing Dxral Rbuq Brnux- rakaw mnmudu. |大盆地的位置-橙色部分 |- |[[Patas bntasan:Colorado Plateaus map.png|替代文字|縮圖|File:Colorado Plateaus map.png]] |Kororato Tubaraw Brnux hmrinas tuhunac 4 Co.  |科羅拉多高原跨越南部四州 |} Araska Co u niqan ou bay tudu dwiyaq uri, kiya ka knkana Tudaya Mey Co tubaraw bay 6194m ka dwiyaq Tinali, Arasuka Talu tuiwil mi tuhunac ka Aryosn Cyuntaw u niqan ou bay puniq dwiyaq uri. Hawaii Cyuntaw u kiya ka mtilux nniqan Puniq Dwiyaq Taw cyun, pnsuwan niya knbeyhing dxral u hmrinas 2400km, kndadax 6 beyhing taw mi duma tiping taw pnspuwan. === Kngkkarac(氣候) === {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Climatemapusa2.PNG|替代文字|縮圖|File:Climatemapusa2.PNG]] !Pusu tyawmu: Kngkkarac Amirika. !美國氣候帶地圖 |} === Alaw llabang balay mi ou bay kluwanan ini pntna ka hnyuwan lnlingay dxral, so bay niqan knkana kluwanan qnlangan ka Amirika: === ·       Tunarac daya mkngahu ucilung mi 5 beyhing langu cyu mnKopn kngkkarac kluwanan pnsnakan ‘Talusing Wentay Beyhung Wasaw Qqhuni Kngkkarac’ uxay daw Co sucn pnsnakan kluwanan na Wentay Talusing Mhuriq Kngkkarac: Spuda Raburado Mskuy Bwihur mi dndulan  tuhunac mskuy hngak, mskuy ka misan, muxul ka rbawan, ou quyux mi huda, qnyuxan tnkawas u ya bay 1000 hwami; ·       Tunarac hunac mi Mexico Wan mkngahu ucilung u ‘MnMtilux Hari Lmiqu Kngkkarac’ uxay daw Co sucn kngkkarac pnsnakan kluwanan na Huku Mtilux Mhuriq Kngkkarac: Dndulan Mexico Wan Muxul Bwihur, muxul mi mhuriq, qnyuxan tnkawas u hmrinas 2000 hawmi; ·       Tukcka brnux: Mskuy mi muxul bwihur u malu msdurux musa kcka kana, rbawan u mtilux, misan u mskuy mi ou huda; ·       Tuiwil Kcka Dxral Tubaraw Brnux: Misan u kndnguwan mi mskuy, rbawan u kndnguwan mtilux, qnyuxan tnkawas u ini khrinas 500 hawmi; ·       Tuiwil Taypingyang mkngahu ucilung: Tuhunac u ‘MnMtilux hari Ucilung Kcka Dxral Kngkkarac’, tudaya u ‘MnHayyangsing Muxultay Beyhing Wasaw Qqhuni Kngkkarac’ uxay daw Co sucn pnsnakan kngkkarac kluwanan na Wentay Hayyangsing Kngkkarac. {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Average precipitation in the lower 48 states of the USA.png|替代文字|縮圖|File:Average precipitation in the lower 48 states of the USA.png]] !Juga pndkanan qnyuxan knkingal dxral Amirika. !美國各地平均降雨圖 |} === Qqsiya mi tudu dwiyaq(水文與山脈) === ==== Pnsnakan nniqan dxral(地區劃分) ==== ===== Pusu tyawmu: Nniqan dxral Amirika. ===== Knhbrawan hiyi sediq Amirika Tyawcacyu u psnakan dha 4 beyhing dxral nniqan ka Amirika, kiya mi ndwanan psanak 9 pnsuwan Cyu dungan: {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:US 9 regions.svg|替代文字|縮圖|File:US 9 regions.svg]] !Knhbrawan hiyi sediq Amirika Tyawcacyu juga psuwan Cyu: 4 kluwanan rakaw u ririh 4 beyhing dxral nniqan. !美國人口調查局分區圖:四種顏色代表四大地區 |- |[[Patas bntasan:US Census geographical region map.png|替代文字|縮圖|File:US Census geographical region map.png]] |Pnsuwan 9 Cyu |九個分區 |} ·       Tu1 Cyu (Tunarac daya) o  Tu1 Pnsuwan Cyu (Burah England Cyu)                        o  Tu2 Pnsuwan Cyu (Tukcka Tasiyang Cyu)                                 ·       Tu2 Cyu (Tukcka iwil) o  Tu3 Pnsuwan Cyu (Tukcka bu Tunarac daya Cyu)                                               o  Tu4 Pnsuwan Cyu (Tukcka bu Tuiwil daya Cyu)              ·       Tu3 Cyu (Tuhunac)  o  Tu5 Pnsuwan Cyu (Tuhunac Tasiyang Cyu)                                     o  Tu6 Pnsuwan Cyu (Tukcka bu Tunarac hunac Cyu)                                 o  Tu7 Pnsuwan Cyu (Tukcka bu Tuiwil hunac Cyu)                            ·       Tu4 Cyu (Tuiwil)  o  Tu8 Pnsuwan Cyu (Ddwiyaq Cyu)                                 o  Tu9 Pnsuwan Cyu (Taypingyang Cyu)         ===  Qnlhangan Kongweyn(國家公園) === {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Yellowstone Castle Geysir Edit.jpg|替代文字|縮圖|File:Yellowstone Castle Geysir 2.jpg]] !Kcka Hwangsu Qnlhangan Kongweyn wisu pspuruq ka cngpaw pspuruq qsiya. !  黃石國家公園內正在噴發的城堡噴泉 |} ==== Pusu tyawmu: Bnkuwan patas Amirika Qnlhangan Kongweyn. ==== Amirika saya kana balay u niqan 58 qnlhangan kongweyn, kcka niya 14 u wada pniqan Hniti Jaysang Qnlangan. Pnspuwan u niqan 27 Co ka niqan qnlhangan kongweyn, kiya ka knkana MnAmirika Samoya mi MnAmirika Wiking Cyuntaw. Arasuka Co mi Cyarihunia Co u pn8 qnlhangan kongweyn, kiya knou balay kiya. Phiyu qnlhangan kongweyn pa kasi ka spuda Amirika kwohuy smruwa muda quri hwaan muda psdhu pkla kari. == Fa-ryu ni ceng-c(法律與政治) == === Pusu tyawmu: Seyji Amirika.   === ==== Horicu. (法律) ==== ==== Pusu tyawmu: Horicu Amirika. ==== Horicu Amirika u lmutuc Ingkoku na Panrihwa pnsltudan, hoying Amirika u tmuru ‘Ndanan Brah’ uuda, mnIngkoku Amirika France Si (Hayyang Waya Si) na pusu balay pnsliyan niya. 19 th kcka brah, brah balay Amirika ancyeyn u ida knttu dmuwi ncida ndanan Ingkoku miyah psdkanun dmuwi, bukuy daw wada kndudul nanaq pkrana pnwaya horicu dha ka Amirika, dhuq saya daw Amirika suhwa u to bay dmuwi nanaq kcka qnlhangan angri. === Ceng-c(政治) === ==== Pusu tyawmu: Amirika Ryeynpang Seyhu mi Bnkuwan Amirika Ryeynpang Ciko.  ==== {| class="wikitable" |+Soto Amirika saya Cyo Paytong, Huku soto Hocinri.  ( 現任美國總統喬·拜登、副總統賀錦麗) ![[Patas bntasan:Joe Biden presidential portrait.jpg|替代文字|縮圖|File:Joe Biden presidential portrait.jpg]] ![[Patas bntasan:Kamala Harris Vice Presidential Portrait (cropped).jpg|替代文字|縮圖|File:Kamala Harris Vice Presidential Portrait.jpg]] |} === Biyax Ciko Ryeynpang nanaq u niqan 3 pncida, kiya mi ppqlahang mi ppsbalay (3 biyax psnakan): === ·       Pnwaya Cikwan: Kiya ka kwohuy, spuda Sanggiying mi Conggiying ddha niyi pnsliyan. Dmuwi Ryeynpang biyax phiyu waya, biyax pkla mpccbu, biyax smruwa pnsdhuwan, biyax mbbari seyhu mi biyax malax qpahun mpqpah seyhu; ·       Singcng cikwan: Kiya ka soto, soto, huku soto mi spuda soto pusa hangan sanggiying ka smruwa na neyko kwanweyn mi deysi niya, seykining dmuwi pndungus ryeynpang horicu biyax qmlahang; ·       Shwa cikwan: Kiya ka tubaraw balay hoying mi syaci niya ryeynpang hoying, hwakwan u spuda soto pusa hangan mi pnuda sanggiying smruwa; dmuwi biyax pkla horicu mi pspaux smliq waya na biyax. == Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) == [[Patas bntasan:US Census geographical region map.png|替代文字|縮圖|340x340像素|File:US Census geographical region map.png]] === Pusu tyawmu: Amirika Co hun, Amirika singcng cyuhwa mi bnkuwan Amirika knkingal Co sohu.   === Washington華盛頓 Orokang奧勒岡 Karifunia加利福尼亞 Aytaho愛達荷 Neyhwata內華達 Yota猶他 Arisangna亞利桑那 Mongtana蒙大拿 Hwayoming懷俄明 Korotato科羅拉多 Burah Mexico 新墨西哥 Tudaya Takoda北達科他 Tuhunac Takoda南達科他 Neyburasuka內布拉斯加 Kansas堪薩斯 Okrahoma俄克拉何馬 Diqsas德克薩斯 Mingnisuda明尼蘇達 Ayhohwa愛荷華 Misuri密蘇里 Aknso阿肯色 Ruisanna路易斯安那 Wiskangsin威斯康辛 Irino伊利諾 Misikn密西根 Indian印第安納 Ohayo俄亥俄 Kntaki肯塔基 Tennasi田納西 Misisipi密西西比 Orapama阿拉巴馬 Myeynin緬因 Fymongto佛蒙特 Burah Hanbusya新罕布夏 Masacusay麻薩諸塞 Rodtaw羅德島 Kangnaydiq康乃狄克 New York紐約 Pinsifania賓夕法尼亞 New Jersey紐澤西 Washington華盛頓 DC特區 Maryland馬里蘭 Delaware德拉瓦 Tuiwil Virginia西維吉尼亞 Virginia維吉尼亞 Tudaya Karolina北卡羅來納 Tuhunac Karolina 南卡羅來納 Georgia喬治亞 Florida佛羅里達 Alaska阿拉斯加 Hawaii夏威夷 Lihan ka Hawaii pa, msngari 49 Co u wa mniq Mey Co Talu kana. Kcka niya lihan ka Alaska pa, msngari 48 Cohiya u kiya uri ka Washington DC u msllutuc kana, kiya ka splawa dha Tndxral Amirika. Duma sediq u ngalan dha ‘Tndxral’ Co uri ka Alaska Co, alaw ana hiya u tuhuy ‘Trahuc na 48 Co’ u wada psthiyaq Kanada, binaw mniq dxral lnlingay u ida Tudaya Mey Co Talu na dxral uri ka Alaska. Kana kari dduwi niya u kiya ka knkana Washington Kolombia DC. Tu50 Co Hawaii Co u pa wa mniq Taypingyang na kcka cyuntaw.    {| class="wikitable" |+Juga tndxral Sediq Tnpusu (Idian) Amirika (mbhuway niya), duma cucucyu u beyhing bay ka biyax dha, ririh so Co, niqan dukuricu pusu biyax mi suhwa, kiya mi seyhu tnualang ka qmlahang.                           美國原住民族(印地安)保留地(反白)地圖,有些自治地區的權利很大,相當於州、有獨立主權與司法,並由部落政府管理。 ![[Patas bntasan:Indian reservations.gif|替代文字|縮圖|File:Indian reservations.gif]] |} Hiti balay ka Amirika tukubeycu na Sediq Tnpusu (Indian) Nngari Fxral, alaw dxral nniqan hiya u ida wisu dmuwi pusu biya tnualang, mndungus qnlhangan niqan dnuwi dha pusu biyax nina, hnyuwan niya u mntna so knkingal Co Amirika uri, ana so balay bay u ida 1ci singcngcyu, binaw so niyi dukuricu seyji balay bay dxral dha u ida wa mniq knkingal kcka dxral Co, mnMeyricyeyn Hocongkwo alaw txtaxa minjoku tnualang psnakan ka kluwanan tukubeycu nniqan dxral. === Alang mkbrnux(城市) === {| class="wikitable" |+Pusu tyawmu: Bnkuwan Alang Mkbrnux Amirika (Spuda knhbrawan hiyi sediq mku) mi bnkuwan knbeyhing bay alang mkbrnux knkingal Co Amirika. ![[Patas bntasan:Top of Rock Cropped.jpg|替代文字|縮圖|File:Top of Rock Cropped.jpg]] ![[Patas bntasan:LA Skyline Mountains2.jpg|替代文字|縮圖|File:LA Skyline Mountains2.jpg]] ! * [[Patas bntasan:ChicagovanafSearsTower.jpg|替代文字|縮圖|File:ChicagovanafSearsTower.jpg]] ![[Patas bntasan:Panoramic Houston skyline.jpg|替代文字|縮圖|File:Panoramic Houston skyline.jpg]] |- |New York(紐約) |Los Angeles(洛杉磯) |Chicago(芝加哥) |Houston(休士頓) |} Knkana Amirika saya u ya bay 77% knhbrawan sediq pa wa mniq nniqan alang mkbrnux, kcka u niqan hmrinas dmka uri ka mssli mniq 37 pusu beyhing alang mkbrnux. Dualang mkbrnux niyi u wada tmuru bungka Amirika, pnsltudan mi keyjay. Mniq kngkawas 2004, knkana Amirika u niqan 251 alang mkbrnux ka hmrinas 10 knbkiyan hiyi sediq, kiya uri u niqan 9 beyhing alang mkbrnux ka hmrinas 100 knbkiyan hiyi sediq, kiya ka knkana duma pusu balay qnlangan alang mkbrnux, mray so New York Su, Los Angeles mi Chicago. Kiya uri u, nasi pspuwan uri ka uxay pusu alang mkbrnux na alang mkbrnux pa, niqan 50 hmrinas 100 knbkiyan hiyi sediq alang mkbrnux ka Amirika. Kiya ka kawas kawas muda pnsung kcka Qnlangan mndungus bay nniqan alang mkbrnux u, knhbaraw bay kcka alang mkbrnux mniq brah na qnlhangan uri. {| class="wikitable" | rowspan="2" |'''Tbkuwan''' '''排行''' | rowspan="2" |'''Alang mkbrnux''' '''都市''' | rowspan="2" |'''Knhbrawan hiyi sediq/ wana kcka Su''' '''人口/''' '''僅限市內''' | rowspan="2" |'''Mitu knhbrawan hiyi sediq/ Knpinghwang ingri               人口''' '''密集度/''' '''每平方英哩''' | colspan="2" |'''Nniqan beyhing alang mkbrnux  大都會區域''' | rowspan="2" |'''Nniqan地區''' |- |'''百萬''' |'''排名''' |- |1 |New York紐約市 |'''8,363,710''' |26,402.9 |19.0 |1 |東北部 |- |2 |Los Angeles 洛杉磯 |'''3,833,995''' |7,876.8 |12.8 |2 |西部 |- |3 |Chicago 芝加哥 |'''2,853,114''' |12,750.3 |9.5 |3 |中西部 |- |4 |Houston 休士頓 |'''2,242,193''' |3,371.7 |5.7 |6 |南部 |- |5 |Phoenix city  鳳凰城 |'''1,567,924''' |2,782.0 |4.2 |12 |西部 |- |6 |Feycng  費城 |'''1,447,395''' |11,233.6 |5.8 |5 |東北部 |- |7 |San Antonio聖安東尼奧 |'''1,351,305''' |2,808.5 |2.0 |28 |南部 |- |8 |Dallas  達拉斯 |'''1,279,910''' |3,469.9 |6.3 |4 |南部 |- |9 |San Diego聖地牙哥 |'''1,279,329''' |3,771.9 |3.0 |17 |西部 |- |10 |San Jose聖荷西 |'''948,279''' |5,117.9 |1.8 |31 |西部 |} === Pusu tyawmu: Keyjay Amirika === Keyjay Amirika u mtbiyax bay mrana, knbeyhing bay uuda sngcan dha, niqan bay knklanan dha sngcan cisu, pumn cyeyko mndyngus balay; nong kong yey u mrana mi mkla balay; keyjay kuymo knbsiyaq bay tu1 qnlangan, jncyu GDP u hmrinas 5 knbkiyan pila Amirika, tubrah bay bay hmrinas knhbrawan 5000 knbkiyan (knkana) hiyi sediq qnlhangan na tubrah balay, kiya ka knkana qnlangan pusu bay quri keyjayti, mniq kcka ssediq kndusan keyjay u pusu balay hnyuwan niya. === Ppanan rulu mi mhaqun(交通運輸) === {| class="wikitable" |+Amirika na Coci Elu beyhing Sitong Wang, to bay mnkawsu kongru, knkana elu beyhing u qulung niqan 4 seyng elu ddaun rulu. ![[Patas bntasan:Map of current Interstates.svg|替代文字|縮圖|File:Map of current Interstates.svg]] |} Alaw llabang balay ka tndxral Amirika, kiya mi 3 dqras u msdalih ucilung kiya ka mumal knkrana keyjay dha, kiya ka quri so knou kuwanan ppanan rulu mi ddaun mhaqun qqiya mi mkpiya mhaqun u ida balay tu1 qnlangan. Tqapur niya elu beyhing, ppanan kisya u ida kiya tu1 bkuwan qnlangan, ssalu kawsu kisya u alaw mrana mbiyax ka qqpahan quri ppanan skoki, so kiya daw wada ini ttkuku quri duma qnlhangan ka quri ssalu dha kawsu sisya. Knou ppanan skoki mi ppanan asu u ida mniq tubrah balay tnbkuwan qnlangan. Alaw niqan kndkanan niya ka sediq ppanan kisya, mniq Amirika pa quri so ppanan dha mquri thiyaq ssanun u mriq nanaq rulu mi tapa skoki ki ka pusu na balay. === Quri rrmiwaw(旅遊) === Ana so 200 sngari kngkawas bay ka rikisi Amirika, binaw knrana bay ka kokomin keyjay mi uka mklan ka syeyntay wenming mi mumal knmbtunux balay qtan ka ida nkiya sdhmaun qmita, so kiya ka wada mbiyax bay quri qnlhangan ssanan qmiwaw uri. Wada ngalan knkana qnlangan knbeyhing bay tu1 alang mkbrnux ka New York, cyeyntwan mi lnlamu smnluwan ssapah ka Chicago, niqan bay hnhangan quri rikisi bungka ka Cyocinsan (San Francisco), alang mkbrnux snkulan Utux Tmninun (Teynickay) ka Los Angeles, sotu Washington, alang mkbrnux bakuciku ka Las Vegas. Sdhmaun qmita ida nkiya ka Mcayis Btunux Kongweyn, Colorado Beyhing Ayu Doras, Alang Mkbrnux Langu Timu, Olympic Qnlhangan Kongweyn, Rima Knbeyhing Langu Sdhmaun Qmita Ida Nkiya, Hawaii Cyuntaw, so sklwiyan bay ka Alaska Co, kiya ka kndadax cbiyaw qnbsyaqan bay sanan rmiwaw mi ida balay kelih ka sediq mpriwaw. Kiya mi Disney land, Hwancyo Ingcng, Amirika Qnlhangan Hangkong mi Taykong Congsu, kiya ka niqan balay biyax hhuc niya sdhmaun smnluwan mi pkrana hbangan uri. == Jen-ko(人口) == === Pumu tyawmu: Knhbrawan hiyi sediq Amirika. === ==== Quri Saya(現狀) ==== {| class="wikitable" |+Pusu tyawmu: Bnkuwan patas knhbrawan hiyi sediq knkingal Co Amirika.     ![[Patas bntasan:US population map.png|替代文字|縮圖|File:US population map.png]] !Kngkawas 2010 Juga Pnsnakan Mitu Knhbrawan Hiyi Sediq Amirika. !2010年美國人口密集度分布圖 |} Spuda Amirika Jnko Puca Cyu mniq putting hiti kngkawas 2017 patas snpuwan, knhbrawan hiyi sediq Amirika u 321,004,407 hiyi sediq, nasi wada nanaq umau murux taxa minjoku cida, bhuway sediq Amirika u knkana 73%, knhbrawan u 234,370,202 hiyi sediq, kcka u, uka daran Spain uxay daw uka llutuc Latin sediq Amirika na sediq bhuway u 61.5%, knhbrawan u 197,277,729 hiyi sediq, niqan daran Spain uxay daw niqan llutuc Latin sediq Amirika na sediq bhuway u 11.5%, knhbrawan u 37,092,473 hiyi sediq.   == Kari(語言) == === Pusu tyawmu: Kari Eygo Amirika. === {| class="wikitable" | colspan="3" |'''Amirika mnniq tnsapah pa hmrinas 100 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq dmuwi na kari                                                            美國居家使用的超過100萬人口的語言''' '''Kngkawas 2010 cida    2010年''' |- |'''Kari語言''' |'''Knkana knhbrawan hiyi sediq na paseynto %                                     占人口百分比''' |'''knhbrawan hiyi sediq           人數''' |- |Kari Eygo英語 (只講英語) |80% |233,780,338 |- |''Quri so kluwanan kari icil                    除英語外的其他語言'' |''20%'' |''57,048,617'' |- |Kari Spain (Ini spuwai ka kari Puerto Rico mi kari Kerriol)                                   西班牙語 (不包括波多黎各和凱瑞奧爾語) |12% |35,437,985 |- |Kari Telu (Kiya ka knkana skari mndungus bay kari Telu saya mi knkana kluwanan kari cida Cyokoku)漢語 (包括現代標準漢語和所有漢語方言) |0.9% |2,567,779 |- |Kari Tagalog他加祿語 |0.5% |1,542,118 |- |Kari Vietnam越南語 |0.4% |1,292,448 |- |Kari France法語 |0.4% |1,288,833 |- |Kari Hankoku韓語 |0.4% |1,108,408 |- |Kari Doicu德語 |0.4% |1,107,869 |} Ana so uka pnsdhuwan kari dduwi seyhu ka Amirika, binaw balay bay kari eygo ka kari srngaw balay qnlhangan dha. Spuda snpuwan kngkawas 2008 cida, ya bay 3 oku 1480 knbkiyan (99.6%) hmrinas 5 kngkawas knhbrawan hiyi sediq mniq tnsapah u wana kari eygo ka srngaw dha. Kari eygo uri ka srngaw dha balay kari uri, skari kari eygo uri ka pusu balay speysa dha sediq thdil miyah qnlhangan dha hini uri.    === Snlhayan snhiyan(宗教) === {| class="wikitable" |+Sapah Thmkuwan wa mniq Tudaya Carolina Co na Pnrhulan Meynan Cinsinhuy. Tuhunac mniq Kari Utux Baraw na sinjya burah pnrhulan u hbaraw balay, kiya ka nniqan Amirika mdrumuc bay smluhay niya uri.                                                                           (一座位於北卡羅來納州的美南浸信會教堂。南部聖經地帶的新教徒人口極多,是美國最為虔誠的地區之一。) ![[Patas bntasan:Pisgah.jpg|替代文字|縮圖|File:Pisgah.jpg]] |} ==== Pusu tyawmu: Snlhayan snhiyan Amirika. ==== Ini phiyu qnlhangan brah cida ka Amirika mi qlhangan Ingkoku cida han pa, uka mtrawah snhiyan dha, cida u mniq cnhdilan bay pnwaya snlhayan, so ini sluhay Kiristokyo ka sediq u stkuhun dha qmita mi thqilun dha uri, pusu balay u squri dha qmita ka sinjya Teynskyo (duma quri so ini thiyi biyax dndulan kyokay cuyi niya) kiya mi qlhangan Kiristokyo knkingal pay snlhayan niya u muda tmraqil qmita ini pntna kluwan pay na sinjya cngco uri.      ===== Kngkawas 2007 snpuwan seyhu cida( 2007年的官方估計數字): ===== ·       Kiristo kyo基督新教——51.3% ·       Teys kyo天主教——23.9% ·       Momn kyo摩門教——1.7% ·       Tongcng kyo東正教——1.6% ·       Yadaya kyo猶太教——1.4% ·       Bu kyo佛教——0.7% ·       Islam kyo伊斯蘭教——0.6% ·       Duma snhiyan uxay daw ini ptura snhiyan其他或沒有表明——2.5% ·       Uka snlhayan snhiyan無宗教信仰——16.1% === Kyoiku(教育) === {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Harvard Law School Library in Langdell Hall at night.jpg|替代文字|縮圖|File:Harvard Law School Library in Langdell Hall at night.jpg]] ![[Patas bntasan:Wfm stata center.jpg|替代文字|縮圖|File:Wfm stata center.jpg]] |- |Qtan bbiyan Ssanan Qmita Patas Hafo Fasweyweyn. ( 哈佛法學院圖書館傍晚景色) |麻薩諸塞理工學院的電腦科學中心 |} ==== Pusu tyawmu: ==== Mniq Amirika, qmlahang kyoiku u Co uxay daw seyhu tnualang ka seykining, kiya u uxay seykining ryeynpang seyhu. Binaw, ryeynpang seyhu kyoikubu u malu spuda kyoiku cicin muda dmayaw mi qulung niqan ka dndulan niya. Laqi muyas u niqan qqpahun pnsdhuwan pnwaya mniq sapah pyasan pnhiyu qnlhangan snpeyyah pyasan tutiping dhuq 12 knkawas pyasan na kyoiku; kiya ka 5 knkawas pyasan tutiping, pyasan tukcka u turu knkawas, pyasan tubaraw u 4 knkawas, psnakan pnhiyu qnlhangan mi pnhiyu suri ddha kluwanan, hbaraw ka pyasan pnhiyu qnlhangan, muda ini angal pila muyas kana pnwaya yiwu kyoiku. Kiya uri u, pyasan tukcka mi pyasan tutiping u ini angal pila mkan cka hidaw uxay daw mangal dmka pila mkan cka hidaw, rulu sapah pyasan u mhaduc laqi muyas dhuq ppanan rulu. Quri so mndungus niya pa, 18 kngkawas ka malu mnhdu muyas, binaw ou Co u smruwa 16 kngkawas daw malu mlatac sapah pyasan. ==== Mmahan mi uuqun(飲食) ==== {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Motherhood and apple pie.jpg|替代文字|縮圖|File:Motherhood and apple pie.jpg]] ![[Patas bntasan:Roast turkey.jpg|替代文字|縮圖|File:Roast turkey.jpg]] |- |Ringgo pay ka niqan bay hnhangan chiya uqun Amirika. 蘋果派為美國最著名的甜品 |Mniq Amirika, snturung Diyax Smsung Mqaras Utux Baraw, ssediq u mpkan scmeyncyo.          在美國,每逢感恩節,人們會吃火雞 |} === Pusu tyawmu: Pchdanan Amirika. === Mahan mi uuqun Amirika u wada mangal pnchdanan hhpuyan Sediq Tnpusu Amirika, mray so scmeyncyo, bunga tumun, lhngay, bawan, dniyi pa wada ini balay srhuqi bungka Amirika kana da. Kiya mi ringgo pay, pisa pang, hanpawpaw u ida balay pniyah Oco mi wada dha brnahan dungan, wada ngalan pnskrayan uqan slxan bungka Amirika saya da. Mexico cweyn mi nduhan lhngay (tacos) u snpeyyah Mexico kiya. Pniyah llutuc Afrika sediq Amirika mniq mquli cida kndadax Afrika madas dhuq Amirika ‘Uuqun Qcahur’ (Soul food) pa wada uqun bay tnsapah uri da. Psdkanun rmngaw u, alaw dmuwi knou bay mtilux uqun, mmahan mi uuqun Amirika u uxay so mndungus pkmalu hiyi, kcka qnlhangan dha u wada hbaraw bay scuqi qthur ka hidoyi bay pprngawan uri. === Diyax smsung mi sngayan. (節日) === ==== Pusu tyawmu: Diyax smsung mi sngayan Amirika. ==== ===== Pnwaya diyax sngayan ryeynpang u wa truma hiyi:   ===== {| class="wikitable" |'''Diyax  日期''' |'''Hangan diyax smsung mi sngayan  節日名稱''' |'''Nmalan akri註明''' |- |Idas 1 diyax 1      1月1日 |Smsung burah kngkawas.               New Year |Mqaras smsung snturung burah kngkawas.                        慶祝新年的到來 |- |Idas 1 tumn3 iyax sngayan tu1 diyax.            1月的第三個星期一 |Diyax kineyng Martin Luther King Jr                    馬丁·路德·金紀念日 |Kineyng Mpdudul Mincweyn Undo Martin Luther King Jr mtabu pntingan na (Kngkawas 1929 idas 1 diyax 15), kngkawas 1986 prading muda.                                          紀念民權運動領袖馬丁·路德·金牧師的生日(1929年1月15日),1986年開始實施。 |- |Idas 1 diyax 20.    1月20日 |Diyax pnsdhuwan phiyu.                     就職日 |Diyax pnsdhuwan phiyu soto mi huku soto, kiya ka mk4 kngkawas mntxal, wana mpqpah Hwahu na ryeynpang seyhu, kiya mi Maryland Co mi Virginia Co na mpqpah seyhu ka malu msangay.                                     總統和副總統的就職日,每四年才有一次,只有華府的聯邦政府雇員,以及馬里蘭州和維吉尼亞州的政府雇員才可放假。 |- |Idas 2 tu3 iyax sngayax tu1 diyax.  2月的第三個星期一 |Smsung Soto總統節 |Kineyng mwaya bay soto Amirika George Washington na pntingan (Kngkawas 1732 idas 2 diyax 22), kngkawas 1879 kwohuy ka muda psdhu.                                             紀念美國首任總統喬治華盛頓的生日(1732年2月22日),1879年國會確立。 |- |Idas 5 dhdanana iyax  sngayan tu1 diyax.              5月的最後一個星期一 |Diyax Kineyng Wada Mrdang Heytay             陣亡將士紀念日 |Ida balay kineyng mniq Tuhunac Tudaya Mccbu cida wada mrdang ka heytay, bukuy daw wada pkranan kineyng knkana alaw mccbu wada mrdang na heytay Amirika, knkana qnlhangan u dmuwi babaw cka hidaw 3 ji prading. To bay dmuwi idas 5 diyax 30, mniq tnualang u cida daw ririh sa pnrdinganrbawan.                         原為紀念在南北戰爭中陣亡的士兵,後擴展到紀念所有因戰爭犧牲的美軍官兵,全國悼念時間於美東時間下午3時開始。一般為5月30日,在民間當天代表夏季正式開始。 |- |Idas 7 diyax 4.     7月4日 |Diyax Dukuricu (Diyax Smsung Pnhiyu Pnsdhuwan Amirika)獨立日(美國國慶) |Kineyng Amirika u mniq kngkawas 1776 idas 7diyax 4 pkla kari “Psdhu Pkla Kari Dukuricu” mi phiyu qnlhangan.               紀念美國於1776年7月4日發表《獨立宣言》和建立國家 |- |Idas 9 tu1 iyax sngayan tu1 diyax.   9月的第一個星期一 |Diyax Smsung Rawkong     勞工節 |Pquri mpqpah niya thmuku, kineyng sediq mpqpah undo na pnsdhuwan. Knkana sediq qnhlangan u malu msangay mk3 diyax.                               向工作者表達敬意,紀念工人運動的成就。全國民眾可以連續休息三天。 |- |Idas 10 tu2 iyax sngayan tu1 diyax. 10月的第二個星期一 |Diyax Kolumbus       哥倫布日 |Kineyng Kristohu Kolumbus mniq kngkawas 1492 idas 10 diyax 12 kndadax Oco hmqangaw Tasiyang dhuq wada sndiyal Mey Co.                        紀念克里斯多福·哥倫布於1492年10月12日由歐洲橫渡大西洋到達並發現美洲。 |- |Idas 10 tu4 iyax sngayan tu1 diyax. 10月份的第四個星期一 |Diyax Smsung Taygo Heytay.  退伍軍人節 |Psquri taygo heytay snbeyhing thmuku, kineyng Tumn1 Qnlangan Beyhing Mccbu mniq kngkawas 1918 idas 11 diyax 11 mrbu 11:00 mndungus bay mnhdu mccbu. Kngkawas 1968, Amirika kwohuy u wada muda ‘Pnwaya Nicyobi Diyax Sngayan’, diyax taygo diyax smsung heytay u wada pryuxan knkawas idas 10 na tu4 iyax sngayan tu1 diyax, kiya ka malu muda mk3 diyax tu6 diyax.                                                                        向退伍軍人表達敬意,紀念第一次世界大戰於1918年11月11日上午11點正式停戰。1968年,美國國會通過了「星期日假日法」,將退伍軍人節改在每年10月的第四個星期一,以使人們可以度過三天周末 |- |Idas 11 tu4 iyax sngayan tu4 diyax. 11月的第四個星期四 |Diyax Smsung Mqaras Utux Tmninun.       感恩節 |Mqaras smsung kntiyan krpuhan, mqarasunhuway Utux Tmninun, kiya mi mqaras mndungus balay dnyawan Sediq Tnpusu Amirika, cida u muda hmangu scmeyncyo ka ssediq muda psasu mkan.                        慶祝秋季收穫,感謝上主的恩典,並決定為感謝美國原住民族的真誠幫助,民眾一般烹調火雞彼此分享。 |- |Idas 12 diyax 25.  12月25日 |Diyax Smsung Mqaras Pntingan Yesy.         耶誕節 |Mqaras smsung diyax pntingan Yesu, spuda waya pnsltudan, mqaras smsung pntingan Yesu cida, qulung mhiyu trahuc syeycisng ka qridin pa, ana ima sediq pa malu musa tmunguh (kisu) hiyi.     慶祝耶穌誕生,全家共進豐盛的晚餐.按照傳統習俗,聖誕節時,凡是女子站在榭寄生下面,任何人都可以去親吻她. |} == Way-cyaw(外交) == {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:MerkelBushWashington1.jpg|替代文字|縮圖|File:MerkelBushWashington1.jpg]] !Congri Doicu Angela Merkel mi soto Amirika George Walker Bush. !              德國總理安格拉·默克爾與美國總統喬治·沃克·布希 |- |[[Patas bntasan:Secretary Pompeo and Malaysian Prime Minister Mahathir Mohamad (42910851015).jpg|替代文字|縮圖|File:Secretary Pompeo and Malaysian Prime Minister Mahathir Mohamad (42910851015).jpg]] |Kngkawas 2018 idas 8 diyax 3 Amirika kwowucing Pompeo mniq Bucng tuhuy sosyang Malaysia Mahathir bin Mohamad mtqita dqras. |2018年8月3日美國國務卿龐培歐在布城與馬來西亞首相馬哈迪·莫哈末會面 |} Sani qmita: Amirika Kwowuweyn, Amirika Waycyaw mi Bnkuwan Patas CyeyncyawAmirika. === Ndanan Waycyaw. (外交史) === Koming cida ka Amirika, Amirika mi duma qnlhangan Oco u wada phiyu mndungus bay pnluban waycyaw, wada smruwa ka Franse, Spain mi Netherlands dmayaw Amirika kndakar Ingkoku. Lmutuc muda tmabul mi tmatak kngkwasan cida, Amirika u ida mniq quri mpsdalih Franse mi mpsdalih Ingkoku so niyi mkdha woun dha mi ini pskingal msdhu ka lnglungan dha. Cida u ini sruwa mdakar uuda Oco ka Amirika, pskingal bay quri pkrana nanaq Tudaya Mey Co.    === Nsaya(現狀) === {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:Diplomatic relations of the United States.svg|替代文字|縮圖|File:Diplomatic relations of the United States.svg]] !Juga waycyaw Amirika美國外交地圖  Amirika美國  Niqan pnluban cyeyncyaw qnlhangan邦交國  Uka pnluban pangcyaw qnlhangan非邦交國  Nniqan pprngawan爭議地區 |} Amirika u niqan balay dndulan niya quri knkana qnlangan keyjay, seyji mi cyunsu, quri so waycyaw cngco niya u ida sqita balay mi prngawan balay kana qnlangan. Pnluban waycyaw quri Amirika u knbeyhing bay knkana qnlangan. Knkana qnlhangan u mniq Washington DC pa niqan pnhiyu dha tasukwan mi snkaul tasu. Qnlangan babaw dxral saya pa wana Cyoka Minkoku (mnuda pangcyaw han, kngkawas 1971 idas 1 diyax 1 daw wada pstuq pnluban pangcyaw dhuq saya, binaw niqan Amirika Mniq Taiwan Syeyhuy ka pwaluk mndungus bay pnluban seyhu), Coseyng Mincu Cuyi Jnmin Konghkwo, Iran Islam Konghkwo (mnuda pangcyaw mi, kngkawas 1980 idas 4 diyax 7 daw wada mnhdu pangcyaw dhuq saya), Arabia Suriya Konghkwo (mnuda pangcyaw ha mi, kngkawas 2012 mnhdu pangcyaw dhuq saya) mi Bhota anta Wangkwo tuhuy Amirika u ini uda mndungus bay pnluban waycyaw. Kngkawas 2015 cida soto Amirika Barack Hussein Obama II ka musa humung qmita Cuba daw, Cuba mi Amirika u wada prading pwaluk Dungan ka mnstuq hmrinas 50 kngkawas ka pnluban dha, kiya mi Amirika u mniq Trump Seyhu cida u tuhuy Tudaya Hankoku muda weynso waycyaw. == Cyunsu(軍事) == Amirika Tucilung HeytayHwan Taypingyang yeynsi cida 3 hangmu cantocyun. Amirika pa alaw niqan knkana qnlangan mbiyax bay Tucilung Heytay mi Tukarac Heytay, kiya ka mniq ticyo knkingal nniqan u niqan biyax niya qmlahang ucilung mi biyax niya qmlahang karac. === Pusu tyawmu: Heytay Amirika. === Heytay Amirika quri Tudxral Heytay mi Tucilung Heytay mi Tukarac Heytay u wa mniq tbkuwan tubrah balay knkana qlhangan, kiya mi so dduwi dha hbangan cyunsu u ya bay wada knkana qnlangan sliqan pila na 47%, kiya ka kana qnlangan knbeyhing bay mi mbiyax bay butay, dmuwi knkana qnlangan knbeyhing bay howu ciku, knmalu bay mi mndungus bay knkana qnlangan uci cwangpey, mniq jiday saya tnbkuwan niya knkana qnlangan u ida mniq tu1cibang. == Bungka(文化) == {| class="wikitable" |+ |- |[[Patas bntasan:Elvis Presley promoting Jailhouse Rock.jpg|替代文字|縮圖|File:Elvis Presley promoting Jailhouse Rock.jpg]] |‘Bukung Ngiyaw’ Elvis Aaron Presley ka qnlangan syeyntay yawkunwey tu1 wakac pnsdhuwan, ana dhuq saya, ‘Bukung Ngiyaw’ na yawkunwey u ida niqan balay dndulan niya syosing inggaku na pucyu. |「貓王」埃爾維斯·普雷斯利是世界現代搖滾樂的第一把交椅。直到現在,「貓王」的搖滾樂都還影響著流行音樂的譜曲. |- |[[Patas bntasan:Marilyn Monroe at Ciro's.jpg|替代文字|縮圖|File:Marilyn Monroe at Ciro's.jpg]] |Amirika niqan bay hnhangan ka Marilyan Monroe mnniq 40 kngkkawas dhuq60 kngkkawas mbanah bay hnhangan knkana qnlangan, wada dha ngalan ptura mbtunux bay Amirika.  |美國著名女星瑪麗蓮·夢露曾於40年代至60年代紅遍全球,被喻為美國的性感象徵 |} === Pusu tyawmu: Bungka Amirika. === Bungka Amirika u pusu bay wamil dha u pnneyyah qnlhangan Ingkoku cida, alaw lnlingay nniqan dha mi wada kndudul pkrana dukuricu mi tukubeycu na bungka, kiya ka knkana Spain mi Mexico na nyocay bungka, tuhunac mi tudaya Mey Co na sediq Indian bungka Sediq Tnpusu mi mthiti miyah ka mnpiya miyah qmlahang ka sediq icil ka wada ddulan- kiya ka knkana O Co, Afrika Co mi Asia Co.   === Inggaku(音樂) === {| class="wikitable" |+ |- |[[Patas bntasan:Louis Armstrong restored.jpg|替代文字|縮圖|File:Louis Armstrong restored.jpg]] |Louis Armstrong ka Amirika cweyswey na rmirih sediq. |                       路易斯·阿姆斯壯是美國爵士樂的代表人物。 |} ==== Pusu tyawmu: Inggaku Amirika mi snadu Grammy. ==== Kluwanan mi hacong inggaku Amirika pa ou balay, kiya ka ptura bay bungka Amirikau tukubeycu bay sunca salad domburi. == Wenswey(文學) == {| class="wikitable" |+ |- |[[Patas bntasan:Twain1909.jpg|替代文字|縮圖|File:MarkTwain.LOC.jpg]] |Mark Twain, kngkawas 1907.   |馬克·吐溫,1907年。 |} === Pusu tyawmu: Wenswey Amirika.   === Mntna so qnlhangan icil uri, wenswey Amirika u snpeyyah tukubeycu bay pnkranan rikisi dha ka pnspuwan niya. Mniq cbuyaw balay han, Amirika ka spuda tunarac mkngahu tobay so pnspuwan qnlhangan Ingkoku kana, so kiya wenswey Amirika na pnsltudan niya u msdalih hari wenswey Ingkoku. Binaw, spuda dndulan rikisi ka pkrana mi ini pstuq mthdil ka ssediq, wenswey Amirika na tukubeycu mi knlbangan niya u wada hmrinas knlbangan quri wenswey Ingkoku da. == Eyga Treybi mi Geyki(影視與戲劇) == === Pusu tyawmu: Eyga Amirika, Hollywood, Snadu Oscar, Snadu Emmy mi Snadu Tony. === Sani qmita: Bnkuwan patas eyga Amirika.   {| class="wikitable" |+ |- |[[Patas bntasan:Hollywood Sign.jpg|替代文字|縮圖|File:HollywoodSign.jpg]] |Wa mniq Los Angeles ka maku quri Hollywood.   |位於洛杉磯的Hollywood標誌 |} === Pusu balay pnyahan eyga ka Amirika. === Pusu bay pnyahan eyga ka Amirika. Mntuting Ingkoku ka sediq mpsasing Amirika Eadweard James Muybridge ka wada pseyga ssediq tu1 eyga Tmalang Ka Dapa Dmay. Kndadax hiya prading daw, qpahan eyga Amirika pa prading ini biyaw mrana, California Co na Hallywood u wada sunca pusu bay nniqan pkrana eyga, kari bay quri cisu eyga mi snburah mi pkrana u pneyyah hini kana, eyga Hallywood u wada mpusu bay bungka Amirika uri. == Undo(運動) == {| class="wikitable" |+ |- |[[Patas bntasan:2006 Pro Bowl tackle.jpg|替代文字|縮圖|File:2006 Pro Bowl tackle.jpg]] |Mniq Amirika, Mtur Buru NuAmirika ka qrasun dha balay mi sdhmaun balay undo. |             在美國,美式足球是最受歡迎的觀賞運動。 |} === Pusu tyawmu: Tiyu Amirika. === Undo ka Amirika knkana qnlhangan syosyeyn kwotong, quxul dha mi qrasun dha balay kiya mi uka balay mklanan. Cuyey undo mniq Amirika ka beyhing bay nngalan pila na uri, umau mcuyey undoying na sediq u mangal knou bay nngalan hbangan uri. Knkana qnlangan knou bay hbangan nngalan ka undotwan mi undoying pa to bay mniq Amirika kana. Wada ngalan ‘4 Beyhing Tunux’ ka undo u kiya ka Pangcyo, Mtur Boru Amirika, Huda Cyuhuncyo mi Rancyo. Duma qrasun bay undo u niqan Pnsung Mriq Rulu nina, kiya mi wada ngalan rudah bay undo Amirika, pneyyah Sediq Tnpusu Mey Co ka Taykuncyo uri.      == Ssanan Sdmhaw Rmiwaw(旅遊景點)  == {| class="wikitable" |+'''Jnwen Cingtyeyn(人文景觀)''' ![[Patas bntasan:ChryslerBuildingMidtownManhattanNewYorkCity.jpg|替代文字|縮圖|File:ChryslerBuildingMidtownManhattanNewYorkCity.jpg]] ![[Patas bntasan:OneWorldTradeCenter.jpg|替代文字|縮圖|File:OneWorldTradeCenter.jpg]] ![[Patas bntasan:Statue of Liberty from base.jpeg|替代文字|縮圖|File:Statue of Liberty from base.jpeg]] ![[Patas bntasan:The United Nations Secretariat Building.jpg|替代文字|縮圖|File:The United Nations Secretariat Building.jpg]] ![[Patas bntasan:1 times square night 2013.jpg|替代文字|縮圖|File:1 times square night 2013.jpg]] |- |New York Su(紐約市) |Wa mniq Manhattan truma cng qnlangan mawyi congsin 1 cigo beyhing sdapah.(位於曼哈頓下城的世界貿易中心一號大樓) |Teykong Mtrawah Qridin.   (自由女神像) |Wa mniq Manhattan kcka cng na UN congpu beyhing sapah. (位於曼哈頓中城的聯合國總部大樓) |Qtan kman Supaw Dxral Nganguc. (時報廣場夜景) |- |[[Patas bntasan:Unisfera Flushing.jpg|替代文字|縮圖|File:Unisfera Flushing.jpg]] |[[Patas bntasan:Lower Manhattan from Helicopter.jpg|替代文字|縮圖|File:Lower Manhattan from Helicopter.jpg]] |[[Patas bntasan:Chinatown manhattan 2009.JPG|替代文字|縮圖|File:Chinatown manhattan 2009.JPG]] |[[Patas bntasan:NYC - Washington Square Park - Arch.jpg|替代文字|縮圖|File:NYC - Washington Square Park - Arch.jpg]] |[[Patas bntasan:New York Public Library May 2011.JPG|替代文字|縮圖|File:New York Public Library May 2011.JPG]] |- |Wa mniq New York Queen Cyu na beyhing bay ticyoyi.                      位於(紐約皇后區的巨型地球儀) |New York Manhattan.(紐約曼哈頓) |New York Manhattan.(紐約曼哈頓華埠為美國最多華人居住的地方) |Pyasan Tbeyhing New York Washinton Dxral Nganguc Kongweyn. ( 紐約大學華盛頓廣場公園) |New York Kongkong Qtan Patas Kwan Congpu.  (紐約公共圖書館總部) |- |[[Patas bntasan:New York City-Manhattan-Central Park (Gentry).jpg|替代文字|縮圖|File:New York City-Manhattan-Central Park (Gentry).jpg]] |[[Patas bntasan:MET entrance.jpg|替代文字|縮圖|File:MET entrance.jpg]] |[[Patas bntasan:St Bartholomews and The Waldorf Astoria Hotel.jpg|替代文字|縮圖|File:St Bartholomews and The Waldorf Astoria Hotel.jpg]] |[[Patas bntasan:Broadway Plaza41 jeh.JPG|替代文字|縮圖|File:Broadway Plaza41 jeh.JPG]] |[[Patas bntasan:Macys dep store.JPG|替代文字|縮圖|File:Macys dep store.JPG]] |- |Qmiri Congyang Kongweyn.  ( 俯瞰中央公園) |New York Tatuhuy Yisu Powukwan.  ( 紐約大都會藝術博物館) |New York Hwatawhu-Astoriya Cyotyeyn.   (紐約華道夫-阿斯多里亞酒店) |Payrawhuy Dxral Nganguc.   (百老匯廣場) |New York na kingal Meysi Payhwo Kojyo. (紐約的一家梅西百貨公司) |- |[[Patas bntasan:Federal Hall NYC1.jpg|替代文字|縮圖|File:Federal Hall NYC1.jpg]] |[[Patas bntasan:Derek Jeter batting stance allison.jpg|替代文字|縮圖|File:Derek Jeter batting stance allison.jpg]] |[[Patas bntasan:Brooklin Bridge-Nueva York7083.JPG|替代文字|縮圖|File:Brooklin Bridge-Nueva York7083.JPG]] |[[Patas bntasan:Liberty Bell 2008.jpg|替代文字|縮圖|File:Liberty Bell 2008.jpg]] |[[Patas bntasan:Lincoln-Memorial WashingtonDC.jpg|替代文字|縮圖|File:Lincoln-Memorial WashingtonDC.jpg]] |- |Wa mniq Wall Street ka Ryeynpang qnlhangan kineyngtang.                    華(爾街上的聯邦國家紀念堂) |Pangcyo New York Yankee tuy.( 棒球紐約洋基隊) |New York Hakaw Brooklyn.   (紐約布魯克林大橋) |Hweycng Mtrawah Cong. (費城自由鐘) |Lincoln (林肯紀念堂) |- |[[Patas bntasan:Washington Monument Dusk Jan 2006.jpg|替代文字|縮圖|File:Washington Monument Dusk Jan 2006.jpg]] |[[Patas bntasan:Golden Gate Bridge Yang Ming Line.jpg|替代文字|縮圖|File:Golden gate2.jpg]] |[[Patas bntasan:Hollywood boulevard from kodak theatre.jpg|替代文字|縮圖|File:Hollywood boulevard from kodak theatre.jpg]] |[[Patas bntasan:Hollywood Sign (Zuschnitt).jpg|替代文字|縮圖|File:Hollywood Sign (Zuschnitt).jpg]] | |- |Washington kineyng pey  (華盛頓紀念碑) |Beyhing Hakaw Kingmung.   (金門大橋) |Hollywood Tataw mi Singkwang Tataw.   (好萊塢大道與星光大道) |Hollywood. (好萊塢) | |} == Qqtan Ida Nkiya (自然風光) == {| class="wikitable" |+ ![[Patas bntasan:DSCN4390 americanfalls e.jpg|替代文字|縮圖|File:DSCN4390 americanfalls e.jpg]] ![[Patas bntasan:Everglades.jpg|替代文字|縮圖|File:Everglades.jpg]] ![[Patas bntasan:Bison near a hot spring in Yellowstone-750px.JPG|替代文字|縮圖|File:Bison near a hot spring in Yellowstone.JPG]] ![[Patas bntasan:Grandcanyon view5.jpg|替代文字|縮圖|File:Grandcanyon view5.jpg]] ![[Patas bntasan:Redwoodfallentree.jpg|替代文字|縮圖|File:Redwoodfallentree.jpg]] |- |New York Co Twelaq Yagara (Tubrah balay ka Tulaq Amirika, tunarac bukuy ka Tulaq Papak Dapa Dmay). (紐約州尼亞加拉瀑布(正前方為美國瀑布,右後方是馬蹄瀑布)) |Florida Co Beyhing Rucaw Dxral Qnlhangan Kongweyn. ( 佛羅里達州大沼澤地國家公園) |Mcayis Btunux Qnlhangan Kongweyn.   (黃石國家公園) |Arizona Colorado Beyhing Dxral Ayu (歐亞利桑那州科羅拉多大峽谷) |Mbanah Qnlhangan Kongweyn kcka Cya Co Mbanah Qhuni Lmiqu.               (紅木國家公園裡的加州紅木林) |- |[[Patas bntasan:Olympic National Park coast.jpg|替代文字|縮圖|File:Olympic National Park coast.jpg]] |[[Patas bntasan:Great Smoky Mountains Overlook.JPG|替代文字|縮圖|File:Great Smoky Mountains Overlook.JPG]] |[[Patas bntasan:1 yosemite valley tunnel view 2010.JPG|替代文字|縮圖|File:1 yosemite valley tunnel view 2010.JPG]] |[[Patas bntasan:Carlsbad Interior Formations.jpg|替代文字|縮圖|File:Carlsbad Interior Formations.jpg]] |[[Patas bntasan:Reflection in Wonder Lake.jpg|替代文字|縮圖|File:Reflection in Wonder Lake.jpg]] |- |Olympic Qnlhangan Kongweyn.( 奧林匹克國家公園) |Dwiyaq Beyhing Qrngun Qnlhangan Kongweyn.   (大煙山國家公園) |Yosng Meyti Qnlhangan Kongweyn. (優勝美地國家公園) |Bling Karsbad Qnlhangan Kongweyn. (卡爾斯巴德洞窟國家公園) |Alaska Co Tinari Qnlhangan Kongweyn mi Dxral Rnngiyan Cyu. (阿拉斯加州迪納利國家公園和保留區) |- |[[Patas bntasan:Punaluu Beach Park, Big Island, Hawaii.jpg|替代文字|縮圖|File:Punaluu Beach Park, Big Island, Hawaii.jpg]] | | | | |- |Bnaqi Uxilung Hawaii. (夏威夷海灘) | | | | |} == Pnyahan pnatas(參考資料) == [[Snakun:Truku]] * [http://www.cia.gov/ CIA] * [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部] * [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government] *Epthjil kari: Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug. 6uqgzei6scyshdtuxkboy3pv8es8bjh China 0 2129 89774 2022-08-12T16:08:42Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[China]] bitaq [[Cikuku]]:​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki #重新導向 [[Cikuku]] swd2i6fxvm8n3h5x3nd8cqzw54s00qf Japan 0 2130 89776 2022-08-12T16:12:57Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[Japan]] bitaq [[Tanah Tunux]]:​​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki #重新導向 [[Tanah Tunux]] 8xqikl4qoi8s7vwory2o2b0emceclf4 South Korea 0 2131 89778 2022-08-12T16:24:07Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[South Korea]] bitaq [[Cyusing dxgal quri tgtruma]]:​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki #重新導向 [[Cyusing dxgal quri tgtruma]] knm66gowaw3iv2ntocgn5ev1jwio3e6 United States 0 2132 89780 2022-08-12T16:25:28Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[United States]] bitaq [[Amirika]]:​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki #重新導向 [[Amirika]] nlardczilgkdqovdcsgqsemn8ohfni4 United Kingdom 0 2133 89782 2022-08-12T16:27:05Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[United Kingdom]] bitaq [[Igiris]]:​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki #重新導向 [[Igiris]] ncfgvbom63og9mlsm1qwsmvzds47sbp Canada 0 2134 89784 2022-08-12T16:28:04Z Sdf 1025 Sdf wada hdlun ruwahan patas [[Canada]] bitaq [[Kanada]]:​族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/ wikitext text/x-wiki #重新導向 [[Kanada]] 9u79i4c52b8ml8w1k58h5zztermpknb