Wikipedia ttwiki https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82 MediaWiki 1.39.0-wmf.19 first-letter Медиа Махсус Бәхәс Кулланучы Кулланучы бәхәсе Википедия Википедия бәхәсе Файл Файл бәхәсе МедиаВики МедиаВики бәхәсе Калып Калып бәхәсе Ярдәм Ярдәм бәхәсе Төркем Төркем бәхәсе Портал Портал бәхәсе TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля Гаджет Обсуждение гаджета Определение гаджета Обсуждение определения гаджета 0 18907 3524144 3520576 2022-07-19T16:58:03Z 81.101.7.190 /* {{Вафатлар}} */ wikitext text/x-wiki '''9 июнь''' — [[Милади тәкъвиме]]ндә алтынчы айның тугызынчы көне. Ел ахырына кадәр 205 көн кала. {{Июнь тәкъвиме}} {{Шулай ук карагыз/Көн}} {{Тарихта бу көн}} =={{Бәйрәмнәр һәм вакыйгалар}}== [[File:Coral-triangle-day-2013-poster.png|200px|thumb|right|Корал рифлары өчпочмагы көне плакаты]] ==={{Халыкара истәлекле период}}=== * [[File:Cti logo.png|20px]] [[Корал рифлары өчпочмагы биотөрлелек инициативасы]] <small>''([https://www.wikidata.org/wiki/Q24949277?uselang=tt d])''</small> — '''''[https://www.wikidata.org/wiki/Q1784223?uselang=tt Корал рифлары өчпочмагы] көне''''' <small>({{lang-en|[[:en:Coral Triangle Day|Coral Triangle Day]]}})</small>. * [[Халыкара архивлар шурасы]] <small>''([https://www.wikidata.org/wiki/Q1421986?uselang=tt d])''</small> — '''''Халыкара [https://www.wikidata.org/wiki/Q166118?uselang=tt архивлар] көне''''' <small>({{lang-es|Día Internacional de los [[:es:Archivo de documentos|Archivos]]}}, {{lang-pl|[[:pl:Międzynarodowy Dzień Archiwów|Międzynarodowy Dzień Archiwów]]}}, {{lang-fr|[[:fr:Journée internationale des archives|Journée internationale des archives]]}})</small>. * [[Халыкара аккредитация форумы]] <small>''([https://www.wikidata.org/wiki/Q6048098?uselang=tt d])''</small> — '''''Халыкара аккредитация көне''''' <small>({{lang-en|[[:en:International Accreditation Forum#World Accreditation Day|World Accreditation Day]]}}, {{lang-es|[[:es:Foro Internacional de Acreditación#Día Mundial de la Acreditación|Día Mundial de la Acreditación]]}})</small>. ==={{Илләр буенча бәйрәмнәр}}=== * {{Байрак/Уганда}} [[Уганда]] — '''''Милли каһарманнар көне''''' <small>({{lang-en|[[:en:Public holidays in Uganda|National Heroes Day]]}})</small>. * {{JOR}} — '''''[[Патша]] икенче Абдулланың тәхеткә утыру көне''''' <small>({{lang-en|[[:en:Public holidays in Jordan|King Abdullah's Accession to the Throne]]}}, {{lang-ar|Eid al-Jolous}})</small>.<ref>{{ref-en}} [http://www.qrf.org/page/king-abdullah%E2%80%99s-accession-throne-eid-al-jolous KING ABDULLAH’S ACCESSION TO THE THRONE/ EID AL-JOLOUS] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160624155808/http://www.qrf.org/page/king-abdullah%E2%80%99s-accession-throne-eid-al-jolous |date=2016-06-24 }}</ref> ==={{Һөнәри һәм җәмгыяви бәйрәмнәр}}=== * {{ARG}} — '''''[[Геология|Геологлар]] көне''''' <small>({{lang-es|Día del Geólogo}})</small>.<ref>{{ref-es}} [http://www.geologica.org.ar/?p=4703 Día del Geólogo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160317194857/http://www.geologica.org.ar/?p=4703 |date=2016-03-17 }}</ref> * {{BRA}} — '''''[[Теннис]]истлар көне''''' <small>({{lang-pt|[https://www.calendarr.com/brasil/dia-do-tenista/ Dia do Tenista]}})</small> һәм '''''[https://www.wikidata.org/wiki/Q1650716?uselang=tt Швейцар]лар көне''''' <small>({{lang-pt|[https://www.calendarr.com/brasil/dia-do-porteiro/ Dia do Porteiro]}})</small>. * {{ESP}}: ** [[File:Flag_of_the_Region_of_Murcia.svg|20px]] [[d:Q5772|Мурсия автоном җәмгыяте]] — '''''Мурсия көне''''' <small>({{lang-es|[[:es:Día de la Región de Murcia|Día de la Región de Murcia]]}})</small>. ** [[File:Flag_of_La_Rioja_(with_coat_of_arms).svg|20px]] [[d:Q5727|Риоха автоном җәмгыяте]] — '''''Риоха көне''''' <small>({{lang-es|[[:es:Día de La Rioja|Día de La Rioja]]}})</small>. * [[File:Logo de la Conmebol.svg|20px]] [[КОНМЕБОЛ]] — '''''[[Көньяк Америка]] илләре [[футбол]]ы көне''''' <small>({{lang-es|[https://www.conmebol.com/noticias/9-de-junio-dia-del-futbol-sudamericano/ Día del Fútbol Sudamericano]}}, 1924/1941)</small>. * {{PRY}} — '''''Җирле [https://www.wikidata.org/wiki/Q47369?uselang=tt арфалар] көне''''' <small>({{lang-es|[https://www.mre.gov.py/embapar-ecuador/index.php/noticias/dia-nacional-del-arpa-paraguaya Día del Arpa Paraguaya]}}, 1997)</small>. * {{POL}}: ** '''''[[Архив]]лар һәм [[китапханә]]ләр [[хезмәткәр]]ләре көне''''' <small>({{lang-pl|[http://www.archpoznan.pl/content/view/1686/121/ Dzień Pracowników Archiwów i Bibliotek]}})</small>. ** '''''[[Бухгалтер]]лар көне''''' <small>({{lang-pl|[http://www.skwp.pl/Kalendarium,1106.html Dzień Księgowego]}})</small>. ** '''''[[Иптәш]]ләр көне''''' <small>({{lang-pl|[http://hoga.pl/dobry-temat/dzien-przyjaciela/ Dzień Przyjaciela]}})</small>. * {{FIN}} / {{ALA}} — '''''Автономия көне''''' <small>({{lang-en|[[:en:Public holidays in Åland|Autonomy Day]]}}, {{lang-ru|[[:ru:Праздники Аландских островов|День автономии]]}}, {{lang-sv|[[:sv:Ålands självstyrelsedag|Ålands självstyrelsedag]]}}, {{lang-fi|[[:fi:Ahvenanmaan maakunta#Itsehallinnon aika|Itsehallintopäivä]]}})</small>. * {{CHL}} — '''''[https://www.wikidata.org/wiki/Q1340323?uselang=tt Баррос Луко төрендәге сэндвич] ашамлык көне''''' <small>({{lang-es|[https://www.24horas.cl/tendencias/espectaculosycultura/las-mejores-promociones-para-celebrar-el-dia-nacional-del-barros-luco--2736253 Día Nacional del Barros Luco]}}, 1835 тумышлы исемдәш сәясәтченең хөрмәтенә аталган)</small>. == {{Вакыйгалар}} == * [[1815 ел|1815]] — Венада [[Вена конгрессы]]ның генераль акты имзалана. * [[1994 ел|1994]] — [[Казакстан]] башкаласы [[Алма-Ата]]дан [[Астана]]га күчерелә. == {{Туулар}} == {{Шулай ук карагыз|:Төркем:9 июнь көнне туганнар}} * [[1661 ел|1661]] — [[Фёдор III]], * [[1672 ел|1672]] — [[Пётр I]], {{Русия патшалыгы байрагы}} [[патша]]сы, {{Русия империясе байрагы}} [[император]]ы. * [[1843 ел|1843]] — [[Берта Зутнер]], [[австрия]]ле [[язучы]], [[Тынычлык өчен Нобель премиясе]]нең лауреаты. * [[1871 ел|1871]] — [[Аполлинарий Рудаков]], * [[1875 ел|1875]] — [[Һенри Дейл]], * [[1888 ел|1888]] — [[Владимир Вертоградов]], * [[1891 ел|1891]] — [[Коул Портер]], [[АКШ]] [[композитор]]ы. * [[1905 ел|1905]] — [[Кадыйр Вәлетдинов]], * [[1917 ел|1917]] — [[Галина Зверева]], * [[1920 ел|1920]] — [[Шамил Шаһгали]], драматург. * [[1922 ел|1922]] — [[Муса Гәрәев]], хәрби очучы, ике тапкыр Советлар берлеге Каһарманы. * [[1923 ел|1923]] — [[Фазыйлгаян Яхин]], * [[1927 ел|1927]] — [[Георгий Балл]], балалар өчен әкиятләр иҗат итүче [[рус]] язучысы. * [[1934 ел|1934]] — [[Фәрдүнә Касыймова]], * [[1936 ел|1936]] — [[Валентина Сочнева]], * [[1937 ел|1937]] — [[Альта Мәхмүтова]], * 1937 — [[Геннадий Порядин]], * [[1942 ел|1942]] — [[Владимир Ивушкин]], * [[1950 ел|1950]] — [[Луара Шакирҗанова]], артистка. * [[1960 ел|1960]] — [[Лариса Ившина]], * [[1963 ел|1963]] — [[Джонни Депп]], [[АКШ]] актеры. * [[1966 ел|1966]] — [[Каттис Альстрём]], * [[1969 ел|1969]] — [[Айдар Кәлимуллин]], КФУ профессоры, институт директоры. * 1969 — [[Сергей Трояновский]], * [[1971 ел|1971]] — [[Виталий Горин]], * 1971 — [[Илдар Помыкалов]], * [[1974 ел|1974]] — [[Альберт Хуҗин]], * [[1978 ел|1978]] — [[Мирослав Клозе]], * [[1982 ел|1982]] — [[Кристина Штюрмер]], * 1982 — [[Мамука Бахтадзе]], {{байраклаштыру|Гөрҗистан}} премьер-министры (2018). * [[1983 ел|1983]] — [[Кирилл Князев]], * [[1984 ел|1984]] — [[Уэсли Снейдер]], * [[1988 ел|1988]] — [[Евгений Шамеев]], * [[1991 ел|1991]] — [[Руслан Сабиров]], * [[1992 ел|1992]] — [[Руслан Кәлимуллин]], == {{Вафатлар}} == {{Шулай ук карагыз|:Төркем:9 июнь көнне вафатлар}} * [[68 ел|68]] — [[Нерон]], * [[1643 ел|1643]] — [[Франг Барди]], * [[1870 ел|1870]] — [[Чарльз Диккенс]], инглиз язучысы. * [[1879 ел|1879]] — [[Пётр Котельников]], * [[1949 ел|1949]] — [[Мария Чеботарь]], * [[1968 ел|1968]] — [[Георгий Гермогенов]], * [[1970 ел|1970]] — [[Андрей Губер]], * [[1971 ел|1971]] — [[Нариман Сабитов]], композитор, дирижёр. * [[1974 ел|1974]] — [[Мигел Анхел Астуриас]], * [[1979 ел|1979]] — [[Тимофей Ахазов]], * [[1986 ел|1986]] — [[Анатолий Тякин]], * [[1989 ел|1989]] — [[Александр Яковлев]], * 1989 — [[Җорҗ Веллс Бидл]], * 1989 — [[Рәшит Бәйбутов]], * [[1990 ел|1990]] — [[Василий Галицкий]], * [[2002 ел|2002]] — [[Григорий Посибеев]], * [[2003 ел|2003]] — [[Майя Таһирова]], * [[2004 ел|2004]] — [[Азат Җәләлов]], * [[2006 ел|2006]] — [[Анатолий Дмитриенко]], * [[2007 ел|2007]] — [[Рима Әсфәндиярева]], * [[2012 ел|2012]] — [[Рахманкол Корбанов]], * [[2018 ел|2018]] — [[Фадиль Вокри]], * [[2022 ел|2022]] — [[Мэтт Циммерман]], =={{Дини бәйрәмнәр}}== ===={{Исем бәйрәмнәре}}==== == Шулай ук карагыз == {{commonscat|9 June}} == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} {{Тәкъвим}} [[Төркем:Ел көннәре]] [[Төркем:9 июнь]] 1q824frlq9n24tfmhj178xzl1q3gt10 0 19663 3524145 3063550 2022-07-19T17:57:41Z Frhdkazan 3171 /* {{Туулар}} */ +[[|]] wikitext text/x-wiki '''23 июль''' — [[Милади тәкъвиме]]ндә җиденче айның егерме өченче көне. Ел ахырына кадәр 161 көн кала. {{Июль тәкъвиме}} {{Шулай ук карагыз/Көн}} {{Тарихта бу көн}} =={{Бәйрәмнәр һәм вакыйгалар}}== ==={{Халыкара истәлекле период}}=== ==={{Илләр буенча бәйрәмнәр}}=== * {{ARG}} һәм {{URY}} — Бард (балладалар җырлаучы) көне. * {{BOL}} — Дуслык көне. * {{BRA}} — ЮХИДИ көне. * {{EGY}} (1952) һәм {{LBY}} — Инкыйлаб көне. * {{OMN}} — Яңарыш көне. * {{PNG}} — [[Хәтер көне]]. * {{TZA}} — Суахили традиция буенча яңа ел бәйрәме. * [[Рәсем:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|20px]] [[Абхазия]] — [[Байрак]] көне. * [[Рәсем:Flag of South Ossetia.svg|20px]] [[Көньяк Осетия]] — [[Масса-күләм мәгълүмат чаралары]] хезмәткәрләре көне. ==={{Һөнәри һәм җәмгыяви бәйрәмнәр}}=== * [[Рәсем:Vexilloid of the Roman Empire.svg|20px]] [[Рим империясе]] — Нептуналия. == {{Вакыйгалар}} == [[Рәсем:Velez de la Gomera.jpg|right|150px|thumb|Пеньон утравы]] * [[1508 ел|1508]] — [[Педро Наварра]] [[Пеньон]] утравын пиратлардан азат итә. * [[1774 ел|1774]] — Казанны [[Емельян Пугачев|Е. Пугачев]] явы басып ала. * [[1906 ел|1906]] — Беренче [[осетин теле]]ндәге газетаның («''Ирон газет''») беренче номеры чыга. * [[1992 ел|1992]] — {{Байрак|Абхазия}} [[Абхазия]] Югары Шурасы {{GEO}}дән бәйсезлеген игълан итә. == {{Туулар}} == {{Шулай ук карагыз|:Төркем:23 июль көнне туганнар}} * [[1764 ел|1764]] — [[Илья Яковкин]], укытучы, Казан ирләр гимназияләсе һәм университеты җитәкчесе. * [[1826 ел|1826]] — [[Гавриил Иванов]], * [[1832 ел|1832]] — [[Николай Кремлев]], хокук белгече, галим, Казан университеты ректоры. * [[1838 ел|1838]] — [[Эдуар Колонн]], [[Франция|француз]] дирижеры һәм [[Скрипка|скрипкачы]]. * [[1859 ел|1859]] — [[Владимир Палладин]], * [[1878 ел|1878]] — [[Садри Максуди]], татар галиме, җәмәгать эшлеклесе. * [[1891 ел|1891]] — [[Александр Гегелло]], Казандагы [[Владимир Ленин һәйкәле (Ирек мәйданы, Казан)|Ленин һәйкәленең]] архитекторы. * [[1892 ел|1892]] — [[Владимир Климов]], очкыч двигательләре буенча инженер-конструктор, ике тапкыр [[Социалистик Хезмәт Каһарманы]]. * [[1906 ел|1906]] — [[Владимир Прелог]], инженер, профессор, [[Химия өлкәсендә Нобель премиясе]] иясе. * [[1913 ел|1913]] — [[Мәсгуть Латыйпов]], композитор. * [[1923 ел|1923]] — [[Мәхмүт Гәрәев]], [[СССР|ССРБ]] һәм [[Россия]]дә хәрби юлбашчы. * [[1929 ел|1929]] — [[Леонард Растригин]], кибернетика һәм информатика өлкәләрендә белгеч-галим. * [[1932 ел|1932]] — [[Мидхәт Галимов]], РСФСР атказанган төзүчесе, [[Социалистик Хезмәт Каһарманы]]. * [[1941 ел|1941]] — [[Серҗо Маттарелла]], адвокат, университет профессоры, Италия сәясәтчесе. * [[1947 ел|1947]] — [[Мансур Мифтахов]], * [[1954 ел|1954]] — [[Алла Кудлай]], эстрада җырчысы, [[Украина]] халык артисты. * [[1957 ел|1957]] — [[Владимир Стрельников]], экстремаль шартларда эшләүче махсус материаллар булдыру өлкәсендә белгеч галим. * [[1958 ел|1958]] — [[Марат Гәрәев (1958)|Марат Гәрәев]], опера җырчысы, [[Русия]] атказанган артисты. * [[1978 ел|1978]] — [[СуперАлиса]], [[Татар поп-музыкасы|татар поп-җырчысы]]. * [[1989 ел|1989]] — [[Дәниел Редклифф]], британ актеры. * [[1991 ел|1991]] — [[Марат Ситдыйков]], РФ футболчысы (сакчы). == {{Вафатлар}} == {{Шулай ук карагыз|:Төркем:23 июль көнне вафатлар}} * [[1916 ел|1916]] — [[Вильям Рәмзи]], инглиз химигы. * [[1926 ел|1926]] — [[Виктор Васнецов]], рәссам, сынчы, тарихи һәм фольклор рәсем сәнгате остасы. * [[1951 ел|1951]] — {{байрак|Франция}} [[Франция]] маршалы [[Анри Филипп Петэн|Петэн]]. * [[1952 ел|1952]] — [[Александр Заварицкий]], геолог-петрограф, профессор, академик, Сталин һәм Ленин премияләре лауреаты. * [[1955 ел|1955]] — [[Корделл Халл]], [[америка]]лы дәүләт эшлеклесе. * [[1956 ел|1956]] — [[Бадыйк Салихов]], [[Дан ордены]]ның тулы кавалеры. * [[1961 ел|1961]] — [[Алексей Сперанский (1888)|Алексей Сперанский]], физиолог-патолог, академик, Сталин премиясе лауреаты. * [[2000 ел|2000]] — [[Хәйдәр Гайнетдинов]], [[татар]] [[шагыйрь|шагыйре]], [[язучы]], тәрҗемәче. * [[2000 ел|2000]] — [[Марс Рәфыйков]], совет хәрби очучы, ССРБ космонавтларының беренче отряды әгъзасы. * [[2007 ел|2007]] — [[Мөхәммәт Заһир Шаһ]], {{байрак|Әфганстан}} [[Әфганстан]] короле. * [[2008 ел|2008]] — [[Алмаз Монасыйпов]], татар [[композитор]]ы. * [[2009 ел|2009]] — [[Тукмөхәммәт Садыйков]], [[казакъ]] [[тарих]] галиме. =={{Дини бәйрәмнәр}}== ===={{Исем бәйрәмнәре}}==== == Шулай ук карагыз == {{commonscat|23 July}} ==Искәрмәләр== {{искәрмәләр}} {{Тәкъвим}} [[Төркем:Ел көннәре]] [[Төркем:23 июль]] c4t7565rt9am1fr3zcvs44fbd1i0m77 10 19694 3524164 3389971 2022-07-20T08:40:08Z VolnyiLev 30644 wikitext text/x-wiki {{Navbox |bodyclass = |name = Казан метросы |state = |title = [[Казан метросы]] |titlestyle = background: #A3EEA3; |groupstyle = background: #A3EEA3; |group1 = [[Беренче сызык (Казан метрополитены)|<span style="color:red;">Беренче сызык</span>]] |list1 = [[Авиатөзелеш (метро станциясе)|«Авиатөзелеш»]] {{*}} [[Төньяк вокзалы (метро станциясе)|«Төньяк вокзалы»]] {{*}} [[Яшьлек (метро станциясе)|«Яшьлек»]] {{*}} [[Кәҗә бистәсе (метро станциясе)|«Кәҗә бистәсе»]] {{*}} [[Кремль (метро станциясе)|«Кремль»]] {{*}} [[Тукай мәйданы (метро станциясе)|«Тукай мәйданы»]] {{*}} [[Сукно бистәсе (метро станциясе)|«Сукно бистәсе»]] {{*}} [[Әмәт (метро станциясе)|«Әмәт»]] {{*}} [[Горки (метро станциясе)|«Горки»]] {{*}} [[Җиңү проспекты (метро станциясе)|«Җиңү проспекты»]] {{*}} [[Дубравная (метро станциясе)|«Имәнлек»]] |group2 = [[Икенче сызык (Казан метрополитены)|<span style="color:blue;">Икенче сызык</span>]] |list2 = [[Академик Сахаров Урамы (метро станциясе)|«Академик Сахаров Урамы»]] {{*}} [[ТАССРның 100 еллыгы (метро станциясе)|«ТАССРның 100 еллыгы»]] {{*}} [[«10 нчы микрорайон (метро станциясе)|«10 нчы микрорайон»]] {{*}} [[Юлиус Фучик урамы (метро станциясе)|«Юлиус Фучик урамы»]] |image = [[Файл:Kazan metro map 2020.jpg|100px|border]] }} <noinclude> [[Төркем:Навигацион калыплар]][[Төркем:Калыплар:Казан метрополитены]] </noinclude> 7s1ivnn7s941r536clu3017hzefcp5a 0 32529 3524127 3501460 2022-07-19T13:33:50Z Әмир 15082 /* Авыл белән бәйле шәхесләр */ wikitext text/x-wiki {{ТП |халәт = авыл |татар исеме = Әҗе |рус исеме = {{lang-ru|Азеево}} |ил = Россия |герб = |байрак = |герб киңлеге = |байрак киңлеге = |lat_deg = 54|lat_min = 39|lat_sec = 59 |lon_deg = 42|lon_min = 01|lon_sec = 50 |CoordAddon = type:city_region:RU |CoordScale = |ЯндексХарита = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк төре = Җөмһүрият |төбәк = Рязань өлкәсе |төбәк җәдвәлдә = |район төре = район |район = Ирмеш районы |район җәдвәлдә = |җәмгыять төре = Әҗе авыл округы |җәмгыять = |җәмгыять таблицада = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |эчке бүленеш = |башлык төре = |башлык = |нигезләү датасы = |беренче телгә алу = 1527 |элеккеге исемнәр = |халәт = |мәйдан = |биеклек төре = |ТП мәркәзе биеклеге = |климат = |рәсми тел = |халык саны = 724 |исәп елы = 2010 |халык тыгызлыгы = |агломерация = |милли состав = [[татарлар]] (52%), [[руслар]] (48%) |дини состав = [[Ислам|мөселман-сөнниләр]] |этнохороним = |сәгать кушагы = +3 |DST = |телефон коды = |почта индексы = 391653 |почта индекслары = |автомобил коды = |Commons-та төркем = Azeyevo |сайт = https://azeevo.ucoz.ru }} [[Рәсем:Ryazan oblast Azeyevo New mosque.jpg|300px|thumb|right|Яңа мәчет]] [[Рәсем:Azeevo1.jpg|300px|thumb|right|Иске мәчет калдыклары]] '''Әҗе''' ({{lang-ru|Азеево}}) — [[Рязань өлкәсе]] [[Ирмеш районы]]ндагы татар авылы, Әҗе авыл округын тәшкил итә. [[Мукшы елгасы]] уң ярында урнашкан. 2010 ел халык исәбен алу буенча биредә 724 кеше яши. Авылда мәчет, мәктәп, май заводы бар. Бу авылдан [[Салих Ерзин]], [[Заһидә Бурнашева]], [[:d:Q4522335|Шиһабетдин Баһаветдинов]], [[Хәсән Урманов]], [[Фикърәт Табиев]], [[Ришат Мәмәтов]], [[Ибраһим Борнашев]] чыкканнар. Әҗе — әйләнә-тирәдәге чукындырудан котылган бердәнбер татар авылы. Бу вакыт Әҗе авылы бу эштән котылып калса да, аның тирәсендәге башка авыллар котыла алмаганнар. Хәзерге Исләй, Үкрәү, Саура, Кушаби, Әмәч, Мухин-Паләнә, Бидиш, Ирмеш, Пинка, Тимши, Новоселовка, Кансау шикелле рус авыллары элек татар авыллары булганнар. Менә шул вакыйгаларда кайбер гаиләләргә йорт-җирләрен ташлап, гомерлеккә үз авылларыннан качып китәргә һәм Әҗегә килеп урынлашырга туры килде. 1882 елда 669 хуҗалыкта 4420 кеше яшәгән. == Авыл белән бәйле шәхесләр == {{Wikidata list|sparql=SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel WHERE { ?item (wdt:P19|wdt:P551|wdt:P20|wdt:P937) wd:Q4058232. } |columns=label |sort=label |autolist=fallback |row_template=subst:Wikidata list/Тамгалы исемлек |skip_table=1 |col_count=3 }} * [[Абруй Сәйфи]] * [[Аллаяр Беләшев]] * [[Заһидә Бурнашева|Заһидә Борнашева]] * [[Ибраһим Борнашев]] * [[Мөхәммәтгариф Борнашев]] * [[Мөхәммәтҗан Бәгишев]] * [[Мөхәммәтҗан Бисеров]] (1898―1938), [[Төркестан АССР]] һәм [[Үзбәкстан ССР]] дәүләт эшлеклесе, халык комиссары, сәяси золым корбаны. * [[Равилә Борнашева]] * [[Риза Сәфәров|Риза Сәфәрев]] * [[Ришат Мәмәтов|Ришат Мәмәтев]] * ''[[:d:Q4176365|Салих Ирзин]]'' * [[Сәлах Атнагулов]] * [[Төхфәтулла Сәфәров|Төхфәтулла Сәфәрев]] * [[Фикрәт Табиев]] * [[Фәйзрахман Бәгишев]] * [[Әбибин Бисеров]] {{Wikidata list end}} == Чыганаклар == * [https://archive.is/20130706103833/http://azeevo1.ucoz.ru/publ/azeevo_e/1-1-0-37 Татар халык риваятьләре һәм легендалары / С.М. Гыйләҗетдинов. – Казан: Раннур, 2000.] {{rq|stub|}} [[Төркем:Ирмеш районы]] [[Төркем:Рязань өлкәсе татар авыллары]] jejq6cs3crlvuyy9lejm1kwzuk4h4n8 0 37306 3524168 3094178 2022-07-20T11:21:52Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki {{Шәхес |исем = Владимир Арзуманян |тулы исем = Վլադիմիր Արզումանյան |рәсем = |рәсем_зурлыгы = |рәсем язуы = |һөнәр = җырчы |имя при рождении = Владимир Вахрамович Арзуманян |һөнәр = {{Җырчы|Әрмәнстан|XXI гасыр}} |туу датасы = 26.5.1998 |туу җире = {{Туу җире|Ханкәнде|Ханкәндедә}}, [[Нагорно-Карабах Җөмһүрияте]] |гражданлык = {{ARM}} }} '''Владимир Вахрам улы Арзуманян'''<ref>{{cite news|url=http://www.kp.ru/daily/24589.4/758227/|title=Балалар өчен Евровидение җыр бәйгесендә Әрмәнстан җырчысы Минска ике метрлы китап белән килгән|publisher=[[Комсомольская правда]]|date=11.11.2010}}</ref> ({{lang-hy|Վլադիմիր Արզումանյան}}, {{Туу датасы|26|05|1998}}, [[Ханкәнде]], [[Нагорно-Карабах Җөмһүрияте]]) — [[Әрмәнстан|әрмән]] җырчысы, [[Балалар өчен Евровидение җыр бәйгесе 2011]] җиңүчесе. == Биография == Музыка педагоглары гаиләсендә туган. Музыка белән 6 яшьтән шөгелләнә. Җырларын [[әрмән теле|әрмән]], [[рус теле|рус]] һәм [[инглиз теле|инглиз]] телләрендә башкара. [[Хачатур Абовян|Х. Абовян]] исемендәге беренче мәктәп укучысы.<ref>[http://news.am/rus/news/38868.html Армения в ожидании выступления Владимира Арзуманяна на конкурсе «Евровидение-2010»] {{ref-ru}}</ref>. [[Каратэ]] буенча [[соры төс|соры]] путасы бар. [[Футбол]] белән шөгыльләнә. == Җиңүләр == * [[Балалар өчен Евровидение җыр бәйгесе 2011]] җиңүчесе. * «Балалар Яңа дулкыны» ([http://2010%20ел 2010 ел]) — 3 урын<ref>{{Citation |title=Владимир Арзуманян надеется на победу в детском «Евровидении» |url=http://armtoday.info/default.asp?Lang=_Ru&NewsID=34529&SectionID=0&RegionID=0&Date=11%2F18%2F2010&PagePosition=7 |access-date=2021-08-14 |archive-date=2016-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160312044142/http://armtoday.info/default.asp?date=11%2F18%2F2010&lang=_ru&newsid=34529&pageposition=7&regionid=0&sectionid=0 |dead-url=yes }}</ref> * «Карот» бөтенәрмән фестевале бәйгесе дипломанты<ref name="ДНВ">[http://www.bibigon.ru/brand.html?brand_id=2877&episode_id=7733 «Детская Новая волна — 2010»]{{Deadlink|date=July 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * Арно Бабаджанян исемендәге фестеваль дипломанты<ref name="ДНВ" /> == Шулай ук карагыз == {{Портал|Шәхесләр|Музыка}} == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} == Сылтамалар == * [http://esckaz.com/jesc/2010/arm.htm ESCKAZ.com: Владимир Арзуманян — Әни] {{start box}} {{succession box |title=[[Балалар өчен Евровидение җыр бәйгесе|Балалар өчен Евровидение җыр бәйгесе җиңүчесе]] |years='''[[Балалар өчен Евровидение җыр бәйгесе 2010|2010]]''' |before=''[[Ральф Макенбах]]'' <br />{{Байрак/Нидерландлар}} |after= }} {{end box}} {{Балалар өчен Евровидение җыр бәйгесе}} {{DEFAULTSORT:Арзуманян, Владимир}} [[Төркем:Балалар өчен Евровидение җыр бәйгесендә катнашучылар]] {{musician-stub}} cv5v2u1wnz87986d7dzt5apvjjz2i8f 3 45383 3524141 3524116 2022-07-19T15:26:50Z Ilnur efende 6874 [[Special:Contributions/46.216.169.111|46.216.169.111]] үзгәртүләре ([[User talk:46.216.169.111|бәхәс]]) [[User:Zahidulla|Zahidulla]] юрамасына кадәр кире кайтарылды wikitext text/x-wiki {{Яңа әгъзаны сәламлау}}--[[Кулланучы:Рашат Якупов|Рашат Якуп]] 29 окт 2011, 17:00 (UTC) == Беренче мәкалә белән! == {| style="margin:0 auto;width:100%;background-color:#E4F2E4;border:2px solid #ADA; padding:3px;font-size:100%;min-height:50px;vertical-align:center" | style="width:8%"|[[Image:Face-smile.svg|60px|center]] | style="text-align:left;margin-left:2em" |Хәерле көн, Айсылу Мубаракшина! <br /> Сезне Татар Википедиясенә язган беренче мәкаләгез («[[Дмитрий Менделеев‎]]») белән котлыйм! Алдагы барлык эшегездә дә сезгә уңышлар телим! --[[Кулланучы:Рашат Якупов|Рашат Якуп]] 29 окт 2011, 17:01 (UTC) |} == Мәкаләләр озынлыгы == Янә хәерле көн!) Татар Википедиясенә керткән өлешегез өчен тирән рәхмәтләребезне белдерәбез! Бердәнбер теләгебез бар: булган мәкаләләрне тулыландырыгызчы. Мәкалә мәгълүматлар никадәр күбрәк, ул шулкадәр сыйфатлырак дигән сүз. Рәхмәт!--[[Кулланучы:Рашат Якупов|Рашат Якуп]] 30 окт 2011, 09:56 (UTC) == Бик кыска мәкалә ясау ([[Голливуд]]) == Хөрмәтле проектта катнашучы! Сезгә, «[[Голливуд]]» мәкаләсен ясап, Википедиягә үз кертемегезне ясаган өчен рәхмәт! Ләкин, кызганычка каршы, мәкалә бик кыска. Әгәр ул ике көн эчендә тулыландырылмаса, администраторлар аны [[Википедия:Тиз бетерү критерийлары|кагыйдәләр]] буенча бетерергә мәҗбүр булалар. — [[Кулланучы:Zahidulla|Zahidulla]] 31 окт 2011, 04:48 (UTC) 7a7k7d224syvravz2cg3zspo6k9f7ns 0 45444 3524142 3479265 2022-07-19T15:59:13Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki [[Файл:Белем җәүһәрләре.png|200px|thumb|right|Бәйге эмблемасы]] '''Белем җәүһәрләре''' — [[Татнет]]тагы интернет-проектлар һәм аларның [[веб-сәхифә]]ләре бәйгесе. Бәйге [[татар теле]]ндә ясалган, [[фән]], [[мәгариф]] һәм [[мәдәният]] өлкәләре белән бәйле интернет-ресурсларны барлау, аларны дөньяга таныту, әлеге ресурс авторларына ярдәм күрсәтү максатыннан оештырылып үткәрелә.<ref>[http://konkurs.belem.ru/nigezlama Белем җәүһәрләре бәйгесенең рәсми сайты]</ref>. ==Оештыручылары== * Бәйгенең учредителе (нигез салучысы) һәм төп оештыручысы — җаваплылыгы чикләнгән «[[Белем.ру]]» җәмгыяте. * Бәйгенең төп оештыручы-партнерлары: ** [[Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы]] ** [[Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы]], ** Җаваплылыгы чикләнгән "[[Белем.ру]]" җәмгыяте, ** "[[Таттелеком]]" ачык акционерлык җәмгыяте, ** "[[Аксу (компания)|Аксу]]" компаниясе. * Номинация партнёрлары: ** [[ВКонтакте]] социаль челтәре ** [[wmru:tt|Викимедиа Россия]] табышсыз партнёрлыгы <small>''([[ВП:Белем җәүһәрләре|проект бите]])''</small> ==Тарихы== Бәйге беренче тапкыр [[2010 ел]]да үткәрелә. Бәйгенең «туган көне» булып 2010 елның [[5 февраль|5 феврале]] (иң беренче бәйге ачылу көне) санала. 2017 елгы бәйгесендә катнашучы гаризалары 10 февраль белән 10 сентябрь арасында кабул ителә.<ref name="бәйге2017">Раил Гатауллин: [http://belem.ru/node/7173 "Белем җәүһәрләре" дөньякүләм бәйгесе сигезенче ел рәттән иң яхшы татар сайтларын ачыклый!]</ref> ==Номинацияләре== Бәйге түбәндәге номинацияләр буенча үткәрелә:<ref name="бәйге2017" /> *"Укытучы - җәүһәр" *"Укучы - җәүһәр" *"Гаилә һәм башлангыч белем җәүһәрләре" *"Урта белем - яшь җәүһәрләр" *"Югары белем – фән җәүһәрләре" *"Тематик ресурс - иҗади җәүһәр" *".tatar домены - җәүһәрләр чыганагы" *"Күренекле татар җәүһәрләре" *"Җәүһәрләр галәме" ==Җәүһәрләр төзмәсе== "Белем җәүһәрләре" бәйгесенең җиңүчеләре төзмәсе:<ref>[http://konkurs.belem.ru/cauharlar "Белем җәүһәрләре" Бөтендөнья интернет-проектлар бәйгесенең җәүһәрләре]</ref> {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="width:100%; background: #f9f9f9; border: 1px solid #aaaaaa; border-collapse: collapse; white-space: nowrap; text-align: right" class="sortable" !Ел !Номинация !Җиңүче проект !Автор |- |[[2010 ел|2010]] |"Укучы - җәүһәр" |[http://muslumfolklor.narod.ru/ Мөслим төбәге фольклоры] |[http://konkurs.belem.ru/user/7 Җәлилова Гөлназ Илсур кызы] |- |[[2010 ел|2010]] |"Укытучы - җәүһәр" |[http://tarkhanova.ru/ "Гүзәлия Тарханова сайты - Татар телен укыту серләре"] |[http://konkurs.belem.ru/user/3 Тарханова Гүзәлия Инсаф кызы] |- |[[2010 ел|2010]] |"Башлангыч белем - җәүһәр чаткылары" |[http://meshabash.ru/ Мишәбаш башлангыч мәктәбе] |[http://konkurs.belem.ru/user/642 Шакиров Булат Мәүмүт улы] |- |[[2010 ел|2010]] |"Урта белем - яшь җәүһәрләр" |[http://baltasigim.info/ Балтач гимназиясе] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190511154230/http://baltasigim.info/ |date=2019-05-11 }} |[http://konkurs.belem.ru/user/230 Мукминов Марат Наилевич] |- |[[2010 ел|2010]] |"Тематик ресурс - иҗади җәүһәр" |[[Сабантуй (журнал)|Сабантуй]] журналының ул [https://www.tatar-inform.ru/news/2013/08/28/373521/ газета булган чорында] эшләгән ''[http://sabantuy.net/ сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190228144235/http://www.sabantuy.net/ |date=2019-02-28 }}'' |[http://konkurs.belem.ru/user/643 Гыймадиев Айдар Марс улы] |- |[[2011 ел|2011]] |"Укытучы - җәүһәр" |[http://gzalilova.narod.ru/ Татар теле укытучысы Җәлилова Гөлназ сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/7 Җәлилова Гөлназ Илсур кызы] |- |[[2011 ел|2011]] |"Тематик ресурс - иҗади җәүһәр" |[[Татар Википедиясе]] ''[http://tt.wikipedia.org/ сайты]'' |[http://konkurs.belem.ru/user/5 Якупов Рашат Нух улы] |- |[[2011 ел|2011]] |"Югары белем - фән җәүһәрләре" |[[Казан дәүләт аграр университеты]]ның ''[http://www.kazgau.ru/tat/ сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120616214012/http://www.kazgau.ru/tat/ |date=2012-06-16 }}'' |[http://konkurs.belem.ru/user/61 Тинчурина Лариса Махмутовна] |- |[[2012 ел|2012]] |"Укучы - җәүһәр" |[http://moe-zdorovie.jimdo.com/ Саулыгым - байлыгым] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161107181645/http://moe-zdorovie.jimdo.com/ |date=2016-11-07 }} |[http://konkurs.belem.ru/user/126 Матзянова Ләйсән Фәниловна] |- |[[2012 ел|2012]] |"Укытучы - җәүһәр" |[http://lyaysan.ru/ Татар теле һәм әдәбияты укытучысы Ләйсән Рәүф кызы сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/107 Акбирова Ләйсән Рәүф кызы] |- |[[2012 ел|2012]] |"Башлангыч белем - җәүһәр чаткылары" |[http://tatardeti.blogspot.com/ Күңелле татар теле] |[http://konkurs.belem.ru/user/38 Богапова Зухра Фаризановна] |- |[[2012 ел|2012]] |"Урта белем - яшь җәүһәрләр" |[http://qushlawich.ru/ Кушлавыч төп гомуми белем мәктәбе сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190616084746/http://qushlawich.ru/ |date=2019-06-16 }} |[http://konkurs.belem.ru/user/63 Әюпов Илфар Илдар улы] |- |[[2012 ел|2012]] |"Тематик ресурс - иҗади җәүһәр" |[[Ялкын (журнал)|«Ялкын»]] журналының ''[http://yalkyn.ru/ сайты]'' |[http://konkurs.belem.ru/user/127 Башарова Альбина Альбертовна] |- |[[2012 ел|2012]] |"Белемле гаилә - нурлы җәүһәр" |[http://balachak.ru/ Балачак.ру - Әниләр һәм бәбиләр сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/89 Сафиуллина Алсу Рустемовна] |- |[[2013 ел|2013]] |"Укучы - җәүһәр" |[http://ishakova.ucoz.ru/ Алисә Исхакова сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/184 Исхакова Алисә Хәниф кызы] |- |[[2013 ел|2013]] |"Укытучы - җәүһәр" |[http://dilus-19.web-box.ru/ "Dilus" сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/6 Шәвәлиев Дилүс Мирзасалих улы] |- |[[2013 ел|2013]] |"Башлангыч белем - җәүһәр чаткылары" |[http://yashel-bishek.ucoz.ru/ Туган ягым – яшел бишек] |[http://konkurs.belem.ru/user/16 Дилә Мирмөҗәһит кызы МӨХӘММӘДИ] |- |[[2013 ел|2013]] |"Урта белем - яшь җәүһәрләр" |[http://marsila.org.ru/ Татарстан республикасы Саба районы<br/>Явлаштау урта гомуми белем бирү мәктәбенең<br/> башлангыч профсоюз оешмасы сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/62 Шакирова Марсилә Мәҗит кызы] |- |[[2013 ел|2013]] |"Тематик ресурс - иҗади җәүһәр" |[[Татарстан Республикасының Милли китапханәсе]]нең ''[http://kitaphane.tatarstan.ru/tat сайты]'' |[http://konkurs.belem.ru/user/218 Һадиев Ирек Габделхәй улы] |- |[[2014 ел|2014]] |"Укучы - җәүһәр" |[http://tenefec.jimdo.com/ "Тәнәфес" газетасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160919093240/http://tenefec.jimdo.com/ |date=2016-09-19 }} |[http://konkurs.belem.ru/user/203 Хәбибуллина Айгөл Фәнзәт кызы] |- |[[2014 ел|2014]] |"Укытучы - җәүһәр" |[http://muslumtat.ru/ Мөслим районы татар теле һәм әдәбияты укытучыларының<br/> район методик берләшмәсе сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/7 Җәлилова Гөлназ Илсур кызы] |- |[[2014 ел|2014]] |"Башлангыч белем - җәүһәр чаткылары" |[http://minem-gimnaziyam.jimdo.com/ Минем гимназиям] |[http://konkurs.belem.ru/user/182 Фәррахов Габделгаффар Илшат улы] |- |[[2014 ел|2014]] |"Урта белем - яшь җәүһәрләр" |[http://tkoek.ucoz.ru/ Түбән Көек урта мәктәбе сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/114 Хисмәтуллин Илнур] |- |[[2014 ел|2014]] |"Тематик ресурс - иҗади җәүһәр" |[http://yazmysh.ru/ "Язмышмы, ялгышмы?"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190511154231/http://yazmysh.ru/ |date=2019-05-11 }} |[http://konkurs.belem.ru/user/6 Шәвәлиев Дилүс Мирзасалих улы] |- |[[2014 ел|2014]] |"Күренекле татар җәүһәрләре" |[http://balachak-ilenda.ru/ Балачак илендә] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190511154230/http://balachak-ilenda.ru/ |date=2019-05-11 }} |[http://konkurs.belem.ru/user/53 Сәрвәрова Рәдинә Миннерәсил кызы] |- |[[2014 ел|2014]] |"Белемле гаилә - нурлы җәүһәр" |[http://sabyem.ru/ Сабыем] |[http://konkurs.belem.ru/user/299 Сираева Ләйсән Халит кызы] |- |[[2015 ел|2015]] |"Укучы - җәүһәр" |[http://tabigat.ucoz.ru/ Мин - табигать баласы!] |[http://konkurs.belem.ru/user/474 Әкбәрова Ләйсән Рәүф кызы] |- |[[2015 ел|2015]] |"Укытучы - җәүһәр" |[http://ggulnaz.jimdo.com/ Туган телем - татар теле] |[http://konkurs.belem.ru/user/129 Галләмова Гөлназ Мөбәрәк кызы] |- |[[2015 ел|2015]] |"Башлангыч белем - җәүһәр чаткылары" |[http://ahmadullina.jimdo.com/ Белем башлангычтан башлана] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161103090427/http://ahmadullina.jimdo.com/ |date=2016-11-03 }} |[http://konkurs.belem.ru/user/90 Ахмадуллина Миләүшә Мулланур кызы] |- |[[2015 ел|2015]] |"Урта белем - яшь җәүһәрләр" |[http://tatgim15.ucoz.ru/ Казан шәһәре Киров районының 15нче татар гимназиясе сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/470 Шакиров Илһам Солтан улы] |- |[[2015 ел|2015]] |"Тематик ресурс - иҗади җәүһәр" |"[[Сөембикә (журнал)|Сөембикә]]" журналы ''[http://syuyumbike.ru/ сайты]'' |[http://konkurs.belem.ru/user/426 Юнысова Ләйсән Рәфыйковна] |- |[[2015 ел|2015]] |"Күренекле татар җәүһәрләре" |[[Intertat.ru]] сайтының ''[http://old.intertat.ru/tt/tatar-galeme.html "Татар галәме" сәхифәсе]'' |[http://konkurs.belem.ru/user/469 Фазуллин Ильназ Фаисович] |- |[[2015 ел|2015]] |"Белемле гаилә - нурлы җәүһәр" |[http://watan.su/ Минем Йорт] |[http://konkurs.belem.ru/user/121 Миргазов Ринат Фоатович] |- |[[2016 ел|2016]] |"Укучы - җәүһәр" |[http://2906082086.wixsite.com/mizgel Тылсымлы объектив] |[http://konkurs.belem.ru/user/468 Җәлилова Зөлфия Ринат кызы] |- |[[2016 ел|2016]] |"Укытучы - җәүһәр" |[http://kitap.ucoz.ru/ Яраткан эшем] |[http://konkurs.belem.ru/user/243 Гаянова Кәусәрия Гаяз кызы] |- |[[2016 ел|2016]] |"Гаилә һәм башлангыч белем җәүһәрләре" |[https://anafisa.jimdo.com/ Белем - бәхет ачкычы.] |[http://konkurs.belem.ru/user/484 Антонова Нәфисә Гарифулловна] |- |[[2016 ел|2016]] |"Урта белем - яшь җәүһәрләр" |[http://ilhamgazite.ru/ "Илһам" газетасы] |[http://konkurs.belem.ru/user/53 Сәрвәрова Рәдинә Миннерәсил кызы] |- |[[2016 ел|2016]] |"Тематик ресурс - иҗади җәүһәр" |[[«Идел» журналы]]ның яңа [http://idel-tat.ru/ татар телле сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/455 «Идел» журналы] |- |[[2016 ел|2016]] |".tatar домены - җәүһәрләр чыганагы" |[[Татар-информ]] мәгълүмат агентлыгының [http://tatar-inform.tatar/ татар телле сайты]<ref>[[Раил Гатауллин (1977)|Раил Гатауллин]]: ''[http://konkurs.belem.ru/node/540 Казанда VII Дөньякүләм "Белем җәүһәрләре" бәйгесе җиңүчеләрен бүләкләү тантанасы узды]''</ref><ref>{{Citation |title=.tatar доменында эшләүче "Татар-информ" агентлыгы "Белем җәүһәрләре" бәйгесендә җиңде |url=http://tatar-inform.tatar/news/2016/11/02/129027/ |access-date=2017-02-13 |archive-date=2016-11-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161105191613/http://tatar-inform.tatar/news/2016/11/02/129027/ |dead-url=yes }}</ref> |[http://konkurs.belem.ru/user/630 Латыйпов Рәмис Нурмөхәммәт улы] |- |[[2016 ел|2016]] |"Күренекле татар җәүһәрләре" |[http://nigezem.ucoz.ru/ Нигез ташым] |[http://konkurs.belem.ru/user/243 Гаянова Кәусәрия Гаяз кызы] |- |[[2017 ел|2017]] |"Җәүһәрләр галәме" |[http://samtatnews.ru/ “Самар татарлары” дип аталган мәгълүмат медиа-порталы] |[http://konkurs.belem.ru/user/448 Нуретдинова Римма Равильевна] |- |[[2017 ел|2017]] |"Укытучы - җәүһәр" |[http://gzalilova.ru/ Татар теле укытучысы Җәлилова Гөлназ сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/7 Җәлилова Гөлназ Илсур кызы] |- |[[2017 ел|2017]] |"Урта белем - яшь җәүһәрләр" |[http://kkg.ucoz.ru/ Китапханә сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/243 Гаянова Кәусәрия Гаяз кызы] |- |[[2017 ел|2017]] |"Тематик ресурс - иҗади җәүһәр" |"[[Камал театры]]" ''[http://kamalteatr.ru/ сайты]'' |[http://konkurs.belem.ru/user/654 Латыйпов Илшат Рафаэль улы] |- |[[2017 ел|2017]] |"Күренекле татар җәүһәрләре" |[http://husniyar.ru/ Язучы Зиннур Хөсниярның рәсми сайты] |[http://konkurs.belem.ru/user/682 Хөснетдинов Зиннур Зыятдин улы] |- |[[2017 ел|2017]] |"Гаилә һәм башлангыч белем җәүһәрләре" |[https://habibullinnar.jimdo.com/ Нәселем-горурлыгым] |[http://konkurs.belem.ru/user/271 Хәбибуллин Искәндәр Артур улы] |- |[[2017 ел|2017]] |".tatar домены - җәүһәрләр чыганагы" |[https://tyk.tatar/ Үзебезчә Тәмле Татарча] |[http://konkurs.belem.ru/user/676 Галимов Марат Ильдарович] |- |[[2018 ел|2018]] |"Укучы - җәүһәр" |[http://tashkichu.ucoz.site/ Туган ягым Ташкичү] |[http://konkurs.belem.ru/user/668 Галиев Рәсүл Идрис улы] |- |[[2018 ел|2018]] |"Укытучы - җәүһәр" |[http://555777.ucoz.ru/ Педагог-китапханәче портфолиосы] |[http://konkurs.belem.ru/user/243 Гаянова Кәусәрия Гаяз кызы] |- |[[2018 ел|2018]] |"Урта белем - яшь җәүһәрләр" |[http://pamyat3.webnode.ru/ Хәтер] |[http://konkurs.belem.ru/user/91 Нуриева Рәмлә Равиловна] |- |[[2018 ел|2018]] |"Тематик ресурс - иҗади җәүһәр" |«[[Казан утлары]]» журналының ''[http://kazanutlary.ru/ сайты]'' |[http://konkurs.belem.ru/user/756 Галиуллин Рөстәм Госман улы] |- |[[2018 ел|2018]] |".tatar домены - җәүһәрләр чыганагы" |[http://giylem.tatar/ Гыйлем] |[http://konkurs.belem.ru/user/740 Шайхин Айдар Расимович] |- |[[2018 ел|2018]] |"Күренекле татар җәүһәрләре" |[http://gabdullatukay.ru/ «Тукай дөньясы» порталы] |[http://konkurs.belem.ru/user/755 Таишева Сөмбел Нурислам кызы] |- |[[2018 ел|2018]] |"[[ВКонтакте]] социаль челтәре җәүһәрләре" |[https://vk.com/kizik_mizik Кызык-Мызык] |[http://konkurs.belem.ru/user/733 Габидуллин Ильназ Ихсан улы] |- |} === Татар Википедиясе === [[Татар википедиясе]] бу бәйгедә 2010 елда «Тематик ресурс — иҗади җәүһәр» номинациясендә икенче урынны яулый. [[2011 ел]]да шул ук номинациядә беренчелеккә ирешә<ref>[http://konkurs.belem.ru/cauharlar Җәүһәрләр]</ref>. <gallery perrow=5 widths="200px" heights="120px"> File:Белем җәүһәрләре 2010.jpg|[[2010 ел]]да «[[Татар Википедиясе]]» икенче урын ала File:Белем җәүһәрләре 2011.jpg|[[2011 ел]]да «[[Татар Википедиясе]]» беренче урында File:"Белем җәүһәрләре" 2021Бүләкләү тантанасы.jpg | 2021 елда Татар Википедиясенең актив кулланучылары булган Әмир әфәнде һәм Римма Васильева ханымны Владимир Медейко бүләкли </gallery> == Шулай ук карагыз == * [[Татнет]] * [[Татнет йолдызлары]] * [[Татнет сәхифәләре исемлеге]] * [[Татнет сәхифәләре рейтингы]] * [[Википедия:Белем җәүһәрләре]] == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} == Тышкы сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Бу темага Татнетта|сүз%20төзмә= Белем%20җәүһәрләре |сүз+төзмә= Белем+җәүһәрләре |süz%20tözmä = Belem%20cäwhärläre}} * [http://konkurs.belem.ru/ Бәйгенең рәсми сәхифәсе] * [http://konkurs.belem.ru/node/540 Казанда VII Дөньякүләм "Белем җәүһәрләре" бәйгесе җиңүчеләрен бүләкләү тантанасы узды] [[Төркем:Татар интернеты]] [[Төркем:Бәйгеләр]] f3bjbnj8wyqkb3hzucvpoxm9461emf7 10 52495 3524153 590610 2022-07-20T01:57:06Z CommonsDelinker 176 Replacing Muenchen_Kleines_Stadtwappen.svg with [[File:DEU_München_COA.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) · Harmonisierung Wappennamen). wikitext text/x-wiki {{nobr|[[Файл:DEU München COA.svg|20px]] [[Мүнхен]]}}<noinclude> [[Төркем:Үрнәкләр:Муниципалитетлар_буенча_герблар|{{PAGENAME}}]] [[Төркем:Үрнәкләр:Шәһәрләр буенча герблар|{{PAGENAME}}]] </noinclude> 01btpukwqs2gwk5ww5nfahno6xjhvtf 10 150554 3524154 1845617 2022-07-20T02:23:51Z CommonsDelinker 176 Replacing Muenchen_Kleines_Stadtwappen.svg with [[File:DEU_München_COA.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) · Harmonisierung Wappennamen). wikitext text/x-wiki {{nobr|[[Файл:DEU München COA.svg|20px]] [[Münxen]]}}<noinclude><p>{{TwinLAT|Калып:Мүнхен гербы}} [[Төркем:Үрнәкләр:Муниципалитетлар_буенча_герблар|{{PAGENAME}}]] [[Төркем:Үрнәкләр:Шәһәрләр буенча герблар|{{PAGENAME}}]] </noinclude> lpg445qfileit8effveq2ydjkmt1r2z 2 188376 3524151 2233540 2022-07-19T19:19:55Z Frhdkazan 3171 Frhdkazan юнәлтү калдырмыйча [[Википедия:Дамир Гараев]] сәхифәсен [[Кулланучы:Дамир Гараев]] итеп күчерде: Кулланучы үзе турында ясаган шәхси бите "Кулланучы:" киңлегендә булырга тиеш wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Дамир Гараев | рәсем = Дамир Гараев.jpg | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Дамир Ленар улы Гараев | һөнәр = урта белем бирү мәктәбе укучысы | туу датасы = 14.01.2001 | туу җире = {{Татарстан республикасы байрагы}}, [[Арча районы]], [[Иске Масра]] авылы | гражданлык = {{RUS}} | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = Ленар Гараев | әни = Гәүхәрия Гараева | ир = | хатын = | балалар = | кул кую = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = |Тугач бирелгән исеме:=|Тугач бирелгән исеме=}} <big>'''''Гараев Дамир'''''</big> - 10-нчы класста укый торган укучы, [[спорт]] белэн шөгеллэнергә ярата ( [[волейбол]]). == Тормыш юлы == Дамир Ленар улы Гараев [[2001 ел]]ның  [[14 январь]] Татарстанның [[Арча районы]] Иске Масра авылында  туган. Әнисе Гәүхәрия ә әтисе Ленар. Дамирдан тыш тагы ике бала була ин олысы Ильдар. Дамир Балачакта шофер булырга хыялланган, Дамир, әтисенә охшап, кечкенәдән тапкыр телле, һәм шат күңелле булып калган. Әнисе Гәүхәрия язылып-укып барган [[газета]]-журналларны. Әтисе Ленар агач эшенә осталыгы белән тирә-якта дан тоткан. Йорт-җирне баштанаяк үзе эшләп, табак-кисмәктән алып, җиһазларга кадәр үзе ясаган. Арба тәгәрмәче, чана-чаңгы, тырма ише көнкүреш кирәк-яракларын ясау, көянтә бөгү кебек эшләрне дә осталарча башкарган. Әти-әнисе оч баласына да төпле һөнәри белем алуда ярдәм итеп кенә калмыйча, үзләре белгән кул эшләренә маһирлыкны да мирас итеп калдырган.  {{искәрмәләр}} {| class="wikitable" !Туганнары ! |- |Ленар |Данияр |- |Гәүхәрия | |- |Ильдар | |} [[Википедия:Эчтәлек|_Эчтәлек]] * [[Википедия:Рәсемнәр#.D0.A0.D3.99.D1.81.D0.B5.D0.BC.D0.BD.D0.B5 .D1.8D.D0.B7.D0.BB.D3.99.D2.AF|1Рәсемне эзләү]] * [[Википедия:Рәсемнәр#.D0.9A.D0.B0.D0.B3.D1.8B.D0.B9.D0.B4.D3.99 .D2.BB.D3.99.D0.BC .D0.BA.D0.B8.D2.A3.D3.99.D1.88.D0.BB.D3.99.D1.80|2Кагыйдә һәм киңәшләр]] * [[Википедия:Рәсемнәр#.D0.A2.D3.A9.D1.80.D0.BB.D3.99.D1.80.D0.B5 .D0.B1.D1.83.D0.B5.D0.BD.D1.87.D0.B0 .D1.84.D0.B0.D0.B9.D0.BB.D0.BB.D0.B0.D1.80|3Төрләре буенча файллар]] ** [[Википедия:Рәсемнәр#.D0.A1.D0.B0.D0.B9.D0.BB.D0.B0.D0.BD.D0.B3.D0.B0.D0.BD .D1.80.D3.99.D1.81.D0.B5.D0.BC.D0.BD.D3.99.D1.80|3.1Сайланган рәсемнәр]] ** [[Википедия:Рәсемнәр#.D0.92.D0.B8.D0.BA.D0.B8.D0.BF.D0.B5.D0.B4.D0.B8.D1.8F .D1.8D.D0.BC.D0.B1.D0.BB.D0.B5.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B|3.2Википедия эмблемалары]] * [[Википедия:Рәсемнәр#.D0.A8.D1.83.D0.BB.D0.B0.D0.B9 .D1.83.D0.BA .D0.BA.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.B3.D1.8B.D0.B7|4Шулай ук карагыз]]<gallery widths="130" heights="130"> Файл:10 рублей волейбол.PNG|Волейбол </gallery><gallery widths="130" heights="130"> Файл:UZ-2001sum100-Kurash.jpg|Көрәш </gallery> n8kcs6868azqkjkz29dobdy5hgintn4 0 189095 3524139 2794599 2022-07-19T15:05:56Z Әмир 15082 мәгълүмат өстәү wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Радик Хәсәнов | рәсем =Р.Ш.Хәсәнов_(1955).jpg | рәсем_зурлыгы = 200px | alt = <!— --> | рәсем язуы = | тулы исем = Радик Шәүкәт улы Хәсәнов | һөнәр = завод директоры | туу датасы = 30.07.1955 | туу җире = ТАССР {{туу җире|Чүпрәле районы|Чүпрәле районында}}, [[Иске Шәйморза]] | гражданлык = {{байраклаштыру|ССРБ}}→<br/> {{байраклаштыру|Россия}} | милләт = татар | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | бүләк һәм премияләр = [[Файл:OrdenMeritTatarstan.jpg|30px|Татарстан Республикасы каршындагы казанышлары өчен ордены]]{{Казанның 1000 еллыгы истәлегенә медале}} | сайт = http://www.pozis.ru/gendirector/ | башка мәгълүмат = }} {{фш|Хәсәнов}} '''Радик Хәсәнов''', Радик Шәүкәт улы Хәсәнов, {{lang-ru|Хасанов Радик Шавкятович}} (''[[1955 ел]]ның [[30 июль|30 июле]], [[ТАССР]], [[Чүпрәле районы]], [[Иске Шәйморза]]'') – [[Серго исемендәге завод]]ның («ПОЗиС» ААҖ) генераль директоры (''[[1998 ел|1998]]-[[2009 ел|2009]]; [[2010 ел]]дан''), ТР атказанган машина төзүчесе (''[[2000 ел|2000]]''), фән һәм техника өлкәсендә ТР дәүләт премиясе лауреаты (''[[2007 ел|2007]]''), икътисад фәннәре кандидаты. Россия машина төзүчеләр берлегенең Татарстан төбәк бүлекчәсе рәисе<ref name=":0">[https://www.tatar-inform.ru/news/pozis-voenmex-razvitie-sotrudnicestva-5873222 POZIS – ВОЕНМЕХ: развитие сотрудничества.] [[Татар-информ]], 19.07.2022</ref>. == Тәрҗемәи хәле == [[1955 ел]]ның [[30 июль|30 июлендә]] [[ТАССР]] [[Чүпрәле районы]] [[Иске Шәйморза]] авылында туган. «''Машина төзелеше технологиясе, тимер кисүче станоклар һәм кораллар''» белгечлеге буенча А.Н. Туполев исемендәге Казан авиация институтын (''хәзер'' [[А.Н. Туполев исемендәге Казан илкүләм тикшеренү техник университеты]]) тәмамлаган (''[[1978 ел|1978]]''). [[РФ Президенты|РФ президенты]] каршындагы дәүләт хезмәте академиясенең Мәскәү дәүләт һәм муниципаль идарә академиясендә һөнәри белем күтәрү үткән (''[[2006 ел|2006]]''). [[1981 ел|1981]]-[[1983 ел]]ларда [[әрме|хәрби хезмәттә]] булган. == Хезмәт юлы == Хезмәт юлын [[Яшел Үзән]]дә А.М. Горький исемендәге судно төзү заводында участок мастеры булып башлый. [[1983 ел|1983]]-[[1986 ел]]ларда цех башлыгы урынбасары, [[1986 ел|1986]]-[[1991 ел]]ларда цех башлыгы. [[1991 ел|1991]]-[[1998 ел]]ларда [[Яшел Үзән]] пассажир автотраспорт предприятиесе директоры. [[1998 ел|1998]]-[[2009 ел]]ларда [[Серго исемендәге завод]]ның генераль директоры. [[2009 ел|2009]]-[[2010 ел]]ларда ТР [[Яшел Үзән районы|Яшел Үзән муниципаль районы]] башлыгы, [[Яшел Үзән|Яшел Үзән шәһәре]] [[мэр]]ы, 4нче чакырылыш [[Татарстан Дәүләт Шурасы|ТР Дәүләт шурасы]] депутаты. [[2010 ел]]дан янәдән «Ростех»» дәүләт корпорациясенең (Россия Машина төзүчеләр берлегенә керә) [[Серго исемендәге завод]]ының генераль директоры. Россия Машина төзүчеләр берлегенең Татарстан төбәк бүлекчәсе рәисе<ref name=":0" />. == Бүләкләре, мактаулы исемнәре == * [[2000 ел|2000]] [[ТР атказанган машина төзүчесе]] * [[2004 ел|2004]] Дуслык ордены ([[РФ]]) * [[2005 ел|2005]] «Казанның меңьеллыгы истәлегенә» медале * [[2005 ел|2005]] РФ шәрәфле машина төзүчесе * [[2005 ел|2005]] Яшел Үзән шәһәренең шәрәфле ватандашы * [[2007 ел|2007]] Фән һәм техника өлкәсендә ТР дәүләт премиясе * [[2008 ел|2008]] «Алтын идея» милли премиясе * [[2015 ел|2015]] [["Татарстан Республикасы каршындагы казанышлары өчен" ордены|Татарстан Республикасы каршындагы казанышлары өчен ордены]] ([[ТР]]) == Искәрмәләр == <small>{{искәрмәләр}}</small> == Сылтамалар == * [http://www.pozis.ru/gendirector/ «ПОЗиС» ААҖның рәсми сайты] {{DEFAULTSORT:Хәсәнов, Радик}} [[Төркем:Казан авиация институтын тәмамлаучылар]] [[Төркем:Икътисад фәннәре кандидатлары]] [[Төркем:Ширкәт җитәкчеләре]] 2812tpxbkn2dvfpx2i7c9iajzihtm7h 0 197978 3524156 2231373 2022-07-20T04:18:09Z CommonsDelinker 176 Replacing Royal_Coat_of_Arms_of_Denmark_(1819-1903).svg with [[File:Royal_coat_of_arms_of_Denmark_(1819–1903).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of fi wikitext text/x-wiki '''Дания байрагы''' ({{lang-da|Danmarks rigsvåben}}) —[[Дания]]ныӊ төп дәүләт символларының берсе. Хәзерге рәвешендә 1972 елда кабул ителде. Өч зәңгәр леопард, патша таҗ һәм 9 кызыл йөрәкләрнән тора. ==Тарихы== <center><gallery perrow=4 widths="200px" heights="200px"> Файл:Royal coat of arms of Denmark (1819–1903).svg|<center>[[1819]] — [[1903]]</center> Файл:Royal Coat of Arms of Denmark (1903-1948).svg|<center>[[1903]] — [[1948]]</center> Файл:Royal Coat of Arms of Denmark (1948-1972).svg|<center>[[1948]] — [[1972]]</center> </gallery></center> [[Төркем:Дания]] fq5owd8w7adbaqx1qx7p7340v9xwy8h 0 203707 3524157 3523399 2022-07-20T07:47:46Z CommonsDelinker 176 Removing [[:c:File:Nikolai_Tarabukin.png|Nikolai_Tarabukin.png]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Cromium|Cromium]] because: No [[:c:COM:L|license]] since 10 July 2022 ([[:c:COM:CSD#F5|F5]]). The details in the file description do not indica wikitext text/x-wiki {{Шәхес|image=}}'''Николай Тарабукин''' ({{lang-ru|Николай Михайлович Тарабукин}}, {{ТД}}, {{ТУ}} — {{ҮД}}, {{ҮУ}}) — сәнгать белгече, фәлсәфәче, театр белгече, сәнгать теоретигы, ГИТИСның сәнгать белеме кафедрасы мөдире вазыйфасын башкаручы (1944). 5iwfthw0bj9w3j6k75l7iyr0zwx0lso 0 206635 3524126 2873574 2022-07-19T13:32:35Z Әмир 15082 калып өстәү wikitext text/x-wiki {{Шәхес|балалар=}} {{фш|Бисеров}} '''Әбибин Бисеров''' (Әбибин Садыйк улы Бисеров, {{ТД}}, {{ТУ}} — {{ҮД}}, {{ҮУ}}) — административ-хуҗалык эшлеклесе, Үзбәкстан коммунистлар фиркасе ҮКнең үзәк совет-фирка мәктәбе мөдире (1926-1928), Сәмәрканд мамыкчылык институты директоры (1933-1934). {{искәрмәләр}} py4dmyqxfbcm7n0jf5aayjge8cc8kai 0 208949 3524167 3069399 2022-07-20T10:22:06Z CommonsDelinker 176 Removing [[:c:File:Gustavo_Petro_Mayor_of_Bogota_(cropped_2).jpg|Gustavo_Petro_Mayor_of_Bogota_(cropped_2).jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Explicit|Explicit]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Gustavo Petro wikitext text/x-wiki '''Колумбия президентын сайлаулар''' ({{lang-es| Elecciones presidenciales de Colombia de 2018}}) — [[2018 ел]]ның [[27 май|27 маенда]] (1нче тур) һәм [[17 июнь|17 июнендә]] (2нче тур) уза. Беренче турда бер кандидат та 50% тавыш җыймагач, [[2018 ел]]ның [[17 июнь|17 июнендә]] иң күп тавыш җыйган ике кандидат арасында икенче тур үткәрелә. Икенче турда Колумбиянең демократик үзәге кандидаты [[Иван Дуке Маркес]] көндәше Густаво Петроны 53, 97 % : 41. 81 % тавыш җыеп, җиңә. == Президентлыкка кандидатлар == Конституция нигезендә, Колумбия президенты гомумхалык яшерен туры сайлау юлы белән сайлана һәм тагын бер срокка сайлана ала, бер тапкырдан да артык (өченче срокка) яңадан сайлана алмый. Беренче турда бер кандидат та 50% тавыш җыймаса, 1нче турда иң күп тавыш җыйган ике кандидат арасында икенче тур үткәрелә. <center> {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- ! colspan=6 | Сайлау бюллетененә кертү өчен президентлыкка кандидатларның рәсми исемлеге |- | '''1''' | '''2''' | '''3''' | '''4''' | '''5''' | '''6''' |- | [[File:Sergio Fajardo (cropped).jpg|150x150px]] | [[File:Humberto De La Calle.jpg|150x150px]] | | [[File:Ivan Duque 2018 (cropped).jpg|150x150px]] | [[File: GERMANVARGAS (cropped).JPG|150x150px]] |- | '''[[Серхио Фахардо]]''' | '''[[Умберто де ла Калье]]''' | '''[[Густаво Петро]]''' | '''[[Иван Дуке Маркес]]''' | '''[[Херман Варгас Льерас]]''' | '''[[Хорхе Антонио Трухильо]]''' |- | Колумбия коалициясе | Колумбия либераль фиркасе / Асаба халыклар социаль альянсы | Кешелекле Колумбия / Әхлаклылык исемлеге | Колумбия демократик үзәге / Колумбия өчен зур альянс | Варгас Льерас командасы | Без барыбыз да Колумбия |- ! colspan=4 | |- |} </center> == Нәтиҗәләр == {| class=wikitable style=text-align:right ! colspan=2 rowspan=2|Кандидат !rowspan=2|Фирка / Коалиция !colspan=2|1нче тур !colspan=2|2нче тур |- !Тавышлар !% !Тавышлар !% |- |style=background:#00B5FE| |align=left|[[Иван Дуке Маркес]]||align=left|Колумбия демократик үзәге / Колумбия өчен зур альянс ||7 569 693||39,14||10 373 080||53,98 |- |style=background:#72248D| |align=left|[[Густаво Петро]]||align=left|Кешелекле Колумбия / Әхлаклылык исемлеге||4 851 254||25,09||8 034 189||41,81 |- |style=background:#A0BE00| |align=left|[[Серхио Фахардо]]||align=left|Колумбия коалициясе||4 589 696||23,73||colspan=2 rowspan=6| |- |style=background:#0000CD| |align=left|[[Херман Варгас Льерас]]||align=left|Варгас Льерас командасы||1 407 840||7,28 |- |style=background:#AF0E0E| |align=left|Умберто де ла Калье||align=left|[[Колумбия либераль фиркасе|PLC]]–ASI||399 180||2,06 |- |style=background:#F4C914| |align=left|Хорхе Антонио Трухильо||align=left|Без барыбыз да Колумбия||75 614||0,39 |- |style=background:#795548| |align=left|''Promotores Voto En Blanco''||align=left|Party of Ethnic Reclamation "PRE"||60 312||0,31 |- |style=background:#EB6109| |align=left|Viviane Morales Hoyos||align=left|[[:es:Partido Somos Región Colombia|Somos Región Colombia]]||41 458||0,21 |- |colspan=3 align=left|Буш бюллетеньнәр||341 087||1,76||808 104||4,21 |- |colspan=3 align=left|Яраксыз бюллетеньнәр||300 080||–||295 499||– |- |colspan=3 align=left|'''Барлыгы'''||'''19 336 134'''||'''100'''||'''19 510 684'''||'''100''' |- |colspan=3 align=left| Исәпкә алынган сайлаучылар / Килү||36 227 267||53,37||36 783 940||53,02 |- |colspan=7 align=left|Чыганак: [http://www.eltiempo.com/election-module/pres_portafolio/index.html El Tiempo] [https://presidente2018.registraduria.gov.co/resultados/html/resultados.html Government] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180528015947/https://presidente2018.registraduria.gov.co/resultados/html/resultados.html |date=2018-05-28 }} |} == Сылтамалар == * [https://www.as-coa.org/articles/explainer-colombias-2018-elections Colombia's 2018 Elections] * [http://ru.euronews.com/2018/06/18/ru-colombia-gme-news Итоги президентских выборов в Колумбии.] euronews.com, 18.06.2018 == Искәрмәләр == <small>{{искәрмәләр}}</small> [[Төркем:2018 ел сайлаулары]] [[Төркем:Колумбия тарихы]] 8mmqku9x9n1jgf4zd3gvlxvvftwd4eg 0 212626 3524140 3192405 2022-07-19T15:13:37Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=декабрь 2019}} {{Халык |халык = Бахуннар. Калкулык Браминнары. Кхас Браминнар. |Рәсем = [[File:Bratabandh(traditional_customs_done_by_brahmins)_(4).JPG|thumb|right]] |коммент = Непалда [[Братабандха]] церемониясендә традицион [[Җанай]] бавын киюче Бахун кешесе |үз аталышы = बाहुन/पहाडी ब्राह्मण/खस ब्राह्मण |гомуми сан = 3,226,903 (Непал халкының 12.2%-ы) <ref name="cbs"/> <ref>cbs.gov.np/image/data/Population/National%20Report/National%20Report.pdf </ref> |яшәү җире = {{байрак|Непал}} [[Непал]],<br/>{{байраклаштыру|Һиндстан}} һәм [[Бирма]] |үлеп беткән = |арх = |тел = [[Непали теле]]<br/>[[Кхас кура]] |раса = |дин = [[Һинд дине]] |тамырдаш = [[Кхас халкы]], [[Чхетри]], [[Кумаони халкы]], [[Гархвали халкы]] |бүтән халыкка керүе = |кертә = |чыгуы = }} {{Redirect|Brahmin-Hill|Kurichiya Brahmin group in Kerala|Hill Brahmin}} '''Баһуннар''' ({{lang-ne|बाहुन}}) яки '''Кхас Брамин'''({{lang-ne|खस ब्राह्मण}}) - [[Кхас]] этник [[Пахари халкы]] арасында каста. Бахун - ул [[Непали]] сөйләшүче калкулык [[Браминнар]] өчен төшенчә. [[2011 Непал халык санын алу]] буенча, Бахун яки '''Калкулык Брамины''' [[Непал]]да [[Чхетри]]лардан соң иң күпсанлы төркем булып тора.<ref name="cbs">{{Cite web|URL=https://unstats.un.org/unsD/demographic/sources/census/wphc/Nepal/Nepal-Census-2011-Vol1.pdf|title=Nepal Census 2011}}</ref> 1854 елның ''Muluki Ain'' (Непал Канун Коды) буенча, Бахуннар [[Изге җеп киючеләр]] ([[Упанаяна]] ритуалын узучылар) ("Тагадхари") һәм [[Ике туган]] Һинд дине тарафдарлары арасында каста булып торалар. ==Тарихы== [[File:Nepal ethnic groups.png|250px|right|thumb|[[Непал]]ның сайланган этник төркемнәре; Бахуннар киңрәк [[Пахари]] (яки Кхас) җәмәгатенең әгъзалары (сары).]] Традицион рәвештә, Бахуннар (алар "Кхас [[Брамин]]нар") дип аталалар [[Чхетри]]лар (Кхас [[Кшатрийлар]]) белән бергә [[Кхас җәмәгате]]нең әгъзасы булганнар. Мөгаен [[Кхаса Малла Патшалыгы]]ның сәяси куәтенә күрә, Кхас Бахун һәм Кхас Раджпутларның хәзерге көнбатыш Непалда иҗтимагый статусы күчеп килгән Брамин һәм Раджпутларныкына караганда югарырак булган. Бахуннар [[Чхетри]]лар белән бергә югары сыйныф Кхас төркеме булып саналганнар һәм [[Горкха Патшалыгы]] белән ассоциацияләнгән булганнар. Күп контекстларда Бахуннар ([[Чхетри]]лар бергә) түбәнрәк шөгыльле [[Ками]], [[Сарки]] һ.б. караганда Хасларның кабилә атамасы булып тора. ==Кланнар һәм фамилияләр== Бахуннар яшәү урыны нигезендә ике кланга бүленгән булганнар. [[Махакали елгасы]]ннан көнчыгышта Бахун яшәүчеләр '''Пурбийя Бахун''' дип аталган булганнар һәм елгадан көнбатыштагылар '''Кумайн Бахун''' дип аталганнар. Кумайн [[Кумауни халкы]] сүзеннән килеп чыккан, бу [[Кумаон]] төбәгеннән килеп чыкканнар дигән сүз. ==Демографиясе== [[2011 Непал халык саны]]на алу буенча Бахуннар яки '''Калкулык Браминнары''' (Тау Браминнары) Непалда [[Чхетри]]лардан соң икенче иң күпсанлы төркем булып тора һәм Непалның 12,2%-ын алып тора (яки 32,26,903 кеше).<ref name="cbs"/> Бахун (Калкулык Браминнары) икенче иң зур [[Һинд дине]] төркеме булып тора, Һинд дине халкы 3,212,704 (Бахуннарның 99.6%-ы), бу [[2011 Непал халык санын алу буенча]].<ref name="cbs"/> Калкулык Браминнары Непалның 11 районнары арасында иң зур төркем; [[Җһапа районы]], [[Моранг районы]], [[Катманду]], [[Читван]], [[Навалпараси]], [[Рупандехи]], [[Каски]], [[Сьянджья]], [[Парбат]], [[Гулми]] һәм [[Аргхаканчи]]. Алар арасында [[Парбат районы]]нда Бахуннар (35.7%), [[Аргхакханчи районы]]нда (32.8%) һәм [[Сьянгджья районы]]нда (30.9%) һәм халыкның 30%-тан артыгын тәшкил итәләр, шул ук вакытта [[Катманду]]да иң күпсанлы Бахун халкы - 410,126 (23,5%).<ref name="cbs"/> Бахуннарның граждан хезмәтендә иң зур вәкаләте, Непал бюрократиясендә - 39.2%, ә гомумән Непал буенча 12.1% кына. Гражданнар хезмәтендәге халык тулаем халык нисбәте Бахуннар өчен 3,2, ә гомумән Непал буенча дүрттән бер өлеш. [[Кшетри]]лар гражданнар хезмәтендә тулаем халыкта нисбәтләренә карата 5,6 мәртәбә күбрәк, бу Непалда иң югары күрсәткеч.<ref>{{Cite news|first=Amit|last=Dhakal|URL=http://archive.setopati.com/raajneeti/12636/|title= निजामती सेवामा सबैभन्दा बढी प्रतिनिधित्व राजपूत, कायस्थ र तराई ब्राम्हण|date=11 June 2014|newspaper= Setopati|access-date=25 January 2018}}</ref> ==Патша соңгы юлга озатулары== Бахуннар Непалның [[Шах династиясе]]нең соңгы юлга озату ритуалларында катнашканнар.<ref>{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.thaindian.com/newsportal/health/nepal-seeks-to-end-social-malpractices_100551851.html |access-date=2018-12-04 |archive-date=2018-04-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180414092018/http://www.thaindian.com/newsportal/health/nepal-seeks-to-end-social-malpractices_100551851.html |dead-url=yes }}</ref><ref name="Quigley2005">{{cite book|author=Declan Quigley|title=The character of kingship|url=https://books.google.com/books?id=nbKAAAAAMAAJ|year=2005|publisher=Berg|isbn=978-1-84520-290-3}}</ref> [[Непал Патша суешы]]ннан соң Бахун каһиннәре Катто алу өчен эшкә алынган булганнар, әмма церемония нәтиҗәсендә бүләкләр кыйммәте турында бәхәс нәтиҗәсендә бу кире кагылган булган. Соңында алар ритуал өчен таләпләрне үтәү өчен [[Катманду Үзәне]]ннән китәргә мәҗбүр булган. Катто патша үлеменнән соң 11-енче көндә [[Брамин]] каһиненә бирелә торган ризык сүзенә карый.{{sfn|Nepala Rajakiya Pragya Pratisthana|2001|p=27}} Катто ашау Бахунны мәрхүм Патшаның дөрес булмаган гамәлләреннән арындыра дигән ышаныч булган.{{sfn|Nepala Rajakiya Pragya Pratisthana|2001|p=27}} ==Бахунбаад == "Бахун-Чхетри феномены" белән бергә ''Бахунбаад'' Непалда [[Кхас]] - [[Пахари халкы]]ның иҗтимагый-сәяси доминантлыгында чагылган. Бу доминантлау Бахун һәм [[Чхетри]]лар өчен башка касталар өчен [[квота]]лар булганга күрә критик халәткә китергән.<ref>{{Cite news|first=Trailokya Raj|last=Aryal|URL=http://www.myrepublica.com/news/20612/|title= The Bahun narrative|date=24 May 2017|newspaper= [[República (Nepalese newspaper)|Myrepublica]]|access-date=25 January 2018}}</ref> Бахун-Чхетриларга карата этник нәфрәт [[Федераль Социалист Партиясе]]нең Бахун-Чхетриларга нәфрәтне яклап "Бахун-Чхетриларны урман итеп кисеп атабыз" лозунгында чагыла. Непалның элеккеге Премьер-Министры [[Бабурам Бхаттарай]] сөйләгәнчә [[Кхас Арья]] Непал оешмаларының 80%-ын биләп торалар һәм Непалда [[меритократик]] система кертелергә тиеш түгел. Капма-каршы рәвештә Бахун-Чхетри доминантлыгы рәсми легаль системага нигезләнгән булырга тиеш һәм [[дәүләтне биләү]] гаебе квота-резервация тәэмин итүчеләр максаты икәне мәгълүм.<ref>{{Cite news|last=Khadka|first =Suman |URL=http://kathmandupost.ekantipur.com/printedition/news/2015-02-25/drawing-caste-lines.html|title= Drawing caste lines|date=25 Feb 2015|newspaper= [[The Kathmandu Post]]|access-date=25 January 2018}}</ref> [[Европа Берлеге]] миссиясе шулай ук Непал хөкүмәте [[Кхас Арья]]ларны аларның пропорциональ чагылышыннан мәхрүм итәргә тиеш дип тәкъдим ителгән.<ref>{{cite web|url=http://kathmandupost.ekantipur.com/ampnews/2018-03-28/pm-briefs-international-community.html|title=The Kathmandu Post -PM briefs international community|author=|date=|website=kathmandupost.ekantipur.com|accessdate=6 April 2018}}</ref> ==Мәшһүр вәкилләре== *[[Ranga Nath Poudyal]]<ref>{{cite book | last = Raj | first = Prakash A. | title = Dancing Democracy: The power of a Third Eye | publisher = Rupa & Company | year = 2006 | isbn = 9788129109460 | location = | pages = | url = https://books.google.com.np/books?id=rVNuAAAAMAAJ&q=sarbajit+rana+magar&dq=sarbajit+rana+magar&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjLgvnSr6rYAhVKL48KHeVWDowQ6AEIJDAC}}</ref> *[[Krishna Prasad Koirala]] and [[Koirala family]]<ref name="dawn">{{cite news|title= Girija Prasad Koirala: The architect of democracy in Nepal|url=https://www.dawn.com/news/822354|accessdate=13 December 2017|newspaper= Dawn|date=23 March 2010}}</ref> *[[Matrika Prasad Koirala]]<ref name="dawn"/> *[[Tanka Prasad Acharya]]<ref>{{cite book|title=Westminster legacies|publisher=UNSW Press|year=2005|isbn=978-0-86840-848-4|url=https://books.google.com/books?id=JTg0ZTM8X4oC&pg=PA63&dq|accessdate= 2009-05-15}}</ref> *[[Khadga Prasad Sharma Oli]]<ref>{{Cite news|url=http://www.nepalitimes.com/blogs/thebrief/2015/10/11/the-original-maoist/|title=The Original Maoist|publisher=Nepali Times|access-date=2017-12-13}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171213143917/http://www.nepalitimes.com/blogs/thebrief/2015/10/11/the-original-maoist/ |date=2017-12-13 }}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.catchnews.com/international-news/kp-sharma-oli-why-nepal-s-new-pm-isn-t-the-right-man-for-the-job-1444823268.html|title=KP Sharma Oli-why Nepal's new PM isn't the right man for the job|publisher=''catchnews.com''|access-date=2017-12-13}}</ref> ==Шулай ук карагыз== *[[Непалда каста системасы]] *[[Варна (Һинд дине)]] *[[Һиндстанда каста системасы]] *[[Браминнарның исемлеге]] ==Искәрмәләр== {{reflist}} ==Әдәбият== * {{cite book |author=Dor Bahadur Bista |author-link=Dor Bahadur Bista |title=Fatalism and Development: Nepal's Struggle for Modernization |url=https://books.google.com/books?id=JzFROpFVYRAC&pg=PA48 |year=1991 |publisher=Orient Blackswan |isbn=978-81-250-0188-1 |ref=harv }} *{{cite book|title=Dynamics of a hill society: Nepalis in Darjeeling and Sikkim Himalayas|author=Subba, Tanka Bahadur|date=1989|publisher=Mittal Publications|isbn=9788173041143|url=https://books.google.com/books/about/Dynamics_of_a_hill_society.html?id=1yZuAAAAMAAJ}} * {{cite book |author=John T Hitchcock |contribution=An Additional Perspective on the Nepali Caste System |editor=James F. Fisher |title=Himalayan Anthropology: The Indo-Tibetan Interface |url=https://books.google.com/books?id=B0C-IhEKrSEC&pg=PA113 |year=1978 |publisher=Walter de Gruyter |isbn=978-90-279-7700-7 |ref=harv }} * {{cite journal |author=Richard Burghart |title=The Formation of the Concept of Nation-State in Nepal |jstor=2056748 |journal=The Journal of Asian Studies |volume=44 |issue=1 |year=1984 |pages=101–125 |ref=harv |doi=10.2307/2056748}} * {{Cite book| title = A History of Nepal| last1 = Whelpton | first1 = John| year = 2005 | publisher = Cambridge University Press | isbn = 978-0521804707 |url =https://books.google.com.np/books/about/A_History_Of_Nepal.html?id=WSo6PgAACAAJ&redir_esc=y| ref = harv}} *{{Cite book| title = Democracy, pluralism and Change: An Inquiry into Nepalese context| last1 = Sherchan | first1 = Sanjay | year =2001 | publisher = Chhye Pahhuppe | isbn = 9789993354390 |url =https://books.google.com.np/books?id=-SyOAAAAMAAJ}} *{{Cite book|title=Journal of Nepalese Literature, Art and Culture|volume =4| author = Nepala Rajakiya Pragya Pratisthana| publisher =Royal Nepal Academy|year =2001|location= Nepal|url=https://books.google.com/books/about/Journal_of_Nepalese_Literature_Art_and_C.html?id=HyxuAAAAMAAJ}} {{Ethnic groups in Nepal}} [[Төркем:Һинд дине]] [[Төркем:Шәхесләр:Непал]] [[Төркем:Шәхесләр:Һиндстан]] [[Төркем:Шәхесләр:Мьянма]] dxheyckcyi30ay0ver7q82egdvs5zex 0 231232 3524146 3194975 2022-07-19T19:08:48Z Римма Васильева 36021 wikitext text/x-wiki {{Музыка уен коралы |исем=Думбыра |рәсем=Думбыралар төрләре.jpg |рәсем_зурлыгы= 300px |рәсем_язуы= Думбыралар төрләре, Казакъстан |классификация = кыллы чиртмә |диапазон= |тугандаш=[[Гөслә]], [[Канун (музыка уен коралы)|канун]], [[саз]] |музыкантлар = [[Хәсән Кайгы]], [[Геннадий Макаров|Г.М.Макаров]] |производители= |статьи= }} '''Думбыра''', ''шулай ук'' '''думбра''' — [[Татарлар|татар]] халыкының кыллы чиртмә уен коралы<ref name=":0">[https://allourmusic.wordpress.com/2013/02/08/makarov_dombra_tatar/ Макаров Г. М. Домбра татар Среднего Поволжья.] Страницы истории татарской музыкальной культуры. — Казань, 1991. - С.6.</ref>. Шулай да [[кыргызлар]]да (комуз), [[казакълар]]да, [[үзбәкләр]]дә (дутар), [[калмыклар]]да, [[Удмуртлар|удмуртларда]] (домро крезь), [[Чуашлар|чувашларда]] (тăмра), [[Башкортлар|башкортларда]] һәм башка [[Төрки халыклар|кардәш төрки халыкларның]] мәдәниятендә урын алган<ref name=":0" />. == Тасвирлама == Татар думбырасының муены казакныкыннан гадәттә кыскарак һәм кыллар саны икәү. == Тарих == Думбырага охшаш уен кораллары [[Себер]], [[Урта Азия|Урта]] һәм [[Үзәк Азия]], [[Көнчыгыш Аурупа|Көнчыгыш Ауропа]] халыклары арасында таралган. Думбыра кебек уен коралы [[Төрки халыклар|төрки]], [[Славяннар|славян]], [[Фин-угыр халыклары|фин-угыр этносларында]] мөһим урын биләп тора<ref name=":0" />. [[Мәҗүсилек|Мәҗүси чорлардан]] бирле думбыра халык тарафыннан яратып кулланылган<ref>[https://allourmusic.wordpress.com/2013/02/08/makarov_dombra_tatar/ Макаров Г. М. Домбра татар Среднего Поволжья.] Страницы истории татарской музыкальной культуры. — Казань, 1991. - С.9.</ref>. Күп очракларда думбырада уйнаучы осталар әкиятчеләр булган. [[Алтын Урда]] һәм [[Казан ханлыгы]] чорларында ул хан-вәзирләр сарайларындагы әкиятчеләр һәм бәет әйтүчеләре даирәсендә киң таралган уен коралы булган<ref>[https://allourmusic.wordpress.com/2013/02/08/makarov_dombra_tatar/ Макаров Г. М. Домбра татар Среднего Поволжья.] Страницы истории татарской музыкальной культуры. — Казань, 1991. - С.10.</ref>. Шул талант ияләренең бер исеме безгә мәгълүм. Ул Сарай, [[Казан]] шәһәрләрендә иҗат иткән [[Хәсән Кайгы]]<ref>[https://allourmusic.wordpress.com/2013/02/08/makarov_dombra_tatar/ Макаров Г. М. Домбра татар Среднего Поволжья.] Страницы истории татарской музыкальной культуры. — Казань, 1991. - С.11.</ref>. Бу чорда [[Татарлар|татарларда]] көчле ''думбыра осталары мәктәбе'' барлыкка килүе фараз<ref name=":1">[https://allourmusic.wordpress.com/2013/02/08/makarov_dombra_tatar/ Макаров Г. М. Домбра татар Среднего Поволжья.] Страницы истории татарской музыкальной культуры. — Казань, 1991. - С.20.</ref>. [[Казан ханлыгы]] җимерелү белән, думбыра халык осталарында гына кала. Әмма шул вакыттан [[Руслар|рус халкында]] балалайка шәкелендә киң тарала башлый<ref name=":1" />. Татар думбырасының соңгылары [[XX гасыр]] башында кулланыла. Бу җәһәттән безгә [[Әхмәтвафа Бәхтияров|Вафа Бәхтияров]] һәм [[Солтан Габәши|Солтан Габәшинең]] истәлекләре мәгълүм.<ref>Габяши С. Моя краткая (музыкальная) биография (рукопись) хранится в архиве ИЯЛИ им.Г.Ибрагимова. Ф.60, оп.1.</ref> {{Цитата|Аючылар авыл халкын җыяр өчен барабан суга, быргы кычкыртып йөри булганнар. Халык җыелып беткәч, аючылар аюларын думбыра сугып, төрле такмаклар әйтеп биетәләр. Курайчылар курай уйнап, думбырачылар думбыра сугып яшь киленнәрдән көлеп, чәнчеп, такмаклар әйтә булганнар. Аю биетеп йөрүчеләр дурт-биш кеше булып, араларында курайчы, думбырачы, җырчы, такмакчы, көлдерүчеләре була|автор=[[Әхмәтвафа Бәхтияров]], балачак хатирәләре ([[XIX гасыр]]ның уртасы)<ref>Бахтияров В. Аю биетеп йөрүчеләр. (Письменные воспоминания об этнографии татар мишарей Симбирской губ. сер. XIX в.) - хранятся е личном архиве археографа М.Ахмедзянова.</ref>}} == Думбыраны тергезү == [[Файл:Думбыра.тат.png|thumb|Татар думбырасы рекоструцияләре: 1) [[Таҗетдин Ялчыгол|Т. Ялчыгол]] 2) [[Геннадий Макаров (1952)|Г.Макаров]]|альт=|300x300пкс]] [[XX гасыр]] башында думбыра [[Татарлар|татар халкының]] яшәешеннән югалган диярлек. Уен коралын кайтаруга зур көч куйган шәхес - [[Нәкый Исәнбәт|Нәкый Исәнбәт.]] "Татар халык табышмаклары" һәм 3-томлык "Татар халык мәкальләре" җыентыкларының кереш мәкаләләрендә ул [[Татарлар|татар халкында]] кулланган думбырага ифрат зур әһәмият бирә<ref name=":0" />. Бу карашын татар [[Әкият|әкиятләреннән]], [[Мәкаль|мәкальләреннән]], [[Табышмак|табышмакларынан]] һәм әйтемнәреннән мисаллар китереп дәлилли<ref name=":0" />. Уен коралын [[Татарлар|татар халкына]] кайтаруга зур өлеш керткән икенче шәхес - [[Мәхмүт Нигъмәтҗанов|М.Нигъмәтҗанов]]<ref>Нигмедзянов М. Народная музыка (очерк) / / Татары Среднего Поволжья и Приуралья. - М., 1967.</ref>. [[XVIII гасыр|XVIII]]-[[XIX гасыр|XIX йөзләрнең]] рус сәяхәтчеләре язмаларына нигезләнеп, фольклор белгече думбыра уен коралының [[Татарлар|татарларда]] киң кулланышын исбатлый. Татар думбырасын кайтару эшендә [[Таҗетдин Ялчыгол|Т.Ялчыголның]] исемсез трактатында<ref>Монасыпов Ш. Сызылып моң чыкканда // Казан утлары, 1977. - №2 - С .158.</ref> бирелгән сурәтләр зур урын уйнаган. Бу сурәтләр нигезендә [[Геннадий Макаров|Г.Макаров]] үз реконструкция вариантын булдыра<ref>[https://allourmusic.wordpress.com/2013/02/08/makarov_dombra_tatar/ Макаров Г. М. Домбра татар Среднего Поволжья.] Страницы истории татарской музыкальной культуры. — Казань, 1991. - С.23.</ref>. == Татар халык мәкальләре == * ''«Аңлаганга чебен тавышы да саз, аңламаганга думбра тавышы да әз»'' * ''«Думбырачы думбырачыны күрсә, кылы өзелә, ди»'' * ''«Туйда думбырага думбыра белән, тукмакка тукмак белән кайтаралар»'' * ''«Думбыра туй төшкән өйгә килешер»'' * ''«Ни думбыра белмәгән, Ни сызгыра белмәгән»'' * ''«Кызыңны үз иркенә куйсаң, думбрачыга барыр»'' * ''«Туй үткәч, думбыра какмыйлар»''<ref>Исәнбәт Н. Татар халык мәкальләре. Өч томда. - 1 т . - Казан, 1959.</ref> == Чыганаклар == *[[Нәкый Исәнбәт|Исәнбәт Н.]] Татар халык мәкальләре. Өч томда. - 1 т . - Казан, 1959. *[[Нәкый Исәнбәт|Исәнбәт Н.]] Татар халык табышмаклары. - Казан, 1970. *[https://allourmusic.wordpress.com/2013/02/08/makarov_dombra_tatar/ Макаров Г. М. Домбра татар Среднего Поволжья.] Страницы истории татарской музыкальной культуры. — Казань, 1991. *Монасыпов Ш. Сызылып моң чыкканда // Казан утлары, 1977. - №2. *[[Мәхмүт Нигъмәтҗанов|Нигмедзянов М.]] Народная музыка (очерк) / / Татары Среднего Поволжья и Приуралья. - М., 1967. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Шулай ук карагыз == * [[Саз (музыка коралы)|Саз]] * [[Кылкубыз]] * [[Хәсән Кайгы]] * [[Геннадий Макаров|Г.М.Макаров]] {{Татар халык авыз иҗаты}} [[Төркем:Кыллы кораллар]] [[Төркем:Музыка кораллары]] [[Төркем:Татар музыка кораллары]] [[Төркем:Башкорт музыка кораллары]] [[Төркем:Чиртмә кыллы музыка кораллары]] 3m8s1m1stz4phr6yj91ekudy55zqzah 0 276107 3524162 2532727 2022-07-20T08:34:16Z VolnyiLev 30644 wikitext text/x-wiki {{Станса}} '''«Каширская» метро станциясе''' ({{lang-ru|станция метро «Каширская»}}) — [[Мәскәү метрополитены]]ның [[Мәскәү елгасы аръягы линиясе (Мәскәү метрополитены)|Мәскәү елгасы аръягы]] һәм [[Каховка линиясе (Мәскәү метрополитены)|Каховка сызыгының]] метро станциясе. Архитекторалар - Н. И. Демчинский, Ю. А. Колесникова. Станцияләр [[1969 ел]]ның [[11 август]] көнендә ачыла. [[Мәскәү]] шәһәренең Москворечье-Сабурово, Нагатино-Садовники районнарында урнашкан. {| class="wikipedia sortable" border="1" |- |+ '''Мәскәү елгасы аръягы юлы''' |- |width="30%" align="center" style="background:#cfcfcf;" | Алдагы:<br />[[Коломенская (метро станциясе)|Коломенская]] |width="35%" align="center" style="background:#bfbfbf;"| '''Каширская''' |width="30%" align="center" style="background:#afafaf;" | Киләсе:<br />[[Кантемировская (метро станциясе)|Кантемировская]]<br /><small></small> |} {| class="wikipedia sortable" border="1" |- |+ '''Зур боҗра юлы''' |- |width="30%" align="center" style="background:#cfcfcf;" | Алдагы:<br />[[Варшавская (метро станциясе)|Варшавская]] |width="35%" align="center" style="background:#bfbfbf;"| '''Каширская''' |width="30%" align="center" style="background:#afafaf;" | Киләсе:<br />соңгы станциясе<br /><small></small> |} == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Тышкы сылтамалар == * [[Төркем:Мәскәү метрополитены станцияләре]] hvzrp22i9ale3n8no65lvtd3d5qp238 0 276391 3524163 2533465 2022-07-20T08:35:20Z VolnyiLev 30644 wikitext text/x-wiki {{ҮК}} {{Зур боҗра юлы}} '''Зур боҗра юлы''' ({{lang-ru|Большая кольцевая линия}}), шулай ук миләүшә, шәмәхә, көрән күк юлы, Мәскәү метрополитенының 11-се юлы. Юлы 18 + 4 {{коммент|мәүкиф|станция}}, гомуми озынлыгы 34,5 + 5,7 км. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Сылтамалар == * {{cite web|url=https://stroi.mos.ru/metro/tretii-peresadochnyi-kontur|title=Третий пересадочный контур|website=stroi.mos.ru|publisher=Комплекс градостроительной политики и строительства города Москвы}} * [http://www.rosmetrostroy.ru/tpk.htm Информация о линии на любительском сайте «Метрострой»] * [https://stroi.mos.ru/news/sieviero-vostochnyi-uchastok-bol-shogho-kol-tsa-mietro-zapustiat-v-2021-ghodu Северо-восточный участок Большого кольца метро запустят в 2021 году.] {{Мәскәү метрополитены сызыклар}} [[Төркем:Мәскәү метрополитены]] dzg9u35eo5qmzoxjbgdzzqv2yn3wpzg 10 276430 3524161 2986322 2022-07-20T08:33:21Z VolnyiLev 30644 wikitext text/x-wiki {|style="clear:right;padding:2em;background:none;font-size:90%" align=right |- | {| style="background-color:white;padding:2em;border:#808080 solid 1px" cellspacing="0" cellpadding="1" !colspan=8|[[Зур боҗра сызыгы]] <br /> ---- | width=8 | |- | colspan=4 | | width=0 | | align=right |[[File:Moskwa Metro Line 2.svg|20px|]] | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Каширская (метро станциясе)|Каширская]] |- | colspan=4 | | valign=center | &nbsp; | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Варшавская (метро станциясе)|Варшавская]] |- | colspan=4 | | width=0 | | align=right |[[File:Moskwa Metro Line 9.svg|20px|]] | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center | &nbsp;[[Каховская (метро станциясе)|Каховская]] |- | colspan=4 | | valign=center | &nbsp; | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Зюзино (метро станциясе)|Зюзино]] |- | colspan=4 | | width=0 | | align=right |[[File:Moskwa Metro Line 6.svg|20px|]] | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Воронцовская (метро станциясе)|Воронцовская]] |- | colspan=4 | | valign=center | &nbsp; | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Новаторская (метро станциясе)|Новаторская]] |- | colspan=4 | | width=0 | | align=right |[[File:Moskwa Metro Line 1.svg|20px|]] | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Вернадский проспекты (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Вернадский проспекты]] |- | colspan=4 | | width=0 | | align=right |[[File:Moskwa Metro Line 8A.svg|20px|]] | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Мичурин проспекты (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Мичурин проспекты]] |- | colspan=4 | | valign=center | &nbsp; | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Аминьевская (метро станциясе)|Аминьевская]] |- | colspan=4 | | valign=center | &nbsp; | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Давыдково (метро станциясе)|Давыдково]] |- | colspan=4 | | width=0 | | align=right |[[File:Moskwa Metro Line 3.svg|20px|]][[File:Moskwa Metro Line 4.svg|20px|]] | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Кунцевская (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Кунцевская]] |- | colspan=4 | | valign=center | &nbsp; | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Терехово (метро станциясе)|Терехово]] |- | colspan=4 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 4.svg|20px|]]&nbsp;[[Деловой центр (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Деловой центр]]&nbsp; | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8 | [[File:White dot.svg|8px]] | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8 | [[File:White dot.svg|8px]] | valign=center | &nbsp;[[Мнёвники (метро станциясе)|Мнёвники]] |- | colspan=4 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 14.svg|20px|]]&nbsp;[[Шелепиха (метро станциясе)|Шелепиха]]&nbsp; | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8 | [[File:White dot.svg|8px]] | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8 | [[File:White dot.svg|8px]] | valign=center | &nbsp;[[Народное Ополчение (метро станциясе)|Народное Ополчение]] |- | colspan=3 height=8 | | width=0 | | colspan=3 bgcolor=#82C0BF | |- | colspan=5 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 7.svg|20px|]][[File:Moskwa Metro Line 14.svg|20px|]] | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Хорошёвская (метро станциясе)|Хорошевская]] |- | colspan=5 align=right | | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[ЦСКА (метро станциясе)|ЦСКА]] |- | colspan=5 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 2.svg|20px|]] | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Петровский парк (метро станциясе)|Петровский парк]] |- | colspan=5 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 9.svg|20px|]] | width=0 | | valign=center bgcolor=#82C0BF width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center | &nbsp;[[Савёловская (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Савёловская]] |- | colspan=5 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 10.svg|20px|]] | width=0 | | valign=center bgcolor=grey width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;''[[Марьина Роща (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Марьина Роща]]'' |- | colspan=5 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 6.svg|20px|]] | width=0 | | valign=center bgcolor=grey width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;''[[Рижская (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Рижская]]'' |- | colspan=5 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 1.svg|20px|]] | width=0 | | valign=center bgcolor=grey width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;''[[Сокольники (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Сокольники]]'' |- | colspan=5 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 3.svg|20px|]] | width=0 | | valign=center bgcolor=DE64A1 width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Электрозаводская (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Электрозаводская]] |- | colspan=5 align=right | | width=0 | | valign=center bgcolor=DE64A1 width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Лефортово (метро станциясе)|Лефортово]] |- | colspan=5 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 8.svg|20px|]] | width=0 | | valign=center bgcolor=DE64A1 width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Авиамоторная (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Авиамоторная]] |- | colspan=5 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 14.svg|20px|]][[File:Moskwa Metro Line 15.svg|20px|]] | width=0 | | valign=center bgcolor=DE64A1 width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;[[Нижегородская (метро станциясе)|Нижегородская]]&nbsp; |- | colspan=5 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 7.svg|20px|]] | width=0 | | valign=center bgcolor=grey width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;''[[Текстильщики (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Текстильщики]]'' |- | colspan=5 align=right |[[File:Moskwa Metro Line 10.svg|20px|]] | width=0 | | valign=center bgcolor=grey width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;''[[Печатники (Зур боҗра юлы метро станциясе)|Печатники]]'' |- | colspan=5 align=right | | width=0 | | valign=center bgcolor=grey width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;''[[Нагатинский Затон (метро станциясе)|Нагатинский Затон]]'' |- | colspan=5 align=right | | width=0 | | valign=center bgcolor=grey width=8|[[File:White dot.svg|8px]] | valign=center colspan=2 | &nbsp;''[[Кленовый бульвар (метро станциясе)|Кленовый бульвар]]'' |- |&nbsp; |} |- | style="text-align:right;" | |}<noinclude>[[Төркем:Калыплар:Мәскәү метрополитены]]</noinclude> s1jywz7mklccvds9tg43am7km9wz3ga 0 461006 3524166 3433929 2022-07-20T09:06:42Z CommonsDelinker 176 Removing [[:c:File:Аскар_Акаев_в_молодости.jpg|Аскар_Акаев_в_молодости.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Media from StanRadar|]]. wikitext text/x-wiki {{TurkicMarathon2021}} {{Шәхес}} '''Әскар Акай улы Акаев''' ([[1944 ел|1944 елның]] [[10 ноябрь|10 ноябре]], Кызыл-Байрак, [[Чуй өлкәсе]], [[Кыргыз Совет Социалистик Республикасы|Кыргыз ССР]], [[Совет Социалистик Республикалар Берлеге|ССРБ]]) — [[Совет Социалистик Республикалар Берлеге|Совет]] һәм [[Кыргызстан|Кыргыз]] дәүләт, сәяси һәм фәнни эшлеклесе. [[Кыргыз Совет Социалистик Республикасы|Кыргыз ССР]] президенты (1990—1991), Кыргызстан Республикасы президенты (1991—2005). [[Профессор]], физика-математика фәннәре докторы. Кыргыз ССР Фәннәр академиясе президенты. [[Русия фәннәр академиясе|Россия Фәннәр академиясенең]] чит ил әгъзасы. Халыкара инженер академиясенең мактаулы әгъзасы. == Тормыш юлы == 1944 елның 10 ноябрендә [[Кыргыз Совет Социалистик Республикасы|Кыргыз ССРның]] Кәмен районы Воронцовка авылында колхозчы Акай Токоев гаиләсендә туа. Сарыбагыш нәселеннән<ref>[http://www.stanradar.com/bio/full/15-akaev-askar-akaevich.html Досье :: Акаев Аскар Акаевич :: StanRadar — новости Центральной Азии]</ref>. 1961 елда урта мәктәпне алтын медаль белән тәмамлый. 1968 елда [[Санкт-Петербург|Ленинград]] төгәл механика һәм оптика институтын тәмамлый һәм аспирантурага укырга керә. 1980 елда Мәскәү инженер-физика институтында докторлык диссертациясен яклый<ref>[http://www.nlr.ru/e-case3/sc2.php/web_gak/lc/1997/12#pict Каталог РНБ]</ref>. 1984 елда Кыргыз ССР Фәннәр Академиясе әгъза-корреспонденты итеп сайлана, шул ук елны Кыргыз ССР Фәннәр академиясе академигы була. Әскәр Акаев — профессор, [[Русия фәннәр академиясе|Россия Фәннәр академиясенең]] мактаулы докторы һәм чит ил әгъзасы. Аның җиде укучысы төрле премияләр лауреатлары булалар. 1989—1990 елларда — Кыргыз ССР Фәннәр академиясе президенты. 1990 елның июлендә [[Советлар Берлеге коммунистик фиркасе|СБКФның]] XXVIII съездында [[СБКФ ҮК]] әгъзасы итеп сайлана. 1990 елның 27 октябрендә Республика Югары Советы тарафыннан гамәлгә куелган Кыргыз ССР президенты вазыйфасына сайлана<ref>Закон Киргизской ССР от 24 октября 1990 г. № 222-XII «Об учреждении поста Президента Киргизской ССР и внесении изменений и дополнений в Конституцию (Основной Закон) Киргизской ССР»</ref>. 1991 елның августында ГКЧПның (Гадәттән тыш хәл буенча дәүләт комитеты) барлыкка килүен һәм гамәлләрен кискен рәвештә хөкем итә. Кыргызстан Югары Советы белән бергә Кыргызстанның бәйсезлеген игълан итү турында игълан итә. 1991 елның 21 декабрендә [[Алматы|Алматыга]] килә һәм элеккеге союз республикаларының башка президентлары белән [[Бәйсез Дәүләтләр Берлеге|БДБ]] булдыруда катнаша. 1992 елның 2 мартында Кыргызстанны [[Берләшкән Милләтләр Оешмасы|БМО]] әгъзаларына кабул итү өчен БМО штаб-квартирасында тавыш бирүдә катнаша. 1991 елның октябрендә (сайлауларда) һәм 1994 елның гыйнварында (референдумда) президент вәкаләтләре раслана. 1995 елның 24 декабрендә президент итеп яңадан сайлана. Аны сайлауларда тавыш бирүчеләрнең 70% тан артыгы хуплый. 2000 елның 29 октябрендә президент итеп өченче срокка сайлана. 2003 елның февралендә (референдумда) президент вәкаләтләре раслана. 2005 елның 24 мартында «Тюльпан революциясе» дип аталган халык протесты нәтиҗәсендә Әскар Акаев махсус хезмәтләр ярдәмендә республика территориясеннән кача. Кыргызстан Республикасының Генераль прокуратурасы Акаев качканнан соң аңа һәм аның гаилә әгъзаларына карата җинаять эшләре кузгаткан, [[Русия|Россия Федерациясенә]] бирү турында тиешле запрослар җибәргән. 2005 елның 11 апрелендә Республика парламенты ([[Жогорку Кеңеш]]) аның отставкасын кабул итә. Кыргызстан Тышкы эшләр министрлыгы мәгълүматларына караганда, [[Мәскәү дәүләт университеты|МДУ]] профессоры булып эшли<ref>{{Citation |title=Экс-президент Киргизии — преподаёт в МГУ |url=http://www.mignews.com/news/celebrities/world/031105_154721_46327.html |access-date=2021-07-27 |archive-date=2018-08-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180821223105/http://mignews.com/news/celebrities/world/031105_154721_46327.html |dead-url=yes }}</ref>, анда [[Илья Пригожин|И.Р. Пригожин]] исемендәге математик тикшеренүләр институтының баш фәнни хезмәткәре вазыйфасын башкара<ref>{{cite web|url=http://www.24.kg/community/2007/02/16/43591.html|title=Экс-президент Кыргызстана Аскар Акаев точно рассчитал показатели экономики России в 2006 году|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070219123335/http://24.kg/community/2007/02/16/43591.html|archivedate=2007-02-19}}</ref>. 2006 елның маенда мәгълүматны оптик эшкәртү өлкәсендә күренекле тикшеренүләр өчен [[Русия фәннәр академиясе|Россия Фәннәр академиясенең]] чит ил әгъзасы итеп сайлана. 2009 елдан РФА Президиумының «Дөнья динамикасын комплекслы системалы анализлау һәм модельләштерү» программасы координаторы<ref>[https://www.pravda.ru/science/eureka/hypotheses/19-01-2009/298753-cliodynamic-0/ Клиодинамика — Закономерности прошлого помогают выбрать будущее]</ref>. == Гаилә == * Хатыны — Мәйрәм Дуйшен кызы Акаева —«Мэрим» хәйрия фонды белән җитәкчелек иткән (2000 елгы сайлауларда Кыргызстан хатын-кызлары партиясе исемлеген җитәкләгән<ref>[https://www.kommersant.ru/doc/140755 Акаев помог жене и коммунистам] Коммерсант. 22 февраля 2000 года</ref>). * Улы Айдар (1976—2020) [[Казакъстан|Казахстан]] президенты [[Нурсолтан Назарбаев|Нурсолтан Назарбаевның]] кече кызы [[Алия Назарбаева|Алиягә]] өйләнгән (1998—2001). 2005 елда Кыргызстан парламентына сайлана. == Бүләкләр == [[Файл:Stamp_of_Kyrgyzstan_10years_2.jpg|мини|220x220пкс|Кыргызстанның почта маркасы, 2001]] * [[Хөрмәт Билгесе ордены]] (1981); * [[Александр Пушкин|Пушкин]] Медале (1999 елның 3 августы, [[Русия|Россия]]) — ''Кыргызстан Республикасында Россия мәдәни мирасын саклауга һәм таратуга зур өлеш керткәне өчен<ref>[https://archive.is/20120909022525/www.pravoteka.ru/pst/1053/526144.html Указ Президента Российской Федерации от 23 августа 1999 года № 1106 «О награждении медалью Пушкина»]</ref>''; * I дәрәҗә «Дуслык» ордены (2001 елның 10 декабре, [[Казакъстан]])<ref>Указ Президента Республики Казахстан от 10 декабря 2001 года № 739 «О награждении орденом „Достык“ I степени Акаева А. А.»</ref>; * I дәрәҗә Ике Ак Хач ордены (2003 елның декабре, [[Словакия]]); * Кыргызстанның ЛКСМ премиясе лауреаты(1977) — ''ЭВМ җылыну проблемаларын математик тикшерү өчен''; * Н. Д. Кондратьевның алтын медале лауреаты (2012) — ''иҗтимагый фәннәр үсешенә күренекле өлеш керткәне өчен''<ref>{{Cite web|url=http://ikf2010.ru/comments.php?id=265_0_1_0_C|title=アーカイブされたコピー|accessdate=2013-10-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131012053418/http://ikf2010.ru/comments.php?id=265_0_1_0_C|archivedate=2013-10-12}}</ref>. == Искәрмәләр == <references /> == Әдәбият == * Акаев, Аскар // Казахстан. Национальная энциклопедия. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2004. — Т. I. — <nowiki>ISBN 9965-9389-9-7</nowiki>. * ''Койшиев Т., Плоских В.'', А. Акаев: Учёный, политик. Штрихи к политическому портрету, Бишкек, 1990; * Кто есть кто в кыргызской науке, Бишкек, 1997. * {{книга|автор=|издательство=МИА|тираж=|isbn=|серия=|страниц=224|страницы=|том=|год=2002|место=М.|часть=|издание=|ответственный=под. ред. В. К. Хомерики|викитека=|ссылка=|оригинал=|заглавие=Международная инженерная академия : Справочник (1992—2002) = International Academy of Engineering : Handbook (1992—2002)|ссылка часть=|ref=МИА2002}} * Храмов, Ю. А. Акаев Аскар Акаевич // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и доп. — М. : Наука, 1983. — 400 с. — 200 000 экз. == Сылтамалар == * [https://web.archive.org/web/20160306095536/http://socmodel.com/avtory/akaevaa Научные публикации А. А. Акаева] {{Кыргызстан президентлары}} {{Тышкы сылтамалар}} [[Төркем:ССРБ механиклары]] [[Төркем:Кыргызстан президентлары]] [[Төркем:СБКФ ҮК әгъзалары]] [[Төркем:XXI гасыр сәясәтчеләре]] [[Төркем:Википедия:Замандашлар биографиясе]] [[Төркем:Википедия:Викимәгълүматтан чыганак булган мәкаләләр]] [[Төркем:1944 елда туганнар]] [[Төркем:10 ноябрь көнне туганнар]] [[Төркем:«Хөрмәт Билгесе» ордены кавалерлары]] [[Төркем:Физика-математика фәннәре докторлары]] qf2ib0sj663f0qnohr6j9awjv556aax 0 484648 3524155 3523997 2022-07-20T04:17:01Z CommonsDelinker 176 Replacing Grande_mosquée_d'Alger.jpg with [[File:Mosquée_Jamaa_al-Jdid_d'Alger.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · As stated in french description, this wikitext text/x-wiki [[Файл:Flag of Algeria.svg|200px|thumb|right|[[Алжир]] дәүләт флагы. Үзәктә кызыл йолдыз һәм Ислам символы булган ярымай урнашкан. [[Яшел төс]] ― шулай ук Ислам төсе]] [[Файл:Mosquée Jamaa al-Jdid d'Alger.jpg|200px|thumb|right|[[Әлҗәзаир]]ның {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Җәмигъ әл-Кәбир мәчете|Җәмигъ әл-Кәбир мәчете | en| Djamaa el Kebir}}. 1097 елда нигез салынган]] '''[[Алжир]]да ислам''' ({{lang-ar|الإسلام في الجزائر}}) ― дәүләт дине<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/ag.html|title=The World Factbook — Central Intelligence Agency|author=|website=|date=|publisher=www.cia.gov|lang=en|accessdate=2018-04-06|archivedate=2015-05-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150530025155/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/ag.html}}</ref>. Ил халкының (45 млн кеше, [[2021 ел]]) 99 % ы [[ислам дине]]н тота<ref>{{Cite news|title=Table: Religious Composition by Country, in Percentages|author=|url=http://www.pewforum.org/2012/12/18/table-religious-composition-by-country-in-percentages/|work=Pew Research Center's Religion & Public Life Project|date=2012-12-18|accessdate=2018-04-06|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ag.html#People|title=The World Factbook — Central Intelligence Agency|author=|website=|date=|publisher=www.cia.gov|lang=en|accessdate=2018-04-06|archivedate=2012-09-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120930183539/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ag.html#People}}</ref>. Бөтен дөнья мөселманнарының 2,2 % ы Алжирда яши<ref>{{Cite news|title=Mapping the Global Muslim Population|author=|url=http://www.pewforum.org/2009/10/07/mapping-the-global-muslim-population/|work=Pew Research Center's Religion & Public Life Project|date=2009-10-07|accessdate=2018-04-06|language=en}}</ref>. Илдә 150 меңгә (башка мәгълүматлар буенча – 50 меңгә) якын [[христианнар]] (күбесенчә [[католиклар]]) һәм якынча 1 мең [[яһүд дине]] тарафдары исәпләнә <ref>[http://www.krugosvet.ru/articles/63/1006304/1006304a1.htm krugosvet.ru]</ref>. == Тарих == Алжирда ислам [[VII гасыр]]да [[Төньяк Африка]]ны [[гарәпләр]] яулап алган вакытта барлыкка килгән. Шуннан соң ислам тиз арада хәзерге [[Алжир]] территориясенең күпчелек өлешенә тарала, [[христианнар]] һәм мәҗүсиләр җәмгыятләре {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Әл- Мурабиләр| Мурабиләр| en| Almoravid dynasty}} идарә иткән вакытка кадәр сакланган. [[VIII гасыр]] ахырында Алжирның күпчелек өлеше белән исламның {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Гыйбадия| гыйбадия| en| Ibadi Islam}} агымына керүче {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Рөстәмиләр| рөстәмиләр| en| Rustamid dynasty}} идарә итә. [[909 ел]]да алар {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Фатыймиләр| Фатыймиләрнең| en| Fatimid Caliphate}} [[шигый]] династиясе тарафыннан тар-мар ителә һәм [[Сахара]]дагы Мзаб үзәненә кача, аларның нәселе хәзер дә исламның гыйбадия агымына тугъры булып калган. Фатыйми {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Исмәгыйлилә| исмәгыйлиләренең| en| Isma'ilism}} доктринасы [[Мәгъриб]]тә популяр булмый, шуңа күрә, фатыймиләр киткәннән соң, бу территорияләр [[сөнни]] [[ислам]]ны тотуларын дәвам итәләр. Көньяк Алжирда яшәүче туареглар исламны бары тик [[XV гасыр]]да гына кабул иткән. Алжир мөселманнарының күпчелеге [[Мәлики мәзһәбе]]н кабул иткән, [[Хәнәфи мәзһәбе]]нә бары тик Алжирга [[Госман империясе]] чорында күчеп килгән [[төрекләр]]нең нәселләре генә керә<ref>{{Китап|автор=Louis A. Gordon, Ian Oxnevad|заглавие=Middle East Politics for the New Millennium: A Constructivist Approach|ссылка=https://books.google.com.ua/books?id=FT2kDQAAQBAJ&pg=PA72&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|издательство=Lexington Books|год=2016-10-07|страниц=257|isbn=9780739196984}}</ref>. [[1830 ел]]да [[французлар]] Алжирны яулап ала. Аларның илгә бәреп керүе дини характердагы каршылык тудыра. Бу вакытта [[суфичылык]] [[тарикать]]ләре мөһим роль уйный башлый. [[Франция]]нең [[колония|колониаль]] администрациясе, илнең бәйсезлеге өчен көрәшүчеләрнең башка дин тотучыларга каршы көрәш байрагы астында берләшүләреннән куркып, Ислам таралуга каршы тора. Франция законы буенча, мөселманнар халык белән җыелышлар үткәрә һәм утлы корал йөртә алмый. Эзлекле мөселман мәгарифе булмау традицион ислам агымының йомшаруына һәм юк-бар ышануларга нигезләнгән дини сафсаталар барлыкка килүгә китерә. [[1931 ел]]да мөселман вәгазьчесе {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Габделхәмит Бин Бадис| Габделхәмит Бин Бадис| en| Abdelhamid Ben Badis}}, Ислам динен юк-барга ышанудан һәм дини фетишизмнан арындыру максатында, {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Алжир мөселман голамәләре ассоциациясе| Алжир мөселман голамәләре ассоциациясен| en| Association of Algerian Muslim Ulema}} оештыра<ref>{{Cite news|title=ABDELHAMID BEN BADIS|author=|url=http://dinouna.centerblog.net/54-abdelhamid-ben-badis|work=Centerblog|date=2011-04-16|accessdate=2018-04-06|language=fr}}</ref>. Ислам Алжир халкының бәйсезлек өчен көрәшендә мөһим роль уйнаган. Бәйсезлек алганнан соң, ислам Алжирның дәүләт диненә әверелә<ref name=":0" />. == Хәзерге заман == [[Файл:The view from Sidi Abder Rahman Mosque on the bay of Algiers.jpg|200px|thumb|right|Сиди Габдерахман мәчетенең гөмбәзе һәм манарасы]] Алжирда мөселманнар ил халкының ~99 % ын тәшкил итә. Алжирдагы мөселманнарның күп өлеше [[Мәлики мәзһәбе]] [[сөнниләр]]е, шулай ук илдә, нигездә, төрекләрнең нәселе булган [[Хәнәфи мәзһәбе]] вәкилләре дә бар. Кабилиядә азсанлы [[шигыйлар]], Мзаб үзәнендә гыйбадияләр җәмгыятьләре яши. [[Суфичылык]] [[тарикать]]ләре XIX гасырга караганда азрак булса да, сизелерлек йогынтыга ия<ref>{{Китап|автор=James Morrow|заглавие=Algeria|ссылка=https://books.google.com.ua/books?id=qzWaDAAAQBAJ&pg=PT82&redir_esc=y|издательство=Simon and Schuster|год=2014-10-21|страниц=151|isbn=9781633559813}}</ref>. Ислам Алжирда ''дәүләт дине'' булып тора һәм гражданнар тормышының барлык өлкәләрен дә диярлек җайга сала. Мөселманны диненнән ваз кичәргә яки башка дингә күчәргә өндәүчегә җәза (''штрафка тарту һәм төрмәгә утырту'') бирүне күздә тотучы канун яши<ref>{{Cite news|title=За призывы отречься от ислама и принять другую религию в Алжире будут сажать и штрафовать|author=|url=http://www.newsru.com/religy/22mar2006/algeria.html|work=NEWSru.com|date=|accessdate=2018-04-06}}</ref>. Алжирлыларның мөселман изге яклаучылары традициясе бар. Сиди Габдерахман, Алжирның изге яклаучысы, мөгаен, аларның иң танылганы<ref>{{Китап|автор=Hamilton Alexander Rosskeen Gibb|заглавие=The Encyclopaedia of Islam|ссылка=https://books.google.com.ua/books?id=DXcRAQAAMAAJ&redir_esc=y|издательство=Brill|год=1967|страниц=1448}}</ref>. == Мәчетләр == Алжир Дин эшләре һәм хәйриячелек министрлыгы мәгълүматларына караганда, 2006 елда Алжирда 15 000 тирәсе мәчет исәпләнә, аларның 450 се Алжир башкаласы [[Әлҗәзаир]]да урнашкан. Әлеге мәчетләрнең 90 % ы Алжир бәйсезлек алганнан соң, 1962 елда төзелгән <ref>[http://www.albayan.ae/sports/2006-10-17-1.954508 15 ألف مسجد في الجزائر]. ''Albayan''. Retrieved 11 January 2018.</ref>. <gallery> Alger-Grande-Mosquée.jpg| [[Әлҗәзаир Бөек мәчете]]. 1097 елда нигез салынган. Хәзерге күренеше Grande mosquée et dépendance Minaret de la Mosquée 003.jpg| Тлемсен шәһәренең Зур мәчете. 1086 елда нигезләнгән Mosquee Abi El Hassen Tlemcen.jpg| Тлемсен шәһәренең Аби Әл Хәсән мәчете Mosquée Ibn Badis.jpg| Оран шәһәрендәге Габделхәмит Бен Бадис мәчете. 2015 елда ачылган Al-Kawthar Mosque in Blida, Algeria.jpg| Блида шәһәрендә Әл-Кәүсәр мәчете </gallery> == Сылтамалар == * [http://www.pewforum.org/2011/01/27/table-muslim-population-by-country/ Илләр буенча мөселманнар саны]{{ref-en}} * [https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/ag.html Central Intelligence Agency. Algeria] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150530025155/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/ag.html |date=2015-05-30 }}{{ref-en}} == Искәрмәләр == <small>{{искәрмәләр}}</small> {{Африкада ислам}} [[Төркем:Илләр буенча ислам]] [[Төркем:Африкада ислам]] [[Төркем:Алжирда ислам]] r13ifxcvxjzlfx09h2k16t99ya6chea 0 484836 3524165 3522457 2022-07-20T08:59:15Z CommonsDelinker 176 Removing [[:c:File:Bakhtiyar_Vahabzadeh.jpg|Bakhtiyar_Vahabzadeh.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Túrelio|Túrelio]] because: [[:c:COM:L|Copyright violation]]: a Kulis.az website does have a copyright, [https://tineye.com/search/7ae0bc0 wikitext text/x-wiki {{Шәхес|сурәт=}} {{фш|Ваһабзадә}} '''Бәхтияр Ваһабзадә''', Бәхтияр Мәхмүд (''яки'' Зәкәрия) оглу <ref>{{Cite web |url=http://heb.science.gov.az/az/news/1582/ |title=Bəxtiyar Vahabzadənin arzuladığı bəxtiyar gələcək, '''Rafael HÜSEYNOV''' |date=01 avqust 2017 |work= |publisher=heb.science.gov.az |language=az |accessdate=10 oktyabr 2021 |archivedate=2021-10-10 |archiveurl=https://archive.today/20211010173817/http://heb.science.gov.az/az/news/1582/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.kultura.az/news/20141208124427089 |title="Bəxtiyar Vahabzadənin anası ermənidir" (?) sualına cavab, Şirməmməd Hüseynov, '''"Yeni müsavat" qəzeti, N202,''' |date=01 avqust 2003 |work= |publisher=www.kultura.az |language=az |accessdate=10 oktyabr 2021 |archivedate=2021-10-10 |archiveurl=https://archive.today/20211010180039/https://www.kultura.az/az/article/2749/ |url-status=live }}</ref> Ваһабзадә ({{Lang-az|Vahabzadə Bəxtiyar Mahmud oğlu və ya Zəkəriyya oğlu}}; [[16 август]] [[1925 ел]] — [[13 февраль]] [[2009 ел]]) — Азәрбайҗан ССРның халык шагыйре (1984) һәм атказанган сәнгать эшлеклесе (1974), Азәрбайҗан Милли фәннәр академиясенең мөхбир әгъзасы. == Биографиясе == Бәхтияр Ваһабзадә 1925 елның 16 августында Азәрбайҗан Республикасының [[Шәке]] шәһәрендә туган. Булачак шагыйрьгә тугыз яшь булганда, гаиләсе республиканың башкаласы [[Бакы|Бакыга]] күченә. 1947 елда [[Бакы дәүләт университеты|Бакы дәүләт университетының]] филология факультетын тәмамлый. 1945 елда аны Азәрбайҗан Язучылар союзына кабул ителә. Иҗат белән беррәттән 40 елдан артык Бакы дәүләт университетында укыта. 1950 елдан 1990 елга кадәр Бакы дәүләт университетында укытучы, доцент һәм профессор булып эшли. 1964 елда «Самед Вургун» дигән монографиясе белән филология фәннәре докторы гыйльми исеменә лаек була. 1980 елда [[Азәрбайҗан]] Фәннәр академиясенең әгъза-корреспонденты булып китә. 1995 елда шагыйрь «Истиглал» (Азатлык) азатлык өчен көрәш ордены белән бүләкләнә. 2009 елның 13 февралендә шагыйрь Бакы шәһәрендә вафат була<ref>{{Cite web|url=http://dergipark.gov.tr/download/article-file/76693|title=Б. Вагабзаде|author=|date=|publisher=dergipark.gov.tr|accessdate=2019-01-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190115075701/http://dergipark.gov.tr/download/article-file/76693|archivedate=2019-01-15}}</ref> 2018 елның 21 февралендә шагыйрьнең хатыны Диләрә Ваһабзадә Бакыда вафат була.<ref>{{Cite news|title=Скончалась супруга Бахтияра Вахабзаде|url=https://ru.oxu.az/society/243987|date=2018-02-22|accessdate=2018-02-22}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://ru.azadinform.az/news/a-118713.html|title=Скончалась супруга Бахтияра Вахабзаде - Культура - Новости - Информационное Агентство АзадИнформ|author=Информационное Агентство АзадИнформ|publisher=ru.azadinform.az|accessdate=2018-02-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180222225525/http://ru.azadinform.az/news/a-118713.html|archivedate=2018-02-22}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180222225525/http://ru.azadinform.az/news/a-118713.html|date=2018-02-22}}</ref> == Хәтер == * 2011 елда Бакы каласында Бакы дәүләт университеты янындагы урамга Бәхтияр Ваһабзадә исеме бирелә. * 2018 елның 1 сентябрендә Шәке шәһәрендә музей йорты ачыла<ref>[https://atalar.ru/v-sheki-sostoyalas-torzhestvennaya-tseremoniya-otkrytiya-doma-muzeya-bahtiyara-vagabzade.html В Шеки состоялась торжественная церемония открытия Дома-музея Бахтияра Вагабзаде]. Культурно-просветительский сайт ATAlar.ru</ref> һәм кайчандыр ул яшәгән бинага мемориаль такта урнаштырылган. [[Файл:Бахтияр_Махмуд_оглы_Вагабзаде-народный_поэт_Азербайджана_ибашкирская_поэтесса_Гузаль_Ситдыкова._2001.jpg|мини|Бәхтияр Ваһабзадә һәм башкорт язучысы [[Гүзәл Ситдыйкова]]. Бакыда «Деде Ҡорҡот» дастанының 1300 еллыгын үткәргәндә, 2001]] == Мактаулы исемнәре һәм башка бүләкләре == * «Азатлык» ордены (15.04.1995) — ''Азәрбайҗан халкының милли азатлык өчен көрәшендәге зур хезмәтләре өчен''<ref>[http://www.e-qanun.az/framework/9284 Указ Президента Азербайджанской Республики от 15 апреля 1995 года № 319 "О награждении Б. М. Вагабзаде орденом «Независимость»]</ref> * [[Октябрь Инкыйлабы ордены|Октябрь Революциясе ордены]] (16.11.1984) * [[Кызыл Байрак Хезмәт ордены|Хезмәт Кызыл Байрак ордены]] (20.08.1975) * [[Хезмәт ветераны медале|«Хезмәт ветераны» медале]] * Азәрбайҗан Республикасының халык шагыйре (1984) * Азәрбайҗан ССР-ның атказанган сәнгать эшлеклесе (1974) * ССРБ-ның дәүләт премиясе (1984) * Азәрбайҗан ССР-ның дәүләт премиясе (1976) == Искәрмәләр == {{Reflist|2}} == Сылтамалар == * [http://turktoday.info/cdn/2016/10/gulistan-russk-ayaerb-kyrg-angliy.pdf Бәхтияр Ваһабзадә поэмасы «Гөлестан»]. [[Төркем:16 август көнне туганнар]] [[Төркем:1925 елда туганнар]] [[Төркем:13 февраль көнне вафатлар]] [[Төркем:2009 елда вафатлар]] [[Төркем:Бакыда вафатлар]] [[Төркем:Әлифба буенча шәхесләр]] [[Төркем:Әлифба буенча шагыйрьләр]] [[Төркем:XX гасыр шагыйрьләре]] [[Төркем:Азәрбайҗан шагыйрьләре]] [[Төркем:Азәрбайҗан халык шагыйрьләре]] [[Төркем:ССРБ шагыйрьләре]] [[Төркем:ССРБ дәүләт премиясе лауреатлары]] [[Төркем:Октябрь Инкыйлабы ордены кавалерлары]] [[Төркем:Филология фәннәре докторлары]] [[Төркем:Азәрбайҗанда туганнар]] t1mssxezsblc0jefzobhfbc4uibx7sz 0 546963 3524158 3438082 2022-07-20T08:18:45Z CommonsDelinker 176 Removing [[:c:File:Памятник-бюст_(8)._(Ст._Майна).jpg|Памятник-бюст_(8)._(Ст._Майна).jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Fitindia|Fitindia]] because: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Олег - 73|]]. wikitext text/x-wiki {{MyTatarstan2022}} {{Шәхес}} {{фш|Соболевский}} '''Анатолий Соболевский''' ( 25 апрель, 1923 ел, Самара губернасы, [[Кременки (Сембер өлкәсе)|Кременки]] - 29 март, 2003, Мәскәү өлкәсе, Жуковский) - 184 нче гвардия укчылар полкының 62 нче гвардия укчылар дивизиясенең укчылар ротасы командиры, дала фронтының 37 нче армиясе гвардия укчылар дивизиясе командиры, гвардия өлкән лейтенанты, [[Советлар Берлеге каһарманы|Советлар Союзы Герое]] . == Биография == Анатолий Фёдорович Соболевский 1923 елның 25 апрелендә [[Кременки (Сембер өлкәсе)|Кремёнки]] авылында (хәзерге - Иске Майна районы [[Сембер өлкәсе|Сембер (Ульяновск) өлкәсе]]) хезмәткәрләр гаиләсендә туган. Педагогия училищесының 2 курсын тәмамлый. Бухгалтер булып эшли. 1941 елның декабреннән [[Эшче-крестьян Кызыл Армиясе|Кызыл Армиядә]] хезмәт итә. 1942 елда Моршан пехота училищесын тәмамлый. 1942 елның июленнән гамәлдәге армиядә. 1943 елдан башлап [[Советлар Берлеге коммунистик фиркасе|КПСС (б)]] әгъзасы. 184 нче гвардия укчылар полкының укчылар ротасы командиры өлкән лейтенант Анатолий Соболевский 1943 елның 28 сентябрендә Украинаның Днепропетров өлкәсе Верхнеднепровск районы Мишурин авылы тирәсендә беренчеләрдән булып Днепр елгасын кичә. А.Ф.Соболевский җитәкчелегендәге рота уң ярдагы чикне яулап ала, һәм дүрт көн дәвамында дошманга каршы көрәшә. Бу сугышта гвардия офицеры Анатолий Фёдорович яралана, әмма сугыш кырыннан китми, шәхси үрнәк белән сугышчыларны батырлыкка рухландыра. [[ССРБ Югары Шурасы|СССР Югары Советы]] Президиумының [[ССРБ Югары Шурасы|1944 елның 22 февралендәге]] указы белән командование тарафыннан куелган '''хәрби''' '''бурычын''' '''үрнәк''' рәвештә үтәгәне һәм шул вакытта күрсәтелгән кыюлыгы һәм батырлыгы өчен [[Советлар Берлеге каһарманы|өлкән лейтенант Анатолий Федорович Соболевскийга]] Советлар Союзы Герое исеме бирелә, [[Ленин ордены]]<nowiki/>һәм [[«Алтын Йолдыз» медале (ССРБ)|Алтын Йолдыз медале]] белән бүләкләнә. 1944 елның февраленнән майор А.Ф.Соболевский запаста. 1951 елда [[А.Н. Туполев исемендәге Казан илкүләм тикшеренү техник университеты|Казан авиация институтын тәмамлый]]. [[Мәскәү өлкәсе|Мәскәү өлкәсенең]] Жуковский шәһәрендә яши һәм эшли. 2003 елның 29 мартында үлә. Жуковскийда Быков зиратында җирләнгән. == Бүләкләр == [[Ленин ордены|Ленин]] [[Ватан сугышы ордены|ордены, 1 нче]] һәм 2 нче дәрәҗәдәге Бөек Ватан сугышы орденнары һәм медальләр белән бүләкләнгән. == Хәтер == [[Сембер өлкәсе|Ульяновск өлкәсе]]<nowiki/>нең [[Иске Майна]] шәһәр тибындагы бистәсендә Геройлар Аллеясында А.Ф. Соболевский бюсты урнаштырылган. == Әдәбият == * Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов . - М .: Воениздат, 1988. - Т. 2 / Любов - Ящук /. - 863 с.. - 100 000 экз. - <nowiki>ISBN 5-203-00536-2</nowiki> . * Ульяновцы в боях за Родину. — 2-е изд. — Саратов, 1964. == Сылтамалар == * {{Warheroes|id=8652|name=Соболевский Анатолий Фёдорович|accessdate=2014-07-05}} [[Төркем:Казан авиация институтын тәмамлаучылар]] [[Төркем:СБКФ әгъзалары]] [[Төркем:2003 елда вафатлар]] [[Төркем:29 март көнне вафатлар]] [[Төркем:Старапул өязендә туганнар]] [[Төркем:1923 елда туганнар]] [[Төркем:25 апрель көнне туганнар]] [[Төркем:II дәрәҗә Ватан сугышы ордены кавалерлары]] [[Төркем:I дәрәҗә Ватан сугышы ордены кавалерлары]] [[Төркем:Ленин ордены кавалерлары]] [[Төркем:Советлар Берлеге Каһарманнары]] [[Төркем:Әлифба буенча шәхесләр]] ns4zexmnul2vee6oacbc72i8a66s6as 0 584996 3524159 3503397 2022-07-20T08:25:16Z 85.233.76.88 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Илназ Рамазанов | рәсем =И.И.Рамазанов.jpg | рәсем_зурлыгы = 200px | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Илназ Илшат улы Рамазанов | һөнәр = [[көрәш]]че | туу датасы = 12.02.2001 | туу җире = [[РФ]], [[ТР]], {{туу җире|Тукай районы|Тукай районында}}, [[Биклән]] | гражданлык = {{байрак|Россия}} [[РФ]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = Илшат | әни = Гөлчәчәк | ир = | хатын = Эльвира | балалар = | кул кую = | бүләк һәм премияләр =дөнья чемпионы<br/> [[РФ]] чемпионы<br/>[[ТР]] чемпионы | сайт = | башка мәгълүмат = }} {{фш|Рамазанов}} '''Илназ Рамазанов''', Илназ Илшат улы Рамазанов (''[[2001 ел]]ның [[12 февраль|12 феврале]], [[РФ]], [[ТР]], [[Тукай районы]], [[Биклән]]'') — 75 кг авырлык категориясендә [[көрәш]]че, РФ милли көрәш һәм билбау көрәше буенча спорт остасы, Татарстан һәм РФ чемпионатлары җиңүчесе, өч тапкыр дөнья чемпионы<ref>[http://tukai-rt.ru/news/vesti/ilnaz-trekhkratnyy-chempion-mira Ильназ – трехкратный чемпион мира!]</ref>, яшүсмерләр арасында Федераль Сабантуй батыры (2018, [[Чабаксар]]) <ref>''Эльза Кузнецова''. [https://www.tatar-inform.ru/news/zhitel-tukaevskogo-rayona-stal-pobeditelem-federalnogo-sabantuya Житель Тукаевского района стал победителем федерального Сабантуя.] [[Татар-информ]], 14.07.2018</ref>, «2021 елның иң яхшы көрәшчесе», «2021 елның иң яхшы спортчысы», «Тукай районының мактаулы гражданы». == Тәрҗемәи хәле == 2001 елның 12 февралендә [[Тукай районы]] [[Биклән]] авылында туган. Әтисе Илшат ― «Р-Агро» хуҗалыгында баш ветеринар, әнисе Гөлчәчәк – Яр Чаллы бала табу йорты шәфкать туташы <ref>''Эльвира Абдуллина''. [http://tukai-rt.ru/news/tvoi-lyudi-selo/ilnaz-ramazanov-ya-patriot-svoego-rayona Ильназ Рамазанов: «Я патриот своего района».] Светлый путь, 11.01.2020</ref>. Түбән Кама нефть һәм химия көллиятен тәмамлаган. [[Яр Чаллы дәүләт педагогика университеты|Чаллы педагогика университетында]] физик тәрбия юнәлешендә III курста белем ала, [[Казан дәүләт архитектура-төзелеш университеты|Казан дәүләт төзелеш академиясендә]] «юллар челтәре инженеры» белгечлеге буенча укый. [[Тукай районы]]ның балалар спорт мәктәбендә тренер, «Чаллы-Бройлер» җәмгыятендә оператор булып эшли. Алты яшеннән [[көрәш]] белән мавыга. Спорт залына шулай ук көрәш белән шөгыльләнүче абыйсы Илнур алып килгән. Беренче (18 яшенә кадәр) тренеры – Марат Мөхәммәдиев ([[Биклән]] авылыннан). Хәзер мөстәкыйль шөгыльләнә. Бүген 75 кг авырлыкта чыгыш ясый. Һәрвакыт Тукай районы өчен чыгыш ясый. 8-9 яшеннән Чаллыда, районда көрәшче буларак таныла башлый. Чаллы [[Сабан туе]]ның яшүсмерләр арасында абсолют батыры булган. Ярышларда 300 тирәсе медаль яулаган. [[Татарстан Республикасы Спорт министрлыгы|ТР спорт министрлыгы]] 2021 ел күрсәткечләре өчен 2022 елның башыннан 7500 сумлык айлык стипендия билгеләгән <ref>[https://minsport.tatarstan.ru/gosudarstvennaya-podderzhka-sportsmenov-i.htm?pub_id=3108505.htm Приказ Минспорта РТ от 26.01.2022 № 16 "О назначении стипендий и доплат за результаты 2021 года"]</ref>. == Гаиләсе == Хатыны Эльвира, элекке журналист, хәзер Илназ Рамазановның пиар-менеджеры. 2021 елның 31 августында никах укытканнар. Эльвираның беренче никахыннан булган улы ЭминнЫ, кызы Мальвинаны тәрбиялиләр. Гаилә [[Чаллы]]да яши. Ике ел ярым элек Илназ Рамазанов намазга баскан. == Әдәбият == # ''Лилия Йосыпова''. Келәмдә – арыслан, өйдә бик нечкә күңелле ул. [[Ирек мәйданы (газета)|«Ирек мәйданы»]], 2022 ел, 7 апрель, 10нчы бит. == Сылтамалар == * ''Алсу Тимерханова''. [http://tukai-rt.ru/news/vesti/ilnaz-trekhkratnyy-chempion-mira Ильназ – трехкратный чемпион мира!] Светлый путь, 30.11.2021 == Искәрмәләр == <small>{{искәрмәләр}}</small> {{DEFAULTSORT:Рамазанов, Илназ}} [[Төркем:Көрәшчеләр]] [[Төркем:Түбән Кама нефть һәм химия көллиятен тәмамлаучылар]] [[Төркем:Көрәш буенча дөнья чемпионнары]] [[Төркем:Көрәш буенча Татарстан чемпионнары]] [[Төркем:Көрәш буенча Русия чемпионнары]] [[Төркем:Татарча көрәш осталары]] [[Төркем:Тукай районының мактаулы гражданнары]] g1wgjz6rl6v958d2s0j1id3j7i1tfce 3524160 3524159 2022-07-20T08:25:35Z 85.233.76.88 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Илназ Рамазанов | рәсем =И.И.Рамазанов.jpg | рәсем_зурлыгы = 200px | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Илназ Илшат улы Рамазанов | һөнәр = [[көрәш]]че | туу датасы = 12.02.2001 | туу җире = [[РФ]], [[ТР]], {{туу җире|Тукай районы|Тукай районында}}, [[Биклән]] | гражданлык = {{байрак|Россия}} [[РФ]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = Илшат | әни = Гөлчәчәк | ир = | хатын = Эльвира | балалар = | кул кую = | бүләк һәм премияләр =дөнья чемпионы<br/> [[РФ]] чемпионы<br/>[[ТР]] чемпионы | сайт = | башка мәгълүмат = }} {{фш|Рамазанов}} '''Илназ Рамазанов''', Илназ Илшат улы Рамазанов (''[[2001 ел]]ның [[12 февраль|12 феврале]], [[РФ]], [[ТР]], [[Тукай районы]], [[Биклән]]'') — 75 кг авырлык категориясендә [[көрәш]]че, РФ милли көрәш һәм билбау көрәше буенча спорт остасы, Татарстан һәм РФ чемпионатлары җиңүчесе, өч тапкыр дөнья чемпионы<ref>[http://tukai-rt.ru/news/vesti/ilnaz-trekhkratnyy-chempion-mira Ильназ – трехкратный чемпион мира!]</ref>, яшүсмерләр арасында Федераль Сабантуй батыры (2018, [[Чабаксар]]) <ref>''Эльза Кузнецова''. [https://www.tatar-inform.ru/news/zhitel-tukaevskogo-rayona-stal-pobeditelem-federalnogo-sabantuya Житель Тукаевского района стал победителем федерального Сабантуя.] [[Татар-информ]], 14.07.2018</ref>, «2021 елның иң яхшы көрәшчесе», «2021 елның иң яхшы спортчысы», «Тукай районының мактаулы гражданы». == Тәрҗемәи хәле == 2001 елның 12 февралендә [[Тукай районы]] [[Биклән]] авылында туган. Әтисе Илшат ― «Р-Агро» хуҗалыгында баш ветеринар, әнисе Гөлчәчәк – Яр Чаллы бала табу йорты шәфкать туташы <ref>''Эльвира Абдуллина''. [http://tukai-rt.ru/news/tvoi-lyudi-selo/ilnaz-ramazanov-ya-patriot-svoego-rayona Ильназ Рамазанов: «Я патриот своего района».] Светлый путь, 11.01.2020</ref>. Түбән Кама нефть һәм химия көллиятен тәмамлаган. [[Яр Чаллы дәүләт педагогика университеты|Чаллы педагогика университетында]] физик тәрбия юнәлешендә III курста белем ала, [[Казан дәүләт архитектура-төзелеш университеты|Казан дәүләт төзелеш академиясендә]] «юллар челтәре инженеры» белгечлеге буенча укый. [[Тукай районы]]ның балалар спорт мәктәбендә тренер, «Чаллы-Бройлер» җәмгыятендә оператор булып эшли. Алты яшеннән [[көрәш]] белән мавыга. Спорт залына шулай ук көрәш белән шөгыльләнүче абыйсы Илнур алып килгән. Беренче (18 яшенә кадәр) тренеры – Марат Мөхәммәдиев ([[Биклән]] авылыннан). Хәзер мөстәкыйль шөгыльләнә. Бүген 75 кг авырлыкта чыгыш ясый. Һәрвакыт Тукай районы өчен чыгыш ясый. 8-9 яшеннән Чаллыда, районда көрәшче буларак таныла башлый. Чаллы [[Сабан туе]]ның яшүсмерләр арасында абсолют батыры булган. Ярышларда 300 тирәсе медаль яулаган. [[Татарстан Республикасы Спорт министрлыгы|ТР спорт министрлыгы]] 2021 ел күрсәткечләре өчен 2022 елның башыннан 7500 сумлык айлык стипендия билгеләгән <ref>[https://minsport.tatarstan.ru/gosudarstvennaya-podderzhka-sportsmenov-i.htm?pub_id=3108505.htm Приказ Минспорта РТ от 26.01.2022 № 16 "О назначении стипендий и доплат за результаты 2021 года"]</ref>. == Гаиләсе == Хатыны Эльвира, элекке журналист, хәзер Илназ Рамазановның пиар-менеджеры. 2021 елның 31 августында никах укытканнар. Эльвираның беренче никахыннан булган улы Эминны, кызы Мальвинаны тәрбиялиләр. Гаилә [[Чаллы]]да яши. Ике ел ярым элек Илназ Рамазанов намазга баскан. == Әдәбият == # ''Лилия Йосыпова''. Келәмдә – арыслан, өйдә бик нечкә күңелле ул. [[Ирек мәйданы (газета)|«Ирек мәйданы»]], 2022 ел, 7 апрель, 10нчы бит. == Сылтамалар == * ''Алсу Тимерханова''. [http://tukai-rt.ru/news/vesti/ilnaz-trekhkratnyy-chempion-mira Ильназ – трехкратный чемпион мира!] Светлый путь, 30.11.2021 == Искәрмәләр == <small>{{искәрмәләр}}</small> {{DEFAULTSORT:Рамазанов, Илназ}} [[Төркем:Көрәшчеләр]] [[Төркем:Түбән Кама нефть һәм химия көллиятен тәмамлаучылар]] [[Төркем:Көрәш буенча дөнья чемпионнары]] [[Төркем:Көрәш буенча Татарстан чемпионнары]] [[Төркем:Көрәш буенча Русия чемпионнары]] [[Төркем:Татарча көрәш осталары]] [[Төркем:Тукай районының мактаулы гражданнары]] mms4vxjkkr8wtk9veazj0zo1ep55kps 0 585188 3524137 3523774 2022-07-19T14:52:57Z Әмир 15082 + 1 Башкортстанлы wikitext text/x-wiki {{мәгълүмати исемлек|show=2|Татарлар|Башкортлар|Россиянең Украинага бәреп керүе (2022)}} {{Портал|Шәхесләр}} {{TOC right}} {{notice|'''Бу биттәге исемлек тулы булмаска мөмкин!'''<br/>Мәгълүмат һәм дәлилләүче чыганакларга сылтамалар белән баетуыгыз өчен изге рәхмәт!}} == Исемлек == === А === # [[Айдар Аиткужин]] (22 яшь, [[Күгәрчен районы]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> # [[Радмир Алиев]] ([[Сорокино (Төмән өлкәсе)|Сорокино]], [[Яркәү районы]], [[Төмән өлкәсе]])<ref>[https://72.ru/text/gorod/2022/05/20/71345213/ В спецоперации на Украине погиб 42-летний уроженец тюменского села.]</ref> # [[Альберт Аллагулов]] (25 яшь, [[Уфа]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> # [[Фәдис Аллаяров]] (22 яшь, [[Бишбүләк районы]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> # [[Илгиз Алтыншин]] (40 яшь, [[Куергазы районы]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> # [[Рөстәм Артемьев]] (45 яшь, [[Уфа]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Илфат Ахияров]] (33 яшь, [[Дүртөйле]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa">{{cite web|url=https://ufa-kp-ru.turbopages.org/ufa.kp.ru/s/daily/27376/4569323/|title = Список погибших солдат из Башкирии на Украине во время спецоперации|publisher=[[Комсомольская правда]].Уфа порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[7 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[24 апрель]] көне|language= [[русча]]}}</ref><ref name=":Пруфы">[https://vk.com/prufy_ru?z=album-25561502_283304189 Альбом памяти погибших на Украине.] Пруфы.рф ВКонтакте</ref> === Ә === # [[Руслан Әетов]] ([[Березовский]], Свердловск өлкәсе)<ref>[https://www.ura.news/news/1052540266 Свердловский солдат погиб во время спецоперации на Украине.]</ref> # [[Хәйдәр Әфләтүнов]] ([[Яңа Комазан]], [[Мамадыш районы]], [[Татарстан]])<ref>[https://www.tatar-inform.ru/news/zitel-mamadysskogo-raiona-rt-pogib-vo-vremya-specoperacii-na-ukraine-5868729 Житель Мамадышского района РТ погиб во время спецоперации на Украине.]</ref> # [[Марат Әхмәтҗанов (1999)|Марат Әхмәтҗанов]] (23 яшь, [[Нуриман районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Николай Әхмәтҗанов]] ([[Новоуткинск]], [[Свердловск өлкәсе]])<ref>[https://66.ru/news/incident/251704/ На Украине погибли как минимум 40 солдат из Свердловской области. Список.]</ref> # [[Рафаэль Әхмәтов]] ([[Ырынбур]], [[Ырынбур өлкәсе]])<ref>[https://56orb.ru/news/society/13-05-2022/v-orenburge-prostilis-s-pogibshim-na-ukraine-ofitserom-rafaelem-ahmetovym В Оренбурге простились с погибшим в ходе спецоперации на Украине Рафаэлем Ахметовым.]</ref> # [[Фидарис Әхмәтов]] (35 яшь, [[Тәтешле районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Андрей Әхмәтшин]] ([[Тольятти]], [[Самар өлкәсе]])<ref>[https://www.samara.kp.ru/daily/27377.5/4570103/ "Он умер ради жизни других": погибшего на Украине старшину из Тольятти посмертно представили к Ордену.]</ref> # [[Руслан Әхмәтшин]], өлкән лейтенант, танкист, (25 яшь, [[Кизнер]], Удмуртия) <ref name="Tatar Today">[https://tatar-today.ru/2022/05/75372/ Украинада Казан танк училищесыннан тагын 4 офицер һәлак булган.] Tatar Today — татар яңалыклары</ref>. # [[Мәлик Әхтәров]] ([[Екатеринбург]], Свердловск өлкәсе)<ref name="ТС" /> # [[Рафил Әюпов]] (46 яшь, [[Белорет районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> === Б === # [[Илнар Байҗигетов]] (24 яшь, [[Учалы районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Рөстәм Бакиров]] (27 яшь, [[Дүртөйле]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Алмаз Батанов]], лейтенант, танкист (1999, [[Казан]]) # [[Артур Батыров]], өлкән лейтенант (28 яшь, [[Дәүләкән]], Башкортстан)<ref>''Азат Гиззатуллин''. [https://www.bashinform.ru/news/social/2022-05-23/v-bashkirii-prostilis-so-starshim-leytenantom-arturom-batyrovym-pogibshim-na-territorii-ukrainy-2814453 В Башкирии простились со старшим лейтенантом Артуром Батыровым, погибшим на территории Украины.] ИА «Башинформ», 23.05.2022</ref> # [[Байегет Бикбулатов]] (20 яшь, [[Бөрҗән районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Дамир Бикмансуров]] ([[Юкамен районы]], Удмуртия)<ref>[https://www.udm-info.ru/news/society/17-04-2022/urozhenets-udmurtii-damir-bekmansurov-pogib-na-ukraine%3famp=1 Уроженец Удмуртии Дамир Бекмансуров погиб на Украине.]</ref> # [[Сынбулат Билалов]] (21 яшь, [[Бөрҗән районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> === В === # [[Виктор Вәлиев]] ([[Киев]], Украина)<ref>[https://i-ua.tv/society/32881-zahynuv-viktor-valieiev-kolyshnii-dyrektor-asotsiatsii-it-ukrainy Загинув Віктор Валєєв, колишній директор асоціації ІТ України.]{{ref-ua}}</ref> # [[Данил Вәлиев]] (31 яшь, [[Чакмагыш районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Данис Вәлиев]] (21 яшь, [[Дурасау (Чишмә районы)|Дурасов]], [[Чишмә районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Зөфәр Вәхиев]] (23 яшь, [[Маты (Балтач районы)|Маты]], [[Балтач районы (Башкортстан)|Балтач районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Гомәр Волков]] ([[Кырым]])<ref>[https://www.24tv.ua/ru/u-vijni-za-ukrainu-zaginuv-krimskotatarskij-boyec-umer-volkov_n1895031/amp В войне за Украину погиб крымскотатарский боец Умер Волков.]</ref> === Г === # [[Виталий Габтуллин]] ([[Лысьва]], Пермь крае)<ref name="ПА" /> # [[Рөстәм Газизов]] (20 яшь, [[Балакатай районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Ренат Гайсин]], подполковник (1983, Казан) # [[Илнур Гайфетдинов]], фельдшер (2000, [[Кукмара районы]]) # [[Илгиз Гайфуллин]] (26 яшь, [[Учалы районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Артём Галиев]] ([[Фаленки районы]], [[Киров өлкәсе]])<ref>[https://www.gtrk-vyatka.ru/vesti/incidents/amp/72956-major-iz-falenskogo-rajona-pogib-v-boju-na-ukraine.html Майор из Фалёнского района погиб в бою на Украине.]</ref> # [[Илдар Галиев]], рядовой ([[Балтач районы]]) # [[Илдар Гализиев]] ([[Подовинное]], [[Октябрьское районы (Чиләбе өлкәсе)|Октябрьское районы]], [[Чиләбе өлкәсе]])<ref>[https://74.ru/text/incidents/2022/06/04/71385302/ В Челябинской области простились с погибшим на Украине 19-летним ефрейтором.]</ref> # [[Руслан Галимов]] (42 яшь, [[Салават районы]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> # [[Илшат Галин]] (28 яшь, Бөрҗән районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Илвир Галләмов]], өлкән лейтенант, танк взводы командиры (1997, БР, [[Кушнаренко районы]], [[Калтай (Кушнарин районы)|Калтай]])<ref>[https://ok.ru/dorogamipamyiti/topic/154011032692096 ПАМЯТИ СТАРШЕГО ЛЕЙТЕНАНТА ВООРУЖЕННЫХ СИЛ РФ ГАЛЛЯМОВА]</ref>.<ref name="kazanreporter2304">{{cite web|url=https://kazanreporter.ru/news/49198_stalo-izvestno-o-gibeli-na-ukraine-semi-vypusknikov-kazanskogo-tankovogo-ucilisa|title = Еще пять выпускников казанского танкового училища погибли на Украине|publisher=«Казанский репортёр» порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[23 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[23 апрель]] көне|language= [[русча]]}}</ref> # [[Руслан Галләмов]], прапорщик (1988, [[Чаллы]]) # [[Линар Гарипов]] (22 яшь, [[Салават (шәһәр)|Салават]])<ref name="kazanreporter2304"/><ref>[http://www.gorodsalavat.ru/news.php?id=1078 www.gorodSalavat.ru - Житель Салавата Линар Гарипов погиб на Украине.] Сайт города Салават, 25.03.2022</ref> # [[Риф Гафаров]] (38 яшь, [[Балакатай районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Руслан Гашиятуллин]] ([[Сафакүл]], [[Сафакүл районы]], [[Курган өлкәсе]])<ref>[https://45.ru/text/incidents/2022/03/24/70528796/ В Зауралье простятся с военнослужащим Русланом Гашиятуллиным, погибшим на Украине.]</ref> # [[Ленар Гәрәев]] (32 яшь, [[Тәбәрле]], [[Әгерҗе районы]], Татарстан) <ref>[http://agryz-rt.ru/news/nasha-zhizn/v-agryzskom-rayone-prostilis-s-geroicheski-pogibshim-na-ukraine-lenarom-garaevym В Агрызском районе простились с героически погибшим на Украине Ленаром Гараевым.] Агрызские вести, 9.07.2022</ref> # [[Сергей Гобәйдуллин]] ([[Чибәркүл]], Чиләбе өлкәсе)<ref name="КД" /> # [[Файл:RIAN archive 470774 Gold Star medal (cropped).jpg|15px|Россия Федерациясе Каһарманының Алтын Йолдыз медале - 2022]] [[Дамир Гыйлемханов (1999)]], танк механигы, ефрейтор (Казан) # [[Равил Ринат улы Гомәров| Равил Гомәров]] ([[Салават (шәһәр)|Салават]], Башкортстан) <ref>''Ирина Кудрина''. [https://gorobzor.ru/novosti/proisshestviya/170975-v-salavate-provodili-v-posledniy-put-ravilya-gumerova-pogibshego-na-ukraine В Салавате проводили в последний путь Равиля Гумерова, погибшего на Украине.] Новости Уфы и Башкирии, 09.07.2022</ref> # [[Руслан Гыйлемханов]] (35 яшь, [[Дүртөйле]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Илмир Гыймалетдинов]] (43 яшь, [[Бүздәк районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> === Д === # [[Өметҗан Дәүләтов]] ([[Чиләбе]], Чиләбе өлкәсе)<ref name="КД" /> # [[Дмитрий Дормидонтов]] ([[Теләче районы]], [[Кылбагыш]]) # [[Марат Дүсәкәев]] (Омск өлкәсе)<ref>[https://m.bk55.ru/news/article/202341/ Еще четверо жителей Омской области погибли в ходе спецоперации на Украине.]</ref> === З === # [[Вадим Заһиров]] (21 яшь, [[Борай районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Айрат Заһитов]] (21 яшь, [[Салават районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Рәмис Заһретдинов]], майор (34 яшь, [[Яр Чаллы]])<ref>[https://chelny-izvest.ru/news/facts/v-boyakh-na-ukraine-pogib-urozhenets-naberezhnykh-chelnov-ramis-zagretdinov?utm_source=yxnews&utm_medium=desktop В боях на Украине погиб уроженец Набережных Челнов Рамис Загртдинов.] Челнинские известия. 14.05.2022</ref> # [[Айгиз Закиров]] (20 яшь, [[Учалы районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Рушан Закиров]] (19 яшь, [[Дуван районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Илгизәр Зиннуров]] (25 яшь, [[Кыйгы районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> === Җ === # [[Ренат Җангалиев]] (38 яшь, [[Аскын районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Илсур Җанюлдашев]] (34 яшь, [[Сибай]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> === И === # [[Айнур Измайлов]], танк взводы командиры, лейтенант (1998, Кукмара районы) # [[Тамерлан Илһамов]] ([[Әбҗәлил районы]], Башкортстан)<ref>[https://vk.com/wall-115466005_310269 В Башкирии простились с Тамерланом Ильгамовым.] ВКонтакте</ref> # [[Илдус Иманаев]] (32 яшь, [[Чишмә районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Руслан Исәнбаев]] (22 яшь, [[Салават районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Файл:RIAN archive 470774 Gold Star medal (cropped).jpg|15px|Россия Федерациясе Каһарманының Алтын Йолдыз медале - 2022]] [[Дамир Исламов (1996)]] ([[Лениногорск]]) # [[Самат Ишкилдин]] (42 яшь, [[Зиянчура районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Эдуард Ишманов]] ([[Әрәмә авыл|Әрәмә]], Барда районы, Пермь крае)<ref name="ПА">[https://www.perm.aif.ru/amp/incidents/nevernuvshiesya_spisok_pogibshih_na_ukraine_voennyh_iz_permskogo_kraya Невернувшиеся. Список погибших на Украине военных из Пермского края]</ref> # [[Александр Иштирәков]] ([[Новоуральск]], Свердловск өлкәсе)<ref name="ТС">[https://www.tagilcity.ru/news/incident/14-04-2022/spisok-pogibshih-sverdlovchan-v-hode-spetsoperatsii-na-ukraine%3famp=1 Список погибших свердловчан в ходе спецоперации на Украине (обновляется).]</ref> === Й === # [[Морат Йосыпов]], механик-радиотелефончы (2000, [[Иске Мөхәммәт]], [[Кыйгы районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> === К === # [[Илназ Кадыйров]], капитан, танк ротасы командиры (34 яшь, Казан) <ref>[https://kazanreporter.ru/news/49337_na-ukraine-pogib-komandir-roty-iz-kazani Казанский репортер: На Украине погиб командир роты из Казани.] Казанский репортер, 2.05.2022</ref> # [[Данил Казаков]] ([[Бөгелмә]])<ref name="prokazan20220421">{{cite web|url=https://prokazan.ru/news/view/157275|title = НА УКРАИНЕ ПОГИБ СЕРЖАНТ ИЗ ТАТАРСТАНА, КОМАНДИР ТАНКА АРТЕМ НАГОРКИН|publisher=«ProKazan» порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[21 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[23 апрель]] көне|language= [[русча]]}}</ref> # [[Денис Камалов]] (28 яшь, [[Уфа]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Хәкимҗан Карагулов]] (24 яшь, Бөрҗән районы, Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Динаф Касыймов]] (20 яшь, [[Авык-Бүләк]], [[Тәтешле районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/><ref name="ПА" /> # [[Рәмис Каюмов]] ([[Бөгелмә районы]], [[Татарстан]])<ref>[https://www.kommersant.ru/amp/5382047 В Татарстане простились с погибшим в ходе спецоперации на Украине военнослужащим.]</ref> # [[Альберт Кәримов (1984)|Альберт Кәримов]], спецназ подполковнигы (38 яшь, [[Тирлән (авыл)|Тирлән]], [[Белорет районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Тимур Килмөхәммәтов]] (22 яшь, Учалы районы, Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Инсур Кинҗәкәев]] (34 яшь, Бөрҗән районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Олег Кириллов]] (Кукмара районы, [[Түбән Чура]]) # [[Марсель Корманалин]], (28 яшь, [[Кырмыскалы районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Нурлан Куҗбасаров]] ([[Сосновка (Бреды районы)|Сосновка]], [[Бреды районы]], Чиләбе өлкәсе)<ref name="Пчела" /> # [[Тимур Кыпчатов]] ([[Иске Кулаткы]], [[Иске Кулаткы районы]], [[Сембер өлкәсе]])<ref name="УКП">[https://www.ul.kp.ru/daily/27399/4595610/Военные из Ульяновска и Ульяновской области, погибшие на Украине в 2022 году во время спецоперации.]</ref> === М === # [[Ренад Мәҗитов]] (1972―2022, [[Лаеш районы]], Татарстан) <ref>''Саша Ларина.'' [http://laishevskyi.ru/news/novosti/segodnya-vsem-selom-zhiteli-tat-yantyka-khoronili-pogibshego-v-voennoy-spetsoperatsii-na-ukraine Сегодня всем селом жители Тат. Янтыка хоронили погибшего в спецоперации на Украине.] Камская новь, 21.06.2022</ref> # [[Илья Мәүлетов]] ([[Ырынбур]], [[Ырынбур өлкәсе]])<ref>[https://www.ural56.ru/amp/news/678140/ «Невыносимо хочет домой»: В ходе спецоперации на Украине погиб 20-летний Илья Маулятов из Оренбурга]</ref> # [[Азат Мозафаров]] (23 яшь, [[Идрис (Салават районы)|Идрис]], [[Салават районы]], [[Башкортстан]])<ref>[https://ufa1.ru/text/incidents/2022/05/28/71367155/ В ходе спецоперации на Украине погиб контрактник из Башкирии Азат Музафаров.]</ref> # [[Илмир Монасыйпов]] (20 яшь, [[Ташлыяр (Мөслим районы)|Ташлыяр]], [[Төслим районы]], Татарстан)<ref>[https://muslumovo.tatarstan.ru/index.htm/news/2096571.htm В Муслюмовском районе простились с солдатом Ильмиром Мунасиповым.] Муслюмовский муниципальный район, 16.06.2022</ref> # [[Тимур Моратов]], (37 яшь, [[Зиянчура районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Марат Мостафин (1985)|Марат Мостафин]], (37 яшь, [[Дүртөйле]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Руслан Мөдәрисов]] ([[Шахи (Алтай крае)|Шахи]], [[Павловск районы]], [[Алтай крае]])<ref>[https://www.brl.mk.ru/amp/social/2022/04/05/v-altayskom-krae-pokhoronili-eshhe-odnogo-uchastnika-specoperacii-na-ukraine.html В Алтайском крае похоронили еще одного участника спецоперации на Украине.]</ref> # [[Нил Мөслимов]], гранатометчик (2003, [[Ахун]], Учалы районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Вадим Мөхәммәдов]] (26 яшь, [[Мәчетле районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Марат Мөхәммәдиев]] (35 яшь, [[Учалы районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Рәхимҗан Мөхетдинов]] (28 яшь, [[Әбҗәлил районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Гаян Муллаҗанов]] ([[Азнакай районы]])<ref name="prokazan20220421"/> === Н === # [[Игорь Насыйбуллин]] (Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Рәмис Насыйров]] ([[Иске Кулаткы]], [[Иске Кулаткы районы]], [[Сембер өлкәсе]])<ref>[https://www.ul.kp.ru/daily/27395/4591384/ Список военных из Ульяновска и Ульяновской области, погибших на Украине в 2022 году во время спецоперации]</ref> # [[Артур Нәбиуллин]] (37 яшь, [[Яңавыл]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Рәмзәл Нәфыйков]] (23 яшь, [[Бишбүләк районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Айрат Заһитов]] (21 яшь, [[Салават районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Динар Низаев]], (24 яшь, [[Кушнарин районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Линар Ниязов]] (Омск өлкәсе)<ref>[https://omsk.bezformata.com/listnews/spetcoperatcii-na-ukraine-omichah/105472239/ Власти региона сообщили еще о четырех погибших в спецоперации на Украине омичах.]</ref> # [[Тимур Нухов]] (23 яшь, [[Балтач районы (Башкортстан)|Балтач районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> === П === # [[Руслан Петрухин]] ([[Чкаловский (Ырынбур өлкәсе)|Чкаловский]], [[Әсәкәй районы]], [[Ырынбур өлкәсе]])<ref name="ИН" /> === Р === # [[Равил Рамазанов]] ([[Түбән Кама]], [[Татарстан]])<ref>[https://kazanfirst-ru.turbopages.org/kazanfirst.ru/s/news/582448?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fyandex.ru%2Fnews%2Fstory%2FNaUkraine_vkhode_specoperacii_pogib_37-letnij_zhitel_Nizhnekamska--33f60128e7de77e8b0371c41f50f5d2f В спецоперации на Украине погиб слесарь-ремонтник нижнекамского предприятия.]</ref> # [[Айнур Раянов]] (31 яшь, [[Чакмагыш районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Арсен Рәимов]], өлкән лейтенант, (29 яшь, [[Мәләвез районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Данис Рыбаков]] (23 яшь, [[Туймазы районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> === С === # [[Рүзәл Сабирҗанов]] ([[Кукмара районы]], [[Татарстан]])<ref>[https://www.kazan.mk.ru/amp/incident/2022/06/03/21letniy-soldat-iz-tatarstana-pogib-na-ukraine.html 21-летний солдат из Татарстана погиб на Украине.]</ref> # [[Илдар Садриев]] (22 яшь, [[Яр Чаллы]], Татарстан) <ref>[https://chelny-biz.ru/news/506267/ Выпускника колледжа, погибшего на Украине, похоронили в Тукаевском районе.] chelny-biz.ru, 29.06.2022</ref> # [[Ирек Садыйков]] (24 яшь, [[Мамадыш районы]], Югары Ошма)<ref name=":Ирек мәйданы">Без сакламасак, кем саклар. [[Ирек мәйданы (газета)|Ирек мәйданы]], 19.05.2022, 3нче бит</ref> # [[Руслан Садыйков]] (Казан)<ref name="prokazan20220421"/> # [[Рәшид Салаватов]] ([[Алешкин (Волгоград өдкәсе)|Алешкин]], [[Чернышковски районы]], [[Волгоград өлкәсе]])<ref name="ИН">[https://islamnews.ru/2022/3/28/voiny-tatary-i-bashkiry-pavshie-v-khode-spetsoperatsii-rf Воины-татары и башкиры, павшие в ходе спецоперации РФ. IslamNews.]</ref> # [[Денис Сафин]] (27 яшь, [[Белорет районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Артур Саяпов]] (26 яшь, [[Ильино-Поляна]], [[Благовещен районы]], Башкортстан)<ref>[https://ufa.aif.ru/politic/na_ukraine_pogib_leytenant_artur_sayapov_iz_bashkirii На Украине погиб лейтенант Артур Саяпов из Башкирии.] АиФ Уфа, 19.07.2022</ref> # [[Артур Сәетов]] (25 яшь, [[Шаран районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Винер Сәйфуллин]], механик-йөртүче (1999, [[Югары Кыйгы]], [[Кыйгы районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Илдар Сәйфуллин]] ([[Урыссу]], [[Ютазы районы]], Татарстан)<ref>[https://tatar-inform.tatar/news/ukrainadagy-maxsus-operaciyada-tatarstan-egete-kapitan-ildar-saifullin-halak-bulgan-5857037 Украинадагы махсус операциядә Татарстан егете капитан Илдар Сәйфуллин һәлак булган.] [[Татар-информ]], 7.07.2022</ref> # [[Камил Сәйфуллин]] (35 яшь, [[Уфа]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Руслан Сәйфуллин]], (Күктәкә, [[Азнакай районы]])<ref>''Лиза Нурлыева''. [http://aznakaevo-rt.ru/news/җәmgyiyat/tymytyk-m-kktk-il-iminlegen-saklagan-uly-beln-khushlashty Тымытык һәм Күктәкә ил иминлеген саклаган улы белән хушлашты.] [[ Маяк (Азнакай, гәзит)|Маяк]], 14.05.2022</ref> # [[Данис Сәләхетдинов]], прапорщик (1986, Казан) # [[Руслан Сәфәров]] ([[Бакчагөл]], [[Бараба районы]], [[Новосибирск өлкәсе]])<ref>[https://www.vn.ru/news-vodolaz-razvedchik-ruslan-safarov-iz-barabinskogo-rayona-pogib-na-ukraine/amp/ Водолаз-разведчик Руслан Сафаров из Барабинского района погиб на Украине.]</ref> # [[Илнур Сибгатуллин]], сержант (1990, [[Түбән Кама]]) # [[Денис Собханкулов]] (29 яшь, [[Әлшәй районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Вячеслав Солтанов]] ([[Коншак районы]], Чиләбе өлкәсе)<ref name="Пчела">[https://pchela.news/news/detail/21632 Во время спецоперации на Украине погиб 28-летний ефрейтор из Челябинской области.]</ref> # [[Фидан Солтанов]] (23 яшь, [[Әбҗәлил районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Тимур Сөләйманов]] ([[Пенза]])<ref>[https://www.e1.ru/text/world/2022/03/24/70524677/?utm_source=vk&utm_medium=social&utm_campaign=e1 «Он позвонил в день смерти». На Украине погиб офицер из Екатеринбурга.]</ref> # [[Динар Сөләйманов]] (30 яшь, [[Уфа районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> === У === # [[Артём Уразаев]] ([[Колюткино (Белоярски шәһәр бүлгесе)|Колюткино]], [[Белоярский шәһәр округы]], Свердловск өлкәсе)<ref name="ТС" /> # [[Галим Усманов]] (37 яшь, [[Әбҗәлил районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Илгиз Усманов]] (38 яшь, Чишмә районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> === Ф === # [[Айдар Фазылов]] (37 яшь, [[Дүртөйле районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Айрат Фатыйхов]] (32 яшь, [[Миякә районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Рәнис Фәсхитов]] (21 яшь, [[Абзай (Кыйгы районы)|Абзай]], [[Кыйгы районы]], Башкортстан) <ref>[https://vk.com/wall306580157_9541 С прискорбием сообщаю, что при исполнении воинского.] Зухра Гордиенко ВКонтакте</ref> # [[Данил Фәттахов]] (37 яшь, [[Уфа]], Башкортстан)<ref>[https://vk.com/wall-30988252_1894227?z=photo-30988252_457377071%2Falbum-30988252_00%2Frev В Уфе простились с Данилом Фаттаховым, погибшим..] Кумертау ВКонтакте</ref><ref name=":Пруфы" /> === Х === # [[Камил Хәбибнаҗаров]] ([[Новосибирск]])<ref>[https://ngs.ru/text/world/2022/04/11/71247221/ В Новосибирске похоронили 21-летнего ефрейтора, погибшего на Украине, — для опознания понадобился ДНК-тест.]</ref> # [[Игорь Хаҗиәхмәтов]] ([[Каневская районы]], [[Краснодар крае]])<ref>[https://www.kanevskadm.ru/news/kanevskoy-rayon-prostilsya-s-voinami-pogibshimi-vo-vremya-spetsoperatsii-na-ukraine/ Каневской район простился с погибшими во время спецоперации на Украине]</ref> # [[Айдар Хайров]] (39 яшь, [[Норлат]], Татарстан)<ref>[http://nurlat-tat.ru/news/novosti/segodnya-v-nurlate-prostilis-s-aydarom-khayrovym Сегодня в Нурлате простились с Айдаром Хайровым]</ref> # [[Илназ Харисов]] ([[Яшел Үзән]])<ref name="kazanfirst20220420">{{cite web|url=https://kazanfirst.ru/news/579019|title = В Зеленодольске похоронили погибшего на Украине Ильназа Харисова|publisher=«KazanFirst» порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[20 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[23 апрель]] көне|language= [[русча]]}}</ref> # [[Айнур Хаҗиев]] (21 яшь, [[Шаран районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Тимур Хәйруллин]] (27 яшь, [[Учалы районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Вадим Хәкимов]] (26 яшь, [[Кырмыскалы районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Руслан Хәлимов]] (22 яшь, [[Әлшәй районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Марсель Хәлиуллин]] (22 яшь, Кушнаренко районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Наил Хәлиуллин]], өлкән сержант, {{comment|ирекле|доброволец}} (49 яшь, Яр Чаллы) <ref>[https://kazanreporter.ru/news/49329_49-letnij-soldat-dobrovolec-iz-tatarstana-pogib-na-ukraine Казанский репортер: На Украине погиб 49-летний доброволец из Набережных Челнов]</ref> # [[Марат Хәлитов]] ([[Ташлы районы]], [[Ырынбур өлкәсе]])<ref>[https://www.orenburg.media/%3fp=126575&amp На Украине погиб спецназовец из Оренбургской области.]</ref> # [[Динар Хәмитов (1980)]] ([[Питрәч]]) # [[Илшат Хәмидрәхимов]], взвод командиры, өлкән лейтенант (26 яшь, [[Аксубай районы]])<ref>[http://shahrikazan.ru/news/kyiskacha-yaңalyiklar/kechkendn-sportchy-ide-tatarstanda-tagyn-ber-batyr-soldat-beln-khushlashtylar "Кечкенәдән спортчы иде...": Татарстанда тагын бер батыр солдат белән хушлаштылар.] aksubayevo.ru, 8.05.2022</ref> # [[Таһир Хәсәнов]] ([[Югары Ләмәз]], [[Архангель районы (Башкортстан)|Архангель районы]], [[Башкортстан]])<ref>[https://www.gorobzor.ru/amp/novosti/proisshestviya/169780-v-hode-specoperacii-na-territorii-ukrainy-pogib-tagir-hasanov-iz-bashkirii В ходе спецоперации на территории Украины погиб Тагир Хасанов из Башкирии.]</ref> # [[Габдрахман Хисаметдинов]] ([[Яңа Атъял]], [[Яулытора районы]], [[Төмән өлкәсе]])<ref>[https://vsluh.ru/novosti/obshchestvo/v-tyumenskoy-oblasti-proshchayutsya-s-eshche-dvumya-voennymi-pogibshimi-na-ukraine_378704/ В Тюменской области прощаются с еще двумя военными, погибшими на Украине.]</ref> # [[Вадим Хисмәтуллин]] (34 яшь, [[Яңавыл]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Айнур Холматов]] (19 яшь, [[Дәүләкән]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Илнур Хөснетдинов]] (25 яшь, [[Салават районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> === Ш === # [[Гафур Шакирҗанов]], танк взводы командиры, өлкән лейтенант (1996, Яшел Үзән) # [[Ильяс Шамигулов]] (26 яшь, Бөрҗән районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Рамил Шабуров]] (47 яшь, [[Танай (Алабуга районы)|Танайка]], [[Алабуга районы]]) <ref>[https://smartik.ru/elabuga/post/166198045 В Елабужском районе сегодня простились с погибшим.] Елабуга Онлайн, 21.06.2022</ref> # [[Эдуард Шәйдуллин]] (30 яшь, [[Яңавыл]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Эдуард Шаһиев (2001)|Эдуард Шаһиев]] ([[Такталым]], [[Коншак районы]], [[Чиләбе өлкәсе]])<ref>[https://www.kommersant.ru/amp/5366804 Военный из Кунашакского района погиб в ходе спецоперации на Украине.]</ref> # [[Дамир Шәймәрданов]], өлкән лейтенант, танкист ([[Йошкар-Ола]], [[Мари Ил]])<ref name="Tatar Today" /> # [[Изгар Шәйхелисламов]] (33 яшь, [[Иглин районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Равил Шәмсетдинов]] ([[Әбләз (Ырынбур өлкәсе)|Әбләз]], Саракташ районы, Ырынбур өлкәсе)<ref>[https://56orb.ru/news/society/12-05-2022/v-saraktashskom-rayone-pohoronili-pogibshego-na-ukraine-voennosluzhaschego В Саракташском районе похоронили погибшего на Украине военнослужащего.]</ref> # [[Гадел Шәмгунов]], өлкән сержант (1993, Казан) <ref>[https://kazanreporter.ru/news/49067_tatarstanec-damir-gilemhanov-pogib-na-ukraine-emu-prisvoeno-zvanie-geroa-rossii Татарстанец Дамир Гилемханов погиб на Украине. Ему присвоено звание Героя России.] Казанский репортер, 15.04.2022</ref> # [[Артур Шәрәфиев]] (2001, Яр Чаллы) # [[Дим Шәрипов]] (44 яшь, [[Мәләвез]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Илнар Шәфигуллин]] (23 яшь, [[Олы Бакырчы]], [[Апас районы]], Татарстан)<ref>[https://vk.com/wall-201846714_744 В селе Большие Бакрче Апастовского района.] Апастовский муниципальный район ВКонтакте</ref> # [[Роман Шәфыйков]] (29 яшь, [[Уфа]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> === Ю === # [[Марат Юнысов (2001)|Марат Юнысов]] ([[Карталы районы]], Чиләбе өлкәсе)<ref name="КД">[https://www.kursdela.biz/news/society/10-05-2022/spisok-pogibshih-yuzhnouraltsev-v-hode-spetsoperatsii-na-ukraine%3famp=1 Список погибших южноуральцев в ходе спецоперации на Украине.]</ref> === Я === # [[Руслан Язданов]] (27 яшь, Когалым-[[Әлмәт]])<ref name=":Ирек мәйданы" /> # [[Айнур Ямалов]] ([[Амангилде (Әбҗәлил районы)|Амангилде]], [[Әбҗәлил районы]], [[Башкортстан]])<ref>[https://74.ru/text/incidents/2022/05/27/71363561/ В Башкирии простились с погибшим на Украине уроженцем Магнитогорска. Он посмертно награжден орденом Мужества]</ref> # [[Дим Ямилхин]] ([[Учалы]], Башкортстан)<ref>[https://vk.com/wall-165286587_42657 29 июня 2022 года при исполнении воинского..] Учалинская правда ВКонтакте</ref> # [[Айнур Янышев]] (36 яшь, [[Миякә районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> == Моны да карагыз == * ''[[Россия Федерациясе]] [[Россия Федерациясе дәүләт бүләкләре|дәүләт бүләкләре]]'' ([[:ru:Государственные награды Российской Федерации|ru]]) {{*}} [[Россия Федерациясе Каһарманы]] * ''[[Украина]] [[Украина дәүләт бүләкләре|дәүләт бүләкләре]]'' ([[:ru:Государственные награды Украины|ru]]) {{*}} [[Украина Каһарманы]]'' ([[:ru:Герой Украины|ru]]) * ''[[Луганск Халык Җөмһүрияте]] [[Луганск Халык Җөмһүрияте дәүләт бүләкләре|дәүләт бүләкләре]]'' ([[:ru:Награды Луганской Народной Республики|ru]]) {{*}} [[Луганск Халык Җөмһүрияте Каһарманы|Каһарманы]] * ''[[Донецк Халык Җөмһүрияте]] [[Донецк Халык Җөмһүрияте Каһарманы|Каһарманы]]'' ([[:ru:Герой Донецкой Народной Республики|ru]]) * [[«Телсез Күке» спектакле]] * [[Татарлар — Советлар Берлеге Каһарманнары исемлеге]] == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Чыганаклар == * {{cite web|url=https://www.azatliq.org/a/31759329.html|title = Путин сугышы корбаннары|publisher=[[Азатлык радиосы]] порталы|author=|accessdate=[[2022 ел]]ның [[20 апрель]] көне|language= [[татарча]]}} * {{cite web|url=https://islamnews.ru/news-voiny-tatary-i-bashkiry-pavshie-v-khode-spetsoperatsii-rf|title = Воины-татары и башкиры, павшие в ходе спецоперации РФ|publisher=[[:ru:IslamNews.ru|IslamNews.ru]] порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[28 март]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[20 апрель]] көне|language= [[русча]]}} * {{cite web|url=https://islamnews.ru/news-rasshirilsya-spisok-tatar-i-bashkir-pavshikh-na-ukraine|title = Расширился список татар и башкир, павших на Украине|publisher=[[:ru:IslamNews.ru|IslamNews.ru]] порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[19 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[20 апрель]] көне|language= [[русча]]}} * {{cite web|url=https://ufa-kp-ru.turbopages.org/ufa.kp.ru/s/daily/27376/4569323/|title = Список погибших солдат из Башкирии на Украине во время спецоперации|publisher=[[Комсомольская правда]].Уфа порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[7 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[24 апрель]] көне|language= [[русча]]}} * [https://vk.com/prufy_ru?z=album-25561502_283304189 Альбом памяти погибших на Украине.] Пруфы.рф [[ВКонтакте]]{{ref-ru}} == Сылтамалар == * [[:ru:Категория:Погибшие в ходе вторжения России на Украину|Категория:Погибшие в ходе вторжения России на Украину]] {{ref-ru}} * [[:uk:Категорія:Загиблі від російського вторгнення в Україну 2022|Категорія:Загиблі від російського вторгнення в Україну 2022]] {{ref-uk}} * [[:uk:Втрати_силових_структур_внаслідок_російського_вторгнення_в_Україну#2022 2|Втрати силових структур внаслідок російського вторгнення в Україну]] - көннәр буенча вафат булганнар исемлеге {{ref-uk}} [[Төркем:Россиянең 2022 елгы Украина хәрби чаралары дәвамында үтерелгән кешеләр|Татарлар]] [[Төркем:Татар хәрбиләре|2022]] [[Төркем:2022 елда вафатлар|Украина]] [[Төркем:Вафатлар исемлеге|*]] ecbfspt3g6za5rcaljryrz095jzu9ds 3524143 3524137 2022-07-19T16:21:45Z Әмир 15082 + 1 Башкортстанлы wikitext text/x-wiki {{мәгълүмати исемлек|show=2|Татарлар|Башкортлар|Россиянең Украинага бәреп керүе (2022)}} {{Портал|Шәхесләр}} {{TOC right}} {{notice|'''Бу биттәге исемлек тулы булмаска мөмкин!'''<br/>Мәгълүмат һәм дәлилләүче чыганакларга сылтамалар белән баетуыгыз өчен изге рәхмәт!}} == Исемлек == === А === # [[Айдар Аиткужин]] (22 яшь, [[Күгәрчен районы]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> # [[Радмир Алиев]] ([[Сорокино (Төмән өлкәсе)|Сорокино]], [[Яркәү районы]], [[Төмән өлкәсе]])<ref>[https://72.ru/text/gorod/2022/05/20/71345213/ В спецоперации на Украине погиб 42-летний уроженец тюменского села.]</ref> # [[Альберт Аллагулов]] (25 яшь, [[Уфа]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> # [[Фәдис Аллаяров]] (22 яшь, [[Бишбүләк районы]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> # [[Шамил Алмәрдәнов]] (55 яшь, [[Учалы районы]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> # [[Илгиз Алтыншин]] (40 яшь, [[Куергазы районы]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> # [[Рөстәм Артемьев]] (45 яшь, [[Уфа]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Илфат Ахияров]] (33 яшь, [[Дүртөйле]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa">{{cite web|url=https://ufa-kp-ru.turbopages.org/ufa.kp.ru/s/daily/27376/4569323/|title = Список погибших солдат из Башкирии на Украине во время спецоперации|publisher=[[Комсомольская правда]].Уфа порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[7 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[24 апрель]] көне|language= [[русча]]}}</ref><ref name=":Пруфы">[https://vk.com/prufy_ru?z=album-25561502_283304189 Альбом памяти погибших на Украине.] Пруфы.рф ВКонтакте</ref> === Ә === # [[Руслан Әетов]] ([[Березовский]], Свердловск өлкәсе)<ref>[https://www.ura.news/news/1052540266 Свердловский солдат погиб во время спецоперации на Украине.]</ref> # [[Хәйдәр Әфләтүнов]] ([[Яңа Комазан]], [[Мамадыш районы]], [[Татарстан]])<ref>[https://www.tatar-inform.ru/news/zitel-mamadysskogo-raiona-rt-pogib-vo-vremya-specoperacii-na-ukraine-5868729 Житель Мамадышского района РТ погиб во время спецоперации на Украине.]</ref> # [[Марат Әхмәтҗанов (1999)|Марат Әхмәтҗанов]] (23 яшь, [[Нуриман районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Николай Әхмәтҗанов]] ([[Новоуткинск]], [[Свердловск өлкәсе]])<ref>[https://66.ru/news/incident/251704/ На Украине погибли как минимум 40 солдат из Свердловской области. Список.]</ref> # [[Рафаэль Әхмәтов]] ([[Ырынбур]], [[Ырынбур өлкәсе]])<ref>[https://56orb.ru/news/society/13-05-2022/v-orenburge-prostilis-s-pogibshim-na-ukraine-ofitserom-rafaelem-ahmetovym В Оренбурге простились с погибшим в ходе спецоперации на Украине Рафаэлем Ахметовым.]</ref> # [[Фидарис Әхмәтов]] (35 яшь, [[Тәтешле районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Андрей Әхмәтшин]] ([[Тольятти]], [[Самар өлкәсе]])<ref>[https://www.samara.kp.ru/daily/27377.5/4570103/ "Он умер ради жизни других": погибшего на Украине старшину из Тольятти посмертно представили к Ордену.]</ref> # [[Руслан Әхмәтшин]], өлкән лейтенант, танкист, (25 яшь, [[Кизнер]], Удмуртия) <ref name="Tatar Today">[https://tatar-today.ru/2022/05/75372/ Украинада Казан танк училищесыннан тагын 4 офицер һәлак булган.] Tatar Today — татар яңалыклары</ref>. # [[Мәлик Әхтәров]] ([[Екатеринбург]], Свердловск өлкәсе)<ref name="ТС" /> # [[Рафил Әюпов]] (46 яшь, [[Белорет районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> === Б === # [[Илнар Байҗигетов]] (24 яшь, [[Учалы районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Рөстәм Бакиров]] (27 яшь, [[Дүртөйле]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Алмаз Батанов]], лейтенант, танкист (1999, [[Казан]]) # [[Артур Батыров]], өлкән лейтенант (28 яшь, [[Дәүләкән]], Башкортстан)<ref>''Азат Гиззатуллин''. [https://www.bashinform.ru/news/social/2022-05-23/v-bashkirii-prostilis-so-starshim-leytenantom-arturom-batyrovym-pogibshim-na-territorii-ukrainy-2814453 В Башкирии простились со старшим лейтенантом Артуром Батыровым, погибшим на территории Украины.] ИА «Башинформ», 23.05.2022</ref> # [[Байегет Бикбулатов]] (20 яшь, [[Бөрҗән районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Дамир Бикмансуров]] ([[Юкамен районы]], Удмуртия)<ref>[https://www.udm-info.ru/news/society/17-04-2022/urozhenets-udmurtii-damir-bekmansurov-pogib-na-ukraine%3famp=1 Уроженец Удмуртии Дамир Бекмансуров погиб на Украине.]</ref> # [[Сынбулат Билалов]] (21 яшь, [[Бөрҗән районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> === В === # [[Виктор Вәлиев]] ([[Киев]], Украина)<ref>[https://i-ua.tv/society/32881-zahynuv-viktor-valieiev-kolyshnii-dyrektor-asotsiatsii-it-ukrainy Загинув Віктор Валєєв, колишній директор асоціації ІТ України.]{{ref-ua}}</ref> # [[Данил Вәлиев]] (31 яшь, [[Чакмагыш районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Данис Вәлиев]] (21 яшь, [[Дурасау (Чишмә районы)|Дурасов]], [[Чишмә районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Зөфәр Вәхиев]] (23 яшь, [[Маты (Балтач районы)|Маты]], [[Балтач районы (Башкортстан)|Балтач районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Гомәр Волков]] ([[Кырым]])<ref>[https://www.24tv.ua/ru/u-vijni-za-ukrainu-zaginuv-krimskotatarskij-boyec-umer-volkov_n1895031/amp В войне за Украину погиб крымскотатарский боец Умер Волков.]</ref> === Г === # [[Виталий Габтуллин]] ([[Лысьва]], Пермь крае)<ref name="ПА" /> # [[Рөстәм Газизов]] (20 яшь, [[Балакатай районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Ренат Гайсин]], подполковник (1983, Казан) # [[Илнур Гайфетдинов]], фельдшер (2000, [[Кукмара районы]]) # [[Илгиз Гайфуллин]] (26 яшь, [[Учалы районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Артём Галиев]] ([[Фаленки районы]], [[Киров өлкәсе]])<ref>[https://www.gtrk-vyatka.ru/vesti/incidents/amp/72956-major-iz-falenskogo-rajona-pogib-v-boju-na-ukraine.html Майор из Фалёнского района погиб в бою на Украине.]</ref> # [[Илдар Галиев]], рядовой ([[Балтач районы]]) # [[Илдар Гализиев]] ([[Подовинное]], [[Октябрьское районы (Чиләбе өлкәсе)|Октябрьское районы]], [[Чиләбе өлкәсе]])<ref>[https://74.ru/text/incidents/2022/06/04/71385302/ В Челябинской области простились с погибшим на Украине 19-летним ефрейтором.]</ref> # [[Руслан Галимов]] (42 яшь, [[Салават районы]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> # [[Илшат Галин]] (28 яшь, Бөрҗән районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Илвир Галләмов]], өлкән лейтенант, танк взводы командиры (1997, БР, [[Кушнаренко районы]], [[Калтай (Кушнарин районы)|Калтай]])<ref>[https://ok.ru/dorogamipamyiti/topic/154011032692096 ПАМЯТИ СТАРШЕГО ЛЕЙТЕНАНТА ВООРУЖЕННЫХ СИЛ РФ ГАЛЛЯМОВА]</ref>.<ref name="kazanreporter2304">{{cite web|url=https://kazanreporter.ru/news/49198_stalo-izvestno-o-gibeli-na-ukraine-semi-vypusknikov-kazanskogo-tankovogo-ucilisa|title = Еще пять выпускников казанского танкового училища погибли на Украине|publisher=«Казанский репортёр» порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[23 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[23 апрель]] көне|language= [[русча]]}}</ref> # [[Руслан Галләмов]], прапорщик (1988, [[Чаллы]]) # [[Линар Гарипов]] (22 яшь, [[Салават (шәһәр)|Салават]])<ref name="kazanreporter2304"/><ref>[http://www.gorodsalavat.ru/news.php?id=1078 www.gorodSalavat.ru - Житель Салавата Линар Гарипов погиб на Украине.] Сайт города Салават, 25.03.2022</ref> # [[Риф Гафаров]] (38 яшь, [[Балакатай районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Руслан Гашиятуллин]] ([[Сафакүл]], [[Сафакүл районы]], [[Курган өлкәсе]])<ref>[https://45.ru/text/incidents/2022/03/24/70528796/ В Зауралье простятся с военнослужащим Русланом Гашиятуллиным, погибшим на Украине.]</ref> # [[Ленар Гәрәев]] (32 яшь, [[Тәбәрле]], [[Әгерҗе районы]], Татарстан) <ref>[http://agryz-rt.ru/news/nasha-zhizn/v-agryzskom-rayone-prostilis-s-geroicheski-pogibshim-na-ukraine-lenarom-garaevym В Агрызском районе простились с героически погибшим на Украине Ленаром Гараевым.] Агрызские вести, 9.07.2022</ref> # [[Сергей Гобәйдуллин]] ([[Чибәркүл]], Чиләбе өлкәсе)<ref name="КД" /> # [[Файл:RIAN archive 470774 Gold Star medal (cropped).jpg|15px|Россия Федерациясе Каһарманының Алтын Йолдыз медале - 2022]] [[Дамир Гыйлемханов (1999)]], танк механигы, ефрейтор (Казан) # [[Равил Ринат улы Гомәров| Равил Гомәров]] ([[Салават (шәһәр)|Салават]], Башкортстан) <ref>''Ирина Кудрина''. [https://gorobzor.ru/novosti/proisshestviya/170975-v-salavate-provodili-v-posledniy-put-ravilya-gumerova-pogibshego-na-ukraine В Салавате проводили в последний путь Равиля Гумерова, погибшего на Украине.] Новости Уфы и Башкирии, 09.07.2022</ref> # [[Руслан Гыйлемханов]] (35 яшь, [[Дүртөйле]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Илмир Гыймалетдинов]] (43 яшь, [[Бүздәк районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> === Д === # [[Өметҗан Дәүләтов]] ([[Чиләбе]], Чиләбе өлкәсе)<ref name="КД" /> # [[Дмитрий Дормидонтов]] ([[Теләче районы]], [[Кылбагыш]]) # [[Марат Дүсәкәев]] (Омск өлкәсе)<ref>[https://m.bk55.ru/news/article/202341/ Еще четверо жителей Омской области погибли в ходе спецоперации на Украине.]</ref> === З === # [[Вадим Заһиров]] (21 яшь, [[Борай районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Айрат Заһитов]] (21 яшь, [[Салават районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Рәмис Заһретдинов]], майор (34 яшь, [[Яр Чаллы]])<ref>[https://chelny-izvest.ru/news/facts/v-boyakh-na-ukraine-pogib-urozhenets-naberezhnykh-chelnov-ramis-zagretdinov?utm_source=yxnews&utm_medium=desktop В боях на Украине погиб уроженец Набережных Челнов Рамис Загртдинов.] Челнинские известия. 14.05.2022</ref> # [[Айгиз Закиров]] (20 яшь, [[Учалы районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Рушан Закиров]] (19 яшь, [[Дуван районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Илгизәр Зиннуров]] (25 яшь, [[Кыйгы районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> === Җ === # [[Ренат Җангалиев]] (38 яшь, [[Аскын районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Илсур Җанюлдашев]] (34 яшь, [[Сибай]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> === И === # [[Айнур Измайлов]], танк взводы командиры, лейтенант (1998, Кукмара районы) # [[Тамерлан Илһамов]] ([[Әбҗәлил районы]], Башкортстан)<ref>[https://vk.com/wall-115466005_310269 В Башкирии простились с Тамерланом Ильгамовым.] ВКонтакте</ref> # [[Илдус Иманаев]] (32 яшь, [[Чишмә районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Руслан Исәнбаев]] (22 яшь, [[Салават районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Файл:RIAN archive 470774 Gold Star medal (cropped).jpg|15px|Россия Федерациясе Каһарманының Алтын Йолдыз медале - 2022]] [[Дамир Исламов (1996)]] ([[Лениногорск]]) # [[Самат Ишкилдин]] (42 яшь, [[Зиянчура районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Эдуард Ишманов]] ([[Әрәмә авыл|Әрәмә]], Барда районы, Пермь крае)<ref name="ПА">[https://www.perm.aif.ru/amp/incidents/nevernuvshiesya_spisok_pogibshih_na_ukraine_voennyh_iz_permskogo_kraya Невернувшиеся. Список погибших на Украине военных из Пермского края]</ref> # [[Александр Иштирәков]] ([[Новоуральск]], Свердловск өлкәсе)<ref name="ТС">[https://www.tagilcity.ru/news/incident/14-04-2022/spisok-pogibshih-sverdlovchan-v-hode-spetsoperatsii-na-ukraine%3famp=1 Список погибших свердловчан в ходе спецоперации на Украине (обновляется).]</ref> === Й === # [[Морат Йосыпов]], механик-радиотелефончы (2000, [[Иске Мөхәммәт]], [[Кыйгы районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> === К === # [[Илназ Кадыйров]], капитан, танк ротасы командиры (34 яшь, Казан) <ref>[https://kazanreporter.ru/news/49337_na-ukraine-pogib-komandir-roty-iz-kazani Казанский репортер: На Украине погиб командир роты из Казани.] Казанский репортер, 2.05.2022</ref> # [[Данил Казаков]] ([[Бөгелмә]])<ref name="prokazan20220421">{{cite web|url=https://prokazan.ru/news/view/157275|title = НА УКРАИНЕ ПОГИБ СЕРЖАНТ ИЗ ТАТАРСТАНА, КОМАНДИР ТАНКА АРТЕМ НАГОРКИН|publisher=«ProKazan» порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[21 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[23 апрель]] көне|language= [[русча]]}}</ref> # [[Денис Камалов]] (28 яшь, [[Уфа]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Хәкимҗан Карагулов]] (24 яшь, Бөрҗән районы, Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Динаф Касыймов]] (20 яшь, [[Авык-Бүләк]], [[Тәтешле районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/><ref name="ПА" /> # [[Рәмис Каюмов]] ([[Бөгелмә районы]], [[Татарстан]])<ref>[https://www.kommersant.ru/amp/5382047 В Татарстане простились с погибшим в ходе спецоперации на Украине военнослужащим.]</ref> # [[Альберт Кәримов (1984)|Альберт Кәримов]], спецназ подполковнигы (38 яшь, [[Тирлән (авыл)|Тирлән]], [[Белорет районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Тимур Килмөхәммәтов]] (22 яшь, Учалы районы, Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Инсур Кинҗәкәев]] (34 яшь, Бөрҗән районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Олег Кириллов]] (Кукмара районы, [[Түбән Чура]]) # [[Марсель Корманалин]], (28 яшь, [[Кырмыскалы районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Нурлан Куҗбасаров]] ([[Сосновка (Бреды районы)|Сосновка]], [[Бреды районы]], Чиләбе өлкәсе)<ref name="Пчела" /> # [[Тимур Кыпчатов]] ([[Иске Кулаткы]], [[Иске Кулаткы районы]], [[Сембер өлкәсе]])<ref name="УКП">[https://www.ul.kp.ru/daily/27399/4595610/Военные из Ульяновска и Ульяновской области, погибшие на Украине в 2022 году во время спецоперации.]</ref> === М === # [[Ренад Мәҗитов]] (1972―2022, [[Лаеш районы]], Татарстан) <ref>''Саша Ларина.'' [http://laishevskyi.ru/news/novosti/segodnya-vsem-selom-zhiteli-tat-yantyka-khoronili-pogibshego-v-voennoy-spetsoperatsii-na-ukraine Сегодня всем селом жители Тат. Янтыка хоронили погибшего в спецоперации на Украине.] Камская новь, 21.06.2022</ref> # [[Илья Мәүлетов]] ([[Ырынбур]], [[Ырынбур өлкәсе]])<ref>[https://www.ural56.ru/amp/news/678140/ «Невыносимо хочет домой»: В ходе спецоперации на Украине погиб 20-летний Илья Маулятов из Оренбурга]</ref> # [[Азат Мозафаров]] (23 яшь, [[Идрис (Салават районы)|Идрис]], [[Салават районы]], [[Башкортстан]])<ref>[https://ufa1.ru/text/incidents/2022/05/28/71367155/ В ходе спецоперации на Украине погиб контрактник из Башкирии Азат Музафаров.]</ref> # [[Илмир Монасыйпов]] (20 яшь, [[Ташлыяр (Мөслим районы)|Ташлыяр]], [[Төслим районы]], Татарстан)<ref>[https://muslumovo.tatarstan.ru/index.htm/news/2096571.htm В Муслюмовском районе простились с солдатом Ильмиром Мунасиповым.] Муслюмовский муниципальный район, 16.06.2022</ref> # [[Тимур Моратов]], (37 яшь, [[Зиянчура районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Марат Мостафин (1985)|Марат Мостафин]], (37 яшь, [[Дүртөйле]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Руслан Мөдәрисов]] ([[Шахи (Алтай крае)|Шахи]], [[Павловск районы]], [[Алтай крае]])<ref>[https://www.brl.mk.ru/amp/social/2022/04/05/v-altayskom-krae-pokhoronili-eshhe-odnogo-uchastnika-specoperacii-na-ukraine.html В Алтайском крае похоронили еще одного участника спецоперации на Украине.]</ref> # [[Нил Мөслимов]], гранатометчик (2003, [[Ахун]], Учалы районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Вадим Мөхәммәдов]] (26 яшь, [[Мәчетле районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Марат Мөхәммәдиев]] (35 яшь, [[Учалы районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Рәхимҗан Мөхетдинов]] (28 яшь, [[Әбҗәлил районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Гаян Муллаҗанов]] ([[Азнакай районы]])<ref name="prokazan20220421"/> === Н === # [[Игорь Насыйбуллин]] (Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Рәмис Насыйров]] ([[Иске Кулаткы]], [[Иске Кулаткы районы]], [[Сембер өлкәсе]])<ref>[https://www.ul.kp.ru/daily/27395/4591384/ Список военных из Ульяновска и Ульяновской области, погибших на Украине в 2022 году во время спецоперации]</ref> # [[Артур Нәбиуллин]] (37 яшь, [[Яңавыл]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Рәмзәл Нәфыйков]] (23 яшь, [[Бишбүләк районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Айрат Заһитов]] (21 яшь, [[Салават районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Динар Низаев]], (24 яшь, [[Кушнарин районы]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Линар Ниязов]] (Омск өлкәсе)<ref>[https://omsk.bezformata.com/listnews/spetcoperatcii-na-ukraine-omichah/105472239/ Власти региона сообщили еще о четырех погибших в спецоперации на Украине омичах.]</ref> # [[Тимур Нухов]] (23 яшь, [[Балтач районы (Башкортстан)|Балтач районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> === П === # [[Руслан Петрухин]] ([[Чкаловский (Ырынбур өлкәсе)|Чкаловский]], [[Әсәкәй районы]], [[Ырынбур өлкәсе]])<ref name="ИН" /> === Р === # [[Равил Рамазанов]] ([[Түбән Кама]], [[Татарстан]])<ref>[https://kazanfirst-ru.turbopages.org/kazanfirst.ru/s/news/582448?utm_source=yxnews&utm_medium=mobile&utm_referrer=https%3A%2F%2Fyandex.ru%2Fnews%2Fstory%2FNaUkraine_vkhode_specoperacii_pogib_37-letnij_zhitel_Nizhnekamska--33f60128e7de77e8b0371c41f50f5d2f В спецоперации на Украине погиб слесарь-ремонтник нижнекамского предприятия.]</ref> # [[Айнур Раянов]] (31 яшь, [[Чакмагыш районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Арсен Рәимов]], өлкән лейтенант, (29 яшь, [[Мәләвез районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Данис Рыбаков]] (23 яшь, [[Туймазы районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> === С === # [[Рүзәл Сабирҗанов]] ([[Кукмара районы]], [[Татарстан]])<ref>[https://www.kazan.mk.ru/amp/incident/2022/06/03/21letniy-soldat-iz-tatarstana-pogib-na-ukraine.html 21-летний солдат из Татарстана погиб на Украине.]</ref> # [[Илдар Садриев]] (22 яшь, [[Яр Чаллы]], Татарстан) <ref>[https://chelny-biz.ru/news/506267/ Выпускника колледжа, погибшего на Украине, похоронили в Тукаевском районе.] chelny-biz.ru, 29.06.2022</ref> # [[Ирек Садыйков]] (24 яшь, [[Мамадыш районы]], Югары Ошма)<ref name=":Ирек мәйданы">Без сакламасак, кем саклар. [[Ирек мәйданы (газета)|Ирек мәйданы]], 19.05.2022, 3нче бит</ref> # [[Руслан Садыйков]] (Казан)<ref name="prokazan20220421"/> # [[Рәшид Салаватов]] ([[Алешкин (Волгоград өдкәсе)|Алешкин]], [[Чернышковски районы]], [[Волгоград өлкәсе]])<ref name="ИН">[https://islamnews.ru/2022/3/28/voiny-tatary-i-bashkiry-pavshie-v-khode-spetsoperatsii-rf Воины-татары и башкиры, павшие в ходе спецоперации РФ. IslamNews.]</ref> # [[Денис Сафин]] (27 яшь, [[Белорет районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Артур Саяпов]] (26 яшь, [[Ильино-Поляна]], [[Благовещен районы]], Башкортстан)<ref>[https://ufa.aif.ru/politic/na_ukraine_pogib_leytenant_artur_sayapov_iz_bashkirii На Украине погиб лейтенант Артур Саяпов из Башкирии.] АиФ Уфа, 19.07.2022</ref> # [[Артур Сәетов]] (25 яшь, [[Шаран районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Винер Сәйфуллин]], механик-йөртүче (1999, [[Югары Кыйгы]], [[Кыйгы районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Илдар Сәйфуллин]] ([[Урыссу]], [[Ютазы районы]], Татарстан)<ref>[https://tatar-inform.tatar/news/ukrainadagy-maxsus-operaciyada-tatarstan-egete-kapitan-ildar-saifullin-halak-bulgan-5857037 Украинадагы махсус операциядә Татарстан егете капитан Илдар Сәйфуллин һәлак булган.] [[Татар-информ]], 7.07.2022</ref> # [[Камил Сәйфуллин]] (35 яшь, [[Уфа]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Руслан Сәйфуллин]], (Күктәкә, [[Азнакай районы]])<ref>''Лиза Нурлыева''. [http://aznakaevo-rt.ru/news/җәmgyiyat/tymytyk-m-kktk-il-iminlegen-saklagan-uly-beln-khushlashty Тымытык һәм Күктәкә ил иминлеген саклаган улы белән хушлашты.] [[ Маяк (Азнакай, гәзит)|Маяк]], 14.05.2022</ref> # [[Данис Сәләхетдинов]], прапорщик (1986, Казан) # [[Руслан Сәфәров]] ([[Бакчагөл]], [[Бараба районы]], [[Новосибирск өлкәсе]])<ref>[https://www.vn.ru/news-vodolaz-razvedchik-ruslan-safarov-iz-barabinskogo-rayona-pogib-na-ukraine/amp/ Водолаз-разведчик Руслан Сафаров из Барабинского района погиб на Украине.]</ref> # [[Илнур Сибгатуллин]], сержант (1990, [[Түбән Кама]]) # [[Денис Собханкулов]] (29 яшь, [[Әлшәй районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Вячеслав Солтанов]] ([[Коншак районы]], Чиләбе өлкәсе)<ref name="Пчела">[https://pchela.news/news/detail/21632 Во время спецоперации на Украине погиб 28-летний ефрейтор из Челябинской области.]</ref> # [[Фидан Солтанов]] (23 яшь, [[Әбҗәлил районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Тимур Сөләйманов]] ([[Пенза]])<ref>[https://www.e1.ru/text/world/2022/03/24/70524677/?utm_source=vk&utm_medium=social&utm_campaign=e1 «Он позвонил в день смерти». На Украине погиб офицер из Екатеринбурга.]</ref> # [[Динар Сөләйманов]] (30 яшь, [[Уфа районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> === У === # [[Артём Уразаев]] ([[Колюткино (Белоярски шәһәр бүлгесе)|Колюткино]], [[Белоярский шәһәр округы]], Свердловск өлкәсе)<ref name="ТС" /> # [[Галим Усманов]] (37 яшь, [[Әбҗәлил районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Илгиз Усманов]] (38 яшь, Чишмә районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> === Ф === # [[Айдар Фазылов]] (37 яшь, [[Дүртөйле районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Айрат Фатыйхов]] (32 яшь, [[Миякә районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Рәнис Фәсхитов]] (21 яшь, [[Абзай (Кыйгы районы)|Абзай]], [[Кыйгы районы]], Башкортстан) <ref>[https://vk.com/wall306580157_9541 С прискорбием сообщаю, что при исполнении воинского.] Зухра Гордиенко ВКонтакте</ref> # [[Данил Фәттахов]] (37 яшь, [[Уфа]], Башкортстан)<ref>[https://vk.com/wall-30988252_1894227?z=photo-30988252_457377071%2Falbum-30988252_00%2Frev В Уфе простились с Данилом Фаттаховым, погибшим..] Кумертау ВКонтакте</ref><ref name=":Пруфы" /> === Х === # [[Камил Хәбибнаҗаров]] ([[Новосибирск]])<ref>[https://ngs.ru/text/world/2022/04/11/71247221/ В Новосибирске похоронили 21-летнего ефрейтора, погибшего на Украине, — для опознания понадобился ДНК-тест.]</ref> # [[Игорь Хаҗиәхмәтов]] ([[Каневская районы]], [[Краснодар крае]])<ref>[https://www.kanevskadm.ru/news/kanevskoy-rayon-prostilsya-s-voinami-pogibshimi-vo-vremya-spetsoperatsii-na-ukraine/ Каневской район простился с погибшими во время спецоперации на Украине]</ref> # [[Айдар Хайров]] (39 яшь, [[Норлат]], Татарстан)<ref>[http://nurlat-tat.ru/news/novosti/segodnya-v-nurlate-prostilis-s-aydarom-khayrovym Сегодня в Нурлате простились с Айдаром Хайровым]</ref> # [[Илназ Харисов]] ([[Яшел Үзән]])<ref name="kazanfirst20220420">{{cite web|url=https://kazanfirst.ru/news/579019|title = В Зеленодольске похоронили погибшего на Украине Ильназа Харисова|publisher=«KazanFirst» порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[20 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[23 апрель]] көне|language= [[русча]]}}</ref> # [[Айнур Хаҗиев]] (21 яшь, [[Шаран районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Тимур Хәйруллин]] (27 яшь, [[Учалы районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Вадим Хәкимов]] (26 яшь, [[Кырмыскалы районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Руслан Хәлимов]] (22 яшь, [[Әлшәй районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Марсель Хәлиуллин]] (22 яшь, Кушнаренко районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Наил Хәлиуллин]], өлкән сержант, {{comment|ирекле|доброволец}} (49 яшь, Яр Чаллы) <ref>[https://kazanreporter.ru/news/49329_49-letnij-soldat-dobrovolec-iz-tatarstana-pogib-na-ukraine Казанский репортер: На Украине погиб 49-летний доброволец из Набережных Челнов]</ref> # [[Марат Хәлитов]] ([[Ташлы районы]], [[Ырынбур өлкәсе]])<ref>[https://www.orenburg.media/%3fp=126575&amp На Украине погиб спецназовец из Оренбургской области.]</ref> # [[Динар Хәмитов (1980)]] ([[Питрәч]]) # [[Илшат Хәмидрәхимов]], взвод командиры, өлкән лейтенант (26 яшь, [[Аксубай районы]])<ref>[http://shahrikazan.ru/news/kyiskacha-yaңalyiklar/kechkendn-sportchy-ide-tatarstanda-tagyn-ber-batyr-soldat-beln-khushlashtylar "Кечкенәдән спортчы иде...": Татарстанда тагын бер батыр солдат белән хушлаштылар.] aksubayevo.ru, 8.05.2022</ref> # [[Таһир Хәсәнов]] ([[Югары Ләмәз]], [[Архангель районы (Башкортстан)|Архангель районы]], [[Башкортстан]])<ref>[https://www.gorobzor.ru/amp/novosti/proisshestviya/169780-v-hode-specoperacii-na-territorii-ukrainy-pogib-tagir-hasanov-iz-bashkirii В ходе спецоперации на территории Украины погиб Тагир Хасанов из Башкирии.]</ref> # [[Габдрахман Хисаметдинов]] ([[Яңа Атъял]], [[Яулытора районы]], [[Төмән өлкәсе]])<ref>[https://vsluh.ru/novosti/obshchestvo/v-tyumenskoy-oblasti-proshchayutsya-s-eshche-dvumya-voennymi-pogibshimi-na-ukraine_378704/ В Тюменской области прощаются с еще двумя военными, погибшими на Украине.]</ref> # [[Вадим Хисмәтуллин]] (34 яшь, [[Яңавыл]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Айнур Холматов]] (19 яшь, [[Дәүләкән]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Илнур Хөснетдинов]] (25 яшь, [[Салават районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> === Ш === # [[Гафур Шакирҗанов]], танк взводы командиры, өлкән лейтенант (1996, Яшел Үзән) # [[Ильяс Шамигулов]] (26 яшь, Бөрҗән районы, Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> # [[Рамил Шабуров]] (47 яшь, [[Танай (Алабуга районы)|Танайка]], [[Алабуга районы]]) <ref>[https://smartik.ru/elabuga/post/166198045 В Елабужском районе сегодня простились с погибшим.] Елабуга Онлайн, 21.06.2022</ref> # [[Эдуард Шәйдуллин]] (30 яшь, [[Яңавыл]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Эдуард Шаһиев (2001)|Эдуард Шаһиев]] ([[Такталым]], [[Коншак районы]], [[Чиләбе өлкәсе]])<ref>[https://www.kommersant.ru/amp/5366804 Военный из Кунашакского района погиб в ходе спецоперации на Украине.]</ref> # [[Дамир Шәймәрданов]], өлкән лейтенант, танкист ([[Йошкар-Ола]], [[Мари Ил]])<ref name="Tatar Today" /> # [[Изгар Шәйхелисламов]] (33 яшь, [[Иглин районы]], Башкортстан) <ref name=":Пруфы" /> # [[Равил Шәмсетдинов]] ([[Әбләз (Ырынбур өлкәсе)|Әбләз]], Саракташ районы, Ырынбур өлкәсе)<ref>[https://56orb.ru/news/society/12-05-2022/v-saraktashskom-rayone-pohoronili-pogibshego-na-ukraine-voennosluzhaschego В Саракташском районе похоронили погибшего на Украине военнослужащего.]</ref> # [[Гадел Шәмгунов]], өлкән сержант (1993, Казан) <ref>[https://kazanreporter.ru/news/49067_tatarstanec-damir-gilemhanov-pogib-na-ukraine-emu-prisvoeno-zvanie-geroa-rossii Татарстанец Дамир Гилемханов погиб на Украине. Ему присвоено звание Героя России.] Казанский репортер, 15.04.2022</ref> # [[Артур Шәрәфиев]] (2001, Яр Чаллы) # [[Дим Шәрипов]] (44 яшь, [[Мәләвез]], Башкортстан)<ref name=":Пруфы" /> # [[Илнар Шәфигуллин]] (23 яшь, [[Олы Бакырчы]], [[Апас районы]], Татарстан)<ref>[https://vk.com/wall-201846714_744 В селе Большие Бакрче Апастовского района.] Апастовский муниципальный район ВКонтакте</ref> # [[Роман Шәфыйков]] (29 яшь, [[Уфа]], [[Башкортстан]])<ref name=":Пруфы" /> === Ю === # [[Марат Юнысов (2001)|Марат Юнысов]] ([[Карталы районы]], Чиләбе өлкәсе)<ref name="КД">[https://www.kursdela.biz/news/society/10-05-2022/spisok-pogibshih-yuzhnouraltsev-v-hode-spetsoperatsii-na-ukraine%3famp=1 Список погибших южноуральцев в ходе спецоперации на Украине.]</ref> === Я === # [[Руслан Язданов]] (27 яшь, Когалым-[[Әлмәт]])<ref name=":Ирек мәйданы" /> # [[Айнур Ямалов]] ([[Амангилде (Әбҗәлил районы)|Амангилде]], [[Әбҗәлил районы]], [[Башкортстан]])<ref>[https://74.ru/text/incidents/2022/05/27/71363561/ В Башкирии простились с погибшим на Украине уроженцем Магнитогорска. Он посмертно награжден орденом Мужества]</ref> # [[Дим Ямилхин]] ([[Учалы]], Башкортстан)<ref>[https://vk.com/wall-165286587_42657 29 июня 2022 года при исполнении воинского..] Учалинская правда ВКонтакте</ref> # [[Айнур Янышев]] (36 яшь, [[Миякә районы]], Башкортстан)<ref name="Kp.Ufa"/> == Моны да карагыз == * ''[[Россия Федерациясе]] [[Россия Федерациясе дәүләт бүләкләре|дәүләт бүләкләре]]'' ([[:ru:Государственные награды Российской Федерации|ru]]) {{*}} [[Россия Федерациясе Каһарманы]] * ''[[Украина]] [[Украина дәүләт бүләкләре|дәүләт бүләкләре]]'' ([[:ru:Государственные награды Украины|ru]]) {{*}} [[Украина Каһарманы]]'' ([[:ru:Герой Украины|ru]]) * ''[[Луганск Халык Җөмһүрияте]] [[Луганск Халык Җөмһүрияте дәүләт бүләкләре|дәүләт бүләкләре]]'' ([[:ru:Награды Луганской Народной Республики|ru]]) {{*}} [[Луганск Халык Җөмһүрияте Каһарманы|Каһарманы]] * ''[[Донецк Халык Җөмһүрияте]] [[Донецк Халык Җөмһүрияте Каһарманы|Каһарманы]]'' ([[:ru:Герой Донецкой Народной Республики|ru]]) * [[«Телсез Күке» спектакле]] * [[Татарлар — Советлар Берлеге Каһарманнары исемлеге]] == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Чыганаклар == * {{cite web|url=https://www.azatliq.org/a/31759329.html|title = Путин сугышы корбаннары|publisher=[[Азатлык радиосы]] порталы|author=|accessdate=[[2022 ел]]ның [[20 апрель]] көне|language= [[татарча]]}} * {{cite web|url=https://islamnews.ru/news-voiny-tatary-i-bashkiry-pavshie-v-khode-spetsoperatsii-rf|title = Воины-татары и башкиры, павшие в ходе спецоперации РФ|publisher=[[:ru:IslamNews.ru|IslamNews.ru]] порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[28 март]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[20 апрель]] көне|language= [[русча]]}} * {{cite web|url=https://islamnews.ru/news-rasshirilsya-spisok-tatar-i-bashkir-pavshikh-na-ukraine|title = Расширился список татар и башкир, павших на Украине|publisher=[[:ru:IslamNews.ru|IslamNews.ru]] порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[19 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[20 апрель]] көне|language= [[русча]]}} * {{cite web|url=https://ufa-kp-ru.turbopages.org/ufa.kp.ru/s/daily/27376/4569323/|title = Список погибших солдат из Башкирии на Украине во время спецоперации|publisher=[[Комсомольская правда]].Уфа порталы|author=|date=[[2022 ел]]ның [[7 апрель]] көне|accessdate=[[2022 ел]]ның [[24 апрель]] көне|language= [[русча]]}} * [https://vk.com/prufy_ru?z=album-25561502_283304189 Альбом памяти погибших на Украине.] Пруфы.рф [[ВКонтакте]]{{ref-ru}} == Сылтамалар == * [[:ru:Категория:Погибшие в ходе вторжения России на Украину|Категория:Погибшие в ходе вторжения России на Украину]] {{ref-ru}} * [[:uk:Категорія:Загиблі від російського вторгнення в Україну 2022|Категорія:Загиблі від російського вторгнення в Україну 2022]] {{ref-uk}} * [[:uk:Втрати_силових_структур_внаслідок_російського_вторгнення_в_Україну#2022 2|Втрати силових структур внаслідок російського вторгнення в Україну]] - көннәр буенча вафат булганнар исемлеге {{ref-uk}} [[Төркем:Россиянең 2022 елгы Украина хәрби чаралары дәвамында үтерелгән кешеләр|Татарлар]] [[Төркем:Татар хәрбиләре|2022]] [[Төркем:2022 елда вафатлар|Украина]] [[Төркем:Вафатлар исемлеге|*]] ofzzjtz4ki4cpjqn53pph6ymyi6fyj6 0 585532 3524135 3523196 2022-07-19T14:19:03Z Әмир 15082 яңа бүлек исеме өстәү: /* Архитектура */ wikitext text/x-wiki {{Гыйбадәтханә |Гыйбадәтханә төре = Мәчет |Татар атамасы = Казанның Җәмигъ мәчете |Үз атамасы = {{lang-ru|Соборная мечеть Казани}} |Рәсем = |Рәсем язуы = |Рәсем зурлыгы = |Хәзерге халәте = |Ил = Россия |Урнашу урыны статусы = [[шәһәр]] |Урнашу урыны = [[Татарстан]], [[Казан]] |Координатлары = |Дин = [[Ислам]] |Мәхәллә = |Кайсы дини агымга карый = [[хәнәфи]] |Бина төре = [[мәчет]] |Архитектура стиле = ислам |Проект авторы = |Төзүче = |Нигезләүче = |Беренче телгә алу = |Нигезләү = [[2022]] |Төп даталар = [[2022]] (''төзелеш башлану'') |Юк ителгән = |Төзелешнең башлануы = [[2022]] |Төзелешнең тәмамлануы = |Янкормалары = |Ядкәрләре = |Халәте = төзелә |Сайт = |Commons = }} {{Көтелгән вакыйгалар}} '''Казан шәһәренең Җәмигъ мәчете''' ({{lang-ru|Соборная мечеть города Казани}}) (''рәсми атама түгел'') ― Казан шәһәрендә төзелүче иң зур ислам гыйбадәтханәсе (''[[мәчет]]''). Беренче нигез ташы 2022 елның 20 маенда – [[Идел буенда исламның кабул ителүенең 1100 еллыгы|Идел буе Болгар дәүләтендә ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулуны]] бәйрәм иткән көннәрдә салына. == Тарих == [[Казан]] шәһәренең яңа Җәмигъ мәчетен төзү турында карарны [[Татарстан Президенты]] [[Рөстәм Миңнеханов]] кабул иткән. Казанда Җәмигъ мәчетен төзү идеясе турында Р. Н. Миңнеханов беренче тапкыр 2018 елда әйткән <ref>''Артем Дергунов''. [https://116.ru/text/gorod/2022/04/29/71291042/ Строительство Соборной мечети в Казани.] 116.ru, 29.04.2022</ref>. Төзелеш Идел буе Болгар дәүләтендә ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулуны бәйрәм итүне әзерләү һәм уздыру буенча төп чараларның федераль программасына кертелгән (федераль юбилей комиссиясе рәисе [[Марат Хөснуллин]], РФ премьер-министры ​урынбасары). Җәмигъ мәчете проектын гамәлгә ашыру өчен җаваплы итеп ТР Президенты ярдәмчесе, [[Болгар ислам академиясе]]н гамәлгә куючылар советы рәисе [[Камил Исхаков]] билгеләнгән <ref>[https://kazanreporter.ru/news/30850_kamil-ishakov-zajmetsa-stroitelstvom-sobornoj-meceti-v-kazani Казанский репортер: Камиль Исхаков займется строительством Соборной мечети в Казани.] Казанский репортер, 04.03.2019{{ref-ru}}</ref>. 2022 елның 3 февралендә Татарстан Республикасы Президенты Р. Н. Миңнеханов җәмгыятьнең рухи-әхлакый үсешенә ярдәм итүче «Игелек – Доброта» Республика фонды булдыру турында Боерыкка кул куйган (фондның башкарма директоры Илнур Рәхимов, Фондның күзәтчелек советын [[Татарстан Президенты]] җитәкли). Әлеге Фондның беренче зур һәм әһәмиятле проекты – Казанда яңа Җәмигъ мәчете һәм аның янәшәсендәге җирлекнең проект эскизын эшләүгә багышланган Ачык халыкара бәйге уздыру <ref>[https://igelek.tatar/tat/ Казан шәһәре Җәмигъ мәчете һәм аның янәшәсендәге җирлекнең проект эскизын эшләүгә багышланган Ачык Халыкара бәйге.] igelek.tatar</ref>. [[2022 ел]]ның [[20 май|20 маенда]] Җәмигъ мәчете төзелеше урынында истәлек ташы ачыла. Ташка [[гарәп теле|гарәп]], [[татар теле|татар]] һәм [[рус теле|рус]] телләрендә: «Идел Болгарстанында Ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулу уңаеннан Җәмигъ мәчетен төзи башлауга багышлана»,- дип язылган. Истәлек ташын ачу хокукы Казанда ислам кабул итүнең меңьеллыгы мәдрәсәсе шәкертләренә бирелгән <ref>''[[Гөлнар Гарифуллина]]''. [https://intertat.tatar/news/macet-annatnen-oi-aldysy-kazanda-amig-macete-tozelesena-istalek-tasy-acyldy-5853171 «Мәчет – җәннәт өенең алды» – Казанда Җәмигъ мәчете төзелешенә истәлек ташы ачылды.] [[Интертат]], 20.05.2022</ref>. Мөхтәрәм кунаклар арасында ― РФ Хөкүмәте Рәисе урынбасары [[Марат Хөснуллин]]; ТР Президенты [[Рөстәм Миңнеханов]]; ТР Дәүләт Киңәшчесе [[Минтимер Шәймиев]]; Шәйхелислам, Югары мөфти, [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] рәисе [[Тәлгать Таҗетдин]]; ТР мөселманнары Диния нәзарәте рәисе, мөфти [[Камил Сәмигуллин]]; Төньяк Кавказ мөселманнарының Координация үзәге рәисе, мөфти Исмәгыйль Бердиев; РФ мөселманнары Диния нәзарәте рәисе, мөфти [[Равил Гайнетдин]]; Россия мөселманнары Диния нәзарәте рәисе, мөфти [[Альбир Крганов]]; БР мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте рәисе мөфти [[Мөхәммәт Таҗетдинов]]; Казан һәм Татарстан митрополиты [[Кирилл (Наконечный)|Кирилл]] <ref>[https://www.cdum.ru/news/44/11307/ В рамках празднования 1100-летия принятия Ислама Волжской Булгарией открыт памятный камень на месте строительства Соборной мечети Казани.] Сайт ЦДУМ</ref>. == Урыны == [[Файл:Казанский кремль. Панорама с колеса обозрения.jpg|250px|thumb|right|Мәчет төзеләсе урыннан (''аста, яшеллек'') [[Казан кирмәне]] күренеше]] Казанның яңа Җәмигъ мәчете [[Казансу]] елгасының уң ярында, [[Кремль транспорт дамбасы|Ленин (Кремль) дамбасы]] белән [[Киров дамбасы урамы (Казан)|Киров дамбасы]] арасында, [[ЮНЕСКО]] яклавы астында торучы [[Казан кирмәне]] каршында төзелә. Күп кенә вариантларны караганнан соң, яңа мәчет өчен элек «Кырлай» (2007 елга кадәр «Шүрәле») аттракционнар паркы урнашкан территория сайлап алынган. Участок хуҗасы – «Связьинвестнефтехим» дәүләт компаниясе белән бәйле «Паркинвест» компаниясе» АҖ. Май ае башына «Кырлай» паркында аттракционнарны демонтажлау эшләре төгәлләнгән <ref name=":0">[https://www.tatar-inform.ru/news/do-svidaniya-a-ne-proshhaite-attrakciony-kyrlaya-propisut-v-zelenoi-zone-parka-pobedy-5864551 «До свидания, а не прощайте!»: аттракционы «Кырлая» пропишут в зеленой зоне парка Победы.] [[Татар-информ]], 30.04.2022</ref>. Казанның яңа Җәмигъ мәчете нигезенә беренче таш [[20 май]]да – Идел буе Болгар дәүләтендә ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулуны бәйрәм иткән көннәрдә салынган <ref name=":0" />. [[Июнь]] аенда Казан архитекторларыннан бер төркем ачык хат белән чыга, хатта элеккеге «Кырлай» паркы урынында җәмигъ мәчетен төзү турындагы карарны яңадан карау һәм альтернатива сыйфатында башка өч урын тәкъдим ителә – [[Адмиралтейство бистәсе]] ([[Бишбалта бистәсе]]) янындагы [[Идел елгасы]] яр буе, Троицкий урманы ([[Ак Барс Арена]] стадионы каршындагы [[Казансу]] яр буе), шулай ук [[Яңа Татар бистәсе]]ндә Яңа өйләнешүчеләр паркы ({{lang-ru|парк Молодоженов}}). Хатка 18 кеше (Тимур Ногаев (NUGAEV архитектура бюросы), Илдар Таҗиев (Архитип), Марсель Искәндәров ([[КФУ]] доценты), Мария Леонтьева (Гамәли урбанистика үзәге координаторы) һ.б.) кул куйган <ref>[https://www.tatar-inform.ru/news/arxitektory-protiv-sobornoi-meceti-na-meste-parka-kyrlai-urbanistika-ili-politika-5868166 «Они слова не сказали, когда у “Кырлая” строили высотки, а мечеть им почему-то мешает»]. [[Татар-информ]], 3.06.2022</ref>. == Проект == [[Файл:А.Саттаров_проекты (КҖМ).jpg|250px|thumb|right|[[Айвар Саттаров]] проекты (''конкурстан тыш'')]] 2022 елның 1 апрелендә Казан шәһәре Җәмигъ мәчете һәм аның янәшәсендәге җирлекнең проект эскизын эшләүгә багышланган Ачык халыкара бәйге игълан ителгән <ref>''Динара Прокопьева''. [https://www.tatar-inform.ru/news/na-proekt-sobornoy-mecheti-v-kazani-ob-yavyat-mezhdunarodnyy-konkurs На проект Соборной мечети в Казани объявят международный конкурс.] [[Татар-информ]], 10.09.2020</ref>. Мәчетнең фасадлары һәм аның әйләнә-тирәсе эскизлары эшләнә. Халыкара конкурсның икенче этабында катнашкан 20 кеше, шул исәптән [[БГӘ]], [[Казакъстан]], [[Төркия]], [[Мисыр]], [[Үзбәкстан]] һәм [[Азәрбайҗан]]нан катнашучылар, үзләренең эскизларын эшлиләр. Җиңүче 2022 елның 8 июлендә, бөтен дөнья мөселманнарының изге бәйрәме «[[Корбан гаете]]» алдыннан игълан ителәчәк. Җиңүче 2,5 млн сум, икенче урынны алучы 1 млн сум, өченче урынны алучы 500 мең сум алачак <ref>''Елена Рощупкина''. [https://www.tatar-inform.ru/news/v-dialoge-s-kremlem-sobornuyu-mecet-postroyat-na-pravom-beregu-kazanki-5860899 Шамиль Гафаров: «Закладка соборной мечети – важный аспект 1100-летия принятия ислама».] [[Татар-информ]], 1.04.2022</ref>. === Халыкара конкурс җиңүчеләре === 2022 елның 8 июлендә халыкара конкурс җиңүчеләре игълан ителә.<br/> Беренче урында: * [[Мәскәү]]дән «Гинзбург Архитектс» бюросы, * [[Казан]]нан архитектор [[Айвар Саттаров]] Икенче урында: * [[Истанбул]]дан «Hassa» архитектур компаниясе ([[Төркия]]) * Мәскәүнең «Сретенские Архитектурные мастерские» оешмасы Өченче урында * Казанның «OSTA» ҖЧҖ <ref>''Гөлнар Гарифуллина.'' [https://tatar-inform.tatar/news/kazanda-yana-amig-maceten-kem-tozeyacage-bilgele-5857085 Казанда яңа Җәмигъ мәчетенең эскиз проектлары конкурсы җиңүчеләре билгеле.] Татар-информ, 8.07.2022</ref> == Бина == [[Файл:Казан_мәчете_җирлеге.jpg|250px|thumb|right|Мәчет һәм Җирлек планы (''яшел төс белән уратылган'')]] Җирлекнең гомуми мәйданы ― 8,2 га. Техник бирем 80 метр биеклектәге мәчет бинасы төзүне күздә тота. Намаз залы 10 мең кешене сыйдырырга тиеш, мәчеттән читтә дә шул кадәр үк урын каралырга тиеш. Транспорт хәрәкәте схемасы үзгәртелә, ул мәхәллә кешеләренең бәйрәмнәргә күпләп килүен дә, янәшәдә яңа торак комплекслар булдыруны да исәпкә алырга тиеш. Мәчет шулай ук табигый ландшафтны истә тотып төзеләчәк. Мәчет төзелеше башлану белән, Казансу елгасы буенда «Манзара» паркын төзү планлаштырыла, ул Казансу елгасы янындагы парклар каскадына (барысы 12) керәчәк<ref>[https://www.tatar-inform.ru/news/territoriya-mezdu-kremlevskoi-i-kirovskoi-dambami-osobennaya-park-ryadom-s-sobornoi-mec-5860952 «Прилегающая территория останется парком»: соборная мечеть Казани будет в зеленой зоне.] [[Татар-информ]], 1.04.2022</ref>. Мәчет төзелешенә бюджет акчалары тотылмаячак, мәчет иганәчеләр һәм «Игелек-Доброта» фонды акчасына төзеләчәк. Төп төзелеш эшләре 2022 елның көз башында башланыр дип көтелә. Казанның яңа Җәмигъ мәчетенә рәсми исем Татарстан башкаласында яшәүчеләрнең тавыш бирүе юлы белән сайлап алыначак. == Архитектура == [[Файл:А.Саттаров_проекты.jpg|250px|thumb|right|[[Айвар Саттаров]] проекты]] Җәмигъ мәчетенең эскиз проектлары халыкара конкурсында Казан архитекторы [[Айвар Саттаров]] җиңеп чыккан. Мәчет аның проекты буенча төзелә. Җәмигъ мәчетенең архитектурасына Нух пәйгамбәр көймәсе образы салынган. Җәмигъ мәчете стилобат өстенә күтәртелеп эшләнә. [[Кремль транспорт дамбасы|Ленин дамбасы]] су өстеннән 58 метр биеклектә булса, стилобатны алтмыш метр күтәртәләр, ягъни мәчетнең нигезе күпердән ике метрга биегрәк булачак. Шушы ноктадан мәчет яңадан 52 метрга, аның иң биек [[манара]]сы 77 метрга күтәреләчәк. Абсолют биеклек [[Диңгез өсте тигезлеге|диңгез өстеннән]] 132 метрны тәшкил итәчәк. Мәчетнең буе 120 метр, ә иңе 60 метр булыр дип уйланылган. <ref>''Рифат Каюмов.'' [https://tatar-inform.tatar/news/aivar-sattarov-amig-macetenen-absolyut-bieklege-132-metr-bulacak-5857569 Айвар Саттаров: Җәмигъ мәчетенең абсолют биеклеге 132 метр булачак.] [[Татар-информ]], 19.07.2022</ref> == Моны да карагыз == Казанның җәмигъ мәчетләре : * [[Казанның җәмигъ мәчете (тарихи)]] * [[Мәрҗани мәчете]] * [[Колшәриф мәчете|Кол Шәриф мәчете]] == Сылтамалар == * [https://igelek.tatar/tat/ Җәмгыятьнең рухи-әхлакый үсешенә ярдәм итүче «Игелек – Доброта» Республика фонды сайты] * ''Андрей Лебедев''. Какой быть Соборной мечети? [[Республика Татарстан (гәҗит)|Республика Татарстан]], № 48, 5.04.2022.{{ref-ru}} * [https://www.tatar-inform.ru/news/do-svidaniya-a-ne-proshhaite-attrakciony-kyrlaya-propisut-v-zelenoi-zone-parka-pobedy-5864551 «До свидания, а не прощайте!»: аттракционы «Кырлая» пропишут в зеленой зоне парка Победы.] [[Татар-информ]], 30.04.2022. == Искәрмәләр == <small>{{искәрмәләр}}</small> {{Россия җәмигъ мәчетләре}}{{Казан мәчетләре}} [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]] [[Төркем:Казан мәчетләре]] 66nniu0e1e0obg78uh6bm1lap7561ck 0 587902 3524152 3524111 2022-07-19T19:28:39Z A.Khamidullin 6685 /* Текст мисалы */ wikitext text/x-wiki {{УК}} '''Чалкан сөйләме''' — [[төньяк алтай теле]]н барлыкка китерүче ике (яки өч) сөйләмнәрнең берсе [[чалкан халкы]]ның теле. Үзатаманың юрамалары: ''куу, къуу, чалкъанду, шалкъанду''. Традицион рәвештә сөйләм алтай теленең диалекты дип исәпләнгән. [[Төрки телләр|Төрки телләр]]нең иң яңа төркемләүләре буенча [[Көньяк Алтай теле]] һәм [[Төньяк Алтай теле]] ике төрле тел булып тора һәм ул [[кумандин сөйләме]] белән беррәттән икенчесенә карый. Халәтне кумандин теле дә, челкан теле аерым рәвештә Россиянең азсанлы телләре дип танылган һәм алар өчен аерым укыту программалары эшләнәүе катлауландыра. 2010 елның халык санын алу буенча [[Республика Алтай|Алтай Республикасы]]нда 830 челканлыдан [[рус теле|рус теле]]ндә 817 кеше (98%) сөйләшә, [[Челкан теле|челкан теле]]ндә — 310 кеше (37%) сөйләшә, [[алтай теле]]ндә — 148 кеше (18%) сөйләшә.<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab6.xls Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года]</ref>. == Өйрәнү тарихы == [[Челканлылар|Челканлылар]]ның [[идиом]]ын беренче мәртәбә 1865 елда [[Радлов, Василий Васильевич|В.В. Радлов]] язып куйган. <ref>{{Cite web|url=https://lingsib.iea.ras.ru/ru/languages/chelkan.shtml|title=Языки народов Сибири — Языки и культуры — Челканский язык|website=lingsib.iea.ras.ru|access-date=2021-11-22}}</ref>. Шулай ук аларның сөйләмен һәм көнкүрешен «Из Сибири» эшендә тәфсилләп тасвирлаган. Сөйләмнең кайбер сүзләре [[Вербицкий, Василий Иван улы|В.И. Вербицкий]]ның «Алтайские инородцы» (1893) китабында һәм «Словарь алтайского и аладагского наречий» китабында очрый. Челкан идиомының беренче һәм элеккегәчә иң тулы тасвирламасын [[Баскаков, Николай Александр улы|Н.А. Баскаков]] «Диалект лебединских татар-чалканцев (куу-кижи)» (1985) эшендә тезгән. Хәзерге моментта сөйләмнең тәфсилләп өйрәнүе белән Н.Н. Федина мәшгуль.<ref name="автоссылка2">{{Cite web|url=https://minlang.iling-ran.ru/lang/chelkanskiy-yazyk|title=Челканский язык {{!}} Малые языки России|website=minlang.iling-ran.ru|access-date=2021-11-22}}</ref>. == Лингвогеография == Челкан теленә ия булганнарның күпчелеге [[Республика Алтай|Алтай республикасы]]ның [[Турочак районы|Турочак районы]]нда тора. Челкан сөйләме иң күбесе [[Курмач-Байгол]] һәм [[Турочак]] авылларында сөйләшелә. Республикадан читтә челкан теленә ия булучылар [[Кемерово]]да, [[Таштагол]]да, [[Новосибирск]]та, [[Мәскәү|Мәскәү]]дә, [[Казакъстан]]да һәм [[Үзбәкстан]]да тора. [[Диалект]]ларга аермыйлар<ref name="автоссылка1">{{Cite web|url=https://minlang.iling-ran.ru/lang/chelkanskiy-yazyk|title=Челканский язык {{!}} Малые языки России|website=minlang.iling-ran.ru|access-date=2021-11-21}}</ref>. == Лингвистик сыйфатлама == Сөйләмдә 16 [[Сузыклар|сузык]] аваз бар: 8 [[Озын һәм кыска сузыклар|кыска]] һәм 8 [[Озын һәм кыска сузыклар|озын]]<ref name="автоссылка1" />. Хәзерге вакытта икенчел озын сузыкларның кыскаларга күчү тенденциясе күзәтелә (''мага''>''маа''>''ма'' — «миңа»)<ref>{{Cite web|url=https://cyberleninka.ru/article/n/vokalizm-chalkanskogo-yazyka/viewer|title=Вокализм чалканского языка|website=cyberleninka.ru|access-date=2021-11-21}}</ref>. Сөйләмдә [[Сингармонизм|сингаромонизм]] законнары бозыла (''мӧрӧлӧр'' — «(татар телендә) бүреләр» урынына ''пӧрылыр'')<ref name="автоссылка4">{{Cite web|lang=ru|url=https://postnauka.ru/longreads/156813|title=Чалканский язык — все самое интересное на ПостНауке|website=postnauka.ru|access-date=2021-11-21}}</ref>. [[Тартыклар|тартык]] авазлар сөйләмдә 21<ref name="автоссылка1" />. [[Инлаут|инлаутта]] йомык ирен [[Фонема|фонема]]ларның [[Спирантизация|спирантизация]]гә тенденциясендә күзәтелә (''парбады'' — «(татар телендә) бармады» урынына ''парвады''), ''ч''- авазының -''ть''-га күчүе (''чер'' — «(татар телендә) җир» урына ''тьер''), финаль ярык әз тавышлы үтә зәгыйфь ''-ғ'' авазының төшеп калуы (''кирлиғ'' — «(татар телендә) пычрак» урынына 'кырлу'')<ref>{{Cite web|url=https://cyberleninka.ru/article/n/foneticheskie-osobennosti-chalkanskogo-yazyka-na-materialah-v-v-radlova-n-a-baskakova-i-sovremennyh-polevyh-zapisey/viewer|title=ФОНЕТИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ЧАЛКАНСКОГО ЯЗЫКА (НА МАТЕРИАЛАХ В. В. РАДЛОВА, Н. А. БАСКАКОВА И СОВРЕМЕННЫХ ПОЛЕВЫХ ЗАПИСЕЙ)|website=cyberleninka.ru|access-date=2021-11-21}}</ref> һәм башлангыч ''б''-ның ''п''-га [[Саңгыраулату (лингвистика)|саңгыратылуы]]на. <ref name="автоссылка4" />. Сөйләм [[Агглютинатив телләр|агглютинатив]] типка карый. [[Күплек сан]] -''лыр'' (''ай'' — «(татар телендә) ай», ''айлыр'' — «(татар телендә) айлар»), -''ныр'' (''эм'' — «(татар телендә) дару», ''эмныр'' — «(татар телендә) дарулар») һәм -''тыр'' (''кас'' — «(татар телендә) каз», ''кастыр'' — «(татар телендә) казлар») [[Аффикс|аффикслар]] ярдәмендә чагылдырыла.<ref name="автоссылка4" />. Челкан телендә 8 [[Килеш|килеш]] бар: [[Билгеле булмаган килеш|билгеле булмаган]] (''ийне'' — «(татар телендә) энә», ''танак'' — «(татар телендә) борын»), [[Иялек килеше|иялек]] (''ийненыҥ'', ''танақтыҥ''), [[Төшем килеше|төшем]] (''ийнены'', ''танақты''), [[Юнәлеш килеше|юнәлеш килеше]] (''ийненге'', ''танақке''), [[Урын килеше|урын]] (''ийнеде'', ''танақте''), [[Чыгыш килеше|элек булу]] (''ийнедын'', ''танақтын''), [[Җибәрү килеше|җибәрү]] (''ийнеза'', ''танакса''), [[Чыгыш килеше|чыгыш килеше]] (''ийнеле'', ''танақле'')<ref name="автоссылка4" />. Челкан [[Фигыль|фигыльләрнең]] 6 [[Төркемчә (лингвистика)|төркемчә]]се бар: [[Кушу төркемчәсе|кушу]], [[Шартлы төркемчә|шартлы]], [[Бергә өстәү төркемчә|бергә өстәү төркемчәсе]], [[Ризалашу-теләү төркемчәсе|ризалашу-теләү төркемчәсе]], [[Фараз итү төркемчәсе|фараз итү төркемчәсе]] һәм [[Белдерү төркемчәсе|белдерү төркемчәсе]].<ref name="автоссылка4" />. Сөйләмдә [[Үткән вакыт|үткән]], [[Хәзерге вакыт (лингвистика)|хәзерге]] һәм [[Киләчәк вакыт|киләчәк]] [[вакыт кырлары]] бар. [[Идиом]] өчен аналитик конструкцияләренең тартылуы хас булганга күрә, кайбер очракларда форма нинди вакытка каравы бары тик контекст яки [[Басым|басым]] буенча билгеләргә була. Шулай ук [[Фигыль|фигыльләр]]нең үткән заманда уңай һәм тискәре формалары бер үк итеп язылырга мөмкин (''ощы'ван'' — «(татар телендә) ул утырган», ''ощыва'н'' — «(татар телендә) ул утырмаган»)<ref name="автоссылка3">{{Cite web|lang=ru|url=https://postnauka.ru/longreads/156813|title=Чалканский язык — все самое интересное на ПостНауке|website=postnauka.ru|access-date=2021-11-22}}</ref>. Челкан сөйләменең [[Синтаксис|синтаксисы]], гомумән, [[Төрки телләр|төрки телләр]] өчен хас.<ref name="автоссылка2" /> [[Лексика|Лексика]]ның төп өлеше гомумтөрки сүзләр (''қарат'' — «карлыган»). Шулай ук бары тик Төньяк Алтай диалектларына гына хас лексемалар очрый (''тьöргöнöк'' — «колмак»), һәм бары тик челкан телендә генә язылганнар очрый (''њумут'' — «караҗиләк»)<ref name="автоссылка3" />. [[Рус теле|Рус теле]]ннән [[Алынмалар|алынмалар]] тулысынча адаптацияләнгән.<ref name="автоссылка2" />. == Язма == [[Кириллица]] нигезендә язма 2008 елдан бирле функцияли. Сүзлек һәм әлифба нәшер ителгән. [[Әлифба]]<ref>{{книга|автор=О. Н. Пустогачева|заглавие=Челканско-русский тематический словарь|место=СПб.|издательство=Филиал изд-ва «Просвещение»|год=2008|страниц=111|isbn=978-5-09-019905-6}}</ref>: {| class=standard cellpadding=3 style="font-family:Times New Roman; font-size: 2em; line-height: 1.8em; text-align: center;" | style=«width:2em;» |А а | style=«width:2em;» |Б б | style=«width:2em;» |В в | style=«width:2em;» |Г г | style=«width:2em;» |Ӷ ӷ | style=«width:2em;» |Д д | style=«width:2em;» |Ј ј | style=«width:2em;» |Е е | style=«width:2em;» |Ё ё | style=«width:2em;» |Ж ж |- | style=«width:2em;» |З з | style=«width:2em;» |И и | style=«width:2em;» |Й й | style=«width:2em;» |К к | style=«width:2em;» |Л л | style=«width:2em;» |М м | style=«width:2em;» |Н н | style=«width:2em;» |Ң ң | style=«width:2em;» |О о | style=«width:2em;» |Ӧ ӧ |- | style=«width:2em;» |П п | style=«width:2em;» |Р р | style=«width:2em;» |С с | style=«width:2em;» |Т т | style=«width:2em;» |У у | style=«width:2em;» |Ӱ ӱ | style=«width:2em;» |Ф ф | style=«width:2em;» |Х х | style=«width:2em;» |Ц ц | style=«width:2em;» |Ч ч |- | style=«width:2em;» |Ш ш | style=«width:2em;» |Щ щ | style=«width:2em;» |Ъ ъ | style=«width:2em;» |Ы ы | style=«width:2em;» |Ь ь | style=«width:2em;» |Э э | style=«width:2em;» |Ю ю | style=«width:2em;» |Я я |} 2017/2018 еллардан бирле әлифбага кайбер үзгәрешләр кертелгән. Хосусан, [[Њ (кириллица)|Њ њ]] хәрефе өстәлгән (мәсәлән, ''њаан'' — «зур»). Әлифба шундый күренешкә ия: {| class=standard cellpadding=5 style="font-size: 1.5em; line-height: 2.5em; text-align: center;" | style=«width:3em;» |А а | style=«width:3em;» |Б б | style=«width:3em;» |В в | style=«width:3em;» |Г г | style=«width:3em;» |Ғ ғ | style=«width:3em;» |Д д | style=«width:3em;» |Ј ј | style=«width:3em;» |Е е | style=«width:3em;» |Ё ё | style=«width:3em;» |Ж ж |- | style=«width:3em;» |З з | style=«width:3em;» |И и | style=«width:3em;» |Й й | style=«width:3em;» |К к | style=«width:3em;» |Қ қ | style=«width:3em;» |Л л | style=«width:3em;» |М м | style=«width:3em;» |Н н | style=«width:3em;» |Ҥ ҥ | style=«width:3em;» |Њ њ |- | style=«width:3em;» |О о | style=«width:3em;» |Ӧ ӧ | style=«width:3em;» |П п | style=«width:3em;» |Р р | style=«width:3em;» |С с | style=«width:3em;» |Т т | style=«width:3em;» |У у | style=«width:3em;» |Ӱ ӱ | style=«width:3em;» |Ф ф | style=«width:3em;» |Х х |- | style=«width:3em;» |Ц ц | style=«width:3em;» |Ч ч | style=«width:3em;» |Ш ш | style=«width:3em;» |Щ щ | style=«width:3em;» |Ъ ъ | style=«width:3em;» |Ы ы | style=«width:3em;» |Ь ь | style=«width:3em;» |Э э | style=«width:3em;» |Ю ю | style=«width:3em;» |Я я |} == Текст мисалы == Түбәндә челкан телендә челкан сөйләмендә [[Мәкальләр|мәкаль]] китерелгән:<ref name="автоссылка3" /> {| border="3" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse;" ||'''Челкан сөйләме''': ||'''Рус теле''': |- || Киҗе оро қаспе, пойыҥ тӱҗерыҥ<br /> || Не рой человеку яму, сам упадёшь<br /> |} == Сөйләмнең функцияләве == Россиянең асаба аз санлы халкының теле. Куллануның төп сферасы — гаилә-көнкүреш сөйләшүе. Туган тел дәресләрендә челканлылар [[алтай теле]]н өйрәнә. Сөйләмдә видео- һәм аудиопродукция чыгарыла, [[Мультфильм|мультфильмнар]] ясала, шулай ук күпсанлы, шул исәптән [[Балалар әдәби|балалар]] өчен [[Әдәби әсәр|әдәби әсәрләр]] бар. Шаман йолалары башкару өчен кулланыла, шул ук вакытта, [[Камлау|камлау]] текстлары бары тик челкан сөйләмендә язылган. Еш традицион һөнәр белән мәшгуль кечкенә җитештерү коллективларында кулланыла. «[[ВКонтакте|Вконтакте]]» иҗтимагый челтәрендә, яшьләр челкан сөйләмендә сөйләшә торган берничә төркем бар.<ref name="автоссылка2" />. Челканлыларның челкан сөйләмен белү дәрәҗәсе яшәү урынына бәйле. Мәсәлән, [[Курмач-Байгол]] авылында челкан телендә сөйләшү дәрәҗәсе югарырак, ә [[Бийка (село)|Бийка]] авылында челкан телен белү дәрәҗәсе түбәнрәк. Соңгы унъеллыкта яшь буын вәкилләре арасында туган телгә кызыксыну үсеше бар. == Искәрмәләр == {{примечания}} == Әдәбият == # ''Пустогачева О. Н.'' Челканско-русский тематический словарь. Санкт-Петербург, 2008. — 112 с. # ''Федина Н. Н.'' Фонетические и морфологические особенности современного чалканского языка. Диссертация на соискание ученой степени кандидата филологических наук. — Новосибирск, 2010. — 186 с. == Сылтамалар == * {{cite web |author = Федина Наталья |url = https://postnauka.ru/longreads/156813 |title = Чалканский язык: О чем говорят люди-лебеди |website = [[ПостНаука]] |date = |accessdate = 2021-11-11 |ref = ПостНаука, 2021 }} {{Төрки телләр}} [[Төркем:Төрки телләр]] [[Төркем:Русия телләре]] ff00a289q4cfe56a6qt0zitizekhson 1 587913 3524132 3524103 2022-07-19T13:49:47Z Әмир 15082 /* Беренче һәм бердәнбер ? */ wikitext text/x-wiki == == {{Төрки марафон 2022 мәкаләсе |халык1 = татарлар|халык2 = |халык3 = |кулланучы= Ilnur efende}} [[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]] ([[Кулланучы бәхәсе:Ilnur efende|бәхәс]]) 18 июл 2022, 20:00 (UTC) == Беренче һәм бердәнбер ? == [[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]], [[Елизавета Сыртланова|Елизавета Сыртланова-Шляхтина]] ?--[[Кулланучы:Әмир|Әмир]] ([[Кулланучы бәхәсе:Әмир|бәхәс]]) 18 июл 2022, 20:29 (UTC) :Рәхмәт, төзәттем) [[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]] ([[Кулланучы бәхәсе:Ilnur efende|бәхәс]]) 18 июл 2022, 20:46 (UTC) ::Мария Кузнецова (1899-1956), дочь русского рабочего-машиниста, с детства в совершенстве знавшая узбекский язык, и мастерски игравшая женские роли в пьесах Хамзы: [https://prtuz.tatarstan.ru/zaynab-sadrieva.htm 1]--[[Кулланучы:Әмир|Әмир]] ([[Кулланучы бәхәсе:Әмир|бәхәс]]) 19 июл 2022, 13:49 (UTC) gnv6bjymfv1fiktzin96t4ndg3lfttw 3524133 3524132 2022-07-19T14:16:06Z Ilnur efende 6874 /* Беренче һәм бердәнбер ? */ Ответ wikitext text/x-wiki == == {{Төрки марафон 2022 мәкаләсе |халык1 = татарлар|халык2 = |халык3 = |кулланучы= Ilnur efende}} [[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]] ([[Кулланучы бәхәсе:Ilnur efende|бәхәс]]) 18 июл 2022, 20:00 (UTC) == Беренче һәм бердәнбер ? == [[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]], [[Елизавета Сыртланова|Елизавета Сыртланова-Шляхтина]] ?--[[Кулланучы:Әмир|Әмир]] ([[Кулланучы бәхәсе:Әмир|бәхәс]]) 18 июл 2022, 20:29 (UTC) :Рәхмәт, төзәттем) [[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]] ([[Кулланучы бәхәсе:Ilnur efende|бәхәс]]) 18 июл 2022, 20:46 (UTC) ::Мария Кузнецова (1899-1956), дочь русского рабочего-машиниста, с детства в совершенстве знавшая узбекский язык, и мастерски игравшая женские роли в пьесах Хамзы: [https://prtuz.tatarstan.ru/zaynab-sadrieva.htm 1]--[[Кулланучы:Әмир|Әмир]] ([[Кулланучы бәхәсе:Әмир|бәхәс]]) 19 июл 2022, 13:49 (UTC) :::@[[Кулланучы:Әмир|Әмир әфәнде]], бу татар театрымы? [[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]] ([[Кулланучы бәхәсе:Ilnur efende|бәхәс]]) 19 июл 2022, 14:16 (UTC) 0wgjb7ouymcw20y81o1lejibbs5pj5m 3524136 3524133 2022-07-19T14:23:24Z Әмир 15082 /* Беренче һәм бердәнбер ? */ wikitext text/x-wiki == == {{Төрки марафон 2022 мәкаләсе |халык1 = татарлар|халык2 = |халык3 = |кулланучы= Ilnur efende}} [[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]] ([[Кулланучы бәхәсе:Ilnur efende|бәхәс]]) 18 июл 2022, 20:00 (UTC) == Беренче һәм бердәнбер ? == [[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]], [[Елизавета Сыртланова|Елизавета Сыртланова-Шляхтина]] ?--[[Кулланучы:Әмир|Әмир]] ([[Кулланучы бәхәсе:Әмир|бәхәс]]) 18 июл 2022, 20:29 (UTC) :Рәхмәт, төзәттем) [[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]] ([[Кулланучы бәхәсе:Ilnur efende|бәхәс]]) 18 июл 2022, 20:46 (UTC) ::Мария Кузнецова (1899-1956), дочь русского рабочего-машиниста, с детства в совершенстве знавшая узбекский язык, и мастерски игравшая женские роли в пьесах Хамзы: [https://prtuz.tatarstan.ru/zaynab-sadrieva.htm 1]--[[Кулланучы:Әмир|Әмир]] ([[Кулланучы бәхәсе:Әмир|бәхәс]]) 19 июл 2022, 13:49 (UTC) :::@[[Кулланучы:Әмир|Әмир әфәнде]], бу татар театрымы? [[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]] ([[Кулланучы бәхәсе:Ilnur efende|бәхәс]]) 19 июл 2022, 14:16 (UTC) :::::[[Кулланучы:Ilnur efende|Ilnur efende]], [[Зәйнәп Садриева]] турында материалда очраганга ДЛЯ ИНФОРМАЦИИ дип кенә монда өстәгән идем.--[[Кулланучы:Әмир|Әмир]] ([[Кулланучы бәхәсе:Әмир|бәхәс]]) 19 июл 2022, 14:23 (UTC) pagxshdinin5lpq2oun2olqzeail8l6 0 587916 3524124 2022-07-19T13:28:28Z Әмир 15082 яңа бит ясау wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Мөхәммәтҗан Бисеров | рәсем = | рәсем_зурлыгы = 250px | alt = | рәсем язуы = | тулы исем = Мөхәммәтҗан Ариф улы Бисеров | һөнәр = инкыйлабчы, халык комиссары | туу датасы =24.05.1898 | туу җире = [[РИ]], {{туу җире|Тамбов губернасы|Ирмеш районында}}, [[Ялатма өязе]], [[Әҗе]] | гражданлык = {{Русия империясе}}→ <br/>{{байраклаштыру|РСФСР}}→<br/> {{байрак|СССР}} [[СССР]] | милләт = татар | үлем датасы =7.10.1938 | үлем җире = [[СССР]], [[Үзбәкстан ССР]], {{үлем җире|Ташкент|Ташкәнттә}} | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} {{фш|Бисеров}} '''Мөхәммәтҗан Бисеров''', Мөхәммәтҗан Ариф (''Гариф'') улы Бисеров (''[[1898 ел]]ның [[24 май|24 мае]], [[РИ]], [[Тамбов губернасы]], Ялатма өязе, [[Әҗе]] ― [[1938 ел]]ның [[7 октябрь|7 октябре]], [[СССР]], [[Үзбәкстан ССР]], [[Ташкент]]'') ― инкыйлабчы, [[Төркестан АССР]] һәм [[Үзбәкстан ССР]]ның фирка, дәүләт һәм хуҗалык эшлеклесе, халык комиссары, [[Сталин репрессияләре|Сталинның сәяси золымы]] корбаны. == Тәрҗемәи хәле == 1898 елның 24 маенда [[Тамбов губернасы]] Ялатма өязе (''хәзер'' [[Рязань өлкәсе]] [[Ирмеш районы]]) [[Әҗе]] авылында керәстиян гаиләсендә (''вариант'': шахтер гаиләсендә)<ref name=":0">[https://base.memo.ru/person/show/3103507 Списки жертв — Бисеров Мухамеджан Арифович]</ref> туган. [[Гыйффәт туташ]], [[Фикрәт Табиев]] һәм башкаларның авылдашы. Авыл татар мәктәбенең ([[мәдрәсә]]) 5 сыйныфын тәмамлаган. Төркестан дәүләт университетында (''хәзерге'' Үзбәкстан милли университеты) (1921-1922 елларда ― эшче факультетында) укуы билгеле. [[Бөек Октябрь инкыйлабы|1917 ел инкыйлабын]] [[Төркестан]]ның [[Коканд]] шәһәрендә каршылаган. Коканд татар мәктәбе бинасында даими узучы җыелышларда, күпсанлы митингларда эшчеләрне, диһканнарны һәм солдатларны тигезлек һәм бәхет өчен көрәшкә чакырып чыгышлар ясый<ref>''[[Тәүфикъ Әйди|Тауфик Эйди]]''. Грани прекрасного. // Баки Урманче и татарская культура (''составитель'' [[Флора Әхмәтова-Урманче|Ф. В. Ахметова-Урманче]]). К.: «Фән», 2005. Стр.293.</ref>. * 1923 елның июнь-декабрь айларында ― [[Төркестан АССР]] эшче-крестьян инспекциясе халык комиссары урынбасары. * [[Төркестан АССР|Төркестан]] авыл хуҗалыгы халык комиссары<ref>[https://ru.calameo.com/read/002227270d078887fae29 Татары в Узбекистане (''подготовила'' Римма Тахавеева).] , [[Татар дөньясы (газета)|«Татар дөньясы»]], 2015, № 4, стр.12-13</ref><ref>[https://vk.com/wall-58503620_13438 Татарские национально - культурные объединения.]. Duslar ВКонтакте</ref>. 1929 елның ноябреннән кулга алынганчы, 1937 елның августына кадәр, [[Ташкент]]та җитәкче вазыйфаларда эшләгән<ref>[https://centrasia.org/person.php?st=1482994754 Бисеров Мухамеджан.] ЦентрАзия</ref><ref name=":0" />. {{Тәрҗемә ителмәгән 3| ВКП(б) ҮК Урта Азия бюросы| ВКП(б) ҮК Урта Азия бюросы |ru |Среднеазиатское бюро ЦК ВКП(б)}} әгъзасы була<ref name=":0" /> . == Репрессия == [[1938 ел]]ның [[7 октябрь|7 октябре]] СССР Югары Судының Хәрби коллегиясе тарафыннан иң югары хөкем җәзасына ([[үлем җәзасы]]) хөкем ителгән. 1938 елның 7 октябрендә атып үтерелгән<ref name=":0" />. Акланган (УзР ПДА, фонд 58, опись 65, дело 139, л.70-81)<ref name=":0" />. == Искәрмәләр == <small>{{искәрмәләр}}</small> == Әдәбият == * ''Шамсутдинов Р''. Репрессивная политика Советской власти в Узбекистане и её последствия. Ташкент, 2012 * ''[[Тәүфикъ Әйди|Тауфик Эйди]]''. Грани прекрасного. // Баки Урманче и татарская культура (''составитель'' [[Флора Әхмәтова-Урманче|Ф. В. Ахметова-Урманче]]). К.: «Фән», 2005. Стр.293. ISBN 5-9690-0031-0 == Сылтамалар == * [https://base.memo.ru/person/show/3103507 Списки жертв — Бисеров Мухамеджан Арифович] * [https://prtuz.tatarstan.ru/culture.htm Татарские национально - культурные объединения в Узбекистане.] Представительство Республики Татарстан в Республике Узбекистан{{ref-ru}} [[Төркем:Ташкәнт Урта Азия университетын тәмамлаучылар]] [[Төркем:Сәяси репрессия корбаннары]] [[Төркем:Репрессияләнгән татарлар]] [[Төркем:КПСС әгъзалары]] [[Төркем:Шәхесләр:Үзбәкстан]] ph89d1335eafgxcav1lu3g4cvj1n0c2 0 587917 3524125 2022-07-19T13:31:42Z Әмир 15082 яңа бит ясау wikitext text/x-wiki '''Бисеров''' – фамилия. * [[Әбибин Бисеров]] (1898―1934 елдан иртә түгел), [[Сәмәрканд]] мамыкчылык институты директоры (1933―1934). * [[Әхмәт Бисеров]] (?―?), [[Татарстан Республикасы Сәламәтлек саклау министрлыгы|Татарстан АССР Сәламәтлек саклау халык комиссары]] (1938). * [[Мөхәммәтҗан Бисеров]] (1898―1938), [[Төркестан АССР]] һәм [[Үзбәкстан ССР]] дәүләт эшлеклесе, халык комиссары, сәяси золым корбаны. == Моны да карагыз == * [[Бисерово (Киров өлкәсе)|Бисерово]], [[топоним]]. {{күп мәгънәле}} [[Төркем:Фамилияләр]] n5g2u3qpdyl9a9rbx93pnjej5oerqe1 14 587918 3524128 2022-07-19T13:35:00Z Әмир 15082 төркем ясау wikitext text/x-wiki [[Төркем:Рәзән өлкәсендә туганнар]][[Төркем:Шәхесләр:Ирмеш районы]] hoe95f421toq91e2a154myp67jgnw2l 14 587919 3524129 2022-07-19T13:37:56Z Әмир 15082 төркем ясау wikitext text/x-wiki [[Төркем:Ирмеш районы]][[Төркем:Шәхесләр:Рязань өлкәсе]] 2y564wfi71sa39qvqd5x6b0ih33nben 14 587920 3524130 2022-07-19T13:40:01Z Әмир 15082 төркем ясау wikitext text/x-wiki [[Төркем:Русия Федерация субъектлары буенча шәхесләр]][[Төркем:Рәзән өлкәсе]] najh2obdvqb8hw3esieadwstq3xb3iz 1 587921 3524131 2022-07-19T13:45:21Z Әмир 15082 Яңа бит: «{{Төрки марафон 2022 мәкаләсе |халык1 =татарлар |халык2 =үзбәкләр |халык3 = |кулланучы= Әмир}}» wikitext text/x-wiki {{Төрки марафон 2022 мәкаләсе |халык1 =татарлар |халык2 =үзбәкләр |халык3 = |кулланучы= Әмир}} c1ex1hiyddzu5isygwow07n32242ij9 6 587922 3524134 2022-07-19T14:18:09Z Әмир 15082 {{Ирексез лицензияле сурәт |тасвир = Казан шәһәренең Җәмигъ мәчете А.Саттаров проекты фотосурәте |чыганак = https://igelek.tatar/tat/news/kazanda-kazan-shәһәre-җәmig-mәchete-һәm-anyң-yanәshәsendәge-җirlekneң-eskiz-proektyn-eshlәүgә-bagyshlangan-achyk-ha/ |ясау вакыты = 2022 |автор = билгесез }} {{Ирексез лицензияле сурәт/НКИ |мәкалә = Казан шәһәренең Җәмигъ мәчете |максат = сурәтләү йчен |алмаштыру мөмкинлеге = бар |өстәмә мәгъ... wikitext text/x-wiki == Кыскача аңлатма == {{Ирексез лицензияле сурәт |тасвир = Казан шәһәренең Җәмигъ мәчете А.Саттаров проекты фотосурәте |чыганак = https://igelek.tatar/tat/news/kazanda-kazan-shәһәre-җәmig-mәchete-һәm-anyң-yanәshәsendәge-җirlekneң-eskiz-proektyn-eshlәүgә-bagyshlangan-achyk-ha/ |ясау вакыты = 2022 |автор = билгесез }} {{Ирексез лицензияле сурәт/НКИ |мәкалә = Казан шәһәренең Җәмигъ мәчете |максат = сурәтләү йчен |алмаштыру мөмкинлеге = бар |өстәмә мәгълүмат = юк }} [[Төркем:Сурәтләр:Биналар]][[Төркем:Сурәтләр:Мәчетләр]] 36mpv8pmv3hnut78ba40ciy3izk3v3l 0 587923 3524138 2022-07-19T14:57:43Z Әмир 15082 [[Серго исемендәге завод]] битенә юнәлтү wikitext text/x-wiki #ЮНӘЛТҮ[[Серго исемендәге завод]] hpzac8b3ld1yppci290y2o8yq5oh1s8 0 587924 3524147 2022-07-19T19:11:38Z Римма Васильева 36021 Создано переводом страницы «[[:ba:Special:Redirect/revision/926869|Думбыра]]» wikitext text/x-wiki [[Файл:Etnomuseum_in_Yangantau_3.JPG|уңда|мини|Думбыра. Янгантау курорт музеенда]] [[Файл:Думбыра.jpg|мини|267x267пкс|Думбыра башкаручы башкорт кызы]] '''Думбыра''' — борынгы [[Башкортлар|башкорт]] кыллы музыка коралы. Ул байтак төрки халыкларда таралган, мәсәлән, [[Казакълар|казакларда]] (думбра), үзбәкләрдә, алтайларда (топшур), тываларда (топшулуур) һәм башкалар, шулай ук таҗикларда (дутар). Казак думбырасы белән чагыштырганда, башкорт думбырасы грифының кыскарак булуы белән аерыла. Думбыра чәчәннәрнең музыка коралы булган. Борынгы кобаерлар, эпослар (шулай ук мәшһүр [[Урал батыр|«Урал батыр»]] эпосы да) барысы да көйгә салынып башкарылган, шуңа да думбыра, аккомпанемент буларак, мәҗбүри булган. Борынгы думбыраның төзелеше турындагы бәхәсләр тынмый. Кызганычка каршы, борынгы думбыра халык арасында да сакланмаган. Бүгенге көндә без аның турында тик халык иҗатыннан һәм рус этнографлары, язучылары язмалары аша гына беләбез. Думбыраның ничә кыллы булуы да төгәл билгеле түгел. Кемдер, казакъларныкы кебек, ике кыллы булган, дисә, икенчеләре рус халык инструменты домра кебек (ә ул, билгеле факт, борынгы төрки милли инструментыннан килеп чыккан), өч кыллы булган, дип исәпли. Археолог һәм этнограф [[Руф Игнатьев|Р. Г. Игнатьев]] үзенең «[[Салават Юлаев]] — Пугачев бригадиры, җырчы һәм импровизатор» дигән әсәрендә биш кыллы "бандура"ны атап үтә. Ни өчен халкыбыз, йөзәр ел буе җырларын, эпосларын саклап килсә дә, думбырасын шулай тиз оныткан соң? Бу ХVII—XVIII гасырлардагы патша колониаль сәясәте белән бәйле. Чәчәннәр, белүебезчә, башкорт халкының азатлык көрәшендә актив катнашкан, аның илһамландыручысы булган. Шуңа да алар, ихтилаллар бастырылган вакытта, каты эзәрлекләүгә дучар булган. Думбыралар, чәчән музыка коралы буларак, юк ителгән. Кызганычка каршы, алар максатына ирешә — думбыра онытыла, әмма бөтенләйгә түгел. 1980 елларда, язма документларга таянып, халык остасы В. Ш. Шөгаепов башкорт думбырасын тергезә башлый. Шул ук вакытларда думбыраны тергезү өстендә Г. Кобагошов, Ю. Зирин, А. Овчинников, В. Зубченко, А. Параев эшли. 1992 елда [[Уфа дәүләт сәнгать институты]] каршында башкорт думбырасы һәм кыл-кумыз җитештерү буенча эксперименталь остаханә ачыла. Бу остаханәдә Р. М. Галимов, А. Я. Янгужин, А. Һ. Бәйрәмгулов, С. У. Баймөхәммәтов эшли. Заманча инструмент өч кыллы, кварта-квинта төзелешле, 19 ладлы, корпусы агачтан ябештерелеп эшләнелә. Әлбәттә, бу корал борынгыдан бик нык аерыла — ул оркестр таләпләренә кулайлаштырылган. Сопрано, альт, бас думбыралар эшләнә. == Әдәбият == * Башкортстан. Кыска энциклопедия. «Башкорт энциклопедиясе» гыйльми нәшрияты. — Уфа, 1997. == Сылтамалар == Думбыра // Башкорт энциклопедиясе. — Уфа: «Башкорт энциклопедиясе» гыйльми-нәшрият комплексы, 2015—2020. — <nowiki>ISBN 978-5-88185-143-9</nowiki>. [[Төркем:Хордофоннар]] [[Төркем:Чиртмә кыллы музыка кораллары]] eohu0o2ry726lezq5kl47lo3uurk2na 10 587925 3524148 2022-07-19T19:15:09Z Frhdkazan 3171 Яңа бит: «Jane M. Byrne Interchange 4-1-22.jpg» wikitext text/x-wiki Jane M. Byrne Interchange 4-1-22.jpg 1x37w1074xtfwqata7vuj7lkhduqh9x 1 587926 3524149 2022-07-19T19:15:37Z Римма Васильева 36021 Яңа бит: «== == {{Төрки марафон 2022 мәкаләсе |халык1 =башкортлар |халык2 =|халык3 = |кулланучы= Римма Васильева}} ~~~~» wikitext text/x-wiki == == {{Төрки марафон 2022 мәкаләсе |халык1 =башкортлар |халык2 =|халык3 = |кулланучы= Римма Васильева}} [[Кулланучы:Римма Васильева|Римма Васильева]] ([[Кулланучы бәхәсе:Римма Васильева|бәхәс]]) 19 июл 2022, 19:15 (UTC) bn2rn9bkw23l7twuaglp2coz8do5qi0 10 587927 3524150 2022-07-19T19:16:31Z Frhdkazan 3171 Яңа бит: «The Seedkeepers.webm» wikitext text/x-wiki The Seedkeepers.webm rdz2avz4v2wtdxulxjsdecgn1tyn7xn