Ximiä

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="tt">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>ttwiki</dbname>
    <base>https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Медиа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Махсус</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Бәхәс</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Кулланучы</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Кулланучы бәхәсе</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Википедия</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Википедия бәхәсе</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Файл бәхәсе</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">МедиаВики</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">МедиаВики бәхәсе</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Калып</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Калып бәхәсе</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Ярдәм</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Ярдәм бәхәсе</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Төркем</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Төркем бәхәсе</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Портал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Портал бәхәсе</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Обсуждение модуля</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Гаджет</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Обсуждение гаджета</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Определение гаджета</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Обсуждение определения гаджета</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Ximiä</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19</id>
    <revision>
      <id>3527955</id>
      <parentid>2067462</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:51:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Ximiä tarixı */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="683" xml:space="preserve">{{TwinLAT|Химия}}
'''Ximiä''' ul [[ximik mätdä]] häm [[ximik quşılma|quşılmas]]ınıñ tözeleş, üzençälek, totaşıluın häm [[Ximiä reaksiäse|reaksiäsen]] öyränä torğan [[fän]].

== Ximiä büleneşe ==

Ximiä ğädättä berniçä töp törenä bülenä. Şulay uq berniçä törara häm maxsus bülemnäre bar.

* [[Kümer-su ximiäse]]
** [[Näft ximiäse]]

== Ximiä tarixı ==

Ximiä ul bik iske süz häm [[Ğäräpçä]]dä ul ''al-ximiä'' atala: ''üzgärtü sänğäte''. İske [[Frantsuzça]]da ul ''alkemie'' dip atala.
{{rq-lat|stub|error|image}}
[[Төркем:Химия]]

{{Link FA|fo}}
{{Link FA|sl}}
{{Link FA|zh-yue}}
{{Link GA|sr}}</text>
      <sha1>ngi2hohp9zxif6jkfdqfsc3u3js053f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527990</id>
      <parentid>3527955</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:33:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2083" xml:space="preserve">{{TwinLAT|Химия}}
'''Ximiä''' ul [[ximik mätdä]] häm [[ximik quşılma|quşılmas]]ınıñ tözeleş, üzençälek, totaşıluın häm [[Ximiä reaksiäse|reaksiäsen]] öyränä torğan [[fän]].

== Ximiä büleneşe ==

Ximiä ğädättä berniçä töp törenä bülenä. Şulay uq berniçä törara häm maxsus bülemnäre bar.

* [[Kümer-su ximiäse]]
** [[Näft ximiäse]]

== Ximiä tarixı ==

Ximiä ul bik iske süz häm [[Ğäräpçä]]dä ul ''al-ximiä'' atala: ''üzgärtü sänğäte''. İske [[Frantsuzça]]da ul ''alkemie'' dip atala.

== Ximiä zakonnarı ==

Ximiä reaktsijäläre bilgele zakonnar belän idarä itelä, alar ximijädä fundamental kontseptsijälär bulıp kitkän. Alarnıñ qajberläre:&lt;br/&gt;
*  Avogadro zakonı&lt;br/&gt;
*  Beer–Lambert zakonı&lt;br/&gt;
*  Bojl zakonı (1662, basım häm külämgä qarıj)&lt;br/&gt;
*  Şarl zakonı (1787, küläm häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Fik diffuzijä zakonnarı&lt;br/&gt;
*  Gej-Lüssak zakonı (1809, basım häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Le Şatelje printsipı&lt;br/&gt;
*  Anri zakonı&lt;br/&gt;
*  Hess zakonı&lt;br/&gt;
*  Energijä saqlanu zakonı ähämijätle tigez torış, termodinamika häm kinetika kontseptsijälärenä kiterä.&lt;br/&gt;
*  Massa saqlanu zakonı izolätsijälängän sistemalarda saqlanuın däwam itä, xätta xäzerge fizikada da. Şulaj da, maxsus çağıştarmılıq massa-energijä ekvivalentlığına kurä, material bulmağаn &quot;energijä&quot; (cılılıq, jaqtılıq, kinetik energijä) izolatsijälänmägän sistemadan alıp qujılsa, anıñ eçendä berniqadär massa juğaltılaçaq ikänen kürsätä. Juğarı energijä juğaltuları ğаjät zur massa miqdarlarına kiterä, bu töş ximijäsendä ähämijätle tema.&lt;br/&gt;
*  Bilgele täşkilät sostavı, gärçä küp sistemalarda (bilgeläp ütärgä kiräkː biomakromolekularda häm minerallarda) nisbätlär zur sannarnı taläp itügä tendentsijägä ijä häm jış waqlanma itep kürsätelä.&lt;br/&gt;
*  Törle nisbätlär zakonı&lt;br/&gt;
*  Raul zakonı&lt;br/&gt;

{{rq-lat|stub|error|image}}
[[Төркем:Химия]]</text>
      <sha1>c2889l9zkoy3ql2oxhvk4rt2qgwo6lr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527991</id>
      <parentid>3527990</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:34:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Ximiä zakonnarı */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2117" xml:space="preserve">{{TwinLAT|Химия}}
'''Ximiä''' ul [[ximik mätdä]] häm [[ximik quşılma|quşılmas]]ınıñ tözeleş, üzençälek, totaşıluın häm [[Ximiä reaksiäse|reaksiäsen]] öyränä torğan [[fän]].

== Ximiä büleneşe ==

Ximiä ğädättä berniçä töp törenä bülenä. Şulay uq berniçä törara häm maxsus bülemnäre bar.

* [[Kümer-su ximiäse]]
** [[Näft ximiäse]]

== Ximiä tarixı ==

Ximiä ul bik iske süz häm [[Ğäräpçä]]dä ul ''al-ximiä'' atala: ''üzgärtü sänğäte''. İske [[Frantsuzça]]da ul ''alkemie'' dip atala.

== Ximiä zakonnarı ==

Ximiä reaktsijäläre bilgele zakonnar belän idarä itelä, alar ximijädä fundamental kontseptsijälär bulıp kitkän. Alarnıñ qajberläre:&lt;br/&gt;
*  [[Амедео Авогадро|Avogadro]] zakonı&lt;br/&gt;
*  Beer–Lambert zakonı&lt;br/&gt;
*  Bojl zakonı (1662, basım häm külämgä qarıj)&lt;br/&gt;
*  Şarl zakonı (1787, küläm häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Fik diffuzijä zakonnarı&lt;br/&gt;
*  Gej-Lüssak zakonı (1809, basım häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Le Şatelje printsipı&lt;br/&gt;
*  Anri zakonı&lt;br/&gt;
*  Hess zakonı&lt;br/&gt;
*  Energijä saqlanu zakonı ähämijätle tigez torış, termodinamika häm kinetika kontseptsijälärenä kiterä.&lt;br/&gt;
*  Massa saqlanu zakonı izolätsijälängän sistemalarda saqlanuın däwam itä, xätta xäzerge fizikada da. Şulaj da, maxsus çağıştarmılıq massa-energijä ekvivalentlığına kurä, material bulmağаn &quot;energijä&quot; (cılılıq, jaqtılıq, kinetik energijä) izolatsijälänmägän sistemadan alıp qujılsa, anıñ eçendä berniqadär massa juğaltılaçaq ikänen kürsätä. Juğarı energijä juğaltuları ğаjät zur massa miqdarlarına kiterä, bu töş ximijäsendä ähämijätle tema.&lt;br/&gt;
*  Bilgele täşkilät sostavı, gärçä küp sistemalarda (bilgeläp ütärgä kiräkː biomakromolekularda häm minerallarda) nisbätlär zur sannarnı taläp itügä tendentsijägä ijä häm jış waqlanma itep kürsätelä.&lt;br/&gt;
*  Törle nisbätlär zakonı&lt;br/&gt;
*  Raul zakonı&lt;br/&gt;

{{rq-lat|stub|error|image}}
[[Төркем:Химия]]</text>
      <sha1>hktrc0myqle8qge8j52u5ntxvpzyvkw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527997</id>
      <parentid>3527991</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:45:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Ximiä tarixı */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2253" xml:space="preserve">{{TwinLAT|Химия}}
'''Ximiä''' ul [[ximik mätdä]] häm [[ximik quşılma|quşılmas]]ınıñ tözeleş, üzençälek, totaşıluın häm [[Ximiä reaksiäse|reaksiäsen]] öyränä torğan [[fän]].

== Ximiä büleneşe ==

Ximiä ğädättä berniçä töp törenä bülenä. Şulay uq berniçä törara häm maxsus bülemnäre bar.

* [[Kümer-su ximiäse]]
** [[Näft ximiäse]]

== Ximiä tarixı ==
Ximiä ul bik iske süz häm [[Ğäräpçä]]dä ul ''al-ximiä'' atala: ''üzgärtü sänğäte''. İske [[Frantsuzça]]da ul ''alkemie'' dip atala.
[[File:Epicurus Louvre.jpg|thumb|right|Demokritnnıñ atomist fälsäfäse soñraq Epikur (b.e.q. 341–270) tarafınnan qabul itelä.]]

== Ximiä zakonnarı ==

Ximiä reaktsijäläre bilgele zakonnar belän idarä itelä, alar ximijädä fundamental kontseptsijälär bulıp kitkän. Alarnıñ qajberläre:&lt;br/&gt;
*  [[Амедео Авогадро|Avogadro]] zakonı&lt;br/&gt;
*  Beer–Lambert zakonı&lt;br/&gt;
*  Bojl zakonı (1662, basım häm külämgä qarıj)&lt;br/&gt;
*  Şarl zakonı (1787, küläm häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Fik diffuzijä zakonnarı&lt;br/&gt;
*  Gej-Lüssak zakonı (1809, basım häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Le Şatelje printsipı&lt;br/&gt;
*  Anri zakonı&lt;br/&gt;
*  Hess zakonı&lt;br/&gt;
*  Energijä saqlanu zakonı ähämijätle tigez torış, termodinamika häm kinetika kontseptsijälärenä kiterä.&lt;br/&gt;
*  Massa saqlanu zakonı izolätsijälängän sistemalarda saqlanuın däwam itä, xätta xäzerge fizikada da. Şulaj da, maxsus çağıştarmılıq massa-energijä ekvivalentlığına kurä, material bulmağаn &quot;energijä&quot; (cılılıq, jaqtılıq, kinetik energijä) izolatsijälänmägän sistemadan alıp qujılsa, anıñ eçendä berniqadär massa juğaltılaçaq ikänen kürsätä. Juğarı energijä juğaltuları ğаjät zur massa miqdarlarına kiterä, bu töş ximijäsendä ähämijätle tema.&lt;br/&gt;
*  Bilgele täşkilät sostavı, gärçä küp sistemalarda (bilgeläp ütärgä kiräkː biomakromolekularda häm minerallarda) nisbätlär zur sannarnı taläp itügä tendentsijägä ijä häm jış waqlanma itep kürsätelä.&lt;br/&gt;
*  Törle nisbätlär zakonı&lt;br/&gt;
*  Raul zakonı&lt;br/&gt;

{{rq-lat|stub|error|image}}
[[Төркем:Химия]]</text>
      <sha1>op8uniu5us0qmakbb3wfdd5bb72d7q8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527998</id>
      <parentid>3527997</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:47:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2273" xml:space="preserve">{{TwinLAT|Химия}}
'''Ximiä''' ul [[ximik mätdä]] häm [[ximik quşılma|quşılmas]]ınıñ tözeleş, üzençälek, totaşıluın häm [[Ximiä reaksiäse|reaksiäsen]] öyränä torğan [[fän]].

== Ximiä büleneşe ==

Ximiä ğädättä berniçä töp törenä bülenä. Şulay uq berniçä törara häm maxsus bülemnäre bar.

* [[Kümer-su ximiäse]]
** [[Näft ximiäse]]

== Ximiä tarixı ==
Ximiä ul bik iske süz häm [[Ğäräpçä]]dä ul ''al-ximiä'' atala: ''üzgärtü sänğäte''. İske [[Frantsuzça]]da ul ''alkemie'' dip atala.
[[File:Epicurus Louvre.jpg|thumb|right|[[Демокрит|Demokrit]]nıñ atomist fälsäfäse soñraq Epikur (b.e.q. 341–270) tarafınnan qabul itelä.]]

== Ximiä zakonnarı ==

Ximiä reaktsijäläre bilgele zakonnar belän idarä itelä, alar ximijädä fundamental kontseptsijälär bulıp kitkän. Alarnıñ qajberläre:&lt;br/&gt;
*  [[Амедео Авогадро|Avogadro]] zakonı&lt;br/&gt;
*  Beer–Lambert zakonı&lt;br/&gt;
*  Bojl zakonı (1662, basım häm külämgä qarıj)&lt;br/&gt;
*  Şarl zakonı (1787, küläm häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Fik diffuzijä zakonnarı&lt;br/&gt;
*  Gej-Lüssak zakonı (1809, basım häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Le Şatelje printsipı&lt;br/&gt;
*  Anri zakonı&lt;br/&gt;
*  Hess zakonı&lt;br/&gt;
*  Energijä saqlanu zakonı ähämijätle tigez torış, termodinamika häm kinetika kontseptsijälärenä kiterä.&lt;br/&gt;
*  Massa saqlanu zakonı izolätsijälängän sistemalarda saqlanuın däwam itä, xätta xäzerge fizikada da. Şulaj da, maxsus çağıştarmılıq massa-energijä ekvivalentlığına kurä, material bulmağаn &quot;energijä&quot; (cılılıq, jaqtılıq, kinetik energijä) izolatsijälänmägän sistemadan alıp qujılsa, anıñ eçendä berniqadär massa juğaltılaçaq ikänen kürsätä. Juğarı energijä juğaltuları ğаjät zur massa miqdarlarına kiterä, bu töş ximijäsendä ähämijätle tema.&lt;br/&gt;
*  Bilgele täşkilät sostavı, gärçä küp sistemalarda (bilgeläp ütärgä kiräkː biomakromolekularda häm minerallarda) nisbätlär zur sannarnı taläp itügä tendentsijägä ijä häm jış waqlanma itep kürsätelä.&lt;br/&gt;
*  Törle nisbätlär zakonı&lt;br/&gt;
*  Raul zakonı&lt;br/&gt;

{{rq-lat|stub|error|image}}
[[Төркем:Химия]]</text>
      <sha1>lbb1clx8xabuzbv45p0zp4lgbmgbkie</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527999</id>
      <parentid>3527998</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:49:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2290" xml:space="preserve">{{TwinLAT|Химия}}
'''Ximiä''' ul [[ximik mätdä]] häm [[ximik quşılma|quşılmas]]ınıñ tözeleş, üzençälek, totaşıluın häm [[Ximiä reaksiäse|reaksiäsen]] öyränä torğan [[fän]].

== Ximiä büleneşe ==

Ximiä ğädättä berniçä töp törenä bülenä. Şulay uq berniçä törara häm maxsus bülemnäre bar.

* [[Kümer-su ximiäse]]
** [[Näft ximiäse]]

== Ximiä tarixı ==
Ximiä ul bik iske süz häm [[Ğäräpçä]]dä ul ''al-ximiä'' atala: ''üzgärtü sänğäte''. İske [[Frantsuzça]]da ul ''alkemie'' dip atala.
[[File:Epicurus Louvre.jpg|thumb|right|[[Демокрит|Demokrit]]nıñ atomist fälsäfäse soñraq [[Эпикур|Epikur]] (b.e.q. 341–270) tarafınnan qabul itelä.]]

== Ximiä zakonnarı ==

Ximiä reaktsijäläre bilgele zakonnar belän idarä itelä, alar ximijädä fundamental kontseptsijälär bulıp kitkän. Alarnıñ qajberläre:&lt;br/&gt;
*  [[Амедео Авогадро|Avogadro]] zakonı&lt;br/&gt;
*  Beer–Lambert zakonı&lt;br/&gt;
*  Bojl zakonı (1662, basım häm külämgä qarıj)&lt;br/&gt;
*  Şarl zakonı (1787, küläm häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Fik diffuzijä zakonnarı&lt;br/&gt;
*  Gej-Lüssak zakonı (1809, basım häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Le Şatelje printsipı&lt;br/&gt;
*  Anri zakonı&lt;br/&gt;
*  Hess zakonı&lt;br/&gt;
*  Energijä saqlanu zakonı ähämijätle tigez torış, termodinamika häm kinetika kontseptsijälärenä kiterä.&lt;br/&gt;
*  Massa saqlanu zakonı izolätsijälängän sistemalarda saqlanuın däwam itä, xätta xäzerge fizikada da. Şulaj da, maxsus çağıştarmılıq massa-energijä ekvivalentlığına kurä, material bulmağаn &quot;energijä&quot; (cılılıq, jaqtılıq, kinetik energijä) izolatsijälänmägän sistemadan alıp qujılsa, anıñ eçendä berniqadär massa juğaltılaçaq ikänen kürsätä. Juğarı energijä juğaltuları ğаjät zur massa miqdarlarına kiterä, bu töş ximijäsendä ähämijätle tema.&lt;br/&gt;
*  Bilgele täşkilät sostavı, gärçä küp sistemalarda (bilgeläp ütärgä kiräkː biomakromolekularda häm minerallarda) nisbätlär zur sannarnı taläp itügä tendentsijägä ijä häm jış waqlanma itep kürsätelä.&lt;br/&gt;
*  Törle nisbätlär zakonı&lt;br/&gt;
*  Raul zakonı&lt;br/&gt;

{{rq-lat|stub|error|image}}
[[Төркем:Химия]]</text>
      <sha1>lm9dnpf0j9y0hvp5sbzecdjjeayrm35</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3528000</id>
      <parentid>3527999</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:50:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2293" xml:space="preserve">{{TwinLAT|Химия}}
'''Ximiä''' ul [[ximik mätdä]] häm [[ximik quşılma|quşılmas]]ınıñ tözeleş, üzençälek, totaşıluın häm [[Ximiä reaktsiäse|reaktsijäsen]] öyränä torğan [[fän]].

== Ximiä büleneşe ==

Ximiä ğädättä berniçä töp törenä bülenä. Şulay uq berniçä törara häm maxsus bülemnäre bar.

* [[Kümer-su ximiäse]]
** [[Näft ximiäse]]

== Ximiä tarixı ==
Ximiä ul bik iske süz häm [[Ğäräpçä]]dä ul ''al-ximiä'' atala: ''üzgärtü sänğäte''. İske [[Frantsuzça]]da ul ''alkemie'' dip atala.
[[File:Epicurus Louvre.jpg|thumb|right|[[Демокрит|Demokrit]]nıñ atomist fälsäfäse soñraq [[Эпикур|Epikur]] (b.e.q. 341–270) tarafınnan qabul itelä.]]

== Ximiä zakonnarı ==

Ximiä reaktsijäläre bilgele zakonnar belän idarä itelä, alar ximijädä fundamental kontseptsijälär bulıp kitkän. Alarnıñ qajberläre:&lt;br/&gt;
*  [[Амедео Авогадро|Avogadro]] zakonı&lt;br/&gt;
*  Beer–Lambert zakonı&lt;br/&gt;
*  Bojl zakonı (1662, basım häm külämgä qarıj)&lt;br/&gt;
*  Şarl zakonı (1787, küläm häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Fik diffuzijä zakonnarı&lt;br/&gt;
*  Gej-Lüssak zakonı (1809, basım häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Le Şatelje printsipı&lt;br/&gt;
*  Anri zakonı&lt;br/&gt;
*  Hess zakonı&lt;br/&gt;
*  Energijä saqlanu zakonı ähämijätle tigez torış, termodinamika häm kinetika kontseptsijälärenä kiterä.&lt;br/&gt;
*  Massa saqlanu zakonı izolätsijälängän sistemalarda saqlanuın däwam itä, xätta xäzerge fizikada da. Şulaj da, maxsus çağıştarmılıq massa-energijä ekvivalentlığına kurä, material bulmağаn &quot;energijä&quot; (cılılıq, jaqtılıq, kinetik energijä) izolatsijälänmägän sistemadan alıp qujılsa, anıñ eçendä berniqadär massa juğaltılaçaq ikänen kürsätä. Juğarı energijä juğaltuları ğаjät zur massa miqdarlarına kiterä, bu töş ximijäsendä ähämijätle tema.&lt;br/&gt;
*  Bilgele täşkilät sostavı, gärçä küp sistemalarda (bilgeläp ütärgä kiräkː biomakromolekularda häm minerallarda) nisbätlär zur sannarnı taläp itügä tendentsijägä ijä häm jış waqlanma itep kürsätelä.&lt;br/&gt;
*  Törle nisbätlär zakonı&lt;br/&gt;
*  Raul zakonı&lt;br/&gt;

{{rq-lat|stub|error|image}}
[[Төркем:Химия]]</text>
      <sha1>ghvwoizy9871h7qhfb16i35rv7gdl1o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3528011</id>
      <parentid>3528000</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:58:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5219" xml:space="preserve">{{TwinLAT|Химия}}
'''Ximiä''' ul [[ximik mätdä]] häm [[ximik quşılma|quşılmas]]ınıñ tözeleş, üzençälek, totaşıluın häm [[Ximiä reaktsiäse|reaktsijäsen]] öyränä torğan [[fän]].

== Ximiä büleneşe ==

Ximiä ğädättä berniçä töp törenä bülenä. Şulay uq berniçä törara häm maxsus bülemnäre bar.

* [[Kümer-su ximiäse]]
** [[Näft ximiäse]]

== Ximiä tarixı ==
Ximiä ul bik iske süz häm [[Ğäräpçä]]dä ul ''al-ximiä'' atala: ''üzgärtü sänğäte''. İske [[Frantsuzça]]da ul ''alkemie'' dip atala.
[[File:Epicurus Louvre.jpg|thumb|right|[[Демокрит|Demokrit]]nıñ atomist fälsäfäse soñraq [[Эпикур|Epikur]] (b.e.q. 341–270) tarafınnan qabul itelä.]]

== Ximiä zakonnarı ==

Ximiä reaktsijäläre bilgele zakonnar belän idarä itelä, alar ximijädä fundamental kontseptsijälär bulıp kitkän. Alarnıñ qajberläre:&lt;br/&gt;
*  [[Амедео Авогадро|Avogadro]] zakonı&lt;br/&gt;
*  Beer–Lambert zakonı&lt;br/&gt;
*  Bojl zakonı (1662, basım häm külämgä qarıj)&lt;br/&gt;
*  Şarl zakonı (1787, küläm häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Fik diffuzijä zakonnarı&lt;br/&gt;
*  Gej-Lüssak zakonı (1809, basım häm temperaturаğа qarıj)&lt;br/&gt;
*  Le Şatelje printsipı&lt;br/&gt;
*  Anri zakonı&lt;br/&gt;
*  Hess zakonı&lt;br/&gt;
*  Energijä saqlanu zakonı ähämijätle tigez torış, termodinamika häm kinetika kontseptsijälärenä kiterä.&lt;br/&gt;
*  Massa saqlanu zakonı izolätsijälängän sistemalarda saqlanuın däwam itä, xätta xäzerge fizikada da. Şulaj da, maxsus çağıştarmılıq massa-energijä ekvivalentlığına kurä, material bulmağаn &quot;energijä&quot; (cılılıq, jaqtılıq, kinetik energijä) izolatsijälänmägän sistemadan alıp qujılsa, anıñ eçendä berniqadär massa juğaltılaçaq ikänen kürsätä. Juğarı energijä juğaltuları ğаjät zur massa miqdarlarına kiterä, bu töş ximijäsendä ähämijätle tema.&lt;br/&gt;
*  Bilgele täşkilät sostavı, gärçä küp sistemalarda (bilgeläp ütärgä kiräkː biomakromolekularda häm minerallarda) nisbätlär zur sannarnı taläp itügä tendentsijägä ijä häm jış waqlanma itep kürsätelä.&lt;br/&gt;
*  Törle nisbätlär zakonı&lt;br/&gt;
*  Raul zakonı&lt;br/&gt;

== Ädäbijät ==
* [http://runivers.ru/philosophy/lib/book6235/ Менделеев Д. И. Периодический закон: В 3 т.] на сайте [[Руниверс]]
* Некрасов Б. В. Основы общей химии, т. 1. — М.: „Химия“, 1973
* Химическая энциклопедия, п. ред. Кнунянц И. Л., т. 5. — М.: „Советская энциклопедия“, 1988
* Химия: Справ. изд./ В. Шретер, К.-Х. Лаутеншлегер, Х. Бибрак и др.: Пер. с нем. — М.: Химия, 1989
* {{книга
|заглавие = Химия для чайников 
|оригинал = Chemistry For Dummies 
|автор = Джон Мур. 
|страниц = 320 
|isbn = 978-5-8459-1773-7 
|год = 2011 
|место =  М.
|издательство = [[Диалектика (издательство)|«Диалектика»]] 
}}
* {{книга
|автор = Н. Л. Глинка.
|заглавие = Общая химия
|оригинал =
|ссылка = 
|место =  М.
|издательство = Интеграл-Пресс
|год = 2008
|страницы = 728
|isbn = 5-89602-017-1
}}
* {{книга|автор=Джуа М.|заглавие=История химии|место=М.|издательство=Мир|год=1966|страниц=452}}
* Дубинская А. М., Призмент Э. Л. Химические энциклопедии, в кн.: Химический энциклопедический словарь. — М., 1983
* Потапов В. М., Кочетова Э. К. Химическая информация. Где и как искать химику нужные сведения. — М., 1988
* Аблесимов Н. Е. Химия — это плохо? http://shkolazhizni.ru/world/articles/52420/
* ''[[Кузнецов, Владимир Иванович (химик)|Кузнецов В. И.]]'' [http://rushim.ru/books/obzor/kuznecov.djvu Общая химия: тенденции развития.] М.: Высшая школа,
* Аблесимов Н. Е. Сколько на свете химий? // Химия и жизнь — XXI век. 2009. № 5. С. 49-52; № 6. С. 34-37.
* Ахметов, Н. С. Общая и неорганическая химия. Общая неорганическая химия. Учеб. для вузов.-4-е изд., испр.,-М,: Высшая школа, Изд. центр» Академия&quot;, 2001.-743 с., ил., 2001.
* Мелентьева, Галина Александровна. Фармацевтическая химия. Рипол Классик, 1985.
* ''Николаев Л. А.'' Химия жизни. — М., Просвещение, 1977. — 239 c.
* ''Э. Гроссе, Х. Вайсмантель'' Химия для любознательных. — Л., Химия, 1987. — 392 c.
[[Төркем:Химия]]</text>
      <sha1>31tyfunwhxth5my0176g47bm85hf53o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әлмәт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11474</id>
    <revision>
      <id>3527650</id>
      <parentid>3510283</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:21:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>мәгълүмат өстәү:   /* Шәхесләр */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10897" xml:space="preserve">{{twinCYR|Älmät}}
{{ТП
 |халәт = шәһәр
 |татар исеме = Әлмәт
 |чын исем = Альметьевск
 |ил = Россия
 |герб = Coat of Arms of Almetievsk (Tatarstan) (1987).png
 |байрак = 
 |герб киңлеге = 
 |байрак киңлеге = 
  |lat_deg = 54|lat_min = 54|lat_sec = 00
  |lon_deg = 52|lon_min = 18|lon_sec = 00
  |CoordAddon = type:city(159000)_region:RU
  |CoordScale = 
 |ЯндексХарита = http://maps.yandex.ru/map_search.xml?map=5&amp;lay=28&amp;id=2927
 |ил харитасы зурлыгы = 300
 |төбәк харитасы зурлыгы = 300
 |район харитасы зурлыгы = 
 |төбәк төре = 
 |төбәк = Татарстан
 |төбәк җәдвәлдә = Татарстан
 |район төре = 
 |район = Әлмәт районы
 |район җәдвәлдә = Әлмәт районы
 |җәмгыять төре = 
 |җәмгыять = 
 |җәмгыять таблицада = 
 |ил харитасы =
 |төбәк харитасы = 
 |район харитасы =
 |эчке бүленеш = 
 |башлык төре = Мэр
 |башлык = [[Тимур Нагуманов]]&lt;ref&gt;[https://www.azatliq.org/a/30016642.html Татарстан бизнес-омбудсмены Тимур Нагуманов Әлмәт башлыгы вазифасына тәкъдим ителде.] [[Азатлык радиосы]], 24.06.2019&lt;/ref&gt;
 |нигезләү датасы = XVIII гасыр
 |беренче телгә алу = 1720
 |элеккеге исемнәр = 
 |халәт = 1953
 |мәйдан = 41
 |биеклек төре = 
 |ТП мәркәзе биеклеге = 
 |климат = 
 |рәсми тел = 
  |халык саны = {{үсү}} 142 143
  |исәп елы = 2010
  |халык тыгызлыгы = 3785
  |агломерация = {{үсү}} якынча 530 мең
  |милли состав = [[татарлар]] 50,4%, [[руслар]] 42,9%, [[чуашлар]], [[мордвалар]]
  |дини состав = [[мөселманнар]], [[христианнар]]
  |этнохороним = әлмәтлеләр
 |сәгать кушагы = +3
 |DST = 
 |телефон коды = 8553, 8557
 |почта индексы = 
 |почта индекслары = 423450-423465
 |автомобил коды = 
 |Commons-та төркем = Almetyevsk
}}
'''Әлмәт''' ({{lang-tt2|Əlmǝt}}, {{lang-ru|Альметьевск}}) — [[Татарстан]] шәһәре, [[Әлмәт районы]] үзәге. [[Чулман|Кама]] буе, [[Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгы]]ндагы сөзәклектә, [[Дала Зәе|Зәй]] елгасының (Кама кушылдыгы) сул як ярында, Әлмәт тимер юл станциясеннән төньяк-көнбатышка таба 16 километрда, [[Казан]]нан көньяк-көнчыгышка таба 279 километр ераклыкта урнашкан. Автоюлларның эре төене. Шәһәрдән 10 километр читтә – [[Бөгелмә]]–[[Яр Чаллы]]–[[Әгерҗе]] тимер юлы. [[Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгы]]нда урнашкан.

Халкы 159 000 кеше тәшкил итә.

Әлмәт – [[Татарстан]]ның эре нефть сәнәгате үзәге ([[Ромашкино]] нефть һәм газ ятмалары чыганагы). Әлмәт – «[[Дуслык]]» магистраль нефтьүткәргеченең, [[Түбән Новгород]], [[Пермь]], [[Самар]] һәм башка нефтьүткәргечләрнең башлангыч пункты.

== Тарих ==
Әлмәт шәһәре Әлмәт авылы нигезендә барлыкка килә. Әлмәт авылы, «[[Әлмәт энциклопедиясе]]» хезмәткәрләре тикшеренүләренә караганда, [[1720 ел]]да нигезләнгән. [[1930 ел]]дан Әлмәт авылы — [[Әлмәт районы]]ның үзәге. [[Нефть]] чыгу белән бәйләнешле рәвештә, [[1952 ел]]ның [[март]] аеннан ул шәһәр тибындагы бистәгә (поселок) әверелә, [[1953 ел]]ның [[ноябрь]] аеннан исә [[шәһәр]] статусын ала.

== Сәнәгать ==
 
'''нефть чыгаручы сәнәгать'''
* «Әлмәтнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
* «Елховнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
* «Ямашнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
* В.Д.Шашин исемендәге «[[Татнефть]]» ААҖ
* «Татнефтеотдача» ЯАҖ
* «Нефтеконсорциум» ЯАҖ,
* «Татойлгаз» ЯАҖ,
 
'''газ эшкәртү'''
* «Татнефть газ эшкәртү» идарәсе

'''машина төзелеше һәм металл эшкәртү''' 
* «АЛНАС» батырма электр насослары заводы» ААҖ 
* «[[Әлмәт торба заводы]]» ААҖ 
* «Әлмәт резина техника изделиеләр заводы» ҖЧҖ 
* «Әлмәт [[тимер-бетон]] изделиеләр заводы» ААҖ
* «Әлмәт «Радиоприбор» заводы» ААҖ
* «АЗГП» ААҖ» производство-сәүдә фирмасы
 
'''җиңел сәнәгать'''
* «Алсу» оек-оекбаш фабрикасы

'''азык-төлек сәнәгате''' 
* Әлмәт сөт комбинаты, «Әлмәт икмәк заводы» ААҖ 
 
«Акташ кирпеч заводы» ААҖ үзәктән читтәрәк урнашкан. Нефть чыгару районның барлык территориясендә алып барыла.

== Авыл хуҗалыгы == 
Әлмәт районында бодай, арыш, арпа, солы, борчак, вика, [[кукуруз]], [[тары]], яшелчәләр үстерелә.

Мөгезле эре терлек, [[дуңгыз]], сарык, атлар, кош-корт, читлектә җәнлекләр (ак төлке, чәшке) асрала.

'''Авыл хуҗалыгы ширкәтләре '''
* «Колшәрип» кошчылык фабрикасы» ҖЧҖ.

Территориядә Әлмәт һәм [[Кәләй]] урман хуҗалыклары бар.
 
== Мәгариф == 
* [[Әлмәт нефть институты]]
* [[Әлмәт дәүләт муниципаль хезмәт институты]]
* [[Әлмәт сәүдә-икътисад техникумы]]
* [[Әлмәт политехника техникумы]]
* [[Әлмәт физкультура техникумы]]
* Әлмәт медицина училищесы
* [[Әлмәт музыка көллияте|Ф. З. Яруллин исемендәге музыка училищесы]]
[[Файл:Әлмәт музее.JPG|180px|thumb|right|[[Әлмәт туган якны өйрәнү музее|Туган якны өйрәнү музее]]]]

== Мәдәният == 
* [[Әлмәт татар дәүләт драма театры]]
* [[Әлмәт урам театры]]
* [[Әлмәт язучылар оешмасы]]
==== Музейлар ====
* [[Әлмәт туган якны өйрәнү музее|Туган якны өйрәнү музее]]
* [[Әлмәт картиналар галереясы]]

== Дин ==
==== Православие ====
* [[Әлмәт епархиясе]]
==== Ислам ====
* [[Р.Фәхреддин исемендәге Үзәк җәмигъ мәчете|Р.Фәхретдин мәчете]]

== Спорт ==
* &quot;Нефтяник&quot; хоккей клубы
* &quot;Алнас&quot; [[футбол]] клубы

== Шәхесләр ==
* [[Локман Бадыйкшан]] (1919—2015), язучы.
* [[Минзаһит Баһаветдинов]] (1951), спортчы.
* [[Айвар Билалов]] (1990), спортчы, тренер, [[милли көрәш]] буенча Россиянең спорт мастеры (2014), Татарстан, Россия, дөнья (2015) чемпионы.
* [[Илгизәр Гайнетдинов]] (1954), футболчы.
* [[Сергей Мартынов]] (1962), [[инженер]]-механик, ТР Дәүләт бүләге лауреаты (2008).
* [[Наил Мәганов]] (1958), «[[Татнефть]]» ГАҖ генераль директоры, «ТАНЕКО» АҖ һәм «ЗЕНИТ» банкы ГАҖ директорлар шурасы рәисе.
* [[Равил Мәганов]] (1954), «Лукойл» АҖ беренче башкарма вице-президенты.
* [[Өлфәт Мәганов]] (1928—2018), [[1953 ел]]дан «Татнефтегеофизика» трестының Әлмәт конторасында өлкән инженер, [[1978 ел|1978]]—[[1998 ел]]ларда Әлмәт геофизика хезмәтләре идарәсе башлыгы.
* [[Ирек Сафин (1932)|Ирек Сафин]] (1932—2004), медицина фәннәре докторы (1987), профессор (1989). БР атказанган фән эшлеклесе (1999), БР атказанган табибы (1993).
* [[Уел Хөсәенов]] (1949), Яр Чаллының фирка, хуҗалык җитәкчесе.
* [[Ләйсән Фәйзуллина]], [[Камал театры]] артисты (2008 елдан). Татарстанның атказанган артисты (2018), [[«Тантана» премиясе]] лауреаты (2021).

== Галерея ==
{{Gallery
|title= Әлмәт
|width=180
|height=180
|lines=2
|File:Әлмәт театры.jpg|[[Әлмәт татар драма театры|Татар театры]]
|File:Нефтьче МЙ.jpg|Мәдәният йорты. [[Әлмәт картиналар галереясы| Картиналар галереясы]]
|File:Әлмәт МК.jpg|[[Әлмәт музыка көллияте|Музыка көллияте]]
|File:TatNeft office in Almetievsk.JPG|«[[Татнефть]]» баш офисы
|File:Собор - panoramio (3).jpg|Әлмәтнең {{comment|Казан соборы|Алла Анасының Казан иконасы җәмигы}}
}}

== Сылтамалар ==
* [http://www.tatmedia.com/tat/region/136 Әлмәт турында мәгълүмат]

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

{{Татарстан}}
{{Татарлар саны буенча Россия торак пунктлары}}

[[Төркем:Татарстан шәһәрләре]]
[[Төркем:Татарстан район үзәкләре]]</text>
      <sha1>qml0x473bsw689vw4c4rkzu110linvx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чуашстан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12294</id>
    <revision>
      <id>3527859</id>
      <parentid>3520908</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:31:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26002" xml:space="preserve">{{АТБВМ}}[[Рәсем:Cheboksary Government House.jpg|400px|thumb|right|Чуашстан хөкүмәте йорты]]
'''Чуашстан Республикасы''' (''Чуашия'', {{lang-cv|Чӑва́ш Республики́, Çovaş Respupliki, چأۋاش رەسپوپلېكې}}, {{lang-ru|Чувашская Республика}}) — [[Русия Федерациясе]] составына кергән [[Русия республикалары|республика]]. Башкаласы — [[Шупашкар]] шәһәре.

Халык саны – 1 251 619 кеше ([[2010]]). Мәйданы – 18 300 км².

Дәүләт телләре буларак [[чуваш теле|чуваш]] һәм [[рус теле|рус]] телләре исәпләнә.

== География ==
{|class=&quot;standard sortable&quot;
!Як!!Россия субъекты
|-
|[[Төньяк]]|| [[Мари Ил]]
|-
|[[Көнбатыш]]|| [[Түбән Новгород өлкәсе]]
|-
|[[Көньяк]]-[[көнбатыш]]||  [[Мордовия]]
|-
|[[Көньяк]]|| [[Сембер өлкәсе]]
|-
|[[Көнчыгыш]]|| [[Татарстан]]
|-
|}

Чуашстан Республикасы [[Көнчыгыш Аурупа тигезлеге]]ндә, күбесенчә [[Идел]]нең уң ярында, [[Сыры]] һәм [[Зөя (елга)|Зөя]] елгалар арасында урнаша. Чуашстанның иң биек ноктасы — 286,6 м ([[Шомырша районы]]ның Яблоновка авылы янында).

=== Файдалы казылмалар ===
Фосфоритлар, янучан сланец (запаслар — 199,1 млн. т.), торф чыганаклары.

=== Климат ===
Климат — уртача континенталь, июльнең уртача температурасы — +19,3 °С, гыйнварның уртача температурасы — -12,7 °С. Уртача еллык явым-төшем күләме 450—500 мм.

=== Гидрография ===
Төп елгалар — [[Идел]] ([[Чабаксар сусаклагычы]]), [[Сыры]], [[Цивиль]], [[Аниш]], [[Бездна]], [[Киря]], [[Меня]], [[Гөбенә]], [[Бола]].

=== Туфраклар, үсемлекләр һәм хайваннар дөньясы ===
Республиканың төньяк районнарда — кәсле-көлсу туфраклар, көньяк-көнбатышында — кара туфраклар. Республика күбесенчә урманлы дала зонасында урнаша (Идел аръягындагы өлеше төньяк тайга {{коммент|кече зонасында|подзона}} урнаша). Урманнар территориянең якынча 32% өлешне биләп торалар; [[нарат]], [[чыршы]], [[каен]], имән, [[юкә]] күпчелеген тәшкил итәләр.&lt;ref&gt;[http://slovari.yandex.ru/%D0%A7%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%90%D0%B2%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D1%8F%20%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0/%D0%91%D0%A1%D0%AD/%D0%A7%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%90%D0%B2%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D1%8F%20%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0/ Чувашская Автономная Советская Социалистическая Республика]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

Хайваннар дөньясы: [[көрән аю]], [[бүре]], [[төлке]], [[урман мәчесе]], [[сусар]], [[ондатра]], [[тиен]], [[сөркә]], {{коммент|янутсыман эт|енотовидная собака}}, [[поши]], һ.б.

==== Тыюлыклар ====
* Сыры буе тыюлыгы
* «Чăваш Вăрмане» ''(«Чуаш урманы»)'' милли паркы

== Тарих ==
Чуашия территориясендә [[неолит]], [[палеолит]] һәм [[мезолит]] памятниклары сакланып калганнар. Безнең эрага кадәр 3-нче меңъеллыкта Урта Иделгә фин-угыр кабиләләр арасында көньяктан килгән Фатьяново һәм Баланово археологик культуралары кабиләләре барлыкка киләләр; безнең эрага кадәр 2-нче меңъеллыкта монда Абашево һәм {{коммент|бура|срубная археологическая культура}} археологик культуралары кабиләләре киләләр. Алар белән монда терлекчелек, китмән игенчелеге барлыкка киләләр.

X гасырда Урта Иделдә [[Идел буе Болгары]] барлыкка килә. [[1236 ел]]да Идел буе Болгарны [[Алтын Урда]] гаскәрләре яулап алалар. Чуашиянең төньяк районнарга күчереп урнашкан болгарлар һәм фин-угыр халыклары аралашу нәтиҗәсендә [[XV гасыр]]да [[чуаш халкы]] барлыкка килә.

[[1551 ел]]да тау ягында торучы, ә [[1552 ел]]да болын ягында торучы чуашлар территорияләре [[Мәскәү дәүләте]]нә кушылалар. [[1552]]—[[1600]] еллар эчендә [[Чабаксар]] (беренче тапкыр [[1469 ел]]да телгә алына), [[Алатыр]], [[Чуел]] һәм [[Ядернә]] ныгытмалары төзеләлгәннәр.

[[Казан ханлыгы]] яулап алуыннан соң чуашларга [[Православлык|православ дине]] көчләп кертелә башлый.

[[1552 ел]]дан чуаш җирләре [[Казан сарае Приказы]] белән идарә иткәннәр. [[1708 ел]]да алар [[Казан губернасы]] составына кертеләләр.

[[1891]]—[[1894]] елларда [[Горький тимер юлы|Мәскәү-Казан тимер юлы]]ның [[Алатыр]] — [[Шәехран]] (Канаш) — [[Казан]] тимер юл сызыгы төзелә.

[[1917 ел]]ның революциягә кадәр хәзерге Чуашстан җирләре [[Казан губернасы|Казан]] ([[Козьмодемьянск өязе|Козьмодемьянск]], [[Чабаксар өязе|Чабаксар]], [[Ядернә өязе|Ядернә]], [[Чуел өязе|Чуел]] өязләре) һәм [[Сембер губернасы|Сембер]] ([[Курмыш өязе|Курмыш]], [[Алатыр өязе|Алатыр]], [[Буа өязе|Буа]] өязләре) губерналары составында булганнар.

[[1920 ел]]ның 24 июнендә [[Чуаш автономияле өлкәсе]] барлыкка килә. [[1925 ел]]ның 25 апрелендә ул [[Чуаш Автономияле Совет Социалистик Республикасы]]на үзгәртеп корыла.

[[1929 ел|1929]]—[[1936]] елларда республика [[Түбән Новгород крае]] ([[1932 ел]]дан — ''[[Горький крае]]'') составында булган.

[[1992 ел]]ның [[13 февраль]]дә «Чуаш ССРның исемен үзгәртү турында» законы кабул итүдән соң, Чуаш ССР үз исемен '''[[Чуашия Республикасы]]на''' алыштыра.&lt;ref&gt;http://www.chulaws.ru/index.php?ds=920029&lt;/ref&gt;

== Административ-территориаль бүленеше ==
Чуаш Республикасында 21 административ [[район]] , 9 [[шәһәр]], 8 [[шәһәр тибындагы бистә]],  1700гә якын [[авыл]] исәпләнә.

=== Башкала ===
Башкаласы — 500 меңнән артык кеше яшәгән [[Чабаксар]] шәһәре.

=== Муниципаль районнар ===
[[Рәсем:Admin-map-Chuvashia-region.gif|600 px|right|thumb| Чуашия административ картасы]]

{| class=&quot;standard&quot;
!№ || Район || [[Чуаш теле|Чуашча исеме]] || Үзәге
|-
| 1 || [[Алатыр районы]] || ''Улатăр районĕ'' || align=center |  [[Алатыр]] шәһәре
|-
| 2 || [[Әлек районы]] || ''Элĕк районĕ'' || align=center |  [[Әлек]] авылы
|-
| 3 || [[Батыр районы]] || ''Патăрьел районĕ'' || align=center |  [[Батыр (Батыр районы)|Батыр]] авылы
|-
| 4 || [[Урнар районы]] || ''Вăрнар районĕ'' || align=center | [[Урнар]] бистәсе
|-
| 5 || [[Епрәч районы]] || ''Йĕпреç районĕ'' || align=center |  [[Епрәч]] бистәсе
|-
| 6 || [[Канаш районы]] || ''Канаш районĕ'' || align=center |  [[Канаш]] шәһәре 
|-
| 7 || [[Кузлаука районы]] || ''Куславкка районĕ'' || align=center | [[Кузлаука (Чуашстан)|Кузлаука]] шәһәре
|-
| 8 || [[Комсомол районы (Чуашия)|Комсомол районы]] || ''Комсомольски районĕ'' || align=center |  [[Комсомол (Чуашия)|Комсомол]] авылы
|-
| 9 || [[Красноармейски районы]] || ''Красноармейски районĕ'' || align=center |  [[Красноармейское (Кызыл Армия районы)|Красноармейское]] авылы
|-
| 10 || [[Кызыл Чутай районы]] || ''Хĕрлĕ Чутай районĕ'' || align=center |  [[Кызыл Чутай]] авылы 
|-
| 11 || [[Мария Посады районы]] || ''Сĕнтĕрвăрри районĕ'' || align=center |  [[Мария Посады]] шәһәре
|-
| 12 || [[Моргауш районы]] || ''Муркаш районĕ'' || align=center |  [[Моргауш]] авылы
|-
| 13 || [[Порецк районы]] || ''Пăрачкав районĕ'' || align=center |  [[Порецки]] авылы
|-
| 14 || [[Ормар районы]] || ''Вăрмар районĕ'' || align=center |  [[Ормар]] бистәсе
|-
| 15 || [[Чуел районы]] || ''Çĕрпӳ районĕ'' || align=center |  [[Чуел]] шәһәре
|-
| 16 || [[Чабаксар районы]] || ''Шупашкар районĕ'' || align=center |  [[Күгеш (Чуашстан)|Күгеш]] бистәсе&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://gov.cap.ru/hierarhy.asp?page=./5002/5131/5135|title=Карта района|publisher=Чебоксарский район Чувашской Республики|accessdate=2011-02-23|archiveurl=https://www.webcitation.org/618xN3eJq?url=http://gov.cap.ru/hierarhy.asp?page=.%2F5002%2F5131%2F5135|archivedate=2011-08-23}}&lt;/ref&gt;
|-
| 17 || [[Шомырша районы]] || ''Шăмăршă районĕ'' || align=center | [[Шомырша]] авылы
|-
| 18 || [[Шөмерлә районы]] || ''Çĕмĕрле районĕ'' || align=center |  [[Шөмерлә]] шәһәре
|-
| 19 || [[Ядернә районы]] || ''Етĕрне районĕ'' || align=center |  [[Ядернә]] шәһәре
|-
| 20 || [[Ялчык районы]] || ''Елчĕк районĕ'' || align=center |  [[Ялчык]] авылы
|-
| 21 || [[Янтык районы]] || ''Тăвай районĕ'' || align=center |  [[Янтык]] авылы
|}

== Халык ==
''Моны да карагыз: '''[[Чуашия халкы]]'''''
=== Милли составы ===
2010 ел буенча Республикада 106 төрле милләт вәкиле яши дип санала.
{| class=&quot;standard&quot;
!Милләт||[[1926 ел]], &lt;br /&gt; мең кеше ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_26.php?reg=458 *])||[[1939 ел]], &lt;br /&gt; мең кеше ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=76 *])||[[1959 ел]], &lt;br /&gt; мең кеше ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_59.php?reg=89 *])||[[1970]] , &lt;br /&gt; мең кеше ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_70.php?reg=29 *])||[[1979]], &lt;br /&gt; мең кеше ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_79.php?reg=29 *])||[[1989]], &lt;br /&gt; мең кеше ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_89.php?reg=29 *])||[[2002]], &lt;br /&gt; тыс. чел. ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120126074108/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 |date=2012-01-26 }})||[[2010 ел]] &lt;br /&gt;мең кеше &lt;ref&gt;{{Citation |title=Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |access-date=2012-02-12 |archive-date=2020-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501193326/https://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
|[[чуашлар]]
| align =&quot;right&quot; | 667,7 (74,7 %)
| align =&quot;right&quot; | 777,2 (72,2 %)
| align =&quot;right&quot; | 770,4 (73,0 %)
| align =&quot;right&quot; | 856,2 (70,0 %)
| align =&quot;right&quot; | 887,7 (68,4 %)
| align =&quot;right&quot; | 906,9 (67,8 %)
| align =&quot;right&quot; | 889,3 (67,7 %)
| align =&quot;right&quot; | 814,8 (67,7 %)
|-
|[[руслар]]
| align =&quot;right&quot; | 178,9 (20,0 %)
| align =&quot;right&quot; | 241,4 (22,4 %)
| align =&quot;right&quot; | 263,7 (24,0 %)
| align =&quot;right&quot; | 299,2 (24,5 %)
| align =&quot;right&quot; | 338,2 (26,0 %)
| align =&quot;right&quot; | 357,1 (26,7 %)
| align =&quot;right&quot; | 348,5 (26,5 %)
| align =&quot;right&quot; | 323,3 (26,9 %)
|-
|[[татарлар]]
| align =&quot;right&quot; | 22,6 (2,5 %)
| align =&quot;right&quot; | 29,0 (2,7 %)
| align =&quot;right&quot; | 31,4 (2,9 %)
| align =&quot;right&quot; | 36,2 (3,0 %)
| align =&quot;right&quot; | 37,6 (2,9 %)
| align =&quot;right&quot; | 35,7 (2,7 %)
| align =&quot;right&quot; | 36,4 (2,8 %)
| align =&quot;right&quot; | 34,2 (2,8 %)
|-
|[[мордвалар]]
| align =&quot;right&quot; | 24,0 (2,7 %)
| align =&quot;right&quot; | 22,5 (2,1 %)
| align =&quot;right&quot; | 23,9 (2,2 %)
| align =&quot;right&quot; | 21,0 (1,7 %)
| align =&quot;right&quot; | 20,3 (1,6 %)
| align =&quot;right&quot; | 18,7 (1,4 %)
| align =&quot;right&quot; | 16,0 (1,2 %)
| align =&quot;right&quot; | 13,0 (1,1 %)
|}

2002 ел нәтиҗәләре буенча Чуаш Республикасы милли составы&lt;ref&gt;[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_02.php?reg=48  Всероссийская перепись населения 2002 года. Национальный состав населения по регионам России]&lt;/ref&gt;:

{|class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
|-
!Милләт
!Саны (кеше)
!Процентларда
|-
![[Чуашлар]]
|889 268
|67,69 %
|-
![[Руслар]]
|348 543
|26,53 %
|-
![[Татарлар]]
|36 401
|2,77 %
|-
![[Мордвалар]]
|16 383
|1,25 %
|-
![[Украиннар]]
|6 422
|0,49 %
|-
![[Чирмешләр]]
|3 600
|0,27 %
|-
![[Белоруслар]]
|1 881
|0,14 %
|-
![[Әрмәннәр]]
|1 261
|0,14 %
|-
![[Әзериләр]]
|857
|0,07 %
|-
![[Чегәннәр]]
|751
|0,06 %
|-
![[Алманнар]]
|520
|0,05 %
|-
|}

=== Торак пунктлар ===
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%&quot;
|- 
! rowspan=21 | {{navbar|Чуашия шәһәрләре|plain=1}}
[[Рәсем:Спуск к заливу (Чебоксары).jpg|border|110px|Чабаксар]]&lt;br /&gt;[[Чабаксар]]&lt;br /&gt;[[Рәсем:Новочебоксарск-Храм.jpg|border|110px|Яңа Чабаксар]]&lt;br /&gt;[[Яңа Чабаксар]]&lt;br /&gt;[[Рәсем:Kanash railway station 08-2016.jpg|border|110px|Канаш]]&lt;br /&gt;[[Канаш]]&lt;br /&gt;
! align=center style=&quot;background:#f5f5f5;&quot; | Урын
! align=center style=&quot;background:#f5f5f5;&quot; | Шәһәр
! align=center style=&quot;background:#f5f5f5;&quot; | [[Чуаш теле|Чуашча исеме]]
! align=center style=&quot;background:#f5f5f5;&quot; | [[Рус теле|Русча исеме]]
! align=center style=&quot;background:#f5f5f5;&quot; | Халык саны
! rowspan=21 | {{navbar|Чуашия шәһәрләре|plain=1}}
[[Рәсем:Alatyr house old.jpg|border|110px|Алатыр]]&lt;br /&gt;[[Алатыр]]&lt;br /&gt;[[Рәсем:Tsivilsk At centre of town.jpg|border|100px|Чуел]]&lt;br /&gt;[[Чуел]]&lt;br /&gt;[[Рәсем:Mariinsky Posad West side of pedestrian street.jpg|border|110px|Мария Посады]]&lt;br /&gt;[[Мария Посады]]&lt;br /&gt;
|- 
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 1 ||align=left | '''[[Чабаксар]]''' || ''Шупашкар'' || ''Чебоксары'' || 453 721
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 2 ||align=left | '''[[Яңа Чабаксар]]''' || ''Çĕнĕ Шупашкар'' || ''Новочебоксарск'' || 124 097
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 3 ||align=left | '''[[Канаш]]''' || ''Канаш'' || ''Канаш'' || 45 607
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 4 ||align=left | '''[[Алатыр]]''' || ''Улатăр'' || ''Алатырь'' || 38 203
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 5 ||align=left | '''[[Шөмерле]]''' || ''Çĕмĕрле'' || ''Шумерля'' || 31 722
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 6 ||align=left | '''[[Чуел]]''' || ''Çĕрпӳ'' ||Цивильск|| 13 479 
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 7 ||align=left | [[Күгеш (Чуашстан)|Күгеш]] || ''Кӳкеç'' || ''Кугеси'' || 11 917
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 8 ||align=left | '''[[Кузлаука (Чуашия)|Кузлаука]]''' || ''Куславкка'' || ''Козловка'' || 16 121
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 9 ||align=left | [[Урнар]] || ''Вăрнар'' || ''Вурнары'' || 11 080
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 10 ||align=left | '''[[Ядернә]]''' || ''Етĕрне'' || ''Ядрин'' || 10 359
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 11 ||align=left | '''[[Мария Посады]]''' || ''Сĕнтĕрвăрри'' || ''Мариинский Посад'' || 10 086
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 12 ||align=left | [[Епрәч]] || ''Йĕпреç'' || ''Ибреси'' || 8 415
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 13 ||align=left | [[Яңа Лапсар]] || ''Çĕнĕ Лапсар'' || ''Новые Лапсары'' || 6 955 
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 14 || align=left | [[Порецки]] || ''Пăрачкав'' || ''Порецкое'' || 5 825
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 15 ||align=left | [[Ормар]] || ''Вăрмар'' || ''Урмары'' || 5 679 
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 16 ||align=left | [[Батыр (Батыр районы)|Батыр]] || ''Патăрьел'' || ''Батырево'' || 5 431
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 17 ||align=left | [[Шыгырдан]] || ''Шăнкăртам'' || ''Шыгырдан'' || 5 418 
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 18 ||align=left | [[Комсомол (Чуашия)|Комсомольски]] || ''Комсомольски'' || ''Комсомольское'' || 4 905
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 19 ||align=left | [[Красноармейски]] || ''Красноармейски'' || ''Красноармейское'' || 4 271 
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0;&quot; | 20 ||align=left | [[Шомырша]] || ''Шăмăршă'' || ''Шемурша'' || 3 759
|-
| colspan=&quot;11&quot; align=center style=&quot;background:#f5f5f5;&quot; | &lt;ref&gt;{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls |access-date=2012-02-12 |archive-date=2011-06-27 |archive-url=https://www.webcitation.org/5zkxwkUEt?url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
|}&lt;noinclude&gt;
{{clear}}

== Икътисад ==
Чуаш Республикасы [[Идел-Нократ икътисади районы]]на керә.

=== Сәнәгать ===
Республиканың сәнәгате күбесенчә [[Чабаксар]]да һәм [[Яңа Чабаксар]]да урнаша (монда Чуашиядә сәнәгый продукциясенең 72,7% өлеше җитештерелгән).&lt;ref&gt;{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.socpol.ru/atlas/portraits/chuv.shtml#economy |access-date=2012-11-02 |archive-date=2013-09-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130926204200/http://www.socpol.ru/atlas/portraits/chuv.shtml#economy |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt; [[Яңа Чабаксар]]да Чабаксар ГЭСы урнаша.

[[Канаш]]та автоагрегатлар заводы һәм вагоннар ремонтлау заводы, [[Алатыр]]да приборлар төзү заводы, [[Шөмерле]]дә автофургоннар комбинаты махсус автомбильләр заводы урнашалар.

== Мәдәният ==
* [[Чуаш дәүләт академия җыр һәм бию ансамбле]]
* [[Чуаш дәүләт академия драма театры]]
* [[Чуаш дәүләт опера һәм балет театры]]

== Дәүләт төзелеше ==
Республиканың төп кануны — [[2000 ел]]да кабул иткән [[Чуашия Республикасы Конституциясе]].

2012 елга кадәр, Чуваш республикасы рәсми рәвештә дәүләт статусына ия иде.  Чувашия конституциясендә (6 нчы версия - 2011 елның 13 сентябре 46 46) түбәндәгеләр төзәтелде: &quot;Чуаш Республикасы - Рәсәй Федерациясе эчендә республика (дәүләт).&quot;

Чуашия Республикасының дәүләт башлыгы, иң югары урындагы заты — Чуашия Республикасы башлыгы [[(2012 ел]]га кадәр — Чуашия Республикасы Президенты).

==== Чуашстан Президентлары ====
* [[Николай Фёдоров]] ([[1994]]—[[2010]])
* [[Михаил Игнатьев]] ([[2010]]—[[2015]])
==== Чуашстан Башлыклары====
* [[Михаил Игнатьев]] ([[2015]]—[[2020]])
* [[Олег Николаев]] ([[2020 ел]]дан)&lt;ref&gt;[https://www.azatliq.org/a/30678471.html  Чуашстанның элеккеге башлыгы Михаил Игнатьев коронавирустан үлгән.] [[Азатлык радиосы]], 19.06.2020&lt;/ref&gt;

[[Чуашия Республикасы Дәүләт Советы]] — иң югары вәкиллекле, закон чыгару органы, 44 кәнәфидән тора.

Министрлар Кабинеты — югары башкарма органы. Башлыгы — премьер-министр.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Чуашия|Русия}}
* [[Чуаш Автономияле Совет Социалистик Республикасы]]
* [[Чуаш автономияле өлкәсе]]
* [[Көзге сыра бәйрәме]] - чуашларның милли [[сыра]] кайнату йоласының үзенчәлеге турында
* [[Чуаш АССР язучылар берлеге]]

== Сылтамалар ==
{{Commons|Category:Chuvashia}}
* [http://www.cap.ru/ Чăваш Республикин влаç органĕсен официаллă порталĕ];
* [http://maps.google.ru/maps?g=%D0%A7%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%88%D0%B8%D1%8F&amp;hl=ru&amp;ie=UTF8&amp;ll=56.016808,46.933594&amp;spn=2.247707,7.075195&amp;z=7 «Карты Google» çинчи Чăваш Ен картти];
* [http://www.enc.cap.ru/ Кĕске чăваш энциклопедийĕ].
* [http://www.chuvashia.ws/ Чăваш Ен картти];
* [http://gps21.ath.cx/maponline Чăваш Енĕн интерактивлă картти тата gps-навигатор картти] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090814220943/http://gps21.ath.cx/maponline |date=2009-08-14 }};
* [http://www.4kg.ru/index.php?wt=1&amp;id=188 Перекрестный каталог чувашских сайтов];
* [http://www.chebinfo.ru/ Чăваш Енĕн регион хыпар интернет-порталĕ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091210004725/http://chebinfo.ru/ |date=2009-12-10 }}.
* [http://www.tppchr.ru/index.php?Mn=2&amp;sMn=2 Торгово-промышленная палата: о Чувашии]
* [https://www.idelreal.org/a/27902182.html Почему чуваши не говорят по-чувашски?]

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

{{Портал|Чуашия}}
{{Чуашия}}
{{Русия республикалары}}
{{Төрки дәүләтләр һәм автономияләр}}
{{Русия Федерациясенең Идел буе федераль бүлгесе}}
{{Русия субъектлары}}

[[Төркем:Идел-Урал илләре]]
[[Төркем:Чуашстан|*]]
[[Төркем:Русия Федерациясе республикалары]]</text>
      <sha1>cdjyhc6fmmcvxpi75002tteaadzm7zg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дөнья дәүләтләре исемлеге</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14507</id>
    <revision>
      <id>3527640</id>
      <parentid>3099623</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:14:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arthur Muhammadi</username>
        <id>42774</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Грузия -&gt; Гөрҗистан</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22147" xml:space="preserve">{{RightTOC}}
[[2016 ел]]ның маена 193 [[дәүләт]] [[БМО]] әгъзасы буларак теркәлгән. Тагын бер танылган дәүләт&amp;nbsp;— [[Ватикан]] БМО әгъзасы түгел, ләкин халыкара хокук субъекты статусына ия.

Дистәләгән дәүләти берәмлекләр де-факто бәйсез дәүләтләр, ләкин башка дәүләтләр тарафыннан танылмаган яисә статусы бәхәсле.

Аурупа Берлеге дәүләт һәм конфедерация сыйфатын йөртә, ләкин халыкара хокукта дәүләт буларак каралмый.

== 194 дәүләт ([[БМО]] әгъзалары һәм [[Ватикан]]) ==
=== А ===
# {{Байрак|Австралия}}&amp;nbsp;— [[Австралия]] Берлеге
# {{Байрак|Австрия}}&amp;nbsp;— [[Австрия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Азәрбайҗан}}&amp;nbsp;— [[Азәрбайҗан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Албания}}&amp;nbsp;— [[Албания]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Алмания}}&amp;nbsp;— [[Алмания]] Федератив Җөмһүрияте
# {{Байрак|Алжир}}&amp;nbsp;— [[Алжир]] Халык Демократик Җөмһүрияте
# {{Байрак|Ангола}}&amp;nbsp;— [[Ангола]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Андорра}}&amp;nbsp;— [[Андорра]] Кенәзлеге
# {{Байрак|Антигуа һәм Барбуда}}&amp;nbsp;— [[Антигуа һәм Барбуда]]
# {{Байрак|Аргентина}}&amp;nbsp;— [[Аргентина]] Җөмһүрияте

=== Ә ===
# {{Байрак|Әрмәнстан}}&amp;nbsp;— [[Әрмәнстан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Әфганстан}}&amp;nbsp;— [[Әфганстан]] Ислам Җөмһүрияте

=== Б ===
# {{Байрак|Багамалар}}&amp;nbsp;— [[Багам Утраулары]] Дуслыгы
# {{Байрак|Бангладеш}}&amp;nbsp;— [[Бангладеш]] Халык Җөмһүрияте
# {{Байрак|Барбадос}}&amp;nbsp;— [[Барбадос]]
# {{Байрак|Бәһрәйн}}&amp;nbsp;— [[Бәһрәйн]] Мәмләкәте
# {{Байрак|Беларус}}&amp;nbsp;— [[Беларус]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Белиз}}&amp;nbsp;— [[Белиз]]
# {{Байрак|Бельгия}}&amp;nbsp;— [[Бельгия]] Патшалыгы
# {{Байрак|Бенин}}&amp;nbsp;— [[Бенин]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|БГӘ}}&amp;nbsp;— [[Берләшкән Гарәп Әмирлекләре]]
# {{Байрак|Болгария}}&amp;nbsp;— [[Болгария]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Боливия}}&amp;nbsp;— Күпмилләтле [[Боливия]] Дәүләте
# {{Байрак|Босния һәм Герцеговина}}&amp;nbsp;— [[Босния һәм Герцеговина]]
# {{Байрак|Ботсвана}}&amp;nbsp;— [[Ботсвана]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Бөек Британия}}&amp;nbsp;— [[Бөекбритания һәм Төньяк Ирландия Берләшкән Патшалыгы]]
# {{Байрак|Бруней}}&amp;nbsp;— [[Бруней]]-Даруссалам дәүләте
# {{Байрак|Буркина Фасо}}&amp;nbsp;— [[Буркина Фасо]]
# {{Байрак|Бурунди}}&amp;nbsp;— [[Бурунди]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Бутан}}&amp;nbsp;— [[Бутан]] Патшалыгы

=== В ===
# {{Байрак|Вануату}}&amp;nbsp;— [[Вануату]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Ватикан}}&amp;nbsp;— [[Ватикан]]
# {{Байрак|Венгрия}}&amp;nbsp;— [[Венгрия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Венесуэла}}&amp;nbsp;— [[Венесуэла]] Боливариан Җөмһүрияте
# {{Байрак|Вьетнам}}&amp;nbsp;— [[Вьетнам]] Социалистик Җөмһүрияте

=== Г ===
# {{Байрак|Габон}}&amp;nbsp;— [[Габон]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гаити}}&amp;nbsp;— [[Гаити]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гайана}}&amp;nbsp;— [[Гайана]] Кооператив Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гамбия}}&amp;nbsp;— [[Гамбия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гана}}&amp;nbsp;— [[Гана]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гватемала}}&amp;nbsp;— [[Гватемала]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гвинея}}&amp;nbsp;— [[Гвинея]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гвинея-Бисау}}&amp;nbsp;— [[Гвинея-Бисау]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Һондурас}}&amp;nbsp;— [[Һондурас]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Грузия}}&amp;nbsp;— [[Грузия|Гөрҗистан]]
# {{Байрак|Гыйрак}}&amp;nbsp;— [[Гыйрак]] Җөмһүрияте

=== Д ===
# {{Байрак|Дания}}&amp;nbsp;— [[Дания]] Патшалыгы
# {{Байрак|Джибути}}&amp;nbsp;— [[Джибути]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Доминика}}&amp;nbsp;— [[Доминика]] Дуслыгы
# {{Байрак|Доминикан Җөмһүрияте}}&amp;nbsp;— [[Доминикан Җөмһүрияте]]

=== З ===
# {{Байрак|Замбия}}&amp;nbsp;— [[Замбия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Зимбабве}}&amp;nbsp;— [[Зимбабве]] Җөмһүрияте

=== И ===
# {{Байрак|Исраил}}&amp;nbsp;— [[Исраил]] Дәүләте
# {{Байрак|Индонезия}}&amp;nbsp;— [[Индонезия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Иордания}}&amp;nbsp;— [[Иордания|Иордан]] Хашимит Патшалыгы
# {{Байрак|Иран}}&amp;nbsp;— Ислам [[Иран]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Ирландия}}&amp;nbsp;— [[Ирландия]]
# {{Байрак|Исландия}}&amp;nbsp;— [[Исландия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Испания}}&amp;nbsp;— [[Испания]] Патшалыгы
# {{Байрак|Италия}}&amp;nbsp;— [[Италия]] Җөмһүрияте

=== Й ===
# {{Байрак|Йемен}}&amp;nbsp;— [[Йәмән]] Җөмһүрияте

=== К ===
# {{Байрак|Кабо-Верде}}&amp;nbsp;— [[Кабо-Верде]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Казакстан}}&amp;nbsp;— [[Казакъстан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Камбоджа}}&amp;nbsp;— [[Камбоджа]] Патшалыгы
# {{Байрак|Камерун}}&amp;nbsp;— [[Камерун]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Канада}}&amp;nbsp;— [[Канада]]
# {{Байрак|Катар}}&amp;nbsp;— [[Катар]] Дәүләте
# {{Байрак|Кения}}&amp;nbsp;— [[Кения]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кипр}}&amp;nbsp;— [[Кипр]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кыргызстан}}&amp;nbsp;— [[Кыргызстан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кирибати}}&amp;nbsp;— [[Кирибати]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кытай}}&amp;nbsp;— [[Кытай]] Халык Җөмһүрияте
# {{Байрак|Комор Утраулары}}&amp;nbsp;— [[Комор Утраулары]] Берлеге
# {{Байрак|Конго}}&amp;nbsp;— [[Конго Республикасы|Конго]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Демократик Конго Җөмһүрияте}}&amp;nbsp;— [[Конго Демократик Җөмһүрияте]]
# {{Байрак|Колумбия}}&amp;nbsp;— [[Колумбия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|КХДҖ}}&amp;nbsp;— [[Корея Халык Демократик Җөмһүрияте]]
# {{Байрак|Коста-Рика}}&amp;nbsp;— [[Коста-Рика]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кот-д’Ивуар}}&amp;nbsp;— [[Кот-д’Ивуар]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Көнчыгыш Тимор}}&amp;nbsp;— [[Көнчыгыш Тимор]] Демократик Җөмһүрияте
# {{Байрак|Көньяк Корея}}&amp;nbsp;— [[Көньяк Корея]]
# {{Байрак|Көньяк Судан}}&amp;nbsp;— [[Көньяк Судан]]
# {{Байрак|Куба}}&amp;nbsp;— [[Куба]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кувейт}}&amp;nbsp;— [[Күвәйт]] Дәүләте

=== Л ===
# {{Байрак|Лаос}}&amp;nbsp;— [[Лаос]] Халык Демократик Җөмһүрият
# {{Байрак|Латвия}}&amp;nbsp;— [[Латвия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Лесото}}&amp;nbsp;— [[Лесото]] Патшалыгы
# {{Байрак|Либерия}}&amp;nbsp;— [[Либерия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Ливан}}&amp;nbsp;— [[Ливан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Ливия}}&amp;nbsp;— [[Бөек Социалистик Халык Ливия Гарәп Җамахириясе]]
# {{Байрак|Литва}}&amp;nbsp;— [[Литва]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Лихтенштейн}}&amp;nbsp;— [[Лихтенштейн]] Кенәзлеге
# {{Байрак|Люксембург}}&amp;nbsp;— [[Лүксимбур|Люксембург]] Бөек Герцоглыгы

=== М ===
# {{Байрак|Маврикий}}&amp;nbsp;— [[Маврикий]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мавритания}}&amp;nbsp;— Ислам [[Мавритания]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мадагаскар}}&amp;nbsp;— [[Мадагаскар]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Македония}}&amp;nbsp;— [[Македония]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Малави}}&amp;nbsp;— [[Малави]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Малайзия}}&amp;nbsp;— [[Малайзия]]
# {{Байрак|Мали}}&amp;nbsp;— [[Мали]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мальдивалар}}&amp;nbsp;— [[Мальдивалар]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мальта}}&amp;nbsp;— [[Мальта]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Марокко}}&amp;nbsp;— [[Марокко]] Патшалыгы
# {{Байрак|Маршал утраулары}}&amp;nbsp;— [[Маршал Утраулары]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мексика}}&amp;nbsp;— [[Мексика|Мексикан Кушма Штатлары]]
# {{Байрак|Микронезия Федератив Штатлары}}&amp;nbsp;— [[Микронезия Федератив Штатлары]]
# {{Байрак|Мисыр}}&amp;nbsp;— [[Мисыр]] Гарәп Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мозамбик}}&amp;nbsp;— [[Мозамбик]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Молдавия}}&amp;nbsp;— [[Молдова]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Монако}}&amp;nbsp;— [[Монако]] Кенәзлеге
# {{Байрак|Монголия}}&amp;nbsp;— [[Монголия]]
# {{Байрак|Монтенегро}}&amp;nbsp;— [[Монтенегро]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мьянма}}&amp;nbsp;— [[Мьянма]] Берлеге

=== Н ===
# {{Байрак|Намибия}}&amp;nbsp;— [[Намибия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Науру}}&amp;nbsp;— [[Науру]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Непал}}&amp;nbsp;— [[Непал]] Федератив Демократик Җөмһүрияте
# {{Байрак|Нигер}}&amp;nbsp;— [[Нигер]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Нигерия}}&amp;nbsp;— [[Нигерия]] Федератив Җөмһүрияте
# {{Байрак|Нидерландлар}}&amp;nbsp;— [[Нидерланд]]лар Патшалыгы
# {{Байрак|Никарагуа}}&amp;nbsp;— [[Никарагуа]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Яңа Зеландия}}&amp;nbsp;— [[Яңа Зеландия]]
# {{Байрак|Норвегия}}&amp;nbsp;— [[Норвегия]] Патшалыгы

=== О ===
# {{Байрак|Оман}}&amp;nbsp;— [[Оман]] Солтанаты

=== П ===
# {{Байрак|Пакьстан}}&amp;nbsp;— [[Пакьстан]] Ислам Җөмһүрияте
# {{Байрак|Палау}}&amp;nbsp;— [[Палау]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Панама}}&amp;nbsp;— [[Панама]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Папуа&amp;nbsp;— Яңа Гвинея}}&amp;nbsp;— Бәйсез [[Папуа&amp;nbsp;— Яңа Гвинея]] Дәүләте
# {{Байрак|Парагвай}}&amp;nbsp;— [[Парагвай]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Перу}}&amp;nbsp;— [[Перу]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Польша}}&amp;nbsp;— [[Польша]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Португалия}}&amp;nbsp;— [[Португалия]] Җөмһүрияте

=== Р ===
# {{Байрак|Россия}}&amp;nbsp;— [[Россия Федерациясе]]
# {{Байрак|Руанда}}&amp;nbsp;— [[Руанда]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Румыния}}&amp;nbsp;— [[Румыния]]

=== С ===
# {{Байрак|Сальвадор}}&amp;nbsp;— Эль-[[Сальвадор]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Самоа}}&amp;nbsp;— [[Самоа]] Бәйсез Дәүләте
# {{Байрак|Сан-Марино}}&amp;nbsp;— [[Сан-Марино]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сан-Томе һәм Принсипи}}&amp;nbsp;— [[Сан-Томе һәм Принсипи]] Демократик Җөмһүрияте
# {{Байрак|Согуд Гарәбстаны}}&amp;nbsp;— [[Согуд Гарәбстаны]] Патшалыгы
# {{Байрак|Свазиленд}}&amp;nbsp;— [[Свазиленд]] Патшалыгы
# {{Байрак|Сейшел утраулары}}&amp;nbsp;— [[Сейшел Утраулары]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сенегал}}&amp;nbsp;— [[Сенегал]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сент-Винсент һәм Гренадиннар}}&amp;nbsp;— [[Сент-Винсент һәм Гренадиннар]]
# {{Байрак|Сент-Китс һәм Невис}}&amp;nbsp;— [[Сент-Китс һәм Невис]] Федерациясе
# {{Байрак|Сент-Люсия}}&amp;nbsp;— [[Сент-Люсия]]
# {{Байрак|Сербия}}&amp;nbsp;— [[Сербия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сингапур}}&amp;nbsp;— [[Сингапур]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сүрия}}&amp;nbsp;— [[Сүрия]] Гарәп Җөмһүрияте
# {{Байрак|Словакия}}&amp;nbsp;— [[Словакия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Словения}}&amp;nbsp;— [[Словения]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|АКШ}}&amp;nbsp;— [[Америка Кушма Штатлары]]
# {{Байрак|Сөләйман утраулары}}&amp;nbsp;— [[Сөләйман утраулары]]
# {{Байрак|Сомали}}&amp;nbsp;— [[Сомали]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Судан}}&amp;nbsp;— [[Судан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Суринам}}&amp;nbsp;— [[Суринам]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сьерра-Леоне}}&amp;nbsp;— [[Сьерра-Леоне]] Җөмһүрияте

=== Т ===
# {{Байрак|Таҗикстан}}&amp;nbsp;— [[Таҗикстан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Таиланд}}&amp;nbsp;— [[Таиланд]] Патшалыгы
# {{Байрак|Танзания}}&amp;nbsp;— [[Танзания]] Берләшкән Җөмһүрияте
# {{Байрак|Того}}&amp;nbsp;— [[Того]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Тонга}}&amp;nbsp;— [[Тонга]] Патшалыгы
# {{Байрак|Тринидад һәм Тобаго}}&amp;nbsp;— [[Тринидад һәм Тобаго]] Җөмһүрияте 
# {{Байрак|Тувалу}}&amp;nbsp;— [[Тувалу]]
# {{Байрак|Тунис}}&amp;nbsp;— [[Тунис]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Төркмәнстан}}&amp;nbsp;— [[Төрекмәнстан]]
# {{Байрак|Төркия}}&amp;nbsp;— [[Төркия]] Җөмһүрияте

=== У ===
# {{Байрак|Уганда}}&amp;nbsp;— [[Уганда]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Украина}}&amp;nbsp;— [[Украина]]
# {{Байрак|Уругвай}}&amp;nbsp;— Көнчыгыш [[Уругвай]] Җөмһүрияте

=== Ү ===
# {{Байрак|ҮАҖ}}&amp;nbsp;— [[Үзәк Африка Җөмһүрияте]]
# {{Байрак|Үзбәкстан}}&amp;nbsp;— [[Үзбәкстан]] Җөмһүрияте

=== Ф ===
# {{Байрак|Бразилия}}&amp;nbsp;— Федератив [[Бразилия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Фиджи}}&amp;nbsp;— [[Фиджи]] утраулары Җөмһүрияте
# {{Байрак|Филиппиннар}}&amp;nbsp;— [[Филипин]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Финляндия}}&amp;nbsp;— [[Финляндия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Франция}}&amp;nbsp;— [[Франция]] Җөмһүрияте

=== Х ===
# {{Байрак|Хорватия}}&amp;nbsp;— [[Хорватия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Һиндстан}}&amp;nbsp;— [[Һиндстан]] Җөмһүрияте

=== Ч ===
# {{Байрак|Чад}}&amp;nbsp;— [[Чад]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Чехия}}&amp;nbsp;— [[Чехия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Чили}}&amp;nbsp;— [[Чили]] Җөмһүрияте

=== Ш ===
# {{Байрак|Швейцария}}&amp;nbsp;— [[Швейцария]] Конфедерациясе
# {{Байрак|Швеция}}&amp;nbsp;— [[Швеция]] Патшалыгы
# {{Байрак|Шри-Ланка}}&amp;nbsp;— [[Шри-Ланка]] Демократик Социалистик Җөмһүрияте

=== Э ===
# {{Байрак|Эквадор}}&amp;nbsp;— [[Эквадор]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Экваториаль Гвинея}}&amp;nbsp;— [[Экваториаль Гвинея]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Эритрея}}&amp;nbsp;— [[Эритрея]] Дәүләте
# {{Байрак|Эстония}}&amp;nbsp;— [[Эстония]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Хәбәшстан}}&amp;nbsp;— [[Хәбәшстан]] Федератив Демократик Җөмһүрияте
# {{Байрак|КАҖ}}&amp;nbsp;— [[Көньяк-Африка Җөмһүрияте]]

=== Ю ===
# {{Байрак|Греция}}&amp;nbsp;— [[Греция]] Җөмһүрияте

=== Я ===
# {{Байрак|Ямайка}}&amp;nbsp;— [[Ямайка]]
# {{Байрак|Япония}}&amp;nbsp;— [[Япония]]

== Башка илләрнең күпчелеге белән танылмаган илләр ==
{{seealso|Танылмаган дәүләтләр}}
# {{Байрак|Абхазия}} [[Абхазия]] (күпчелек илләр Абхазияне {{Байрак|Грузия}}[[Грузия]]нең бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Вазиристан}} [[Вазиристан]] (күпчелек илләр Вазиристанны {{Байрак|Пакистан}}[[Пакъстан]]ның бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Косово}} [[Косово]] (күпчелек илләр Косовоны {{Байрак|Сербия}} [[Сербия]]нең бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Таулы Карабах Җөмһүрияте}} [[Таулы Карабах]] (күпчелек илләр Таулы Карабахны {{Байрак|Азәрбайҗан}} [[Әзербайҗан]]ның бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Днестр буе}} [[Днестр буе]] (күпчелек илләр Днестр буен {{Байрак|Молдавия}} [[Молдавия]]нең бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Төньяк Кипр}} [[Төньяк Кипр]] (күпчелек илләр Төньяк Кипрны {{Байрак|Кипр}} [[Кипр Җөмһүрияте|Кипрның]] бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Силенд}} [[Силенд]] (еш кына [[виртуаль дәүләт]] дип атала 
# {{Байрак|Сомалиленд}} [[Сомалиленд]] (рәсми рәвештә {{Байрак|Сомали}} [[Сомали]]ның өлеше)
# {{Байрак|Тайвань}} [[Тайвань]] яки Кытай Җөмһүрияте (күпчелек дәүләтләр тарафыннан {{Байрак|Кытай}} [[Кытай Халык Республикасы|КХР]])ның өлеше итеп санала)
# {{Байрак|Көньяк Осетия}} [[Көньяк Осетия]] (күпчелек дәүләтләр тарафыннан {{Байрак|Грузия}} [[Грузия]]нең өлеше итеп санала)

== Статуссыз дәүләтләр ==
# [[Фәлестин]] (өлешчә {{Байрак|Исраил}} [[Исраил|Израил&lt;]] тарафыннан оккупацияләнгән)
# [[Сахара Гарәп Демократик Җөмһүрияте]] ({{Байрак|Марокко}} [[Марокко]] тарафыннан оккупацияләнгән)

== Моны да карагыз ==
* [[Дәүләт]]
* [[Дәүләтләр башкалалары исемлеге]]
* [[Дөнья башкалалары исемлеге]]
* [[Тарихи бәйсез дәүләтләренең исемлеге]]

== Сылтамалар ==
* [http://www.dmoz.org/World/Russian/Страны_и_регионы/Страны/ Дәүләтләр] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170307200229/http://www.dmoz.org/World/Russian/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%B8_%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D1%8B/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B |date=2017-03-07 }} {{ref-ru}}
* [http://www.dmoz.org/World/Tatarça/Ölkälär/ Дөньяның төрле өлкәләрендә татар сайталары] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170307133456/http://www.dmoz.org/World/Tatar%C3%A7a/%C3%96lk%C3%A4l%C3%A4r |date=2017-03-07 }} {{ref-tt}}

{{Сайланган исемлек}}

{{DEFAULTSORT:List Of Sovereign States}}
[[Төркем:Дәүләтләр]]
[[Төркем:Дәүләтләр исемлекләре]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]

[[nds:Land#Länner]]
[[sv:Världsgeografi#Lista över länder]]</text>
      <sha1>gi3v775xumcovqkxrep5jjs7dh88qyb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527643</id>
      <parentid>3527640</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:17:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arthur Muhammadi</username>
        <id>42774</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Босния һәм Герцеговина -&gt; Босна һәм Һерцеговина</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22188" xml:space="preserve">{{RightTOC}}
[[2016 ел]]ның маена 193 [[дәүләт]] [[БМО]] әгъзасы буларак теркәлгән. Тагын бер танылган дәүләт&amp;nbsp;— [[Ватикан]] БМО әгъзасы түгел, ләкин халыкара хокук субъекты статусына ия.

Дистәләгән дәүләти берәмлекләр де-факто бәйсез дәүләтләр, ләкин башка дәүләтләр тарафыннан танылмаган яисә статусы бәхәсле.

Аурупа Берлеге дәүләт һәм конфедерация сыйфатын йөртә, ләкин халыкара хокукта дәүләт буларак каралмый.

== 194 дәүләт ([[БМО]] әгъзалары һәм [[Ватикан]]) ==
=== А ===
# {{Байрак|Австралия}}&amp;nbsp;— [[Австралия]] Берлеге
# {{Байрак|Австрия}}&amp;nbsp;— [[Австрия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Азәрбайҗан}}&amp;nbsp;— [[Азәрбайҗан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Албания}}&amp;nbsp;— [[Албания]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Алмания}}&amp;nbsp;— [[Алмания]] Федератив Җөмһүрияте
# {{Байрак|Алжир}}&amp;nbsp;— [[Алжир]] Халык Демократик Җөмһүрияте
# {{Байрак|Ангола}}&amp;nbsp;— [[Ангола]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Андорра}}&amp;nbsp;— [[Андорра]] Кенәзлеге
# {{Байрак|Антигуа һәм Барбуда}}&amp;nbsp;— [[Антигуа һәм Барбуда]]
# {{Байрак|Аргентина}}&amp;nbsp;— [[Аргентина]] Җөмһүрияте

=== Ә ===
# {{Байрак|Әрмәнстан}}&amp;nbsp;— [[Әрмәнстан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Әфганстан}}&amp;nbsp;— [[Әфганстан]] Ислам Җөмһүрияте

=== Б ===
# {{Байрак|Багамалар}}&amp;nbsp;— [[Багам Утраулары]] Дуслыгы
# {{Байрак|Бангладеш}}&amp;nbsp;— [[Бангладеш]] Халык Җөмһүрияте
# {{Байрак|Барбадос}}&amp;nbsp;— [[Барбадос]]
# {{Байрак|Бәһрәйн}}&amp;nbsp;— [[Бәһрәйн]] Мәмләкәте
# {{Байрак|Беларус}}&amp;nbsp;— [[Беларус]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Белиз}}&amp;nbsp;— [[Белиз]]
# {{Байрак|Бельгия}}&amp;nbsp;— [[Бельгия]] Патшалыгы
# {{Байрак|Бенин}}&amp;nbsp;— [[Бенин]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|БГӘ}}&amp;nbsp;— [[Берләшкән Гарәп Әмирлекләре]]
# {{Байрак|Болгария}}&amp;nbsp;— [[Болгария]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Боливия}}&amp;nbsp;— Күпмилләтле [[Боливия]] Дәүләте
# {{Байрак|Босния һәм Герцеговина}}&amp;nbsp;— [[Босния һәм Герцеговина|Босна һәм Һерцеговина]]
# {{Байрак|Ботсвана}}&amp;nbsp;— [[Ботсвана]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Бөек Британия}}&amp;nbsp;— [[Бөекбритания һәм Төньяк Ирландия Берләшкән Патшалыгы]]
# {{Байрак|Бруней}}&amp;nbsp;— [[Бруней]]-Даруссалам дәүләте
# {{Байрак|Буркина Фасо}}&amp;nbsp;— [[Буркина Фасо]]
# {{Байрак|Бурунди}}&amp;nbsp;— [[Бурунди]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Бутан}}&amp;nbsp;— [[Бутан]] Патшалыгы

=== В ===
# {{Байрак|Вануату}}&amp;nbsp;— [[Вануату]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Ватикан}}&amp;nbsp;— [[Ватикан]]
# {{Байрак|Венгрия}}&amp;nbsp;— [[Венгрия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Венесуэла}}&amp;nbsp;— [[Венесуэла]] Боливариан Җөмһүрияте
# {{Байрак|Вьетнам}}&amp;nbsp;— [[Вьетнам]] Социалистик Җөмһүрияте

=== Г ===
# {{Байрак|Габон}}&amp;nbsp;— [[Габон]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гаити}}&amp;nbsp;— [[Гаити]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гайана}}&amp;nbsp;— [[Гайана]] Кооператив Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гамбия}}&amp;nbsp;— [[Гамбия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гана}}&amp;nbsp;— [[Гана]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гватемала}}&amp;nbsp;— [[Гватемала]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гвинея}}&amp;nbsp;— [[Гвинея]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Гвинея-Бисау}}&amp;nbsp;— [[Гвинея-Бисау]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Һондурас}}&amp;nbsp;— [[Һондурас]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Грузия}}&amp;nbsp;— [[Грузия|Гөрҗистан]]
# {{Байрак|Гыйрак}}&amp;nbsp;— [[Гыйрак]] Җөмһүрияте

=== Д ===
# {{Байрак|Дания}}&amp;nbsp;— [[Дания]] Патшалыгы
# {{Байрак|Джибути}}&amp;nbsp;— [[Джибути]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Доминика}}&amp;nbsp;— [[Доминика]] Дуслыгы
# {{Байрак|Доминикан Җөмһүрияте}}&amp;nbsp;— [[Доминикан Җөмһүрияте]]

=== З ===
# {{Байрак|Замбия}}&amp;nbsp;— [[Замбия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Зимбабве}}&amp;nbsp;— [[Зимбабве]] Җөмһүрияте

=== И ===
# {{Байрак|Исраил}}&amp;nbsp;— [[Исраил]] Дәүләте
# {{Байрак|Индонезия}}&amp;nbsp;— [[Индонезия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Иордания}}&amp;nbsp;— [[Иордания|Иордан]] Хашимит Патшалыгы
# {{Байрак|Иран}}&amp;nbsp;— Ислам [[Иран]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Ирландия}}&amp;nbsp;— [[Ирландия]]
# {{Байрак|Исландия}}&amp;nbsp;— [[Исландия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Испания}}&amp;nbsp;— [[Испания]] Патшалыгы
# {{Байрак|Италия}}&amp;nbsp;— [[Италия]] Җөмһүрияте

=== Й ===
# {{Байрак|Йемен}}&amp;nbsp;— [[Йәмән]] Җөмһүрияте

=== К ===
# {{Байрак|Кабо-Верде}}&amp;nbsp;— [[Кабо-Верде]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Казакстан}}&amp;nbsp;— [[Казакъстан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Камбоджа}}&amp;nbsp;— [[Камбоджа]] Патшалыгы
# {{Байрак|Камерун}}&amp;nbsp;— [[Камерун]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Канада}}&amp;nbsp;— [[Канада]]
# {{Байрак|Катар}}&amp;nbsp;— [[Катар]] Дәүләте
# {{Байрак|Кения}}&amp;nbsp;— [[Кения]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кипр}}&amp;nbsp;— [[Кипр]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кыргызстан}}&amp;nbsp;— [[Кыргызстан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кирибати}}&amp;nbsp;— [[Кирибати]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кытай}}&amp;nbsp;— [[Кытай]] Халык Җөмһүрияте
# {{Байрак|Комор Утраулары}}&amp;nbsp;— [[Комор Утраулары]] Берлеге
# {{Байрак|Конго}}&amp;nbsp;— [[Конго Республикасы|Конго]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Демократик Конго Җөмһүрияте}}&amp;nbsp;— [[Конго Демократик Җөмһүрияте]]
# {{Байрак|Колумбия}}&amp;nbsp;— [[Колумбия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|КХДҖ}}&amp;nbsp;— [[Корея Халык Демократик Җөмһүрияте]]
# {{Байрак|Коста-Рика}}&amp;nbsp;— [[Коста-Рика]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кот-д’Ивуар}}&amp;nbsp;— [[Кот-д’Ивуар]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Көнчыгыш Тимор}}&amp;nbsp;— [[Көнчыгыш Тимор]] Демократик Җөмһүрияте
# {{Байрак|Көньяк Корея}}&amp;nbsp;— [[Көньяк Корея]]
# {{Байрак|Көньяк Судан}}&amp;nbsp;— [[Көньяк Судан]]
# {{Байрак|Куба}}&amp;nbsp;— [[Куба]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Кувейт}}&amp;nbsp;— [[Күвәйт]] Дәүләте

=== Л ===
# {{Байрак|Лаос}}&amp;nbsp;— [[Лаос]] Халык Демократик Җөмһүрият
# {{Байрак|Латвия}}&amp;nbsp;— [[Латвия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Лесото}}&amp;nbsp;— [[Лесото]] Патшалыгы
# {{Байрак|Либерия}}&amp;nbsp;— [[Либерия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Ливан}}&amp;nbsp;— [[Ливан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Ливия}}&amp;nbsp;— [[Бөек Социалистик Халык Ливия Гарәп Җамахириясе]]
# {{Байрак|Литва}}&amp;nbsp;— [[Литва]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Лихтенштейн}}&amp;nbsp;— [[Лихтенштейн]] Кенәзлеге
# {{Байрак|Люксембург}}&amp;nbsp;— [[Лүксимбур|Люксембург]] Бөек Герцоглыгы

=== М ===
# {{Байрак|Маврикий}}&amp;nbsp;— [[Маврикий]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мавритания}}&amp;nbsp;— Ислам [[Мавритания]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мадагаскар}}&amp;nbsp;— [[Мадагаскар]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Македония}}&amp;nbsp;— [[Македония]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Малави}}&amp;nbsp;— [[Малави]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Малайзия}}&amp;nbsp;— [[Малайзия]]
# {{Байрак|Мали}}&amp;nbsp;— [[Мали]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мальдивалар}}&amp;nbsp;— [[Мальдивалар]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мальта}}&amp;nbsp;— [[Мальта]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Марокко}}&amp;nbsp;— [[Марокко]] Патшалыгы
# {{Байрак|Маршал утраулары}}&amp;nbsp;— [[Маршал Утраулары]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мексика}}&amp;nbsp;— [[Мексика|Мексикан Кушма Штатлары]]
# {{Байрак|Микронезия Федератив Штатлары}}&amp;nbsp;— [[Микронезия Федератив Штатлары]]
# {{Байрак|Мисыр}}&amp;nbsp;— [[Мисыр]] Гарәп Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мозамбик}}&amp;nbsp;— [[Мозамбик]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Молдавия}}&amp;nbsp;— [[Молдова]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Монако}}&amp;nbsp;— [[Монако]] Кенәзлеге
# {{Байрак|Монголия}}&amp;nbsp;— [[Монголия]]
# {{Байрак|Монтенегро}}&amp;nbsp;— [[Монтенегро]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Мьянма}}&amp;nbsp;— [[Мьянма]] Берлеге

=== Н ===
# {{Байрак|Намибия}}&amp;nbsp;— [[Намибия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Науру}}&amp;nbsp;— [[Науру]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Непал}}&amp;nbsp;— [[Непал]] Федератив Демократик Җөмһүрияте
# {{Байрак|Нигер}}&amp;nbsp;— [[Нигер]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Нигерия}}&amp;nbsp;— [[Нигерия]] Федератив Җөмһүрияте
# {{Байрак|Нидерландлар}}&amp;nbsp;— [[Нидерланд]]лар Патшалыгы
# {{Байрак|Никарагуа}}&amp;nbsp;— [[Никарагуа]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Яңа Зеландия}}&amp;nbsp;— [[Яңа Зеландия]]
# {{Байрак|Норвегия}}&amp;nbsp;— [[Норвегия]] Патшалыгы

=== О ===
# {{Байрак|Оман}}&amp;nbsp;— [[Оман]] Солтанаты

=== П ===
# {{Байрак|Пакьстан}}&amp;nbsp;— [[Пакьстан]] Ислам Җөмһүрияте
# {{Байрак|Палау}}&amp;nbsp;— [[Палау]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Панама}}&amp;nbsp;— [[Панама]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Папуа&amp;nbsp;— Яңа Гвинея}}&amp;nbsp;— Бәйсез [[Папуа&amp;nbsp;— Яңа Гвинея]] Дәүләте
# {{Байрак|Парагвай}}&amp;nbsp;— [[Парагвай]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Перу}}&amp;nbsp;— [[Перу]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Польша}}&amp;nbsp;— [[Польша]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Португалия}}&amp;nbsp;— [[Португалия]] Җөмһүрияте

=== Р ===
# {{Байрак|Россия}}&amp;nbsp;— [[Россия Федерациясе]]
# {{Байрак|Руанда}}&amp;nbsp;— [[Руанда]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Румыния}}&amp;nbsp;— [[Румыния]]

=== С ===
# {{Байрак|Сальвадор}}&amp;nbsp;— Эль-[[Сальвадор]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Самоа}}&amp;nbsp;— [[Самоа]] Бәйсез Дәүләте
# {{Байрак|Сан-Марино}}&amp;nbsp;— [[Сан-Марино]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сан-Томе һәм Принсипи}}&amp;nbsp;— [[Сан-Томе һәм Принсипи]] Демократик Җөмһүрияте
# {{Байрак|Согуд Гарәбстаны}}&amp;nbsp;— [[Согуд Гарәбстаны]] Патшалыгы
# {{Байрак|Свазиленд}}&amp;nbsp;— [[Свазиленд]] Патшалыгы
# {{Байрак|Сейшел утраулары}}&amp;nbsp;— [[Сейшел Утраулары]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сенегал}}&amp;nbsp;— [[Сенегал]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сент-Винсент һәм Гренадиннар}}&amp;nbsp;— [[Сент-Винсент һәм Гренадиннар]]
# {{Байрак|Сент-Китс һәм Невис}}&amp;nbsp;— [[Сент-Китс һәм Невис]] Федерациясе
# {{Байрак|Сент-Люсия}}&amp;nbsp;— [[Сент-Люсия]]
# {{Байрак|Сербия}}&amp;nbsp;— [[Сербия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сингапур}}&amp;nbsp;— [[Сингапур]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сүрия}}&amp;nbsp;— [[Сүрия]] Гарәп Җөмһүрияте
# {{Байрак|Словакия}}&amp;nbsp;— [[Словакия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Словения}}&amp;nbsp;— [[Словения]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|АКШ}}&amp;nbsp;— [[Америка Кушма Штатлары]]
# {{Байрак|Сөләйман утраулары}}&amp;nbsp;— [[Сөләйман утраулары]]
# {{Байрак|Сомали}}&amp;nbsp;— [[Сомали]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Судан}}&amp;nbsp;— [[Судан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Суринам}}&amp;nbsp;— [[Суринам]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Сьерра-Леоне}}&amp;nbsp;— [[Сьерра-Леоне]] Җөмһүрияте

=== Т ===
# {{Байрак|Таҗикстан}}&amp;nbsp;— [[Таҗикстан]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Таиланд}}&amp;nbsp;— [[Таиланд]] Патшалыгы
# {{Байрак|Танзания}}&amp;nbsp;— [[Танзания]] Берләшкән Җөмһүрияте
# {{Байрак|Того}}&amp;nbsp;— [[Того]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Тонга}}&amp;nbsp;— [[Тонга]] Патшалыгы
# {{Байрак|Тринидад һәм Тобаго}}&amp;nbsp;— [[Тринидад һәм Тобаго]] Җөмһүрияте 
# {{Байрак|Тувалу}}&amp;nbsp;— [[Тувалу]]
# {{Байрак|Тунис}}&amp;nbsp;— [[Тунис]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Төркмәнстан}}&amp;nbsp;— [[Төрекмәнстан]]
# {{Байрак|Төркия}}&amp;nbsp;— [[Төркия]] Җөмһүрияте

=== У ===
# {{Байрак|Уганда}}&amp;nbsp;— [[Уганда]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Украина}}&amp;nbsp;— [[Украина]]
# {{Байрак|Уругвай}}&amp;nbsp;— Көнчыгыш [[Уругвай]] Җөмһүрияте

=== Ү ===
# {{Байрак|ҮАҖ}}&amp;nbsp;— [[Үзәк Африка Җөмһүрияте]]
# {{Байрак|Үзбәкстан}}&amp;nbsp;— [[Үзбәкстан]] Җөмһүрияте

=== Ф ===
# {{Байрак|Бразилия}}&amp;nbsp;— Федератив [[Бразилия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Фиджи}}&amp;nbsp;— [[Фиджи]] утраулары Җөмһүрияте
# {{Байрак|Филиппиннар}}&amp;nbsp;— [[Филипин]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Финляндия}}&amp;nbsp;— [[Финляндия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Франция}}&amp;nbsp;— [[Франция]] Җөмһүрияте

=== Х ===
# {{Байрак|Хорватия}}&amp;nbsp;— [[Хорватия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Һиндстан}}&amp;nbsp;— [[Һиндстан]] Җөмһүрияте

=== Ч ===
# {{Байрак|Чад}}&amp;nbsp;— [[Чад]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Чехия}}&amp;nbsp;— [[Чехия]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Чили}}&amp;nbsp;— [[Чили]] Җөмһүрияте

=== Ш ===
# {{Байрак|Швейцария}}&amp;nbsp;— [[Швейцария]] Конфедерациясе
# {{Байрак|Швеция}}&amp;nbsp;— [[Швеция]] Патшалыгы
# {{Байрак|Шри-Ланка}}&amp;nbsp;— [[Шри-Ланка]] Демократик Социалистик Җөмһүрияте

=== Э ===
# {{Байрак|Эквадор}}&amp;nbsp;— [[Эквадор]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Экваториаль Гвинея}}&amp;nbsp;— [[Экваториаль Гвинея]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Эритрея}}&amp;nbsp;— [[Эритрея]] Дәүләте
# {{Байрак|Эстония}}&amp;nbsp;— [[Эстония]] Җөмһүрияте
# {{Байрак|Хәбәшстан}}&amp;nbsp;— [[Хәбәшстан]] Федератив Демократик Җөмһүрияте
# {{Байрак|КАҖ}}&amp;nbsp;— [[Көньяк-Африка Җөмһүрияте]]

=== Ю ===
# {{Байрак|Греция}}&amp;nbsp;— [[Греция]] Җөмһүрияте

=== Я ===
# {{Байрак|Ямайка}}&amp;nbsp;— [[Ямайка]]
# {{Байрак|Япония}}&amp;nbsp;— [[Япония]]

== Башка илләрнең күпчелеге белән танылмаган илләр ==
{{seealso|Танылмаган дәүләтләр}}
# {{Байрак|Абхазия}} [[Абхазия]] (күпчелек илләр Абхазияне {{Байрак|Грузия}}[[Грузия]]нең бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Вазиристан}} [[Вазиристан]] (күпчелек илләр Вазиристанны {{Байрак|Пакистан}}[[Пакъстан]]ның бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Косово}} [[Косово]] (күпчелек илләр Косовоны {{Байрак|Сербия}} [[Сербия]]нең бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Таулы Карабах Җөмһүрияте}} [[Таулы Карабах]] (күпчелек илләр Таулы Карабахны {{Байрак|Азәрбайҗан}} [[Әзербайҗан]]ның бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Днестр буе}} [[Днестр буе]] (күпчелек илләр Днестр буен {{Байрак|Молдавия}} [[Молдавия]]нең бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Төньяк Кипр}} [[Төньяк Кипр]] (күпчелек илләр Төньяк Кипрны {{Байрак|Кипр}} [[Кипр Җөмһүрияте|Кипрның]] бер өлеше итеп саный)
# {{Байрак|Силенд}} [[Силенд]] (еш кына [[виртуаль дәүләт]] дип атала 
# {{Байрак|Сомалиленд}} [[Сомалиленд]] (рәсми рәвештә {{Байрак|Сомали}} [[Сомали]]ның өлеше)
# {{Байрак|Тайвань}} [[Тайвань]] яки Кытай Җөмһүрияте (күпчелек дәүләтләр тарафыннан {{Байрак|Кытай}} [[Кытай Халык Республикасы|КХР]])ның өлеше итеп санала)
# {{Байрак|Көньяк Осетия}} [[Көньяк Осетия]] (күпчелек дәүләтләр тарафыннан {{Байрак|Грузия}} [[Грузия]]нең өлеше итеп санала)

== Статуссыз дәүләтләр ==
# [[Фәлестин]] (өлешчә {{Байрак|Исраил}} [[Исраил|Израил&lt;]] тарафыннан оккупацияләнгән)
# [[Сахара Гарәп Демократик Җөмһүрияте]] ({{Байрак|Марокко}} [[Марокко]] тарафыннан оккупацияләнгән)

== Моны да карагыз ==
* [[Дәүләт]]
* [[Дәүләтләр башкалалары исемлеге]]
* [[Дөнья башкалалары исемлеге]]
* [[Тарихи бәйсез дәүләтләренең исемлеге]]

== Сылтамалар ==
* [http://www.dmoz.org/World/Russian/Страны_и_регионы/Страны/ Дәүләтләр] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170307200229/http://www.dmoz.org/World/Russian/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%B8_%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D1%8B/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B |date=2017-03-07 }} {{ref-ru}}
* [http://www.dmoz.org/World/Tatarça/Ölkälär/ Дөньяның төрле өлкәләрендә татар сайталары] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170307133456/http://www.dmoz.org/World/Tatar%C3%A7a/%C3%96lk%C3%A4l%C3%A4r |date=2017-03-07 }} {{ref-tt}}

{{Сайланган исемлек}}

{{DEFAULTSORT:List Of Sovereign States}}
[[Төркем:Дәүләтләр]]
[[Төркем:Дәүләтләр исемлекләре]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]

[[nds:Land#Länner]]
[[sv:Världsgeografi#Lista över länder]]</text>
      <sha1>49kdvuh9mht2e9vfzy7bg4tto7l1kfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15552</id>
    <revision>
      <id>3527748</id>
      <parentid>3527023</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:58:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11176" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Үзәкләштерелгән дини оешма - Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте''' – Татарстан мөселманнарын, мөселман дини оешмаларын, мәхәллә-мәчетләрен, мәдрәсә һәм башка уку йортларын берләштергән үзәкләштерелгән дини оешма.

==Тарих==
[[1990-еллар]]га кадәр Татарстандагы дини оешмалар Уфадагы [[Русия мөселманнарының үзәк Диния нәзарәте|дини идарәгә]] буйсыналар. Казанда Татарстан мөхтәсибәте урнаша. 
[[1992 ел]]да Татарстанның мөстәкыйль диния нәзарәте формалаша. Аның җитәкчесе, мөфти итеп [[Габдулла Галиулла|Габдулла Галиуллин]] сайлана. Шул ук вакытта Уфа нәзарәтенең дә Татарстандагы структур өлеше – икенче нәзарәт барлыкка килә. Аның эше белән [[Фәрид Сәлман]] җитәкчелек итә. 
=== Исхакый чоры ===
[[1998 ел]]да Татарстан мөселманнарының I корылтае уздырыла. Нәтиҗәдә, бердәм дини оешма барлыкка килә. Ул Габдулла Галиуллин мөфтияте нигезендә төзелә, Уфага буйсынган нәзарәт юкка чыгарыла. [[14 февраль]]дә Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте рәисе итеп [[Госман Исхакый]] сайлана. Алдагы берничә корылтайда Г. Исхакый янәдән рәис вәкаләтләрен ала. [[2010 ел]]гы [[Норлат вакыйгалары (2010)|Норлат вакыйгаларыннан]] соң,  ул вазифасыннан вакытыннан алда китә&lt;ref&gt;[http://www.azatliq.org/content/article/2274988.html  Госман Исхакый мөфтилектән китте]&lt;/ref&gt; .
=== [[Илдус Фәиз]] чоры ===
[[2011 ел]]ның [[13 апрель|13 апрелендә]] узган Бишенче чираттан тыш корылтайда мөфти итеп [[Илдус Фәиз]] сайлана &lt;ref&gt;http://www.tatar-inform.ru/news/2011/04/13/265725/&lt;/ref&gt;. Аның идарәсе чорында мөфтиятнең эшчәнлеге каршылыклы була. Имамнарны, мәдрәсә җитәкчеләрен, мөхтәсибләрне билгеләү өлкәсендә конфликтлар килеп чыга&lt;ref&gt;[http://www.tatartime.com/?p=8527 Рамил Юныс Кол Шәрифтән китә ]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt; [http://www.tatar-islam.com/publ/m_kal_l_r/t_b_n_kamada_300_khatyn_kyz_bash_k_t_rde/3-1-0-14317 Түбән Камада 300 хатын-кыз баш күтәрде]&lt;/ref&gt;. Икенче яктан, Татарстанда мөселман мәгариф системасында тәртип урнаштыруда һәм аны реформалауда җитди эшчәнлек башлана.

Илдус Фәиз чорының кульминацион мизгеле – [[2012 ел]]ның  [[19 июль]] [[Казанда июль вакыйгалары|вакыйгалары]]. Бу көнне мөфтинең машинасын шартлаталар, ә нәзарәтнең уку-укыту бүлеге мөдире [[Вәлиулла Якупов]] атып үтерелә&lt;ref&gt;[http://www.tatartime.com/?p=10032 Вәлиулла Якупов үтерелгән, мөфти яраланган] &lt;/ref&gt;.  

Июль вакыйгаларыннан соң мөфтинең эшчәнлеге кими, ә 2013 елның мартында ул вазифасыннан ваз кичә &lt;ref&gt;[http://www.azatliq.org/content/article/24920712.html  Фәиз китте, мөфти вазифаларын Фәиз башкарачак]&lt;/ref&gt;.
=== Сәмигуллин чоры ===
2013 елның 17 апрелендә мөфти вазифасына 28 яшьлек [[Камил Сәмигуллин]] сайлана &lt;ref&gt;{{Citation |title=Татарстан мөфтие итеп Камил Сәмигуллин сайланды |url=http://tat.tatar-inform.ru/news/2013/04/17/84737/ |access-date=2013-08-06 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304211349/http://tat.tatar-inform.ru/news/2013/04/17/84737/ |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;.

== Структура ==
Диния нәзарәт рәис җитәкли. Аңа [[мөфти]] дигән дини дәрәҗә бирелә. Оешманың үз эчендә төрле бүлекләр, аның каршында эшләүче оешмалар бар. Аерым әһәмияткә ия органнар - пленум, голәмәлар шурасы һәм казыят институты. 
===Голәмәлар шурасы ===
* Әдһәмов Габдулла - Голәмәләр шурасы рәисе, [[РИУ]] мөгаллиме;
* Нургалиев Рөстәм - РИУ мөгаллиме ;
* Вәлиуллин Камил -, &quot;Мөхәммәдия&quot; мәдрәсәсе мөгаллиме;
* Хисамов Илмир - РИУ мөгаллиме;
* Моратов Мөхәммәд-Морат - РИУ мөгаллиме;
* Гыйззәтуллин Рамил - [[Änilär mäçete|&quot;Әниләр&quot; мәчете]] имам-хатыйбы;
* Миңнеәхмәтов Рәфыйк – [[Әлмәт районы]] имам-мөхтәсибе;
* Хәлилрахманов Җәлил – [[Әлмәт мәдрәсәсе]] мөгаллиме;
*  Габдуллин Зөлфәт – [[&quot;Мөхәммәдия&quot; мәдрәсәсе]] проректоры;
* Мөлеков Булат -&quot;Амал&quot; финанслар йорты белгече;
* Бикбаев Равил - [[Өметлеләр мәчете|&quot;Өметлеләр&quot; мәчете]] имам-хатыйбы;
* Нәүмов Абдрахманов - РИУ мөгаллиме;
* Шәһәвиев Сәет-Дамир - ТР Фәннәр академиясенең ислам тикшеренүләр үзәге җитәкчесе;
* Яхин Илшат - &quot;Фәнис&quot; мәдрәсәсе мөгаллиме;
* Акбашев Камил - РИУ мөгаллиме. 
===Казыятлар ===
Казыят дини-хокукый мәсьәләләр буенча карарлар кабул итүче оешма. Татарстанның баш казые – [[Җәлил Фазлыев]].
* Төньяк төбәк - Җәлил Фазлыев (Баш казый) (Арча, Әтнә, Балтач, Кукмара, Саба, Теләче районнары керә)
* Башкала төбәге – [[Мәхмүт Шәрәфетдинов]] (Казан)
* Төньяк-көнбатыш төбәге – Рөстәм Вәлиуллин (Югары Ослан, Биектау, Яшел Үзән, Лаеш, Питрәч, Балык Бистәсе)
* Көньяк-көнбатыш төбәге - Фәһим Әхмәтҗанов (Апас, Буа, Чүпрәле, Кайбыч, Кама Тамагы, Тәтеш районы)
* Көньяк төбәге - Алмаз Шәрифуллин (Аксубай, Алексеевск, Әлки, Яңа Чишмә, Спасс, Чистай)
* Көньяк-көнчыгыш төбәге - Марат Мәрданшин (Баулы, Бөгелмә, Лениногорск,Норлат, Чирмешән, Ютазы)
* Көнчыгыш төбәге - Рәфыйк Миңнеәхмәтов (Азнакай , Әлмәт, Зәй, Мөслим, Сарман)
* Төньяк-көнчыгыш төбәге - Руслан Мортазин (Әгерҗе, Актаныш, Мамадыш, Менделеевск, Минзәлә)
* Кама буе төбәге – Рөстәм Шәйхивәлиев (Яр-Чаллы, Түбән Кама, Тукай, Алабуга)
=== Бүлекләр ===
=== Буйсынучы оешмалар ===
== Логотип ==
[[Файл:DUM RT emblem.png|250px|thumb|right|[[ТР МДН]] логотибы (эмблемасы)]]
{{цитата|автор=Татарстан Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте матбугат хезмәте|Татарстан Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәтенең логотибының (''эмблема, бренд'') өч өлеше бар: ярымай һәм [[Сөембикә манарасы]] рәсеме. Ярымайның эчке өлешендә [[гарәп язуы]]нда алтын хәрефләр белән [[Коръән]] [[аять|аятеннән]] алынган сүзләр язылган: «Аллаһының бавына тотыныгыз, бүленмәгез!». Мөфтият барлык көчен [[мөселманнар]]ның [[Пәйгамбәр]]ебез [[Мөхәммәд]] (с.г.в.) сөннәте кыйммәтләре һәм үз милли традицияләре тирәсенә берләшүенә куя. Татар халкының мөһим символларының берсе булган Сөембикә манарасын әйләндереп алган ярымай диндәшләрне уртак бер мохиткә җыеп, өммәтне төркемнәргә, агымнарга бүленүдән, дошманлыктан, фетнәдән саклый кебек. Хак дин нигезендә берләшүне [[Аллаһы Тәгалә]] кушкан. Әлеге билгегә салынган мәгънә тормышта да чагылыш таба, Татарстан Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте Татарстанда бердәнбер һәм бердәм мөфтият булып кала &lt;ref&gt;''Гөлия Хәсбиуллина.''[https://intertat.tatar/news/soembika-isemen-iorta-uramnar-kafe-rizyk-macet-opera-balet-kitaplar-5853941  Сөембикә һәм дин. // Сөембикәне халык ничек хәтерли: Ханбикә исеме белән нәрсәләр аталган?] [[Интертат]], 23.07.2022&lt;/ref&gt;}}

== Сылтамалар ==
* [http://dumrt.ru Рәсми сайт]
== Искәрмәләр ==
{{reflist}}
{{Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте җитәкчеләре}}
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Татарстан мәчетләре}}
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}
{{rq|stub|image}}
[[Төркем:Татарстанда Ислам]]
[[Төркем:Мөселман оешмалары]]
[[Төркем:Дини оешмалар]]
[[Төркем:Казан оешмалары]]
[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]</text>
      <sha1>5brp11m41gjeee4y9bo0vbqhepv8awj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әсән-Елга авылы мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16664</id>
    <revision>
      <id>3527537</id>
      <parentid>2881392</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:25:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==  == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}}  == Чыганаклар == {{чыганаклар юк}}  == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4344" xml:space="preserve">{{УК}}
[[Файл:Esen-Ylga mosque.jpg|200px|thumb|right|XVIII гасырда төзелгән Әсән-Елга авылы мәчете — архитектура истәлеге]]

'''Әсән-Елга авылы мәчете''' - [[XVIII гасыр]] азагында Кукмара районы Әсән-Елга авылында исемнәре калмаган [[татарлар|татар]] осталары салган мәчет. Әсән-Елга мәчете XVIII гасыр азагындагы татар-[[ислам|мөселман]] агач архитектурасының безнең көннәргә кадәр сакланган бердәнбер истәлеге булып санала

== Тасвир ==
Бер катлы, зур түгел (габариты – 8x15,6 метр) гыйбадәтханә [[Әсән-Елга]] авылының аскы өлешендә, йортлар арасында урнашкан, ике заллы һәм түбә уртасында булган бер [[манара]]лы мәчетләр типына керә. Биредә төп гыйбадәт залыннан тыш өстәмә зал һәм вестюбиле дә бар: һәммәсе үз урынында. Вестибюль астында, аскы өй бинасында алгы бүлмә (прихожая) урнашкан. Мәчеткә бинаның көнчыгыш ягыннан, алгы бүлмә аркылы керәләр, аннан соң баскыч буенча вестибюльгә менәләр. Вестибюльнең көньяк-көнбатыш почмагыннан тар баскыч буенча чорма белән манарага менәргә була. Вестибюльнең көнчыгыш ягына пыяла куйдырыл-ган веранда орынып тора. Ике кыеклы түбәле веранда ике колоннага таянып тора һәм мәчеткә керү җирен күрсәтә сыман. Мәчетнең дүрт кыеклы түбәсе уртасында си-гезкырлы, биек чатыр белән очланган манара күренеп тора. Манараның баганалары бүрәнәдән җыелган дүрткырлы бурага терәлә, бураның нигезендә исә түшәмәнең калын матчалары ята. Манара кәүсәсенең ныклыгын каркас баганаларына аркылы кергән уелмалар белән фонарь һәм манара чатыры биеклекләрендә урнашкан ялгау җайланмалары тәэмин итә. Ул җирләрне манараның тышкы ягында урнашкан киң кәрнизләр һәм яңгыр суын түгә торган, тактадан ясалган җайланмалар буенча танып була. Соңрак төзелгән мәчетләрдән аерма буларак Әсән-Елга мәчете манарасына бормалы түгел, ә гади баскыч буенча күтәрелергә кирәк. Мәчет бурасы диаметры 50 сантиметрга кадәр җитә торган бүрәнәләрдән җыелган, такталар белән тышланган Һәм бут (акташ) нигезенә куелган. Турыпочмаклы тәрәзәләр гади генә йөзлекләр белән чорнап алынган.

Мәчет традицион эшләнешенең лаконизмы белән бергә монументаль формалары белән дә аерылып тора, тик ул формалар, кызганычка каршы, соңрак такта белән тышлау нәтиҗәсендә “югалып” кала.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
{{чыганаклар юк}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Татар архитектурасы]]
[[Төркем:Кукмара районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>82o1fwfwpotjueg5op4b5noat5fv8lf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сабын</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19339</id>
    <revision>
      <id>3527910</id>
      <parentid>3117911</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:57:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3046" xml:space="preserve">[[Рәсем:Handmade soap.jpg|thumb|right|250px|Күбекләнгән сабын]]
[[Рәсем:Tualetsapo.jpg|right|200px|thumb|Сабын кисәге]]
'''Сабын''' — үз эченә [[өслек актив матдә]]ләрне кертүче [[каты җисем|каты]] яки [[сыекча|сыек]] [[матдә]]. Юыныр өчен һәм [[көндәлек химия]]дә кулланыла.&lt;br/&gt;
Көнкүрештә сабыннар гадәттә юыну, ваннада юыну һәм башка көнкүреш максатлары өчен кулланыла торган өслек актив матдәләр булып тора. Сәнәгатьтә сабыннар куерткычлар, кайбер шудыртуны тәэмин итә торган сылау матдәләре компонентлары һәм катализаторларның алдан килүчеләре буларак кулланыла.&lt;br/&gt;
Сабын химик тоташмаларны миксерда кушып ясалган порошоктан аермалы буларак, майларны нигез белән кушып ясала.&lt;br/&gt;
Кеше сабынны меңнәрчә еллар буена кулланып тора. Сабын-сыман продуктларның борынгы Вавилонда безнең эрага кадәр 2800 елда җитештерелүнең шәһадәте бар.&lt;br/&gt;
[[File:NaStearate.png|thumb|right|300px|Каты сабыннарда табыла торган [[натрий стеараты]]ның химик структурасының ике эквивалент сурәте.]]
==Галерея==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot;&gt;
File:African Black Soap.jpg|[[Dudu-Osun]] – [[Африкан кара сабыны]]ның популяр типы
File:Azul e Branco.JPG|[[Azul e branco сабыны]]– ак-зәңгәр сaбынның кисәге
File:Soap P1140887.jpg|[[Франция]]дә, [[Йер]]да кибеттә сатыла торган кул белән ясалган сабыннар
File:Savon de Marseille.jpg|Традицион [[Марсель сабыны]]
File:Soap Shop, Tübingen (2019).jpg|[[Түбиңген]]да хәзерге заман сабын кибете (2019)
File:Pouring lye into water to make soap.jpg|[[Селте]] суда эретелә 
Wheel Bearing Grease.jpg|Автомобиль кулланышлары өчен сылагычлар составында сабыннар бар
&lt;/gallery&gt;

== Сылтамалар ==
{{Навигация
|Викиҗыентык = Category:Soap
}}
* [http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ Сабынны җитештерү] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100206175825/http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ |date=2010-02-06 }} {{ref-ru}}
* [http://www.soap-making-essentials.com/how-to-make-soap.html Сабынны эшләү] {{ref-en}}

[[Төркем:Көндәлек химия]]
[[Төркем:Сабын|*]]</text>
      <sha1>c35jkm928ryl5552pbssr9w1tabol27</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527912</id>
      <parentid>3527910</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:58:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3042" xml:space="preserve">[[Рәсем:Handmade soap.jpg|thumb|right|250px|Күбекләнгән сабын]]
[[Рәсем:Tualetsapo.jpg|right|200px|thumb|Сабын кисәге]]
'''Сабын''' — үз эченә [[өслек актив матдә]]ләрне кертүче [[каты җисем|каты]] яки [[сыекча|сыек]] [[матдә]]. Юыныр өчен һәм [[көндәлек химия]]дә кулланыла.&lt;br/&gt;
Көнкүрештә сабыннар гадәттә юыну, ваннада юыну һәм башка көнкүреш максатлары өчен кулланыла торган өслек актив матдәләр булып тора. Сәнәгатьтә сабыннар куерткычлар, кайбер шудыртуны тәэмин итә торган сылау матдәләре компонентлары һәм катализаторларның алдан килүчеләре буларак кулланыла.&lt;br/&gt;
Сабын химик тоташмаларны миксерда кушып ясалган порошоктан аермалы буларак, майларны нигез белән кушып ясала.&lt;br/&gt;
Кеше сабынны меңнәрчә еллар буена кулланып тора. Сабын-сыман әйберләрнең борынгы Вавилонда безнең эрага кадәр 2800 елда җитештерелүнең шәһадәте бар.&lt;br/&gt;
[[File:NaStearate.png|thumb|right|300px|Каты сабыннарда табыла торган [[натрий стеараты]]ның химик структурасының ике эквивалент сурәте.]]
==Галерея==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot;&gt;
File:African Black Soap.jpg|[[Dudu-Osun]] – [[Африкан кара сабыны]]ның популяр типы
File:Azul e Branco.JPG|[[Azul e branco сабыны]]– ак-зәңгәр сaбынның кисәге
File:Soap P1140887.jpg|[[Франция]]дә, [[Йер]]да кибеттә сатыла торган кул белән ясалган сабыннар
File:Savon de Marseille.jpg|Традицион [[Марсель сабыны]]
File:Soap Shop, Tübingen (2019).jpg|[[Түбиңген]]да хәзерге заман сабын кибете (2019)
File:Pouring lye into water to make soap.jpg|[[Селте]] суда эретелә 
Wheel Bearing Grease.jpg|Автомобиль кулланышлары өчен сылагычлар составында сабыннар бар
&lt;/gallery&gt;

== Сылтамалар ==
{{Навигация
|Викиҗыентык = Category:Soap
}}
* [http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ Сабынны җитештерү] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100206175825/http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ |date=2010-02-06 }} {{ref-ru}}
* [http://www.soap-making-essentials.com/how-to-make-soap.html Сабынны эшләү] {{ref-en}}

[[Төркем:Көндәлек химия]]
[[Төркем:Сабын|*]]</text>
      <sha1>av5vw85dzohtp6so6pxukg6f7dye7ww</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527913</id>
      <parentid>3527912</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:58:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <comment>/* Галерея */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3043" xml:space="preserve">[[Рәсем:Handmade soap.jpg|thumb|right|250px|Күбекләнгән сабын]]
[[Рәсем:Tualetsapo.jpg|right|200px|thumb|Сабын кисәге]]
'''Сабын''' — үз эченә [[өслек актив матдә]]ләрне кертүче [[каты җисем|каты]] яки [[сыекча|сыек]] [[матдә]]. Юыныр өчен һәм [[көндәлек химия]]дә кулланыла.&lt;br/&gt;
Көнкүрештә сабыннар гадәттә юыну, ваннада юыну һәм башка көнкүреш максатлары өчен кулланыла торган өслек актив матдәләр булып тора. Сәнәгатьтә сабыннар куерткычлар, кайбер шудыртуны тәэмин итә торган сылау матдәләре компонентлары һәм катализаторларның алдан килүчеләре буларак кулланыла.&lt;br/&gt;
Сабын химик тоташмаларны миксерда кушып ясалган порошоктан аермалы буларак, майларны нигез белән кушып ясала.&lt;br/&gt;
Кеше сабынны меңнәрчә еллар буена кулланып тора. Сабын-сыман әйберләрнең борынгы Вавилонда безнең эрага кадәр 2800 елда җитештерелүнең шәһадәте бар.&lt;br/&gt;
[[File:NaStearate.png|thumb|right|300px|Каты сабыннарда табыла торган [[натрий стеараты]]ның химик структурасының ике эквивалент сурәте.]]
==Галерея==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot;&gt;
File:African Black Soap.jpg|[[Dudu-Osun]] – [[Африкан кара сабыны]]ның популяр типы
File:Azul e Branco.JPG|[[Azul e branco сабыны]] – ак-зәңгәр сaбынның кисәге
File:Soap P1140887.jpg|[[Франция]]дә, [[Йер]]да кибеттә сатыла торган кул белән ясалган сабыннар
File:Savon de Marseille.jpg|Традицион [[Марсель сабыны]]
File:Soap Shop, Tübingen (2019).jpg|[[Түбиңген]]да хәзерге заман сабын кибете (2019)
File:Pouring lye into water to make soap.jpg|[[Селте]] суда эретелә 
Wheel Bearing Grease.jpg|Автомобиль кулланышлары өчен сылагычлар составында сабыннар бар
&lt;/gallery&gt;

== Сылтамалар ==
{{Навигация
|Викиҗыентык = Category:Soap
}}
* [http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ Сабынны җитештерү] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100206175825/http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ |date=2010-02-06 }} {{ref-ru}}
* [http://www.soap-making-essentials.com/how-to-make-soap.html Сабынны эшләү] {{ref-en}}

[[Төркем:Көндәлек химия]]
[[Төркем:Сабын|*]]</text>
      <sha1>j9oxavjxibky1bka66w3lgdr4zc8xyu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527914</id>
      <parentid>3527913</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:59:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3041" xml:space="preserve">[[Рәсем:Handmade soap.jpg|thumb|right|250px|Күбекләнгән сабын]]
[[Рәсем:Tualetsapo.jpg|right|200px|thumb|Сабын кисәге]]
'''Сабын''' — үз эченә [[өслек актив матдә]]ләрне кертүче [[каты җисем|каты]] яки [[сыекча|сыек]] [[матдә]]. Юыныр өчен һәм [[көндәлек химия]]дә кулланыла.&lt;br/&gt;
Көнкүрештә сабыннар гадәттә юыну, ваннада юыну һәм башка көнкүреш максатлары өчен кулланыла торган өслек актив матдәләр булып тора. Сәнәгатьтә сабыннар куерткычлар, кайбер шудыртуны тәэмин итә торган сылау матдәләре компонентлары һәм катализаторларның алдан килүчеләре буларак кулланыла.&lt;br/&gt;
Сабын химик тоташмаларны миксерда кушып ясалган порошоктан аермалы буларак, майларны нигез белән кушып ясала.&lt;br/&gt;
Кеше сабынны меңнәрчә еллар буена кулланып тора. Сабын-сыман әйберләрнең борынгы Вавилонда безнең эрага кадәр 2800 елда җитештерелүнең шәһадәте бар.&lt;br/&gt;
[[File:NaStearate.png|thumb|right|300px|Каты сабыннарда очрый торган [[натрий стеараты]]ның химик структурасының ике эквивалент сурәте.]]
==Галерея==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot;&gt;
File:African Black Soap.jpg|[[Dudu-Osun]] – [[Африкан кара сабыны]]ның популяр типы
File:Azul e Branco.JPG|[[Azul e branco сабыны]] – ак-зәңгәр сaбынның кисәге
File:Soap P1140887.jpg|[[Франция]]дә, [[Йер]]да кибеттә сатыла торган кул белән ясалган сабыннар
File:Savon de Marseille.jpg|Традицион [[Марсель сабыны]]
File:Soap Shop, Tübingen (2019).jpg|[[Түбиңген]]да хәзерге заман сабын кибете (2019)
File:Pouring lye into water to make soap.jpg|[[Селте]] суда эретелә 
Wheel Bearing Grease.jpg|Автомобиль кулланышлары өчен сылагычлар составында сабыннар бар
&lt;/gallery&gt;

== Сылтамалар ==
{{Навигация
|Викиҗыентык = Category:Soap
}}
* [http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ Сабынны җитештерү] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100206175825/http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ |date=2010-02-06 }} {{ref-ru}}
* [http://www.soap-making-essentials.com/how-to-make-soap.html Сабынны эшләү] {{ref-en}}

[[Төркем:Көндәлек химия]]
[[Төркем:Сабын|*]]</text>
      <sha1>efecuy35n2buogupu6sa7qvv4ubvnre</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527915</id>
      <parentid>3527914</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:00:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Галерея */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3041" xml:space="preserve">[[Рәсем:Handmade soap.jpg|thumb|right|250px|Күбекләнгән сабын]]
[[Рәсем:Tualetsapo.jpg|right|200px|thumb|Сабын кисәге]]
'''Сабын''' — үз эченә [[өслек актив матдә]]ләрне кертүче [[каты җисем|каты]] яки [[сыекча|сыек]] [[матдә]]. Юыныр өчен һәм [[көндәлек химия]]дә кулланыла.&lt;br/&gt;
Көнкүрештә сабыннар гадәттә юыну, ваннада юыну һәм башка көнкүреш максатлары өчен кулланыла торган өслек актив матдәләр булып тора. Сәнәгатьтә сабыннар куерткычлар, кайбер шудыртуны тәэмин итә торган сылау матдәләре компонентлары һәм катализаторларның алдан килүчеләре буларак кулланыла.&lt;br/&gt;
Сабын химик тоташмаларны миксерда кушып ясалган порошоктан аермалы буларак, майларны нигез белән кушып ясала.&lt;br/&gt;
Кеше сабынны меңнәрчә еллар буена кулланып тора. Сабын-сыман әйберләрнең борынгы Вавилонда безнең эрага кадәр 2800 елда җитештерелүнең шәһадәте бар.&lt;br/&gt;
[[File:NaStearate.png|thumb|right|300px|Каты сабыннарда очрый торган [[натрий стеараты]]ның химик структурасының ике эквивалент сурәте.]]
==Галерея==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot;&gt;
File:African Black Soap.jpg|[[Dudu-Osun]] – [[Африкан кара сабыны]]ның популяр типы
File:Azul e Branco.JPG|[[Azul e branco сабыны]] – ак-зәңгәр сaбынның кисәге
File:Soap P1140887.jpg|[[Франция]]дә, [[Йер]]да кибеттә сатыла торган кул белән ясалган сабыннар
File:Savon de Marseille.jpg|Традицион [[Марсель сабыны]]
File:Soap Shop, Tübingen (2019).jpg|[[Тюбинген]]да хәзерге заман сабын кибете (2019)
File:Pouring lye into water to make soap.jpg|[[Селте]] суда эретелә 
Wheel Bearing Grease.jpg|Автомобиль кулланышлары өчен сылагычлар составында сабыннар бар
&lt;/gallery&gt;

== Сылтамалар ==
{{Навигация
|Викиҗыентык = Category:Soap
}}
* [http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ Сабынны җитештерү] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100206175825/http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ |date=2010-02-06 }} {{ref-ru}}
* [http://www.soap-making-essentials.com/how-to-make-soap.html Сабынны эшләү] {{ref-en}}

[[Төркем:Көндәлек химия]]
[[Төркем:Сабын|*]]</text>
      <sha1>jpxyaj3xmtzkkato4uxhsjq9le32pp2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527933</id>
      <parentid>3527915</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:22:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3062" xml:space="preserve">[[Рәсем:Handmade soap.jpg|thumb|right|250px|Күбекләнгән сабын]]
[[Рәсем:Tualetsapo.jpg|right|200px|thumb|Сабын кисәге]]
'''Сабын''' — үз эченә [[өслек актив матдә]]ләрне кертүче [[каты җисем|каты]] яки [[сыекча|сыек]] [[матдә]]. Юыныр өчен һәм [[көндәлек химия]]дә кулланыла.&lt;br/&gt;
Көнкүрештә сабыннар гадәттә юыну, ваннада юыну һәм башка көнкүреш максатлары өчен кулланыла торган өслек актив матдәләр булып тора. Сәнәгатьтә сабыннар куерткычлар, кайбер шудыртуны тәэмин итә торган сылау матдәләре компонентлары һәм катализаторларның алдан килүчеләре буларак кулланыла.&lt;br/&gt;
Сабын химик тоташмаларны миксерда кушып ясалган порошоктан аермалы буларак, майларны нигез белән кушып ясала.&lt;br/&gt;
Кеше сабынны меңнәрчә еллар буена кулланып тора. Сабын-сыман әйберләрнең борынгы Вавилонда безнең эрага кадәр 2800 еллар тирәсендә җитештерелүнең шәһадәте бар.&lt;br/&gt;
[[File:NaStearate.png|thumb|right|300px|Каты сабыннарда очрый торган [[натрий стеараты]]ның химик структурасының ике эквивалент сурәте.]]
==Галерея==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot;&gt;
File:African Black Soap.jpg|[[Dudu-Osun]] – [[Африкан кара сабыны]]ның популяр типы
File:Azul e Branco.JPG|[[Azul e branco сабыны]] – ак-зәңгәр сaбынның кисәге
File:Soap P1140887.jpg|[[Франция]]дә, [[Йер]]да кибеттә сатыла торган кул белән ясалган сабыннар
File:Savon de Marseille.jpg|Традицион [[Марсель сабыны]]
File:Soap Shop, Tübingen (2019).jpg|[[Тюбинген]]да хәзерге заман сабын кибете (2019)
File:Pouring lye into water to make soap.jpg|[[Селте]] суда эретелә 
Wheel Bearing Grease.jpg|Автомобиль кулланышлары өчен сылагычлар составында сабыннар бар
&lt;/gallery&gt;

== Сылтамалар ==
{{Навигация
|Викиҗыентык = Category:Soap
}}
* [http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ Сабынны җитештерү] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100206175825/http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ |date=2010-02-06 }} {{ref-ru}}
* [http://www.soap-making-essentials.com/how-to-make-soap.html Сабынны эшләү] {{ref-en}}

[[Төркем:Көндәлек химия]]
[[Төркем:Сабын|*]]</text>
      <sha1>c9qg7s54dsxhxnzr4amaequtxpxw2t4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527935</id>
      <parentid>3527933</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:23:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Галерея */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3075" xml:space="preserve">[[Рәсем:Handmade soap.jpg|thumb|right|250px|Күбекләнгән сабын]]
[[Рәсем:Tualetsapo.jpg|right|200px|thumb|Сабын кисәге]]
'''Сабын''' — үз эченә [[өслек актив матдә]]ләрне кертүче [[каты җисем|каты]] яки [[сыекча|сыек]] [[матдә]]. Юыныр өчен һәм [[көндәлек химия]]дә кулланыла.&lt;br/&gt;
Көнкүрештә сабыннар гадәттә юыну, ваннада юыну һәм башка көнкүреш максатлары өчен кулланыла торган өслек актив матдәләр булып тора. Сәнәгатьтә сабыннар куерткычлар, кайбер шудыртуны тәэмин итә торган сылау матдәләре компонентлары һәм катализаторларның алдан килүчеләре буларак кулланыла.&lt;br/&gt;
Сабын химик тоташмаларны миксерда кушып ясалган порошоктан аермалы буларак, майларны нигез белән кушып ясала.&lt;br/&gt;
Кеше сабынны меңнәрчә еллар буена кулланып тора. Сабын-сыман әйберләрнең борынгы Вавилонда безнең эрага кадәр 2800 еллар тирәсендә җитештерелүнең шәһадәте бар.&lt;br/&gt;
[[File:NaStearate.png|thumb|right|300px|Каты сабыннарда очрый торган [[натрий стеараты]]ның химик структурасының ике эквивалент сурәте.]]
==Галерея==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;200&quot;&gt;
File:African Black Soap.jpg|[[Dudu-Osun]] – [[Африка|Африкан кара сабыны]]ның популяр типы
File:Azul e Branco.JPG|[[Azul e branco сабыны]] – ак-зәңгәр сaбынның кисәге
File:Soap P1140887.jpg|[[Франция]]дә, [[Йер]]да кибеттә сатыла торган кул белән ясалган сабыннар
File:Savon de Marseille.jpg|Традицион [[Марсель]] сабыны
File:Soap Shop, Tübingen (2019).jpg|[[Тюбинген]]да хәзерге заман сабын кибете (2019)
File:Pouring lye into water to make soap.jpg|[[Селте]] суда эретелә 
Wheel Bearing Grease.jpg|Автомобиль кулланышлары өчен сылагычлар составында сабыннар бар
&lt;/gallery&gt;

== Сылтамалар ==
{{Навигация
|Викиҗыентык = Category:Soap
}}
* [http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ Сабынны җитештерү] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100206175825/http://video.yandex.ru/users/ssilberstain/view/2/ |date=2010-02-06 }} {{ref-ru}}
* [http://www.soap-making-essentials.com/how-to-make-soap.html Сабынны эшләү] {{ref-en}}

[[Төркем:Көндәлек химия]]
[[Төркем:Сабын|*]]</text>
      <sha1>9sanp9kgyscm15qq9kltok1smnz9gnm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таулы Карабаx Республикасы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19578</id>
    <revision>
      <id>3527629</id>
      <parentid>3433501</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:51:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12568" xml:space="preserve">{{Дәүләт-2
|Статус = танылмаган
 | Татарча исем        = Таулы Карабах Республикасы,&lt;br /&gt; Арцах Республикасы&lt;ref name=&quot;const-hy-1&quot;/&gt; 
 | Чын исем   = {{lang-hy|Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն, Արցախի Հանրապետություն}}&lt;ref name=&quot;const-hy-1&quot;&gt;[http://www.nkr.am/hy/constitution/9/ Таулы Карабаг Республикасы Конституциясе] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110526142019/http://www.nkr.am/hy/constitution/9/ |date=2011-05-26 }} — 1 маддә {{ref-hy}}&lt;/ref&gt;
 | Дәүләт исеме       = Таулы Карабах Республикасы
 | Герб                    = Coat_of_arms_of_Nagorno-Karabakh.svg
 | гимн исеме = Арцах гимны
 | Идарә итү формасы         = [[Катнаш республика]]&lt;ref&gt;{{Citation |title=Конституция НКР — 99 маддә, п.1 |url=http://www.nkr.am/ru/constitution/9/ |access-date=2013-11-16 |archive-date=2012-10-06 |archive-url=https://www.webcitation.org/6BCtZQUqq?url=http://www.nkr.am/ru/constitution/9/ |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
 | Харитада                = Nagorno Karabakh (orthographic projection).svg
 |Тел                    = [[әрмән теле]]&lt;ref&gt;[http://www.nkr.am/ru/constitution/9/ Таулы Карабаг Республикасы Конституциясе] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131126054315/http://nkr.am/ru/constitution/9/ |date=2013-11-26 }} — 15 маддә&lt;/ref&gt;
 | Бәхәсле статус          = әйе
 | Нигезләнгән = 
 | Бәйсезлекне игълан итү      = [[2 сентябрь]] [[1991]]
 | Кемнән        = [[Азәрбайҗан ССР]]дан
 |Дипломатическое признание= &lt;small&gt;Частично признанные {{Флагификация|Абхазия}} и {{Флагификация|Южная Осетия}} &lt;br /&gt;Непризнанная {{Флагификация|Приднестровье}}&lt;ref name=&quot;pan&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;kmF38&quot;&gt;[http://www.km.ru/magazin/view.asp?id={9066B14A-54A3-475D-9106-42C5406A9F38} Приднестровье хочет войти в состав России] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081216084723/http://www.km.ru/magazin/view.asp?id=%7B9066B14A-54A3-475D-9106-42C5406A9F38%7D |date=2008-12-16 }}&lt;blockquote&gt;«Приднестровье признавало и признает независимость Республики Абхазия и Республики Южная Осетия, а также Нагорно-Карабахской Республики в соответствии с волей народов данных государств», - подчеркивается в комментарии.&lt;/blockquote&gt;&lt;/ref&gt;&lt;/small&gt;
 | Башкала                 = [[Ханкәнде]]&lt;ref&gt;[http://nkr.am/ru/constitution/9/ Таулы Карабаг Республикасы Конституциясе] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121107045407/http://nkr.am/ru/constitution/9/ |date=2012-11-07 }} — 16 маддә&lt;/ref&gt;
 | Иң эре шәһәр        = [[Ханкәнде]]
 | Җитәкчеләр вазифалары = [[Таулы Карабах Республикасы Президенты|Президент]]&lt;br /&gt;[[Таулы Карабах Республикасы премьер-министры|Премьер-министр]]
 | Җитәкчеләр            = [[Саакян, Бако Саакович|Бако Саакян]]&lt;br /&gt;[[Арутюнян, Араик Владимирович|Араик Арутюнян]]
 | Мәйдан              = ~ 11 500&lt;ref&gt;[http://www.president.nkr.am/ru/nkr/generalInformation/ НКР — Общая информация]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{китап
|автор          = Г. Аветисян, М. Агаджанян, Л. Андриасян, А. Аршакян, О.
Асрян, Г. Бояхчян, А. Егиазарян, Г. Исагулян, А. Мелконян, С. Минасян, Н.
Паносян, В. Саркисян, Р. Сафрастян.
|башлык       = Нагорно-Карабахская Республика. Становление государственности на рубеже веков.
|сылтама         = http://www.un.int/wcm/webdav/site/armenia/shared/REPUBLIC%20OF%20NAGORNO%20KARABAKH.pdf
|урын          = Ирәван
|нәшрият   = «Институт политических исследований» ГНКО
|ел            = 2009
|бит       = 4
|битләр        = 37
}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.stat-nkr.am/2000_2006/03.pdf Общая характеристика Нагорно-Карабахской Республики]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Согласно ст. 142 Конституции НКР, до восстановления целостности государственной территории Нагорно-Карабахской Республики и уточнения границ публичная власть осуществляется на территории, фактически находящейся под юрисдикцией Нагорно-Карабахской Республики.&lt;/ref&gt;
 | Халык саны               = 146 600&lt;ref name=&quot;d2012&quot;&gt;Данные на 1 января 2013 года из «[http://stat-nkr.am/files/publications/joxovrdagrakan_2012.pdf Демографического сборника Нагорно-Карабахской Республики, 2012 г.]» стр. 6.&lt;/ref&gt;
 | Җанисәп елы            = 2013
 | Халык тыгызлыгы = 13
 | ТЭП = 426 млн.&lt;ref name=&quot;Статистический ежегодник НКР&quot;&gt;[http://www.stat-nkr.am/2002_2008/4_himcuc.pdf Об этом заявил на пресс-конференции 27 января вице-премьер, министр финансов Нагорно-Карабахской Республики Спартак Тевосян]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
 | ТЭП исәпләү елы = 2012
 | Кеше башына ТЭП = 3 000
 | Акча берәмлеге = [[карабаг драмы]], фактик рәвештә [[әрмән драмы]] кулланыла
 | Телефон коды          = 37447
 | Сәгать поясы            = +4&lt;ref&gt;[http://www.worldtimezone.com/dst_news/dst_news_nagorno-karabakh01.html Нагорный Карабах отказывается от перехода на летнее время]&lt;/ref&gt;
 | Примечания              = 
}}[[Рәсем:Artsakh CIA map PL.png|thumb|right|250px|2020 елгы сугыштан соң Карабахта]]
{{башка мәгънә|Бу мәкалә танылмаган дәүләт турында. Бәлки, Сез регион турында мәкалә эзләдегез: [[Таулы Карабах]].}}
'''Таулы Карабах Республикасы'''&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.azatliq.org/a/30860356.html|title=Таулы Карабахта хәл кабат кискенләште: Әрмәнстан һәм Азәрбайҗан бер-берсен ут ачуда гаепли|date=2020-09-27|publisher=[[Азатлык радиосы]]|accessdate=2020-10-08}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://tatar-inform.tatar/news/official/01-10-2020/putin-tramp-m-makron-tauly-karabahta-sugyshny-tuktatyrga-ndi-5775789|title=Путин, Трамп һәм Макрон Таулы Карабахта сугышны туктатырга өнди |date=2020-10-01|publisher=[[&quot;Татар-информ&quot; мәгълүмат агентлыгының татар редакциясе]]|accessdate=2020-10-08}}&lt;/ref&gt;, '''Арца́х Республикасы''' ({{lang-hy|Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն, Հանրապետություն Արցախ}}, {{lang-az|Dağlıq Qarabağ Respublikası}}) — [[1992 ел]]ның [[6 гыйнвар]]ында үз бәйсезлеген игълан иткән [[танылмаган дәүләтләр|танылмаган дәүләт]].

== Тарих ==
Тарихи [[әрмәннәр|әрмән]] чыганакларында [[Урта гасырлар]]да [[Арцах]] (Таулы Карабахның борынгы әрмән исеме) әрмән җире булган диелә. [[Азәрбайҗан]] чыганакларында исә Таулы Карабах — борынгы [[әзәриләр|әзәри]] җире диелгән.

* [[XVI гасыр]]дан соң — Карабах аерым ханлык була. 
* [[1805 ел|1805]] — Карабах ханлыгын [[Pəcəй империясе]] басып ала.
* [[1813 ел|1813]] — Карабах Pəcəйгә керә.
* [[1918 ел|1918]] — [[Азәрбайҗан Демократик Республикасы]] төзелә. Әрмән Республикасы Карабахның әрмән җире булуын белдерә.
* [[1923 ел|1923]] — [[Азәрбайҗан]] эчендә Таулы Карабах исемле автономияле өлкә төзелә.
* [[1988 ел|1988]] — Таулы Карабах [[Азәрбайҗан]] һәм [[Әрмәнстан]] Югары шураларына өлкәне Азәрбайҗан республикасыннан Әрмәнстан республикасына тапшыруны сорый. [[Бакы]] каршы чыга. Таулы Карабаг һәм [[Ереван]]да протест чаралары үтә.
* [[1988 ел]] [[12 июль]] — Таулы Карабах өлкә шурасы [[Азәрбайҗан]]нан чыгуы турында игълан итә.
* [[1991 ел|1991]] — Таулы Карабахта узган референдумда халыкның 99,98&amp;nbsp;% өлкәнең Азәрбайҗаннан тулы бәйсезлек алуы өчен тавыш бирә. Азәрбайҗан рәсмиләре референдум нәтиҗәләрен танымый һәм өлкәне автономия хокукыннан мәхрүм итә. Сугыш башлана. Азәрбайҗан гаскәрләре өлкәне үз контролендә тотарга тырыша. Аларга каршы Ереван һәм чит илләрдәге әрмән диаспоралары үз көчләрен җибәрә.
* [[1991 ел|1991]] — Таулы Карабах бәйсезлеген игълан итә. Cугышта 30 меңләп кеше һәлак була, миллионнан артык кеше торган җирләрен ташлап китә.
* [[1992 ел|1992]] — Таулы Карабах низагын чишү өчен Минск төркеме төзелә. Төркемдә Pәсәй, [[Франция]] һәм [[АКШ]] рәислек итә.
* [[1994 ел|1994]] — Pәсәй, [[Кыргызстан]] һәм [[БДБ]] дәүләтләренең парламентара мәҗлесе ярдәмендә сугышны туктату турында «Бишкәк» килешүе имзалана.
*[[2020]] елның октябрь-ноябрендә 40 көнлек сугыш нәтиҗәсендә [[Азәрбайҗан]] гаскәрләре Әрмәнстанны җиңеп, 1991-1994 елларда әрмәннәр басып алган 7 районны азат итә һәм Таулы Карабах төбәгендәге [[Шуша]] шәһәрен ала, 10 ноябрьдә РФ катнашында Солых килешүе имзалана: 7 район Азәрбайҗанга кайтарыла, бөтен бәрелешләр туктатыла, [[РФ]] тынычлык саклаучы гаскәре кертелә, аның контроле астында Лачын коридоры һәм Нахичеваннан Азәрбайҗанга юлы була.

== Шулай ук карагыз ==
* [[Таулы Карабах]]
* [[Арцах]]
* [[Танылмаган дәүләтләр]]

== Чыганаклар ==
* [http://www.azatliq.org/content/article/24244899.html Таулы Карабах: тарих һәм бүгенгесе]

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
{{Азия дәүләтләре}}

[[Төркем:Таулы Карабаг]]</text>
      <sha1>eomk0exz3333w5lzw4oj2y6zmlts6gu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>8 август</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19843</id>
    <revision>
      <id>3527793</id>
      <parentid>3501436</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:09:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* {{Туулар}} */ Айрат Ринат улы Зарипов|</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12097" xml:space="preserve">'''8 август''' — [[Милади тәкъвиме]]ндә сигезенче айның сигезенче көне. Ел ахырына кадәр 145 көн кала.
{{Август тәкъвиме}}
{{Шулай ук карагыз/Көн}}
{{Тарихта бу көн}}
=={{Бәйрәмнәр һәм вакыйгалар}}==
==={{Халыкара истәлекле период}}===
* Халыкара мәчеләр көне&lt;ref name=&quot;ru.wikipedia.org&quot;&gt;http://ru.wikipedia.org/wiki/8_августа#.D0.9F.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.B4.D0.BD.D0.B8.D0.BA.D0.B8&lt;/ref&gt;.
==={{Илләр буенча бәйрәмнәр}}===
* {{Байрак/Алмания}} [[Алмания]] — {{Аугсбург гербы}}та тынычлык көне ({{Бавария ландеры байрагы}}).
* {{BEL}} — май ае агачын утырту&lt;ref name=&quot;fr.wikipedia.org&quot;&gt;http://fr.wikipedia.org/wiki/8_août#C.C3.A9l.C3.A9brations&lt;/ref&gt;.
* {{BRA}} - [[Холестерин]] дәрәҗәсен контрольда тотуга багышланган милли көн&lt;ref name=&quot;pt.wikipedia.org&quot;&gt;http://pt.wikipedia.org/wiki/8_de_agosto#Feriados_e_eventos_c.C3.ADclicos&lt;/ref&gt;.
* {{Байрак/Бутан}} [[Бутан]] — бәйсезлек көне.
* {{TWN}} - '''''[[Аталар көне]]''''' &lt;small&gt;({{lang-zh|[[:zh:中華民國節日與歲時列表#國定假日與節目列表|父親節]]}})&lt;/small&gt;
: [[кытай теле]]ндә «8-8» (8 август) &quot;Бa-Бa&quot; дип әйтелә, &quot;[[әти]]&quot; сүзе кебек ишетелә.
* {{RUS}} — Җинаять һәм канунсызлыктан җафа чиккән нотариусларны искә алу көне&lt;ref name=&quot;ru.wikipedia.org&quot;/&gt;.
* {{SWE}} — '''''[[Патша]]бикә Сильвия исем көне''''' &lt;small&gt;({{lang-sv|[[:sv:Flaggdagar i Sverige|Drottning Silvias namnsdag]]}}, {{lang-ru|Именины [[:ru:Царствующая королева|царствующей королевы]] [[:ru:Сильвия (королева Швеции)|Сильвии]]}})&lt;/small&gt;.
* {{TZA}} — '''''[[Авыл хуҗалыгы]] хезмәткәрләре көне''''' &lt;small&gt;({{lang-en|[[:en:Public holidays in Tanzania#List|Farmers' Day]]}}, {{lang-sw|Siku Kuu ya Wakulima}})&lt;/small&gt;.&lt;ref&gt;{{ref-sw}} [http://www.tanzania.go.tz/home/pages/238 Siku Kuu ya Wakulima( Nane Nane)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150910201722/http://tanzania.go.tz/home/pages/238 |date=2015-09-10 }}&lt;/ref&gt;
* {{CHL}} — [[Шоколад]] көне&lt;ref name=&quot;fr.wikipedia.org&quot;/&gt;.
==={{Һөнәри һәм җәмгыяви бәйрәмнәр}}===
* {{BRA}}: {{Сан Паулу штаты байрагы}}ндагы {{Вотупоранга гербы}} [[муниципалитет]]ы көне&lt;ref name=&quot;pt.wikipedia.org&quot;/&gt;.
* {{ESP}}: яклаучы изгеләренә багышланган шәһәр бәйрәмнәре&lt;ref&gt;http://es.wikipedia.org/wiki/8_de_agosto#Celebraciones&lt;/ref&gt;.
** {{Кастилия һәм Леон автоном җәмгыяте байрагы}}нә кергән {{Бургос вилаяте байрагы}}ндәге {{Калеруэга гербы}} муниципалитеты һәм
** {{Балеар утраулары автоном җәмгыяте байрагы}}нә кергән {{Балеар утраулары вилаяте байрагы}}ндәге {{Ивиса гербы}} муниципалитеты һәм шәһәре.
* {{UKR}} — '''''Элемтә хәрбиләре көне''''' &lt;small&gt;({{lang-ru|[[:ru:День войск связи Украины|День войск связи Украины]]}}, {{lang-uk|[[:uk:День військ зв'язку|День військ зв'язку]]}})&lt;/small&gt;.

== {{Вакыйгалар}} ==
[[Рәсем:Җәйге Олимпия уеннары 2008 - Эмблема.png|right|120px|thumb|[[Җәйге Олимпия уеннары 2008|XXIX Җәйге Олимпия уеннары]] эмблемасы]]
* [[1786 ел|1786]] — Мишель Паккар беренче булып [[Аурупа]]ның [[Монблан|иң биек урынына]] менә.
* [[1937 ел|1937]] — Японнар [[Пекин]]ны басып ала.
* [[1945 ел|1945]] — {{USSR}} {{JPN}}гә сугыш игълан итә.
* [[1967 ел|1967]] — Көньяк-көнчыгыш Азия дәүләтләренең ассоциациясе оеша.
* [[1990 ел|1990]] — булачак [[Россия Федерациясе]] президенты [[Борис Ельцин]]ның Казанга тарихи сәфәре. 
* [[2008 ел|2008]] — [[Пекин]]да {{IOC}} [[Җәйге Олимпия уеннары 2008|XXIX Җәйге Олимпия уеннары]] ачыла.
* [[2008 ел|2008]] — {{RUS}} белән {{GEO}} арасында кораллы низаг башлана.

== {{Туулар}} == 
{{Шулай ук карагыз|:Төркем:8 август көнне туганнар}}
* [[1809 ел|1809]] — [[Людевит Гай]], шагыйрь, педагог, лингвист.
* [[1874 ел|1874]] — [[Николай Гревениц]], дәүләт эшлеклесе.
* [[1881 ел|1881]] — [[Эвальд фон Клейст]], [[Өченче рейх]]ның гаскәр башлыгы.
* [[1894 ел|1894]] — [[Ольга Ильина]], шагыйрә һәм новеллачы.
* 1894 — [[Янис Лиепинш]], рәссам, педагог, профессор.
* [[1898 ел|1898]] — [[Андрей Пионтковский (1898)|Андрей Пионтковский]], [[хокукчы]], профессор.
* [[1899 ел|1899]] — [[Дмитрий Никитин]], хәрби һәм эчке эшләр эшлеклесе.
* [[1901 ел|1901]] — [[Эрнест Лоуренс]], [[Төшнең бүленүе|төш]] белгече, профессор, [[физика өлкәсендә Нобель премиясе]] иясе.
* [[1919 ел|1919]] — [[Тамерлан Ишмөхәммәдов]], авиация гвардия өлкән лейтенанты, [[Советлар Берлеге каһарманы]].
* [[1921 ел|1921]] — [[Иван Герасимов (хәрби башлык)|Иван Герасимов]], хәрби, фирка һәм иҗтимагый эшлеклесе.
* [[1923 ел|1923]] — [[Юрий Кардашенко]], инженер, [[Советлар Берлеге каһарманы]].
* [[1926 ел|1926]] — [[Миңнура Хәйруллина]], авыл хуҗалыгы хезмәткәре.
* [[1927 ел|1927]] — [[Григорий Круглов]], рәссам-пейзажист.
* [[1936 ел|1936]] — [[Фәрит Бикбулатов]], җырчы, телевидение дикторы.
* [[1941 ел|1941]] — [[Илгиз Кавиев]], геология белгече, нефтьче.
* [[1946 ел|1946]] — [[Рифкать Арсланов]], нәкышче-рәссам, сәхнә бизәүчесе.
* [[1948 ел|1948]] — [[Светлана Савицкая]], [[космонавт]], педагог.
* [[1950 ел|1950]] — [[Елена Скульская]], шагыйрә, драматург һәм публицист.
* [[1954 ел|1954]] — [[Владимир Тулупов]], филология галиме, профессор.
* [[1957 ел|1957]] — [[Александр Балакин]], физика галиме, профессор. 
* [[1962 ел|1962]] — [[Айрат Ринат улы Зарипов|Айрат Зарипов]], дәүләт һәм сәясәт эшлеклесе.
* [[1964 ел|1964]] — [[Николай Журавский]], каноэче, спорт эшлеклесе. 
* 1964 — [[Җузеппе Конте]], хокук белгече, дәүләт һәм сәясәт эшлеклесе. 
* [[1969 ел|1969]] — [[Зөлфия Камалова]], татар җырчысы ([[Австралия]]). 
* [[1974 ел|1974]] — [[Александр Овсянников (1974)|Александр Овсянников]], футболчы.
* [[1981 ел|1981]] — [[Артурас Катулис]], хоккейчы.
* 1981 — [[Роджер Федерер]], теннисчы.
* [[1986 ел|1986]] — [[Анастасия Станко]], журналист, җәмәгать эшлеклесе.
* [[1993 ел|1993]] — [[Ландыш Ибәтуллина]], [[Татар дәүләт драма һәм комедия театры|Кәрим Тинчурин исемендәге Татар дәүләт драма һәм комедия театры]] артисты ([[2016 ел|2016 елдан]]).
* [[1996 ел|1996]] — [[Игорь Безденежных]], футболчы.

== {{Вафатлар}} ==
{{Шулай ук карагыз|:Төркем:8 август көнне вафатлар}}
* [[117 ел|117]] — [[Траян|Марк Ульпий Нерва Траян]], [[Борынгы Рим]] императоры. 
* [[1694 ел|1694]] — [[Антуан Арно]], [[католик]] дин әһеле, [[фәлсәфәче]] һәм [[математик]].
* [[1746 ел|1746]] — [[Фрэнсис Хатчесон]], инглиз фәлсәфәчесе.
* [[1873 ел|1873]] — [[Fódor Tútçev|Федор Тютчев]], рус шагыйре.
* [[1875 ел|1875]] — [[Николай Рукавишников]], җәмәгать эшлеклесе, хәйрияче.
* [[1918 ел|1918]] — [[Яков Шейнкман]], [[РКП(б)]]ның [[Казан губернасы|Казан губерна]] комитеты рәисе.
* [[1938 ел|1938]] — [[Иван Антропов]], [[хокук белгече]], профессор.
* [[1944 ел|1944]] — [[Эрих Һөпнер]], [[алман]] хәрби эшлеклесе.
* [[1947 ел|1947]] — [[Франц Баллод]], археолог, сәнгать белгече.
* [[1979 ел|1979]] — [[Виктор Самарин]], төзүче, административ-хуҗалык эшлеклесе.
* [[1982 ел|1982]] — [[Зиновий Сердюк]], [[Советлар Берлеге коммунистик фиркасе|фирка]] һәм [[ССРБ|дәүләт]] эшлеклесе.
* [[1991 ел|1991]] — [[Иван Кожедуб]], очучы, хәрби һәм сәясәт эшлеклесе.
* [[1995]] — [[Владимир Булычев]], журналист, сценарийче, [[ТАССРның атказанган мәдәният хезмәткәре]].
* [[1996 ел|1996]] — [[Невилл Фрәнсис Мотт]], профессор, [[физика өлкәсендә Нобель премиясе]] иясе.
* [[1998 ел|1998]] — [[Нургали Бариев]], авыл хуҗалыгы һәм сәясәт эшлеклесе.
* [[2002 ел|2002]] — [[Тамара Жузе]], химия белгече, профессор.
* [[2012 ел|2012]] — [[Владимир Васильев (1940)|Владимир Васильев]], [[хоккей]]чы, тренер.
* 2012 — [[Ләйлә Садри]], [[Австралия]]дәге татар җәмәгатьчелек эшлеклесе.
* 2012 — [[Владимир Федотов (1940)|Владимир Федотов]], биофизика белгече, профессор.
* [[2013 ел|2013]] — [[Рафис Могыйнов]], хәрби журналист.
* [[2014 ел|2014]] — [[Зәйнулла Габидуллин]], микробиология белгече, профессор.
* [[2017 ел|2017]] — [[Нияз Халитов]], галим, архитектор.
* [[2019 ел|2019]] — [[Павал Павлов]], православ рухание, тәрҗемәче.

=={{Дини бәйрәмнәр}}==
===={{Исем бәйрәмнәре}}====
== Шулай ук карагыз ==
{{commonscat|8 August}}
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

{{Тәкъвим}}

[[Төркем:Ел көннәре]]
[[Төркем:8 август]]</text>
      <sha1>i8wx9025cqk4xgkyu76slgk9khxshr6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калып:Казан</title>
    <ns>10</ns>
    <id>20585</id>
    <revision>
      <id>3527957</id>
      <parentid>3502795</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:52:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Административ бүленеш: + бистәләр ([[:Төркем:Казан бистәләре]]нә керүчеләр)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12754" xml:space="preserve">{{Navbox
 | name        = Казан
 | state       = &lt;includeonly&gt;{{{state|uncollapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 | titlestyle  = background: #008000; color: white; border-bottom: 1px solid #fdfdfd;
 | title       = [[Казан|&lt;span style=&quot;color: white&quot;&gt;Казан&lt;/span&gt;]]
 | imageleft      = [[Файл:Coat of Arms of Kazan (Tatarstan) (2004).png|left|50px|Казан гербы]]
 | imageleftstyle = background:#008000;
 | listclass   = hlist hlist-items-nowrap

 | list1          = {{Navbox|child
   | name           = 
   | title          = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Административ бүленеш&lt;/span&gt;
   | titlestyle     = background:#008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | state          = 
   | яшерү          = 1
   | above          = 
   | abovestyle     = background:#008000
   | image          = 
   | imagestyle     = background:#008000
 | image          = [[Файл:Схема районов Казани.jpg|right|200px]]
 | imagestyle     = background:#008000
   | groupstyle     = background:#008000; width: 150px
   | groupwidth     = 3em

   | group1         = [[Авиатөзелеш районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Авиатөзелеш районы&lt;/span&gt;]]
   | group1style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list1          = 
* [[Борисоглебск (Казан)|Борисоглебски]]
* [[Голубое Озеро]]
* [[Кадыш (Казан)|Кадыш]]
* [[Карабай (Казан)|Карабай]]
* [[Коры Елга (Казан)|Коры Елга]]
* [[Крутушка]]
* [[Северный бистәсе (Казан)|Северный бистәсе]]
* [[Социалистик шәһәр (Казан)|Социалистик шәһәр]]
* [[Щербаково (Казан)|Щербаково]]
* [[Яңа Карабай (Казан)|Яңа Карабай]]

   | group2         = [[Вахит районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Вахит районы&lt;/span&gt;]]
   | group2style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list2          = 
* [[Академия бистәсе]]
* [[Әмәт бистәсе]]
* [[Әрмән бистәсе]]
* [[Иске бистә (Казан)|Иске Татар бистәсе]]
* [[Калуга (Казан)|Калуга]]
* [[Кирпеч бистәсе]]
* [[Кораеш бистәсе]]
* [[Көлмәмәт бистәсе]]
* [[Пеләтән]]
* [[Постау бистәсе]]
* [[Тихвин бистәсе]]
* [[Яңа бистә (Казан)|Яңа Татар бистәсе]]

   | group3         = [[Идел буе районы (Казан)|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Идел буе районы&lt;/span&gt;]]
   | group3style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list3          = 
* [[Борисково (Казан)|Борисково]]
* [[Воскресенское (Казан)|Воскресенское]]
* [[Горки (Казан)|Горки]]
* [[Дәүләкәй]]
* [[Жировка (Казан)|Жировка]]
* [[Иске Горки (Казан)|Иске Горки]]
* [[Иске Победилово (Казан)|Иске Победилово]]
* [[Калинин (Казан)|Калининский]]
* [[Кече Утар]]
* [[Көлмәмәт бистәсе]]
* [[Крутовка]]
* [[Кукушкино]]
* [[Первомайский бистәсе (Казан)|Первомайский бистәсе]]
* [[Петровский (Казан)|Петровский бистәсе]]
* [[Поповка (Казан)|Поповка]]
* [[Салмачы]]
* [[Тынычлык бистәсе (Казан)|Тынычлык бистәсе]]
* [[Универсиада авылы (Казан)|Универсиада авылы]]
* [[Яңа Победилово]]

   | group4         = [[Киров районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Киров районы&lt;/span&gt;]]
   | group4style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list4          =
* [[Бишбалта бистәсе]]
* [[Дары бистәсе (Казан)|Дары бистәсе]]
* [[Җиләк бистәсе (Казан)|Җиләк бистәсе]]
* [[Займище (Казан)|Займище]]
* Игумново &lt;small&gt;([[Зур Игумный бистәсе|Зур]], [[Кече Игумный бистәсе|Кече]])&lt;/small&gt;
* [[Крыловка (Казан)|Крыловка]]
* [[Күтәрелеш бистәсе]]
* [[Кызыл Таучык]]
* Уракчы &lt;small&gt;([[Иске Уракчы|Иске]], [[Яңа Уракчы|Яңа]])&lt;/small&gt;
* [[Урманарты]]
* [[Хуҗамәт (Казан)|Хуҗамәт]]
* [[Юдино (Казан)|Юдино]]

   | group5         = [[Мәскәү районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Мәскәү районы&lt;/span&gt;]]
   | group5style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list5          =
* [[Алат бистәсе]]
* [[Торак мәйданы (микрорайон)|Жилплощадка]]
* [[Ивановка төзелеше (Казан)|Ивановка төзелеше]]
* [[Кәҗә бистәсе]]
* [[Кизик бистәсе]]
* [[Күтәрелеш бистәсе]]
* [[Удел бистәсе (Казан)|Удел бистәсе]]
* [[Четыре-Двора]]

   | group6         = [[Казанның Совет районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Совет районы&lt;/span&gt;]]
   | group6style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list6          =
* [[Азино (Казан)|Азино]]
* [[Белянкино|Белянкино / Сәет авылы]]
* [[Вишнёвка (Казан)|Вишнёвка]]
* [[Вознесенское (Казан)|Вознесенское]]
* [[Дальний (Казан)|Дальний]]
* [[Дәрвишләр бистәсе]]
* [[Дәрвишләр тимер юл станциясе бистәсе (Казан)|Дәрвишләр тимер юл станциясе бистәсе]]
* [[Әки]]
* [[Әки Аланы]]
* [[Зур Дәрвишләр]]
* [[Зур Кылык]]
* [[Казан XXI гасыр]]
* [[Кече Дәрвишләр (Казан)|Кече Дәрвишләр]]
* [[Кече Кылык]]
* [[Киндерле (Казан)|Киндерле]]
* [[Колсәет]]
* [[Константиновка (Казан)|Константиновка]]
* [[Нагорный (Биектау районы)|Нагорный/Чыңгыз]]
* [[Шәмсир|Самосырово/Шәмсир]]
* [[Сәфәргали]]
* [[Танкодром (Казан)|Танкодром]]
* [[Троица Ноксасы (Казан)|Троица Ноксасы]]
* [[Чабакса]]
* [[Чернопенье (Татарстан)|Чернопенье]]


   | group7         = [[Яңа Савин районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Яңа Савин районы&lt;/span&gt;]]
   | group7style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list7          =
* [[Кәҗә бистәсе]]
* [[Савин]]
* [[Яңа Савин (Казан)|Яңа Савин]]

   | group8         = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Юкка чыгарлыган районнар&lt;/span&gt;
   | group8style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list8          =
* [[Бауман районы (Казан)|Бауман районы]]
* [[Дзержинский районы (Казан)|Дзержинский районы]]
* [[Ленин районы (Казан)|Ленин районы]]
* [[Свердлов районы (Казан)|Свердлов районы]]
   | group9         = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Инкыйлабкача районнар&lt;/span&gt;
   | group9style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list9          =
* [[1 нче пүлисә бүлеге (Казан)|1 нче пүлисә бүлеге]]
* [[2 нче пүлисә бүлеге (Казан)|2 нче пүлисә бүлеге]]
* [[3 нче пүлисә бүлеге (Казан)|3 нче пүлисә бүлеге]]
* [[4 нче пүлисә бүлеге (Казан)|4 нче пүлисә бүлеге]]
* [[5 нче пүлисә бүлеге (Казан)|5 нче пүлисә бүлеге]]
* [[6 нчы пүлисә бүлеге (Казан)|6 нчы пүлисә бүлеге]]
}}

 | list2 = {{Navbox|child
   | name           = 
   | title          = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Мәдәният&lt;/span&gt;
   | titlestyle     = background:#008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | state          = 
   | яшерү          = 1
   | above          = 
   | abovestyle     = background:#008000
   | image          = 
   | imagestyle     = background:#008000
   | imageleft      = 
   | imageleftstyle = background:#008000;
   | groupstyle     = background:#008000; width: 150px
   | groupwidth     = 3em
   | liststyle      = background: transparent; text-align: center;

   | list1          =
* [[Калып:Казан истәлекле урыннары|Истәлекле урыннар]]
* [[Казан музейлары|Музейлар]]
* [[:Төркем:Казан тарихы|тарих]]
* [[:Төркем:Шәхесләр:Казан|Танылган шәхесләр]]
* [[:Төркем:Казан спорт клублары|Спорт]]
* [[Казан театрлары|Театрлар]]
* [[Казан театрлары|Театрлар]]
* [[Казан урамнары|Урамнар]] ([[Калып:Казанның тарихи урамнары|тарихи урамнар]])
* [[Казан Милли циркы|Цирк]]
}}

 | list3 = {{Navbox|child
   | name           = 
   | title          = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Транспорт&lt;/span&gt;
   | titlestyle     = background:#008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | state          = 
   | яшерү          = 1
   | above          = 
   | abovestyle     = background:#008000
   | image          = 
   | imagestyle     = background:#008000
   | imageleft      = 
   | imageleftstyle = background:#008000;
   | groupstyle     = background:#008000; width: 150px
   | groupwidth     = 3em
   | liststyle      = background: transparent; text-align: center;

   |list1       =
* [[Казан автобусы|Автобус]]
* [[Аэроэкспресс (Казан)|Аэроэкспресс]]
* [[Казан метросы|Метрополитен]]
* [[Казан трамвае|Трамвай]] ([[Казан тизләтелгән трамвае|тизләтелгән трамвай]])
* [[Казан троллейбусы|Троллейбус]]
* [[Казан электр поездлары|Электр поездлары]] ([[Калып:Казан тимер юл станцияләре|тимер юл станцияләре исемлеге]])
}}
 | list4 = {{Navbox|child
   | name           = 
   | title          = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Казан шәһәре бүләкләре&lt;/span&gt;
   | titlestyle     = background:#008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | state          = 
   | яшерү          = 1
   | above          = 
   | abovestyle     = background:#008000
   | image          = 
   | imagestyle     = background:#008000
   | imageleft      = 
   | imageleftstyle = background:#008000;
   | groupstyle     = background:#008000; width: 150px
   | groupwidth     = 3em
   | liststyle      = background: transparent; text-align: center;

   | list1          =
* [[Казан шәһәре бүләкләре]]
}}
}}
&lt;noinclude&gt;
[[Төркем:Калыплар:Казан]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>m49do32girmz96pxyt1llr73w75pqfj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527960</id>
      <parentid>3527957</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:58:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{*}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12764" xml:space="preserve">{{Navbox
 | name        = Казан
 | state       = &lt;includeonly&gt;{{{state|uncollapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 | titlestyle  = background: #008000; color: white; border-bottom: 1px solid #fdfdfd;
 | title       = [[Казан|&lt;span style=&quot;color: white&quot;&gt;Казан&lt;/span&gt;]]
 | imageleft      = [[Файл:Coat of Arms of Kazan (Tatarstan) (2004).png|left|50px|Казан гербы]]
 | imageleftstyle = background:#008000;
 | listclass   = hlist hlist-items-nowrap

 | list1          = {{Navbox|child
   | name           = 
   | title          = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Административ бүленеш&lt;/span&gt;
   | titlestyle     = background:#008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | state          = 
   | яшерү          = 1
   | above          = 
   | abovestyle     = background:#008000
   | image          = 
   | imagestyle     = background:#008000
 | image          = [[Файл:Схема районов Казани.jpg|right|200px]]
 | imagestyle     = background:#008000
   | groupstyle     = background:#008000; width: 150px
   | groupwidth     = 3em

   | group1         = [[Авиатөзелеш районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Авиатөзелеш районы&lt;/span&gt;]]
   | group1style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list1          = 
* [[Борисоглебск (Казан)|Борисоглебски]]
* [[Голубое Озеро]]
* [[Кадыш (Казан)|Кадыш]]
* [[Карабай (Казан)|Карабай]]
* [[Коры Елга (Казан)|Коры Елга]]
* [[Крутушка]]
* [[Северный бистәсе (Казан)|Северный бистәсе]]
* [[Социалистик шәһәр (Казан)|Социалистик шәһәр]]
* [[Щербаково (Казан)|Щербаково]]
* [[Яңа Карабай (Казан)|Яңа Карабай]]

   | group2         = [[Вахит районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Вахит районы&lt;/span&gt;]]
   | group2style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list2          = 
* [[Академия бистәсе]]
* [[Әмәт бистәсе]]
* [[Әрмән бистәсе]]
* [[Иске бистә (Казан)|Иске Татар бистәсе]]
* [[Калуга (Казан)|Калуга]]
* [[Кирпеч бистәсе]]
* [[Кораеш бистәсе]]
* [[Көлмәмәт бистәсе]]
* [[Пеләтән]]
* [[Постау бистәсе]]
* [[Тихвин бистәсе]]
* [[Яңа бистә (Казан)|Яңа Татар бистәсе]]

   | group3         = [[Идел буе районы (Казан)|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Идел буе районы&lt;/span&gt;]]
   | group3style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list3          = 
* [[Борисково (Казан)|Борисково]]
* [[Воскресенское (Казан)|Воскресенское]]
* [[Горки (Казан)|Горки]]
* [[Дәүләкәй]]
* [[Жировка (Казан)|Жировка]]
* [[Иске Горки (Казан)|Иске Горки]]
* [[Иске Победилово (Казан)|Иске Победилово]]
* [[Калинин (Казан)|Калининский]]
* [[Кече Утар]]
* [[Көлмәмәт бистәсе]]
* [[Крутовка]]
* [[Кукушкино]]
* [[Первомайский бистәсе (Казан)|Первомайский бистәсе]]
* [[Петровский (Казан)|Петровский бистәсе]]
* [[Поповка (Казан)|Поповка]]
* [[Салмачы]]
* [[Тынычлык бистәсе (Казан)|Тынычлык бистәсе]]
* [[Универсиада авылы (Казан)|Универсиада авылы]]
* [[Яңа Победилово]]

   | group4         = [[Киров районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Киров районы&lt;/span&gt;]]
   | group4style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list4          =
* [[Бишбалта бистәсе]]
* [[Дары бистәсе (Казан)|Дары бистәсе]]
* [[Җиләк бистәсе (Казан)|Җиләк бистәсе]]
* [[Займище (Казан)|Займище]]
* Игумново &lt;small&gt;([[Зур Игумный бистәсе|Зур]] {{*}} [[Кече Игумный бистәсе|Кече]])&lt;/small&gt;
* [[Крыловка (Казан)|Крыловка]]
* [[Күтәрелеш бистәсе]]
* [[Кызыл Таучык]]
* Уракчы &lt;small&gt;([[Иске Уракчы|Иске]] {{*}} [[Яңа Уракчы|Яңа]])&lt;/small&gt;
* [[Урманарты]]
* [[Хуҗамәт (Казан)|Хуҗамәт]]
* [[Юдино (Казан)|Юдино]]

   | group5         = [[Мәскәү районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Мәскәү районы&lt;/span&gt;]]
   | group5style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list5          =
* [[Алат бистәсе]]
* [[Торак мәйданы (микрорайон)|Жилплощадка]]
* [[Ивановка төзелеше (Казан)|Ивановка төзелеше]]
* [[Кәҗә бистәсе]]
* [[Кизик бистәсе]]
* [[Күтәрелеш бистәсе]]
* [[Удел бистәсе (Казан)|Удел бистәсе]]
* [[Четыре-Двора]]

   | group6         = [[Казанның Совет районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Совет районы&lt;/span&gt;]]
   | group6style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list6          =
* [[Азино (Казан)|Азино]]
* [[Белянкино|Белянкино / Сәет авылы]]
* [[Вишнёвка (Казан)|Вишнёвка]]
* [[Вознесенское (Казан)|Вознесенское]]
* [[Дальний (Казан)|Дальний]]
* [[Дәрвишләр бистәсе]]
* [[Дәрвишләр тимер юл станциясе бистәсе (Казан)|Дәрвишләр тимер юл станциясе бистәсе]]
* [[Әки]]
* [[Әки Аланы]]
* [[Зур Дәрвишләр]]
* [[Зур Кылык]]
* [[Казан XXI гасыр]]
* [[Кече Дәрвишләр (Казан)|Кече Дәрвишләр]]
* [[Кече Кылык]]
* [[Киндерле (Казан)|Киндерле]]
* [[Колсәет]]
* [[Константиновка (Казан)|Константиновка]]
* [[Нагорный (Биектау районы)|Нагорный/Чыңгыз]]
* [[Шәмсир|Самосырово/Шәмсир]]
* [[Сәфәргали]]
* [[Танкодром (Казан)|Танкодром]]
* [[Троица Ноксасы (Казан)|Троица Ноксасы]]
* [[Чабакса]]
* [[Чернопенье (Татарстан)|Чернопенье]]


   | group7         = [[Яңа Савин районы|&lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Яңа Савин районы&lt;/span&gt;]]
   | group7style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list7          =
* [[Кәҗә бистәсе]]
* [[Савин]]
* [[Яңа Савин (Казан)|Яңа Савин]]

   | group8         = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Юкка чыгарлыган районнар&lt;/span&gt;
   | group8style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list8          =
* [[Бауман районы (Казан)|Бауман районы]]
* [[Дзержинский районы (Казан)|Дзержинский районы]]
* [[Ленин районы (Казан)|Ленин районы]]
* [[Свердлов районы (Казан)|Свердлов районы]]
   | group9         = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Инкыйлабкача районнар&lt;/span&gt;
   | group9style    = background: #008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | list9          =
* [[1 нче пүлисә бүлеге (Казан)|1 нче пүлисә бүлеге]]
* [[2 нче пүлисә бүлеге (Казан)|2 нче пүлисә бүлеге]]
* [[3 нче пүлисә бүлеге (Казан)|3 нче пүлисә бүлеге]]
* [[4 нче пүлисә бүлеге (Казан)|4 нче пүлисә бүлеге]]
* [[5 нче пүлисә бүлеге (Казан)|5 нче пүлисә бүлеге]]
* [[6 нчы пүлисә бүлеге (Казан)|6 нчы пүлисә бүлеге]]
}}

 | list2 = {{Navbox|child
   | name           = 
   | title          = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Мәдәният&lt;/span&gt;
   | titlestyle     = background:#008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | state          = 
   | яшерү          = 1
   | above          = 
   | abovestyle     = background:#008000
   | image          = 
   | imagestyle     = background:#008000
   | imageleft      = 
   | imageleftstyle = background:#008000;
   | groupstyle     = background:#008000; width: 150px
   | groupwidth     = 3em
   | liststyle      = background: transparent; text-align: center;

   | list1          =
* [[Калып:Казан истәлекле урыннары|Истәлекле урыннар]]
* [[Казан музейлары|Музейлар]]
* [[:Төркем:Казан тарихы|тарих]]
* [[:Төркем:Шәхесләр:Казан|Танылган шәхесләр]]
* [[:Төркем:Казан спорт клублары|Спорт]]
* [[Казан театрлары|Театрлар]]
* [[Казан театрлары|Театрлар]]
* [[Казан урамнары|Урамнар]] ([[Калып:Казанның тарихи урамнары|тарихи урамнар]])
* [[Казан Милли циркы|Цирк]]
}}

 | list3 = {{Navbox|child
   | name           = 
   | title          = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Транспорт&lt;/span&gt;
   | titlestyle     = background:#008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | state          = 
   | яшерү          = 1
   | above          = 
   | abovestyle     = background:#008000
   | image          = 
   | imagestyle     = background:#008000
   | imageleft      = 
   | imageleftstyle = background:#008000;
   | groupstyle     = background:#008000; width: 150px
   | groupwidth     = 3em
   | liststyle      = background: transparent; text-align: center;

   |list1       =
* [[Казан автобусы|Автобус]]
* [[Аэроэкспресс (Казан)|Аэроэкспресс]]
* [[Казан метросы|Метрополитен]]
* [[Казан трамвае|Трамвай]] ([[Казан тизләтелгән трамвае|тизләтелгән трамвай]])
* [[Казан троллейбусы|Троллейбус]]
* [[Казан электр поездлары|Электр поездлары]] ([[Калып:Казан тимер юл станцияләре|тимер юл станцияләре исемлеге]])
}}
 | list4 = {{Navbox|child
   | name           = 
   | title          = &lt;span style=&quot;color:white;&quot;&gt;Казан шәһәре бүләкләре&lt;/span&gt;
   | titlestyle     = background:#008000; color: white; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
   | state          = 
   | яшерү          = 1
   | above          = 
   | abovestyle     = background:#008000
   | image          = 
   | imagestyle     = background:#008000
   | imageleft      = 
   | imageleftstyle = background:#008000;
   | groupstyle     = background:#008000; width: 150px
   | groupwidth     = 3em
   | liststyle      = background: transparent; text-align: center;

   | list1          =
* [[Казан шәһәре бүләкләре]]
}}
}}
&lt;noinclude&gt;
[[Төркем:Калыплар:Казан]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2juwlrv33rvwguo9usjvn7uydn503p0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Иске бистә (Казан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22219</id>
    <revision>
      <id>3527958</id>
      <parentid>2886807</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:55:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Галерея */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2853" xml:space="preserve">{{Rq|stub}}
'''Иске бистә''', '''Иске Татар бистәсе''' ({{lang-ru|Старо-Татарская слобода}}) — [[Казан]] шәһәренең [[Вахитов районы]]ның көньягында урнашкан тарихи бистә. Бистәнең үзәк урамы булып [[Габдулла Тукай урамы (Казан)|Тукай урамы]] тора.
 
Тарихи сәбәпләр аркасында [[1917 ел]]га кадәр [[Казан]] мигъмарият ягыннан ике нык аерылып торучы өлешкә бүленә. Бу бүленеш шәһәрнең ике төп милли мәдәниятенең ([[татарлар]] һәм [[руслар]]) үсеше белән бәйле була.

Бистәнең үзәге булып [[Печән базары]] һәм Печән базары мәчете ([[Нурулла мәчете]]) саналган. Бу мәркәз янында кунакханәләр ([[«Болгар» номерлары|Болгар]], [[Амур (кунакханә)|Амур]]), сәүдә йортлары урнашкан.

Хәзерге вакытта [[Казан]]ның тарихи мәркәз истәлекләре урынына яңа төссез йортларны төзү күзәтелә.

Бистәнең көньяк-көнбатышында татар эшчеләре һәм һөнәрчеләре яшәгән бистә — [[Яңа бистә]] урнашкан.

2016 елда Иске бистәне торгызу фонды оештырылган.&lt;ref&gt;[https://www.business-gazeta.ru/article/326803 «Не можем – не хотим сделать татарским город Казань? Так сделаем татарской хотә бы слободу!»]&lt;/ref&gt;

== Моны да карагыз ==
* [[Кораеш бистәсе]] - Иске бистәнең элгәресе.
* [[Җиһанша Усманов йорты]]
* [[Юнысовлар йорты]]

== Галерея ==
&lt;gallery heights=&quot;160&quot;&gt;
Рәсем:SoltanMosque.JPG|Нурулла мәчете
Рәсем:Kazan Burnay Mosque 08-2016.jpg|Борнай мәчете
Рәсем:Kazan. Apanayev Mosque.jpg|Апанай мәчете
Рәсем:The Spirit of Kazan.jpg|К.Насыйри урамы
Рәсем:Tuqay street and Soltan mosque minaret.JPG|Г.Тукай урамы
Рәсем:KazanjSultanaMoskeo.jpg|Г.Тукай урамы
Рәсем:Копия_DSC_09d'lin@r59.jpg|Мәрҗәни урамы
Рәсем:Тихвин чиркәве.jpg|[[Казан Тихвин чиркәве|Тихвин чиркәве]]
&lt;/gallery&gt;

{{Сылтамалар юк}}
{{Казан}}
{{Казан истәлекле урыннары}}

[[Төркем:Казан тарихы]]
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>p0km61q7nnvjypuv73l2p2dlna1vexx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527974</id>
      <parentid>3527958</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:12:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}} == Искәрмәләр =={{искәрмәләр}}== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2936" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Иске бистә''', '''Иске Татар бистәсе''' ({{lang-ru|Старо-Татарская слобода}}) — [[Казан]] шәһәренең [[Вахитов районы]]ның көньягында урнашкан тарихи бистә. Бистәнең үзәк урамы булып [[Габдулла Тукай урамы (Казан)|Тукай урамы]] тора.
 
Тарихи сәбәпләр аркасында [[1917 ел]]га кадәр [[Казан]] мигъмарият ягыннан ике нык аерылып торучы өлешкә бүленә. Бу бүленеш шәһәрнең ике төп милли мәдәниятенең ([[татарлар]] һәм [[руслар]]) үсеше белән бәйле була.

Бистәнең үзәге булып [[Печән базары]] һәм Печән базары мәчете ([[Нурулла мәчете]]) саналган. Бу мәркәз янында кунакханәләр ([[«Болгар» номерлары|Болгар]], [[Амур (кунакханә)|Амур]]), сәүдә йортлары урнашкан.

Хәзерге вакытта [[Казан]]ның тарихи мәркәз истәлекләре урынына яңа төссез йортларны төзү күзәтелә.

Бистәнең көньяк-көнбатышында татар эшчеләре һәм һөнәрчеләре яшәгән бистә — [[Яңа бистә]] урнашкан.

2016 елда Иске бистәне торгызу фонды оештырылган.&lt;ref&gt;[https://www.business-gazeta.ru/article/326803 «Не можем – не хотим сделать татарским город Казань? Так сделаем татарской хотә бы слободу!»]&lt;/ref&gt;

== Моны да карагыз ==
* [[Кораеш бистәсе]] - Иске бистәнең элгәресе.
* [[Җиһанша Усманов йорты]]
* [[Юнысовлар йорты]]

== Галерея ==
&lt;gallery heights=&quot;160&quot;&gt;
Рәсем:SoltanMosque.JPG|Нурулла мәчете
Рәсем:Kazan Burnay Mosque 08-2016.jpg|Борнай мәчете
Рәсем:Kazan. Apanayev Mosque.jpg|Апанай мәчете
Рәсем:The Spirit of Kazan.jpg|К.Насыйри урамы
Рәсем:Tuqay street and Soltan mosque minaret.JPG|Г.Тукай урамы
Рәсем:KazanjSultanaMoskeo.jpg|Г.Тукай урамы
Рәсем:Копия_DSC_09d'lin@r59.jpg|Мәрҗәни урамы
Рәсем:Тихвин чиркәве.jpg|[[Казан Тихвин чиркәве|Тихвин чиркәве]]
&lt;/gallery&gt;

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}
{{Казан истәлекле урыннары}}

[[Төркем:Казан тарихы]]
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>9l50kzu62axsw9gapx8gumapewniyhv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бәхәс:Водород</title>
    <ns>1</ns>
    <id>22291</id>
    <revision>
      <id>3527667</id>
      <parentid>2433468</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:00:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1007" xml:space="preserve">{{Булырга тиешле мәкалә}}

водородның атом массасы(H) (1.00794) водородның(H&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;) Моляр массасына (2.01588) тигез түгел. --[[Кулланучы:Сәрхүш|Сәрхүш]] 2 окт 2010, 13:27 (UTC)

== Исеме ==

Мәкаләнең исемен алыштырыр өчен дәлилләрне бирегә языгыз. Кагыйдә буенча мәкаләгә исем ешрак куллану буенча бирелә. Яңа сүзләр уйлап чыгармагыз[[Махсус:Кертемнәр/91.107.102.207|91.107.102.207]] 7 дек 2019, 07:08 (UTC)&lt;br/&gt;

== Атамасы ==
''Сутуар'' төшенчәсе тәгаен дөрес микән, латинча, русча мәгънәләргә нәкъ туры килә микән? Шикләнәм. --[[Кулланучы:A.Khamidullin|A.Khamidullin]] ([[Кулланучы бәхәсе:A.Khamidullin|бәхәс]]) 7 авг 2022, 16:00 (UTC)</text>
      <sha1>p07lqyr5utw5h75yncbs99te0zfm0ec</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юрий Андропов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24185</id>
    <revision>
      <id>3527949</id>
      <parentid>3518193</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:59:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79679" xml:space="preserve">{{Шәхес
| исем = Юрий Андропов
| рәсем = Андропов.jpg
| рәсем_зурлыгы =
| alt = &lt;!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--&gt;
| рәсем язуы =
| тулы исем = Юрий Владимирович Андропов
| һөнәр = сәясәтче
| туу датасы = 2.06.1914
| туу җире = Нагутск станциясе, [[Ставрополь губерниясе]], [[Русия империясе]]
| гражданлык = 
| милләт = рус
| үлем датасы = 9.02.1984
| үлем җире = [[Мәскәү]], [[РСФСР]]
| әти = Владимир Константинович Андропов
| әни = Евгения Карловна Флеккенштейн
| ир =
| хатын = 1) Нина Ивановна Енгалычева&lt;br /&gt; 2) Татьяна Филипповна Лебедева
| балалар = ''беренче никахтан'' &lt;br /&gt;'''улы:''' Владимир &lt;br /&gt;'''кызы:''' Евгения &lt;br /&gt;''икенче никахтан'' &lt;br /&gt;'''улы:''' [[Андропов, Игорь Юрьевич|Игорь]] &lt;br /&gt;'''кызы:''' Ирина
| бүләк һәм премияләр = &lt;!-- {{Алтын Йолдыз медале|1964}}--&gt; {{Ленин ордены}} [[File:Order of Lenin ribbon bar.png‎|32px|Ленин ордены]] [[File:Order of Lenin ribbon bar.png‎|32px|Ленин ордены]] [[File:Order of Lenin ribbon bar.png‎|32px|Ленин ордены]]
| сайт =
| автограф = Yuri Andropov Signature.svg
| викисклад = Yuri Andropov
| башка мәгълүмат =
}}
'''Юрий Андропов''' — (1914 елның 15 июнендә Рәсәй империясе Ставрополь гөбөрнәсе — 1984 елның 9 феврале, Мәскәү), [[сәясәт]] һәм [[дәүләт]] эшлеклесе.&lt;ref&gt;«Слух об иной дате рождения отца пошел после издания в Москве какой-то книги. Её автор совершенно безосновательно высказал предположение, что Андропов родился на год позже. И эта информация пошла гулять по стране. У нас в семье всегда была известна только одна дата — это 1914 год. Все остальное чистейшие выдумки, которые даже не стоит и обсуждать» (Дочь Юрия Андропова от первого брака, Евгения Волкова) (Ярославская газета «Караван-РОС» от 28.06.2004)&lt;/ref&gt; — 1982—1984 елларда [[ССРБ]] җитәкчесе, СБКФ ҮК Генераль секретаре. 

[[СБКФ ҮК]]ның идеология буенча секретаре (1982). ССРБ Югары Советы 3нче һәм 6-10нчы чакырылыш депутаты&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.knowbysight.info/1_SSSR/08966.asp |title=Список депутатов Верховного Совета СССР 3-го созыва |accessdate=2015-08-19 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6CfuQ1aSB?url=http://www.knowbysight.info/1_SSSR/08966.asp |archivedate=2012-12-05 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt; ССРБ дәүләт иминлеге Комитеты Рәисе (1967—1982). [[Социалистик Хезмәт Каһарманы]] (1974).

1954—1957 елларда Андропов [[Венгрия]]дә ССРБ һәм Русия илчесе булып эшли, 1956 елгы Венгр күтәрелешен бастыруда катнаша.

1967 елның 10 маенда ССРБ дәүләт иминлеге Комитеты рәисе итеп тәгаенләнә. Андропов чорында совет дәүләт иминлек органнары антисовет эшмәкәрлегенә һәм башкаса фикер йөртүче диссидентларга каршы сталинча катъгый алымнарны кулланмаган.

Л. И. Брежневның сәламәтлеге начарайган саен, Юрий Андропов чит ил эшләре министры [[Андрей Громыко]] һәм оборона министры [[Дмитрий  Устинов]] белән ССРБ сәячәтен билгели башлыйлар.

1982 елның 10 ноябрендә Л.И. Брежневның вафатыннан соң, 1982 елның 12 ноябреннән Юрий Андропов аны КПСС ҮК Генераль секретаре вазыйфасында алмаштыра, Советлар Союзының рәсми лидеры була. Аз гына эшләү (15 ай) вакытында Андропов партия-дәүләт аппаратының коррупциясен бетерүгә, социалистик системаның икътисадый нәтиҗәлелеген арттыруга юнәлдерелгән берничә чара күрде. Коммунистик партиянең кайбер җитәкчеләренә карата җинаять эшләре кузгатылды, тикшерү башланды. &quot;Эш вакыты — эштә!» девизе белән эш калдыруларга каршы көрәш башланды.

1984 елның 9 февралендә Андропов бөер авыруыннан вафат була.

== Чыгышы ==
[[Файл:Андропов Юрий Владимирович, Свидетельство о рождении.jpg|thumb|320px|Ю. В.Андроповның туу турында таныклыгы күчермәсе. 1932 елның 17 марты]]
Андроповның чыгышы турында мәгълумат яшерен һәм буталчык (аның әнисе совет разведчигы булган)&lt;ref&gt;[[Млечин, Леонид Михайлович|Л. Млечин]], [http://www.sovsekretno.ru/magazines/article/1920 «Детство Юрия и другие тайны из жизни Председателя»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100511062816/http://www.sovsekretno.ru/magazines/article/1920 |date=2010-05-11 }} («Совершенно секретно», № 5 за 2008 год)&lt;/ref&gt;.

Владимир Константинович Андропов (? — 1919) — үги әтисе, тимер юл эшчесе, инженер&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.itogi.ru/Paper2005.nsf/Article/Itogi_2005_10_01_23_1219.html |title=Легендарная личность |accessdate=2007-12-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071022183431/http://www.itogi.ru/Paper2005.nsf/Article/Itogi_2005_10_01_23_1219.html |archivedate=2007-10-22 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. Телеграфист. 1919 елда тифтан вафат була&lt;ref name=&quot;statehistory&quot;&gt;{{Cite web|url=http://statehistory.ru/570/Zagadka-proiskhozhdeniya-YUriya-Andropova--Byl-li-on-evreem-/|title=Загадка происхождения Юрия Андропова. Был ли он евреем?. История России.|publisher=statehistory.ru|accessdate=2019-02-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180705005521/http://statehistory.ru/570/Zagadka-proiskhozhdeniya-YUriya-Andropova--Byl-li-on-evreem-|archivedate=2018-07-05|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;.

Андроповның әнисе, музыка укытучысы Евгения Карловна Флекенштейн&lt;ref name=&quot;vsyaMoskva1914_695&quot;&gt;{{Cite web |url=http://elib.shpl.ru/ru/nodes/2923-na-1914-god-m-1914#page/1541/mode/inspect/zoom/4 |title=«Справочник Москвы 1914 года», стр. 695 |accessdate=2017-02-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170406184221/http://elib.shpl.ru/ru/nodes/2923-na-1914-god-m-1914#page/1541/mode/inspect/zoom/4#page/1541/mode/inspect/zoom/4 |archivedate=2017-04-06 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;, бай яһүд гаиләсе, &lt;ref name=&quot;statehistory&quot; /&gt;&lt;ref&gt;«Недавно мои люди вышли в Ростове на одного человека, который ездил по Северному Кавказу — местам, где я родился и где жили мои родители, и собирал о них сведения. Мою мать, сироту, младенцем взял к себе в дом богатый еврей» (см. кн.: [[Чазов, Евгений Иванович|Чазов Е.]] Здоровье и власть. Воспоминания «кремлёвского врача». М., 1992.).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;«Мать моя родителей не помнила, она в младенческом возрасте была подкинута в семью купца Флекенштейна и воспитывалась в ней до шестнадцати лет» (из автобиографии Андропова).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;«Судьба матери будущего генсека необычна: ещё в младенческом возрасте её подбросили в корзинке к купцу по фамилии Файнштейн. Он удочерил девочку и дал ей свою фамилию. Историки до сих пор спорят, была ли в действительности мать Андропова еврейкой не только по вероисповеданию, но и по происхождению. По словам сотрудников рыбинского музея (Рыбинского исторического музея-заповедника — Прим.), купец мог согрешить на стороне, а потом сделать вид, что девочку ему подбросили. Но никаких доказательств этому предположению пока нет. Карл не бросил ребёнка, воспитал и выучил девочку» (Ярославская газета «Караван-РОС» от 28.06.2004).&lt;/ref&gt; — [[Финляндия]] кешеләре, «Ювелир әйберләр» магазине тотучылар&lt;ref name=&quot;vsyaMoskva1914_stolb1007&quot;&gt;{{Cite web |url=http://elib.shpl.ru/ru/nodes/2923-na-1914-god-m-1914#page/845/mode/inspect/zoom/4 |title=«Справочник Москвы 1914 года», столб. 1007 |accessdate=2017-02-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170406184221/http://elib.shpl.ru/ru/nodes/2923-na-1914-god-m-1914#page/845/mode/inspect/zoom/4#page/845/mode/inspect/zoom/4 |archivedate=2017-04-06 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt; Карл Францевич Флекенштейн&lt;ref name=&quot;vsyaMoskva1914_695&quot; /&gt; һәм Евдокия Михайловна Флекенштейн&lt;ref name=&quot;vsyaMoskva1914_695&quot; /&gt; кызлыкка алып, карап үстерә. Евдокия Михайловнаның кызы, Андроповның әнисе, 17 яшеннән кызлар гимназиясендә музыка укыта&lt;ref name=&quot;vsyaMoskva1914_695&quot; /&gt;.

== Белеме ==
* [[Моздок]] 7еллык тимер юл фабрика-завод мәктәбе (хәзер Ю. В. Андропов исемендәге 108нче урта мәктәп).
* В. И. Калашников исемендәге Рыбинский елга техникумы.
* СБКФ ҮК карамагындагы Югары партия мәктәбе (1947).
* Петрозаводский Карел-Фин дәүләт университеты 1946—1951 елларда (Мәскәүгә эшкә күчерелә һәм укуын калдыра)&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.gov.karelia.ru/gov/Different/Dates/andropov.html |title=Юрий Владимирович Андропов |accessdate=2010-11-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110512064652/http://gov.karelia.ru/gov/Different/Dates/andropov.html |archivedate=2011-05-12 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.
Карел-Фин АССРында эшләгән һәм яшерен оешма төзегән елларда Ю. В. Андропов фин телен өйрәнә язык, инглиз телендә иркен аралашырга, Венгриядә венгр телен  өйрәнә &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|lang=|url=http://www.specnaz.ru/articles/235/8/2425.htm|title=АНДРОПОВ. «АНГЛИЙСКИЙ АГЕНТ»|author=Швед, Владислав Николаевич|website=www.specnaz.ru|date=2016-04-29|publisher=|accessdate=2020-07-20}}&lt;/ref&gt;.

== Биографиясе ==
[[Файл:Андропов Юрий Владимирович, комсомольский билет.png|thumb|300px|Комсомол билете № 4411236, 1939 ел]]
Беренче үги әтисе үлгәннән соң, Юрий әнисе белән [[Моздок]] шәһәренә күченә һәм 1932 елга кадәр анда яши. 7 класс тәмамый. Идел буйлап матрос булып йөри.
1932 елда В. И. Калашников исем ендәге Рыбинск елга техникумына укырга керә&lt;ref&gt;В архиве найдено заявление о поступлении: «Прошу принять меня в техникум речного судоходства на отделение судоводительное или судостроительное. В настоящее время я работаю помощником киномеханика, рабочий стаж имею 2-годичный» (Андропов).&lt;/ref&gt;, 1936 елдан комсомол эшендә. 

Өйләнә. Владимир һәм Евгения исемле балалары туа.

[[Отто Куусинен]], ВКП(б)ның күренекле эшлечесе, аның карьера үсешендә күп ярдәм күрсәтә.

Рыбинскта, Ярославль өлкәсендә комсомол бүлек мөдире. 1938 елның декабреннән ВЛКСМның Ярославль өлкә комитетының беренче секретаре. 1939 елда Рыбинск һәм Углич гидроүзәкләрен төзергә өлкәдән 7 мең комсомолны юнәлткәне өчен, 1944 елны Ҡызыл Хезмәт Байрагы ордены бирелә&lt;ref name=&quot;Васильев&quot;&gt;Ю. А. Васильев. Ю. В. Андропов. На пути к власти. М., Вече, 2018&lt;/ref&gt;.

=== Карел-Фин ССРында (1940—1951 еллар) ===
[[Файл:Андропов Юрий Владимирович, медаль.png|thumb|250px|I дәрәҗәдәге «Ватан сугышы партизанына»медале]]
[[Файл:Юрий Андропов, наградной лист.jpg|thumb|250px|Кызыл Байрак ордены]]
1940 елның июнендә Юрий Андропов Карел-Фин Совет Социалистик Республикасына комсомол эшенә җибәрелә&lt;ref name=&quot;к&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.gov.karelia.ru/Karelia/1152/t/1152_8.html |title=Карелия № 21 (26 февраля 2004 г.) |accessdate=2010-11-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140812212355/http://www.gov.karelia.ru/Karelia/1152/t/1152_8.html |archivedate=2014-08-12 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt; 

1944 елның сентябреннән Ю. Андропов ВКП(б)нең [[Петрозаводск]] ҡала комитетының икенче секретаре.

Сугыш елларында яшерен кушаматы «Могикан»&lt;ref name=&quot;к&quot; /&gt;.

=== СБКФ ҮК һәм ССРБ Чит ил эшләре министрлыгы ===
1953 елның 15 маеннан Андропов [[Вячеслав Молотов]]ның тәкъдиме белән&lt;ref name=&quot;Жирнов&quot; /&gt; ССРБ Чт ил эшләре министрлыгына эшкә күчә. 1953 елдан Андропов 4нче Европа бүлеген ([[Польша]], [[Чехословакия]]) җитәкли һәм скандинавия бүлегендә стажировка үтә&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20070422051528/http://www.profile.ru/items/?item=20648 «Профиль» — деловой журнал. Новости, Политика, Экономика, Финансы, Бизнес]&lt;/ref&gt;.

==== Венгриядә илче ====
{{Основная статья|Венгерское восстание (1956)}}[[Файл:Андропов Юрий Владимирович, партийный билет 1955.png|thumb|253x253px|Партия билете № 04988079, 1955 ел]]
1953 елның 18 июлендә Андроповны Венгрия Халык Республикасына СССР илчесе итеп тәгаенлиләр.

Андропов антикоммунистик Венгр күтәрелешен басуда актив роль уйный. Шулай ук Янош Кадарны мәскәү төзегән венгр хөкүмәтен җиткләргә күндерә. Владимир Крючков, Андропов совет гаскәрләрен Будапештка кертү турындагы сөйләшүдән баш тартты дип хәтерли&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://izvestia.ru/news/349793|title=Неизвестный Андропов. Часть первая - Известия|website=archive.is|date=2012-08-02|accessdate=2020-07-20|archivedate=2012-08-02|archiveurl=https://archive.today/20120802161233/http://izvestia.ru/news/349793}}&lt;/ref&gt;.

==== СБКФ ҮК бүлек мөдире һәм секретаре ====
[[Файл:Bundesarchiv Bild 183-F0417-0001-028, Berlin, VII. SED-Parteitag, 1.Tag.jpg|thumb|250px|Ю. В. Андропов, [[Эрих Һонеккер]] и [[Леонид Брежнев]]. 1967 ел.]]

1957—1967 елларда — Отто Куусинен җитәкчелегендә СБКФнең социалистик илләрнең коммунистик һәм жшче партияләре бәелән бәйләнеш бүлеге мөдире була. «Русия-ҡытай мөнәсәбәтләре»нә аеруча күп вакыт бүлергә тура килә&lt;ref name=autogenerated9&gt;{{Cite web |url=http://cyberleninka.ru/article/n/detelnost-yu-v-andropova-v-apparate-tsk-kpss-vneshnepoliticheskie-aspekty-1957-1967-gg.pdf |title=Архивированная копия |accessdate=2015-08-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151222111421/http://cyberleninka.ru/article/n/detelnost-yu-v-andropova-v-apparate-tsk-kpss-vneshnepoliticheskie-aspekty-1957-1967-gg.pdf |archivedate=2015-12-22 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. СБКФнең XXII съездында (1961) тәү тапкыр ҮК әгъзасы, ә бер елдан СБКФ ҮК секретаре (23. 11. 1962 — 22. 06. 1967) итеп сайлана.

Бу чорда Андропов Брежневның көнбатыш сәясәте архитекторы була. Үзенең консультантлары белән бергә Андропов Халыкара хәүефлеген киметүгә омтылыш һәм көнбатыш белән якынаю курсын эшли. &lt;ref&gt;https://www.svoboda.org/a/29269966.html&lt;/ref&gt;.

=== Дәүләт иминлеге Комитеты рәисе (1967—1982 еллар) ===
[[Файл:Удостоверение Председателя КГБ.jpg|thumb|250px|Юрий  Андроповның, Дәүләт иминлеге Комитеты рәисенең танытмасы]] 
1967 елның 18 маеннан 1982 елның 26 маена кадәр Андропов ССРБ Дәүләт иминлеге Комитеты рәисе вазыйфасын башкара. 21 июня 1967 елның 21 июненнән Политбюро әгъзалыгына кандидат, ә соңыннан Политбюро әгъзасы.
Андроповның СБКФ ҮК эшләгән чордагы консультанты Шаһназаров истәлкләрендә мона нинди сыгымта ясый:

«Брежневка, әлбәттә, чит басмаларда чыккан совет сәясәтенең калкып килгән йолдызы — Андропов турында язган мәкаләләрен уҡырға биргәннәр инде, аларда Андроповның тиз арада лидер булачагын күзаллаганнар. Бу хәйләкәр һәм мәкерле генсекны сагайткан, һәм ул үзенең гадәттәгечә интриган манерасына тугъры калып, үзенә янаган көндәшен читләтү һәм отыш алуның үзенчәлекле юлын сайлый — Андроповны Дәүләт иминлек Комитетына эшкә җибәрә. Аның намуслылыгын яхшы белгәнлектән, Леонид Ильич тыныч йоклый алган: иң җаваплы участкага куя һәм, йомшартыбырак әйткәндә, читкәрәк этеп куя».&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://aleksandr-kommari.narod.ru/shahnazarov.htm|title=&quot;С ВОЖДЯМИ И БЕЗ НИХ&quot;|author=ГЕОРГИЙ ШАХНАЗАРОВ|website=|date=2001|publisher=}}&lt;/ref&gt;Андроповны кертү Брежнев өчен иң беренче тышкы сәясәтен гарантияләгән.&lt;ref&gt;Сюзанна Шаттенберг. Леонид Брежнев: величие и трагедия человека и страны. // РОССПЭН, 2018, ISBN 978-5-8243-2244-6, С. 491&lt;/ref&gt;
Андроповның 15 ел җитәкләгән ССРБ Иминлек Комитеты дәүләт һәм җәмгыятьнең бөтен өлкәләренә үз контролен ныгыта һәм киңәйтә.
ССРБда Диссидент һәм милли хәрәкатенә каршы тору аның эшчәнлегенең бер юнәлеше булып торды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://vshson.narod.ru/mko.html |title=Докладная записка Ю. В. Андропова в ЦК КПСС о разгроме Всероссийского Социал-Христианского Союза Освобождения Народа (ВСХСОН) |accessdate=2009-07-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091028071023/http://vshson.narod.ru/mko.html |archivedate=2009-10-28 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. Аларны чит илләргә куу, кайсының психикасы какшаган дип тану киң тарала. 1974 елда язучы [[Александр Солженицын]] ССРБнән куыла һәм гражданлыгын югата. 1980 елда  академик [[Андрей Сахаров]] Түбән Новгород (Горький)га сөрелә, һәм КГБның даими контроле астында яши&lt;ref&gt;''Медведев Р. А.'' Связь времен. Ставрополь, 1992.&lt;/ref&gt;. Архивные документы&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.yale.edu/annals/sakharov/sakharov_list.htm |title=アーカイブされたコピー |accessdate=2007-05-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070521130856/http://www.yale.edu/annals/sakharov/sakharov_list.htm |archivedate=2007-05-21 }}&lt;&lt;/ref&gt; Андропов аларны шәхсән үзенең күзәтүе астына ала.

1974 елда [[Социалистик Хезмәт Каһарманы]] исеме, 1976 елда Андроповка [[армия генералы]] исеме бирелә.

1979 елның ахырында Андропов Афган сугышын (1979—1989) һәм Әмин сараена һөҗүмне оештыручыларның берсе була&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://gazeta.aif.ru/online/aif/1100/11_01?print |title=Решение Политбюро ЦК КПСС №П176/125 от 12 декабря 1979 года. |accessdate=2012-11-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121215060600/http://gazeta.aif.ru/online/aif/1100/11_01?print |archivedate=2012-12-15 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. 

====  Дәүләт иминлеге Комитеты роленең көчәеүе ====
[[Файл:RIAN archive 101740 Yury Andropov, Chairman of KGB.jpg|thumb|253x253px|Ю. В. Андропов]]
Андропов вакытында ССРБ ССРБ Иминлек Комитеты дәүләың бөтен предприятие һәм оешмаларны күзәтү астында тотучы хезмәткәрләре куелган район бүлекчәләрен булдырган. Шәхси состав югары эш хакы алган, өстенлекләр белән файдаланган&lt;ref name=&quot;bbc&quot; /&gt;. Андропов аларны каты тотса да, бөтә урыннарны контролдә тотучы бу төркем үзләренең мәнфагәтьләрен яхшы кайгырткан&lt;ref name=&quot;bbc&quot; /&gt;. Кадр сәячәте партия органнары кулында булса да, ССРБ Иминлек Комитеты кысылмича бер тәгаенләү дә тормышка ашырылмаган&lt;ref name=&quot;bbc&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.bbc.co.uk/russian/russia/2012/11/121112_andropov_reforms.shtml |title=Би-Би-Си: «Юрий Андропов: новый Сталин или советский Дэн Сяопин?» |accessdate=2012-11-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121116034252/http://www.bbc.co.uk/russian/russia/2012/11/121112_andropov_reforms.shtml |archivedate=2012-11-16 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

=== Партия һәм дәүләт җитәкчесе ===
[[Файл:Андропов Юрий Владимирович, партийный билет.png|thumb|300px|Партия билете № 00000017, 1973 ел]]
Л. И. Брежневның вафатыннан соң, 1982 елның 12 ноябрендә СБКФ ҮК чираттан тыш Пленумы карары белән Андропов СБКФ ҮК Генераль секретары итеп сайланды. Яңа җитәкче вазыйфада Андропов генераль секретарь аппаратын кинәт кыскарта.

Андропов җәелдергән дәүләтнең икътисади хәлен яхшырту өчен көрәш хезмәт дисциплинасын ныгъту буенча киң масштаблы кампаниядән башланды. СССР-ның кайсыбер шәһәрләрендә көч органнары күргән чаралар 1980-че елларда халыкка гадәттән тыш кебек тоелды. Мәсәлән, Ленинградта һ. б. шәһәрләрдә эш сәгатьләрендә кинотеатрларда, эре универмагларда һ. б. кеше күп йөргән урыннарда, эштән киткән кешеләрне белергә тырышыу максатында, милиция камаулары, халыкның документларын тикшерүләр оештырыла.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.bibliotekar.ru/ussr-sssr/3.htm |title=Андропов. Биография Юрия Андропова. Глава КГБ. Генсек Генеральный секретарь ЦК КПСС Юрий Владимирович Андропов |accessdate=2013-11-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131104174318/http://www.bibliotekar.ru/ussr-sssr/3.htm |archivedate=2013-11-04 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. 

Шуның белән беррәттән коррупция турындагы шау-шу куптарган эшләргә юл ачылды, хезмәтсез керемнәр, спекуляция белән көрәш игълан ителде. Сәүдәдә явыз ниятләргә каршы көрәш зур колач алды. Мәскәү шәһәре Башкарма комитетының элеккеге сәүдә идарәсе башлыгы Трегубов, Николай Петрович судка бирелде; аның артыннан Мәскәү Башторгының 25 җаваплы хезмәткәре, Мәскәүнең Зур гастрономнары директорлары кулга алынды. Үзбәк ССРда «мамык мафия»сен тикшерү башланды; КПССның Краснодар крае комитеты беренче секретаре Медунов Сергей Федорович адресына гаепләү белдерелде. Эчке эшләр министры урынбасары Щёлоков Николай Анисимович һәм аның урынбасары Чурбанов Юрий Михайловичка карата гаепләүләр &lt;ref&gt;История России. 1917—2009 (А. С. Барсенков, А. И. Вдовин).[http://uristinfo.net/istorija-rf/199-istorija-rossii-19172009--barsenkov-vdovin/4986--2-konstitutsija-sssr-1977-g-i-polozhenie-v-strane-v-gody-pozdnego-razvitogo-sotsializma-1977-1985-g.html?start=2 § 2. Конституция СССР 1977 года и положение в стране в годы позднего «развитого социализма». 1977—1985 г. Поиски путей упрочения социализма при Андропове и Черненко] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140427010923/http://uristinfo.net/istorija-rf/199-istorija-rossii-19172009--barsenkov-vdovin/4986--2-konstitutsija-sssr-1977-g-i-polozhenie-v-strane-v-gody-pozdnego-razvitogo-sotsializma-1977-1985-g.html?start=2 |date=2014-04-27 }}&lt;/ref&gt;.

Андропов партия һәм дәүләт аппаратын, дәүләт иминлеге органнарын да кертеп, «чистарта» башлый. Ун биш ай идарә итү дәверендә ССРБнең 18 министрын алмаштыра, КПСС өлкә комитетларының 37 беренче секретаре яңадан сайлана. Андропов үзенең тарафдаштары командасын җыя башлый. Югары җитәкчелеккә төбәк эшлеклеләрен: Горбачёв Михаил Сергеевичны, Лигачёв Егор Кузьмичны, Воротников Виталий Ивановичны, Рыжков Николай Ивановичны, Чебриков Виктор Михайловичны, Алиев Гейдар Алирза оглын, Романов Григорий Васильевичны һ. б. кертә.

1983 елның башында Андропов Горбачёвка һәм Рыжковка икътисади реформаны әзерли башларга куша. СБКФ ҮКда махсус Икътисад бүлеге булдырыла һәм аның башына Н. И. Рыжков куела. Партия-дәүләт курсын эшләргә күренекле галимнар: академиклар Аганбегян, Абел Гезевич, Арбатов Георгий Аркадьевич, Заславская  Татьяна Ивановна, Богомолов Олег Тимофеевич, икътисад фәннәре докторлары Абалкин Леонид Иванович, Петраков Николай Яковлевич кебек галимнарны һәм тагы башкаларны җәлеп итә&lt;ref&gt;''Б. Н. Земцов, А. В. Шубин, И. Н. Данилевский'' «История России» [http://wordweb.ru/rustory/79.htm Политика Ю. В. Андропова И К. У. Черненко. Выводы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141215040954/http://wordweb.ru/rustory/79.htm |date=2014-12-15 }}&lt;/ref&gt;.

Андропов 1983 елның 15 июнендәге СБКФ ҮК Пленумында мөһим мөрәҗәгатендә үзенең реформатор курсын билгели: илне һәм җәмгыятьне чын-чындан аңлап белер кирәк, Советлар Союзы тистәләгән еллар дәвамында башыннан үткәргән бик катмарлы күренешләргә грамоталы, фәнни диагностика кирәк. 

СБКФ ҮК 1983 елның июнь Пленумында Ю. В. Андропов «җитештерүнең бик күп өлкәләрендә технологик түңкәрелеш» алга китүне тәьмин итүче фәнни-техник революциянең төп юнәлешләрен атады. Шул Пленумда Андропов әйткән «ватан икътисадының интенсив үсешенә» күчү, «башлыса эштә социалистик төзелеш өстенлекләрен фәнни-техник революция казанышлары белән» берләштерү кирәклеге ассызыклана&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.comparty.by/k-100-letiyu-so-dnya-rozhdeniya-yuv-andropova |title=К 100-летию со дня рождения Ю. В. Андропова |accessdate=2015-05-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151001213932/http://www.comparty.by/k-100-letiyu-so-dnya-rozhdeniya-yuv-andropova |archivedate=2015-10-01 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

Андропов СБКФнең XXVI съезды һәм артабангы Пленумнары эшләгән производствоны бөтен яклы интенсификацияләүгә, фәнни-техник прогрессны алга җибәрүгә, халык хуҗалыгы белән идарә итүне камиллаштыруга, кадрларның җаваплыгын, оешканлыгын һәм тәртибен, халык тормшының матди һәм рухи кимәлен тайпылышсыз үстерүгә күп игътибар бүлгән.

Тышкы сәясәт өлкәсендә Андропов СССРның тышкы сәяси дошманнары белән акыллы компромиссларга омтылган, әммә СССР һәм АКШның берберсенә ачыктан-ачык ышанмаучанлыгы шартларында андый компромисс килеп чыкмаган. Бу вакытта Аурупада урта ераклыктагы ракеталарны урнаштыру мәсьәләсе буенча кризис туа, Әфганстанна сугыш дәвам итә. 8 марта 1983 елның 8 мартында АКШ президенты [[Рональд Рейган]] чыгышында ССРБен «Явызлык империясе» дип атый, 1983 елның 23 мартында [[стратегик оборона инициативасы]] доктринасын игълан итә. 1983 елның 1 сентябрендә совет һава киңлегендә Корея авиакомпаниясенең 269 пассажиры булган «Боинг-747» самолётын Сахалин өстендә бәрдергән СУ-15 ССРБ ПВО истребителе кискенлекнең төп сәбәбе була.

[[Файл:Председателя Президиума Верховного Совета СССР..jpg|справа|мини|Ю. В. Андроповның рәсми документтагы авторграфы]]
1983 елның көзендә Андроповның сәламәтлеге кискен начарлана. Юрий Владимирович Октябрь бәйрәме уңаеннан 7 ноябрь демонстрациясендә мавзолей трибунасында булмады &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.aif.by/timefree/history/seryy_kardinal_yuriy_andropov_pisal_stihi_i_predvoshitil_perestroyku_ |title=Серый кардинал. Юрий Андропов писал стихи и предвосхитил «перестройку» |accessdate=2017-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171213011714/http://www.aif.by/timefree/history/seryy_kardinal_yuriy_andropov_pisal_stihi_i_predvoshitil_perestroyku_ |archivedate=2017-12-13 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://lgz.ru/article/2013-god/odin-god-iz-zhizni-yuriya-andropova/ Один год из жизни Юрия Андропова — Литературная газета]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://zn.ua/personalities/andropovschina-_.html |title=Архивированная копия |accessdate=2017-12-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180816130403/https://zn.ua/personalities/andropovschina-_.html |archivedate=2018-08-16 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

== Вафаты ==
{{external media
| topic    = Сообщение о смерти
| subtopic = 
| align    = 
| width    = 
| audio1   = [http://bobina525.narod.ru/sound/andropov1.mp3]
}}
1980 елның гыйнварында Андропов Әфганстанга сәфәр кыла, анда ул чәчәк авыруы йоктыра, аның нәтиҗәсендә күрү мөмкинлеге начарая һәм бөер эшмәкәрлеге өзлегә.

1983 елның июль һәм август айларында Андроповның сәламәтлеге һаман начарлана, һәм ул вакытның зур өлешен шәһәр читендәге йортта, еш кына урында ятып  эшли. Ә Мәскәүгә ФРГ канцлеры [Һельмут Коль] килгәч, генераль сәркатип Кремльгә килә, машинадан бары тик тән сакчылары ярдәмендә генә чыга ала. Юрий Андроповны күзәткән табиблар аңа сакланырга киңәш итә — хәтта кечкенә салкын тию дә авыр нәтиҗәләргә китерә ала диләр.

Үлеменә бер ай калган чакта [[Рональд Рейган]] белән бергә Юрий Андроповны [[Time]] журналы «ел кешесе» (1983) дип таный.

Андропов 1984 елның 9 февралендә 70нче яшендә вафат була. Рәсми версия буенча, үлем сәбәбе күп еллар дәвамында подагра чире аркасында бөеренең эшләмәүе.

== Җирләү ==
[[Файл:Yuri andropov grave in the kremlin wall necropolis july 2016.jpg|thumb|200px|Кызыл мәйдан. Кремль стенасындагы некрополдә Андроповның кабере, 2016 ел]]&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://smena-online.ru/stories/pokhorony-yuriya-vladimirovicha-andropova |title=Похороны Юрия Владимировича Андропова, журнал «Смена», № 1363, март 1984 |accessdate=2013-09-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140112030046/http://smena-online.ru/stories/pokhorony-yuriya-vladimirovicha-andropova |archivedate=2014-01-12 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;. Хушлашу өчен күп илләрнең хөкүмәт әһелләре, шул исәптән Бөекбритания премьер-министре [[Маргарет Тэтчер]] һәм АКШ вице-президенты өлкән Джордж Буш килгән иде.

== Мактаулы исемнәре һәм бүләкләре ==
[[Файл:Андропов Юрий Владимирович, Герой.jpg|thumb|250px|Ю. В. Андроповка Социалистик Хезмәт Каһарманы исемен бирү турында ССРБ Югары Советы Президиумы Указы]]

=== ССРБ бүләкләре ===
* [[Социалистик Хезмәт Каһарманы]] Ленин ордены һәм «Урак һәм Чүкеш» алтын медале тапшырылып. (СССР Югары Советы Президиумының '''1974 елның 14 июнь''' Указы, «''Коммунистлар партиясе һәм Совет дәүләте алдында зур казанышлары һәм 60 яшь тулуы уңаеннан»)''.
* Дүрт [[Ленин ордены]] (1957, 1964, 1971, 1974):
* [[Октябрь Революциясе ордены]] (1979 елның 14 июне).
* [[Кызыл Байрак ордены]] (1944 елның 14 июле)&lt;ref&gt;по Указу Президиума [[Верховный Совет СССР|Верховного Совета СССР]] о награждении за строительство Рыбинского и Угличского гидроузлов на Волге в конце 1930-х годов, когда Андропов был первым секретарём Ярославского обкома ВЛКСМ.&lt;/ref&gt;.
* Өч [[Кызыл Байрак Хезмәт ордены]] (1944, 1948, 1961).
* Юбилей медалләре (тистәдән артык) 
* Знак «Дәүләт иминлеге хезмәтенең почётлы эшлеклесе» (1973)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.a-lubyanka.ru/page/article/186 |title=Публикация из альманаха: Альманах «Лубянка» — отечественные спецслужбы вчера, сегодня, завтра |accessdate=2012-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120509135245/http://www.a-lubyanka.ru/page/article/186|archivedate=2012-05-09 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

=== Чит ил бүләкләре ===
* «Георгий Димитров» ордены  (Болгария)
* I дәрәҗәдәге «Болгария Халык Республикасы» ордены (Болгария)
* Сухэ-Батор ордены, Кызыл Байрак ордены (Монголия)
* «Азатлык кояшы» ордены, «Йолдыз» ордены (Әфганстан)
* [[Карл Маркс]] ордены (Германия Демократик Республикасы)
* Байрак ордены (алмазлар белән) (Венгрия Халык Республикасы) һ. б.
* медальләр

== Гаиләсе ==
Нина Ивановна Енгалычева (1914—1994) белән тәүге никахыннан (1935—1940) кызы Евгения (1936)&lt;ref name=autogenerated6 /&gt;&lt;ref name=autogenerated7 /&gt; һәм улы Владимир (1940—1975)&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://samlib.ru/b/blockij_o_m/neizwestnyjsynandropowa.shtml |title=Блоцкий О. М. Неизвестный сын Андропова |accessdate=2011-10-31 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110828011601/http://samlib.ru/b/blockij_o_m/neizwestnyjsynandropowa.shtml |archivedate=2011-08-28 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://whp057.narod.ru/andropov-yv.htm Юрий Владимирович Андропов] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100503120618/http://whp057.narod.ru/andropov-yv.htm |date=2010-05-03 }}&lt;/ref&gt;. Олы улының, Владимир  Юрьевичның язмышы уңышсыз була — урлашканы өчен ике тапкыр төрмәдә утыра. Иреккә чыккач, Тираспольгә китә.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://profvesti.org/2016/08/20/18080/ |title=Тайна генсека &quot; Профсоюзные Вести |accessdate=2016-09-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170805060157/http://profvesti.org/2016/08/20/18080/ |archivedate=2017-08-05 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;!-- Нарушать закон перестал, начал пить, спивался, не работал. Юрий Владимирович скрывал, что его сын сидел в тюрьме — таких родственников не было ни у кого из членов Политбюро. В кадры КГБ не брали, если в семье есть осуждённый преступник. Владимир Юрьевич Андропов скончался 4 июня 1975 года, ему было всего тридцать пять лет. Надеялся хотя бы перед смертью увидеть отца. Юрий Владимирович не приехал ни в больницу (хотя было известно, что его сын смертельно болен), ни на похороны&lt;ref name=autogenerated8 /&gt;.--&gt; 

Татьяна Филипповна (Лебедева) (1917—1991) белән икенче никахыннан&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://moscow-tombs.ru/1991/andropova_tf.htm |title=Могила Т. Ф. Андроповой на Троекуровском кладбище |accessdate=2017-03-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170426105800/http://www.moscow-tombs.ru/1991/andropova_tf.htm |archivedate=2017-04-26 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt; ике бала — улы Игорь (1941—2006) һәм кызы Ирина (1947) туа. Ирина Юрьевна Маяковский исемендәге театр актёры Михаил Иванович Филипповка кияугә чыга.

== Тарихи ролен бәяләү ==
Андропов интеллектуал, иҗат кешесе иде. Брежневтан аны ярамсаклануны һәм байлыкка омтылышны яратмавы аерып торды, ришвәтчелекне һәм казна акчасын үзләштерүчеләргә түзеп тормаучан булды. Принципиаль мәсьәләләрне хәл иткәндә Андропов катьгый консерватив позициядә торды&lt;ref name=sen /&gt;. ССРБ Дәүләт иминлеге комитеты генералы Филипп Денисович Бобков болай дип искә алды:&lt;ref&gt;[http://text.newlookmedia.ru/?p=7735 Издательский Дом «Новый Взгляд» ЖАНДАРМСКАЯ МАДОННА]&lt;/ref&gt;:
{{цитата|
Ул элекке революционерларның иң яхшы сыйфатларын туплаган … яңа җәмгыятьне чын төзүче булды… югары белемле кеше… күп укыды һәм әдәбиятне күзәтте, музыка яратты, шигырьләр язды.
|}}
[[Рихард Зорге]]нең сәхәбәсе [, Айно Андреевна Куусинен (Туртиайнен) Куусинен үз туганнарына да, минем туганнарыма да беркайчан да ярдәм итмәвен раслаучы мемуарлар язган, һәм Андропов та бар уңышларына да үз көче белән өлгәшкән. Юрий Владимирович үз гаиләсе әгъзалары белән сөйләшкәндә дә, ул барысына да, протекциясез генә ирешүен, беркемгә дә бурычлы булмавын, беркайчан да үз гаилә әгъзаларының киңәшләрен тыңламавын һәм аларны тыңламаячагын ассызыклады. Тик нәкъ менә кызы Ирина протекциясе буенча КДБ Рәисе Мәскәүгә философ һәм әдәбият белгече Михаил Михайлович Бахтинны кайтарган, аңа Дәүләт премиясен бирдергән. &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://russian7.ru/post/7-faktov-o-mixaile-baxtine/ |title=А. Рудевич. 7 фактов о Михаиле Бахтине. © Русская Семёрка russian7.ru |accessdate=2018-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180509013755/http://russian7.ru/post/7-faktov-o-mixaile-baxtine/ |archivedate=2018-05-09 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;

Шул ук вакытта кайбер экспертлар, шул исәптән Сергей Назипович Гавров полагают, что Андропов «русским Дэн Сяопины» булуы һәм, кирәкле реформалар үткәреп,  СССРны саклап клуы бик мөмкин иде ди&lt;ref&gt;[http://www.5-tv.ru/video/505629/ Итоговый выпуск программы «Суд времени» «Андропов: завинчивание гаек или политика с двойным дном?» на федеральном телевизионном канале Петербург — Пятый канал] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101205135233/http://www.5-tv.ru/video/505629/ |date=2010-12-05 }}&lt;/ref&gt;.

Үз интервьюсында Кытайның хәзерге курсына туры килә торган реаль реформалар Дэн Сяопин килү белән түгел, ә Кытай Халык Республикасы белән көнәркәшлек иткән Андропов курсы йогынтысы астында эшли башлады, дип белдерде Дэн Сяопинның варисы [[Цзян Цзэминь]] ягъни шул ук фикерне әйтте. Цзян Цзэминь ассызыклаганча, КХР үзенең икътисади үсешендә «андропов юлы»ннан китте һәм шуның аркасында, Советлар Союзыннан аермалы буларак, юкка чыгу һәм таркалудан котылды. Чыннан да, Андропов командасы үткәргән реформалар кайсыдыр ки икътисади нәтиҗә бирде. Рәсми (нык арттырылган) мәгълүматларга караганда, 1983 елда икътисад үсеше темплары 4,2% тәшкил иткән (1982 елдагы—3,1% ка карата); милли керем 3,1%ка арткан; сәнәгать җитештерүе-4%ка; КХР җитәкчелеге күзлегеннән төп күрсәткеч — авыл хуҗалыгы продукциясе — 6% ка арткан&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://russian7.ru/post/10-faktov-o-yurii-andropove/ |title=А. Рудевич 10 фактов, которые помогут лучше понять Юрия Андропова. © Русская Семёрка russian7.ru |accessdate=2018-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180509013749/http://russian7.ru/post/10-faktov-o-yurii-andropove/ |archivedate=2018-05-09 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.spb.kp.ru/daily/23999.5/80080/ |title=А. Гамов. При Андропове СССР мог пойти по пути Китая? //Комсомольская правда. 2007 |accessdate=2019-02-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071113055530/http://spb.kp.ru/daily/23999.5/80080/ |archivedate=2007-11-13 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;

Андроповның Русиянең икътисадый үсешенә карашын актуальләштерү омтылышлары соңгы елларда сизелә. Әйтик, 2009 елның сентябрендә, Андроповның тууына 95 ел тулу уңаеннан, &quot;түгәрәк өстәл&quot; үткәрелде, анда илнең әйдәп баручы икътисадчылары Андроповның «Карл Маркс тәгълиматы һәм СССРда Социалистик төзелешнең кайбер мәсьәләләре» турында фикер алыштылар. Юрий Владимирович мирасын бер якты да якламича гадел өйрәнү кирәклеге турында нәтиҗә ясалды&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.veorus.ru/ |title=ВЭО России сегодня |accessdate=2014-12-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141205032310/http://www.veorus.ru/ |archivedate=2014-12-05 |deadlink=no }}&lt;/ref&gt;.

Андропов эшчәнлеген тикшерүче галимларда хәзерге вакытта аның фигурасы һичшиксез кызыксыну уята, Бурлацкий әйткәнчә, В. В. Путин, аңа кадәр Андропов тәүдә иминлек органнарында эшләп, шуннан дәүләт җитәкчесе булды. Андропов җитәкчелегендә дәүләт иминлеге органнарының элеккеге хезмәткәрләре беренче тапкыр  сәламәт һәм спорт яшәү рәвеше алып барды, һәм Андропов генерал сәркатип вазыйфасында ришвәтчелеккә каршы көрәш күрсәтә башлады. [ref name=autogenerated9|&gt;, бигрәк тә генсек постында&lt;ref name = autogenerated9/&gt;. Аның «сәяси мирасы Советлардан соң Русиядә бик кирәкле булып тора, дип билгеләп үтәләр»&lt;ref name=autogenerated9 /&gt;. &lt;ref&gt;[http://urokiistorii.ru/current/dates/52065 Андропов в Венгрии (1953—1957): посол СССР как проводник советского влияния в «народно-демократической» стране | Уроки истории] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151222100638/http://urokiistorii.ru/current/dates/52065 |date=2015-12-22 }}&lt;/ref&gt;.

== Истәлек ==
[[Файл:Артимарка Юрий Андропов 2014.jpg|thumb|220px|ССРБ ДИК эмблемасы белән Андропов артимаркасы. 2014]]
[[Файл:Юрий андропов302.JPG|thumb|220px|«Юрий Андропов» теплоходы]]
* Ю. В. Андропов исемндәге 108нче урта мәктәп һәм Моздоктагы һәйкәле.
* 1984—1989 елларда Рыбинск шәһәре Андропов исемен йөрткән.
* Русиядә бер Андропов проспекты, шулай ук төрле шәһәрләрдә һәм авылларда 20 урам һәм тыкрык Андропов исемен йөртә&lt;ref&gt;[http://fias.nalog.ru/Public/SearchPage.aspx?SearchState=2 Федеральная информационная адресная система] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150421112738/http://fias.nalog.ru/Public/SearchPage.aspx?SearchState=2 |date=2015-04-21 }}&lt;/ref&gt;.
* Ю. В. Андропов исемендәге Климовский махсуслаштырылган патрон заводы, Новолипецкий металлургия комбинаты, «Ростсельмаш» производство берлеге.
* 1980нче еллар ахырында төзелгән Рәсәй пассажир теплоходы Юрий Андропов исемен йөртә&lt;ref&gt;[http://cruiseinform.ru/motorships/teplokhody-rossii/andropov/ Теплоход «Юрий Андропов» на портале cruiseinform.ru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170321140216/http://cruiseinform.ru/motorships/teplokhody-rossii/andropov/ |date=2017-03-21 }}.&lt;/ref&gt;, номер Международная морская организация|IMO: 8620105&lt;ref&gt;[http://fleetphoto.ru/ship/35/ Теплоход «Юрий Андропов»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141019035053/http://fleetphoto.ru/ship/35/ |date=2014-10-19 }}.&lt;/ref&gt;.
* «Юрий Андропов» авыр атом ракета крейсеры , 1992 елдан — «Бөек Пётр» атом крейсеры.
* Андропов һәйкәлләре туган Солун-Дмитриевский авылында, Петрозаводск шәһәрендә (скульптор Михаил Коппаев), Мәскәүдә Кремль стенасы янында некрополь, шулай ук [[Мәскәү]]дә, [[Петрозаводск]], [[Ярославль]], [[Рыбинск]] шәһәрләрендә, '''Нагутское'''да мемориаль такталар.
* Андропов исемендәге 4нче Ленин, Кызыл Байрак орденлы Кантемир гвардия танк дивизиясе (1984 елдан).
* Ю. В. Андропов исемендәге КГБ ССРБ ДИК Институты, хәзер Русия Тышкы разведка Академиясе.
* [[Ставрополь крае]]нда Андропов районы бар.

=== Юрий Андропов турында документаль фильмнар ===
* «Ю. В. Андропов. Страницы жизни», режиссёр Олег Уралов (1985).
* {{cite web
 |url = https://www.youtube.com/watch?v=6I5uHrtLZGk&amp;list=PLz0XUTQELbJL1ztb0A67cKbqB_98k4qzL&amp;index=83 
 |title = 85-я серия. «1983 год — Юрий Андропов»
 |subtitle = Исторические хроники с Николаем Сванидзе
 |author = Николай Карлович Сванидзе
 |authorlink = 
 |coauthors = 
 |quote = 
 |date = 
 |format = 
 |work = 
 |publisher = 
 |accessdate = 2016-01-17
 |lang = ru
 |description = 
 |deadlink = 
 |archiveurl = 
 |archivedate = 
}}
* 2000 — «Андропов» — Телеканал «НТВ», автор фильма — Евгений Киселёв.
* 2004 — «Юрий Андропов» (цикл «Бремя власти»), реж. Андрей Кончаловский.
* {{cite web
 |url = https://www.youtube.com/watch?v=4BQ46V4R1K4 
 |title = «Владыка Кубанский»
 |subtitle = Следствие вели… Леонидом Каневским
 |author = Проект Дэвида Гамбурга
 |authorlink = 
 |coauthors = Сценарий Валерии Бойко, режиссёр-постановщик Александр Шамайский
 |quote = 
 |date = 2006
 |format = 
 |work = 
 |publisher = НТВ
 |accessdate = 2017-02-23
 |lang = ru
 |description = 
 |deadlink = 
 |archiveurl = 
 |archivedate = 
}}
* 2009 — «Юрий Андропов. 15 месяцев надежды» — ТК «Останкино» по заказу ОАО «Первый канал», автор фильма — Медведев, Сергей Константинович, главный редактор — Анненский, Александр Исидорович.
* «Кремлёвские похороны. Юрий Андропов» — документальный фильм из цикла «Кремлёвские похороны». НТВ
* «Юрий Андропов в лабиринте власти» документальный фильм из цикла «Кремль-9» — ТК «Останкино» по заказу ОАО «Первый канал», автор фильма — Алексей Пиманов.
* 2014 — «Юрий Андропов. Терра инкогнита» — «ВГТРК», реж. Андрей Куренков.
* 2014 — «Андропов. Между Дзержинским и Дон Кихотом» — РОО ассоциация «Наше кино» по заказу ОАО «Телекомпания НТВ», ведущий Владимир Чернышёв, реж. Сергей Краус.
* {{cite web
 |url = https://www.youtube.com/watch?v=cPC1Qqk5K8M 
 |title = «Истина, страшней которой нету…»
 |subtitle = Тайны века. Юрий Андропов
 |author = Шеф-редактор: Александр Оносовский
 |authorlink = 
 |coauthors = продюсеры: Сергей Медведев, Олег Вольнов; ведущий: Сергей Медведев
 |quote = 
 |date = 2014
 |format = 
 |work = 
 |publisher = ТК «Останкино» по заказу ОАО «Первый канал»
 |accessdate = 2017-02-06
 |lang = ru
 |description = 
 |deadlink = 
 |archiveurl = 
 |archivedate = 
}}

== Кинода гәүдәләнеше ==
* Вольф Кахлер («Огненный лис», 1982)
* Галикс Колчицкий («Чёрный квадрат» фильмы, 1990)
* Захарченко, Вадим Викторович («Убийство на «Ждановской» фильмы), 1992)
* Жолобов, Вячеслав Иванович («Красная площадь», 2004; «Туман рассеивается», 2010; «Дом образцового содержания», 2010; «Дело гастронома № 1», 2011; сериал «Казнокрады», 2011; «Алхимик. Эликсир Фауста», 2014; «Джуна», 2015; «Паук», 2015; Операция «Сатана», 2018)
* Лановой, Василий Семёнович («Брежнев», 2005)
* Стосков, Юрий Викторович («КГБ в смокинге», 2005, «Поединки. Правдивая история. Тегеран-43. Фильм 4», 2010)
* Тезов, Сергей Леонидович («Осведомлённый источник в Москве», 2009)
* Козаков, Михаил Михайлович («Последняя встреча», 2010)
* Антон Кузнецов («Карлос», Франция-Германия, 2010)
* Гордиенко, Иван Алексеевич («Охотники за бриллиантами», 2011); «Хоккейные игры», 2012)
* Барковский, Сергей Дмитриевич («Петля Нестерова», 2015).
* Жолобов, Сергей Иванович («Таинственная страсть», 2016).
* Ильгиз Булгаков («Обгоняя время», 2019).

== Хезмәтләре ==
* Избранные речи и статьи. — М., 1979
* Избранные речи и статьи. — М., 1983
* Избранные речи и статьи. — М., 1984
* Учение Карла Маркса и некоторые вопросы социалистического строительства в СССР // Коммунист. — 1983. — № 3&lt;ref&gt;[http://sov-ok.livejournal.com/149477.html Часть первая].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://sov-ok.livejournal.com/149220.html Часть вторая] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110815233501/http://sov-ok.livejournal.com/149220.html |date=2011-08-15 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.sovetika.ru/sssr/andropovst001.htm На сайте Sovetika.ru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071208042205/http://www.sovetika.ru/sssr/andropovst001.htm |date=2007-12-08 }}.&lt;/ref&gt;.

== Шулай ук карагыз ==
{{Портал|Шәхесләр|Сәясәт|Советлар Берлеге}}

== Искәрмәләр ==
{{примечания|2}}

== Әдәбият ==
{{refbegin|2}}
* {{книга
 | автор         = [[Васильев, Юрий Альбертович|Васильев Ю. А.]]
 | часть         = 
 | заглавие      = Тайны «Могикана» (К 100-летию со дня рождения Ю. В. Андропова)
 | оригинал      = 
 | ссылка        = http://www.mosgu.ru/nauchnaya/publications/2014/monographs/Vasiliev_Mohicans-Secrets.pdf
 | издание       = 
 | ответственный = 
 | место         = М.
 | издательство  = Изд-во [[Московский гуманитарный университет|Моск. гуманит. ун-та]]
 | год           = 2014
 | том           = 
 | страницы      = 
 | страниц       = 200
 | isbn          = 978-5-98079-992-2 (архивировано в [http://www.webcitation.org/6qA5COCn7 WebCite] / [https://web.archive.org/web/20160803174216/http://mosgu.ru/nauchnaya/publications/2014/monographs/Vasiliev_Mohicans-Secrets.pdf WaybackMachine])
}}
* {{книга
 | автор         = Васильев Ю. А.
 | часть         = 
 | заглавие      = Юрий Андропов. На пути к власти
 | оригинал      = 
 | ссылка        = 
 | издание       = 
 | ответственный = 
 | место         = М.
 | издательство  = Вече
 | год           = 2018
 | том           = 
 | страницы      = 
 | страниц       = 416
 | isbn          = 978-5-4444-6256-0 
 |тираж          = 1500
}}
* {{книга
|автор          = [[Семанов, Сергей Николаевич|Семанов С. Н.]]
|заглавие       = Андропов. 7 тайн генсека с Лубянки
|место          =
|издательство   = Вече
|год            = 2001
|страниц        = 416
|isbn           = 5-7838-0939-X
|тираж          = 10000
}}
* {{книга
|автор          = [[Минутко, Игорь Александрович|Минутко И. А.]]
|заглавие       = Андропов. Бездна (Миф о Юрии Андропове)
|ссылка         = &lt;!-- http://freebooks.net.ua/audio/hudozh/istproza/63205-igor-minutko.bezdna-mif-o-jurii.html ¡неработающая ссылка!--&gt;
|место          =
|издательство   = Алгоритм
|год            = 2002
|страниц        = 528
|isbn           = 5-17-015238-8
|тираж          = 7000
}} &lt;!-- ([http://www.politjournal.ru/preview.php?action=Articles&amp;dirid=123&amp;tek=2306&amp;issue=69 // politjournal.ru]) Отзыв (мини-рецензия) Бориса Соколова «Андропов: гений или трус?» на книгу: {{книга
 | автор         = Минутко И. А.
 | часть         = 
 | ссылка часть  = 
 | заглавие      = Юрий Андропов: реальность и миф
 | оригинал      = 
 | ссылка        = 
 | викитека      = 
 | ответственный = 
 | издание       = 
 | место         = М.
 | издательство  = АСТ-Пресс
 | год           = 2004
 | том           = 
 | страницы      = 
 | столбцы       = 
 | страниц       = 
 | серия         = 
 | isbn          = 
 | doi           = 
 | тираж         = 
 | ref           = 
}} --&gt;
* {{книга
|автор          = [[Семанов, Сергей Николаевич|Семанов С. Н.]]
|заглавие       = Юрий Андропов
|место          =
|издательство   = Эксмо
|год            = 2003
|страниц        = 512
|isbn           = 5-699-04415-9
|тираж          = 3000
}}
* {{книга
|автор          = Чертопруд С. В. 
|заглавие       = Андропов — КГБ
|место          = М.
|издательство   = Эксмо Яуза 
|год            = 2004
|страниц        = 544
|isbn           = 5-699-08162-3
|тираж          = 4000
}}
* {{книга
 | автор         = 
 | часть         = 
 | ссылка часть  = 
 | заглавие      = Энциклопедия секретных служб России
 | оригинал      = 
 | ссылка        = 
 | викитека      = 
 | ответственный = Автор-составитель [[Колпакиди, Александр Иванович|А. И. Колпакиди]]
 | издание       = 
 | место         = М.
 | издательство  = АСТ, Астрель, Транзиткнига
 | год           = 2004
 | том           = 
 | страницы      = 430—431
 | столбцы       = 
 | страниц       = 800
 | серия         = 
 | isbn          = 5-17018975-3
 | doi           = 
 | тираж         = 
 | ref           = Колпакиди
}}
* {{книга
|автор          = Чертопруд С. В.
|заглавие       = Юрий Андропов: Тайны председателя КГБ
|издание        = 2-е изд., испр. и доп 
|место          = М.
|издательство   = Яуза Эксмо
|год            = 2006
|страниц        = 512
|серия          = Гении и злодеи
|isbn           = 5-699-15351-9
|тираж          = 4000
}}
* ''[[Медведев, Рой Александрович|Медведев Р. А.]]'' Андропов. — {{М.}}: [[Молодая гвардия (издательство)|Молодая гвардия]], 2006. — ([[Жизнь замечательных людей]]) ([[Премия ФСБ#2007 год|Премия ФСБ]] по литературе за 2007 год)
* ''[[Островский, Александр Владимирович (историк)|Островский А. В.]]'' [https://thelib.ru/books/ostrovskiy_aleksandr/kto_postavil_gorbacheva-read.html Кто поставил Горбачёва?] — {{М.}}: Алгоритм-Эксмо, 2010. — 544 с. (Переиздание Проект «Распад СССР: Тайные пружины власти» — {{М.}}: Алгоритм, 2016.)
* {{книга
|автор          = [[Семанов, Сергей Николаевич|Семанов С. Н.]]
|заглавие       = Председатель КГБ Юрий Андропов
|место          =
|издательство   = Алгоритм
|год            = 2008
|страниц        = 352
|isbn           = 978-5-9265-0513-6
|тираж          = 4000
}}
* {{статья
 |автор        = Якутин Ю. В.
 |заглавие     = Актуальность методологических подходов Ю. В. Андропова (1914—1984)
 |ссылка       = 
 |издание      = Российская школа социально-экономической мысли: Истоки, принципы, перспективы: Материалы первого Российского экономического конгресса
 |тип          = 
 |место        = М.
 |издательство = 
 |год          = 2010
 |том          = 
 |номер        = 
 |страницы     = 104—112
}}
* {{книга
|автор          = [[Семанов, Сергей Николаевич|Семанов С. Н.]]
|заглавие       = Юрий Андропов: Генсек из КГБ
|место          =
|издательство   = Эксмо, Алгоритм
|год            = 2011
|страниц        = 352
|isbn           = 978-5-699-47950-4
|тираж          = 3000
}}
* ''[[Медведев, Рой Александрович|Медведев Р. А.]]'' Андропов. — {{М.}}: Молодая гвардия, 2012. — (Жизнь замечательных людей).
* ''[[Медведев, Рой Александрович|Медведев Р. А.]]'' Генсек с Лубянки. — {{М.}}: Лета, 1993. — 222 c. — Тираж 10 000 экз. — ISBN 5-86897-002-0.
* {{книга
|автор          = Салов Е. И. 
|заглавие       = Андропов: Четыре главы из политического эссе 
|издание        = 2-е изд., испр. и доп 
|место          = Майкоп
|издательство   = ООО Качество
|год            = 2014
|страниц        = 96
|серия          = 
|isbn           = 978-5-9703-0436-5
|тираж          = 1500
}}
* {{книга
 | автор         = Синицин И. Е.
 | часть         = 
 | заглавие      = Андропов вблизи: Воспоминания о временах оттепели и застоя
 | оригинал      = 
 | ссылка        = http://profilib.com/chtenie/85671/igor-sinitsin-andropov-vblizi-vospominaniya-o-vremenakh-ottepeli-i-zastoya.php
 | издание       = 
 | ответственный = 
 | место         = М.
 | издательство  = Центрполиграф
 | год           = 2015
 | том           = 
 | страницы      = 
 | страниц       = 700
 | isbn          = 978-5-227-05745-7
}}
* {{книга
 | автор         = [[Шлейкин, Юрий Викторович|Шлейкин Ю. В.]]
 | часть         = 
 | заглавие      = Андропов. Карелия. 1940—1951
 | оригинал      = 
 | ссылка        = 
 | издание       = 
 | ответственный = 
 | место         = Петрозаводск
 | издательство  = Острова
 | год           = 2014
 | том           = 
 | страницы      = 
 | страниц       = 352
 | isbn          = 978-5-98686-057-2 
}}
* Дипломатический словарь. М.,1984,с.81
* Диенко А. Разведка и контрразведка в лицах. Энциклопедический словарь спецслужб. М., 2002
* Ярославский Край в 20 веке. Кто есть кто? Т.2: Политика. Историко-биографический справочник. Ярославль, 2008
* Горбачев А. Н.. 10000 генералов страны: Краткий биобиблиографический справочник.5 изд. М., Infogans, 2017
* ''Майоров А.'' [http://www.hrpublishers.org/ru/katalog/577.html Правда об Афганской войне]
* ''Воронов В.'' [http://text.newlookmedia.ru/?p=7735 Жандармская Мадонна]{{проверено|12|01|2014}}
* [http://sledstvie-veli.net/kaznokrady/201-kaznokrady-2-seriya-kgb-protiv-mvd.html Андропов Ю. В. КГБ против МВД…]{{недоступная ссылка|число=11|месяц=01|год=2014}}
* ''Кречетников А.'' [http://www.bbc.co.uk/russian/russia/2012/11/121112_andropov_reforms.shtml Юрий Андропов: новый Сталин или советский Дэн Сяопин?] // [[Би-Би-Си]]{{проверено|12|01|2014}}
* ''[[Млечин, Леонид Михайлович|Млечин Л.]]'' [https://web.archive.org/web/20081023174748/http://www.sem40.ru/ourpeople/destiny/15113/ Загадочный Андропов]{{проверено|12|01|2014}}
* ''Хлобустов О.'' [http://www.hrono.info/statii/2009/hlb_androp.html Об Андропове на сайте «Хронос»]{{проверено|12|01|2014}}
* ''Бабиченко Д.'' [http://www.itogi.ru/Paper2005.nsf/Article/Itogi_2005_10_01_23_1219.html Юрий Андропов, легендарная личность]
* [https://web.archive.org/web/20130815123614/http://alexeypivovarov.ru/vystrel-v-andropova/ «Выстрел в Андропова»] Фильм Алексея Пивоварова (НТВ) из серии «Дело темное»{{недоступная ссылка|число=11|месяц=01|год=2014}}
{{refend}}

== Сылтамалар ==
{{Навигация}}
* [http://gov.karelia.ru/Different/Dates/andropov.html Карелия официальная. Юрий Владимирович Андропов]{{проверено|12|01|2014}}
* http://www.kp.ru/print/23401/33897/{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{проверено|12|01|2014}}
* http://www.kp.ru/upimg/photo/31739.jpg{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Недоступная ссылка|date=Август 2019 |bot=InternetArchiveBot }}{{недоступная ссылка|число=11|месяц=01|год=2014}}
* [http://obozrevatel.com/news/2006/6/13/118103.htm Андропов фальсифицировал свою биографию]{{проверено|12|01|2014}}
* [http://www.biografija.ru/show_bio.aspx?id=3804 Андропов Юрий Владимирович ('''Биография''')]{{проверено|12|01|2014}}
* [http://gov.karelia.ru/Photos/photo.html?id=4380 Карелия официальная. Фотоархив]{{проверено|12|01|2014}}
* [http://gov.karelia.ru/Karelia/1152/22.html Ю. В. Андропов — руководитель комсомола КФССР]{{проверено|12|01|2014}}
* [http://smena-online.ru/archive/1984/1363 Похороны Ю. В. Андропова, журнал «Смена», № 1363, март 1984]{{проверено|12|01|2014}}
* [http://liders.rusarchives.ru/andropov/ Интернет-выставка «Андропов. К 100-летию со дня рождения»]{{проверено|04|01|2016}}
* {{cite web|url=http://www.zpu-journal.ru/selections/Vasiliev_Mohican-Secrets/|title        =Тайны «Могикана» (К 100-летию со дня рождения Ю. В. Андропова)|author=Васильев Ю. А.|date        =|work        =|publisher        =Информационный гуманитарный портал «[[Знание. Понимание. Умение]]»|accessdate        =2014-10-04|lang        =|archiveurl        =https://www.webcitation.org/6T475lyU3?url=http://www.zpu-journal.ru/selections/Vasiliev_Mohican-Secrets/|archivedate        =2014-10-04}}
* [[Замостьянов, Арсений Александрович|Арсений Замостьянов]]. [https://iz.ru/842626/arsenii-zamostianov/vodka-i-poriadok-chem-zapomnilsia-sovetskim-liudiam-iurii-andropov Водка и порядок: чем запомнился советским людям Юрий Андропов] ([[Известия]], 9 февраля 2019)

{{start box}}
{{succession box | before=[[Киселёв, Евгений Дмитриевич|Евгений Киселёв]]| title=[[Список послов СССР и России в Венгрии|Чрезвычайный и Полномочный Посол СССР в Венгрии]]| years=1954—1957| after=[[Громов, Евгений Иванович|Евгений Громов]]|}}
{{end box}}
{{Библиоинформация}}

{{Советлар Берлеге җитәкчеләре}}
{{ССРБ ЮШ башлыклары}}
{{Тышкы сылтамалар}}

{{DEFAULTSORT:Андропов, Юрий}}
[[Төркем:XX гасыр сәясәтчеләре]]
[[Төркем:СБКФ ҮК әгъзалары]]
[[Төркем:СБКФ ҮК сәяси бюросы әгъзалары]]
[[Төркем:Юрий Андропов| ]]
[[Төркем:ССРБ Югары Советы рәисләре]]
[[Төркем:СКБФ ҮК Генераль секретарьләре]]
[[Төркем:ССРБ ДИК рәисләре]]
[[Төркем:СКБФ XXII съезды делегатлары]]
[[Төркем:СКБФ XXIV съезды делегатлары]]
[[Төркем:СКБФ XXIII съезды делегатлары]]
[[Төркем:СКБФ XXV съезды делегатлары]]
[[Төркем:СКБФ XXVI съезды делегатлары]]</text>
      <sha1>ozurf8261k01fs5wpf59xfiw62ommxl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Габдрахман (Әлмәт районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37683</id>
    <revision>
      <id>3527715</id>
      <parentid>3507030</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:27:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>яңа бүлек исеме өстәү: /* Мәдәният */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10263" xml:space="preserve">{{ТП
|халәт         = село
|татар исеме    = Габдрахман
|чын исем       = Габдрахман
|ил             = Россия
|герб           = 
|байрак         = 
|герб киңлеге   = 
|байрак киңлеге = 
  |lat_deg =54 |lat_min =46 |lat_sec = 33
  |lon_deg =52 |lon_min =29 |lon_sec = 27 
|CoordAddon     = type:city(17800)_region:RU
|CoordScale     = 250000
|ЯндексХарита  = 
|ил харитасы зурлыгы  =300
|төбәк харитасы зурлыгы  =300
|район харитасы зурлыгы  =250
|төбәк төре     = Республика
|төбәк          = Татарстан
|төбәк җәдвәлдә = Татарстан
|район төре      = муниципаль район
|район        = Әлмәт районы
|район җәдвәлдә= 
|җәмгыять төре=
|җәмгыять       = 
|җәмгыять таблицада        = 
|ил харитасы        = 
|төбәк харитасы    = 
|эчке бүленеш       = 
|башлык төре        = 
|башлык        = 
|нигезләү датасы = 1747
|беренче телгә алу  = 
|элеккеге исемнәр   = 
|мәйдан         = 
|биеклек төре       = 
|ТП мәркәзе биеклеге = 
|климат         = dfb — дымлы континенталь
|рәсми тел      = 
|халык саны     = 1715
|исәп елы       = 2010
|халык тыгызлыгы  = 
|агломерация      = 
|милли состав     = 
|дини состав      = 
|этнохороним      = 
|сәгать кушагы        = +3
|DST        = 
|телефон коды   = 
|почта индексы  = 423441
|почта индекслары        = 
|автомобиль коды        = 16, 116
|Commons-та төркем        = 
|сайт        = 
|сайт теле        = 
|сайт теле2       = 
|сайт теле3        = 
|сайт теле4        = 
|сайт теле5        = 
|add1n         = 
|add1        = 
|add2n        = Урысча топонимы
|add2       = Абдрахманово
|add3n        = 
|add3        = 
}}
&lt;small&gt;{{мәгънәләр|Габдрахман}}&lt;/small&gt;
'''Габдрахман''' — [[Татарстан Республикасы]]ның [[Әлмәт районы]]ндагы татар авылы. [[Зәй елгасы]] буенда урнашкан.

== Географиясе ==
[[Әлмәт]] шәһәреннән 18 км көньяк-көнчыгыштарак урнашкан. Авыл аркылы Р239 автомобиль юлы уза&lt;ref&gt;Татар энциклопедиясе: 6 томда /Баш мөхәррир М.Х.Хәсәнов, җав.мөхәррир Г.С.Сабирҗанов. Казан: &quot;ТР ФАнең Татар энциклопедиясе институты&quot; дәүләт учреждениясе, 2010. 2 т.: Г-Й. б.9.&lt;/ref&gt;.

Халык саны — 1715 кеше. 
== Тарих ==
Кама аръягының көньяк-көнчыгышындагы күпчелек авыллар кебек үк, Габдрахман авылы да XVIII йөзнең беренче яртысында барлыкка килгән. Авылга нигез салучы булып Надыр Уразмәтовның&lt;ref&gt;https://zen.yandex.ru/media/liliyagabdrafikova/kak-tatarin-iz-zakazania-upravlial-zakamem-ob-osnovatele-nadyrovskoi-volosti-pervom-neftianike-nadyre-urazmetove-5fbf5aab0b4af80149dc3ef6&lt;/ref&gt; туганы Габдрахман Бикмәтов (Бикмөхәммәтов) (1678-1748) санала. 
Икенче юрама буенча, авыл [[1728 ел]]да Самара ягындагы [[Гали (Самара өлкәсе)|Гали]] авылы кешеләре тарафыннан нигезләнгән&lt;ref&gt;{{Citation |title=архив күчермәсе |url=https://almet-history.tatneft.ru/naselennie-punkti/a---zh/abdrahmanovo?lang=ru |access-date=2021-01-20 |archive-date=2020-10-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201019122454/http://almet-history.tatneft.ru/naselennie-punkti/a---zh/abdrahmanovo?lang=ru |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;. 

Габдрахман авылындагы мәчет беренче тапкыр 1749 елда телгә алына&lt;ref&gt;Татар энциклопедиясе: 6 томда /Баш мөхәррир М.Х.Хәсәнов, җав.мөхәррир Г.С.Сабирҗанов. Казан: &quot;ТР ФАнең Татар энциклопедиясе институты&quot; дәүләт учреждениясе, 2010. 2 т.: Г-Й. б.9.&lt;/ref&gt;.

Җанисәпнең икенче (1747) ревизиясе буенча, авылда 36 җан ясаклы татар&lt;ref&gt;{{Книга|автор=|заглавие=Татары Уфимского уезда (материалы переписей населения 1722-1782 гг.)|ответственный=Р.Р.Исхаков|год=2020|издание=|место=Казань|издательство=Институт истории им. Ш.Марджани АН РТ|страницы=65|страниц=192|isbn=978-594981-351-5}}&lt;/ref&gt;, ә өченче (1762 ел) ревизия материаллары буенча, 22 җан ясаклы татар яшәгән&lt;ref&gt;{{Книга|автор=|заглавие=Татары Уфимского уезда (материалы переписей населения 1722-1782 гг.)|ответственный=Р.Р.Исхаков|год=2020|издание=|место=Казань|издательство=Институт истории им. Ш.Марджани АН РТ|страницы=79|страниц=192|isbn=978-594981-351-5}}&lt;/ref&gt;. Алар старшина Йосыф Надыров командасына кергәннәр. Күпчелеге чыгышлары белән Казан өязеннән, Надыр Уразмәтов белән туган булып, Казан ханлыгы тарханнары токымыннан булганнар. Дүртенче (1782 ел) ревизия буенча, Габдрахман авылында 52 җан типтәр һәм 12 җан ясаклы татар теркәлгән&lt;ref&gt;{{Книга|автор=|заглавие=Татары Уфимского уезда (материалы переписей населения 1722-1782 гг.)|ответственный=Р.Р.Исхаков|год=2020|издание=|место=Казань|издательство=Институт истории им. Ш.Марджани АН РТ|страницы=176, 128|страниц=192|isbn=978-594981-351-5}}&lt;/ref&gt;. Сигезенче (1834) ревизия буенча, 183 җан типтәр һәм 94 җан башкорт сословиясенә кергән ир-ат исәпләнә. 1859 елда Габдрахман авылында 817 җан ир-ат булган.

Алдагы җанисәп язмаларында авыл халкы үзен татар дип терки. 

ХХ йөз башында авылда 2 мәчет, 2 мәктәп, 2 су тегермәне була; һәр чәршәмбе саен базар оештырыла&lt;ref&gt;Татар энциклопедиясе: 6 томда /Баш мөхәррир М.Х.Хәсәнов, җав.мөхәррир Г.С.Сабирҗанов. Казан: &quot;ТР ФАнең Татар энциклопедиясе институты&quot; дәүләт учреждениясе, 2010. 2 т.: Г-Й. б.9.&lt;/ref&gt;. 

Бу авылда Үзәк диния нәзарәтенең икенче мөфтие Габдессәлам бине Габдеррәхим бине Габдеррахман бине Мөхәммәд әл-Бөгелмәви әл-Габдери туган&lt;ref&gt;Ш.Б.Мәрҗани. Мөстәфадел-әхбар фи әхвали Казан вә Болгар (Казан һәм Болгар хәлләре турында файдаланылган хәбәрләр). Казан, Татар.кит.нәшр., 1989. б.214.&lt;/ref&gt;
== Мәдәният ==
[[Файл:Габдрахман авылы музее.jpg|200px|thumb|right| [[Габдрахман туган якны өйрәнү музее|Туган якны өйрәнү музее]]]]
* [[Габдрахман туган якны өйрәнү музее|Туган якны өйрәнү музее]]
== Танылган шәхесләр ==
* [[Габдессәлам Габдерәхимов]] (1765-1840), [[Үзәк диния нәзарәте]]ндә икенче мөфти. 
* [[Афзал Таһиров]] (1890-1937), татар язучысы. 
* [[Фазыл Туйкин]] — укытучылык иткән. 
* [[Шәфәгать Тәхәветдинов]], [[Татнефть]] берләшмәсе ген. директоры. 
* [[Энҗе Мөэминова]], шагыйрә. 1949—1974 елларда мәктәптә математика укыткан.
* [[Тукай Габдрахманов]] (1939), [[инженер]].

== Демография ==
{{Халык саны.wd||Таблица}}

Төп милләтләр ([[1989 ел]]гы җанисәп буенча): [[татарлар]].

== Климат ==
{{temperatura12-y-cyrillic|-11|-10.8|-5.7|4.8|13.9|19|20.7|18.2|12.6|4.6|-4.6|-10.2|4.3}}
Климат уртача континенталь. [[Кёппен климатлар классификация|Кёппен-Гейгер климатлар классификациясе]] буенча климатның коды: Dfb&lt;ref&gt;[http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/present.htm#data World Map of the Köppen-Geiger climate classification, Institute for Veterinary Public Health, University of Veterinary Medicine Vienna]&lt;/ref&gt;. Уртача еллык һава температурасы 4.3&amp;nbsp;°C.&lt;ref&gt;[http://www.retscreen.net NASA Surface meteorology and Solar Energy Data Set, RETScreen International]&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
== Чыганаклар ==
* Татарская энциклопедия, Институт Татарской энциклопедии (ИТЭ) Академии наук РТ.

{{Әлмәт районы}}</text>
      <sha1>1hr1o406nu8pwjhqinkp2w24euoql43</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ямбакты (Спас районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40795</id>
    <revision>
      <id>3527818</id>
      <parentid>2801211</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:20:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>85.140.1.37</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4415" xml:space="preserve">{{ТП
|халәт         = село
|татар исеме    = Ямбакты
|чын исем       = Ямбакты
|ил             = Россия
|герб           = 
|байрак         = 
|герб киңлеге   = 
|байрак киңлеге = 
|lat_deg  = 
|lat_min  = 
|lat_sec  = 
|lon_deg  = 
|lon_min  = 
|lon_sec  = 
|CoordAddon     = type:city(17800)_region:RU
|CoordScale     = 250000
|ЯндексХарита  = 
|ил харитасы зурлыгы  =300
|төбәк харитасы зурлыгы  =300
|район харитасы зурлыгы  =250
|төбәк төре     = Республика
|төбәк          = Татарстан
|төбәк җәдвәлдә = Татарстан
|район төре      = муниципаль район
|район        = Спаск районы
|район җәдвәлдә= 
|җәмгыять төре=
|җәмгыять       = 
|җәмгыять таблицада        = 
|ил харитасы        = 
|төбәк харитасы    = 
|эчке бүленеш       = 
|башлык төре        = 
|башлык        = 
|нигезләү датасы = 
|беренче телгә алу  = 
|элеккеге исемнәр   = 
|мәйдан         = 
|биеклек төре       = 
|ТП мәркәзе биеклеге = 
|климат         = dfb — дымлы континенталь
|рәсми тел      = 
|халык саны     = 531
|исәп елы       = 2010
|халык тыгызлыгы  = 
|агломерация      = 
|милли состав     = 
|дини состав      = 
|этнохороним      = 
|сәгать кушагы        = +3
|DST        = 
|телефон коды   = 
|почта индексы  = 422857
|почта индекслары        = 
|автомобиль коды        = 16, 116
|Commons-та төркем        = 
|сайт        = 
|сайт теле        = 
|сайт теле2       = 
|сайт теле3        = 
|сайт теле4        = 
|сайт теле5        = 
|add1n         = 
|add1        = 
|add2n        = Русча топонимы
|add2       = Ямбухтино
|add3n        = 
|add3        = 
}}
'''Ямбакты''' — [[Татарстан Республикасы]]ның [[Спас районы]]ндагы авыл.

Вакыт зонасы — MSK (Мәскәү вакыты) яки UTC+3. Почта индексы — 422857.

Ямбакты авылы [[Болгар]]дан 50 км, Казаннан 160 км, [[Базарлы Матак]]тан 20 км ераклыкта урнашкан. Халкы - татарлар, Җ харефе белан сөйләшәләр, мәсәлән: янгыр - җангыр, егет - җегет, яуган - җауган. Авыл эчендә 6 күл бар: Арткы ([[Арттагы күл]]), Бәби ([[Абкалар]]?), Урам, Кыяклы, Чуаш күле, Шатун күле. Авыл уртасыннан коры елга ([[Ямбакты (елга)|Ямбакты елгасы]]) уза. Авылның рельефы ермаклар белән телгәләнгән.

Рәссам [[Айрат Хәмидуллин]]&lt;nowiki/&gt;ның бабасы шушы авылның рәисе булып торган. Соңыннан Казанга күчкән. Ямбактыдан Яңа Бистәсенең Ямки урынына күчкән.

== Климат ==
{{temperatura12-y-cyrillic|-10.3|-10.4|-5.4|5.5|14.3|19|20.9|18.5|12.8|5|-3.9|-9.5|4.7}}
Климат уртача континенталь. [[Кёппен климатлар классификация|Кёппен-Гейгер климатлар классификациясе]] буенча климатның коды: Dfb&lt;ref&gt;[http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/present.htm#data World Map of the Köppen-Geiger climate classification, Institute for Veterinary Public Health, University of Veterinary Medicine Vienna]&lt;/ref&gt;. Уртача еллык һава температурасы 4.7&amp;nbsp;°C.&lt;ref&gt;[http://www.retscreen.net NASA Surface meteorology and Solar Energy Data Set, RETScreen International]&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
== Чыганаклар ==
* Татарская энциклопедия, Институт Татарской энциклопедии (ИТЭ) Академии наук РТ.

{{Спас районы}}</text>
      <sha1>mtf3e241tmwlilpri1hk0oa13tzrkdq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үзәк диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43534</id>
    <revision>
      <id>3527735</id>
      <parentid>3504824</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:54:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Чыганак */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9232" xml:space="preserve">[[File:Ljalja-Tjulpan.jpg|[[Лалә-Тюльпан]] - Үзәк диния нәзарәтенең баш мәчете.|thumb|right|300px]]

'''Үзәк диния нәзарәте''' — Россия мөселманнарының иң борынгы дини идарәсе. Аның эшчәнлеге Россия территориясендә ([[Кавказ]]дан гайре), [[Беларусь|Беларусь республикасы]]нда, [[Молдова]] һәм [[Латвия]]дә урнашкан мөселман дини оешмаларына карый. [[Уфа]] шәһәрендә урнашкан.

Диния Нәзарәте шактый катлаулы тарихка ия. Чөнки Россиядә [[Ислам]]га карата мөнәсәбәт һәрвакыт каршылыклы булган. Иң кыен чорларның берсе — Совет хакимияте еллары. 
 
== Тарихи мәгълүмат ==
=== Патшалар заманы ===
Россиянең Үзәк диния нәзарәте, патшабикә [[Екатерина II]] фәрманы белән, [[1788 ел]]ның [[22 сентябрь|22 сентябрендә]] төзелә. [[1789 ел]]ның декабрендә Уфада ачыла. Баштан ук ул «Уфа (1796 елдан – [[Ырымбур]]) Диния магометаннар законы җыены» дип атала. Аның вәкаләтләре Уфа {{коммент|калгайлыгы|наместниклыгы}} һәм [[Ырымбур губернасы]] (соңрак, Таврический наместниклыгыннан тыш, тоташ Россиядә) биләмәләрендә тормышка ашырыла.

Үзәк диния нәзарәте [[1846 ел|1846]]—[[1917 ел|1917]] елларда [[Ырымбур]] магометан (мөселман) дини җыелышы дип атала. Аннан инде ул гел Уфа исеме белән бәйле һәм аның идарәчелеге дә шушында була.

=== Инкыйлабтан соңгы еллар ===
Инкыйлабтан соң үз эшчәнлеген I Мөселман корылтае ([[1920 ел]], 16—25 сентябрь) яңарта (уздыру урыны Уфа). Ул Россиянең Европа өлеше, Себер вә Казакстан Үзәк Диния Нәзараты исеме ала. Мөфти итеп яңадан [[Галимҗан Баруди]] сайлана.

[[1923 ел]]ның 10-25 июньдә II Мөселман Корылтаенда (Уфа) мөфти итеп билгеле дин галиме, тарихчы, казый [[Риза Фәхретдин]] сайлана.

=== Сугыш һәм сугыштан соңгы чор ===
1943 елда [[Үзәк Азия]] һәм [[Казакстан]] Диния Нәзарәте оеша ([[Ташкәнт]]тә). [[1944 ел]]да [[СССР|ССРБ]] территориясендә Кавказ арты диния нәзаратына өстәп ([[Баку]]), тагын бер мөстәкыйль Үзәк төзелә: Төньяк Кавказ ([[Буйнакск]], хәзер [[Махачкала]]). Үзәк Диния нәзарәты исеме [[СССР]]ның Европадагы Үзәк өлеше вә Себер (Уфа) Диния Нәзарәте итеп үзгәртелә.

Сугыштан соңгы елларда дини тормыш җанлана башлый, яңа мәчетләр, дини оешмалар ачыла. Дини культлар эше буенча Советның Башкортстандагы вәкиле язганча: “Элеккеге мөфти [[Габдрахман Рәсүлев|Рәсүлев]] үзенең гамәлләре белән теркәлмәгән дини жәмгыятьләрнең һәм төркемнәрнең күбәеп китүенә мөмкинлек бирде,... ул бернинди тикшерүсез “таныклыклар”, ягъни кичекмәстән башкарылырга тиешле дини кануннарны үтәргә хокуклар бирде, бөтен дини төркемнәрне еллык календарьлар белән тәэмин итеп торды”.

[[1948 ел]]ның октябрь аенда эчке Россия вә Себер мөселманнарының Үзәк Диния Нәзарәте үзенең IV корылтаен үткәрә. Мондый съездның өченчесе һәм соңгысы [[1926 ел]]да, ягъни Совет дәүләте дингә карата түземле сәясәт алып барган вакытта уздырыла. Әлеге корылтайда Казан мөхтәсибе Кадыйров [[Татарстан]]дагы 30 мәчетсез мулланы рәсми рәвештә теркәргә кирәк дигән тәкъдим белән чыга. Аларны &quot;санитар муллалар&quot; дип йөрткәннәр. Кадыйров бу уңайдан [[Татарстан хөкүмәте каршындагы дин эшләре шурасы|Дини Культлар эше буенча Советы]] вәкиле [[Хәбиб Багаев|Багаев]] белән сөйләшкәнлеген һәм аның каршы булмаганлыгын хәбәр итә. Кадыйровны башка төбәк мөхтәсибләре дә яклап чыгалар. Ләкин мөфти Рәсүлев, хөкүмәт вәкиле белән киңәшләшкәннән соң, мәчетсез муллаларны билгеләүне туктатырга кирәк, дип чыгыш ясый. Бу күренешне Диния Нәзарәтенең яңа уставы тыя.

Шул ук [[1948 ел]]да [[ССРБ Министрлар Шурасы|СССР Министрлар Шурасы]] каршындагы Дини культлар эше буенча Совет үзенең барлык җирле вәкилләрен дини оешмаларны теркәмәскә кисәтә. Совет хөкүмәтенең дингә каршы көрәше кабат [[1950 ел]]дан соң, мөфти Г.Рәсүлев вафат булгач көчәеп китә. [[1950]]нче елларның башыннан алып мәчет-мәхәлләләрне теркәү мөмкин булмый башлый.

=== Хәзерге чор ===
[[1989 ел]]да, мөфти [[Тәлгат Таҗетдин]] тырышлыгы белән рөхсәт ителгән Нәзарәтнең 200 еллыгы [[Болгар дәүләте]]нең ислам динен кабул итүенең 1100 еллыгы итеп үткәрелә. Ул вакытта Үзәк диния нәзарәтенә 131 мәчет буйсына.

Тиздән бердәм Диния нәзарәтен таркату процессы башлана. Башкорт милли үзәге нәзарәт җитәкчелеген татар шовинизмында гаепләп чыга. [[1992 ел]]да беренче булып Башкортстан дини идарәсе бүленеп чыга.

Бүген Үзәк диния нәзараты 27 төбәк Дини идарәне, 2500 артык мөселман җәмәгатен берләштерә.

== Мөфтиләр ==
* [[Мөхәммәтҗан Хөсәенов]] ([[1789 ел|1789]]—[[1824 ел|1824]])
* [[Габдессәлам Габдрәхимов]] ([[1825 ел|1825]]—[[1840 ел|1840]])
* [[Габделвахит Сөләйманов]] ([[1840 ел|1840]]—[[1862 ел|1862]])
* [[Сәлимгәрәй Тәфкилев]] ([[1865 ел|1865]]—[[1885 ел|1885]])
* [[Мөхәммәдьяр Солтанов]] ([[1886 ел|1886]]—[[1915 ел|1915]])
* [[Сафа Баязитов]] ([[1915 ел|1915]]—[[1917 ел|1917]])
* [[Галимҗан Баруди]] ([[1917 ел|1917]]—[[1921 ел|1921]])
* [[Риза Фәхретдин]] ([[1923 ел|1923]]—[[1936 ел|1936]])
* [[Габдрахман Рәсүлев]] ([[1936 ел|1936]]—, [[1944 ел|1944]]—[[1950 ел|1950]])
* [[Шакир Хиялетдинов]] ([[1951 ел|1951]]—[[1974 ел|1974]])
* [[Габделбари Исаев]] ([[1975 ел|1975]]—[[1980 ел|1980]])
* [[Тәлгать Таҗетдин]] ([[1980 ел|1980]])

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

== Чыганак ==
* [http://tat.e-islam.ru/books/public/history/ Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния Нәзарәте тарихы]
* [http://tat.tatar-inform.ru/news/2008/10/6/41082/ Уфадагы Үзәк диния нәзаратына 220 ел тулуга багышланган чаралар дәвам итә]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}
{{Rq|image}}

[[Төркем:Ислам]]
[[Төркем:Ырынбур]]
[[Төркем:Уфа]]
[[Төркем:Россия оешмалары]]
[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]</text>
      <sha1>380lhtm9cyi679i9dgejuinrq6glbnz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таганай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47144</id>
    <revision>
      <id>3527577</id>
      <parentid>3171192</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:42:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5213" xml:space="preserve">{{ТП-Россия
|халәт = авыл
|татар исеме= Таганай

|чын исем ={{lang-ru|Таганай}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Златоуст шәһәр округы{{!}}Златоуст шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 20
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456200
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Таганай''' ({{lang-ru|Таганай}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Златоуст шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Россия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 18|| 20|| 10|| 10
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (100%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Златоуст шәһәр округы}}

[[Төркем:Златоуст шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>g76o0nsuaayulrks985o8cp4uxkj4fn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ямал-Ненец автономияле округы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47931</id>
    <revision>
      <id>3527961</id>
      <parentid>3521003</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:00:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18188" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;font-size: 85%; width:360px;&quot;
|style=&quot;text-align: center&quot; colspan=&quot;2&quot; |[[Россия Федерациясе субъектлары|Россия Федерациясе субъекты]]
|-
|style=&quot;border-top:1px solid grey; border-bottom:1px solid grey; background: #a3eea3; font-size: 110%; text-align: center&quot; colspan=&quot;2&quot; |&lt;big&gt;'''Ямал-Ненец автономияле округы&lt;/big&gt;&lt;br /&gt;Ямало-Ненецкий автономный округ&lt;br /&gt;Ямалы-Ненёцие автономной ӈокрук
&lt;!--Русское название: префикс (например, республика) + имя + постфикс (например, область)--&gt;
{{#if:{{{OfNm1|}}}| &lt;br /&gt;'''{{{OfNm1}}}'''&lt;!--Название на другом государственном языке--&gt;
}}{{#if:{{{OfNm2|}}}| &lt;br /&gt;'''{{{OfNm2}}}'''&lt;!--Название на третьем государственном языке--&gt;}}
|-
|align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;|

{| width=&quot;100%&quot; 
|align=&quot;center&quot; width=&quot;150px&quot; style=&quot;vertical-align:middle&quot;| {{#if:{{{|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|[[Рәсем:Flag of Yamal-Nenets Autonomous District.svg|160px]] }}&lt;!--Флаг субъекта федерации--&gt;
|align=&quot;center&quot; width=&quot;150px&quot; style=&quot;vertical-align:middle&quot;| {{#if:{{{FSCoA|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|[[Рәсем:Coat of Arms of Yamal Nenetsia.svg|100px]] }}&lt;!--Герб субъекта федерации--&gt;
|-
|align=&quot;center&quot; width=&quot;150px&quot; style=&quot;background: #f0f0f0&quot;| Байрак
|align=&quot;center&quot; width=&quot;150px&quot; style=&quot;background: #f0f0f0&quot;| Герб
|}

|-
|align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot; style=&quot;border-bottom:1px #aaa solid; border-top:1px #aaa solid&quot;| 
[[Рәсем:Yamalo-Nenets in Russia.svg|340px]] &lt;!--Субъект Федерации на карте России --&gt;
|- 
| width=&quot;140px&quot; style=&quot;background: #a3eea3; text-align: right; padding-right: 5px;&quot;|
'''[[Башкала]]'''&lt;!--Столица/админ. центр--&gt;
| [[Салехард]]&lt;!--Назв. столицы/админ. центра--&gt;
|-
| style=&quot;background: #a3eea3; text-align: right; padding-right: 5px;&quot;|
'''[[Мәйдан]]'''
| {{#if:{{{AreaRnk|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|[[Россия Федерациясе субъектларның мәйдан буенча исемлеге|9-нче]] &lt;!--Место в списке--&gt;}}
|-
| style=&quot;background: #f0f0f0; text-align: right; padding-right: 5px;&quot;|
- Барлыгы&lt;br /&gt;

- Су
|
769 250 км²&lt;ref&gt;{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.gks.ru/bgd/free/b10_107/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Ctab1-01-09.xls |access-date=2012-11-30 |archive-date=2012-10-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121018030426/http://www.gks.ru/bgd/free/b10_107/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Ctab1-01-09.xls |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;

10,1 %
|-

{{#if:{{{PopQty|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|
{{!}} style=&quot;background: #a3eea3; text-align: right; padding-right: 5px;&quot; {{!}}
'''Халык саны'''
{{!}}
{{#if:{{{PopRnk|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|[[Россия Федерациясе субъектларның халык саны буенча исемлеге|28-нче]]&lt;!--Место в списке--&gt;}}
{{!}}-
{{!}} style=&quot;background: #f0f0f0; text-align: right; padding-right: 5px;&quot; {{!}}
- Барлыгы&lt;br /&gt;

- Халык тыгызлыгы
{{!}} 522 798 кеше ([[2010]])&lt;br /&gt;

0,7 кеше/км²
{{!}}-
}}

{{#if:{{{GDP|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|
{{!}} style=&quot;background: #a3eea3; text-align: right; padding-right: 5px;&quot; {{!}}
'''Тулаем региональ продукт'''
{{!}}
{{#if:{{{GDPRnk|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|[[Россия Федерациясе субъектларның ТРП буенча исемлеге|2-нче]]&lt;!--Место в списке--&gt;}}
{{!}}-
{{!}} style=&quot;background: #f0f0f0; text-align: right; padding-right: 5px;&quot; {{!}}
- Барлык, агымдагы бәядә&lt;br /&gt;

- Кеше башына
{{!}} 771,769 млрд. сум &lt;ref&gt;{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/vvp/vrp98-10.xls |access-date=2012-06-19 |archive-date=2012-06-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120619102950/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/vvp/vrp98-10.xls |dead-url=no }}&lt;/ref&gt; ([[2010]])&lt;br /&gt;

1 413 мең сум
{{!}}-
}}

{{#if:{{{FedDistrNm|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|
{{!}} style=&quot;background: #a3eea3; text-align: right; padding-right: 5px;&quot; {{!}}
'''[[Россия Федерациясенең федераль округлары|Федераль округы]]'''
{{!}} [[Урал федераль округы|Урал]]&lt;!--Название федерального округа--&gt;
{{!}}-
}}

{{#if:{{{EcRegNm|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|
{{!}} style=&quot;background: #a3eea3; text-align: right; padding-right: 5px;&quot; {{!}}
'''[[Россия Федерациясенең икътисади районнары|Икътисади районы]]'''
{{!}} [[Көнбатыш Себер икътисади районы|Көнбатыш Себер]]&lt;!--название экономического региона --&gt;
{{!}}-
}}

{{#if:{{{OfLangs|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|
{{!}} style=&quot;background: #a3eea3; text-align: right; padding-right: 5px;&quot; {{!}}
'''[[Рәсми тел|Рәсми тел(ләр)]]'''&lt;!--или Государственные языки, если их больше одного --&gt;
{{!}} [[рус теле]] &lt;!--Ссылки на языки, разделяемые запятой --&gt;
{{!}}-
}}

{{#if:{{{HeadTtl|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|
{{!}} style=&quot;background: #a3eea3; text-align: right; padding-right: 5px;&quot; {{!}}
'''Губернатор''' &lt;!--Наименование должности главы исполнительной власти субъекта Федерации (Президент/губернатор/и т.д.)--&gt;
{{!}} Дмитрий Кобылкин&lt;!--Фамилия, Имя Отчество--&gt;
{{!}}-
}}

{{#if:{{{LegislTtl|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|
{{!}} style=&quot;background: #a3eea3; text-align: right; padding-right: 5px;&quot; {{!}}
'''Закон чыгару Җыелышының рәисе'''&lt;!--Наименование должности главы законодательной власти субъекта Федерации (Председатель парламента /и т.д.)--&gt;
{{!}} Сергей Ямкин&lt;!--Фамилия, Имя Отчество--&gt;
{{!}}-
}}

{{#if:{{{CadNo|&lt;noinclude&gt;-&lt;/noinclude&gt;}}}|
{{!}} style=&quot;background: #a3eea3; text-align: right; padding-right: 5px;&quot; {{!}}
'''[[Россия Федерациясе субъектларның кодлары|РФ субъекты коды]]'''
{{!}} 89&lt;!--Код субъекта РФ--&gt;
{{!}}-
}}

| style=&quot;background: #a3eea3; text-align: right; padding-right: 5px;&quot; |
'''[[Россия сәгать пояслары|Сәгать поясы]]'''
| MSK+2 ([[UTC+6]])&lt;!--Часовой пояс относительно UTC --&gt;
|-
|}
'''Яма́л-Не́нец автоно́мияле о́кругы''' ({{lang-ru|Ямало-Ненецкий автономный округ}}, {{lang-yrk|Ямалы-Ненёцие автономной ӈокрук}}) — [[Россия Федерациясе]]нең субъекты ([[Төмән өлкәсе]] составында).

Округның административ үзәге — [[Салехард]] каласы.

== Чиктәшлек ==
{|class=&quot;standard sortable&quot;
!Як!!Россия субъекты
|-
|Төньяк-көнбатыш|| [[Ненец автономияле округы]]
|-
|Көнчыгыш|| [[Красноярск крае]]
|-
|Көньяк|| [[Хант-Манси автономияле округы]]
|-
|Көнбатыш|| [[Коми Республикасы]]
|-
|}

== География ==
ЯНАО Көнбатыш Себер түбәнлегенең төньяк өлешендә урнашкан. [[Ямал ярымутравы|Ямал]], Таз һәм Гыда урымутраулары вә Белый, Олений, Шокальский утраулаыннан гыйбарәт. Җир өсте — түбәнлек (уртача биеклек 50–100 м), көнбатышта гына таулар (Котып Уралның көнчыгыш битләүләре, иң биек ноктасы — 1499 м, Пайер тавы) бар. Округ күбсенченчә Котып түгәрәгеннән төньяктарак урнашкан. 

Климаты кискен континенталь, бик суык. Гыйнварның уртача температурасы -22°…-26°, июльнеке +4°…+14°. Елга 200– 400 мм явым төшә. Вегетация дәвере 50—100 көн. 

Эре елгалар: [[Об]], Надым, Пур, Таз, Полуй. Күлләр күп (эреләр: Ярато, Нытто, Ямбуто). 

Тундра, глейлы, сазлык, глейлы-көлсу һәм көлсу туфраклары бар. Территориясенең 3/4 өлеше тундра һәм урманлы тундра үсемлекләре белән каплпнган. 

Тундрада кыргый хайваннардан: төньяк боланы, ак куян, бүре, себер көзәне, йоклач вә башкалар; кошлардан ак һәм тундра кыртавыклары, суер бар. Елга һәм күлләр балыкка бай. 

=== Файдалы казылмалар ===
* [[:ru:Уренгойское газовое месторождение|Уренгой газ чыганагы]]
* [[:ru:Южно-Русское нефтегазовое месторождение|Южно-Русское нефть һәм газ чыганагы]]
* Находка газ чыганагы
* Ямбург нефтегазоконденсат чыганагы
* Еты-Пур нефть чыганагы

Углеводород запаслар буенча ЯНАО Россия регионнар арасында беренче урыннарда тора.

== Тарих ==
Ямало-Ненец автономияле округы (башта — [[милли округ]]) Урал өлкә составында [[1930 ел]]да барлыкка килә. Аннары округ Обь-Иртыш һәм [[Омск өлкәсе]] составына керә, ә [[1944 ел]]да [[Төмән өлкәсе]] составына керә.

[[1977 ел]]дан — автономияле округ.

== Демография ==
ЯНАО халык саны — 546 170 кеше ([[БөтенРоссия халык санын алу, 2010|2010 җанисәбе]] буенча); халык тыгызлыгы — 0,7 кеше/км².

Халык табигый үсеше — 9,8 (1000 кешегә, [[2010]]).

Халыкның 84,9 % шәһәрләрдә яши.

== Милли состав ==
{| class=&quot;standard&quot;
!Халык ||[[1959]]||[[1970]]||[[1979]]||[[1989]]||[[2002]] ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120126074108/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 |date=2012-01-26 }}) ||[[2010]]&lt;ref&gt;{{Citation |title=Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |access-date=2012-01-04 |archive-date=2017-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171020093517/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Руслар]]|| align=&quot;right&quot; |27 789 (44,58 %) || align=&quot;right&quot; | 37 518 (46,91 %) || align=&quot;right&quot; |93 750 (59,02 %) || align=&quot;right&quot; |292 808 (59,17 %) || align=&quot;right&quot; |298 359 (58,9 %) || align=&quot;right&quot; |312 019 (61,7 %)
|-
|[[Украиннар]]|| align=&quot;right&quot; | 1921 (3,08 %) || align=&quot;right&quot; | 3026 (3,78 %) ||align=&quot;right&quot; | 15 721 (9,90 %) ||align=&quot;right&quot; | 85 022 (17,18 %) || align=&quot;right&quot; | 66 080 (13,03 %) || align=&quot;right&quot; |48 985 (9,7 %)
|-
|[[Ненецлар]]|| align=&quot;right&quot; | 13 977 (22,42 %) || align=&quot;right&quot; | 17 538 (21,93 %) || align=&quot;right&quot; | 17 404 (10,96 %) || align=&quot;right&quot; | 20 917 (4,23 %) || align=&quot;right&quot; | 26 435 (5,21 %) || align=&quot;right&quot; |29 772 (5,9 %)
|-
|[[Татарлар]]|| align=&quot;right&quot; | 3952 (6,34 %) || align=&quot;right&quot; | 4653 (5,82 %) || align=&quot;right&quot; | 8556 (5,39 %) || align=&quot;right&quot; | 26 431 (5,34 %) || align=&quot;right&quot; | 27 734 (5,47 %) || align=&quot;right&quot; | 28 509 (5,6 %)
|-
|[[Хантлар]]|| align=&quot;right&quot; | 5519 (8,85 %) || align=&quot;right&quot; | 6513 (8,14 %) || align=&quot;right&quot; | 6466 (4,07 %) || align=&quot;right&quot; | 7247 (1,46 %) || align=&quot;right&quot; | 8760 (1,76 %) || align=&quot;right&quot; |9 489 (1,9 %)
|-
|[[Әзериләр]]|| align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 28 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 308 (0,2 %) || align=&quot;right&quot; | 3418 (0,69 %) ||align=&quot;right&quot; | 8353 (1,6 %) || align=&quot;right&quot; |9 291 (1,8 %)
|-
|[[Башкортлар]]|| align=&quot;right&quot; | 25 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 113 (0,1 %) || align=&quot;right&quot; | 871 (0,5 %) || align=&quot;right&quot; | 6830 (1,38 %) || align=&quot;right&quot; | 7932 (1,56 %)|| align=&quot;right&quot; |8 297 (1,7 %)
|-
|[[Беларуслар]]|| align=&quot;right&quot; | 388 (0,6 %) || align=&quot;right&quot; | 808 (1,01 %) || align=&quot;right&quot; | 2121 (1,34 %) || align=&quot;right&quot; | 12 609 (2,55 %) || align=&quot;right&quot; | 8989 (1,77 %) || align=&quot;right&quot; |6 480 (1,3 %)
|-
|[[Комилар]]|| align=&quot;right&quot; | 4866 (7,81 %) || align=&quot;right&quot; | 5445 (6,81 %) || align=&quot;right&quot; | 5642 (3,55 %) ||align=&quot;right&quot; | 5746 (1,16 %) || align=&quot;right&quot; | 6177 (1,22 %) || align=&quot;right&quot; |5 141 (1,0 %)
|-
|[[Молдаваннар]]|| align=&quot;right&quot; | 211 (0,3 %) ||align=&quot;right&quot; | 191 (0,2 %) || align=&quot;right&quot; | 537 (0,3 %) || align=&quot;right&quot; | 5570 (1,13 %) || align=&quot;right&quot; | 5400 (1,07 %) || align=&quot;right&quot; |4 712 (0,9 %)
|-
|[[Комыклар]]|| align=&quot;right&quot; | - (0,0 %) ||align=&quot;right&quot; | - (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | - (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; |4 466 (0,9 %)
|-
|[[Ногайлар]]|| align=&quot;right&quot; | - (0,0 %) ||align=&quot;right&quot; | - (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | - (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; |3 479 (0,7 %)
|-
|[[Чуашлар]]|| align=&quot;right&quot; | - (0,0 %) ||align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; |3 471 (0,7 %)
|-
|[[Селькуплар]]|| align=&quot;right&quot; | 1245 (2,00 %) || align=&quot;right&quot; | 1710 (2,14 %) || align=&quot;right&quot; | 1611 (1,01 %) ||align=&quot;right&quot; | 1530 (0,31 %) || align=&quot;right&quot; | 1797 (0,35 %) || align=&quot;right&quot; |1 988 (0,4 %)
|-
|Башка милләтләр || align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; | н.д. ||align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; | н.д. || align=&quot;right&quot; |29 288 (5,8 %)
|-
|Милләтен атамаучылар|| align=&quot;right&quot; | … || align=&quot;right&quot; | … || align=&quot;right&quot; | 4 (0,01 %) || align=&quot;right&quot; | … || align=&quot;right&quot; | 7331 (1,45 %) || align=&quot;right&quot; |17 517
|}

== Административ-территориаль бүленеш ==
* [[Салехард]] һәм (ияртелгән торак пунктлар)
* [[Губкинский]]
* [[Лабытнанги]] (һәм ияртелгән торак пунктлар)
* [[Муравленко]]
* [[Яңа Уренгой]]
* [[Ноябрьск]] (һәм ияртелгән торак пунктлар)
* [[Красноселькуп районы]] (район үзәге — [[Красноселькуп]])
* [[Надым районы]] ([[Надым]]) 
* [[Урал буе районы]] ([[Аксарка]])
* [[Пур районы]] ([[Тарко-Сале]])
* [[Таз районы]] ([[Тазовский]])
* [[Шурышкары районы]] ([[Мужи]])
* [[Ямал районы]] ([[Яр-Сале]])

=== Торак пунктлар ===
&lt;div align&gt;
{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;margin: 0 2em 0 2em&quot;
|-
| bgcolor=&quot;#C0C0C0&quot; | '''Халык саны 10 мең кешедән артык булган торак пунктлар'''&lt;br /&gt; (2010 җанисәбе буенча)&lt;ref name=&quot;Perep2010&quot;&gt;{{Citation |title=Росстат. Информационные материалы о предварительных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года. Численность населения районов и городских населённых пунктов субъектов Российской Федерации |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls |access-date=2012-01-04 |archive-date=2011-06-27 |archive-url=https://www.webcitation.org/5zkxwkUEt?url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
|
{| width=&quot;300&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
| width=&quot;100%&quot; | '''[[Ноябрьск]]'''
| width=&quot;15%&quot; | {{төшү}}110572
|-
| '''[[Яңа Уренгой]]'''
| {{үсү}}104144
|-
| '''[[Надым]]'''
| {{төшү}}46550
|-
| '''[[Салехард]]'''
| {{үсү}}42795
|-
| '''[[Муравленко]]'''
| {{үсү}}33401
|-
| '''[[Лабытнанги]]'''
| {{төшү}}26948
|-
| '''[[Губкинский]]'''
| {{төшү}}23340
|-
| width=&quot;35%&quot; | '''[[Тарко-Сале]]'''
| width=&quot;15%&quot; | {{үсү}}20372
|-
|  [[Пангоды]]
| {{төшү}}10818
|-
|  [[Уренгой]]
| {{үсү}}10070
|
|
|}
|}
&lt;/div&gt;

== Икътисад ==
Икътисад нигезе — нефть һәм газ чыгару. Төп газ чыгаручы — ААҖ «Газпром» (округта чыгарылган газдан — 90%).

Төп нефть чыгаручылар — ААҖ «Газпром нефть» һәм ААҖ «НК „Роснефть“».

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

{{Ямал-Ненец автономияле округы}}
{{Россия субъектлары}}
{{РСФСР}}

[[Төркем:Ямал-Ненец автономияле округы|*]]</text>
      <sha1>2ufx05caf7uzpcmlu0dkvi6gyfod2tn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чукотка автономияле округы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47935</id>
    <revision>
      <id>3527862</id>
      <parentid>3517966</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:35:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16021" xml:space="preserve">{{РФ субъекты
|TtNm       = Чукотка автономияле округы
|OfNm1      = Чукотский автономный округ
|OfNm2      = Чукоткакэн автономныкэн округ
|FSCtrWhat  = Административ үзәк
|FSCtrNm    = [[Анадыр]]
|AreaRnk    = 7-нче
|TotArea    = {{formatnum:{{ПлощадьРегионы|Чукотский автономный округ}}}}
|WaterPrcnt = 3,3
|PopRnk     = 82-нче
|PopQty     = {{ Население | Чукотский автономный округ | тс }}
|PopCtDate  = {{ Население | Чукотский автономный округ | г }}
|PopDens    = {{ #expr: ({{ Население | Чукотский автономный округ | ч }} / {{ПлощадьРегионы|Чукотский автономный округ}}) round 2 }}
|GDP        = {{ВРП|87}}
|GDPCtDate  = {{ВРП|Дата}}
|GDP(PPP)   = 831,1
|GDPRnk     = 78-нче
|RBI        = 14,85&lt;ref&gt;[http://openbudget.karelia.ru/budnord/russian/far-east/chukotski-ao/text_11.htm Закон о бюджете&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt; млрд руб.
|RBICtDate  = 2011
|FedDistrNm = [[Ерак Көнчыгыш федераль округы]]
|EcRegNm    = [[Ерак Көнчыгыш икътисади район]]
|CadNo      = 87
|LangLangs  =
|OfLangs    = [[рус теле]]
|HeadTtl    = Губернатор
|HeadNm     = {{s|Роман Копин&lt;ref name=&quot;rambler&quot;&gt;[http://www.rambler.ru/news/politics/localauthorities/563747724.html Роман Абрамович подал в отставку]&lt;/ref&gt;}}
|LegislTtl  =
|LegislNm   =
}}'''Чуко́тка автоно́мияле о́кругы''' ({{lang-ru|Чукотский автономный округ}}, {{lang-ckt|Чукоткакэн автономныкэн округ}}) — [[Россия Федерациясе]]нең [[Ерак Көнчыгыш]]ында урнашкан субъекты. [[Ерак Көнчыгыш федераль округы]]нә керә.

[[административ үзәк|Административ үзәге]] — [[Анадыр]] шәһәре.

== Чиктәшлек ==
{|class=&quot;standard sortable&quot;
!Як!!Россия субъекты
|-
|Көнбатыш|| [[Якутия|Якутия республикасы]]
|-
|Көнчыгыш|| [[АКШ]] (диңгез буенча)
|-
|Көньяк-көнбатыш|| [[Магадан өлкәсе]]
|-
|Көньяк|| [[Камчатка крае]]
|-
|}

== География ==
Чукотка автономияле округы [[Россия]]ның төньяк-көнбатышында урнаша. Бөтен [[Чукотка ярымутравы]]н били, кыйтга өлешеннән тыш берничә утравында да урнаша.

[[Көнчыгыш Себер диңгезе|Көнчыгыш Себер]], [[Чукотка диңгезе|Чукотка]] һәм [[Беринг дингезе|Беринг дингезләре]] белән юыла.

* Төп елгалар — Анадыр, Омолон, Великая, Амгуэма, Зур һәм Кече Анюйлар.
* Иң зур күлләр — Краснено, Эльгыгытгын, Пекульнейское.

'''Чукотка автономияле округы - чик буе зонасы'''. Чукоткага барыр өчен чит илле кешеләргә [[ФСБ]]ның рөхсәте кирәк.

=== Климат ===
Округ күбесенчә Төньяк поляр түгәрәге артында урнашкан. Шуңа күрә анда каты субарктик климат, кыш 10 ай уза. Гыйнварның урта температурасы -15...-39&amp;nbsp;°C, июльнең +5...+10&amp;nbsp;°C. Явымнар 200-500 мм ел эчендә.

=== Файдалы казылмалар ===
[[Табигый газ]], [[нефть]], [[алтын]], [[күмер]], [[аккургаш]], [[вольфрам]], [[терекөмеш]].

== Тарих ==
Чукотка [[милли округы]] [[1930 ел]]ның 13 декабрендә Ерак Көнчыгыш крае составында барлыкка килгән. 1938-1951 елларда Хабарау краеның Камчатка өлкәсе составында булган.

[[1951 ел]]да округ Хабарау краеның туры буйсынуына күчкән.

[[1953 ел]]ның 3 декабрьдә [[Магадан өлкәсе]]нең составына керә; [[1977 ел]]да исемен Чукотка автономияле округына алыштыра.

[[1992 ел]]да ЧАО Магадан өлкәсенең составыннан чыга.

== Халык ==
{| class=&quot;standard&quot;
!Халык ||[[1939]]||[[1959]]||[[1970]]||[[1979]]||[[1989]]||[[2002]] ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120126074108/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 |date=2012-01-26 }})||2010&lt;ref name=&quot;gks.ru&quot;&gt;{{Citation |title=Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |access-date=2012-01-04 |archive-date=2020-05-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501193326/https://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Руслар]] || align=&quot;right&quot; | 5,2 (24,1 %)|| align=&quot;right&quot; | 28,3 (60,7 %)|| align=&quot;right&quot; | 70,5 (69,7 %)|| align=&quot;right&quot; | 96,4 (68,9 %)|| align=&quot;right&quot; | 108,3 (66,1 %)|| align=&quot;right&quot; | 27,9 (51,9 %)|| align=&quot;right&quot; | 25,1 (52,5 %)
|-
|[[Чукчалар]] || align=&quot;right&quot; | 12,1 (56,3 %)|| align=&quot;right&quot; | 10,0 (21,4 %)|| align=&quot;right&quot; | 11,0 (10,9 %)|| align=&quot;right&quot; | 11,3 (8,1 %)|| align=&quot;right&quot; | 11,9 (7,3 %)|| align=&quot;right&quot; | 12,6 (23,4 %)|| align=&quot;right&quot; | 12,8 (26,7 %)
|-
|[[Украиннар]] || align=&quot;right&quot; | 0,6 (2,7 %)|| align=&quot;right&quot; | 3,5 (7,6 %)|| align=&quot;right&quot; | 10,4 (10,3 %)|| align=&quot;right&quot; | 20,1 (14,4 %)|| align=&quot;right&quot; | 27,6 (16,8 %)|| align=&quot;right&quot; | 5,0 (9,2 %)|| align=&quot;right&quot; | 2,9 (6,0 %)
|-
|[[Юпиклар|Юпик эскимослар]] || align=&quot;right&quot; | … || align=&quot;right&quot; | 1,1 (2,3 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,1 (1,1 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,3 (0,9 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,5 (0,9 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,5 (2,85 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,5 (3,2 %)
|-
|[[Эвеннар]] || align=&quot;right&quot; | 0,8 (3,8 %)|| align=&quot;right&quot; | 0,8 (1,8 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,1 (1,0 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,0 (0,7 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,3 (0,8 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,4 (2,6 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,4 (2,9 %)
|-
|[[Чуваннар]] || align=&quot;right&quot; | …|| align=&quot;right&quot; | …|| align=&quot;right&quot; | …|| align=&quot;right&quot; | …|| align=&quot;right&quot; | 0,9 (0,6 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,0 (1,8 %)|| align=&quot;right&quot; | 0,9 (1,9 %)
|-
|[[Белоруслар]] || align=&quot;right&quot; | …|| align=&quot;right&quot; | 0,6 (1,2 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,7 (1,6 %)||2,4 (1,7 %)|| align=&quot;right&quot; | 3,0 (1,9 %)|| align=&quot;right&quot; | 0,5 (1,0 %)|| align=&quot;right&quot; | -
|-
|[[Татарлар]] || align=&quot;right&quot; | …|| align=&quot;right&quot; | 0,5 (1,1 %)|| align=&quot;right&quot; | 1,6 (1,6 %)|| align=&quot;right&quot; | 2,0 (1,4 %)|| align=&quot;right&quot; | 2,3 (1,4 %)|| align=&quot;right&quot; | 0,5 (1,0 %)|| align=&quot;right&quot; | -
|-
|}

=== Шәһәрләр ===
{| class='standard' style='text-align: center;'
! colspan=8 | Халык саны, кеше
|- class='bright'
! Шәһәр
! [[1959]]
! [[1970]]
! [[1979]]
! [[1989]]
! [[2002]]
! [[2010]]&lt;ref name=&quot;gks.ru&quot;/&gt;
|-
| Анадыр
| 5859
| 7703
| 12 241
| 17 094
| 11 038
| 13 525
|-
| Билибино
| 635
| 10 693
| 12 711
| 15 558
| 6181
| 5504
|-
| Певек
| 5752
| 10 528
| 11 060
| 12 915
| 5206
| 4161
|}

== Административ-территориаль бүленеш ==
{{main|Чукотка автономияле округының административ-территориаль бүленеше}}

&lt;div style=&quot;position: relative; width: 500px;&quot;&gt;
[[Рәсем:Chukotka ao 2008.svg|right|500 px]]
{{сурәт билгесе|x=0.36|y=0.4|scale=500|text=[[Анадыр районы]]}}
{{сурәт билгесе|x=0.1|y=0.29|scale=500|text=[[Билибино районы]]}}
{{сурәт билгесе|x=0.54|y=0.13||scale=500|text=[[Иульт районы]]}}
{{сурәт билгесе|x=0.825|y=0.215||scale=500|text=[[Провидения районы]]}}
{{сурәт билгесе|x=0.88|y=0.1||scale=500|text=[[Чукотка районы]]}}
{{сурәт билгесе|x=0.288|y=0.17||scale=500|text=[[Чаун районы]]}}
&lt;/div&gt;
{{clear}}

* [[Анадыр]]
* [[Анадыр районы]] (үзәге - [[Угольные Копи]])
* [[Билибино районы]] ([[Билибино]])
* [[Иульт районы]] ([[Эгвекинот]])
* [[Провидения районы]] ([[Провидения]])
* [[Чаун районы]] ([[Певек]])
* [[Чукотка районы]] ([[Лаврентия]])

=== Торак пунктлар ===
&lt;p style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;'''Чукотка автономияле округының эре торак пунктлары'''&lt;/p&gt;
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%; border-collapse:collapse;&quot;
|-
! align=center style=&quot;background:#e9e9e9; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd;&quot; | №
! align=left style=&quot;background:#f5f5f5; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd; padding: 0px 5px&quot; | Шәһәр
! align=center style=&quot;background:#f5f5f5; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd;&quot; | Халык саны
! align=center style=&quot;background:#e9e9e9; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd;&quot; | №
! align=left style=&quot;background:#f5f5f5; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; padding: 0px 5px&quot; | Торак пункт
! align=center style=&quot;background:#f5f5f5; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | Халык саны
! rowspan=11 | {{Tnavbar|Крупнейшие города РФ|plain=1}}
[[Рәсем:Anadyr harbour3.jpg|border|155px]]&lt;br /&gt;[[Анадыр]]
|- 
|- 
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd &quot; | 1 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Анадыр]]''' ||  13 045   || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 11 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Усть-Белая || 873 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 2 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Билибино]]''' || 5 556 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 12 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Марково || 809 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 3 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Певек]]''' || 4 162 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 13 || align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Рыркайпий || 766 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 4 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Угольные Копи || 3 368 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 14 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Уэлен || 720 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 5 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Эгвекинот || 2 790 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 15 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Нешкан || 704 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 6 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Провидения || 1 970 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 16 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Канчалан || 629 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 7 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Лаврентия || 1 459 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 17 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Амгуэма || 521 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 8 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Беринговский || 1 401 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 18 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Рыткучи || 517 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 9 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Лорино || 1 267 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 19 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Ваеги || 497 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 10 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Омолон || 873 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 20 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Мыс Шмидта || 492 ||
|-
| colspan=&quot;11&quot; align=right style=&quot;background:#f5f5f5; border-top: 1px solid #ddd; padding: 0 10px&quot; | ''2010 елның җанисәбе буенча''&lt;ref&gt;{{Citation |title=ЧИСЛЕННОСТЬ  И  РАЗМЕЩЕНИЕ  НАСЕЛЕНИЯ ЧУКОТСКОГО АО. |url=http://chukotstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chukotstat/resources/eb1e81004eee1d0aab9baf89d810d54e/%D0%A2%D0%9E%D0%9C+1.doc |access-date=2013-07-10 |archive-date=2015-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402202133/http://chukotstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chukotstat/resources/eb1e81004eee1d0aab9baf89d810d54e/%D0%A2%D0%9E%D0%9C+1.doc |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
|}&lt;noinclude&gt;
{{clear}}
== Икътисад ==
Чукотка автономияле округы ТРП кеше башына буенча дүртенче урын ала ([[2008]]); икътисадның нигезе - алтын приисклары һәм рудниклар.

=== Сәнәгать ===
[[Билибино]] шәһәрендә АЭС эшли; Күмер чыгарыла, балык эшкәртү предприятеләре эшли.

=== Транспорт ===
Күбесенчә авиа- һәм диңгез буе транспорты.

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
{{Навигация|Викиҗыентык = Chukotka}}
* [http://www.chukotka.org Чукотка автономияле округының рәсми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150321195054/http://www.chukotka.org/ |date=2015-03-21 }} {{ref-ru}}

{{Чукотка автономияле округы}}
{{Россия субъектлары}}

[[Төркем:Чукотка автономияле округы|*]]</text>
      <sha1>ocngaqvb9yvtl3m4wz9x26xo73j4wyk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хант-Манси — Югра автономияле округы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48405</id>
    <revision>
      <id>3527808</id>
      <parentid>3517479</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T22:48:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21812" xml:space="preserve">{{исемен үзгәртергә|Югра — Хант-Манси автономияле округы}}
{{РФ субъекты
|TtNm       = Хант-Манси — Югра автономияле округы
|FSCtrWhat  = Административ үзәк
|FSCtrNm    = [[Ханты-Мансийск]]
|AreaRnk    = 9-нче
|TotArea    = {{formatnum:{{ПлощадьРегионы|Ханты-Мансийский автономный округ - Югра}}}}
|WaterPrcnt = 0,9
|PopRnk     = 28-нче
|PopQty     = {{ Население | Ханты-Мансийский автономный округ — Югра | тс }}
|PopCtDate  = {{ Население | Ханты-Мансийский автономный округ — Югра | г }}
|PopDens    = {{ #expr: ({{ Население | Ханты-Мансийский автономный округ — Югра | ч }} / {{ПлощадьРегионы|Ханты-Мансийский автономный округ - Югра}}) round 2 }}
|GDP        = 15 976,22
|GDPCtDate  = 2010
|GDP(PPP)   = 1 270
|GDPRnk     = 2-нче
|FedDistrNm = [[Урал федераль округы|Урал]]
|EcRegNm    = [[Көнбатыш Себер икътисади районы|Көнбатыш Себер]]
|CadNo      = 86
|HeadTtl    = Губернатор
|HeadNm     = [[Наталья Комарова]]
}}
'''Хант-Манси — Югра автономияле округы''' ({{lang-ru|Ха́нты-Манси́йский автоно́мный о́круг — Югра́}}) — [[Россия Федерациясе]]нең субъекты ([[Төмән өлкәсе]] составында). [[Урал федераль округы]]на керә.

Административ үзәге — [[Ханты-Мансийск]] шәһәре.

== География ==

=== Чиктәшлек ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Як !! Регион
|-
| Төньяк || [[Ямал-Ненец автономияле округы]]
|-
| Көнчыгыш || [[Красноярск крае]]
|-
| Көньяк-көнчыгыш || [[Тум өлкәсе]]
|-
| Көньяк || [[Төмән өлкәсе]]
|-
| Көньяк-көнбатыш || [[Свердловск өлкәсе]]
|-
| Көнбатыш || [[Коми Республикасы]]
|}

ХМАО [[Көнбатыш Себер тигезлеге]]нең үзәк өлешендә, [[Об]] һәм [[Иртеш]] елгаларның түбән агымында урнашкан. Көнбатышта чиге [[Урал таулары]] буйлап үтә. Нефть һәм газның эре чыганаклары бар.

Климат континенталь. Гыйнварның уртача температурасы -18°…-23°С, июльнең уртача температурасы +16°…+19°С. Еллык явым 400– 500 ммны тәшкил итә. Вегетация дәвере — 130 көн.

Төп елгалар — Об һәм аның кушылдыклары (Иртеш, Төньяк Сосьва, Вах, Пим, Лямин, Назым, Казым). Күлләр күп (1500 дән артык), шуларның кайберләре системаларны хасил итәләр. Шактый өлешне сазлыклар алып торалар. Туфраклар — торф-сазлык, көлсу һәм аллювиаль.

Чыршы, нарат, эрбет, каен үсә. Кыргый хайваннардан йоклач, [[кеш]], себер көзәне, [[төлке]], ак [[куян]], [[сусар]] һ.б. бар. Кошларның ике йөзгә якын төре, шул исәптә [[боҗыр]], суер, көртлек бар. Елгаларда һәм күлләрдә җалык (сөләйман балыгы, ала балык, мәрсин балыгы һ.б.) күп.

«Кече Сосьва», «Юган» тыюлыклары, «Нумто», «Себер Уваллары» табигый парклары, «Конда күлләре», «Югары Конда» заказлыклары бор.

== Тарих ==
'''хант-Вогул милли округы''' [[1930 ел]]ның [[10 декабрь]]дә барлыкка килгән. [[1940 ел]]ның [[23 октябрь]]дә исемен Хант-Манси милли округына алыштыра. [[1978 ел]]дан — Хант-Манси автономияле округы; 2003 елдан — '''Хант-Манси — Югра автономияле округы'''.

1930–1934 елларда Урал өлкәсе составында, 1934 елда — Обь-Иртеш өлкәсе составында, 1934–1944 — [[Омск өлкәсе]]ндә. [[1944 ел]]дан [[Төмән өлкәсе]] составында, [[1993 ел]]дан — [[Россия Федерациясе]]нең мөстәкыйль субъекты.

== Халык ==
Халык саны 1 558 004 кеше (2012 елына прогноз). Шәһәрәрдә халыкның 91,5 % өлеше яши ([[2009]] ел).

Халыкның табигый үсеше: 9,6 (1000 кешегә, 2010)

=== Милли состав ===
{| class=&quot;standard&quot;
!Халык ||[[1939]]||[[1959]]||[[1970]]||[[1979]]||[[1989]]||[[2002]] ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120126074108/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 |date=2012-01-26 }}) ||[[2010 ел]]&lt;ref&gt;{{Citation |title=Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |access-date=2012-02-06 |archive-date=2012-04-27 |archive-url=https://www.webcitation.org/67F7j3Iul?url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Руслар]]|| {{s|67 616 (72,5%)}} || {{s|89 813 (72,5%)}} || {{s|208 500 (76,9%)}} || {{s|423 792 (74,3%)}} || {{s|850 297 (66,3%)}} || {{s|946 590 (66,1%)}} || {{s|973 978 (68,1%)}}
|-
|[[Татарлар]]|| align=&quot;right&quot; | 2 227 (2,4 %) || align=&quot;right&quot; | 2 938 (2,4 %) || align=&quot;right&quot; | 14 046 (5,2 %) || align=&quot;right&quot; | 36 898 (6,5 %) || align=&quot;right&quot; | 97 689 (7,6 %) || align=&quot;right&quot; | 107 637 (7,5 %) || align=&quot;right&quot; | 108 899 (7,6 %)
|-
|[[Украиннар]]|| align=&quot;right&quot; | 1 111 (1,2 %) || align=&quot;right&quot; | 4 363 (3,5 %) || align=&quot;right&quot; | 9 986 (3,7 %) || align=&quot;right&quot; | 45 484 (8,0 %) || align=&quot;right&quot; | 148 317 (11,6 %) || align=&quot;right&quot; | 123 238 (8,6 %) || align=&quot;right&quot; | 91 323 (6,4 %)
|-
|[[Башкортлар]]|| align=&quot;right&quot; | 9 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 91 (0,1 %) || align=&quot;right&quot; | 1 244 (0,5 %) || align=&quot;right&quot; | 7 522 (1,3 %) || align=&quot;right&quot; | 31 151 (2,4 %) || align=&quot;right&quot; | 35 807 (2,5 %) || align=&quot;right&quot; | 35 428 (2,5 %)
|-
|[[Әзериләр]]|| align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 136 (0,0 %) ||  align=&quot;right&quot; | 1 263 (0,2 %) || align=&quot;right&quot; | 12 846 (1,0 %) || align=&quot;right&quot; | 25 088 (1,8 %) || align=&quot;right&quot; | 26 037 (1,8 %)
|-
|'''[[Хантлар]]'''|| align=&quot;right&quot; | 12 238 (13,1 %) || align=&quot;right&quot; | 11 435 (9,2 %) || align=&quot;right&quot; | 12 222 (4,5 %) || align=&quot;right&quot; | 11 219 (2,0 %) || align=&quot;right&quot; | 11 892 (0,9 %) || align=&quot;right&quot; | 17 128 (1,2 %) || align=&quot;right&quot; | 19 068 (1,3 %)
|-
|[[Беларуслар]]|| align=&quot;right&quot; | 141 (0,2 %) || align=&quot;right&quot; | 1 281 (1,0 %) || align=&quot;right&quot; | 3 362 (1,2 %) || align=&quot;right&quot; | 7 555 (1,3 %) || align=&quot;right&quot; | 27 775 (2,2 %) || align=&quot;right&quot; | 20 518 (1,4 %) || align=&quot;right&quot; | 14 703 (1,0 %)
|-
|[[Комыклар]]|| align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 5 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 89 (0,0 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 9 554 (0,7 %) || align=&quot;right&quot; | 13 849 (1,0 %)
|-
|[[Чуашлар]]|| align=&quot;right&quot; | 45 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 289 (0,2 %) || align=&quot;right&quot; | 1 929 (0,7 %) || align=&quot;right&quot; |4 739 (0,8 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 15 261 (1,1 %) || align=&quot;right&quot; | 13 596 (0,9 %)
|-
|[[Ләзгиләр]]|| align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 44 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; |216 (0,0 %) || … || align=&quot;right&quot; | 8 580 (0,6 %) || align=&quot;right&quot; | 13 335 (0,9 %)
|-
|'''[[Мансилар]]'''|| align=&quot;right&quot; | 5 768 (6,2 %) || align=&quot;right&quot; | 5 644 (4,6 %) || align=&quot;right&quot; | 6 684 (2,5 %) || align=&quot;right&quot; | 6 156 (1,1 %) || align=&quot;right&quot; | 6 562 (0,5 %) || align=&quot;right&quot; | 9 894 (0,7 %) || align=&quot;right&quot; | 10 977 (0,8 %)
|-
|[[Үзбәкләр]]|| align=&quot;right&quot; | 2 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 57 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 216 (0,0 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 5 182 (0,4 %) || align=&quot;right&quot; | 9 970 (0,7 %)
|-
|[[Таҗиклар]]|| align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 23 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 94 (0,0 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 5 651 (0,4 %) || align=&quot;right&quot; | 9 793 (0,7 %)
|-
|[[Молдаваннар]]|| align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 564 (0,5 %) || align=&quot;right&quot; | 579 (0,2 %) || align=&quot;right&quot; |1 735 (0,3 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 10 861 (0,8 %) || align=&quot;right&quot; | 9 476 (0,7 %)
|-
|[[Лаклар]]|| align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 10 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; |45 (0,0 %) || … || align=&quot;right&quot; | 8 005 (0,6 %) || align=&quot;right&quot; | н.д.
|-
|[[Чирмешләр]]|| align=&quot;right&quot; | 34 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 54 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 712 (0,3 %) || align=&quot;right&quot; | 1 791 (0,3 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 7 309 (0,5 %) || align=&quot;right&quot; | 7 289 (0,5 %)
|-
|[[Чеченнар]]|| align=&quot;right&quot; | 5 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 68 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 269 (0,0 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 6 943 (0,5 %) || align=&quot;right&quot; | 6 889 (0,5 %)
|-
|[[Алманнар]]|| align=&quot;right&quot; | 177 (0,2 %) || align=&quot;right&quot; | 2 059 (1,7 %) || align=&quot;right&quot; | 2 069 (0,8 %) || align=&quot;right&quot; | 3 499 (0,6 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 7 846 (0,6 %) || align=&quot;right&quot; | 6 828 (0,5 %)
|-
|[[Әрмәннәр]]|| align=&quot;right&quot; | 5 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 147 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 893 (0,2 %) || … || align=&quot;right&quot; | 6 471 (0,5 %) || align=&quot;right&quot; | 6 343 (0,4 %)
|-
|[[Мордва]]|| align=&quot;right&quot; | 64 (0,1 %) || align=&quot;right&quot; | 125 (0,1 %) || align=&quot;right&quot; | 1 162 (0,4 %) || align=&quot;right&quot; | 3 155 (0,6 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 6 386 (0,5 %) || align=&quot;right&quot; | н.д.
|-
|[[Казакълар]]|| align=&quot;right&quot; | 89 (0,1 %) || align=&quot;right&quot; | 103 (0,1 %) || align=&quot;right&quot; | 179 (0,1 %) || align=&quot;right&quot; | 563 (0,1 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 4 258 (0,3 %) || align=&quot;right&quot; | н.д.
|-
|[[Арлар|Удмуртлар]]|| align=&quot;right&quot; | 36 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 71 (0,1 %) || align=&quot;right&quot; | 1 304 (0,5 %) || align=&quot;right&quot; | 2 029 (0,4 %) || … || align=&quot;right&quot; | 3 670 (0,3 %) || align=&quot;right&quot; | н.д.
|-
|'''[[Коми-зыряннар|Коми]]'''|| align=&quot;right&quot; | 2 436 (2,6 %) || align=&quot;right&quot; | 2 803 (2,3 %) || align=&quot;right&quot; | 3 150 (1,2 %) || align=&quot;right&quot; | 3 105 (0,5 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 3 081 (0,2 %) || align=&quot;right&quot; | 2 364 (0,2 %)
|-
|[[Коми-пермяклар]]|| align=&quot;right&quot; | — (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 18 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 466 (0,2 %) || align=&quot;right&quot; | 1 335 (0,2 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 2 704 (0,2 %) || align=&quot;right&quot; | н.д.
|-
|Милләтен билгеләнмәгәннәр|| align=&quot;right&quot; | 16 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 4 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 5 (0,0 %) || align=&quot;right&quot; | 4 (0,0 %)|| … || align=&quot;right&quot; | 13 210 (0,9 %) || align=&quot;right&quot; | 102 138 (0,0 %)
|}

=== Статистика ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: right;&quot;
|-
!
! width=&quot;70pt&quot;|Халык саны, мең кеше
! width=&quot;70pt&quot;|Туулар
! width=&quot;70pt&quot;|Үлемнәр
! width=&quot;70pt&quot;|Үзгәрешләр
! width=&quot;70pt&quot;|Туучылар саны (1000 кешегә)
! width=&quot;70pt&quot;|Үлүчеләр саны (1000 кешегә)
! width=&quot;70pt&quot;|Үзгәрешләр (1000 кешегә)
|-
| 1970
|   281
|  5 959
|  2 025
|  3 934
|  21.2
|  7.2
|  14.0
|-
| 1975
|   415
|  9 450
|  2 572
|  6 878
|  22.8
|  6.2
|  16.6
|-
| 1980
|   649
|  13 901
|  4 116
|  9 785
|  21.4
|  6.3
|  15.1
|-
| 1985
|  1 041
|  25 130
|  4 863
|  20 267
|  24.1
|  4.7
|  19.5
|-
| 1990
|  1 274
|  21 812
|  5 354
|  16 458
|  17.1
|  4.2
|  12.9
|-
| 1991
|  1 276
|  19 060
|  5 884
|  13 176
|  14.9
|  4.6
|  10.3
|-
| 1992
|  1 270
|  15 849
|  7 132
|  8 717
|  12.5
|  5.6
|  6.9
|-
| 1993
|  1 274
|  14 531
|  9 401
|  5 130
|  11.4
|  7.4
|  4.0
|-
| 1994
|  1 286
|  15 120
|  9 937
|  5 183
|  11.8
|  7.7
|  4.0
|-
| 1995
|  1 298
|  14 418
|  10 041
|  4 377
|  11.1
|  7.7
|  3.4
|-
| 1996
|  1 310
|  14 469
|  9 508
|  4 961
|  11.0
|  7.3
|  3.8
|-
| 1997
|  1 330
|  14 640
|  8 497
|  6 143
|  11.0
|  6.4
|  4.6
|-
| 1998
|  1 351
|  15 600
|  8 164
|  7 436
|  11.5
|  6.0
|  5.5
|-
| 1999
|  1 359
|  14 728
|  8 476
|  6 252
|  10.8
|  6.2
|  4.6
|-
| 2000
|  1 372
|  15 579
|  9 426
|  6 153
|  11.4
|  6.9
|  4.5
|-
| 2001
|  1 398
|  17 130
|  9 863
|  7 267
|  12.3
|  7.1
|  5.2
|-
| 2002
|  1 426
|  19 051
|  9 829
|  9 222
|  13.4
|  6.9
|  6.5
|-
| 2003
|  1 445
|  19 883
|  10 000
|  9 883
|  13.8
|  6.9
|  6.8
|-
| 2004
|  1 456
|  20 377
|  9 828
|  10 549
|  14.0
|  6.8
|  7.2
|-
| 2005
|  1 466
|  19 958
|  10 415
|  9 543
|  13.6
|  7.1
|  6.5
|-
| 2006
|  1 476
|  20 366
|  10 077
|  10 289
|  13.8
|  6.8
|  7.0
|-
| 2007
|  1 487
|  21 887
|  10 093
|  11 794
|  14.7
|  6.8
|  7.9
|-
| 2008
|  1 500
|  23 197
|  10 215
|  12 982
|  15.5
|  6.8
|  8.7
|-
| 2009
|  1 513
|  23 840
|  10 107
|  13 733
|  15.8
|  6.7
|  9.1
|-
| 2010
|  1 527
|  25 089
|  10 447
|  14 642
|  16.4
|  6.8
|  9.6
|}

=== Торак пунктлары ===
&lt;p style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;'''Ханты-Мансийск автономияле округның эре шәһәрләре'''&lt;/p&gt;
{| class=&quot;infobox&quot; style=&quot;text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%; border-collapse:collapse;&quot;
|-
! align=center style=&quot;background:#e9e9e9; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd;&quot; | №
! align=left style=&quot;background:#f5f5f5; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd; padding: 0px 5px&quot; | Шәһәр
! align=center style=&quot;background:#f5f5f5; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd;&quot; | Халык саны
! align=center style=&quot;background:#e9e9e9; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd;&quot; | №
! align=left style=&quot;background:#f5f5f5; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; padding: 0px 5px&quot; | Шәһәр
! align=center style=&quot;background:#f5f5f5; border-right: 1px solid #ddd; border-bottom: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | Халык саны
! rowspan=11 | {{Tnavbar|Крупнейшие города РФ|plain=1}}
[[Рәсем:Lenin st., Surgut, Russia 03.jpg|border|125px|Соргыт, Ленин проспекты]]&lt;br /&gt;[[Соргыт]]&lt;br /&gt;[[Рәсем:Набережная -07.JPG|border|125px|Түбән Вартада Обь елгасы]]&lt;br /&gt;[[Түбән Варта]]&lt;br /&gt;
|- 
|- 
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd &quot; | 1 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Соргыт]]''' || 306 703 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 11 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Урай]]''' ||  39 435
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 2 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Түбән Варта]]''' || 251 860 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 12 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Лянтор]]''' || 38 922 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 3 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Нефтеюганск]]''' || 123 276 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 13 || align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Югорск]]''' || 39 066 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 4 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Ханты-Мансийск]]''' || 79 410 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 14 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Советский (Хант-Манси автономияле округы)|Советский]]''' || 26 434 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 5 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Когалым]]''' || 58 192 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 15 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Пойковский || 25 589 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 6 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Нягань]]''' || 54 903 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 16 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Фёдоровский || 20 292 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 7 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Мегион]]''' ||  49 471 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 17 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Белоярский (Хант-Манси автономияле округы)|Белоярский]]''' || 20 283 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 8 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Радужный (Хант-Манси автономияле округы)|Радужный]]''' ||  43 394 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 18 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | Излучинск || 17 418 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 9 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Лангепас]]''' ||  41 675 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-bottom: 1px solid #ddd; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 19 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Покачи]]''' || 17 053 ||
|-
| align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-right: 1px solid #ddd&quot; | 10 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; | '''[[Пыть-Ях]]''' ||  41 453 || align=center style=&quot;background:#f0f0f0; border-right: 1px solid #ddd; border-left: 1px solid #ddd&quot; | 20 ||align=left style=&quot;padding: 0px 5px&quot; |Нижнесортымский || 15 200 (2007 ел)
|-
| colspan=&quot;11&quot; align=right style=&quot;background:#f5f5f5; border-top: 1px solid #ddd; padding: 0 10px&quot; | ''2010 елның җанисәбе буенча''
|}&lt;noinclude&gt;
{{clear}}
== Административ бүленеше ==
[[Рәсем:Yugra Subdivisions.svg|450px|thumb|right|Хант-Манси — Югра автономияле округының административ бүленеше]]
'''Округ буйсынудагы шәһәрләр:'''
* [[Белоярский]]
* [[Когалым]]
* [[Лангепас]]
* [[Лянтор]]
* [[Мегион]]
* [[Нефтеюганск]]
* [[Түбән Варта]]
* [[Нягань]]
* [[Покачи]]
* [[Пыть-Ях]]
* [[Радужный (Хант-Манси автономияле округы)|Радужный]]
* [[Советский (Хант-Манси автономияле округы)|Советский]]
* [[Соргыт]]
* [[Урай]]
* [[Ханты-Мансийск]]
* [[Югорск]]

'''Районнар''':
# [[Белоярский районы]]
# [[Берёзово районы]]
# [[Кондинское районы|Конда районы]]
# [[Нефтеюганск районы]]
# [[Түбән Варта районы]]
# [[Октябрьское районы (Хант-Манси автономияле округы)|Октябрьское районы]]
# [[Советский районы]]
# [[Соргыт районы]]
# [[Ханты-Мансийск районы]]

== Округта туганнар ==
* [[Мәскәү]] мэры [[Сергей Собянин]] [[Няксимволь]] авылында туган.
* Актёр Николай Мерзликин [[Сартынья (авыл)|Сартынья]] авылында туган.

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

{{Фин-угыр дәүләтләр һәм автономияләр}}
{{Хант-Манси — Югра автономияле округы}}
{{Россия субъектлары}}
{{rq|stub|cat}}

[[Төркем:Хант-Манси автономияле округы]]</text>
      <sha1>j0a9can80b7mbqg91lycg72nl9ucktk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Щербаковка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50148</id>
    <revision>
      <id>3527900</id>
      <parentid>3149163</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T07:03:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5184" xml:space="preserve">{{ТП-Россия
|халәт = авыл
|татар исеме= Щербаковка

|чын исем ={{lang-ru|Щербаковка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Касли районы{{!}}Касли районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 269
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456844
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Щербаковка''' ({{lang-ru|Щербаковка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Касли районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Россия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 348|| 269|| 132|| 137
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (81%), [[татарлар]] (16%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Касли районы}}

[[Төркем:Кәсле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>h3hw2jf2ighq26zwj0no4m5ir8z4r1q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ак мәчет (Болгар)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51089</id>
    <revision>
      <id>3527597</id>
      <parentid>3086808</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:06:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4632" xml:space="preserve">{{мәгънәләр|Ак мәчет}}
{{УК}}

'''Ак мәчет''' — [[Болгар]]да урнашкан [[мәчет]]. [[2012 ел]]ның [[10 июнь|10 июнендә]] Болгарда борынгы [[Идел буе Болгары|Болгар дәүләтендә]] [[Һиҗри тәкъвиме]] буенча 310 елның [[Рәҗәп]] аеның 16нче көнендә&lt;ref&gt;Милади тәкъвиме буенча 922 елның 21 май көненә туры килә&lt;/ref&gt; Болгарның корылтаенда рәсми рәвештә [[Ислам]] динен дәүләт дине буларак кабул ителүгә карар бирелүенә 1123 ел тулуга&lt;ref&gt;Милади тәкъвиме буенча 2012 елның 21 май көнендә 1090 ел тулды&lt;/ref&gt; багышланган җыенда тантаналы төстә ачыла.

Мәчет дин тотучылар өчен дә, ислам белән бәйле булмаган башка кешеләр өчен дә ачык. Күп санлы экскурсияләр нәтиҗәсендә туристлар грандиоз архитектура комплексының тышкы кыяфәтен дә, интерьерын да бәяли, ыгы-зыгыдан [[Ерак Көнчыгыш]] атмосферага чума ала.

== Төзелү тарихы ==
[[2010 ел]]дан Болгарда [[Татарстан]]ның беренче Президенты [[Минтимер Шәймиев]] инициативасы белән Болгар һәм [[Зөянең сул тугае|Зөяне]] саклау һәм үстерү буенча «Яңарыш &quot; Республика фонды программасын киң масштаблы гамәлгә ашыру башланды.

== Архитектурасы ==
Тулы бер комплекс тәшкил итә, мәчеттән тыш, биредә шәкертләргә белем бирүче уку йорты, [[мөфти]] резиденциясе дә урнашкан. Мәчетнең манаралары биеклеге – 46,5 метр, мәчет эчендәге гөмбәзнең диаметры 17 метрга кадәр җитә.  Гыйбадәт бүлмәсенең мәйданы – 180 квадрат метр. [[Намаз]] бүлмәсендә диаметры белән 25 метрлы зур люстра урнаштырылган. [[Гыйбадәтханә]]не тышлар өчен 1200 тонна ак мәрмәр ташы кулланылган.

Мәчет төзелешенә [[Россия]]нең иң бай кешеләрнең берсе [[Алишер Усманов]], [[Украина]]да яшәүче татар бае [[Ренат Әхмәтов]] һәм «[[Татнефть]]» ААҖ башлыгы [[Шәфәгать Тәхәүтдинов]] матди ярдәм күрсәттеләр. Ак мәчет мәрмәр белән бизәлгән. Бина өч купоны һәм ике 40метрлы минарасы бар. Мәчет стенасы  эчендә традицион көнчыгыш декоратив элементлар:тюлҗпаннар,арабескалар һәм геометрик орнаментлар белән бизәлгән. 

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://tat.tatar-inform.ru/news/2012/06/10/76171/ Бүген Болгарда тантаналы чаралар кысаларында Ак мәчет комплексы ачылды]
* [http://www.azatliq.org/content/article/24609983.html Болгарда Ак мәчет ачылды]
* [http://www.azatliq.org/content/article/24609988.html#relatedInfoContainer Болгар җыены: Таҗетдин барс сынына фатиха бирде]
* [http://www.matbugat.ru/news/?id=6153 Болгарда Ак мәчет ачылышыннан ФОТОрепортаж]
* [http://intertat.ru/tt/din-tt/item/5394-bolgarnyiң-ak-mәchetendә-berenche-azan-әytelde.html Болгарның Ак мәчетендә беренче азан әйтелде] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305064109/http://intertat.ru/tt/din-tt/item/5394-bolgarnyi%D2%A3-ak-m%D3%99chetend%D3%99-berenche-azan-%D3%99ytelde.html |date=2016-03-05 }}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Спас районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>qw8vn9lpeq77o3p8kjqg9apzcz1bwu3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яңа Ахун (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51561</id>
    <revision>
      <id>3528012</id>
      <parentid>3150478</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:58:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5603" xml:space="preserve">{{ТП
 |халәт = авыл
 |татар исеме = Яңа Ахун
 |чын исем = 
 |ил = Россия
 |герб = 
 |байрак = 
 |герб киңлеге = 
 |байрак киңлеге = 
  |lat_deg = 53|lat_min = 57|lat_sec = 7
  |lon_deg = 59|lon_min = 15|lon_sec = 47
  |CoordAddon = 
  |CoordScale = 
 |ЯндексХарита = 
 |ил харитасы зурлыгы = 250
 |төбәк харитасы зурлыгы = 
 |район харитасы зурлыгы = 
 |төбәк төре = өлкә
 |төбәк = Чиләбе өлкәсе
 |төбәк җәдвәлдә = 
 |район төре = район
 |район = Верхнеуральск районы
 |район җәдвәлдә = 
 |җәмгыять төре = 
 |җәмгыять = 
 |җәмгыять таблицада = 
 |ил харитасы =
 |төбәк харитасы = 
 |район харитасы =
 |эчке бүленеш = 
 |башлык төре = авыл советы башлыгы
 |башлык = 
 |нигезләү датасы = 1910
 |беренче телгә алу = 1910
 |элеккеге исемнәр = 
 |халәт = 
 |мәйдан = 
 |биеклек төре = 
 |ТП мәркәзе биеклеге = 
 |климат = 
 |рәсми тел = 
  |халык саны = {{кимү}}357
  |исәп елы = 2010
  |халык тыгызлыгы = 
  |агломерация = 
  |милли состав =  татарлар
  |дини состав = 
  |этнохороним = 
 |сәгать кушагы = +3
 |DST = 
 |телефон коды = 
 |почта индексы = 457688
 |почта индекслары = 
 |автомобил коды = 
 |Commons-та төркем = 
 |сайт = 
 |сайт теле              = 
 |сайт теле 2            = 
 |сайт теле 3            = 
 |сайт теле 4            = 
 |сайт теле 5            = 
 |add1n                   = Урысча атама  
 |add1                    = Новоахуново
 |add2n                   = 
 |add2                    = 
 |add3n                   = 
 |add3                    = 
}}
'''Яңа Ахун''' — [[Чиләбе өлкәсе]]ндә, [[Верхнеуральск районы]]на керүче татар авылы. Форштадт авыл советына карый.

Авылны 1910 елда [[Ахун (Учалы районы)|Ахун]] авылыннан килгән татарлар нигезли (хәзерге [[Учалы районы]]).

156 йорт, шулардан 13 хуҗасыз тора. 2008 елда 461 кеше яши. Мәктәп филиалга әйләндерелгән. 2010/11 уку елында 22 бала авылда укыса, калганнар [[Верхнеуральск]]ка автобуста йөреп укый.

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 467|| 357|| 175|| 182
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (32%), [[татарлар]] (38%), [[башкортлар]] (18%), [[казахлар]] (12%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-08-19 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>le0jy8vm94qc5seqsebyyothvhvjibe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калып:PAK</title>
    <ns>10</ns>
    <id>51866</id>
    <revision>
      <id>3527638</id>
      <parentid>2131957</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:12:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="250" xml:space="preserve">{{nobr|{{Байрак/Пакьстан}} [[Пакистан Ислам Җөмһүрияте]]}}&lt;noinclude&gt;
[[Төркем:Үрнәкләр:Кодлары буенча байраклар|{{PAGENAME}}]][[Төркем:Калыплар:Пакистан]]</text>
      <sha1>cd758m8u8tngiq8hd59cdjojjqhnsoh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шыгай (Удмуртия)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55147</id>
    <revision>
      <id>3527895</id>
      <parentid>3149113</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:44:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6093" xml:space="preserve">{{ТП
|халәт         = 
|татар исеме    = Шыгай
|чын исем       = 
|ил             = Россия
|герб           = 
|байрак         = 
|герб киңлеге   = 
|байрак киңлеге = 
  |lat_deg = 56|lat_min = 25|lat_sec = 12
  |lon_deg = 53|lon_min = 46|lon_sec = 4
|CoordAddon     = type:city(17800)_region:RU
|CoordScale     = 250000
|ЯндексХарита  = 
|ил харитасы зурлыгы  =300
|төбәк харитасы зурлыгы  =300
|район харитасы зурлыгы  =
|төбәк төре     = Республика
|төбәк          = Удмуртия
|төбәк җәдвәлдә = Удмуртия
|район төре      = муниципаль район
|район        = Сарапул районы
|район җәдвәлдә= 
|җәмгыять төре=
|җәмгыять       = 
|җәмгыять таблицада        = 
|ил харитасы        = 
|төбәк харитасы    = Outline Map of Udmurtia.svg
|эчке бүленеш       = 
|башлык төре        = 
|башлык        = 
|нигезләү датасы = 
|беренче телгә алу  = 
|элеккеге исемнәр   = Сигаева
|мәйдан         = 
|биеклек төре       = 
|ТП мәркәзе биеклеге = 
|климат         = 
|рәсми тел      = 
|халык саны     = 5 648
|исәп елы       = 2010
|халык тыгызлыгы  = 
|агломерация      = 
|милли состав     = 
|дини состав      = 
|этнохороним      = 
|сәгать кушагы        = +4
|DST        = 
|телефон коды   = +7 34147
|почта индексы  = 427990
|почта индекслары        = 
|автомобиль коды        = 18
|Commons-та төркем        = 
|сайт        = 
|сайт теле        = 
|сайт теле2       = 
|сайт теле3        = 
|сайт теле4        = 
|сайт теле5        = 
|add1n         = 
|add1        = 
|add2n        = 
|add2       = 
|add3n        = 
|add3        = 
}}

'''Шыгай''' ({{lang-udm|Сигаево}}, {{lang-ru|Сигаево}}) — [[Удмуртия]]дә урнашкан авыл, [[Сарапул районы]]ның административ үзәге.

Халык саны — 5 648 кеше (2010).&lt;ref name=&quot;Численность населения УР&quot;&gt;[http://udmstat.gks.ru/perepis2010/Docs/%D0%98%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5%20%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D1%86%D1%8B%20%D0%92%D0%9F%D0%9D%202010/01-10-%D0%A0_%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%A3%D0%A0.xlsx Численность населения УР]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== География ==
Шыгай [[Сарапул]]дан 6 километрга көньяктарак, [[Чулман]] елгасыннан 5 километрга көнбатыштарак урнашкан.

== Тарих ==
Авыл атамасы Шыгай исемле татар кешесеннән килеп чыккан.&lt;ref&gt;{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg%3A%2Fnumbers%2F2006_1%2F09%2F09_2%2F |access-date=2022-08-08 |archive-date=2018-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180418205952/http://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg%3A%2Fnumbers%2F2006_1%2F09%2F09_2%2F |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

Революциягә кадәр Шыгай [[Вятка губернасы]] [[Сарапул өязе]] составында булган.

[[1859 ел]]дагы {{коммент|ревизия|ревизия}} буенча, авылда 40 йорт һәм 280 кеше яшәгән.

[[1928 ел]]да Шыгайда 518 кеше яшәгән.&lt;ref&gt;Список населённых пунктов Уральской области. — Свердловск: Издание Огротдела Уралоблисполкома, Уралстатуправления и окружных исполкомов, 1928. — Т. IX Сарапульский округ.&lt;/ref&gt;

[[1991 ел]]дан — [[Сарапул районы]] үзәге.

== Халык ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! [[2002]]&lt;ref&gt;http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg3.php&lt;/ref&gt; !! [[2010]]&lt;ref name=&quot;Численность населения УР&quot;/&gt;
|-
|| 5 845 || 5 648
|}

Милли состав: [[руслар]] — 72,3%, [[арлар]] — 7,3%, [[татарлар]] — 7,2%, [[чирмешләр]] — 1,2%, [[башкортлар]] — 1,1%.&lt;ref&gt;[http://udmstat.gks.ru/perepis2010/Docs/%D0%98%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5%20%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D1%86%D1%8B%20%D0%92%D0%9F%D0%9D%202010/%D0%9D%D0%B0%D1%86_%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2/45%20%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9%20%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%20%D1%81.%20%D0%A1%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%BE.xlsx Шыгай]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== Икътисад ==
«Спецтехтранс» ААҖ, Сарапул төзү-монтаж идарәсе, {{коммент|Сарапул дәүләт юл идарәсе|Сарапульское государственное унитарное дорожное предприятие}}, «Яңа юл» колхозы

== Социаль инфраструктура ==
Мәктәп, мәктәп-балалар бакчасы, сәнгать мәктәбе, балалар-яшүсмерләр спорт мәктәбе, балалар бакчасы, китапханә, хастаханә, клуб, «Факел» физкультура-сәламәтләндерү комплексы.

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

{{Удмуртия}}

[[Төркем:Удмуртия район үзәкләре]]</text>
      <sha1>dzg77xlrs73xhdsjh39aurkvaqc2j58</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбән Кошман мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>57579</id>
    <revision>
      <id>3527529</id>
      <parentid>3181189</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:07:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4120" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Түбән Кошман мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Россия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = Кошман
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Түбән Кошман мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Кайбыч районы]] [[Түбән Кошман]] авылында урнашкан мәчет. Түбән Кошман мәчете мулласы булып Ибраһим хәзрәт Сабиров тора.

[[ХХ гасыр]] башында, төгәлрәге [[1910 ел]]да Түбән Кошманда беренче мәчет төзелә. Аның мулласы Әхмәтша хәзрәт була. Бу мәчеттә Закир хәзрәт 20 ел дәвамында, аны [[1930 ел]]да кулган алганчыга кадәр, мулла булып тора. Аннан соң мәчеткә йөрүче белемле биш карт сөйләшеп, чиратлашып, имамлык итәргә килешәләр. Алар бишесен берьюлы кулга алмаслар дип, шулай эшли. Араларында иң белемлесе Ибраһим хәзрәт булган. 1938 елда мәчетнең манарасын кисеп клуб ясыйлар. Шул вакытта намаз укырга урын калмагач, Фәхрикамал әби җомга, гаетләрне үз өендә укырга рөхсәт итә. [[1954 ел]]га кадәр, сугыш чорында да Ибраһим хәзрәт, аның тормыш иптәше Тайфә апа авыл халкы арасында динебезне саклап калуга, аны буыннан-буынга күчә баруы өчен зур эш башкардылар. Аларның кызлары Гайшә, Нурсафа Коръән укып, хатын-кызлар арасында дин сабаклары өйрәткән. Алга таба Ибраһим хәзрәт эшен төрле елларда Габдулла, Габдрахман, Шәмсетдин, Хәбибулла хәзрәтләр дәвам иткән.

Ә Түбән Кошманда [[1990-еллар|90 еллар]]да эшли башлаган мәчетне төзетү эшен Кәрим хәзрәт башлап йөргән.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Ислам|Кайбыч районы}}
*[[Югары Кошман мәчете]]

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
*[http://kushman.ru/publ/koshmanda_islam/t_b_n_koshman_avyly_m_cheten_20_el/3-1-0-25 ТҮБӘН КОШМАН АВЫЛЫ МӘЧЕТЕНӘ - 20 ЕЛ!]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Кайбыч районы мәдәни тормыш инфраструктурасы}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Кайбыч районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>mfwaifshh7fxw890a0txurdajbrc8ys</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тайсара</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65320</id>
    <revision>
      <id>3527586</id>
      <parentid>3171221</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:48:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5232" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тайсара

|чын исем ={{lang-ru|Тайсара}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Верхнеуральск районы{{!}}Верхнеуральск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 396
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тайсара''' ({{lang-ru|Тайсара}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Верхнеуральск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 458|| 396|| 183|| 213
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (74%), [[башкортлар]] (20%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Верхнеурал районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>rgamt6ruu9ya312vz2v10gzon0tafai</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Суботак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65427</id>
    <revision>
      <id>3527528</id>
      <parentid>3171033</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:07:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5186" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Суботак

|чын исем ={{lang-ru|Субутак}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1108
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457431
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Суботак''' ({{lang-ru|Субутак}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1214|| 1108|| 540|| 568
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (83%), [[татарлар]] (4%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>7gqzpj3mgncln56ckf6sf8aymqz9trv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Урпек</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65440</id>
    <revision>
      <id>3527776</id>
      <parentid>3129575</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:39:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5124" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Урпек

|чын исем ={{lang-ru|Урпек}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457418
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Урпек''' ({{lang-ru|Урпек}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 1|| 1|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>kkc34xa2iuuvi0mrqi7soed4ccwc97p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Табуска</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65704</id>
    <revision>
      <id>3527572</id>
      <parentid>3171172</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:38:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5187" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Табуска

|чын исем ={{lang-ru|Табуска}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Нязепетровск районы{{!}}Нязепетровск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 4
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456997
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Табуска''' ({{lang-ru|Табуска}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Нязепетровск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 11|| 4|| 3|| 1
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (64%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Нязепетровск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Назыпетровск районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>0d9zrjk7codmo6qfkbpfyzymav8hk9z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яманъелга (Эткүл районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>65739</id>
    <revision>
      <id>3527964</id>
      <parentid>3149551</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:02:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5153" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Яманъелга

|чын исем ={{lang-ru|Еманжелинка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 4453
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456574
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}'''Яманъелга''' ({{lang-ru|Еманжелинка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 4129|| 4453|| 2095|| 2358
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (90%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Эткүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>h7xeq7u4cn7nsdgpvocklo6l4m8bl1f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тыелга</title>
    <ns>0</ns>
    <id>74219</id>
    <revision>
      <id>3527705</id>
      <parentid>3129261</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:02:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5223" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тыелга

|чын исем ={{lang-ru|Тыелга}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 267
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456390
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тыелга''' ({{lang-ru|Тыелга}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 203|| 267|| 143|| 124
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (85%), [[татарлар]] (5%), [[башкортлар]] (7%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>a1l8q6wqxpnjmuogdy8z2ogmcme7m2t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ярославка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>78299</id>
    <revision>
      <id>3527992</id>
      <parentid>3149666</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:34:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5165" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ярославка

|чын исеме ={{lang-ru|Ярославка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 9
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456407
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ярославка''' ({{lang-ru|Ярославка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 16|| 9|| 3|| 6
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (56%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-03-18 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>5fdqdrwigzwk8eaw6u6v5trht0t452x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көлмәмәт бистәсе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100590</id>
    <revision>
      <id>3527986</id>
      <parentid>3070761</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:28:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7087" xml:space="preserve">{{УК}}
[[Файл:Ф.Халиков.-Казань-16-века.jpg|right|300px|thumb|Казан, [[16 гасыр]] (Ф. Халиков рәсеме)]]
[[Файл:The Thousandth Anniversary of Islam Mosque.JPG|right|250px|thumb|Кабан арты мәчете - Көлмәмәт агачлы мәчете урынында урнашкан мәчет]]
'''Көлмәмәт бистәсе''' соңрак '''Архангел бистәсе''' (tat.lat. ''[http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Көлмәмәт_бистәсе  Kölmämät bistäse]'', русча Кульмаметово, Архангельская слобода) - [[Казан]] шәһәрендә тарихи бистә. XIV гасырда мәшһүр болгар рухание [[Көлмәмәт]] имамы тарафыннан нигезләнгән бистә.

== Кабан бәк ==
Борынгы [[болгар]]-[[татар]] риваятьләре буенча, [[Амир Тимер]] [[Болгар]] шәһәренә һөҗүм иткәннән соң ([[1390]] елларда)  Болгар әмиренең Абдаллаһ улы - [[Кабан бәк]] һәм аның җитәкчесендәге болгарлар Казан янына күчә.  [[Казан]] янында күл буенда [[Кабан бәк]] яңа кирмәнне нигезли. Кабан бәк истәлегенә бу күл - Кабан күле дип исемләнә.

=== Көлмәмәт бистәсе салыну===
[[Кабан бәк]] белән килгән көрәштәше - [[Көлмәмәт]] имам Кабан күле янында яңа бистәне нигезли. Көлмәмәт имам җитәкчесендәге болгарлар агач мәчет төзиләр. Хәзер борынгы Көлмәмәт агач мәчете урынында таш [[Кабан арты мәчете]] урнашкан. Ул иске [[Көлмәмәт]] агач мәчете урынында [[1923]] елда ачылган.

== Архангел бистәсе ==
[[Казан ханлыгы]] буйсындырылганнан соң Көлмәмәт бистәсе Архангел бистәсенә әверелә. Бүгенге [[Нурсолтан Назарбаев урамы (Казан)|Эсперанто]] һәм [[Һади Такташ урамы (Казан)|Һади Такташ]] урамнары кисешендә Архангел Микаил Чиркәвен руслар төзиләр. Бу чиркәвенең исеме сәбәпле Көлмәмәт бистәсен руслар Архангел бистәсе дип исемлиләр. Шушы бистәсендә кирпеч, таш, тәгәрмәч, арба осталары торганнар. Архангел зираты килеп чыга. Бистәнең чикләре Әмәт бистәсенә кадәр киңәйтелә.

== Көлмәмәт бистәсендәге мәшһүр урыннар ==
* [[Кабан арты мәчете]]
* [[1829]] елда мәшһүр галим [[Карл Фукс]] нияте буенча Казан Университетының ректораты Булычев сәүдәгәреннән Казан күле буендагы җирен сатып ала һәм беренче Зоо-ботаник бакчасын нигезли.
* [[1910]] елның 8 сентябрендә Казан очучысы Александр Андрей улы  Васильев &quot;Блерио-ХГ&quot; очкычында Казан тарихында беренче очышны ясый.
* [[1918]] елда беренче очыш урынында Казан ипподромы урнаштырыла.
* Архангел зиратында  [[Бөек Ватан сугышы]]нда һәләк булган күп гаскәри күмелгән.

== Көлмәмәт бистәсе совет заманында==
Совет заманында дингә каршы көрәше нәтиҗәсендә бөтенесе чиркәүләре ябыла яки җимерелә, Архангел чиркәве шул исәптә, [[Кабан арты мәчете]] ябыла. Мәчет эчендә балалар бакчасы, ДОСААФ һәм бүтән оешма урнашкан була. [[1991]] елда Кабан арты мәчете мөселманнарга кире кайтарыла. Изге Рух Чиркәвендә Совет заманында Әкият Курчак театры урнаша. [[2012]] елда бинасы Изге Рух Чиркәвенә кире кайтарыла. Әкият Курчак театры өчен яңа матур бина [[Постау бистәсе]]ндә ачыла.

== Көлмәмәт бистәсе бүген ==
Көлмәмәт бистәсе бүгенге [[Һади Такташ]] урамы, Павлюхин урамы, Салимҗанов урамы, [[Нурсолтан Назарбаев урамы (Казан)|Эсперанто урамы]], Ротор урамына кадәр мәйданында урнашкан була.  Совет заманында бу бистә Вахитов һәм Идел буе районына керә.

== Шулай ук карагыз ==
{{Портал|Шәхесләр|Сәясәт|Идел буе Болгары}}
* [[Кабан бәк]]
* [[Котраг]]
* [[Идел буе Болгары]]
* [[Идел буе Болгары дәүләте төзелү]]
* [[Идел буе Болгары шәһәрләре]]
* [[Идел Болгары тышкы элемтәләре]]
* [[Кабан шәһәрлеге]]
* [[Аргы Кабан]]
* [[Бирге Кабан]]
* [[Bolğar]]
* [[Кабан күле]]
* [[Bolğar-Rus kileşüläre]]
* [[İdel buyı Bolğar däwläte]]
* [[İdel Bolğarı ictimaği-säyäsi tözeleşe]]

== Чыганаклар ==
* [http://www.иске-казан.рф/clobody/178-arkhangelskaya-sloboda-kulmametovo-i-ametevo Көлмәмәт бистәсе]
* Мәрҗани Ш. [[Мөстәфадел-әхбар фи әхвали Казан вә Болгар]]. Казан, 1989; Усманов М.А. Татарские исторические источники XVII-XVIII вв. Казан, 1972.  
* [http://www.bolgar.info/ Идел Болгар иле]
* Повесть временных лет. М.-Л., 1950. Ч. 1-2; Полное собрание русских летописей. М., 1949. Т. 2; М., 1962. Т. 1, вып. 2.
* Волжская Булгария и Русь. Казань, 1986.
* [http://tatarile.org/maglumat/шәхес/галимбәк Татар иле] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305110209/http://tatarile.org/maglumat/%d1%88%d3%99%d1%85%d0%b5%d1%81/%d0%b3%d0%b0%d0%bb%d0%b8%d0%bc%d0%b1%d3%99%d0%ba |date=2016-03-05 }}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}

[[Төркем:Казан бистәләре]]
[[Төркем:Татарстан тарихы]]</text>
      <sha1>slov7zjzcxd17j8vrltviftihpss57c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хәерби мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100650</id>
    <revision>
      <id>3527552</id>
      <parentid>3130232</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:44:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13495" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Хәерби мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = Хәерби
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = {{Dylunio map|width=280|height=250|zoom=13|frameless=s|align=center|geotype2=geoshape|stroke-width2=0.5|fill2=#F5A9A9|opacity2=0.33|title2={{PAGENAME}}|image2={{#invoke:Wikidata3 | claim | property=P18|formatting=$1}}|geotype3=geomask|ids3={{#invoke:Wikidata3|claim|property=P131|formatting=raw|list=false}}|fill-opacity3=0.33|stroke-width3=0.5|fill3=#FFFFE0|title={{PAGENAME}}|image={{#invoke:Wikidata3 | claim | property=P18|formatting=$1}}|marker-symboln={{Mapa marraztu/ikonoa}}|marker-color=#1E90FF|latitude={{#invoke:Wikidata3|claim|property=P625|formatting=latitude}}|longitude={{#invoke:Wikidata3|claim|property=P625|formatting=longitude}}}}
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

[[Файл:Хәерби авылы мәчете.jpg|thumb|200px|Хәерби авылы мәчете]]
'''Хәерби мәчете''' – беренче гилдияле [[Казан]] сәүдәгәре [[Салих Гобәйдуллин|Салих Сабит улы Гобәйдуллин]] ([[1862 ел|1862]]–[[1935 ел|1935]]) акчасына [[1908 ел]]ның [[май]]–[[Июнь|июнендә]] төзелгән [[Хәерби]] авылында урнашкан мәчет. Мәчет авылның үзәгендә, урамнар кисешкән җирдә урнашкан.

Бинасы ике заллы, манарасы түбәдә. Бер катлы агач бина, ике кыеклы түбә белән капланган һәм традицион стильдә эшләнгән. Аның анфилад рәвешендә тоташкан өч бүлмә бар: вестибюль һәм ике гыйбадәт залы. Мәчеткә көнбатыш ягыннан керәләр.

[[1991 ел]]да үткәрелгән ремонт вакытында тимер белән тышлана. Авыл мәчете традицион стильдә эшләнгән, фасадлары бизәлешендә эклектик элементлары күзәтелә.

Хәербидә мөселман мәхәлләсенең теркәлү вакыты төгәл билгеле түгел. XIX гасырның беренче чирегендә Хәербидә мәчет эшләгәнлеге, анда Казан губерна идарәсе тарафыннан билгеләнгән руханилар хезмәт иткәне билгеле.

Хәербидә 1873 елда салынган мәчет 1907 елда яна. Бүгенге көндә дә яшәп килгән мәчет бинасы 1908 елның май-июнь айларында Казан шәһәренең 1 нче гилдия купецы Салих Сабит улы Гобәйдуллин акчасына салына. Проект авторы билгеле түгел, шул сәбәпле 1908 елның 6 ноябрендә губерна идарәсе карары белән мәчетне ябалар. Ул үзенең ишекләрен 1909 елның февралендә генә ача. Моңа кадәр мәхәллә кешеләре мәчет тирәсен чистарталар, бина фасадларының планын һәм сызымнарын раслаталар.

Мәчет тарихы белән имам Әбүбәкеровлар династиясе бәйле. Династия башында Әбүбәкер Гомәров тора. Ул 1838 елның 9 декабрендә имам-хатиб булып сайлана һәм 1883 елның 16 ноябренә кадәр шул хезмәтне башкара. Аны улы Мөхәммәткәрим Әбүбәкеров алыштыра (1859 елның 28 июлендә туган). Аңа олы туганы Мөхәммәтвәли Әбүбәкеров булыша. Ул 1872 елның 10 июнь указы белән мәчетнең икенче мулласы итеп билгеләнә. Әбүбәкер Гомәровның кызы Шәмсеруй – татар композиторы [[Солтан Габәши|Солтан Габәшинең]] анасы.

90 елларда Хәерби мәчетенең икенче мулласы булып Мөхәммәт Сәгыев хезмәт итә. Ул бәйсез характеры өчен хакимият тарафыннан берничә тапкыр эзәрлекләнә. 1896 елда Оренбургское Магометанское Духовное Собрание тарафыннан өч айга эшеннән читләштерелә. Бер елдан соң 1897 елгы халык исәбен алу чорындагы чуалышларда катнашканы өчен аны бөтенләйгә эшеннән читләштерәләр. 1901 елның сентябрь аенда аның урынына имам-хатиб итеп [[Татар Янтыгы]] авылы крестьянын – Хәерби мәчете мөәзине Миннегали Бикбулатовның улы Мөхәммәтгарифны билгелиләр.

Хәербидә мөселманнарның бер мәхәлләсе булган. XX гасыр башында мәхәлләдә 55 ир кеше, 510 хатын-кыз исәпләнгән. Авылда 159 йорт булган.
Инкыйлабтан соң да мәчет эшләвен дәвам итә. Совет хакимияте урнашкач, мәчеткә йөрүчеләр торган саен кимегән. Ләкин, ни гаҗәп, Хәербидә мәчетнең манарасын да кисмиләр, аны якмыйлар да.

Бөек Ватан сугышы чорында мәчетне җылытып тору өчен утын хәзерләүче дә калмый. Хакимиятнең басымы да була. Дин тотучылар мәчет бинасын мәктәп итеп файдаланырга бирергә ризалаталар.

Шулай итеп анда балалар укытыла башлый. Озак еллар буе мәчет ремонтланмый. Кемнең инде мәчет ремонтлатып башына бәла аласы килсен?! Мәчетнең әллә кайлардан күренеп күңелне җылытып торучы манарасы бер якка авыша башлый. 1985 нче елда бу манараны кисеп, аның урынына кыска гына манара ясап куялар. Тик бу манара озак тормый, 1998 нче елда “Вафин һәм кампания” ширкәте директоры Вафин Р.К. һәм Татарстан финанс министры урынбасары Сөнгатев Шәүкәт Хәнәфиевич (Хәерби авылы кияве) тырышлыгы белән мәчеткә элеккеге кебек матур озын манара куела.
Авыл Советы рәисе булып Гарифуллин Илдус эшләгәндә мәчет бинасы яңадан дин тотучыларга кайтарып бирелә. Мәчеткә ремонт ясала: түбәсе алыштырыла, [[тәрәзә]] йөзлекләре буяп куела һәм мәчетне такта белән тышлыйлар.

Мәчеткә кагылышлы тагын бер фактка тукталып китмичә булмый.

[[Татарстан Җөмһүриятенең Милли китапханәсе|Татарстан Республикасының Милли китапханәсе]] директор урынбасары Ирек Һадиев – безнең авыл кызына өйләгән егет. Ул Хәербигә хатынының әти-әниләре, әби-бабалары янына кайтып йөри. Ирек, галим кеше буларак, мәчет язмышы белән кызыксына. Хатыны Нуриянең бабасы Мөхәммәтҗанов Зариф абзый аңа мәчетне кем төзетүе турында сөйли.

Мәскәү шәһәренә командировкага баргач, Ирек профессор Сәлман Газиз улы Гобәйдуллин белән таныша. Сөйләшеп китәләр. Сәлман абзый – татарлар арасыннан чыккан тарихчы һәм язучы Газиз Гобәйдуллинның улы булып чыга. Г.Гобәйдуллин – татарлар арасыннан чыккан беренче профессор, аны 1937 елда пантюркизм идеологы дип атып үтерәләр. Ә безнең мәчетне салдыручы Салих Гобәйдуллин Газиз абыйның атасы икән. Сәлман абзыйның үз бабасы салдырган мәчет турында ишеткәне дә булмый. Чөнки әтиләре атып үтерелгәч, алар Бакуга күчеп китәләр. Ул шунда укый, югары белем ала, соңыннан Мәскәүгә күчә. И.Һадиевның сөйләгәннәрен Сәлман абый дулкынланып тыңлый. Ирек кайтып китә, ике арада хатлар алышу башлана. Һәм Сәлман абзый түзми, инде 80 нче яше белән баруга карамастан, Хәербигә килеп, бабасы салдырган мәчетне күреп китәргә була.
1995 елның 3 ноябрендә ул үзенең хатыны Әминә ханым белән Хәербигә килә. Алар мәктәптә укучылар белән очрашалар. “Кара әле, ничек матур итеп татарча сөйләшәләр?” – дип, укучыларга карап сакланалар. Шуннан соң мәчеткә кереп, анда ата-бабалар рухына дога кылып, мәчет картлары белән сөйләшәләр.

Киткән чакта Сәлман абзый мәктәпкә әтисе Г.Гобәйдуллинның “История татар” дигән китабын һәм үз кулы белән төзегән нәсел шәҗәрәсен бүләк итә. Китапка: “Хәерби мәктәбенә истәлек. Профессор Газиз Гобәйдуллин улыннан. Сәлман Гобәйдуллин. 3.11.95”, – дип урысча һәм гарәп шрифты белән татарча язып калдыра.

1999 елның февраль аенда Хәерби мәчетенең 90 еллык юбилеен билгеләп үтәләр. Юбилей белән котлап Мәскәүдән Гобәйдуллиннан гаиләсеннән тилиграм килә. Казанда яшәүче авылдашыбыз мәчеткә зур келәм бүләм итә. Мәчеткә ир-ат, хатын-кыз, балалар җыела. Мәчет тарихы турында укытучы Кушмина Р.Х. сөйләгәннән соң, намаз укыла, укучы балаларның мөнәҗәтләре тыңлана. Бәйрәмдә зур кунагыбыз булып И.Һадиев канаша. Соңыннан мәктәп бинасында аш мәҗлесе үткәрелә. Ә кичен бәйрәм авыл культура йортында дәвам итә.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* Татар энциклопедиясе, 3 том.
* [http://tat.e-islam.ru/mosque/laishevo/ Лаеш районы мәчетләре]
* [http://www.vatantat.ru/page33575.htm Хәербидә әйбәт яшиләр]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Лаеш районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>4gcw92qplhekdv1l4us4wsuex3sjlyq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527557</id>
      <parentid>3527552</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:51:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11589" xml:space="preserve">{{УК}}
[[Файл:Хәерби авылы мәчете.jpg|thumb|200px|Хәерби авылы мәчете]]
'''Хәерби мәчете''' – беренче гилдияле [[Казан]] сәүдәгәре [[Салих Гобәйдуллин|Салих Сабит улы Гобәйдуллин]] ([[1862 ел|1862]]–[[1935 ел|1935]]) акчасына [[1908 ел]]ның [[май]]–[[Июнь|июнендә]] төзелгән [[Хәерби]] авылында урнашкан мәчет. Мәчет авылның үзәгендә, урамнар кисешкән җирдә урнашкан.

Бинасы ике заллы, манарасы түбәдә. Бер катлы агач бина, ике кыеклы түбә белән капланган һәм традицион стильдә эшләнгән. Аның анфилад рәвешендә тоташкан өч бүлмә бар: вестибюль һәм ике гыйбадәт залы. Мәчеткә көнбатыш ягыннан керәләр.

[[1991 ел]]да үткәрелгән ремонт вакытында тимер белән тышлана. Авыл мәчете традицион стильдә эшләнгән, фасадлары бизәлешендә эклектик элементлары күзәтелә.

Хәербидә мөселман мәхәлләсенең теркәлү вакыты төгәл билгеле түгел. XIX гасырның беренче чирегендә Хәербидә мәчет эшләгәнлеге, анда Казан губерна идарәсе тарафыннан билгеләнгән руханилар хезмәт иткәне билгеле.

Хәербидә 1873 елда салынган мәчет 1907 елда яна. Бүгенге көндә дә яшәп килгән мәчет бинасы 1908 елның май-июнь айларында Казан шәһәренең 1 нче гилдия купецы Салих Сабит улы Гобәйдуллин акчасына салына. Проект авторы билгеле түгел, шул сәбәпле 1908 елның 6 ноябрендә губерна идарәсе карары белән мәчетне ябалар. Ул үзенең ишекләрен 1909 елның февралендә генә ача. Моңа кадәр мәхәллә кешеләре мәчет тирәсен чистарталар, бина фасадларының планын һәм сызымнарын раслаталар.

Мәчет тарихы белән имам Әбүбәкеровлар династиясе бәйле. Династия башында Әбүбәкер Гомәров тора. Ул 1838 елның 9 декабрендә имам-хатиб булып сайлана һәм 1883 елның 16 ноябренә кадәр шул хезмәтне башкара. Аны улы Мөхәммәткәрим Әбүбәкеров алыштыра (1859 елның 28 июлендә туган). Аңа олы туганы Мөхәммәтвәли Әбүбәкеров булыша. Ул 1872 елның 10 июнь указы белән мәчетнең икенче мулласы итеп билгеләнә. Әбүбәкер Гомәровның кызы Шәмсеруй – татар композиторы [[Солтан Габәши|Солтан Габәшинең]] анасы.

90 елларда Хәерби мәчетенең икенче мулласы булып Мөхәммәт Сәгыев хезмәт итә. Ул бәйсез характеры өчен хакимият тарафыннан берничә тапкыр эзәрлекләнә. 1896 елда Оренбургское Магометанское Духовное Собрание тарафыннан өч айга эшеннән читләштерелә. Бер елдан соң 1897 елгы халык исәбен алу чорындагы чуалышларда катнашканы өчен аны бөтенләйгә эшеннән читләштерәләр. 1901 елның сентябрь аенда аның урынына имам-хатиб итеп [[Татар Янтыгы]] авылы крестьянын – Хәерби мәчете мөәзине Миннегали Бикбулатовның улы Мөхәммәтгарифны билгелиләр.

Хәербидә мөселманнарның бер мәхәлләсе булган. XX гасыр башында мәхәлләдә 55 ир кеше, 510 хатын-кыз исәпләнгән. Авылда 159 йорт булган.
Инкыйлабтан соң да мәчет эшләвен дәвам итә. Совет хакимияте урнашкач, мәчеткә йөрүчеләр торган саен кимегән. Ләкин, ни гаҗәп, Хәербидә мәчетнең манарасын да кисмиләр, аны якмыйлар да.

Бөек Ватан сугышы чорында мәчетне җылытып тору өчен утын хәзерләүче дә калмый. Хакимиятнең басымы да була. Дин тотучылар мәчет бинасын мәктәп итеп файдаланырга бирергә ризалаталар.

Шулай итеп анда балалар укытыла башлый. Озак еллар буе мәчет ремонтланмый. Кемнең инде мәчет ремонтлатып башына бәла аласы килсен?! Мәчетнең әллә кайлардан күренеп күңелне җылытып торучы манарасы бер якка авыша башлый. 1985 нче елда бу манараны кисеп, аның урынына кыска гына манара ясап куялар. Тик бу манара озак тормый, 1998 нче елда “Вафин һәм кампания” ширкәте директоры Вафин Р.К. һәм Татарстан финанс министры урынбасары Сөнгатев Шәүкәт Хәнәфиевич (Хәерби авылы кияве) тырышлыгы белән мәчеткә элеккеге кебек матур озын манара куела.
Авыл Советы рәисе булып Гарифуллин Илдус эшләгәндә мәчет бинасы яңадан дин тотучыларга кайтарып бирелә. Мәчеткә ремонт ясала: түбәсе алыштырыла, [[тәрәзә]] йөзлекләре буяп куела һәм мәчетне такта белән тышлыйлар.

Мәчеткә кагылышлы тагын бер фактка тукталып китмичә булмый.

[[Татарстан Җөмһүриятенең Милли китапханәсе|Татарстан Республикасының Милли китапханәсе]] директор урынбасары Ирек Һадиев – безнең авыл кызына өйләгән егет. Ул Хәербигә хатынының әти-әниләре, әби-бабалары янына кайтып йөри. Ирек, галим кеше буларак, мәчет язмышы белән кызыксына. Хатыны Нуриянең бабасы Мөхәммәтҗанов Зариф абзый аңа мәчетне кем төзетүе турында сөйли.

Мәскәү шәһәренә командировкага баргач, Ирек профессор Сәлман Газиз улы Гобәйдуллин белән таныша. Сөйләшеп китәләр. Сәлман абзый – татарлар арасыннан чыккан тарихчы һәм язучы Газиз Гобәйдуллинның улы булып чыга. Г.Гобәйдуллин – татарлар арасыннан чыккан беренче профессор, аны 1937 елда пантюркизм идеологы дип атып үтерәләр. Ә безнең мәчетне салдыручы Салих Гобәйдуллин Газиз абыйның атасы икән. Сәлман абзыйның үз бабасы салдырган мәчет турында ишеткәне дә булмый. Чөнки әтиләре атып үтерелгәч, алар Бакуга күчеп китәләр. Ул шунда укый, югары белем ала, соңыннан Мәскәүгә күчә. И.Һадиевның сөйләгәннәрен Сәлман абый дулкынланып тыңлый. Ирек кайтып китә, ике арада хатлар алышу башлана. Һәм Сәлман абзый түзми, инде 80 нче яше белән баруга карамастан, Хәербигә килеп, бабасы салдырган мәчетне күреп китәргә була.
1995 елның 3 ноябрендә ул үзенең хатыны Әминә ханым белән Хәербигә килә. Алар мәктәптә укучылар белән очрашалар. “Кара әле, ничек матур итеп татарча сөйләшәләр?” – дип, укучыларга карап сакланалар. Шуннан соң мәчеткә кереп, анда ата-бабалар рухына дога кылып, мәчет картлары белән сөйләшәләр.

Киткән чакта Сәлман абзый мәктәпкә әтисе Г.Гобәйдуллинның “История татар” дигән китабын һәм үз кулы белән төзегән нәсел шәҗәрәсен бүләк итә. Китапка: “Хәерби мәктәбенә истәлек. Профессор Газиз Гобәйдуллин улыннан. Сәлман Гобәйдуллин. 3.11.95”, – дип урысча һәм гарәп шрифты белән татарча язып калдыра.

1999 елның февраль аенда Хәерби мәчетенең 90 еллык юбилеен билгеләп үтәләр. Юбилей белән котлап Мәскәүдән Гобәйдуллиннан гаиләсеннән тилиграм килә. Казанда яшәүче авылдашыбыз мәчеткә зур келәм бүләм итә. Мәчеткә ир-ат, хатын-кыз, балалар җыела. Мәчет тарихы турында укытучы Кушмина Р.Х. сөйләгәннән соң, намаз укыла, укучы балаларның мөнәҗәтләре тыңлана. Бәйрәмдә зур кунагыбыз булып И.Һадиев канаша. Соңыннан мәктәп бинасында аш мәҗлесе үткәрелә. Ә кичен бәйрәм авыл культура йортында дәвам итә.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* Татар энциклопедиясе, 3 том.
* [http://tat.e-islam.ru/mosque/laishevo/ Лаеш районы мәчетләре]
* [http://www.vatantat.ru/page33575.htm Хәербидә әйбәт яшиләр]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Лаеш районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>1n864u926xl2ks06zzfhcu3roh03zr0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әмәт бистәсе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100654</id>
    <revision>
      <id>3527953</id>
      <parentid>3085372</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:42:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4453" xml:space="preserve">{{УК}}
[[Файл:Ф.Халиков.-Казань-16-века.jpg|right|300px|thumb|Казан, [[16 гасыр]] (Ф. Халиков рәсеме)]]

'''Әмәт бистәсе''' яки '''Әмәт тавы''' яки  '''Әхмәд тавы''' (tat.lat. ''[http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Әмәт_бистәсе  Ämät bistäse]'', русча Ометьево) – [[Казан]] шәһәрендә тарихи бистә. XVI гасырда татар рухание [[Әмәт]] имамы тарафыннан нигезләнгән бистә.
[[Файл:Amat p.jpg|right|250px|thumb|Әмәт метро һәм тимер юл станциясе]]

== Әмәт бистәсен салыну ==
Борынгы татар риваяте буенча [[Казан ханлыгы]] чорында изге кеше Әхмәд ([[Әмәт]]) [[Казан]] кирмәне һәм [[Кабан шәһәрлеге]] арасында авыл нигезләгән. Риваять буенча Әхмәд имамы тау итәген таяк белән казыган һәм чиста чишмә килеп чыккан, чишмә тирәсендә Әхмәд якташлары, аннары шифалы чишмә янында башка килгән мөселманнар яши башлаган.

Соңрак шушы тау Әхмәд тавы яки Әмәт тавы дип атала башлаган, ә Әхмәд авылы – Әмәт бистәсенә әверелә. Әмәт тавы исеменнән русча Ометьево исеме килеп чыга.

== Әмәт бистәсе бүген ==
Әмәт бистәсенә хәзер [[Вишневский урамы (Казан)|Вишневский урамы]]ннан Әмәт магистраленә кадәр зур торак комплекс керә. Риваятьтәге чишмә юкка чыккан, ләкин туфрак сулары бар һәм Казан метросы төзегәндә үзе турында бик хәтерләткән.

[[Казан метрополитены]]нда [[Әмәт (метро станциясе)|Әмәт станциясе]] бар, Горький тимер юлында [[Әмәт тавы станциясе|&quot;Әмәт тавы&quot;]] (Ометьево) стансасы һәм [[Ämät metrosı (platforma)|&quot;Метро Әмәт&quot;]] тукталыш платформасы бар.

Хәзер Әмәт бистәсе Казанның Вахитов районына керә.

== Шулай ук карагыз ==
{{Портал|Шәхесләр|Сәясәт|Идел буе Болгары}}
* [[Кабан бәк]]
* [[Котраг]]
* [[Идел буе Болгары]]
* [[Идел буе Болгары дәүләте төзелү]]
* [[Идел буе Болгары шәһәрләре]]
* [[Идел Болгары тышкы элемтәләре]]
* [[Кабан шәһәрлеге]]
* [[Аргы Кабан]]
* [[Бирге Кабан]]
* [[Bolğar]]
* [[Кабан күле]]
* [[Bolğar-Rus kileşüläre]]
* [[İdel buyı Bolğar däwläte]]
* [[İdel Bolğarı ictimaği-säyäsi tözeleşe]]
== Әдәбият ==
* [http://www.иске-казан.рф/clobody/178-arkhangelskaya-sloboda-kulmametovo-i-ametevo Әмәт бистәсе]
* [http://www.tataroved.ru/institut/srednevek/publ/14/ Топонимия современной Казани эпохи Казанского ханства ]
* Мәрҗани Ш. [[Мөстәфадел-әхбар фи әхвали Казан вә Болгар]]. Казан, 1989; Усманов М.А. Татарские исторические источники XVII-XVIII вв. Казан, 1972.  
==Тышкы сылтамалар==
* [http://www.bolgar.info/ Идел Болгар иле]
* Повесть временных лет. М.-Л., 1950. Ч. 1-2; Полное собрание русских летописей. М., 1949. Т. 2; М., 1962. Т. 1, вып. 2.
* Волжская Булгария и Русь. Казань, 1986.
* [http://tatarile.org/maglumat/шәхес/галимбәк Татар иле] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305110209/http://tatarile.org/maglumat/%d1%88%d3%99%d1%85%d0%b5%d1%81/%d0%b3%d0%b0%d0%bb%d0%b8%d0%bc%d0%b1%d3%99%d0%ba |date=2016-03-05 }}

{{Казан}}

[[Төркем:Казан бистәләре]]
[[Төркем:Казан ханлыгы]]</text>
      <sha1>dnc93xb1jide882t99uz0aobrnetjoy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527975</id>
      <parentid>3527953</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:14:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{Тышкы сылтамалар}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4487" xml:space="preserve">{{УК}}
[[Файл:Ф.Халиков.-Казань-16-века.jpg|right|300px|thumb|Казан, [[16 гасыр]] (Ф. Халиков рәсеме)]]

'''Әмәт бистәсе''' яки '''Әмәт тавы''' яки  '''Әхмәд тавы''' (tat.lat. ''[http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Әмәт_бистәсе  Ämät bistäse]'', русча Ометьево) – [[Казан]] шәһәрендә тарихи бистә. XVI гасырда татар рухание [[Әмәт]] имамы тарафыннан нигезләнгән бистә.
[[Файл:Amat p.jpg|right|250px|thumb|Әмәт метро һәм тимер юл станциясе]]

== Әмәт бистәсен салыну ==
Борынгы татар риваяте буенча [[Казан ханлыгы]] чорында изге кеше Әхмәд ([[Әмәт]]) [[Казан]] кирмәне һәм [[Кабан шәһәрлеге]] арасында авыл нигезләгән. Риваять буенча Әхмәд имамы тау итәген таяк белән казыган һәм чиста чишмә килеп чыккан, чишмә тирәсендә Әхмәд якташлары, аннары шифалы чишмә янында башка килгән мөселманнар яши башлаган.

Соңрак шушы тау Әхмәд тавы яки Әмәт тавы дип атала башлаган, ә Әхмәд авылы – Әмәт бистәсенә әверелә. Әмәт тавы исеменнән русча Ометьево исеме килеп чыга.

== Әмәт бистәсе бүген ==
Әмәт бистәсенә хәзер [[Вишневский урамы (Казан)|Вишневский урамы]]ннан Әмәт магистраленә кадәр зур торак комплекс керә. Риваятьтәге чишмә юкка чыккан, ләкин туфрак сулары бар һәм Казан метросы төзегәндә үзе турында бик хәтерләткән.

[[Казан метрополитены]]нда [[Әмәт (метро станциясе)|Әмәт станциясе]] бар, Горький тимер юлында [[Әмәт тавы станциясе|&quot;Әмәт тавы&quot;]] (Ометьево) стансасы һәм [[Ämät metrosı (platforma)|&quot;Метро Әмәт&quot;]] тукталыш платформасы бар.

Хәзер Әмәт бистәсе Казанның Вахитов районына керә.

== Шулай ук карагыз ==
{{Портал|Шәхесләр|Сәясәт|Идел буе Болгары}}
* [[Кабан бәк]]
* [[Котраг]]
* [[Идел буе Болгары]]
* [[Идел буе Болгары дәүләте төзелү]]
* [[Идел буе Болгары шәһәрләре]]
* [[Идел Болгары тышкы элемтәләре]]
* [[Кабан шәһәрлеге]]
* [[Аргы Кабан]]
* [[Бирге Кабан]]
* [[Bolğar]]
* [[Кабан күле]]
* [[Bolğar-Rus kileşüläre]]
* [[İdel buyı Bolğar däwläte]]
* [[İdel Bolğarı ictimaği-säyäsi tözeleşe]]

== Чыганаклар ==
* [http://www.иске-казан.рф/clobody/178-arkhangelskaya-sloboda-kulmametovo-i-ametevo Әмәт бистәсе]
* [http://www.tataroved.ru/institut/srednevek/publ/14/ Топонимия современной Казани эпохи Казанского ханства ]
* Мәрҗани Ш. [[Мөстәфадел-әхбар фи әхвали Казан вә Болгар]]. Казан, 1989; Усманов М.А. Татарские исторические источники XVII-XVIII вв. Казан, 1972.  
* [http://www.bolgar.info/ Идел Болгар иле]
* Повесть временных лет. М.-Л., 1950. Ч. 1-2; Полное собрание русских летописей. М., 1949. Т. 2; М., 1962. Т. 1, вып. 2.
* Волжская Булгария и Русь. Казань, 1986.
* [http://tatarile.org/maglumat/шәхес/галимбәк Татар иле] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305110209/http://tatarile.org/maglumat/%d1%88%d3%99%d1%85%d0%b5%d1%81/%d0%b3%d0%b0%d0%bb%d0%b8%d0%bc%d0%b1%d3%99%d0%ba |date=2016-03-05 }}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}

[[Төркем:Казан бистәләре]]
[[Төркем:Казан ханлыгы]]</text>
      <sha1>qsv7he93xiput24136uw4aeb8ueczvw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фроловка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>101923</id>
    <revision>
      <id>3527806</id>
      <parentid>3130010</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T21:54:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5438" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Фроловка

|чын исеме ={{lang-ru|Фроловка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 424
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Фроловка''' ({{lang-ru|Фроловка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 397|| 424|| 188|| 236
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (86%), [[украиннар]] (6%), [[алманнар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>8qmwwsxy3qlyuxs10867f9wjqjal0uj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бәхәс:Кислород</title>
    <ns>1</ns>
    <id>102339</id>
    <revision>
      <id>3527671</id>
      <parentid>2433474</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:02:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="422" xml:space="preserve">{{Булырга тиешле мәкалә}}
== Атамасы ==
''Уттуар'' төшенчәсе дөрес микән? Гомуми очракта һәрвакыт ут туар микән, барлык шартларда да мы? Шикләнүемне белдерим. --[[Кулланучы:A.Khamidullin|A.Khamidullin]] ([[Кулланучы бәхәсе:A.Khamidullin|бәхәс]]) 7 авг 2022, 16:02 (UTC)</text>
      <sha1>j8hai5r7rnk6qrfu80p5lkv9y41i89i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Унберенче Хутор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107363</id>
    <revision>
      <id>3527761</id>
      <parentid>3129516</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:20:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5359" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Унберенче Хутор
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Хутор 11-й}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457621
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Унберенче Хутор''' ({{lang-ru|Хутор 11-й}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 15|| 1|| 1|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[казахлар]] (100%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>g16hp5pd6wcr39pij3ugfspff814eu5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Усман (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107364</id>
    <revision>
      <id>3527779</id>
      <parentid>3129603</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:50:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5423" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Усман
|урыс исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Усманова}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 100
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456700
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}
&lt;small&gt;{{мәгънәләр|Усман}}&lt;/small&gt;
'''Усман''' ({{lang-ru|Усманова}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче татар авылы. [[Бәгәрәк]] елгасы буена урнашкан.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 102|| 100|| 49|| 51
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (100%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}{{Чиләбе өлкәсе татар торак пунктлары}}

{{Коншак районы}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>0x2td0hqgq97pkbf2cgwnzpr5oqpdi1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Татар Караболагы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107366</id>
    <revision>
      <id>3527604</id>
      <parentid>3171344</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:27:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5666" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Татар Караболагы
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Татарская Караболка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 423
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456734
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Татар Караболагы''' ({{lang-ru|Татарская Караболка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 576|| 423|| 176|| 247
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (95%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Шәхесләр ==
* [[Җәүдәт Мурзин]] (1956), дәүләт эшлеклесе, хуҗалык җитәкчесе.

== Сылтамалар ==
* [https://www.azatliq.org/a/28760281.html#main Агуланган тормыш. Кыштым фаҗигасенә 60 ел]

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}{{Чиләбе өлкәсе татар торак пунктлары}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>fbe1mysrf2duptzry6pg79nzdb0snay</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тирәнкүл (Октябрьское районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107372</id>
    <revision>
      <id>3527670</id>
      <parentid>3171622</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:02:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5554" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тирәнкүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Теренкуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 260
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457179
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тирәнкүл''' ({{lang-ru|Теренкуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Октябрьское районы (Чиләбе өлкәсе)|Октябрьское районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 335|| 260|| 123|| 137
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (85%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}{{Чиләбе өлкәсе татар торак пунктлары}}

{{Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Октябрьски районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>qplfh0im41ak0cn3q9o09szatqdggtt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Элеваторный</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107373</id>
    <revision>
      <id>3527902</id>
      <parentid>3149209</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T07:47:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5361" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Элеваторный
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Элеваторный}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 67
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456700
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Элеваторный''' ({{lang-ru|Элеваторный}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 111|| 67|| 28|| 39
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (82%), [[башкортлар]] (9%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}{{Чиләбе өлкәсе татар торак пунктлары}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>3j0q7r0en9mcenw9wgffht1wtjt1wtu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сәнәр (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107377</id>
    <revision>
      <id>3527566</id>
      <parentid>3171158</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:25:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5374" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Синарский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Синарский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 215
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456700
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Синарский''' ({{lang-ru|Синарский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 219|| 215|| 102|| 113
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (10%), [[татарлар]] (75%), [[башкортлар]] (15%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}{{Чиләбе өлкәсе татар торак пунктлары}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>97tby99f9bmeammnurzqkgcw2diwtf7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чагучы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107383</id>
    <revision>
      <id>3527829</id>
      <parentid>3148501</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T01:20:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5403" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чагучы
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сагаусты}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 107
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456516
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чагучы''' ({{lang-ru|Сагаусты}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 87|| 107|| 55|| 52
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (18%), [[татарлар]] (60%), [[башкортлар]] (10%), [[алманнар]] (11%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}{{Чиләбе өлкәсе татар торак пунктлары}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>hvzlwiuna5ex2p5bl89g3mlbimrdnox</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чеславка (разъезд)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107395</id>
    <revision>
      <id>3527848</id>
      <parentid>3148777</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:45:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5223" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чеславка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чеславка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Кусә шәһәр округы{{!}}Кусә шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 13
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456940
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чеславка''' ({{lang-ru|Чеславка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кусә шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 21|| 13|| 6|| 7
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (57%), [[татарлар]] (38%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Кусә шәһәр округы}}

[[Төркем:Кусә шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>ibmqmvypcxibi83w792edcis8euemrs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ураем (Нязепетровск районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107401</id>
    <revision>
      <id>3527766</id>
      <parentid>3129528</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:29:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5325" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ураем
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ураим}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Нязепетровск районы{{!}}Нязепетровск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 10
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456971
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ураем''' ({{lang-ru|Ураим}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Нязепетровск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 74|| 10|| 3|| 7
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (51%), [[татарлар]] (34%), [[башкортлар]] (11%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Нязепетровск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Назыпетровск районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>mwpvl2bc3iqhktfdlde5tunj311jsw5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эткүл (станция)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107417</id>
    <revision>
      <id>3527909</id>
      <parentid>3149281</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:57:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5373" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Эткүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Иткуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Югары Өфәле шәһәр округы{{!}}Югары Өфәле шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 27
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456813
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Эткүл''' ({{lang-ru|Иткуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Югары Өфәле шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 38|| 27|| 13|| 14
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (53%), [[татарлар]] (26%), [[башкортлар]] (21%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Югары Өфәле шәһәр округы}}

[[Төркем:Югары Өфәле шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>tvq6iqsutg6dxz7qr0msti7hh043l1u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уфимка (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107419</id>
    <revision>
      <id>3527789</id>
      <parentid>3129687</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:01:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5309" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Уфимка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Уфимка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Югары Өфәле шәһәр округы{{!}}Югары Өфәле шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 197
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456811
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Уфимка''' ({{lang-ru|Уфимка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Югары Өфәле шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 293|| 197|| 89|| 108
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (65%), [[татарлар]] (26%), [[башкортлар]] (5%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Югары Өфәле шәһәр округы}}

[[Төркем:Югары Өфәле шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>pg75omxb6qaur4a908tuxx5p1vawkuj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Төбек</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107421</id>
    <revision>
      <id>3527721</id>
      <parentid>3129423</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:38:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5195" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тюбук
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тюбук}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Касли районы{{!}}Касли районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 2863
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456840
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тюбук''' ({{lang-ru|Тюбук}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Касли районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 3470|| 2863|| 1336|| 1527
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (65%), [[татарлар]] (25%), [[башкортлар]] (8%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Касли районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәсле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>jznb3t7911w9jz16u0vbx5q0v54lfkx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Феклино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107425</id>
    <revision>
      <id>3527795</id>
      <parentid>3129776</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:32:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5419" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Феклино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Феклино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 113
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456686
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Феклино''' ({{lang-ru|Феклино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 137|| 113|| 55|| 58
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (75%), [[татарлар]] (23%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>o4wr6ddlk9i59h5s36o6e4d8v2knylq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шабалтак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107426</id>
    <revision>
      <id>3527871</id>
      <parentid>3149042</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T04:05:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5424" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шабалтак
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шабалтак}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 51
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456686
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шабалтак''' ({{lang-ru|Шабалтак}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 56|| 51|| 27|| 24
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (70%), [[татарлар]] (23%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>lt45rlx52a2gysxpuju9ten5cf2mkfd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юлдаш (Нязепетровск районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107427</id>
    <revision>
      <id>3527948</id>
      <parentid>3149438</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:44:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5330" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Юлдаш
|урыс исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Юлдашево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Нязепетровск районы{{!}}Нязепетровск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 9
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456977
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}
&lt;small&gt;{{мәгънәләр|Юлдаш}}&lt;/small&gt;
'''Юлдаш''' ({{lang-ru|Юлдашево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Нязепетровск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 30|| 9|| 5|| 4
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (23%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}{{Чиләбе өлкәсе татар торак пунктлары}}

{{Нязепетровск районы}}

[[Төркем:Назыпетровск районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>jtj7q8pk5cs3w3a1zzui4f5613f44dt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шеметовски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107432</id>
    <revision>
      <id>3527882</id>
      <parentid>3185198</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:18:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5339" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шеметовский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шеметовский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Верхнеуральск районы{{!}}Верхнеуральск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 147
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шеметовский''' ({{lang-ru|Шеметовский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Верхнеуральск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 190|| 147|| 74|| 73
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (41%), [[татарлар]] (22%), [[башкортлар]] (11%), [[казахлар]] (19%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Верхнеурал районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>grcdbvc0fntp6shgwhij5l50qcfp7wp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Ай (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107434</id>
    <revision>
      <id>3527921</id>
      <parentid>3149297</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:10:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5338" xml:space="preserve">{{Мәгънәләр|Югары Ай}}{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Ай
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхний Айск}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чаткы районы{{!}}Чаткы районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 156
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456925
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Ай''' ({{lang-ru|Верхний Айск}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чаткы районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 176|| 156|| 82|| 74
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (47%), [[татарлар]] (21%), [[башкортлар]] (31%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чаткы районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Саткы районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>o3wlf1h8anpq8qeij9xcaz2hujd8gvw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чусовской</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107435</id>
    <revision>
      <id>3527867</id>
      <parentid>3149024</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:47:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5408" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чусовской
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чусовской}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Югары Өфәле шәһәр округы{{!}}Югары Өфәле шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 111
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456812
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чусовской''' ({{lang-ru|Чусовской}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Югары Өфәле шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 115|| 111|| 58|| 53
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (35%), [[татарлар]] (21%), [[башкортлар]] (38%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Югары Өфәле шәһәр округы}}

[[Төркем:Югары Өфәле шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>f5p4us8t1rs0ftmiju2l87picfajxyz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Южный (Агаповка районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107440</id>
    <revision>
      <id>3527941</id>
      <parentid>3149426</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:28:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5162" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Южный
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Южный}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 166
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457431
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Южный''' ({{lang-ru|Южный}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 41|| 166|| 85|| 81
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (20%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>3lfk210rntifc0gjo4xt6yhit8jraxp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Черноморка (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107445</id>
    <revision>
      <id>3527841</id>
      <parentid>3148723</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:38:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5204" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черноморка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черноморка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 22
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457118
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черноморка''' ({{lang-ru|Черноморка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 44|| 22|| 12|| 10
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (81%), [[татарлар]] (19%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>e88bn976t56gq76m9qzrokvul0cia74</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Такталым</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107447</id>
    <revision>
      <id>3527589</id>
      <parentid>3171231</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:51:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5302" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Такталым
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тахталым}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 269
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456700
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Такталым''' ({{lang-ru|Тахталым}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 297|| 269|| 128|| 141
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (41%), [[татарлар]] (18%), [[башкортлар]] (40%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>tvrgejsm9ufnk4i24wnw2lhhyeimw7q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сухая Атя</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107452</id>
    <revision>
      <id>3527547</id>
      <parentid>3171092</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:36:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5199" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сухая Атя
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сухая Атя}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Әшә районы{{!}}Әшә районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 154
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456003
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сухая Атя''' ({{lang-ru|Сухая Атя}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Әшә районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 218|| 154|| 71|| 83
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (63%), [[татарлар]] (18%), [[башкортлар]] (16%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Әшә районы}}

[[Төркем:Әшә районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>q80gzwlbepsnikcq13wzvc4tft3fkyk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ук (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107458</id>
    <revision>
      <id>3527755</id>
      <parentid>3129489</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:04:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5150" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ук
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ук}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Әшә районы{{!}}Әшә районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1094
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456001
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ук''' ({{lang-ru|Ук}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Әшә районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1230|| 1094|| 525|| 569
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (63%), [[татарлар]] (17%), [[башкортлар]] (19%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Әшә районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Әшә районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>tjcunyeit5bblc289dpxlbkht8h2u2b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Центральный (Карталы районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107459</id>
    <revision>
      <id>3527828</id>
      <parentid>3148462</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:55:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5290" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Центральный
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Центральный}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Карталы районы{{!}}Карталы районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1373
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457381
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Центральный''' ({{lang-ru|Центральный}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Карталы районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 844|| 1373|| 651|| 722
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (68%), [[татарлар]] (17%), [[башкортлар]] (13%), [[казахлар]] (1%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Карталы районы}}

[[Төркем:Кәртәле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>1k229cpjzn4ljcx38f57yh2rkl5c270</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Усть-Катав (бистә)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107468</id>
    <revision>
      <id>3527783</id>
      <parentid>3129634</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:53:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5375" xml:space="preserve">{{мәгънәләр|Усть-Катав (мәгънәләр)}}{{ТП-Русия
|халәт = бистә
|татар исеме= Усть-Катав
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Усть-Катав}}
|герб =
|байрак =
 |lat_deg = 54.929053
 |lon_deg = 58.155615
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Усть-Катав шәһәр округы{{!}}Усть-Катав шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = бистә җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 48
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456044
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Усть-Катав''' ({{lang-ru|Усть-Катав}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Усть-Катав шәһәр округы]] составына керүче бистә.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 108|| 48|| 23|| 25
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (59%), [[татарлар]] (16%), [[башкортлар]] (25%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Усть-Катав шәһәр округы}}

[[Төркем:Кытаутамак шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>0ph0ed1bxn4zrcibrv87oq98jxe2g1q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Якуп (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107473</id>
    <revision>
      <id>3527956</id>
      <parentid>3149528</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:52:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5492" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Якуп
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Якупово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 447
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Якуп''' ({{lang-ru|Якупово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 708|| 447|| 218|| 229
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (15%), [[башкортлар]] (84%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>fprs37yspjov2v08mg50z7krj04m5dz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тундуш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107479</id>
    <revision>
      <id>3527703</id>
      <parentid>3129207</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:39:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5285" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тундуш
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тундуш}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Златоуст шәһәр округы{{!}}Златоуст шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 249
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456200
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тундуш''' ({{lang-ru|Тундуш}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Златоуст шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 269|| 249|| 120|| 129
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (78%), [[татарлар]] (15%), [[башкортлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Златоуст шәһәр округы}}

[[Төркем:Златоуст шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>7thqa9y3l2zn66a5wp34461778y17kt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чернякино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107480</id>
    <revision>
      <id>3527847</id>
      <parentid>3148749</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:41:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5523" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чернякино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чернякино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 109
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457161
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чернякино''' ({{lang-ru|Чернякино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Октябрьское районы (Чиләбе өлкәсе)|Октябрьское районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 136|| 109|| 50|| 59
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (53%), [[татарлар]] (15%), [[украиннар]] (9%), [[алманнар]] (13%), [[казахлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Октябрьски районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>gfo7mp1e407fvka4ozuhku1n2pk4ac9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Этовна</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107481</id>
    <revision>
      <id>3527911</id>
      <parentid>3149283</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:58:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5299" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Этовна
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Этовна}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Верхнеуральск районы{{!}}Верхнеуральск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 217
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Этовна''' ({{lang-ru|Этовна}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Верхнеуральск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 314|| 217|| 106|| 111
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (72%), [[татарлар]] (15%), [[башкортлар]] (7%), [[казахлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Верхнеурал районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>a8fke51ambi8q2cgvh7yuyec4447dy2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тайнак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107490</id>
    <revision>
      <id>3527584</id>
      <parentid>3171216</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:47:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5285" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тайнак
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тайнак}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Златоуст шәһәр округы{{!}}Златоуст шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 207
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456200
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тайнак''' ({{lang-ru|Тайнак}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Златоуст шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 284|| 207|| 95|| 112
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (70%), [[татарлар]] (14%), [[башкортлар]] (12%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Златоуст шәһәр округы}}

[[Төркем:Златоуст шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>81v3q16xi5fy2p7qwtum67md819s7tl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ухановка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107491</id>
    <revision>
      <id>3527791</id>
      <parentid>3129690</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:01:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5179" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ухановка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ухановка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе шәһәре{{!}}Чиләбе шәһәре
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = ?
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = ?
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ухановка''' ({{lang-ru|Ухановка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чиләбе шәһәре]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 75|| ?|| || 
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (86%), [[татарлар]] (14%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе шәһәре}}

[[Төркем:Чиләбе шәһәре торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>cza1xhkki9kj39072dy3l9j2edknkpz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ясная Поляна (Бреды районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107492</id>
    <revision>
      <id>3527994</id>
      <parentid>3149897</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:43:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5271" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ясная Поляна
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ясная Поляна}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Бреды районы{{!}}Бреды районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 320
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457341
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ясная Поляна''' ({{lang-ru|Ясная Поляна}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Бреды районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 435|| 320|| 158|| 162
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (51%), [[татарлар]] (14%), [[башкортлар]] (15%), [[казахлар]] (17%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Бреды районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Бреды районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>p7umojf9v4fx1t0ipsgfeuw6gwkpshn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Томински (Верхнеуральск районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107501</id>
    <revision>
      <id>3527681</id>
      <parentid>3171731</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:24:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5352" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Томинский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Томинский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Верхнеуральск районы{{!}}Верхнеуральск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 164
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Томинский''' ({{lang-ru|Томинский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Верхнеуральск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 237|| 164|| 78|| 86
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (47%), [[татарлар]] (13%), [[украиннар]] (5%), [[башкортлар]] (25%), [[казахлар]] (10%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Верхнеурал районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>6r60tzdthp12s21bu8laf7f5jo3zwf0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Устьянцево (Кызыл Армия районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107509</id>
    <revision>
      <id>3527785</id>
      <parentid>3129673</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:55:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5504" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Устьянцево
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Устьянцево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 293
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Устьянцево''' ({{lang-ru|Устьянцево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 424|| 293|| 137|| 156
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (67%), [[татарлар]] (12%), [[башкортлар]] (13%), [[казахлар]] (3%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>r6z9kzqeuw4m02roq13ef2cbwq0bwo4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чулковка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107510</id>
    <revision>
      <id>3527864</id>
      <parentid>3148993</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:39:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5216" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чулковка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чулковка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чаткы районы{{!}}Чаткы районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1142
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456928
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чулковка''' ({{lang-ru|Чулковка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чаткы районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 384|| 1142|| 524|| 618
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (80%), [[татарлар]] (12%), [[башкортлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чаткы районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Саткы районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>8fl8gec9nsltt662apaiptxisisx35q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ходайбирде</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107512</id>
    <revision>
      <id>3527815</id>
      <parentid>3130139</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T23:40:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5336" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ходайбирде
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Худайбердинский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 807
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456884
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ходайбирде''' ({{lang-ru|Худайбердинский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 841|| 807|| 397|| 410
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (44%), [[татарлар]] (11%), [[башкортлар]] (42%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>jps1myy3zdq2fpe4ezz4a9xxcmcq876</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яргазы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107525</id>
    <revision>
      <id>3527988</id>
      <parentid>3149599</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:30:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5357" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Вергаза
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Вергаза}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Усть-Катав шәһәр округы{{!}}Усть-Катав шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 82
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456051
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Вергаза''' ({{lang-ru|Вергаза}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Усть-Катав шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 128|| 82|| 38|| 44
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (10%), [[башкортлар]] (41%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Усть-Катав шәһәр округы}}

[[Төркем:Кытаутамак шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>ci034fug87rre3x5tuewinavpkkwtra</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Трудовой (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107529</id>
    <revision>
      <id>3527696</id>
      <parentid>3129157</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:19:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5300" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Трудовой
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Трудовой}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 343
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456712
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Трудовой''' ({{lang-ru|Трудовой}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 382|| 343|| 161|| 182
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (43%), [[татарлар]] (10%), [[башкортлар]] (43%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>e1jr2de30rdtyfak8xs5yma86jj9044</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Әтлән (Мияс шәһәр бүлгесе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107537</id>
    <revision>
      <id>3527936</id>
      <parentid>3149415</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:26:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5289" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Әтлән
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхний Атлян}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 244
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456382
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Әтлән''' ({{lang-ru|Верхний Атлян}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 260|| 244|| 121|| 123
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (80%), [[татарлар]] (10%), [[башкортлар]] (7%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>6fx45934n0yhzgotymrjxxc5430p2ri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбән Әтлән</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107544</id>
    <revision>
      <id>3527714</id>
      <parentid>3129389</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:27:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5284" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Түбән Әтлән
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Нижний Атлян}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1271
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456381
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Түбән Әтлән''' ({{lang-ru|Нижний Атлян}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1013|| 1271|| 686|| 585
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (82%), [[татарлар]] (10%), [[казахлар]] (1%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>532i5izl4fuvq0fqzbciys0om0ke7t6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Харьковски (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107550</id>
    <revision>
      <id>3527812</id>
      <parentid>3130102</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T22:58:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5298" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Харьковский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Харьковский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 430
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457419
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Харьковский''' ({{lang-ru|Харьковский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 450|| 430|| 210|| 220
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (69%), [[татарлар]] (10%), [[украиннар]] (5%), [[башкортлар]] (11%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>qvo1twuemjzutr62c5pqzsuk5zplj1w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чиркәс (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107551</id>
    <revision>
      <id>3527851</id>
      <parentid>3148883</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:06:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5431" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черкасово
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черкасово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 457
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чиркәс''' ({{lang-ru|Черкасово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 435|| 457|| 228|| 229
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (82%), [[татарлар]] (10%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>93jzmk3bpt7cece6ig5h5ynq1bvpu6c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуҗабай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107552</id>
    <revision>
      <id>3527820</id>
      <parentid>3130211</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:25:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5535" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Хуҗабай
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Кужебаевский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Нагайбәк районы{{!}}Нагайбәк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 240
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457654
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Хуҗабай''' ({{lang-ru|Кужебаевский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Нагайбәк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 362|| 240|| 123|| 117
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[нагайбәкләр]] (55%), [[казахлар]] (17%), [[руслар]] (10%), [[татарлар]] (9%), [[башкортлар]] (7%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}{{Чиләбе өлкәсе татар торак пунктлары}}

{{Нагайбәк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Нугайбәк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе нагайбәк авыллары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>0hgtyjdfgrzd5ybaarwbaal2skvhgou</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сөләйман (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107558</id>
    <revision>
      <id>3527570</id>
      <parentid>3171162</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:32:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5306" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сөләйман
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сулейманово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 60
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456701
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сөләйман''' ({{lang-ru|Сулейманово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 79|| 60|| 33|| 27
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (13%), [[татарлар]] (9%), [[башкортлар]] (78%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>byttu4ipisixgdb5rse9s42b7snmues</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Теченски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107559</id>
    <revision>
      <id>3527662</id>
      <parentid>3171548</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:44:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5329" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Теченский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Теченский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 901
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456508
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Теченский''' ({{lang-ru|Теченский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 892|| 901|| 422|| 479
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (42%), [[татарлар]] (9%), [[башкортлар]] (44%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>dwcc2gz5l4kaqsfghfve71a8ioxmgal</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тельмана</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107580</id>
    <revision>
      <id>3527647</id>
      <parentid>3171441</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:20:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5209" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тельмана
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тельмана}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чаткы районы{{!}}Чаткы районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 67
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456928
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тельмана''' ({{lang-ru|Тельмана}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чаткы районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 57|| 67|| 30|| 37
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (79%), [[татарлар]] (9%), [[башкортлар]] (12%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чаткы районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Саткы районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>j18dg5gg2apayj3xcekkgux3edef352</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шатрово</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107581</id>
    <revision>
      <id>3527878</id>
      <parentid>3185002</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T04:55:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5172" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шатрово
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шатрово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 148
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456564
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шатрово''' ({{lang-ru|Шатрово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 118|| 148|| 69|| 79
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (88%), [[татарлар]] (9%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Эткүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>ols9adpqn6zgzkyzf8q3aqu46nyenrc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шумово</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107582</id>
    <revision>
      <id>3527892</id>
      <parentid>3149086</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:37:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5440" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шумово
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шумово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 963
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456680
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шумово''' ({{lang-ru|Шумово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1064|| 963|| 435|| 528
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (86%), [[татарлар]] (9%), [[казахлар]] (1%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>47k9o7hmxqbjrhdsjeesuyxaoamman6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хәлит (Коншак районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107592</id>
    <revision>
      <id>3527824</id>
      <parentid>3130253</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:39:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5266" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Хәлит
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Халитово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1660
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456710
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Хәлит''' ({{lang-ru|Халитово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1680|| 1660|| 805|| 855
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (8%), [[башкортлар]] (84%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>cmmp5gktp3jh7sjo64h5s0t5mrae295</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чишмә (Сосновка районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107593</id>
    <revision>
      <id>3527855</id>
      <parentid>3148937</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:16:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5340" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чишмә
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чишма}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 337
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456503
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}
&lt;small&gt;{{мәгънәләр|Чишмә (мәгънәләр)}}&lt;/small&gt;
'''Чишмә''' ({{lang-ru|Чишма}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 403|| 337|| 164|| 173
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (8%), [[башкортлар]] (85%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>dalnuprc8emtpieotm1abcfys1a3peg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбән Петропавловское</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107605</id>
    <revision>
      <id>3527708</id>
      <parentid>3129359</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:21:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5526" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Түбән Петропавловское
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Нижнепетропавловское}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 307
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456693
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Түбән Петропавловское''' ({{lang-ru|Нижнепетропавловское}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 335|| 307|| 152|| 155
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (89%), [[татарлар]] (8%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>6q21cpbehnhnzwwj1yja0p9ys4uracv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбән Сатка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107606</id>
    <revision>
      <id>3527710</id>
      <parentid>3129363</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:22:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5203" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Түбән Сатка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Нижняя Сатка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чаткы районы{{!}}Чаткы районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 121
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456955
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Түбән Сатка''' ({{lang-ru|Нижняя Сатка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чаткы районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 74|| 121|| 64|| 57
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (84%), [[татарлар]] (8%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чаткы районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Саткы районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>l3xnqkbkjgnu2oky4epptm2sbcyh7bl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Точильный</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107616</id>
    <revision>
      <id>3527689</id>
      <parentid>3184673</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:50:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5202" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Точильный
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Точильный}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Әшә районы{{!}}Әшә районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 168
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456004
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Точильный''' ({{lang-ru|Точильный}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Әшә районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 242|| 168|| 83|| 85
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (76%), [[татарлар]] (8%), [[башкортлар]] (11%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Әшә районы}}

[[Төркем:Әшә районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>dv3e1iks8t2puu0kinx5ztdtxkg7apv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Урефты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107617</id>
    <revision>
      <id>3527771</id>
      <parentid>3129552</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:35:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5252" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Урефты
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Урефты}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 87
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456518
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Урефты''' ({{lang-ru|Урефты}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 154|| 87|| 39|| 48
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (79%), [[татарлар]] (8%), [[украиннар]] (6%), [[башкортлар]] (7%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>fnygot6fp6u2qde1z848h250ota9n5y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ханҗа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107618</id>
    <revision>
      <id>3527809</id>
      <parentid>3130087</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T22:49:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5412" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ханҗа
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ханжино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 316
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456663
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ханҗа''' ({{lang-ru|Ханжино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 306|| 316|| 140|| 176
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (86%), [[татарлар]] (8%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>j98578yjztm93kunistb0foxhtnq6sn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Черкаскүл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107619</id>
    <revision>
      <id>3527835</id>
      <parentid>3148693</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:32:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5225" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черкаскүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черкаскуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Касли районы{{!}}Касли районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 531
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456823
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черкаскүл''' ({{lang-ru|Черкаскуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Касли районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 191|| 531|| 283|| 248
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (83%), [[татарлар]] (8%), [[башкортлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Касли районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәсле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>qy3yb05wlnv0phz4m957701ssj0wicz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шыбай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107620</id>
    <revision>
      <id>3527894</id>
      <parentid>3149112</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:44:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5225" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шыбай
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шибаево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 461
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456578
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шыбай''' ({{lang-ru|Шибаево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 357|| 461|| 229|| 232
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (67%), [[татарлар]] (8%), [[башкортлар]] (18%), [[казахлар]] (3%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Эткүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>s3bj442hh7kbu6sx1r19ur7x6i5bd2l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яринка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107621</id>
    <revision>
      <id>3527989</id>
      <parentid>3149602</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:32:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5197" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Яринка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Яринка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Уй районы{{!}}Уй районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 525
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456488
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Яринка''' ({{lang-ru|Яринка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Уй районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 616|| 525|| 269|| 256
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (78%), [[татарлар]] (8%), [[башкортлар]] (10%), [[казахлар]] (3%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Уй районы}}

[[Төркем:Уй районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>rm3mjum3q8meu8f7sq18bl0ozi50vc2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ташкын (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107657</id>
    <revision>
      <id>3527632</id>
      <parentid>3171389</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:57:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5294" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ташкинова
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ташкинова}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Нязепетровск районы{{!}}Нязепетровск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 240
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456992
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ташкинова''' ({{lang-ru|Ташкинова}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Нязепетровск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 280|| 240|| 117|| 123
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (80%), [[татарлар]] (7%), [[башкортлар]] (13%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Нязепетровск районы}}

[[Төркем:Назыпетровск районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>0faqz2x4abg2m0cmd5y5jcoqbwvq4hp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбәләс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107658</id>
    <revision>
      <id>3527706</id>
      <parentid>3129291</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:14:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5308" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тюбеляс
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тюбеляс}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Усть-Катав шәһәр округы{{!}}Усть-Катав шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 505
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456060
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тюбеляс''' ({{lang-ru|Тюбеляс}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Усть-Катав шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 627|| 505|| 238|| 267
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (82%), [[татарлар]] (7%), [[башкортлар]] (9%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Усть-Катав шәһәр округы}}

[[Төркем:Кытаутамак шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>hc9gs6v2hj9kg34uanc2jc76chayr9r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ужевка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107659</id>
    <revision>
      <id>3527743</id>
      <parentid>3129477</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:56:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5255" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ужевка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ужевка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 446
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456510
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ужевка''' ({{lang-ru|Ужевка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 391|| 446|| 225|| 221
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (65%), [[татарлар]] (7%), [[башкортлар]] (16%), [[казахлар]] (4%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>b5axul42hdlkwn8blsl0pd4zisv3ony</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Утар (Агаповка районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107661</id>
    <revision>
      <id>3527787</id>
      <parentid>3129677</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:56:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5222" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Утар
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Утарка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 138
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457418
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Утар''' ({{lang-ru|Утарка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 181|| 138|| 72|| 66
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (7%), [[башкортлар]] (23%), [[казахлар]] (64%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>ggfw26zj5o7nkzdx2ia06x99c208txf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Харино (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107662</id>
    <revision>
      <id>3527810</id>
      <parentid>3130091</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T22:53:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5443" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Харино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Харино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 264
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Харино''' ({{lang-ru|Харино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 311|| 264|| 124|| 140
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (85%), [[татарлар]] (7%), [[башкортлар]] (5%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>etfsf40jbenmu0jfch2nnurlozjw2hh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чёрная Речка (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107663</id>
    <revision>
      <id>3527870</id>
      <parentid>3149035</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:58:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5240" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черная Речка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черная Речка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чаткы районы{{!}}Чаткы районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 178
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456915
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черная Речка''' ({{lang-ru|Черная Речка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чаткы районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 196|| 178|| 83|| 95
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (75%), [[татарлар]] (7%), [[башкортлар]] (14%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чаткы районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Саткы районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>91gkbzg8lv2qe64l947k3jy9qqarx99</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шишминка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107664</id>
    <revision>
      <id>3527889</id>
      <parentid>3185367</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:52:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5490" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шишминка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шишминка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 457
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457162
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шишминка''' ({{lang-ru|Шишминка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Октябрьское районы (Чиләбе өлкәсе)|Октябрьское районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 702|| 457|| 228|| 229
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (51%), [[татарлар]] (7%), [[украиннар]] (16%), [[алманнар]] (26%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Октябрьски районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>kl8op68e4gl1ii97spybgwhbmba0enj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Щапино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107665</id>
    <revision>
      <id>3527899</id>
      <parentid>3149154</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T07:01:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5203" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Щапино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Щапино}}
|герб =
|байрак =
 |lat_deg = 54.884273
 |lon_deg = 60.621891
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 248
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456438
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Щапино''' ({{lang-ru|Щапино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 312|| 248|| 121|| 127
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (87%), [[татарлар]] (7%), [[казахлар]] (5%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>ibba34gnam2aaj6464bdu257kd8y92d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тәгеш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107668</id>
    <revision>
      <id>3527718</id>
      <parentid>3129403</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:32:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5461" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме=Олы Таскы
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Большое Таскино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 283
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456503
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Олы Таскы''' ({{lang-ru|Большое Таскино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 332|| 283|| 126|| 157
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (19%), [[татарлар]] (6%), [[башкортлар]] (72%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

==Танылган шәхесләр==
* [[Сәләм Галимов]] (1911-1938), башкорт шагыйре.

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>5tiimsbjen0b39xt7hclf2u7naz2uz2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юлдаш (Коншак районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107674</id>
    <revision>
      <id>3527947</id>
      <parentid>3149437</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:44:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5340" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Юлдаш
|урыс исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Юлдашева}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 166
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456735
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}
&lt;small&gt;{{мәгънәләр|Юлдаш}}&lt;/small&gt;
'''Юлдаш''' ({{lang-ru|Юлдашева}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 187|| 166|| 79|| 87
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (6%), [[башкортлар]] (88%), [[казахлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>2b8ez0n79ukl73jci3a8feomws8gsvu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яңа Андреевка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107696</id>
    <revision>
      <id>3528010</id>
      <parentid>3150438</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:57:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5298" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Яңа Андреевка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Новоандреевка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 832
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456395
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Яңа Андреевка''' ({{lang-ru|Новоандреевка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 857|| 832|| 391|| 441
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (84%), [[татарлар]] (6%), [[башкортлар]] (9%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>tmte44b60mr07la0enwqh7t49x8e56w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Татищево (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107719</id>
    <revision>
      <id>3527621</id>
      <parentid>3171353</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:44:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5259" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Татищево
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Татищево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Карталы районы{{!}}Карталы районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 156
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457382
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Татищево''' ({{lang-ru|Татищево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Карталы районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 242|| 156|| 77|| 79
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (47%), [[татарлар]] (6%), [[башкортлар]] (8%), [[казахлар]] (35%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Карталы районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәртәле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>icdl4wufkafeohvu7up7ddwuqf16wfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Усть-Курышка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107720</id>
    <revision>
      <id>3527784</id>
      <parentid>3129641</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:53:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5222" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Усть-Курышка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Усть-Курышка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Әшә районы{{!}}Әшә районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 150
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456002
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Усть-Курышка''' ({{lang-ru|Усть-Курышка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Әшә районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 244|| 150|| 77|| 73
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (77%), [[татарлар]] (6%), [[башкортлар]] (13%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Әшә районы}}

[[Төркем:Әшә районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>m0om80av47gwe9q8zg08qizd00v0qi8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фомински (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107721</id>
    <revision>
      <id>3527802</id>
      <parentid>3129884</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T21:18:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5160" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Фоминский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Фоминский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Уй районы{{!}}Уй районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 424
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456488
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Фоминский''' ({{lang-ru|Фоминский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Уй районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 356|| 424|| 212|| 212
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (89%), [[татарлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Уй районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Уй районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>7m84cmsklz0sf6seyek4awqu43ix3fb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шахматово</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107722</id>
    <revision>
      <id>3527879</id>
      <parentid>3185016</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T04:58:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5251" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шахматово
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шахматово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 617
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456403
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шахматово''' ({{lang-ru|Шахматово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 756|| 617|| 279|| 338
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (84%), [[татарлар]] (6%), [[башкортлар]] (7%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>ln9f8ckj4uwkjfdmoo0mzg5nz1k167v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Южный (Зылатаус шәһәр бүлгесе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107723</id>
    <revision>
      <id>3527942</id>
      <parentid>3149427</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:28:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5303" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Южный
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Южный}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Златоуст шәһәр округы{{!}}Златоуст шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 109
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456200
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Южный''' ({{lang-ru|Южный}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Златоуст шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 217|| 109|| 90|| 19
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (53%), [[татарлар]] (6%), [[башкортлар]] (21%), [[казахлар]] (20%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Златоуст шәһәр округы}}

[[Төркем:Златоуст шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>5wtem2ca1qnrqdgyqnix5kvtj9npjtp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чыбакүл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107737</id>
    <revision>
      <id>3527868</id>
      <parentid>3149027</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:49:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5271" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чыбакүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чебакуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 381
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456701
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чыбакүл''' ({{lang-ru|Чебакуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 369|| 381|| 193|| 188
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (5%), [[башкортлар]] (92%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>qh2jet03pkjif7b76mf7jc6lpkv7sze</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чокыр (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107738</id>
    <revision>
      <id>3527858</id>
      <parentid>3148949</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:21:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5263" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чокыр
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чекурова}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 180
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456700
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чокыр''' ({{lang-ru|Чекурова}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 198|| 180|| 90|| 90
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (5%), [[башкортлар]] (95%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>415tcjy409v811bun56ymy58ou3wkpu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Караси</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107746</id>
    <revision>
      <id>3527924</id>
      <parentid>3149337</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:14:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5281" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Караси
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхние Караси}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 245
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456438
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Караси''' ({{lang-ru|Верхние Караси}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 155|| 245|| 133|| 112
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (82%), [[татарлар]] (5%), [[башкортлар]] (8%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>kezdhigwc0o06ll5hj2f3wtg47wohii</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яңа Амурски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107771</id>
    <revision>
      <id>3528009</id>
      <parentid>3150431</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:57:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5242" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Яңа Амурский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Новоамурский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Бреды районы{{!}}Бреды районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 123
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457334
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Яңа Амурский''' ({{lang-ru|Новоамурский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Бреды районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 157|| 123|| 56|| 67
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (72%), [[татарлар]] (5%), [[башкортлар]] (19%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Бреды районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Бреды районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>l87x0tj3fjedzjnzrx7d1ptbk65r7r9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сурменевски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107784</id>
    <revision>
      <id>3527543</id>
      <parentid>3171077</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:29:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5318" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сурменевский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сурменевский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Верхнеуральск районы{{!}}Верхнеуральск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 525
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457679
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сурменевский''' ({{lang-ru|Сурменевский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Верхнеуральск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 690|| 525|| 257|| 268
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (79%), [[татарлар]] (5%), [[казахлар]] (12%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}

[[Төркем:Верхнеурал районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>p58ngq9y033vb16liz66p69i868wsg0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сычево (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107785</id>
    <revision>
      <id>3527560</id>
      <parentid>3171125</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:53:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5412" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сычево
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сычево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 291
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сычево''' ({{lang-ru|Сычево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 297|| 291|| 146|| 145
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (87%), [[татарлар]] (5%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>8nhd9bikw5l5lzdni5fxuuwigyzjqot</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хребет (станция)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107787</id>
    <revision>
      <id>3527817</id>
      <parentid>3130189</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:09:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5213" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Хребет
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Хребет}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 806
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456382
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Хребет''' ({{lang-ru|Хребет}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 787|| 806|| 397|| 409
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (90%), [[татарлар]] (5%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>d2au59k3t333343db4wv2jfu9qae7td</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуҗакай (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107788</id>
    <revision>
      <id>3527821</id>
      <parentid>3130212</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:25:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5452" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Худяково
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Худяково}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 202
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456670
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Хуҗакай''' ({{lang-ru|Худяково}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 190|| 202|| 89|| 113
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (87%), [[татарлар]] (5%), [[алманнар]] (5%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>pgenti34nrrojk8s4a198lu3ppga0aw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цвиллинга</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107789</id>
    <revision>
      <id>3527825</id>
      <parentid>3148448</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:49:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5248" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Цвиллинга
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Цвиллинга}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чесма районы{{!}}Чесма районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 515
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457229
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Цвиллинга''' ({{lang-ru|Цвиллинга}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чесма районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 481|| 515|| 254|| 261
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (33%), [[татарлар]] (5%), [[украиннар]] (11%), [[казахлар]] (49%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чесма районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чесма районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>f0npbskas853bako2f3e3lv6btvd16u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Черкасы (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107790</id>
    <revision>
      <id>3527836</id>
      <parentid>3148695</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:33:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5416" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черкасы
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черкасы}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 265
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457625
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черкасы''' ({{lang-ru|Черкасы}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 290|| 265|| 134|| 131
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (70%), [[татарлар]] (5%), [[башкортлар]] (10%), [[казахлар]] (11%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>236ndfrexz9stplafkp01dlbqt71e79</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чернышевски (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107791</id>
    <revision>
      <id>3527846</id>
      <parentid>3148744</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:40:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5480" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чернышевский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чернышевский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 164
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457601
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чернышевский''' ({{lang-ru|Чернышевский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 184|| 164|| 84|| 80
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (69%), [[татарлар]] (5%), [[украиннар]] (5%), [[башкортлар]] (14%), [[казахлар]] (8%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>inlnm32p3vf8f2wee2il0catrz16g5c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбән Карач (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107801</id>
    <revision>
      <id>3527707</id>
      <parentid>3129330</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:18:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5347" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Түбән Карач
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Нижние Караси}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 265
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456438
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Түбән Карач''' ({{lang-ru|Нижние Караси}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 217|| 265|| 142|| 123
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (39%), [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (56%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>clh5yja5meim48s0rn3931b5nqnj02h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Туктыбай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107804</id>
    <revision>
      <id>3527700</id>
      <parentid>3129197</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:33:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5303" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Туктыбай
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Туктубаево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 763
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456534
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Туктыбай''' ({{lang-ru|Туктубаево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 649|| 763|| 368|| 395
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (95%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>nvjb0552or47tthlkr5ug1pzdnp1htx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уразбай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107805</id>
    <revision>
      <id>3527768</id>
      <parentid>3129531</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:29:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5275" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Уразбай
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Уразбаева}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 258
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456896
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Уразбай''' ({{lang-ru|Уразбаева}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 255|| 258|| 120|| 138
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>19c8dv2hw8egtdbiwm3b6hc713sb5xp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чапаевка (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107806</id>
    <revision>
      <id>3527830</id>
      <parentid>3148521</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T01:50:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5279" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чапаевка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чапаевка}}
|герб =
|байрак =
 |lat_deg = 55.361626
 |lon_deg = 60.816785
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 235
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456881
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чапаевка''' ({{lang-ru|Чапаевка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 261|| 235|| 114|| 121
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (26%), [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (68%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>tvp5s3ycahkj1y55aatz98t9qia5jhp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Кызыл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107818</id>
    <revision>
      <id>3527926</id>
      <parentid>3149348</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:15:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5312" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Кызыл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхнекизильское}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 689
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457416
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Кызыл''' ({{lang-ru|Верхнекизильское}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 740|| 689|| 349|| 340
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (85%), [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (8%), [[казахлар]] (2%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>fp1vegck1mbchrd6925ucgcw62f909o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбән Усцелемово</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107840</id>
    <revision>
      <id>3527713</id>
      <parentid>3129381</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:24:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5268" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Түбән Усцелемово
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Нижнеусцелемово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Уй районы{{!}}Уй районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 757
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456480
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Түбән Усцелемово''' ({{lang-ru|Нижнеусцелемово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Уй районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 783|| 757|| 355|| 402
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (84%), [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (5%), [[казахлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Уй районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Уй районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>5hwfqthe2bzk008r083g9fgs90eifxd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Пруды (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107903</id>
    <revision>
      <id>3527930</id>
      <parentid>3149380</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:19:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5323" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = кордон
|татар исеме= Югары Пруды
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхние Пруды}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456382
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Пруды''' ({{lang-ru|Верхние Пруды}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче кордон.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>fkw9fx32n964684aoxzsdwlhv93cs79</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сугояк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107904</id>
    <revision>
      <id>3527532</id>
      <parentid>3171040</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:09:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5388" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сугояк
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сугояк}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 915
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456695
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сугояк''' ({{lang-ru|Сугояк}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1063|| 915|| 428|| 487
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (94%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>rex7fylkes3pi3y2d2d2m8q9xxu9q1e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сухоруково</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107905</id>
    <revision>
      <id>3527550</id>
      <parentid>3171099</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:39:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5171" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сухоруково
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сухоруково}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 399
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456578
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сухоруково''' ({{lang-ru|Сухоруково}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 383|| 399|| 193|| 206
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Эткүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>9gd0i8hoqutug9d2vvmfb5zo50j7hyu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Әтлән (Мияс шәһәре)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107906</id>
    <revision>
      <id>3527937</id>
      <parentid>3149416</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:26:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5323" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = кордон
|татар исеме= Югары Әтлән
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхний Атлян}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456382
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Әтлән''' ({{lang-ru|Верхний Атлян}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче кордон.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>4kc072mcshbvhtsuubij54megn229yo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сыростан (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107907</id>
    <revision>
      <id>3527554</id>
      <parentid>3171114</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:51:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5202" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сыростан
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сыростан}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 997
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456382
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сыростан''' ({{lang-ru|Сыростан}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 965|| 997|| 458|| 539
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (94%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>cohx0p79iobc0rlmr12u91gis4qww78</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тавранкүл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107910</id>
    <revision>
      <id>3527575</id>
      <parentid>3171189</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:41:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5413" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тавранкүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тавранкуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 272
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456683
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тавранкүл''' ({{lang-ru|Тавранкуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 344|| 272|| 145|| 127
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>aqjjudtf70xrfm4r0oqsnq68xr4m35h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Толсты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107912</id>
    <revision>
      <id>3527678</id>
      <parentid>3171718</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:19:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5167" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Толсты
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Толсты}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Варна районы{{!}}Варна районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 770
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457213
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Толсты''' ({{lang-ru|Толсты}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Варна районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 844|| 770|| 349|| 421
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (81%), [[казахлар]] (12%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Варна районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Варна районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>p0ipa1i4q46ifh0e8ijr7bgq4sownun</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Томински (Сосновка районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107914</id>
    <revision>
      <id>3527682</id>
      <parentid>3171732</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:24:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5196" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Томинский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Томинский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1217
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456537
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Томинский''' ({{lang-ru|Томинский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1257|| 1217|| 572|| 645
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (89%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>agltwhdajc6ep9me2dntyeoan49ynlb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Увальски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107916</id>
    <revision>
      <id>3527724</id>
      <parentid>3129452</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:49:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5401" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Увальский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Увальский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 565
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457615
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Увальский''' ({{lang-ru|Увальский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 558|| 565|| 264|| 301
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (80%), [[башкортлар]] (9%), [[казахлар]] (7%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>hoi0pv22p0tdz6g4mr9e0wjltnkf065</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Торгаяк ял йорты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107919</id>
    <revision>
      <id>3527687</id>
      <parentid>3080516</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:36:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4324" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Торгаяк ял йорты
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тургояк}}
|герб =
|байрак =
 |lat_deg = 55.155679
 |lon_deg = 60.122706
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456382
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Торгаяк ял йорты''' ({{lang-ru|Тургояк}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>jlimikf9lcce10kp9b7cnrsb4gpdm0j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уйско-Чебаркүлская</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107922</id>
    <revision>
      <id>3527754</id>
      <parentid>3129487</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:04:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5487" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Уйско-Чебаркүлская
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Уйско-Чебаркульская}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 824
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457175
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Уйско-Чебаркүлская''' ({{lang-ru|Уйско-Чебаркульская}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Октябрьское районы (Чиләбе өлкәсе)|Октябрьское районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 890|| 824|| 400|| 424
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (88%), .&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Октябрьски районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>sn207ob4k6txoraffj6ok63jmqq2v59</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Усольцево</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107924</id>
    <revision>
      <id>3527780</id>
      <parentid>3129605</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:51:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5409" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Усольцево
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Усольцево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 328
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456694
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Усольцево''' ({{lang-ru|Усольцево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 382|| 328|| 142|| 186
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (98%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>pmaf9k6zhkl4qky7gk3vqa1i111ie7y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уфимски (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107926</id>
    <revision>
      <id>3527790</id>
      <parentid>3129689</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:01:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5346" xml:space="preserve">{{мәгънәләр|Уфимский (мәгънәләр)}}{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Уфимский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Уфимский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Верхнеуральск районы{{!}}Верхнеуральск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 360
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Уфимский''' ({{lang-ru|Уфимский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Верхнеуральск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 488|| 360|| 180|| 180
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (74%), [[украиннар]] (5%), [[казахлар]] (20%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Верхнеурал районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>diki7eng83bguq8fagda45bh7289ofn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Филимоново (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107928</id>
    <revision>
      <id>3527798</id>
      <parentid>3129824</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:51:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5235" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Филимоново
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Филимоново}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1449
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456418
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Филимоново''' ({{lang-ru|Филимоново}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1546|| 1449|| 676|| 773
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (89%), [[башкортлар]] (7%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>r47xbjy3sto3sk1utd3wge0obgcwonf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Целинный (Троицк районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107932</id>
    <revision>
      <id>3527826</id>
      <parentid>3148452</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:52:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5196" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Целинный
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Целинный}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1221
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457122
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Целинный''' ({{lang-ru|Целинный}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1232|| 1221|| 559|| 662
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (81%), [[казахлар]] (10%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>os2fbkoelxzvcahlr5d6wm8nnjroilb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Центральный (Зылатаус шәһәр бүлгесе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107934</id>
    <revision>
      <id>3527827</id>
      <parentid>3148461</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:55:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5294" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Центральный
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Центральный}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Златоуст шәһәр округы{{!}}Златоуст шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 786
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456200
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Центральный''' ({{lang-ru|Центральный}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Златоуст шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1458|| 786|| 367|| 419
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (88%), [[казахлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Златоуст шәһәр округы}}

[[Төркем:Златоуст шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>5uj0895n3f3pntmyk1hknw7ec2whoup</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Черниговски (Агаповка районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107936</id>
    <revision>
      <id>3527837</id>
      <parentid>3148710</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:36:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5245" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черниговский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черниговский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 912
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457433
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черниговский''' ({{lang-ru|Черниговский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 930|| 912|| 454|| 458
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (78%), [[казахлар]] (16%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>osm6ifa23sq8rulc31uyrb635hssg3c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чыпыш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107938</id>
    <revision>
      <id>3527869</id>
      <parentid>3149028</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:53:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5212" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чипышево
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чипышево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 454
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456520
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чипышево''' ({{lang-ru|Чипышево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 375|| 454|| 212|| 242
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (85%), [[чуашлар]] (9%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>p3223yj1d3p82358aznqzsrs2ezzdab</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шабурово</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107942</id>
    <revision>
      <id>3527874</id>
      <parentid>3149048</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T04:06:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5155" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шабурово
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шабурово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Касли районы{{!}}Касли районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 726
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456856
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шабурово''' ({{lang-ru|Шабурово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Касли районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 844|| 726|| 348|| 378
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (95%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Касли районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәсле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>pl43hf4pl9n2llh6012hny7lxuyp713</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шеломенцево</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107944</id>
    <revision>
      <id>3527881</id>
      <parentid>3185189</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:17:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5181" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шеломенцево
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шеломенцево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 301
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456563
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шеломенцево''' ({{lang-ru|Шеломенцево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 324|| 301|| 133|| 168
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (91%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Эткүл районы}}

[[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>rgkc97kcmm5tl0v9dxdlk1azhw2xwh6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шумаки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107945</id>
    <revision>
      <id>3527891</id>
      <parentid>3362336</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:36:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5159" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шумаки
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шумаки}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коркино районы{{!}}Коркино районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 445
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456550
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шумаки''' ({{lang-ru|Шумаки}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коркино районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 512|| 445|| 224|| 221
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (89%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коркино районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коркино районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>dop56fuequnhklqs07g0y1z2eus7xef</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ясные Поляны (Троицк районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107947</id>
    <revision>
      <id>3527996</id>
      <parentid>3149922</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:43:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5252" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ясные Поляны
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ясные Поляны}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1566
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457145
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ясные Поляны''' ({{lang-ru|Ясные Поляны}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1591|| 1566|| 732|| 834
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (84%), [[украиннар]] (5%), [[алманнар]] (5%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>85a3nzh13nj3eihqts6wc9ellxnm5ag</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Кабанка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107976</id>
    <revision>
      <id>3527923</id>
      <parentid>3149334</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:13:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5199" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Кабанка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхняя Кабанка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Пласт районы{{!}}Пласт районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 704
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457037
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Кабанка''' ({{lang-ru|Верхняя Кабанка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Пласт районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 679|| 704|| 317|| 387
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (90%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Пласт районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Пласт районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>34d7g70sf6dbbs57laqqm2zxvg96msp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Санарка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>107978</id>
    <revision>
      <id>3527931</id>
      <parentid>3149383</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:20:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5199" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Санарка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхняя Санарка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Пласт районы{{!}}Пласт районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 830
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457035
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Санарка''' ({{lang-ru|Верхняя Санарка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Пласт районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 862|| 830|| 388|| 442
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Пласт районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Пласт районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>pen3tmkp7wdjems3e2qhojqw7bgwml4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яңа (7 База)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108014</id>
    <revision>
      <id>3528007</id>
      <parentid>3150340</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:56:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5264" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Яңа
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Новый (7 База)}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456504
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Яңа''' ({{lang-ru|Новый (7 База)}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>4aokqh1jgjguim3jd2ql0891e1l8bot</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таукай (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108030</id>
    <revision>
      <id>3527628</id>
      <parentid>3171361</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:51:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5503" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Таукай
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Таукаево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 600
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Таукай''' ({{lang-ru|Таукаево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 513|| 600|| 280|| 320
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[татарлар]] (9%), [[башкортлар]] (89%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>fikrrcq8i9odvza72u8mf8yr1zgmkld</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сухтелински</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108039</id>
    <revision>
      <id>3527551</id>
      <parentid>3171100</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:40:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5289" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сухтелинский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сухтелинский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Верхнеуральск районы{{!}}Верхнеуральск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 539
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457683
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сухтелинский''' ({{lang-ru|Сухтелинский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Верхнеуральск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 763|| 539|| 249|| 290
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (80%), [[казахлар]] (18%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Верхнеурал районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>eurrfhfgkqh8b0qj3z7uzaxutpkfxm1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сыртински</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108041</id>
    <revision>
      <id>3527556</id>
      <parentid>3171116</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:51:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5634" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сыртинский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сыртинский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1421
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457615
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сыртинский''' ({{lang-ru|Сыртинский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1387|| 1421|| 659|| 762
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (80%), [[башкортлар]] (7%), [[чирмешләр]] (7%), , [[казахлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Танылган шәхесләр ==
* Михаил Ташкин (1918-1945), [[Советлар Берлеге каһарманы|Сәвитләр Берлеге Каһарманы]].

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>932hzkrz4ruc4podeem5mw3my16nb2a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тарасовка (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108045</id>
    <revision>
      <id>3527599</id>
      <parentid>3171315</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:15:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5193" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тарасовка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тарасовка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чесма районы{{!}}Чесма районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 696
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457240
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тарасовка''' ({{lang-ru|Тарасовка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чесма районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 693|| 696|| 326|| 370
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (77%), [[украиннар]] (21%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чесма районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чесма районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>e3l98cgcb01b6zt1hxgfx3fr17875py</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тарутино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108048</id>
    <revision>
      <id>3527603</id>
      <parentid>3171331</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:22:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5185" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тарутино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тарутино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чесма районы{{!}}Чесма районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 770
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457233
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тарутино''' ({{lang-ru|Тарутино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чесма районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 790|| 770|| 349|| 421
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (85%), [[чирмешләр]] (15%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чесма районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чесма районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>k5nu49ycx714b0mhwruspkk3vv79f1g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тирәнкүл (Кызыл Армия районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108049</id>
    <revision>
      <id>3527669</id>
      <parentid>3171621</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:02:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5405" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тирәнкүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Теренкуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 434
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456687
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тирәнкүл''' ({{lang-ru|Теренкуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 648|| 434|| 216|| 218
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>d6o7inxa5newks6a1d9cogkwmh30uew</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Углицкий</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108054</id>
    <revision>
      <id>3527728</id>
      <parentid>3129458</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:50:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5182" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Углицкий
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Углицкий}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чесма районы{{!}}Чесма районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 993
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457237
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Углицкий''' ({{lang-ru|Углицкий}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чесма районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 934|| 993|| 464|| 529
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (87%), [[казахлар]] (8%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чесма районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чесма районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>l43g31uqqbavjzr8uxr4ch3zyf75dg6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Урал (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108056</id>
    <revision>
      <id>3527770</id>
      <parentid>3129541</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:31:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5365" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Урал
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Урал}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 678
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457614
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Урал''' ({{lang-ru|Урал}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 685|| 678|| 333|| 345
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (49%), [[башкортлар]] (11%), , [[казахлар]] (35%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>kotwokz6i09ggkzymso5hhxto3076dr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сухарыш (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108059</id>
    <revision>
      <id>3527546</id>
      <parentid>3171091</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:36:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5235" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сухарыш
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сухарыш}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Увельский районы{{!}}Увельский районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 245
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457004
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сухарыш''' ({{lang-ru|Сухарыш}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Увельский районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 316|| 245|| 121|| 124
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (85%), [[татарлар]] (7%), [[казахлар]] (3%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Увельский районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Уйелга районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>5vdbp2xuqwvdj64ufzknm8xtuul4ny1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуторка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108061</id>
    <revision>
      <id>3527819</id>
      <parentid>3130207</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:23:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5181" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Хуторка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Хуторка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Увельский районы{{!}}Увельский районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 774
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457010
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Хуторка''' ({{lang-ru|Хуторка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Увельский районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 739|| 774|| 357|| 417
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (97%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Увельский районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Уйелга районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>cnk2b97ms1qbq5pf4694ml8ycd75jxh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Черноборски (Чесма районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108063</id>
    <revision>
      <id>3527838</id>
      <parentid>3148714</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:37:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5217" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черноборский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черноборский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чесма районы{{!}}Чесма районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1350
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457227
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черноборский''' ({{lang-ru|Черноборский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чесма районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1302|| 1350|| 641|| 709
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (91%), [[казахлар]] (5%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чесма районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чесма районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>mmemrtrqwtju9ya9qlw6us6d0vz2tr9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сүлия</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108068</id>
    <revision>
      <id>3527564</id>
      <parentid>3171154</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:15:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5224" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сулея-2
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сулея-2}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чаткы районы{{!}}Чаткы районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456922
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сулея-2''' ({{lang-ru|Сулея-2}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чаткы районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чаткы районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Саткы районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>piux5rg46hku4jqrchk92voc0dh54g4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Черемушки (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108069</id>
    <revision>
      <id>3527834</id>
      <parentid>3148675</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:31:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5492" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черемушки
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черемушки}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 241
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456674
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черемушки''' ({{lang-ru|Черемушки}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 158|| 241|| 119|| 122
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (80%), [[татарлар]] (6%), [[украиннар]] (8%), [[алманнар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>oztip3gndtvlkt2ifgti6b6oqyss5as</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сулуяновски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108071</id>
    <revision>
      <id>3527535</id>
      <parentid>3171055</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:21:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5375" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сулуяновский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сулуяновский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Усть-Катав шәһәр округы{{!}}Усть-Катав шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456051
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сулуяновский''' ({{lang-ru|Сулуяновский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Усть-Катав шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 4|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Усть-Катав шәһәр округы}}

[[Төркем:Кытаутамак шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>s9ionjlql5l56pcnpwngz31q7dblb15</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тактыбай (Чибәркүл районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108075</id>
    <revision>
      <id>3527590</id>
      <parentid>3171233</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:51:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5270" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тактыбай
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тактыбай}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456414
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тактыбай''' ({{lang-ru|Тактыбай}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>byn5o27bh4jawzdhhl59z4o1q3gdcuo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Торгаяк урманчылыгы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108077</id>
    <revision>
      <id>3527686</id>
      <parentid>3080515</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:36:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4402" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Торгаяк урманчылыгы
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тургоякское лесн-во}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456382
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Торгаяк урманчылыгы''' ({{lang-ru|Тургоякское лесн-во}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>8mfqimm4pgg4x3g7w3fb1oklyklszrh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түләк (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108080</id>
    <revision>
      <id>3527716</id>
      <parentid>3129393</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:28:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5250" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тюляково
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тюляково}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456735
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тюляково''' ({{lang-ru|Тюляково}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>ar8j04qr7cxe6ukdb6t0ehpavb10cdw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уелги</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108082</id>
    <revision>
      <id>3527740</id>
      <parentid>3129474</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:56:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5226" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Уелги
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Уелги}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456701
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Уелги''' ({{lang-ru|Уелги}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>ku9wucrktno5wdlfegaw98e3ahfe1no</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Урочище Бугорки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108083</id>
    <revision>
      <id>3527774</id>
      <parentid>3129573</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:39:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5272" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Урочище Бугорки
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Урочище Бугорки}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Әшә районы{{!}}Әшә районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456004
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Урочище Бугорки''' ({{lang-ru|Урочище Бугорки}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Әшә районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Әшә районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Әшә районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>ey3iy20b1wl7wangnvf8foudatvx0r1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Урочище Трехгранный</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108086</id>
    <revision>
      <id>3527775</id>
      <parentid>3129574</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:39:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5304" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Урочище Трехгранный
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Урочище Трехгранный}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Әшә районы{{!}}Әшә районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456004
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Урочище Трехгранный''' ({{lang-ru|Урочище Трехгранный}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Әшә районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Әшә районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Әшә районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>pbf9etpe7j5tndj94601dgvo3r68k3b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Флюсовая</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108088</id>
    <revision>
      <id>3527799</id>
      <parentid>3129863</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T21:11:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5299" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = станция
|татар исеме= Флюсовая
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Флюсовая}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456390
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Флюсовая''' ({{lang-ru|Флюсовая}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче станция.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>0k0cdvqwk3g51ixl1ulw4m5uv39qvd9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ХПП</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108090</id>
    <revision>
      <id>3527807</id>
      <parentid>3130059</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T22:21:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5210" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= ХПП
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|ХПП}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456720
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''ХПП''' ({{lang-ru|ХПП}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>n3mfilg7sfjc4pli29mcpniglmkwlle</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чернореченски (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108093</id>
    <revision>
      <id>3527844</id>
      <parentid>3148727</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:39:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5399" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чернореченский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чернореченский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Нагайбәк районы{{!}}Нагайбәк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 222
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457665
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чернореченский''' ({{lang-ru|Чернореченский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Нагайбәк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 286|| 222|| 114|| 108
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (25%), [[татарлар]] (4%), [[казахлар]] (41%), [[нагайбәкләр]] (30%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Нагайбәк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Нугайбәк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе нагайбәк авыллары]]</text>
      <sha1>ni6y638egfa0fhmsl5inlzegpo35elt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чибәркүл (Коншак районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108095</id>
    <revision>
      <id>3527850</id>
      <parentid>3148800</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:52:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5254" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чибәркүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чебаркуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456730
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чибәркүл''' ({{lang-ru|Чебаркуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>10t9lsngcxupcixdghwmcbh06x1jxxf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чеголок</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108097</id>
    <revision>
      <id>3527832</id>
      <parentid>3148551</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:15:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5259" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чеголок
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чеголок}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Карталы районы{{!}}Карталы районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457381
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чеголок''' ({{lang-ru|Чеголок}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Карталы районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 12|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (92%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Карталы районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәртәле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>h4jii5gibl9qaftge0jl5w29b5vk7vy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Черное Плесо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108099</id>
    <revision>
      <id>3527840</id>
      <parentid>3148720</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:38:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5246" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черное Плесо
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черное Плесо}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Әшә районы{{!}}Әшә районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = юк
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черное Плесо''' ({{lang-ru|Черное Плесо}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Әшә районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Әшә районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Әшә районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>rynihnrljgj3weqdrf9rtbsue7sejan</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Черноозерская</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108101</id>
    <revision>
      <id>3527842</id>
      <parentid>3148724</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:38:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5281" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черноозерская
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черноозерская}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Касли районы{{!}}Касли районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456823
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черноозерская''' ({{lang-ru|Черноозерская}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Касли районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 21|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Касли районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәсле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>8tkzbcjmgosumdfgp91lwqod5335968</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Штанное</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108107</id>
    <revision>
      <id>3527890</id>
      <parentid>3173944</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:24:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5242" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Штанное
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Штанное}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457118
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Штанное''' ({{lang-ru|Штанное}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>i2l0b79rx75ara2lx2fn97sjlts5mbu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юашъелга</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108109</id>
    <revision>
      <id>3527920</id>
      <parentid>3149292</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:08:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5230" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Юашъелга
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Юважелга}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Кусә районы{{!}}Кусә районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 0
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456985
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Юашъелга''' ({{lang-ru|Юважелга}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кусә районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 0|| -|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Кусә районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Куса районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]]</text>
      <sha1>rbmberihvpn2zu1p0yynonmq6kh4xw7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тайгинка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108126</id>
    <revision>
      <id>3527583</id>
      <parentid>3171210</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:46:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5458" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = эшчеләр бистәсе
|татар исеме= Тайгинка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тайгинка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Кыштым шәһәр округы{{!}}Кыштым шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1452
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456862
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тайгинка''' ({{lang-ru|Тайгинка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кыштым шәһәр округы]] составына керүче эшчеләр бистәсе.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| ?|| 1452|| 668|| 784
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең шәһәр тибындагы бистәләре}}
{{Кыштым шәһәр округы}}

[[Төркем:Кыштым шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең элеккеге шәһәр тибындагы бистәләре]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>rdvbzm27nbwghz60syz0b4zn5t7lgi3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Торгаяк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108128</id>
    <revision>
      <id>3527684</id>
      <parentid>3171761</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:36:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5455" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = эшчеләр бистәсе
|татар исеме= Торгаяк
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Торгаяк}}
|герб =
|байрак =
  |lat_deg = 55|lat_min = 08|lat_sec = 57
  |lon_deg = 60|lon_min = 07|lon_sec = 30
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 2618
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456390
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Торгаяк''' ({{lang-ru|Тургояк}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче эшчеләр бистәсе.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 2292|| 2618|| 1282|| 1336
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең шәһәр тибындагы бистәләре}}
{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең элеккеге шәһәр тибындагы бистәләре]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>gpd00jr8c6pwjf58v0ldmgn8khmezlb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чирмешән (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108130</id>
    <revision>
      <id>3527852</id>
      <parentid>3148887</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:06:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5511" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = эшчеләр бистәсе
|татар исеме= Чирмешән
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черемшанка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Югары Өфәле шәһәр округы{{!}}Югары Өфәле шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1025
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456812
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чирмешән''' ({{lang-ru|Черемшанка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Югары Өфәле шәһәр округы]] составына керүче эшчеләр бистәсе.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| ?|| 1025|| 446|| 579
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең шәһәр тибындагы бистәләре}}
{{Югары Өфәле шәһәр округы}}

[[Төркем:Югары Өфәле шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең элеккеге шәһәр тибындагы бистәләре]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>40no7ht6ebgu6xlzvu0xy4rnqeh57y8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чобар (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108158</id>
    <revision>
      <id>3527857</id>
      <parentid>3148943</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:19:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5229" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чобар
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чубары}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 353
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456895
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чобар''' ({{lang-ru|Чубары}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 350|| 353|| 183|| 170
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар:  [[башкортлар]] (88%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>tbvu15oom6o78b0ouzhv5dtqv46lzm3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Малюки</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108159</id>
    <revision>
      <id>3527928</id>
      <parentid>3149356</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:16:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5220" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Малюки
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхние Малюки}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 210
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456520
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Малюки''' ({{lang-ru|Верхние Малюки}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 180|| 210|| 98|| 112
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (92%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>h47cyy74hbu2csw5er7gvfvg617wosz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шимәк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108160</id>
    <revision>
      <id>3527887</id>
      <parentid>3185314</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:42:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5284" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шимәк
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шимаковка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 165
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456503
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шимәк''' ({{lang-ru|Шимаковка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 222|| 165|| 86|| 79
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (44%), [[башкортлар]] (52%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>2yepk7thm5tdht0kjyikmj4c87s67il</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Ирәмәл (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108161</id>
    <revision>
      <id>3527922</id>
      <parentid>3149332</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:13:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5229" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Ирәмәл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхний Иремель}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 13
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456390
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Ирәмәл''' ({{lang-ru|Верхний Иремель}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 12|| 13|| 8|| 5
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>bigsm2lmey5679ml0avpduafo7ecris</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яраткол</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108162</id>
    <revision>
      <id>3527987</id>
      <parentid>3149597</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:29:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5256" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Яраткол
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Яраткулова}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1139
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456896
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Яраткол''' ({{lang-ru|Яраткулова}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1195|| 1139|| 542|| 597
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар:  [[башкортлар]] (94%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>ew00rr5nlf5jv1axyr40j57rwl4dx27</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Лука</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108163</id>
    <revision>
      <id>3527927</id>
      <parentid>3149352</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:16:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5304" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Лука
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхняя Лука}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Усть-Катав шәһәр округы{{!}}Усть-Катав шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 18
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456051
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Лука''' ({{lang-ru|Верхняя Лука}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Усть-Катав шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 24|| 18|| 8|| 10
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (78%), [[башкортлар]] (22%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Усть-Катав шәһәр округы}}

[[Төркем:Кытаутамак шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>6xxk1tgxcrdee0o4hmj282j1a4y8whd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Сосновка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108165</id>
    <revision>
      <id>3527932</id>
      <parentid>3149387</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:20:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5414" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Сосновка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхняя Сосновка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 29
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457613
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Сосновка''' ({{lang-ru|Верхняя Сосновка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 59|| 29|| 16|| 13
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (61%), [[башкортлар]] (31%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>dg64zk87ac5pcd2cc5mizo7y527f7ma</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сурак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108180</id>
    <revision>
      <id>3527541</id>
      <parentid>3171072</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:28:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5239" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сурак
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сураково}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 313
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456720
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сурак''' ({{lang-ru|Сураково}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 375|| 313|| 157|| 156
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар:  [[башкортлар]] (95%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>b7uyobivdw1p1hqomaarcfa2hm5cthk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хуҗаш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108184</id>
    <revision>
      <id>3527822</id>
      <parentid>3130213</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:25:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5237" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Хуҗаш
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Кузяшева}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 749
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456895
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Хуҗаш''' ({{lang-ru|Кузяшева}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 682|| 749|| 381|| 368
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар:  [[башкортлар]] (98%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>jbubbfynz1ymg4plggvmxteybdo599m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сәет (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108292</id>
    <revision>
      <id>3527565</id>
      <parentid>3171156</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:21:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5297" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сәет
|урыс исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Саитова}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 160
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456891
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}
&lt;small&gt;{{мәгънәләр|Сәет (мәгънәләр)}}&lt;/small&gt;
'''Сәет''' ({{lang-ru|Саитова}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 150|| 160|| 87|| 73
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (97%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>sbm1pcwak0o8c9ooq7yrkhe7mm0t2uc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чуртаныш (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108297</id>
    <revision>
      <id>3527866</id>
      <parentid>3149018</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:46:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5243" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чуртаныш
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Суртаныш}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 49
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456733
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чуртаныш''' ({{lang-ru|Суртаныш}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 72|| 49|| 26|| 23
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (97%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>8lrxdmo5dab79o5k6ryuu0oxe1opv3h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Суфый (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108299</id>
    <revision>
      <id>3527545</id>
      <parentid>3171086</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:35:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5228" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Суфый
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Суфино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 137
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456880
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Суфый''' ({{lang-ru|Суфино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 165|| 137|| 67|| 70
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (97%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>cgkkh3c1zkge39ih5s7qah44r03bij6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сыргайды</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108301</id>
    <revision>
      <id>3527553</id>
      <parentid>3171112</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:50:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5244" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сыргайды
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сыргайды}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 94
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456891
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сыргайды''' ({{lang-ru|Сыргайды}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 111|| 94|| 49|| 45
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (93%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>7ne6w4bbxdtkrieou0rkcgzypwku9jq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Татыш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108303</id>
    <revision>
      <id>3527623</id>
      <parentid>3171355</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:48:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5300" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Татыш
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Татыш}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Озёрск шәһәр округы{{!}}Озёрск шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 31
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456870
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Татыш''' ({{lang-ru|Татыш}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Озёрск шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 62|| 31|| 13|| 18
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (56%), [[башкортлар]] (44%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Озёрск шәһәр округы}}

[[Төркем:Озёрск шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>3cbnnix6yrf8nd48ypzyj5r2xjvhu8j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тугызбай (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108305</id>
    <revision>
      <id>3527697</id>
      <parentid>3129177</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:26:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5254" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тугызбай
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тугузбаева}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 126
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456883
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тугызбай''' ({{lang-ru|Тугузбаева}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 120|| 126|| 61|| 65
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (93%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>99ymh213dlq2hyrwmimenedk82x2jzq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Туктар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108307</id>
    <revision>
      <id>3527699</id>
      <parentid>3129196</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:33:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5294" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Туктар
|урыс исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Туктарово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Кусә районы{{!}}Кусә районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 28
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456947
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}
&lt;small&gt;{{мәгънәләр|Туктар (мәгънәләр)}}&lt;/small&gt;
'''Туктар''' ({{lang-ru|Туктарово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кусә районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 61|| 28|| 14|| 14
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (92%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Кусә районы}}

[[Төркем:Куса районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>sfkesdoost2ycvstg8fr5f2zfxyj0c4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Туракай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108309</id>
    <revision>
      <id>3527704</id>
      <parentid>3129217</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:42:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5241" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Туракай
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Туракаева}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 12
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456893
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Туракай''' ({{lang-ru|Туракаева}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 23|| 12|| 6|| 6
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>fayk4wmsfmdevmt1chqxrkc6ap4b223</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Торгаяк (станция)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108312</id>
    <revision>
      <id>3527685</id>
      <parentid>3171762</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:36:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5294" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Торгаяк
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тургояк}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 11
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456382
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Торгаяк''' ({{lang-ru|Тургояк}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 23|| 11|| 5|| 6
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (56%), [[башкортлар]] (44%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>ex3zrgywerhweml2q2czpyztads3rpl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хәлит (Аргаяш районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108316</id>
    <revision>
      <id>3527823</id>
      <parentid>3130252</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T00:39:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5236" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Хәлит
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Халитова}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 214
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456896
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Хәлит''' ({{lang-ru|Халитова}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 211|| 214|| 105|| 109
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (94%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>sv02prfll2nvs3o8qpzj1wn371p5sfj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чишмә (Аргаяш районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108318</id>
    <revision>
      <id>3527854</id>
      <parentid>3148935</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:16:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5312" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чишмә
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чишма}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 45
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456893
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}
&lt;small&gt;{{мәгънәләр|Чишмә (мәгънәләр)}}&lt;/small&gt;
'''Чишмә''' ({{lang-ru|Чишма}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 96|| 45|| 21|| 24
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (12%), [[башкортлар]] (88%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>4w3b04yjh13yrl7ebepw4s9y91uu83d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ялтыр (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108320</id>
    <revision>
      <id>3527959</id>
      <parentid>3149537</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:58:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5236" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ялтыр
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ялтырова}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Аргаяш районы{{!}}Аргаяш районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 198
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456896
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ялтыр''' ({{lang-ru|Ялтырова}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Аргаяш районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 204|| 198|| 102|| 96
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (100%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Аргаяш районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Аргаяш районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>peukdv08kao4xlpnwx6o2z7zg1o0616</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ямантай (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108322</id>
    <revision>
      <id>3527962</id>
      <parentid>3149548</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:02:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5247" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ямантай
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ямантаева}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 199
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456735
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ямантай''' ({{lang-ru|Ямантаева}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 174|| 199|| 102|| 97
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (98%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]</text>
      <sha1>5cvhtivyt38pzz749yk789kia8scd58</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яңа Авыл (Париж)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108337</id>
    <revision>
      <id>3528008</id>
      <parentid>3189770</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:56:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5752" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Яңа Авыл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Париж}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Нагайбәк районы{{!}}Нагайбәк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1712
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457654
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}
{{мәгънәләр|Яңа Авыл}}
'''Яңа Авыл, Яшь авыл'''&lt;ref&gt;http://www.azatliq.org/a/27183340.html&lt;/ref&gt; ({{lang-ru|Париж}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Нагайбәк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1994|| 1712|| 772|| 940
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (10%), [[нагайбәкләр]] (85%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}
== Тышкы сылтамалар ==
* [[Файл:Currenttime.jpg|слева|70px]] [https://www.youtube.com/watch?v=_ZfCSyHQB4M Нагайбаки села Париж | НЕИЗВЕСТНАЯ РОССИЯ] {{ref-ru}}


{{Чиләбе өлкәсе татар торак пунктлары}}

{{Нагайбәк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Нугайбәк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе нагайбәк авыллары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>n31q7ug9wn35ys04ydplcy87unuau5c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сухово (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108357</id>
    <revision>
      <id>3527548</id>
      <parentid>3171094</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:38:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5274" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = Сухово
|татар исеме= Сухово
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сухово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Нязепетровск районы{{!}}Нязепетровск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 153
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456977
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сухово''' ({{lang-ru|Сухово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Нязепетровск районы]] составына керүче Сухово.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 191|| 153|| 76|| 77
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (77%), [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (19%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Нязепетровск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Назыпетровск районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>c4twqeluibj2enn0yujcze6o3o0sa0e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сысоево (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108359</id>
    <revision>
      <id>3527559</id>
      <parentid>3171121</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:53:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5454" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сысоево
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сысоево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 222
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457182
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сысоево''' ({{lang-ru|Сысоево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Октябрьское районы (Чиләбе өлкәсе)|Октябрьское районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 326|| 222|| 104|| 118
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (76%), [[татарлар]] (4%), [[украиннар]] (12%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Октябрьски районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>62s0vbdxfoi2g5xygxe5zgq41xk8ly8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таловка (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108361</id>
    <revision>
      <id>3527596</id>
      <parentid>3171252</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:58:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5204" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Таловка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Таловка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 229
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 454930
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Таловка''' ({{lang-ru|Таловка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 153|| 229|| 121|| 108
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (92%), [[татарлар]] (4%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>1em7cjek2ujfeet9h1bj3hg05vers56</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тимирязевски (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108363</id>
    <revision>
      <id>3527665</id>
      <parentid>3171580</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:54:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5353" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тимирязевский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тимирязевский}}
|герб =
|байрак =
 |lat_deg = 54.926808
 |lon_deg = 60.772291
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 3559
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456404
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тимирязевский''' ({{lang-ru|Тимирязевский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 3177|| 3559|| 1667|| 1892
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (86%), [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (7%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең шәһәр тибындагы бистәләре}}
{{Чибәркүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>clsfzsty4n5cpyta4ybz039iwatqe88</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Трубный (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108365</id>
    <revision>
      <id>3527695</id>
      <parentid>3129155</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:18:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5236" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Трубный
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Трубный}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 958
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456525
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Трубный''' ({{lang-ru|Трубный}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 801|| 958|| 445|| 513
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (63%), [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (27%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>lvxv89ueludzy9whary1cnsfcjld92x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Төлек (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108367</id>
    <revision>
      <id>3527722</id>
      <parentid>3129427</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:39:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5242" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тюлюк
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тюлюк}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Катав-Ивановск районы{{!}}Катав-Ивановск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 224
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456102
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тюлюк''' ({{lang-ru|Тюлюк}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Катав-Ивановск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 300|| 224|| 97|| 127
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (90%), [[татарлар]] (4%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Катав-Ивановск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кытау-Ивановск районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>egh4dmrvjmfjfd0dwdzfbmodmnhvm78</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уварово</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108369</id>
    <revision>
      <id>3527726</id>
      <parentid>3129454</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:49:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5182" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Уварово
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Уварово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 109
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457141
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Уварово''' ({{lang-ru|Уварово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 130|| 109|| 60|| 49
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (87%), [[татарлар]] (4%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>o98oarq9tp0986eu1fbqwvalq8rxn3t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уй (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108371</id>
    <revision>
      <id>3527752</id>
      <parentid>3129483</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:03:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5125" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Уй
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Уйское}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Уй районы{{!}}Уй районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 7352
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456470
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Уй''' ({{lang-ru|Уйское}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Уй районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 7700|| 7352|| 3373|| 3979
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (92%), [[татарлар]] (4%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Уй районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Уй районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>sw7wqt6ch9fox57n3pjp6tw0ifax1oa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Урожайный (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108373</id>
    <revision>
      <id>3527773</id>
      <parentid>3129572</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:39:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5248" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Урожайный
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Урожайный}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 326
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457410
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Урожайный''' ({{lang-ru|Урожайный}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 296|| 326|| 154|| 172
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (78%), [[татарлар]] (4%), [[казахлар]] (15%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>7gcoox13yjqot3wn792421iwajs2asw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Форштадт (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108375</id>
    <revision>
      <id>3527805</id>
      <parentid>3129944</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T21:31:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5306" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = Форштадт
|татар исеме= Форштадт
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Форштадт}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Верхнеуральск районы{{!}}Верхнеуральск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 1734
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1205
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457681
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Форштадт''' ({{lang-ru|Форштадт}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Верхнеуральск районы]] составына керүче Форштадт.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1423|| 1205|| 537|| 668
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (81%), [[татарлар]] (4%), [[казахлар]] (9%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Верхнеурал районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>ifycujcisfrqstdvoolsbhgmy6q1wek</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Черноотрог</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108377</id>
    <revision>
      <id>3527843</id>
      <parentid>3148725</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:39:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5287" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черноотрог
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черноотрог}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 237
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457418
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черноотрог''' ({{lang-ru|Черноотрог}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 237|| 237|| 105|| 132
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (39%), [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (6%), [[казахлар]] (51%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>4wgjmrl0tx3b7x00yqg9unr5rlberng</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шигаево (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108379</id>
    <revision>
      <id>3527885</id>
      <parentid>3185267</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:35:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5235" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шигаево
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шигаево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 673
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456510
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шигаево''' ({{lang-ru|Шигаево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 807|| 673|| 325|| 348
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (87%), [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>qmjrk1ip8ky8mgulhzqz4put6gh5cpo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эстонски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108381</id>
    <revision>
      <id>3527906</id>
      <parentid>3149277</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:54:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5292" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Эстонский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Эстонский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Верхнеуральск районы{{!}}Верхнеуральск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 313
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Эстонский''' ({{lang-ru|Эстонский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Верхнеуральск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 375|| 313|| 153|| 160
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (67%), [[татарлар]] (4%), [[казахлар]] (21%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Верхнеурал районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>phyqex3rwzpfl5ar4fwimuie7oc89um</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эткүл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108387</id>
    <revision>
      <id>3527907</id>
      <parentid>3149279</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:57:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5184" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Эткүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Еткуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = ?
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456560
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Эткүл''' ({{lang-ru|Еткуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 6200|| ?|| || 
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (86%), [[татарлар]] (4%), [[башкортлар]] (7%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Эткүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>85dhj2onub93e93xmji04egmkqqjecl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Усцелемово</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108425</id>
    <revision>
      <id>3527934</id>
      <parentid>3149402</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:22:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5216" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Усцелемово
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верхнеусцелемово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Уй районы{{!}}Уй районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 184
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456488
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Усцелемово''' ({{lang-ru|Верхнеусцелемово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Уй районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 204|| 184|| 86|| 98
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (85%), [[башкортлар]] (8%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Уй районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Уй районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>a3sayg23cqp1asblhzo5nid3ulffrbo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яңа Баландино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108434</id>
    <revision>
      <id>3528013</id>
      <parentid>3150505</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:58:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5191" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Яңа Баландино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Новобаландино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 179
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456572
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Яңа Баландино''' ({{lang-ru|Новобаландино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 191|| 179|| 90|| 89
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (97%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Эткүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>npxsabuoa8xo3620eud9nr2x7htrasm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбән Санарка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108509</id>
    <revision>
      <id>3527709</id>
      <parentid>3129362</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:22:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5234" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Түбән Санарка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Нижняя Санарка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 994
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457120
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Түбән Санарка''' ({{lang-ru|Нижняя Санарка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1127|| 994|| 467|| 527
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (75%), [[казахлар]] (18%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>7e1rvudyz4q11c3ehjybbcjvjgytml0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сөләзән (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108549</id>
    <revision>
      <id>3527569</id>
      <parentid>3171161</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:32:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5150" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сөләзән
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Селезян}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1400
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456564
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сөләзән''' ({{lang-ru|Селезян}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1327|| 1400|| 658|| 742
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (89%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Эткүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>5nvkaim3z9me9r0ae2kh0xnkl4pmrt5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сухореченски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108559</id>
    <revision>
      <id>3527549</id>
      <parentid>3171097</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:39:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5243" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сухореченский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сухореченский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Карталы районы{{!}}Карталы районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 715
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457385
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сухореченский''' ({{lang-ru|Сухореченский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Карталы районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 762|| 715|| 341|| 374
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (57%), [[казахлар]] (34%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Карталы районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәртәле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>28hhexx37qakyws7gpiwknuslisbju1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сыростан (станция)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108561</id>
    <revision>
      <id>3527555</id>
      <parentid>3171115</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:51:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5233" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сыростан
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сыростан}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 202
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456382
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сыростан''' ({{lang-ru|Сыростан}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 213|| 202|| 105|| 97
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (87%), [[башкортлар]] (10%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>7ck7ls8ujrhubc5wqniqsupsiurafyc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ташказган</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108563</id>
    <revision>
      <id>3527631</id>
      <parentid>3171388</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:56:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5253" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ташказган
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ташказган}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 293
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457418
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ташказган''' ({{lang-ru|Ташказган}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 290|| 293|| 142|| 151
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (46%), [[башкортлар]] (19%), [[казахлар]] (29%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>9eim93lv0xs70um8ju86gzp1clv79ir</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таянды</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108565</id>
    <revision>
      <id>3527634</id>
      <parentid>3171390</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:03:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5139" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Таянды
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Таянды}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 342
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456578
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Таянды''' ({{lang-ru|Таянды}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 383|| 342|| 164|| 178
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (91%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Эткүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>ew46rkxbub3v9qayjfjfyuvhb1ray16</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Темир</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108566</id>
    <revision>
      <id>3527651</id>
      <parentid>3344424</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:22:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5163" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Темир
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Темир}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 332
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456418
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Темир''' ({{lang-ru|Темир}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 337|| 332|| 157|| 175
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>ha6r88v6tw5esy4qydbrnijfqr339gx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Травники</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108568</id>
    <revision>
      <id>3527690</id>
      <parentid>3184688</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:52:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5192" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Травники
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Травники}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 2334
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456402
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Травники''' ({{lang-ru|Травники}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 2368|| 2334|| 1084|| 1250
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (93%), .&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>6bay5zj03i7y7az479bwf1udienzs11</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Травянка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108570</id>
    <revision>
      <id>3527691</id>
      <parentid>3184690</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:52:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5195" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Травянка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Травянка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 238
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457118
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Травянка''' ({{lang-ru|Травянка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 283|| 238|| 121|| 117
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (76%), [[украиннар]] (18%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>rrthvsfemx37p4lqf738v35uxraif1j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уразаевски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108573</id>
    <revision>
      <id>3527767</id>
      <parentid>3129529</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:29:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5245" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Уразаевский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Уразаевский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 335
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457120
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Уразаевский''' ({{lang-ru|Уразаевский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 361|| 335|| 157|| 178
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (78%), [[украиннар]] (6%), [[казахлар]] (9%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>1guovilaqov6ims7atkvcmulnb1e1g1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Суналы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108574</id>
    <revision>
      <id>3527536</id>
      <parentid>3171062</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:25:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5174" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Суналы
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Суналы}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 54
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457118
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Суналы''' ({{lang-ru|Суналы}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 87|| 54|| 27|| 27
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (73%), [[казахлар]] (27%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>00zo5b1yrn637mzbjj3752bihywjp61</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Урлядински</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108575</id>
    <revision>
      <id>3527772</id>
      <parentid>3129556</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:36:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5281" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Урлядинский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Урлядинский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Верхнеуральск районы{{!}}Верхнеуральск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 446
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457676
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Урлядинский''' ({{lang-ru|Урлядинский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Верхнеуральск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 597|| 446|| 213|| 233
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (74%), [[казахлар]] (19%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Верхнеурал районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>1wbywexx82s1tfcb8ee1e2omajca2km</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Херсонски (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108576</id>
    <revision>
      <id>3527813</id>
      <parentid>3130124</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T23:25:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5207" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Херсонский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Херсонский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 179
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457118
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Херсонский''' ({{lang-ru|Херсонский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 220|| 179|| 86|| 93
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (79%), [[казахлар]] (11%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>ahnhbrjajnl56ifd0snhfsqgi8yzif9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сунукүл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108577</id>
    <revision>
      <id>3527538</id>
      <parentid>3171066</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:26:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5165" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Сунукүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Сунукуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 4
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456409
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Сунукүл''' ({{lang-ru|Сунукуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 5|| 4|| 3|| 1
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>auqkmxpqvr04m7menc8g2go1ji34k8t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чукса</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108578</id>
    <revision>
      <id>3527863</id>
      <parentid>3148990</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:35:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5131" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чукса
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чукса}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Пласт районы{{!}}Пласт районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 207
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457018
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чукса''' ({{lang-ru|Чукса}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Пласт районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 212|| 207|| 101|| 106
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Пласт районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Пласт районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>onl26tfcui6agnaaacjx0wne5ngfxa0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Супряк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108579</id>
    <revision>
      <id>3527540</id>
      <parentid>3171070</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:27:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5229" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Супряк
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Супряк}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Магнитогорск шәһәр округы{{!}}Магнитогорск шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = ?
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = ?
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Супряк''' ({{lang-ru|Супряк}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Магнитогорск шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 253|| ?|| || 
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: .&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Магнитогорск шәһәр округы}}

[[Төркем:Магнитогорск шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>0k5lpnb139ioe7a5eoa4w7izncmn8oo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шәмәхә (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108580</id>
    <revision>
      <id>3527897</id>
      <parentid>3149136</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:55:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5321" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шәмәхә
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шемаха}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Нязепетровск районы{{!}}Нязепетровск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 713
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456991
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шәмәхә''' ({{lang-ru|Шемаха}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Нязепетровск районы]] составына керүче авыл. [[Шәмәхә (Караидел кушылдыгы)|Шәмәхә]] елгасы буенда урнашкан.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 900|| 713|| 335|| 378
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Нязепетровск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Назыпетровск районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>2bn3r6j4wcpnyhj5j1ttxetzmpdzp65</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шершни</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108581</id>
    <revision>
      <id>3527883</id>
      <parentid>3185252</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:30:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5139" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шершни
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шершни}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе шәһәре{{!}}Чиләбе шәһәре
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = ?
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = ?
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шершни''' ({{lang-ru|Шершни}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чиләбе шәһәре]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 2761|| ?|| || 
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (90%), .&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе шәһәре}}

[[Төркем:Чиләбе шәһәре торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>5o8i6umhzeqfqxqlbfv2qdu2486j9w8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шипкино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108582</id>
    <revision>
      <id>3527888</id>
      <parentid>3185332</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:44:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5484" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шипкино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шипкино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 258
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457170
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шипкино''' ({{lang-ru|Шипкино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Октябрьское районы (Чиләбе өлкәсе)|Октябрьское районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 333|| 258|| 126|| 132
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (69%), [[украиннар]] (12%), [[чирмешләр]] (3%), [[алманнар]] (14%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Октябрьски районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>r5ik47wax444vnidubpfvzglgwe1n95</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юшково</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108584</id>
    <revision>
      <id>3527950</id>
      <parentid>3149483</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:14:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5139" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Юшково
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Юшково}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Касли районы{{!}}Касли районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 272
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456823
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Юшково''' ({{lang-ru|Юшково}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Касли районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 343|| 272|| 126|| 146
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (95%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Касли районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәсле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>16r987rsmw95ven60eklwg1yteslw05</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Янгел (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108585</id>
    <revision>
      <id>3527972</id>
      <parentid>3149566</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:09:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5216" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Янгел
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Янгельский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1417
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457421
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Янгел''' ({{lang-ru|Янгельский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1471|| 1417|| 677|| 740
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (82%), [[башкортлар]] (11%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>nxgiz7bf1kwqiprfl4ym0s75ql1alp0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Татарка (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108586</id>
    <revision>
      <id>3527607</id>
      <parentid>3171348</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:33:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5176" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Татарка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Татарка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Увельский районы{{!}}Увельский районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 53
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457018
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Татарка''' ({{lang-ru|Татарка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Увельский районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 63|| 53|| 26|| 27
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (90%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Увельский районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Уйелга районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>28i0w7rrgue4b4dzs7ix242v2j5jubw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таянды (станция)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108587</id>
    <revision>
      <id>3527635</id>
      <parentid>3171391</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:03:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5234" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Таянды
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Таянды}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Яманъелга шәһәр округы{{!}}Яманъелга шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 108
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456591
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Таянды''' ({{lang-ru|Таянды}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Яманъелга шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 139|| 108|| 51|| 57
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (98%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Яманъелга шәһәр округы}}

[[Төркем:Яманъелга шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>acriplrjolbgyc6u9ot76t0hqkab6wd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Катав</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108588</id>
    <revision>
      <id>3527925</id>
      <parentid>3149339</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:14:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5277" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Югары Катав
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Верх-Катав}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Катав-Ивановск районы{{!}}Катав-Ивановск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = ?
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456104
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Югары Катав''' ({{lang-ru|Верх-Катав}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Катав-Ивановск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 342|| ?|| || 
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (90%), [[башкортлар]] (5%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Катав-Ивановск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кытау-Ивановск районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>8kfvo75cnnxekc8sf0g2o0g5jq7tn16</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Терехта</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108589</id>
    <revision>
      <id>3527657</id>
      <parentid>3171488</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:34:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5123" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Терехта
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Терехта}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Кусә районы{{!}}Кусә районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 11
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456947
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Терехта''' ({{lang-ru|Терехта}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кусә районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 11|| 8|| 3
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Кусә районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Куса районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>jm4efsyh7tcqmcnyoezucxxopi6xtjk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тимино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108591</id>
    <revision>
      <id>3527664</id>
      <parentid>3171578</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:54:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5139" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тимино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тимино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Касли районы{{!}}Касли районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 331
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456823
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тимино''' ({{lang-ru|Тимино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Касли районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 379|| 331|| 156|| 175
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (94%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Касли районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәсле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>hvonvc86s1wzogsyfpsv7vv6j671czh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тирикүл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108593</id>
    <revision>
      <id>3527668</id>
      <parentid>3171609</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:00:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5394" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тирикүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тирикуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 84
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456687
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тирикүл''' ({{lang-ru|Тирикуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 107|| 84|| 43|| 41
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (100%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>esqtwmbcbtv9rb3vfoy5aap4lmus8yu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чесма (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108594</id>
    <revision>
      <id>3527849</id>
      <parentid>3148778</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:45:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5431" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чесма
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чесма}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = ?
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457151
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чесма''' ({{lang-ru|Чесма}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Октябрьское районы (Чиләбе өлкәсе)|Октябрьское районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 5831|| ?|| || 
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (77%), [[украиннар]] (5%), [[чирмешләр]] (18%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Октябрьски районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>mcs3hzjb9cmwl7w8lvtithqa1xrmrns</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тихомировка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108595</id>
    <revision>
      <id>3527672</id>
      <parentid>3171650</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:05:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5164" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тихомировка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тихомировка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Касли районы{{!}}Касли районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 7
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456843
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тихомировка''' ({{lang-ru|Тихомировка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Касли районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 15|| 7|| 6|| 1
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Касли районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәсле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>8n5sr5z3z5u6m755kdnqlhxbnzx24yw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тогузак (Троицк районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108597</id>
    <revision>
      <id>3527674</id>
      <parentid>3171670</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:10:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5157" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тогузак
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тогузак}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 224
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457123
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тогузак''' ({{lang-ru|Тогузак}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 277|| 224|| 107|| 117
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (91%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>drfi6dd8ybhc48c7qavopp0ghgvsbu4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тогузак (Чесма районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108599</id>
    <revision>
      <id>3527675</id>
      <parentid>3171671</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:10:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5199" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тогузак
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тогузак}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чесма районы{{!}}Чесма районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 68
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457230
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тогузак''' ({{lang-ru|Тогузак}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чесма районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 139|| 68|| 34|| 34
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (86%), [[украиннар]] (6%), [[казахлар]] (9%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чесма районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чесма районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>9t2qrhtjtmwoye1sd7e2grjhht44khf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Токмас (авыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108601</id>
    <revision>
      <id>3527677</id>
      <parentid>3171702</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:16:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5154" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Токмас
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Токмасский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Уй районы{{!}}Уй районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 145
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456488
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Токмас''' ({{lang-ru|Токмасский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Уй районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 167|| 145|| 68|| 77
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (87%), [[башкортлар]] (9%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Уй районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Уй районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>abxg2d2rdqy5dw7k6s86tcjzx7s5a73</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Томино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108603</id>
    <revision>
      <id>3527679</id>
      <parentid>3171729</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:24:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5167" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Томино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Томино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 121
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456537
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Томино''' ({{lang-ru|Томино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 120|| 121|| 55|| 66
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (89%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>i2c2hreuk1wi0proftxqndmdevzbaw0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Томино (разъезд)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108605</id>
    <revision>
      <id>3527680</id>
      <parentid>3171730</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:24:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5161" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Томино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Томино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 84
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456537
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Томино''' ({{lang-ru|Томино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 104|| 84|| 38|| 46
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-09-11 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>j3l6dnjhnohlpd85zkbasmu9mi7w45j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Требиат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108607</id>
    <revision>
      <id>3527692</id>
      <parentid>3184741</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:58:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5203" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Требиат
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Требиат}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 182
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457433
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Требиат''' ({{lang-ru|Требиат}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 230|| 182|| 86|| 96
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (61%), [[казахлар]] (35%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>jze1q436wahxfr049s9znztoivuoybz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Трифоново</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108609</id>
    <revision>
      <id>3527694</id>
      <parentid>3129127</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:11:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5219" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Трифоново
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Трифоново}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 19
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456525
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Трифоново''' ({{lang-ru|Трифоново}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 35|| 19|| 10|| 9
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (76%), [[башкортлар]] (18%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Сосновка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>d16bsktkmlptxylxbs79ac4l7p48m3w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тумак</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108611</id>
    <revision>
      <id>3527702</id>
      <parentid>3129204</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:37:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5204" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Тумак
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Тумак}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Карталы районы{{!}}Карталы районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 86
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457353
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Тумак''' ({{lang-ru|Тумак}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Карталы районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 58|| 86|| 40|| 46
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (25%), [[украиннар]] (21%), [[казахлар]] (54%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Карталы районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәртәле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>hqj884t6z0n8wgvmcen9rh4tfx2hhoa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уйско-Санарски</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108613</id>
    <revision>
      <id>3527753</id>
      <parentid>3129486</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:04:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5207" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Уйско-Санарский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Уйско-Санарский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 97
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457124
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Уйско-Санарский''' ({{lang-ru|Уйско-Санарский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 102|| 97|| 49|| 48
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>606y8bxrmw9qfup9fh7c00y6wn3lsa2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Укагач</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108616</id>
    <revision>
      <id>3527756</id>
      <parentid>3129490</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:04:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5235" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Укагач
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Укагач}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Югары Өфәле шәһәр округы{{!}}Югары Өфәле шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456810
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Укагач''' ({{lang-ru|Укагач}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Югары Өфәле шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 1|| 1|| -
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Югары Өфәле шәһәр округы}}

[[Төркем:Югары Өфәле шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>2ovwwm6v22hzg1jcqy1acfijbpv2jg3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Упрун</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108620</id>
    <revision>
      <id>3527765</id>
      <parentid>3129525</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:28:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5165" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Упрун
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Упрун}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Увельский районы{{!}}Увельский районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 120
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457001
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Упрун''' ({{lang-ru|Упрун}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Увельский районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 159|| 120|| 57|| 63
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (97%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Увельский районы}}

[[Төркем:Уйелга районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>2fn4shxr0qhluh8encvct9p970t5i4q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Урал-Дача</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108621</id>
    <revision>
      <id>3527769</id>
      <parentid>3129540</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:30:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5201" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Урал-Дача
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Урал-Дача}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 54
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456382
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Урал-Дача''' ({{lang-ru|Урал-Дача}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 39|| 54|| 27|| 27
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (92%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>c3aj7i4ejmlwwcoa60g5kjmiyczqyka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Урукүл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108624</id>
    <revision>
      <id>3527778</id>
      <parentid>3129589</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:45:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5184" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Урукүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Урукуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Коншак районы{{!}}Коншак районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 212
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456735
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Урукүл''' ({{lang-ru|Урукуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 212|| 212|| 99|| 113
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (79%), [[башкортлар]] (21%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Коншак районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>i6qirg0nyw0whdgzwgctq6nf9jvqw0q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Устиново (Мияс шәһәр бүлгесе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108626</id>
    <revision>
      <id>3527781</id>
      <parentid>3129619</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:52:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5202" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Устиново
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Устиново}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 587
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456390
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Устиново''' ({{lang-ru|Устиново}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 604|| 587|| 283|| 304
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (92%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>ncnngi9821fy5pfo5s4noolfnyx1dr0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Устьянцево (Эткүл районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108628</id>
    <revision>
      <id>3527786</id>
      <parentid>3129674</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:55:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5201" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Устьянцево
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Устьянцево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 134
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456578
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Устьянцево''' ({{lang-ru|Устьянцево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 150|| 134|| 67|| 67
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (84%), [[башкортлар]] (16%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Эткүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>s9ksd5f5zgjjug1127zsb5zp411se3p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Утренняя Заря (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108630</id>
    <revision>
      <id>3527788</id>
      <parentid>3129683</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:58:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5244" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Утренняя Заря
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Утренняя Заря}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Агаповка районы{{!}}Агаповка районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 67
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457433
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Утренняя Заря''' ({{lang-ru|Утренняя Заря}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Агаповка районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 74|| 67|| 36|| 31
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (40%), [[казахлар]] (42%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Агаповка районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Агаповка районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>rzbvhem71q8z619gxcjafl3r0u5rydx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уштаганка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108632</id>
    <revision>
      <id>3527792</id>
      <parentid>3129697</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:05:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5196" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Уштаганка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Уштаганка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 247
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456438
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Уштаганка''' ({{lang-ru|Уштаганка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 276|| 247|| 122|| 125
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (100%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>m1rwkw81n2zvuu52vhixbqg4so2fd94</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Федоровка (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108635</id>
    <revision>
      <id>3527794</id>
      <parentid>3190835</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:30:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5445" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Федоровка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Федоровка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 65
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456677
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}
{{мәгънәләр|Фёдоровка}}
'''Федоровка''' ({{lang-ru|Федоровка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 44|| 65|| 35|| 30
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (95%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>lcdj46vduf8ezspmpp1s8ks4h934uje</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Формачево</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108637</id>
    <revision>
      <id>3527804</id>
      <parentid>3129923</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T21:27:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5197" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Формачево
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Формачево}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Увельский районы{{!}}Увельский районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 343
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457005
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Формачево''' ({{lang-ru|Формачево}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Увельский районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 268|| 343|| 162|| 181
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Увельский районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Уйелга районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>sg1v11polpu9d4p4yjk215slgtwk3gs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Харлуши</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108639</id>
    <revision>
      <id>3527811</id>
      <parentid>3130097</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T22:54:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5426" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Харлуши
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Харлуши}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 237
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457173
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Харлуши''' ({{lang-ru|Харлуши}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Октябрьское районы (Чиләбе өлкәсе)|Октябрьское районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 296|| 237|| 120|| 117
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (86%), [[украиннар]] (7%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-05-14 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Октябрьское районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Октябрьски районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>ln3vxq1s47afzdfw8qxmmf7qen3p87e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хлебинка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108641</id>
    <revision>
      <id>3527814</id>
      <parentid>3130134</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T23:34:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5223" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Хлебинка
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Хлебинка}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Верхнеуральск районы{{!}}Верхнеуральск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 19
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457688
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Хлебинка''' ({{lang-ru|Хлебинка}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Верхнеуральск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 26|| 19|| 10|| 9
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Верхнеуральск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Верхнеурал районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>l3htqevlq7o5nb6nhbcod8kxm6tgo2g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хомутинино (Уйелга районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108707</id>
    <revision>
      <id>3527816</id>
      <parentid>3130153</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T23:48:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5210" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Хомутинино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Хомутинино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Увельский районы{{!}}Увельский районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1520
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457015
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Хомутинино''' ({{lang-ru|Хомутинино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Увельский районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1596|| 1520|| 712|| 808
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Увельский районы}}

[[Төркем:Уйелга районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>ke2es45ofpe8lmgbh466f2nq8d3umfj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чапаевски (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108708</id>
    <revision>
      <id>3527831</id>
      <parentid>3148522</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T01:50:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5408" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чапаевский
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чапаевский}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 141
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457625
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чапаевский''' ({{lang-ru|Чапаевский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 202|| 141|| 71|| 70
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (25%), [[башкортлар]] (8%), [[казахлар]] (67%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>0bfam6yyfmhjcjipwdoh7etxez0mgdf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чека</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108710</id>
    <revision>
      <id>3527833</id>
      <parentid>3148571</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:17:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5180" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чека
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чека}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Бреды районы{{!}}Бреды районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 120
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457335
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чека''' ({{lang-ru|Чека}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Бреды районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 181|| 120|| 69|| 51
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (61%), [[башкортлар]] (29%), [[казахлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Бреды районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Бреды районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>9zmkym5i14g3bkk1q6n20aynpw2o01i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Черноречье</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108712</id>
    <revision>
      <id>3527845</id>
      <parentid>3148729</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:39:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5181" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черноречье
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черноречье}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 559
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457125
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черноречье''' ({{lang-ru|Черноречье}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 674|| 559|| 272|| 287
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (94%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>f1krldewn6awsb4dpgvjdholsu2irqy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чистый (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108714</id>
    <revision>
      <id>3527853</id>
      <parentid>3148917</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:10:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5416" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чистый
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чистый}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 22
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456674
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чистый''' ({{lang-ru|Чистый}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 40|| 22|| 10|| 12
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (42%), [[алманнар]] (28%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>6ww275mwddjueaomgcgv3y93pn1d932</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чкалова (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108716</id>
    <revision>
      <id>3527856</id>
      <parentid>3148941</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:17:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5212" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чкалова
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чкалова}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 140
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457118
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чкалова''' ({{lang-ru|Чкалова}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 148|| 140|| 69|| 71
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (77%), [[украиннар]] (17%), [[казахлар]] (6%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>t0i5qsn8zy0g3eegy18l78ut5lngrcz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чувашски-Пруд</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108718</id>
    <revision>
      <id>3527860</id>
      <parentid>3148981</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:33:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5164" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чувашский Пруд
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чувашский Пруд}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Әшә районы{{!}}Әшә районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 8
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456002
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чувашский Пруд''' ({{lang-ru|Чувашский Пруд}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Әшә районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 12|| 8|| 4|| 4
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Әшә районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Әшә районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>cpptygr57bqikya450r0qz8wnja5hby</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чурилово</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108720</id>
    <revision>
      <id>3527865</id>
      <parentid>3149015</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:45:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5396" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чурилово
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чурилово}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 32
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456671
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чурилово''' ({{lang-ru|Чурилово}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 27|| 32|| 16|| 16
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (93%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>jwcxullxhg2vtaraqbjnllfuivzrdw2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблиш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108722</id>
    <revision>
      <id>3527872</id>
      <parentid>3149045</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T04:06:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5134" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шаблиш
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шаблиш}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Касли районы{{!}}Касли районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 30
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456855
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шаблиш''' ({{lang-ru|Шаблиш}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Касли районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 60|| 30|| 14|| 16
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (97%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Касли районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кәсле районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>9yofvak545arh0g1trvn3nhfe1gqv4a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шабунина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108724</id>
    <revision>
      <id>3527873</id>
      <parentid>3149047</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T04:06:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5184" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шабунина
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шабунина}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чибәркүл районы{{!}}Чибәркүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 205
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456438
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шабунина''' ({{lang-ru|Шабунина}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Чибәркүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 274|| 205|| 93|| 112
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (95%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чибәркүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чибәркүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>q042l6h3ryw3g2115u4lmpl5cxcggr9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шантарино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108725</id>
    <revision>
      <id>3527876</id>
      <parentid>3184978</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T04:34:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5173" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шантарино
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шантарино}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 473
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457137
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шантарино''' ({{lang-ru|Шантарино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 634|| 473|| 223|| 250
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (93%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>bwwfeocawnwybba0y23ll9uzylp25c7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шарлаш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108727</id>
    <revision>
      <id>3527877</id>
      <parentid>3184988</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T04:42:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5252" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шарлаш
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шарлаш}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Катав-Ивановск районы{{!}}Катав-Ивановск районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 88
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456105
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шарлаш''' ({{lang-ru|Шарлаш}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Катав-Ивановск районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 138|| 88|| 42|| 46
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (61%), [[башкортлар]] (34%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Катав-Ивановск районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Кытау-Ивановск районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>g39r92od3bsqz86awhnjt4a254xrotv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шибаново</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108729</id>
    <revision>
      <id>3527884</id>
      <parentid>3185263</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:34:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5397" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шибаново
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шибаново}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 30
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456680
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шибаново''' ({{lang-ru|Шибаново}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 149|| 30|| 15|| 15
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (94%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>68j498l3jqejdezjb9i9wv2wc6xla6z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шуранкүл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108731</id>
    <revision>
      <id>3527893</id>
      <parentid>3149100</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:39:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5401" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Шуранкүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Шуранкуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 73
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456690
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Шуранкүл''' ({{lang-ru|Шуранкуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 78|| 73|| 34|| 39
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (100%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>oef7vor39rdqc54apllwaayhh45804l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ягодная (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108737</id>
    <revision>
      <id>3527951</id>
      <parentid>3149495</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:28:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5163" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ягодная
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ягодная}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Нагайбәк районы{{!}}Нагайбәк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 4
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457662
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ягодная''' ({{lang-ru|Ягодная}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Нагайбәк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 0|| 4|| 3|| 1
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Нагайбәк районы}}

[[Төркем:Нугайбәк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>cd7wcrek2br4v4xg7db1aesat6p7xrf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ягодный (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108739</id>
    <revision>
      <id>3527952</id>
      <parentid>3149498</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:28:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5151" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ягодный
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ягодный}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Троицк районы{{!}}Троицк районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 21
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 457130
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ягодный''' ({{lang-ru|Ягодный}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Троицк районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 14|| 21|| 13|| 8
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (93%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Троицк районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Троицк районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>9qxsv939issr55ufvwr19yvw8rsxj6w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ямки (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108741</id>
    <revision>
      <id>3527969</id>
      <parentid>3149562</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:05:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5113" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Ямки
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Ямки}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 74
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456576
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Ямки''' ({{lang-ru|Ямки}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 104|| 74|| 40|| 34
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Эткүл районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]</text>
      <sha1>pp6hl2kd6aw6b20q0qa50eaaq90wutz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эткүл (Югары Өфәле шәһәр бүлгесе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108781</id>
    <revision>
      <id>3527908</id>
      <parentid>3149280</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:57:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5328" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Эткүл
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Иткуль}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Югары Өфәле шәһәр округы{{!}}Югары Өфәле шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 122
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456810
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Эткүл''' ({{lang-ru|Иткуль}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Югары Өфәле шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 137|| 122|| 67|| 55
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[башкортлар]] (93%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2015-06-06 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Югары Өфәле шәһәр округы}}

[[Төркем:Югары Өфәле шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе башкорт авыллары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>jh5b8cygm1jedehaqkg899j6q2p4yap</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чудиново (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124524</id>
    <revision>
      <id>3527861</id>
      <parentid>3148983</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T03:34:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5157" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Чудиново
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Чудиново}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Октябрьское районы{{!}}Октябрьское районы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = ?
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = ?
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Чудиново''' ({{lang-ru|Чудиново}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Октябрьское районы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 771|| ?|| || 
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (91%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-12-29 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Октябрьское районы}}
{{Chelyab-obl-geo-stub}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Октябрьски районы торак пунктлары]]</text>
      <sha1>so978gjdd7lessw55216in0va4nt0lo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Черновское (Чиләбе өлкәсе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124952</id>
    <revision>
      <id>3527839</id>
      <parentid>3148718</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:38:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5250" xml:space="preserve">{{ТП-Русия
|халәт = авыл
|татар исеме= Черновское
|рус исеме = 
|чын исем ={{lang-ru|Черновское}}
|герб =
|байрак =
|lat_deg = |lat_min =|lat_sec = 
|lon_deg =|lon_min =|lon_sec =
|CoordAddon = 
|CoordScale = 
|ил харитасы  = 
|төбәк харитасы  = 
|район харитасы  = 
|ил харитасы зурлыгы  = 
|төбәк харитасы зурлыгы  = 
|район харитасы зурлыгы  = 
|төбәк = Чиләбе өлкәсе 
|төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе 
|район төре  = Муниципаль район
|район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы
|район җәдвәлдә = 
|җирлек төре = Авыл җирлеге 
|җирлек  =
|җирлек җәдвәлдә  = 
|эчке бүленеш  = 
|башлык = 
|нигезләнү елы = 
|беренче язма искә алу  = 
|элекке исемнәр = 
|бирле  = 
|мәйдан= 
|ТП үзәге биеклеге  = 
|халык саны  = 1376
|исәп елы = 2010 
|тыгызлык  = 
|агломерация = 
|милли состав  =
|дини состав = 
|этнохороним = 
|почта индексы = 456388
|сәгать кушагы = +5
|почта индекслары= 
|телефон коды = 
|санлы идентификатор = 
|Commons та төркем  = 
|сайт = 
}}

'''Черновское''' ({{lang-ru|Черновское}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл.

== Климат ==
Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә.

== Сәгать поясы ==
{{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}}

== Халык ==
Халык саны динамикасы:
{| class='standard' style='text-align: center;'
| colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''&lt;ref&gt;[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.&lt;/ref&gt;

|--- class='bright'
| colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы
|--- class='shadow'
| 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар 
|---
| 1196|| 1376|| 695|| 681
|}

[[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%), [[чирмешләр]] (4%).&lt;ref&gt;{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2014-01-09 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&amp;tableViewTabForm_SUBMIT=1&amp;javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Искәрмәләр}}

{{Мияс шәһәр округы}}

[[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]]
[[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]]


{{Chelyab-obl-geo-stub}}</text>
      <sha1>dv5wvfhrfiy01tmm831smcgn6irynvl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тирасполь-Мелитополь саклану операциясе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>156898</id>
    <revision>
      <id>3527666</id>
      <parentid>3344506</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:59:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7282" xml:space="preserve">{{ Кораллы низаг
 | conflict    = Тирасполь-Мелитополь саклану операциясе
 | partof      = [[Икенче бөтендөнья сугышы]]
 | рәсем       = [[Файл:Bundesarchiv Bild 101I-136-0873-20A, Russland, Soldaten bei Besprechung vor Schützenpanzer.jpg|300px]]
 | combatant1  = [[Өченче рейх|Нацист Алмания]]&lt;br&gt;{{Байрак/Румыния}} [[Румыния Корольлеге|Румыния]]&lt;br&gt;{{Байрак/Венгрия|1919}} [[Маҗарстан Корольлеге (1920—1944)|Маҗарстан]]
 | combatant2  = {{Байрак|ССРБ|1923}} [[Совет Социалистик Республикалар Берлеге|Советлар Берлеге]]
 | commander1  = {{Байрак|Алмания|1933}} [[Герд фон Рундштедт]]&lt;br&gt;{{Байрак|Румыния}} [[Ион Антонеску]]&lt;br&gt;{{Байрак|Венгрия|1919}} [[Сомбатхейи, Ференц|Ференц Сомбатеи]]
 | commander2  = {{Байрак|ССРБ|1923}} [[Иван Тюленев]]&lt;br&gt;{{Байрак|ССРБ|1923}} [[Яков Черевиченко]]&lt;br&gt;{{Байрак|ССРБ|1923}} [[Андрей Смирнов]]&lt;br&gt;{{Байрак|ССРБ|1923}} [[Георгий Софронов]]
 | strength1   = {{Байрак|ССРБ|1923}} ''' [[Көньяк фронты (Бөек Ватан сугышы)|Көньяк фронты]]'''&lt;br&gt;('''280 510''' кеше)&lt;br&gt;[[9-нчы армия (ССРБ)|9-нчы армия]]&lt;br&gt;[[18-нче армия (ССРБ)|18-нче армия]]&lt;br&gt;[[Диңгез буе армиясе]]
 | strength2   =
 | casualties1 =
 | casualties2 =
 }}
'''Тирасполь-Мелитополь саклану операциясе''' - [[Бөек Ватан сугышы]]ның башында (01.07.1941 — 26.07.1941) Совет-Алман фронтында чик янындагы бәрелеш.

[[Бөек Ватан сугышы хроникасы/1941 елның августы#1941 елның 4 августы. 44-нче сугыш көне|4 августны]] [[Көньяк фронты (Бөек Ватан сугышы)|Көньяк фронты]]ның гаскәрләре [[Днестр]] елгасы артына чигенә башладылар.

[[Бөек Ватан сугышы хроникасы/1941 елның августы#1941 елның 8 августы. 48-нче сугыш көне|8 августны]] алманнар [[Одесса]]—[[Николаев]] шоссе юлын өзәләр.

[[Бөек Ватан сугышы хроникасы/1941 елның августы#1941 елның 12 августы. 52-нче сугыш көне|12 августны]]  [[Армияләрнең «Көньяк» төркеме|«Көньяк» армия төркеме]]нең [[11-нче армия (Вермахт)|11-нче армиясының]] алдынгы отрядлары [[Николаев]] алдында туктадылар.

[[Бөек Ватан сугышы хроникасы/1941 елның августы#1941 елның 14 августы. 54-нче сугыш көне|14 августны]] [[1-нче танк армиясе (Вермахт)|1-нче танк төркеме]]нең [[14-нче моторлаштырылган корпус|14-нче мотокорпусы]] [[Кривой Рог]]ны басып алды.

[[Бөек Ватан сугышы хроникасы/1941 елның августы#1941 елның 16 августы. 56-нчы сугыш көне|16 августны]] [[9-нчы армия (ССРБ)|9-нчы армияның]] частьләре [[Николаев (Николаев өлкәсе)|Николаев]] районынынан чолганышлардан ертып чыктылар һәм [[Ингулец]] елгасы артына чигәнделәр.

[[Бөек Ватан сугышы хроникасы/1941 елның августы#1941 елның 17 августы. 57-нче сугыш көне|17 августны]] [[Армияләрнең «Көньяк» төркеме|«Көньяк» армия төркеме]]нең гаскәрләре [[Николаев (Николаев өлкәсе)|Николаев]]ны басып алдылар. 17 августны [[Днепропетровск]]ка якынлашу юлынарда сугышлар башландылар.

[[Бөек Ватан сугышы хроникасы/1941 елның сентябре#1941 елның 28 сентябре. 99-нчы сугыш көне|28 сентябрьне]] [[Көньяк фронты (Бөек Ватан сугышы)|Көньяк фронты]]ның Тирасполь-Мелитополь саклану операциясе (27 июль — 28 сентябрь) тәмамланды.

== Әдәбият ==
* Военная энциклопедия в 8 томах. М.: Военное издательство, 1994—2001. — Том 6.
* Русский архив: Великая Отечественная: Ставка ВГК. Документы и материалы. 1941 год. — M.: TEPPA, 1996.
* Россия и СССР в войнах ХХ века. Потери вооружённых сил. Статистическое исследование. Под общей редакцией Г. Ф. Кривошеева. — М.: «ОЛМА-ПРЕСС», 2001. — С. 314.
* ''[[Тюленев, Иван Владимирович|Тюленев И. В.]]'' Через три войны. Изд. 2-е испр. и дополн. — М.: Воениздат, 1972 г. — 240 стр.
* ''Исаев А. В.'' От Дубно до Ростова. Глава 5. Южный фронт под ударом танковой группы. — М.: Транзиткнига, 2004.
* David M. Glantz (2001). Barbarossa: Hitler's invasion of Russia 1941 (1.udg. ed.). Stroud: Tempus. ISBN 075241979X.
* Кривошеев, Г. [http://www.soldat.ru/doc/casualties/book/ ''Россия и СССР в войнах XX века. Потери вооруженных сил. Статистическое исследование''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100722001916/http://www.soldat.ru/doc/casualties/book/ |date=2010-07-22 }}&amp;nbsp;— «Олма-Пресс», Москва 2001 (сайт «Солдат.ru», 23.2.2009)

== Сылтамалар ==
* [http://hwar1941.narod.ru/tiras.htm Тирасполь-Мелитополь саклану операциясе]
* [http://www.podvignaroda.mil.ru/ Документы войны. Календарь боевых действий]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120725124648/http://podvignaroda.mil.ru/ |date=2012-07-25 }}
* [http://liewar.ru/content/view/231/21/1/8/ Людские потери в самостоятельных фронтовых операциях, проводившихся вне рамок стратегических операций]

{{Икенче бөтендөнья сугышы}}

{{Бөек Ватан сугышы}}
{{«Барбаросса» операциясе}}

[[Төркем:Бөек Ватан сугышы| ]]
[[Төркем:Икенче бөтендөнья сугышы]]</text>
      <sha1>cc8tr2evzu9kqr5m7jrmfzt9dbmbzsm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбән Кама җәмигъ мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158678</id>
    <revision>
      <id>3527598</id>
      <parentid>3504810</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:10:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7748" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре                = Мәчет
|Татар атамасы                    = Түбән Кама  җәмигъ мәчете
|Үз атамасы                       = {{lang-tt|Түбән Кама җәмигъ мәчете}}
|Рәсем                            = Nizhnekamsk Main mosque.jpg
|Рәсем язуы                       =
|Рәсем зурлыгы                    = 
|Хәзерге халәте                   = 
|Ил                               = Русия
|Урнашу урыны статусы             = [[шәһәр]]
|Урнашу урыны                     = [[Түбән Кама]]
|Координатлары                    = 55°38′20″ &lt;br /&gt; 51°48′55″  (G) (O) (Я)

|Дин                              =  [[Ислам]]
|Мәхәллә                          = [[Түбән Кама районы]] мөхтәсибәте
|Кайсы дини агымга карый          = [[хәнәфи]]
|Бина төре                        = [[мәчет]]
|Архитектура стиле                = неоромантизм
|Проект авторы                    = И. Сабитов
|Төзүче                           = Р. Макуев (мигъмар) &lt;br /&gt; Ф. Ханов (мигъмар)
|Нигезләүче                       =
|Беренче телгә алу                =
|Нигезләү                         = [[1989]]
|Төп даталар                      = [[1996]] (''ачылу'')
|Юк ителгән                       =
|Төзелешнең башлануы              = [[1989]]
|Төзелешнең тәмамлануы            = [[1996]]
|Янкормалары                      =
|Ядкәрләре                        =
|Халәте                           = гамәлдә
|Сайт                             =
|Commons                          =
}}
'''Түбән Кама җәмигъ мәчете''' – [[Татарстан]]ның [[Түбән Кама]] [[шәһәр]]ендә урнашкан [[мөселман]]нарның  [[гыйбадәтханә]]се, [[Аллаһ]] йорты, [[шәһәр]]нең үзәк [[мәчет]]е. [[Татарстан|Татарстан Җөмһүрияте]] [[мөселман]]нарының Диния нәзарәте карамагында.
 
[[Түбән Кама]] [[шәһәр]]енең [[Бакый Урманче]] урамы белән [[Химик]]лар проспекты кисешкән почмакта, [[шәһәр]]нең 25 һәм 30 микрорайоннары арасында, Химиклар проспекты, 59 йорт адресы буенча  урнашкан. [[Көнчыгыш]] фасадына каршы якта, урам аркылы – [[Николай Лемаев]] исемендәге [[бакча]] (''сквер''), бинадан [[төньяк]]та  һәм [[көнбатыш]]та – [[шәһәр]] [[бакча]]сы (''[[парк]]'')  башлана.

== Тарихы == 
[[1989]]-[[1996 ел]]лар аралыгында төзелгән. [[Түбән Кама]] [[шәһәр]]енең 30 еллыгы юбилее уңаеннан&lt;ref&gt;''&lt;small&gt;1966 елда Түбән Камага шәһәр статусы бирелгән&lt;/small&gt;''&lt;/ref&gt; ачылган.

== Бина ==
[[Мәчет]] бинасы башка [[мәчет]]ләрдән гадәти булмаган корылышы белән аерылып тора. И. Сабитов проекты буенча мигъмарлар Р. Макуев һәм [[Фирдәвис Ханов|Ф. Ханов]]  бинаны яңача, хәзерге заман [[татар]] [[Архитектура|мигъмарият]]ының '''''неоромантизм''''' төрен кулланып төзегән.

Күпманаралы, [[намаз]] уку залы булган  [[мәчет]] түбәсенең ике якка авыш  итеп ясалуы һәм түбәcендә гөмбәз булмавы, шулай ук [[манара]]ларының нигезе дүрткырлы багана итеп ясалуы белән җәлеп итә. 66 метр биеклектәге  [[манара]]лары [[Русия]]дә иң биекләрдән санала. [[Манара]]сының 32 нче метрында [[азан]]чы өчен көн яктылыгы бирә торган итеп áркалы уемтыклар ясалган.

Бинага төп керү юллары [[көнчыгыш]] фасад ягында. Вестибюльдән икенче катка – [[намаз]] уку залына ([[мәйдан]]ы ''900 м²'') күтәрелергә, шулай ук аскы катка – кием элү, тәһарәтләнү бүлмәләренә төшәргә мөмкин.

== Хезмәтләр ==
[[Мәчет]] бинасы белән янәшәдә [[мәдәният]] һәм [[тарих]] үзәге, [[китап]]ханә, «Рисалә» [[мәдрәсә]]се көн күрә ([[дин]]и комплексның гомуми [[мәйдан]]ы ''2 500 м²'')&lt;ref&gt;[http://www.rutraveller.ru/place/53289  RuTraveller сайты]&lt;/ref&gt;

[[Татар]] телендә «Догалы өй» гәҗите нәшер ителә.

[[2002]]-[[2005 ел]]ларда [[мәчет]]нең имам-мөхтәсибе — [[Рамил Юныс]]ов.&lt;ref&gt;[http://www.regnum.ru/news/polit/1576359.html  ИА Регнум]&lt;/ref&gt;
 
[[2005 ел|2005]]-[[2017 ел]]ларда [[мәчет]] белән [[Йосыф Дәүләтшин|Йосыф хәзрәт Дәүләтшин]] (Әлмар Дәүләтшин)&lt;ref&gt;Сарман районы энциклопедиясе.Чаллы:Идел-йорт,2000.&lt;/ref&gt;, [[2017 ел]]ның [[август]]ыннан Салих хәзрәт Ибраһимов идарә итә&lt;ref&gt;[http://dumrt.ru/news/news_18184.html Түбән Каманың сайланган имам-мөхтасибе журналистларны очрашуга чакыра. Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте сайты, 04.08.2017]&lt;/ref&gt;.

«Рисалә» [[мәдрәсә]]сенең мөдире – Рәфыйк Исламгалиев ([[2011]]-[[2012 ел]]ларда)&lt;ref&gt;[http://ntrtv.ru/index.php?newsid=6009 Түбән Кама  телевидениесе  сайты]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.ansar.ru/society/2012/10/18/34368  ansar сайты]&lt;/ref&gt;

== Моны да карагыз ==
* [http://www.regnum.ru/news/polit/1576359.html  Мөхтәсиб шәкертләрне мәдрәсәгә кертми]
* [http://www.ansar.ru/society/2012/10/18/34368   Мәдрәсә мөдире вазыйфасыннан китә]

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганак ==
* Татарский энциклопедический словарь. — Казан: Татар энциклопедиясе институты, 1999. ISBN 0-9530650-3-0
* Татарстан мәчетләре. Альбом. — Казан, 2000. 
* [http://e-nkama.ru/raion/History/history.php    Шәһәрнең рәсми сайты. Тарих] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141009063540/http://e-nkama.ru/raion/History/history.php |date=2014-10-09 }}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Әлифба буенча гыйбадәтханәләр]]
[[Төркем:Түбән Кама мәчетләре]]</text>
      <sha1>ij4odgjwe84qadpi8dy7x9espzdbhkt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527600</id>
      <parentid>3527598</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:15:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5786" xml:space="preserve">{{УК}}

'''Түбән Кама җәмигъ мәчете''' – [[Татарстан]]ның [[Түбән Кама]] [[шәһәр]]ендә урнашкан [[мөселман]]нарның  [[гыйбадәтханә]]се, [[Аллаһ]] йорты, [[шәһәр]]нең үзәк [[мәчет]]е. [[Татарстан|Татарстан Җөмһүрияте]] [[мөселман]]нарының Диния нәзарәте карамагында.
 
[[Түбән Кама]] [[шәһәр]]енең [[Бакый Урманче]] урамы белән [[Химик]]лар проспекты кисешкән почмакта, [[шәһәр]]нең 25 һәм 30 микрорайоннары арасында, Химиклар проспекты, 59 йорт адресы буенча  урнашкан. [[Көнчыгыш]] фасадына каршы якта, урам аркылы – [[Николай Лемаев]] исемендәге [[бакча]] (''сквер''), бинадан [[төньяк]]та  һәм [[көнбатыш]]та – [[шәһәр]] [[бакча]]сы (''[[парк]]'')  башлана.

== Тарихы == 
[[1989]]-[[1996 ел]]лар аралыгында төзелгән. [[Түбән Кама]] [[шәһәр]]енең 30 еллыгы юбилее уңаеннан&lt;ref&gt;''&lt;small&gt;1966 елда Түбән Камага шәһәр статусы бирелгән&lt;/small&gt;''&lt;/ref&gt; ачылган.

== Бина ==
[[Мәчет]] бинасы башка [[мәчет]]ләрдән гадәти булмаган корылышы белән аерылып тора. И. Сабитов проекты буенча мигъмарлар Р. Макуев һәм [[Фирдәвис Ханов|Ф. Ханов]]  бинаны яңача, хәзерге заман [[татар]] [[Архитектура|мигъмарият]]ының '''''неоромантизм''''' төрен кулланып төзегән.

Күпманаралы, [[намаз]] уку залы булган  [[мәчет]] түбәсенең ике якка авыш  итеп ясалуы һәм түбәcендә гөмбәз булмавы, шулай ук [[манара]]ларының нигезе дүрткырлы багана итеп ясалуы белән җәлеп итә. 66 метр биеклектәге  [[манара]]лары [[Русия]]дә иң биекләрдән санала. [[Манара]]сының 32 нче метрында [[азан]]чы өчен көн яктылыгы бирә торган итеп áркалы уемтыклар ясалган.

Бинага төп керү юллары [[көнчыгыш]] фасад ягында. Вестибюльдән икенче катка – [[намаз]] уку залына ([[мәйдан]]ы ''900 м²'') күтәрелергә, шулай ук аскы катка – кием элү, тәһарәтләнү бүлмәләренә төшәргә мөмкин.

== Хезмәтләр ==
[[Мәчет]] бинасы белән янәшәдә [[мәдәният]] һәм [[тарих]] үзәге, [[китап]]ханә, «Рисалә» [[мәдрәсә]]се көн күрә ([[дин]]и комплексның гомуми [[мәйдан]]ы ''2 500 м²'')&lt;ref&gt;[http://www.rutraveller.ru/place/53289  RuTraveller сайты]&lt;/ref&gt;

[[Татар]] телендә «Догалы өй» гәҗите нәшер ителә.

[[2002]]-[[2005 ел]]ларда [[мәчет]]нең имам-мөхтәсибе — [[Рамил Юныс]]ов.&lt;ref&gt;[http://www.regnum.ru/news/polit/1576359.html  ИА Регнум]&lt;/ref&gt;
 
[[2005 ел|2005]]-[[2017 ел]]ларда [[мәчет]] белән [[Йосыф Дәүләтшин|Йосыф хәзрәт Дәүләтшин]] (Әлмар Дәүләтшин)&lt;ref&gt;Сарман районы энциклопедиясе.Чаллы:Идел-йорт,2000.&lt;/ref&gt;, [[2017 ел]]ның [[август]]ыннан Салих хәзрәт Ибраһимов идарә итә&lt;ref&gt;[http://dumrt.ru/news/news_18184.html Түбән Каманың сайланган имам-мөхтасибе журналистларны очрашуга чакыра. Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте сайты, 04.08.2017]&lt;/ref&gt;.

«Рисалә» [[мәдрәсә]]сенең мөдире – Рәфыйк Исламгалиев ([[2011]]-[[2012 ел]]ларда)&lt;ref&gt;[http://ntrtv.ru/index.php?newsid=6009 Түбән Кама  телевидениесе  сайты]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.ansar.ru/society/2012/10/18/34368  ansar сайты]&lt;/ref&gt;

== Моны да карагыз ==
* [http://www.regnum.ru/news/polit/1576359.html  Мөхтәсиб шәкертләрне мәдрәсәгә кертми]
* [http://www.ansar.ru/society/2012/10/18/34368   Мәдрәсә мөдире вазыйфасыннан китә]

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганак ==
* Татарский энциклопедический словарь. — Казан: Татар энциклопедиясе институты, 1999. ISBN 0-9530650-3-0
* Татарстан мәчетләре. Альбом. — Казан, 2000. 
* [http://e-nkama.ru/raion/History/history.php    Шәһәрнең рәсми сайты. Тарих] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141009063540/http://e-nkama.ru/raion/History/history.php |date=2014-10-09 }}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Әлифба буенча гыйбадәтханәләр]]
[[Төркем:Түбән Кама мәчетләре]]</text>
      <sha1>jzrf89gxd09p6v4pddml9fhj3z2dtjf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яңа бистә (Казан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158719</id>
    <revision>
      <id>3528001</id>
      <parentid>3434880</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:50:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10720" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Яңа бистә''' яки '''Яңа Татар бистәсе''' ({{lang-ru|Ново-Татарская слобода}}) – [[Казан]]ның [[тарих]]и үзәгендә, [[Иске Татар бистәсе]]нең [[көньяк]]-[[көнбатыш]]ында барлыкка килгән бистә. [[Казан|Шәһәр]]нең [[Вахитов районы]]нда урнашкан. Бистә җирлеге [[көнбатыш]]тан [[Идел]] елгасы белән, [[көнчыгыш]]та [[шәһәр]] эченнән үтүче [[тимер юл]] белән, [[төньяк]]та [[Девятаев урамы (Казан)|Девятаев урамы]] белән, [[көньяк]]та Иске татар зираты белән чикләнә. Бистәнең төп урамнары - [[Мәҗит Гафури урамы (Казан)|Мәҗит Гафури]] һәм [[Мехчылар урамы (Казан)|Мехчылар]] урамнары.

== Тарих ==
[[Файл:IMG 0454.JPG|180px|thumb|left|Ал мәчет]]
[[Файл:IskeTash2006.JPG |180px|thumb|left|Иске Таш мәчет]]
[[Файл:Kazan Iske-Tash mosque minaret.jpg|180px|thumb|left| Иске-Таш мәчет манарасы]]
[[Казан]] [[шәһәр]]е  [[татар]]ларының  яңа бистәгә күчеп утыруына  берничә сәбәп этәргеч була.
*[[1749 ел]]ның 3 маенда [[Казан]]да зур күләмле [[1749 елгы янгын|янгын]] чыга. Янгыннан [[Иске татар бистәсе]], шулай ук [[шәһәр]]нең башка районнары, [[православие]] чиркәүләре, архиерей йорты да зыян күрә. 
*''Аксак Каратун'' кушаматлы  епископ Лука Канашевич, форсаттан файдаланып, [[татар]]ларны  [[Иске Татар бистәсе]]ннән янәшәдәге яңа биләмәләргә кысрыклап чыгаруны максат итә. [[Сенат]] епископның соравын 3 тапкыр кире кага: янгыннан зыян күргән [[татар]]ларга үзләренең янган  хуҗалыклары урынынында  янәдән төзелеш башларга боера. Епископ та үз сүзен итә: [[Иске Татар бистәсе]]ндә [[керәшен]] семинариясе төзетә башлый.  Төзелеш башлану белән риза булмаган  [[татар]]лар (''82 хуҗалык'') &lt;ref&gt;[http://www.photokzn.ru/articles/0/20/   ''«Деятель» журналы, 1898 ел'']&lt;/ref&gt;  яңа биләмәгә күченергә рөхсәт сорыйлар.
Рөхсәт алына. [[Рус]] авылы булган Поповканы күчереп, аның урынында Яңа Татар бистәсенә нигез салына.
 
[[Татар]] зыялылары, [[татар]] сәүдәгәрләре төбәге булган [[Иске Татар бистәсе]]ннән аермалы буларак, яңа бистәдә гади эшче халык, һөнәрчеләр, кәсепчеләр, көнлекчеләр, вак сәүдәгәрләр  урнаша. Өйләр дә, [[мәчет]]ләр дә гади генә була. Соңрак таштан зур итеп [[Иске Таш мәчет]] салына.

[[1782 ел]]да [[Иске Татар бистәсе|Иске]] һәм Яңа бистә сәүдәгәрләренең эшләрен алып бару максатында [[Казан]]да [[Татар ратушасы]] (башында  сәүдәгәр [[Апанаевлар]], Йосыпов) оештырыла. [[1796 ел]]да ике бистәдә ''595'' [[татар]] сәүдәгәре гаиләсе теркәлгән була.&lt;ref&gt;http://www.photokzn.ru/articles/0/20/  Казан  «Рублевка»сы&lt;/ref&gt;

== Совет заманында ==
[[Файл: Rachport.jpg|180px|thumb|left|Казан елга порты]]
[[Файл: Kazan Vakhitovo railway station 08-2016.jpg|180px|thumb|left|Вахитово станциясе]]
[[Файл: kazan-tatflot.jpg|180px|thumb|left|Татфлот бинасы]]
Бистәдә һөнәрчелек үзәкләре ачыла, алар соңрак зур сәнәгать оешмалары булып үсәләр. 
* «Мелита» мех фабригы
* ракета комплекты җитештерүче [[Точмаш|«Точмаш» заводы]]
* мамык фабригы
* макарон фабригы
[[Куйбышев сусаклагычы]]н төзегәндә, Усиядәге иске [[шәһәр]] [[порт]]ы су басу зонасына эләгү сәбәпле, [[1948]]-[[1962 ел]]ларда  бистәдә [[Казан елга порты|яңа елга порты]] һәм елга вокзалы төзелә. Шулай ук бистәдә [[Казанның Үзәк Автовокзалы]] ачыла.

[[ССРБ|Совет]] заманында, бераз соңрак та бистәдәге әһәмиятсез биналар сүтелеп, алар урынында күпкатлы «хрушевка»лар корыла. Бистәнең бүлгеләрен яңа исемнәр – «Автовокзал» һәм «Меховой» -  белән атап йөртә башлыйлар.

Бистәдә [[Казан]] сәнәгать, идарә итү һәм хокук югары уку йортының ({{Lang-ru|ИЭУиП}}) 5 уку корпусы урнашкан. Соңгысы [[2011 ел]]да корыла.

Ике [[шәһәр]] аквапаркының берсе – «Барионикс» (элекке «Лето-стоп») та биредә.

[[Казан Елга порты|Елга порты]]ннан ерак түгел «Портовый» күмәртәләп сату базары эшли.

«Яңа өйләнешүчеләр паркы» һәм Девятаев урамындагы стадион ял итү һәм спорт белән шөгыльләнү өчен хезмәт итә.

== Транспорт == 
Бистәдә озак вакытлар төп [[транспорт]] чарасы булып, мех фабригына, соңрак макарон фабригына кадәр сузылган  6 санлы [[трамвай]] тора (''хәзер'': ''туктатылды''). [[Казан Елга порты|Яңа елга порты]] ачылгач, 7 санлы [[трамвай]], 2 санлы [[троллейбус]] өстәлә. Берничә автобус маршруты ачыла. Көньяктан узучы тимер юлда [[Вахитово (станция)|Вахитов тукталышы]] бар.

Бистәне үзгәртеп кору планы буенча, бистә эчендәге складларны һәм сәнәгать оешмаларын  [[Казан|шәһәр]] читенә чыгару күздә тотыла. [[Шәһәр]]нең яңа вокзаллары төзелеп беткәч, иске [[Казанның Үзәк Автовокзалы|автовокзал]]ны да ябу көтелә.

1950-енче елларда әле Яңа Бистәнең үз сыер көтүе булган, йорт хуҗалыгында суны еш Иделдән алган булганнар. Елга порты янында Идел пляжыннан каршы як Югары Осланны күреп була.
Яңа Бистәнең төп керүеннән кергәндә уң якта урын &quot;Мазарки&quot; дип атала, анда элек &quot;Мазарки&quot; дигән урам булган. Анда элек-электән мазар кылганнар&lt;ref&gt;Мазар — мәҗүси каберлек. Мазар кылу — каберлектәге агачка корбанга китерелгән киндер, күлмәк, тире һ. б. элү. [[Рифкать Әхмәтьянов]]. Татар теленең кыскача тарихи-этимологик сүзлеге. К.:ТКН, 2001, 139нчы бит. ISBN 5-298-01004-0&lt;/ref&gt;.
Яңа Бистәнең бер урынын (зиратка керү янында) &quot;Ямчылар Бистәсе&quot; дип атыйлар, русча ул &quot;Ямки&quot; дип атала. Элек монда ямчылар - Казан буйлап арба белән йөртә торган кешеләр тупланып яшәгәннәр. Яңа Бистәнең элек күп йортлары агачтан ясалган булган, йорт нигезе почмагына йола буларак зур тәңкә салганнар. Йортлар авылларга караганда шактый тыгыз урнашкан булган.

== Кызыклы факт ==
[[Казан|Шәһәр]]дә яманаты таралган җинаятьчел төркем «Новотатарские» төркеме дә әлеге  бистәдән.

[[ССРБ|Совет]] заманында [[Иске Таш мәчет]] янындагы бинада [[Казан|шәһәр]]дә сакланып калган сирәк [[татар]] мәктәпләренең берсе, ләкин арада иң көчлесе – [[татар]] мәктәп-гимназиясе эшли.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==

== Сылтамалар ==
* [http://inkazan.ru/progulki-po-kazani-novaya-staro-tatarskaya-sloboda/  Иске Татар бистәсе. Фотолар] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140201175413/http://inkazan.ru/progulki-po-kazani-novaya-staro-tatarskaya-sloboda/ |date=2014-02-01 }}
* [http://www.photokzn.ru/articles/0/20/         Казан фотоларда]
* [http://www.russian-mosques.com/ShowMosque.aspx?regionCode=TA+&amp;cityName=Kazan&amp;mosqueID=b03b9cd3-c3e8-4273-a25c-e91e75356792  Иске Таш мәчет «Мечети России» порталында] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140202102249/http://www.russian-mosques.com/ShowMosque.aspx?regionCode=TA+&amp;cityName=Kazan&amp;mosqueID=b03b9cd3-c3e8-4273-a25c-e91e75356792 |date=2014-02-02 }}
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}
{{Казан истәлекле урыннары}}

[[Төркем:Казанның истәлекле урыннары]]
[[Төркем:Казан бистәләре]]
[[Төркем:Татар архитектурасы]]</text>
      <sha1>8iub22yd4a6wmz422ah25v12cmcgbjq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Постау Бистәсе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158762</id>
    <revision>
      <id>3527993</id>
      <parentid>3434878</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:41:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15439" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Постау бистәсе''', '''Сукно бистәсе''' ({{Lang-ru|Суконная слобода}}) – [[Казан]]ның [[тарих]]и үзәгендә [[XVIII гасыр]] башында барлыкка килгән һөнәрчеләр бистәсе.

== Тарих ==
[[File:Lespinas Kazan 1767.jpg|thumb|280x280px|right|[[Казан]] күренеше. [[1767 ел]]]]
[[Файл:Староверческая церковь.JPG|thumb|right|200px|[[Казан Покрау чиркәве|Покрау чиркәве]]. [[1909 ел]]]]
Постау бистәсе [[Русия]] [[патша]]сы [[Петр I]]нең [[әрме|армия]] һәм флот өчен постау җитештерә башлау турындагы фәрманы нәтиҗәсендә барлыкка килгән.

Постау бистәсе исемен, элекке [[Петербург урамы (Казан)|Свердлов урамы]], [[Октябрь инкыйлабы|инкыйлабка]] кадәр «Георгий» исемле [[әрмәннәр]] чиркәве булганы сәбәпле, Георгий урамы дип йөртелгән, ''(хәзерге Петербург урамы)'' янәшәсендәге җирлек йөртә. Аның төрле заманнарда  «Нугай юлы», [[Әрмән бистәсе|«Әрмән бистәсе»]] исемнәре булган. Анда, башлыча, [[Кавказ]] ягыннан  килгән [[әрмән]], [[грузин]] сәүдәгәрләре, һөнәрчеләре яшәгән.

[[XVI гасыр]]да бистә җирлегендә кирпеч җитештерүче фабрикалар барлыкка килгәч, [[салым]] түләүдән азат ителгән бистә «'''Кирпеч бистәсе'''» дип аталып йөртелә башлаган.

[[1714 ел]]да [[Русия]] [[патша]]сы [[Петр I]] фәрманы белән бистәдә [[әрме|армия]] хаҗәтләре өчен постау җитештерә башлыйлар. Шар тавында (''[[Калинин урамы (Казан)|Калинин урамы]]'') [[агач]]тан фабрика биналары салына. Казна кулында булган йон мануфактурасы белән [[полковник]] Грузинский җитәкчелек итә. Постау фабригы эшчеләре исәбенә бистә җирлеге киңәя. Ләкин постау җитештерү казнага файдалы булып чыкмый. [[1722 ел]]ның [[12 май|12 маенда]] [[Казан]]да [[Михляев йорты|кунакта]] булганда [[Петр I]] постау фабригына шәхсән үзе килә. [[әрме|Армия]] өчен җитештерелә торган постауның сыйфатыннан канәгать булмыйча, [[патша]] фабриканы «Сәүдәгәрләр кумпаниясе» дигән оешмага тапшыра.&lt;ref&gt;[http://www.photokzn.ru/articles/0/19   «ФотоКазан» туристлар порталында]&lt;/ref&gt; Соңрак, [[1724 ел]]ның [[15 июнь|15 июне]] фәрманы буенча, эшне [[Казан]]ның уңышлы сәнәгатькәре [[Михляев йорты|Иван Михляев]] үз кулына ала. Казна фабригын үзенекенә (''[[Батурин урамы (Казан)|Батурин урамы]], 7'') кушкач, [[Казан]]да постау мануфактурасы ныгып китә. [[XVIII гасыр]]ның 30нчы елларында биредә драгун һәм солдат мундирлары өчен 3 (''[[кызыл төс|кызыл]], [[яшел төс|яшел]], [[зәңгәр төс|зәңгәр]]'') төстәге һиммәтле постау җитештерәләр. Тауарны [[Мәкәрҗә ярминкәсе|Мәкәрҗә]], [[Минзәлә ярминкәсе|Минзәлә]] ярминкәләрендә саталар. Чималны [[Җаек]]тан, [[Ырымбур]]дан, [[Арча өязе|Арча]], [[Чистай өязе|Чистай]] өязләреннән китерәләр.

Яңа [[эшче сыйныф|эшче]] [[гаилә]]ләре постау фабригы тирәсенә күченеп килгәч, [[Казан]]ның [[Кабан күле]]нә якын урында '''Постау бистәсе''' ({{Lang-ru|Суконка}}) барлыкка килә. [[1728 ел]]да Иван Михляев вафат булгач, фабрика аның туганы сәүдәгәр Афанасий Дряблов нәселенә күчә. [[1746]] — [[1749 ел]]лардагы янгыннардан зыян күргәч, фабриканы кирпечтән коралар.

[[1744 ел]]да [[Казан]]ны [[Емельян Пугачев|Пугачев]] явы басып алгач, Постау бистәсенә кагылмый, аны яндырмый кала. Бистә эшчеләре аның ягына баса, хәтта [[Емельян Пугачев|Пугачев]]ның үзен яшереп тоталар.

Соңрак бистәдә зур матур йортлар да, кунакханәләр дә, рестораннар да барлыкка килә. Күренекле кешеләрдән бистәдә [[Мулланур Вахитов]] туган, язучы [[Максим Горький]], җырчы [[Федор Шаляпин]], сәяси эшмәкәрләр [[Вячеслав Молотов]] (''Скрябин''), [[Иосиф Сталин|Сосо Джугашвили]] (''Сталин'') яшәгән. [[1833 ел]]да [[Александр Пушкин|А. С. Пушкин]] булып киткән.&lt;ref&gt;[http://luscinia.ru/russia/kazan/4171/   LUSCINIA TRAVEL порталында]&lt;/ref&gt;

[[XIX гасыр]] ахырында бистәдә 12 мең кеше яшәгәне мәгълүм.

[[1812 ел]]да 104 станда 100 мең [[аршын]] постау җитештерелә. Анда 1 700 [[эшче сыйныф|эшче]] эшли.

[[1714 ел]]дан башлап бистәдә базар (халыктагы исеме «'''Сорочка базары'''») эшли.

==== Постау бистәсе күтәрелешләре ====
Постау бистәсендә [[1714]] — [[1881 ел]]ларда постау фабрикасы эшли. Анда эшләүчеләр һәрдаим үз хокуклары өчен көрәшәләр. Эшчеләрне фабрикадан китүдән тыю турындагы (''ирекле эшчеләрне крепостной хәленә төшерүче'') [[1736 ел]]гы [[Русия]] [[патша]]сы указына каршы [[1741 ел]]да 3 айга эш ташлыйлар.

[[Емельян Пугачев|Пугачевның]] [[Казан]] [[шәһәр]]енә Постау бистәсе ягыннан һөҗүм итәргә ниятләве юкка гына булмый: яу вакытында бистә кешеләре аның ягына чыга, 5 күзәтеп эшләтүчене ({{Lang-ru|мастеровой}}) үтерәләр , 21 ен яралыйлар. Андрей Яковлев [[Емельян Пугачев|Пугачевның]] полковнигы булып китә. Яу бастырылгач, бистә халкы каты җәзага тартыла.

[[1849 ел]]да гына бистә эшчеләренең хокуклары [[Казан|шәһәр]] кешеләренеке белән тигезләшә.&lt;ref&gt;[http://www.иске-казан.рф/clobody/208-bunty-sukonshikov Иске Казан сайты]&lt;/ref&gt;

== Хәзерге хәле ==
[[Файл:Kazan Metro Sukonnaya Sloboda 08-2016 img2.jpg|thumb|200px|right|[[Сукно бистәсе (метро станциясе)]]]]
[[Файл:Kazan Metro Office.jpg|thumb|200px|right|«Метроэлектротранс» офисы һәм [[Казан метрополитены|метро]]га керү юлы]]
[[Файл:Baskethall Kazan.jpg|thumb|200px|right|Баскетбол залы]]
[[Файл:Kazan catholic church 2.JPG|thumb|200px|right|[[Казан католик гыйбадәтханәсе|Католик чиркәве]]]]
Постау сәнәгате тукталса да, микрорайонда Постау бистәсе исеме сакланып кала. Постау фабригының [[1752 ел]]да таштан салынган бинасының (''Петербург урамы, 52'') бер өлеше сакланып кала. Аңа [[1968 ел]]да икенче катны өстәп коралар. Хәзер ул урында ''Suleiman Palase Hotel''  бинасы.

Безнең көннәргәчә сакланып калган бина — Постау бистәсенең иң зур гыйбадәтханәсе — сәүдәгәр Михляев [[акча]]сына [[1731]] — [[1735 ел]]ларда тол [[хатын]]ы Е. И. Дрябкина-Михляева салдырган [[Изге Рух иңү чиркәве (Казан)|Изге Рух иңү чиркәве]] ({{Lang-ru|Духосошественская церковь}}) (''[[Туфан Миңнуллин урамы (Казан)|Туфан Миңнуллин урамы]], 21''). Чиркәүдә озак еллар (''[[1959]] — [[2012]]'') [[Татар дәүләт «Әкият» курчак театры|Курчак театры]] урнашкан иде.

Рус иске йолалык (''[[Иске йолалык|староверлар]]'') чиркәвенең 2 гыйбадәтханәсе исән: [[1909 ел]]да А. И. Володин һәм Е. И. Новикова [[акча]]сына корылган [[Казан Покрау чиркәве|Покрау чиркәве]] (''[[Иске урам (Казан)|Иске урам]], 17''), [[1906 ел]]да Гребенщиков акчасына салынган Казан Изге Ана чиркәве (''[[Островский урамы (Казан)|Островский урамы]], 81'').&lt;ref&gt;[http://www.иске-казан.рф/clobody/206-sukonnaya-sloboda-chto-ostalos «Иске Казан» сайты]&lt;/ref&gt;

[[Шәһәр]] үзәгендәге [[Черек күл]] буендагы «Чәчәкләр» кибетенең (''[[Лобачевский урамы (Казан)|Лобачевский урамы]], 5'') хуҗасы — Михаил Квасниковның йорты һәм оранжереясе, теплицалары Постау бистәсендә, хәзерге [[Нурсолтан Назарбаев урамы (Казан)|Нурсолтан Назарбаев]] һәм [[Павлюхин урамы (Казан)|Павлюхин]] урамнары кисешкән почмакта булган. Хәзер анда — [[Габдулла Тукай исемендәге Татар дәүләт филармониясе|Татар дәүләт филармониясенең]] концертлар залы бинасы.

Постау бистәсенең үзәге булган Георгий мәйданындагы [[1717 ел]]да корылган [[Гүрги чиркәве (Казан)|Георгий чиркәве]] сакланмаган. Ул урында сквер һәм [[Карл Маркс]] бюсты тора.

Постау фабригыннан кала, бистәдә {{comment|салат|солод}} җитештерүче һәм [[шәһәр]] урамнарын яктырту өчен газ җитештерүче сәнәгать төрләре дә була. Соңгысы «'''[[Газ урамы (Казан)|Газ урамы]]'''» исемендә сакланып калган.

[[1910 ел]]да атаклы [[Шамов хастаханәсе]]нең 3 катлы  бинасы (''архитектор [[Константин Олешкевич|К. Олешкевич]]'') салына.

[[1924 ел]]да Постау бистәсендә [[Русия]]нең иң эре 10 кәнфит җитештерүче фабрикаларыннан саналган [[Казан]]ның «Заря» кондитер фабригы ачыла.

Соңгы елларда Постау бистәсендә [[Казан метрополитены]] төзү киң җәелдерелә. Назарбаев, Павлюхин, [[Туфан Миңнуллин урамы (Казан)|Туфан Миңнуллин]], [[Тихомирнов урамы (Казан)|Тихомирнов]], [[Спартак урамы (Казан)|Спартак]] урамнарындагы иске йортлар сүтелә. [[Казан метрополитены|Метроның]] беренче тукталышлары [[2005 ел]]да [[Казан]]ның [[Меңьеллык|Меңьеллыгына]] ачылды.&lt;ref&gt;[http://www.иске-казан.рф/clobody/209-konditerskaya-fabrika-zarya   «Иске Казан» сайты]&lt;/ref&gt; «Суконная слобода» тукталышының диварлары бистә күренешләре стилендә бизәлгән.

[[Казан|Шәһәрне]] үстерү планы буенча, элекке бистә урынында «Постау бистәсе» тыюлыгы барлыкка килергә тиеш иде. Монда күпкатлы йортлар төзелмәскә, ә корыласы йортлар бер-берсеннән [[архитектура]]сы белән нык кына аерылып торырга тиеш.

== Моны да карагыз ==
* [[Сукно бистәсе (метро станциясе)]]

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
# ''В. Невельский.'' Казанские захолустья и трущобы (1867).
# ''Р. Бикбулатов.'' «Казань и ее слободы».
# «История Казани, кн. 1, глава 4.
# ''[[Сәләм Алишев|С. Алишев]].'' «История Татарстана».
# ''[[Булат Солтанбәков|Б. Султанбеков.]]'' История развития планировки и застройки Казанской Суконной слободы.
# ''А. Фаттахова.'' [http://history-kazan.ru/kazan-vchera-segodnya-zavtra/peshkom-v-istoriyu/ekskursionnymi-marshrutami/398-71  Суконка-исчезнувшая история.]
# [http://kazantransport.by.ru/metro/sta1ss.htm   «Казан метрополитены» сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090220150633/http://kazantransport.by.ru/metro/sta1ss.htm |date=2009-02-20 }}
# ''[[Сергей Саначин|С. Саначин]].'' [http://www.tatenergo.ru/kazan1000/m   Суконная слобода]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}
{{Казан истәлекле урыннары}}

[[Төркем:Казанның истәлекле урыннары]]
[[Төркем:Казан биналары һәм корылмалары]]
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>4gghs9a22ra8hny6as4baft9luac9i2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кораеш бистәсе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158998</id>
    <revision>
      <id>3527985</id>
      <parentid>3434875</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:24:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9523" xml:space="preserve">{{УК}}

'''Кораеш бистәсе''' – [[Казан]]ның [[Болак]] арты бүлгесендә, элекке [[Печән базары]] тирәсендә урнашкан [[тарих]]и бистә.  [[Иске бистә (Казан)|Иске бистәнең]] элгәресе. Хәзер [[Вахитов районы]] биләмәсенә керә.
[[Рәсем:SoltanMosque-2.JPG|200 px|thumb|right|&lt;small&gt;Бистәнең үзәк урамы башланган урын-Нурулла мәчете&lt;/small&gt;]]

== Тарих ==
[[Файл: Tuqay street and Soltan mosque minaret.JPG |200px|thumb|right|Тукай урамы]]
[[Казан]] [[шәһәр]]енең хәзерге [[Париж Коммунасы урамы (Казан)|Париж Коммунасы]], [[Галиәсгар Камал урамы (Казан)|Галиәсгар Камал]], [[Мәскәү урамы (Казан)|Мәскәү]], [[Николай Столбов урамы (Казан)|Гараж]] (Н. Столбов&lt;ref&gt;''элекке Гараж урамы Казанда туган [[Советлар Берлеге каһарманы]], «Ш-402» су асты көймәсе капитаны [[Николай Столбов (1910)|Н.Г. Столбов]] (1910-1942)  хөрмәтенә 1965 елда үзгәртелгән''.&lt;/ref&gt;) урамнары белән чикләнгән җирлегендә урнашкан була.

Халык хәтерендә әлеге урын «Хан болыны» дип тә йөртелә. Соңыннан анда Кораеш авылы барлыкка килгән.  Авыл әкренләп  [[Казан|шәһәр]] бистәсенә әверелгән. Батыр Чапкынның улы кенәз Отуч бистәдә таш [[мәчет]] салдырган.

[[Казан]] яулап алынгач, [[татар]]лар [[шәһәр]]дән читтә Кабан күле буенда Кораеш авылында урнаша. Бистәнең үзәк урамы хәзерге [[Печән базары]] янәшәсендәге борынгы мөселман зиратыннан башланып , Кабан күле  яры буйлап, Пләтән авылына кадәр сузылган булган. Бистәдә төзелеш [[1768 ел]]га кадәр бернинди плансыз алып барылган.&lt;ref&gt;[http://kazadmin.narod.ru/history/sloboda/sloboda.html Казан рәсми сайты]&lt;/ref&gt;

Кораеш бистәсе һәм һәм аның мәчете [[1555 ел]]да рус хөкүмәте тарафыннан  архиепископ Гурийга бирелгән грамотада телгә алына: “''ворота острожные '''Кураиш'''евские к '''Утучевой мизгити'''''” . Отуч салдырган мәчет турында «Царственная книга» искә ала: “''стать самому государю и князю Володимеру Андреевичу на Цареве лугу близ '''Отучевы мизгити'''''”. Мәчет яндырылмаган һәм [[1566 ел]]да да исән була.&lt;ref&gt;[http://www.allkazan.ru/library/history_kazan/book-25/280  allkazan.ru  сайты]&lt;/ref&gt;

[[Казан дәүләт университеты|Казан император университетының]] беренче директоры Илья Яковкин [[1833 ел]]да яза: “'''''Кораеш''' '''бистәсе'''ндә  элегрәк төбе комлы күл булуы мәгълүм. Күл атамасы безнең көннәргә кадәр сакланмаган. Күлнең суы чиста, саф, йомшак булу сәбәпле, аның суын бистә халкы гына түгел, барлык  [[Казан|шәһәр]] халкы ел әйләнәсе файдаланган. Әлеге күл [[Бирге Кабан|Якын Кабан]] күле белән тоташкан да булган. Чиста сулы шул күлне чүп-чар ташлап, томалап бетергәннәр. Күлнең [[көнчыгыш]] яры буйлап,  таштан ике катлы итеп, ит сату кибетләре корып куйганнар. Икенче катында итчеләр үзләре яшәгән.''”

== Печән базары ==
[[Файл:Sennaya 19cnt.jpg|thumb|200 px|right|«Көфер почмагы». XIX г.]]
[[Рәсем:SoltanMosque-7.JPG|200px|thumb|right|Печән базары күренеше. Уңда — [[«Болгар» номерлары]]]]
[[Печән базары]]н тикшерүче [[шәһәр]] хисап комиссиясе [[яз]] һәм [[көз]] көннәрендә әлеге күл урынының сазлыкка әйләнүе турында хисап бирә. Профессор Арнольди [[1832 ел]]да ук җирлекнең  сазлык булуын раслый. Вакыт узу белән, сазлык кипкән, анда ''(&lt;small&gt;Париж Коммунасы һәм Мәскәү урамнары кисешкән урам чаты&lt;/small&gt;)'' бакча (сквер) барлыкка килгән.

Кораеш бистәсендәге җир кишәрлекләрен [[татар]] сәүдәгәрләре кибетләр кору өчен күпләп сатып ала. [[Печән базары]]ның [[архитектура]]сы XVIII гасырның II яртысыннан ХХ гасыр башына кадәр аралыкта үзгәреп тора. Мәйданны әйләндереп,  сәүдәгәр кибетләре, келәтләр, табышлы йортлар тезелеп киткән. Тора-бара ике катлы (''аскы каты - кибет, өске каты – торак бүлмәләр'') таш йортлар күпчелекне тәшкил итә. [[1845 ел]]да корылган [[Нурулла мәчете]] әлеге төзелешнең үзәге санала.

== Көфер почмагы ==
[[File:Гостиница &quot;Амур&quot;.jpg|200px|thumb|left|[[Амур (кунакханә)|«Амур» кунакханәсе]] ([[1864 ел|1864]]).&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Казан. Мәскәү урамы''&lt;/small&gt;]]
[[Нурулла мәчете]] каршындагы мәйдан халык телендә «Көфер почмагы» дип йөртелә. Шәригать кануннарын бик санга сукмаган сәүдәгәрләр күпләп сату иткәнгә шулай аталган дигән фикер бар. [[Габдулла Тукай]] язганча, “''берәү алдый, берәү шунда алдана''”.&lt;ref&gt;«''Печән базары яхуд яңа Кисекбаш» поэмасы''&lt;/ref&gt; Сәүдә итүдән башка, әлеге урын [[шәһәр]] яңалыкларын ишетү һәм тарату урыны булып та торган. Күп  санлы кибетләрдә һәм ачык һавада [[татар]] һәм башка милләт сәүдәгәрләре милли киемнәр, аяк киемнәре, такыя һәм калфак, зәркән эшләнмәләре, комган, намазлык, [[Ырынбур]] шәле, [[Урта Азия]]дән китертелгән  җиләк-җимеш, яшелчә, [[көнчыгыш]] тәм-томы, аш тәмләткечләре белән сәүдә иткән. Махсус мәйданнарда мал, бигрәк тә ат, бөртекле ашлык, утын сатылган. [[Печән базары]] ХХ гасырның 30 елларына кадәр эшли. [[Октябрь инкыйлабы|Инкыйлаб]]ка кадәр чыккан белешмәлекләрдә [[Печән базары]] -  [[Казан|шәһәр]]нең сәяхәтчеләр барып карарга тиешле экзотик урыны («''Русиянең Аурупа бүлгесендә чын көнчыгыш базары''») итеп тәкъдим ителә.&lt;ref&gt;[http://www.kazan.aif.ru/gazeta/number/17752  АиФ : 2014, 14 октябрь саны]&lt;/ref&gt;

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
# Казань в памятниках истории и культуры / Под ред. С. С. Айдарова, А. Х. Халикова, М. Х. Хасанова, И. Н. Алиева. — Казан: Татарстан китап нәшрияты, 1982.
# Салихов Р., Хайрутдинов Р. Республика Татарстан: Памятники истории и культуры татарского народа (конец XVIII — начало ХХ веков). — Казан: ФЕСТ, 1995.
# Рафаэль Мустафин Тайны озера Кабан и другие тайны Казани. — Казан, 2010. — ISBN 5-85903-022-3.
# [http://www.allkazan.ru/library/history_kazan/book-25/280  allkazan.ru  сайты]
# [http://kazadmin.narod.ru/history/sloboda/sloboda.html Казан рәсми сайты]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}
{{Казанның истәлекле урыннары}}

[[Төркем:Казан тарихы]]
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>q2v0fde166n9ugfkz252ksxkelhhjjb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ямантау</title>
    <ns>0</ns>
    <id>168372</id>
    <revision>
      <id>3527963</id>
      <parentid>3518277</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:02:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5085" xml:space="preserve">{{Тау түбәсе
 |Исем               = Ямантау 
|Милли исеме            = ba/Ямантау
 |Координатлар              = 54/15/18/N/58/6/7.2/E
  |CoordScale             = 
|Сурәт = 40821335 YAmantau.jpg
 |Ил = Русия
  |Төбәк                 = Башкортстан
 |Таулар системасы          = Көньяк Урал
  |Хребет или массив      = 
  |Биеклек                 = 1640
}}'''Ямантау''' — [[Башкортстан]]да [[тау массивы]].

Төньяк-көнбатышка сузылган, киңлеге - 3 км, озынлыгы - 5 км. Тау түбәләре — Олы Ямантау (1640 м) һәм Кече Ямантау (1510 м).«Олы Ямантау» Көньяк Уралның иң биек ноктасы. Башкортстанның [[Белорет районы]] Көньяк Урал тыюлыгы биләмәсендә урнашкан.

Еллык явым-төшем микъдары 700 - 1100 мм. Кар катламы 80-100 см һәм уртача 180-дән 205 көнгә кадәр ята. Ландшафтның югарыда биллелеге билгеләнә. Гыйнварда уртача температура −14-17&amp;nbsp;°C, июльда +9-16&amp;nbsp;°C.

Тау итәгендә [[Межгорье (Башкортстан)|Межгорье]] шәһәре (ябык административ-территориаль берәмек) урнашкан, кайсыбер чыганаклар буенча эре масштаблы серле җир асты төзелеше башкарыла. Кайсыбер чыганаклар буенча, бу ракета очыру шахтасы, башкалары буенча — VIP-бункер. Халыкта «Путин бункеры» дип атала &lt;ref&gt;УЛЯНА ПЕТРОВА [http://new.monitor.bg/article?id=154948 Ноевият ковчег на руския президент]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} 24.04.2008 &lt;span title=&quot; болгар телендә &quot; class=&quot;ref-info&quot; style=&quot;color: rgb(136, 136, 136); font-size: 85%; margin-left: 0.2em; cursor: help;&quot;&gt;(болг.&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://www.fas.org/news/russia/1996/druma104_s96004.htm|title = What Is That There Under the Mountain?|publisher = «Белорецкий рабочий», 24 марта 1996|accessdate = 19 мая 2009|archivedate = 2000-12-10|archiveurl = https://web.archive.org/web/20001210032600/http://www.fas.org/news/russia/1996/druma104_s96004.htm}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.nytimes.com/1996/04/16/world/despite-cold-war-s-end-russia-keeps-building-a-secret-complex.html?scp=139&amp;sq=&amp;st=nyt Despite Cold War’s End, Russia Keeps Building a Secret Complex. ]&lt;/ref&gt;.

== Топонимика ==
[[Башкортлар]] еш очракта географик объект исемнәренә гамәли мәгънә салган. &quot;Яман тау&quot; исеме, бәлки, көтү көтәргә мөмкинлек бирмәгән сазлы һәм вакташлы тау бите булганга көндәлек тормышка кереп калгандыр. Шулай ук урындагы ,башкортлар арасында, тау башына менгән вакытта атлар үлә, дигән ышаныч яши. Ниһаять, тау битендә яшәгән күп санлы аюлар булуы мөһим чынбарлык.

П. И. Рычков үзенең «Ырынбур топографиясе»ндә болай дип яза:&lt;blockquote id=&quot;cx102&quot; contenteditable=&quot;true&quot; data-source=&quot;102&quot; data-cx-weight=&quot;82&quot; data-cx-state=&quot;source&quot;&gt; Ногай даругасындагы Яман Тау, ягъни әшәке тау, усал тауда һәрвакыт карлар ята...&lt;/blockquote&gt;

== Әдәбият ==
* ''Рычков П. И.'' Топография Оренбургская. {{СПб.}}, 1762. С. 243.

== Сылтанмалар ==
* [http://www.panoramio.com/photo/38370951 Ямантау фотолары Panoramio] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101010044813/http://www.panoramio.com/photo/38370951 |date=2010-10-10 }}
* [http://www.southural.ru/region/80.html Көньяк Уралның иң биек тавы — Ямантау]
* [http://southural.ru/photos/show_theme.html?theme_id=6 Ямантау фтолары]
* [http://www.southural.ru/maps/n-40-069.jpg Карта окрестностей Ямантау]
* [http://www.globalsecurity.org/wmd/world/russia/yamantau.htm Ямантау] {{Ref-en}}
* [http://www.viewzone.com/yamantau.html Что происходит на Ямантау?] {{Ref-en}}
* [http://i-beloret.narod.ru/istoria5.htm История выбора: Иримель или Ямантау. 60 — е годы прошлого века.]

== Сылтанмалар ==
&lt;references /&gt;

[[Төркем:Тау массивлары]]
[[Төркем:Мең метрлы тау түбәләре]]</text>
      <sha1>mqryridqlgvdsxojkznt8sz7vj4lgjc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Минзәлә мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>170432</id>
    <revision>
      <id>3527561</id>
      <parentid>3117458</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:54:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16984" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре                = Мәчет
|Татар атамасы                    = Минзәлә җәмигъ мәчете
|Үз атамасы                       = 
|Рәсем                            = Минзәлә җәмигъ мәчете.jpg
|Рәсем язуы                       =
|Рәсем зурлыгы                    = 200px
|Хәзерге халәте                   = 
|Ил                               = Русия 
|Урнашу урыны статусы             = [[шәһәр]]
|Урнашу урыны                     = [[Минзәлә]], Ленин урамы, 61
|lat_dir =N |lat_deg = 55|lat_min =43 |lat_sec =00 
  |lon_dir =E |lon_deg =53 |lon_min =05|lon_sec =00
  |CoordScale = 2000 
|Статус                  = 
|Дин                              =  [[Ислам]]
|Мәхәллә                          = [[Минзәлә районы]] мөхтәсибәте
|Кайсы дини агымга карый          = [[сөнни]], [[хәнәфи]]
|Бина төре                        = [[манара]]сы түбәсендә булган [[мәчет]]
|Архитектура стиле                = эклектика
|Проект авторы                    = 
|Төзүче                           = Г. Кутьянов (архитектор) 
|Нигезләүче                       =
|Беренче телгә алу                =
|Нигезләү                         = 
|Төп даталар                      = [[1910 ел|1910]] (''төзелеп беткән'')&lt;br/&gt;[[1911 ел|1911]] (''ачылган'')&lt;br/&gt;[[1939 ел|1939]] (''ябылган'')&lt;br/&gt;[[1991 ел|1991]] (''яңадан ачылган'')&lt;br/&gt;[[1993 ел|1993]] (''айлы манара куелган'')
|Юк ителгән                       =
|Төзелешнең башлануы              = 1907
|Төзелешнең тәмамлануы            = 1910
|Янкормалары                      =
|Ядкәрләре                        =
|Халәте                           = гамәлдә
|Сайт                             =
|Commons                          =
}}
'''Минзәлә мәчете''', яисә ''Минзәлә тарихи мәчете'' — [[Татарстан Республикасы]]ның [[Минзәлә]] шәһәрендә урнашкан ислам гыйбадәтханәсе, [[Аллаһ]] [[йорт]]ы, шәһәрнең [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте]] карамагындагы җәмигъ мәчете.

[[Минзәлә]] шәһәренең Ленин урамы белән Свердлов урамы кисешкән почмактан ерак түгел, Ленин урамы, 61 йорт адресы буенча урнашкан.

== Тарихы ==
[[Файл:Минзәлә мәчете.jpeg|200px|thumb|right|Минзәлә мәчете. Керү ягыннан күренеше]]
[[Файл:Минзәлә мәчете 2.jpg|200px|thumb|right|Минзәлә мәчете манарасы]]
[[Файл:Минзәлә мәчете 3.jpg|200px|thumb|right|&lt;small&gt;Фоторәсем мәчет бизәлешендәге контрастны күрсәтү өчен тәкъдим ителә&lt;/small&gt;]]
[[Минзәлә]] шәһәрендә [[мәчет]] төзү [[тарих]]ы озын һәм катлаулы.
* [[1883 ел]], [[8 ноябрь]] — [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте|Ырынбур Диния нәзарәте]] [[мөфти]]е исеменә [[Минзәлә]] шәһәре [[мөселманнар]]ы беренче үтенеч юллый.
* {{цитата|Безнең мәчетебез юк, шуңа күрә дини йолаларны үтәү өчен Дәвек авылына&lt;ref&gt;Ул чорда Минзәлә шәһәренә иң якын, мәчете булган авыл&lt;/ref&gt; барып йөрергә мәҗбүрбез. Ара якын түгел, барып йөрү кыен.Шушылардан чыгып, Гөлек авылы имамын Минзәлә шәһәренә мулла итеп күчерүегезне сорыйбыз&lt;ref&gt;[[Юныс Йосыпов]]. Минзәлә мәчетләре. Минзәлә, 2011, 5- б.&lt;/ref&gt;}}
* [[1887 ел]], [[6 июнь]] — [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте|Ырынбур Диния нәзарәте]] мөфтиенә [[Гөлек]] авылы мулласы [[хат]] яза. Ул [[Минзәлә]]гә мулла итеп [[Иске Байлар]] авылы имамын тәкъдим итә.
* 1888 ел, [[27 апрель]] — шәһәрдә&lt;ref&gt;Минзәләгә өяз шәһәре статусы 23.09.1781 елда бирелә&lt;/ref&gt; яшәүче 50 диндар кул куйган үтенеч [[Минзәлә өязе]] исправнигына җибәрелә. [[Чирү]] авылы (''хәзерге'' [[Актаныш районы]]) мулласын шәһәргә [[имам]] итеп кабул итәргә ризалыкларын белгертәләр. Мәчет төзү буенча мөселманнарның ышанычлысы итеп отставкадагы унтер-офицер Сафиулла Габидуллин сайлана. 
* [[1888 ел]], [[30 май]] — дини йолаларны үтәү өчен сәүдәгәр Рамазанов йортын файдалану турында [[полиция]] надзирателенә подписка бирәләр.
* [[1888 ел]], [[28 март]] — Уфа губерна идарәсе Чирү авылы мулласын (Г. Мөхәммәтвәлиев) шәһәргә имам итеп куярга ризалыгын бирә.
* [[1888 ел]], [[25 май]] — [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте|Диния нәзарәте]] Г. Мөхәммәтвәлиевны Минзәлә мулласы итеп билгеләү турында указ чыгара.
* 1890 ел, [[3 май]] — сәүдәгәр Субаев йортын дини максатларда файдалану турында килешү төзелә. Соңрак [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте|Диния нәзарәте]] Субаев йортын [[гыйбадәтханә|гыйбадәт йорты]] итеп файдаланырга рөхсәт итә.
* [[1890 ел]] — [[Минзәлә ярминкәсе]] вакытында мәчет төзү өчен иганә җыю эше башлана: сәүдәгәр Миңнегәрәй Сәетбатталов, морза Якуб Корбангалин, сәүдәгәр бертуган Хәсәновлар, Газыевлар һ. б. беренчеләрдән булып имза куялар. [[Минзәлә ярминкәсе|Ярминкә]]дә җыелган 2 000 сум акчага [[Алабуга]] сәүдәгәре И. И. Тарасовның Большая Уфимская урамындагы йорты (''хәзерге Ленин урамы, 61 йорт'') сатып алына. Йорт сәүдәгәр М. Сәетбатталов исеменә рәсмиләштерелә.
* [[1903 ел]], [[16 май]] — гыйбадәт йорты урынында мәчет салу турында үтенеч Уфа губерна идарәсенә китә. [[26 июль]]дә үтенеч нәтиҗәсез калдырыла&lt;ref&gt;[[Уфа губернасы|Уфа губерна]] идарәсе журналы, 1903 ел, 26 июль, 225- санлы язу&lt;/ref&gt;.
* [[1903 ел]], [[17 октябрь]] — Уфа губерна идарәсенә Минзәләдәге 93 йорттан ир затыннан 230 [[ислам|мөселман]] исеменнән  мәчет салу турында икенче үтенеч китә. Кире кагуның датасы — 1904 ел, [[10 март]].
* [[1904 ел]], [[24 апрель]] — ышанычлы итеп сайланган Шаһимөхәммәт Хәсәнов губерна идарәсенә чираттагы үтенечне җибәрә. Аның улы Бәхтегәрәй үтенеч кәгазьләрен [[1904 ел]]ның [[25 июнь|25 июнендә]], [[1905 ел]]ның [[29 март]]ында, [[1906 ел]]ның [[24 декабрь|24 декабрендә]] юллый. [[Уфа губернасы]] хакимият органнарыннан уңай җавап алынмый.
* [[1906 ел]], [[14 май]] — яңа ышанычлы Б. Ш. Хәсәнов [[Сенат]]ка мөрәҗәгать итә. Үтенечкә шәһәр думасының [[1893 ел]], [[7 март]] карарының, [[Уфа губернасы|Уфа губерна]] идарәсенә алдарак җибәрелгән барлык үтенечләрнең, идарәнең кире кагу карарларының күчермәләрен, шәһәрдәге 281 [[ир]] затыннан [[ислам|мөселманнар]] исемлеген терки.
* 1907 ел, [[9 февраль]] — [[Русия]] [[патша|императорының]] Минзәлә шәһәрендә мәчет төзергә рөхсәт бирүче 4946-нче санлы указы чыга.
* [[1907 ел]], [[7 сентябрь]] — Уфа губерна идарәсе мәчет төзергә үз рөхсәтен бирә.
* [[1909 ел]], [[5 май]] — [[Бәләбәй өязе]] [[Килем]] авылы (''хәзерге'' [[Бүздәк районы]]) [[мулла]]сы Исмәгыйль Габдрахманов рәсми рәвештә мәхәллә имам-хатибы итеп сайлана. 
* [[1910 ел]], [[9 март]] — [[Русия]] ЭЭМ диннәр департаменты мәчет төзү өчен ярдәм сорап мәхәллә [[халык|халкына]], шәһәрнең башка сословие кешеләренә мөрәҗәгать итәргә рөхсәт бирә.
* [[1910 ел]]да мәчет төзелеп бетә. Рәсми ачылышы [[1911 ел]]ның [[26 октябрь|26 октябрендә]] була&lt;ref&gt;[http://komanda-k.ru/%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D0%B4%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BC%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%B8-%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B7%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%D0%B0-%D1%80%D1%82 Минзәлә мәчете турында Күчмәннәр такымы сайтында]&lt;/ref&gt;.

==== Инкыйлабтан соң ====
* [[1939 ел]], [[24 гыйнвар]] — [[Минзәлә районы]] хакимиятенең райондагы дин йортларын ябу турында беренче карары чыга. Чынбарлыкта, дин йортларын [[1929 ел]]дан ук яба башлыйлар.
* [[ССРБ]] заманында мәчет бинасында [[китапханә]] урнашкан була.
* [[1991 ел]], [[1 февраль]] — [[Минзәлә районы|Минзәлә район]] Советы үз карары белән китапханәнең бер бүлмәсендә [[намаз]] укырга рөхсәт итә.
* [[1991 ел]], [[5 июнь]] — китапханәне район мәдәният йортына күчерергә дигән карар чыга.
* [[1991 ел]], [[22 май]] — мәхәллә уставы раслана, беренче имам-хатыйп сайлана. [[Уфа]]да [[Үзәк диния нәзарәте|Үзәк Диния нәзарәтендә]] [[Минзәлә]] мәчете каршындагы мәхәллә 572-нче сан белән теркәлә&lt;ref&gt;Ул вакытта Татарстанда Диния нәзарәте дә, мөфти дә булмый&lt;/ref&gt;.
* [[1993 ел]], [[15 май]] — [[манара]] төзелеп бетеп, [[ай]] кую тантанасы уза. 
* Мәчеттә имам-хатыйп булып Вәзир хәзрәт Солтанов (''Сарсаз-Тралы авылыннан, [[1952 ел]]гы, [[Чаллы]]ның «Йолдыз» мәдрәсәсен тәмамлаган''), Мөхтәсим хәзрәт, [[1999 ел]]дан Рәфкат хәзрәт Гыймадиев (''[[Тауасты Байлар]] авылыннан, [[1966 ел]]гы, [[Алабуга дәүләт педагогия институты|АДПИ]], соңыннан [[«Мөхәммәдия» мәдрәсәсе]]н тәмамлаган''), [[2013 ел]]дан Салих хәзрәт Дөлфинуров &lt;ref&gt;[http://www.menzela.ru/ru/about/item/2617-novyiy-imam-hatib-menzelinskoy-mecheti.html Минзәлә мәчетенең яңа имам-хатибы.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[Минзәлә (гәҗит)|«Минзәлә»]]&lt;/ref&gt; (''Алабугада туган, [[1983 ел]]гы, [[Ак мәчет (Чаллы)|«Ак мәчет»]] [[мәдрәсә]]сен тәмамлаган'') , Җәүдәт хәзрәт (''имам-мөхтәсиб'') хезмәт иткән.
* Хәзер имам-хатыйп вазифасында Рәмзил хәзрәт Садыйков.

== Бина ==
Мәчет бинасы архитектор Г. Кутьянов күзәтчелегендә [[1910 ел]]да төзелеп бетә. Сәүдәгәр М. С. Сәетбатталов йорты урнашкан җирдә аның рөхсәте белән салынган.
 
Ике катлы, буйга сузылган, бер [[манара]]лы, милли-романтик рухтагы кирпеч '''''эклектика'''''сы&lt;ref&gt;[http://www.exmu.ru/museum_list/1766/menzelinskiy_kraevedcheskiy_muzey/  Дөнья музейлары һәм күргәзмәләре сайтында]&lt;/ref&gt; стилендә салынган бина. «Манарасы түбәдә урнашкан мәчетләр» төркеменә карый. [[Намаз]] уку бүлмәсе, вестибюльдән анфилада аша кергәч, беренче катта урнашкан. Миһраб [[көньяк]] дивар ягында. Икенче кат [[тәрәзә]]ләре түгәрәк итеп эшләнгән. Бина бизәлешендә [[татар]] [[архитектура]]сы элементлары, [[көнчыгыш]] мотивлары (''сталактит шәкелендәге кәрнизләрдә'') файдаланылган. Бина төзелешендә контраст алым кулланылган: бина үзе кызыл шома кирпечтән салынган, ә бизәкләрендә (''тәрәзә өстендәге [[нур]]ларда, икенче каттагы түгәрәк тәрәзәләр әйләнәсендә, тәрәзә араларындагы декоратив путаларда'') аксыл кирпеч файдаланылган&lt;ref&gt;[http://nailtimler.com/rayony_pages/menzelinsky_rayon/menzelinsky_rayon_menzelinsk.html «Чикләрсез татарлар» сайтында]&lt;/ref&gt;.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Әдәбият ==
# Минзәлә төбәге: тарих һәм хәзерге заман. Минзәлә, 2006.{{ref-ru}}
# ''[[Юныс Йосыпов]]''. Минзәлә мәчетләре. [[Минзәлә]], 2011.
# ''Д. Ю. Арапов''. Императорская Россия и мусульманский мир. М.: Наталис, 2006.
# Мечети Татарстана. Альбом. [[Казан]], 2000. 
# ''Салихов Р., [[Рамил Хәйретдинов|Хайрутдинов Р.]]'' Республика Татарстан: Памятники истории и культуры татарского народа (конец XVIII-начало XX веков). [[Казан]], 1995.

== Чыганаклар ==
* Татарский энциклопедический словарь. К., 1997.
* Татарстан Республикасы милли архивы, Р-139 ф.
* Башкортстан Республикасы Үзәк дәүләт тарих архивы, И-295 ф.
* Список населенных мест по сведениям 1870 года . Уфимская губерния, том 45. Мензелинский уезд. СПб, 1877.

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Татар архитектурасы]]
[[Төркем:Минзәлә районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>5dg6u62c0f1x2ldlakq5vjwogo886kb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Милли гимннар исемлеге</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177821</id>
    <revision>
      <id>3527605</id>
      <parentid>3526093</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:32:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <comment>/* Бәйсез дәүләтләр */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58765" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
|
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
|
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| 
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
|
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
|https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| 
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Милли гимн (Qaumi Tarana)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| 
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| 
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| 
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>envkfmujh16r12vafl3m7jjhaguwy5t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527608</id>
      <parentid>3527605</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:34:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58766" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
|
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
|
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| 
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
|
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
|https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| 
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Милли гимн (Qaumi Tarana)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| 
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| 
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| 
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>g10gf9ocz1noa3vqdl1tkv1tn8wy4l2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527614</id>
      <parentid>3527608</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:38:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58886" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
|
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| 
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
|
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
|https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| 
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Милли гимн (Qaumi Tarana)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| 
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| 
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| 
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>athcxe9y77yu308be7zahqpjv8x6q0t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527618</id>
      <parentid>3527614</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:41:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58931" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| 
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
|
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
|https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| 
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Милли гимн (Qaumi Tarana)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| 
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| 
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| 
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>r1hbognqrm36f2mrjzhf9g3e1hyfi43</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527620</id>
      <parentid>3527618</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:44:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59016" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
|
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
|https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| 
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Милли гимн (Qaumi Tarana)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| 
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| 
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| 
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>sfxr8tjuu47cnlxrbfug81mkw8pyih3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527622</id>
      <parentid>3527620</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:47:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59068" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
|https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| 
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Милли гимн (Qaumi Tarana)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| 
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| 
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| 
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>j4m4h1pyklvab8y69h94ic4rxgvve84</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527626</id>
      <parentid>3527622</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:50:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59069" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
|https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| 
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Милли гимн (Qaumi Tarana)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| 
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| 
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| 
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>4fyxrnkx223ooobm5jnyzy15gp90q88</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527633</id>
      <parentid>3527626</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:59:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59125" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
| https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| [[File:East_Timorese_national_anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Милли гимн (Qaumi Tarana)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| 
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| 
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| 
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>nq4takyetfdiby6kvxukjccvbynxley</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527636</id>
      <parentid>3527633</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:07:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59118" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
| https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| [[File:East_Timorese_national_anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Пакистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| 
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| 
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| 
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>41ms4t1qjxpmf5596m0lxhco5gfoc01</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527644</id>
      <parentid>3527636</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:17:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59170" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
| https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| [[File:East_Timorese_national_anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Пакистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| [[File:Belau_rekid_(instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| 
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| 
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>khmitneawkpaoej1nazvngoi790ckll</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527649</id>
      <parentid>3527644</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:20:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59232" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
| https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| [[File:East_Timorese_national_anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Пакистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| [[File:Belau_rekid_(instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| [[File:National_Anthem_of_Palestine_(Vocal).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| 
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>1u4vho7lmr17cfl8otf96i2kskvbmn8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527653</id>
      <parentid>3527649</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:24:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59300" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
| https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| [[File:East_Timorese_national_anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Пакистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| [[File:Belau_rekid_(instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| [[File:National_Anthem_of_Palestine_(Vocal).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| https://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Koste_Seselwa_(instrumental).ogg
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>j9oex8auir9ezxidetyboqhmav1om1n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527654</id>
      <parentid>3527653</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:27:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59286" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
| https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| [[File:East_Timorese_national_anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Пакистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| [[File:Belau_rekid_(instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| [[File:National_Anthem_of_Palestine_(Vocal).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
|
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| [[File:Koste_Seselwa_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>rrntw1tgemhff5nsu5q9v6osbt9qe7u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527656</id>
      <parentid>3527654</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:31:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59339" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
| https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| [[File:East_Timorese_national_anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Пакистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| [[File:Belau_rekid_(instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| [[File:National_Anthem_of_Palestine_(Vocal).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
| [[File:National_Anthem_of_Senegal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| [[File:Koste_Seselwa_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>8dal55y25d0j625ng8bhvthl50wh3zn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527658</id>
      <parentid>3527656</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:36:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <comment>/* Бәйсез дәүләтләр */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59417" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
| https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| [[File:East_Timorese_national_anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Пакистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| [[File:Belau_rekid_(instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| [[File:National_Anthem_of_Palestine_(Vocal).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
| [[File:National_Anthem_of_Senegal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| [[File:Koste_Seselwa_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
|[[:de:Datei:Zimbabwe_National_Anthem.ogg|File:Zimbabwe_National_Anthem.ogg]]
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>q4v61fnh738qxz726g4db8dx5lgjgw6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527659</id>
      <parentid>3527658</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:38:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59392" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
| https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| [[File:East_Timorese_national_anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Пакистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| [[File:Belau_rekid_(instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| [[File:National_Anthem_of_Palestine_(Vocal).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
| [[File:National_Anthem_of_Senegal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| [[File:Koste_Seselwa_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
| [[File:Zimbabwe_National_Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| 
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>o1wrgpipf3po3xkpn674zw8ebd4g4nu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527660</id>
      <parentid>3527659</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:43:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Liren Ding</username>
        <id>26972</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="59482" xml:space="preserve">Бу исемлеккә бүген кулланылышта булган бәйсез дәүләтләр һәм аерым милләтләр [[гимн]]нарының рәсми атамалары (аларның җирле телдәге исеме яки латин хәрефләре белән бирелгән транскрипциясе) кертелде. Татар теленә өлешчә яки тулысынча тәрҗемә ителгәннәре уртадагы өченче баганада зәңгәр төстәге хәрефләр белән тамгаланган.
__TOC__

== Бәйсез дәүләтләр ==
{| class=&quot;wikitable sortable zebra&quot;
! Дәүләт
! гимннар
! Татарча исеме
! Тышкы сылтамалар
! Аудиоязмалар
|-
| {{EGY}}
| [[Мисыр гимны|Biladi, Biladi, Biladi]]
| [[Мисыр гимны|Ватаным, Ватаным, Ватаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uk-0ryrdImg
| [[Файл:Bilady,_Bilady,_Bilady.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GNQ}}
| Caminemos Pisando la Senda de Nuestra Inmensa Felicidad
| [[Әйдәгез, олы бәхет юлыннан барыйк]]
| https://www.youtube.com/watch?v=dX3DNToch2Y
| [[File:Equatorial_Guinea's_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ETH}}
| Wädäfit Gäsgeshi Wudd Ennate Ityop’ya
| [[Алга атла, сөекле Хәбәшстан-анабыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=gvZDqtEVyh8
| [[Файл:Wedefit_Gesgeshi_Widd_Innat_Ittyoppya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AFG}}
| Milli Tharana
| [[Милли гимн]]
| https://www.youtube.com/watch?v=HKE4bEiBgFk
| [[Файл:National anthem of Afghanistan, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{ALB}}
| Himni i Flamurit
| Байрак гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=3u9K3Q1HAXs
| [[Файл:Hymni_i_Flamurit_instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DZA}}
| Qässämän
| [[Әлҗәзаир гимны|Ант итәбез]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QEyWxZcSqpc
| [[Файл:Kassaman instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AND}}
| El Gran Carlemany
| [[Бөек Карл гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=juKNj4kieCQ
| [[Файл:El Gran Carlemany.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{AGO}}
| Angola Avante
| Ангола, алга!
| https://www.youtube.com/watch?v=dhO44teLJto
|

|-
| {{ATG}}
| Fair Antigua, We Salute Thee
| Гүзәл Антигуа һәм Барбуда
| https://www.youtube.com/watch?v=-n8amVqdTlg
| [[Файл:Antigua and Barbuda National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ARG}}
| Himno Nacional Argentino
| [[Аргентина милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=1UeG1jJ8ckQ 
| [[Файл:Himno_Nacional_Argentino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{ARM}}
| Mer Hajrenik
| Безнең Ватаныбыз
| https://www.youtube.com/watch?v=dIETIJkMIlk
| [[Файл:Mer_Hayrenik_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AZE}}
| Azərbaycan Marşı
| [[Азәрбайҗан Җөмһүрияте дәүләт гимны|Азәрбайҗан маршы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RO4DS6zVie8&amp;t=47s
| [[Файл:National_Anthem_of_the_Republic_of_Azerbaijan_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{AUS}}
| [[Австралия милли гимны|Advance Australia Fair]]
| [[Австралия милли гимны|Алга, гүзәл Австралия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=7_X8dYAbJzo
| [[Файл:U.S._Navy_Band,_Advance_Australia_Fair_(instrumental).ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHS}}
| March On, Bahamaland
| Алга атла, Баһама
| https://www.youtube.com/watch?v=f-4PulSwgfo
| [[Файл:March_On_Bahamaland_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BHR}}
| Bahrainuna
| Безнең Бәхрәйн
| https://www.youtube.com/watch?v=_5vTx--7EDg
| [[Файл:Bahraini_Anthem.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BGD}}
| Amar Shonar Bangla
| Минем алтын Бенгал илем
| https://www.youtube.com/watch?v=IIZ8QAS6S98
| [[Файл:Amar_Shonar_Bangla_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BRB}}
| In Plenty and In Time of Need
| Муллыкта да, кытлыкта да
| https://www.youtube.com/watch?v=f1BOQGdyOkc
| [[Файл:In_Plenty_and_In_Time_of_Need_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEL}}
| [[Brabançonne]]
| [[Брабансон]]
| https://www.youtube.com/watch?v=X2d5s2G47sk
| [[Файл:The_Brabanconne.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BLZ}}
| Land of the Free
| Иреклеләр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=EcfFnb9wSsE
| [[Файл:Land_of_the_Free_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BEN}}
| L’Aube Nouvelle
| Яңа таң ата
| https://www.youtube.com/watch?v=LLDI4adw-uk
| [[Файл:L'Aube_Nouvelle.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BTN}}
| Gyelpoi tenzhu
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=ls1E3-tXFBU
|
|-
| {{BOL}}
| Bolivianos, el hado propicio
| [[Боливия гимны|Ватанпәрвәрлек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0lXm3iYN6Ag
| [[Файл:Himno_Nacional_de_Bolivia_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BIH}}
| [[Intermeco]]
| [[Интермеццо]]
| https://www.youtube.com/watch?v=TYZ1Vkh5v_U
|
|-
| {{BWA}}
| Setswana: Fatshe leno la rona; English: Blessed be this noble land
| сетсвана телендә: [[Безнең бу илебез]]; инглиз телендә: [[Имин булсын бу затлы ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=tTXYB4fU4ao
| [[File:United_States_Navy_Band_-_Fatshe_leno_la_rona.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{BRA}}
| Hino Nacional Brasileiro
| [[Бразилия милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=a8EvWYLtJJE
| [[Файл:Hino_Nacional_Brasileiro_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BRN}}
| Allah Peliharakan Sultan
| Аллаһ, солтанны ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=VOme5J4RAt4
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_Allah_Peliharakan_Sultan.oga|200x200пкс|noicon]]
|-
| {{BGR}}
| [[Mila Rodino]]
| [[Болгария дәүләт гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R3TFdgeT5i8
| [[Файл:Mila_Rodino_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BFA}}
| Ditanyè (Une seule nuit)
| Җиңү гимны (французча исеме - Бердәнбер төн)
| https://www.youtube.com/watch?v=VaoK3CCRHGQ
| [[Файл:Hymne_National_du_Burkina_Faso.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{BDI}}
| Burundi bwacu
| Сөекле Бурунди
| https://www.youtube.com/watch?v=VgmBfkM56Qo
|
|-
| {{CHL}}
| Puro Chile
| [[Чили милли һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QpUF1KwcFIA
| [[Файл:United_States_Navy_Band_-_National_Anthem_of_Chile.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{CHN}}
| Yìyǒngjūn Jìnxíngqǔ
| [[Кытай гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=QXJH-QpWlaU
| [[Файл:March_of_the_Volunteers_instrumental.ogg|200x200пкс|noicon]]

|-
| {{TWN}}
| [[San Min Chu I]]
| [[Кытай Җөмһүрияте|Халкыбызның өч терәге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=apz2_v_UeOM
| [[Файл:National Anthem of Taiwan.oga|200px|noicon]]

|-
| {{CRI}}
| [[Noble patria, tu hermosa bandera]]
| [[Коста-Рика гимны|Затлы Ватан, гүзәл байрагың]]
| https://www.youtube.com/watch?v=m3cuajVsR5E
| [[Файл:Costa Rica National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DNK}}
| [[Дания|Der er et yndigt land]]
| [[Дания|Әй, сөекле Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=RBnjCGqM8Js
| [[Файл:United States Navy Band - Der er et yndigt land.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DEU}}
| [[Einigkeit und Recht und Freiheit]]
| [[Бердәмлек, Хокук, Хөррият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=f5vwOeG65Ww
| [[Файл:German national anthem performed by the US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DMA}}
| [[Isle of Beauty, Isle of Splendour]]
| Гүзәллек утравы, күркәмлек утравы
| https://www.youtube.com/watch?v=0PqaXiZyn1o
| [[File:National Anthem of Dominica by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DOM}}
| [[Quisqueyanos valientes]]
| [[Кискейяның кыю уллары]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_fKM63vhjjY
| [[File:Dominican Republic National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{DJI}}
| Hinjinne u sara kaca
| Дәррәү торып басыгыз
| https://www.youtube.com/watch?v=X4WcqLXdVLY
| [[File:The Djiboutian anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ECU}}
| [[Salve, Oh Patria]]
| [[Мең яшә, Ватан!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=ZJ44mQcxqfk
| [[File:Anthem of Ecuador.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{SLV}}
| [[Saludemos la Patria orgullosos]]
| Ватаныбызны горур сәламлик
| https://www.youtube.com/watch?v=Pv30fjnasBs
| [[File:El Salvador National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CIV}}
| [[L’Abidjanaise]]
| [[Абиҗан җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=rxrZhRD6G08
| [[File:Hymne National de Côte d'Ivoire.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ERI}}
| [[Ertra, Ertra, Ertra]]
| Эритрея, Эритрея, Эритрея
| https://www.youtube.com/watch?v=5OsUNY0Pw6A
| [[File:National Anthem of Eritrea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{EST}}
| [[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]
| [[Ватаным, бәхетем һәм куанычым]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R06ziFQ1Y3s
| [[File:US Navy band - National anthem of Estonia.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FJI}}
| [[Meda Dau Doka]]
| Ходай, сакла Ватанны
| https://www.youtube.com/watch?v=UHfXBMBIMFQ
| [[File:Fiji National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FIN}}
| [[Финляндия|Maamme]]
| [[Туган ягым|Финляндия гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=VYGNTjPP1zY
| [[File:United States Navy Band - Maamme.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FRA}}
| [[Марсельеза]]
| [[Марсельеза]].
| https://www.youtube.com/watch?v=6Gytk9sIG2k
| [[File:La Marseillaise.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GAB}}
| [[La Concorde]]
| [[Бердәмлек]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vOZlUiDaFjk
| [[File:La Concorde.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GMB}}
| [[For The Gambia Our Homeland]]
| Ватаныбыз Гамбия өчен
|https://www.youtube.com/watch?v=S94PfP6DApQ
| [[File:For The Gambia Our Homeland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GEO}}
| [[საქორთუოშ სახენწჷფო ჰიმნი]]
| [[Гөрҗистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=vYV1gShHCl8
| [[File:Tavisupleba instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GHA}}
| [[God Bless Our Homeland Ghana]]
| Ходай, Ватаныбыз Гананы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=4WXFxpNM3X4
| [[File:National_Anthem_of_Ghana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GRC}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Греция һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=R8IKuOtVRag
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|-
| {{GRD}}
| [[Hail Grenada]]
| Яшәсен Гренада
| https://www.youtube.com/watch?v=y2FWjBjDyjo
| [[File:HailGrenada.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GTM}}
| [[Guatemala Feliz]]
| Бәхетле Гватемала
| https://www.youtube.com/watch?v=FXdSaK3vPuk
| [[File:Himno_Nacional_de_Guatemala.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GIN}}
| [[Liberté (Hymne)|Liberté]]
| Азатлык
| https://www.youtube.com/watch?v=7lESHTnFBpw
| [[File:National Anthem of Guinea by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GNB}}
| [[Esta é a Nossa Pátria Bem Amada]]
| Бу безнең сөекле илебез
| https://www.youtube.com/watch?v=yc7qD39rnTw
| [[File:Esta é a Nossa Pátria Bem Amada (instrumental).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{GUY}}
| [[Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains]]
| Сөекле Гайана, елгалар һәм үзәннәр иле
| https://www.youtube.com/watch?v=IdtcRsOg8us
| [[File:National Anthem of Guyana.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HTI}}
| [[La Dessalinienne]]
| Дессалин җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=mV4lQ0bCSQE
| [[File:Haiti National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-

| {{HND}}
| [[Nationalhymne von Honduras|Himno nacional de Honduras]]
| Һондурас милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=BbZyBJTlRbw
| [[File:Honduras National Anthem.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IND}}
| [[जन गण मन]]
| [[Һиндстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qkJJSH63IsI
| [[File:Jana Gana Mana instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IDN}}
| [[Indonesia Raya]]
| [[Бөек Индонезия]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Wiuj4wvlkEU
| [[File:Indonesiaraya.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRQ}}
| [[Mautini]]
| Минем Ватаным
| https://www.youtube.com/watch?v=GBaI26chcFw
| [[File:United States Navy Band - Mawtini.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{IRN}}
| [[Soroud-e Melli-ye Dschomhuri-ye Eslami-e Iran]]
| [[Иран Ислам Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=wCmFoK3IreQ
| [[Файл:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga|200px|noicon]]

|-
| {{IRL}}
| [[Amhrán na bhFiann]]
| [[Ирландия гимны|Яугирләр җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=igr4iSXVx7E
| [[File:United States Navy Band - Amhrán na bhFiann.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISL}}
| [[Lofsöngur]]
| [[Мактау җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=MKLG_aZVwqc
| [[File:Lofsöngur.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ISR}}
| [[Hatikvah - התקוה]]
| [[Өмет (Исраил Дәүләте гимны)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=O7QoJJDKixA
| [[File:Hatikvah instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{ITA}}
| [[Италия|Fratelli d’Italia]]
| [[Италия гимны|Италия туганлыгы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=qfhnVK4BfXQ&amp;t=101s
| [[File:National anthem of Italy - U.S. Navy Band (long version).ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JAM}}
| [[Jamaica, Land We Love]]
| [[Ямайка, без яраткан ил]]
| https://www.youtube.com/watch?v=d7HwqY2NtYo
| [[File:&quot;Jamaica, Land We Love&quot;, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]

|-
| {{JPN}}
| [[Япония|Kimi Ga Yo]]
| [[Галиҗәнапләр хакимлеге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=6wvArhNB3Ng
| [[File:Kimi ga Yo instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{YEM}}
| [[al-Dschumhuriyatu l-muttahida]]
| [[Берләшкән җөмһүрият]]
| https://www.youtube.com/watch?v=THO97NrXlwA
| [[File:United States Navy Band - United Republic.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{JOR}}
| [[As-salam al-malaki al-urduni]]
| [[Яшәсен Үрдүн мәлиге]]
| https://www.youtube.com/watch?v=_ng4QjClE6c
| [[File:National anthem of Jordan instrumental.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KHM}}
| [[Nokoreach]]
| Корольлек
| https://www.youtube.com/watch?v=JiA240Q6ia0
| [[File:United States Navy Band - Nokoreach.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CMR}}
| [[Chant de Ralliement]]
| [[Күмәклек җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=hH_tUCF6WOw
| [[File:United States Navy Band - Chant de Ralliement.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CAN}}
| [[Канада гимны|O Canada]]
| [[Канада гимны|Әй, Канада]]
| https://www.youtube.com/watch?v=FDNryyQqbb4
| [[File:O Canada instrumental 1916.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{CPV}}
| [[Cântico da Liberdade]]
| Азатлык җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=Qv3I4VoEw0k
| [[File:Cântico da Liberdade (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KAZ}}
| [[Менің Қазақстаным]]
| [[Казакъстан гимны|Минем Казакъстаным]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Qqg_YADQohU
| [[File:Kazakhstan National Anthem 2012.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{QAT}}
| [[As-Salam al-Amiri]]
| [[Яшәсен әмир]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5l-uPcOdDMQ
| [[File:National anthem of Qatar.ogg|200px|noicon]]

|-
| {{KEN}}
| [[Ee Mungu Nguvu Yetu]]
| [[Йа бөтен барлык Илаһы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=xIoqRFl9RUI
| [[File:National anthem of Kenya, performed by the United States Navy Band.wav|200px|noicon]]

|-
| {{KGZ}}
| [[Ak möngülüü aska yoolor, talaalar]]
| [[Кыргызстан|Ак түбәле таулар, үзән-далалар]]
| https://www.youtube.com/watch?v=T9XbYAT0Sco
| [[File:National Anthem of Kyrgyzstan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KIR}}
| [[Teirake kaini Kiribati]]
| [[Аягүрә бас, Кирибати]]
| https://www.youtube.com/watch?v=YkAcJed_oAs
| [[File:Kiribati_Anthem_Performed_by_US_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{COL}}
| [[Himno Nacional de la República de Colombia]]
| [[Колумбия Җөмһүриятенең милли гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=79JVZJHbvsg
| [[File:United States Navy Band - ¡Oh, gloria inmarcesible!.ogg|200px|noicon]]

|-
| [[Файл:Flag of the Comoros.svg|22px]] [[Комор утраулары]]
| [[Udzima wa ya Masiwa]]
| Бөек утраулар бердәмлеге
| https://www.youtube.com/watch?v=PAAHC_TlLG4
| [[File:National Anthem of Comoros by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{COD}}
| [[Debout Congolais]]
| [[Аягүрә бас, конголы]]
| https://www.youtube.com/watch?v=-wQxeT_pGKg
| [[File:National_anthem_of_Democratic_Republic_of_the_Congo,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{COG}}
| [[La Congolaise]]
| Конго җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=p6nWBaaBHF4
| [[Файл:National anthem of the Republic of the Congo.oga|200px|noicon]]
|-
| {{PRK}}
| [[Aegukka]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (КХДҖ)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=0jN4lMsSFsc
| [[File:Dprknationalanthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOR}}
| [[Aegukga]]
| [[Ватанпәрвәрлек җыры (Көньяк Корея)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=b_CBjGNgsak
| [[File:South Korean national anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{HRV}}
| [[Lijepa naša domovino]]
| [[Безнең гүзәл Ватаныбыз]]
| https://www.youtube.com/watch?v=mAYAOUsR7n0
| [[File:Lijepa nasa domovino instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CUB}}
| [[La Bayamesa]]
| [[Байамо җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=BSspq5okI5M
| [[File:Cuban national anthem (abridged version), performed by the U.S. Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{KWT}}
| [[An-Naschid al-Watani]]
| Милли гимн
| https://www.youtube.com/watch?v=gD0y2RNiU5U
| [[File:National_anthem_of_Kuwait_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LAO}}
| [[Pheng Xat Lao]]
| [[Лаос халкы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=12r4SS-d2XQ
| [[File:National Anthem of Laos.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LVA}}
| [[Dievs, svētī Latviju]]
| [[Ходай, Латвияне ярлыка]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Jc07r3KReUs
| [[File:Latvian National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|- 
| {{LBN}}
| [[Kulluna lil-Watan lil-Ula lil-Alam]]
| [[Барыбыз да Ватан, байрак һәм дан өчен|Ватан, байрак һәм дан өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=JlM9z7VhD1U
| [[File:National Anthem of Lebanon.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LSO}}
| [[Lesotho Fatse La Bontata Rona]]
| Лесото, ата-баба иле
| https://www.youtube.com/watch?v=j1PwzDj8-M0
| [[File:National_anthem_of_Lesotho,_performed_by_the_U.S._Navy_Band.wav|200px|noicon]]
|-
| {{LBR}}
| [[All Hail, Liberia Hail]]
| [[Яшә, Либерия, яшә!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=J5pWUER9Y3Y
| [[File:All Hail, Liberia, Hail (instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{LBY}}
| [[Libya, Libya, Libya]]
| [[Ливия, Ливия, Ливия!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Ikw2UwsfS1s&amp;feature=related
| [[File:Libya, Libya, Libya instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LIE}}
| [[Oben am jungen Rhein]]
| [[Югарыда, Рейн башланган җирдә]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fJYsJ81Omgs
| [[File:Oben am jungen Rhein, by the U.S. Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LTU}}
| [[Tautiška giesmė]]
| [[Милләт җыры]]
| 
| [[File:Tautiška giesme instumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LUX}}
| [[Ons Heemecht]]
| [[Безнең Ватаныбыз]]
| 
| [[File:Luxembourg National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDG}}
| [[Ry Tanindrazanay Malala ô]]
| [[Әй, сөекле Ватаныбыз]]
|
| [[File:Ry Tanindrazanay malala ô! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MWI}}
| [[Mlungu dalitsa Malaŵi]]
| [[Ходай, Малавины ярлыка]]
| 
| [[File:Malawi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MYS}}
| [[Negaraku]]
| [[Минем илем]]
| 
| [[File:Negaraku instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDV}}
| [[Gavmii mi ekuverikan matii tibegen kuriime salaam|Gavmii salaam]]
| [[Милли сәламләү]]
| 
| [[File:Gaumii salaam.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MLI}}
| [[Pour l’Afrique et pour toi, Mali]]
| [[Африка һәм Мали, синең өчен]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fK08oZNL4vA
| [[File:Malian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{MLT}}
| [[L-Innu Malti]]
| Мальта гимны
| 
| [[File:Malta National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MAR}}
| [[an-Naschid asch-Scharif]]
| [[Шәриф гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Morocco.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MHL}}
| [[Forever Marshall Islands]]
| [[Маршал утраулары гимны]]
| 
| [[File:National Anthem of Marshall Islands by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MRT}}
| [[An-Nashid Al-Watani Al-Ğumhūriyyah al-Islāmiyyah al-Mūrītāniyyah]]
| [[Мавритания Ислам Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:National anthem of Mauritania (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MUS}}
| [[Motherland]]
| [[Ил-Ана]]
| 
| [[File:Motherland (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MKD}}
| [[Denes nad Makedonija]]
| Бүгенге Македониядә
| 
|
|-
| {{MEX}}
| [[Himno Nacional Mexicano]]
| [[Мексика гимны]]
| 
| [[File:Himno Nacional Mexicano instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{FSM}}
| [[Patriots of Micronesia]]
| Микронезия ватанпәрвәрләре
| 
| [[File:Micronesia National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MDA}}
| [[Limba Noastră]]
| [[Безнең телебез]]
| 
| [[File:Imnul Republicii Moldova US NAVY.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MCO}}
| [[Hymne Monégasque]]
| Монегасклар гимны
| 
| [[File:Monaco National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNG}}
| [[Nationalhymne der Mongolei|Mongol Ulsyn töriin duulal]]
| [[Монголия|Монгол Иле дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Mongolian national anthem, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MNE}}
| [[Ој свијетла мајска зоро]]
| [[Äy yaqtı may şäfäğe]]
| 
| [[File:National Anthem of Montenegro.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{MOZ}}
| [[Pátria Amada]]
| Сөекле Ватан
| 
|-
| {{MMR}}
| [[Gba Majay Bma]]
| Кыямәт көнгә кадәр
| 
| [[File:US NAVY Band - Kaba Ma Kyei.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NAM}}
| [[Namibia, Land of the Brave]]
| Намибия, кыюлар иле
| https://www.youtube.com/watch?v=CuodcO2gzUQ
| [[Файл:Namibian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NRU}}
| [[Nauru Bwiema]]
| Ватаныбыз Науру
| https://www.youtube.com/watch?v=fyteWVouqBM
| 
|-
| {{NPL}}
| [[Nationalhymne Nepals|Sayaun Thunga Phool Ka]]
| [[Непал гимны|Без — меңләгән гөл-чәчәк]]
| 
| [[Файл:Sayaun Thunga Phool Ka (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NZL}}
| [[God Defend New Zealand|Aotearoa]]
| [[Ходай, Яңа Зеландияне сакла|Аотеароа]]
| 
| [[File:God Defend New Zealand instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NIC}}
| [[Salve a ti, Nicaragua]]
| Сәлам сиңа, Никарагуа
| 
| [[File:National Anthem of Nicaragua by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| [[Файл:Flag of the Netherlands.svg|class=noviewer|20x20пкс|Нидерландлар]]&amp;nbsp;[[Нидерланд]]лар
| [[Het Wilhelmus]]
| [[Нидерланд Корольлыгы гимны|Вилһелм җыры]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OvgT_-pgvhA
| [[File:Wilhelmus koor.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NER}}
| [[La Nigérienne]]
| Нигер җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=OLAWVvqHfHU
| [[File:La_Nigérienne.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{NGA}}
| [[Arise Oh Compatriots, Nigeria’s Call Obey]]
| Күтәрелегез, ватандашлар, Нигерия чакыра
| 
| [[File:National_anthem_of_Nigeria.oga|200px|noicon]]
|-
| {{NOR}}
| [[Ja, vi elsker dette landet]]
| [[Норвегия һимны|Туган илне яратабыз]]
| 
| [[File:Norway (National Anthem).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{OMN}}
| [[Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan]]
| Йа Раббы, солтаныбызны ярлыка
| 
| [[File:Peace_to_the_Sultan_(نشيد_السلام_السلطاني).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{AUT}}
| [[Land der Berge, Land am Strome]]
| Таулар, елгалар иле
| 
| [[File:Land der Berge Land am Strome instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TLS}}
| [[Pátria]]
| [[“Ватан”]]
| https://www.youtube.com/watch?v=nHpsF1hjTfc
| [[File:East_Timorese_national_anthem.wav|200px|noicon]]
|-
| {{PAK}}
| [[Qaumi Tarana]]
| [[Пакистан һимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=Xee4zy4-NLQ
| [[File:National anthem of Pakistan.OGG|200px|noicon]]
|-
| {{PLW}}
| [[Belau loba klisiich er a kelulul|Belau rekid]]
| Безнең Палау
| 
| [[File:Belau_rekid_(instrumental).oga|200px|noicon]]
|-
| {{PSE}}
| [[Bilādī]]
| Минем илем
| https://www.youtube.com/watch?v=1KN6dEB_uk4
| [[File:National_Anthem_of_Palestine_(Vocal).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PAN}}
| [[Himno Istmeño]]
| Истменьо гимны
| 
| [[File:Panama National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PNG}}
| [[O Arise All You Sons of This Land]]
| [[Күтәрелегез, ил уллары]]
| 
| [[File:O Arise, All You Sons (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRY}}
| [[Paraguayos, República o muerte]]
| Парагвай, җөмһүрият яки үлем
| 
| [[File:Paraguay National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PER}}
| [[Somos libres, seámoslo siempre]]
| [[Без азат, мәңге азат булырбыз]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Marcha Nacional del Perú.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PHL}}
| [[Lupang Hinirang]]
| [[Күңел тарткан ил]]
| 
| [[File:Lupang Hinirang instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{POL}}
| [[Mazurek Dąbrowskiego]]
| [[Домбровский мазуркасы]]
| 
| [[File:Ignacy dygas - mazurek dąbrowskiego.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{PRT}}
| [[A Portuguesa]]
| Португалия җыры
| 
| [[File:A Portuguesa.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RWA}}
| [[Rwanda nziza]]
| Безнең Руандабыз
| 
| [[File:Hymne National du Rwanda.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ROU}}
| [[Румыния|Deșteaptă-te, române!]]
| [[Румыния гимны|Уян, румын!]]
| 
| [[File:Desteapta-te, romane!.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{RUS}}
| [[Россия Федерациясенең Дәүләт гимны|Государственный гимн Российской Федерации]]
| Россия Федерациясе дәүләт гимны
| 
| [[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLB}}
| [[God Save Our Solomon Islands]]
| Ходай, Сөләйман утрауларын сакла
| https://www.youtube.com/watch?v=qwIvwxqaZZw
| 
|-
| {{ZMB}}
| [[Stand and Sing of Zambia, Proud and Free]]
| Торып басып, горур һәм азат Замбия турында җырлагыз
| https://www.youtube.com/watch?v=lhypdAycDpE
| [[File:Zambian national anthem.oga|200px|noicon]]
|-
| {{WSM}}
| [[The Banner Of Freedom]]
| Азатлык байрагы
| https://www.youtube.com/watch?v=XIkCVvJBPIY
|-
| {{SMR}}
| [[Inno Nazionale della Repubblica]]
| Җөмһүриятнең милли гимны
| https://www.youtube.com/watch?v=pjaEUcuHJD0
| [[File:Inno Nazionale della Repubblica.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{STP}}
| [[Independência total]]
| Тулы бәйсезлек
| 
| [[File:Independência total (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SAU}}
| [[Asch al-Malik]]
| Озак яшә, сөекле мәлик
| 
| [[File:Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SWE}}
| [[Швеция|Du gamla, Du fria]]
| [[Швеция|Борынгы азат илем]]
| 
| [[File:United States Navy Band - Sweden.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CHE}}
| [[Schweizerpsalm]]
| [[Швейцария догасы]]
| 
| [[File:Swiss Psalm.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SEN}}
| [[Pincez Tous vos Koras, Frappez les Balafons]]
| [[Кораларыгызны чиертегез, барабаннар кагыгыз]]
| 
| [[File:National_Anthem_of_Senegal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SRB}}
| [[Bože Pravde]]
| [[Хак Тәгалә (Сербия гимны)]]
| 
| [[File:Serbian National Anthem instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{KOS}}
| [[Evropa]]
| Ауропа
| 
| [[File:National Anthem of the Republic of Kosovo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SYC}}
| [[Koste Seselwa]]
| Сейшеллылар, берләшегез
| 
| [[File:Koste_Seselwa_(instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLE}}
| [[High We Exalt Thee, Realm of the Free]]
| Кадерлибез сине, иреклеләр иле
| 
| 
|-
| {{ZWE}}
| [[Blessed be the Land of Zimbabwe]]
| Имин бул, Зимбабве иле
| https://www.youtube.com/watch?v=AlodN929IKA
| [[File:Zimbabwe_National_Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SGP}}
| [[Majulah Singapura]]
| Алга, Сингапур!
| 
| [[File:Majulah Singapura.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SVK}}
| [[Nad Tatrou sa blýska]]
| [[Tatra өстендә яшен яшьни]]
| 
| [[File:National anthem of Slovakia, performed by the United States Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SLO}}
| [[Словения|Zdravljica]]
| [[Словения милли гимны]]
| 
| [[File:Slovenia's national anthem, performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{SOM}}
| [[Qolobaa Calankeed]]
| Милли байрак төсләре
| 
| [[File:Somali_national_anthem,_performed_by_the_United_States_Navy_Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{ESP}}
| [[Marcha Real]]
| Король маршы
| 
| [[File:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LKA}}
| [[Sri Lanka Matha]]
| Шри Ланка-анабыз
| 
| 
|-
| {{KNA}}
| [[Oh Land of Beauty]]
| Әй гүзәллек иле
| 
| [[File:United States Navy Band - O Land of Beauty.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{LCA}}
| [[Sons and Daughters of St. Lucia]]
| Сент-Люсия уллары һәм кызлары
| https://www.youtube.com/watch?v=VG5Dv39XnDc
| 
|-
| {{VCT}}
| [[St. Vincent Land So Beautiful]]
| Сент-Винсент, гүзәл ил
| https://www.youtube.com/watch?v=bjEVsh0cOdo
| 
|-
| {{SDN}}
| [[Nahnu dschund Allah dschund al-watan]]
| Без Алла һәм Ватан яугирләре
| 
| [[File:Sudan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ZAF}}
| [[Nationalhymne Südafrikas|National Anthem of South Africa]]
| [[Көньяк Африка милли гимны]]
| 
| [[File:South Africa National Anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
|{{SSD}}
| [[South Sudan Oyee!]]
| Һәйа, Көньяк Судан!
| 
| [[File:South Sudan Oyee! (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{SUR}}
| [[God zij met ons Suriname]]
| [[Раббыбыз Суринам белән]]
| https://www.youtube.com/watch?v=OcV9Gz4K1mM
| 
|-
| {{SWZ}} (Эсватини)
| [[Oh God, Bestower of the Blessings of the Swazi]]
| Йа Ходай, Свазины ярлыкаучы
| 
|
|-
| {{SYR}}
| [[Humat ad-Diyar]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:National Anthem of Syria.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TJK}}
| [[Surudi Milli]]
| [[Таҗикстан Җөмһүрияте милли гимны]]
| 
| [[File:Tajikistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TZA}}
| [[Mungu ibariki Afrika]]
| Ходай, Африканы ярлыка
| https://www.youtube.com/watch?v=SvCsaFv4U-0
| [[File:National Anthem of Tanzania by US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{THA}}
| [[Phleng Chat]]
| [[Милли гимн (Таиланд)]]
| https://www.youtube.com/watch?v=uTcwQety4Go
| [[File:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TGO}}
| [[Salut à toi, pays de nos aïeux]]
| Сәлам, ата-бабаларыбыз иле
|
|
|-
| {{TON}}
| [[Koe Fasi Oe Tui Oe Otu Tonga]]
| Тонга утраулары короле җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=YO0rqSQ8w8A
| [[File:Ko_e_fasi_ʻo_e_tuʻi_ʻo_e_ʻOtu_Tonga.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TTO}}
| [[Forged From The Love of Liberty]]
| Азатлыкка мәхәббәт белән сугарылган
| 
| [[File:Forged from the Love of Liberty (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TCD}}
| [[La Tchadienne]]
| Чад җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=jCjDvWGBOWs
| [[File:La Tchadienne (instrumental).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CZE}}
| [[Чехия|Kde domov můj]]
| [[Чехия гимны|Кайда минем туган йортым?]]
| 
| [[File:Czech anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUN}}
| [[Humat al-hima]]
| Ватан сакчылары
| 
| [[File:Humat al-Hima.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUR}}
| [[İstiklâl Marşı]]
| [[Төркия гимны]]
| 
| [[File:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TKM}}
| [[Nationalhymne Turkmenistans|Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň döwlet gimni]]
| [[Бәйсез һәм тарафсыз Төркмәнстанның дәүләт гимны]]
| 
| [[File:US Navy Band - National Anthem of Turkmenistan.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{TUV}}
| [[Tuvaluische Nationalhymne|Tuvalu mo te Atua]]
| Тувалу - Кодрәт иясенә
| https://www.youtube.com/watch?v=jl69GR3H7Is
| [http://www.copsrus.com/anthems/tuvalu.mid ''Hymne des Tuvalu'' (MIDI)]
|-
| {{UGA}}
| [[Oh Uganda, Land of Beauty]]
| Әй Уганда, гүзәллек иле
| 
|
|-
| {{UKR}}
| Ще не вмерли України і слава, і воля
| [[Украина гимны|Бар әле Украинаның ихтыяры һәм даны]]
| 
| [[File:Anthem of Ukraine instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{HUN}}
| [[Himnusz]]
| [[Гимн (Маҗарстан)|Маҗарстан гимны]]
| https://www.youtube.com/watch?v=lb6JHb7Vcpo
| [[File:Himnusz 1920s.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{URY}}
| [[Orientales, la Patria o la tumba]]
| [[Уругвай гимны|Ватандашлар, туган ил йә үлем!]]
| 
| [[File:United States Navy Band - National Anthem of Uruguay (complete).ogg|200px|noicon]]
|-
| {{UZB}}
| [[Usbekische Nationalhymne|Özbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi]]
| [[Үзбәкстан Җөмһүриятенең дәүләт гимны]]
| 
| [[File:Uzbekistan anthem.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VUT}}
| [[Yumi, Yumi, Yumi]]
| Без, без, без
| 
| [[File:United States Navy Band - Yumi, Yumi, Yumi.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VAT}}
| [[Inno e Marcia Pontificale]]
| Понтифик маршы һәм гимны
| 
| [[File:United States Navy Band - Inno e Marcia Pontificale.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VEN}}
| [[Gloria al bravo pueblo]]
| Дан кыю халыкка
|
| [[File:United States Navy Band - Gloria al Bravo Pueblo.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{ARE}}
| [[ʿĪschī bilādī]]
| Яшә, Ватаным
| 
| [[File:&quot;Ishy Bilady&quot; performed by the United States Navy Band.oga|200px|noicon]]
|-
| {{USA}}
| [[The Star-Spangled Banner]]
| [[Йолдызлар сибелгән байрак]]
| 
| [[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{GBR}}
| [[God Save the Queen]]
| [[Ходай, сакла патшабикәне]]
| 
| [[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{VNM}}
| [[Tiến Quân Ca]]
| [[Вьетнам гимны]]
| 
|
|-
| {{BLR}}
| [[My Belarusy]]
| [[“Без, белоруслар” (Беларусь Җөмһүриятенең дәүләт гимны)]]
| 
| [[File:My Belarusy.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CAF}}
| [[La Renaissance]]
| Яңа күтәрелеш
| 
| [[File:La Renaissance.ogg|200px|noicon]]
|-
| {{CYP}}
| [[Ymnos is tin Eleftherian]]
| [[Азатлык гимны]]
| 
| [[File:Hymn to liberty instrumental.oga|200px|noicon]]
|}

== Ил төбәкләре һәм бәйсез булмаган илләр символикасы ==
Күп кенә илләрдә аерым төбәкләрнең дә үз байраклары һәм гимннары бар. Бу исемлеккә шулай ук, элек дәүләтчелеге булып, әлегә аны кире кайтара алмаган илләр символикасы да кертелде.

{| class=&quot;wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed zebra&quot;
! Дәүләт
! Территория
! гимнның рәсми атамасы
! Аудио/сылтамалар
! гимнның татарча исеме

|-
| [[Файл:Flag of Algeria.svg|{{{1|22px}}}|Флаг Алжира&lt;noinclude&gt;]]Әлҗәзаир
| [[Кабилия]]
| [[Kker A Mmis Umazigh]]
| Аягүрә басыгыз, әмәзигъләр
|
|-
| {{ANG}}
| [[Файл:Bandeira proposta da República de Cabinda.svg|22px]] Кабинда
| [[Cabinda Pátria Imortal]]
| Кабинда, мәңгелек Ватан
|
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | {{ARG}}
| [[Файл:Bandeira Formosa.jpg|22px]]Формоза
| [[Himno Provincial de Formosa]]
|
| Формоза провинциясе гимны
|-
| [[Файл:State flag of Entre Rios province in Argentina.gif|22px]]Энтре-Риос
| [[Marcha de Entre Ríos]]
|
| Энтре-Риос маршы
|-
| [[Файл:Bandera de la Provincia de Misiones.svg|22px]]Мисионес
| [[Misionerita]]
|
| Мисионес җыры
|-
| [[Файл:Flag of Neuquen province in Argentina.svg|22px]]Неукен
| [[Neuquen Trabvun Mapu]]
|
| Неукен, очрашулар иле
|-
| [[Файл:Flag of Río Negro Province.svg|22px]]Рио-Негро
| [[Himno a Río Negro]]
|
| Рио-Негро гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{AUS}}
| [[Файл:Flag of Norfolk Island.svg|22px]]Норфолк утравы
| [[Come ye Blessed]]
|
| Имин булчы
|- 
| [[Файл:Flag of Tasmania.svg|22px|]] [[Тасмания]]
| [[All hail the land we love so well]]
|
| Яшәсен без яраткан ил
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{BEL}}
| [[Файл:Flag of Flanders.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Фландрии&lt;noinclude&gt;]] Фландрия
| [[De Vlaamse Leeuw]]
|[[Файл:Volkslied_-_De_Vlaamse_Leeuw.ogg]]
| Фламанд арысланы
|- 
| [[Файл:Flag of Wallonia.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Валлонии&lt;noinclude&gt;]] Валлония
| [[Le Chant des Wallons]]
|https://www.youtube.com/watch?v=BEKbjzyaQ-E
| Валлоннар җыры
|- 
| {{BIH}}
| [[Файл:Flag of Republika Srpska.svg|22px]] Серб Җөмһүрияте
| [[Moja Republika]]
|
| Минем җөмһүриятем
|-
| {{CHL}}
| [[Файл:Flag of Rapa Nui, Chile.svg|22px|Флаг острова Пасхи]] Пасха утравы
| [[Himno de Rapa Nui]]
|
| Рапа Нуи гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{DNK}}
| [[Файл:Flag of the Faroe Islands.svg|22px]] Фарер утраулары
| [[Tú alfagra land mítt]]
| Әй, минем гүзәл илем
| https://www.youtube.com/watch?v=ak-NUXr-FbI
|- 
| [[Файл:Flag of Greenland.svg|22px]] Гренландия
| [[Nunarput utoqqarsuanngoravit]]
| https://www.youtube.com/watch?v=5E9ior--Jd8
| Илебез, син шундый борынгы
|-
| rowspan=&quot;4&quot; | {{DEU}}
| [[Файл:Flag of Bavaria (lozengy).svg|22px]] [[Бавария]]
| Bayernhymne
| [[Байар җире гимны]]
| [[File:Für Bayern (Bayernhymne).ogg|200px|noicon]]
| https://www.youtube.com/watch?v=9Qa0IKLhpkc
|-
| [[Файл:Flag of Schleswig-Holstein (state).svg|22px]]Шлезвиг-Һольштайн
| [[Schleswig-Holstein meerumschlungen]]
|
| Шлезвиг-Һольштайн диңгез кочагында
|- 
| [[Файл:Flag of Hesse (state).svg|22px]]Һессен
| [[Hessenlied]]
|
| Һессен җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Saarland.svg|22px]]Саар
| [[Saarlandlied]]
|
| Саар җире җыры
|-
| {{ECU}}
| [[Файл:Flag of the Galápagos Islands.svg|22px]]Галапагос утраулары
| [[Himno de Galápagos]]
|
| Галапагос гимны
|-
| {{FIN}}
| [[Файл:Flag of Åland.svg|22px]] Аланд утраулары
| [[Ålänningens sång]]
| Аландлылар җыры
| https://www.youtube.com/watch?v=8vVa_Q0pdrs
|-
| rowspan=&quot;6&quot; | {{FRA}}
| {{PYF}}
| [['Ia Ora 'O Tahiti Nui]]
| [[Француз Полинезиясе гимны]]
|[[Файл:Ia_Ora_'O_Tahiti_Nui.ogg]]
|-
| [[Файл:Flag of Corsica.svg|22px]]Корсика
| [[Dio vi Salvi Regina]]
|
| Ходай, Мәрьям Ананы ярлыка
|- 
| {{NCL}}
| [[Soyons unis devenons frères]]
|
| Туганнарча бердәм булыйк
|-
| [[Файл:Flag_of_Brittany_(Gwenn_ha_du).svg|22px]] Бретань
| Bro gozh ma zadoù
| Ата-бабамның борынгы иле
| https://www.youtube.com/watch?v=ymj0HVgUPLE
|-
| {{REU}}
| [[P'tit fleur fanée]]
| Шиңгән бәләкәй чәчәк
|-
| [[Файл:Flag of Saint Barthelemy (local).svg|22px]] Сен-Бартелеми
| [[L'Hymne à St. Barthélemy]]
| Сен-Бартелеми гимны
|-
| {{IRQ}}
| [[Файл:Flag of Kurdistan.svg|22px]] [[Көрдстан]]
| [[Ey Reqîb]]
| Әй, көндәш
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|{{ITA}}
| [[Файл:Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg|22px]] Аоста
| [[Montagnes Valdôtaines]]
|
| Аоста үзәне таулары
|-
| [[Файл:Flag of Trentino-South Tyrol.svg|22px]] Трентино (Көньяк Тироль)
| [[Inno al Trentino]]
|
| Трентино (Көньяк Тироль) гимны
|-
| rowspan=&quot;11&quot; | {{CAN}}
| [[Файл:Flag of Alberta.svg|22px]] Альберта
| [[Alberta (Nationalhymne)|Alberta]]
| Альберта
|- 
| [[Файл:Flag of British Columbia.svg|22px]] Британ Колумбиясе
| [[British Columbia (Nationalhymne)|British Columbia]]
| Британия Колумбиясе
|-
| [[Файл:Flag of Manitoba.svg|22px]] Манитоба
| [[Manitoba Sounds]]
| Манитоба авазлары
|-
| [[Файл:Flag of New Brunswick.svg|22px]] Брансвик
| [[The Land of New Brunswick]]
| Яңа Брунсвик иле
|-
| [[Файл:Flag of Newfoundland and Labrador.svg|22px]] Ньюфаундленд һәм Лабрадор
| [[Ode to Newfoundland]]
| Ньюфаундленд мәдхиясе
|-
| [[Файл:Flag of Nova Scotia.svg|22px]] Яңа Шотландия
| [[Farewell to Nova Scotia]]
|
| Яңа Шотландия белән саубуллашу
|- 
| [[Файл:Flag of Ontario.svg|22px]] Онтарио
| [[A Place to Stand, A Place to Grow]]
|
| Яшәр һәм үсәр урыныбыз
|-
| [[Файл:Flag of Quebec.svg|22px]] [[Квебек]]
| [[Gens du pays]]
| [[Әй, ватандаш!]]
| https://www.youtube.com/watch?v=fEIJrW_auCE
|-
| [[Файл:Flag of Prince Edward Island.svg|22px]] Принц Эдуард
| [[The Island Hymn]]
|
| Утрау гимны
|-
| [[Файл:Flag of Saskatchewan.svg|22px]] Саскачеван
| [[Centennial Song]]
|
| Гасыр җыры
|-
| [[Файл:Flag of Yukon.svg|22px]] Юкон
| [[The National Anthem of Yukon]]
|
| Юкон милли гимны
|-
| {{MDA}}
| [[Файл:Flag of Gagauzia.svg|22px]] [[Гагаузия|Gagauziä]]
| [[Gagauziya Milli Marşı]]
| Гагауз милли гимны
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | {{NZL}}
| [[Файл:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|22px]] [[Кокос утраулары]]
| [[Te Atua Mou E]]
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| {{NIU}}
| [[Ko E Iki He Lagi]]
| Күкләрдәге Аллага
|-
| {{TKL}}
| [[Te Atua]]
|
| Кодрәт иясе Аллага
|-
| rowspan=&quot;22&quot; | {{NED}}
| [[Файл:Flag Drenthe.svg|22px]] Дренте
| [[Mijn Drenthe]]
|
| Минем Дрентем
|-
| [[Файл:Flevolandflag.svg|22px]] Флеволанд
| [[Waar wij steden doen verrijzen]]
|
| Без шәһәрләр салган җир
|-
| [[Файл:Frisian flag.svg|22px]] Фрисландия
| [[De âlde Friezen]]
|
| Борынгы Фрисландия
|-
| [[Файл:Gelderland-Flag.svg|22px]] Гельдерланд
| [[Ons Gelderland]]
|
| Безнең Гельдерланд
|-
| [[Файл:Flag of Groningen.svg|22px]] Грөниңген
| [[Grönnens laid]]
|
| Грөниңген җыры
|-
| [[Файл:NL-LimburgVlag.svg|22px]] Лимбург
| [[Limburg mijn Vaderland]]
|
| Лимбург - минем Ватаным
|-
| [[Файл:North Brabant-Flag.svg|22px]] Брабант
| [[Lied van Hertog Jan]], [[Brabantsch Volkslied]]
|
| Һерцог Ян җыры, Брабант халык көе
|-
| [[Файл:Flag North-Holland, Netherlands.svg|22px]] Төньяк Һолландия
| [[Noord-Hollands volkslied]]
|
| Төньяк Һолландия халык җыры
|-
| [[Файл:West-Friesland vlag.svg|22px]] Көнбатыш Фрисландия
| [[West-Fries volkslied]]
|
| Көнбатыш Фрисландия гимны
|-
| {{NL-OV}}
| [[Aan de rand van Hollands gouwen]]
|
| Һолландия графлыклары чигендә
|-
| [[Twente]]
| [[Twents volkslied]]
|
| Твенте гимны
|-
| [[Salland]]
| [[Sallandlied]]
|
| Салланд
|-
| {{NL-UT}}
| [[Langs de Vecht en d'oude Rijnstroom]]
|
| Вехте буйлап, Райн тамагында
|-
| {{NL-ZE}}
| [[Zeeuws volkslied]]
|
| Зеландия гимны
|-
| [[Zeeuws Vlaanderen]]
| [[Zeeuws-Vlaams volkslied]]
|
| Зеландия Фландриясе җыры
|-
| {{NL-ZH}}
| [[Zuid-Hollands volkslied]]
|
| Көньяк Һолландия халык җыры
|-
| {{ABW}}
| [[Aruba Dushi Tera]]
|[[File:Aruba Dushi Tera instrumental.ogg|200px|noicon]]
| Аруба - бай ил
|
|-
| {{NL-BON}}
| [[Tera di Solo y suave biento]]
| Кояш һәм саф диңгез җиле иле
|-
| {{CUW}}
| [[Himno di Kòrsou]]
|
| Күрасау гимны
|-
| {{SXM}}
| [[O sweet Saint-Martin's Land]]
|
| Гүзәл Сент-Мартин
|-
| {{NL-SAB}}
| [[Saba, you rise from the ocean]]
| Саба, океаннан күтәрелгәнсең
|-
| {{NL-STE}}
| [[Golden Rock]]
|
| Алтын кыя
|-
| rowspan=&quot;8&quot; | {{AUT}}
| [[Файл: Flag of Burgenland (state).svg|22px]] Бургенланд
| [[Mein Heimatvolk, mein Heimatland]]
|https://www.youtube.com/watch?v=8UBAbiUb5KY
| Туган халкым, туган илем
|-
| [[Файл:Flag of Carinthia (state).svg|22px]] Каринтия
| Kärntner Heimatlied
|https://www.youtube.com/watch?v=dZ8XLeU-WMc
| Каринтия ватандашлары җыры
|-
| [[Файл:Flag of Niederösterreich (state).svg|22px]]Түбән Австрия
| Oh Heimat, dich zu lieben
|https://www.youtube.com/watch?v=Cu7cTlai5Uw
| Ватан, сине сөюебез
|-
| [[Файл:Flag_of_Upper_Austria_(state).svg|22px]] Югары Австрия
| Hoamatgsang
|https://www.youtube.com/watch?v=QKoJIq67xvg
| Ватан җыры
|-
| [[Файл:Flag_of_Salzburg_(state).svg|22px]] Зальцбург
| [[Salzburger Landeshymne|Land unserer Väter]]
|https://www.youtube.com/watch?v=3lAzghhdOMA
| Ата-бабаларыбыз иле
|-
| [[Файл:Flag_of_Styria_(state).svg|22px]] Штирия
| Dachsteinlied
|https://www.youtube.com/watch?v=0ahCL2bYTjg
| Дахштайн җыры
|-
| [[Файл:Tirol Dienstflagge (Variation).png|22px]]Тироль
| Andreas-Hofer-Lied (Zu Mantua in Banden)
|https://www.youtube.com/watch?v=rOhpFoHKHjg
| Андреас Һофер җыры (Богауланган килеш Мантуага)
|-
| [[Файл:Flag_of_Vorarlberg_(state).svg|22px]] Форарльберг
| ’s Ländle, meine Heimat
|https://www.youtube.com/watch?v=6_wnYaaSIa8
| Туган җирем, ватаным
|-
| {{PAK}}
| [[Файл:Flag of Azad Kashmir.svg|22px]] [[Азат Кашмир]]
| [[Watan Hamara Kashmir]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FfEE22qlwKE
| Азат Кашмир - илебез
|-
| {{ROM}}
| [[File:Flag_of_Transylvania_(Local).svg|22px]] [[Трансильвания]]
| [[Székely Himnusz]]
| https://www.youtube.com/watch?v=V4jhyGU0dhs
| Сикәй гимны
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | {{PRT}}
| [[Файл:Flag of the Azores.svg|22px]] Азор утраулары
| [[Hino dos Açores]]
|https://www.youtube.com/watch?v=4gVJNyUG9kY
| Азор гимны
|-
| [[Файл:Flag of Madeira.svg|22px]] Мадейра
| [[Hino da Região Autónoma da Madeira]]
|https://www.youtube.com/watch?v=cYaC_fkaxdE
| Мадейра мохтарияте гимны
|-
| rowspan=&quot;21&quot; | {{RUS}}
| [[Файл:Flag of Adygea.svg|22px]] [[Адыгея]]
| [[Адыгэ рэспубликэм и къэралыгъо гимн]]
|http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160810121226/http://gshra.ru/respublika-adygeya/symvols/gimn-respubliki-adygeya/ |date=2016-08-10 }}
| Адыгея Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| {{Алтай республикасы байрагы}}
| [[Алтай Республиканыҥ Гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
| Алтай Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Башкортстан республикасы байрагы}}
| [[Башҡортостан Республикаһының Дәүләт гимны]]
| [[Башкортстан гимны]]
|[[Файл:Anthem of Bashkortostan.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Buryatia.svg|22px]] [[Бурятия Республикасы]]
| Буряад Уласай түрын дуулал
| [[Бурят Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|[[Файл:Anthem of Buryatia.ogg]]
|
|-
| [[Файл:Flag of Khakassia.svg|22px]] [[Хакас Республикасы]]
| [[Хакас Республиказы гимны]]
|https://www.youtube.com/watch?v=y99iTFsyJtg
| Хакас Республикасы гимны
| 
|-
| {{Дагстан республикасы байрагы}}
| [[Государственный гимн Республики Дагестан]]
|https://www.youtube.com/watch?v=MaH1sVX0XIk
| Дагстан Республикасы дәүләт гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Ingushetia.svg|22px]] [[Ингушетия]]
| [[Лоамий мехка хозагІа дола дакъа]]
|https://www.youtube.com/watch?v=6OTfzM35oa0
| Таулар иленең гүзәл җирендә
|-
| [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|22px]] [[Кабарда-Балкар Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=1FVZM0nq0rU
|
|-
| [[Файл:Flag of Kalmykia.svg|22px]] [[Калмыкия Республикасы]]
| [[Хальмг Таңһчин Частр]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mkCVKP_Zmp8
| Калмык Җөмһүрияте гимны
| 
|-
| [[Файл:Flag of Karachay-Cherkessia.svg|22px]] [[Карачай-Чиркәс Республикасы]]
| 
|https://www.youtube.com/watch?v=y1kpvN_fDdA
|
|-
| [[Файл:Flag of Karelia.svg|22px]] [[Карелия]]
| [[Karjalan Tasavallan valtiohymni]]
|[[Файл:Anthem of the Republic of Karelia.ogg]]
| Карелия Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| [[Файл:Flag of Komi 1991.svg|22px]] [[Коми Республикасы]]
| [[Варыш поз]]
|
| [[Лачын оясы]]
|-
| [[Файл:Flag of Mari El.svg|22px]] [[Марий Эл]]
| [[Марий Эл республикын чапмурыжо]]
|https://www.youtube.com/watch?v=Ko6iqxhv9MQ
| [[Марий Эл Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
| 
|-
| {{Мордовия республикасы байрагы}}
| [[Ши валда, Мордовия!]]
|https://www.youtube.com/watch?v=FmRNWoPyWcs
| [[Мордовия гимны|Хәерле көн, Мордовия!]]
|-
| [[Файл:flag of North Ossetia.svg|22px]] [[Төньяк Осетия]]-Алания
| [[Цæгат Ирыстоны гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=xSFyb5oYI10
| Төньяк Осетия гимны
|-
| {{Саха республикасы байрагы}}
| [[Саха Өрөспүүбулүкэтин өрөгөйүн ырыата]]
|[[Файл:Anthem of the Sakha Republic.ogg]]
| Саха Җөмһүриятенең дәүләт гимны
|-
| {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]]
| [[Татарстан Республикасы Дәүләт гимны]]
|[[Файл:National Anthem of the Republic of Tatarstan with words.ogg]]
| Tatarstan Respublikası Däwlät himnı
|-
| [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_since_2004.svg|22px]] [[Чечен Республикасы]]
| [[Нохчийн Республикин гимн]]
|https://www.youtube.com/watch?v=kpgimx24Cy4
| Чечен Җөмһүрияте гимны
|-
| {{Чуашстан республикасы байрагы}}
| [[Туган җирем|Тăвaн çĕршыв]]
|[[Файл:Anthem of Chuvashia.ogg]]
| Туган ил
|-
| [[Файл:Flag of Tuva.svg|border|{{{1|22px}}}|Флаг Тывы&lt;noinclude&gt;]] [[Тыва Җөмһүрияте]]
| [[Мен — тыва мен]]
|[[Файл:Mentyvamenvocal.ogg]]
| [[Мин — тывалы|Тыва Җөмһүрияте дәүләт гимны]]
|
|-
| {{Удмуртия республикасы байрагы}}
| [[Удмурт Элькунлэн кункрезэз]]
|[[Файл:National Anthem of Udmurtia.ogg]]
| Удмурт Җөмһүрияте гимны
|-
| {{SRB}}
| [[Файл:Flag of Vojvodina.svg|22px]] Воеводина
| [[Ja sam rođen tamo na salašu]]
|https://www.youtube.com/watch?v=5yQwLepGLgk
| крестьян гаиләсендә туганмын
|-
| rowspan=&quot;19&quot; | {{ESP}}
| {{ES-AN}}
| [[La bandera blanca y verde]]
|
| Ак-яшел байрак
|-
| {{ES-AR}}
| [[Himno de Aragón]]
|
| Арагон гимны
|-
| {{ES-AS}}
| [[Asturias, patria querida]]
|
| Астурия, чөекле Ватаныбыз
|-
| {{ES-CN}}
| [[Himno de Canarias]]
|
| Кенәри утраулары гимны
|-
| {{ES-CB}}
| [[Himno a La Montaña]]
|
| Монтанья гимны
|-
| {{ES-CM}}
| [[Canto a la Mancha]], ''[[Patria sin fin]]'', ''[[Canción del Sembrador]]''
|
| Ла Манча җыры, Ватаныбыз — мәңгегә
|-
| [[Файл:Flag of Catalonia.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Каталония]]
| [[Els Segadors]]
|https://www.youtube.com/watch?v=OIf294S8vD4
| Уракчылар
|-
| {{ES-CE}}
| [[Himno de Ceuta]]
|
| Сеута гимны
|-
| [[Файл:Flag of the Basque Country alternative proportions.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] [[Басклар Иле]]
| [[Euzko Abendaren Ereserikia]]
|[[Файл:Anthem_of_Basque_Country_Vocal.ogg]]
| Баск халкы гимны
|-
| {{ES-EX}}
| [[Himno de Extremadura]]
|
| Эстрамадура гимны
|-
| {{ES-GA}}
| [[Os Pinos]]
|
| Die Pinien
|-
| {{ES-RI}}
| [[Himno a la La Rioja]]
|
| Ла Риоха гимны
|-
| {{ES-MD}}
| [[Himno de la Comunidad de Madrid]]
|
| Мадрид коммунасы гимны
|-
| [[Файл:Flag of Mallorca.svg|20px]] [[Мальорка]]
| [[La Balanguera]]
|
| Балангера
|-
| {{ES-ML}}
| [[Himno de Melilla]]
|
| Мелилья гимны
|-
| {{ES-MC}}
| ''[[Himno a Murcia]]''
|
| Мурсия гимны
|-
| {{ES-NC}}
| [[Himno de las Cortes]]
|
|Кортеслар гимны
|-
| {{ES-VC}}
| [[Himno de la Comunidad Valenciana]]
|
| Валенсия коммунасы гимны
|-
| [[Val d’Aran]]
| [[Montañas aranesas]]
|
| Аран таулары
|-
| {{TZA}}
| [[Файл:Flag of Zanzibar.svg|22px]]Занзибар
| Mungu ibariki Afrika
|[[Файл:National_Anthem_of_Tanzania_by_US_Navy_Band.ogg]]
| Ходай, Африканы сакла
|-
| {{UGA}}
| [[Файл:Flag of Buganda.svg|22px]]Буганда
| [[Ekitiibwa kya Buganda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=tER8-8gM8KU
| Буганда горурлыгы
|-
| {{UZB}}
| [[Файл:Flag of Karakalpakstan.svg|22px]]Каракалпакстан
| Qaraqalpaqstan Respublikası davlat madhiyası
| https://www.youtube.com/watch?v=RqR4D9bVLyE
| Каракалпакстан Җөмһүрияте дәүләт гимны
|-
| rowspan=&quot;7&quot; | {{USA}}
| [[Файл:Flag of Hawaii.svg|22px|&lt;noinclude&gt;]] Һавайя
| [[Hawaiʻi Ponoʻī]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RcQqHCY0_xY
| Һавайяның газиз балалары
|-
| {{VIR}}
| [[Virgin Islands March]]
|
| Виргин утраулары маршы
|-
| {{ASM}}
| [[Amerika Samoa]]
|
|-
| {{GUM}}
| [[Stand Ye Guamanians]]
|
| Аягүрә басыгыз, гуамлылар
|-
| [[Файл:Flag_of_the_Northern_Mariana_Islands.svg|22px]]Төньяк Мариан утраулары
| [[Gi Talo Gi Halom Tasi]]
|https://www.youtube.com/watch?v=mni9JOIgv-8
| Диңгез уртасында
| 
|-
| {{PRI}}
| [[La Borinqueña]]
|https://www.youtube.com/watch?v=AYyybVPwPSw
| Боринкенья
|-
| [[Файл:Flag of Bikini Atoll.svg|22px]] Бикини мәрҗән утравы
| [[Bikini Anthem]]
|
| Бикини гимны
|-
| rowspan=&quot;16&quot; | {{GBR}}
| {{WAL}}
| [[Hen Wlad Fy Nhadau]]
|https://www.youtube.com/watch?v=gtCOprRDUm8
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| [[Файл:Ulster_banner.svg|22px]] [[Төньяк Ирландия]]
| [[A Londonderry Air-Danny Boy]]
|https://www.youtube.com/watch?v=eAPyRB7fy10
| Лондондерри хыялы — Яшүсмер Дәнни
| 
|-
| {{GGY}}
| [[Sarnia Cherie]]
|
| Liebes [[Guernsey|Sarnia]]
|-
| {{IMN}}
| [[Arrane Ashoonagh dy Vannin]]
|
| Мэн милли гимны
|-
|  {{JEY}}
| ''[[Island Home]]''
|
| Утраудагы Ватан
|-
| [[Файл:Flag_of_Cornwall.svg|22px]] Корнуэлл
| [[Bro Goth Agan Tasow]]
|https://www.youtube.com/watch?v=jdIH-aiatKE
| Ата-бабамның борынгы иле
|-
| {{AIA}}
| [[God bless Anguilla]]
|
| Ходай, Ангильяны ярлыка
|-
| [[Файл:Flag of Bermuda.svg|22px]] [[Бермуда утраулары]]
| [[Hail to Bermuda]]
|https://www.youtube.com/watch?v=H89-tx3yee0
| Яшәсен Бермуда
|-
| {{FLK}}
| [[Song of the Falklands]]
|
| Фолкленд утраулары җыры
|-
| {{CYM}}
| [[Beloved Isles Cayman]]
|
| Сөекле Кайман утраулары
|-
| {{GIB}}
| [[Gibraltar Anthem|Gibraltar]]
|
| Гибралтар
|-
| {{PCN}}
| [[We From Pitcairn Island]]
|
| Без Питкэрн утрауларыннан 
|-
| [[Файл:Flag of Montserrat.svg|22px|Монтсеррат&lt;noinclude&gt;]] Монтсеррат утравы
| [[National Song]]
|
| Милли җыр
|-
| {{SHN}}
| [[My Saint Helena Island]]
|
| Минем Изге Еленам
|-
| [[Файл:Flag of Scotland.svg|22px]] [[Шотландия]]
| [[O Flower of Scotland|O Fhlùir na h-Alba]]
|https://www.youtube.com/watch?v=RPaJhlIIYjM
| Әй, Шотландия чәчәге
| 
|-
| {{TCA}}
| [[This Land of Ours]]
|
| Бу безнең илебез
|}

== Шулай ук карагыз ==
* [[Тарихи милли гимннар исемлеге]]
* [[Дөнья дәүләтләре исемлеге]]
* [[Милләт һәм дәүләт байраклары]]

[[Төркем:Илләр буенча гимннар]]
[[Төркем:Исемлекләр:Мәдәният]]
[[Төркем:Илләр буенча исемлекләр]]</text>
      <sha1>m45uy47yyphkr7krk54bb58ttn8rvxr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кирпеч бистәсе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>190514</id>
    <revision>
      <id>3527984</id>
      <parentid>3063339</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:21:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="620" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Кирпеч бистәсе''' - [[XVII гасыр]]да [[Казан]]ның көньяк-көнчыгыш читендә барлыкка килгән бистә. 

[[XVIII гасыр]] башларында [[Әрмән бистәсе]] белән кушыла, [[1774 ел]]дан шәһәр чикләренә керә.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}

[[Төркем:Казан бистәләре]]
[[Төркем:Казан тарихы]]</text>
      <sha1>t1t8q3w77lmovop3vj35e1u3e8qzxyp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кылык</title>
    <ns>0</ns>
    <id>190515</id>
    <redirect title="Зур Кылык" />
    <revision>
      <id>3527904</id>
      <parentid>3192619</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:04:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <comment>[[Зур Кылык]] битенә юнәлтү</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" xml:space="preserve">#redirect [[Зур Кылык]]</text>
      <sha1>h03el838h5nnzs7znk2jywpa6135o2e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әрмән бистәсе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>190521</id>
    <revision>
      <id>3527971</id>
      <parentid>2877846</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:08:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="358" xml:space="preserve">{{rq|stub|image}}
'''Әрмән бистәсе''' - ханлык чорында Казанның көньяк-кенчыгыш өлөшендә оешыкан; XVIII йөз башында Кирпеч бистәсе белән кушыла, 1774 елдан шәһәр чикләренә керә.
[[Төркем:Казан бистәләре]]
{{Казан}}</text>
      <sha1>4ma68194ju4nfj8lkhtszkpwf0p4kgh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527973</id>
      <parentid>3527971</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:09:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <comment>[[]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="395" xml:space="preserve">{{rq|stub|image}}
'''Әрмән бистәсе''' - [[Казан ханлыгы]] чорында [[Казан]]ның көньяк-кенчыгыш өлөшендә оешыкан; [[XVIII гасыр]] башында [[Кирпеч бистәсе]] белән кушыла, [[1774 ел]]дан шәһәр чикләренә керә.
[[Төркем:Казан бистәләре]]
{{Казан}}</text>
      <sha1>kudjkbg7zsasd2tvoetj32yvmzisv5i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527982</id>
      <parentid>3527973</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:19:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}} == Искәрмәләр =={{искәрмәләр}}== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="557" xml:space="preserve">{{УК}}{{rq|stub|image}}
'''Әрмән бистәсе''' - [[Казан ханлыгы]] чорында [[Казан]]ның көньяк-кенчыгыш өлөшендә оешыкан; [[XVIII гасыр]] башында [[Кирпеч бистәсе]] белән кушыла, [[1774 ел]]дан шәһәр чикләренә керә.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}

[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>7tjb9qi26bp4iab62r9atjfpyodxzuy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Академия бистәсе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>190528</id>
    <revision>
      <id>3527970</id>
      <parentid>2411840</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:08:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="398" xml:space="preserve">'''Академия бистәсе''' - XIX йөзнең икенче яртысында Казанның көньяк-кенчыгыш читендә барлыкка килеп, XX йөз башыннан шәһәр эченә керә.{{ХСВМ||Таблица}}
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}{{rq|stub|image}}

[[Төркем:Казан бистәләре]]
{{Казан}}</text>
      <sha1>h0zf1yrgw3hpl2bw94sbzpjq92t85hl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527980</id>
      <parentid>3527970</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:17:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="461" xml:space="preserve">'''Академия бистәсе''' - XIX йөзнең икенче яртысында Казанның көньяк-кенчыгыш читендә барлыкка килеп, XX йөз башыннан шәһәр эченә керә.{{ХСВМ||Таблица}}
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}{{rq|stub|image}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>ekkndmxfjzfv6j9ju4ci2c9z40apls1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527981</id>
      <parentid>3527980</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:18:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="472" xml:space="preserve">{{УК}}

'''Академия бистәсе''' - XIX йөзнең икенче яртысында Казанның көньяк-кенчыгыш читендә барлыкка килеп, XX йөз башыннан шәһәр эченә керә.{{ХСВМ||Таблица}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}{{rq|stub|image}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>r6uhx3b5e9q4wm65vy88trz4cyzohfs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тихвин бистәсе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>190561</id>
    <revision>
      <id>3527995</id>
      <parentid>2411843</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:43:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="528" xml:space="preserve">{{УК}}

'''Тихвин бистәсе''' - [[XVI гасыр]]ның икенче яртысында — XVII йөздә [[Болак]] артындагы [[Казан|шәһәр]] бистәсе, [[XVII гасыр]] азагына шәһәр эчендә кала.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}
{{rq|stub|image}}
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>1ohov84qav5fqty60y8scq17qnb3vwi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үзәк мөселман хәрби коллегиясе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>190976</id>
    <revision>
      <id>3527661</id>
      <parentid>3347054</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:43:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>төркемдә үзгәртү + фото өстәү</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15569" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Үзәк мөселман хәрби коллегиясе
|альтернатив исем  = 
|background_color=
|логотип         = 
|логотип зурлыгы = 
|рәсем асты язуы         = 
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = 
|үзәк           = 
|төре             = хәрби оешма
|телләр           = [[татар теле|татар]], [[рус теле|рус]]
|җитәкче вазыйфасы1 = рәис
|җитәкче исеме1       = [[Мулланур Вахитов]]&lt;br/&gt;[[Мирсәет Солтангалиев]]
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
&lt;!-- ... --&gt;
|җитәкче вазыйфасы6 = 
|җитәкче исеме6       = 
|нигезләүче1        =  РСФСР милләтләр халык комиссариаты
|нигезләү сәбәпләре1 = 
|нигезләү көне1    = [[1918 ел]]ның [[гыйнвар]]ы
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = 
|нигезләү көне2    = 
&lt;!-- ... --&gt;
|нигезләүче6        = 
|нигезләү сәбәпләре6 = 
|нигезләү көне6    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = [[1920 ел]]ның [[октябрь|октябре]]
|сайт            = 
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
&lt;!-- ... --&gt;
|искәрмә5     = 
}}
'''Үзәк мөселман хәрби коллегиясе''' (ҮМХК, {{lang-ru|Центральная мусульманская военная коллегия, ЦМВК}}) — [[1918 ел]]ның [[гыйнвар]]ында [[Кызыл гаскәр]] өчен [[татарлар]]дан һәм башка [[ислам|мөселман]] халыкларыннан торган хәрби {{comment|бүлгеләр|русча: часть}} оештыру һәм алар арасында сәяси-агарту эшләре алып баруны максат итеп оештырылган милли-хәрби оешма. [[1920 ел]]ның [[октябрь|октябрендә]] таратыла. Басма органы — [[Кызыл Армия (газета, 1918-1921)|«Кызыл Армия»]] газетасы.

== Тарих ==
[[Файл:Mullanur Vakhitov 1 August 1918.jpg|300px|thumb|right|[[Мулланур Вахитов]] 1918 елның 1 августында Үзәк мөселман хәрби коллегиясе әгъзалары белән ([[Мулланур Вахитов|Вахитов]] үзәктә утыра, папахадан)]]
[[1918 ел]]ның [[гыйнвар]]ында [[Петроград]]та, [[РСФСР]] милләтләр халык комиссариатының ({{lang-ru|Наркомнац РСФСР}}) Үзәк мөселман комиссариаты каршында Хәрби бүлек буларак оеша. [[1918 ел]]ның [[апрель|апрелендә]] хәрби коллегия итеп, [[май]] аенда Үзәк мөселман хәрби коллегиясе итеп үзгәртелә. [[1918 ел]]ның [[31 май|31 маенда]] РСФСР Хәрби эшләр буенча халык комиссариаты Үзәк мөселман хәрби коллегиясен раслый. Коллегияне оештыручы һәм беренче рәисе — [[Мулланур Вахитов]] (''[[1885 ел|1885]]-[[1918 ел|1918]]''), ул һәлак булгач — [[Мирсәет Солтангалиев|М.Х. Солтангалиев]] (''[[1892 ел|1892]]-[[1940 ел|1940]]''), [[Гыйлемдар Баембәтов|Г.С. Баембәтов]] (''[[1886 ел|1886]]-[[1933 ел|1933]]'').

[[1918 ел]]ның [[октябрь|октябреннән]] ҮМХК [[Мәскәү]]дә эшли. [[1919 ел]]ның [[апрель|апрелендә]] ҮМХК Мәскәүдән [[Казан]]га күчерелә. Казанның үзәгендә шәһәрнең түбәнге өлешендәге Вознесенская (''хәзерге'' [[Островский урамы (Казан)|Островский]]) урамы 6нчы йортта урнаша. Коллегиядә [[Нәбиулла Вахитов|Н.Г. Вахитов]] (''[[1886 ел|1886]]-[[1940 ел|1940]]''), [[Камил Якубов|К.Л. Якубов]] (''[[1894 ел|1894]]-[[1919 ел|1919]]''),  [[Һади Маликов|Һ.К. Маликов]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1974 ел|1974]]''), [[Миргазиян Крымов|М.Г. Крымов]] (''[[1891 ел|1891]]-[[1945 ел|1945]]''), [[Шамил Усманов|Ш.Х. Усманов]] (''[[1898 ел|1898]]-[[1937 ел|1937]]''), [[Йосыф Ибраһимов|Й.И. Ибраһимов]] (''[[1895 ел|1895]]-[[1961 ел|1961]]''), [[Бәкер Белоусов|Б.Җ. Белоусов]] (''[[1897 ел|1897]]-[[1920 ел|1920]]'') эшли. [[Минһаҗ Конов]] (Минһаҗ Әлмиев) (''[[1893 ел|1893]]-[[1932 ел|1932]]'') коллегиянең хәрби бүлгеләр төзү өчен җаваплы әгъзасы итеп сайлана. ҮМХК тырышлыгы белән һәм аның катнашында [[Казан]]да 1нче һәм 2нче аерым [[Идел|Идел буе]] татар укчы бригадасы (''комиссары'' [[Бәкер Белоусов]]), 1нче мөселман социалистик полкы, 1нче Казан совет запастагы батальоны ([[1920 ел]]дан — ''полк''), [[Әстерхан]]да [[Касыйм Туйбактин|К. Туйбактин]]&lt;ref&gt;Касыйм (''Мирзакасыйм'') Шаһиҗиһан улы Туйбактин (''[[1888 ел|1888]]-[[1918 ел|1918]]''), җәмәгать һәм сәясәт эшлеклесе, нәшир. Әстерханда инкыйлабка каршы фетнә вакытында һәлак булган&lt;/ref&gt; исемендәге мөселман полкы, 8 аерым кавалерия эскадроны оештырыла, [[1919 ел]]да 2нче мөселман җәяүле гаскәр  командирлары курслары, [[Көнчыгыш]] халыкларының кавалерия командирлары курслары (''башлыгы'' [[Хаҗи Габидуллин]]), татар хезмәт ияләреннән хәрби сәяси хезмәткәрләр әзерләүче агитаторлар курслары ачыла.

== ҮМХК органы ==
{{Төп мәкалә|Кызыл Армия (газета, 1918-1921)}} 
[[1918 ел]]ның ахырында — [[1919 ел]]ның башында [[ЭККА Көнчыгыш фронты|Көнчыгыш фронт]]ның барлык [[армия]]ләрендә [[татар теле]]ндә газеталар чыга башлый. Үзәк мөселман хәрби коллегиясенең сәяси бүлеге башта [[Мәскәү]]дә (''[[1918 ел]]ның [[20 апрель|20 апреленнән]] [[1919 ел]]ның [[март]]ына кадәр''), аннары [[Казан]]да (''[[1919 ел]]ның [[март]]ыннан [[1921 ел]]ның [[15 март]]ына кадәр'') [[татар теле]]ндә [[Кызыл Армия (газета, 1918-1921)|«Кызыл Армия»]] газетасын нәшер итә. [[Кызыл Армия (газета, 1918-1921)|«Кызыл Армия»]] — татар телендә чыккан беренче совет хәрби газетасы. Барысы 430 саны чыга. [[1921 ел]]ның [[15 март]]ында, [[ТАССР|Татарстан җөмһүрияте]] {{comment|инкыйлаби хәрби шурасы|русча: РВС}} каршындагы Көнчыгыш бүлек ябылгач, чыгудан туктый. Мөхәррирләре — [[Мөхәммәтһади Килдебәк|Һ.Н. Килдебәк]] (''[[1881 ел|1881]]-[[1949 ел|1949]]''), [[Сәлах Атнагулов|С.С. Атнагулов]] (''[[1893 ел|1893]]-[[1937 ел|1937]]''), [[Шәһит Әхмәдиев|Ш.Г. Әхмәдиев]] (''[[1888 ел|1888]]-[[1930 ел|1930]]''), [[Фәтхи Бурнаш|Ф.З. Бурнашев]] (''[[1898 ел|1898]]-[[1942 ел|1942]]''). Газета сәркатибе булып [[Мөхәммәт Гали|М.В. Галиев]] (''[[1893 ел|1893]]-[[1952 ел|1952]]'') эшли. [[Кызыл Армия (газета, 1918-1921)|«Кызыл Армия»]] ҮМХК белән бер бинада, Вознесенская (''хәзерге'' [[Островский урамы (Казан)|Островский]]) урамы, 6нчы йортта урнаша. Бина [[XX гасыр]] башында, архитектурасында ''провинция модерны'' стилен кулланып, сәүдәгәр Машков өчен төзелгән була. Газета [[ЭККА|кызылармиячеләр]] һәм гади халык арасында иң популяр басма, [[Ватандашлар сугышы]] чорында чыккан иң эре газета булып санала&lt;ref&gt;[http://www.ite.antat.ru/articles/armeiskie_gazeti.shtml  Армейские газеты периода Гражданской войны. Институт Татарской энциклопедии и регионоведения АН РТ]&lt;/ref&gt;  Атнага 5-6 саны 20-30 мең тираж белән чыгып килә.

== Нәшрият эше ==
Үзәк мөселман хәрби коллегиясе 60 тан артык исемдә, [[Кызыл Гаскәр|кызыл гаскәри]] [[татарлар]] арасында гына түгел, ә [[Идел|Идел буе]], [[Урал]], [[Себер]], [[Урта Азия]], [[Кавказ]] халыклары арасында таралучы, [[татар теле]]ндәге оригинал һәм тәрҗемә китаплар һәм брошюра нәшер итә. Шулай итеп, [[РСФСР|илнең]] [[Көнчыгыш]]ында [[Октябрь инкыйлабы]] идеяләрен уздыруга, [[РСФСР|Совет хакимиятен]] ныгыту эшенә ярдәм итә.

== Театр студиясе ==
{{Төп мәкалә|Самар татар театр студиясе}} 
[[1919 ел]]ның [[20 декабрь|20 декабрендә]] [[РСФСР]] инкыйлаби хәрби шурасы [[кызыл гаскәр]]иләрнең үзешчән театрларын һәм студияләрен ачарга фәрман бирә. Әлеге фәрман нигезендә, [[Идел|Идел арты]] хәрби округы (''[[Самар]]'') сәяси бүлегенең мөселман секциясе, татар театр студиясен ачу өчен, Үзәк мөселман хәрби коллегиясе белән элемтәгә керә. ҮМХК ярдәме белән [[1920 ел]]ның [[18 июнь|18 июнендә]] [[Самар татар театр студиясе]]ндә (''Самар татар драмасы һәм музыкасы студиясе'') 4 айлык һәм 6 айлык курслар ачыла. Студиянең җитәкчеләре итеп, [[Зәйни Солтанов]], [[Исмәгыйль Рәмиев]], режиссерлар итеп [[Кәрим Тинчурин]], П. Талбузин, ''профессорлар'' Левировская, Гондобин, Альбозин һ.б. чакырыла. Студиягә барлыгы 120 укучы алына. Укучыларның 85% ы авыл, завод-фабрикалардан, [[Кызыл гаскәр]]дән килгән эшче-крестьян яшьләре була. [[1920 ел]]ның [[декабрь|декабрендә]] студияне 78 кеше тәмамлый (шулар исәбендә [[Хөсәен Уразиков]], [[Таҗи Гыйззәт]], [[Әсгать Мәҗит]] һ.б.). Студияне тәмамлаган 50 кешедән [[Габдулла Кариев|Г. Кариев]] исемендәге Беренче пролетком труппасы (''«Г. Кариевка хатирә» Пролетком труппасы'') оештырыла&lt;ref&gt;[http://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg:/numbers/2014_3_4/8/05/ Татар драма студиясе. «Гасырлар авазы», 2014, № 3-4.]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.

== Галерея ==
&lt;gallery mode=packed heights=150px&gt;
Файл:Mullanur wahitov.jpg|[[Мулланур Вахитов|М.М. Вахитов]], ҮМХК рәисе   
Файл:SultanGaliyev0011.jpg||[[Мирсәет Солтангалиев|М.Х. Солтангалиев]], ҮМХК рәисе
Файл:Г.С.Баембәтов.jpg||[[Гыйлемдар Баембәтов|Г.С. Баембәтов]], ҮМХК рәисе  
Файл:Bryndukov.jpg|[[Микъдәт Борындыков|М.Ю. Борондыков]], ҮМХК хәрби җитәкчесе 
|[[Бари Рәхмәт|Г.С. Рәхмәтуллин]], [[Кызыл Армия (газета, 1918-1921)|«Кызыл Армия»]] газетасының әдәби бүлек мөдире 
Файл:Шамил Усманов-2.jpg|[[Шамил Усманов|Ш.Х. Госманов]], ҮМХК сәяси бүлек башлыгы 
Файл:И.М.Казаков.jpg|[[Исхак Казаков|И.М.Казаков]], ҮМХК матбага бүлеге башлыгы 
Файл:Х.З.Габидуллин.jpg|[[Хаҗи Габидуллин|Х.З. Габидуллин]], ҮМХК кавалерия командирлары курслары комиссары 
&lt;/gallery&gt;
== Чыганаклар ==
# [http://www.millattashlar.ru/index.php/%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C Татарский энциклопедический словарь]. Казань: Институт татарской энциклопедии АН РТ, 1999. ISBN 0-9530650-3-0

== Әдәбият ==
# ''Песикина Е.И.'' Народный комиссариат по делам национальностей и его деятельность в 1917—1918 гг. М, 1950.
# ''Нафигов Р.И.'' Мулланур Вахитов. Казань, 1975. 
# ''Гиззатуллин И.Г.'' Защищая завоевания Октября. Центральная мусульманская военная коллегия. 1918-1920. М., 1979.
# Казань в памятниках истории и культуры. Казань, 1982.
# Татар театры (1906-1926). Тулыландырылган 2нче басма. Казан: Мәгариф, 2003. ISBN 5-7761-1316-4

== Сылтамалар ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

[[Төркем:Русия ислам оешмалары]]
[[Төркем:Сәяси оешмалар]]
[[Төркем:Хәрби оешмалар]]</text>
      <sha1>6w9l8uf8t8x62lhf6xz1c9w5if16mf6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мөслим җәмигъ мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>192099</id>
    <revision>
      <id>3527562</id>
      <parentid>3192828</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:57:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8781" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре                = Мәчет
|Татар атамасы                    = Мөслим җәмигъ мәчете
|Үз атамасы                       = {{lang-tt|Мөслим җәмигъ мәчете}}
|Рәсем                            = Мөслим_җәмиг_мәчете.jpg
|Рәсем язуы                       =
|Рәсем зурлыгы                    = 
|Хәзерге халәте                   = 
|Ил                               =  РФ
|Урнашу урыны статусы             = төбәк
|Урнашу урыны                     = Татарстан
|Урнашу урыны статусы             = [[авыл]]
|Урнашу урыны                     = [[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]]
|Координатлары                    = 55°19′20″ &lt;br /&gt; 53°18′55″  (G) (O) (Я)
|Дин                              =  [[Ислам]]
|Мәхәллә                          = [[Мөслим районы]] мөхтәсибәте
|Кайсы дини агымга карый          = [[хәнәфи]]
|Бина төре                        = [[мәчет]]
|Архитектура стиле                = 
|Проект авторы                    = 
|Төзүче                           = 
|Нигезләүче                       =
|Беренче телгә алу                =
|Нигезләү                         = [[2015]]
|Төп даталар                      = [[2017]] (''ачылу'')
|Юк ителгән                       =
|Төзелешнең башлануы              = [[2015]]
|Төзелешнең тәмамлануы            = [[2017]]
|Янкормалары                      =
|Ядкәрләре                        =
|Халәте                           = гамәлдә
|Сайт                             = https://vk.com/muslum_mechet
|Commons                          =
}}
'''Мөслим җәмигъ мәчете''' — [[Татарстан]]ның [[Мөслим районы]] үзәге [[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]] авылында урнашкан [[мөселман]]нар [[гыйбадәтханә]]се, [[Аллаһ]] йорты, [[Мөслим районы|районның]] үзәк (''җәмигъ'') [[мәчет]]е. [[Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте]] карамагында. [[2017 ел]]ның [[18 август]]ында ачылган. Адресы: 423970 [[ТР]] [[Мөслим районы]] [[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]] авылы, Пушкин урамы, 92нче Б йорт&lt;ref&gt;[http://tatar-reg.lexot.ru/lecomp/128549818  МЕСТНАЯ МУСУЛЬМАНСКАЯ РЕЛИГИОЗНАЯ ОРГАНИЗАЦИЯ - ПРИХОД МЕЧЕТИ &quot;ДЖАМИГ&quot; МУХТАСИБАТА МУСЛЮМОВСКОГО РАЙОНА ЦЕНТАРИЛИЗОВАННОЙ РЕЛИГИОЗНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ - ДУМ РТ]&lt;/ref&gt;.

Районның имам-мөхтәсибе:
* [[2017 ел]]ның [[18 август]]ыннан [[2019 ел]]ның [[15 февраль|15 февраленә]] кадәр''&lt;ref&gt;[http://dumrt.ru/news/news_21652.html  Мөслим имам-мөхтәсибе һәлак булды]. [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|ТР МДН]] рәсми сайты, 15.02.2019&lt;/ref&gt;) — Венер (Габделкәрим) хәзрәт Моратов (''[[Түбән Кама җәмигъ мәчете]]ннән күчеп килгән, тумышы белән [[Минзәлә районы]] [[Аю авылы]]ннан'')&lt;ref&gt;[https://vk.com/id63285760    Г. Моратовның Вконтактедагы сәхифәсе]&lt;/ref&gt;.
* [[2019 ел]]ның [[22 февраль|22 февраленнән]] — Расих хәзрәт Каюмов ([[Элемтә (торак пункт)|Элемтә]] авылы мәчетенең имам-хатыйбы)&lt;ref&gt;[http://muslumirc.ru/news/stati/imamnar-yelyshy-uzdy Имамнар җыелышы узды.] Мөслим-информ, 22.02.2019&lt;/ref&gt;. 
 
== Тарих ==
[[Файл:Мөслим_җәмиг_мәчете_1.jpg|200px|thumb|right|Мәчеткә айлы манара кую. 15.10.2016]]
{{External media |рәсем1=[http://muslumirc.ru/ru/the-news/item/10920-tat-8.html  Мәчет ачылышыннан фотосурәтләр].}}
[[2015 ел]]ның [[11 сентябрь|11 сентябрендә]] [[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]]нең өченче мәчете&lt;ref&gt;[http://muzagit.ru/%d1%82%d3%a9%d1%80%d0%bb%d0%b5%d0%bb%d3%99%d1%80/machetlarebez/   Чынлыкта, дүртенче мәчет. 1901 елда төзелгән Мөслим мәчете мәдрәсә булып хезмәт итә]&lt;/ref&gt; төзелешендә беренче нигез ташы салына. Тантанада ТР мөфтие урынбасары Рөстәм Хәйруллин катнаша.

[[2016 ел]]ның [[15 октябрь|15 октябрендә]] мәчеткә айлы манара куела&lt;ref&gt;[http://muzagit.ru/2016/10/15/machetka-aylyi-manara-kueldyi/  Мәчеткә айлы манара куелды. Мөҗәһит Әхмәтҗанов сайты, 15.10.2016]&lt;/ref&gt;.

[[2017 ел]]ның [[18 август]]ында мәчет ачыла, беренче азан әйтелә, беренче җомга намазы укыла. [[Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте]] вәкиле буларак, Татарстанның баш казые [[Җәлил Фазлыев|Җәлил хәзрәт Фазлыев]], шулай ук [[Казанның Идел буе районы|Казанның Идел буе]] һәм [[Казанның Вахитов районы|Вахитов]] районнары имам-мөхтәсибе (''[[2017 ел]]ның [[август]]ына кадәр [[Түбән Кама]] имам-мөхтәсибе, тумышы белән [[Сарман]] авылыннан'') [[Йосыф Дәүләтшин|Йосыф хәзрәт Дәүләтшин]] һ.б. катнаша.

== Бина ==
Бер манаралы, ике яруслы мәчет. Манарасы 30 ''м'' биеклектә, мәйданы ~800 м². Мәчеттә ирләр һәм хатын-кызлар өчен аерым ике намаз (''гыйбадәт'') залы, яңа технологияләр буенча эшләнгән интерактив китапханә һәм музей, өч уку бүлмәсе, ашханә, имам-хатыйб бүлмәсе, никах һәм балага исем кушу тантаналары өчен махсус зал һ.б. бүлмәләр бар. Бер меңгә якын кешене сыйдыра. Идәненә 700 мең сумлык келәм җәелгән.

== Кызыклы факт ==
Җәмигъ мәчете халык телендә «Аэропорт мәчете» дип йөртелә, чөнки мәчет төзелгән урында элек [[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]] аэропорты  булып, [[Казан]]га, [[Бөгелмә]]гә, [[Сарман]]га, [[Минзәлә]]гә, [[Актаныш]]ка [[Ан-2]], аннары [[Ил-14]] очкычлары көненә икешәр рейс ясап, әйләнеп кайта торган була &lt;ref&gt;''[[Әхмәдулла Әхмәтгалиев]]''. Мөслим төбәге. Тарихи сәхифәләр. [[Яр Чаллы]]: «Яр Чаллы типографиясе» ДУП, 2003. 103нче биттә.&lt;/ref&gt;.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Әдәбият ==
# ''[[Рөстәм Зарипов]]''. Яхшылык ихлас булсын. «[[Татарстан яшьләре]]», 2017 ел, 31 август.
# [http://muslumirc.ru/ru/the-news/item/10920-tat-8.html  Мөслимдәге Җәмигъ мәчете үз ишекләрен ачты.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170824082438/http://www.muslumirc.ru/ru/the-news/item/10920-tat-8.html |date=2017-08-24 }} Мөслим районының рәсми мәгълүмат сайты muslumirc.ru, 18.08.2017

== Сылтамалар ==
[https://vk.com/muslum_mechet   «Ислам в Муслюмово» сәхифәсе]
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Мөслим районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>9ej8hkniau26v2qin1ebapocnf6nx2z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мөслим мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>192370</id>
    <revision>
      <id>3527563</id>
      <parentid>2395270</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:00:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9198" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Мөслим мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = Мөслим_мәчете.jpg
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = [[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]]
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 = [[Мөслим районы]] мөхтәсибәте
|Кайсы дини агымга карый = [[Хәнәфи мәзһәбе|хәнәфи]]
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                = 
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 1988
|Төзелешнең тәмамлануы   = 1990
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = гамәлдә
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}
'''Мөслим мәчете''' — [[Татарстан]]ның [[Мөслим районы]] [[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]] авылында урнашкан мәчет. [[1990 ел]]ның [[20 декабрь|20 декабрендә]] рәсми төстә ачылган. Татарстан авылларында иң беренче булып торгызылган мәчетләрнең берсе. [[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]] авылының Кооператив урамы белән Октябрь урамнары чатында урнашкан (423970 [[ТР]] [[Мөслим районы]] [[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]] авылы, Октябрь урамы, 29а йорт)&lt;ref&gt;[https://yandex.ru/maps/?ll=53.202633%2C55.306407&amp;z=15&amp;mode=poi&amp;poi%5Bpoint%5D=53.198504%2C55.308751&amp;poi%5Buri%5D=ymapsbm1%3A%2F%2Forg%3Foid%3D3858512817 Мәчет Мөслим авылы картасында]&lt;/ref&gt;.
Мәчетнең имам-хатыйбы Нәбиев Ринас  Ринар улы&lt;ref&gt;[http://muzagit.ru/%d1%82%d3%a9%d1%80%d0%bb%d0%b5%d0%bb%d3%99%d1%80/machetlarebez/     Мәчетләребез. Мөҗәһит Заһит улы Әхмәтҗанов сайты]&lt;/ref&gt;. [[2002 ел|2002]]-[[2017 ел]]ларда [[Мөслим районы]] имам-мөхтәсибе Мөнир  Фирзал улы Борһанов&lt;ref&gt;[https://vk.com/id86457933 Мөнир Борһановның Вконтактедагы сәхифәсе]&lt;/ref&gt;.

== Тарих ==
[[Файл:Мөслим_мәчете_1.jpg|200px|thumb|right|Мәчетнең Кооператив урамыннан күренеше]]
[[Файл:Мөслим_мәдрәсәсе.jpg|200px|thumb|right|[[Мөслим мәдрәсәсе (Мөслим районы)|Мәдрәсә]] бинасы]]
[[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]] авылында [[1848 ел]]да ук мәчет булган&lt;ref&gt;[http://nailtimler.com/rayony_pages/musljumovsky_rayon/muslyumovskiy_rayon_muslyumovo_history.html  Мөслим (Вәрәш) авылы тарихы. «Чикләрсез  татарлар» сайты]&lt;/ref&gt;. [[Октябрь инкыйлабы]]на кадәр 3 мәчет булуы билгеле. Беренче үзәк (''җәмигъ'') мәчет хәзерге Кооператив урамы белән Мәҗит Гафури урамнары чатында, икенчесе Мәҗит Гафури урамы һәм Банк урамы кисешкән чатта (''халыкта «Яшел мәчет» дип йөртелгән''), өченчесе Кооператив урамы белән Пушкин урамнары почмагында (''«манарасыз мәчет»'') урнашкан булган. Беренче мәчетне ачарга [[1859 ел]]ның [[31 декабрь|31 декабрендә]] [[Уфа губернасы|Уфа губернаторының]] 8023нче санлы фәрманы белән рөхсәт ителгән. Ул вакытта авылда 412 ир кеше, 318 хатын-кыз яшәгән. Мәчеттә  имам булып Әхмәтхатыйп Шәмгун улы, Миргаләү Мәкъсутов хезмәт итүе билгеле. Мәчет каршындагы [[Мөслим мәдрәсәсе (Мөслим районы)|мәдрәсә]]нең таш бинасы [[Казан]] байлары Галикәевлар ярдәме белән [[1901 ел]]да сафка баскан.

Мөслимнең икенче, өченче мәчетләренең кайчан салынуы төгәл билгеле түгел. Диния нәзарате чыгарган «''Мәгълүмате мөхкәмәи шәргыя Оренбургия''» журналының [[1910 ел]]гы 6нчы санында Мөслим авылының икенче мәчетенә мөәзин итеп [[1910 ел]]ның [[11 гыйнвар]]ыннан Мөхәммәтнәҗип Нәбиулла улы билгеләнүе турында хәбәр ителә&lt;ref&gt;[[Гасырлар авазы (журнал)|«Гасырлар авазы»]], 2000 ел, № 3-4, 227нче биттә&lt;/ref&gt;.

[[Октябрь инкыйлабы|Инкыйлабтан]] соң мәгърифәт һәм мәдәният учаклары булган мәчет һәм мәдрәсләр эшчәнлеге туктатыла. [[1931 ел]]ның [[1 апрель|1 апреленә]] [[Мөслим районы|районда]] бертөрле максатларда да файдаланылмый торган 10 мәчет бинасы исәпкә алына&lt;ref&gt;Докладная записка о состоянии молитвенных зданий на 1 апреля 1931 г. ЦГА РТ. Ф. Р. 3610. Оп. 1. Д. 3. Л. 12-15&lt;/ref&gt;. 
 
[[1988 ел]]дан башлап, Мөслим авылында мәчетне торгызу эше башлана. Әлеге эштә [[Бөек Ватан сугышы]] ветераны, Мөслим хуҗалыкара төзелеш идарәсе җитәкчесе булып эшләгән Мансур Сәлахетдин улы Сабиров башлап йөри. Ул Мөслим мөселманнары исеменнән [[Русия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] рәисе, [[мөфти]] [[Тәлгать Таҗетдин|Тәлгать Сафа улы Таҗетдинга]] хат яза. Т. Таҗетдин мәчет бинасы өчен проект табуда ярдәм итә. Мәчет төзелеше исәп-хисабына 40 мең сум акча күчерә. [[Мөслим районы]]ндагы [[күмәк хуҗалык]] - совхозлар, оешма җитәкчеләренең дә мәчет төзелешенә матди һәм акчалата ярдәм итүләрен үтенеп, [[1971 ел|1971]]-[[1984 ел]]ларда Мөслим район шурасы башкарма комитеты рәисе, [[1989 ел]]дан [[КПСС|фирка]] райкомы беренче сәркатибе Гариф Хафиз улы Хафизовка мөрәҗәгать итәләр. Шулай ук Мөслим районы һәм [[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]] авылында яшәүчеләр дә мәчет төзелешенә бик теләп ярдәм итәләр.

[[1990 ел]]ның [[20 декабрь|20 декабрендә]] рәсми төстә ачыла.

[[1996 ел]]да [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте]] мәчеткә рәсми төстә «Мөслим мәчете» исеме бирә.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Ислам|Мөслим районы}}
*[[Мөслим җәмигъ мәчете]]
*[[Мөслимнең Яңа мәчете]]

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Әдәбият ==
# ''[[Әхмәдулла Әхмәтгалиев]]''. Мөслим төбәге. Тарихи сәхифәләр. [[Чаллы]]: «Яр Чаллы типографиясе» ДУП , 2003.
# [http://muslumovo.muhtasibat.tatar/     Мөслим мөхтәсибәте сайты (''яңартылмаган'')]

== Сылтамалар ==
* [https://vk.com/muslum_mechet Вконтактеда «Ислам в Муслюмово» сәхифәсе]
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Мөслим районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>16u4t34ixxbl1gi5pjgrs7yzqlucc4b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шәфикъ Әпсәләмов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>198528</id>
    <revision>
      <id>3527898</id>
      <parentid>2999261</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:57:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4530" xml:space="preserve">{{Шәхес}}'''Шәфикъ Әпсәләмев''' (Шәфикъ Гафиятулла улы Әпсәләмев, {{ТД}}, {{ТУ}} — {{ҮД}}, {{ҮУ}}) — СССР сәясәт эшлеклесе, БК(б)Фнең Кукмара (1937) һәм Югары Ослан (1939) район кәмититләренең беренче сәркатибе, ТАССР игенчелек халык комиссары (1937).
== Биографиясе ==
[[1906 ел]]да [[Чистай]]да туган&lt;ref name=&quot;Книга памяти Калуги&quot;&gt;{{книга|заглавие=Книга памяти о воинах, павших на земле Калужской в годы Великой Отечественной войны|заглавие2=Козельский, Медынский и Мещовский районы|ссылка=http://textarchive.ru/c-1352497-p5.html|место=Калуга|год=2006|том=11}}&lt;/ref&gt;. Икенче мәгълүмат буенча, [[Пермь губернасы]]ның Чусовой бистәсендә туган&lt;ref&gt;{{Книга|автор=|заглавие=Наши кандидаты в депутаты Верховного Совета СССР: (кандидаты в депутаты Верховного Совета СССР, выдвинутые трудящимися Татарии и зарегистрированные окружными избирательными комиссиями). Казань, 1937. С. 72|ответственный=|год=|издание=|место=|издательство=|страницы=|страниц=|isbn=}}&lt;/ref&gt;. [[Чистай]] балалар йортында тәрбияләнгән. 

1922 елда ВЛКСМ сафларына керә, 1926 елдан — ВКП(б) әгъзасы. 1928-1931 елларда РКК сафларында хезмәт итә. Хәрби хезмәтеннән соң Татар коммунистия университетын тәмамлый, Саба машина-трактор станциясенең Полит бүлеге башлыгы булып эшли.

1937 елның апреленнән ноябренә кадәр ВКП(б) [[Кукмара]] райкомының беренче секретаре. 1939 елда - [[Югары Ослан]] райкомының беренче секретаре. 1937 елда Татарстан АССРның игенчелек халык комиссары вазыйфасына билгеләнә.

1937 елның 12 декабрендә (Чистай округы буенча) сайлаулар нәтиҗәсендә [[Татарстан АССР]]дан 1 нче чакырылыш СССР Югары Советы депутаты итеп сайлана. Бер үк вакытта [[Татарстан АССР Югары Советы]] депутаты итеп сайлана.

1938 елда К. А. Тимирязев исемендәге Мәскәү авыл хуҗалыгы академиясенең зооинженерлар факультетына укырга керә.

[[Бөек Ватан сугышы]] башлану белән Казанның Мәскәү районы Хәрби комиссариаты тарафыннан чакырыла; 12 нче ат-артиллерия дивизиясенең өлкән политругы вазыйфасында эшли. 1941 елның 29 декабрендә авыр яраланып, 1942 елның башында вафат була. Козельскида, шәһәр скверында туганнар каберлегендә җирләнгән&lt;ref name=&quot;Книга памяти Калуги&quot; /&gt;.

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
== Чыганаклар ==
* {{книга|автор=Бычкова О. Н.|часть=Абсалямов Шафик Гафиатуллович|ссылка часть=http://www.timacad.ru/upload/iblock/d43/%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B50074.jpg|заглавие=Страницы памяти|место=М.|издательство=ФГОУ ВПО РГАУ — МСХА им. К. А. Тимирязева|год=2007|страницы=134|isbn=978-5-9675-0146-3}}
* [https://web.archive.org/web/20131110114859/http://www.knowbysight.info/1_SSSR/07705.asp Список в ''Справочнике по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991'']

{{Tatar 4.0-2021}}</text>
      <sha1>t2wanop3toiu0lqtyqiuxif8z95b74j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Швейцариядә Һинд дине гыйбадәтханәләре исемлеге</title>
    <ns>0</ns>
    <id>200633</id>
    <revision>
      <id>3527880</id>
      <parentid>3442500</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:06:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5109" xml:space="preserve">'''Швейцариядә Һинд дине гыйбадәтханәләре исемлеге''':

==Цюрих==
* [[Арулмиху Шива Гыйбадәтханәсе]], Глаттбург&lt;ref&gt;[http://www.shaivam.org/siddhanta/toizuric.html Zurich Hindu (Lord Shiva) Temple]&lt;/ref&gt;
* [http://krishna.ch/english.html Һаре Кришна Гыйбадәтханәсе] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140313220205/http://krishna.ch/english.html |date=2014-03-13 }}
* [[Шри Шивасубраманаир Гыйбадәтханәсе]], Адлисвил
* [[Шри Вишну Тхурккаи Амман Гыйбадәтханәсе]], [[Дюрнтен]]

==Башка урыннар==
* Муруган Гыйбадәтханәсе, [[Аарау]]&lt;ref&gt;{{Citation |title=Aarau Murugan Temple |url=http://www.prabhubhakti.com/temple/switzerland/aarau/aarau-murugan-temple |access-date=2018-03-06 |archive-date=2012-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120224102355/http://www.prabhubhakti.com/temple/switzerland/aarau/aarau-murugan-temple |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
* Арулмигу Сидди Винаякар Гыйбадәтханәсе, [[Баар, Швейцария]]
* [[Диннәр Йорты]], Берн
* [http://www.garamchai.com/europe/basel.htm Шри Раджешвари Амбал Гыйбадәтханәсе], [[Базель]]&lt;ref&gt;[http://www.garamchai.com/europe/basel.htm Indians in Basel]&lt;/ref&gt;
* Кальяаана Субраманая Свами Гыйбадәтханәсе, [[Берн]]&lt;ref&gt;[http://www.shaivam.org/siddhanta/toibern.html Берн Кальяна Субраманья Свами гыйбадәтханәсе]&lt;/ref&gt;
* Винааяка Гыйбадәтханәсе, [[Чур]]
* [http://www.vinayagar.ch/ Винаягар Гыйбадәтханәсе] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180225190320/http://www.vinayagar.ch/ |date=2018-02-25 }}, [[Женева]]
* [http://www.thurkaiammankovil.ch/ Туркаи Амман Гыйбадәтханәсе] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170911234153/http://thurkaiammankovil.ch/ |date=2017-09-11 }}, [[Гренхен]]
* Шри Муруган Гыйбадәтханәсе, [[Лозанна]]&lt;ref&gt;{{Citation |title=Lausanne Hindu Temples |url=http://www.geocities.com/athens/2583/toilauss.html |access-date=2009-10-25 |archive-date=2009-10-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091023050318/http://geocities.com/Athens/2583/toilauss.html |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
* [http://www.ammantemple.ch?web=en Амман Һинд дине Гыйбадәтханәсе Люцерн], [[Люцерн]]
* Шакти Гыйбадәтханәсе, [[Олтен]]&lt;ref&gt;{{Citation |title=Олтен Шакти Гыйбадәтханәсе |url=http://www.prabhubhakti.com/temple/switzerland/oltern/olten-shakthi-temple |access-date=2018-03-06 |archive-date=2012-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120224102408/http://www.prabhubhakti.com/temple/switzerland/oltern/olten-shakthi-temple |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
* Һинд дине гыйбадәтханәсе, [[Рененс]]&lt;ref&gt;{{Citation |title=Лозаннада Һинд дине Гыйбадәтханәләре |url=http://www.geocities.com/athens/2583/toilauss.html |access-date=2009-10-25 |archive-date=2009-10-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091023050318/http://geocities.com/Athens/2583/toilauss.html |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;
* Арулмигу Велааюдхарсвами гыйбадәтханәсе, Сент Маргретен
* Шивасубраманья Свами Гыйбадәтханәсе, [[Тичино]]
* Шри Манонмани Ампал Алаям, [[Тримбач]]&lt;ref&gt;[http://www.bfm.admin.ch/etc/medialib/data/migration/laenderinformationen/forschung.Par.0012.File.dat/BFM_brosch_diaspora_srilanka_de.pdf  Die srilankische Diaspora in der Schweiz]{{Deadlink|date=February 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
* Базель Һинд дине гыйбадәтханәсе, [[Базель]]&lt;ref&gt;[http://www.hindutemple.ch]&lt;/ref&gt;
* Сомасканда Ашрамы, [[Фидерис]]&lt;ref&gt;[http://www.skandavale.ch/]&lt;/ref&gt;

Шулай ук карагыз: Швейцариядә барлык Һинд дине гыйбадәтханәләре, аларның контактлары һәм ачылу вакытлары &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://allhindutemples.com/?multi_country=Switzerland|title=All Hindu Temples in Switzerland their contact details and opening hours|author= |date= |work= |publisher=AllHinduTemples.com |}}&lt;/ref&gt;

==Шулай ук карагыз==
*[[Швейцариядә дин]]
*[[Швейцариядә Һинд дине]]
* [[Һинд дине гыйбадәтханәләре исемлеге]]
* [[Һиндстаннан тыш Һинд дине гыйбадәтханәләре исемлеге]]
* [[Иң зур Һинд дине гыйбадәтханәләре исемлеге]]

==Искәрмәләр==

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Һинд дине гыйбадәтханәләре]]</text>
      <sha1>hcxit359gn5a4sqzfai8rur8qnsdwwp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кызыл Яр өязе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>204691</id>
    <revision>
      <id>3527886</id>
      <parentid>2697675</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:39:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ilnur efende</username>
        <id>6874</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="744" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Кызыл Яр өязе''' ({{lang-ru|Красноярский уезд}}) —  Кавказ калгайлыгы һәм Әстерхан губернасы эчендә [[административ-территориаль берәмлек]]..

== Тарих ==
Кызыл Яр өязе 1785 елда оештырылып, 1925 елда юкка чыгарылган.
== Халык ==
{{ХСВМ||Таблица}}
Туган телләр (1897): казакъ теле — 43,6%, рус теле — 41,2%, татар теле — 12,6%, украин теле — 1,7%.
== Эчке бүленеш ==
11 [[вулыс]] (1913).
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

[[Төркем:Әстерхан губернасы]]</text>
      <sha1>1famxnzjtdea7ds4jzr11dq60dpzkhk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сәфәр мәчете (Усаклы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>210771</id>
    <revision>
      <id>3527637</id>
      <parentid>2372340</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:07:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1089" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Сәфәр мәчете''' - [[Яшел Үзән районы]] [[Усаклы (Татарстан)|Осиново авылында]] [[М7 «Идел»|М-7 трассасы]] буенда урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==
[[2014 ел]]ның [[26 июнь|26 июнендә]] ачылган. Мәчетне эшмәкәр Илшат Бикмуллин төзеткән.

Мәчетнең архитекторы Вероника Кудрявцева, эчке бизәлеш авторы - Татьяна Володина.

Мәчетнең имамы - Фоат Гарипов.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://yashel-uzan.ru/index.php/news/yashәesh/osinovoda-yaa-mchet-achyildyi Осиновода яңа мәчет ачылды.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Яшел Үзән районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>c8uq64qss5y8l0u1lpmpfzvcbp5c03m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ихлас мәчете (Усады)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>210774</id>
    <revision>
      <id>3527542</id>
      <parentid>3105667</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:28:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1075" xml:space="preserve">{{УК}}

'''Ихлас мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Лаеш районы]]ндагы [[Усад (Лаеш районы)|Усады авылында]] урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==

Төзелеше [[2016 ел]]ның октябрендә башланган, [[2018 ел]]ның [[19 октябрь|19 октябрендә]] ачыла.  250 кеше сыйдырырлык мәчет 4 катлы, гомуми мәйданы 606 кв.м., манараның биеклеге 40 метрга якын.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/news/news/news_21035.html Иртәгә Лаеш районында яңа мәчет ачыла.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Лаеш районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>cgjxm5q05rvxwgpt6q8sgb2izf0x0lc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбән Кама төзәтү колониясенең мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>210776</id>
    <revision>
      <id>3527601</id>
      <parentid>3129326</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:18:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="875" xml:space="preserve">{{УК}}

'''Түбән Кама төзәтү колониясенең мәчете''' - [[Түбән Кама]]да урнашкан 4 нче номерлы төзәтү колониясендәндә урнашкан мәчет.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/news/news/news_20533.html Мөфти Камил хәзрәт Түбән Кама төзәтү колониясендә тоткыннар белән очрашты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181007220548/http://dumrt.ru/news/news/news_20533.html |date=2018-10-07 }}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Түбән Кама мәчетләре]]</text>
      <sha1>mwdptfx12faq7v3tvs7l3rh9kep96o2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хафизулла мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>210897</id>
    <revision>
      <id>3527544</id>
      <parentid>2302954</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:29:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="785" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Хафизулла мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Лаеш районы]]ндагы  [[Кече Елга]] авылында урнашкан мәчет.

Имам-хатыйб: Җантаһир Вәлиуллин

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [https://tatar-inform.tatar/news/2016/10/04/127249/ Лаеш районы Кече Елга авылы мәчете имамы: “Изге эштә һәрчак ярдәмчеләр табыла”]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Лаеш районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>c9frun3di0h9jc2ninbh35tfxt85pxv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Юлчы мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>210899</id>
    <revision>
      <id>3527558</id>
      <parentid>2302952</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:52:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="550" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Юлчы мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Лаеш районы]]ндагы [[Сокуры|Сокуры авылында]] урнашкан мәчет.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
{{чыганаклар юк}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Лаеш районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>pnftkc6gibxwj23u1nyydwecdrzp1rm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>5 колония мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>210930</id>
    <revision>
      <id>3527639</id>
      <parentid>3085763</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:12:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1385" xml:space="preserve">{{УК}}

'''5 колония мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Яшел Үзән районы]]нда, [[Зөя утравы]] якларында 5нче төзәтү колониясендәге мәчет. Мәчеткә «Әл-Фатыйха» исеме бирелгән. Мәчет [[2004 ел]]дан бирле эшли. Ул [[Татарстан диния нәзарәте]] акчасына төзелә.

Мәчетнең имамы – Камил Мөхәммәтҗанов.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* &quot;[https://www.azatliq.org/a/27439778.html Төрмәдә мәчеткә йөргән тоткыннар иреккә чыккач кабат җинаять юлына басмый&quot;] Азатлык радиосы. 21 декабрь 2015
*[http://t.kuran-hafiz.ru/2017/12/31/5-нче-номерлы-төзәтү-колониясе-мәчетен/ 5-нче номерлы төзәтү колониясе мәчетендә Коръән бәйгесе үтте]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Яшел Үзән районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>qno238dxp41t1m0upb58u40qalhxn4b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527646</id>
      <parentid>3527639</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:20:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1425" xml:space="preserve">{{УК}}

'''5 колония мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Яшел Үзән районы]]нда, [[Зөя (Яшел Үзән районы)|Зөя утравы]] якларында 5нче төзәтү колониясендәге мәчет. Мәчеткә «Әл-Фатыйха» исеме бирелгән. Мәчет [[2004 ел]]дан бирле эшли. Ул [[Татарстан Диния нәзарәте]] акчасына төзелә.

Мәчетнең имамы – Камил Мөхәммәтҗанов.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* &quot;[https://www.azatliq.org/a/27439778.html Төрмәдә мәчеткә йөргән тоткыннар иреккә чыккач кабат җинаять юлына басмый&quot;] Азатлык радиосы. 21 декабрь 2015
*[http://t.kuran-hafiz.ru/2017/12/31/5-нче-номерлы-төзәтү-колониясе-мәчетен/ 5-нче номерлы төзәтү колониясе мәчетендә Коръән бәйгесе үтте]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Яшел Үзән районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>kt40f3kzgj01h98tq0e8rw95wke7iiu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Билалов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>211756</id>
    <revision>
      <id>3527648</id>
      <parentid>2984516</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:20:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>мәгълүмат өстәү</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1646" xml:space="preserve">'''Билалов''' — фамилия.
* [[Айвар Билалов]] (1990), спортчы, тренер, [[милли көрәш]] буенча Россиянең спорт мастеры (2014), Татарстан, Россия, дөнья (2015) чемпионы.
* [[Гомәр Билалов]] (1922-1996), тарихчы, фән докторы.
* [[Зөлбохар Билалов]], репрессия корбаны.
* [[Зөфәр Билалов]] (1966), җырчы, [[ТР халык артисты]].
* [[Нурмөхәммәд Билалов]], репрессия корбаны.
* [[Рәфыйк Билалов]] (1950), архитектор-реставратор.
* [[Ринат Билалов]] (1971), журналист, [[Татар-информ]] баш мөхәррире (2020 елдан).
----
* [[Рәисә Билалова]] (1925-2003), җырчы, [[ТАССР халык артисты]].
== Моны да карагыз ==
* '''[[Рафаэль Билялов|Билялов]]'''
** [[Рафаэль Билялов]] (1940), композитор, педагог.
* '''[[Билалетдинов]]'''
** [[Зиннәтулла Билалетдинов]] (1955), спортчы, тренер (''[[хоккей]]'').

== Шулай ук карагыз ==
* [[Билал (Баймак районы)|Билал]], ''авыл''.
== Чыганаклар ==
# Татар энциклопедиясенең шәхесләр исемлеге. Казан: Татар энциклопедиясе иституты, 1997.
{{күп мәгънәле}}

[[Төркем:Шәхесләр]]
[[Төркем:Фамилияләр]]</text>
      <sha1>fn594rhscupf38w3uky3urwksm8ua4g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тулор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>215505</id>
    <revision>
      <id>3527701</id>
      <parentid>3184879</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:35:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2612" xml:space="preserve">{{Underlinked|date=гыйнвар 2020}}
{{Orphan|date=гыйнвар 2020}}

[[File:Tulor Settlement Chile.jpg|300px|thumb|right|Сан Педро де Атакама янында Тулор торак пункты хәрабәләре.]]
[[Файл:Tulor - Casa.jpg|right|thumb|200px|Тулорда торак йорт.]]
'''Тулор''' [[Чили]]ның иң борынгы археологик урыннарның берсе, Сан-Педро де Атакамадан 7,7 км көньяк-көнчыгышта урнашкан. Бу урынны беренче булып 1956 елда иезуит Густав ле Пэж тикшергән. Соңыннан казу эшләрен Ана Мариа Барон алып барган.&lt;br/&gt;
Тулонның архитектурасы Андларның күп Колумбка кадәр мәдәниятләренә охшаш: Боливия (Ванкарани), Көнчыгыш Үзәннәр (Гуатаконко, Казеронес) һәм Төньяк-Көнчыгыш Аргентина (Портеро Гранде, Кампо Колорадо).
Бу җәмгыять Сан Педро елгасы суларын кулланган. Казулар нәтиҗәсендә Колумбка кадәр мәдәниятләрнең үзара мөнәсәбәтләре ачыкланган һәм шулай ук балчыктан, агачтан, сөяктән, күннән һәм тукымалардан әйберләр табылган. 
Соңгы ике мең ел эчендә Тулор биналары климатик үзгәрешләр нәтиҗәсендә үзгәрешләргә дучар булганнар.
Керамикада [[Титикака]] янындагы дәүләтләрнең йогынтысы чагыла.
&lt;ref&gt;(Spanish) Serracino, George https://www.jstor.org/stable/25674539?seq=1#page_scan_tab_contents&lt;/ref&gt;

==Искәрмәләр==
* [http://revista.serindigena.cl/art_anteriores/marzo/Tulor_milenari_aldea1.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080219032943/http://revista.serindigena.cl/art_anteriores/marzo/tulor_milenari_aldea1.htm |date=2008-02-19 }}
* [http://www.nuestro.cl/notas/turismo/san_pedro3.htm]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080518004048/http://www.nuestro.cl/notas/turismo/san_pedro3.htm |date=2008-05-18 }}
* [https://web.archive.org/web/20080518010302/http://www.tulor.cl/cultura.htm]

== Тышкы сылтамалар ==
* [http://www.visitchile.com/esp/desierto-atacama-altiplano/destino.asp?id=139 Información sobre la Aldea de Tulor]</text>
      <sha1>i9s9duxweehfg9nlljpkhsst8woyg48</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мәчкәрә мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>216862</id>
    <revision>
      <id>3527539</id>
      <parentid>3504809</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:26:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8209" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре                = Мәчет
|Татар атамасы                    = Мәчкәрә мәчете
|Үз атамасы                       = 
|Рәсем                            = Мәчкәрә_мәчете.jpg
|Рәсем язуы                       = Мәчкәрә мәчете реконструкциягә кадәр
|Рәсем зурлыгы                    = 200px
|Хәзерге халәте                   = 
|Ил                               = Русия
|Урнашу урыны статусы             = авыл
|Урнашу урыны                     = [[ТР]], [[Кукмара районы]], [[Мәчкәрә]]
|Координатлары                    = 
|Дин                              = [[Ислам]]
|Мәхәллә                          =
|Кайсы дини агымга карый          = хәнәфи
|Бина төре                        = өч яруслы манаралы ике катлы таш мәчет
|Архитектура стиле                = классицизм&lt;br/&gt;Петербург бароккосы&lt;br/&gt;[[татар архитектурасы]]
|Проект авторы                    = 
|Төзүче                           = 
|Нигезләүче                       = Габдулла Габдессәлам улы Үтәмишев (?—1832)
|Беренче телгә алу                =
|Нигезләү                         = 1791
|Төп даталар                      = [[1791 ел|1791]] — төзелеш башланган&lt;br/&gt;[[1793 ел|1793]] — беренче намаз укылган&lt;br/&gt;[[1930 ел|1930]] — манарасы алынган&lt;br/&gt;[[2005 ел|2005]] — реконструкция башланган
|Юк ителгән                       = 
|Төзелешнең башлануы              = 1791
|Төзелешнең тәмамлануы            = 1793 
|Янкормалары                      =
|Ядкәрләре                        =
|Халәте                           = төзекләндерелгән
|Сайт                             =
|Commons                          =
}}
'''Мәчкәрә мәчете''' — [[1791 ел]]да [[Казан губернасы]] [[Мамадыш өязе]] (''хәзерге'' [[Татарстан]]ның [[Кукмара районы]]) [[Мәчкәрә]] авылында салынган мәчет. [[2005 ел]]да төзекләндерү эшләре башланган.

== Тарих ==
Мәчетне [[1791 ел]]да беренче [[гильдия]] [[Малмыж]] сәүдәгәре Габдулла Габдессәлам улы Үтәмишев (''?—[[1832 ел|1832]]'') төзеткән&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;''[[Шиһабетдин Мәрҗани]].'' [[Мөстәфадел-әхбар фи әхвали Казан вә Болгар]]. К.: [[ТКН]], 1989 ел, 387нче бит. ISBN 5—298—0009—6&lt;/ref&gt;. Ике катлы Җәмигъ мәчете авыл үзәгендә, урамнар кисешкән җирдә урнашкан. Заманында иң яхшы шәһәр мәчетләре дәрәҗәсендә йөргән мәчетнең бинасы ''классицизм'' стиле элементлары кушылган ''«Петербург бароккосы»'' һәм [[татар архитектурасы|татар декоратив сәнгате]] стилендә төзелгән. Манараның кыйбласын галим [[Габденнасыйр Курсави]] күрсәткән (''Г. Курсавиның бертуган сеңлесе Мәрхәбә — Габдулла Үтәмишевның хатыны''). [[1793 ел]]да мәчеттә беренче [[намаз]] укыла.

{{цитата|автор=[[Шиһабетдин Мәрҗани]]|Габдулла (''Үтәмишев'') илнең олы байларыннан булып, дәүләтенең зурлыгы, юмартлыгы, гыйлем һәм дингә мәхәббәте, галимнәргә дуслыгы белән шөһрәт казанган. Яхшылык һәм изгелекнең истәлеге итеп йөз иллеләп мәчет салдырды. Кукмара заводындагы рус кешеләрен епископ белән куркытып мәчет һәм пулатлар төзү өчен ала торган була&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;''[[Шиһабетдин Мәрҗани]].'' [[Мөстәфадел-әхбар фи әхвали Казан вә Болгар]]. К.: [[ТКН]], 1989 ел, 387нче бит. ISBN 5—298—0009—6&lt;/ref&gt;}}

Мәчетнең [[Сатыш мәдрәсәсе|Сатыш]], [[Иж-Бубый мәдрәсәсе|Иж-Бубый]] белән бер дәрәҗәдә торган [[Мәчкәрә мәдрәсәсе|мәдрәсәсе]] дә булган. Шәкертләр [[Казан губернасы|Казан]], [[Сембер губернасы|Сембер]], [[уфа губернасы|Уфа]], [[Нократ губернасы|Нократ]] губерналарыннан, [[Урта Азия]] төбәкләреннән килеп укыганнар. Мәдрәсәдә булачак зур шәхесләр — бөек акыл иясе [[Каюм Насыйри]]ның әтисе Габденнасыйр, тарихчы-галим [[Хөсәен Әмирхан]] (''[[1814 ел|1814]]—[[1893 ел|1893]]''), дин белгече [[Габденнасыйр Курсави]], галим-фәлсәфәче [[Шиһабетдин Мәрҗани|Ш. Мәрҗанинең]] бабасы [[Сөбхан әл-Мәрҗани]] (''[[1747 ел|1747]]—[[1834 ел|1834]]'') гыйлем алган. Мәдрәсәдә мәгърифәтче, «{{comment|Фазаиле-ш-өһүр|Айларның файдалары}}» дәреслеге авторы [[Җамалетдин Бикташи]] (''[[1832 ел|1832]]—[[1873 ел|1873]]'') укыткан&lt;ref&gt;Мәдрәсәләрдә китап киштәсе (''төзүче'' [[Рөстәм Мәһдиев|Р. Мәһдиев]]). К.: [[ТКН]], 1992, 221нче бит. ISBN 5-298-01052-0&lt;/ref&gt;..

Мәчет манара белән 139 ел, манарасыз 79 ел торган. Мәчетенең манарасы [[1930 ел]]да киселә. [[1971 ел]]га кадәр бинада ындыр табагы урнаша. Аннары буш тора.
 
== Яңа тарих ==
[[2005 ел]]да авылның имамы Мөнир Фәтхетдин улы Йосыпов җитәкчелегендә төзекләндерү эшләре башлана. Гади кешеләрдән 3 миллион 300 мең сум җыела. Наил Шакиров (''[[Кукмара районы]]ның элеккеге башлыгы''), Равия Кәримуллина, [[Флера Зыятдинова]] (''«Мирас» фондыннан''), [[Рөстәм Миңнеханов]] (''1998-2010 елларда ТР Премьер-министры'') ярдәм итә.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
# '' [[Шиһабетдин Мәрҗани]].'' [[Мөстәфадел-әхбар фи әхвали Казан вә Болгар]]. К.: [[ТКН]], 1989 ел, 387нче бит. ISBN 5—298—0009—6
# ''[[Фәүзия Бәйрәмова]]''. [http://beznenmiras.ru/chyngyz-ajjtmatovny-birgen-mechkere/  Чыңгыз Айтматовны биргән Мәчкәрә.] [[Безнең мирас (журнал)|«Безнең мирас»]], 22.06.2015
# ''Рәмилә Газизуллина, Гөлназ Галимҗанова''. [http://tatyash.ru/get.php?11383%7C41.htm#0  Истәлеккә – 150]. «[[Татарстан яшьләре]]»
 
== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Кукмара районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>dclf01gavmp0gxkujj61xgdmz345vl1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яхшыбай авылы мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>217899</id>
    <revision>
      <id>3527585</id>
      <parentid>2367977</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:48:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5590" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Яхшыбай авылы мәчете'''  -  [[Татарстан Республикасы]] [[Сарман районы]] [[Яхшыбай]]  авылында урнашкан тарихи мәчет.  

== Яхшыбай авылы мәчете тарихы ==
Ул [[1907 ел|1907]] нче елда сәүдәгәр  Гыйрфан Мусин акчасына салынган. Аның беренче каты приход мәдрәсәсенең уку класслары  өчен бирелгән. Биредә [[Шәйхелислам Хәмиди]], Камил Вахитов кебек күренекле дин белгечләре, язучы [[Фатих Сәйфи-Казанлы|Фатыйх Сәйфи-Казанлы]] укыткан. [[1913 ел|1913]] нче елда анда 120 шәкерт белем алган. Укыту яңача алып барылган. Икенче кат гыйбадәт кылу өчен файдаланылган. Мәчетнең берничә керү юлы, ике залы, манарасы булган. Төп керү юлы [[төньяк]] өлешенә урнашкан. Беренче катка [[төньяк]] һәм [[көньяк]] яклардан керү юллары ясалган, икенче каттагысы зур тәрәзә белән яктыртылган, [[:ru:Декорация|декорация]]&lt;nowiki/&gt;ләп, фигуралап эшләнгән, гадәти типтагы уңайлы мәчет була ул.Кайчандыр гөрләп торган, шәкертләр укыткан, мәдрәсәсе булган мәчет бит ул. Аны төзегәндә, бер ватык кирпеч кертмәгәннәр, измәсенә, тирә-яктан җыеп, йомырка кушып изгәннәр, дип сөйлиләр. Үземнән соң килгән буыннар да файдасын күрсен дип төзегәннәр аны. Хәзер дә стеналары бүген салынган төсле аның. Заманалар шаукымында аның манарасы югалган. 

== Мәчеттә укыткан шәхесләр ==
[[Яхшыбай|Яхшыбай авылы]]&lt;nowiki/&gt;нда  мәктәп – мәдрәсәне Мортаза, Гыйрфан Мусиннар үз хисабына тотканнар, мөгаллимнәргә дә хезмәт хакын үзләре биргәннәр.Ул [[1905 ел|1905]] нче елда сәүдәгәр  Гыйрфан Мусин акчасына салынган . Биредә [[Шәйхелислам Хәмиди|Шәхелислам Хәмиди]], Камил Вахитов кебек күренекле дин белгечләре, язучы Фатыйх-Казанлы укыткан. [[1913 ел|1913]] нче елда анда 120 шәкерт белем алган. Укыту яңача алып барылган.

&lt;nowiki/&gt;&lt;br /&gt;

== Мәчетне төзекләндерү ==
Таныклыклардан күренгәнчә, мәчет Мусиннар  гаиләсе акчасына карап, тәрбияләнеп тотылган. [[1908 ел|1908]] нче елның маенда, мәсәлән, Мортаза Мусин мәчеткә 100 мең сум акча биргән.  

[[Яхшыбай]] карьясенең [[Минзәлә өязе]] хаҗи Мортаза бин Фәтхуллаһ әл-Мөхсини (Мусин)  үзенең сәламәтлегендә фарыз садакаларын – [[зәкят]] вә [[Гошер|гошерләрен]] тиешенчә үтәүдән тыш нәфел садакадан да мәчет вә мәдрәсәләр төзеп аларны мөкәммәл тәрбия иткән. Үзенең яшәгән авылы [[Яхшыбай]]&lt;nowiki/&gt;га 15000 сумга төшереп таштан (кызыл кирпеч) 2 катлы бер мәчет бина итеп,  көзлектә генә тәмам иткән. Бу мәчетнең асты 34 [[:ru:Аршин|аршин]], дүрт бүлмәле мәдрәсәдер. Моннан башка бер таш, бер агач мәдрәсәсе дә булган. 

[[2015 ел|2015]] нче елның 29 нчы маенда [[Яхшыбай]] авылында да мәчет бинасын яңару эшләре башкарылды. Авылдашлар көче белән ул буялды, агартылды, ишегалдында агачлар киселде, чүпләр җыелды. Әлеге эшләрне Кашапова Фәрхинур апаның кызлары оештырдылар.

Бүгенге көндә анда авыл кибете, мәдәният йорты урнашкан. 

= Фотосурәтләр =

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
# https://yandex.ru/search/?text=%D0%AF%D1%85%D1%88%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D0%B9+%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%BB%D1%8B+%D0%BC%D3%99%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%B5&amp;lr=100516&amp;suggest_reqid=912496240152871478566887836423429
# Сарман газетасы 17.04 2009 №30(9885)
# Сарман районы энциклопедиясе

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Әлифба буенча гыйбадәтханәләр]]
[[Төркем:Сарман районы мәчетләре]]

{{rq|wikify|check}}</text>
      <sha1>rqeu8v2u3tr8v2775hmrkq9zmr6szsp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527587</id>
      <parentid>3527585</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:49:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5589" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Яхшыбай авылы мәчете'''  -  [[Татарстан Республикасы]] [[Сарман районы]] [[Яхшыбай]]  авылында урнашкан тарихи мәчет. 

== Яхшыбай авылы мәчете тарихы ==
Ул [[1907 ел|1907]] нче елда сәүдәгәр  Гыйрфан Мусин акчасына салынган. Аның беренче каты приход мәдрәсәсенең уку класслары  өчен бирелгән. Биредә [[Шәйхелислам Хәмиди]], Камил Вахитов кебек күренекле дин белгечләре, язучы [[Фатих Сәйфи-Казанлы|Фатыйх Сәйфи-Казанлы]] укыткан. [[1913 ел|1913]] нче елда анда 120 шәкерт белем алган. Укыту яңача алып барылган. Икенче кат гыйбадәт кылу өчен файдаланылган. Мәчетнең берничә керү юлы, ике залы, манарасы булган. Төп керү юлы [[төньяк]] өлешенә урнашкан. Беренче катка [[төньяк]] һәм [[көньяк]] яклардан керү юллары ясалган, икенче каттагысы зур тәрәзә белән яктыртылган, [[:ru:Декорация|декорация]]&lt;nowiki/&gt;ләп, фигуралап эшләнгән, гадәти типтагы уңайлы мәчет була ул.Кайчандыр гөрләп торган, шәкертләр укыткан, мәдрәсәсе булган мәчет бит ул. Аны төзегәндә, бер ватык кирпеч кертмәгәннәр, измәсенә, тирә-яктан җыеп, йомырка кушып изгәннәр, дип сөйлиләр. Үземнән соң килгән буыннар да файдасын күрсен дип төзегәннәр аны. Хәзер дә стеналары бүген салынган төсле аның. Заманалар шаукымында аның манарасы югалган. 

== Мәчеттә укыткан шәхесләр ==
[[Яхшыбай|Яхшыбай авылы]]&lt;nowiki/&gt;нда  мәктәп – мәдрәсәне Мортаза, Гыйрфан Мусиннар үз хисабына тотканнар, мөгаллимнәргә дә хезмәт хакын үзләре биргәннәр.Ул [[1905 ел|1905]] нче елда сәүдәгәр  Гыйрфан Мусин акчасына салынган . Биредә [[Шәйхелислам Хәмиди|Шәхелислам Хәмиди]], Камил Вахитов кебек күренекле дин белгечләре, язучы Фатыйх-Казанлы укыткан. [[1913 ел|1913]] нче елда анда 120 шәкерт белем алган. Укыту яңача алып барылган.

&lt;nowiki/&gt;&lt;br /&gt;

== Мәчетне төзекләндерү ==
Таныклыклардан күренгәнчә, мәчет Мусиннар  гаиләсе акчасына карап, тәрбияләнеп тотылган. [[1908 ел|1908]] нче елның маенда, мәсәлән, Мортаза Мусин мәчеткә 100 мең сум акча биргән.  

[[Яхшыбай]] карьясенең [[Минзәлә өязе]] хаҗи Мортаза бин Фәтхуллаһ әл-Мөхсини (Мусин)  үзенең сәламәтлегендә фарыз садакаларын – [[зәкят]] вә [[Гошер|гошерләрен]] тиешенчә үтәүдән тыш нәфел садакадан да мәчет вә мәдрәсәләр төзеп аларны мөкәммәл тәрбия иткән. Үзенең яшәгән авылы [[Яхшыбай]]&lt;nowiki/&gt;га 15000 сумга төшереп таштан (кызыл кирпеч) 2 катлы бер мәчет бина итеп,  көзлектә генә тәмам иткән. Бу мәчетнең асты 34 [[:ru:Аршин|аршин]], дүрт бүлмәле мәдрәсәдер. Моннан башка бер таш, бер агач мәдрәсәсе дә булган. 

[[2015 ел|2015]] нче елның 29 нчы маенда [[Яхшыбай]] авылында да мәчет бинасын яңару эшләре башкарылды. Авылдашлар көче белән ул буялды, агартылды, ишегалдында агачлар киселде, чүпләр җыелды. Әлеге эшләрне Кашапова Фәрхинур апаның кызлары оештырдылар.

Бүгенге көндә анда авыл кибете, мәдәният йорты урнашкан. 

= Фотосурәтләр =

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
# https://yandex.ru/search/?text=%D0%AF%D1%85%D1%88%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D0%B9+%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%BB%D1%8B+%D0%BC%D3%99%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%B5&amp;lr=100516&amp;suggest_reqid=912496240152871478566887836423429
# Сарман газетасы 17.04 2009 №30(9885)
# Сарман районы энциклопедиясе

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Әлифба буенча гыйбадәтханәләр]]
[[Төркем:Сарман районы мәчетләре]]

{{rq|wikify|check}}</text>
      <sha1>94i9nk93rzukbdnaa6rnnta710bx498</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527588</id>
      <parentid>3527587</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:51:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Сылтамалар */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5548" xml:space="preserve">{{УК}}
'''Яхшыбай авылы мәчете'''  -  [[Татарстан Республикасы]] [[Сарман районы]] [[Яхшыбай]]  авылында урнашкан тарихи мәчет. 

== Яхшыбай авылы мәчете тарихы ==
Ул [[1907 ел|1907]] нче елда сәүдәгәр  Гыйрфан Мусин акчасына салынган. Аның беренче каты приход мәдрәсәсенең уку класслары  өчен бирелгән. Биредә [[Шәйхелислам Хәмиди]], Камил Вахитов кебек күренекле дин белгечләре, язучы [[Фатих Сәйфи-Казанлы|Фатыйх Сәйфи-Казанлы]] укыткан. [[1913 ел|1913]] нче елда анда 120 шәкерт белем алган. Укыту яңача алып барылган. Икенче кат гыйбадәт кылу өчен файдаланылган. Мәчетнең берничә керү юлы, ике залы, манарасы булган. Төп керү юлы [[төньяк]] өлешенә урнашкан. Беренче катка [[төньяк]] һәм [[көньяк]] яклардан керү юллары ясалган, икенче каттагысы зур тәрәзә белән яктыртылган, [[:ru:Декорация|декорация]]&lt;nowiki/&gt;ләп, фигуралап эшләнгән, гадәти типтагы уңайлы мәчет була ул.Кайчандыр гөрләп торган, шәкертләр укыткан, мәдрәсәсе булган мәчет бит ул. Аны төзегәндә, бер ватык кирпеч кертмәгәннәр, измәсенә, тирә-яктан җыеп, йомырка кушып изгәннәр, дип сөйлиләр. Үземнән соң килгән буыннар да файдасын күрсен дип төзегәннәр аны. Хәзер дә стеналары бүген салынган төсле аның. Заманалар шаукымында аның манарасы югалган. 

== Мәчеттә укыткан шәхесләр ==
[[Яхшыбай|Яхшыбай авылы]]&lt;nowiki/&gt;нда  мәктәп – мәдрәсәне Мортаза, Гыйрфан Мусиннар үз хисабына тотканнар, мөгаллимнәргә дә хезмәт хакын үзләре биргәннәр.Ул [[1905 ел|1905]] нче елда сәүдәгәр  Гыйрфан Мусин акчасына салынган . Биредә [[Шәйхелислам Хәмиди|Шәхелислам Хәмиди]], Камил Вахитов кебек күренекле дин белгечләре, язучы Фатыйх-Казанлы укыткан. [[1913 ел|1913]] нче елда анда 120 шәкерт белем алган. Укыту яңача алып барылган.

&lt;nowiki/&gt;&lt;br /&gt;

== Мәчетне төзекләндерү ==
Таныклыклардан күренгәнчә, мәчет Мусиннар  гаиләсе акчасына карап, тәрбияләнеп тотылган. [[1908 ел|1908]] нче елның маенда, мәсәлән, Мортаза Мусин мәчеткә 100 мең сум акча биргән.  

[[Яхшыбай]] карьясенең [[Минзәлә өязе]] хаҗи Мортаза бин Фәтхуллаһ әл-Мөхсини (Мусин)  үзенең сәламәтлегендә фарыз садакаларын – [[зәкят]] вә [[Гошер|гошерләрен]] тиешенчә үтәүдән тыш нәфел садакадан да мәчет вә мәдрәсәләр төзеп аларны мөкәммәл тәрбия иткән. Үзенең яшәгән авылы [[Яхшыбай]]&lt;nowiki/&gt;га 15000 сумга төшереп таштан (кызыл кирпеч) 2 катлы бер мәчет бина итеп,  көзлектә генә тәмам иткән. Бу мәчетнең асты 34 [[:ru:Аршин|аршин]], дүрт бүлмәле мәдрәсәдер. Моннан башка бер таш, бер агач мәдрәсәсе дә булган. 

[[2015 ел|2015]] нче елның 29 нчы маенда [[Яхшыбай]] авылында да мәчет бинасын яңару эшләре башкарылды. Авылдашлар көче белән ул буялды, агартылды, ишегалдында агачлар киселде, чүпләр җыелды. Әлеге эшләрне Кашапова Фәрхинур апаның кызлары оештырдылар.

Бүгенге көндә анда авыл кибете, мәдәният йорты урнашкан. 

= Фотосурәтләр =

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
# https://yandex.ru/search/?text=%D0%AF%D1%85%D1%88%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D0%B9+%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%BB%D1%8B+%D0%BC%D3%99%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%B5&amp;lr=100516&amp;suggest_reqid=912496240152871478566887836423429
# Сарман газетасы 17.04 2009 №30(9885)
# Сарман районы энциклопедиясе

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Әлифба буенча гыйбадәтханәләр]]
[[Төркем:Сарман районы мәчетләре]]

{{rq|wikify|check}}</text>
      <sha1>n9rqtya8x2yd6y4t8b5ffajiueupvi3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Акъегет авылы мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>218270</id>
    <revision>
      <id>3527630</id>
      <parentid>2554718</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:55:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6982" xml:space="preserve">{{УК}}

'''Акъегет авылы мәчете''' - XIX гасыр ахырында төзелгән татар халкының тарихи һәм мәдәни һәйкәле, Татарстан Республикасы, Яшел Үзән районы, Акъегет авылында урнаша.

== Тарих ==
Акъегет авылындагы икенче мәхәллә 1889 елда оешкан. Шул ук елның 25 июлендә губерна идарәсе икенче мәчетне төзүгә рөхсәт биргән. Гыйбәдәтханә 1890 елда төзелгән. 1891 елның 31 августында имам булып беренче мәчет азанчысы Мөхәммәтфатыйх Абдыйгуловның улы Әхмәтша Мөхәммәтфатыйхов (туган елы — 04.03.1854) билгеләнгән.

Авыл кешеләре фикеренчә, хәзерге вакытта сакланган агач йорт икенче мәчетнең бинасы булган. Әмма ул, үзенең төзелеш рәвеше буенча, дини истәлекләргә охшамаган. Шуңа күрә аның икенче мәчет каршындагы Мәдрәсә бинасы булу ихтималы зуррак.&lt;br&gt;Мәчет бинасы Акъегет авылы кешесе, Иркүтскиның вакытлыча икенче гильдия сәүдәгәре Заһидулла Шәфигулла улы Шәфигуллин акчасына төзелгән. Акъегеттәге мәдрәсә (Цивиль өязендәге бердәнбер мөселман уку йорты) һәм кызлар укыган мәктәп бинасы да Заһидулла бай акчасына салынган (1872).
Мәдрәсәдә 300 бала дәресләр алган, шәкертләр Зөя, Тәтеш Ьәм Чистай өязләреннән килеп укыганнар. 1898 елда Шәфигуллин мәдрәсәне җәдид системасына күчергән. Уку программасы да киңәйтелгән, анда арифметика, география, Шәрекъ тарихы, ә 1909 елдан рус теле укытыла башлаган, Мәдрәсәгә күрше өязләрдән мөгаллимнәр чакыртылган, ел саен имтиханнар тапшыру тәртибе кертелгән. Заһидулла байның мәгарифне үстерү эшчәнлеге уңышларга ирешкән, 1911 елда Цивиль өязендә 12 җәдид мәктәбе булган.
Мәдрәсәдә, мулла Ә. Мөхәммәтфатыйховтан кала, рус телен Уфа гүбернасы Минзәлә өязе Тирпели авылыннан чыккан Әхмәди Гордеев (1886 елда түган, Бирск шәһәрендәге “Инородческая школа”да белем алган), татар телен Акъегет авылы крестьяны, Казандагы Галиев мәдрәсәсен тәмамлаган Дәүләтша Әхмәтша улы Мадиголов укыткан. Мөгаллимнәр Шәфигуллин һәм Ишметовлар биргән акча исәбеннән хезмәт хакы алганнар.

З.Ш.Шәфигуллинның эшчәнлеге рәсми властьларда борчылу тудырган, аның тарафдарлары эзәрлекләнгән. 1911 елның октябрендә, мәсәлән, Акъегет авылы мулласы Әхмәтша Мөхәммәтфатыйхов, Бакырчы мулласы Әхмәтша Мөхәммәтҗанов һәм Чүти авылы (Татарстанның хәзерге Кайбыч районына керә) руханилары Шәрәфетдин һәм Габдрахман Башировлар вазифаларыннан азат ителгәннәр.&lt;br&gt;
Акъегет авылында өч мәхәллә булган. Аларның беренчесендә 983 (514 ир-ат Ьам 469 хатын-кыз), икенчесендә 1031 (517 ир-ат һәм 514 хатын-кыз), 1899 елда оешкан өченчесендә 677 (354 ир-ат һәм 323 хатын-кыз) кеше исәпләнгән. Беренче мәчетнең бер бинасы 1867 елда төзелгән. Руханилар хакында түбәндәге мәгълүматлар сакланган. 1830 елның 23 декабрендә имам булып Халит Вахитов билгеләнгән, икенче мулла булып 1840 елның 13 ноябрендә Габделвәли (Вәлиулла) Абдуллин сайланган. Ике гаилә арасындагы мөнәсәбәтләр күпчелек очракта мәхәллә эчендәге климат белән билгеләнгән. 1869 елның 8 октябрендә, әтисенең вафатыннан сон, имам-хатыйб булып Шакирҗан Халитов (туган елы — 01.08.1841) расланган. Ул үзенең вазифаларын 40 ел дәвамында башкарган. 1874 елның 24 маенда икенче мулла булып В.Абдуллинның улы Ярулла Валиуллин (туган елы — 11.12.1843) билгеләнгән.&lt;br&gt;
1909 елның июнендә Шакирҗан Халитов, үзен алыштыруларын үтенеп һәм урынына Казанның Апанаев мәдрәсәсен тәмамлаган улы Гарифҗан Шакирҗановның кандидатурасын тәкъдим итеп, губерна идарәсенә мөрәҗәгать иткән. Җавап йөзеннән Казан губернаторы канцеляриясеннән губерна идарәсе хат җибәргән, анда Г.Ша- кирҗановның сәяси яктан “ышанычлы булмавы” хакында бәян ителгән. Нәтиҗәдә, мәхәллә халкы сайлавына карамастан, Г.Шакирҗанов имам булып расланмаган; әлеге урынга 1910 елның февралендә Я.Вәлиуллинның улы Нурулла Валиуллин билгеләнгән.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
{{чыганаклар юк}}{{чистартырга}}{{rq|stub|wikify|check|iwiki|image|cat}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Яшел Үзән районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>sl5mo1u4ndf26i0v5cvwar4pi17vxvg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Олы Урсак мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220792</id>
    <revision>
      <id>3527526</id>
      <parentid>3181183</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:05:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2290" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Олы Урсак мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Кайбыч районы, Олы Урсак авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Олы Урсак мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Кайбыч районы]] [[Олы Урсак]] авылында урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]]ның [[30-еллар|30 еллар]]ында кулланыштан чыгарылып гасыр азагында яңадан торгызыла.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Кайбыч районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Кайбыч районы мәдәни тормыш инфраструктурасы}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Кайбыч районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>2m55bhrg2dbh02a3kkm8a1ex32dzu04</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шуширмә мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220795</id>
    <revision>
      <id>3527531</id>
      <parentid>3181196</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:09:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2278" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Шуширмә мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Кайбыч районы, Шуширмә авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Шуширмә мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Кайбыч районы]] [[Шуширмә]] авылында урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]]ның [[30-еллар|30 еллар]]ында кулланыштан чыгарылып гасыр азагында яңадан торгызыла.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Кайбыч районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Кайбыч районы мәдәни тормыш инфраструктурасы}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Кайбыч районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>t3hb6bjna80cg770rkh02u7rhtizlp3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мөрәле мәчете (Кайбыч районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220798</id>
    <revision>
      <id>3527525</id>
      <parentid>3181181</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:03:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2310" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Мөрәле мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Кайбыч районы, Мөрәле авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Мөрәле мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Кайбыч районы]] [[Мөрәле (Кайбыч районы)|Мөрәле]] авылында урнашкан мәчет.

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]]ның [[30-еллар|30 еллар]]ында кулланыштан чыгарылып гасыр азагында яңадан торгызыла.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Кайбыч районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Кайбыч районы мәдәни тормыш инфраструктурасы}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Кайбыч районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>msb3kond8xb2j1mfei5ph0yj9c7r0z7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Югары Кошман мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220799</id>
    <revision>
      <id>3527533</id>
      <parentid>3181197</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:20:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2292" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Югары Кошман мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Кайбыч районы, Кошман авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Югары Кошман мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Кайбыч районы]] [[Кошман]] авылында урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]]ның [[30-еллар|30 еллар]]ында кулланыштан чыгарылып гасыр азагында яңадан торгызыла.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Кайбыч районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Кайбыч районы мәдәни тормыш инфраструктурасы}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Кайбыч районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>1wkgtj642gb1doqbteotlpm07utqbg7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Морза Бәрлебашы мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220803</id>
    <revision>
      <id>3527524</id>
      <parentid>3181179</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:01:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2338" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Морза Бәрлебашы мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Кайбыч районы, Морза Бәрлебашы авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Морза Бәрлебашы мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Кайбыч районы]] [[Морза Бәрлебашы]] авылында урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]]ның [[30-еллар|30 еллар]]ында кулланыштан чыгарылып гасыр азагында яңадан торгызыла.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Кайбыч районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Кайбыч районы мәдәни тормыш инфраструктурасы}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Кайбыч районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>e3px6o4tfo5v70tl2f81z0qd99o5c2u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ябалак мәчете (Кайбыч районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220804</id>
    <revision>
      <id>3527534</id>
      <parentid>3181198</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:21:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2272" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           =  мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Кайбыч районы, авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Ябалак мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Кайбыч районы]] [[Ябалак (Кайбыч районы)|Ябалак]] авылында урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]]ның [[30-еллар|30 еллар]]ында кулланыштан чыгарылып 2011 елда яңадан торгызыла.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Кайбыч районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Кайбыч районы мәдәни тормыш инфраструктурасы}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Кайбыч районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>h2lep5psf21b0jjl1q94j1ze4bml05b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чүти мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220806</id>
    <revision>
      <id>3527530</id>
      <parentid>3181193</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:08:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2345" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Чүти мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Кайбыч районы, Чүти авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Чүти мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Кайбыч районы]] [[Чүти (Кайбыч районы)|Чүти]] авылында урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==
Авылда элек ике мәчет булган. Авыл мәчете [[XX гасыр]]ның [[30-еллар|30 еллар]]ында кулланыштан чыгарылып гасыр азагында яңадан торгызыла.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Кайбыч районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Кайбыч районы мәдәни тормыш инфраструктурасы}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Кайбыч районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>skgxx1nhlbqcaj9m8dhzmqu9dn4inwz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Колангы мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220809</id>
    <revision>
      <id>3527523</id>
      <parentid>3181178</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:00:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2151" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Колангы мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Кайбыч районы, Колангы тюсб
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                = 2015 ел
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Колангы мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Кайбыч районы]] [[Колангы]] бистәсендә урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==
Бистә мәчете 2015 елда ачыла.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Кайбыч районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Кайбыч районы мәдәни тормыш инфраструктурасы}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Кайбыч районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>psfa93sopy2537ndroo54crgca7t89s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Салтыйган мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220814</id>
    <revision>
      <id>3527527</id>
      <parentid>3181188</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T12:06:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2341" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Салтыйган мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Кайбыч районы, Салтыйган авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Салтыйган мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Кайбыч районы]] [[Салтыйган (Кайбыч районы)|Салтыйган]] авылында урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]]ның [[30-еллар|30 еллар]]ында кулланыштан чыгарылып гасыр азагында яңадан торгызыла.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Кайбыч районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Кайбыч районы мәдәни тормыш инфраструктурасы}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Кайбыч районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>0khhuuwi3pwo2wpjzmqgx3h5rl7rd3q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әтнә туган якны өйрәнү музее</title>
    <ns>0</ns>
    <id>224392</id>
    <revision>
      <id>3527663</id>
      <parentid>3526494</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:50:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>мәгълүмат өстәү: /* Музей бинасы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5436" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Музей
 |исем        = Әтнә туган якны өйрәнү музее
|файл         = Әтнә_музее.jpg
 |зурлык      = 200px
 |язу         =  
|lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec =  
|lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |region   = RU
 |CoordScale      = 
 |нигезләнгән         = 2010
 |урын = 422750 [[Татарстан Республикасы|ТР]], [[Әтнә районы]], [[Олы Әтнә]], Совет ур., 16.
 |директор        = Илмира Мәхмүт кызы Гыйләҗева
 |сылтама          =  
 |викиҗыентык =
}}
{{Портал|Мәдәният}}
{{External media |рәсем1=[http://art16.ru/reportage/2014/05/04/po-tukaevskim-mestam-kolybel-poeta  Музейдан фотосурәтләр].}}
'''Әтнә туган якны өйрәнү музее''' ({{lang-ru|Атнинский креведческий музей}}) — [[Татарстан]]ның [[Әтнә районы]] үзәге [[Олы Әтнә]] авылында урнашкан муниципаль мәдәният оешмасы (''[[музей]]''). Әтнә районының тарихы, мәдәнияте, гореф-гадәтләре белән таныштыра.

== Филиаллары ==
* [[Сибгат Хәким музее (Күлле Киме)]]
* [[Шиһабетдин Мәрҗани музее (Комыргуҗа)]]

== Тарих ==
Музейга [[2009 ел]]ның [[2 октябрь|2 октябрендә]] нигез салына. [[2010 ел]]ның [[1 апрель|1 апреленнән]] эшли. ТР [[Әтнә районы]] башкарма комитеты җитәкчесенең 2009 елның 2 октябрендәге карары белән «Әтнә туган якны өйрәнү музее» оештырыла, [[Күлле Киме]] авылындагы [[Сибгат Хәким музее (Күлле Киме)|Сибгат Хәким]] һәм [[Комыргуҗа]] авылындагы [[Шиһабетдин Мәрҗани музее (Комыргуҗа)|Шиһабетдин Мәрҗани]] музейлары Әтнә туган якны өйрәнү музеена филиаллар итеп беркетелә. [[2010 ел]]ның [[24 февраль|24 февраленнән]] юридик зат буларак теркәлә.

Якташлары (''[[Яңа Шимбер]]дә туган''), ТР эчке эшләр министры (1998-2012) [[Әсгать Сәфәров]] ярдәме белән [[2005 ел]]ның [[июнь|июнендә]] Әтнә районында археологик казу эшләре башкарылып, табылдыклар музей фондына тапшырыла&lt;ref&gt;[http://atnya.tatarstan.ru/atninskiy-rayonniy-kraevedcheskiy-muzey.htm  Әтнә туган якны өйрәнү музее]. [[Әтнә районы]] сайты&lt;/ref&gt;.

== Музей бинасы ==
Музей урнашкан бина — [[1850 ел]]да төзелгән Гатаулла Даутов бай йорты комплексы — Татарстанның  архитектура, мәдәни мирас исемлегенә кергән, Казан арты архитектура һәйкәлләренең берсе, [[Әтнә районы]] символы. Комплекс {{comment|чардаклы|мезонин}} ике катлы йорттан, мунча, кибет, койма һәм ике капкадан тора. 
* [[1994 ел]]дан бинада реставрация эшләре алып барыла &lt;ref&gt;''Л. Айнутдинова, Б. Хамидуллин''. [https://realnoevremya.ru/articles/38432?_url=%2Farticles%2F38432  Атнинский район: крепости Булгарии, старейшая в РТ мечеть, родина Марджани и «колхозно-совхозный театр»]. [[Реальное время (гәҗит)|«Реальное время»]], 31.07.2016{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://art16.ru/reportage/2014/05/04/po-tukaevskim-mestam-kolybel-poeta  Атнинский районный краеведческий музей]. art16.ru{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.
* [[2022 ел]]ның август аеннан «Туган якны өйрәнү» музеенда ремонт эшләре алып барыла&lt;ref&gt;[https://tatar-inform.tatar/news/atna-muzeenda-kuptan-kotelgan-remont-eslare-baslandy-5858375  Әтнә музеенда күптән көтелгән ремонт эшләре башланды.] [[Татар-информ]], 7.08.2022&lt;/ref&gt;.

== Экспозиция ==
Музейда 7 зал бар: «Авыл өе күренеше», «Әтнә базары күренеше», «Һөнәрчелек», «Кала тавы», «Дин бүлмәсе», «Сәнгать бүлмәсе», «Дан бүлмәсе».

== Сылтамалар ==
* [http://tatfrontu.ru/content/kraevedcheskiy-muzey-atninskogo-rayona Краеведческий музей Атнинского района.] tatfrontu.ru

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан музейлары}}
[[Төркем:Әлифба буенча музейлар]]
[[Төркем:Әтнә районы музейлары]]
[[Төркем:Туган якны өйрәнү музейлары]]</text>
      <sha1>qfuwobt05290txq5vrhuffagd4poye8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эфиопиядә Һинд дине</title>
    <ns>0</ns>
    <id>224452</id>
    <revision>
      <id>3527916</id>
      <parentid>3185867</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:00:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6841" xml:space="preserve">==Кереш==
[[Һиндстан]] һәм [[Эфиопия]] арасында борынгы бәйләнешләр тарихта теркәлгенгәчә кадәр Ауксимит чорында булган ([[II гасыр (б. э. к.)|2-енче гасыр безнең эрага кадәр]] дан 9-ынчы гасырга кадәр). Тарихчы [[Ричард Панкхёрст]] буенча, &quot;Хәзер Эфиопия һәм Һиндстан буларак илләр арасында контактлар тарих таңына тоташа.&quot; {{Citation needed|date=October 2010}} Һиндстан һәм Ауксимит Патшалыгы арасында сәүдә безнең эрага кадәр 6-ынчы гасырда чәчәк аткан. Борынгы [[Адулис]] порты дингез сәүдәсенең керү хабы булып хезмәт иткән һәм күпсанлы Һинд дине сәүдәгәрләре тәмләткечләрне фил сөягенә һәм алтынга алыштырыр өчен килгәннәр.

Соңрак чорларда Һиндлеләр 17-енче гасырда Португальлеләр яклавы белән килгән, Һиндле гаскәрләр [[1868 ел]]да Бомбейда Британия Армиясе Баш командиры Роберт Напье тарафыннан китерелгән булган һәм шулай ук [[1935 ел]]да фашистлар Эфиопиягә бәреп кергәч булган. Һиндстан һөнәр ияләре һәм эшчеләре мәшһүр Гондар шәһәрен һәм Император Фасилидас Сараен үстерүдә мөһим роль уйнаган. [http://meaindia.nic.in/foreignrelation/03fr04.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071012034413/http://meaindia.nic.in/foreignrelation/03fr04.pdf |date=2007-10-12 }}

Генерал Роули Эфиопиядә Хәрби Академияне нигезләү өчен чакырылган булган. Контракт базасында алтмышынчы еллар ахырында һәм туксанынчы елларда күп Һиндлеләр илнең башлангыч һәм урта мәктәпләрендә укыту өчен эшкә алынган булган. Әмма Полковник Менгитсу Император Хайле Селассиены урыныннан кысрыклагач яңа коммунист режимы &quot;Эфиопизация&quot; сәясәтен керткән, ягъни чит ил кешеләре Эфиопия мәктәпләрендә укыта алмаган. Шуннан соң күп укытучылар һәм күп Һиндле эшмәкәрләр башка урыннарга киткән.

Берничә Һиндле генә калган, шулар арасында илдә өч буыннан артык яшәгәннәр. [http://indiandiaspora.nic.in/diasporapdf/chapter8.pdf]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120206063957/http://indiandiaspora.nic.in/diasporapdf/chapter8.pdf |date=2012-02-06 }}

==Эфиопиядә Һинд дине тарафдарлары==
Бер вакыт Эфиопиядә 9000-нән күбрәк гаилә яшәгән. 80-енче еллар уртасына аларның саны 8000-гә кадәр кимегән. Хәзерге вакытта Һиндле җәмәгать саны якынча 1500 плюс якынча 400 контракт буенча ялланган укытучы [http://meaindia.nic.in/foreignrelation/03fr04.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071012034413/http://meaindia.nic.in/foreignrelation/03fr04.pdf |date=2007-10-12 }}

Шуларның якынча бер йөзе эшмәкәрләр. Күбесенчә [[Гөҗәрат]]тан булып, алар төрле импорт-экспорт ширкәтләре өчен комиссия агентлары булып эшлиләр.

Калган 150-се профессорлар, алар Оборона Министрлыгы Инженерия Колледжында һәм күп әйдәп баручы Эфиопия университетларның төрле факультетларында һәм башка уку йортларында, шул ук вакытта ике профессор Мекелле Университетында Социология департаментында хезмәт итәләр. Шуларның алтысы Граждан Хезмәтләре Колледжында укыталар, бу безнең Административ Персонал Колледжына охшаш Премьер Министр Офисы астында престижлы оешма.

==Эфиопиядә Һиндлеләр Ассоциацияләре==
Өч ассоциация бар, Һиндлеләр Ассоциациясе 1937 елда нигезләнгән булган, Һинду Маһаҗан һәм Малаялам Ассоциациясе. Шулай ук Һинд Милли Мәктәбе бар, ул 1947 елда Һиндлеләр Ассоциациясе асытнда 1947 елда нигезләнгән автоном оешма. [http://meaindia.nic.in/foreignrelation/03fr04.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071012034413/http://meaindia.nic.in/foreignrelation/03fr04.pdf |date=2007-10-12 }}

Һинд дине тарафдарлары Аддис Абабада урнашкан Һинду Маһаҗанда мәетне яндыру хокукына ия.

==Һиндле эшмәкәрләр==
Һиндле эшмәкәрләр Аддис Абабада өч Һиндле ресторанның икесе белән идарә итәләр. Эфиопиянең төрле урыннарында төрле престижлы Шоссе Проектлары башкарыла. Эфиопия коллегалары белән яхшы элемтәдә торалар. Гомумән Эфиоплар Һиндлеләргә хөрмәт итеп карыйлар.&lt;ref&gt;http://indiandiaspora.nic.in/diasporapdf/chapter8.&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
&lt;references /&gt;

==Тышкы сылтамалар==
*[https://www.theguardian.com/hearafrica05/story/0,,1507066,00.htmlJeevan Vasagar delves into the rich history of Ethiopia's links with other countries, Tuesday June 21, 2005 Guardian Unlimited]
*[http://lists.uua.org/pipermail/uuma-news/2000-May/000066.html Mr. Repp’s body was cremated the day following his death in a typical Hindu cremation at the Hindu Mahajan in Addis Ababa]

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Илләр һәм төбәкләр буенча Һинд дине]]</text>
      <sha1>mma5p0b12wrsloko1gwta4qq27oa9tj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әлмәт туган якны өйрәнү музее</title>
    <ns>0</ns>
    <id>226589</id>
    <revision>
      <id>3527676</id>
      <parentid>3526491</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:11:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+ almetkraeved.ru</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6193" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Музей
 |исем        = Әлмәт&lt;br/&gt;туган якны өйрәнү&lt;br/&gt; музее  
|файл         = Әлмәт_музее.JPG
 |зурлык      = 200px
 |язу         =  
|lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec =  
|lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |region   = RU
 |CoordScale      = 
 |нигезләнгән         = 1994
 |урын = 423450 [[Татарстан Республикасы|ТР]], [[Әлмәт]], Тынычлык ур., 1
 |директор        = Винера Кыяметдин кызы Зәйдуллина
 |сылтама          = [https://almetkraeved.ru/  Музей сайты] 
 |викиҗыентык =
}}
{{Портал|Мәдәният}}
{{External media |рәсем1=[http://tatfrontu.ru/gallery2/v/muzei-i-memorialy-rt/almetevskiy-rayon/mbu-almetevskiy-kraevedcheskiy-muzey/ Музей фотосурәтләре].}}
{{External media |рәсем1=[http://almetgeroi.ru/content/mbu-almetevskiy-kraevedcheskiy-muzey     Музей фотосурәтләре].}}
'''Әлмәт туган якны өйрәнү музее'''  ({{lang-ru|Альметьевский краеведческий музей}}) — [[Татарстан]]ның [[Әлмәт]] шәһәрендә урнашкан муниципаль мәдәният оешмасы (''[[музей]]''). [[Нефть]] төбәге булган Әлмәт шәһәре тарихы белән таныштыра.

== Филиаллары ==
* [[Түбән Мактамада туган төбәк музее|Түбән Мактама бистәсе тарихы музее]]
* [[Фатих Кәрими музее (Миңнебай)|Фатих Кәрими музее]]
* Иске Баграж авылы тарихы музее

== Тарих ==
Әлмәт шәһәре музее [[1994 ел]]ның [[18 май|18 маенда]] ачыла. 

== Бина ==
Әлмәт шәһәренең 50 еллыгы алдыннан, [[2003 ел]]да музейга иркен бина бирелә. 

== Экспонатлар ==
Мәйданы — 677,5 кв. м. Музей фондларында 6 490 саклау берәмлеге экспонат: археологик табылдыклар, көнкүреш кирәк-яраклары, этнография, нумизматика тупланмасы, рәсемнәр, фоторәсемнәр, документлар, декоратив-гамәли сәнгать эшләнмәләре, китаплар саклана. Төп экспозиция район һәм шәһәрнең барлыкка килүе, үсеше турында сөйли. Мактау залында «Барлык чорлар яшь парлары берләшегез» күргәзмәсе эшли, анда яшь парлар борынгы туй йолаларын үткәрә. [[2011 ел]]да лекцияләр залы ачылган. Анда пресс-конференцияләр, лекция һ. б. чаралар оештырыла. «Тылсымлы остаханә» почмагында балалар белән кызыл балчыктан әйбер ясау мастер-классы үткәрелә.
 
== Коллекцияләр ==
* [[XIX гасыр]] ахыры — [[XX гасыр]] башы бизәнү әйберләре (''14 саклау берәмлеге'')  
* [[XX гасыр]] урталары фотоаппаратлары (''45 саклау берәмлеге'')   
* [[XVIII гасыр]] ахыры — [[XXI гасыр]] башы нумизматикасы (''[[акча]]лар'') (''679 саклау берәмлеге'')   
* [[XX гасыр]] — [[XXI гасыр]] башы сәгатьләре (''400 саклау берәмлеге'')  
* «Катюша» реактив минометын беренче кулланучы [[Барый Йосыпов]]ның (''[[1903 ел|1903]]—[[1983 ел|1983]]'') шәхси әйберләре (''23 саклау берәмлеге'')  
* Исмәгыйль Һидиятов эшләнмәләре (''агач уеп кисү, 30 саклау берәмлеге''), күкрәк билгеләре (''15 саклау берәмлеге'')  
* уен кораллары  (''60 саклау берәмлеге'')  
* «Әлмәт» коры йөк машинасы әйберләре (''37 саклау берәмлеге'')
* кулдан ясалган буфетлар (3 саклау берәмлеге)  
* татар шагыйре [[Саҗидә  Сөләйманова]]ның (''[[1926 ел|1926]]—[[1980 ел|1980]]'') мемориаль комплексы (''135 саклау берәмлеге'')  
Музейда, [[2009 ел]]дан башлап, үткән ел дәвамында эшләнгән гамәлләр буенча фотосүрәтләр белән отчет формасында «Еллык басма» басылып килә. Төбәктә яшәүче [[татар]], [[рус]], [[чуаш]], [[мордва]] халыклары киемнәре турында «Киемнәр барысы да турында да сөйли» күргәзмәсе эшли&lt;ref&gt;[http://zt116.ru/2017/09/atributika-i-kostyumy-chetyreh-narodnostej-predstavleny-na-vystavke-almetevskogo-muzeya/ Атрибутика и костюмы четырех народностей представлены на выставке Альметьевского музея.] [[Знамя труда (гәҗит)|«Знамя труда»]], 26.09.2017{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Сылтамалар ==
* [http://www.museum.ru/M2660   Альметьевский краеведческий музей.] Музеи России{{ref-ru}}
* [http://tatfrontu.ru/content/almetevskiy-kraevedcheskiy-muzey   Альметьевский краеведческий музей.] tatfrontu.ru{{ref-ru}}

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан музейлары}}
[[Төркем:Әлифба буенча музейлар]]
[[Төркем:Туган якны өйрәнү музейлары]]
[[Төркем:Әлмәт музейлары]]</text>
      <sha1>sj8uyq7fwxh4k9vqk5oexwc5kq8313q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кшатрия</title>
    <ns>0</ns>
    <id>227185</id>
    <revision>
      <id>3527946</id>
      <parentid>3511187</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:34:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Шулай ук карарга мөмкин */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14091" xml:space="preserve">'''Кшатрия''' (Санскрит сүзе ''kṣatra'', &quot;хөкем&quot; сүзеннән) ул [[Һинду]] җәмгыятенең дүрт [[варна]]ларның (иҗтимагый тәртипләре)нең берсе, ул гаскәр хезмәтенә бәйле. [[Санскрит]] &quot;кшатрия&quot; төшенчәсе [[Ведик]] җәмгыять контекстында кулланыла, биредә әгъзалар дүрт сыйныфка оештырылган:  ''[[брамин]]'', кшатрия, ''[[вайшья]]'' һәм ''[[шудра]]''.&lt;ref&gt;Bujor Avari (2007). ''[https://books.google.com/books?id=Y1e2V_4Um10C&amp;pg=PA74&amp;dq=indo-aryan+society+kshatriya&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=eLhWUrnwLfGw4APh24CYAQ&amp;ved=0CGAQ6AEwCTgK#v=onepage&amp;q=indo-aryan%20society%20kshatriya&amp;f=false India: The Ancient Past: A History of the Indian Sub-Continent from c. 7000 BC to AD 1200]'', p. 89&lt;/ref&gt;

==Килеп чыгышы==
===Иртә Ригведик кабилә җитәкчелеге===
[[Ведик Һиндстан]]да административ машина башында &quot;Раджан&quot; дигән кабилә җитәкчесе торган, аның позициясе буыннан буынга күчмәгән. Патша &quot;Самити&quot; дигән хатыннар да катнашкан кабилә җыелышында сайланган булган. Раджан кабиләне һәм мал-туарны яклаган, аңа каһин ярдәм иткән; дүрт варна системасы булмаган.&lt;ref name=raj&gt;{{cite book|last=Sharma|first=Ram Sharan|title=India's ancient past|year=2005|publisher=Oxford University Press|location=the University of Michigan|isbn= 9780195667141|pages=110–112}}&lt;/ref&gt;

===Соңрак Ведик чор===
''Ригведа''ның ''[[Пуруша Шукта]]''сы дүрт варналарның [[Пуруша Шукта]] корбаны (яджна) аша барлыкка китерелүен символик тасвирлый. Кайбер галимнәр Ведик әдәбиятының борынгы стиле белән чагыштырып караганда, яңарак характерга нигезләнеп &quot;Пуруша Шукта&quot;ның &quot;Ригведа&quot;га соңрак кертелгән дип фикер йөртәләр.{{citation needed|date=January 2014}} Бөтен Һиндлеләр дә Ведик җәмгыятьтә тулысында регуляцияләнмәгәнгә күрә,&lt;ref&gt;David Kean (2007). [https://books.google.com/books?id=beJP_BOIhEcC&amp;pg=PA26 Caste-based Discrimination in International Human Rights Law], p. 26.  Ashgate Publishing Ltd.&lt;/ref&gt; ''Пуруша Шукта'' мирас буенча күчә торган каста схемасын ныгытыр өчен уйланылган булырга мөмкин.{{citation needed|date=January 2014}} Альтернатив аңлату булып 'Шудра' сүзенең &quot;Ригведа&quot;ның &quot;Пуруша Сукта&quot;дан башка урында очрамавы тора.&lt;ref&gt;
Jayantanuja Bandyopadhyaya (2007). [https://books.google.com/books?id=gwUF11NRyT4C&amp;pg=PA37 Class and Religion in Ancient India], pp. 37–47. Anthem Press.&lt;/ref&gt;

Гәрчә ''Пуруша Сукта''да &quot;кшатрия&quot; төшенчәсе түгел, ә ''раджанйя'' төшенчәсе кулланса да, ул Ведик текстларда дүрт иҗтимагый сыйныф бергә искә алынган беренче урын дип санала.&lt;ref name=&quot;roy&quot;&gt;Kumkum Roy (2011). [https://books.google.com/books?id=TGzbPNdtJGsC&amp;pg=PA148 Insights and Interventions: Essays in Honour of Uma Chakravarti], p. 148. Primus Books.&lt;/ref&gt; ''Раджанья'' төшенчәсен куллану мөгаен &quot;раджанның туганнары&quot; дигәнгә ишарә итә, алар шул вакытта аерым иҗтимагый сыйныф буларак пәйда булган,&lt;ref name=&quot;roy&quot;/&gt; һәм Ведик чорның ахырына, ''раджанья'' төшенчәсе ''кшатрия'' белән алыштырылган булган; биредә ''раджанья'' ''раджан'' һәм ''кшатрия'' арасында туганлыкны ассызыклый, аерым биләмә өстеннән куәтне билгели.&lt;ref name=&quot;roy&quot;/&gt; Раджанья төшенчәсе кшатрия сүзеннән аермалы буларак билгеле сызыкта статусны күрсәткән. Шул ук вакытта ''кшатра''ның мәгънәсе &quot;хөкем итүче; хөкем тәртибеннән берсе&quot;.&lt;ref&gt;{{cite book
 |last       = Turner
 |first      = Sir Ralph Lilley
 |authorlink = Ralph Lilley Turner
 |author2    = Dorothy Rivers Turner
 |title      = A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages.
 |url        = http://dsalsrv02.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/getobject.pl?c.1:1:81.soas
 |accessdate = 23 October 2011
 |edition    = Accompanied by three supplementary volumes: ''indexes'', compiled by Dorothy Rivers Turner: 1969.&amp;nbsp;– ''Phonetic analysis'': 1971.&amp;nbsp;– ''Addenda et corrigenda'': 1985.
 |origyear   = 1962
 |date       = January 2006
 |publisher  = Oxford University Press
 |location   = London
 |pages      = 189–190
}}{{Deadlink|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
[[File:StandingBuddha.jpg|thumb|Гаутама [[Будда]] кшатрия [[Шакья]] гаиләсендә туган булган.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.buddhanet.net/e-learning/buddhism/lifebuddha/1lbud.htm|title=Life of Buddha: Queen Maha Maya's Dream (Part 1)|website=www.buddhanet.net|access-date=2018-10-12}}&lt;/ref&gt;]]
Җайсвал күрсәткәнчә ''Браһман'' төшенчәсе &quot;Пуруша Сукта&quot;дан башка Риг-Ведада очрамагын күрсәтә һәм каһиннәр сыйныфы өчен кулланмаган булырга мөмкин булган.&lt;ref name=&quot;roy&quot;/&gt; [[Панини]], [[Патанджали]], Катьяяна һәм ''Махабхарата'' абруена нигезләнеп, Җайясвал ышануынча Раджанья сәяси сыйныф булган.&lt;ref name=&quot;choudhary&quot;&gt;
Radhakrishna Choudhary (1964). The Vrātyas in Ancient India, Volume 38 of Chowkhamba Sanskrit studies, p. 125. Sanskrit Series Office.&lt;/ref&gt; Кайбер мисаллар булып [[Андһака]] һәм [[Вришни]] Раджаньялар булган, алар сайланган хөкемдарлар системасына буйсынганнар.&lt;ref name=&quot;roy&quot;/&gt; Рам Шаран Шарма тәфсилләп язганча үзәк җитәкче төрле клан җитәкчеләре яки сызык җитәкчеләре тарафыннан сайланып, &quot;раджанья&quot; (хөкемдарга ярдәм итүче аристократия) һәм &quot;вис&quot; (крестьяннар) арасында поляризация артып җитәкчеләр аерым сыйныф булып киткәннәр бер яктан (''раджа, раджанья, кшатра, кшатрия'') һәм икенче яктан ''вис'' (клан крестьяннары).&lt;ref name=&quot;sharma&quot;&gt;Ram Sharan Sharma (1991). [https://books.google.com/books?id=9_E3K8fQoDgC&amp;pg=PA172 Aspects of Political Ideas and Institutions in Ancient India, p. 172]. Motilal Banarsidass Publications.&lt;/ref&gt;

Кшатрия төшенчәсе ''kshatra'' сүзеннән килеп чыккан һәм территория өстеннән суверинитет һәм клан җирләре өстеннән хуҗалыкның символы булган. Соңрак бу патшалыкның фикере үсешенә этәргеч булган.&lt;ref name=raj1&gt;{{cite book|last=Reddy|title=General Studies History 4 Upsc|year=2005|publisher=Tata McGraw-Hill Education|isbn= 9780070604476|pages=78,79,33,80,27,123}}&lt;/ref&gt; Шримад [[Бхагавад Гита]]да [[Кришна|Шри Кришна]]ның шундый сүзләре бар:
&lt;blockquote&gt;
शौर्यं तेजो धृतिर्दाक्ष्यं युध्दे चाप्यपलायनम् ।&lt;br&gt;दानमीश्वरभावश्च क्षात्रं कर्म स्वभावजम् ॥१८-४३ ॥&lt;br&gt;
Кшатрия беркайчан да сугыштан качмый, ул каһарманлыкны, осталыкны, рыцарьлыкны һәм сугыш алдында түземлекне күрсәтә. Җәмгыятькә бирү һәм гражданнарны яклау (Кшатра вазифалары) Кшатрияның нормасы булып торалар.
&lt;/blockquote&gt;
[[Брахмана]]лар чорында (Безнең эрага кадәр 800 елдан безнең эрага кадәр 700 елга кадәр) варна позициясенең ачыкланмаганы булган. ''Панчавимша Брахмана''да (13,4,7), Раджанья беренче булып куелалар, шуннан соң Брахмана һәм Вайшья. ''Шатапатха Брахмана 13.8.3.11''да, Кшатриялар икенче булып куелган. ''Шатапатха Брахмана 1.1.4.12'' тәртип шундый — Брахмана, Вайшья, Раджанья, Шудра. Брахманик традициянең тәртибе — Брахмана, Кшатрия, Вайшья, Шудра — [[дхармасутра]]лар вакытыннан (безнең эрага кадәр 450 елдан безнең эрага кадәр 100 елга кадәр) билгеләнгән булган.&lt;ref&gt;Upinder Singh (2008). [https://books.google.com/books?id=GW5Gx0HSXKUC&amp;pg=PA202 A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century, p. 202]. Pearson Education India.&lt;/ref&gt; Кшатриялар еш Буддачылар даирәләрендә хөкемдарлар булып танылган.&lt;ref name=Auboyer&gt;{{cite book|author=Jeanne Auboyer|title=Daily Life in Ancient India|year=1965|publisher=Phoenix Press|isbn=1-84212-591-5|pages=26–27|url-access=registration|url=https://archive.org/details/dailylifeinancie0000aubo}}&lt;/ref&gt; Хәтта Һинду җәмгыятьләрендә дә, алар еш Браминнар белән көндәш булганнар, әмма гомумән алар каһиннәр сыйныфының өстенлеген таныганнар.&lt;ref name=Auboyer/&gt;

=== Хәзерге эра ===
1960 елларда [[джаджмани системасы]]ның ничек эшләгәненең контекстын язганда, Паулине Коленда &quot;Кшатрияның каста функциясе авылны җитәкләргә һәм якларга һәм яулап алгач яулап алынган җирләр белән идарә итү&quot; дип билгеләгән. Кшатриялар бу функцияләрне мөмкин булганча үтиләр, һәм түләү буларак &quot;каминнар&quot;га ризык өләшәләр һәм җитәкчелекне тәэмин итәләр.&lt;ref name=&quot;kolenda&quot;&gt;{{cite journal |title=Toward a Model of the Hindu Jajmani System |first=Pauline Mahar |last=Kolenda |journal=Human Organization |volume=22 |issue=1 |date=Spring 1963 |pages=11-31 |jstor=44124164}}&lt;/ref&gt;

==Символлар==
Ритуалларда ''ньягродһа'' (''[[Ficus indica]]'' яки Һиндстан инжиры яки [[баньян]] агачы) ''дандасы'', яки таягы физик яшәүчәнлекне яки &quot;оджас&quot;ны бирү өчен мантра белән билгеләнгән.&lt;ref&gt;Brian K. Smith. [https://books.google.com/books/about/Reflections_On_Resemblance_Ritual_And_Re.html?id=nkruE6UCz54C ''Reflections on Resemblance, Ritual, and Religion''], Motilal Banarsidass Publishe, 1998&lt;/ref&gt;

==Буыннан-буынга күчү==

Ведада берән &quot;ванша&quot; (сызык) кшатриялар искә алынмый. [[Итихаса]]-[[Пурана]] традициясе сызыклары&lt;ref name=&quot;indianhistory&quot;/&gt;: [[Кояш династиясе]] (Сурьяванши);&lt;ref name=&quot;indianhistory&quot;/&gt; һәм [[Ай династиясе]] (Чандраванши) / Сомаванши).&lt;ref name=&quot;indianhistory&quot;/&gt;

Башка сызыклар бар, мәсьәлән, [[Агниванши]] (&quot;ут сызыгы&quot;), биредә баба эпонимы [[Агни]] (ут)тан килеп чыккан,&lt;ref name=&quot;indianhistory&quot;&gt;Indian History: Ancient and medieval, p. 22. Volume 1 of Indian History, Encyclopædia Britannica (India) Pvt. Ltd, 2003.&lt;/ref&gt; һәм [[Нагаванши]] (еланнан туган), бу [[Нага]]лардан килеп чыгышны раслый. Итиһаса-Пурана традициясендә шәһадәте булмаган Нагаванши, язмаларда килеп чыгышын табып булган Нага кабиләләре булган.&lt;ref&gt;Omacanda Hāṇḍā. Naga Cults and Traditions in the Western Himalaya, p. 251. [https://books.google.com/books?id=Xd50t19YpJEC&amp;pg=PA251]&lt;/ref&gt;

{{clear}}

==Шулай ук карарга мөмкин==
*[[Кришна]]
*[[Арджуна]]
*[[Һиндстан каста системасы]]
*[[Бали каста системасы]]
*[[Раджпут кланнары]]
*[[Алгы каста]]лар
*[[Санскритизация]]
*[[AJGAR]]

==Искәрмәләр==

==Өстәмә укырга мөмкин==
*Ramesh Chandra Majumdar, Bharatiya Vidya Bhavan. ''History and Culture of Indian People, The Vedic Age''. Bharatiya Vidya Bhavan, 1996. pp.&amp;nbsp;313–314

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Һинд дине төшенчәләре]]</text>
      <sha1>q5h0x9f3rbcqlxo54ilxk2vobao3ub8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вальмики</title>
    <ns>0</ns>
    <id>228502</id>
    <revision>
      <id>3527918</id>
      <parentid>2398270</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:05:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Беренче шлока */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14309" xml:space="preserve">[[File:Valmiki Ramayana.jpg|thumb|right|Олы фикер иясе Вальмики Рамаянаны иҗад итә. Вальмики [[Брахма]] һәм [[Тулсидас]] белән бәйләнештә. [[Вальмикизм]] дип аталган [[Дхармик]] хәркәте Вальмики тәгълиматына нигезләнгән.]]
'''Вальмики''' ({{IPAc-en|v|ɑː|l|ˈ|m|iː|k|i}};&lt;ref&gt;[http://dictionary.reference.com/browse/valmiki &quot;Valmiki&quot;]. ''[[Random House Webster's Unabridged Dictionary]]''.&lt;/ref&gt; [[Sanskrit]]: वाल्मीकि, ''Вальмики'') [[Санскрит әдәбияты]]нда алдан килүче - [[шагыйрь]] дип дан ителә. ''[[Рамаяна]]'' эпосы якынча безнең эрага кадәр 5-енче гасырдан бирле безнең эрага кадәр беренче гасыр белән төрлечә даталана,&lt;ref&gt;{{cite news|title=All Indian life is here|url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2008/aug/23/art.ramayana|accessdate=27 April 2015|newspaper=The Guardian|date=23 August 2008|quote=&quot;Read 5th Paragraph&quot;}}&lt;/ref&gt; ,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sri Aurobindo on the Indian Epic Ramayana|url=http://uwf.edu/lgoel/documents/asriaurobindoonindianepicramayana.pdf|website=uwf.edu|publisher=''University of West Florida''|accessdate=27 April 2015|page=2|format=PDF|quote=read end paragraph of page 2}}&lt;/ref&gt; һәм авторлыгы аныкы дип күрсәтелә, ул текстка үзенә нигезләнеп шулай әйтелә.&lt;ref name=&quot;Golgman1&quot;&gt;{{cite book | author = Valmiki, Robert P. Goldman | title = {{IAST|The Ramayana of Valmiki}}: An Epic of Ancient India | volume = 1 | publisher = Princeton University Press | year = 1990 | pages = 14–15 | isbn = 0-691-01485-X | url-access = registration | url = https://archive.org/details/ramayanaofva01valm }}&lt;/ref&gt; Ул беренче шагыйрь &quot;Рамаяна&quot; авторы ''Ади Кави'' дип хөрмәт ителә, бу беренче эпик поэма булып тора.

''Рамаяна'', башта Вальмики тарафыннан язылган булган, 24000 [[шлока]]дан һәм 7 [[җыр]]дан (кандалар)дан тора, [[Уттара Канда]]ны кертеп.{{citation needed|date=April 2018|reason=[[Uttara Kanda]] begins with the opposite claim.}} {{IAST|Ramayana}} Ул якынча 480002 сүзләрдән гыйбарәт, алар &quot;[[Махабхарата]]&quot;ның тулы текстының озынлыгының чиреге булып тора яисә &quot;[[Илиада]]&quot;ның озынлыгының якынча дүрт мәртәбә күбрәге булып тора. Ул [[Косала]] Патшалыгының ''Рамаяна'' [[Айодхья]] шәһәренең принц [[Рама]]ның кыйссасын сөйли, аның хатыны [[Сита]] [[Ланка]]ның шәйтан патша [[Равана]] тарафыннан урланган була. Вальмики ''Рамаяна''сы төрлечә безнең эрага кадәр 500 елдан безнең эрага кадәр 100 ел белән даталана.&lt;ref&gt;{{cite web|title=harking back : Myths and facts of the beginnings of Lahore|url=http://www.dawn.com/news/1111338}}&lt;/ref&gt; яки &quot;Махабхарата&quot;ның иртә юрамаларының белән якынча замандаш булып тора.&lt;ref&gt;Goldman, Robert P., ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'' pp. 23&lt;/ref&gt; Күп традицион эпослар белән кебек, ул интерполяцияләр һәм мөхәррирләү аша узып даталауны мөмкин булмаслык итеп ясаган.

Британия сатирачысы [[Обрей Менен]] әйтүенчә Вальмики, &quot;әдәби даһи буларак танылган&quot; булган һәм шулай итеп ул, &quot;законсыз&quot; булган фараз иткәнчә, &quot;[[фәлсәфи скептицизмы]],&quot; өчен&lt;ref&gt;Menen, Aubrey (1954). &quot;Introduction&quot;, ''The Ramayana'', p.4. Charles Scribner's Sons: New York. {{pre-ISBN}}. {{LCC|54-5919}}. {{LCCN|54035716}}.&lt;/ref&gt; ул &quot;Һиндстан Яктыртылуы&quot; чорының өлеше булып тора.&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Indian Enlightenment&quot;, p.9.&lt;/ref&gt; Вальмики шулай ук Раманың замандашы дип цитаталана. Менен раслаганча Вальмики, &quot;бөтен тарихта үзен үз иншасына керткән беренче автор&quot;&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Heritage of the Gluttons&quot;, p.81.&lt;/ref&gt; Рама Вальмикины куылу вакытында очраткан һәм аның белән бергә эшләгән. Вальмики [[Сита]]га Рама аннан баш тарткач бакчасында сыену урыны биргән. [[Куша]] һәм [[Лава]], Шри Раманың Ситадан игезәк угыллары. Вальмики Рамаянаны Куша һәм Лавага өйрәткән, алар соңрак илаһи кыйссаны Айодхьяда Ашвамедха дәвамында яджнада җәмәгать рәхәте өчен җырлый башлаган, Патша Раманы алардан кем булганнарын сорган һәм соңрак Вальмики бакчасын Ситаның чынлап та куылганын исбатлар өчен. Соңрак ул аларны патша сараена чакырган. Куша һәм Лава шуннан соң Рама кыйссасын шунда җырлаган һәм бу шул ике баланың нәрсә булса да җырланса да чынлап та дөрес икәнлегенең раславы булып тора.
== Иртә тормышы ==
Вальмики Агни Шарма буларак [[Бхригу]] готрасының Прачета исемле Браминның (шулай ук Сумали буларак мәгълүм) гаиләсендә туган,&lt;ref&gt;{{cite book|title=Sages, Nymphs, and Deities: Excursions in Indian Mythology|url=https://books.google.com/books?id=DInXAAAAMAAJ&amp;q=agnisharma&amp;dq=agnisharma&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiLwsP4uNrTAhVJso8KHR-bCaY4ChDoAQg5MAY|publisher=The Author|year=1998|author=Vishwanath S. Naravane|page=86}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=History Of Ancient India (a New Version) : From 7300 Bb To 4250 Bc,|url=https://books.google.com/books?id=b7gOBW8oDFgC|publisher=Atlantic Publishers &amp; Dist|year=2006|page=720}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Mythology of Vishnu and His Incarnations|url=https://books.google.com/books?id=_XrFh2S8nlEC|publisher=Gyan Publishing House|year=2009|page=166}}&lt;/ref&gt; Риваять буенча ул бер мәртәбә бөек олы фикер иясе [[Нарада]] белән очрашкан һәм вазифалар турында сөйләшкән. Нарада сүзләре белән илһамланып Агни Шарма аскеза башкара башлаган һәм &quot;Мара&quot; сүзен җырлый башлаган, аның мәгънәсе &quot;үтерергә&quot; булган. Берничә ел аскеза башкарганнан соң, сүз &quot;Рама&quot; булып киткән, бу Ходай Вишну исеме. Агни Шарма янында гаять зур кырмыска оялары формалашкан һәм шуннан соң ул Вальмики исеменә лаек булган. Вальмики исемен алган Агни Шарма язмаларны Нарададан өйрәнгән һәм бөтен кеше тарафыннан хөрмәт ителгән аскетикларның иң алдынгысы булып киткән.

== Беренче шлока ==
[[File:Narada visits Valmiki.jpg|thumb|250px|Яшь олы фикер иясе [[Нарада]] ак сакаллы Вальмикиның бакчасында.]]

Вальмики көн саен коенулары өчен Ганга елгасына барган. [[Бхарадваджа]] исемле өйрәнчек аның киемнәрен алып бара иде. Юлында алар [[Тамса]] Елгасы агымы аша чыкканнар. Агымга карап, Вальмики өйрәнчегенә шулай дип әйткән, &quot;Карагыз, бу су бик чиста, яхшы кешенең акылы кебек! Мин биредә бүген коенырмын.&quot; Ул агымга керү өчен яраклы урынны эзләгәндә, ул [[Торна]]лар парының ярәшкәнен күргән. Вальмики бу бәхетле кошларны күреп бик шатланган. Кинәт, ук белән атылып, ир кош шул урында үлгән. Бу фаҗигане күреп, ана кош агониядә кычкырган һәм шоктан үлгән. Вальмикиның йөрәге бу аяныч күренештән эрегән. Ул әйләнеп кем кошны үтергәнен карый. Ул якында җәя һәм уклар белән аучыны күргән. Вальмики бик ачуланган булып киткән. Аның иреннәре ачылган һәм ул шулай дип кычкырган,

: मा निषाद प्रतिष्ठां त्वमगमः शाश्वतीः समाः।
: यत्क्रौञ्चमिथुनादेकमवधीः काममोहितम्॥'
:''mā niṣāda pratiṣṭhā tvamagamaḥ śāśvatīḥ samāḥ''
:''yat krauñcamithunādekam avadhīḥ kāmamohitam''&lt;ref&gt;[http://www.sacred-texts.com/hin/rys/rys1002.htm Sacred-Texts.com] IAST encoded transliteration (modified from original source to accurately reflect sandhi rules)&lt;/ref&gt;

:''You will find no rest for the long years of Eternity''
:''For you killed a bird in love and unsuspecting'' &lt;ref&gt;Buck, William and van Nooten, B. A. ''Ramayana''. 2000, page 7&lt;/ref&gt;

Спонтан рәвештә Вальмикиның ярсуыннан һәм фаҗигәсеннән пәйда булып, бу [[Санскрит әдәбияты]]нда беренче шлока булып санала. Вальмики соңрак шул ук үлчәм белән Ходай [[Брахма]] алкышлары белән тулы Рамаянаны инша иткән, бу үлчәмне ул шлока буларак дүртенче булып инша иткән. Шулай итеп бу шлока [[Һинд дине]] әдәбиятында беренче шлока буларак хөрмәт ителә. Вальмики &quot;Ади Кави&quot; һәм Рамаянаның, беренче шагыйре буларак хөрмәт ителә.

Ул ''[[Рамаяна]]''ны өйрәткән беренче өйрәнчекләр булып [[Куша]] һәм [[Лава]], [[Рама]]ның уллары булганнар:

: प्रचेत्सोऽहं दशमः पुत्रो राघवनंन्दन |
: न स्मराम्यनृतं वाक्यमिमौ तु तव पुत्रकौ || 96:16

Башка шигырьдә, ул [[Бһаргава]] олы фикер иясе токымы дип раслана:

: संनिबद्धं हि श्लोकानां चतुर्विंशत्सहस्रकम् |
: उपाख्यानशतं चैव भार्गवेण तपस्विना || 94:24

== Инкарнация ==

[[File:Hermitage of Valmiki, Folio from the &quot;Nadaun&quot; Ramayana (Adventures of Rama) LACMA AC1999.127.45.jpg|thumb|250px|Вальмики бакчасында Сита.]]

''Вишнудхармоттара Пурана''да расланганча Вальмики [[Трета Юга]]да Рамаянаны инша иткән [[Брахма]] формасында туган һәм белем алырга теләгән кешеләр Вальмикига табынырга тиеш дип әйтелгән.&lt;ref&gt;''Mythology of Vishnu and His Incarnations'' by Manohar Laxman Varadpande (2009), p. 166.&lt;/ref&gt; Ул соңыннан [[Рамаяна]]ның [[Авадхи]] - [[Һинди]] юрамасын [[Рамчаритаманас]]ны инша иткән [[Тулсидас]] буларак реинкарнацияләгән.

== Гыйбадәтханәләр ==

[[File:Ravivarmapress_Rama_family.jpg|thumb|250px|Тәхеттә [[Сита]] белән [[Рама]], аларның тезләрендә балалары [[Лава]] һәм [[Куша]] утыралар. Тәхет артында, [[Лакшмана]], Бхарата һәм [[Шатругһна]] торалар. [[Хануман]] тәхет артында Рамага баш ия. Вальмики сулда тора.]]

[[Ченнаи]]да, [[Тируванмийюр]] даирәсендә бу урын Олы Фикер Иясе Вальмики, Тһиру-Вальмики-Оордан алынган дип ышаныла. Бу урында Вальмикига гыйбадәтханә урнашкан, аңа 1300 ел дип ышаныла.&lt;ref&gt;http://www.columbuslost.com/2015/01/maharishi-valmiki-temple-at.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.thehindu.com/thehindu/mp/2003/01/23/stories/2003012300110300.htm&lt;/ref&gt;

Шулай ук карарга мөмкин:
* [[Карнатака]]да, [[Раджанаһалли]]да Шри Вальмики Мата Маһа Самстһана

== Популяр мәдәнияттә ==
1963 елда Каннада фильмы ''Вальмики'' төшерелгән булган, төп рольне Доктор [[Раджкумар]] башкарган.

== Шулай ук карарга мөмкин ==

* [[Бальмики кастасы]]
* [[Бальмики сектасы]]
* [[Чуһра]]
* [[Шри Рама]]

== Искәрмәләр ==

== Тышкы сылтамалар ==

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Шәхесләр]]</text>
      <sha1>iq8ik3bk07l2zhobxodexdozy61fgry</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527919</id>
      <parentid>3527918</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:06:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Шулай ук карарга мөмкин */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14382" xml:space="preserve">[[File:Valmiki Ramayana.jpg|thumb|right|Олы фикер иясе Вальмики Рамаянаны иҗад итә. Вальмики [[Брахма]] һәм [[Тулсидас]] белән бәйләнештә. [[Вальмикизм]] дип аталган [[Дхармик]] хәркәте Вальмики тәгълиматына нигезләнгән.]]
'''Вальмики''' ({{IPAc-en|v|ɑː|l|ˈ|m|iː|k|i}};&lt;ref&gt;[http://dictionary.reference.com/browse/valmiki &quot;Valmiki&quot;]. ''[[Random House Webster's Unabridged Dictionary]]''.&lt;/ref&gt; [[Sanskrit]]: वाल्मीकि, ''Вальмики'') [[Санскрит әдәбияты]]нда алдан килүче - [[шагыйрь]] дип дан ителә. ''[[Рамаяна]]'' эпосы якынча безнең эрага кадәр 5-енче гасырдан бирле безнең эрага кадәр беренче гасыр белән төрлечә даталана,&lt;ref&gt;{{cite news|title=All Indian life is here|url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2008/aug/23/art.ramayana|accessdate=27 April 2015|newspaper=The Guardian|date=23 August 2008|quote=&quot;Read 5th Paragraph&quot;}}&lt;/ref&gt; ,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sri Aurobindo on the Indian Epic Ramayana|url=http://uwf.edu/lgoel/documents/asriaurobindoonindianepicramayana.pdf|website=uwf.edu|publisher=''University of West Florida''|accessdate=27 April 2015|page=2|format=PDF|quote=read end paragraph of page 2}}&lt;/ref&gt; һәм авторлыгы аныкы дип күрсәтелә, ул текстка үзенә нигезләнеп шулай әйтелә.&lt;ref name=&quot;Golgman1&quot;&gt;{{cite book | author = Valmiki, Robert P. Goldman | title = {{IAST|The Ramayana of Valmiki}}: An Epic of Ancient India | volume = 1 | publisher = Princeton University Press | year = 1990 | pages = 14–15 | isbn = 0-691-01485-X | url-access = registration | url = https://archive.org/details/ramayanaofva01valm }}&lt;/ref&gt; Ул беренче шагыйрь &quot;Рамаяна&quot; авторы ''Ади Кави'' дип хөрмәт ителә, бу беренче эпик поэма булып тора.

''Рамаяна'', башта Вальмики тарафыннан язылган булган, 24000 [[шлока]]дан һәм 7 [[җыр]]дан (кандалар)дан тора, [[Уттара Канда]]ны кертеп.{{citation needed|date=April 2018|reason=[[Uttara Kanda]] begins with the opposite claim.}} {{IAST|Ramayana}} Ул якынча 480002 сүзләрдән гыйбарәт, алар &quot;[[Махабхарата]]&quot;ның тулы текстының озынлыгының чиреге булып тора яисә &quot;[[Илиада]]&quot;ның озынлыгының якынча дүрт мәртәбә күбрәге булып тора. Ул [[Косала]] Патшалыгының ''Рамаяна'' [[Айодхья]] шәһәренең принц [[Рама]]ның кыйссасын сөйли, аның хатыны [[Сита]] [[Ланка]]ның шәйтан патша [[Равана]] тарафыннан урланган була. Вальмики ''Рамаяна''сы төрлечә безнең эрага кадәр 500 елдан безнең эрага кадәр 100 ел белән даталана.&lt;ref&gt;{{cite web|title=harking back : Myths and facts of the beginnings of Lahore|url=http://www.dawn.com/news/1111338}}&lt;/ref&gt; яки &quot;Махабхарата&quot;ның иртә юрамаларының белән якынча замандаш булып тора.&lt;ref&gt;Goldman, Robert P., ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'' pp. 23&lt;/ref&gt; Күп традицион эпослар белән кебек, ул интерполяцияләр һәм мөхәррирләү аша узып даталауны мөмкин булмаслык итеп ясаган.

Британия сатирачысы [[Обрей Менен]] әйтүенчә Вальмики, &quot;әдәби даһи буларак танылган&quot; булган һәм шулай итеп ул, &quot;законсыз&quot; булган фараз иткәнчә, &quot;[[фәлсәфи скептицизмы]],&quot; өчен&lt;ref&gt;Menen, Aubrey (1954). &quot;Introduction&quot;, ''The Ramayana'', p.4. Charles Scribner's Sons: New York. {{pre-ISBN}}. {{LCC|54-5919}}. {{LCCN|54035716}}.&lt;/ref&gt; ул &quot;Һиндстан Яктыртылуы&quot; чорының өлеше булып тора.&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Indian Enlightenment&quot;, p.9.&lt;/ref&gt; Вальмики шулай ук Раманың замандашы дип цитаталана. Менен раслаганча Вальмики, &quot;бөтен тарихта үзен үз иншасына керткән беренче автор&quot;&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Heritage of the Gluttons&quot;, p.81.&lt;/ref&gt; Рама Вальмикины куылу вакытында очраткан һәм аның белән бергә эшләгән. Вальмики [[Сита]]га Рама аннан баш тарткач бакчасында сыену урыны биргән. [[Куша]] һәм [[Лава]], Шри Раманың Ситадан игезәк угыллары. Вальмики Рамаянаны Куша һәм Лавага өйрәткән, алар соңрак илаһи кыйссаны Айодхьяда Ашвамедха дәвамында яджнада җәмәгать рәхәте өчен җырлый башлаган, Патша Раманы алардан кем булганнарын сорган һәм соңрак Вальмики бакчасын Ситаның чынлап та куылганын исбатлар өчен. Соңрак ул аларны патша сараена чакырган. Куша һәм Лава шуннан соң Рама кыйссасын шунда җырлаган һәм бу шул ике баланың нәрсә булса да җырланса да чынлап та дөрес икәнлегенең раславы булып тора.
== Иртә тормышы ==
Вальмики Агни Шарма буларак [[Бхригу]] готрасының Прачета исемле Браминның (шулай ук Сумали буларак мәгълүм) гаиләсендә туган,&lt;ref&gt;{{cite book|title=Sages, Nymphs, and Deities: Excursions in Indian Mythology|url=https://books.google.com/books?id=DInXAAAAMAAJ&amp;q=agnisharma&amp;dq=agnisharma&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiLwsP4uNrTAhVJso8KHR-bCaY4ChDoAQg5MAY|publisher=The Author|year=1998|author=Vishwanath S. Naravane|page=86}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=History Of Ancient India (a New Version) : From 7300 Bb To 4250 Bc,|url=https://books.google.com/books?id=b7gOBW8oDFgC|publisher=Atlantic Publishers &amp; Dist|year=2006|page=720}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Mythology of Vishnu and His Incarnations|url=https://books.google.com/books?id=_XrFh2S8nlEC|publisher=Gyan Publishing House|year=2009|page=166}}&lt;/ref&gt; Риваять буенча ул бер мәртәбә бөек олы фикер иясе [[Нарада]] белән очрашкан һәм вазифалар турында сөйләшкән. Нарада сүзләре белән илһамланып Агни Шарма аскеза башкара башлаган һәм &quot;Мара&quot; сүзен җырлый башлаган, аның мәгънәсе &quot;үтерергә&quot; булган. Берничә ел аскеза башкарганнан соң, сүз &quot;Рама&quot; булып киткән, бу Ходай Вишну исеме. Агни Шарма янында гаять зур кырмыска оялары формалашкан һәм шуннан соң ул Вальмики исеменә лаек булган. Вальмики исемен алган Агни Шарма язмаларны Нарададан өйрәнгән һәм бөтен кеше тарафыннан хөрмәт ителгән аскетикларның иң алдынгысы булып киткән.

== Беренче шлока ==
[[File:Narada visits Valmiki.jpg|thumb|250px|Яшь олы фикер иясе [[Нарада]] ак сакаллы Вальмикиның бакчасында.]]

Вальмики көн саен коенулары өчен Ганга елгасына барган. [[Бхарадваджа]] исемле өйрәнчек аның киемнәрен алып бара иде. Юлында алар [[Тамса]] Елгасы агымы аша чыкканнар. Агымга карап, Вальмики өйрәнчегенә шулай дип әйткән, &quot;Карагыз, бу су бик чиста, яхшы кешенең акылы кебек! Мин биредә бүген коенырмын.&quot; Ул агымга керү өчен яраклы урынны эзләгәндә, ул [[Торна]]лар парының ярәшкәнен күргән. Вальмики бу бәхетле кошларны күреп бик шатланган. Кинәт, ук белән атылып, ир кош шул урында үлгән. Бу фаҗигане күреп, ана кош агониядә кычкырган һәм шоктан үлгән. Вальмикиның йөрәге бу аяныч күренештән эрегән. Ул әйләнеп кем кошны үтергәнен карый. Ул якында җәя һәм уклар белән аучыны күргән. Вальмики бик ачуланган булып киткән. Аның иреннәре ачылган һәм ул шулай дип кычкырган,

: मा निषाद प्रतिष्ठां त्वमगमः शाश्वतीः समाः।
: यत्क्रौञ्चमिथुनादेकमवधीः काममोहितम्॥'
:''mā niṣāda pratiṣṭhā tvamagamaḥ śāśvatīḥ samāḥ''
:''yat krauñcamithunādekam avadhīḥ kāmamohitam''&lt;ref&gt;[http://www.sacred-texts.com/hin/rys/rys1002.htm Sacred-Texts.com] IAST encoded transliteration (modified from original source to accurately reflect sandhi rules)&lt;/ref&gt;

:''You will find no rest for the long years of Eternity''
:''For you killed a bird in love and unsuspecting'' &lt;ref&gt;Buck, William and van Nooten, B. A. ''Ramayana''. 2000, page 7&lt;/ref&gt;

Спонтан рәвештә Вальмикиның ярсуыннан һәм фаҗигәсеннән пәйда булып, бу [[Санскрит әдәбияты]]нда беренче шлока булып санала. Вальмики соңрак шул ук үлчәм белән Ходай [[Брахма]] алкышлары белән тулы Рамаянаны инша иткән, бу үлчәмне ул шлока буларак дүртенче булып инша иткән. Шулай итеп бу шлока [[Һинд дине]] әдәбиятында беренче шлока буларак хөрмәт ителә. Вальмики &quot;Ади Кави&quot; һәм Рамаянаның, беренче шагыйре буларак хөрмәт ителә.

Ул ''[[Рамаяна]]''ны өйрәткән беренче өйрәнчекләр булып [[Куша]] һәм [[Лава]], [[Рама]]ның уллары булганнар:

: प्रचेत्सोऽहं दशमः पुत्रो राघवनंन्दन |
: न स्मराम्यनृतं वाक्यमिमौ तु तव पुत्रकौ || 96:16

Башка шигырьдә, ул [[Бһаргава]] олы фикер иясе токымы дип раслана:

: संनिबद्धं हि श्लोकानां चतुर्विंशत्सहस्रकम् |
: उपाख्यानशतं चैव भार्गवेण तपस्विना || 94:24

== Инкарнация ==

[[File:Hermitage of Valmiki, Folio from the &quot;Nadaun&quot; Ramayana (Adventures of Rama) LACMA AC1999.127.45.jpg|thumb|250px|Вальмики бакчасында Сита.]]

''Вишнудхармоттара Пурана''да расланганча Вальмики [[Трета Юга]]да Рамаянаны инша иткән [[Брахма]] формасында туган һәм белем алырга теләгән кешеләр Вальмикига табынырга тиеш дип әйтелгән.&lt;ref&gt;''Mythology of Vishnu and His Incarnations'' by Manohar Laxman Varadpande (2009), p. 166.&lt;/ref&gt; Ул соңыннан [[Рамаяна]]ның [[Авадхи]] - [[Һинди]] юрамасын [[Рамчаритаманас]]ны инша иткән [[Тулсидас]] буларак реинкарнацияләгән.

== Гыйбадәтханәләр ==

[[File:Ravivarmapress_Rama_family.jpg|thumb|250px|Тәхеттә [[Сита]] белән [[Рама]], аларның тезләрендә балалары [[Лава]] һәм [[Куша]] утыралар. Тәхет артында, [[Лакшмана]], Бхарата һәм [[Шатругһна]] торалар. [[Хануман]] тәхет артында Рамага баш ия. Вальмики сулда тора.]]

[[Ченнаи]]да, [[Тируванмийюр]] даирәсендә бу урын Олы Фикер Иясе Вальмики, Тһиру-Вальмики-Оордан алынган дип ышаныла. Бу урында Вальмикига гыйбадәтханә урнашкан, аңа 1300 ел дип ышаныла.&lt;ref&gt;http://www.columbuslost.com/2015/01/maharishi-valmiki-temple-at.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.thehindu.com/thehindu/mp/2003/01/23/stories/2003012300110300.htm&lt;/ref&gt;

Шулай ук карарга мөмкин:
* [[Карнатака]]да, [[Раджанаһалли]]да Шри Вальмики Мата Маһа Самстһана

== Популяр мәдәнияттә ==
1963 елда Каннада фильмы ''Вальмики'' төшерелгән булган, төп рольне Доктор [[Раджкумар]] башкарган.

== Шулай ук карарга мөмкин ==
* [[Вальмики (кратер)]]
* [[Вальмики мандир]]
* [[Бальмики кастасы]]
* [[Бальмики сектасы]]
* [[Чуһра]]
* [[Шри Рама]]

== Искәрмәләр ==

== Тышкы сылтамалар ==

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Шәхесләр]]</text>
      <sha1>lrjiq7qylx2ui8cs62fdbkyprr11lxw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527929</id>
      <parentid>3527919</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:19:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Популяр мәдәнияттә */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15518" xml:space="preserve">[[File:Valmiki Ramayana.jpg|thumb|right|Олы фикер иясе Вальмики Рамаянаны иҗад итә. Вальмики [[Брахма]] һәм [[Тулсидас]] белән бәйләнештә. [[Вальмикизм]] дип аталган [[Дхармик]] хәркәте Вальмики тәгълиматына нигезләнгән.]]
'''Вальмики''' ({{IPAc-en|v|ɑː|l|ˈ|m|iː|k|i}};&lt;ref&gt;[http://dictionary.reference.com/browse/valmiki &quot;Valmiki&quot;]. ''[[Random House Webster's Unabridged Dictionary]]''.&lt;/ref&gt; [[Sanskrit]]: वाल्मीकि, ''Вальмики'') [[Санскрит әдәбияты]]нда алдан килүче - [[шагыйрь]] дип дан ителә. ''[[Рамаяна]]'' эпосы якынча безнең эрага кадәр 5-енче гасырдан бирле безнең эрага кадәр беренче гасыр белән төрлечә даталана,&lt;ref&gt;{{cite news|title=All Indian life is here|url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2008/aug/23/art.ramayana|accessdate=27 April 2015|newspaper=The Guardian|date=23 August 2008|quote=&quot;Read 5th Paragraph&quot;}}&lt;/ref&gt; ,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sri Aurobindo on the Indian Epic Ramayana|url=http://uwf.edu/lgoel/documents/asriaurobindoonindianepicramayana.pdf|website=uwf.edu|publisher=''University of West Florida''|accessdate=27 April 2015|page=2|format=PDF|quote=read end paragraph of page 2}}&lt;/ref&gt; һәм авторлыгы аныкы дип күрсәтелә, ул текстка үзенә нигезләнеп шулай әйтелә.&lt;ref name=&quot;Golgman1&quot;&gt;{{cite book | author = Valmiki, Robert P. Goldman | title = {{IAST|The Ramayana of Valmiki}}: An Epic of Ancient India | volume = 1 | publisher = Princeton University Press | year = 1990 | pages = 14–15 | isbn = 0-691-01485-X | url-access = registration | url = https://archive.org/details/ramayanaofva01valm }}&lt;/ref&gt; Ул беренче шагыйрь &quot;Рамаяна&quot; авторы ''Ади Кави'' дип хөрмәт ителә, бу беренче эпик поэма булып тора.

''Рамаяна'', башта Вальмики тарафыннан язылган булган, 24000 [[шлока]]дан һәм 7 [[җыр]]дан (кандалар)дан тора, [[Уттара Канда]]ны кертеп.{{citation needed|date=April 2018|reason=[[Uttara Kanda]] begins with the opposite claim.}} {{IAST|Ramayana}} Ул якынча 480002 сүзләрдән гыйбарәт, алар &quot;[[Махабхарата]]&quot;ның тулы текстының озынлыгының чиреге булып тора яисә &quot;[[Илиада]]&quot;ның озынлыгының якынча дүрт мәртәбә күбрәге булып тора. Ул [[Косала]] Патшалыгының ''Рамаяна'' [[Айодхья]] шәһәренең принц [[Рама]]ның кыйссасын сөйли, аның хатыны [[Сита]] [[Ланка]]ның шәйтан патша [[Равана]] тарафыннан урланган була. Вальмики ''Рамаяна''сы төрлечә безнең эрага кадәр 500 елдан безнең эрага кадәр 100 ел белән даталана.&lt;ref&gt;{{cite web|title=harking back : Myths and facts of the beginnings of Lahore|url=http://www.dawn.com/news/1111338}}&lt;/ref&gt; яки &quot;Махабхарата&quot;ның иртә юрамаларының белән якынча замандаш булып тора.&lt;ref&gt;Goldman, Robert P., ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'' pp. 23&lt;/ref&gt; Күп традицион эпослар белән кебек, ул интерполяцияләр һәм мөхәррирләү аша узып даталауны мөмкин булмаслык итеп ясаган.

Британия сатирачысы [[Обрей Менен]] әйтүенчә Вальмики, &quot;әдәби даһи буларак танылган&quot; булган һәм шулай итеп ул, &quot;законсыз&quot; булган фараз иткәнчә, &quot;[[фәлсәфи скептицизмы]],&quot; өчен&lt;ref&gt;Menen, Aubrey (1954). &quot;Introduction&quot;, ''The Ramayana'', p.4. Charles Scribner's Sons: New York. {{pre-ISBN}}. {{LCC|54-5919}}. {{LCCN|54035716}}.&lt;/ref&gt; ул &quot;Һиндстан Яктыртылуы&quot; чорының өлеше булып тора.&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Indian Enlightenment&quot;, p.9.&lt;/ref&gt; Вальмики шулай ук Раманың замандашы дип цитаталана. Менен раслаганча Вальмики, &quot;бөтен тарихта үзен үз иншасына керткән беренче автор&quot;&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Heritage of the Gluttons&quot;, p.81.&lt;/ref&gt; Рама Вальмикины куылу вакытында очраткан һәм аның белән бергә эшләгән. Вальмики [[Сита]]га Рама аннан баш тарткач бакчасында сыену урыны биргән. [[Куша]] һәм [[Лава]], Шри Раманың Ситадан игезәк угыллары. Вальмики Рамаянаны Куша һәм Лавага өйрәткән, алар соңрак илаһи кыйссаны Айодхьяда Ашвамедха дәвамында яджнада җәмәгать рәхәте өчен җырлый башлаган, Патша Раманы алардан кем булганнарын сорган һәм соңрак Вальмики бакчасын Ситаның чынлап та куылганын исбатлар өчен. Соңрак ул аларны патша сараена чакырган. Куша һәм Лава шуннан соң Рама кыйссасын шунда җырлаган һәм бу шул ике баланың нәрсә булса да җырланса да чынлап та дөрес икәнлегенең раславы булып тора.
== Иртә тормышы ==
Вальмики Агни Шарма буларак [[Бхригу]] готрасының Прачета исемле Браминның (шулай ук Сумали буларак мәгълүм) гаиләсендә туган,&lt;ref&gt;{{cite book|title=Sages, Nymphs, and Deities: Excursions in Indian Mythology|url=https://books.google.com/books?id=DInXAAAAMAAJ&amp;q=agnisharma&amp;dq=agnisharma&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiLwsP4uNrTAhVJso8KHR-bCaY4ChDoAQg5MAY|publisher=The Author|year=1998|author=Vishwanath S. Naravane|page=86}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=History Of Ancient India (a New Version) : From 7300 Bb To 4250 Bc,|url=https://books.google.com/books?id=b7gOBW8oDFgC|publisher=Atlantic Publishers &amp; Dist|year=2006|page=720}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Mythology of Vishnu and His Incarnations|url=https://books.google.com/books?id=_XrFh2S8nlEC|publisher=Gyan Publishing House|year=2009|page=166}}&lt;/ref&gt; Риваять буенча ул бер мәртәбә бөек олы фикер иясе [[Нарада]] белән очрашкан һәм вазифалар турында сөйләшкән. Нарада сүзләре белән илһамланып Агни Шарма аскеза башкара башлаган һәм &quot;Мара&quot; сүзен җырлый башлаган, аның мәгънәсе &quot;үтерергә&quot; булган. Берничә ел аскеза башкарганнан соң, сүз &quot;Рама&quot; булып киткән, бу Ходай Вишну исеме. Агни Шарма янында гаять зур кырмыска оялары формалашкан һәм шуннан соң ул Вальмики исеменә лаек булган. Вальмики исемен алган Агни Шарма язмаларны Нарададан өйрәнгән һәм бөтен кеше тарафыннан хөрмәт ителгән аскетикларның иң алдынгысы булып киткән.

== Беренче шлока ==
[[File:Narada visits Valmiki.jpg|thumb|250px|Яшь олы фикер иясе [[Нарада]] ак сакаллы Вальмикиның бакчасында.]]

Вальмики көн саен коенулары өчен Ганга елгасына барган. [[Бхарадваджа]] исемле өйрәнчек аның киемнәрен алып бара иде. Юлында алар [[Тамса]] Елгасы агымы аша чыкканнар. Агымга карап, Вальмики өйрәнчегенә шулай дип әйткән, &quot;Карагыз, бу су бик чиста, яхшы кешенең акылы кебек! Мин биредә бүген коенырмын.&quot; Ул агымга керү өчен яраклы урынны эзләгәндә, ул [[Торна]]лар парының ярәшкәнен күргән. Вальмики бу бәхетле кошларны күреп бик шатланган. Кинәт, ук белән атылып, ир кош шул урында үлгән. Бу фаҗигане күреп, ана кош агониядә кычкырган һәм шоктан үлгән. Вальмикиның йөрәге бу аяныч күренештән эрегән. Ул әйләнеп кем кошны үтергәнен карый. Ул якында җәя һәм уклар белән аучыны күргән. Вальмики бик ачуланган булып киткән. Аның иреннәре ачылган һәм ул шулай дип кычкырган,

: मा निषाद प्रतिष्ठां त्वमगमः शाश्वतीः समाः।
: यत्क्रौञ्चमिथुनादेकमवधीः काममोहितम्॥'
:''mā niṣāda pratiṣṭhā tvamagamaḥ śāśvatīḥ samāḥ''
:''yat krauñcamithunādekam avadhīḥ kāmamohitam''&lt;ref&gt;[http://www.sacred-texts.com/hin/rys/rys1002.htm Sacred-Texts.com] IAST encoded transliteration (modified from original source to accurately reflect sandhi rules)&lt;/ref&gt;

:''You will find no rest for the long years of Eternity''
:''For you killed a bird in love and unsuspecting'' &lt;ref&gt;Buck, William and van Nooten, B. A. ''Ramayana''. 2000, page 7&lt;/ref&gt;

Спонтан рәвештә Вальмикиның ярсуыннан һәм фаҗигәсеннән пәйда булып, бу [[Санскрит әдәбияты]]нда беренче шлока булып санала. Вальмики соңрак шул ук үлчәм белән Ходай [[Брахма]] алкышлары белән тулы Рамаянаны инша иткән, бу үлчәмне ул шлока буларак дүртенче булып инша иткән. Шулай итеп бу шлока [[Һинд дине]] әдәбиятында беренче шлока буларак хөрмәт ителә. Вальмики &quot;Ади Кави&quot; һәм Рамаянаның, беренче шагыйре буларак хөрмәт ителә.

Ул ''[[Рамаяна]]''ны өйрәткән беренче өйрәнчекләр булып [[Куша]] һәм [[Лава]], [[Рама]]ның уллары булганнар:

: प्रचेत्सोऽहं दशमः पुत्रो राघवनंन्दन |
: न स्मराम्यनृतं वाक्यमिमौ तु तव पुत्रकौ || 96:16

Башка шигырьдә, ул [[Бһаргава]] олы фикер иясе токымы дип раслана:

: संनिबद्धं हि श्लोकानां चतुर्विंशत्सहस्रकम् |
: उपाख्यानशतं चैव भार्गवेण तपस्विना || 94:24

== Инкарнация ==

[[File:Hermitage of Valmiki, Folio from the &quot;Nadaun&quot; Ramayana (Adventures of Rama) LACMA AC1999.127.45.jpg|thumb|250px|Вальмики бакчасында Сита.]]

''Вишнудхармоттара Пурана''да расланганча Вальмики [[Трета Юга]]да Рамаянаны инша иткән [[Брахма]] формасында туган һәм белем алырга теләгән кешеләр Вальмикига табынырга тиеш дип әйтелгән.&lt;ref&gt;''Mythology of Vishnu and His Incarnations'' by Manohar Laxman Varadpande (2009), p. 166.&lt;/ref&gt; Ул соңыннан [[Рамаяна]]ның [[Авадхи]] - [[Һинди]] юрамасын [[Рамчаритаманас]]ны инша иткән [[Тулсидас]] буларак реинкарнацияләгән.

== Гыйбадәтханәләр ==

[[File:Ravivarmapress_Rama_family.jpg|thumb|250px|Тәхеттә [[Сита]] белән [[Рама]], аларның тезләрендә балалары [[Лава]] һәм [[Куша]] утыралар. Тәхет артында, [[Лакшмана]], Бхарата һәм [[Шатругһна]] торалар. [[Хануман]] тәхет артында Рамага баш ия. Вальмики сулда тора.]]

[[Ченнаи]]да, [[Тируванмийюр]] даирәсендә бу урын Олы Фикер Иясе Вальмики, Тһиру-Вальмики-Оордан алынган дип ышаныла. Бу урында Вальмикига гыйбадәтханә урнашкан, аңа 1300 ел дип ышаныла.&lt;ref&gt;http://www.columbuslost.com/2015/01/maharishi-valmiki-temple-at.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.thehindu.com/thehindu/mp/2003/01/23/stories/2003012300110300.htm&lt;/ref&gt;

Шулай ук карарга мөмкин:
* [[Карнатака]]да, [[Раджанаһалли]]да Шри Вальмики Мата Маһа Самстһана

== Популяр мәдәнияттә ==
Шагыйрьнең тормышы буенча берничә Һинд фильмы төшерелгән булган, Джи. Ви. Саненың ''Вальмики''сы (1921) белән башлап; аннан соң Сурендра Нараян Ройның ''Ратнакар''ы (1921), [[Эллис Дунган]]ның ''Вальмики''сы (1946), [[Бһалдҗи Пендһаркар]]ның ''Вальмики''сы (1946), [[Сундар Радо Надкарни]]ның ''[[Вальмики]]'' (1946), [[Си.Эс.Р. Рао]]ның ''[[Вальмики]]сы'' (1963 елда төшерелгән, төп рольне Доктор [[Раджкумар]] башкарган) һәм ''[[Вальмики]]'' (төп рольне [[Н. T. Рама Рао]] башкара; 1963), һәм Арвинд Бһаттның ''Сант Вальмики''сы (1991).&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Ashish Rajadhyaksha|author2=Paul Willemen|title=Encyclopedia of Indian Cinema|url=https://books.google.com/books?id=SLkABAAAQBAJ&amp;pg=PT315|year=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-94318-9|page=315}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;oberoi&quot;&gt;{{cite LIIofIndia|litigants=Suresh Oberoi and Ors v. Dev Singh Assur and Ors|link=|court=INPBHC|year=1991|num=10311 |parallelcite=|date=01-02-1991|courtname=auto|juris=}}&lt;/ref&gt;.

== Шулай ук карарга мөмкин ==
* [[Вальмики (кратер)]]
* [[Вальмики мандир]]
* [[Бальмики кастасы]]
* [[Бальмики сектасы]]
* [[Чуһра]]
* [[Шри Рама]]

== Искәрмәләр ==

== Тышкы сылтамалар ==

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Шәхесләр]]</text>
      <sha1>d84nv42sl1tki999dyqwatrleht1jkr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527943</id>
      <parentid>3527929</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:32:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Популяр мәдәнияттә */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15620" xml:space="preserve">[[File:Valmiki Ramayana.jpg|thumb|right|Олы фикер иясе Вальмики Рамаянаны иҗад итә. Вальмики [[Брахма]] һәм [[Тулсидас]] белән бәйләнештә. [[Вальмикизм]] дип аталган [[Дхармик]] хәркәте Вальмики тәгълиматына нигезләнгән.]]
'''Вальмики''' ({{IPAc-en|v|ɑː|l|ˈ|m|iː|k|i}};&lt;ref&gt;[http://dictionary.reference.com/browse/valmiki &quot;Valmiki&quot;]. ''[[Random House Webster's Unabridged Dictionary]]''.&lt;/ref&gt; [[Sanskrit]]: वाल्मीकि, ''Вальмики'') [[Санскрит әдәбияты]]нда алдан килүче - [[шагыйрь]] дип дан ителә. ''[[Рамаяна]]'' эпосы якынча безнең эрага кадәр 5-енче гасырдан бирле безнең эрага кадәр беренче гасыр белән төрлечә даталана,&lt;ref&gt;{{cite news|title=All Indian life is here|url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2008/aug/23/art.ramayana|accessdate=27 April 2015|newspaper=The Guardian|date=23 August 2008|quote=&quot;Read 5th Paragraph&quot;}}&lt;/ref&gt; ,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sri Aurobindo on the Indian Epic Ramayana|url=http://uwf.edu/lgoel/documents/asriaurobindoonindianepicramayana.pdf|website=uwf.edu|publisher=''University of West Florida''|accessdate=27 April 2015|page=2|format=PDF|quote=read end paragraph of page 2}}&lt;/ref&gt; һәм авторлыгы аныкы дип күрсәтелә, ул текстка үзенә нигезләнеп шулай әйтелә.&lt;ref name=&quot;Golgman1&quot;&gt;{{cite book | author = Valmiki, Robert P. Goldman | title = {{IAST|The Ramayana of Valmiki}}: An Epic of Ancient India | volume = 1 | publisher = Princeton University Press | year = 1990 | pages = 14–15 | isbn = 0-691-01485-X | url-access = registration | url = https://archive.org/details/ramayanaofva01valm }}&lt;/ref&gt; Ул беренче шагыйрь &quot;Рамаяна&quot; авторы ''Ади Кави'' дип хөрмәт ителә, бу беренче эпик поэма булып тора.

''Рамаяна'', башта Вальмики тарафыннан язылган булган, 24000 [[шлока]]дан һәм 7 [[җыр]]дан (кандалар)дан тора, [[Уттара Канда]]ны кертеп.{{citation needed|date=April 2018|reason=[[Uttara Kanda]] begins with the opposite claim.}} {{IAST|Ramayana}} Ул якынча 480002 сүзләрдән гыйбарәт, алар &quot;[[Махабхарата]]&quot;ның тулы текстының озынлыгының чиреге булып тора яисә &quot;[[Илиада]]&quot;ның озынлыгының якынча дүрт мәртәбә күбрәге булып тора. Ул [[Косала]] Патшалыгының ''Рамаяна'' [[Айодхья]] шәһәренең принц [[Рама]]ның кыйссасын сөйли, аның хатыны [[Сита]] [[Ланка]]ның шәйтан патша [[Равана]] тарафыннан урланган була. Вальмики ''Рамаяна''сы төрлечә безнең эрага кадәр 500 елдан безнең эрага кадәр 100 ел белән даталана.&lt;ref&gt;{{cite web|title=harking back : Myths and facts of the beginnings of Lahore|url=http://www.dawn.com/news/1111338}}&lt;/ref&gt; яки &quot;Махабхарата&quot;ның иртә юрамаларының белән якынча замандаш булып тора.&lt;ref&gt;Goldman, Robert P., ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'' pp. 23&lt;/ref&gt; Күп традицион эпослар белән кебек, ул интерполяцияләр һәм мөхәррирләү аша узып даталауны мөмкин булмаслык итеп ясаган.

Британия сатирачысы [[Обрей Менен]] әйтүенчә Вальмики, &quot;әдәби даһи буларак танылган&quot; булган һәм шулай итеп ул, &quot;законсыз&quot; булган фараз иткәнчә, &quot;[[фәлсәфи скептицизмы]],&quot; өчен&lt;ref&gt;Menen, Aubrey (1954). &quot;Introduction&quot;, ''The Ramayana'', p.4. Charles Scribner's Sons: New York. {{pre-ISBN}}. {{LCC|54-5919}}. {{LCCN|54035716}}.&lt;/ref&gt; ул &quot;Һиндстан Яктыртылуы&quot; чорының өлеше булып тора.&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Indian Enlightenment&quot;, p.9.&lt;/ref&gt; Вальмики шулай ук Раманың замандашы дип цитаталана. Менен раслаганча Вальмики, &quot;бөтен тарихта үзен үз иншасына керткән беренче автор&quot;&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Heritage of the Gluttons&quot;, p.81.&lt;/ref&gt; Рама Вальмикины куылу вакытында очраткан һәм аның белән бергә эшләгән. Вальмики [[Сита]]га Рама аннан баш тарткач бакчасында сыену урыны биргән. [[Куша]] һәм [[Лава]], Шри Раманың Ситадан игезәк угыллары. Вальмики Рамаянаны Куша һәм Лавага өйрәткән, алар соңрак илаһи кыйссаны Айодхьяда Ашвамедха дәвамында яджнада җәмәгать рәхәте өчен җырлый башлаган, Патша Раманы алардан кем булганнарын сорган һәм соңрак Вальмики бакчасын Ситаның чынлап та куылганын исбатлар өчен. Соңрак ул аларны патша сараена чакырган. Куша һәм Лава шуннан соң Рама кыйссасын шунда җырлаган һәм бу шул ике баланың нәрсә булса да җырланса да чынлап та дөрес икәнлегенең раславы булып тора.
== Иртә тормышы ==
Вальмики Агни Шарма буларак [[Бхригу]] готрасының Прачета исемле Браминның (шулай ук Сумали буларак мәгълүм) гаиләсендә туган,&lt;ref&gt;{{cite book|title=Sages, Nymphs, and Deities: Excursions in Indian Mythology|url=https://books.google.com/books?id=DInXAAAAMAAJ&amp;q=agnisharma&amp;dq=agnisharma&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiLwsP4uNrTAhVJso8KHR-bCaY4ChDoAQg5MAY|publisher=The Author|year=1998|author=Vishwanath S. Naravane|page=86}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=History Of Ancient India (a New Version) : From 7300 Bb To 4250 Bc,|url=https://books.google.com/books?id=b7gOBW8oDFgC|publisher=Atlantic Publishers &amp; Dist|year=2006|page=720}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Mythology of Vishnu and His Incarnations|url=https://books.google.com/books?id=_XrFh2S8nlEC|publisher=Gyan Publishing House|year=2009|page=166}}&lt;/ref&gt; Риваять буенча ул бер мәртәбә бөек олы фикер иясе [[Нарада]] белән очрашкан һәм вазифалар турында сөйләшкән. Нарада сүзләре белән илһамланып Агни Шарма аскеза башкара башлаган һәм &quot;Мара&quot; сүзен җырлый башлаган, аның мәгънәсе &quot;үтерергә&quot; булган. Берничә ел аскеза башкарганнан соң, сүз &quot;Рама&quot; булып киткән, бу Ходай Вишну исеме. Агни Шарма янында гаять зур кырмыска оялары формалашкан һәм шуннан соң ул Вальмики исеменә лаек булган. Вальмики исемен алган Агни Шарма язмаларны Нарададан өйрәнгән һәм бөтен кеше тарафыннан хөрмәт ителгән аскетикларның иң алдынгысы булып киткән.

== Беренче шлока ==
[[File:Narada visits Valmiki.jpg|thumb|250px|Яшь олы фикер иясе [[Нарада]] ак сакаллы Вальмикиның бакчасында.]]

Вальмики көн саен коенулары өчен Ганга елгасына барган. [[Бхарадваджа]] исемле өйрәнчек аның киемнәрен алып бара иде. Юлында алар [[Тамса]] Елгасы агымы аша чыкканнар. Агымга карап, Вальмики өйрәнчегенә шулай дип әйткән, &quot;Карагыз, бу су бик чиста, яхшы кешенең акылы кебек! Мин биредә бүген коенырмын.&quot; Ул агымга керү өчен яраклы урынны эзләгәндә, ул [[Торна]]лар парының ярәшкәнен күргән. Вальмики бу бәхетле кошларны күреп бик шатланган. Кинәт, ук белән атылып, ир кош шул урында үлгән. Бу фаҗигане күреп, ана кош агониядә кычкырган һәм шоктан үлгән. Вальмикиның йөрәге бу аяныч күренештән эрегән. Ул әйләнеп кем кошны үтергәнен карый. Ул якында җәя һәм уклар белән аучыны күргән. Вальмики бик ачуланган булып киткән. Аның иреннәре ачылган һәм ул шулай дип кычкырган,

: मा निषाद प्रतिष्ठां त्वमगमः शाश्वतीः समाः।
: यत्क्रौञ्चमिथुनादेकमवधीः काममोहितम्॥'
:''mā niṣāda pratiṣṭhā tvamagamaḥ śāśvatīḥ samāḥ''
:''yat krauñcamithunādekam avadhīḥ kāmamohitam''&lt;ref&gt;[http://www.sacred-texts.com/hin/rys/rys1002.htm Sacred-Texts.com] IAST encoded transliteration (modified from original source to accurately reflect sandhi rules)&lt;/ref&gt;

:''You will find no rest for the long years of Eternity''
:''For you killed a bird in love and unsuspecting'' &lt;ref&gt;Buck, William and van Nooten, B. A. ''Ramayana''. 2000, page 7&lt;/ref&gt;

Спонтан рәвештә Вальмикиның ярсуыннан һәм фаҗигәсеннән пәйда булып, бу [[Санскрит әдәбияты]]нда беренче шлока булып санала. Вальмики соңрак шул ук үлчәм белән Ходай [[Брахма]] алкышлары белән тулы Рамаянаны инша иткән, бу үлчәмне ул шлока буларак дүртенче булып инша иткән. Шулай итеп бу шлока [[Һинд дине]] әдәбиятында беренче шлока буларак хөрмәт ителә. Вальмики &quot;Ади Кави&quot; һәм Рамаянаның, беренче шагыйре буларак хөрмәт ителә.

Ул ''[[Рамаяна]]''ны өйрәткән беренче өйрәнчекләр булып [[Куша]] һәм [[Лава]], [[Рама]]ның уллары булганнар:

: प्रचेत्सोऽहं दशमः पुत्रो राघवनंन्दन |
: न स्मराम्यनृतं वाक्यमिमौ तु तव पुत्रकौ || 96:16

Башка шигырьдә, ул [[Бһаргава]] олы фикер иясе токымы дип раслана:

: संनिबद्धं हि श्लोकानां चतुर्विंशत्सहस्रकम् |
: उपाख्यानशतं चैव भार्गवेण तपस्विना || 94:24

== Инкарнация ==

[[File:Hermitage of Valmiki, Folio from the &quot;Nadaun&quot; Ramayana (Adventures of Rama) LACMA AC1999.127.45.jpg|thumb|250px|Вальмики бакчасында Сита.]]

''Вишнудхармоттара Пурана''да расланганча Вальмики [[Трета Юга]]да Рамаянаны инша иткән [[Брахма]] формасында туган һәм белем алырга теләгән кешеләр Вальмикига табынырга тиеш дип әйтелгән.&lt;ref&gt;''Mythology of Vishnu and His Incarnations'' by Manohar Laxman Varadpande (2009), p. 166.&lt;/ref&gt; Ул соңыннан [[Рамаяна]]ның [[Авадхи]] - [[Һинди]] юрамасын [[Рамчаритаманас]]ны инша иткән [[Тулсидас]] буларак реинкарнацияләгән.

== Гыйбадәтханәләр ==

[[File:Ravivarmapress_Rama_family.jpg|thumb|250px|Тәхеттә [[Сита]] белән [[Рама]], аларның тезләрендә балалары [[Лава]] һәм [[Куша]] утыралар. Тәхет артында, [[Лакшмана]], Бхарата һәм [[Шатругһна]] торалар. [[Хануман]] тәхет артында Рамага баш ия. Вальмики сулда тора.]]

[[Ченнаи]]да, [[Тируванмийюр]] даирәсендә бу урын Олы Фикер Иясе Вальмики, Тһиру-Вальмики-Оордан алынган дип ышаныла. Бу урында Вальмикига гыйбадәтханә урнашкан, аңа 1300 ел дип ышаныла.&lt;ref&gt;http://www.columbuslost.com/2015/01/maharishi-valmiki-temple-at.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.thehindu.com/thehindu/mp/2003/01/23/stories/2003012300110300.htm&lt;/ref&gt;

Шулай ук карарга мөмкин:
* [[Карнатака]]да, [[Раджанаһалли]]да Шри Вальмики Мата Маһа Самстһана

== Популяр мәдәнияттә ==
Шагыйрьнең тормышы буенча берничә Һинд фильмы төшерелгән булган, Джи. Ви. Саненың ''Вальмики''сы (1921) белән башлап; аннан соң Сурендра Нараян Ройның ''Ратнакар''ы (1921), [[Эллис Дунган]]ның ''Вальмики''сы (1946), [[Бһалдҗи Пендһаркар]]ның ''Вальмики''сы (1946), [[Сундар Радо Надкарни]]ның ''[[Вальмики]]'' (1946), [[Си.Эс.Р. Рао]]ның ''[[Вальмики]]сы'' (1963 елда төшерелгән, төп рольне Доктор [[Раджкумар]] башкарган) һәм ''[[Вальмики]]'' (төп рольне [[Н. T. Рама Рао]] башкара; 1963), һәм Арвинд Бһаттның ''Сант Вальмики''сы (1991).&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Ashish Rajadhyaksha|author2=Paul Willemen|title=Encyclopedia of Indian Cinema|url=https://books.google.com/books?id=SLkABAAAQBAJ&amp;pg=PT315|year=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-94318-9|page=315}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;oberoi&quot;&gt;{{cite LIIofIndia|litigants=Suresh Oberoi and Ors v. Dev Singh Assur and Ors|link=|court=INPBHC|year=1991|num=10311 |parallelcite=|date=01-02-1991|courtname=auto|juris=}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;
[[Вальмики]] хөрмәтенә [[Меркурий]]да [[кратер]] аталган.

== Шулай ук карарга мөмкин ==
* [[Вальмики (кратер)]]
* [[Вальмики мандир]]
* [[Бальмики кастасы]]
* [[Бальмики сектасы]]
* [[Чуһра]]
* [[Шри Рама]]

== Искәрмәләр ==

== Тышкы сылтамалар ==

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Шәхесләр]]</text>
      <sha1>q8w7oo3sa43efwu2dsecgbmk8srzlw6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527944</id>
      <parentid>3527943</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:32:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Популяр мәдәнияттә */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15651" xml:space="preserve">[[File:Valmiki Ramayana.jpg|thumb|right|Олы фикер иясе Вальмики Рамаянаны иҗад итә. Вальмики [[Брахма]] һәм [[Тулсидас]] белән бәйләнештә. [[Вальмикизм]] дип аталган [[Дхармик]] хәркәте Вальмики тәгълиматына нигезләнгән.]]
'''Вальмики''' ({{IPAc-en|v|ɑː|l|ˈ|m|iː|k|i}};&lt;ref&gt;[http://dictionary.reference.com/browse/valmiki &quot;Valmiki&quot;]. ''[[Random House Webster's Unabridged Dictionary]]''.&lt;/ref&gt; [[Sanskrit]]: वाल्मीकि, ''Вальмики'') [[Санскрит әдәбияты]]нда алдан килүче - [[шагыйрь]] дип дан ителә. ''[[Рамаяна]]'' эпосы якынча безнең эрага кадәр 5-енче гасырдан бирле безнең эрага кадәр беренче гасыр белән төрлечә даталана,&lt;ref&gt;{{cite news|title=All Indian life is here|url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2008/aug/23/art.ramayana|accessdate=27 April 2015|newspaper=The Guardian|date=23 August 2008|quote=&quot;Read 5th Paragraph&quot;}}&lt;/ref&gt; ,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sri Aurobindo on the Indian Epic Ramayana|url=http://uwf.edu/lgoel/documents/asriaurobindoonindianepicramayana.pdf|website=uwf.edu|publisher=''University of West Florida''|accessdate=27 April 2015|page=2|format=PDF|quote=read end paragraph of page 2}}&lt;/ref&gt; һәм авторлыгы аныкы дип күрсәтелә, ул текстка үзенә нигезләнеп шулай әйтелә.&lt;ref name=&quot;Golgman1&quot;&gt;{{cite book | author = Valmiki, Robert P. Goldman | title = {{IAST|The Ramayana of Valmiki}}: An Epic of Ancient India | volume = 1 | publisher = Princeton University Press | year = 1990 | pages = 14–15 | isbn = 0-691-01485-X | url-access = registration | url = https://archive.org/details/ramayanaofva01valm }}&lt;/ref&gt; Ул беренче шагыйрь &quot;Рамаяна&quot; авторы ''Ади Кави'' дип хөрмәт ителә, бу беренче эпик поэма булып тора.

''Рамаяна'', башта Вальмики тарафыннан язылган булган, 24000 [[шлока]]дан һәм 7 [[җыр]]дан (кандалар)дан тора, [[Уттара Канда]]ны кертеп.{{citation needed|date=April 2018|reason=[[Uttara Kanda]] begins with the opposite claim.}} {{IAST|Ramayana}} Ул якынча 480002 сүзләрдән гыйбарәт, алар &quot;[[Махабхарата]]&quot;ның тулы текстының озынлыгының чиреге булып тора яисә &quot;[[Илиада]]&quot;ның озынлыгының якынча дүрт мәртәбә күбрәге булып тора. Ул [[Косала]] Патшалыгының ''Рамаяна'' [[Айодхья]] шәһәренең принц [[Рама]]ның кыйссасын сөйли, аның хатыны [[Сита]] [[Ланка]]ның шәйтан патша [[Равана]] тарафыннан урланган була. Вальмики ''Рамаяна''сы төрлечә безнең эрага кадәр 500 елдан безнең эрага кадәр 100 ел белән даталана.&lt;ref&gt;{{cite web|title=harking back : Myths and facts of the beginnings of Lahore|url=http://www.dawn.com/news/1111338}}&lt;/ref&gt; яки &quot;Махабхарата&quot;ның иртә юрамаларының белән якынча замандаш булып тора.&lt;ref&gt;Goldman, Robert P., ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'' pp. 23&lt;/ref&gt; Күп традицион эпослар белән кебек, ул интерполяцияләр һәм мөхәррирләү аша узып даталауны мөмкин булмаслык итеп ясаган.

Британия сатирачысы [[Обрей Менен]] әйтүенчә Вальмики, &quot;әдәби даһи буларак танылган&quot; булган һәм шулай итеп ул, &quot;законсыз&quot; булган фараз иткәнчә, &quot;[[фәлсәфи скептицизмы]],&quot; өчен&lt;ref&gt;Menen, Aubrey (1954). &quot;Introduction&quot;, ''The Ramayana'', p.4. Charles Scribner's Sons: New York. {{pre-ISBN}}. {{LCC|54-5919}}. {{LCCN|54035716}}.&lt;/ref&gt; ул &quot;Һиндстан Яктыртылуы&quot; чорының өлеше булып тора.&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Indian Enlightenment&quot;, p.9.&lt;/ref&gt; Вальмики шулай ук Раманың замандашы дип цитаталана. Менен раслаганча Вальмики, &quot;бөтен тарихта үзен үз иншасына керткән беренче автор&quot;&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Heritage of the Gluttons&quot;, p.81.&lt;/ref&gt; Рама Вальмикины куылу вакытында очраткан һәм аның белән бергә эшләгән. Вальмики [[Сита]]га Рама аннан баш тарткач бакчасында сыену урыны биргән. [[Куша]] һәм [[Лава]], Шри Раманың Ситадан игезәк угыллары. Вальмики Рамаянаны Куша һәм Лавага өйрәткән, алар соңрак илаһи кыйссаны Айодхьяда Ашвамедха дәвамында яджнада җәмәгать рәхәте өчен җырлый башлаган, Патша Раманы алардан кем булганнарын сорган һәм соңрак Вальмики бакчасын Ситаның чынлап та куылганын исбатлар өчен. Соңрак ул аларны патша сараена чакырган. Куша һәм Лава шуннан соң Рама кыйссасын шунда җырлаган һәм бу шул ике баланың нәрсә булса да җырланса да чынлап та дөрес икәнлегенең раславы булып тора.
== Иртә тормышы ==
Вальмики Агни Шарма буларак [[Бхригу]] готрасының Прачета исемле Браминның (шулай ук Сумали буларак мәгълүм) гаиләсендә туган,&lt;ref&gt;{{cite book|title=Sages, Nymphs, and Deities: Excursions in Indian Mythology|url=https://books.google.com/books?id=DInXAAAAMAAJ&amp;q=agnisharma&amp;dq=agnisharma&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiLwsP4uNrTAhVJso8KHR-bCaY4ChDoAQg5MAY|publisher=The Author|year=1998|author=Vishwanath S. Naravane|page=86}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=History Of Ancient India (a New Version) : From 7300 Bb To 4250 Bc,|url=https://books.google.com/books?id=b7gOBW8oDFgC|publisher=Atlantic Publishers &amp; Dist|year=2006|page=720}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Mythology of Vishnu and His Incarnations|url=https://books.google.com/books?id=_XrFh2S8nlEC|publisher=Gyan Publishing House|year=2009|page=166}}&lt;/ref&gt; Риваять буенча ул бер мәртәбә бөек олы фикер иясе [[Нарада]] белән очрашкан һәм вазифалар турында сөйләшкән. Нарада сүзләре белән илһамланып Агни Шарма аскеза башкара башлаган һәм &quot;Мара&quot; сүзен җырлый башлаган, аның мәгънәсе &quot;үтерергә&quot; булган. Берничә ел аскеза башкарганнан соң, сүз &quot;Рама&quot; булып киткән, бу Ходай Вишну исеме. Агни Шарма янында гаять зур кырмыска оялары формалашкан һәм шуннан соң ул Вальмики исеменә лаек булган. Вальмики исемен алган Агни Шарма язмаларны Нарададан өйрәнгән һәм бөтен кеше тарафыннан хөрмәт ителгән аскетикларның иң алдынгысы булып киткән.

== Беренче шлока ==
[[File:Narada visits Valmiki.jpg|thumb|250px|Яшь олы фикер иясе [[Нарада]] ак сакаллы Вальмикиның бакчасында.]]

Вальмики көн саен коенулары өчен Ганга елгасына барган. [[Бхарадваджа]] исемле өйрәнчек аның киемнәрен алып бара иде. Юлында алар [[Тамса]] Елгасы агымы аша чыкканнар. Агымга карап, Вальмики өйрәнчегенә шулай дип әйткән, &quot;Карагыз, бу су бик чиста, яхшы кешенең акылы кебек! Мин биредә бүген коенырмын.&quot; Ул агымга керү өчен яраклы урынны эзләгәндә, ул [[Торна]]лар парының ярәшкәнен күргән. Вальмики бу бәхетле кошларны күреп бик шатланган. Кинәт, ук белән атылып, ир кош шул урында үлгән. Бу фаҗигане күреп, ана кош агониядә кычкырган һәм шоктан үлгән. Вальмикиның йөрәге бу аяныч күренештән эрегән. Ул әйләнеп кем кошны үтергәнен карый. Ул якында җәя һәм уклар белән аучыны күргән. Вальмики бик ачуланган булып киткән. Аның иреннәре ачылган һәм ул шулай дип кычкырган,

: मा निषाद प्रतिष्ठां त्वमगमः शाश्वतीः समाः।
: यत्क्रौञ्चमिथुनादेकमवधीः काममोहितम्॥'
:''mā niṣāda pratiṣṭhā tvamagamaḥ śāśvatīḥ samāḥ''
:''yat krauñcamithunādekam avadhīḥ kāmamohitam''&lt;ref&gt;[http://www.sacred-texts.com/hin/rys/rys1002.htm Sacred-Texts.com] IAST encoded transliteration (modified from original source to accurately reflect sandhi rules)&lt;/ref&gt;

:''You will find no rest for the long years of Eternity''
:''For you killed a bird in love and unsuspecting'' &lt;ref&gt;Buck, William and van Nooten, B. A. ''Ramayana''. 2000, page 7&lt;/ref&gt;

Спонтан рәвештә Вальмикиның ярсуыннан һәм фаҗигәсеннән пәйда булып, бу [[Санскрит әдәбияты]]нда беренче шлока булып санала. Вальмики соңрак шул ук үлчәм белән Ходай [[Брахма]] алкышлары белән тулы Рамаянаны инша иткән, бу үлчәмне ул шлока буларак дүртенче булып инша иткән. Шулай итеп бу шлока [[Һинд дине]] әдәбиятында беренче шлока буларак хөрмәт ителә. Вальмики &quot;Ади Кави&quot; һәм Рамаянаның, беренче шагыйре буларак хөрмәт ителә.

Ул ''[[Рамаяна]]''ны өйрәткән беренче өйрәнчекләр булып [[Куша]] һәм [[Лава]], [[Рама]]ның уллары булганнар:

: प्रचेत्सोऽहं दशमः पुत्रो राघवनंन्दन |
: न स्मराम्यनृतं वाक्यमिमौ तु तव पुत्रकौ || 96:16

Башка шигырьдә, ул [[Бһаргава]] олы фикер иясе токымы дип раслана:

: संनिबद्धं हि श्लोकानां चतुर्विंशत्सहस्रकम् |
: उपाख्यानशतं चैव भार्गवेण तपस्विना || 94:24

== Инкарнация ==

[[File:Hermitage of Valmiki, Folio from the &quot;Nadaun&quot; Ramayana (Adventures of Rama) LACMA AC1999.127.45.jpg|thumb|250px|Вальмики бакчасында Сита.]]

''Вишнудхармоттара Пурана''да расланганча Вальмики [[Трета Юга]]да Рамаянаны инша иткән [[Брахма]] формасында туган һәм белем алырга теләгән кешеләр Вальмикига табынырга тиеш дип әйтелгән.&lt;ref&gt;''Mythology of Vishnu and His Incarnations'' by Manohar Laxman Varadpande (2009), p. 166.&lt;/ref&gt; Ул соңыннан [[Рамаяна]]ның [[Авадхи]] - [[Һинди]] юрамасын [[Рамчаритаманас]]ны инша иткән [[Тулсидас]] буларак реинкарнацияләгән.

== Гыйбадәтханәләр ==

[[File:Ravivarmapress_Rama_family.jpg|thumb|250px|Тәхеттә [[Сита]] белән [[Рама]], аларның тезләрендә балалары [[Лава]] һәм [[Куша]] утыралар. Тәхет артында, [[Лакшмана]], Бхарата һәм [[Шатругһна]] торалар. [[Хануман]] тәхет артында Рамага баш ия. Вальмики сулда тора.]]

[[Ченнаи]]да, [[Тируванмийюр]] даирәсендә бу урын Олы Фикер Иясе Вальмики, Тһиру-Вальмики-Оордан алынган дип ышаныла. Бу урында Вальмикига гыйбадәтханә урнашкан, аңа 1300 ел дип ышаныла.&lt;ref&gt;http://www.columbuslost.com/2015/01/maharishi-valmiki-temple-at.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.thehindu.com/thehindu/mp/2003/01/23/stories/2003012300110300.htm&lt;/ref&gt;

Шулай ук карарга мөмкин:
* [[Карнатака]]да, [[Раджанаһалли]]да Шри Вальмики Мата Маһа Самстһана

== Популяр мәдәнияттә ==
Шагыйрьнең тормышы буенча берничә Һинд фильмы төшерелгән булган, Джи. Ви. Саненың ''Вальмики''сы (1921) белән башлап; аннан соң Сурендра Нараян Ройның ''Ратнакар''ы (1921), [[Эллис Дунган]]ның ''Вальмики''сы (1946), [[Бһалдҗи Пендһаркар]]ның ''Вальмики''сы (1946), [[Сундар Радо Надкарни]]ның ''[[Вальмики]]'' (1946), [[Си.Эс.Р. Рао]]ның ''[[Вальмики]]сы'' (1963 елда төшерелгән, төп рольне Доктор [[Раджкумар]] башкарган) һәм ''[[Вальмики]]'' (төп рольне [[Н. T. Рама Рао]] башкара; 1963), һәм Арвинд Бһаттның ''Сант Вальмики''сы (1991).&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Ashish Rajadhyaksha|author2=Paul Willemen|title=Encyclopedia of Indian Cinema|url=https://books.google.com/books?id=SLkABAAAQBAJ&amp;pg=PT315|year=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-94318-9|page=315}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;oberoi&quot;&gt;{{cite LIIofIndia|litigants=Suresh Oberoi and Ors v. Dev Singh Assur and Ors|link=|court=INPBHC|year=1991|num=10311 |parallelcite=|date=01-02-1991|courtname=auto|juris=}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;
== Астрономиядә ==
[[Вальмики]] хөрмәтенә [[Меркурий]]да [[кратер]] аталган.

== Шулай ук карарга мөмкин ==
* [[Вальмики (кратер)]]
* [[Вальмики мандир]]
* [[Бальмики кастасы]]
* [[Бальмики сектасы]]
* [[Чуһра]]
* [[Шри Рама]]

== Искәрмәләр ==

== Тышкы сылтамалар ==

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Шәхесләр]]</text>
      <sha1>32u5o5tm3jgfbr0knx5dksc1al3gnzb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527945</id>
      <parentid>3527944</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:33:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15649" xml:space="preserve">[[File:Valmiki Ramayana.jpg|thumb|right|Олы фикер иясе Вальмики Рамаянаны иҗад итә. Вальмики [[Брахма]] һәм [[Тулсидас]] белән бәйләнештә. [[Вальмикизм]] дип аталган [[Дхармик]] хәркәте Вальмики тәгълиматына нигезләнгән.]]
'''Вальмики''' (IPAc-enː|v|ɑː|l|ˈ|m|iː|k|i;&lt;ref&gt;[http://dictionary.reference.com/browse/valmiki &quot;Valmiki&quot;]. ''[[Random House Webster's Unabridged Dictionary]]''.&lt;/ref&gt; [[Sanskrit]]: वाल्मीकि, ''Вальмики'') [[Санскрит әдәбияты]]нда алдан килүче - [[шагыйрь]] дип дан ителә. ''[[Рамаяна]]'' эпосы якынча безнең эрага кадәр 5-енче гасырдан бирле безнең эрага кадәр беренче гасыр белән төрлечә даталана,&lt;ref&gt;{{cite news|title=All Indian life is here|url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2008/aug/23/art.ramayana|accessdate=27 April 2015|newspaper=The Guardian|date=23 August 2008|quote=&quot;Read 5th Paragraph&quot;}}&lt;/ref&gt; ,&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sri Aurobindo on the Indian Epic Ramayana|url=http://uwf.edu/lgoel/documents/asriaurobindoonindianepicramayana.pdf|website=uwf.edu|publisher=''University of West Florida''|accessdate=27 April 2015|page=2|format=PDF|quote=read end paragraph of page 2}}&lt;/ref&gt; һәм авторлыгы аныкы дип күрсәтелә, ул текстка үзенә нигезләнеп шулай әйтелә.&lt;ref name=&quot;Golgman1&quot;&gt;{{cite book | author = Valmiki, Robert P. Goldman | title = {{IAST|The Ramayana of Valmiki}}: An Epic of Ancient India | volume = 1 | publisher = Princeton University Press | year = 1990 | pages = 14–15 | isbn = 0-691-01485-X | url-access = registration | url = https://archive.org/details/ramayanaofva01valm }}&lt;/ref&gt; Ул беренче шагыйрь &quot;Рамаяна&quot; авторы ''Ади Кави'' дип хөрмәт ителә, бу беренче эпик поэма булып тора.

''Рамаяна'', башта Вальмики тарафыннан язылган булган, 24000 [[шлока]]дан һәм 7 [[җыр]]дан (кандалар)дан тора, [[Уттара Канда]]ны кертеп.{{citation needed|date=April 2018|reason=[[Uttara Kanda]] begins with the opposite claim.}} {{IAST|Ramayana}} Ул якынча 480002 сүзләрдән гыйбарәт, алар &quot;[[Махабхарата]]&quot;ның тулы текстының озынлыгының чиреге булып тора яисә &quot;[[Илиада]]&quot;ның озынлыгының якынча дүрт мәртәбә күбрәге булып тора. Ул [[Косала]] Патшалыгының ''Рамаяна'' [[Айодхья]] шәһәренең принц [[Рама]]ның кыйссасын сөйли, аның хатыны [[Сита]] [[Ланка]]ның шәйтан патша [[Равана]] тарафыннан урланган була. Вальмики ''Рамаяна''сы төрлечә безнең эрага кадәр 500 елдан безнең эрага кадәр 100 ел белән даталана.&lt;ref&gt;{{cite web|title=harking back : Myths and facts of the beginnings of Lahore|url=http://www.dawn.com/news/1111338}}&lt;/ref&gt; яки &quot;Махабхарата&quot;ның иртә юрамаларының белән якынча замандаш булып тора.&lt;ref&gt;Goldman, Robert P., ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'' pp. 23&lt;/ref&gt; Күп традицион эпослар белән кебек, ул интерполяцияләр һәм мөхәррирләү аша узып даталауны мөмкин булмаслык итеп ясаган.

Британия сатирачысы [[Обрей Менен]] әйтүенчә Вальмики, &quot;әдәби даһи буларак танылган&quot; булган һәм шулай итеп ул, &quot;законсыз&quot; булган фараз иткәнчә, &quot;[[фәлсәфи скептицизмы]],&quot; өчен&lt;ref&gt;Menen, Aubrey (1954). &quot;Introduction&quot;, ''The Ramayana'', p.4. Charles Scribner's Sons: New York. {{pre-ISBN}}. {{LCC|54-5919}}. {{LCCN|54035716}}.&lt;/ref&gt; ул &quot;Һиндстан Яктыртылуы&quot; чорының өлеше булып тора.&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Indian Enlightenment&quot;, p.9.&lt;/ref&gt; Вальмики шулай ук Раманың замандашы дип цитаталана. Менен раслаганча Вальмики, &quot;бөтен тарихта үзен үз иншасына керткән беренче автор&quot;&lt;ref&gt;Menen (1954). &quot;The Heritage of the Gluttons&quot;, p.81.&lt;/ref&gt; Рама Вальмикины куылу вакытында очраткан һәм аның белән бергә эшләгән. Вальмики [[Сита]]га Рама аннан баш тарткач бакчасында сыену урыны биргән. [[Куша]] һәм [[Лава]], Шри Раманың Ситадан игезәк угыллары. Вальмики Рамаянаны Куша һәм Лавага өйрәткән, алар соңрак илаһи кыйссаны Айодхьяда Ашвамедха дәвамында яджнада җәмәгать рәхәте өчен җырлый башлаган, Патша Раманы алардан кем булганнарын сорган һәм соңрак Вальмики бакчасын Ситаның чынлап та куылганын исбатлар өчен. Соңрак ул аларны патша сараена чакырган. Куша һәм Лава шуннан соң Рама кыйссасын шунда җырлаган һәм бу шул ике баланың нәрсә булса да җырланса да чынлап та дөрес икәнлегенең раславы булып тора.
== Иртә тормышы ==
Вальмики Агни Шарма буларак [[Бхригу]] готрасының Прачета исемле Браминның (шулай ук Сумали буларак мәгълүм) гаиләсендә туган,&lt;ref&gt;{{cite book|title=Sages, Nymphs, and Deities: Excursions in Indian Mythology|url=https://books.google.com/books?id=DInXAAAAMAAJ&amp;q=agnisharma&amp;dq=agnisharma&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiLwsP4uNrTAhVJso8KHR-bCaY4ChDoAQg5MAY|publisher=The Author|year=1998|author=Vishwanath S. Naravane|page=86}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=History Of Ancient India (a New Version) : From 7300 Bb To 4250 Bc,|url=https://books.google.com/books?id=b7gOBW8oDFgC|publisher=Atlantic Publishers &amp; Dist|year=2006|page=720}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|title=Mythology of Vishnu and His Incarnations|url=https://books.google.com/books?id=_XrFh2S8nlEC|publisher=Gyan Publishing House|year=2009|page=166}}&lt;/ref&gt; Риваять буенча ул бер мәртәбә бөек олы фикер иясе [[Нарада]] белән очрашкан һәм вазифалар турында сөйләшкән. Нарада сүзләре белән илһамланып Агни Шарма аскеза башкара башлаган һәм &quot;Мара&quot; сүзен җырлый башлаган, аның мәгънәсе &quot;үтерергә&quot; булган. Берничә ел аскеза башкарганнан соң, сүз &quot;Рама&quot; булып киткән, бу Ходай Вишну исеме. Агни Шарма янында гаять зур кырмыска оялары формалашкан һәм шуннан соң ул Вальмики исеменә лаек булган. Вальмики исемен алган Агни Шарма язмаларны Нарададан өйрәнгән һәм бөтен кеше тарафыннан хөрмәт ителгән аскетикларның иң алдынгысы булып киткән.

== Беренче шлока ==
[[File:Narada visits Valmiki.jpg|thumb|250px|Яшь олы фикер иясе [[Нарада]] ак сакаллы Вальмикиның бакчасында.]]

Вальмики көн саен коенулары өчен Ганга елгасына барган. [[Бхарадваджа]] исемле өйрәнчек аның киемнәрен алып бара иде. Юлында алар [[Тамса]] Елгасы агымы аша чыкканнар. Агымга карап, Вальмики өйрәнчегенә шулай дип әйткән, &quot;Карагыз, бу су бик чиста, яхшы кешенең акылы кебек! Мин биредә бүген коенырмын.&quot; Ул агымга керү өчен яраклы урынны эзләгәндә, ул [[Торна]]лар парының ярәшкәнен күргән. Вальмики бу бәхетле кошларны күреп бик шатланган. Кинәт, ук белән атылып, ир кош шул урында үлгән. Бу фаҗигане күреп, ана кош агониядә кычкырган һәм шоктан үлгән. Вальмикиның йөрәге бу аяныч күренештән эрегән. Ул әйләнеп кем кошны үтергәнен карый. Ул якында җәя һәм уклар белән аучыны күргән. Вальмики бик ачуланган булып киткән. Аның иреннәре ачылган һәм ул шулай дип кычкырган,

: मा निषाद प्रतिष्ठां त्वमगमः शाश्वतीः समाः।
: यत्क्रौञ्चमिथुनादेकमवधीः काममोहितम्॥'
:''mā niṣāda pratiṣṭhā tvamagamaḥ śāśvatīḥ samāḥ''
:''yat krauñcamithunādekam avadhīḥ kāmamohitam''&lt;ref&gt;[http://www.sacred-texts.com/hin/rys/rys1002.htm Sacred-Texts.com] IAST encoded transliteration (modified from original source to accurately reflect sandhi rules)&lt;/ref&gt;

:''You will find no rest for the long years of Eternity''
:''For you killed a bird in love and unsuspecting'' &lt;ref&gt;Buck, William and van Nooten, B. A. ''Ramayana''. 2000, page 7&lt;/ref&gt;

Спонтан рәвештә Вальмикиның ярсуыннан һәм фаҗигәсеннән пәйда булып, бу [[Санскрит әдәбияты]]нда беренче шлока булып санала. Вальмики соңрак шул ук үлчәм белән Ходай [[Брахма]] алкышлары белән тулы Рамаянаны инша иткән, бу үлчәмне ул шлока буларак дүртенче булып инша иткән. Шулай итеп бу шлока [[Һинд дине]] әдәбиятында беренче шлока буларак хөрмәт ителә. Вальмики &quot;Ади Кави&quot; һәм Рамаянаның, беренче шагыйре буларак хөрмәт ителә.

Ул ''[[Рамаяна]]''ны өйрәткән беренче өйрәнчекләр булып [[Куша]] һәм [[Лава]], [[Рама]]ның уллары булганнар:

: प्रचेत्सोऽहं दशमः पुत्रो राघवनंन्दन |
: न स्मराम्यनृतं वाक्यमिमौ तु तव पुत्रकौ || 96:16

Башка шигырьдә, ул [[Бһаргава]] олы фикер иясе токымы дип раслана:

: संनिबद्धं हि श्लोकानां चतुर्विंशत्सहस्रकम् |
: उपाख्यानशतं चैव भार्गवेण तपस्विना || 94:24

== Инкарнация ==

[[File:Hermitage of Valmiki, Folio from the &quot;Nadaun&quot; Ramayana (Adventures of Rama) LACMA AC1999.127.45.jpg|thumb|250px|Вальмики бакчасында Сита.]]

''Вишнудхармоттара Пурана''да расланганча Вальмики [[Трета Юга]]да Рамаянаны инша иткән [[Брахма]] формасында туган һәм белем алырга теләгән кешеләр Вальмикига табынырга тиеш дип әйтелгән.&lt;ref&gt;''Mythology of Vishnu and His Incarnations'' by Manohar Laxman Varadpande (2009), p. 166.&lt;/ref&gt; Ул соңыннан [[Рамаяна]]ның [[Авадхи]] - [[Һинди]] юрамасын [[Рамчаритаманас]]ны инша иткән [[Тулсидас]] буларак реинкарнацияләгән.

== Гыйбадәтханәләр ==

[[File:Ravivarmapress_Rama_family.jpg|thumb|250px|Тәхеттә [[Сита]] белән [[Рама]], аларның тезләрендә балалары [[Лава]] һәм [[Куша]] утыралар. Тәхет артында, [[Лакшмана]], Бхарата һәм [[Шатругһна]] торалар. [[Хануман]] тәхет артында Рамага баш ия. Вальмики сулда тора.]]

[[Ченнаи]]да, [[Тируванмийюр]] даирәсендә бу урын Олы Фикер Иясе Вальмики, Тһиру-Вальмики-Оордан алынган дип ышаныла. Бу урында Вальмикига гыйбадәтханә урнашкан, аңа 1300 ел дип ышаныла.&lt;ref&gt;http://www.columbuslost.com/2015/01/maharishi-valmiki-temple-at.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.thehindu.com/thehindu/mp/2003/01/23/stories/2003012300110300.htm&lt;/ref&gt;

Шулай ук карарга мөмкин:
* [[Карнатака]]да, [[Раджанаһалли]]да Шри Вальмики Мата Маһа Самстһана

== Популяр мәдәнияттә ==
Шагыйрьнең тормышы буенча берничә Һинд фильмы төшерелгән булган, Джи. Ви. Саненың ''Вальмики''сы (1921) белән башлап; аннан соң Сурендра Нараян Ройның ''Ратнакар''ы (1921), [[Эллис Дунган]]ның ''Вальмики''сы (1946), [[Бһалдҗи Пендһаркар]]ның ''Вальмики''сы (1946), [[Сундар Радо Надкарни]]ның ''[[Вальмики]]'' (1946), [[Си.Эс.Р. Рао]]ның ''[[Вальмики]]сы'' (1963 елда төшерелгән, төп рольне Доктор [[Раджкумар]] башкарган) һәм ''[[Вальмики]]'' (төп рольне [[Н. T. Рама Рао]] башкара; 1963), һәм Арвинд Бһаттның ''Сант Вальмики''сы (1991).&lt;ref&gt;{{cite book|author1=Ashish Rajadhyaksha|author2=Paul Willemen|title=Encyclopedia of Indian Cinema|url=https://books.google.com/books?id=SLkABAAAQBAJ&amp;pg=PT315|year=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-94318-9|page=315}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;oberoi&quot;&gt;{{cite LIIofIndia|litigants=Suresh Oberoi and Ors v. Dev Singh Assur and Ors|link=|court=INPBHC|year=1991|num=10311 |parallelcite=|date=01-02-1991|courtname=auto|juris=}}&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;
== Астрономиядә ==
[[Вальмики]] хөрмәтенә [[Меркурий]]да [[кратер]] аталган.

== Шулай ук карарга мөмкин ==
* [[Вальмики (кратер)]]
* [[Вальмики мандир]]
* [[Бальмики кастасы]]
* [[Бальмики сектасы]]
* [[Чуһра]]
* [[Шри Рама]]

== Искәрмәләр ==

== Тышкы сылтамалар ==

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Шәхесләр]]</text>
      <sha1>cn1z7nptsmomk1tcnrajm1e2udqaadj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тормыш юлыннан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230093</id>
    <revision>
      <id>3527688</id>
      <parentid>2977027</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:39:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4157" xml:space="preserve">'''Тормыш юлыннан''' — Чувашия Республикасының Алик районы иҗтимагый-сәяси газетасы. Газета атнага 2 тапкыр А3 форматындагы 12 бит күләмендә чыга. Тираж-3000 данә язылу буенча таратыла.

Гамәлгә куючылар: Чуваш Республикасының Мәгълүмат сәясәте һәм массакүләм коммуникацияләр министрлыгы һәм &quot;Чувашиянең информатика министрлыгы &quot;Алик район газетасы редакциясе &quot;Пурнăç çулĕпе&quot;.

== Тарих ==
Газетаның беренче саны 1932 елның 4 августында «Колхозная газета» ({{lang-cv|&quot;Колхоз хаçачĕ&quot;}}). Аның беренче мөхәррире КПСС райкомының мәдәният һәм пропаганда бүлеге мөдире Тимофей Золотов була. Газета кече форматта атнага өч тапкыр дөнья күргән. Редакциядә ике штат хезмәткәре - мөхәррир һәм җаваплы мөхәррир эшләде. 1963 елда, ЧАССРДА административ-территориаль үзгәртеп корылу сәбәпле, газета эшен туктата.

1965 елда Чуаш АССРның Алик районы торгызылганнан соң, басма яңадан эшли башлый, ләкин инде «Ленин юлы буенча» ({{lang-cv|&quot;Ленин çулĕпе&quot;}}).

1996 елның 14 сентябреннән бүгенге көнгә кадәр «По жизненному пути» (чуаш. »Пурнăç çулĕпе&quot;).

2007 елның 10 августында Чуашстан Хөкүмәте дәрәҗәсендә газета юбилеена багышланган бәйрәм чаралары узды&lt;ref&gt;[http://gov.cap.ru/hierarhy.asp?page=./299/2899/233926/366337 Аликовской районной газете «Пурнăç çулĕпе» — 75 лет]&lt;/ref&gt;

== Редакторлар ==
Газетаның беренче мөхәррире булып Золотов Тимофей Яковлевич. Аннан соң җитәкче вазыйфасын Степанов А. С. (1933), Меценатова п. с. (1933-1937), Куравлев В. П. (1937-1938), Тихонов И. Т. (1938-1940, 1947-1951), Саперкин С. Ф. (1940-1944), Лисин Х. И. (1944-1947), Мешков А. Н. (1951-1955, 1957-1958 еллар), Петров И. П. (1955-1956), Чирков И. А. (1956-1957), Чирков И. А. (1956-1957) башкара. Соловьев П. Н. (1961-1962), Кустиков А. Г. (1958-1961, 1965-1986 еллар), Владимиров Л. М. (1986-1993 еллар), Степанов В. Ф. (1994-1996 еллар), Тимофеева Е. С. (1996-1998 еллар), Корнилов Ю. Л. (1998-2014 еллар).

== Искәрмә ==
&lt;references /&gt;

== Литература ==
* [[Ефимов Лев Архипович|Л. А. Ефимов]], «Элĕк Ен» (Аликовский край), Аликово, [[1994]].
* «Аликовская энциклопедия», редколлегия: Ефимов Л. А., Ефимов Е. Л., Ананьев А. А., Терентьев Г. К., [[Чебоксары]], 2009, ISBN 978-5-7670-1630-3.
* &quot;Аликовскому району 75 лет&quot;, под ред. Л. А. Ефимова, Чебоксары, 2002.

== Сылтау ==
* [https://web.archive.org/web/20220607220431/http://smi21.ru/?mode=branch Номер газеты]
* [http://gov.cap.ru/hierarhy.asp?page=./299/2899/233926/366337 Аликовской районной газете «Пурнăç çулĕпе» — 75 лет]
* [https://web.archive.org/web/20111113053356/http://smi21.ru/?mode=orgs&amp;orgs=15&amp;ctype=card&amp;date=01.08.2010 Портфолио газеты]

[[Төркем:1932 елда барлыкка килгән басмалар]]</text>
      <sha1>511awg1typ5jfyjcbc8sko3kk2jvv1p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шудра</title>
    <ns>0</ns>
    <id>230600</id>
    <revision>
      <id>3527938</id>
      <parentid>3083524</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:27:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6941" xml:space="preserve">'''''Шудра'''''&lt;ref&gt;https://www.encyclopedia.com/philosophy-and-religion/eastern-religions/hinduism/sudra&lt;/ref&gt; ул [[Һиндстан]]да [[Һинд дине]] иҗтимагый тәртибенең дүрт ''[[варна]]''сының берсе.{{sfn|Varadaraja V. Raman|2006|pp= 200–204}} Төрле чыганакларда ул каста дип,{{sfn|Varadaraja V. Raman|2006|pp= 200–204}} яки альтернатив рәвештә иҗтимагый сыйныф дип тәрҗем ителә.{{sfn|Encyclopedia Britannica|2010}} Ул дүрт варнаның иң түбән дәрәҗәсе.
''[[Риг Веда]]''да &quot;Шудра&quot; сүзе бары тик бер мәртәбә генә очрый, ләкин башка Һинд дине текстларында да очрый, мәсьәлән, ''[[Ману законнары|Манусмрити]]'', ''[[Артхашастра]]'' һәм ''[[Дхармашастра]]лар''да очрый. Теоретик рәвештә Шудралар башкаларга хезмәт итә торган варис хезмәт итүче сыйныфтан гыйбарәт булганнар.{{sfn|Ghurye|1969|pp=15–17, Quote: &quot;This was only generally true, for there were groups of occupations like trading, agriculture, labouring in the field and doing military service which were looked upon as anybody's, and most castes were supposed to be eligible for any of them.}}&lt;ref&gt;{{cite book|author=Ram Sharan Sharma|title=Śūdras in Ancient India: A Social History of the Lower Order Down to Circa A.D. 600 |url= https://books.google.com/books?id=gsZkAu-RHVgC&amp;pg=PA60 |year=1990 |publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-81-208-0706-8|pages= 60–61, 192–200, 261–267 with footnotes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|author=Richard Gombrich|authorlink =Richard Gombrich|title=Buddhist Precept &amp; Practice|url=https://books.google.com/books?id=uZQrBgAAQBAJ&amp;pg=PA343 |year=2012|publisher= Routledge|isbn=978-1-136-15616-8|pages=343–357|chapter=Chapter 8. Caste in the Monastery}}; Гомбрихның Буддачылык текстларын өйрәнүе буенча, аеруча Шри Ланка Буддачылык һәм Тамил Һинду җәмгыятендә касталарга карый торганда, &quot;Вайшья һәм Шудра төшенчәләре төгәл сызык белән аерылган иҗтимагый берлекләргә карамый, әмма бу төшенчәгә төрле төркемнәр кергән (...); Урта гасырларда (мәсьәлән, безнең эраның 500–1500 елларда) гәрчә җәмгыять һаман дүрт сыйныфтан торса да, бу төркемләштерү инде кулланылмаган (...)&quot;&lt;/ref&gt; Кайбер очракларда, алар патшаларга таҗ кию церемонияләрендә катнашканнар.
===Манусмрти ([[Ману законнары]])===
''Манусмрити'' күбесенчә Браминнар (каһиннәр сыйныфы) һәм Кшатрияләр (патша, хөкүмәт һәм сугышчылар сыйныфы) өчен үз-үзенңе тотыш кодексы турында сүз алып бара.{{sfn|Patrick Olivelle|2005|pp=16, 62-65}} Текстта Шудралар, һәм шулай ук Вайшьялар искә алына, әмма бу өлеш иң кыска бүлек булып тора. 9.326 – 9.335 of the ''Манусмрити''ның  9.326 – 9.335 секцияләрендә Вайшьялар өчен сигез кагыйдә һәм Шудралар өчен ике кагыйдә раслана.{{sfn|Patrick Olivelle|2005|pp= 16, 8-14, 206-207}}&lt;br/&gt;
10.43 - 10.44 секцияләрендә Ману каһиннәрне һәм ритуалларны санга сукмыйча Шудралар халәтенә төшкән [[Кшатрия]]ләр кабиләләре исемлеген китерә. Болар: Пундракалар, Кодалар, Дравидалар, [[Камбоджалар]], [[Явана]]лар (Юнан халкы?), [[Сака]]лар, [[Парада]]лар, [[Паһлава]]лар, [[Чина]]лар, [[Кирата]]лар һәм [[Дарада]]лар.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Deshpande |first1=Madhav |last2=Hook |first2=Peter Edwin |title=Aryan and Non-Aryan in India |publisher=University of Michigan |isbn=0891480145 |page=8|url=https://books.google.com/books?id=vpz6CpO4XhwC&amp;q=Cinas,+Kir%C4%81tas+and+Daradas&amp;dq=Cinas,+Kir%C4%81tas+and+Daradas&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwi7tInOmu_bAhVJb60KHRwqC9g4ChDoAQgmMAA|accessdate=24 June 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Baldwin |first1=John Denison |title=Pre-Historic Nations |publisher=Sagwan Press |isbn=1340096080 |page=290 |url=https://books.google.com/books?id=Oz5HAQAAMAAJ&amp;pg=PA290&amp;dq=shudras+Cinas,+Kir%C4%81tas+and+Daradas&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiJo-iimu_bAhVMiqwKHaGqDR8Q6AEIKzAB#v=onepage&amp;q=shudras%20Cinas%2C%20Kir%C4%81tas%20and%20Daradas&amp;f=false |accessdate=25 June 2018}}&lt;/ref&gt;
[[File:From left to right- A Gurkha, a Brahmin and a Sood.jpg|thumb|right|Гуркха халкы вәкиле, Брамин һәм Шудра.]]
===Урта гасыр Упанишадалары===
Урта гасыр чоры текстларында, мәсьәлән, ''[[Ваджрасучи Упанишада]]''да варна турында сүз алып барыла һәм Шудра төшенчәсе кертелгән.&lt;ref&gt;Mariola Offredi (1997), The banyan tree: essays on early literature in new Indo-Aryan languages, Volume 2, Manohar Publishers, {{oclc|46731068}}, {{ISBN|9788173042775}}, page 442&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;M.V. Nadkarni (2005), [http://gateway.isec.ac.in/JSED/JSED_V7_I1_91-113.pdf Review Articles: Perspectives on Dalit Problems and Solutions]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{dead link|date=May 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, Journal of Social and Economic Development, Vol. 7, No. 1, page 99&lt;/ref&gt; Уилфрид Лорье Университеты фәләсәф профессоры Ашвани Питыш фикеренчә, the ''Ваджрасучи Упанишада'' әһәмиятле текст булып тора, чөнки анда теләсә-нинди иҗтимагый килеп чыгышы булган кеше булуның иң олы рухи халәтенә ия булырга мөмкин дип фараз ителә.&lt;ref&gt;Ashwani Peetush (2011), Justice and Religion: Hinduism, in Encyclopedia of Global Justice, Springer Netherlands, {{ISBN|978-1402091599}}, pages 596–600&lt;/ref&gt;

== Шулай ук карарга мөмкин ==
* [[Вальмики]]
==Искәрмәләр==
{{Искәрмәләр}}

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Һинд дине төшенчәләре]]</text>
      <sha1>72b1g4b8rs07scpr8rnywwtepk5xkb3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527939</id>
      <parentid>3527938</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:27:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6933" xml:space="preserve">'''''Шудра'''''&lt;ref&gt;https://www.encyclopedia.com/philosophy-and-religion/eastern-religions/hinduism/sudra&lt;/ref&gt; ул [[Һиндстан]]да [[Һинд дине]] иҗтимагый тәртибенең дүрт ''[[варна]]''сының берсе.{{sfn|Varadaraja V. Raman|2006|pp= 200–204}} Төрле чыганакларда ул каста дип,{{sfn|Varadaraja V. Raman|2006|pp= 200–204}} яки альтернатив рәвештә иҗтимагый сыйныф дип тәрҗем ителә.{{sfn|Encyclopedia Britannica|2010}} Ул дүрт варнаның иң түбән дәрәҗәсе.
''[[Риг Веда]]''да &quot;Шудра&quot; сүзе бары тик бер мәртәбә генә очрый, ләкин башка Һинд дине текстларында да очрый, мәсьәлән, ''[[Ману законнары|Манусмрити]]'', ''[[Артхашастра]]'' һәм ''[[Дхармашастра]]лар''да очрый. Теоретик рәвештә Шудралар башкаларга хезмәт итә торган варис хезмәт итүче сыйныфтан гыйбарәт булганнар.{{sfn|Ghurye|1969|pp=15–17, Quote: &quot;This was only generally true, for there were groups of occupations like trading, agriculture, labouring in the field and doing military service which were looked upon as anybody's, and most castes were supposed to be eligible for any of them.}}&lt;ref&gt;{{cite book|author=Ram Sharan Sharma|title=Śūdras in Ancient India: A Social History of the Lower Order Down to Circa A.D. 600 |url= https://books.google.com/books?id=gsZkAu-RHVgC&amp;pg=PA60 |year=1990 |publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-81-208-0706-8|pages= 60–61, 192–200, 261–267 with footnotes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|author=Richard Gombrich|authorlink =Richard Gombrich|title=Buddhist Precept &amp; Practice|url=https://books.google.com/books?id=uZQrBgAAQBAJ&amp;pg=PA343 |year=2012|publisher= Routledge|isbn=978-1-136-15616-8|pages=343–357|chapter=Chapter 8. Caste in the Monastery}}; Гомбрихның Буддачылык текстларын өйрәнүе буенча, аеруча Шри Ланка Буддачылык һәм Тамил Һинду җәмгыятендә касталарга карый торганда, &quot;Вайшья һәм Шудра төшенчәләре төгәл сызык белән аерылган иҗтимагый берлекләргә карамый, әмма бу төшенчәгә төрле төркемнәр кергән (...); Урта гасырларда (мәсьәлән, безнең эраның 500–1500 елларда) гәрчә җәмгыять һаман дүрт сыйныфтан торса да, бу төркемләштерү инде кулланылмаган (...)&quot;&lt;/ref&gt; Кайбер очракларда, алар патшаларга таҗ кию церемонияләрендә катнашканнар.
===Манусмрти ([[Ману законнары]])===
''Манусмрити'' күбесенчә Браминнар (каһиннәр сыйныфы) һәм Кшатрияләр (патша, хөкүмәт һәм сугышчылар сыйныфы) өчен үз-үзенңе тотыш кодексы турында сүз алып бара.{{sfn|Patrick Olivelle|2005|pp=16, 62-65}} Текстта Шудралар, һәм шулай ук Вайшьялар искә алына, әмма бу өлеш иң кыска бүлек булып тора. 9.326 – 9.335 of the ''Манусмрити''ның  9.326 – 9.335 секцияләрендә Вайшьялар өчен сигез кагыйдә һәм Шудралар өчен ике кагыйдә раслана.{{sfn|Patrick Olivelle|2005|pp= 16, 8-14, 206-207}}&lt;br/&gt;
10.43 - 10.44 секцияләрендә Ману каһиннәрне һәм ритуалларны санга сукмыйча Шудралар халәтенә төшкән [[Кшатрия]]ләр кабиләләре исемлеген китерә. Болар: Пундракалар, Кодалар, Дравидалар, [[Камбоджалар]], [[Явана]]лар (Юнан халкы?), [[Сака]]лар, [[Парада]]лар, [[Паһлава]]лар, [[Чина]]лар, [[Кирата]]лар һәм [[Дарада]]лар.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Deshpande |first1=Madhav |last2=Hook |first2=Peter Edwin |title=Aryan and Non-Aryan in India |publisher=University of Michigan |isbn=0891480145 |page=8|url=https://books.google.com/books?id=vpz6CpO4XhwC&amp;q=Cinas,+Kir%C4%81tas+and+Daradas&amp;dq=Cinas,+Kir%C4%81tas+and+Daradas&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwi7tInOmu_bAhVJb60KHRwqC9g4ChDoAQgmMAA|accessdate=24 June 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Baldwin |first1=John Denison |title=Pre-Historic Nations |publisher=Sagwan Press |isbn=1340096080 |page=290 |url=https://books.google.com/books?id=Oz5HAQAAMAAJ&amp;pg=PA290&amp;dq=shudras+Cinas,+Kir%C4%81tas+and+Daradas&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiJo-iimu_bAhVMiqwKHaGqDR8Q6AEIKzAB#v=onepage&amp;q=shudras%20Cinas%2C%20Kir%C4%81tas%20and%20Daradas&amp;f=false |accessdate=25 June 2018}}&lt;/ref&gt;
[[File:From left to right- A Gurkha, a Brahmin and a Sood.jpg|thumb|right|Гуркха халкы вәкиле, Брамин һәм Шудра.]]
===Урта гасыр Упанишадалары===
Урта гасыр чоры текстларында, мәсьәлән, ''[[Ваджрасучи Упанишада]]''да варна турында сүз алып барыла һәм Шудра төшенчәсе кертелгән.&lt;ref&gt;Mariola Offredi (1997), The banyan tree: essays on early literature in new Indo-Aryan languages, Volume 2, Manohar Publishers, {{oclc|46731068}}, ISBN 9788173042775, page 442&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;M.V. Nadkarni (2005), [http://gateway.isec.ac.in/JSED/JSED_V7_I1_91-113.pdf Review Articles: Perspectives on Dalit Problems and Solutions]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{dead link|date=May 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, Journal of Social and Economic Development, Vol. 7, No. 1, page 99&lt;/ref&gt; Уилфрид Лорье Университеты фәләсәф профессоры Ашвани Питыш фикеренчә, the ''Ваджрасучи Упанишада'' әһәмиятле текст булып тора, чөнки анда теләсә-нинди иҗтимагый килеп чыгышы булган кеше булуның иң олы рухи халәтенә ия булырга мөмкин дип фараз ителә.&lt;ref&gt;Ashwani Peetush (2011), Justice and Religion: Hinduism, in Encyclopedia of Global Justice, Springer Netherlands, ISBN 978-1402091599, pages 596–600&lt;/ref&gt;

== Шулай ук карарга мөмкин ==
* [[Вальмики]]
==Искәрмәләр==
{{Искәрмәләр}}

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Һинд дине төшенчәләре]]</text>
      <sha1>h6914wc5ws3lfnbr4o0efpu9esenlpo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527940</id>
      <parentid>3527939</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:28:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Манусмрти (Ману законнары) */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6911" xml:space="preserve">'''''Шудра'''''&lt;ref&gt;https://www.encyclopedia.com/philosophy-and-religion/eastern-religions/hinduism/sudra&lt;/ref&gt; ул [[Һиндстан]]да [[Һинд дине]] иҗтимагый тәртибенең дүрт ''[[варна]]''сының берсе.{{sfn|Varadaraja V. Raman|2006|pp= 200–204}} Төрле чыганакларда ул каста дип,{{sfn|Varadaraja V. Raman|2006|pp= 200–204}} яки альтернатив рәвештә иҗтимагый сыйныф дип тәрҗем ителә.{{sfn|Encyclopedia Britannica|2010}} Ул дүрт варнаның иң түбән дәрәҗәсе.
''[[Риг Веда]]''да &quot;Шудра&quot; сүзе бары тик бер мәртәбә генә очрый, ләкин башка Һинд дине текстларында да очрый, мәсьәлән, ''[[Ману законнары|Манусмрити]]'', ''[[Артхашастра]]'' һәм ''[[Дхармашастра]]лар''да очрый. Теоретик рәвештә Шудралар башкаларга хезмәт итә торган варис хезмәт итүче сыйныфтан гыйбарәт булганнар.{{sfn|Ghurye|1969|pp=15–17, Quote: &quot;This was only generally true, for there were groups of occupations like trading, agriculture, labouring in the field and doing military service which were looked upon as anybody's, and most castes were supposed to be eligible for any of them.}}&lt;ref&gt;{{cite book|author=Ram Sharan Sharma|title=Śūdras in Ancient India: A Social History of the Lower Order Down to Circa A.D. 600 |url= https://books.google.com/books?id=gsZkAu-RHVgC&amp;pg=PA60 |year=1990 |publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-81-208-0706-8|pages= 60–61, 192–200, 261–267 with footnotes}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|author=Richard Gombrich|authorlink =Richard Gombrich|title=Buddhist Precept &amp; Practice|url=https://books.google.com/books?id=uZQrBgAAQBAJ&amp;pg=PA343 |year=2012|publisher= Routledge|isbn=978-1-136-15616-8|pages=343–357|chapter=Chapter 8. Caste in the Monastery}}; Гомбрихның Буддачылык текстларын өйрәнүе буенча, аеруча Шри Ланка Буддачылык һәм Тамил Һинду җәмгыятендә касталарга карый торганда, &quot;Вайшья һәм Шудра төшенчәләре төгәл сызык белән аерылган иҗтимагый берлекләргә карамый, әмма бу төшенчәгә төрле төркемнәр кергән (...); Урта гасырларда (мәсьәлән, безнең эраның 500–1500 елларда) гәрчә җәмгыять һаман дүрт сыйныфтан торса да, бу төркемләштерү инде кулланылмаган (...)&quot;&lt;/ref&gt; Кайбер очракларда, алар патшаларга таҗ кию церемонияләрендә катнашканнар.
===Манусмрти ([[Ману законнары]])===
''Манусмрити'' күбесенчә Браминнар (каһиннәр сыйныфы) һәм Кшатрияләр (патша, хөкүмәт һәм сугышчылар сыйныфы) өчен үз-үзенңе тотыш кодексы турында сүз алып бара.{{sfn|Patrick Olivelle|2005|pp=16, 62-65}} Текстта Шудралар, һәм шулай ук Вайшьялар искә алына, әмма бу өлеш иң кыска бүлек булып тора. ''Манусмрити''ның  9.326 – 9.335 секцияләрендә Вайшьялар өчен сигез кагыйдә һәм Шудралар өчен ике кагыйдә раслана.{{sfn|Patrick Olivelle|2005|pp= 16, 8-14, 206-207}}&lt;br/&gt;
10.43 - 10.44 секцияләрендә Ману каһиннәрне һәм ритуалларны санга сукмыйча Шудралар халәтенә төшкән [[Кшатрия]]ләр кабиләләре исемлеген китерә. Болар: Пундракалар, Кодалар, Дравидалар, [[Камбоджалар]], [[Явана]]лар (Юнан халкы?), [[Сака]]лар, [[Парада]]лар, [[Паһлава]]лар, [[Чина]]лар, [[Кирата]]лар һәм [[Дарада]]лар.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Deshpande |first1=Madhav |last2=Hook |first2=Peter Edwin |title=Aryan and Non-Aryan in India |publisher=University of Michigan |isbn=0891480145 |page=8|url=https://books.google.com/books?id=vpz6CpO4XhwC&amp;q=Cinas,+Kir%C4%81tas+and+Daradas&amp;dq=Cinas,+Kir%C4%81tas+and+Daradas&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwi7tInOmu_bAhVJb60KHRwqC9g4ChDoAQgmMAA|accessdate=24 June 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Baldwin |first1=John Denison |title=Pre-Historic Nations |publisher=Sagwan Press |isbn=1340096080 |page=290 |url=https://books.google.com/books?id=Oz5HAQAAMAAJ&amp;pg=PA290&amp;dq=shudras+Cinas,+Kir%C4%81tas+and+Daradas&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiJo-iimu_bAhVMiqwKHaGqDR8Q6AEIKzAB#v=onepage&amp;q=shudras%20Cinas%2C%20Kir%C4%81tas%20and%20Daradas&amp;f=false |accessdate=25 June 2018}}&lt;/ref&gt;
[[File:From left to right- A Gurkha, a Brahmin and a Sood.jpg|thumb|right|Гуркха халкы вәкиле, Брамин һәм Шудра.]]

===Урта гасыр Упанишадалары===
Урта гасыр чоры текстларында, мәсьәлән, ''[[Ваджрасучи Упанишада]]''да варна турында сүз алып барыла һәм Шудра төшенчәсе кертелгән.&lt;ref&gt;Mariola Offredi (1997), The banyan tree: essays on early literature in new Indo-Aryan languages, Volume 2, Manohar Publishers, {{oclc|46731068}}, ISBN 9788173042775, page 442&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;M.V. Nadkarni (2005), [http://gateway.isec.ac.in/JSED/JSED_V7_I1_91-113.pdf Review Articles: Perspectives on Dalit Problems and Solutions]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{dead link|date=May 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, Journal of Social and Economic Development, Vol. 7, No. 1, page 99&lt;/ref&gt; Уилфрид Лорье Университеты фәләсәф профессоры Ашвани Питыш фикеренчә, the ''Ваджрасучи Упанишада'' әһәмиятле текст булып тора, чөнки анда теләсә-нинди иҗтимагый килеп чыгышы булган кеше булуның иң олы рухи халәтенә ия булырга мөмкин дип фараз ителә.&lt;ref&gt;Ashwani Peetush (2011), Justice and Religion: Hinduism, in Encyclopedia of Global Justice, Springer Netherlands, ISBN 978-1402091599, pages 596–600&lt;/ref&gt;

== Шулай ук карарга мөмкин ==
* [[Вальмики]]
==Искәрмәләр==
{{Искәрмәләр}}

[[Төркем:Һинд дине]]
[[Төркем:Һинд дине төшенчәләре]]</text>
      <sha1>konu9lyc94p5mmp4kj9zqqtu8jf9jpz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әсәдулла мәчете (Берек)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232181</id>
    <revision>
      <id>3527610</id>
      <parentid>3186040</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:35:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2114" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Әсәдулла мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Югары Ослан  районы, Берек авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Әсәдулла мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Югары Ослан районы]] [[Берек]] авылында урнашкан мәчет.

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]] азагында төзелә.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Югары Ослан районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>75utetcis2hnkopgyg7v9upr95d5wgu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Салихҗан мәчете (Югары Ослан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232184</id>
    <revision>
      <id>3527609</id>
      <parentid>2883860</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:34:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2113" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Салихҗан мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Югары Ослан  районы, Югары Ослан авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Салихҗан мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Югары Ослан районы]] [[Югары Ослан]] авылында урнашкан мәчет.

== Тарихы ==
Авыл мәчете 2002 елда ачыла.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Югары Ослан районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>dcpox5579rnllaby4718g225c28yp6m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яңа Болгар мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232186</id>
    <revision>
      <id>3527625</id>
      <parentid>2420887</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:50:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2181" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Яңа Болгар мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Югары Ослан  районы, Яңа Болгар  авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Яңа Болгар  мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Югары Ослан районы]] [[Яңа Болгар (Татарстан)|Яңа Болгар]] авылында урнашкан мәчет.

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]] азагында төзелә.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Югары Ослан районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>mr5n5x1wa68urzjx5obdm5qtnlwos6y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Миңлегөлсем мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232263</id>
    <revision>
      <id>3527617</id>
      <parentid>2418585</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:41:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2204" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Бакчасарай мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Югары Ослан  районы, Бакчасарай  авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Миңлегөлсем мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Югары Ослан районы]] [[Бакчасарай (Югары Ослан районы)|Бакчасарай]] авылында урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]] азагында төзелә.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Югары Ослан районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>hp9p13ja4aeitphdbjhaiqqaw1ugg0y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гомәр мәчете (Югары Ослан районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232264</id>
    <revision>
      <id>3527612</id>
      <parentid>2418579</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:37:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2164" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Гомәр мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Югары Ослан  районы, Вахитов  авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Гомәр мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Югары Ослан районы]] [[Вахитов (Югары Ослан районы)|Вахитов]] авылында урнашкан мәчет. 

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]] азагында төзелә.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Югары Ослан районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>fj67rd5w9bj66e055ze4dmp88dtqdif</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Введенский Бистәсе мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232266</id>
    <revision>
      <id>3527611</id>
      <parentid>2420881</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:37:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2181" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Введенский бистәсемәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Югары Ослан  районы, Введенский Бистәсе
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Введенский бистәсе мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Югары Ослан районы]] [[Введенский бистәсе]]ндә урнашкан мәчет.

== Тарихы ==
Бистә мәчете [[XX гасыр]] азагында төзелә.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Югары Ослан районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>05pp1gka4ukt9hgei24fqwqcnnb3nrz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Макыл мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232268</id>
    <revision>
      <id>3527615</id>
      <parentid>2420880</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:39:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2130" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Рус Макылы мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Югары Ослан  районы, Рус Макылы  авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Макыл мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Югары Ослан районы]] [[Рус Макылы]] авылында урнашкан мәчет.

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]] азагында төзелә.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Югары Ослан районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>d648j3vh9zu57vn8spoo39kvcirgt8r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кызыл Байрак мәчете (Югары Ослан районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232270</id>
    <revision>
      <id>3527613</id>
      <parentid>2425887</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:38:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2217" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Кызыл Байрак мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Югары Ослан  районы, Кызыл Байрак  авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Кызыл Байрак  мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Югары Ослан районы]] [[Кызыл Байрак (Югары Ослан районы)|Кызыл Байрак]] авылында урнашкан мәчет.

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]] азагында төзелә.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Югары Ослан районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>ruw1s4ep48mxk6qnpvts097q3a0vy3v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яр буе Моквашы мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232271</id>
    <revision>
      <id>3527627</id>
      <parentid>2420878</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:50:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2320" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Яр буе Морквашы мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Югары Ослан  районы, Яр буе Морквашы  авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Яр буе Морквашы  мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Югары Ослан районы]] [[Яр буе Морквашы]] авылында урнашкан мәчет.

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XXI гасыр]] башында авыл карты тарафыннан [[Казан]]ның [[Әҗем мәчете]]нең кечерәйтелгән копиясе итеп төзелә.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Югары Ослан районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>2ese3ukm9gisthlk3kak10u7ga61ra0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Татар Мәмәтхуҗасы мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232272</id>
    <revision>
      <id>3527619</id>
      <parentid>2420877</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:43:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2196" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре       = Мәчет
|Татар атамасы           = Татар Мәмәтхуҗасы мәчете
|Үз атамасы              = 
|Рәсем                   = 
|Рәсем язуы              = 
|Рәсем зурлыгы           = 
|Хәзерге халәте          = 
|Ил                      = Русия
|Урнашу урыны статусы    = авыл
|Урнашу урыны            = ТР, Югары Ослан  районы, Татар Мәмәтхуҗасы  авылы
|Координатлары           = 
|Дин                     = ислам
|Мәхәллә                 =
|Кайсы дини агымга карый =
|Бина төре               = мәчет
|Архитектура стиле       =
|Проект авторы           = 
|Төзүче                  = 
|Нигезләүче              =
|Беренче телгә алу       =
|Нигезләү                =
|Төп даталар             = 
|Юк ителгән              =
|Төзелешнең башлануы     = 
|Төзелешнең тәмамлануы   = 
|Янкормалары             =
|Ядкәрләре               =
|Халәте                  = 
|Сайт                    =
|Commons                 =
}}

'''Татар Мәмәтхуҗасы  мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Югары Ослан районы]] [[Татар Мәмәтхуҗасы]] авылында урнашкан мәчет.

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]] азагында төзелә.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Югары Ослан районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>mk8lzx5l9ebce0y8unzefhmzkrb8nry</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527624</id>
      <parentid>3527619</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:48:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="833" xml:space="preserve">{{УК}}

'''Татар Мәмәтхуҗасы  мәчете''' - [[Татарстан]]ның [[Югары Ослан районы]] [[Татар Мәмәтхуҗасы]] авылында урнашкан мәчет.

== Тарихы ==
Авыл мәчете [[XX гасыр]] азагында төзелә.

== Моны да карагыз ==
{{Портал|Югары Ослан районы}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [http://dumrt.ru/ Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте.]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>286xdf76a8o5qy9aeey30xknhwewpi8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>PH</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232645</id>
    <revision>
      <id>3527954</id>
      <parentid>2422584</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:50:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* pH күрсәткече төрле эремәләрдә */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5221" xml:space="preserve">[[Файл:Lemon.jpg|350px|мини|уңда|[[Лимон]] согында [[лимон әчелеге]] 5%-6% булганга күрә pH=2,2 (югары әчелелек)]]
'''PH''' яки '''сутуар күрсәткече''' (''водород күрсәткече'', латинча ''pondus Hydrogenii'' - [[сутуар]] авырлыгы дигән сүз, &quot;пэ-аш&quot; дип әйтелә) - [[су]]лы эремәләрнең әчелелек дәрәҗәсе, [[сутуар]] ионнары концентрациясе белән бәйләнгән, бик сыекланган эремәләрдә сутуар ионнары активлыгына тиң.

Сулы эремәләр өчен '''PH &lt; 7 [[әчелек]]ле эремәгә туры килә, PH &gt; 7 [[нигез (химия)|нигез]]ле эремәгә туры килә.'''

Формула буенча -PH сутуар ионнары активлыгыннан (моль/литр) унарлы [[логарифм]]га тигез: 
: &lt;math&gt;\mbox{pH} = -\lg \left[ \mbox{H}^+ \right]&lt;/math&gt;
 
[[Әчелек]]-нигез индикаторлары ярдәмендә билгеләнә, PH-үлчәгече белән үлчәнә.

Төшенчә [[1909]] елда [[Дания]] галиме Сөренсен тарафыннан кертелгән.

==Тасвир==

Чиста [[су]]да [[сутуар]] ионнары &lt;nowiki&gt;[&lt;/nowiki&gt;H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;&lt;nowiki&gt;]&lt;/nowiki&gt; һәм [[гидроксид-ион]]нар (&lt;nowiki&gt;[&lt;/nowiki&gt;OH&lt;sup&gt;−&lt;/sup&gt;&lt;nowiki&gt;]&lt;/nowiki&gt;) концентрацияләре бертигез һәм   22&amp;nbsp;°C [[температура]]сында  10&lt;sup&gt;−7&lt;/sup&gt; моль/л тәшкил итә.

Әгәр эремәдә ике төр ионнар концентрациясе бертигез булса, эремә '''нейтраль реакция'''гә ия.

Суга [[әчелек]] кушылса, сутуар ионнары концентрациясе (сутуар ионы беркетелгән кушылма) арта, ә гидроксид-ионнар концентрациясе  кими.

Шул чак: &lt;nowiki&gt;[&lt;/nowiki&gt;H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;&lt;nowiki&gt;]&lt;/nowiki&gt; &gt; &lt;nowiki&gt;[&lt;/nowiki&gt;OH&lt;sup&gt;−&lt;/sup&gt;&lt;nowiki&gt;]&lt;/nowiki&gt; очракта, эремә '''әчелекле''' дип атала, &lt;nowiki&gt;[&lt;/nowiki&gt;OH&lt;sup&gt;−&lt;/sup&gt;&lt;nowiki&gt;]&lt;/nowiki&gt; &gt; &lt;nowiki&gt;[&lt;/nowiki&gt;H&lt;sup&gt;+&lt;/sup&gt;&lt;nowiki&gt;]&lt;/nowiki&gt;  очракта — '''нигезле''' дип атала.

=== pOH ===
Эремәдә OH&lt;sup&gt;−&lt;/sup&gt; ионнары күрсәткече эремәнең нигезлелеген күрсәтә, һәм  25&amp;nbsp;°C температурасында &lt;math&gt;[\text{H}^+] [\text{OH}^-] = 1{,}0 \cdot 10^{-14}&lt;/math&gt;, шуңа күрә:

: &lt;math&gt;\text{pOH} = 14 - \text{pH}&lt;/math&gt;

== pH күрсәткече төрле эремәләрдә ==
{| cellpadding=&quot;30&quot; align=&quot;center&quot;
 |-
 |
{| class=&quot;standard&quot;
 |+ pH күрсәткече
 ! Матдә|| pH || Индикатор төсе
 |-
 | Геотермаль су Даллол [[вулкан]]ы янында || ≈ 0 ||bgcolor=#990000| 
 |-
 | [[Электролит]] [[кургаш]] [[аккумулятор]]да || &lt;1,0 ||bgcolor=#CC0000| 
 |-
 | [[Ашказаны сүле]] || 1,0–2,0 ||bgcolor=#FF0000|
 |-
 | [[Лимон]] согы (лимон әчелеге 5 %)|| 2,0±0,3 ||bgcolor=#FF3300|
 |-
 | Азык [[серкә]]се || 2,4 ||bgcolor=#FF3300|
 |-
 | [[Алма]] согы || 3,0 ||bgcolor=#FF6600|
 |-
 | [[Кока-кола]] || 3,0±0,3 ||bgcolor=#FF6600| 
 |-
 | [[Каһвә]] || 5,0 ||bgcolor=yellow| 
 |-
 | [[Шампунь]] || 5,5 ||bgcolor=yellow| 
 |-
 | [[Чәй]] || 5,5 ||bgcolor=yellow| 
 |-
 | Исән кеше [[тире]]се || 5,5 ||bgcolor=yellow| 
 |-
 | [[Әчелекле яңгыр]] || &lt; 5,6 ||bgcolor=#CCFF00|
 |-
 |Эчәргә яраклы су
 |6,5–8,5 ||bgcolor=#CCFF00|
 |-
 | [[Сөт]] || 6,6–6,93 ||bgcolor=#339933| 
 |-
 | [[Селәгәй]] || 6,8–7,4  ||bgcolor=green|

 |-
 | Чиста [[су]],  25&amp;nbsp;°C || 7,0 ||bgcolor=green|
 |-
 | [[Кан]] || 7,36–7,44 ||bgcolor=#009966|
 |-
 | [[Диңгез суы]] || 8,0 ||bgcolor=#006699|
 |-
 | Кул [[сабын]]ы (майлы)|| 9,0–10,0 ||bgcolor=blue|
 |-
 | [[Нашатырьлы спирт]] || 11,5 ||bgcolor=blue|
 |-
 | Агарткыч ([[хлор акшары]]) || 12,5 ||bgcolor=#0000CC|
 |-
 |  [[Селте]] куертылган эремәләре || &gt;13 ||bgcolor=#000099|
 |}
|}

Кеше [[кан]]ы рН нормаль дәрәҗәсе 7,36 тәшкил итә, әгәр рН 6,95 төшсә, кеше аңын югалта, әгәр рН  7,7 күтәрелсә - бик көчле көзән җыеру башлана.

==Сылтамалар==

*Бейтс Р. Определение рН. Теория и практика / пер. с англ. под ред. акад. Б. П. Никольского и проф. М. М. Шульца. — 2 изд. — Л. : Химия, 1972.
* [http://www.dpva.ru/Guide/GuideChemistry/pH/ Водородный показатель pH. Таблицы показателей pH.]

[[Төркем:Химия]]
[[Төркем:Әчелекләр]]</text>
      <sha1>6soowwob1xkifva1mevnhplzclc42ag</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Элбэгдорж Цахиа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>258331</id>
    <revision>
      <id>3527901</id>
      <parentid>3174305</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T07:46:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4610" xml:space="preserve">{{Дәүләт эшлеклесе
 | исем           = Цахиагийн Элбэгдорж
 | тулы исем      = 
 | рәсем          = Tsakhiagiin Elbegdorj, BRICS summit 2015.jpg
 | рәсем зурлыгы  = 
 | подпись        = 
 | титул          = {{байрак|Монголия}} 4нче [[Монголия]] президенты
| флаг           = Flag of Mongolia.svg
 | чорбаш         = [[2009 ел]]ның [[18 июнь|18 июне]]
 | чоразак        = [[2017 ел]]ның [[10 июль|10 июле]]
 | аңа кадәр      = [[Намбарын Энхбаяр]] 
| дәвамчысы      = [[Баттулга Халтмаагийн]]
 | туу датасы     = 30.03.1963
| туу урыны = {{туу җире|Монголия|Монголиядә}}, Ховд аймагы, Зэрэг сомоны
| үлем датасы    = 
 | үлем урыны     =  
 | династия       = 
 | әти            = 
 | әни           = 
 | ире            = 
 | хатыны        = 
 | балалары       = 
 | автограф       = 
 }}
'''Цахиагийн Элбэгдорж''' — [[Монголия]]дә демократик җәмгыять төзү инициативасы белән чыккан һәм 75 ел дәвамында коммунистик идарә иткән Монголияне тыныч революция аша демократик һәм ирекле икътисадка үзгәрткән 13 демократик революция лидерларының берсе иде. Элбэгдорж - Монголиянең элекке президенты. Элегерәк ул ике тапкыр Монголия Премьер-Министры, бер тапкыр Бөек Гурал дәүләт спикеры урынбасары, бер тапкыр Парламент күпчелек төркеме председателе һәм дүрт тапкыр Парламент әгъзасы булып эшләде. Ц. Элбэгдорж - демократияне, кеше хокукларын һәм ирекләрен яклаучы неолибераль сәясәтче.

Элбэгдорж 1963 елның 30 мартында aкахия һәм Хонинхуу герегында, Зерег соумында, Ховд максатаг, сигезенче яки кече улы булып туган. Элбэгдоржның әти-әнисе ул вакытта күпчелек монголлар кебек көтүчеләр булган, шуңа күрә ул кәҗәләр, бәрәннәр, бозаулар, таяклар белән уйнап, алар турында кайгыртып, башка балалар белән атлар чабып үскән. Зерег соумы кешеләре әйтүенчә, Элбэгдоржның әнисе Хонинхуу эпиклар язу һәм фатихалар уку сәләте белән туган илендә данлыклы.
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
== Сылтамалар ==
* https://www.hks.harvard.edu/news-events/news/articles/kennedy-school-graduate-guides-mongolia-into-new-era
* https://www.wango.org/activities/global_site/executiv.html
* http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4608408.stm
* http://viewswire.eiu.com/index.asp?layout=VWArticleVW3&amp;article_id=839816869 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200626230825/http://viewswire.eiu.com/index.asp?layout=VWArticleVW3&amp;article_id=839816869 |date=2020-06-26 }}
* http://www.ahrchk.net/ua/mainfile.php/2003/578/{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120326222919/http://www.humanrights.asia/news/forwarded-news/FA-34-2003 |date=2012-03-26 }}
* https://www.boston.com/news/world/asia/articles/2005/07/03/once_feared_invaders_reputation_gets_a_revival/
* https://news.mn/sedev/Монгол-Улсын-Ерөнхийлөгч-Цахиагийн-Э/
* http://ladno.ru/person/elbegdorzh/bio/
* https://news.yandex.kz/news/story/Mongoliya_podala_v_rozysk_Interpola_byvshego_prezidenta_EHlbehgdorzha--59079f19e7c2f8f1d20d1f08ea528aec?lr=163&amp;lang=ru&amp;persistent_id=88418937&amp;rubric=personal_feed&amp;from=rubric
* https://www.infpol.ru/173646-prezidentom-mongolii-izbran-tsakhiagiyn-elbegdorzh/
* https://tass.ru/interviews/1953499
* https://www.tuva.asia/news/asia/4623-mongoliya.html
{{Монголия дәүләт башлыклары}}

{{DEFAULTSORT:Ухнагийн, Хурэлсух}}

[[Төркем:Монголия сәясәтчеләре]]
[[Төркем:Монголия президентлары]]</text>
      <sha1>5ax31e9i839bvwz28274izkwppe81wq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шүлгәнташ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>271645</id>
    <revision>
      <id>3527896</id>
      <parentid>3433854</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:52:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19824" xml:space="preserve">
{{УК}}
'''Шүлгәнташ мәгарәсе''' — [[Башкортстан|Башкортстанның]] [[Бөрҗән районы|Бөрҗән районында]], [[Агыйдел (елга)|Агыйдел елгасының]] уң як ярында, Шүлгәнташ тыюлыгы биләмәсендә урнашкан. Ул Көньяк Уралдагы бурташ, гипс, доломит кебек тау токымнарыннан торган [[мәгарә]]&lt;nowiki/&gt;нең иң зурларының, иң матурларының берсе, тәүтормыш сәнгате комарткысы&lt;ref&gt;[http://unescorb.ru/ru/news/detail.php?ID=952 Комитет Республики Башкортостан по делам ЮНЕСКО]&lt;/ref&gt;.

Мәгарә [[палеолит]] дәверендә яшәгән тәүтормыш кешесенең петроглифлар (таштагы сурәтләр) аша билгеле&lt;ref&gt;Ольга Червяцова [http://www.shulgan-tash.ru/2009-12-08-08-26-17/archaeologicalresearches Археологические исследования] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100707095744/http://www.shulgan-tash.ru/2009-12-08-08-26-17/archaeologicalresearches |date=2010-07-07 }} Официальный сайт государственного природного заповедника «Шульган-Таш»&lt;/ref&gt;.

Мәгарә янында «Шүлгәнташ» музей-экскурсион комплексы һәм спелеология лабораториясе ачылган, шулай ук [[чолыкчылык]] һәм [[умартачылык]] музее бар.

1965 елда Шүлгәнташ ''табигать комарткысы'' итеп игълан ителә.

2009 елдан Шүлгәнташ мәгарәсе [[Башкортстан|Башкортостандагы]] җиде могҗизаның берсе дигән статус ала.

«Шүлгәнташ» атамасы мәмерйәгә кергән җирдә [[Агыйдел (елга)|Агыйделгә]] кушылган Шүлгән елгасы исеменнән һәм [[Башкорт теле|башкорт телендәге]] «таш» сүзеннән килеп чыккан. Шулай ук борынгы башкорт диалектында «шу мәрхүм» «су үлгән, юкка чыккан» дигәнне аңлата, ягъни, «су ташта үлгән» яки «су таш астына киткән» мәгәнәсендә. Моннан тыш, Шүлгән — башкорт халкының борынгы «[[Урал-батыр|Урал батыр»]] кобаеры персонажы, аның төп герое Урал батырның абыйсы.

Рус тикшеренүчеләре Шүлгәнташны «Капова» мәмерйәсе дип атауның ике фаразы бар: беренчесе — тамчы тамуы аңлаткан «кап-кап» рус ымлыгыннан (мәгарәдә һәр вакыт тамчы тамган тавыш ишетергә мөмкин), икенчесе — «капище» (храм), мәҗүсиләрнең гыйбадәтханәсе дип раслаудан. Чөнки бик борынгы заманнардан бирле, язмадан алда, мәгарәләр гыйбадәтханә булганлыгы дәлилләнде, кыядагы сүрәтләр дә шул максатка хезмәт иткәнлеге исбатланды. Башкорт легендаларыннан һәм археологик казылмалардан билгеле булуынча, урта гасырларда да Шүлгәнташ гыйбадәтханә ролен үтәгән, мәгарәдә мәҗүси йолалар башкарылган&lt;ref&gt;''В. И. Левин'' «Свидетели из Каповой пещеры» М. : «Детская литература» 222 с. 1982&lt;/ref&gt;.

== Шүлгәнташ мәгарәсе корылышы ==
Мәгарәгә кергән урын — 25-28 метр биеклегендәге арка рәвешендә, Сарыкүчкән тавының көньяк битендә урнашкан; аның киңлеге 40 метрга җитә. Шулай ук мәгарәгә кергән урынның сул ягындагы күлдән [[Шульган|Шүлгән]] елгасы агып чыга. Зәңгәрләнеп күренеп яткан күлнең диаметры 3 метрга якын, ә тирәнлеге 80 метрдан артык (ягъни, ул күл түгел, ә су юлының пәрәвез белән түшәлгән вертикаль өлеше). Кушылмалары күп булу сәбәпле, күлнең суы эчергә яраклы түгел, аны дәвалану ванналары өчен куллану отышлырак. Керү урынының уң ягында — тагын бер Түгәрәк күл бар&lt;ref&gt;Кудряшов И. К. ''Путеводитель по Каповой пещере'' Уфа, 1956&lt;/ref&gt;.

Мәгарәнең өйрәнелгән озынлыгы 3 чакрымнан ашу. Анда — саркып, агып барлыкка килгән майташлар, сталактитлар, сталагмитлар бар. Мәгарә, эре заллары, галереялары, су асты күлләре һәм елгалары белән әкиятләрдә сөйләнгән соклангыч сарайны хәтерләтә. Шүлгәнташ өч гипсометрик кимәлле, түбән катын су баскан, анда мәгарәне барлыкка китергән су асты ''Шүлгән елгасы'' ага&lt;ref name=&quot;perechen&quot;&gt;''Соколов Ю. В.''&amp;#x20;{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120510175758/http://www.speleo-ufa.ru/bibl/literature/metod_ychebn_materials/spisok_cave2011_02.htm |date=2012-05-10 }}.&amp;#x20; Сайт Уфимского спелеоклуба им. В. Нассонова.&amp;#x20;&lt;small&gt;[http://www.speleo-ufa.ru/bibl/literature/metod_ychebn_materials/spisok_cave2011_02.htm Тәүге сығанаҡтан] архивланған 2 март 2012.&lt;/small&gt;&amp;#x20;&lt;small&gt;13 апрель 2011 тикшерелгән.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.&lt;ref&gt;{{Citation |title=''В. С. Житенёв.'' Капова пещера — многослойный памятник археологии: предварительное сообщение // Первобытные древности Евразии. К 60-летию Алексея Николаевича Сорокина, 2012 |url=http://www.academia.edu/9304055/Prehistoric_Eurasia |access-date=2020-08-14 |archive-date=2016-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160712033720/http://www.academia.edu/9304055/Prehistoric_Eurasia |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;.

Шүлгәнташ мәгарәсенең бөтен биеклеге 140 метр. Мәгарәгә якын, янәшә Шүлгән елгасының өч чакрым озынлыгындагы тирән карст каньоны сузыла, ул акрынлап эре карст чокырлардан, күлләрдән торган ерынга, коры үзәнгә әверелә.

Икенче катның озынлыгы 500 метр чамасы. Мәгарәгә кергән җирдән 120 метр үткәч, сул яктан югарыга туры коридор китә. Баскыч буйлап 20 метр күтәрелгәч, өченче катка аяк басасың. 500 метрга сузылган зур заллар җир асты күлендә барып кисешә.

Шүлгәнташ мәгарәсе барган юлда биек каяда табигать тудырган гаҗәп «Мамонт куышы» («Кәҗә ташы») күренә. Мәгарәгә мондый исем, кояш байыган чакта кыядагы күләгәнең үзенчәлекле ятуы сәбәпле, таш сызатлары торбатомшыгын түбән төшереп йокыга талган мамонтны хәтерләткәнлектән, бирелгән.

== Җир астындагы елга һәм күл ==
Мәгарәдә җир асты елгасы Шүлгән ага. Аның агып чыккан урыны төньякка карый 12 чакрымга ераграк. Мәгарәдән 2 чакрым аралыкта ул шаулап җир астына инеп югала һәм, көчле чишмә булып, Шүлгәнташка кергән җирдә, ургып, җир өстенә чыга, диаметры 3 метрлык күл хасил итә. Мәгарә авызыннан чыккач, 150-170 метр аралыкта гөрләп агып, Шүлгән [[Агыйдел (елга)|Агыйделгә]] кушыла. Шүлгән елгасы кышкы каты суыкларда да туңмый.


== «Рәсемнәр» бүлмәсе ==
[[Мәгарә|Мәгарәнең]] һәр катында үзенә хас дымлылык режимы һәм һава әйләнеше меңәр еллар буенча, мизгелгә карамый, тәүлек әйләнәсенә температура үзгәрми, даими тора. Шуңа мәгарәдә борынгы рәсемнәр сакланган да инде.
Шүлгәнташ мәгарәсе [[палеолит]] дәверендәге тәүтормыш кешесенә хас соңгы солютрей мәдәниятеннән урта мадлен мәдәнияте вакыты белән тамгаланган петроглифлар, ягъни кыядагы сүрәтләре белән билгеле&lt;ref&gt;{{Мәкалә|автор=Жегалло В.И и др.|ссылка=http://macroevolution.narod.ru/elasm.htm|издание=Новости из Геологического музея им. В. И. Вернадского|номер=9|год=2002|issn=1029-7812}}&lt;/ref&gt;.

Рәсемнәр 1959 елда [[Тыюлык|тыюлыкның]] зоологы А. В. Рюмин тарафыннан табылган&lt;ref&gt;А. Д. Столяр. Происхождение изобразительного искусства. — М.: Искусство, 1985. — С. 35.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Э. П. Позднякова, А. В. Лоскутов, Н. Н. Скокова. Башкирский заповедник // Заповедники европейской части РСФСР. II / Под ред. В. В. Соколова, Е. Е. Сыроечковского. — М.: Мысль, 1989. — С. 241.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.shulgan-tash.ru/cave-shulgan-tash-kapova/ Пещера Шульган-Таш (Капова)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150929043446/http://www.shulgan-tash.ru/cave-shulgan-tash-kapova/ |date=2015-09-29 }}. Официальный сайт государственного природного заповедника «Шульган-Таш»&lt;/ref&gt;.
Борынгы сынлы рәсем сәнгатен (живописне) өйрәнүдә  СССР Фәннәр Академиясенең Археология институты зур роль уйнаган (бигрәк тә, [[Отто Бадер|Бадер Отто Николаевич]]&lt;ref&gt;[[Бадер Отто Николаевич|Бадер О. Н.]] ''Каповая пещера-La caverne Kapovaia: Палеолитическая живопись'' М., 1965.&lt;/ref&gt; һәм Щелинский Вячеслав Евгеньевич)&lt;ref&gt;[http://www.shulgan-tash.ru/2009-12-01-08-15-39/2009-12-14-23-27-09 Щелинский В. Е.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Официальный сайт государственного природного заповедника «Шульган-Таш»&lt;/ref&gt;). Алар 50 рәсемне ачыклаган. Соңыннан сүрәтләрне Бөтенрусия геология институты өйрәнә һәм Рус география җәмгыятеннән Ю. С. Ляхницкий 173 рәм яки аларның реликты — ачык тапларын таба.

Мәгарә диварында мамонтлар, [[Йорт аты|ат]] (ат) һәм башка җәнлек рәсемнәре, антропоморф фигуралар төшерелгән. Агач күмере белән төшерелгән сирәк сурәтләр дә очрый.
Галимнәр мәмерйә хайван сурәтләрен генә түгел, югары һәм урта ярусларда алачык (хижина), өчпочмак, баскыч, кыек сызык сүрәтләрен таба. Бу сүрәтләр 30-40 мең ел элек, планетада кроманьоннар яшәгән дәвердә, Соңгы палеолит чорында төшерелгән. Шүлгәнташның түбән ярусында соңрак, бозлык периоды азагында, ясалган сурәтләр табылган. Аларның дәүмәле 44 тән 112 сантиметрга кадәр.

Сурәтләр сыйфаты төрле дәрәҗәдә  — күпмедер өлеше кальцит саркындысы астында калган, кайсылары мәгарәгә [[тыюлык]] статусы бирелмәс элек килгән вандал-туристларның автографлары белән капланган, өченчеләре стена буйлап агып торган дым тарафыннан юылган. Сүрәтләрне консервацияләү мәсьәләсе хәл ителү өстендә. Сынлы сәнгать сүрәтләренең (живописьнең) яхшы хәләтен саклау максатында, 2004 елдан бирле мәгарәгә кергән урында экскурсантларга сүрәтләрнең натураль дәүмәлдәге күчермәләре тәкъдим ителә. Мәгарә торышын якшырту Андоррадан килгән реставратор Эудаль Гийаме киңәшләренә таянып аткарылды&lt;ref&gt;[http://u7a.ru/articles/society/11854&lt;/ref&gt;

2012 елның февраленнән башлап, мәгарәдәге сүрәтләрне саклау максатында, сурәт төшерелгән заллар ябылганлыктан һәм аларны ирекле карау тыелганлыктан, фотографлар Александр Марушин һәм Григорий Сухаревка, эзләнүче Ольга Червяцовагателәгән һәр кемгә мәгарәгә интерактив керү мөмкинлеген бирерлек виртуаль фототур  оештыру заданиесе бирелә. 2012 елның июленнән ббашлап [[тыюлык]] территориясендә «Шүлгәнташ мәгарәсе» дигән интерактив музей эшли.

Заманча уран-торий тикшеренүләре Шүлгәнташ мәгарәсе сурәтләрнең 36400 - 14500 ел элек төшерелгәнен ачыклый. Бу мәгълүмат чит илләрдә чыккан гыйльми хезмәтләрдә басылды һәм Шүлгәнташ мәгарәсе [[Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы|ЮНЕСКО-ның]] бөтендөнья мәдәни мирасы исемлегенә кертелер дигән өмет белән яши Башкортостан халкы&lt;ref&gt;[http://u7a.ru/articles/society/11854 Башкирия: новые исследования «состарили» наскальные рисунки Каповой пещеры в два раза], Киске Өфө, 2016 йыл&lt;/ref&gt;.

== Галерея ==
&lt;gallery&gt;
Файл:shulgantash1.jpg|Мамонт сурәте
Файл:Схема первого этажа Каповой пещеры.jpg|Шүлгәнташ мәмерйәсе беренче каты схемасы
Файл:Рисунки в Каповой пещере.jpg|Шүлгәнташ мәмерйәсе сурәтләр
Файл:Грот спящего мамонта.jpg|Кәҗә ташы
&lt;/gallery&gt;Шүлгәнташ — Көнчыгыш Аурупада һәм Азияда таш гасырның башлангыч чорында (палеолит) яшәгән кешеләрнең буяу белән рәсем эшләү сәнгате яхшы күрсәтелгән һәм сакланган бердәнбер мәгарә. Тәүтормыш кешеләренең сурәтләр галереясы беренче катның ике коры стенасында һәм икенче катның зур залында табылган. Сүрәтләр кызыл буяу, кыздырылган майда изелгән охра белән ясалган.

== Шүлгәнташ турында әдәбият һәм матбугат ==

* Капова пещера//Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / редактор [[Александр Прохоров|А. М. Прохоров]] — 3-е изд.  т. 11— [[Мәскәү|Москва]]: Советская энциклопедия, 1973.
* [http://www.bashinform.ru/news/1314963-radiy-khabirov-nasha-zadacha-sokhranit-naskalnye-risunki-shulgan-tasha-/ Радий Хәбиров: Наша задача — сохранить наскальные рисунки Шульган-Таш. ИА «Башинформ», 2019, 1 июня]{{ref-ru}}{{V|1|06|2019}}
* Марушин В. По реке Белой к жемчужина Урала — пещере Шулган-Таш. Уфа, [[Башкортстан китап нәшрияты|«Китап» нәшриәте]], 2016&lt;ref&gt;{{Citation |title=Йәнә Шүлгәнташ хаҡында. «Башҡортостан» гәзите, 2016, 5 август |url=http://bashgazet.ru/kultura-i-literatura/23242-yn-shlgntash-haynda.html |access-date=2020-08-14 |archive-date=2016-10-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161017014640/http://bashgazet.ru/kultura-i-literatura/23242-yn-shlgntash-haynda.html |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;.
* [https://tvkultura.ru/video/show/brand_id/20920/episode_id/2256438/?utm_referrer=https%3A%2F%2Fzen.yandex.com&amp;utm_campaign=dbr Письма из провинции. Белорецкий урын (Гербы). Документалистика. Телеканал «Культура»]{{ref-ru}}{{V|6|04|2020}}

== Искәрмәләр ==
{{Reflist|2}}

== Сылтамалар ==

* [http://bash.bashenc.ru/index.php/component/content/article/8-statya/17077-sh-lg-ntash-m-merj Башкорт энциклопедиясе — Шүлгәнташ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200803092834/http://bash.bashenc.ru/index.php/component/content/article/8-statya/17077-sh-lg-ntash-m-merj |date=2020-08-03 }}{{V|6|04|2020}}
* [http://seethis.narod.ru/histmon/shulgan.html Шульганташ]
* [http://www.culturemap.ru/print.html?id=928%7C Культура регионов России]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
{{Тышкы сылтамалар}}
[[Төркем:Мәгарәләр]]
[[Төркем:Башкортстан мәгарәләре]]</text>
      <sha1>rf3mzx3lzjcty0foowxht0vgpz0doa4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таганай (милли парк)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>287866</id>
    <revision>
      <id>3527578</id>
      <parentid>2553101</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:42:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 7 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11018" xml:space="preserve"> 
{{УК}}
''' «Таганай»''' Милли паркы — [[Көньяк Урал|Көньяк Уралда]] [[Чиләбе өлкәсе]] территориясендә урнашкан милли парк.

== Тасвирлау ==
Милли парк РСФСР Министрлар Советының «Таганай Милли паркын булдыру турында»  1991 елгы 5 мартында  130 нчы карары белән барлыкка килә.

«Таганай» Милли паркы территориясе өч яктан тау яссылыгына һәм соңыннан тигезлекле урман даласына күчүче аерым тау төенен тәшкил итүче уртача биеклектәге Көньяк Уралның тау сыртларының төньяк өлешен үз эченә ала. Милли парк Чиләбе өлкәсенең көнбатыш өлешендә, өлкә үзәгеннән 130 километрда урнашкан һәм Аурупа белән Азия чигенә барып тоташа. Административ яктан парк биләмәсе ике муниципаль берәмлек: [[Златоуст]] һәм [[Күчә районы|Куса районы]] шәһәр округлары чикләрендә урнашкан. Чиләбе — Уфа — Мәскәү юнәлешендәге автомобиль һәм тимер юллары аша үткән [[Златоуст|Златоуст шәһәре]] паркның территориаль үзәге булып тора.

=== Парк мәйданы дәүмәле ===
Милли парк «Таганай»  көньяктан төньякка 52 км ераклыкка сузылган, ә көнбатыштан көнчыгышка 568 км. Паркның гомуми мәйданы  уртача 10-15 км2 тәшкил итә (56,8 мең гектар).

Парк мәйданы административ үзәкләре көньяк-көнбатышта [[Златоуст]], көнбатышта — [[Куса|Куса,]] көньяк-көнчыгышта — [[ Мияс]] һәм төньяк-көнбатышта — [[Карабаш (Чиләбе өлкәсе)|Карабаш]] булган дүрт муниципаль берәмлекләр камалышында урнашкан. 

Территория буенча ике юл үтә: берсе көньяктан, Златоуст — Мияс, икенчесе — көньяк-көнбатыштан, Златоуст — Магнитка — Александровка. Паркта юл-сукмак челтәренең тыгызлыгы зур түгел. Башлыча, бу тауларда һәм тау аралары үзәннәрендә күп буын сәяхәтчеләр салган традицион турист сукмаклары. Шуларның иң популяры -  Олы Таганай сыртының көнчыгыш битләве. Урман әзерләүчеләрдән мирас булып торып калган урман хуҗалыгы юл челтәрләре күпчелеген елның коры вакытында һәм кыш көннәре генә үтә алырлык.

==== Таш елгалар ====

Милли паркта корымнар - [[таш елгалар]] бар. Олы Таш елга — авантюриннан торган иң зур корымнарның берсе. Озынлыгы 6 км кадәр, киңлеге - 700 м кадәр, тирәнлеге 4-6 м. Олы һәм Урта Таганай сыртлары арасында урнашкан.

Икенче урында - Корым елга — Ерак Таганай һәм Дөя тауларыннан башлап Олы Кыялым елгасына кадәр сузылган. Кәсләнгән өлешенең озынлыгы 1,5 км кадәр, киңлеге 200-1000 метр. Корымның бер өлеше кәсләнгән, урман баскан.

==== Су чыганаклары ====
Милли парк территориясендә Идел-Кама ([[Каспий диңгезе]] бассейны) һәм Об-Иртеш ([[Төньяк Боз океаны|Төньяк боз океанның Кар диңгезе]] бассейны) елга бассейннары су аергычы арасындагы чик урнашкан .

== Этимологиясе ==
Топонимнарның килеп чыгышын Таганай оронимы белән бәйлиләр. [[Башкорт теле|Башкорт теленнән]] Таганай «ай аслыгы» (таган — «аслык, таган» һәм ай)&lt;ref name=&quot;tt1&quot;&gt;{{cite web|url=http://taganay.ru/?p=21|deadlink=yes|title=ТВОЙ ТАГАНАЙ &quot; Гора молодого месяца|accessdate=2010-06-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121119033454/http://taganay.ru/?p=21|archivedate=2012-11-19}}&lt;/ref&gt; дип тәрҗемә ителә.

Чиләбе өлкәсенең топонимикасын, башкорт халкының фольклорын өйрәнеп, китаплар чыгарган географ, топонимист [[:ba:Шувалов Николай Иванович |Н.И. Шувалов]] үзенең &quot;От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь&quot; дигән сүзлегендә шундый аңлатма бирә:
&lt;blockquote&gt; Таганай. Широко распространено толкование от слов: таган — «треножник», «подставка», ай — «луна», «треножник луны», или «лунная подставка». Это горный узел из трех хребтов, увенчанных вершинами. Уместно сказать, что у башкир в прошлом было распространено имя Таганай. В Башкортостане встречается деревня Таганаево &lt;ref&gt;Шувалов Н. И. Таганай // От Парижа до Берлина по карте Челябинской области: Топонимический словарь. — 2-е изд., переработанное и дополненное. — Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1989. — 160 с. — ISBN ISBN 5-7688-0157-7&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;От Парижа до Берлина по карте Челябинской области [http://old.toposural.ru/html/t.htm]&lt;/ref&gt;.&lt;/blockquote&gt;.

== Статистик мәгълүмат ==

* Гомуми мәйданы — 568 км2.
* Көньяк чиге төньякка озынлыгы — 15 км
* Тыюлык зонасы 21 %, рекреацион зона — 59 % тәшкил итә.

== Галерея ==
&lt;gallery&gt;
Файл:TAGANAY KAMENNAYA REKA.JPG|Олы Таш Елгада кыш
Файл:View over Taganai on Zlatoust.jpg|Златоуст юнәлешендә күренеш
Файл:Останцы.jpg|Кыяташлы тау түбәсе 
Вид с Откликного.jpg|Откликной гребень түбәсеннән күренеш
&lt;/gallery&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

== Сылтамалар ==
*[https://bigenc.ru/literature/text/4178338 Таганай//Большая российская энциклопедия]
* [http://www.taganay.org Официальный сайт национального парка «Таганай»]&amp;nbsp;(рус.). &amp;#x20;&lt;small&gt;Проверено 22 июня 2009. &lt;/small&gt;&amp;#x20;&lt;small&gt; {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120430045254/http://www.taganay.org/ |date=2012-04-30 }} 2&amp;nbsp;апреля 2012&amp;nbsp;года.&lt;/small&gt;
* [http://www.taganai.ru Национальный парк &quot;Таганай&quot;. Компания &quot;Таганай-travel&quot; - организация отдыха на Южном Урале]&amp;nbsp;(рус.). &amp;#x20;&lt;small&gt;Проверено 26 декабря 2011. &lt;/small&gt;&amp;#x20;&lt;small&gt; {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120513120727/http://www.taganai.ru/ |date=2012-05-13 }} 2&amp;nbsp;апреля 2012&amp;nbsp;года.&lt;/small&gt;
* [http://nashural.ru/Mesta/taganai.htm Статья про Таганай на сайте проекта &quot;Наш Җаек&quot;]&amp;nbsp;(рус.). &amp;#x20;&lt;small&gt; {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111217044704/http://nashural.ru/Mesta/taganai.htm |date=2011-12-17 }} 2&amp;nbsp;апреля 2012&amp;nbsp;года.&lt;/small&gt;
* [http://oopt.info/index.php?oopt=513 Национальный парк «Таганай»]&amp;nbsp;(рус.). &amp;nbsp;— На сайте ООПТ России. &amp;#x20;&lt;small&gt;Проверено 22 июня 2009. &lt;/small&gt;&amp;#x20;&lt;small&gt; {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110819165310/http://oopt.info/index.php?oopt=513 |date=2011-08-19 }} 2&amp;nbsp;апреля 2012&amp;nbsp;года.&lt;/small&gt;
* [http://www.zlatoust.ru/a/taganay2/ Национальный парк «Таганай»]&amp;nbsp;(рус.). &amp;nbsp;— На сайте Zlatoust.ru. &amp;#x20;&lt;small&gt;Проверено 22 июня 2009. &lt;/small&gt;&amp;#x20;&lt;small&gt; {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120404045016/http://www.zlatoust.ru/a/taganay2/ |date=2012-04-04 }} 2&amp;nbsp;апреля 2012&amp;nbsp;года.&lt;/small&gt;
* [http://wikimapia.org/#lat=55.2544684&amp;lon=59.7917175&amp;z=11&amp;l=1&amp;m=a&amp;v=2&amp;show=/5393705/ru/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA-%D0%A2%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B9 Национальный парк «Таганай»]&amp;nbsp;(рус.). &amp;nbsp;— на сайте Wikimapia. &amp;#x20;&lt;small&gt;Проверено 22 июня 2009. &lt;/small&gt;&amp;#x20;&lt;small&gt; {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110826041141/http://www.wikimapia.org/#lat=55.2544684&amp;lon=59.7917175&amp;z=11&amp;l=1&amp;m=a&amp;v=2&amp;show=/5393705/ru/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA-%D0%A2%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B9 |date=2011-08-26 }} 25&amp;nbsp;августа 2011&amp;nbsp;года.&lt;/small&gt;
* [http://gorod-asha.ru/?site=statya&amp;park_taganai&amp;opisanie=4 Природный парк Таганай]&amp;nbsp;(рус.). &amp;nbsp;— описание маршрута &quot;Калика тропа&quot;. &amp;#x20;&lt;small&gt; {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120410194652/http://gorod-asha.ru/?site=statya |date=2012-04-10 }} 2&amp;nbsp;апреля 2012&amp;nbsp;года.&lt;/small&gt;
* [http://pochel.ru/c/natsionalnyij-park-taganaj/ Национальный парк Таганай]&amp;nbsp;(рус.). &amp;nbsp;— на сайте Путеводителя по Челябинской области.
[[Төркем:Әлифба буенча саклана торган табигый территорияләр]]
[[Төркем:Русия милли парклары]]
[[Төркем:Кусә районы]]</text>
      <sha1>88ugagwnq35so4fw7kp94tn9jrueyn8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тригонометрия тарихы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>289735</id>
    <revision>
      <id>3527693</id>
      <parentid>3489639</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:08:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66756" xml:space="preserve">{{УК}}

Өчпочмакларны иртә өйрәнүе эзләре [[безнең эрага кадәр 2-нче меңьеллык]]та [[Мисыр математикасы]]нда ([[Рһинд Математика Папирусы]]) һәм [[Вавилон математикасы]]нда. Тригонометрия [[Куш Патшалыгы]]нда математикасында шулай ук превалент булган.&lt;ref&gt;{{cite book|author=Otto Neugebauer |title=A history of ancient mathematical astronomy. 1 |url=https://books.google.com/books?id=vO5FCVIxz2YC&amp;pg=PA744 |year=1975 |publisher=Springer-Verlag |isbn=978-3-540-06995-9 |page=744}}&lt;/ref&gt;
[[Тригонометрик]] функцияләрнең систематик өйрәнүе  [[Элленистик математика]]да башланган һәм Һиндстанга [[Элленистик астрономия]] өлеше буларак җиткән.&lt;ref&gt;{{harvnb|Katz|1998|loc=p. 212}}&lt;/ref&gt; [[Һиндстан астрономиясе]]ндә тригонометрик функцияләрне өйрәнү  [[Гупта чоры]]нда чәчәк иткән, аеруча [[Арьябһата]]га рәхмәтле (безнең эраның алтынчы гасыры), ул [[синусоида функция]]сен ачкан. Урта Гасырларда тригонометрияне өйрәнү  [[Ислам математикасы]]нда [[Әл-Харәзми]] һәм [[Әбу әл-Вафа]] кебек математиклар тарафыннан дәвам иткән. Ул бөтен алты [[тригонометрия функциясе]] дә билгеле булган [[Ислам дөньясы]]нда бәйсез дисциплина булып киткән. [[Гарәп һәм Грек текстларының тәрҗемәсе]] тригонометриянең Латин Көнбатышында фән буларак кабул ителүенә китергән һәм [[Ренессанс]] [[Regiomontanus]] белән башланган. Хәзерге тригонометриянең үсеше [[Мәгърифәтчелек Чоры]]нда үзгәргән һәм 17-енче гасыр математиклары ([[Исаак Ньютон]] һәм [[Джеймс Стирлинг]]) белән башланган һәм хәзерге формасына [[Леонард Эйлер]] белән 1748 елда җиткән.
==Этимологиясе==
''Тригонометрия'' төшенчәсе Борынгы [[Юнан теле]] [[wikt:τρίγωνον|τρίγωνον]] ''trigōnon'', &quot;өчпочмак&quot; һәм [[wikt:μέτρον|μέτρον]] ''metron'', &quot;үлчәү&quot;дән алынган.&lt;ref&gt;{{cite dictionary|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=trigonometry|title=trigonometry|dictionary=Online Etymology Dictionary}}&lt;/ref&gt;
Хәзерге заман &quot;sine&quot; сүзе [[Латин теле]] ''sinus'' сүзеннән алынган, аның мәгънәсе &quot;култык&quot;, &quot;куыш&quot; яки &quot;бөрмә&quot; һәм ул турыдан-туры түгел рәвештә Һинд, Фарсы һәм Гарәп тапшырылуы аша Грек төшенчәсе ''[[khordḗ]]''дан алынган &quot;җәя кылы, хорда&quot;. [[Санскрит]] телендә синус өчен Һинд дине төшенчәсе ''[[җья]]''  &quot;җәя кылы&quot;, Һиндулар башта өч тригонометрик функцияне керткәннәр һәм кулланганнар ''җья, коти җья һәм уткрама-җья.''  Һиндулар бу функцияләрне почмакның түгел, ә дуга яки әйләнә функцияләре буларак билгеләгәннәр, шуннан аларның җәя кылы белән ассоциациясе һәм шуннан дуга өчен &quot;хорда дугасы&quot; “җәя” (dhanu, cāpa) дип атала. Аның синонимнары jivā, siñjini, maurvi, guna, һ.б. Синус функциясе соңрак ''[[җива]]'' юрамасында кабул ителгән булган.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Jambhekar|first=Ashok|date=January 1983|title=Indian Books of the Quarter|journal=India Quarterly: A Journal of International Affairs|volume=39|issue=1|pages=106–108|doi=10.1177/097492848303900122|issn=0974-9284}}&lt;/ref&gt;
Санскрит ''jīvā'' сүзе Гарәп теленә ''jiba'' буларак кабул ителгән булган, ул ''jb'' جب дип языла.
Бу шуннан соң элек тә булган Гарәп сүзе ''jayb'' буларак интерпретацияләнгән, аның мәгънәсе  &quot;куыш, култык&quot;, я Гарәпләр үзләре, я [[Честер Роберты]] кебек тәрҗемәчеләр хатасы булу сәбәпле, ул ''jayb'' сүзен Латинчага ''синус'' дип тәрҗемә иткән. Аеруча [[Фибоначчи]]ның ''[[sinus rectus arcus]]'' төшенчәсе  ''синус'' төшенчәсен нигезләүдә әһәмиятлеген исбатлаган.&lt;ref name=&quot;oconnor1996&quot;&gt;O'Connor (1996).&lt;/ref&gt;  &quot;Минута&quot; һәм &quot;секунда&quot; сүзләре Латин фразалары ''[[partes minutae primae]]'' һәм ''[[partes minutae secundae]]''дан килеп чыккан.&lt;ref name=&quot;Boyer The 360-circle&quot;&gt;{{cite book |last=Boyer|first=Carl Benjamin |author-link=Carl Benjamin Boyer |title=A History of Mathematics |url=https://archive.org/details/historyofmathema00boye|url-access=registration|year=1991 |chapter=Greek Trigonometry and Mensuration |pages=[https://archive.org/details/historyofmathema00boye/page/166 166]–167 |publisher=John Wiley &amp; Sons |quote=It should be recalled that form the days of Hipparchus until modern times there were no such things as trigonometric ''ratios''. The Greeks, and after them the Hindus and the Arabs, used trigonometric ''lines''. These at first took the form, as we have seen, of chords in a circle, and it became incumbent upon Ptolemy to associate numerical values (or approximations) with the chords. [...] It is not unlikely that the 260-degree measure was carried over from astronomy, where the zodiac had been divided into twelve &quot;signs&quot; or 36 &quot;decans&quot;. A cycle of the seasons of roughly 360 days could readily be made to correspond to the system of zodiacal signs and decans by subdividing each sign into thirty parts and each decan into ten parts. Our common system of angle measure may stem from this correspondence. Moreover since the Babylonian position system for fractions was so obviously superior to the Egyptians unit fractions and the Greek common fractions, it was natural for Ptolemy to subdivide his degrees into sixty ''[[partes minutae primae]]'', each of these latter into sixty ''[[partes minutae secundae]]'', and so on. It is from the Latin phrases that translators used in this connection that our words &quot;minute&quot; and &quot;second&quot; have been derived. It undoubtedly was the sexagesimal system that led Ptolemy to subdivide the diameter of his trigonometric circle into 120 parts; each of these he further subdivided into sixty minutes and each minute of length sixty seconds.}}&lt;/ref&gt; Болар якынча &quot;беренче кечкенә өлешләр&quot; һәм &quot;икенче кечкенә өлешләр&quot; буларак тәрҗемә ителә.

==Үсеш==
===Борынгы Якын Көнчыгыш===
Борынгы [[Мисыр математиклары]] һәм [[Вавилон математиклары]] күп гасырлар буена охшаш өчпочмаклар яклары нисбәтләре теоремаларын белгәннәр. Шулай да пре-Элленик җәмгыятьләр почмак үлчәүләрнең концепцияләре җитмәгән булса, алар шуның урынына почмакларның якларын өйрәнүгә чикләнгән булган.&lt;ref name=&quot;Boyer Early Trigonometry&quot;&gt;{{cite book |first=Carl Benjamin |last=Boyer |author-link=Carl Benjamin Boyer |title=A History of Mathematics |url=https://archive.org/details/historyofmathema00boye |url-access=registration |year=1991 |chapter=Greek Trigonometry and Mensuration |pages=[https://archive.org/details/historyofmathema00boye/page/158 158]–159 |publisher=John Wiley &amp; Sons |quote=Trigonometry, like other branches of mathematics, was not the work of any one man, or nation. Theorems on ratios of the sides of similar triangles had been known to, and used by, the ancient Egyptians and Babylonians. In view of the pre-Hellenic lack of the concept of angle measure, such a study might better be called &quot;trilaterometry&quot;, or the measure of three sided polygons (trilaterals), than &quot;trigonometry&quot;, the measure of parts of a triangle. With the Greeks we first find a systematic study of relationships between angles (or arcs) in a circle and the lengths of chords subtending these. Properties of chords, as measures of central and inscribed angles in circles, were familiar to the Greeks of Hippocrates' day, and it is likely that Eudoxus had used ratios and angle measures in determining the size of the earth and the relative distances of the sun and the moon. In the works of Euclid there is no trigonometry in the strict sense of the word, but there are theorems equivalent to specific trigonometric laws or formulas. Propositions II.12 and 13 of the ''Elements'', for example, are the laws of cosines for obtuse and acute angles respectively, stated in geometric rather than trigonometric language and proved by a method similar to that used by Euclid in connection with the Pythagorean theorem. Theorems on the lengths of chords are essentially applications of the modern law of sines. We have seen that Archimedes' theorem on the broken chord can readily be translated into trigonometric language analogous to formulas for sines of sums and differences of angles.}}&lt;/ref&gt;
[[Вавилон астрономнары]]  [[йолдыз]]ларның калкуы һәм батуы буенча [[планета]]ларның хәрәкәте, Кояш һәм ай [[тотылу]]лары буенча тәфсилле язмаларны тотканнар, аларның барысы да [[күк сферасы]]нда үлчәнгән  [[почмак]] араларын белүне таләп иткән.&lt;ref name=&quot;Maor-20&quot;&gt;{{Cite book |title=Trigonometric Delights |url=https://archive.org/details/trigonometricdel00maor_444 |url-access=limited |first=Eli |last=Maor |year=1998 |publisher=[[Princeton University Press]] |isbn=978-0-691-09541-7 |page=[https://archive.org/details/trigonometricdel00maor_444/page/n27 20]}}&lt;/ref&gt; [[Плимптон 322]] тактада [[чөйязма]]га (як. Безнең эрага кадәр 1900 ел) нигезләнеп, кайберәүләр хәттә борынгы Вавилонлыларның секанслар таблицасы булганын фараз иткәннәр.&lt;ref&gt;Joseph [[#joseph-2000b|(2000b, pp.383&amp;ndash;84)]].&lt;/ref&gt; Шулай да ул [[Пифагор өчлек]]ләре, квадрат тигезләмәләр чишелеше яки [[тригонометрик таблица]] икәне турында күп бәхәс алып барыла.
Мисырлылар икенче яктан безнең эрага кадәр 2-нче меңьеллыкта [[пирамида]]лар төзү өчен тригонометриянең примитив формасын кулланганнар.&lt;ref name=&quot;Maor-20&quot;/&gt; Мисыр язучысы [[Аһмес]] (як. б.э.к 1680–1620 еллар) тарафыннан язылган [[Ринд Математика Папирусы]]нда тригонометриягә караган түбәндәге мәсьәлә бар:&lt;ref name=&quot;Maor-20&quot;/&gt;
&lt;blockquote&gt;
Әгәр пирамиданың биеклеге 250 кубит (үлчәү берәмлеге) булса һәм ягы озынлыгы 360 кубит булса, аның ''[[секед]]ы'' (ян авышлыгы) күпме?
Аһмесның мәсьәләнең чишелеше ул пирамиданың нигезенең янының яртысының биеклегенә нисбәте. Башка сүзләр белән ''секед'' өчен табылган микъдар ул почмакның пирамидага һәм аның нигезенә котангенсы һәм аның яны.
&lt;/blockquote&gt;

===Классик антик чор===
[[File:Trigonometric Chord.svg|left|thumb|200px|Почмакның хордасы почмак аркасын тартып тора.]]
Борынгы [[Грек һәм Элленистик математиклар]] [[хорда]]ны кулланганнар. Әйләнәдә дуга һәм әйләнә булып, хорда ул арканы тартучы сызык. Хорданың перпендикуляр биссектрисасы әйләнәнең үзәге аша уза һәм почмакны ике тигез почмакка бүлә. Икегә бүленгән хорданың бер яртысы ул икегә бүленгән почмакның бер яртысының синусы, ул,

: &lt;math&gt;\mathrm{chord}\ \theta = 2 r\sin \frac{\theta}{2}, &lt;/math&gt;

Һәм шулай итеп синусоида шулай ук ''ярым-хорда'' буларак мәгълүм. Бу нисбәт буенча хәзерге заманда билгеле тригонометрик идентиклыклар һәм теоремалар шулай ук [[Элленистик цивилизация]] математикларга билгеле булган, әмма эквивалент хорда формасында.
Гәрчә сүзнең төгәл мәгънәсендә [[Евклид]] һәм [[Архимед]] эшләрендә тригонометрия булмаса да, махсус тригонометрик законнарга яки формулаларга эквивалент булган геометрик ысулда (ә тригонометрик ысулда түгел) тәкъдим ителгән теоремалар бар.&lt;ref name=&quot;Boyer Early Trigonometry&quot;/&gt; Мисал өчен, ''Элементлар''ның икенче китабының уникенче һәм унөченче тәкъдимнәре тәңгәл килгән рәвештә җәенке һәм үткен почмаклар өчен [[косинуслар законнары]] булып тора. Хордалар озынлыклары буенча теоремалар [[синусларның законнары]] кулланышлары булып тора.  Һәм Архимедның ватык хордалар теоремасы почмакларның суммалары суммасына эквивалент.&lt;ref name=&quot;Boyer Early Trigonometry&quot;/&gt; [[Хордалар таблицасы]] җитмәвен компенсацияләү өчен [[Самос Аристархы]] вакыты математиклары кайвакытта хәзерге заман билгеләмәләре белән 0°&amp;nbsp;&lt;&amp;nbsp;β&amp;nbsp;&lt;&amp;nbsp;α&amp;nbsp;&lt;&amp;nbsp;90° булган теләсә нинди очракта sin&amp;nbsp;''α''/sin&amp;nbsp;''β''&amp;nbsp;&lt;&amp;nbsp;''α''/''β''&amp;nbsp;&lt;&amp;nbsp;tan&amp;nbsp;''α''/tan&amp;nbsp;''β'' расламасын кулланганнар, ул хәзер [[Аристарх тигезсезлеге]] буларак мәгълүм.
Беренче тригонометрик таблица мөгаен [[Никея]]  [[Гиппархы]] (безнең эрага кадәр 180 – 125 ел) төзелгән булган, соңыннан ул &quot;тригонометрия әтисе&quot; буларак мәгълүм булды. &lt;ref name=&quot;Boyer Hipparchus of Nicaea quote&quot;&gt;{{cite book |first=Carl Benjamin |last=Boyer |title=A History of Mathematics |url=https://archive.org/details/historyofmathema00boye |url-access=registration |year=1991 |chapter=Greek Trigonometry and Mensuration |quote=For some two and a half centuries, from Hippocrates to Eratosthenes, Greek mathematicians had studied relationships between lines and circles and had applied these in a variety of astronomical problems, but no systematic trigonometry had resulted. Then, presumably during the second half of the 2nd century BC, the first trigonometric table apparently was compiled by the astronomer Hipparchus of Nicaea (ca. 180–ca. 125 BC), who thus earned the right to be known as &quot;the father of trigonometry&quot;. Aristarchus had known that in a given circle the ratio of arc to chord decreases as the arc decreases from 180° to 0°, tending toward a limit of 1. However, it appears that not until Hipparchus undertook the task had anyone tabulated corresponding values of arc and chord for a whole series of angles. |page=[https://archive.org/details/historyofmathema00boye/page/162 162] |publisher=John Wiley &amp; Sons |author-link=Carl Benjamin Boyer}}&lt;/ref&gt; Гиппарх төркем почмаклар өчен тәңгәл килгән дуга һәм хорда дәрәҗәләренең таблицасын беренче булып төзегән.&lt;ref name=&quot;oconnor1996&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Boyer Hipparchus of Nicaea quote&quot;/&gt;
Гәрчә 360° әйләнәнең систематик кулланышы математикага килүе кайчан килүе мәгълүм булмаса да, әйләнәнең систематик кулланышы [[Самос Аристархы]] ''[[Кояш һәм Ай үлчәмнәре һәм аралары турында]]'' (безнең эрага кадәр як. 260 ел) инша иткәннән соң бераз соңрак кергәне мәгълүм, чөнки ул почмакны квадрант өлешләрендә үлчәгән.&lt;ref name=&quot;Boyer Aristarchus of Samos&quot;&gt;{{cite book |first=Carl Benjamin |last=Boyer |author-link=Carl Benjamin Boyer |title=A History of Mathematics |url=https://archive.org/details/historyofmathema00boye |url-access=registration |year=1991 |page=[https://archive.org/details/historyofmathema00boye/page/159 159] |chapter=Greek Trigonometry and Mensuration |publisher=John Wiley &amp; Sons |quote=Instead we have an treatise, perhaps composed earlier (ca. 260 BC), ''On the Sizes and Distances of the Sun and Moon'', which assumes a geocentric universe. In this work Aristarchus made the observation that when the moon is just half-full, the angle between the lines of sight to the sun and the moon is less than a right angle by one thirtieth of a quadrant. (The systematic introduction of the 360° circle came a little later. In trigonometric language of today this would mean that the ratio of the distance of the moon to that of the sun (the ration ME to SE in Fig. 10.1) is sin(3°). Trigonometric tables not having been developed yet, Aristarchus fell back upon a well-known geometric theorem of the time which now would be expressed in the [[inequality (mathematics)|inequalities]] sin&amp;nbsp;α/&amp;nbsp;sin&amp;nbsp;β&amp;nbsp;&lt;&amp;nbsp;α/β&amp;nbsp;&lt;&amp;nbsp;tan&amp;nbsp;α/&amp;nbsp;tan&amp;nbsp;β, for 0°&amp;nbsp;&lt;&amp;nbsp;β&amp;nbsp;&lt;&amp;nbsp;α&amp;nbsp;&lt;&amp;nbsp;90°.)}}&lt;/ref&gt; 360° әйләнәнең систематик кулланышы Гиппархка һәм аның [[хордалар таблицасы]]на рәхмәтле дип фараз итәргә мөмкин.  Гиппарх бу бүлүнең фикерен [[Гипискл]]дан алган булырга мөмкин, ул соңрак көнне 360 өлешкә бүлгән, бу көн бүленешен Вавилон астрономиясендә тәкъдим ителгән булган.&lt;ref&gt;{{cite book |first=Carl Benjamin |last=Boyer |author-link=Carl Benjamin Boyer |title=A History of Mathematics |url=https://archive.org/details/historyofmathema00boye |url-access=registration |year=1991 |page=[https://archive.org/details/historyofmathema00boye/page/162 162] |chapter=Greek Trigonometry and Mensuration |publisher=John Wiley &amp; Sons |quote=It is not known just when the systematic use of the 360° circle came into mathematics, but it seems to be due largely to Hipparchus in connection with his table of chords. It is possible that he took over from Hypsicles, who earlier had divided the day into parts, a subdivision that may have been suggested by Babylonian astronomy.}}&lt;/ref&gt; Борынгы астрономиядә зодиак унике &quot;билге&quot;гә яки утыз алты &quot;декан&quot;га бүленгән булган. Фасыллар циклының якынча 360 көн циклы зодиакның билгеләренә һәм деканнарына бәйле булырга мөмкин булган һәр билге утыз өлешкә һәм һәр декан ун өлешкә бүленгән.&lt;ref name=&quot;Boyer The 360-circle&quot;/&gt; Вавилон [[алтмышлап санау]] [[хисап системасы]]на күрә һәр градус алтмыш минутка бүленгән һәм һәр минута алтмыш секундага бүленгән.&lt;ref name=&quot;Boyer The 360-circle&quot;/&gt;
[[File:Menelaus-thm.png|thumb|left|200 px|[[Менелай теоремасы]]]]
[[Александрия Менелае]] (б.э. якынча 100 елы) үзенең ''Sphaerica''сын өч китабында язган. I Китабында ул яссы өчпочмаклар өчен Евклид нигезенә аналогик нигез нигезләгән.&lt;ref name=&quot;Boyer Menelaus of Alexandria&quot;/&gt; Ул Евклид аналогы булмаган теореманы нигезли, ике сферик өчпочмак әгәр дә почмаклары тигез булса охшаш булып тора, әмма ул охшаш һәм симметрик сферик өчпочмаклар арасында аерма ясамаган.&lt;ref name=&quot;Boyer Menelaus of Alexandria&quot;/&gt; Башка теорема булып сферик өчпочмакның почмаклары суммасы  180°-тан артык булып тора.&lt;ref name=&quot;Boyer Menelaus of Alexandria&quot;/&gt; ''Sphaerica''-ның II китабы сферик геометрияне астрономиядә куллана. Һәм III китапта &quot;Менелай теоремасы&quot; бар.&lt;ref name=&quot;Boyer Menelaus of Alexandria&quot;&gt;{{cite book |first=Carl Benjamin |last=Boyer |author-link=Carl Benjamin Boyer |title=A History of Mathematics |url=https://archive.org/details/historyofmathema00boye |url-access=registration |year=1991 |page=[https://archive.org/details/historyofmathema00boye/page/163 163] |chapter=Greek Trigonometry and Mensuration |publisher=John Wiley &amp; Sons |quote=In Book I of this treatise Menelaus establishes a basis for spherical triangles analogous to that of Euclid I for plane triangles. Included is a theorem without Euclidean analogue – that two spherical triangles are congruent if corresponding angles are equal (Menelaus did not distinguish between congruent and symmetric spherical triangles); and the theorem ''A''&amp;nbsp;+&amp;nbsp;''B''&amp;nbsp;+&amp;nbsp;''C''&amp;nbsp;&gt;&amp;nbsp;180° is established. The second book of the ''Sphaerica'' describes the application of spherical geometry to astronomical phenomena and is of little mathematical interest. Book III, the last, contains the well known &quot;theorem of Menelaus&quot; as part of what is essentially spherical trigonometry in the typical Greek form – a geometry or trigonometry of chords in a circle. In the circle in Fig. 10.4 we should write that chord AB is twice the sine of half the central angle AOB (multiplied by the radius of the circle). Menelaus and his Greek successors instead referred to AB simply as the chord corresponding to the arc AB. If BOB' is a diameter of the circle, then chord A' is twice the cosine of half the angle AOB (multiplied by the radius of the circle).}}&lt;/ref&gt; Дәвам итеп ул мәшһүр &quot;алты микъдар кагыйдәсе&quot;н бирә.&lt;ref name=&quot;needham volume 3 108&quot;&gt;Needham, Volume 3, 108.&lt;/ref&gt;
Соңрак, [[Клавдий Птолемей]] (як. б.э. 90 – 168 елы) Гиппархның ''Әйләнәдә хордалар''ын ''[[Альмагест]]''ында яки ''Математик Синтаксисы''нда киңәйткән.  Альмагест беренче чиратта астрономия буенча эш булып тора һәм астрономия тригонометриягә таяна. [[Птолемейның хордалар таблицасы]] 120 диаметрлы әйләнәләр хордалар озынлыкларын әйләнәнең тәңгәл килгән аркасында почмаклар саны ''n'' функциясе итеп бирә, биредә ''n'' 1/2  180-гә кадәр диапазонда һәм инкремент (кушу баскычы) 1/2.
Птолемейның хордалар исәпләвендә үзәк теорема хәзер [[Птолемей теоремасы]] буларак мәгълүм теорема булган, бар түбәләре бер әйләнәдә яткан дүртпочмакның каршы яклары диагональләр суммасына тигез. Птолемей теоремасының махсус очрагы  Евклидның ''Бирелгән мәгълүмат''ында 93 фараз буларак очрый.  Птолемейның теоремасы синус һәм косинус өчен хәзер Птолемейның формулалары буларак мәгълүм дүрт сумма һәм аерма формулаларына китерә, гәрчә Птолемей синус һәм косинус урынына хордаларны кулланган. Птолемей дәвам итеп ярым почмак формула эквивалентын чыгарган &lt;br/&gt;
: sin²(x/2) = (1 - cosx)/2 &lt;br/&gt;
Птолемей бу нәтиҗәләрне тригонометрик таблицаларны барлыкка китерү өчен кулланган, әмма бу таблицаларның Гиппархның эшеннән алынганмы, әллә юкмы икәне мәгълүм түгел.&lt;ref name=&quot;Boyer Ptolemy&quot;&gt;{{cite book |first=Carl Benjamin |last=Boyer |author-link=Carl Benjamin Boyer |title=A History of Mathematics |url=https://archive.org/details/historyofmathema00boye |url-access=registration |year=1991 |chapter=Greek Trigonometry and Mensuration |pages=[https://archive.org/details/historyofmathema00boye/page/164 164]–166 |publisher=John Wiley &amp; Sons |quote=The theorem of Menelaus played a fundamental role in spherical trigonometry and astronomy, but by far the most influential and significant trigonometric work of all antiquity was composed by Ptolemy of Alexandria about half a century after Menelaus. [...] Of the life of the author we are as little informed as we are of that of the author of the Elements. We do not know when or where Euclid and Ptolemy were born. We know that Ptolemy made observations at Alexandria from AD. 127 to 151 and, therefore, assume that he was born at the end of the 1st century. Suidas, a writer who lived in the 10th century, reported that Ptolemy was alive under Marcus Aurelius (emperor from AD 161 to 180).&lt;BR&gt;Ptolemy's ''Almagest'' is presumed to be heavily indebted for its methods to the ''Chords in a Circle'' of Hipparchus, but the extent of the indebtedness cannot be reliably assessed. It is clear that in astronomy Ptolemy made use of the catalog of star positions bequeathed by Hipparchus, but whether or not Ptolemy's trigonometric tables were derived in large part from his distinguished predecessor cannot be determined. [...] Central to the calculation of Ptolemy's chords was a geometric proposition still known as &quot;Ptolemy's theorem&quot;: [...] that is, the sum of the products of the opposite sides of a cyclic quadrilateral is equal to the product of the diagonals. [...] A special case of Ptolemy's theorem had appeared in Euclid's ''Data'' (Proposition 93): [...] Ptolemy's theorem, therefore, leads to the result sin(''α''&amp;nbsp;&amp;minus;&amp;nbsp;''β'') =&amp;nbsp;sin&amp;nbsp;''α''&amp;nbsp;cos&amp;nbsp;''β''&amp;nbsp;&amp;minus;&amp;nbsp;cos&amp;nbsp;''α''&amp;nbsp;sin&amp;nbsp;''Β''. Similar reasoning leads to the formula [...] These four sum-and-difference formulas consequently are often known today as Ptolemy's formulas.&lt;BR&gt;It was the formula for sine of the difference – or, more accurately, chord of the difference – that Ptolemy found especially useful in building up his tables. Another formula that served him effectively was the equivalent of our half-angle formula.}}&lt;/ref&gt;
Гиппарх таблицалары да, Птолемей таблицалары да хәзерге көнгә кадәр сакланып калмаган, гәрчә башка борынгы авторлар тасвирламалары аларның кайчандыр булганы турында әз икеләнү калдыра.&lt;ref name=&quot;boyer1991&quot;&gt;Boyer, pp. 158&amp;ndash;168.&lt;/ref&gt;
[[Пифагор]] тригонометрик функцияләр төшенчәләре буласыларның күп хасиятләрен ачкан. [[Пифагор теоремасы]]&lt;br/&gt;
p&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; + b&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; = h&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; фундаменталь тригонометрик тәңгәллеге sin&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;(x) + cos&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;(x) = 1 чагылышы. 1 озынлыгы теләсә нинди турыпочмаклы өчпочмакның гипотенузасы һәм гипотенузаларының озынлыклары sin(x) һәм cos(x), шул ук вакытта x ике туры почмак булмаган почмакларның берсе булып тора. Шуны исәптә тотып тригонометрия шунда нигезләнгән тәңгәллек Пифагор теоремасы булып чыга.

===Һиндстан математикасы===
Тригонометриянең кайбер иртә һәм бик әһәмиятле үсеше [[Һиндстан]]да булган. [[Сиддһанта]]лар буларак мәгълүм 4-енче – 5-енче гасырдан әһәмиятле эшләр (шулардан бишесе булган, шуларның иң әһәмиятлесе [[Сурья Сиддһанта]]&lt;ref&gt;Boyer (1991), p. 208.&lt;/ref&gt;) синусны беренче мәртәбә хәзерге аңлавында ярым почмак һәм ярым хорда нисбәтендә билгеләмәсен биргән, шулай ук косинус, [[синус-верзус]], һәм [[арксинус]] билгеләмәсе бирелгән булган.&lt;ref&gt;Boyer (1991), p. 209.&lt;/ref&gt;  Шуннан соң бераз гына вакыт узгач башка Һиндстан [[математик|математигы]] һәм [[астроном|астрономы]], [[Арьябһата]] (безнең  эрага кадәр 476 - 550 ел), Сиддһанталарның үсешен ''[[Арьябһатия]]'' дигән әһәмиятле эштә җыйган һәм киңәйткән.&lt;ref&gt;{{harvnb|Boyer|1991|loc= p. 210}}&lt;/ref&gt;  ''Сиддһанталар''да һәм ''Арьябһатийя''да 3.75° интервал белән 0°-тан 90°-ка кадәр, төгәллеге вакланмалы өлешенең 4-енче тәртибенә кадәр синус һәм [[синус-верзус]] дәрәҗәләре китерелгән.&lt;ref&gt;{{harvnb|Boyer|1991|loc= p. 215}}&lt;/ref&gt; Алар синус өчен ''[[җья]]'' сүзен, косинус өчен ''[[коҗья]]'' сүзен, синус-версус өчен ''[[уткрама-җья]]'' сүзен һәм арксинус өчен ''открам җья'' сүзен кулланганнар. ''[[Җья]]'' һәм ''[[коҗья]]'' сүзләре ахыр чиктә элегрәк тасвирланган дөрес тәрҗемә итмәүдән соң ''синус'' һәм ''косинус'' булып киткәннәр.&lt;br/&gt;
7-енче гасырда [[Бһашкара I]] таблица кулланмыйча очлы почмакның синусын табу өчен [[Бһашкара I-нең синус аппроксимация форрмуласы]]н китергән. Ул шулай ук sin(''x'') өчен түбәндәге аппроксимация формуласын китергән, аның чагыштырмача хатасы 1.9%-тан кимрәк:
: &lt;math&gt;\sin x \approx \frac{16x (\pi - x)}{5 \pi^2 - 4x (\pi - x)}, \qquad \left(0\leq x\leq\pi\right).&lt;/math&gt;
Соңрак 7-енче гасырда, [[Брахмагупта]] формуланы янә үстергән
: &lt;math&gt;\ 1 - \sin^2(x) = \cos^2(x) = \sin^2\left (\frac{\pi}{2} - x\right )&lt;/math&gt;
(шулай ук өстә китерелгәнчә чыгарыла) һәм синус дәрәҗәләрен исәпләү өчен [[Брахмагупта интерполяция формуласы]]н китергән.&lt;ref&gt;Joseph [[#joseph-2000a|(2000a, pp.285&amp;ndash;86)]].&lt;/ref&gt;
Тригонометрия буенча башка соңрак Һинд авторы 12-нче гасыр [[Бһашкара II]] булган. [[Бһашкара II]] [[сферик тригонометрия]]не үстергән һәм күп тригонометрик нәтиҗәләрне ачкан.
[[Бһашкара II]] &lt;math&gt; \sin\left(a + b\right)&lt;/math&gt; өчен беренче булып ачкан һәм  &lt;math&gt;\sin\left(a - b\right)&lt;/math&gt; :
* &lt;math&gt;\sin\left(a + b\right) = \sin a\cos b + \cos a\sin b&lt;/math&gt;
Кебек тригонометрик нәтиҗәләрне беренче булып ачкан.
[[Сангамаграма Мадһавасы]] (як. 1400) тригонометрия функцияләр һәм аларның чиксез рәтләре өчен һәм [[математик анализ]]та беренче адымнар ясаган. Ул [[дәрәҗә рәтләре]] һәм [[Тейлор рәтләре]] өчен кагыйдәләр эшләп чыгарган һәм синус, косинус, тангенс һәм арктангенс өчен [[дәрәҗә рәтләре]]н эшләгән.&lt;ref name=&quot;Robertson&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Pearce&quot;/&gt; Синус һәм косинус өчен Тейлор рәтләре аппроксимацияләрен куллынып ул вакланмалы өлеше 12 разрядка кадәр төгәллек белән синус таблицасын һәм вакланмалы өлеше тугыз разрядка кадәр төгәллек белән косинус таблицасын төзегән. Ул шулай ук [[Pi|π]] һәм [[почмак]]ның, [[радиус]]ның, [[диаметр]]ның һәм түгәрәкнең [[әйләнә озынлыгы]]ның дәрәҗә рәтләрен биргән. Аның эшләре XVI гасырга кадәр [[Керала астрономия һәм математика]] мәктәбеннән тарафдарлары тарафыннан үстерелгән булган.&lt;ref name=&quot;Robertson&quot;&gt;O'Connor and Robertson (2000).&lt;/ref&gt;&lt;ref name=Pearce&gt;Pearce (2002).&lt;/ref&gt;
&lt;center&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! No.
! Рәт
! Исеме
! Рәтләрнең көнбатышта ачылулары һәм якынча ачылу даталары&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Charles Henry Edwards |title=The historical development of the calculus |publisher=Springer |year=1994 |edition=3 |series=Springer Study Edition Series |pages=205 |isbn=978-0-387-94313-8}}&lt;/ref&gt;
|-
| &amp;nbsp;&amp;nbsp;1
| {{nowrap|1=sin ''x'' &amp;nbsp;=&amp;nbsp; ''x'' &amp;minus; ''x''&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; / 3! + ''x''&lt;sup&gt;5&lt;/sup&gt; / 5! &amp;minus; ''x''&lt;sup&gt;7&lt;/sup&gt; / 7! + ...}} &amp;nbsp;&amp;nbsp;
| &amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Мадһаваның синус серияләре]]&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;Исаак Ньютон (1670) һәм Вильһельм Лейбниц (1676)&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|-
| &amp;nbsp;&amp;nbsp;2&amp;nbsp;&amp;nbsp;
| {{nowrap|1=cos ''x'' &amp;nbsp;= 1 &amp;minus; ''x''&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; / 2! + ''x''&lt;sup&gt;4&lt;/sup&gt; / 4! &amp;minus; ''x''&lt;sup&gt;6&lt;/sup&gt; / 6! + ...}}&amp;nbsp;&amp;nbsp;
| &amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Мадһава косинус рәтләре]]&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|&amp;nbsp;&amp;nbsp;Исаак Ньютон (1670) һәм Вилһелм Лейбниц (1676)&amp;nbsp;&amp;nbsp;
|-
| &amp;nbsp;&amp;nbsp;3&amp;nbsp;&amp;nbsp;
| {{nowrap|1=tan&lt;sup&gt;&amp;minus;1&lt;/sup&gt;''x'' &amp;nbsp;=&amp;nbsp; ''x'' &amp;minus; ''x''&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt; / 3 + ''x''&lt;sup&gt;5&lt;/sup&gt; / 5 &amp;minus; ''x''&lt;sup&gt;7&lt;/sup&gt; / 7 + ...}}&amp;nbsp;&amp;nbsp;
| &amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Мадһаваның арктангенс рәтләре]]&amp;nbsp;&amp;nbsp;
| &amp;nbsp;&amp;nbsp;Джеймс Грегори (1671) һәм Вилһелм Лейбниц (1676) &amp;nbsp;&amp;nbsp;
|}
&lt;/center&gt;
Һинд [[Юктибһаса]] текстында  [[синус]] һәм [[косинус]] функцияләрен тарату өчен исбатлау һәм Мадһава тарафыннан табылган [[инверс тангенс]] өчен [[дәрәҗә рәтләре]] бар. Юктибһасада сумманың синуслар һәм косинуслар суммасы һәм аермасын табу өчен кагыйдәләр бар.
===Кытай математиклары===
[[File:Guo Shoujing-beijing.JPG|thumb|right|180px|[[Гуо Шоуҗинг]] (1231 - 1316)]]
[[Кытай]]да, [[Арьябһата]]ның синуслар таблицалары [[Кытай математиклары]] ''[[Кайюан Эрасы Астрология буенча трактаты (Kaiyuan Zhanjing)]]'' китабына тәрҗемә ителгән булган, алар [[Танг Династиясе]] вакытында безнең эраның 718 елында тупланган булган.&lt;ref name=&quot;needham volume 3 109&quot;&gt;Needham, Volume 3, 109.&lt;/ref&gt; Гәрчә кытайлар башка математика даирәләрендә алдынгы булсалар да, мәсәлән, стереометриядә, [[биномиаль теоремасы]]нда һәм катлаулы алгебраик формуларда, тригонометриянең иртә формалары иртәрәк Юнан, Элленистик, Һинд һәм Ислам дөньяда кебек киң танылмаган булган.&lt;ref name=&quot;needham volume 3 108 109&quot;&gt;Needham, Volume 3, 108–109.&lt;/ref&gt; Аның урынына Кытайлар ''чонг ча'' буларак мәгълүм булган эмпирик алмашны кулланганнар, шул ук вакытта синусны, тангенсны, һәм секансны кулланып яссы тригонометрия мәгълүм булган.&lt;ref name=&quot;needham volume 3 109&quot;/&gt; Шулай да Кытай тригонометриясенең эмбрионик халәте [[Сонг Династиясе]] (960 - 1279) вакытында үзгәрә һәм алга сөрелә башлаган, биредә Кытай математиклары календарь фәнендә һәм астрономик исәпләүләрендә сферик тригонометриядгә зуррак йогынты кичерә башлаганнар.&lt;ref name=&quot;needham volume 3 109&quot;/&gt; The Универсаль Кытай галиме, математик һәм рәсми [[Шен Куо]] (1031 - 1095) хордалар һәм дугаларның математик мәсьәләләрен чишәр өчен тригонометрик функцияләрен кулланган.&lt;ref name=&quot;needham volume 3 109&quot;/&gt; Виктор Дж. Катц язганча Шенның формуласында &quot;кисешүче әйләнәләр техникасы&quot; формуласында ул бирелгән диаметрлы ''d'' әйләнә өчен  arc''s'' аппроксимациясен, дуганы тотучы хорданың [[Sagitta (geometry)|sagitta]]-сын (дуганың үзәгеннән нигезенең үзәгенә кадәр араны) ''v'', һәм озынлыгын ''c'', аның озынлыгын ул шулай дип аппроксимацияләгән&lt;ref name=&quot;katz 308&quot;&gt;{{harvnb|Katz|2007|loc=p. 308}}&lt;/ref&gt;

: &lt;math&gt;s = c + \frac{2v^2}{d}.&lt;/math&gt;

Сал Рестиво әйләнәләрнең дугалары озынлыклары буенча Шенның эше 13-енче гасырда математик һәм астроном [[Гуо Шоуҗинг]] (1231 – 1316) барлыкка китергән [[сферик тригонометрия]] өчен нигез булган.&lt;ref name=&quot;restivo 32&quot;&gt;Restivo, 32.&lt;/ref&gt; Тарихчылар Л.Гашет һәм Джозеф Нидһам раслаганча, Гуо Шоуҗинг исәпләүләрендә [[сферик тригонометрия]]не [[Кытай календаре]]н һәм [[Кытай астрономиясе]]н камилләштерү өчен кулланган.&lt;ref name=&quot;needham volume 3 109&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;gauchet 151&quot;&gt;Gauchet, 151.&lt;/ref&gt; Гуо исбатлауларының соңрак 17-енче гасыр Кытай иллюстрацияләре белән Нидһам шулай дип раслый:
&lt;blockquote&gt;
Гуо дүртпочмаклы сферик пирамиданы кулланган, аның нигезе бер экваториаль һәм бер эклиптик дугадан торган, алар белән ике [[меридиан дуга]], шуларның берсе [[Кояш торгынлыгы]] ноктасы аша узган...Шундый ысуллар ярдәмендә ул du lü табуга ирешкән (эклиптика градусларына тәңгәл килгән экватор градуслары), шулай ук ji cha (бирелгән эклиптик дугалар өчен хордалар дәрәҗәләре), һәм cha lü (1 градуска аерылып торган дугалар арасында хордалар аермасы.&lt;ref name=&quot;needham volume 3 109 110&quot;&gt;Needham, Volume 3, 109–110.&lt;/ref&gt;
&lt;/blockquote&gt;
Шенның һәм Гуоның тригонометрия буенча ирешүләренә карамастан, Кытай тригонометриясе буенча башка әһәмиятле эш 1607 елга кадәр чыкмаган, шул ук вакытта Кытай рәсмие һәм астрономы [[Сю Гуанси]] (1562 – 1633)  һәм Италия Иезуиты [[Маттео Риччи]] (1552 – 1610) тарафыннан ''[[Евклид Элементлары]]'' икесенеке дә чыккан булган.&lt;ref name=&quot;needham volume 3 110&quot;&gt;Needham, Volume 3, 110.&lt;/ref&gt;

===Урта гасыр Ислам дөньясы===
[[File:Image-Al-Kitāb al-muḫtaṣar fī ḥisāb al-ğabr wa-l-muqābala.jpg|thumb|right|[[Мөхәммәд ибн Муса әл-Харәзми]] (як. 820) язган &quot;Тәмамлау һәм баланс ярдәмендә исәпләү буенча кыска китап&quot;тан бер бит.]]
Элегрәк эшләр [[урта гасыр Ислам дөньясы]]нда күбесенчә фарсы һәм гарәп чыгышлы мөселман математиклары тарафыннан тәрҗемә ителгән һәм киңәйтелгән булган, алар күп теоремаларны игълан иткәннәр, бу тригонометрия фәнен тулаем   [[дүртпочмак]]ка бәйлелектән азат иткән, бу Эллинистик математикада [[Менелай теоремасы]]на күрә шулай булган. Э.С.Кеннеди буенча, мөселман математиклары үстерүләреннән соң &quot;беренче чын тригонометрия барлыкка килгән, шул вакытта [[сферик]] яки яссы [[өчпочмак]], аның яклары һәм [[почмак]]лары.&quot; буларак өйрәнү объекты барлыкка килгән.&lt;ref&gt;{{Cite journal |first=E. S. |last=Kennedy |title=The History of Trigonometry |journal=31st Yearbook |publisher=National Council of Teachers of Mathematics, Washington DC |year=1969}} ([[cf.]] {{Cite journal |first=Syed Nomanul |last=Haq |title=The Indian and Persian background |pages=60–3}}, in {{Cite book |title=History of Islamic Philosophy |first=Oliver Leaman |last=Seyyed Hossein Nasr |author-link=Seyyed Hossein Nasr |year=1996 |publisher=[[Routledge]] |isbn=978-0-415-13159-9 |pages=52–70}})&lt;/ref&gt;
Сферик өчпочмаклар белән эш ысуллары шулай ук мәгълүм булган, аеруча [[Александрия Менелае]]ныкы, ул сферик проблемалар белән эшләү өчен &quot;Менелай теоремасы&quot;н уйлап чыгарган.&lt;ref name=&quot;Boyer Menelaus of Alexandria&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{MacTutor |id=Menelaus |title=Menelaus of Alexandria}} &quot;Book 3 deals with spherical trigonometry and includes Menelaus's theorem&quot;.&lt;/ref&gt; Шулай да, Э.С.Кеннеди күрсәткәнчә Исламга кадәр математикларның хордалар таблицасын һәм Менелай теоремасын кулланып сферик фигураның зурлыкларын исәпләү мөмкинчелеге булса да, теореманы сферик проблемалар өчен куллану практикада бик катлаулы булган.&lt;ref&gt;{{Cite journal |first=E. S. |last=Kennedy |title=The History of Trigonometry |journal=31st Yearbook |publisher=National Council of Teachers of Mathematics, Washington DC |year=1969 |page=337}} ([[cf.]] {{Cite journal |first=Syed Nomanul |last=Haq |title=The Indian and Persian background |page=68}}, in {{Cite book |title=History of Islamic Philosophy |first=Oliver Leaman |last=Seyyed Hossein Nasr |author-link=Seyyed Hossein Nasr |year=1996 |publisher=[[Routledge]] |isbn=978-0-415-13159-9 |pages=52–70}})&lt;/ref&gt;
Вакытлары [[Ай фазалары]] белән билгеләнгән [[Мөселман календаре]]нең изге көннәрен тоту өчен астрономнар башта [[Ай]] һәм [[йолдыз]]ларның урынын исәпләү өчен Менелай ысулын кулланган, гәрчә бу ысул җайсыз һәм катлаулы булса да. Аңа ике үзара кисешүче [[турыпочмаклы өчпочмак]]ны коруны керткән; Менелай теоремасын кулланып алты якның бер ягын табарга мөмкин булган, әмма бары тик башка бишесе мәгълүм булса гына. Мәсьәлән, [[Кояш]]ның [[биеклеге]]ннән вакытны әйтү өчен, Менелай теоремасының кабатланган кулланулары кирәк булган. Урта гасыр [[Ислам астрономнары]]на гадирәк тригонометрик ысул табуга ачык чакыру булган.&lt;ref name=Gingerich&gt;{{Cite journal|last=Gingerich |first=Owen |date=April 1986 |url=http://faculty.kfupm.edu.sa/PHYS/alshukri/PHYS215/Islamic_astronomy.htm |title=Islamic astronomy |journal=[[Scientific American]] |volume=254 |issue=10 |page=74 |accessdate=2008-05-18 |doi=10.1038/scientificamerican0486-74 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110101211150/http://faculty.kfupm.edu.sa/PHYS/alshukri/PHYS215/Islamic_astronomy.htm |archivedate=2011-01-01 |bibcode=1986SciAm.254d..74G }}&lt;/ref&gt;
Безнең эраның 9-ынчы гасырында [[Мөхәммәд ибн Муса әл-Харәзми]] төгәл синус һәм косинус таблицаларын һәм беренче тангенслар таблицасын төзегән. Ул шулай ук [[сферик тригонометрия]]дә беренче булган. Безнең эраның 830 елында [[Хәбәш әл-Хәсиб әл-Маруази]] беренче булып котангенслар таблицасын барлыкка китергән.&lt;ref name=&quot;Sesiano&quot;/&gt;&lt;ref name=Britannica/&gt; [[Мөхәммәд ибн Җабир әл-Харрани әл-Баттани]] (Альбатениус) (безнең эраның 853-929 елы) секанс һәм косеканс үзара функцияләрен ачкан һәм 1°-тан 90°-ка кадәр һәр градус өчен беренче косеканслар таблицасын эшләгән.&lt;ref name=&quot;Britannica&quot;/&gt;
Безнең эраның 10-ынчы гасыры мөселман математигы [[Әбу әл-Вафа әл-Бузҗани]] эшендә барлык алты [[тригонометрик функция]] дә кулланылган булган.&lt;ref name=&quot;Boyer238&quot;&gt;Boyer (1991) p. 238.&lt;/ref&gt; Әбу әл-Вафаның 0,25° инкрементлы синуслар таблицасы булган, 8 унарлы төгәллек урынга кадәр һәм тангенс дәрәҗәләренең төгәл таблицалары булган.&lt;ref name=&quot;Boyer238&quot;/&gt; Ул шулай ук түбәндәге тригонометрик формуланы уйлап чыгарган:&lt;ref name=&quot;musa&quot;&gt;{{cite journal |last=Moussa |first=Ali |title=Mathematical Methods in Abū al-Wafāʾ's Almagest and the Qibla Determinations |journal=Arabic Sciences and Philosophy |year=2011 |volume=21 |issue=1 |pages=1–56 |publisher=[[Cambridge University Press]] |doi=10.1017/S095742391000007X}}&lt;/ref&gt;
:&lt;math&gt;\ \sin(2x) = 2 \sin(x) \cos(x) &lt;/math&gt; (Птолемей почмакка кушу формуласының махсус очрагы; өстә карарга мөмкин)
Оригиналь текстта Әбу әл-Вафаа шулай дип раслый: &quot;Әгәр дә кирәк булса, без бирелгән синусны косинус [[минут]]ларына тапкырлыйбыз һәм нәтиҗә булып икеләтә почмакның яртысы була&quot;.&lt;ref name=&quot;musa&quot; /&gt; Әбу әл-Ваша шулай ук почмак кушуын нигезләгән һәм аерма тәңгәллекләре тулаем исбатлаулар белән язылган булган:&lt;ref name=&quot;musa&quot; /&gt;

:&lt;math&gt;\sin(\alpha \pm \beta) = \sqrt{\sin^2 \alpha - (\sin \alpha \sin \beta)^2} \pm \sqrt{\sin^2 \beta- (\sin \alpha\sin \beta)^2}&lt;/math&gt;

:&lt;math&gt;\sin(\alpha \pm \beta) = \sin \alpha \cos \beta \pm \cos \alpha \sin \beta &lt;/math&gt;
Икенчесе өчен текстта шулай дип раслана: &quot;Без ике дуганың һәрберсенең синусын башка ''минутлар''ның косинусына тапкырлыйбыз. Әгәр дә безгә сумманың синусы кирәк булса, без нәтиҗәләрне кушабыз, әгәр дә аерманың синусы кирәк булса, без аларның аермасын алабыз&quot;.&lt;ref name=&quot;musa&quot; /&gt;
Ул шулай ук сферик тригонометрия өчен [[Синуслар законы]]н ачкан:&lt;ref name=&quot;Sesiano&quot;&gt;Jacques Sesiano, &quot;Islamic mathematics&quot;, p. 157, in {{Cite book |title=Mathematics Across Cultures: The History of Non-western Mathematics |editor1-first=Helaine |editor1-last=Selin |editor1-link=Helaine Selin |editor2-first=Ubiratan |editor2-last=D'Ambrosio |editor2-link=Ubiratan D'Ambrosio |year=2000 |publisher=[[Springer Science+Business Media]] |isbn=978-1-4020-0260-1}}&lt;/ref&gt;

:&lt;math&gt;\frac{\sin A}{\sin a} = \frac{\sin B}{\sin b} = \frac{\sin C}{\sin c}.&lt;/math&gt;

Шулай ук безнең эраның 10-ынчы һәм 11-енче гасырларында Мисыр астрономы [[Ибн Юныс]] күп бик төгәл тригонометрик исәпләүләрне башкарган һәм түбәндәге [[тригонометрик идентиклык]]ны күрсәткән:&lt;ref&gt;William Charles Brice, '[https://books.google.com/books?id=6DYVAAAAIAAJ&amp;lpg=PA413&amp;pg=PA413 An Historical atlas of Islam]', p.413&lt;/ref&gt;

:&lt;math&gt;\cos a \cos b = \frac{\cos(a+b) + \cos(a-b)}{2}&lt;/math&gt;

[[әл-Андалус]]ның  [[Әл-Җәййани]] (989 - 1079) ''Сфераның мәгълүм булмаган хордалары китабы''н язган, ул &quot;[[сферик тригонометрия]] буенча беренче трактат&quot; дип таныла.&lt;ref name=&quot;MacTutor Al-Jayyani&quot;&gt;{{MacTutor|id=Al-Jayyani|title=Abu Abd Allah Muhammad ibn Muadh Al-Jayyani}}&lt;/ref&gt; Анда [[махсус турыпочмаклы өчпочмаклар]] өчен формулалар, гомуми синуслар законы һәм поляр өчпочмак ярдәмендә [[сферик өчпочмак]]ны чишү бар&quot;. Трактат соңрак &quot;Европа математикларына көчле йогынты ясаган&quot;, һәм аның &quot;барлык яклар мәгълүм булмаганда [[нисбәт]]ләрнең саннар буларак билгеләмәсе&quot; һәм &quot;барлык яклары мәгълүм булмаганда сферик өчпочмакны чишү ысылы&quot; [[Регимонтанус]]ка йогынты ясаганга охшаган.&lt;ref name=&quot;MacTutor Al-Jayyani&quot;/&gt;[[Триангуляция]] ысулы беренче мәртәбә Мөселман математиклары тарафыннан ачылган булган, алар аны практик кулланылышларда кулланганганнар, мәсәлән,  [[тикшерү]]дә&lt;ref&gt;[[Donald Routledge Hill]] (1996), &quot;Engineering&quot;, in Roshdi Rashed, ''Encyclopedia of the History of Arabic Science'', Vol. 3, p. 751–795 [769].&lt;/ref&gt; һәм [[Ислам географиясе]]ндә, иртә 11-енче гасырда [[Әбу Рәйхан әл-Бируни]] тарафыннан тасвирланганча. Бируни үзе [[Җир үлчәве]]нә һәм төрле урыннар арасында араны үчләүге триангуляцияне керткән,&lt;ref&gt;{{MacTutor|id=Al-Biruni|title=Abu Arrayhan Muhammad ibn Ahmad al-Biruni}}&lt;/ref&gt; 11-енче гасыр ахырында [[Гомәр Хәйям]] (1048-1131) тригонометрик таблицаларда якынча сан чишелешләрен кулланып [[кубик тигезләмә]]ләрне чишкән. 13-енче гасырда [[Насир әл-Дин әл-Тулси]] тригонометрияне астрономиядән аерым математик дисциплина буларак караган булган һәм хәзерге формада сферик тригонометрияне барлыкка китергән.&lt;ref name=&quot;Britannica&quot;&gt;{{cite encyclopedia |title=trigonometry |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/605281/trigonometry |encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate=2008-07-21}}&lt;/ref&gt; Ул сферик тригонометриядә һәм ''Сектор Фигурасы буенча'' эшендә алты турыпочмаклы өчпочмаклар исемлеген китергән, яссы һәм сферик өчпочмаклар өчен синуслар законын раслаган, сферик өчпочмаклар өчен [[тангенслар законы]]н ачкан һәм бу ике закон өчен дә исбатлаулар тәэмин иткән.&lt;ref&gt;{{cite book |first=J. Lennart |last=Berggren |title=The Mathematics of Egypt, Mesopotamia, China, India, and Islam: A Sourcebook |chapter=Mathematics in Medieval Islam |publisher=Princeton University Press |year=2007 |isbn=978-0-691-11485-9 |page=518}}&lt;/ref&gt; [[Насир әл-Дин әл-Тулси]] үз чиратында тригонометрияне математик дисциплина буларак барлыкка китерүче буларак тасвирланган булган.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Al-Tusi_Nasir.html|title=Al-Tusi_Nasir biography|website=www-history.mcs.st-andrews.ac.uk|access-date=2018-08-05|quote=One of al-Tusi's most important mathematical contributions was the creation of trigonometry as a mathematical discipline in its own right rather than as just a tool for astronomical applications. In Treatise on the quadrilateral al-Tusi gave the first extant exposition of the whole system of plane and spherical trigonometry. This work is really the first in history on trigonometry as an independent branch of pure mathematics and the first in which all six cases for a right-angled spherical triangle are set forth.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|url=https://www.cambridge.org/core/books/the-cambridge-history-of-science/islamic-mathematics/4BF4D143150C0013552902EE270AF9C2|title=the cambridge history of science|date=October 2013|doi=10.1017/CHO9780511974007.004}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/tusi-nasir-al-din-bio|title=ṬUSI, NAṢIR-AL-DIN i. Biography – Encyclopaedia Iranica|last=electricpulp.com|website=www.iranicaonline.org|language=en|access-date=2018-08-05|quote=His major contribution in mathematics (Nasr, 1996, pp. 208-214) is said to be in trigonometry, which for the first time was compiled by him as a new discipline in its own right. Spherical trigonometry also owes its development to his efforts, and this includes the concept of the six fundamental formulas for the solution of spherical right-angled triangles.}}&lt;/ref&gt;
15-енче гасырда [[Җәмшид әл-Каши]] [[триангуляция]] өчен яраклы формада [[косинуслар законы]]ның беренче тәфсилле расламасын тәэмин иткән. [[Франция]]дә косинуслар законы һаман да ''[[:fr:Théorème d'Al-Kashi|Әл-Каши теоремасы]]'' дип атала. Ул шулай ук синус функциясенең аргументның 1°-ы өчен аермалары 1°-ның һәр 1/60  өлеше өстәлгән итеп дүрт [[һексадецималь]] разрядка (бу сигез унарлы разрядка эквивалент) таблицаларын биргән. [[Улуг Бек]] шул ук вакыт тирәсендә шулай ук синуслар һәм тангенслар өчен 8 унарлы разрядка кадәр төгәл таблицаларын бирә.

===Европа Ренессансы һәм шуннан соң===
1342 елда [[Герсонид]] буларак мәгълүм Лев ибен Гершон, ''Синуслар, Хордалар һәм Дугалар'' буенча эш язган, аеруча яссы өчпочмаклар һәм биш фигуралы [[синус таблицалары]]н биргән.&lt;ref&gt;{{cite journal | url=http://web.stonehill.edu/compsci/Shai_papers/MathofLevi.pdf | author=Charles G. Simonson | title=The Mathematics of Levi ben Gershon, the Ralbag | journal=Bekhol Derakhekha Daehu | publisher=Bar-Ilan University Press | volume=10 | number= | pages=5&amp;ndash;21 | date=Winter 2000 }}&lt;/ref&gt;
Гадиләштерелгән тригонометрик таблица &quot;''[[toleta de marteloio]]''&quot;, 14-енче – 15-енче гасырларда диңгезчеләр тарафыннан  [[Урта диңгез]]дә  [[навигацион]] юнәлешләрне исәпләү өчен кулланылган булган.  Ул 1295 елда [[Майорка]]ның [[Рамон Ллулл]]ы тарафыннан тасвирланган булган һәм 1436 елда [[Венеция]] капитаны [[Андреа Бианко]] атласында китерелгән булган.
[[Региомонтанус]] мөгаен Европада тригонометрияне аерым дисциплина буларак караган беренче математик булган,&lt;ref&gt;Boyer, p. 274&lt;/ref&gt; 1464 елда үзенең ''De triangulis omnimodis''-да һәм шулай ук ''Tabulae directionum''-да атамасыз тангенс функциясе китерелгән булган.
[[Коперник]]ның өйрәнчеге [[Георг Иоахим Ретикус]]ның ''Opus palatinum de triangulis''-ы мөгаен Европада тригонометрик функцияләрне әйләнәләр урынына турыпочмаклы өчпочмаклар төшенчәләрдә, ә әйләнә төшенчәләрендә билгеләмә биргән беренче булган, шулай ук барлык алты тригонометрик функцияләрнең таблицалары китерелгән булган; бу эш Ретикусның өйрәнчеге [[Валентин Отһо]] тарафыннан 1596 елда тәмамланган булган.
17-енче гасырда, [[Исаак Ньютон]] һәм [[Джеймс Стирлинг]] тригонометрия функцияләре өчен гомуми Ньютон–Стирлинг интерполяция формуласын барлыкка китергән.
18-енче гасырда, [[Леонард Эйлер]]-ның ''Introductio in analysin infinitorum'' (1748) Европада тригонометрик функцияләр белән эш итү өчен күбесенчә җаваплы булган, аларның чиксез рәтләре чыгарылган булган һәм &quot;[[Эйлер формуласы]]&quot; тәкъдим ителгән булган &quot;&amp;nbsp;''e''&lt;sup&gt;''ix''&lt;/sup&gt;&amp;nbsp;=&amp;nbsp;cos&amp;nbsp;''x''&amp;nbsp;+&amp;nbsp;''i''&amp;nbsp;sin&amp;nbsp;''x''.  Эйлер хәзергегә якын кыскартылмаларны ''sin.'', ''cos.'', ''tang.'', ''cot.'', ''sec.'', һәм ''cosec.''-ны кулланган. Моңа кадәр, [[Роджер Коутс]] үзенең ''Harmonia Mensurarum''-ында (1722) синусның чыгарылма функциясен исәпләгән.&lt;ref&gt;{{cite journal|doi=10.1016/0315-0860(87)90064-4|title=The calculus of the trigonometric functions|journal=Historia Mathematica|volume=14|issue=4|pages=311–324|year=1987|last1=Katz|first1=Victor J.|doi-access=free}}. The proof of Cotes is mentioned on p. 315.&lt;/ref&gt;
Шулай ук 18-енче гасырда, [[Брук Тейлор]] гомуми Тейлор рәтләрен билгеләгән һәм барлык алты тригонометрик функция өчен рәт экспансияләрен биргән. 17-нче гасырда [[Джеймс Грегори]] һәм 18-енче гасырда [[Колин Маклаурин]] эшләре тригонометрик рәтләрне үстерүдә шулай ук бик зур йогынты ясаганнар.

== Шулай ук карарга мөмкин ==
* [[Греция математиклары]]
* [[Математика тарихы]]
* [[Тригонометрик функцияләр]]
* [[Тригонометрия]]
* [[Птолемейның хордалар таблицасы]]
* [[Арьябһатаның синуслар таблицасы]]
* [[Рациональ тригонометрия]]
== Цитаталар һәм билгеләмәләр ==
{{Reflist}}
==Искәрмәләр==
*{{cite book |first=Carl Benjamin |last=Boyer |author-link=Carl Benjamin Boyer |title=A History of Mathematics |edition=2nd |publisher=John Wiley &amp; Sons, Inc. |year=1991 |isbn=978-0-471-54397-8 |url=https://archive.org/details/historyofmathema00boye }}
*Gauchet, L. (1917). ''Note Sur La Trigonométrie Sphérique de Kouo Cheou-King''.
*{{cite book |first=George G. |last=Joseph |location=Princeton, NJ |title=The Crest of the Peacock |publisher=Princeton University Press |year=2000 |isbn=978-0-691-00659-8 |ref=joseph-2000a |url=https://archive.org/details/crestofpeacockno00jose }}
*{{cite book |first=George G. |last=Joseph |location=London |edition=2 |title=The Crest of the Peacock: Non-European Roots of Mathematics |publisher=[[Penguin Books]] |year=2000 |isbn=978-0-691-00659-8 |ref=joseph-2000b |url=https://archive.org/details/crestofpeacockno00jose }}
*{{citation|last=Katz|first=Victor J.|title=A History of Mathematics / An Introduction|year=1998|edition=2nd|publisher=Addison Wesley|isbn=978-0-321-01618-8|url=https://archive.org/details/historyofmathema00katz}}
*{{cite journal |last=Katz |first=Victor J. |title=The calculus of the trigonometric functions |journal=Historia Mathematica |date=November 1987 |volume=14 |issue=4 |pages=311–324 |doi=10.1016/0315-0860(87)90064-4 |doi-access=free }}
*{{citation|last=Katz|first= Victor J.|year=2007|title=The Mathematics of Egypt, Mesopotamia, China, India, and Islam: A Sourcebook|place= Princeton|publisher= Princeton University Press|isbn= 978-0-691-11485-9}}
*Needham, Joseph (1986). ''Science and Civilization in China: Volume 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth''. Taipei: Caves Books, Ltd.
*O'Connor, J.J., and E.F. Robertson, [https://web.archive.org/web/20130120084848/http://www-gap.dcs.st-and.ac.uk/~history/HistTopics/Trigonometric_functions.html &quot;Trigonometric functions&quot;], ''[[MacTutor History of Mathematics Archive]]''. (1996).
*O'Connor, J.J., and E.F. Robertson, [http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/~history/Mathematicians/Madhava.html &quot;Madhava of Sangamagramma&quot;], ''[[MacTutor History of Mathematics Archive]]''. (2000).
*Pearce, Ian G., [http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/history/Projects/Pearce/Chapters/Ch9_3.html &quot;Madhava of Sangamagramma&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060505201342/http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/history/Projects/Pearce/Chapters/Ch9_3.html |date=2006-05-05 }}, ''[[MacTutor History of Mathematics Archive]]''. (2002).
*Restivo, Sal. (1992). ''Mathematics in Society and History: Sociological Inquiries''. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. ISBN 1-4020-0039-1.
[[Төркем:Математика]]
[[Төркем:Математика тарихы]]</text>
      <sha1>obow0byf17efohpspkj2y9ru7z75937</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чистайның беренче җәмигъ мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>388847</id>
    <revision>
      <id>3527606</id>
      <parentid>3527274</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:32:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Сылтамалар */ [[Төркем:Чистай]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6025" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре                = Мәчет
|Татар атамасы                    = Чистайның беренче җәмигъ мәчете
|Үз атамасы                       = 
|Рәсем                            = Татарстан. Чистополь. Мечеть. 1859 г.jpg
|Рәсем язуы                       =
|Рәсем зурлыгы                    = 
|Хәзерге халәте                   = 
|Ил                               =  Россия
|Урнашу урыны статусы             = шәһәр
|Урнашу урыны                     = [[Татарстан]], [[Чистай]]
|Координатлары                    = {{coord|55|22|03|N|50|38|19|E|type:landmark_region:RU|scale=1000}}
|Дин                              = Ислам
|Мәхәллә                          =
|Кайсы дини агымга карый          =
|Бина төре                        = мәчет
|Архитектура стиле                = эклектика
|Проект авторы                    = 
|Төзүче                           = 
|Нигезләүче                       =  Хәсән Муса улы Якупов
|Беренче телгә алу                =
|Нигезләү                         = 
|Төп даталар                      = 1857 — проект эшләнгән&lt;br/&gt; 1859 — проект расланган&lt;br/&gt; 1859 — төзелгән&lt;br/&gt; 1930-еллар — манарасы төшерелгән&lt;br/&gt; 1979 — манарасы торгызылган&lt;br/&gt; 1980-еллар — янкорма төзелгән
|Юк ителгән                       =
|Төзелешнең башлануы              = 1859
|Төзелешнең тәмамлануы            = 1859 
|Янкормалары                      = 2
|Ядкәрләре                        =
|Халәте                           = гамәлдә
|Сайт                             =
|Commons                          =Mosques
}}
'''Чистайның беренче җәмигъ мәчете''' ({{lang-ru|Первая Соборная мечеть в Чистополе}}) — [[Чистай]] шәһәре мәчете, [[татарлар]]ның XIX гасыр уртасы милли-романтик юнәлештәге эклектика стилендәге дини архитектура һәйкәле.
{{Россия мәдәни мирасы|1600000212}}

== Тарих ==
[[1859 ел]]да [[Вятка губернасы]] [[Малмыж өязе]] [[Югары Сосна]] авылы [[сәүдәгәр]]е Хәсән Муса улы Якупов акчасына төзелгән. Элекке янган мәчет урынына шундый ук таш нигезгә утыртылган мәчет төзү проекты 1857 елда эшләнгән, 1859 елда расланган. 1846—1893 елларда мәчетнең имам-хатибы булып, күренекле дин эшлеклесе [[ишан]] Мөхәммәтзакир Габделваһап улы Мөхәммәткамалов (1818—1893) эшләгән.

1893—1921 елларда мәчетне күренекле җәмәгать эшлеклесе, педагог Мөхәммәтнәҗип Хөсәен улы Әмирханов (1859—1921) җитәкли.  

== Бина ==
Бер катлы мәчет җир кишәрлегенең түрендә урнашкан. [[Гөмбәз]]ле гыйбадәт залы, [[манара]]сы керү юлы өстендә булган бер катлы мәчет тибындагы бина. Ике катлы вестибюле, [[төньяк]]тан төп бинага терәп, соңрак салынган. Мәчетнең беренче манарасы [[1930-еллар]]да юкка чыгарылган,  [[1970-еллар]]да яңадан торгызылган. [[1980-еллар]] ахырында ремонт вакытында, [[көнчыгыш]] яктан төп бинага терәп, тагын бер керү юлы булдырылган.

Башта мәчеттә төньяктан көньякка таба сузылган анфилада кебек бер-берсенә ялганып китүче өч бүлмә булган: вестибюль, кече зал, гыйбадәт залы. Вестибюль белән кече зал бер түбә астына берләшеп, ике кыеклы түбә белән ябылган. Вестибюльдән керү юлы өстендәге манарага тар баскыч буйлап менү юлы бар. Төп гыйбадәт залында гөмбәз астында сигезкырлы барабан урнашкан, киль рәвешле гөмбәзне дүрт колонна тотып тора. Төзелеш һәм бизәлеш үзенчәлеге буенча [[Казан]]дагы [[Нурулла мәчете]] белән аваздаш.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
*{{Cite web|url=https://www.culture.ru/objects/1804/pervaya-sobornaya-mechet-v-chistopole|title=Первая Соборная мечеть в Чистополе|author=|website=Культура.РФ|date=|publisher=}}
*{{Cite web|url=http://www.islamtat.ru/publ/38-1-0-85|title=Первая Соборная Мечеть г. Чистополь|author=|website=Информационное агентство &quot;Исламтат&quot;|date=06.06.07|publisher=}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Россиянең тарихи мәчетләре]]
[[Төркем:Чистай районы мәчетләре]]
[[Төркем:Чистай]]</text>
      <sha1>jm7tmhurdn69nu99tq0d4gvpjiqauir</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Феодосия укутучылар институты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>389283</id>
    <revision>
      <id>3527797</id>
      <parentid>2863718</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:38:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6958" xml:space="preserve"> {{Ук}}
'''Феодосия укытучылар институты''' — [[Русия империясе]] [[Кәфә|Феодосия]] шәһәрендә югары педагогия уку йорты, соңрак [[Совет Социалистик Республикалар Берлеге|ССРБ]]-да урта махсус уку йорты. 1874 елдан 1941 елга кадәр институт төрле оешма формасында эшләп килде.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=http://kimmeria.com/kimmeria/feodosiya/history_education_04.htm|title=Профессиональные учебные заведения Феодосии 19-го века|accessdate=2020-12-01}}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==

=== Революцияга кадәр чор ===
[[Кәфә|Феодосия]] укытучылар институты [[1874 ел|1874 елның]] гыйнварында шәһәр мәктәпләренә укытучылар әзерләү өчен ачыла. Институтка 16 яше тулган, семинарияны, өяз яки шәһәр училищеларын тәмамлаучыларны кабул иткәннәр. Уку вакыты 3 ел булган. Студентлар саны 90 кешегә җитә. Чыгышы буенча алар хезмәткәрләр, мещаннар, крестьян гаиләләреннән булган. Аена 14 сум степендия алганнар. [[1915 ел|1915 елда]] институт финанс сәбәпләр белән ябылган элеккеге Халиков әрмән училищесенең өч катлы бинасына күчә.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Институтның беренче директоры дини академиягә тәмамлаган С. Ю. Богоявленский була. Рус теле һәм әдәбиятен П. Н. Колбин, табигать фәннәрен - В. Ф. Долгополов, математиканы К. И. Гросс, астрономияне һәм тарихны - Д. А. Марков (вакытында В. И. Ключевский лекцияләрен тыңлаган укутучы), рәсем һәм сызма дәресләрен  рәссам Липкин укыткан.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
Институтта башлангыч мәктәп укытучыларын әзерләү буенча берьеллык курслар эшләгән.

Институт студентлары шәһәрдә күп кенә мәдәни чаралар оештырган, театр һәм үзешчәнлек белән шөгелләнгәннәр, шәһәрдә концертлар күрсәткәннәр.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
Халиков йортындагы якыннан соң (1915 елда) Институт Феодосия ирләр гимназиясенә күчерелә.

=== Совет чоры ===
Феодосиядә совет власы урнашканнан соң, Укытучылар институты Педогогия институты дип үзгәртелә, ә 1920 елда инде  Халык мәгарифе институты дип үзгәртелә.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|url=http://old-museum.org/town/town_history_006_22.htm|title=Феодосия между двумя войнами (1920-30-е годы)|date=2019-02-03|accessdate=2020-12-01|archivedate=2019-02-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190203202134/http://old-museum.org/town/town_history_006_22.htm}}&lt;/ref&gt;.

[[1923 ел|1923 елның]] көзендә институт авыл мәктәпләре укытучыларын әзерләүче педагогия колледжы итеп үзгәртелә.

Укытучылар һәм мәктәпләр өчен башка категориядәге педагогик хезмәткәрләрне әзерләүдәге җитешсезлекләрне аңлап, Кырым АССР-ның мәгариф комитетының белем бирү органнары карары нигезендә чаралар кабул ителә. 1924 елның гыйнварында РСФСР-ның Баш гыйльми Советы (ГУ) президиумы &quot;Педагогик белем бирү нигезләрен&quot; раслый. Бу документта педагогик уку йортларының төп бурычлары билгеләнә.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://dspace.nbuv.gov.ua/bitstream/handle/123456789/94374/19-Prokhorchik.pdf?sequence=1|title=Підготовка і перепідготовка педагогічних кадрів народної освіти Криму у 1921 -1929 рр.}}&lt;/ref&gt;

Кырым мәгариф комитеты техникум җитәкчелегенә укыту процессын үзгәртеп корырга тәкъдим итә. Кырым Мәгариф министрлыгы сайты карарында педагогия техникумының максаты — мәктәпкәчә учреждениеләр, 1-се дәрәҗә мәктәпләр, балалар йортлары өчен социаль тәрбия бирү хезмәткәрләрен әзерләү дип күрсәтелә.

Педагогия техникумына җидееллык мәктәпне тамамлаучылар яки тиешле белеме булсалар алына. Педагоглык техникумында уку срогы 4 ел. Студентлар беренче һәм икенче курсларда бердәм хезмәт мәктәбе курсын һәм төп предметларны укыту методикасын өйрәнәләр. Шуның белән беррәттән, сайлаган һөнәренә тиңдәш производствоны оештыру алымнарын да өйрәнергә тиеш булалар. Өченче курстан мәктәпкәчә учреждениеләрдә, 1-се дәрәҗә мәктәпләрдә, балалар йортларында һәм политагарту йортларында эшләү линиясе буенча махсуслаштырылган белгечләр әзерләү булган.

1935 елда Феодосия педагогия техникумында яһүд һәм алман бүлекләре була, милли авыл мәктәпләре өчен укытучылар әзерләнә.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://dspace.nbuv.gov.ua/bitstream/handle/123456789/32967/08-Kondratyuk.pdf?sequence=1|title=ЕВРЕЙСКИЕ ШКОЛЫ КРЫМСКОЙ АССР В 1920-1930-Х гг}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;
Уку йорты 1941 елга кадәр эшли.

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
[[Төркем:Россия империясе уку йортлары]]
[[Төркем:Әлифба буенча университетлар]]</text>
      <sha1>qze4tmguig0ipdhdtomchojtuuqpr4o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Томск дәүләт педагогика университеты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>389591</id>
    <revision>
      <id>3527683</id>
      <parentid>3516599</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:25:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16035" xml:space="preserve">{{Университет турында мәгълүмат|other_names=Tomsk State Pedagogical University (TSPU)|former_names=Томск укытучылар институты (1902–1920)&lt;br&gt;Томск индустриаль-педагогика институты (1931–1933)&lt;br&gt;Томск дәүләт педагогика институты (1933–1995)|established=[[1902]]|website=https://www.tspu.edu.ru/|rector=Макаренко Андрей Николай улы|address=[[Россия]], [[Томск]], Киевская ур., 60|image=Киевская-60-DSN55737.jpg}}

'''Томск дәүләт педагогика университеты''' ([[Рус теле|рус]]. ''Томский государственный педагогический университет'') — [[Себер|Себердәге]] борынгы һөнәри-педагогик уку йорты. Ул 1902 елның 1 июлендә Дәүләт Императоры Николай II кушуы буенча гамәлгә куелган Томск укытучылар институтының хокуклы варисы&lt;ref&gt;Решение Арбитражного суда Томской области от 11.04.2000 г. // Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 6&lt;/ref&gt; булып тора.

Югары уку йортының тулы исеме — «Томск дәүләт педагогика университеты» федераль дәүләт бюджет югары белем бирү учреждениесе (ТДПУ).

== Тарих ==
Томск дәүләт педагогика университеты үз тарихында берничә этап уза:

* 1902—1920 елларда укучыларга урта һөнәри-педагогик белем бирә торган Томск укытучылар институты була.
* 1917 елның июнендә, [[Вакытлы хөкүмәт]] карары белән, укытучылар институты югары уку йорты статусына ия була, ләкин 1920 елның 1 ноябрендә, Томск губерна халык мәгарифе бүлеге комиссиясе карары буенча, вакытлыча ябыла&lt;ref&gt;Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 5&lt;/ref&gt;.
* 1930 елда РСФСР Халык мәгариф комиссариаты карары буенча Томск дәүләт университетында педагогик факультет ачыла&lt;ref&gt;Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 14&lt;/ref&gt;.
* РСФСР [[Халык комиссарлары шурасы|Халык комиссарлары шурасының]] 1931 елның 13 июлендәге 735 номерлы карары нигезендә Томск дәүләт университетының педагогик факультеты, 1932 елда Укытучылар институтының элеккеге диварына күчерелгән&lt;ref&gt;Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 19&lt;/ref&gt;, Томск индустриаль-педагогика институтына әверелә&lt;ref&gt;Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 17&lt;/ref&gt;. 1933 елның 15 июненнән башлап югары уку йортының барлык документларында «Томск индустриаль-педагогика институты» исеме урынына «Томск дәүләт педагогика институты» атамасы кулланыла башлый&lt;ref&gt;Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 24&lt;/ref&gt;.
* 1968 елның 23 октябрендә институтка [[Комсомол|Ленин Комсомолы]] исеме бирелә&lt;ref&gt;Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 140&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://gato.tomica.ru/publications/month2013/index.html|title=Год в истории: Томский хронограф 2013|date=23 апреля 2013|publisher=ОГКУ «ГАТО»|accessdate=2022-05-23|archivedate=2013-04-23|archiveurl=https://archive.fo/20130423150528/http://gato.tomica.ru/publications/month2013/index.html}}&lt;/ref&gt;.
* 1981 елның 19 ноябрендә ССРБ Югары Советы Президиумы Указы белән югары уку йорты «[[Хөрмәт Билгесе ордены|Хөрмәт Билгесе» ордены]] белән бүләкләнә&lt;ref&gt;Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 146&lt;/ref&gt;.
* 1995 елның 26 июнендә РФ Мәгариф министрлыгының 352 боерыгы белән Томск дәүләт педагогика институтына «университет» статусы бирелә. Шул ук елның 2-4 ноябрендә яңа университетны тәкъдир итү тантанасы уза&lt;ref&gt;Войтеховская М. П., Галкина Т.В. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002.; С. 166&lt;/ref&gt;.

[[Файл:Учительский_институт.jpg|альт=|үзәк|мини|550x550пкс| Модерн стилендәге Томск укытучылар институты бинасы 1905 елда танылган Себер архитекторы Ф.Ф. Гут проекты буенча төзелгән (хәзерге вакытта ТДПУның төп корпусы, Киев ур., 60)]]

== Төп структуралар ==

=== Факультетлар ===
{| class=&quot;standard&quot;
!Исем
! Нигезләнү елы
|-
| Биология-химия факультеты
| 1931
|-
| Чит телләр факультеты
| 1936
|-
| Тарих-филология факультеты
| 1931
|-
| Физика-математика факультеты
| 1931
|-
| Физик культура һәм спорт факультеты
| 1949
|-
| Мәктәпкәчә һәм башлангыч белем бирү факультеты 
| 1976
|-
| Икътисад һәм идарә факультеты
| 1997
|-
| Психологик-педагогик һәм махсус белем бирү факультеты
| 1995
|-
| Технология һәм эшмәкәрлек факультеты
| 1983
|-
| Мәдәният һәм сәнгать факультеты
| 2002
|-
| Квалификация күтәрү факультеты
| 1999
|}

=== Фәнни-мәгариф үзәкләр ===

* Теоретик физика фәнни-мәгариф үзәге
* Физика-математика белемендә педагогик тикшеренүләр фәнни-мәгариф үзәге
* Экология һәм табигатьтән рациональ файдалану фәнни-мәгариф үзәге 
* Физиология һәм фундаменталь медицина фәнни-мәгариф үзәге
* Фәнни фундаменталь һәм гамәли филологик тикшеренүләр фәнни-мәгариф үзәге
* Дөньяның фәлсәфи һәм социомәдәни проблемаларын тикшерү фәнни-мәгариф үзәге
* Этноконфессиональ тикшеренүләр фәнни-мәгариф үзәге
* Гуманитар фәнни-мәгариф үзәге

== Фәнни журналлар ==

=== «Вестник ТГПУ» ===
«Томск дәүләт педагогика университеты хәбәрләре» фәнни журналына 1997 елда нигез салына. Журнал табигый, гуманитар, социаль-икътисади һәм иҗтимагый фәннәр буенча фәнни материаллар бастырып чыгара. Басма елына 12 тапкыр чыга (өстәмә махсус чыгарылышлар да булырга мөмкин). «Фәнни журналлар исемлегенә» («ВАК исемлегенә») керә.

=== «Научно-педагогическое обозрение» ===
«Фәнни-педагогик күзәтү» фәнни журналына 2013 елда нигез салына. Басма елына 4 тапкыр чыга (өстәмә махсус чыгарылышлар да булырга мөмкин).

=== «Томский журнал лингвистических и антропологических исследований» ===
«Томск лингвистик һәм антропологик тикшеренүләр җурналы» фәнни журналына 2013 елда нигез салынган. Басма елына 4 тапкыр чыга (өстәмә махсус чыгарылышлар да булырга мөмкин). Web of Science-та индексацияләнә.

=== «ΠΡΑΞΗΜΑ. Проблемы визуальной семиотики» ===
«ΠΡΑΞΗΜΑ. Визуаль семиотика проблемалары» фәнни җурналы 2014 елда барлыкка килә. Басма елына 4 тапкыр чыга. Scopus-та индексацияләнә.

== Китапханә, музейлар, сәнгать галереясе ==

=== Китапханә ===
А.М. Волков исемендәге ТДПУ фәнни китапханәсендә 921,9 меңнән артык саклау берәмлеге исәпләнә (2018 елның 1 гыйнварына мәгълүматлар). Ел саен китапханә университет укытучылар һәм нәшрият тарафыннан басыла торган уку һәм фәнни әдәбият, яңа уку һәм фәнни әдәбиятне сатып алу, шәхси бүләкләр хисабына тулылана. Китапханәнең сирәк китаплар фонды бар. Китапханә структурасына әдәбиятны комплектлау һәм эшкәртү бүлеге, библиографик мәгълүмат үзәге, хезмәт күрсәтү бүлеге, компьютер технологияләре бүлеге керә.

=== Музейлар ===
ТДПУның музей комплексы үз эченә 10 музейны ала&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.tspu.edu.ru/museum|title=Музейный комплекс ТГПУ|publisher=www.tspu.edu.ru}}&lt;/ref&gt;:

* Язучы-әкиятче А.М. Волков музее (Томск укытучылар институтын тәмамлаган).
* ТДПУ тарихы музее.
* Мәгълүмати технологияләр музее.
* Уку анатомиясе музее.
* Тарих уку музее.
* Торф уку музее.
* Зоология уку музее.
* Археология һәм этнология уку музее.
* «Русская изба в Сибири» этнолингвистик укыту музее.
* Себер халыкларының декоратив-гамәли сәнгать уку музее.

=== Сәнгать галереясе ===

* ТДПУның сәнгать галереясе 2004 елның 11 мартында ачыла. Башта, 2004—2010 елларда, университетның 8 нче корпусында урнашкан. 2011 елдан университетның 9 нчы корпусында урнаша. Ел дәвамында Себер рәссамнарының сынлы һәм декоратив-гамәли сәнгатьнең (шул исәптән ТДПУ чыгарылыш укучыларының) 4-5 экспозициясе куела.

== Искәрмәләр ==

&lt;references /&gt;

== Әдәбият ==

*''Войтеховская М. П., Кочурина С.А''. Томский учительский институт: возвращённая история. 1902—1920 годы. Томск, 2002. 239 с. ISBN 5-89428-088-5
* ''Войтеховская М. П., Галкина Т.В''. Томский педагогический: от института к университету. Томск, 2002. 268 с. ISBN 5-89428-106-7
* ''Галкина Т. В.'' История создания и функционирования музейного комплекса Томского государственного педагогического университета (2002—2005 гг.) // Вестник ТГПУ. 2007. Выпуск 3 (66). — Томск, ТГПУ, 2007. {{Cite web|url=https://vestnik.tspu.edu.ru/files/vestnik/PDF/articles/galkina_t._v._99_105_3_66_2007.pdf|title=С.99-105}}
* ''Галкина Т. В.'' Концепция Томского детского музея «Волшебная страна» им. А. М. Волкова при ТГПУ // XIV Всероссийская научно-практическая конференция «Музей и его партнёры» (2003). Сборник докладов — Рязань, 2003.
* ''Галкина Т. В.'' Поляки в истории Томского государственного педагогического института (1930—1940-е годы) // История и методика преподавания славянских языков и литератур как иностранных с применением технологии диалога культур: Материалы региональной научной конференции «История и методика преподавания славянских языков как иностранных в сибирском регионе» (24-25 марта 2005 г.) / Под ред. В. А. Доманского. Томск: Изд-во ТГПУ, 2005. С. 37-45.
* Профессора Томского государственного педагогического университета: Биографический словарь / Автор-составитель Т. В. Галкина. Томск: Изд-во ТГПУ, 2005. 328 с. ISBN 5-89428-175-X
* Томский государственный педагогический университет // {{Cite web|title=Томск от А до Я: Краткая энциклопедия города|url=https://vivaldi.nlr.ru/bx000007844/details}} / Под ред. д-ра ист. наук Н. М. Дмитриенко. — 1-е изд. — Томск: Изд-во НТЛ, 2004. — С. 360-361. — 440 с. — 3000 экз. — &lt;nowiki&gt;ISBN 5-89503-211-7&lt;/nowiki&gt;.

== Сылтамалар ==

* [https://www.tspu.edu.ru/ Университетның рәсми сайты]

{{Тышкы сылтамалар}}

[[Төркем:Әлифба буенча университетлар]]
[[Төркем:Россия педагогика югары уку йортлары]]
[[Төркем:Томск университетлары]]</text>
      <sha1>oxnjisp0tl7c4c7fzmxl17kw97cvxuy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Коры Елга (Казан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390001</id>
    <revision>
      <id>3527965</id>
      <parentid>3069773</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:04:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14105" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Коры Елга''' ( '''[[Коры Елга]]''' бистәсе) —  шәһәр бистәләренең берсе-Казанның [[Авиатөзелеш районы]]нда урнашкан микрорайоннар һәм торак массивларның исеме.

Башта - бу [[Руслар|Россия]] &quot;Әләт юл буенча  Нокса елгасы Сухоречная&quot; рус авылы &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;Султанов Р. И. Историческая география Казани (город и его предместья в XVI — XVII веках). — Казань: Издательство Магариф, 2004. — С. 222.&lt;/ref&gt; (ул вакытта — авыл) — соңрак  [[Татарстан Республикасы]]   [[Каймар вулысы]]ның [[Казан губернасы]] [[Казан өязе]]нең Коры елга авылы (Богородское)&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;Износков И. А. Список населённых мест Казанского уезда, с кратким их описанием. - Казань: Типография губернского правления, 1885. — С. (1), 7, 8 (VII. Каймарская волость).&lt;/ref&gt; .

== Тарих ==

=== Исеме, чыгышы турында легенда ===
[[Файл:Посёлок_=Сухая_река=_(г._Казань)_-_1.JPG|уңда|мини|250x250пкс| Коры Елга бистәсе (Коры Елга зираты ягыннан)]]
Коры Елга авылы исемен  торак пункт нигезләнгән [[Казансу|Казанка елга]]сының уң кушылдыгы (Сухая елгасы) Коры елгасы исеменнән алган.

Танылган туган якны өйрәнүче И. А. Износков үзенең эшендә &quot;Казан өязенең торак урыннары исемлеге, аларның кыскача тасвирламасы&quot; н күрсәткән: ««Җирле халык сөйләвенчә, авыл биләгән урында Казан воеводалыгы Мамонин тарафыннан  төрле урыннардан сөрелгән крестьяннар яши. Мамонин, арестантларны күчергән вакытта, алардан сәламәтрәкләрен калдырган һәм Казан шәһәре янында төрле урыннарда урнаштырган, ә җитәкчелегенә аларның юлдан качуларын җиткергән, диләр»&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; .

Шул ук вакытта хәзерге Коры елга авылы территориясендә [[таш дәвере]]ннән бирле яшиләр. И.А.Износков В.И, Заусайлов коллекциясенә сылтама белән: &quot;Авыл дачаларында яшәүчеләр  борыңгы таш коралларын мул табалар&quot; ти билгели&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; .

=== Халык, ишегаллары саны, җир биләмәләре ===
Башта Коры Елга авылы Борисоглебское авылының мәхәллә авылы исемлегенә кертелгән, аның нигезе [[1600 ел|1600]] елдан башлана &lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; .

1616 ел даталаучы «күзәтү китабы» исемлегендәге 16 крестьян ишегалды күрсәтелгән&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt; .

[[1642 ел|1642]] елның 22 декабрендә бирелгән печән чабу өчен җирләр Коры елга авылы крестьяннарына  бирелгән дип әйтелә ... Шул ук вакытта печән чабу  җирләре  “иске Черемис” дип атала &lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; .

[[1646 ел|1646]] елда авылда кырыктан артык ишегалды теркәлгән, алар арасында: монастырь ишегалды, тегермән ишегалды, рухани ишегалды, дьяк ишегалды, 31 крестьян ишегалды һәм 6 буйдак ишегалды (126 кеше, сөрү җирләре 384 уннан бер өлеш) &lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt; .
[[Файл:Посёлок_=Сухая_река=_(г._Казань)_-_3.JPG|сулда|мини|250x250пкс| Алла Анасының Смоленск иконасы гыйбадәтханәсе]]

=== Чиркәү ===
И. А. Износков [[1885 ел]]да  болай дип искә төшерә: «Коры Елгадагы чиркәү беренче тапкыр 1757 елда, булганы - 1845 елда төзелгән&quot; &lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; .

[[1948 ел]]да гыйбадәтханә җимерелә (шартлый).&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;&gt;[http://www.tatarstan-mitropolia.ru/all_publications/hramy_tatarstana/?id=60958 Храм Смоленской иконы Божией Матери, город Казань (посёлок Сухая Река)]&lt;/ref&gt;

[[1999 ел]]да Россия православие чиркәвенең Казан епархиясенә [[1920 ел]]да монахлар һәм руханилар  өчен төзелгән агач бина тапшырыла&lt;ref&gt;[http://www.tatarstan-mitropolia.ru/newses/eparh_newses/kaznews/?id=61317 Храм Смоленской иконы Божией Матери города Казани отметил престольный праздник]&lt;/ref&gt; (Кече Елга аръягы урамы, 13 а), ул элек гыйбадәтханәнеке булган, аннары мәктәп булып кулланылган,  анда даими рәвештә гыйбадәт үткәрелә башлаган. ... Мәхәллә җәмгыятенең активистлары һәм настоятель А. Н.Тогулев тырышлыгы белән, шулай ук хәйриячеләрнең иганәчелек ярдәме белән капиталь ремонт үткәрелә, чиркәү кирәк-яраклары һәм иконалар сатып алына&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.mitropolia-simbirsk.ru/arhierey/inkazan/?ID=27269|title=Митрополит Анастасий освятил Смоленско-Богородицкую церковь в поселке Сухая Река|accessdate=2017-08-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816021911/http://www.mitropolia-simbirsk.ru/arhierey/inkazan/?ID=27269|archivedate=2017-08-16}}&lt;/ref&gt;

2015 елның 7 февралендә Казан һәм Татарстан митрополиты Анастасий (А.М. Метшин) Смоленск Изге Ана иконасы хакына яңартылган гыйбадәтханәне изгеләндерелә&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;/&gt;

=== Е. И. Пугачевның авылда булуы ===
Коры Елга авылы белән Е.И. Пугачев җитәкчелегендәге 1773—1775 елларда крестьян сугышы эпизодларының берсе бәйле

[[1774 ел]]ның 13  (24) июлендә, [[Арча кыры]]нда Казан өчен беренче (1774)сугыштан соң, [[Емельян Пугачёв|Е.И.]] Пугачев  үз гаскәрләрен Коры елга авылына алып китә,  анда лагерь кора һәм көч җыя башлый, шуннан соң ул тагын шәһәрне яулап алырга тырыша&lt;ref&gt;[http://history-kazan.ru/6469-936 Штурм Казани]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.histogood.ru/hgoods-828-1.html Подавление восстания]&lt;/ref&gt;

1774 елның 15 (26) июлендә булган җиңелүдән соң, повстанлылар ашыгыч рәвештә авылдан чыгып китәләр

Е.И. Пугачевның бу урыннарда булуы белән  Коры елга янында урнашкан шулай ук Карабай авылының исеме барлыкка килүе дә бәйле.

=== Совет сугышчылары истәлегенә һәйкәл ===
[[Файл:Посёлок_=Сухая_река=_(г._Казань)_-_2.JPG|уңда|мини|280x280пкс| [[Бөек Ватан сугышы]]нда үлгән солдатларга һәйкәл]]
Коры Елга авылында, Зур Заречный һәм Кече Заречный урамнары киселешендә, биш очлы кызыл йолдыз белән таҗланган кызыл кирпечтән стела  бар, аның өстенә: &quot;1941— 1945 елгы [[Бөек Ватан сугышы]] вакытында үлгән солдатларга. Коры Елга авылы кешеләреннән&quot; дип язылган

Җиңү көнен бәйрәм иткән вакытта аның янында рәсми истәлекле чаралар үткәрелә.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.kzn.ru/node/47660|title=Программа празднования 71 годовщины Победы в Великой Отечественной войне 1941 — 1945 годов|accessdate=2017-08-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816021314/http://www.kzn.ru/node/47660|archivedate=2017-08-16}}&lt;/ref&gt;

=== Немец хәрби әсирләренең каберлекләре ===
[[Бөек Ватан сугышы]] вакытында һәм аннан соң Коры Елга бистәсе тирәсендә Казанда төрле объектлар төзүдә катнашкан немец хәрбиләре яшәгән төрмә булган.

Аларның исемсез туганнар каберлекләре сакланып калган, хәзерге вакытта алар җимерелә&lt;ref&gt;[https://www.kazan.kp.ru/daily/25924/2875627/ В Казани на кладбище немецких военнопленных устроили свалку]&lt;/ref&gt;

== Хәзерге торышы ==
&quot;Коры елга&quot; заманча торак мәйданы  2-нче Зур, 2-нче Колхоз, Вересаев. Верхоянская, Колхоз, Леонид Черкасов, Песочная, [[Пихтовая]], Поперечно-Колхозная, [[Пролетарская]] һ.б.урамнарны үз эченә ала&lt;ref&gt;[http://kazan.ginfo.ru/rayoni/aviastroitelnyy_rayon/zhiloy_massiv_suhaya_reka/ Жилой массив Сухая Река на карте Казани]&lt;/ref&gt;

[[2014 ел|2014]] елның 25 июлендәге 21-34 Казан шәһәр Дума карары нигезендә &quot;Коры Елга&quot; торак территориясе территориаль үзидарә чикләрен билгеләү турында &quot;Коры Елга&quot; территориаль иҗтимагый үзидарәсенең түбәндәге чикләре билгеләнде: Зур Заречная урамнары белән чикләнгән торак биналары. Заречная (2нче йорттан 86 йортка кадәр), Челюскин (116 нчы йорттан  132 йортка, шул исәптән Поперечно-Большая урамындагы 22 нче йортка), Большая 2-я (5-нче йорттан 15 нче йортка кадәр), 15 &quot;GSK&quot; Мотор-4 &quot;тышкы чиге буйлап), Пихтовая (72нче йорттан 72нче йортка кадәр,&quot; Элекон &quot;SNT чит чиге буйлап, 73нче йорттан 11нче SNT тышындагы&quot; КМПО &quot;  23нче йортка кадәр), Песочная  (77нче йорттан 69нчы йортка кадәр &quot;КМПО&quot; 7нче СНТның тышкы чиге буйлап, аннары 66нчы йорттан 50нче йортка 50нче йортка &quot;Тасма&quot;), Песочная юл ( 15 нче йорттан 3нче номерлы йортка, торак мәйданның тышкы чигендә), Поперечно-Колхозная урамы (6, 4, 2 йортлар), Колхозная (33нче йорттан 46нчы йортка кадәр) һәм 2нче Колхозная  урамнары, Полевая, Речная, Сосновая 1-я, Песочная, Сухая, Луговая, Придорожная торак мәйданның тышкы чикләре буйлап, аннары тышкы чик аша Камчатка урамына машина юлына кадәр&lt;ref&gt;{{Citation |title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива «Сухая Река» |url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/zo.htm |access-date=2020-12-30 |archive-date=2017-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170815183404/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/zo.htm |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

=== Сухорецк зираты ===
Бистә читендә (торак массив) Коры елга шәһәрнең иң зур некропольләреннән берсе — «Коры елга» («Сухорецк зираты») зираты (Песочная ур., 1 а) урнашкан&lt;ref&gt;[http://kazanx.ru/firmy/suhaya-reka.html Сухая река, кладбище]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://cemetery.kzn.ru/cemeteries/15 Кладбище Сухая река]&lt;/ref&gt;

Сухорецк зираты территориясендә 2004 елдан бирле барлык изгеләр хөрмәтенә часовня эшли.&lt;ref&gt;[http://www.tatarstan-mitropolia.ru/temples/kazan/chassuhoreck/ Часовня в честь всех святых на Сухорецком кладбище]&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Reflist|2}}

[[Төркем:Казан бистәләре]]
{{MyTatarstan2020}}
{{Казан}}</text>
      <sha1>jlat3wkmfvuz1zy5kdqzj06lehn360g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527976</id>
      <parentid>3527965</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:15:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14168" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Коры Елга''' ( '''[[Коры Елга]]''' бистәсе) —  шәһәр бистәләренең берсе-Казанның [[Авиатөзелеш районы]]нда урнашкан микрорайоннар һәм торак массивларның исеме.

Башта - бу [[Руслар|Россия]] &quot;Әләт юл буенча  Нокса елгасы Сухоречная&quot; рус авылы &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;Султанов Р. И. Историческая география Казани (город и его предместья в XVI — XVII веках). — Казань: Издательство Магариф, 2004. — С. 222.&lt;/ref&gt; (ул вакытта — авыл) — соңрак  [[Татарстан Республикасы]]   [[Каймар вулысы]]ның [[Казан губернасы]] [[Казан өязе]]нең Коры елга авылы (Богородское)&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;Износков И. А. Список населённых мест Казанского уезда, с кратким их описанием. - Казань: Типография губернского правления, 1885. — С. (1), 7, 8 (VII. Каймарская волость).&lt;/ref&gt; .

== Тарих ==

=== Исеме, чыгышы турында легенда ===
[[Файл:Посёлок_=Сухая_река=_(г._Казань)_-_1.JPG|уңда|мини|250x250пкс| Коры Елга бистәсе (Коры Елга зираты ягыннан)]]
Коры Елга авылы исемен  торак пункт нигезләнгән [[Казансу|Казанка елга]]сының уң кушылдыгы (Сухая елгасы) Коры елгасы исеменнән алган.

Танылган туган якны өйрәнүче И. А. Износков үзенең эшендә &quot;Казан өязенең торак урыннары исемлеге, аларның кыскача тасвирламасы&quot; н күрсәткән: ««Җирле халык сөйләвенчә, авыл биләгән урында Казан воеводалыгы Мамонин тарафыннан  төрле урыннардан сөрелгән крестьяннар яши. Мамонин, арестантларны күчергән вакытта, алардан сәламәтрәкләрен калдырган һәм Казан шәһәре янында төрле урыннарда урнаштырган, ә җитәкчелегенә аларның юлдан качуларын җиткергән, диләр»&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; .

Шул ук вакытта хәзерге Коры елга авылы территориясендә [[таш дәвере]]ннән бирле яшиләр. И.А.Износков В.И, Заусайлов коллекциясенә сылтама белән: &quot;Авыл дачаларында яшәүчеләр  борыңгы таш коралларын мул табалар&quot; ти билгели&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; .

=== Халык, ишегаллары саны, җир биләмәләре ===
Башта Коры Елга авылы Борисоглебское авылының мәхәллә авылы исемлегенә кертелгән, аның нигезе [[1600 ел|1600]] елдан башлана &lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; .

1616 ел даталаучы «күзәтү китабы» исемлегендәге 16 крестьян ишегалды күрсәтелгән&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt; .

[[1642 ел|1642]] елның 22 декабрендә бирелгән печән чабу өчен җирләр Коры елга авылы крестьяннарына  бирелгән дип әйтелә ... Шул ук вакытта печән чабу  җирләре  “иске Черемис” дип атала &lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; .

[[1646 ел|1646]] елда авылда кырыктан артык ишегалды теркәлгән, алар арасында: монастырь ишегалды, тегермән ишегалды, рухани ишегалды, дьяк ишегалды, 31 крестьян ишегалды һәм 6 буйдак ишегалды (126 кеше, сөрү җирләре 384 уннан бер өлеш) &lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt; .
[[Файл:Посёлок_=Сухая_река=_(г._Казань)_-_3.JPG|сулда|мини|250x250пкс| Алла Анасының Смоленск иконасы гыйбадәтханәсе]]

=== Чиркәү ===
И. А. Износков [[1885 ел]]да  болай дип искә төшерә: «Коры Елгадагы чиркәү беренче тапкыр 1757 елда, булганы - 1845 елда төзелгән&quot; &lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; .

[[1948 ел]]да гыйбадәтханә җимерелә (шартлый).&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;&gt;[http://www.tatarstan-mitropolia.ru/all_publications/hramy_tatarstana/?id=60958 Храм Смоленской иконы Божией Матери, город Казань (посёлок Сухая Река)]&lt;/ref&gt;

[[1999 ел]]да Россия православие чиркәвенең Казан епархиясенә [[1920 ел]]да монахлар һәм руханилар  өчен төзелгән агач бина тапшырыла&lt;ref&gt;[http://www.tatarstan-mitropolia.ru/newses/eparh_newses/kaznews/?id=61317 Храм Смоленской иконы Божией Матери города Казани отметил престольный праздник]&lt;/ref&gt; (Кече Елга аръягы урамы, 13 а), ул элек гыйбадәтханәнеке булган, аннары мәктәп булып кулланылган,  анда даими рәвештә гыйбадәт үткәрелә башлаган. ... Мәхәллә җәмгыятенең активистлары һәм настоятель А. Н.Тогулев тырышлыгы белән, шулай ук хәйриячеләрнең иганәчелек ярдәме белән капиталь ремонт үткәрелә, чиркәү кирәк-яраклары һәм иконалар сатып алына&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.mitropolia-simbirsk.ru/arhierey/inkazan/?ID=27269|title=Митрополит Анастасий освятил Смоленско-Богородицкую церковь в поселке Сухая Река|accessdate=2017-08-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816021911/http://www.mitropolia-simbirsk.ru/arhierey/inkazan/?ID=27269|archivedate=2017-08-16}}&lt;/ref&gt;

2015 елның 7 февралендә Казан һәм Татарстан митрополиты Анастасий (А.М. Метшин) Смоленск Изге Ана иконасы хакына яңартылган гыйбадәтханәне изгеләндерелә&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;/&gt;

=== Е. И. Пугачевның авылда булуы ===
Коры Елга авылы белән Е.И. Пугачев җитәкчелегендәге 1773—1775 елларда крестьян сугышы эпизодларының берсе бәйле

[[1774 ел]]ның 13  (24) июлендә, [[Арча кыры]]нда Казан өчен беренче (1774)сугыштан соң, [[Емельян Пугачёв|Е.И.]] Пугачев  үз гаскәрләрен Коры елга авылына алып китә,  анда лагерь кора һәм көч җыя башлый, шуннан соң ул тагын шәһәрне яулап алырга тырыша&lt;ref&gt;[http://history-kazan.ru/6469-936 Штурм Казани]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.histogood.ru/hgoods-828-1.html Подавление восстания]&lt;/ref&gt;

1774 елның 15 (26) июлендә булган җиңелүдән соң, повстанлылар ашыгыч рәвештә авылдан чыгып китәләр

Е.И. Пугачевның бу урыннарда булуы белән  Коры елга янында урнашкан шулай ук Карабай авылының исеме барлыкка килүе дә бәйле.

=== Совет сугышчылары истәлегенә һәйкәл ===
[[Файл:Посёлок_=Сухая_река=_(г._Казань)_-_2.JPG|уңда|мини|280x280пкс| [[Бөек Ватан сугышы]]нда үлгән солдатларга һәйкәл]]
Коры Елга авылында, Зур Заречный һәм Кече Заречный урамнары киселешендә, биш очлы кызыл йолдыз белән таҗланган кызыл кирпечтән стела  бар, аның өстенә: &quot;1941— 1945 елгы [[Бөек Ватан сугышы]] вакытында үлгән солдатларга. Коры Елга авылы кешеләреннән&quot; дип язылган

Җиңү көнен бәйрәм иткән вакытта аның янында рәсми истәлекле чаралар үткәрелә.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.kzn.ru/node/47660|title=Программа празднования 71 годовщины Победы в Великой Отечественной войне 1941 — 1945 годов|accessdate=2017-08-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170816021314/http://www.kzn.ru/node/47660|archivedate=2017-08-16}}&lt;/ref&gt;

=== Немец хәрби әсирләренең каберлекләре ===
[[Бөек Ватан сугышы]] вакытында һәм аннан соң Коры Елга бистәсе тирәсендә Казанда төрле объектлар төзүдә катнашкан немец хәрбиләре яшәгән төрмә булган.

Аларның исемсез туганнар каберлекләре сакланып калган, хәзерге вакытта алар җимерелә&lt;ref&gt;[https://www.kazan.kp.ru/daily/25924/2875627/ В Казани на кладбище немецких военнопленных устроили свалку]&lt;/ref&gt;

== Хәзерге торышы ==
&quot;Коры елга&quot; заманча торак мәйданы  2-нче Зур, 2-нче Колхоз, Вересаев. Верхоянская, Колхоз, Леонид Черкасов, Песочная, [[Пихтовая]], Поперечно-Колхозная, [[Пролетарская]] һ.б.урамнарны үз эченә ала&lt;ref&gt;[http://kazan.ginfo.ru/rayoni/aviastroitelnyy_rayon/zhiloy_massiv_suhaya_reka/ Жилой массив Сухая Река на карте Казани]&lt;/ref&gt;

[[2014 ел|2014]] елның 25 июлендәге 21-34 Казан шәһәр Дума карары нигезендә &quot;Коры Елга&quot; торак территориясе территориаль үзидарә чикләрен билгеләү турында &quot;Коры Елга&quot; территориаль иҗтимагый үзидарәсенең түбәндәге чикләре билгеләнде: Зур Заречная урамнары белән чикләнгән торак биналары. Заречная (2нче йорттан 86 йортка кадәр), Челюскин (116 нчы йорттан  132 йортка, шул исәптән Поперечно-Большая урамындагы 22 нче йортка), Большая 2-я (5-нче йорттан 15 нче йортка кадәр), 15 &quot;GSK&quot; Мотор-4 &quot;тышкы чиге буйлап), Пихтовая (72нче йорттан 72нче йортка кадәр,&quot; Элекон &quot;SNT чит чиге буйлап, 73нче йорттан 11нче SNT тышындагы&quot; КМПО &quot;  23нче йортка кадәр), Песочная  (77нче йорттан 69нчы йортка кадәр &quot;КМПО&quot; 7нче СНТның тышкы чиге буйлап, аннары 66нчы йорттан 50нче йортка 50нче йортка &quot;Тасма&quot;), Песочная юл ( 15 нче йорттан 3нче номерлы йортка, торак мәйданның тышкы чигендә), Поперечно-Колхозная урамы (6, 4, 2 йортлар), Колхозная (33нче йорттан 46нчы йортка кадәр) һәм 2нче Колхозная  урамнары, Полевая, Речная, Сосновая 1-я, Песочная, Сухая, Луговая, Придорожная торак мәйданның тышкы чикләре буйлап, аннары тышкы чик аша Камчатка урамына машина юлына кадәр&lt;ref&gt;{{Citation |title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива «Сухая Река» |url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/zo.htm |access-date=2020-12-30 |archive-date=2017-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170815183404/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/zo.htm |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;

=== Сухорецк зираты ===
Бистә читендә (торак массив) Коры елга шәһәрнең иң зур некропольләреннән берсе — «Коры елга» («Сухорецк зираты») зираты (Песочная ур., 1 а) урнашкан&lt;ref&gt;[http://kazanx.ru/firmy/suhaya-reka.html Сухая река, кладбище]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://cemetery.kzn.ru/cemeteries/15 Кладбище Сухая река]&lt;/ref&gt;

Сухорецк зираты территориясендә 2004 елдан бирле барлык изгеләр хөрмәтенә часовня эшли.&lt;ref&gt;[http://www.tatarstan-mitropolia.ru/temples/kazan/chassuhoreck/ Часовня в честь всех святых на Сухорецком кладбище]&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{Reflist|2}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
[[Төркем:Казан бистәләре]]
{{MyTatarstan2020}}
{{Казан}}</text>
      <sha1>9sgyi6o0s3fzxqqtcjjc60fl9h3tuft</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сөембикә проспекты (Яр Чаллы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390189</id>
    <revision>
      <id>3527567</id>
      <parentid>2992911</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:31:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11757" xml:space="preserve">{{Урам|Яр Чаллы
 |шәһәр       = [[Файл:Coat_of_Arms_of_Naberezhnye_Chelny_(Tatarstan).svg|20px]] [[Яр Чаллы]]
 |төбәк     = [[Татарстан]]
 |ил      = [[Русия]]
 |фото =Проспект Сююмбике в Набережных Челнах (2016).jpg
 |исем    = Сөембикә проспекты}}
'''Яр Чаллының Сөембикә проспекты''' ({{lang-ru|проспект Сююмбике г. Набережные Челны}}) — [[Татарстан]]ның [[Яр Чаллы]] шәһәре Яңа шәһәр өлешендә урнашкан урам, шәһәрнең дүрт төп магистраленың берсе. Шәһәрнең Автозавод һәм Үзәк районнары аша уза.&lt;br/&gt; 
1992 елга хәтле — Ленин проспекты&lt;ref&gt;[https://tanyanetee.livejournal.com/66849.html   Ленинский — Сююмбике.] tanyanetee.livejournal.com, 12.01.2015{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.&lt;br/&gt;
Почта индекслары: 423812, 423816, 423821, 423823, 423826, 423831, 423832&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20160321115347/http://pochta.tataria.org/syuyumbike-9.html    Почтовые индексы проспекта Сююмбике в Набережных Челнах.] pochta.tataria.org, 30.08.2012{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.&lt;br/&gt; 
Озынлыгы – 5,6 км&lt;ref&gt;[https://www.webcitation.org/6A4XRK1Rq?url=http://83.229.186.246/genplan/files/52/naberejnye_chelny/PZ_OB_TR.pdf   Генеральный план города Набережные Челны (материалы по обоснованию проекта) том 9. Пояснительная записка (2009 г.).] 25.08.2012&lt;/ref&gt;.

== Тарих ==
[[Файл:Soyembika.jpg|thumb|100px|left|[[Сөембикә ханбикә]]. Улы белән бергә. Билгесез рәссам рәсеме]]
Сөембикә проспекты төзелеше [[1970-еллар]]да Яңа шәһәрнең торак массивларын төзү белән бергә алып барыла. [[1992 ел]]га кадәр проспект «Ленин» исемен йөртә, 1992 елда Яр Чаллы топонимика, архитектура һәм сәнгать буенча шәһәр комиссиясе башлангычы белән, 1549—1551 елларда [[Казан ханлыгы]] идарәчесе [[Сөембикә ханбикә]] (1516—1566) хөрмәтенә «Сөембикә проспекты» итеп үзгәртелә&lt;ref&gt;''Азалия Максимова''. [http://www.s-nip.ru/publikacii/novosti/news_1254.html  По челнинским улицам.] s-nip.ru{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Урыны һәм төзекләндерү эшләре ==
Сөембикә проспекты — Яр Чаллы шәһәренең яңа, төньяк-көнчыгыш өлешендәге үзәк проспектларның берсе. Проспект [[Халыклар дуслыгы проспекты (Яр Чаллы)|Халыклар дуслыгы]] проспекты белән киселештән башлана һәм [[Яшьлек проспекты (Яр Чаллы)|Яшьлек]] проспекты белән киселештә тәмамлана. Проспект буенда 11, 41, 16, 14, 19, 43, 45, 21, 20, 47, 23, 24, 49, 25, 51нче торак комплекслары урнашкан.

Сөембикә проспекты — шәһәрнең иң төзекләндерелгән проспектларының берсе, анда Яр Чаллының «Chelny-City» эшлекле үзәге төзелә&lt;ref&gt;''Анна Перебаскина''. [https://chelny-biz.ru/gov/214492/ Только уникальные объекты, потому что иначе мы не получим выразительный центр.] chelny-biz.ru, 07.02.2018{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Хәзер бу проспект — ике яклы юл хәрәкәте һәм күпкатлы йортлары булган киң урам. Проспект дәвамында ике җир асты җәяүлеләр кичүе, шулай ук берничә светофор бар. Проспектта хәрәкәт интенсивлыгы — 1450 авт. / сәг., үткәрү мөмкинлеге — 3850 авт. / сәгать тәшкил итә. Әлеге проспект өчен юл бөкеләре хас түгел. Пик сәгатендә дә биредә хәл башка үзәк автомагистральләргә караганда күпкә яхшырак. [[2015 ел]]да Сөембикә проспектында 660 млн сумлык капиталь ремонт ясалган. 222 мең кв. м. асфальт-бетон өслеге салынган, 3 км бортовой таш алмаштырылган, 134 яңгыр кабул итү коесы ремонтланган, 3 км озынлыктагы тротуар, яңа үрнәктәге 28 тукталыш павильоны һәм 1026 яңа юл билгесе урнаштырылган&lt;ref&gt;[http://nabchelny.ru/news/17488 В Челнах после реконструкции открыты проспекты Дружбы Народов и Сююмбике.] nabchelny.ru, 07.09.2012{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Архитектура һәм әһәмиятле объектлар ==
[[Файл:05, блок А) в Набережных Челнах.jpg|thumb|200px|«Сөембикә» торак комплексының 18 катлы йорт-манарасы]]
Сөембикә проспектында чагыштырмача яңа бина һәм корылмалар урнашкан, алар арасында [[1970-еллар]] азагы — [[1980-еллар]] башындагы йортлар да, заманча күпфатирлы йортлар да бар. Биредә шәһәрнең иң биек корылмаларының берсе — 19/01 санлы 25 катлы торак йорт, шулай ук «Сөембикә» торак комплексының 24 һәм 18 катлы йорт-манаралары урнашкан. Халыкта «китап-йорт»дип аталган йорт гадәти булмаган корылмасы белән аерылып тора. Соңгы ун елда төзелгән «Девон-кредит» банкы, «Апельсин» һәм «Бәхетле» сәүдә үзәкләренең заманча биналары — проспектның бизәге. Проспект инфраструктурасын идеаль дип атарга була: биредә төрле социаль объектлар, административ һәм мәдәният-көнкүреш учреждениеләре урнашкан, мәсәлән, шәһәр хакимияте, [[Боз спорт сарае (Яр Чаллы)|Боз спорт сарае]], Саклык банкы, төрле дәрәҗәдәге сәүдә үзәкләре. 

[[2009 ел]]дан Сөембикә проспектында шәһәр хакимияте бинасы янында Татарстандагы иң эре мәчетләрнең берсе — [[Җәмигъ мәчете (Яр Чаллы)|Җәмигъ]] мәчете төзелеше бара&lt;ref&gt;''Ольга Колесникова''. [https://web.archive.org/web/20120210064806/http://www.chelnyltd.ru/pro_dengi/Mechet__Dzhamig___zagranitsa_nam_pomozhet_ _   Мечеть «Джамиг»: заграница нам поможет?] [[Челны ЛТД (газета)|Челны ЛТД]], 30. 08.2012{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. 

== Җәмәгать транспорты ==
Җәмәгать транспортыннан Сөембикә проспектында автобуслар, маршрут таксилары һәм трамвайлар йөри&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20120930163501/http://maps.2gis.ru/#/?history=project/nabchelny/center/52.397691%2C55.730059/zoom/15/state/places/where/%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BF%D0%B5%D0%BA%D1%82%20%D1%81%D1%8E%D1%8E%D0%BC%D0%B1%D0%B8%D0%BA%D0%B5/popup/52.419718%2C55.758577/feature/4082125896679528/action/search/page/1/sort/relevance/rpage/1/ppage/1 Маршруты городского транспорта на проспекте Сююмбике.] 2gis.ru, 30.08.2012{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

[[2006 ел]]да Сөембикә проспектында яңа 2 километрлы трамвай юллары участогы — [[Вахитов проспекты (Яр Чаллы)|Вахитов]] проспекты белән киселештән алып [[Беляев проспекты (Яр Чаллы)|Беляев]] проспекты киселешенә кадәр — төзелгән&lt;ref&gt;[https://archive.today/20120719025153/http://old.nabchelny.ru/news/oficialno/2006-12-15/v_chelnakh_novaia_tramvainaia_liniia   В Челнах новая трамвайная линия.] old.nabchelny.ru, 19.08.2012{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. [[2014 ел]]да 16нчы комплекстан алып [[Яр Чаллы дәүләт педагогика университеты|педагогика университетына]] кадәр трамвай юлы файдалануга тапшырылган, ул Сөембикә проспекты ахырына кадәр һәм аннан [[Тынычлык проспекты (Яр Чаллы)|Тынычлык проспекты]] һәм [[Яр Чаллы проспекты (Яр Чаллы)|Яр Чаллы]] проспекты аша [[Низаметдинов урамы (Яр Чаллы)|Низаметдинов]]  урамына кадәр уза&lt;ref&gt;[http://www.chelny-izvest.ru/facts/33626.html Открыв новую трамвайную ветку в Набережных Челнах, президент РТ проехал по ней две остановки.] chelny-izvest.ru, 12.12.2014{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. Әлеге линия Яңа шәһәрне Чаллының тарихи өлеше белән кыска юл буенча тоташтырган. 

== Галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;160px&quot; heights=&quot;160px&quot;&gt;
Файл:Проспект Сююмбике в Набережных Челнах (1).jpg
Файл:Проспект Сююмбике в Набережных Челнах (2).jpg
&lt;/gallery&gt;

== Әдәбият ==
# Набережные Челны. Карта города и его окрестностей. Екатеринбург: ФГУП «Уралаэрогеодезия», 2012. ISBN 598362511-X

== Сылтамалар ==
* Виртуальная фотоэкскурсия по проспекту Сююмбике на сайте [http://maps.yandex.ru/?text=Россия,%20республика%20Татарстан,%20Набережные%20Челны,%20Сююмбике%20проспект&amp;sll=52.409888,55.753438&amp;ll=52.405397,55.752246&amp;spn=0.392075,0.049181&amp;z=11&amp;l=map,stv&amp;ol=stv&amp;oll=52.39643426,55.74555368&amp;ost=dir:-44.01377723,0~spn:90,37.551266496875115 Яндекс Панорамы]

== Моны да карагыз ==
* [[Мәскәү проспекты (Яр Чаллы)|Мәскәү проспекты]]
* [[Тынычлык проспекты (Яр Чаллы)|Тынычлык проспекты]]
* [[Чулман проспекты (Яр Чаллы)|Чулман проспекты]]
 
== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

[[Төркем:Әлифба буенча урамнар]]
[[Төркем:Яр Чаллы урамнары]]
[[Төркем:Сөембикә ханбикә хөрмәтенә аталган объектлар]]
{{MyTatarstan2020}}</text>
      <sha1>trzi8rovrresipmomefhr5xjhi36ceb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Яңа Карабай (Казан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390283</id>
    <revision>
      <id>3527968</id>
      <parentid>3518308</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:05:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11184" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Яңа Карабай бистәсе —''' [[Казанның Авиатөзелеш районы]]нда зур шәһәр [[Бистә|җирлеге]] һәм торак микрорайоннарының берсе. Бу - үзидарә өлкәләре белән бер үк исемдәге шәһәр төзелеше һәм торак административ берәмлеге &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.kzn.ru/old/page14451.htm/show/64591|title=Вниманию жителей частного сектора!|accessdate=2017-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904063824/http://www.kzn.ru/old/page14451.htm/show/64591|archivedate=2017-09-04}}&lt;/ref&gt; Яңа Карабай&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Ново-Караваево&quot;|accessdate=2017-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170829122930/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|archivedate=2017-08-29}}&lt;/ref&gt; (көньяк өлеше) һәм Северный-1 &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/89.htm|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Северный-1&quot;|accessdate=2017-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904063523/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/89.htm|archivedate=2017-09-04}}&lt;/ref&gt; (көньяк өлеше) «Авиатор &quot; РСК ҖЧҖ ТКХ идарәче компаниясе тарафыннан хезмәтләндерелә&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.kzn.ru/old/page20801.htm|title=Управляющие компании Авиастроительного района|accessdate=2017-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170902150034/http://www.kzn.ru/old/page20801.htm|archivedate=2017-09-02}}&lt;/ref&gt; .

== Урнашуы һәм тасвирламасы ==
[[Файл:СДЕ_=Бәхетле=_на_ул._Ленинградская_(г._Казань).JPG|уңда|мини| &quot; [[«Бәхетле» кибетләр челтәре|Бахетле]] &quot; сәүдә үзәге челтәре]]
[[Файл:Храм_в_честь_праведной_Матроны_Московской_(Казань).jpg|уңда|мини| Мәскәү Матронасы чиркәве]]
Бистә шәһәрнең төньяк-көнбатышында һәм районның көнбатыш өлешендә Максимов, Беломорская, көньякта Айдаров, Бадаев урамнары, төньякта Ленинград, көнчыгышта Гудованцев урамнары арасында урнашкан.

Көнчыгышта шәһәр җирлеге - [[Карабай (Казан)|Карабай бистәсе]],   көнбатышта — [[Казанның Мәскәү районы|Мәскәү районы]]ның Жилплощадка  микрорайоны, төньякта — шәһәр җирлеге Төньяк, көньякта  — Соцгород микрорайоны һәм Грабарский шәһәр җирлеге,  көньякка — дачалар участкалары («Нарцисс», «Төзүче-1», «Ягодка», «Инвалид һәм пенсионерларның», «№3 ТЭЦ-2»), көньяк-көнбатышта —  «[[Qazan Boralaq zavodı|Казан вертолет заводы]]»ның зур территориясе.

Авылның мәйданы якынча 2,5 квадрат километр, көнчыгыштан көнбатышка кадәр озынлыгы 4 км, көньяктан төньякка - берничә йөз метр һәм план буенча ул гадәттә турыпочмаклы формага ия, көнчыгыштан көнбатышка таба нык сузылган (көнбатышның киңәйтелгән өлеше белән) һәм озынлыкта ике дистә киң һәм меридиаль юнәлештәге урам арасында күпсанлы вак-төяк ортогональ кварталлар белән тәэмин ителгән.  Бистәнең төп  магистрале-Беломорская урамы. Бистәдәге башка мөһим урамнар — көнчыгыштан көнбатышка таба Максимов, Айдаров, Шатурская һәм көньяктан төньякка таба Ленинград, Челюскин, Зур Армавир, Кутузов, Денис Давыдов, Гудованцев урамнары&lt;ref&gt;Амиров К. Ф. Казань: где эта улица, где этот дом? Справочник улиц города Казани. — Казань: Издательство «Казань», 1995. — с. 16.&lt;/ref&gt;.  Киңәйтелгән өлешнең көнбатышында Яңа Карабай һәм Северный бистәләре арасында Суворов-Бадай чокыры (күрше урамнар исемнәре буенча)&lt;ref&gt;Поселкам не хватает площадок ТБО&lt;/ref&gt; урнашкан, шулай ук көнбатыш өлешендә зур булмаган Муромское күле (күрше өч урам исемнәре буенча) бар. 

Поселок көнбатышта склад һәм остаханәләргә ия, калган өлешендә тыгыз һәм төрле торак үсеше бар: аерым торак биналар,  каөнбатышта һәм көньякта шәхси сектор, торак биналар - «хрущёвкалар» һәм үзәктә  көнчыгышта «социаль ипотека шәһәрчегендә»18 катка кадәр заманча күп катлы торак йортлар бар.

Поселокта Казан политехник колледжы, 5,14,33нче гимназиялар, 115,119,134 мәктәпләр, 10,14,348,400,407 балалар бакчалары, 47,85 почта бүлекчәләре, «Бахетле»  сәүдә үзәге, берничә кибет, 9нчы мунча, «Салихжан» мәчете, Мәскәү Матронасы чиркәве бар. Элегерәк Совет чорында «Яшлек»  кинотеатры да   эшләгән.

== Тарих ==
Исеме буенча, торак пункт көнчыгышта урнашкан аерым авылдан соң барлыкка килгән, аннары [[Карабай (Казан)|Карабай]] шәһәр торак пунктынна соң.

Бистә [[1950 ел]]лар азагыннан төзелә башлый, ул чакта (һәм соңрак) биредә буш территорияләрдә шәхси йортлар төзү өчен участоклар бүлеп бирелә, ерак түгел урнашкан һәм шул ук вакытта барлыкка килгән «Казаноргсинтез», «Татхимфармпрепараты», «Сантехзаготовки» предприятиеләрдә эшләгән хезмәткәрләр өчен күп катлы йортлар төзелә&lt;ref&gt;[http://kazved.ru/printa/24051.aspx Вертолеты над поселками: полет нормальный!]{{Deadlink|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Недоступная ссылка|date=Апрель 2020|bot=InternetArchiveBot}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;[http://www.tatarnews.ru/articles/1655 Постройка с неприятностями]&lt;/ref&gt; .

[[XXI гасыр]]да поселокның көнчыгыш өлешендә зур «социаль ипотека шәһәрчеге»  төзелде.

== Транспорт ==
[[Файл:Трамвайная_линия_на_Беломорской_улице_Казани.jpg|уңда|мини| [[Беломорская урамы (Казан)|Беломорская урамы буенча]] трамвай сызыгы]]
Ерак булуына карамастан, поселок  тарихи яктан Казанда шәһәр транспорты белән яхшы тәэмин ителгән, чөнки транспорт элемтәләре шәһәрнең төп өлешеннән [[Казаноргсинтез]] һәм читтәге Татхимфармпрепаратка кадәр зур предприятияләргә уза.

Поселокның  бөтен күчәре буйлап Беломорская, Денис Давыдов, Айдаров урамнары буенча 1нче [[Казан трамвае|трамвай маршруты]] [[Казаноргсинтез|Казаноргсинтездан]] шәһәр үзәгенә кадәр бара ((ул 2013 елга кадәр 9 нчы номерлы булган һәм 1966—2008 елларда бары тик Карабай бистәсенә кадәр генә эшләгән 10 нчы номерлы маршрутны үз эченә алган).

Шулай ук Беломорская урамы буенча «йокы районы»на,  Яңа Савин һәм Идел буе районнарына  43нче номерлы,  Яңа Савин һәм Дәрвишләр бистәләренә 60 нчы номерлы,  «Азино» муниципаль берәмлеге үзәгенә 89 нчы номерлы, ә Гудованцев урамы аша шәһәр үзәгенә 29-нчы номерлы,  Яңа Савин, Азино, Горки, Кояшлы шәһәргә 62-нче номерлы  автобус маршрутлары йөри. Элегерәк 52нче автобус маршрутлары үзәккә һәм шәһәрнең Советский районына, шәһәрнең Кировский районына  57нче,  Горкига кадәр 81нче автобус маршрутлары да эшли иде, ләкин алар юкка чыгарылды.

Элегрәк 2000 еллар уртасына кадәр Гудованцев урамы аша шулай ук 5 нче троллейбус маршруты йөргән&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.tatprominwest.ru/kazan/transport-kazani/2010/04/kazanskij-trollejbus/|title=Казанский троллейбус// В Татарстане (Справочник о Республике Татарстан)|accessdate=2017-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101230225657/http://www.tatprominwest.ru/kazan/transport-kazani/2010/04/kazanskij-trollejbus/|archivedate=2010-12-30}}&lt;/ref&gt; .

Авылның киң мәйданы булганлыктан, анда берничә автобус һәм трамвай тукталышы бар.

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
[[Төркем:Казан бистәләре]]
{{MyTatarstan2020}}
{{Казан}}</text>
      <sha1>pxaqoinqzc4shmvrq6wikisk0tz1evw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527979</id>
      <parentid>3527968</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:17:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11249" xml:space="preserve">{{Ук}}
'''Яңа Карабай бистәсе —''' [[Казанның Авиатөзелеш районы]]нда зур шәһәр [[Бистә|җирлеге]] һәм торак микрорайоннарының берсе. Бу - үзидарә өлкәләре белән бер үк исемдәге шәһәр төзелеше һәм торак административ берәмлеге &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.kzn.ru/old/page14451.htm/show/64591|title=Вниманию жителей частного сектора!|accessdate=2017-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904063824/http://www.kzn.ru/old/page14451.htm/show/64591|archivedate=2017-09-04}}&lt;/ref&gt; Яңа Карабай&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Ново-Караваево&quot;|accessdate=2017-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170829122930/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|archivedate=2017-08-29}}&lt;/ref&gt; (көньяк өлеше) һәм Северный-1 &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/89.htm|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Северный-1&quot;|accessdate=2017-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904063523/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/89.htm|archivedate=2017-09-04}}&lt;/ref&gt; (көньяк өлеше) «Авиатор &quot; РСК ҖЧҖ ТКХ идарәче компаниясе тарафыннан хезмәтләндерелә&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.kzn.ru/old/page20801.htm|title=Управляющие компании Авиастроительного района|accessdate=2017-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170902150034/http://www.kzn.ru/old/page20801.htm|archivedate=2017-09-02}}&lt;/ref&gt; .

== Урнашуы һәм тасвирламасы ==
[[Файл:СДЕ_=Бәхетле=_на_ул._Ленинградская_(г._Казань).JPG|уңда|мини| &quot; [[«Бәхетле» кибетләр челтәре|Бахетле]] &quot; сәүдә үзәге челтәре]]
[[Файл:Храм_в_честь_праведной_Матроны_Московской_(Казань).jpg|уңда|мини| Мәскәү Матронасы чиркәве]]
Бистә шәһәрнең төньяк-көнбатышында һәм районның көнбатыш өлешендә Максимов, Беломорская, көньякта Айдаров, Бадаев урамнары, төньякта Ленинград, көнчыгышта Гудованцев урамнары арасында урнашкан.

Көнчыгышта шәһәр җирлеге - [[Карабай (Казан)|Карабай бистәсе]],   көнбатышта — [[Казанның Мәскәү районы|Мәскәү районы]]ның Жилплощадка  микрорайоны, төньякта — шәһәр җирлеге Төньяк, көньякта  — Соцгород микрорайоны һәм Грабарский шәһәр җирлеге,  көньякка — дачалар участкалары («Нарцисс», «Төзүче-1», «Ягодка», «Инвалид һәм пенсионерларның», «№3 ТЭЦ-2»), көньяк-көнбатышта —  «[[Qazan Boralaq zavodı|Казан вертолет заводы]]»ның зур территориясе.

Авылның мәйданы якынча 2,5 квадрат километр, көнчыгыштан көнбатышка кадәр озынлыгы 4 км, көньяктан төньякка - берничә йөз метр һәм план буенча ул гадәттә турыпочмаклы формага ия, көнчыгыштан көнбатышка таба нык сузылган (көнбатышның киңәйтелгән өлеше белән) һәм озынлыкта ике дистә киң һәм меридиаль юнәлештәге урам арасында күпсанлы вак-төяк ортогональ кварталлар белән тәэмин ителгән.  Бистәнең төп  магистрале-Беломорская урамы. Бистәдәге башка мөһим урамнар — көнчыгыштан көнбатышка таба Максимов, Айдаров, Шатурская һәм көньяктан төньякка таба Ленинград, Челюскин, Зур Армавир, Кутузов, Денис Давыдов, Гудованцев урамнары&lt;ref&gt;Амиров К. Ф. Казань: где эта улица, где этот дом? Справочник улиц города Казани. — Казань: Издательство «Казань», 1995. — с. 16.&lt;/ref&gt;.  Киңәйтелгән өлешнең көнбатышында Яңа Карабай һәм Северный бистәләре арасында Суворов-Бадай чокыры (күрше урамнар исемнәре буенча)&lt;ref&gt;Поселкам не хватает площадок ТБО&lt;/ref&gt; урнашкан, шулай ук көнбатыш өлешендә зур булмаган Муромское күле (күрше өч урам исемнәре буенча) бар. 

Поселок көнбатышта склад һәм остаханәләргә ия, калган өлешендә тыгыз һәм төрле торак үсеше бар: аерым торак биналар,  каөнбатышта һәм көньякта шәхси сектор, торак биналар - «хрущёвкалар» һәм үзәктә  көнчыгышта «социаль ипотека шәһәрчегендә»18 катка кадәр заманча күп катлы торак йортлар бар.

Поселокта Казан политехник колледжы, 5,14,33нче гимназиялар, 115,119,134 мәктәпләр, 10,14,348,400,407 балалар бакчалары, 47,85 почта бүлекчәләре, «Бахетле»  сәүдә үзәге, берничә кибет, 9нчы мунча, «Салихжан» мәчете, Мәскәү Матронасы чиркәве бар. Элегерәк Совет чорында «Яшлек»  кинотеатры да   эшләгән.

== Тарих ==
Исеме буенча, торак пункт көнчыгышта урнашкан аерым авылдан соң барлыкка килгән, аннары [[Карабай (Казан)|Карабай]] шәһәр торак пунктынна соң.

Бистә [[1950 ел]]лар азагыннан төзелә башлый, ул чакта (һәм соңрак) биредә буш территорияләрдә шәхси йортлар төзү өчен участоклар бүлеп бирелә, ерак түгел урнашкан һәм шул ук вакытта барлыкка килгән «Казаноргсинтез», «Татхимфармпрепараты», «Сантехзаготовки» предприятиеләрдә эшләгән хезмәткәрләр өчен күп катлы йортлар төзелә&lt;ref&gt;[http://kazved.ru/printa/24051.aspx Вертолеты над поселками: полет нормальный!]{{Deadlink|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Недоступная ссылка|date=Апрель 2020|bot=InternetArchiveBot}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;[http://www.tatarnews.ru/articles/1655 Постройка с неприятностями]&lt;/ref&gt; .

[[XXI гасыр]]да поселокның көнчыгыш өлешендә зур «социаль ипотека шәһәрчеге»  төзелде.

== Транспорт ==
[[Файл:Трамвайная_линия_на_Беломорской_улице_Казани.jpg|уңда|мини| [[Беломорская урамы (Казан)|Беломорская урамы буенча]] трамвай сызыгы]]
Ерак булуына карамастан, поселок  тарихи яктан Казанда шәһәр транспорты белән яхшы тәэмин ителгән, чөнки транспорт элемтәләре шәһәрнең төп өлешеннән [[Казаноргсинтез]] һәм читтәге Татхимфармпрепаратка кадәр зур предприятияләргә уза.

Поселокның  бөтен күчәре буйлап Беломорская, Денис Давыдов, Айдаров урамнары буенча 1нче [[Казан трамвае|трамвай маршруты]] [[Казаноргсинтез|Казаноргсинтездан]] шәһәр үзәгенә кадәр бара ((ул 2013 елга кадәр 9 нчы номерлы булган һәм 1966—2008 елларда бары тик Карабай бистәсенә кадәр генә эшләгән 10 нчы номерлы маршрутны үз эченә алган).

Шулай ук Беломорская урамы буенча «йокы районы»на,  Яңа Савин һәм Идел буе районнарына  43нче номерлы,  Яңа Савин һәм Дәрвишләр бистәләренә 60 нчы номерлы,  «Азино» муниципаль берәмлеге үзәгенә 89 нчы номерлы, ә Гудованцев урамы аша шәһәр үзәгенә 29-нчы номерлы,  Яңа Савин, Азино, Горки, Кояшлы шәһәргә 62-нче номерлы  автобус маршрутлары йөри. Элегерәк 52нче автобус маршрутлары үзәккә һәм шәһәрнең Советский районына, шәһәрнең Кировский районына  57нче,  Горкига кадәр 81нче автобус маршрутлары да эшли иде, ләкин алар юкка чыгарылды.

Элегрәк 2000 еллар уртасына кадәр Гудованцев урамы аша шулай ук 5 нче троллейбус маршруты йөргән&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.tatprominwest.ru/kazan/transport-kazani/2010/04/kazanskij-trollejbus/|title=Казанский троллейбус// В Татарстане (Справочник о Республике Татарстан)|accessdate=2017-09-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101230225657/http://www.tatprominwest.ru/kazan/transport-kazani/2010/04/kazanskij-trollejbus/|archivedate=2010-12-30}}&lt;/ref&gt; .

Авылның киң мәйданы булганлыктан, анда берничә автобус һәм трамвай тукталышы бар.

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}

[[Төркем:Казан бистәләре]]
{{MyTatarstan2020}}</text>
      <sha1>hdydvedvki9x9m4u7bq9uu7xmt6ovh6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Горки (Казан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390466</id>
    <revision>
      <id>3528004</id>
      <parentid>3502494</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:53:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17700" xml:space="preserve">{{Ук}}

'''Горки''' — [[Казан]] шәһәренең [[Казанның Идел буе районы|Идел буе районындагы]] иң эре «йокы» районнарының берсе.

== Территориаль урнашу, чикләре ==
Горки торак районы [[Казан|Казанның]] көньяк өлешендә, [[Казанның Идел буе районы|Идел буе районы]] территориясендә урнашкан. Горки аерым административ-территориаль берәмлек статусына ия булмаганлыктан, әлеге торак районның төгәл чикләре юк. 1970—1990 елларда барлыкка килгән 14 күпкатлы торак микрорайон Горки территориясе булып тора.

Горкиның төньяк чиге [[Танк боҗрасы (Казан)|Танк боҗрасыннан]] төньяк-көнчыгыш юнәлештә танк урамы буйлап, аннары көньяк-көнчыгыш юнәлештә [[Рихард Зорге урамы (Казан)|Рихард Зорге урамы]] буйлап турыдан-туры сызык белән уза.

== Территориаль бүлекчәләр ==
Горки торак районы Совет чорында Горки-1, Горки-2 һәм Горки-3 торак массивлар дип аталган өч территориаль бүлекчәдән тора. Алар арасындагы чик [[Җиңү проспекты (Казан)|Җиңү проспекты]] һәм [[Рихард Зорге урамы (Казан)|Рихард Зорге урамы]] буенча уза.

Төзелеш планнары нигезендә, әлеге торак массивларның һәркайсы берничә микрорайоннан тора (барлыгы 14):

* '''Горки-1:''' 1 нче, 2 нче, 3 нче, 4 нче, 5 нче һәм 6 нчы микрорайоннан тора;
* '''Горки-2:''' 7 нче, 8 нче, 9 нчы, 10 нче һәм 11 нче микрорайоннан тора;
* '''Горки-3:''' 7А, 8А һәм 9А микрорайоннан тора.

== Исем ==
Горки торак районы аның янәшәсендәге Горки бистәсеннән (элеккеге авыл) үз исемен ала. Соңрак авылга, буталу килеп чыкмасын өчен, Иске Горки исеме бирелә.

2000 еллар башында, [[Горки (метро станциясе)|«Горки» метро станциясен]] төзү һәм аннан соң ачу сәбәпле (2005 ел), аңа карата һәм бөтен торак районга карата татар телендәге «Таулык» дигән исемне кулланырга омтылалар.

=== Горки исеменнән ясалмалар ===

* [[Иске Горки (Казан)|Иске Горки бистәсе]] (элеккеге Горки авылы);
* «Беренче Тау» торак комплексы;
* «Икенче Тау» торак комплексы;
* Горки урманының урман-парк зонасы, [[«Горки-Әмәт урманы» паркы|«Горки-Әмәт урманы» паркының]] көньяк өлеше булып тора;
* «[[Горки (метро станциясе)|Горки]]» [[Казан метрополитены]] станциясе;
* «ГоркиПарк» сәүдә үзәге (Рихард Зорге ур., 11Б)

== Тарих ==

=== Горки төзелеше планы ===
[[Файл:180=Будущий_жилой_район_Горки_на_карте_Генплана_Казани_1969.jpg|уңда|мини|250x250пкс|Булачак Горки торак районы 1969 елгы Казанның Генераль планы картасында (картаның фрагменты).]]
Казанның көньяк-көнчыгыш өлешендә Горки эре торак районының барлыкка килүе Ленинград шәһәрләрне проектлау институты (Ленгипрогор) белгечләре тарафыннан проектланган, алар 1965—1968 елларда 1969 елда расланган Казанның Генераль планын эшләгән&lt;ref&gt;{{cite web|author=Валеева Д.|url=https://inde.io/article/675-kak-arhitektory-planiruyut-buduschee-kazani-4-kontseptsii-razvitiya-goroda|title=Как архитекторы планируют будущее Казани. 4 концепции развития города|lang=|website=|publisher=ИНДЕ: интернет-журнал о жизни в городах Республики Татарстан|date=2016-03-15|accessdate=2020-09-09}}&lt;/ref&gt;.
Әлеге документ нигезендә, яңа торак зоналарны урнаштыру шәһәрнең җиде район территориясендә каралган: Төньяк [[Заречье (Татарстан)|Заречье]], [[Юдино (Казан)|Юдино]], Көнбатыш Заречье, Көнчыгыш Заречье, Үзәк, Төньяк-Көнчыгыш һәм Көньяк-Көнчыгыш.&lt;blockquote&gt;«Көньяк-көнчыгыш районга элеккеге Танкодром һәм Горки бистәсенең төзелә торган территорияләре кертелгән. Алга таба аңа Татар фәнни-тикшеренү авыл хуҗалыгы институты, авыл хуҗалыгы институты уку хуҗалыгы һәм җиләк-җимеш питомниклары совхозының 1000 гектарга якын җире кушылачак. Яңа торак массивлар тәмамланган архитектура ансамбльләрен тәкъдим итүче үзенчәлекле комплекслар рәвешендә проектланган. Торак йортларның сәнгать ягыннан гәүдәләнешле төркемнәре, җәмәгать биналары яшеллекләрнең күплеге һәм искиткеч табигать шартлары белән гармонияле ярашып, югары эстетик таләпләргә җавап бирәчәк»&lt;ref&gt;{{книга|автор=Остроумов В. П.|заглавие=Казань. Очерки по истории города и его архитектуры|язык=|ответственный=|ссылка=|место=Казань|издательство=Издательство Казанского университета|год=1978|том=|страниц=296|страницы=257|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt;.&lt;/blockquote&gt;[[Файл:171=1970-1980=Перспективный_план_застройки_Горок(Казань).jpg|уңда|мини|250x250пкс|Казан. Горки торак районының перспектив планы (1970—1980 еллар )]]

=== Совет чорында Горки төзелеше (1970—1991 еллар) ===
1 нче микрорайон төзелешенә әзерлек барышында Иске Горки бистәсенең төньяк-көнчыгыш өлешендә 1 нче, 2 нче, 3 нче һәм 4 нче Калининград урамнарының төньяк участокларында урнашкан бер катлы йортлар сүтелә. Микрорайон төзелеше 1970—1974 елларда башкарыла. Бу чорда биредә 20дән артык күпкатлы торак йорт төзелгән, аларның күбесе 1-467 серияле биш катлы «хрущёвка» панельләрен тәшкил иткән. [[Карбышев урамы (Казан)|Карбышев]] һәм [[Профессор Камай урамы (Казан)|Профессор Камай урамнары]] буйлап кына тугыз катлы дүрт панель йорт торгызганнар.

1970 еллар башында 2 һәм 6 микрорайон төзелеше башланган. 2 нче микрорайон төзелеше барышында тугыз катлы панельле һәм кирпечле йортлар активрак төзелә башлый, әмма алар аның территориясе периметры буенча гына урнашкан, шул ук вакытта эчке киңлек, нигездә, 1-464 һәм 1-467 серияле биш катлы панельле «хрущёвка»га бирелгән.

6 нчы микрорайон төзелешендә тугыз катлы панель һәм кирпеч йортлар төзү активрак кулланылган. [[Рихард Зорге урамы (Казан)|Рихард Зорге урамы]] буенда мондый йортлар ике өзелеш линиясен тәшкил итә (1974—1985 елларда төзелгән), 1-464 һәм 1-467 серияле биш катлы «хрущёвка» панельләрен тулысынча яшерә&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=https://vk.com/kznlife?w=wall-38665380_230834|title=Вид на улицу Рихарда Зорге и 6-й микрорайон (''автор фото: Александр Данилович'')|lang=|website=ВКонтакте: Казань Онлайн. Главный Казанский паблик|publisher=|date=1975|accessdate=2020-09-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=https://goskatalog.ru/portal/#/collections?id=14335980|title=Район Горки строится (''автор фото: Евгений Логвинов'')|lang=|website=ГОСКАТАЛОГ.РФ|publisher=|date=Апрель 1980|accessdate=2020-09-10|archivedate=2019-06-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190622041253/https://goskatalog.ru/portal/#/collections?id=14335980}}&lt;/ref&gt;.[[Файл:102=1974=Застройка_жилого_района_Горки=(Казань).png|уңда|мини|250x250пкс|Горки торак районының төзелеше спутник рәсемдә (1974 елның 31 марты)]]

=== Советлардан соңгы чорда Горки төзелеше (1991 елдан) ===
1990—2000 еллар башында [[Хөсәен Мәүлүтев урамы (Казан)|Хөсәен Мәүлетов]] һәм [[Академик Парин урамы (Казан)|Академик Парин]] урамнары янындагы 5 нче микрорайонның көньяк өлешендә, нигездә, ун һәм ундүрт катлы кирпеч йортлар төзелә&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.airfoto.cheb.ru/foto/85482.htm|title=Вид на 5-й микрорайон и Деревню Универсиады с высоты птичьего полёта|date=2013|publisher=Студия воздушной фотографии}}&lt;/ref&gt;.

8А микрорайонында республикада беренче «соципотека» йорты (Дубравная урамы, 11) барлыкка килә. Аны тапшыру тантанасы 2006 елның 13 июлендә [[Минтимер Шәймиев|М. Ш. Шәймиев]] катнашында уза&lt;ref&gt;''Лебедев А.'' [http://rt-online.ru/p-rubr-obsh-998/ Счастья вам, новоселы с Дубравной!] // Республика Татарстан : газета. — 2006. — 14 июля.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://realnoevremya.ru/articles/5364|title=Минтимер Шаймиев: «Готов быть судимым за ликвидацию ветхого жилья, но принародно»|date=28 апреля 2015|publisher=Реальное время}}&lt;/ref&gt;.

Советлардан соңгы чорда Горки торак районы территориясендә төрле юнәлештәге зур объектлар төзелә. Аерым алганда, 2000 еллар башыннан алып берничә эре форматлы сәүдә үзәге («Сити Центр» сәүдә комплексы, «Проспект» сәүдә үзәге, «Олимп» сәүдә үзәге) төзелә. 2013 елгы [[Җәйге Универсиада 2013|XXVII Бөтендөнья җәйге Универсиадага]] әзерлек барышында шәһәр территориясендә һәм якын-тирәдә берничә спорт корылмасы, [[Универсиада авылы (Казан)|Универсиада авылының]] торак һәм административ биналар комплексы төзелә, шулай ук юл-транспорт инфраструктурасы модернизацияләнә.

== Шәһәр җәмәгать транспорты ==
Шәһәр җәмәгать транспорты Горкида 1972—1973 елларда, «Горки—Айдинов урамы» 32 нче автобус маршруты җибәрелгән вакытта барлыкка килә.

1976 елда бирегә беренче трамвайлар (11 һәм 12 нче маршрутлар) һәм троллейбуслар (8 нче маршрут) йөри башлый.

1977 елда Горки Казанның башка өлешләре белән 8 автобус, 2 трамвай һәм бер троллейбус маршрутлары белән бәйле була&lt;ref&gt;[http://www.etomesto.ru/map-kazan_1977/?x=49.177834&amp;y=55.753686 Казань. Туристская схема]. ''Это Место''. Москва: Главное управление геодезии и картографии при Совете Министров СССР (1977).&lt;/ref&gt;.

1987 елның июнь аенда әлеге торак районга бара торган автобус маршрутларының саны 14 (шул исәптән 3 транзит), трамвай — 3, троллейбус маршрутлары — 2 кадәр арткан&lt;ref&gt;[http://www.etomesto.ru/map-kazan_1988-transport/?x=49.186846&amp;y=55.753952 Казань. Схема пассажирского транспорта]. ''Это Место''. Москва: Главное управление геодезии и картографии при Совете Министров СССР (1988).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Сылтама|1=https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0&amp;stable=0#/media/File:%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%8C%3D%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88%D1%80%D1%83%D1%82%D1%8B_%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B0%D0%B6%D0%B8%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%B8%D1%8E%D0%BD%D1%8C_1987%3D%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%8C.%D0%A1%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B0%D0%B6%D0%B8%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%3D(%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0%3D%D0%93%D0%A3%D0%93%D0%9A,1988).jpeg|2=История казанского транспорта — Википедия}}&lt;/ref&gt;.

2005 елда Горки [[Казан метрополитены|метрополитен]] аша шәһәр үзәге белән транспорт элемтәсен ала.

2018 елның августына Горки Казанның башка өлешләре һәм шәһәр яны 20 автобус (шул исәптән 14 транзит), 2 трамвай, 4 троллейбус (шул исәптән 3 транзит) маршрутлары, шулай ук [[Беренче сызык (Казан метрополитены)|метрополитенның Үзәк линиясе]] белән бәйле була.

== Парклар, скверлар ==
Горки торак районы территориясендә бер парк ([[«Калейдоскоп» балалар паркы]]), дүрт сквер ([[Дан скверы (Казан)|Дан скверы]], Д. М. Карбышев исемндәге сквер, «Чыршы шәһәрчеге» скверы, [[Академик Парин урамы скверы (Казан)|Академик Парин урамындагы сквер]]), бер урман-парк зонасы (Сандугачлык) урнашкан.

Шәһәр территориясе чикләренә шулай ук ике эре табигый урман-парк зонасы тоташа: төньяктан — [[«Горки-Әмәт урманы» паркы]], көньяктан — «Дубрава» урман паркы. Танк һәм Хөсәен Мәүлетов урамнары киселешендә, 18 нче номерлы шәһәр клиник хастаханәсе территориясендә Кедрлар паркы урнашкан.

== Шулай ук карагыз ==

*[[Иске Горки (Казан)]]
* [[Азино (Казан)]]

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}

[[Төркем:Казан бистәләре]]
{{MyTatarstan2020}}</text>
      <sha1>47duvxu2gjwmut0h6ddvt7mtuptlx3s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Северный бистәсе (Казан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390467</id>
    <revision>
      <id>3527966</id>
      <parentid>3482568</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:04:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9975" xml:space="preserve">{{Ук}}

'''Северный бистәсе''' — торак массивы, Казан шәһәрнең Авиатөзелеш районында урнашкан иң зур шәһәр бистәләренең берсе. Бистә шәһәрнең төньягында урнашкан. Халык саны — 25 меңгә якын кеше&lt;ref name=&quot;mer2&quot;&gt;&lt;/ref&gt;. «Төньяк-1»&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/89.htm|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Северный-1&quot;|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904063523/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/89.htm|archivedate=2017-09-04|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;, «Авиатөзүчеләр»&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.kzn.ru/old/upload/documents/35291.pdf|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Авиастроителей&quot;|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904063114/http://www.kzn.ru/old/upload/documents/35291.pdf|archivedate=2017-09-04|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;, «Яңа Карабай»&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Ново-Караваево&quot;|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170829122930/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|archivedate=2017-08-29|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;, «Карабай»&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/09.htm|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Караваево&quot;|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904065126/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/09.htm|archivedate=2017-09-04|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt; иҗтимагый үзидарә территорияләре белән шәһәр төзелеше-торак административ-хисап берәмлеге булып тора&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.kzn.ru/old/page14451.htm/show/64591|title=Вниманию жителей частного сектора!|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904063824/http://www.kzn.ru/old/page14451.htm/show/64591|archivedate=2017-09-04|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;. «Авиатор» торак-коммуналь хуҗалык идарәче компаниясе тарафыннан хезмәт күрсәтелә&lt;ref&gt;[http://www.kzn.ru/old/page20801.htm Управляющие компании Авиастроительного района] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170902150034/http://www.kzn.ru/old/page20801.htm|date=2017-09-02}}&lt;/ref&gt;.

== Урнашуы һәм тасвирламасы ==
[[Файл:Улица_Айдарова_(г._Казань)_-_3.JPG|мини|250x250пкс| Северный һәм яңа Каравай бистәләренең шәхси секторы. Айдаров урамы буенча трамвай линиясе]]
Бистә шәһәрнең төньягында, [[Казанның Авиатөзелеш районы|районның]] үзәк-төньяк өлешендә [[Айдаров урамы (Казан)|Айдаров урамы]] белән көньякта, киң дача һәм бушлык-урманлы яшел зона арасында, Казан әйләнеш юлы буенда төньякта, Вересаев, Верхоянский урамнары арасында көнчыгышта һәм Ак Каен, Харьков урамнары арасында көнбатышта урнашкан&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|title=Решение Казанской городской Думы от 25.07.2014 № 27-34 «Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Ново-Караваево&quot;»|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170829122930/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|archivedate=2017-08-29|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;.

Бистәнең көньягында [[Яңа Карабай (Казан)|Яңа Карабай]] микрорайоны, көнчыгышта — шәһәр [[Коры Елга (Казан)|Коры Елга поселогы]], көнбатышта — дача участоклары («Заовражье», «Сирень», «Энергетик») һәм «Казаноргсинтез» предприятиесенең санитар-яклау зонасы, төньякта — дача участоклары («Берёзка», «Кооператор», «№10 КМПО», «№8 КАПО», «№10 КАПО», «№2 Элекон»).урнашкан.

Бистәнең мәйданы 5,5 кв. км чамасы, озынлыгы, көнчыгыштан көнбатышка таба 3,5 км, көньяктан төньякка таба 1,5 км артык. Бистәдә Суворово-Бадай чокыры (күрше урамнар исемнәре буенча)&lt;ref&gt;[http://kazved.ru/iphone/39638.aspx Поселкам не хватает площадок ТБО]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;, бистә артында өч Урман күле урнашкан&lt;ref&gt;[http://kazved.ru/article/20599.aspx Лесное озеро может погибнуть]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://kazved.ru/article/81400.aspx Кто ответит за озеро Лесное?]&lt;/ref&gt;.

Бистә бары тик шәхси торак йортлар белән генә тыгыз төзелгән, биредә алар саны 7,5 меңгә якын&lt;ref name=&quot;mer2&quot;&gt;[http://kazved.ru/article/41540.aspx Поселку - клуб, водителям - парковка, детям - школа]&lt;/ref&gt;.

Бистәдә күп функцияле мәдәни-ял үзәге (мәдәният йорты), [[Нур Ислам мәчете|«Нур Ислам» мәчете]], 14-нче номерлы гимназия, 60-нчы номерлы мәктәп, 296, 341, 366-нчы номерлы балалар бакчалары, 47-нче номерлы почта бүлекчәсе, 14-нче номерлы шәһәр китапханәсе, берничә кибет, сугыш геройлары һәм тыл хезмәтчәннәре һәйкәле урнашкан.

== Тарих ==
Бистә 1940—1950 елларда төзелә башлый, ул чакта шәһәр төньягында урнашкан [[С.П. Горбунов исемендәге Казан авиация заводы|Казан авиация заводы]], [[Казан мотор төзүчеләр җитештерү берләшмәсе]], [[Qazan Boralaq zavodı|Казан вертолет заводы,]] «[[Казаноргсинтез]]», «Казанкомпрессормаш» һ. б. заводларга эвакуацияләнүчеләргә биредә индивидуаль йортлар төзү өчен участоклар бүлеп бирелә&lt;ref&gt;[http://kazved.ru/printa/24051.aspx Вертолеты над поселками: полет нормальный!]{{Deadlink|date=March 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.tatarnews.ru/articles/1655 Постройка с неприятностями]&lt;/ref&gt;.

== Транспорт ==
Ерак булуына карамастан, бистә тарихи яктан Казанның шәһәр транспорты белән 6 нчы номерлы [[Казан автобусы|шәһәр автобусы]] (совет чорындагы Соцгород микрорайонына кадәр, ә хәзер — шәһәр үзәгенә бара торган автобус) белән тәэмин ителгән. Шулай ук бистәдә [[Казанның Яңа Савин районы|Яңа Савин районына]] һәм «Казанькомпрессормаш» заводы районына баручы 76 нчы (2007 елга кадәр 161 нче) автобус маршрутының һәм [[Азино (Казан)|Азинога]] баручы 18 нче (2007 елга кадәр 168 нчы) автобус маршрутының соңгы тукталышлары урнашкан.

Бистә шулай ук аның көньяк чиге буйлап барган [[Айдаров урамы (Казан)|Айдаров урамыннан]] 1 нче [[Казан трамвае|трамвай маршрутының]] шәһәр үзәгенә (2013 елга кадәр ул 9 нчы номерлы булган һәм 1966—2008 елларда Каравай бистәсенә кадәр барган 10 нчы номерлы маршрутны үз эченә алган) барып була. 13 нче троллейбус маршрутын бистәгә кадәр озайту проекты бар&lt;ref&gt;[http://www.tatarnews.ru/articles/442 Сквер гименея]&lt;/ref&gt;.

Бистәнең бик зур территориясе булу сәбәпле, анда берничә автобус тукталышы һәм Айдаров урамында берничә трамвай тукталышы бар.

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
[[Төркем:Казан бистәләре]]
{{MyTatarstan2020}}
{{Казан}}</text>
      <sha1>8nssmn4pewt58chf262svwdo9zezfvq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527977</id>
      <parentid>3527966</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:15:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10039" xml:space="preserve">{{Ук}}

'''Северный бистәсе''' — торак массивы, Казан шәһәрнең Авиатөзелеш районында урнашкан иң зур шәһәр бистәләренең берсе. Бистә шәһәрнең төньягында урнашкан. Халык саны — 25 меңгә якын кеше&lt;ref name=&quot;mer2&quot;&gt;&lt;/ref&gt;. «Төньяк-1»&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/89.htm|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Северный-1&quot;|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904063523/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/89.htm|archivedate=2017-09-04|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;, «Авиатөзүчеләр»&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.kzn.ru/old/upload/documents/35291.pdf|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Авиастроителей&quot;|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904063114/http://www.kzn.ru/old/upload/documents/35291.pdf|archivedate=2017-09-04|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;, «Яңа Карабай»&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Ново-Караваево&quot;|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170829122930/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|archivedate=2017-08-29|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;, «Карабай»&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/09.htm|title=Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Караваево&quot;|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904065126/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/09.htm|archivedate=2017-09-04|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt; иҗтимагый үзидарә территорияләре белән шәһәр төзелеше-торак административ-хисап берәмлеге булып тора&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.kzn.ru/old/page14451.htm/show/64591|title=Вниманию жителей частного сектора!|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170904063824/http://www.kzn.ru/old/page14451.htm/show/64591|archivedate=2017-09-04|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;. «Авиатор» торак-коммуналь хуҗалык идарәче компаниясе тарафыннан хезмәт күрсәтелә&lt;ref&gt;[http://www.kzn.ru/old/page20801.htm Управляющие компании Авиастроительного района] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170902150034/http://www.kzn.ru/old/page20801.htm|date=2017-09-02}}&lt;/ref&gt;.

== Урнашуы һәм тасвирламасы ==
[[Файл:Улица_Айдарова_(г._Казань)_-_3.JPG|мини|250x250пкс| Северный һәм яңа Каравай бистәләренең шәхси секторы. Айдаров урамы буенча трамвай линиясе]]
Бистә шәһәрнең төньягында, [[Казанның Авиатөзелеш районы|районның]] үзәк-төньяк өлешендә [[Айдаров урамы (Казан)|Айдаров урамы]] белән көньякта, киң дача һәм бушлык-урманлы яшел зона арасында, Казан әйләнеш юлы буенда төньякта, Вересаев, Верхоянский урамнары арасында көнчыгышта һәм Ак Каен, Харьков урамнары арасында көнбатышта урнашкан&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|title=Решение Казанской городской Думы от 25.07.2014 № 27-34 «Об установлении границ территориального общественного самоуправления на территории жилого массива &quot;Ново-Караваево&quot;»|accessdate=2017-09-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170829122930/http://tatarstan.regnews.org/doc/xq/i9.htm|archivedate=2017-08-29|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;.

Бистәнең көньягында [[Яңа Карабай (Казан)|Яңа Карабай]] микрорайоны, көнчыгышта — шәһәр [[Коры Елга (Казан)|Коры Елга поселогы]], көнбатышта — дача участоклары («Заовражье», «Сирень», «Энергетик») һәм «Казаноргсинтез» предприятиесенең санитар-яклау зонасы, төньякта — дача участоклары («Берёзка», «Кооператор», «№10 КМПО», «№8 КАПО», «№10 КАПО», «№2 Элекон»).урнашкан.

Бистәнең мәйданы 5,5 кв. км чамасы, озынлыгы, көнчыгыштан көнбатышка таба 3,5 км, көньяктан төньякка таба 1,5 км артык. Бистәдә Суворово-Бадай чокыры (күрше урамнар исемнәре буенча)&lt;ref&gt;[http://kazved.ru/iphone/39638.aspx Поселкам не хватает площадок ТБО]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;, бистә артында өч Урман күле урнашкан&lt;ref&gt;[http://kazved.ru/article/20599.aspx Лесное озеро может погибнуть]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://kazved.ru/article/81400.aspx Кто ответит за озеро Лесное?]&lt;/ref&gt;.

Бистә бары тик шәхси торак йортлар белән генә тыгыз төзелгән, биредә алар саны 7,5 меңгә якын&lt;ref name=&quot;mer2&quot;&gt;[http://kazved.ru/article/41540.aspx Поселку - клуб, водителям - парковка, детям - школа]&lt;/ref&gt;.

Бистәдә күп функцияле мәдәни-ял үзәге (мәдәният йорты), [[Нур Ислам мәчете|«Нур Ислам» мәчете]], 14-нче номерлы гимназия, 60-нчы номерлы мәктәп, 296, 341, 366-нчы номерлы балалар бакчалары, 47-нче номерлы почта бүлекчәсе, 14-нче номерлы шәһәр китапханәсе, берничә кибет, сугыш геройлары һәм тыл хезмәтчәннәре һәйкәле урнашкан.

== Тарих ==
Бистә 1940—1950 елларда төзелә башлый, ул чакта шәһәр төньягында урнашкан [[С.П. Горбунов исемендәге Казан авиация заводы|Казан авиация заводы]], [[Казан мотор төзүчеләр җитештерү берләшмәсе]], [[Qazan Boralaq zavodı|Казан вертолет заводы,]] «[[Казаноргсинтез]]», «Казанкомпрессормаш» һ. б. заводларга эвакуацияләнүчеләргә биредә индивидуаль йортлар төзү өчен участоклар бүлеп бирелә&lt;ref&gt;[http://kazved.ru/printa/24051.aspx Вертолеты над поселками: полет нормальный!]{{Deadlink|date=March 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.tatarnews.ru/articles/1655 Постройка с неприятностями]&lt;/ref&gt;.

== Транспорт ==
Ерак булуына карамастан, бистә тарихи яктан Казанның шәһәр транспорты белән 6 нчы номерлы [[Казан автобусы|шәһәр автобусы]] (совет чорындагы Соцгород микрорайонына кадәр, ә хәзер — шәһәр үзәгенә бара торган автобус) белән тәэмин ителгән. Шулай ук бистәдә [[Казанның Яңа Савин районы|Яңа Савин районына]] һәм «Казанькомпрессормаш» заводы районына баручы 76 нчы (2007 елга кадәр 161 нче) автобус маршрутының һәм [[Азино (Казан)|Азинога]] баручы 18 нче (2007 елга кадәр 168 нчы) автобус маршрутының соңгы тукталышлары урнашкан.

Бистә шулай ук аның көньяк чиге буйлап барган [[Айдаров урамы (Казан)|Айдаров урамыннан]] 1 нче [[Казан трамвае|трамвай маршрутының]] шәһәр үзәгенә (2013 елга кадәр ул 9 нчы номерлы булган һәм 1966—2008 елларда Каравай бистәсенә кадәр барган 10 нчы номерлы маршрутны үз эченә алган) барып була. 13 нче троллейбус маршрутын бистәгә кадәр озайту проекты бар&lt;ref&gt;[http://www.tatarnews.ru/articles/442 Сквер гименея]&lt;/ref&gt;.

Бистәнең бик зур территориясе булу сәбәпле, анда берничә автобус тукталышы һәм Айдаров урамында берничә трамвай тукталышы бар.

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
[[Төркем:Казан бистәләре]]
{{MyTatarstan2020}}
{{Казан}}</text>
      <sha1>3dbz9baptleb15321z88nuvo2bpuo4n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Социалистик шәһәр (Казан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>390586</id>
    <revision>
      <id>3527967</id>
      <parentid>3439234</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:04:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9983" xml:space="preserve">{{УК}}
[[Файл:Парк =Крылья Советов= - 1.JPG|200px|thumb|[[Крылья Советов (парк)|Крылья Советов паркы]]]]
[[Файл:kazan-sotsgorod-sq-aly.jpg|200px|thumb|В. И. Ленин ис. мәдәният йорты]]
[[Файл:kazan-sotsgorod-sq-gaydar-clb-plc.jpg|200px|thumb|А. Гайдар ис. яшьләр үзәге]]
[[Файл:kazan-katk.jpg|200px|thumb|[[П. В. Дементьев исемендәге Казан авиация-техника көллияте]]]]
[[Файл:Aviatozelesh qazan metro.jpg|200px|thumb|[[Авиатөзелеш (метро станциясе)]]]]

'''Социалистик шәһәр''' (элек ''Орджоникидзе бистәсе, Авиатөзелеш социаль шәһәре'') — Совет комплекслы төзелеш микрорайоны һәм [[Казанның Авиатөзелеш районы|Казан шәһәренең Авиатөзелеш районында]] тарихи урын. Микрорайонда Авиатөзелеш районының бердәнбер мәйданы һәм иҗтимагый үзәге, республика һәм шәһәр әһәмиятендәге кайбер объектлар урнашкан, «Зиланткон» бөтенроссия рольле уеннар һәм фэнтези фестивале үткәрелә. Микрорайон халкы саны 22 меңгә якын кеше.&lt;ref&gt;{{Citation |title=«Австрийская грусть» депутата Бикмуллина |url=http://kazved.ru/printa/25601.aspx |access-date=2021-01-12 |archive-date=2017-09-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170902231846/http://kazved.ru/printa/25601.aspx |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt; Шәһәр төзелеше-торак административ-исәпкә алу берәмлеге буларак микрорайон «Уютный Соцгород» РСК ҖЧҖ ТКХ идарәче компаниясе хезмәт күрсәтә. Социаль шәһәрнең бербөтен архитектура-тарихи образын саклау һәм яклау максатыннан Татарстан Мәдәният министрлыгы һәм Казан мэриясе микрорайонны мәдәни мирас объектларының республика реестрына саклау зонасы буларак кертү проектын тормышка ашыра&lt;ref&gt;[https://realnoevremya.ru/articles/67987-v-kazani-razvernulas-voyna-za-socgorod Спасут ли Соцгород от точечной застройки Минкульт и мэрия?]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://realnoevremya.ru/articles/72134-socgorod-vnosyat-v-spisok-obektov-kulturnogo-znacheniya Охранная грамота Соцгорода доехала до антикоррупционной экспертизы]&lt;/ref&gt;.

== Урыны ==

Микрорайон шәһәрнең төньягында һәм районның үзәк өлешендә, көнчыгышта Ленинград урамына әйләнә торган Копылов урамы белән Челюскин урамы  арасында һәм көньякта Тимирязев урамы белән Максимов урамы арасында урнашкан; архитектура - тарихи сак зонасы төньякта Социалистик урамы белән генә чикләнә, ләкин «Крылья Советов» паркы территориясен, «Рубин» стадионын һәм «Рубин» футбол клубының спорт базасын үз эченә ала. Микрорайон берничә кварталга ия һәм  көньяктан төньякка сузылган турыпочмаклы формада.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://uag.kzn.ru/filemanager/i/c241d7c7/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20111.docx |title=Границы исторических территорий г.Казани (ИТ) |accessdate=2019-12-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190427165254/http://uag.kzn.ru/filemanager/i/c241d7c7/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20111.docx |archivedate=2019-04-27 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;

Төньяк-көнчыгышта Карабай микрорайоны, төньяк — көнбатышта Яңа Каравай микрорайоны шәһәр бистәсе, көнбатыштарак шәһәр Грабарский бистәсе белән чиктәш.

Микрорайонда Копылов, Белинский, Олег Кошевой, 6 миридиональ урам (Копылов, Ленинград, Челюскин һәм зур булмаган Лечебная, Чапаев, Кольцевая) һәм 7 киң урам (Тимирязев, Максимов һәм Лядов, Белинский, Индустриаль, Социалистик, Побежимов чикләре) бар.

== Тарихы ==
1930 елларда Карабай авылын индустриальләштерү елларында шәһәрдән төньякка таба 124 нче авиация заводын (соңрак 22 нче номерлы Казан авиация җитештерү берләшмәсен) һәм 16 нчы номерлы Авиамотор заводын (соңрак Казан моторлар төзү җитештерү берләшмәсен) үз эченә алган «Казмашстрой» авиация сәнәгатенең эре узелы корыла башлый. Авыл җирлекләренең буш урынында яшәү һәм ял итү өчен шулай ук торак массив-сталинка торак йортларын, шулай ук Сталин архитектурасындагы стадион, парк һәм башка инфраструктура объектларын (мәктәпләр, балалар бакчалары һ.б.) үз эченә алган комплекслы бердәм социалистик шәһәрләр планы буенча микрорайон төзелә башлаган. Соцгород төзелешенә әзерлек 1932 елда башлана, ә 1933 елда Гипрогор институты тарафыннан аның беренче проекты төзелә, ул 1936 елда микрорайонның берничә кварталдан 20 мең кеше торырлык урынга планлаштыруга әверелә. 1935 елда&lt;ref&gt;[http://history-kazan.ru/kazan-vchera-segodnya-zavtra/istoriya-v-litsakh/gosti-kazani/54-calendar/14793-16-marta 16 марта]&lt;/ref&gt; завод, Соцгород һәм башка күрше бистәләр территориясе шәһәр чикләренә кертелә. 1938 елда беренче кварталның бер өлеше төзелә.&lt;ref&gt;[https://realnoevremya.ru/articles/30722 День Победы: 70 и один факт о Казани, Татарстане и татарах в годы Великой Отечественной войны]&lt;/ref&gt; 1940 елның икенче яртысында төзелешкә немец хәрби әсирләре җәлеп ителә. Микрорайон тулысынча 1950 нче еллар башына төзелгән. Заводларның һәм Соцгородның шәһәр белән транспорт элемтәсе өчен 1937 елга трамвай линиясе һәм 1948 елга шәһәрдә беренче троллейбус линиясе сузыла. Микрорайон тулысынча диярлек сталинкалы торак йортлар белән төзелгән, алар арасында 5 катлы йортлар да бар. Комплекслылык һәм югары тыгызлык аркасында, микрорайонда алга таба төзелеш эшләре бармаган диярлек, һәм ул илнең башка социаль шәһәрләре белән чагыштырганда, үзенең бөтен образын яхшырак саклап калган.&lt;ref&gt;На площадке Машиностроя началась стройка// Красная Татария. — 1932. — № 73 (4251). — С. 1.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.uag.kzn.ru/history/generalnyj_plan/1946/ |title=Казань довоенного и послевоенного периода |accessdate=2017-09-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170825065324/http://www.uag.kzn.ru/history/generalnyj_plan/1946/ |archivedate=2017-08-25 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Малышева С., Сальникова А. [http://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg:/numbers/2005_2/01/01_92/ Советская Казань: время становления (1920—1930-е гг.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170902134247/http://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg%3A%2Fnumbers%2F2005_2%2F01%2F01_92%2F |date=2017-09-02 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Жаржевский Л. [https://realnoevremya.ru/articles/37405 «Соцгород — настоящий памятник советского градостроительства. И будет жаль, если Казань его лишится»]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Гарипова Г. З. [https://science-education.ru/ru/article/view?id=23432 Региональные особенности в архитектуре соцгородков Татарстана в 1920 — 1950-е годы]&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

[[Төркем:Казанның Авиатөзелеш районы урамнары]]
[[Төркем:Казан бистәләре]]
{{MyTatarstan2020}}
{{Казан}}</text>
      <sha1>9zalk0kmob560ps87g8b4rda3oro6q2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527978</id>
      <parentid>3527967</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:16:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10047" xml:space="preserve">{{УК}}
[[Файл:Парк =Крылья Советов= - 1.JPG|200px|thumb|[[Крылья Советов (парк)|Крылья Советов паркы]]]]
[[Файл:kazan-sotsgorod-sq-aly.jpg|200px|thumb|В. И. Ленин ис. мәдәният йорты]]
[[Файл:kazan-sotsgorod-sq-gaydar-clb-plc.jpg|200px|thumb|А. Гайдар ис. яшьләр үзәге]]
[[Файл:kazan-katk.jpg|200px|thumb|[[П. В. Дементьев исемендәге Казан авиация-техника көллияте]]]]
[[Файл:Aviatozelesh qazan metro.jpg|200px|thumb|[[Авиатөзелеш (метро станциясе)]]]]

'''Социалистик шәһәр''' (элек ''Орджоникидзе бистәсе, Авиатөзелеш социаль шәһәре'') — Совет комплекслы төзелеш микрорайоны һәм [[Казанның Авиатөзелеш районы|Казан шәһәренең Авиатөзелеш районында]] тарихи урын. Микрорайонда Авиатөзелеш районының бердәнбер мәйданы һәм иҗтимагый үзәге, республика һәм шәһәр әһәмиятендәге кайбер объектлар урнашкан, «Зиланткон» бөтенроссия рольле уеннар һәм фэнтези фестивале үткәрелә. Микрорайон халкы саны 22 меңгә якын кеше.&lt;ref&gt;{{Citation |title=«Австрийская грусть» депутата Бикмуллина |url=http://kazved.ru/printa/25601.aspx |access-date=2021-01-12 |archive-date=2017-09-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170902231846/http://kazved.ru/printa/25601.aspx |dead-url=yes }}&lt;/ref&gt; Шәһәр төзелеше-торак административ-исәпкә алу берәмлеге буларак микрорайон «Уютный Соцгород» РСК ҖЧҖ ТКХ идарәче компаниясе хезмәт күрсәтә. Социаль шәһәрнең бербөтен архитектура-тарихи образын саклау һәм яклау максатыннан Татарстан Мәдәният министрлыгы һәм Казан мэриясе микрорайонны мәдәни мирас объектларының республика реестрына саклау зонасы буларак кертү проектын тормышка ашыра&lt;ref&gt;[https://realnoevremya.ru/articles/67987-v-kazani-razvernulas-voyna-za-socgorod Спасут ли Соцгород от точечной застройки Минкульт и мэрия?]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://realnoevremya.ru/articles/72134-socgorod-vnosyat-v-spisok-obektov-kulturnogo-znacheniya Охранная грамота Соцгорода доехала до антикоррупционной экспертизы]&lt;/ref&gt;.

== Урыны ==

Микрорайон шәһәрнең төньягында һәм районның үзәк өлешендә, көнчыгышта Ленинград урамына әйләнә торган Копылов урамы белән Челюскин урамы  арасында һәм көньякта Тимирязев урамы белән Максимов урамы арасында урнашкан; архитектура - тарихи сак зонасы төньякта Социалистик урамы белән генә чикләнә, ләкин «Крылья Советов» паркы территориясен, «Рубин» стадионын һәм «Рубин» футбол клубының спорт базасын үз эченә ала. Микрорайон берничә кварталга ия һәм  көньяктан төньякка сузылган турыпочмаклы формада.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://uag.kzn.ru/filemanager/i/c241d7c7/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20111.docx |title=Границы исторических территорий г.Казани (ИТ) |accessdate=2019-12-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190427165254/http://uag.kzn.ru/filemanager/i/c241d7c7/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20111.docx |archivedate=2019-04-27 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;

Төньяк-көнчыгышта Карабай микрорайоны, төньяк — көнбатышта Яңа Каравай микрорайоны шәһәр бистәсе, көнбатыштарак шәһәр Грабарский бистәсе белән чиктәш.

Микрорайонда Копылов, Белинский, Олег Кошевой, 6 миридиональ урам (Копылов, Ленинград, Челюскин һәм зур булмаган Лечебная, Чапаев, Кольцевая) һәм 7 киң урам (Тимирязев, Максимов һәм Лядов, Белинский, Индустриаль, Социалистик, Побежимов чикләре) бар.

== Тарихы ==
1930 елларда Карабай авылын индустриальләштерү елларында шәһәрдән төньякка таба 124 нче авиация заводын (соңрак 22 нче номерлы Казан авиация җитештерү берләшмәсен) һәм 16 нчы номерлы Авиамотор заводын (соңрак Казан моторлар төзү җитештерү берләшмәсен) үз эченә алган «Казмашстрой» авиация сәнәгатенең эре узелы корыла башлый. Авыл җирлекләренең буш урынында яшәү һәм ял итү өчен шулай ук торак массив-сталинка торак йортларын, шулай ук Сталин архитектурасындагы стадион, парк һәм башка инфраструктура объектларын (мәктәпләр, балалар бакчалары һ.б.) үз эченә алган комплекслы бердәм социалистик шәһәрләр планы буенча микрорайон төзелә башлаган. Соцгород төзелешенә әзерлек 1932 елда башлана, ә 1933 елда Гипрогор институты тарафыннан аның беренче проекты төзелә, ул 1936 елда микрорайонның берничә кварталдан 20 мең кеше торырлык урынга планлаштыруга әверелә. 1935 елда&lt;ref&gt;[http://history-kazan.ru/kazan-vchera-segodnya-zavtra/istoriya-v-litsakh/gosti-kazani/54-calendar/14793-16-marta 16 марта]&lt;/ref&gt; завод, Соцгород һәм башка күрше бистәләр территориясе шәһәр чикләренә кертелә. 1938 елда беренче кварталның бер өлеше төзелә.&lt;ref&gt;[https://realnoevremya.ru/articles/30722 День Победы: 70 и один факт о Казани, Татарстане и татарах в годы Великой Отечественной войны]&lt;/ref&gt; 1940 елның икенче яртысында төзелешкә немец хәрби әсирләре җәлеп ителә. Микрорайон тулысынча 1950 нче еллар башына төзелгән. Заводларның һәм Соцгородның шәһәр белән транспорт элемтәсе өчен 1937 елга трамвай линиясе һәм 1948 елга шәһәрдә беренче троллейбус линиясе сузыла. Микрорайон тулысынча диярлек сталинкалы торак йортлар белән төзелгән, алар арасында 5 катлы йортлар да бар. Комплекслылык һәм югары тыгызлык аркасында, микрорайонда алга таба төзелеш эшләре бармаган диярлек, һәм ул илнең башка социаль шәһәрләре белән чагыштырганда, үзенең бөтен образын яхшырак саклап калган.&lt;ref&gt;На площадке Машиностроя началась стройка// Красная Татария. — 1932. — № 73 (4251). — С. 1.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.uag.kzn.ru/history/generalnyj_plan/1946/ |title=Казань довоенного и послевоенного периода |accessdate=2017-09-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170825065324/http://www.uag.kzn.ru/history/generalnyj_plan/1946/ |archivedate=2017-08-25 |deadlink=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Малышева С., Сальникова А. [http://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg:/numbers/2005_2/01/01_92/ Советская Казань: время становления (1920—1930-е гг.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170902134247/http://www.archive.gov.tatarstan.ru/magazine/go/anonymous/main/?path=mg%3A%2Fnumbers%2F2005_2%2F01%2F01_92%2F |date=2017-09-02 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Жаржевский Л. [https://realnoevremya.ru/articles/37405 «Соцгород — настоящий памятник советского градостроительства. И будет жаль, если Казань его лишится»]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Гарипова Г. З. [https://science-education.ru/ru/article/view?id=23432 Региональные особенности в архитектуре соцгородков Татарстана в 1920 — 1950-е годы]&lt;/ref&gt;

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{MyTatarstan2020}}
{{Казан}}

[[Төркем:Казанның Авиатөзелеш районы урамнары]]
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>7wntj5h03fu13gswjuvei7xkk6tlhtn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Татарстан мордвалары</title>
    <ns>0</ns>
    <id>391014</id>
    <revision>
      <id>3527616</id>
      <parentid>3516491</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:41:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9389" xml:space="preserve">{{Халык
|халык               = Мордва
|Räsem               = 
|коммент             = 
|үз аталышы          = {{lang-mdf|мокшет}}, {{lang-myv|эрзят}}, ''мукшы''
|гомуми сан          = 20 000&lt;ref name=&quot;ТЭ&quot; /&gt;
|яшәү җире           = [[Татарстан]]
|үлеп беткән         = 
|арх                 = 
|тел                 = [[мордва телләре]], [[татар теле]]
|раса                = 
|дин                 = [[христианлык]]
|тамырдаш            = 
|бүтән халыкка керүе = [[мордва]]
|кертә               = 
|чыгуы               = 
}}
[[Файл:Zubu mokshans. Dubasov.jpg|200px|thumb|right|Мукшы хатыннары милли киемдә. XIX гасыр.]]
'''Татарстан мордвалары''' — [[мордва халкы]]ның бүгенге [[Татарстан Республикасы]] территориясендә яши торган территориаль төркеме.

== Таралышы ==
Хәзерге Татарстан территориясендә мордва халкы Казан ханлыгы чорыннан ук барлыкка тарала башлый.&lt;ref name=&quot;ТЭ&quot; /&gt; Мордваларның шактый өлеше [[Идел]] буе районнарына, [[Казан]]нан көньякка күченгән. Казан алынганнан соң күп кенә мордва халкы элеккеге яшәү урыннарына әйләнеп кайта. Казан губернасында мордва халкының Иделнең уң як ярында урнашкан элеккеге Тәтеш һәм Сембер өязләрендәге аз өлеше генә калган (мукшылар, караталар).&lt;ref name=&quot;Корнишина&quot; /&gt;

XVIII гасырда мордва, нигездә, эрзя, Идел аръягына актив урнаша башлый. Мордва күченүчеләренең иң зур төркемнәре Чирмешән елгасы буенда һәм төньяктан Кинел елгасыннан төньякка таба урман-далалы районнарда урнашкан.&lt;ref name=&quot;Корнишина&quot; /&gt; Биредә  Казан губернасы Спас һәм Чистай өязләре, Самара губернасының Бөгелмә өязләре оештырыла, аның бер өлеше 1920 елдан Татарстан составына керә.&lt;ref name=&quot;Корнишина&quot; /&gt; XX гасыр башында, беренче Бөтенроссия халык санын алу мәгълүматлары буенча, мордваның Казан губернасында гомуми саны 22 187 кеше тәшкил итә, Спас (7 197 кеше), Тәтеш (540 кеше) һәм Чистай (9 747 кеше) өязләре мордва таралышы буенча төп районнар булып тора.&lt;ref&gt;Первая всеобщая перепись Российской империи 1897 г. – СПб., 1904. – Т. 14. Казанская губерния. – С. 103.&lt;/ref&gt;

1926 елга мордва халкы яңа оешкан Татарстан АССР чикләрендә шактый кимегән һәм 35 084 кеше тәшкил иткән, бу элеккеге Казан губернасының территориаль чикләрен үзгәртү, шулай ук 1920 елларда мордваның Идел буеның сул як районнарыннан [[Себер]]гә күчүе белән бәйле.&lt;ref name=&quot;Корнишина&quot;&gt;Корнишина Г. А. Семья мордовского населения республики Татарстан: динамика этнического развития в XX – начале XXI в. // Гуманитарий : актуальные проблемы гуманитарной науки и
образования. – 2019. – № 1. – С. 25–39&lt;/ref&gt;

Татарстан Республикасында 2010 елгы җанисәп нәтиҗәләре буенча 19 156 мордва халкы яши, шул исәптән [[Казан]]да 1284, [[Яр Чаллы]]да – 1 979, [[Әлмәт]]тә - 2 749, [[Бөгелмә районы]]нда 2 533 кеше, [[Лениногорск районы]]нда 4 006 кеше, [[Тәтеш районы]]нда 2 399 кеше.&lt;ref name=&quot;ТЭ&quot;&gt;[https://tatarica.org/ru/razdely/narody/mordva/mordva Tatarica Онлайн-энциклопедиясе]&lt;/ref&gt;

=== Каратайлар ===
{{Төп мәкалә|Каратайлар}}
[[Кама Тамагы районы]]ндагы [[Мордва Каратае]] ([[Искавыл]]), [[Мәсте]] (бүгенге көндә юкка чыккан), [[Чымбай]], [[Чыршалан]] һәм татарлар белән бергә [[Балтач (Кама Тамагы районы)|Балтач]] авылларында [[Татарстан]]да яшәүче [[мукшылар]]ның этнографик төркеме булга [[каратайлар]] яши. Туган телләре — [[татар теле]]нең [[каратай сөйләше]]. Халык саны якынча 100 кеше.&lt;ref name=autogenerated2&gt;[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm Официальная публикация итогов Всероссийской переписи населения 2010 года. Т. 1. Численность и размещение населения] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130315114013/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/croc/perepis_itogi1612.htm |date=2013-03-15 }} // Федеральная служба государственной статистики&lt;/ref&gt;

== Тарих ==
Озак вакытлар дәвамында җирле мордва халкы татарлар, чуашлар һәм руслар белән элемтәдә торган. [[Урта Идел буе|Урта Идел буенда]] [[болгарлар]]ның урнашуы һәм [[Идел буе Болгары]]ның дәүләт берәмлеге барлыкка килүе мордва этносының бүгенге көнгә кадәр сакланган үсешенә этәргеч бирә. Мордва халкы вассаллар сыйфатында [[Алтын Урда]] ханнарына хезмәт иткән, рус кенәзләре тарафыннан ирекле көрәштә кулланылган.&lt;ref name=&quot;ТЭ&quot; /&gt;

[[Казан ханлыгы]]н яулап алганнан соң (1552 елда) мордва рус дәүләте составына керә, аның зур өлеше патша хөкүмәте тарафыннан ясаклы кешеләргә күчерелә.

XVIII гасыр урталарында мордва, нигездә, православиегә чукындырыла. Мордва [[Идел]] буеның иң христианлашкан халкы дип саналса да, аның диннәрендә, билгеле бер дәрәҗәдә православие белән бергә мәҗүсилек тә сакланган.

1917 елда [[Казан]]да мордва мәдәни-агарту җәмгыятенә нигез салына, аның идарәсе рәисе итеп беренче мордва галиме-мәгърифәтчесе [[Макар Евсевьев|М.Е. Евсевьев]] билгеләнә.&lt;ref name=&quot;ТЭ&quot; /&gt;

== Хуҗалык итү рәвеше ==
Мордваның төп шөгыле булып игенчелек тора (көзге арыш, полба, тары, тары, киндер үстерү). Терлекчелек (эре һәм вак мөгезле терлек), бортчылык, соңрак умартачылык та таралган.&lt;ref name=&quot;ТЭ&quot; /&gt;

== Бәйрәмнәре ==
{{Төп мәкалә|Балтай (бәйрәм)}}
2000 елда [[Балтай (бәйрәм)|Балтай]] мордва мәдәнияте бәйрәме Татарстан Республикасында республика бәйрәме статусын ала, ел саен [[Лениногорск районы]]ның [[Мордва Кармалкасы]] авылында Троицадан соң беренче якшәмбедә билгеләп үтелә. Бәйрәм вакытында ритуаль аланда Татарстанда һәм РФнең башка төбәкләрендә яшәүче мордва җыела.&lt;ref name=&quot;ТЭ&quot; /&gt;

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
{{MyTatarstan2020}}

== Әдәбият ==
* Народы Поволжья и Приуралья: коми-зыряне. Коми-пермяки. Марийцы. Мордва. Удмурты. М., 2000.
* Мокшин Н.Ф. Материальная культура мордвы: этнографическая справка. Саранск, 2002.
{{Татарстан халыклары}}

[[Төркем:Мордвалар]]
[[Төркем:Татарстан халыклары]]
[[Төркем:Фин-угыр халыклары]]</text>
      <sha1>674y55ndb3co8y6k2m3chhhdjiyhpjs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбән Уратма мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>460392</id>
    <revision>
      <id>3527602</id>
      <parentid>3129380</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:19:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11413" xml:space="preserve">{{TurkicMarathon2021}}
{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре                = Мәчет
|Татар атамасы                    = Түбән Уратма мәчете
|Үз атамасы                       = 
|Рәсем                            =Т.__Уратма_мәчете.jpg
|Рәсем язуы                       = Мәчет 1996 елда төзекләндерелгәннән соң
|Рәсем зурлыгы                    = 
|Хәзерге халәте                   = 
|Ил                               = Россия
|Урнашу урыны статусы             = [[авыл]]
|Урнашу урыны                     = {{Байрак/Татарстан}} [[Татарстан]],&lt;br/&gt;[[Файл:Flag of Nizhnekamsk rayon (Tatarstan).png|20px]] [[Түбән Кама районы]],&lt;br/&gt; [[Түбән Уратма]]
|Координатлары                    = 
|Дин                              =  [[Ислам]]
|Мәхәллә                          = Түбән Кама шәһәре һәм районы мөхтәсибәте
|Кайсы дини агымга карый          = [[хәнәфи]]
|Бина төре                        = манарасы түбәдә урнашкан мәчет
|Архитектура стиле                = 
|Проект авторы                    = 
|Төзүче                           = 
|Нигезләүче                       =
|Беренче телгә алу                = 
|Нигезләү                         = [[1865]]
|Төп даталар                      = [[1865]] (''ачылу'')&lt;br/&gt; [[1891]] (''манара куелу'')&lt;br/&gt; [[1930-еллар]] (''ябылу'')&lt;br/&gt; [[1996]] (''реконструкцияләү'')&lt;br/&gt; [[2011]] (''яңа бинага нигез салу'')&lt;br/&gt; [[2015]] (''манара кую'')&lt;br/&gt; [[2018]] (''ачылу'')
|Юк ителгән                       =
|Төзелешнең башлануы              = [[1865]], [[1865]]
|Төзелешнең тәмамлануы            = [[2011]], [[2018]]
|Янкормалары                      =
|Ядкәрләре                        =
|Халәте                           = гамәлдә
|Сайт                             =
|Commons                          =
}}
'''Түбән Уратма мәчете''' ― Татарстанның Түбән Кама районы [[Түбән Уратма]] авылында урнашкан, җирле мөселман дини оешмасы ― Түбән Кама шәһәре һәм Түбән Кама районы мөхтәсибәтенең Түбән Уратма авылы мәхәлләсенең ислам дине гыйбадәтханәсе. Татарларның дини архитектура һәйкәле&lt;ref&gt;[https://www.e-islam.ru/islamtat/mechet/niznnekamsk/  Мечеть с. Нижняя Уратьма.] e-islam.ru{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.
{{External media |рәсем1=[https://biblio.e-nkama.ru/literaturnaya-karta/nizhnekamskiy-rayon/nizhnyaya-uratma/  Мәчет фоторәсемнәре].}}

== Тарих ==
Авылда бер катлы агач мәчет хакимият рөхсәтеннән башка [[1865 ел]]да төзелгән. Мәчет озак вакыт [[манара]]сыз эшләп килә. 1891 елның 5 декабрендә [[Уфа губернасы|Уфа губерна]] идарәсе мәчет төзелешенә рәсми рөхсәт биргәч, Казан эшмәкәре Мостафа Сәйдәшев акчасына манара корыла. [[Октябрь революциясе|Инкыйлабка кадәр]] авылда ике [[мәдрәсә]] эшләве билгеле.

[[СССР|Совет хакимияте]] урнашкач, [[1930-еллар]]да мәчет һәм мәдрәсә ябыла. Бина медпункт (''вариант'': ветпункт), [[балалар бакчасы]], орлык (ашлама) саклау урыны итеп файдаланыла. Авыл халкының нык каршы торуы сәбәпле, мәчет манарасы сүтелми кала. 1930-елларда авылда көчле янгын чыгып, салам түбәле өйләр янып беткән. [[Татарлар]] үз өйләрен уттан саклап калырга талпынганда, авылның бер урамында яшәүче [[чуашлар]] (''аларның урамына һәм өйләренә янгын куркынычы янамаган булган'') мәчетне янгыннан саклап калган.

[[1970-еллар]] уртасында көчле җил мәчет бинасының түбәсен каерып аткач, авыл кешеләре түбәне калай белән яба. 

Үзгәртеп кору елларында мәчет мөселманнарга кайтарып бирелә. Мәчетне өлешчә реконструкцияләү [[1996 ел]]да башкарылган. Түбә яңадан ябылган, манара яңартылган, мәчет диварлары кирпеч белән тышланган. Мәчетне төзекләндерүдә ул вакытта «Родина» совхозын җитәкләгән Александр Васильевич Тимофеев (''милләте белән чуаш'') зур финанс ярдәме күрсәткән.

== Бина ==
[[Файл:Т._Уратма_мәчете 1.jpg|250px|thumb|right|Мәчетнең 2018 елда ачылган яңа бинасы]]
Мәчетнең агач бинасы авыл үзәгендәге койма белән уратып алынган мәйданда урнашкан. Манарасы түбәдә урнашкан ике заллы бер катлы мәчет тибы.
Вестибюльгә керү төньяк ягыннан. Вестибюль белән ике кечкенә гыйбадәт залы анфилада аша тоташкан. Мәчетнең михрабы көньяк фасад ягында, аның турыпочмаклы чыгышы ике скатлы түбә белән капланган. Заллар алты пар турыпочмаклы тәрәзә белән яктыртыла. Мәчетнең дивары вертикаль рәвештә такта белән тышланган. Чарлакка һәм манарага алып менүче баскыч вестибюльдә урнашкан. Сигезкырлы ике яруслы манара биек чатыр белән төгәлләнә. Манара өстендә ― ярымай.

=== Яңа бина ===
[[Кирпеч]]тән төзелгән яңа бина иске бинадан 15 метр гына читтәрәк урнашкан. [[2011 ел]]да авыл аксакаллары, мәчет бинасы тузуы һәм кечкенә булуы сәбәпле, хакимияткә яңа мәчет төзү тәкъдиме белән мөрәҗәгать иткән. Халык тарафыннан миллион сумга якын акча җыелган (''барлыгы 8 млн сум тотылган'') һәм 2011 елның җәендә мәчетнең яңа бинасына нигез салынган. 2015 елның җәендә манара төзү эшләре башланган. [[2018 ел]]ның ноябрендә ачылган&lt;ref&gt;[https://vk.com/wall-420346_11373142 Новая мечеть открылась в селе Нижняя Уратьма Нижнекамского района.] [[ВКонтакте]], 14.11.2018&lt;/ref&gt;.

== Мәдрәсә ==
[[2003 ел]]да авылда яңа мәдрәсә ачу мәсьәләсе күтәрелә. [[Зәй урман хуҗалыгы]]ннан (ул вакытта леспромхоз, директоры Мулланур Мөбәрәк улы Рәхимҗанов) әзер бура сатып алына. 2006 елның ноябрендә (''2005―2017 елларда [[Түбән Кама җәмигъ мәчете]]нең имам-хатибы булып эшләгән'') [[Йосыф Дәүләтшин|Йосыф хәзрәт Дәүләтшин]] һ. б. катнашында мәдрәсә ачыла, аңа «Өмет» исеме бирелә.

== Имамнар ==
* 1896 елдан ― 27 яшьлек (''1869 елда туган'') Сәхәбетдин Мифтахетдин улы Шәрәфетдинов, [[Биклән]] мәдрәсәсендә укыган.
* 1906 елдан ― Мөбәрәкшаһ Фәттахетдин улы (''1874 елда туган'').
* 1936 елга кадәр ― Мөбәрәкшаһ хәзрәтнең энесе Сәхәбетдин Фәттахетдин улы. Мулла булган өчен [[Ширәмәт]] төрмәсенә ябылгач, халык таләбе буенча азат ителгән.
* Юныс Фазлыйәхмәтов, Биклән мәдрәсәсендә, аннары [[Бохара]]да дини белем алган. 
* 1944―1981 елларда ― Хөснимәрдән мулла (''[[Зәй районы]] [[Урта Пәнәче|Пәнәче]] авылыннан''). Мулла булган өчен 20 ел төрмәдә утырган, 1944 елда азат ителгән.
* 1983 елга кадәр ― Яһүдә Якупов
* Заһидулла Гыйниятуллин
* Бәһдәнур Якупов
* 1991―2001 елларда ― Габделхак Габдрахманов, [[Уфа]]да дини белем алган.  
* 2001 елдан ― Ильяз Махмур(ахман) улы Садыйков &lt;ref&gt;[https://checko.net/company/mmropsnumgninrcrodumrt-1031659017697  Җирле мөселман дини оешмасы ― Түбән Кама шәһәре һәм Түбән Кама районы мөхтәсибәтенең Түбән Уратма авылы мәхәлләсе]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;, Түбән Кама шәһәренең «Рисәлә» мәдрәсәсендә дини белем алган (авылның беренче хаҗие).

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [https://vossta.ru/sibgatullina-ajnaza-shamilevicha-pod-rukovodstvom-nugmanovoj-r.html  Түбән Уратма авылы мәчете тарихы (А. Ш. Сибгатуллинның тикшеренү эше). 2016]{{ref-ru}}
* [https://www.e-islam.ru/islamtat/mechet/niznnekamsk/   Мечеть с. Нижняя Уратьма.] e-islam.ru{{ref-ru}}
* [https://biblio.e-nkama.ru/literaturnaya-karta/nizhnekamskiy-rayon/nizhnyaya-uratma/   История села Нижняя Уратьма.]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Централизованная библиотечная система города Нижнекамска{{ref-ru}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Түбән Кама районы мәчетләре]]
[[Төркем:1865 елда төзелгән мәчетләр]]</text>
      <sha1>oaa8s8bws0np3crp6obaje9h8qayb0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бәрәкәт (мәчет, Сарман)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>460893</id>
    <revision>
      <id>3527571</id>
      <parentid>3505810</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:37:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6829" xml:space="preserve">{{TurkicMarathon2021}}
{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре                = Мәчет
|Татар атамасы                    = Бәрәкәт 
|Үз атамасы                       = 
|Рәсем                            =Бәрәкәт_мәчете_(Сарман)_1.jpg
|Рәсем язуы                       =
|Рәсем зурлыгы                    = 
|Хәзерге халәте                   = 
|Ил                               = Россия
|Урнашу урыны статусы             = [[авыл]]
|Урнашу урыны                     =[[Татарстан]], [[Сарман районы]], [[Сарман]], Фатих Кәрим ур.

|Координатлары                    = 55°25′91″ &lt;br /&gt; 52°59′22″  (G) (O) (Я)

|Дин                              =  [[Ислам]]
|Мәхәллә                          = Сарман районы мөхтәсибәте
|Кайсы дини агымга карый          = [[хәнәфи]]
|Бина төре                        = [[мәчет]]
|Архитектура стиле                = татар
|Проект авторы                    = 
|Төзүче                           = 
|Нигезләүче                       =
|Беренче телгә алу                =
|Нигезләү                         = [[2015]]
|Төп даталар                      = [[2015]] (''төзелеш башлану'')&lt;br/&gt; [[2021]] (ачылу)
|Юк ителгән                       =
|Төзелешнең башлануы              = [[2015]]
|Төзелешнең тәмамлануы            = [[2021]]
|Янкормалары                      =
|Ядкәрләре                        =
|Халәте                           = гамәлдә
|Сайт                             =
|Commons                          =
}}
{{мәгънәләр|Бәрәкәт (мәгънәләр)}}
'''Бәрәкәт''' ― Татарстанның [[Сарман районы]] үзәге [[Сарман]] авылында 2021 елда ачылган ислам гыйбадәтханәсе, мәчет. Сарманның «Тәүфыйк» һәм Җәмигъ (Үзәк) мәчетләреннән соң төзелгән 3нче, район буенча төзелгән 43нче мәчет. [[Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте]]нә карый.

== Тарих ==
[[Файл:Бәрәкәт_мәчете_(Сарман).jpg|300px|thumb|right|Мәчет төзелеше]]
2015 елның 14 октябрендә әлеге мәчетнең нигезенә беренче казык кагылган. Сарман районының 1995―1999 еллардагы башлыгы [[Әнвәр Зәлаков|Әнвәр Мәхмүт улы Залаков]] (1949―2018) теләктәшлеге белән эш башлана. «[[Татнефть]]» АҖ матди ярдәме белән, гыйбадәтханәнең фундаменты казыла. Аллаһ йорты күмәк көч белән, халыктан җыелган акчага салына. Төзелеш материаллары сатучылар, мәсәлән, мәчет төзелеше өчен кирәкле товарны түбәнрәк бәягә бирә.

Мәчетнең проекты [[Түбән Кама]]да эшләнгән. Мәчет төзелешендә татар мәчетләре архитектурасы стиле кулланылган, манарасы түбәсендә булган мәчет төренә керә. Планда ― җидекырлы бина.

Мәчетне ачу тантанасында [[Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте|Татарстан диния нәзарәте]] исеменнән [[Камил Сәмигуллин|мөфтинең]] мөхтәсибәтләр белән эшләү буенча урынбасары Равил хәзрәт Зөфәров катнаша.

Мәчетнең беренче имам-хатыйбы ― Габдерахман ибн Идрис (Галәветдинов)&lt;ref&gt;[https://vk.com/gabdurahman1987  Габдурахман Галяутдинов.] [[ВКонтакте]]&lt;/ref&gt;.

== Урнашуы ==
Сарманның 3нче мәчете булган Бәрәкәт мәчете Сарман авылының [[Яр Чаллы]]дан һәм [[Яңа Зәй]]дән керә торган очында, Фатих Кәрим урамында, Татар Илеге елгасы ярында салынган. Мәчет каршында, юл аркылы ― Үзәк базар, ерак түгел район хастаханәсе, автостанция урнашкан. Янәшәдә генә ― Сарманны әйләнеп уза торган юл. Мәчетнең урыны район үзәгенә килгән юлаучылар өчен уңайлы булсын дигән максат белән сайланган.

== Тасвирлама ==
Мәчет бер катлы, заманча төзелеш материаллары кулланылып, төзелгән. Намаз залының һәр ягында биек тәрәзәләр булгач, залда якты. [[Хатын-кыз]]ларга намаз укыр өчен ирләр залында аерым балкон ясалган. Мәчет территориясе төзекләндерелгән, яныннан агучы [[Татар Илеге (елга)|Татар Илеге]] яр буе ял урынына әверелгән.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* ''Альбина Сабирова''. Яңгырасын моңлы азан. [[Сарман (газета)|«Сарман»]], 2021 елның 23 июле, 6нчы бит.
* [https://sarmanovo.tatarstan.ru/index.htm/news/1995128.htm   Открытие мечети в с.Сарманово.] sarmanovo.tatarstan.ru, 17.07.2021
* [http://sarman-rt.ru/news/delovyie-novosti/v-sarmanovo-otkrylas-tretya-mechet В Сарманово открылась третья мечеть.] sarman-rt.ru, 18.07.2021
* [http://sarman-rt.ru/news/hlak/sarmanda-chenche-mchet-achyldy  Мәчет ачу тантанасы (видео)] 
* [https://yandex.ru/maps/-/CCUiYVewHD  Бәрәкәт мәчете Яндекс-картада]

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Сарман районы мәчетләре]]
[[Төркем:2021 елда төзелгән мәчетләр]]</text>
      <sha1>sp7248zxstc20l6xuxagul5vp417ioh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Улугбәк Рәшитов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>461366</id>
    <revision>
      <id>3527757</id>
      <parentid>3433576</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:11:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5452" xml:space="preserve">{{TurkicMarathon2021}}
{{Шәхес|сурәт=Улугбәк Рәшитов.jpg}}

'''Улугбәк Исматулла улы Рәшитов''' ({{lang-uz|Ulugbek Ismatullaevich Rashitov}}; [[2002 ел|2002 елның]] [[23 март]]&lt;nowiki/&gt;ы, [[Үзбәкстан]]) — [[Үзбәкстан]] тхэквондочысы, Үзбәкстан җыелма командасы әгъзасы. 2019 елда [[Үһән|Үһәндә]] узган Бөтендөнья армия уеннарында алтын медаль яулаган. 2021 елда 2020 елгы [[Җәйге Олимпия уеннары 2020|җәйге Олимпия уеннарында]] 68 килограммга кадәр авырлык категориясендә алтын медаль яулаган.

== Карьера ==
2018 елда Улугбәк Рәшитов [[Буэнос-Айрес|Буэнос-Айреста]] ([[Аргентина]]) узган яшүсмерләр җәйге Олимпия уеннарында егетләр арасында 48 кг га кадәр авырлык категориясендә, финалда Россия спортчысы Дмитрий Шишкога оттырып, көмеш медаль яулый&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://s3-sa-east-1.amazonaws.com/jjoo-production-dp-sa/2018-10/TKW_Results_Book_V1.0.pdf|title=Wayback Machine|website=web.archive.org|date=2018-10-15|access-date=2021-07-25|accessdate=2021-07-31|archivedate=2018-10-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181015153020/https://s3-sa-east-1.amazonaws.com/jjoo-production-dp-sa/2018-10/TKW_Results_Book_V1.0.pdf}}&lt;/ref&gt;.

2019 елда Улугбәк юниорлар арасында тхэквондо буенча Азия чемпионатында 55 кг га кадәр авырлык категориясендә алтын медаль яулый&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1082468/asian-junior-taekwondo-championships|title=Iran dominate Asian Junior Taekwondo Championships with 10 gold medals|website=www.insidethegames.biz|date=1563816900|access-date=2021-07-25}}&lt;/ref&gt;. Шул ук елны ул, 2019 елгы Бөтендөнья хәрби уеннарында 58 кг га кадәр авырлык категориясендә финалда Кытай спортчысы Лян Юйшуйны җиңеп, алтын медаль яулый.

2021 елда [[Амман|Амманда]] ([[Үрдүн|Иордания]]) узган тхэквондо буенча Азия Олимпия сайлап алу турнирында [[Токио|Токиода]] ([[Япония]]) [[Җәйге Олимпия уеннары 2020|XXXII җәйге Олимпия уеннарында]] чыгыш ясау хокукын ала&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://uznews.uz/ru/article/31366/|title=Сборная Узбекистана по таэквондо впервые поедет на Олимпийские игры полным составом|website=https://uznews.uz|access-date=2021-07-25}}&lt;/ref&gt;.

2020 елгы Җәйге Олимпия уеннарында 68 килограммга кадәр авырлык категориясендә чыгыш ясый, квалификациядә Мали спортчысы Сейду Фофанны җиңә&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://repost.uz/est-pobeda|title=Узбекский тхэквондист Улугбек Рашитов одержал победу в первом туре на Олимпиаде(фото)|website=Repost|access-date=2021-07-25}}&lt;/ref&gt;. 1/8 финалда Көньяк Кореядан ике тапкыр Олимпия призеры Ли Дэ Хунны җиңә&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://uznews.uz/ru/article/32871/|title=Улугбек Рашитов победил трехкратного чемпиона мира и вышел в четвертьфинал Олимпийских игр|website=https://uznews.uz|access-date=2021-07-25}}&lt;/ref&gt;. Ярымфиналда ул даянга Недзад Хушичка ([[Босния һәм Герцеговина]]) каршы чыга һәм 28:5 исәбе белән җиңү яулый&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=http://uzdaily.uz/ru/post/62483|title=Токио-2020: Улугбек Рашитов вышел в финал турнира по таэквондо|author=UzDaily|website=UzDaily.uz|access-date=2021-07-25}}&lt;/ref&gt;. Финалда [[Бөекбритания|Британия]] тхэквондочысы Брэдли Синденны 34:29 исәбе белән җиңеп, Үзбәкстан җыелмасы тарихында тхэквондо буенча Олимпия уеннарында беренче алтын медаль яулый&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=en-us|url=http://../../../en/results/taekwondo/olympic-schedule-and-results-date=2021-07-25.htm|title=Taekwondo Schedule &amp; Results - 25 Jul {{!}} Tokyo 2020|website=..|access-date=2021-07-25}}{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.

== Искәрмәләр ==
&lt;references responsive=&quot;&quot; /&gt;

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
[[Төркем:Википедия:Замандашлар биографиясе]]
[[Төркем:2002 елда туганнар]]
[[Төркем:23 март көнне туганнар]]
[[Төркем:Әлифба буенча спортчылар]]</text>
      <sha1>mlt85rmntm0e1jge3ym1sdlct6dj9vk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кыйбла мәчете (Тойгелде, Мөслим районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>461458</id>
    <revision>
      <id>3527568</id>
      <parentid>3065801</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:31:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}  [[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6587" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре                = Мәчет
|Татар атамасы                    = Кыйбла
|Үз атамасы                       = 
|Рәсем                            = Кыйбла_(Тойгелде).jpg
|Рәсем язуы                       =
|Рәсем зурлыгы                    = 
|Хәзерге халәте                   = 
|Ил                               = Русия
|Урнашу урыны статусы             = [[авыл]]
|Урнашу урыны                     = [[Татарстан]], [[Мөслим районы]], [[Тойгелде (Мөслим районы)|Тойгелде]]
|Координатлары                    = 55°16′30″ &lt;br /&gt;  53°01′28″  (G) (O) (Я)
|Дин                              =  [[Ислам]]
|Мәхәллә                          = Мөслим районы мөхтәсибәте
|Кайсы дини агымга карый          = [[хәнәфи]]
|Бина төре                        = манарасы түбәсендә урнашкан мәчет
|Архитектура стиле                = татар
|Проект авторы                    = 
|Төзүче                           = 
|Нигезләүче                       =
|Беренче телгә алу                =
|Нигезләү                         = [[2020]]
|Төп даталар                      = [[2020]] (''төзелеш башлану'')&lt;br/&gt; [[2021]] (ачылу)
|Юк ителгән                       =
|Төзелешнең башлануы              = [[2020]]
|Төзелешнең тәмамлануы            = [[2021]]
|Янкормалары                      =
|Ядкәрләре                        =
|Халәте                           = гамәлдә
|Сайт                             =
|Commons                          =
}}
{{мәгънәләр|Кыйбла мәчете}}
'''«Кыйбла»''' ― Татарстанның [[Мөслим районы]] [[Тойгелде (Мөслим районы)|Тойгелде авылында]] 2021 елда ачылган ислам гыйбадәтханәсе (''[[мәчет]]''), авылның икенче мәхәлләсенең, районның 34 нче мәчете. [[Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте]]нә карый.

== Тарих ==
Авыл [[1737 ел]]дан билгеле. [[1780 ел]]да авылда мәчет, мәктәп эшләве теркәлгән. XX гасыр башында ике мәчет, мәктәп булган. 

== «Яшел» мәчет ==
[[Файл:Яшел_мәчет_(Тойгелде).jpg|200px|thumb|left|Тойгелде авылының «Яшел» мәчете]]
Беренче мәчет («Яшел мәчет») XIX гасыр ахырында — XX гасыр башында төзелгән, [[1937 ел]]да манарасы киселә, [[1988 ел]]да бина һәм манара реконструкцияләнә, 1997 елдан даими эшли, тарихи―мәдәни мирас һәйкәле&lt;ref&gt;[https://tatarica.org/ru/razdely/municipalnye-obrazovaniya/municipalnye-rajony/muslyumovskij-rajon-1/tojgildino Тойгелде.]  Tatarica Онлайн-энциклопедиясе&lt;/ref&gt;. 1907 елдан 23 ел мулла булып Әхмәтхәбиб Әхмәтҗәләлов (1880―1944) эшләгән. Ул мәдрәсә бетергән, Коръән-хафиз, хаҗи (1912)&lt;ref&gt;Тойгелде авылы // ''[[Әхмәдулла Әхмәтгалиев]]''. Мөслим төбәге. Тарихи сәхифәләр. [[Чаллы]]: «Яр Чаллы типографиясе» ДУП, 2003, 203-204нче бит&lt;/ref&gt;.

Тойгелде авылының «Яшел» һәм «Кыйбла» мәчетләре имамы ― Фоат хәзрәт Хәбибуллин.

== «Кыйбла» мәчете ачылу ==
[[2021 ел]]ның [[31 июль|31 июлендә]] мәчет ачылу тантанасында&lt;ref&gt;[https://vk.com/id394484691 Тойгелде.] [[ВКонтакте]]&lt;/ref&gt; Татарстан Республикасы мөфтиенең мөхтәсибәтләр белән эшләү буенча урынбасары Равил хәзрәт Зөфәров, имам-мөхтәсибләр: Илгиз хәзрәт Сөнгатуллин ([[Мөслим районы]]),  Әлфәс хәзрәт Гайфуллин ([[Яр Чаллы|Чаллы шәһәре]]), Сәгыйть хәзрәт Хаков ([[Сарман районы]]), Мөслим муниципаль районы башлыгы урынбасары Азат Әхмәтҗанов катнаша &lt;ref&gt;[http://muslumirc.ru/news/stati/kyybla-mchete-achyldy  «Кыйбла» мәчете ачылды.] muslumirc.ru, 2.08.2021&lt;/ref&gt;.

== Тасвирлама ==
Ислам йорты авыл халкының тырышлыгы, иганәчеләрнең матди ярдәме белән сафка баса. Мәчет бер катлы итеп, кирпечтән төзелгән. Манарасы түбәсендә булган мәчет төренә керә. 6 х 12 метр зурлыгында. Бинаның тәһарәтханәсе, ашханәсе һәм склад бүлмәсе бар, мәчетнең әйләнә-тирәсе төзекләндерелгән, юллар салынган. Мәчеттә берьюлы 150 кеше [[намаз]] укый ала. 

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Әдәбият ==
* Татарская энциклопедия: В 6 т. / Гл. ред. М.Х. Хасанов, отв. ред. Г. С. Сабирзянов. – Казань: Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 2010. – Т. 5: Р–С–Т. – 736 с.
* [https://tatarica.org/ru/razdely/municipalnye-obrazovaniya/municipalnye-rajony/muslyumovskij-rajon-1/tojgildino  Тойгелде.]  Tatarica Онлайн-энциклопедиясе 
* [http://dumrt.ru/news/news_26308.html   Мөслим районы Тойгелде авылында яңа мәчет ачылды.] [[ТР МДН]] сайты, 2.08.2021

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Мөслим районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>fx3zprpk8t5jp114irt9e7kf3o1bfnq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шанель Коко</title>
    <ns>0</ns>
    <id>482767</id>
    <revision>
      <id>3527875</id>
      <parentid>3438060</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T04:32:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9110" xml:space="preserve">{{Шәхес}}'''Габриэль Бонер (Коко) Шанель''' ({{Lang-fr|Gabrielle Bonheur &quot;Coco&quot; Chanel}}; [[19 август]] [[1883 ел]] — [[10 гыйнвар]] [[1971 ел]]) — [[Французлар|француз]] модельеры, «''Chanel''» мода йортына нигез салучы һәм [[XX гасыр]]да [[Аурупа]] модасына зур йогынты ясаучы. Хатын-кызлар костюмын гадиләштерүгә ярдәм иткән Шанель стиле өчен, традицион ирләр гардеробы элементларын үзләштерү һәм «зиннәтле гадилек» (''le simplicité de luxe la'') хас. Ул хатын-кызлар модасына билле жакет һәм кыска кара күлмәк; бизәвечләрдән чылбырлы сумка һәм эре бижутерия — беренче чиратта, зур каптырма-камелияләр һәм ясалма энҗе кертә. Аның фирмасы чыгарган «Chanel No. 5» хушбуйлары [[XX гасыр]] парфюмериясенең бестселлерына әверелә.

== Биографиясе ==
'''Габриэль Бонер (Коко) Шанель''' [[1883 ел|1883 елда]] Сомюр ([[Франция]]) шәһәрендә туа.  Кызга 11 яшь булганда, әнисе вафат була. Габриэльгә 12 яшь тулганда, дүрт туганы белән калдырып, атасы ташлап чыгып китә; балалар  берникадәр вакыт туганнарында, аннары  приютта яши.

18 яшендә Габриэль киемнәр кибетенә эшкә урнаша, буш вакытында кабареда җырлый. «''Ko Ko Ri Ko''» һәм «''Qui qu'a vu Coco''» җырларын яратып  башкара, шуңа күрә «Коко» кушаматын ала. Шушындый чыгышларының берсендә аны офицер Этьен Бальсан күреп кала — кыз аның янына [[Париж|Парижга]] күчә, әмма тиздән инглиз сәнәгатьчесе, дуслары арасында «Бой» кушаматлы Артур Кэйпелгә китә.

[[1910 ел|1910 елда]] Шанель эшләпә кибете ача — ел дәвамында ул Камбон урамындагы 31нче йортка күчә.

Шанель һәм аның ахирәте Мися Серт вафаты алдыннан Дягилевны [[1929 ел|1929 елның]] 19 августында соңгы тапкыр күрүчеләр була. Аны Сан-Микеледа җирләүне дә үзләре оештыра, чөнки Дягилевның да, аның янында булган Лифарның да акчасы булмый
[[Файл:Chanel_hat_from_Les_Modes_1912.jpg|уңда|мини|242x242пкс|Коко Шанель беренче эшләпәсендә, 1912 ел, май]]
[[Файл:Sem_Chanel_1919.jpg|мини|247x247пкс|Шанель, үзенең эшләпәләр магазинында. Сэм карикатурасы, 1919 ел]]

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

== Әдәбият ==
{{Refbegin|2}}
;Рус телендә
* {{Китап|автор=Шанель.|оригинал=|серия=Уникальная автобиография женщины-эпохи|isbn=978-5-9955-0355-2|тираж=10&amp;nbsp;000}}
* {{Китап|автор=Вульф В., Чеботарь С.|серия=Мой серебряный шар|isbn=978-5-699-33509-1|тираж=5000}}
* {{Китап|автор=Гидель, Анри.|оригинал=Coco Chanel|серия=Женщина-Богиня|isbn=978-5-699-18625-9|тираж=}}
* {{Китап|автор={{нп5|Делэ, Клод.||fr|Claude Delay}}|оригинал=Chanel solitaire|isbn=978-5-387-00142-0|тираж=}}
* {{Китап|автор={{нп5|Карбо, Карен.|||Karen Karbo}}|оригинал=The gospel according to Coco Chanel|isbn=978-5-49807-823-6|тираж=}}
* {{Китап|оригинал=|серия=Путь к успеху|isbn=|тираж=}} ''(Библиотека генерального директора. Путь к успеху; Дайджест к т. 9)''
* {{Китап|автор=[[Моран, Поль.]]|оригинал=L'allure de Chanel|серия=|isbn=978-5-8370-0581-7}}
* {{Китап|автор=Надеждин Н. Я.|серия=Неформальные биографии|isbn=978-5-98551-035-5}}
* {{Китап|автор=Пикарди, Жюстин.|оригинал=Coco Chanel: Legend and the Life|серия=|isbn=978-5-387-00274-8}}
* {{Китап|автор=Санчес-Андраде,Кристина.|оригинал=Coco Chanel|серия=Женские лики — символы веков|isbn=978-5-486-02813-7|тираж=}}
* {{Китап|оригинал=Chanel. L’art comme univers|серия=каталог выставки|isbn=978-5-486-02813-7|тираж=}}
* {{Китап|автор=Шарль-Ру, Эдмонда.|оригинал=L’Irreguliere ou mon itineraire Chanel|серия=Женщина-миф|isbn=|тираж=}}
* {{Китап|автор=Шарль-Ру, Эдмонда.|оригинал=Le temps Chanel|isbn=978-5-85050-907-1|тираж=}}
* {{Китап|автор=Шарль-Ру, Эдмонда.|оригинал=L’Irreguliere ou mon itineraire Chanel|серия=|isbn=978-5-17-062752-3|тираж=}}
* {{Китап|автор=Эдрих, Марсель.|оригинал=L’Irreguliere ou mon itineraire Chanel|серия=Le Temps des Modes|isbn=978-5-9614-0736-5|тираж=}}
* {{Китап|автор=Яськов В. Г.|isbn=978-5-699-60626-9|тираж=3000}}

;Башҡа телдәрҙә
* {{Китап|автор=Kennett, Frances|серия=|isbn=0-575-04595-7|тираж=}}
* {{Китап|автор=Koda H., Bolton A.|серия=Metropolitan Museum of Art Publications|isbn=0-300-10713-7}}
{{Refend}}

== Сылтамалар ==

** [http://www.chanel.com/ Официальный сайт дома моды «Шанель»]
** {{cite web|url=http://www.interlinks.ru/fashion-designers/113.html|title=Шанель в центре внимания|date=2011-12-09|publisher=interlinks.ru|accessdate=2013-01-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101227103045/http://www.interlinks.ru/fashion-designers/113.html|archivedate=2010-12-27}}
** {{cite web|url=http://ec-dejavu.net/c/Chanel_5.html|title=Семиотика Шанель № 5|author=Вайнштейн О.|publisher=ec-dejavu.net|accessdate=2013-01-05|description=Ароматы и запахи в культуре. Книга 2/ Сост. О. Б. Вайнштейн. М.: НЛО, 2003, с. 352—366|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100914121740/http://ec-dejavu.net/c/Chanel_5.html|archivedate=2010-09-14}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100914121740/http://ec-dejavu.net/c/Chanel_5.html|date=2010-09-14}}
** {{cite web|url=http://lichnosti.net/people_26.html|title=Биография Коко Шанель|publisher=lichnosti.net|accessdate=2013-01-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101125093655/http://lichnosti.net/people_26.html|archivedate=2010-11-25}}
** {{cite web|url=http://www.vilarcentre.com/blog/trends/fashion-chanel.html|title=С эффектом шок!|author=Леухина О.|date=2009-10-07|publisher=vilarcentre.com; archive.org|accessdate=2013-08-20|archivedate=2009-10-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091010010519/http://www.vilarcentre.com/blog/trends/fashion-chanel.html}}
** {{cite web|url=http://www.turneinfo.ru/znamenitosti/721-zhenshhina-izmenivshaya-modu-koko-shanel.html|title=Женщина, изменившая моду|publisher=turneinfo.ru|description=Интересные факты о Коко Шанель|accessdate=2013-01-03|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130504065950/http://www.turneinfo.ru/znamenitosti/721-zhenshhina-izmenivshaya-modu-koko-shanel.html|archivedate=2013-05-04|deadlink=yes}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130504065950/http://www.turneinfo.ru/znamenitosti/721-zhenshhina-izmenivshaya-modu-koko-shanel.html|date=2013-05-04}}
** [https://www.colady.ru/koko-shanel-zhenshhina-izmenivshaya-mir-mody.html Коко Шанель — женщина изменившая мир моды]

[[Төркем:19 август көнне туганнар]]
[[Төркем:1883 елда туганнар]]
[[Төркем:10 гыйнвар көнне вафатлар]]
[[Төркем:1971 елда вафатлар]]
[[Төркем:Әлифба буенча шәхесләр]]
[[Төркем:Сомюрда туганнар]]
[[Төркем:Француз модельерлары]]
[[Төркем:Парижда вафатлар]]
[[Төркем:Википедия:Викимәгълүмат элементы параметрларына өстенлек бирелгән мәкаләләр]]</text>
      <sha1>111cvagcsnsnq2nc3qd0zgacph5dc8w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Карашай-Саклау мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>486163</id>
    <revision>
      <id>3527576</id>
      <parentid>3505789</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:41:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13813" xml:space="preserve">{{MyTatarstan2022}}
{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре                = Мәчет
|Татар атамасы                    = Карашай-Саклау мәчете
|Үз атамасы                       = Салахетдин улы Гаязетдин мәчете
|Рәсем                            = .jpg
|Рәсем язуы                       = Карашай-Саклау мәчете. Ленин урамы ягыннан күренеше
|Рәсем зурлыгы                    = 250px
|Хәзерге халәте                   = 
|Ил                               = Россия
|Урнашу урыны статусы             = авыл
|Урнашу урыны                     = 423378, [[Татарстан]], [[Сарман районы]], [[Карашай-Саклау]], Ленин ур.,
|Координатлары                    = 
|Дин                              = [[Ислам]]
|Мәхәллә                          = [[ТР МДН]]&lt;br/&gt;Сарман районы мөхтәсибәте 
|Кайсы дини агымга карый          = 
|Бина төре                        = манарасы түбәсендә булган мәчет
|Архитектура стиле                = 
|Проект авторы                    = 
|Төзүче                           = 
|Нигезләүче                       =
|Беренче телгә алу                =
|Нигезләү                         = 
|Төп даталар                      = 1882 – төзелү, 1939 – ябылу, 1999 – яңа бина төзелү 
|Юк ителгән                       = 1939
|Төзелешнең башлануы              = 1995
|Төзелешнең тәмамлануы            = 1999
|Янкормалары                      =
|Ядкәрләре                        =
|Халәте                           = гамәлдә
|Сайт                             =
|Commons                          =
}}

'''Карашай-Саклау мәчете''' ({{lang-ru|Карашай-Сакловская мечеть}}), Салахетдин улы Гаязетдин мәчете – [[Татарстан]]ның [[Сарман районы]] [[Карашай-Саклау]] авылында урнашкан ислам дине гыйбадәтханәсе ([[мәчет]]). [[ТР МДН| Татарстан мөселманнарының Диния нәзарәте]] карамагындагы Сарман районы мөхтәсибәтенә карый. 1913 елда авылда ике мәчет эшләгән &lt;ref&gt;Сарман районы энциклопедиясе (төзүче Дамир Гарифуллин). 2нче китап. Яр Чаллы: Яр Чаллы типографиясе ААҖ, 2006, 209нчы бит&lt;/ref&gt;. Беренче мәхәллә мәчетенең соңгы бинасы [[1882 ел]]да, икенче мәхәллә мәчете бинасы [[1910 ел]]да төзелгән. [[1939 ел]]ның 29 маенда ябылгач, мәчет биналары мәктәп һәм клуб булып хезмәт иткән.

[[1999 ел]]да мәчетнең хәзерге бинасы төзелә.

== Тарих ==
[[Уфа губернасы]] [[Минзәлә өязе]] [[Нөркәй волосте]] (хәзерге [[Татарстан]]ның [[Сарман районы]] Карашай-Саклау авыл җирлеге) [[Карашай-Саклау]] авылы озак вакытлар бер мәхәлләле булып яшәгән. Беренче мәхәллә мәчетенең соңгы бинасы [[1882 ел]]ның 18 февралендә бирелгән 22нче рөхсәт белән салына (рөхсәт кәгазе Хисаметдин Хәбибулла улына сакланышка бирелгән була).

Авылда [[1901 ел]]да – 492 [[ир-ат]], 402 [[хатын кыз]] яшәгән, шунлыктан [[1910 ел]]да икенче мәчет төзелә һәм авыл ике мәхәлләлегә әйләнә. Мәчетләр каршында мәдрәсәләр эшләгән. [[XIX гасыр]]ның 60-70 елгы архив документларында ук авылда мәктәп-мәдрәсә эшләп килүе күрсәтелгән. Мәгариф тарихын өйрәнүче В. Беркутов, [[Минзәлә өязе]] турында сөйләгәндә, [[1906 ел]]да эшләп торган мәктәпләрдән Саклау мәктәбен дә искә ала. Авыл тарихында мәдрәсә-мәктәпләргә бәйле рәвештә искә алына торган беренче шәхес – Зариф Мәҗитов. Яңача укыта башлау 1907-1910 елларда Зариф Мәҗитов салдырган, Салих хәлфә һәм Гариф Галиев укыткан [[җәдитчелек|җәдит]] мәдрәсәсендә кертелгән. Салих хәлфә Садыйков (Мөхәммәтсалих бине Мөхәммәтсадыйк әс-Саклавый) — төбәк мәгарифе тарихында якты эз калдырган шәхес. Ул башта Сарман ягының атаклы [[Яхшыбай]] [[мәдрәсә]]сендә күренекле дин галиме [[Шәйхелислам Хәмиди]] (1869-1911) һәм атаклы язучы [[Фатыйх Сәйфи-Казанлы]] (1888-1938) белән бергә эшли. Яхшыбай мәдрәсәсендә тәжрибә туплагач, Карашай-Саклауда жәдитчә укыта башлый.

Карашай-Саклаудагы мәктәп-мәдрәсәдә белем алган шәхесләр тирә-як авылларда имамлык вазыйфасын башкара: Мөхәммәтхарис Мирмөхәммәт улы Бикмөхәммәтов (1883 елда туган) – [[Түбән Бикмәт]]тә, Мөхәммәтгәрәй Бикмөхәммәт улы (1842-1900) — [[Юлтимер]]дә, Мөхәммәтзариф Бикмөхәммәт улы Нигъмәтуллин (1893 елда вафат) – [[Яңа Саклау]]да (болар – хәзерге [[Сарман районы]] авыллары) [[имам]], Солтанхан Яруллин (1870-елларда Карашай-Саклауда Зәйнетдин улы Сәлахетдин хәзрәттә укыган) – [[Тоба (Түбән Кама районы)|Тоба]] авылында (хәзерге [[Түбән Кама районы]]) мөəзин вазифасында булган. Сарман районының [[Чураш]], Яңа Саклау авылларыннан да Карашай-Саклауга килеп укыганнар, ләкин [[XIX гасыр]] азагында ул авылларның үз муллалары, мәчет- мәктәпләре булган.

== Авылда эшләгән дин әһелләре ==
(тулы булмаган исемлек, 1820-1930 елларга кадәрге дәвер)

=== Беренче мәхәллә имамнары ===
* Сираҗетдин Яһудин, [[1821 ел]]дан имам-мөгаллим (чыгышы белән хәзерге Сарман районының Чураш авылыннан). 
* Сәлахетдин Зәйнетдинов, [[1883 ел]]дан имам-мөгаллим, [[1909 ел]]ның [[3 август]]ында вафат. 
* Шәexгаздалый (Шәехгазалий)  Җиһанша улы Ардуганов, [[1873 ел]]гы, [[1900 ел]]дан имам, [[1931 ел]]да сөргенгә сөрелә һәм шул китүдән юкка чыга. 

=== Икенче типтәр мәхәлләсе имамнары ===
* Мөхәммәтшәриф Бикмөхәммәт улы, мулла. 
* Хәертдин Зәйнулла улы Həдершин, имам, [[1851 ел]]да туган, [[1892 ел]]ның [[8 август]]ында [[ваба]] авыруыннан вафат. 
* Шәйхелафзал Хәсәнша улы Ардуанов, имам (чыгышы белән Чураш авылыннан).
* Мөхәммәтгариф Мөхәммәтгали улы, [[1913 ел]]дан азанчы, [[1885 ел]]ның [[25 ноябрь|25 ноябрендә]] туган.
* Мөхәммәтфатыйх Хәертдин улы Асылов, имам-хатип, 1881 елның [[18 октябрь|18 октябрендә]] туган, 1932 елда фаҗигале рәвештә вафат булган. Мөхәммәтфатыйх мулла – [[Бөек Ватан сугышы]] ветераны педагог [[Нәкыя Cәфәрова|Нәкыя Мөхәммәтфатыйх кызы Сәфәрованың]] (1923−2021) әтисе, Татарстан Президенты аппараты җитәкчесе генерал-лейтенант [[Әсгать Сәфәров|Әсгать Әхмәт улы Сәфәровның]] (1961) бабасы. 

== Ябылу ==
[[Халык Комиссарлары Советы]]ның [[1918 ел]]ның [[23 гыйнвар]]ында кабул ителгән Декреты буенча, [[дин]] дәүләттән аерыла. 1936-1940 елларда ил буенча гыйбадәт йортлары күпләп ябыла.

Җамигъ мәчете бинасы башлангыч (соңрак җидееллык) [[мәктәп]] булып хезмәт итә. Типтәр мәчете бинасы [[1939 ел]]ның [[29 май|29 маенда]], бөтенләй икенче урынга клуб итеп күчерелә. Янгын чыгып, әлеге клуб бинасы [[Бөек Ватан сугышы]] алдыннан яна.

Авыл мәчетсез калса да, бөтенләй үк имансыз калмый. Дини йолаларны Хәлиулла Габидуллин (1872–1963), Кәраметдин Хафизов (1895–1960), Әхмәтзадә Хәсәншин (1893–1978), Сәнгать Гыйздәтуллин (1896–1984), Габделәхәт Хафизов (1908–2003) башкарган.

== Яңа заман ==
Дини тормышта яңарыш [[1990-еллар]] уртасында башлана. [[1995 ел]]ның [[19 март]]ында мәхәлләнең дини җәмгыяте оеша. Аның җитәкчелегенә Зөфәр Сафиуллин (1931), Маһиҗан Солтанов (1923–2000), Госман Хәнапов (1927–2005), Гыйльмулла Хәкимов (1928–2013) сайлана. Шул көннән авылда яңа мәчет бинасын салуга әзерлек эшләре башлана. [[Яр Чаллы]]да эшләүче, авылда туып-үскән Рафаэль Сәлахов (1959–2000), Мөнир Хәертдинов, Рөстәм Миңнебаевлар авыл [[Сабантуй|Сабантуенда]] мәчет салдыруны үз өсләренә ала.

[[1995 ел]]ның [[23 июнь|23 июнендә]] элекке беренче мәхәллә мәчете иxатасында яңа мәчеткә нигез ташы салына. Башта мәчет салу эшен [[Бөек Ватан сугышы]] ветераны Маһиҗан Солтанов җитәкли. Аның улы Рафинад Солтанов (1951–2002) хатыны Җәүһәрия белән мәчет стенасын торгызалар. М. Солтанов авырып киткәч, мәчет төзү эше Зөфәр Сафиуллинга йөкләнә, аннан соң бөтен эш Госман ага Хәнапов өстенә төшә. [[1997 ел]]да мәчет стенасы калкып чыга, [[1998 ел]]да түбəсе ябыла. [[1999 ел]]да эчке җиһазлау эшләре башкарыла.
== Атамасы ==
[[1999 ел]]ның [[25 июнь|25 июнендәге]] [[Сарман районы]]нда 24нче булып ачылган мәчеткә авылдашлары Гаязетдин Сәлахетдин улы исемен биргән.  Ул – мәчет төзелешенең төп химаяче Рафаэль Сәлаховның әтисе. 

=== Авылның имам-хатыйплары ===
* Госман хәзрәт Хәнапов
* Фәйзерахман хәзрәт Габдрахманов (1928-2018)
* Фәнис хәзрәт Васиков (1951 елда туган) 
* Миргасим Шәрәфиев (1954 елда туган)

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* [[Сарман районы энциклопедиясе]] (төзүче [[Дамир Гарифуллин]]). 2нче китап. [[Яр Чаллы]]: «Яр Чаллы типографиясе» ААҖ, 2006, 247нче бит.
* ''Назыйм Мәхмүтов''. Карашай-Саклауның динле тормышы. [[Догалы өй (газета)|«Догалы өй»]] ([[Түбән Кама җәмигъ мәчете]] газетасы), 2021 ел, сентябрь, № 9 (94), 1нче, 4 нче битләр.

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:Сарман районы мәчетләре]]
[[Төркем:1999 елда төзелгән мәчетләр]]</text>
      <sha1>b5vbk0lkbp4vhkn62sth0spo6oav568</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жировка (Казан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>486212</id>
    <revision>
      <id>3528005</id>
      <parentid>3483171</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:54:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12393" xml:space="preserve">{{MyTatarstan2022}}
{{Ук}}
'''Жировка''' - элеккеге авыл, аннары [[Казан]] эчендә урнашкан торак пункт, ниһаять, 1950-нче елларда юкка чыккан.

== Территориаль урнашу ==
Жировка хәзерге [[Казан]]ның [[Казанның Идел буе районы|Идел буе районы]]  территориясендә, Кабан күленнән көнбатышҡа таба, нигездә хәзерге  [[Казан ҖЭҮ-1]] урынында урнашкан. бистәнең  көньяк (кече) өлеше  әлеге җылылык электр үзәге территориясеннән көньяк-көнчыгышта, сугыштан соңгы совет төзелешләренең зур булмаган участогында  урнашкан булган (хәзерге вакытта ике һәм биш катлы күпфатирлы йортлар, шулай ук [[Техника урамы (Казан)|Техника урамы]] буенча берничә офис бинасы бар).

== Исеме ==
Жировка исеме янәсе ''&quot;җирле халыкның  терлек тиресен майсызландыручы һөнәрчеләр, шулай ук'' ''тире һәм күн эшләнмәләрен әзерләү һәм ремонтлау белән шөгыльләнүчеләрне''&quot; күрсәтә&lt;ref&gt;{{Cite web|author=Кулагина С.|url=https://rt-online.ru/p-rubr-obsh-37896/|title=Девушки из Жировки|publisher=|date=2005-07-22}}&lt;/ref&gt; . Ләкин мондый аңлатма шикле тоела, чөнки Жировка исеме [[XIX гасыр]]ның икенче яртысыннан билгеле булган, ул әле авыл булган, һәм анда яшәүчеләр авыл хуҗалыгы белән шөгыльләнгәннәр.

== Халык ==
{{Халык саны.wd||Таблица}}

== Тарих ==
Жировка барлыкка килү вакыты турында төгәл мәгълүматлар сакланмаса да, картографик материалларны анализлау 1870нче елларның иң ихтимал чоры дип фаразларга мөмкинлек бирә. [[XIX гасыр]]ның икенче яртысында Жировка [[Казан]]ның көньяк чигенә, Поповка шәһәрчеге янында урнашкан. Шул сәбәпле аның барлыкка килүе шәһәр карталарында чагыла. Әйтик, А.А.Ильинның Казан планында  (1871), Жировка урынында буш урын билгеләнә&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.etomesto.ru/map-kazan_1871-ilyn/|title=План города Казани, 1871 г.}}&lt;/ref&gt;, соңрак инде шәһәрнең «Волга елгасы өлеше атласыннан» (1877) картасында  бу урында юл буйлап сузылган биналарның исемсез чылбыры күренә&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://retromap.ru/1418771_z15_55.762402,49.130022|title=Атлас части реки Волги. Лист 88}}&lt;/ref&gt; . И. В. Кванин тарафыннан әзерләнгән Казанның соңгырак планнарында да шул исемсез объектлар билгеләнгән (1879 &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://retromap.ru/1418793_55.762088,49.129593|title=План города Казани и окрестностей его, 1879 г.}}&lt;/ref&gt; һәм 1886 &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://retromap.ru/1418863_55.762088,49.129593|title=План города Казани и окрестностей его, 1886 г.}}&lt;/ref&gt; ).

Белешмә басмаларында Жировка беренче тапкыр И. А. Износков (1885) тарафыннан  &quot;Иске Поповка&quot; бистәсенә терәлеп торучы Воскресенское авылының бер өлеше буларак телгә алына&lt;ref&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt;.  Дөрес, ул авыл турында бүтән мәгълүмат бирми.

ХХ гасыр башында Жировка, үзенең төзелеше белән шәһәрнең терлек суя торган урынына&lt;ref&gt;План города Казани со слободами. Издание И. Н. Харитонова, 1912 г.''Старые карты России и зарубежья''.&lt;small&gt;Дата обращения: 13 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; якын килеп, зурайган, ул 1890 еллар башында Поповка бистәсеннән көнбатышка таба төзелгән.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://retromap.ru/14191211_55.761376,49.128144|title=План города Казани со слободами. Издание И. Н. Харитонова, 1912 г.}}&lt;/ref&gt; Элек терлек суя торган урында кирпеч заводы урнашкан булган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.etomesto.ru/map-kazan_1884-a/|title=План города Казани, составленный М. К. Крыловым согласно проекта, утверждённого в 1884 году}}&lt;/ref&gt; 

1918 елның 6 августында Жировка белән Татар зираты арасында полковник Йозеф Йиржи Швец җитәкчелегендә Чехословакия легионнары һәм [[Кызыл армия]] татар-мөселман частьлары белән, шулай ук бертуган Крестовниковлар заводының һәм Алафузовлар заводының эшче отрядлары белән сугыш бара. Бу — Казанны алу буенча Комуча Халык армиясе һәм Чехословакия корпусы операциясе кысаларында сугышларның берсе иде, аны большевиклар яклый. Бу сугышта катнашучыларның берсе танылган татар большевигы [[Мулланур Вахитов]] була.&lt;ref&gt;{{Китап|автор=Мухарямов М. К.|nodot=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; .

[[1920 ел]]га кадәр Жировка [[Казан губернасы]]ның [[Казан өязе]] Воскресенский авыл җәмгыяте составына керә. 1920 елда [[Татарстан АССР]]&lt;nowiki/&gt;ы төзелү белән Жировканың күрсәтелгән авыл җәмгыятенә һәм волостька каравы үзгәрешсез калды, әмма хәзер инде [[Арча кантоны]] составында була.

Дүрт ел үткәч, Жировка, башка шәһәр җирлекләре белән беррәттән, Татарстан АССРның Үзәк Башкарма комитеты һәм Халык Комиссарлары Советы карары нигезендә [[Казан]] составына кертелә.  Шул ук вакытта авыл хуҗалыгы белән шөгыльләнүен дәвам иткән Жировкада яшәүчеләрнең бер өлеше мөстәкыйль авыл җәмгыятенә берләшкән, аның артыннан [[Арча кантоны]]ның Воскресенский волость башкарма комитеты идарәсендә калган элеккеге җир кишәрлекләреннән файдалану хокукы сакланып калган&lt;ref&gt;{{Китап|автор=|nodot=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; . Жировка шәһәр бистәсенә әверелгәч, Забулачно-Плетеневский районының бер өлеше була, ул 1926-нчы елда Нижегородка районына үзгәртелә, 1931-нче елда — Сталин районына һәм 1956-нчы елда Казанның [[Идел буе районы]]на керә.

[[1929 ел]]га Жировка бистәсендә сигез урам булган — Күңелле (элеккеге Өченче), Чик, Юкәле, Май (элеккеге Дүртенче), Новобытная (элеккеге Икенче), Шәһәр яны, Середняцкая (элеккеге Беренче, яки Жировка) һәм Аек урамнары&lt;ref&gt;{{Китап|автор=[[Султанбеков, Булат Файзрахманович|Султанбеков Б. Ф.]]|isbn=5-94113-183-6}}&lt;/ref&gt; . Билгеле, бу исемнәрнең барысы да 1920-нче елларда барлыкка килгән.

1930-нчы елларда Сталин районының көньяк өлеше актив сәнәгать төзелеше мәйданына әверелә. Жировка авылы территориясендә, 1930 елның 5 маенда, Казан дәүләт район электр станциясе (хәзерге - [[Казан ҖЭҮ-1]] ) төзелеше башлана — беренче бишьеллык планның  төзелеше проектларының берсе (1928—1932). 1933 елның 17 гыйнварында аның беренче этабы эшли башлый &lt;ref&gt;{{Китап|автор=|nodot=|том=2|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; . Жировка территориясен алга таба үзләштерү соңрак әлеге җылылык электр үзәге куәтен киңәйтү процессында башкарыла.

1940 нчы еллар башына Жировканың күп өлеше юкка чыккан, ләкин аның көньяк очы, Новобытная урамы участогы белән  Кабан күленә якын, индустриализация басымына каршы тора &lt;ref&gt;{{Китап|автор=|isbn=}}&lt;/ref&gt; (авылның бу өлеше 1942 елгы немец аэрофотосъёкасында яхшы күренә  ). 1950-нче елларда, [[Техника урамы (Казан)|Техника урамын]] салганда Жировка кабат зыян күрә — аннан [[Казан ҖЭҮ-1]] территориясенә көньяк-көнчыгыш яктан якын зур булмаган участок кала. Дөрес, сугышка кадәрге барлык биналарны ул вакытта сүтеп бетергәннәр. Алар урынында, 1950— 1980 елларда берничә ике һәм биш катлы күпфатирлы йортлар, шулай ук офис биналары салынган. Ләкин тарихи Жировкага бу корылмаларның инде катнашы юк.

1980-нче елларда  [[Казан ҖЭҮ-1]] районында &quot;Жировка&quot; дип аталган [[Оештырылган җинаятьчел төркем|оешкан җинаятьчел төркем]]  турында  мәгълүматлар бар. . Ләкин, 1980-нче елларда Роберт Гараев төзегән Казан җинаятьчел төркемнәре исемлегендә мондый оешкан җинаятьчел төркем күренми &lt;ref&gt;{{Китап|автор=Гараев Р. Н.|nodot=|том=|isbn=978-5-6044959-5-7|ref=}}&lt;/ref&gt; .

== Шулай ук карагыз ==
* [[Воскресенское (Казань)]]
* [[Сәрдар Вәисов урамы (Казан)|Улица Сардара Ваисова]] (до 1936 года называлась ''Жировкой'').

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

== Чыганаклар ==

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}

[[Төркем:Википедия:Викимәгълүматтан чыганак булган мәкаләләр]]
[[Төркем:Казан бистәләре]]
[[Төркем:Юкка чыккан торак пунктлар]]</text>
      <sha1>3cltl2816qsj6g89951diuh5y3w25v2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3528006</id>
      <parentid>3528005</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:54:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Шулай ук карагыз */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12391" xml:space="preserve">{{MyTatarstan2022}}
{{Ук}}
'''Жировка''' - элеккеге авыл, аннары [[Казан]] эчендә урнашкан торак пункт, ниһаять, 1950-нче елларда юкка чыккан.

== Территориаль урнашу ==
Жировка хәзерге [[Казан]]ның [[Казанның Идел буе районы|Идел буе районы]]  территориясендә, Кабан күленнән көнбатышҡа таба, нигездә хәзерге  [[Казан ҖЭҮ-1]] урынында урнашкан. бистәнең  көньяк (кече) өлеше  әлеге җылылык электр үзәге территориясеннән көньяк-көнчыгышта, сугыштан соңгы совет төзелешләренең зур булмаган участогында  урнашкан булган (хәзерге вакытта ике һәм биш катлы күпфатирлы йортлар, шулай ук [[Техника урамы (Казан)|Техника урамы]] буенча берничә офис бинасы бар).

== Исеме ==
Жировка исеме янәсе ''&quot;җирле халыкның  терлек тиресен майсызландыручы һөнәрчеләр, шулай ук'' ''тире һәм күн эшләнмәләрен әзерләү һәм ремонтлау белән шөгыльләнүчеләрне''&quot; күрсәтә&lt;ref&gt;{{Cite web|author=Кулагина С.|url=https://rt-online.ru/p-rubr-obsh-37896/|title=Девушки из Жировки|publisher=|date=2005-07-22}}&lt;/ref&gt; . Ләкин мондый аңлатма шикле тоела, чөнки Жировка исеме [[XIX гасыр]]ның икенче яртысыннан билгеле булган, ул әле авыл булган, һәм анда яшәүчеләр авыл хуҗалыгы белән шөгыльләнгәннәр.

== Халык ==
{{Халык саны.wd||Таблица}}

== Тарих ==
Жировка барлыкка килү вакыты турында төгәл мәгълүматлар сакланмаса да, картографик материалларны анализлау 1870нче елларның иң ихтимал чоры дип фаразларга мөмкинлек бирә. [[XIX гасыр]]ның икенче яртысында Жировка [[Казан]]ның көньяк чигенә, Поповка шәһәрчеге янында урнашкан. Шул сәбәпле аның барлыкка килүе шәһәр карталарында чагыла. Әйтик, А.А.Ильинның Казан планында  (1871), Жировка урынында буш урын билгеләнә&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.etomesto.ru/map-kazan_1871-ilyn/|title=План города Казани, 1871 г.}}&lt;/ref&gt;, соңрак инде шәһәрнең «Волга елгасы өлеше атласыннан» (1877) картасында  бу урында юл буйлап сузылган биналарның исемсез чылбыры күренә&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://retromap.ru/1418771_z15_55.762402,49.130022|title=Атлас части реки Волги. Лист 88}}&lt;/ref&gt; . И. В. Кванин тарафыннан әзерләнгән Казанның соңгырак планнарында да шул исемсез объектлар билгеләнгән (1879 &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://retromap.ru/1418793_55.762088,49.129593|title=План города Казани и окрестностей его, 1879 г.}}&lt;/ref&gt; һәм 1886 &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://retromap.ru/1418863_55.762088,49.129593|title=План города Казани и окрестностей его, 1886 г.}}&lt;/ref&gt; ).

Белешмә басмаларында Жировка беренче тапкыр И. А. Износков (1885) тарафыннан  &quot;Иске Поповка&quot; бистәсенә терәлеп торучы Воскресенское авылының бер өлеше буларак телгә алына&lt;ref&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt;.  Дөрес, ул авыл турында бүтән мәгълүмат бирми.

ХХ гасыр башында Жировка, үзенең төзелеше белән шәһәрнең терлек суя торган урынына&lt;ref&gt;План города Казани со слободами. Издание И. Н. Харитонова, 1912 г.''Старые карты России и зарубежья''.&lt;small&gt;Дата обращения: 13 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; якын килеп, зурайган, ул 1890 еллар башында Поповка бистәсеннән көнбатышка таба төзелгән.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://retromap.ru/14191211_55.761376,49.128144|title=План города Казани со слободами. Издание И. Н. Харитонова, 1912 г.}}&lt;/ref&gt; Элек терлек суя торган урында кирпеч заводы урнашкан булган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.etomesto.ru/map-kazan_1884-a/|title=План города Казани, составленный М. К. Крыловым согласно проекта, утверждённого в 1884 году}}&lt;/ref&gt; 

1918 елның 6 августында Жировка белән Татар зираты арасында полковник Йозеф Йиржи Швец җитәкчелегендә Чехословакия легионнары һәм [[Кызыл армия]] татар-мөселман частьлары белән, шулай ук бертуган Крестовниковлар заводының һәм Алафузовлар заводының эшче отрядлары белән сугыш бара. Бу — Казанны алу буенча Комуча Халык армиясе һәм Чехословакия корпусы операциясе кысаларында сугышларның берсе иде, аны большевиклар яклый. Бу сугышта катнашучыларның берсе танылган татар большевигы [[Мулланур Вахитов]] була.&lt;ref&gt;{{Китап|автор=Мухарямов М. К.|nodot=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; .

[[1920 ел]]га кадәр Жировка [[Казан губернасы]]ның [[Казан өязе]] Воскресенский авыл җәмгыяте составына керә. 1920 елда [[Татарстан АССР]]&lt;nowiki/&gt;ы төзелү белән Жировканың күрсәтелгән авыл җәмгыятенә һәм волостька каравы үзгәрешсез калды, әмма хәзер инде [[Арча кантоны]] составында була.

Дүрт ел үткәч, Жировка, башка шәһәр җирлекләре белән беррәттән, Татарстан АССРның Үзәк Башкарма комитеты һәм Халык Комиссарлары Советы карары нигезендә [[Казан]] составына кертелә.  Шул ук вакытта авыл хуҗалыгы белән шөгыльләнүен дәвам иткән Жировкада яшәүчеләрнең бер өлеше мөстәкыйль авыл җәмгыятенә берләшкән, аның артыннан [[Арча кантоны]]ның Воскресенский волость башкарма комитеты идарәсендә калган элеккеге җир кишәрлекләреннән файдалану хокукы сакланып калган&lt;ref&gt;{{Китап|автор=|nodot=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; . Жировка шәһәр бистәсенә әверелгәч, Забулачно-Плетеневский районының бер өлеше була, ул 1926-нчы елда Нижегородка районына үзгәртелә, 1931-нче елда — Сталин районына һәм 1956-нчы елда Казанның [[Идел буе районы]]на керә.

[[1929 ел]]га Жировка бистәсендә сигез урам булган — Күңелле (элеккеге Өченче), Чик, Юкәле, Май (элеккеге Дүртенче), Новобытная (элеккеге Икенче), Шәһәр яны, Середняцкая (элеккеге Беренче, яки Жировка) һәм Аек урамнары&lt;ref&gt;{{Китап|автор=[[Султанбеков, Булат Файзрахманович|Султанбеков Б. Ф.]]|isbn=5-94113-183-6}}&lt;/ref&gt; . Билгеле, бу исемнәрнең барысы да 1920-нче елларда барлыкка килгән.

1930-нчы елларда Сталин районының көньяк өлеше актив сәнәгать төзелеше мәйданына әверелә. Жировка авылы территориясендә, 1930 елның 5 маенда, Казан дәүләт район электр станциясе (хәзерге - [[Казан ҖЭҮ-1]] ) төзелеше башлана — беренче бишьеллык планның  төзелеше проектларының берсе (1928—1932). 1933 елның 17 гыйнварында аның беренче этабы эшли башлый &lt;ref&gt;{{Китап|автор=|nodot=|том=2|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; . Жировка территориясен алга таба үзләштерү соңрак әлеге җылылык электр үзәге куәтен киңәйтү процессында башкарыла.

1940 нчы еллар башына Жировканың күп өлеше юкка чыккан, ләкин аның көньяк очы, Новобытная урамы участогы белән  Кабан күленә якын, индустриализация басымына каршы тора &lt;ref&gt;{{Китап|автор=|isbn=}}&lt;/ref&gt; (авылның бу өлеше 1942 елгы немец аэрофотосъёкасында яхшы күренә  ). 1950-нче елларда, [[Техника урамы (Казан)|Техника урамын]] салганда Жировка кабат зыян күрә — аннан [[Казан ҖЭҮ-1]] территориясенә көньяк-көнчыгыш яктан якын зур булмаган участок кала. Дөрес, сугышка кадәрге барлык биналарны ул вакытта сүтеп бетергәннәр. Алар урынында, 1950— 1980 елларда берничә ике һәм биш катлы күпфатирлы йортлар, шулай ук офис биналары салынган. Ләкин тарихи Жировкага бу корылмаларның инде катнашы юк.

1980-нче елларда  [[Казан ҖЭҮ-1]] районында &quot;Жировка&quot; дип аталган [[Оештырылган җинаятьчел төркем|оешкан җинаятьчел төркем]]  турында  мәгълүматлар бар. . Ләкин, 1980-нче елларда Роберт Гараев төзегән Казан җинаятьчел төркемнәре исемлегендә мондый оешкан җинаятьчел төркем күренми &lt;ref&gt;{{Китап|автор=Гараев Р. Н.|nodot=|том=|isbn=978-5-6044959-5-7|ref=}}&lt;/ref&gt; .

== Шулай ук карагыз ==
* [[Воскресенское (Казан)]]
* [[Сәрдар Вәисов урамы (Казан)|Улица Сардара Ваисова]] (до 1936 года называлась ''Жировкой'').

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

== Чыганаклар ==

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}

[[Төркем:Википедия:Викимәгълүматтан чыганак булган мәкаләләр]]
[[Төркем:Казан бистәләре]]
[[Төркем:Юкка чыккан торак пунктлар]]</text>
      <sha1>a3cy6la1a58cmzat2uy0avxk57ycfxw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Воскресенское (Казан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>486340</id>
    <revision>
      <id>3528003</id>
      <parentid>3438726</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:52:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54389" xml:space="preserve">{{MyTatarstan2022}}
{{Ук}}
{{мәгънәләр|Воскресенское}}
'''Воскресенское''' ({{Lang-tt|Воскресенски, Васкрисински&lt;ref&gt;https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/72/166%3D1926.03%3D%D0%9E%D0%B1_%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B8_%D0%B2_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8_%D0%BF%D0%BE_%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D1%81%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B5%3D%28%D0%94%D0%B5%D0%BB%D0%BE_5%29.JPG&lt;/ref&gt;}} ) - элеккеге авыл, хәзер — [[Казан]] составында аз катлы төзелешле бистә  (торак массив).

== Территориаль урнашу, чикләр ==
Воскресенское бистәсе Казанның [[Идел буе районы]] территориясендә, Урта Кабан күленең көнбатыш ярында, [[Ишкәкле спорт төрләре үзәге]] каршында урнашкан.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/geo/zhiloy_massiv_voskresenskoye/53201503/?ll=49.139052%2C55.751130&amp;z=15.46|title=Жилой массив Воскресенское на карте Казани}}&lt;/ref&gt;. Воскресенское авылының төньяк чиге бистә читеннән  [[Кабан күле]] белән Техника урамы арасындагы 100 метрлы җир буйлап уза.  Поселокның көнбатыш чиге башта Техника урамы буйлап бара, аннары сынык сызык белән аз катлы поселок төзелеше һәм җитештерү билгеләнешендәге территорияләр арасында уза, аларның бер өлешен 1 нче Тегү фабрикасы һәм Казан электротехника заводы (КЭТЗ) били. Воскресенское авылының көньяк чиге Аркылы-Күпер һәм Авангард урамнары буйлап Урта Кабан күле ярына чыгып, күп катлы йортлар буйлап уза.

Хәзерге вакытта Воскресенское бистәсе территориясе  [[Казан ҖЭҮ-1]] территориясеннән килүче һәм Урта Кабан күленә коючы  агым  белән үзара бүленгән  ике өлештән тора. Бу агым суны читкә җибәрә торған канал булып тора, элек аңа җылылык электр үзәге эшләп чыгара торган  артык җылы су агызыла иде.&lt;ref&gt;{{Китап|автор=Клочков А.|том=|isbn=978-5-91838-107-6|тираж=1000|ref=}}&lt;/ref&gt; .

Каналның төньякка таба  Воскресенское авылы барлыкка килгән бистәнең тарихи өлеше урнашкан.

== Исем ==
Бистә XVII гасырдан бирле ''Воскресенское'' исеме астында билгеле, ул вакытта авыл статусы булган. Аның исеме биредә урнашкан чиркәү исеменнән килеп чыга.

== Халык ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Воскресенское авылының халык динамикасы
! Ел
! Гомүми саны
! Ирләр
! Хатын-кызлар
|-
| 1859 &lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=14|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|293}}
|{{Center|136}}
|{{Center|157}}
|-
| 1885 &lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|314}}
|{{Center|145}}
|{{Center|169}}
|-
| 1897 &lt;ref&gt;{{Китап|автор=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|354}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1904 &lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot;&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|369}}
|{{Center|180}}
|{{Center|189}}
|-
| 1907 &lt;ref&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|418}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1927 &lt;ref name=&quot;автоссылка4&quot;&gt;{{Китап|автор=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|190}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|}
Тарихи яктан, Воскресенское - Россия авылы.

== Административ-территориаль бәйләнеш ==
1860 нчы елларның икенче яртысында [[Казан губернасы]] [[Казан өязе]] составында [[Воскресенски вулысы]] оеша, аның үзәге 1920 елга кадәр Воскресенское авылы була.

[[1920-нче ел]]да [[Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасы|Татар АССР]] барлыкка килү белән, округлар юкка чыгарыла  һәм кантоннар белән алыштырыла, алар [[вулыс]]ларга бүленә. Воскресенски вуылысы сакланып кала, ләкин хәзер ул [[Арча кантоны]]на керә. Шул ук вакытта, Воскресенское авылы рәсми рәвештә вулыс үзәге булып санала, ә Воскресенски Вулыс Башкарма Комитеты 1927 елга кадәр [[Казан]]да, Георгиевская урамы, 61нче бинада урнаша&lt;ref&gt;Государственный архив Республики Татарстан, ф. Р-1911, оп. 1, д. 17, л. 122.&lt;/ref&gt; .

[[1927 ел]]да районлаштыру процессы кысаларында [[Арча кантоны]]ннан көньяк-көнбатыш өлеш бүлеп бирелгән, аның территориясендә Казан үзәге белән [[Казан районы]] төзелгән&lt;ref&gt;Казань в состав Казанского района не входила.&lt;/ref&gt; . Бу район составына [[Татарстан АССР]] башкаласы тирәсендәге шәһәр яны территорияләре, шул исәптән Воскресенское авылы керә, ул бу чорда ул Воскресенский авыл советы үзәге булып тора (Воскресенское  авылыннан тыш, авыл советы составына шулай ук Поповка авылы, Эшче бистәсе һәм Калинин бистәсе керә&lt;ref name=&quot;автоссылка4&quot;&gt;{{Китап|автор=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; ).

1930 нчы елларның беренче яртысында Воскресенское авылы Казан чигенә керә, ул Сталин районы составында шәһәр бистәсе була &lt;ref&gt;{{Китап|автор=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; (бу авыл әле Казаннан читтә&lt;ref&gt;План Казани.&lt;small&gt;Составлен Земельным отделением и Попланировочным бюро подотдела благоустройства Казанского гор. отдела коммунального хозяйства в 1930 году. Исполнен по материалам съёмки города в 1910—1912 годах Межевым институтом с последующими изменениями и дополнениями.&lt;/small&gt;''Старые карты России и зарубежья''&lt;small&gt;.&lt;/small&gt;&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 7 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; урнашкан 1930 ел  һәм 1935 ел арасында, шәһәр территориясенең бер өлеше булган чорда була&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.etomesto.ru/map-kazan_kazanskiy-rayon-1935/|title=Татарская АССР. Казанский район. Масштаб 1:200 000|subtitle=Карта составлена по данным на 1 января 1935 года. Издание Госплана АТССР|website=ЭтоМесто.ru|access-date=2021-11-07}}&lt;/ref&gt;; Воскресенскоене шәһәр чигенә кертүнең ихтимал датасы - 1931 ел, ул вакытта Түбән Новгород районы Сталин дип үзгәртелә).

[[1942 ел]]ның 1 апрелендә Сталин һәм Молотов районнары территорияләренең бер өлешендә Свердлов районы төзелә. Воскресенское бистәсе аның составына кертелә һәм [[1956 ел]]ның декабрендә аны бетергәнчегә кадәр Свердлов районында була&lt;ref&gt;{{Китап|автор=|nodot=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; .

1956 елның 7 декабрендә Свердлов районы Сталин районына кушыла, аннан зурайтылган төбәк яңа исем ала - [[Казанның Идел буе районы|Идел буе районы]] . Воскресенское авылы бу районның бер өлеше була һәм шуннан бирле аның региональ бәйләнешен үзгәртми.

== Тарих ==

=== Революциягә кадәрге чор (1917 елга кадәр) ===
Воскресенское исеме астында авыл беренче тапкыр 1647—1656 елларда Казан өязенең исәп кенәгәсендә сарай авылы кебек (беренче чыганакта —  7156 елда) «шәһәр янында, ә элек Урта Кабанда Выползово авылы» буларак телгә алына&lt;ref&gt;{{книга|автор=|издательство=Институт Российской истории РАН|тираж=|isbn=|серия=|страниц=541|столбцы=|страницы=|том=|год=2001|место=Москва|часть=|издание=|ответственный=|викитека=|ссылка=https://xn--80ad7bbk5c.xn--p1ai/ru/content/piscovaya-kniga-kazanskogo-uezda-1647-1656-godov|язык=|оригинал=|заглавие=Писцовая книга Казанского уезда 1647—1656 годов : Публикация текста|ссылка часть=|ref=}}&lt;/ref&gt;.

Шул ук чыганакта әлеге торак пунктның элеккеге яшәеш датасы — 1601 ел (беренче чыганакта —  7109 ел), әмма Выползово авылы буларак түгел, ә соңгы исеме астында (Воскресенское авылы) искә алына: &quot; һәм ''печән болыннарыннан, Воскресенское авылы крестьяннарының  патшага үтенече буенча... Воскресенское авылына  печән сабарга  ундүрт дисәтинә җир бүленгән'' &quot; &lt;ref name=&quot;автоссылка5&quot;&gt;{{Китап|автор=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; .

Выпользово авылындагы хуҗалыклар саны турында беренче мәгълүмат XVII гасыр башына туры килә: “ ''1616 елда авылда 9 крестьян йорты һәм бер бобыль йорты булган. Крестьяннар Царицыно авылында дәүләт сөрүлекләрен сөргәннәр. Ялгызлар дәүләт казнасына илле тиен тләгәнннәр.'' ” &lt;ref&gt;''Султанов Р. И.''&amp;nbsp;Историческая география Казани (город и его предместья в XVI—XVII веках).&amp;nbsp;— Казань: Магариф, 2004.&amp;nbsp;— С.&amp;nbsp;207.&amp;nbsp;— 271&amp;nbsp;с.— 3000 экз.— &lt;nowiki&gt;ISBN 5-7761-1377-6&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt; .

&lt;blockquote&gt;&lt;/blockquote&gt;1797 елга кадәр Воскресенское авылы халкы сарай крестьяннары булган, ә аннары 1866 елга кадәр — крестьяннар. 1859 елда авылда 41  хуҗалык исәпләнә&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=14|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt;, 1885 елда — 54  хуҗалык&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt;, 1904 елда — 69  хуҗалык&lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot;&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; .

Беренче чиркәү Воскресенскида инде XVII гасырда, аның исеме һәм авыл статусы расланган вакытта барлыкка килгәндер.  Һәрхәлдә, [[XVIII гасыр]] картографик материаллары (1729&lt;ref&gt;Французская карта окрестностей Казани 1729 г..''ЭтоМесто.ru''.&lt;small&gt;Дата обращения: 8 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; һәм 1785&lt;ref&gt;Карта Казанского уезда Казанского наместничества 1785 г..''ЭтоМесто.ru''.&lt;small&gt;Дата обращения: 8 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; еллар)  бу авылда гыйбадәтханәнең булуын күрсәтәләр &lt;ref&gt;На этих картах населённые пункты с православными храмами (сёла) обозначены красным кружком с крестом над ним.&lt;/ref&gt;, ләкин бу турыда мәгълүмат сакланмаган.  Хәер, [[Илиодор Износков|И. А. Износков]] соңрак (1885) билгеләп үткәнчә, Воскресенский халкының мәхәллә бәйрәме  &quot;''көмешсез Косма һәм Дамиан көне'' &quot; булуын, ә  &quot;''авылдагы иске агач чиркәү  бу изгеләр хөрмәтенә төзелгәнен&quot;'' билгели .
[[Файл:Церковь_в_селе_Воскресенском_(Казанская_губерния,_Казанский_уезд)_в_ХIХ_веке_(до_перестройки_в_1893_году).png|уңда|мини|250x250пкс| Воскресенское авылында чиркәү 1893 елда үзгәртеп коруга кадәр]]
1797 елда Воскресенскида яңа агач мәхәллә чиркәве төзелә, аны 1893 елда мәхәллә кешеләре акчасына үзгәртеп төзиләр; чиркәүнең ике тәхете бар иде: &quot; ''төп, салкыны, Мәсихнең Терелү Чиркәвен яңарту хөрмәтенә, җылы корылма Изге Николай Чудотворец хөрмәтенә була''&quot; &lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot;&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; .1904 елга аның мәхәлләсе 1571 кеше тәшкил иткән (шул исәптән 75 риясыз) — Воскресенское, шулай ук Күкушкино, Олы Отары, Кече Отары һәм Победилово авылларында яшәүчеләр.&lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot; /&gt; .

[[ХХ гасыр]] башында чиркәүнең агач бинасы тузган хәлгә килә, шуңа күрә [[1909 ел]]ның 4 июлендә Воскресенскоеда таш чиркәү салына. Чиркәүнең нигез ташы йоласын [[Казан епархиясе]]нең икенче викарие, епископ Чебоксарский  Михаил башкара. Аңа [[Казан руханилар академиясе]] профессоры, митрофор протоиерей Евфимий Малов, күрше җирлекләрдән җирле дин әһелләре һәм руханилар ярдәм итә&lt;ref&gt;Храм Воскресения Словущего в селе Воскресенское.''Православие в Татарстане. Информационно-просветительский сайт Татарстанской митрополии''.&lt;small&gt;Дата обращения: 8 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Совет чорында таш чиркәү ябыла һәм күп еллар башка максатта кулланыла; бүгенге көнгә  стеналар гына исән калган. Күрше җир участогында урнашкан элеккеге агач чиркәү бинасына килгәндә, ул 1961 елда сүтелгән &lt;ref&gt;{{Китап|isbn=5-93962-114-7}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Гранковский В.''Воскресенское. Церковь Воскресения Словущего (старая).''Соборы.ру: Народный каталог православной архитектуры''(26 декабря 2014).&lt;small&gt;Дата обращения: 14 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

1842—1872 елларда 1842-1872 елларда Воскресенскоеда  авыл училищесы була, 1866 елга кадәр ул «приказный» (аерым ведомство хисабына булган), ә аннары земство училищесы статусын ала; 1861 елда анда 20 укучыга кадәр булган, аларны укыту белән Казан руханилары Тихомиров һәм  крестьян Семёнов шөгыльләнгән. . 1873 елда авыл авыл мәктәбе Воскресенскоедан Кукушкино авылына күчерелә, ләкин 1884 елда җирле рухани Дмитриевский авылда мәхәллә мәктәбе ача &lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot; /&gt; . ХХ гасыр башында анда 17 малай һәм 9 кыз белем ала. 

[[XIX гасыр]] уртасында Воскресенское авылы [[Казан]]нан 3 чакрым ераклыкта урнашкан булган&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=14|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt;.  Шәһәр белән аны ачар пычрак юл тоташтыра. Казаннан ул көньяк юнәлештә Урта (Ерак) [[Кабан күле]] буйлап бара, ләкин яр буйлап түгел, ә аннан шактый гына ераклыкта, Жировка авылы аша, аннары Воскресенское авылы аша һәм алга таба Борисково авылы ягына таба бара.

Воскресенскидан төньяктарак урнашкан [[Жировка (Казан)|Жировка]] авылы әлеге авылның бер өлеше булып санала. Шуңа күрә анда яшәүчеләр Воскресенское авыл җәмгыятенә кергәннәр. 1885 елга булган мәгълүматларга караганда, аның мәйданы 537,5 дисәтинә булган җир кишәрлеге «Воскресенск авылы» дачаларында булган.&quot; &lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; . Игенчелектән тыш, Воскресенскоеда яшәүчеләрнең күбесе йөк йөртү белән шөгыльләнгән, ә кайберләре - сәүдә һәм һөнәрчелек белән шөгыльләнгән. Авылның үзендә 3 кибет, бер тимерчелек һәм бер эчү йорты булган.&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot; /&gt; .

1870 нче еллар ахырында Түбән һәм Урта (Ерак) Кабан күлләре буйлап  Воскресенское авылында пароходлар йөри башлау белән көньякка таба  яр буйлап  җәйге дачалар күренә башлый.

Тарихчы [[Николай Загоскин]] XIX гасыр азагында бу өлкәне болай сурәтли:&lt;blockquote&gt;“ ''Воскресенское авылы-Казаннан өч чакрым ераклыкта урнашкан Казанның тауасты дача урыннарының берсе.'' ''Авыл читендә, күл ярын ясап торган матур йәш урманнар арасында, җиңел мавритан  стилендә төзелгән җирле мөселман коммерция дөньясының төп вәкилләре Апанаев, Бурнаев һәм Сайдашев әфәнделәрнең нәфис дачалары тезелгән.''  ''Воскресенский авылыннан башлап, дачалар күлнең уң ягында аның ахырына кадәр сузылалар''.  ''Монда, эзлекле тәртиптә, Андреевский дачалары (элеккеге'' ''Унжениннар), Смирнов (элеккеге'' ''Попов) һәм Серебренниковларның дачалары  сузыла''&quot;  .&lt;/blockquote&gt;Шунда ук аерым ведомство карамагындагы шәһәр читендәге Воскресенская дачасы да булган, аның территориясендә салам тамырын эшкәртү заводы һәм «кирпеч сарай» (кирпеч җитештерү) урнашкан. [[XX гасыр]] башына Воскресенскидан көньяктарак урнашкан урта (ерак) Кабанның көнбатыш яры диярлек дача ял итү һәм күңел ачу зонасына әверелә, әмма юл начар булу сәбәпле, Казан белән элемтә нигездә су юлы аша башкарыла.&lt;blockquote&gt;“''Шәхси дачалардан тыш, биредә тамашачылар өчен уңайлы урыннар да бар иде. Свешников һәм Тарасов тарафыннан 1895 елда ачылган атаклы &quot;Аркадия&quot; Андреевский дачасында була, ресторан, музыка һәм башка күңел ачулардан гыйбарәт була. Аннары Серебрянников дачасында (Серебренников) &quot;Иблис почмагы&quot; урнашкан. 1870-нче еллар ахырында анда ресторан, кумыс хастаханәсе һәм &quot;җәмәгать җыелышлары һәм күңел ачу өчен башка урыннар&quot; барлыкка килә. Бу урын  Иблис почмагы ярлары җимерелә башлаганга һәм бөтен күңел ачу инфраструктурасы су астында батканга кадәр 1920—1930 елларга кадәр популяр булган''&lt;ref&gt;{{Мәкалә|автор=|ссылка=|язык=|год=2021|том=|страницы=18—19}}&lt;/ref&gt; .&lt;/blockquote&gt;Воскресенскоеның үзендә җәен Казанның бай булмаган халкына тапшырыла торган дачалар барлыкка килә.  Бу үзенчәлек совет хакимиятенең беренче елларында саклана. Мәсәлән, 1926 елда Казан буенча юл күрсәткече белешмәсендә билгеләп үтелә:&lt;blockquote&gt;“ ''Урта Кабанның сул ярында Воскресенское авылы урнашкан, ул шәһәр белән Жировка авылы ярдәмендә тоташа.Дача һәм азык-төлеккә бәяләр арзанлы булгач, монда хезмәт хакы аз булган хезмәткәрләр яши.'' ''Шәһәр белән элемтә Кабан күле буенча көймәләрдә башкарыла''&quot; &lt;ref&gt;{{Китап|автор=|nodot=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; .&lt;/blockquote&gt;

=== Совет чоры (1917—1991) ===
1924 елга кадәр Воскресенское авылының җир биләмәләреннән файдалану территориясенең төньяк чиге Казанның шәһәр чиге  участогы буйлап 850 метрга якын — Урта Кабан күленең көнбатыш ярыннан һәм [[Яңа бистә зираты (Казан)|&quot;Мөхәммәдия зиратына&quot;]] кадәр уза. 1924 елның 9 ноябрендә Үзәк Башкарма комитет һәм Татарстан АССР Халык Комиссарлары Советы карары кабул ителә, аның нигезендә шәһәр читендәге [[Жировка (Казан)|Жировка]]  авылы Казан составына кертелә. Ләкин анда яшәүчеләрнең кайберләре авыл хуҗалыгы белән шөгыльләнүләрен дәвам иткәнгә, алар мөстәкыйль авыл җәмгыяте булдыралар, алар җир кишәрлекләрен куллану хокукын саклап калалар, шул ук вакытта бу җирләр  Воскресенский волосте башкарма комитеты идарәсе астында кала&lt;ref&gt;{{Китап|автор=|nodot=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; .

Беренче совет бишьеллыгы Воскресенское авылы яшәү рәвешенә һәм аның тирә-юнендәге ландшафтына үзгәрешләр кертә. Урта Кабан күле ярында, Казанның Поповка бистәсе  һәм элеккеге [[Жировка (Казан)|Жировка]] авылы территориясендә, 1930 елның 5 маенда Казан [[Казан ҖЭҮ-1|дәүләт район электр станциясе (Казан ҖЭҮ-1]] ) — беренче бишьеллык планның төзелеше проектларының берсе (1928—1932) башлана. 1933 елның 17 гыйнварында аның 20 тыс. [[:ru:Киловатт-час|кВт⋅]]&lt;nowiki/&gt;ч күәтле беренче этабы эшли башлый, бу [[Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасы|Татар АССРның]] энергия базасын өч тапкыр арттырырга мөмкинлек бирә&lt;ref&gt;{{Китап|автор=|nodot=|том=2|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; .

1932 елда якынча Казан ГРЭСыннан көньяктарак, Воскресенское авылының җирдән файдалану территориясендә синтетик каучук заводы - Ярославль (СК-1), Воронеж (СК-2) һәм Ефремов (СК-3) соң СССРда дүртенче синтетик каучук заводы төзелеше башлый . Ул зур кыенлыклар белән дәвам итә: завод төзелешенә бүлеп бирелгән  20 миллион сум акча урынына 1 миллион сум бүлеп бирелә, нәтиҗәдә 1933 елның февралендә төзелеш эшләренең темплары акрыная. Ләкин ВКП(б) [[Татарстан өлкә комитеты]] һәм төзелеш начальнигы Ф. В. Егоровның [[Серго Орджоникидзе]] белән очрашуга ирешкән тырышлыгы нәтиҗәсендә финанслауның элекке күләмен торгызуга һәм төзелеш эшләре темпларын арттыруга ирешелә. Нәтиҗәдә, 1934 елда төп технологик цехлар төзелеше тәмамланды, ә 1936 елда СК-4 заводының&lt;ref&gt;История Казани.&amp;nbsp;— Казань: Татарское книжное издательство, 1991.&amp;nbsp;— Т.&amp;nbsp;2.&amp;nbsp;— С.&amp;nbsp;150—151.&amp;nbsp;— 382&amp;nbsp;с.&lt;/ref&gt; беренче чираты файдалануга тапшырыла (рәсми исеме 1935 елдан - С. М. Киров исемендәге Казан синтетик каучук заводы).

СК-4 заводыннан ерак түгел, якынча ярты чакрым чамасы Воскресенскоедан көньяк-көнбатышка таба, 1938 елда Казан ясалма күн заводы («Искож») - әлеге торак пункт тирәсендә беренче бишьеллык елларда төзелгән өченче сәнәгать предприятиесе эшли башлый&lt;ref&gt;''Агеева Л.''&amp;nbsp;Лев Ластин отдал заводу ИСКОЖ 29 лет своей жизни.&amp;nbsp;''Казанские истории''&amp;nbsp;(15&amp;nbsp;января 2021).&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 9 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

Әлеге өч предприятие барлыкка килү нәтиҗәсендә, 1930 елларда көнбатышка таба Урта Кабан күленнән Көнбатышка Таба Көньяк сәнәгать зонасы — Казанда иң эре предприятиеләрнең берсе барлыкка килә. 1930 елларның беренче яртысында бу территория Воскресенское авылы, шулай ук аның янәшәсендәге башка торак пунктлар белән бергә (көнбатышка таба — Поповка авылы, Көньяк — Калинин поселогы һәм Борисково авылы), шәһәрнең Сталин районы чикләрендә булып, Казан составына кертелә.. Воскресенское шәһәр яны ял итү урыны буларак, элеккеге җәлеп итүчәнлеген югалтып, шәһәр бистәсенә әверелә.

[[Бөек Ватан сугышы]] елларында (1941—1945) Казан ГРЭСы, СК-4 һәм «Искож» заводлары, шулай ук алар янында һәм Воскресенскоедан якын барлыкка килгән резина- техник эшләнмәләр заводы (РТИ), мөһим оборона әһәмиятенә ия була, немец авиаразведкалары нәтиҗәләре буенча (1942 елның июлендә һәм 1943 елның августында) һава бомбардировкалары өчен потенциаль объектлар буларак бүлеп билгеләнә.&lt;ref&gt;1942. Немецкая аэрофотосъёмка СССР.&amp;nbsp;''Старые карты России и зарубежья''.&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 9 ноября 2021&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Брайловская С.''&amp;nbsp;Шпионы по приглашению.&amp;nbsp;&lt;small&gt;Фашисты знали, где в Казани находятся стратегические объекты и что производится в цехах.&lt;/small&gt;&amp;nbsp;''Российская газета — Волга-Урал''&amp;nbsp;(18&amp;nbsp;апреля 2013)&lt;small&gt;.&lt;/small&gt;&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 9 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; . Ләкин фронттан ерак булганлыктан, [[Казан]] дошманның һава һөҗүмнәреннән кача ала.

Сугыш тәмамлангач, Воскресенский тирәсендә Көньяк сәнәгать зонасы үсеше дәвам итә. 1940—1960 нчы елларның икенче яртысында биредә тагын берничә предприятие барлыкка килә, шул исәптән &quot;Теплоконтроль&quot; заводы (Воскресенскоедан 600 метр көньяктарак) 1947 елда төзелә башлаган., аның төзелеше 1947 елда башлана&lt;ref&gt;{{Китап|автор=Клочков А.|том=|isbn=978-5-91838-107-6|ref=}}&lt;/ref&gt;, һәм беренче чираты 1952 елның 13 октябрендә файдалануга тапшырыла&lt;ref&gt;{{Китап|автор=|nodot=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; . 1950-нче елларда РТИ заводы (хәзерге &quot;КВАРТ&quot;) зур предприятиягә әйләнә&lt;ref&gt;История предприятия.&amp;nbsp;''АО «КВАРТ»: официальный сайт''.&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 10 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.
[[Файл:Казань._Посёлок_Воскресенкое_и_его_окрестности_на_снимке_с_американского_спутника_(7_июня_1966).png|уңда|мини|250x250пкс| Воскресенское авылы һәм аның әйләнә-тирәсе Америка иярчененнән сурәттә ( ''7 июнь, 1966'' )]]
Авыл үзе дә үсеш ала, аның территориясе 1960-нчы еллар уртасында сизелерлек арта. Үсеш гражданнарга бер катлы шәхси төзелеш өчен җир кишәрлекләре бирү хисабына бара — сугыштан соңгы елларда шундый ысул белән торак кризисының кискенлеген киметергә тырышалар. Ләкин төзелеш Воскресенскоеның тарихи өлешендә түгел, ә аның көньягында, [[Казан ҖЭҮ-1]] аша килүче  каналның икенче ягында алып барыла.  Биредә поселок йортлары Техника һәм Модель урамнары барлыкка китергән бөтен кварталны диярлек биләп алган. Ләкин соңрак бу торак төзелешенең бер өлешен бетерәләр, ә территория җитештерү  объектларына күчерелә.

Воскресенскоедан төньякка таба, [[Казан ҖЭҮ-1]]  гә якын территориядә нигездә 1930 нчы елларда юкка чыккан [[Жировка (Казан)|Жировка]] бистәсенең көньяк чите сакланып калган. Сугыштан соңгы елларда аннан Новобытная урамының Көньяк участогы сакланып кала, аның буенда 1950 еллар азагы-1960 еллар башында берничә ике катлы йорт төзелә.  Соңрак аларның кайберләре җимерелә, әмма хәзерге вакытка кадәр сакланганнары Техника урамы буенча адресация алды. Шулай итеп, Новобытная урамының исеме Казан картасында бетерелә.

Воскресенское авылының көньягында, 1950-60 нчы елларда, микрорайонга янәшә урнашкан завод исеменнән  рәсми булмаган ''Теплоконтроль''  исемен алган торак микрорайон төзелә''.'' Бу урында микрорайон төзелгәнче ''Эшчеләр бистәсе'' булган&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://retromap.ru/061942_z16_55.746680,49.143058|title=1942. Немецкая аэрофотосъёмка СССР|website=Старые карты России и зарубежья|access-date=2021-11-13}}&lt;/ref&gt;,&lt;ref&gt;''Губаева Л.''&amp;nbsp;Фотомарафон «100-летие ТАССР»: строительство дома в Казани, 1940 год.&amp;nbsp;&lt;small&gt;Проект «Реального времени»: от Татарии — к Татарстану, часть 85-я.&lt;/small&gt;&amp;nbsp;''Реальное время''&amp;nbsp;(11&amp;nbsp;ноября 2019)&lt;small&gt;.&lt;/small&gt;&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 13 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; ул 1930-нчы елдан да соңга калмый барлыкка килгән (быелгы көнгә 189 кеше яшәгән &lt;ref name=&quot;автоссылка4&quot;&gt;{{Китап|автор=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; ).

Сугыштан соңгы елларда Көньяк сәнәгать зонасын актив үзләштерү, шулай ук аннан көнчыгышка таба торак төзелеше, биредә [[Казан]] үзәге белән тотрыклы элемтәне тәэмин итү өчен каты өслекле автомобиль юлларын төзүне таләп итә.  1950—1960 нчы елларда төп транспорт артерияләре, шул исәптән Техника урамы төзелә, аны 1961 елда асфальтлаячаклар.&lt;ref&gt;{{Китап|автор=Тунаков П. Д.|nodot=}}&lt;/ref&gt; . Шуның аркасында Воскресенское бистәсен шәһәрнең башка өлешләре белән тоташтырган даими автобус элемтәсе оештырыла.

==== Транспорт ====
1961 елда Техника  урамы буйлап Воскресенское белән янәшә өч автобус маршруты уза.  Аларның икесе боҗра - 4 һәм 14 иде. 4 нче маршрут Куйбышев мәйданыннан (хәзер - [[Тукай мәйданы]]) Татарстан, Тукай, Техника урамнары буйлап һәм алга таба, «Теплоконтроль» заводын читләтеп үтеп, Борисково бистәсенә кадәр бара, шуннан соң Ферма шоссесы, Ырынбур тракты, Эсперанто  (хәзерге вакытта - Нурсолтан Назарбаев урамы) һәм Свердлов (хәзерге Петербург урамы) урамнары буйлап шәһәр үзәгенә кайта. 14 нче автобус каршы якка шул ук маршрут буенча бара. Воскресенский янында шулай ук 13 маршрут автобусы уза, ул Дәвликәй бистәсеннән Лебедев урамына, С. М. Киров исемендәге Казан синтетик каучук заводына кадәр бара.&lt;ref&gt;{{Китап|автор=Бушканец Е.|nodot=}}&lt;/ref&gt; . Шул ук маршрутлар 1970-нче елда кулланыла&lt;ref&gt;{{Китап|автор=Бобченко Т. С., Гарзавина А. В., Синицына К. Р.|nodot=}}&lt;/ref&gt; .

1959 елда Техника урамы буйлап, Воскресенское бистәсен узгач, &quot;Искож&quot; заводы янында соңгы &quot;боҗра&quot; тукталыш белән трамвай рельслары салына. Алар буенча ике трамвай маршруты җибәрелә: 3 нче (Искож заводы — Николай Ершов ур.) һәм 10нчы (Искож заводы — Газ урамы) &lt;ref&gt;{{Китап|автор=Клочков А.|том=|isbn=978-5-91838-107-6|тираж=1000|ref=}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Китап|автор=Бушканец Е.}}&lt;/ref&gt; . 1963-нче елда рельслар Борисково авылына кадәр сузыла, шуннан соң бу маршрут буенча 8 нче маршрут (Борисково — Николай Ершова ур.), һәм 3 нче маршруттагы трамвайлар Компрессор заводына йөри башлый&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://transphoto.org/photo/576262/?gid=365|title=Как проехать по Казани: [Схема трамвайных и троллейбусных маршрутов из путеводителя 1964 г.]|website=Городской электротранспорт|access-date=2021-11-11}}&lt;/ref&gt; . Соңрак, бу юлда ике маршрут кала: иң югары 3 нче (Борисково —Татарстан урамы) һәм 8 нче (Борисково — Николай Ершов ур.), Ләкин 2005—2014 елларда алар бетерелә&lt;ref&gt;{{Китап|автор=Клочков А.|том=|isbn=978-5-91838-107-6|тираж=1000|ref=}}&lt;/ref&gt; .&lt;gallery widths=&quot;250&quot; heights=&quot;210&quot; class=&quot;center&quot;&gt;
Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Жилой дом (улица Воскресенская,6).JPG|Торак бина:  Воскресенская урамы, 6 ( ''2021 елның ноябре'' )
Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Сохранившиеся развалины здания церкви начала ХХ века с пристроем советского времени.JPG|ХХ гасыр башыннан чиркәү бинасы калдыклары ( ''2021 елның ноябре'' )
Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Дом на улице Задне-Воскресенской.JPG|Арткы Воскресенская урамындагы йорт ( ''2021 елның ноябре'' )
Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Таунхаус на улице Воскресенской.jpg|Воскресенская урамындагы шәһәрчек ( ''2021 елның ноябре'' )
Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Пешеходный мост через отводной канал.JPG|Канал аша җәяүлеләр күпере ( ''2021 елның ноябре'' )
&lt;/gallery&gt;

== Урам челтәре ==
Формаль рәвештә, Воскресенское бистәсендә 10 урам бар, аларның иң искесе - Воскресенская урамы.

Бистәнең барлык урамнарыннан иң озынлыгы-Авангард урамы (2,16 км), әмма поселок территориясе чикләрендә аның озынлыгы 396 м гына тәшкил итә&lt;ref&gt;Длина Авангардной улицы в границах территории посёлка (жилого массива) Воскресенское.&amp;nbsp;''Яндекс.Карты''.&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 7 ноября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. Бистәдәге иң озын урамнарны исәпкә алып, Арткы Воскресенская (607 м) һәм Воскресенская (600 м), ә иң кыска урам - Арткы-Күпер урамы (64 м).

Аркылы-Күпер урамы — Воскресенское бистәсендә асфальт өслекле  бердәнбер урам, әмма бары тик өч күпфатирлы йорт төзелгән ишегалды эчендәге юл булып торганга гына. Аның буенча бистәнең көньяк чиге участогы да уза.

Элек бистә составына тагын берничә урам кергән - Аркылы-Завод, 1 нче Завод, 2 нче Завод, 3 нче Завод һәм 4 нче Завод урамнары,  әмма хәзерге вакытта алар янындагы барлык йортлар да диярлек бетерелгән. 2021 ел торышына, алар буенча адресацияне саклап калган өч йорт кына калган - 1 нче Завод ур., 10; 2 нче Завод ур., 1; 4 нче Завод ур., 16  (3 нче завод һәм Аркылы Завод урамнары тулысынча үз йортларын югалтка).  Элеккеге поселок киңлегенең калган өлеше бу урамнар буйлап ташландык хәлдә һәм агаччыл үсемлекләр белән капланган. Шуңа күрә бу урамнарны билгеле бер дәрәҗәдә шартлылык белән генә поселок урамнары дип санарга мөмкин.
{| class=&quot;wikitable collapsible collapsed sortable&quot;
! colspan=&quot;6&quot; |Воскресенское авылындагы урамнар исемлеге
|-
! Урам исеме
! Фотография
! Адрес табличкасы варианты
! Исем расланган документ
! Элекке исем
! Озынлык&lt;br /&gt; (метрларда)
|-
| Авангард урамы
|&lt;/img&gt;
| &lt;/img&gt;
|{{Center|Казан шәһәр башкарма комитетының 1960 елның 3 февралендәге 35 номерлы карары&lt;ref name=&quot;автоссылка6&quot;&gt;{{cite web |author= |url=https://www.kzn.ru/content/upravlenie-arkhitektury/adres/%D0%A0%D0%B5%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%80%20286%20%D0%BD%D0%B0%20%D1%81%D0%B0%D0%B9%D1%82%2018.07.2018.pdf |title=Реестр названий улиц города Казани. Утверждён Постановлением Исполнительного комитета г. Казани от 3 февраля 2016 года № 286 |lang= |website=Официальный портал Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-11-08}}&lt;/ref&gt;}}
| Зәйни Солтанов урамы 
|{{Center|2160&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/avangardnaya_ulica/ |title=Авангардная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-11-07}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Воскресенская урамы
|&lt;/img&gt;
| &lt;/img&gt;
|{{Center|1940 елдан да соңга калмыйча&lt;ref name=&quot;автоссылка7&quot;&gt;{{книга |автор= |часть=Список посёлков, слобод и улиц, входящих в черту г. Казани |заглавие=Вся Казань: Справочная книга по городу Казани |nodot= |язык= |ответственный=Сост.: М. Бубеннов, Н. Козлова, А. Никольский и др |ссылка= |место=Казань |издательство=Редакция газеты «Красная Татария» — «Кызыл Татарстан» |год=1940 |том= |страниц=286 |страницы=268 |isbn= |ref= }}&lt;/ref&gt;}}
|{{Center|—}}
|{{Center|600&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/voskresenskaya_ulica/ |title=Воскресенская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-11-07}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| 1 нче Завод урамы &lt;ref&gt;По этой улице сохранилось лишь одно домовладение — № 10.&lt;/ref&gt; 
|{{Center|[[Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Всё, что осталось от улицы 1-я Заводская.JPG|150px]]}}
|{{Center|[[Файл:Казань, посёлок Воскресенское, улица 1-я Заводская, 10 (адресная табличка).JPG|150px]]}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 2 нче Завод  урамы &lt;ref&gt;По этой улице сохранилось лишь одно домовладение — № 1.&lt;/ref&gt; 
|{{Center|[[Файл:Нет фото.png|100px]]}}
|{{Center|[[Файл:Нет фото.png|100px]]}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 4 нче Завод урамы &lt;ref&gt;По этой улице сохранилось лишь одно домовладение — № 16.&lt;/ref&gt; 
|{{Center|[[Файл:Нет фото.png|100px]]}}
|{{Center|[[Файл:Нет фото.png|100px]]}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| Арткы Воскресенская урамы
|&lt;/img&gt;
| &lt;/img&gt;
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|607&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/zadne-voskresenskaya_ulica/ |title=Задне-Воскресенская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-11-07}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Аркылы Күпер урамы
|&lt;/img&gt;
| &lt;/img&gt;
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|64&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/zadne-mostovaya_ulica/ |title=Задне-Мостовая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-11-07}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Күпер  урамы
|&lt;/img&gt;
|&lt;/img&gt;
|
|{{Center|—}}
|{{Center|557&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/mostovaya_ulica/ |title=Мостовая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-11-07}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Аркылы Завод  урамы 
|{{Center|[[Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Всё, что осталось от улицы Поперечно-Заводская.JPG|150px]]}}
|{{Center|Әлеге урам буенча адреслар юк}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|272&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/poperechno-zavodskaya_ulica/ |title=Поперечно-Заводская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-11-14}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Күпер урамы &lt;ref&gt;По этой улице сохранилось лишь одно домовладение — № 13.&lt;/ref&gt;
|&lt;/img&gt;
| &lt;/img&gt;
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|94&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/poperechno-mostovaya_ulica/ |title=Поперечно-Мостовая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-11-07}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|}

=== Воскресенское авылының урам исемнәре (годонимнары) ===
Воскресенское авылындагы 5 урамның исеме җирле. Авыл исеме (торак пункт) үзе ике урам - Воскресенская һәм Арткы-Воскресенская исемнәрендә мәңгеләштерелгән. Күпер урамы үзәне төньяк һәм көньяк өлешләргә поселокны аерып торучы  канал аша салынган җәяүлеләр күпере буенча аталган; ул күпердән башлана һәм көньяк юнәлештә инде поселок территориясеннән читтә урнашкан Модельная урамына кадәр бара.  Өч урамның исеме авылның төп урамнарына карата аларның периферия торышын чагылдыра: аларның икесе &quot;артта&quot; - Арткы-Воскресенская һәм Арткы-Күпер, бер урам аркылы күпер аша уза - Аркылы-Күпер урамы.

Авангард урамының исеме генә идеологик мәгънәгә ия - урам совет җәмгыятенең авангарды (алдынгы өлеше) хөрмәтенә, ягъни коммунистлар һәм пролетариат хөрмәтенә аталган&lt;ref&gt;{{Китап|автор=Амиров К. Ф., Ахметзянова Р. Х., Вениаминов Р. Г.|том=|isbn=978-5-93962-293-6|тираж=3000|ref=}}&lt;/ref&gt; .&lt;gallery widths=&quot;250&quot; heights=&quot;210&quot; class=&quot;center&quot;&gt;
Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Жилой дом (улица Мостовая,41).JPG|Торак бина: Күпер урамы 41 ( ''2021 елның ноябре'' )
Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Жилой дом (улица Мостовая,55).JPG|Торак бина:Күпер урамы, 55 ( ''ноябрь 2021'' )
Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Заброшенный дом (улица Задне-Мостовая,8).JPG|Ташланган йорт: Арткы Күпер станциясе, 8 ( ''2021 елның ноябре'' )
Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Единственный сохранившийся дом на улице Поперечно-Мостовой (дом 13).JPG|Аркылы Күпер урамындагы исән калган бердәнбер йорт ( ''ноябрь 2021'' )
Файл:Казань, посёлок Воскресенское. Разрушенное домовладение по улице 1-я Заводская.JPG|1 нче  Завод урамы йортында җимерелгән хуҗалык ( ''2021 елның ноябре'' )
&lt;/gallery&gt;

== Шулай ук карагыз ==

* [[Жировка (Казан)]]
* Калининский (Казан)
* [[Поповка (Казан)]]

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

== Чыганаклар ==

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}

[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>hwnun1d05pg1jcl17fr81px14wdj7bg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кече Кылык</title>
    <ns>0</ns>
    <id>486490</id>
    <revision>
      <id>3527903</id>
      <parentid>3438790</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:02:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Шулай ук карагыз */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19173" xml:space="preserve">{{MyTatarstan2022}}
{{Ук}}
'''Кече Кылык''' ({{lang-ru|Малые Клыки}}) — элеккеге авыл, совет чорында - авыл, хәзер —  [[Казан]] эчендә аз катлы биналар белән бистә (торак пункт).

== Территориаль урнашу, чикләр ==
Кече Кылык авылы [[Казан|Казан]]ның көнчыгыш өлешендә [[Казанның Совет районы|Совет районы]] территориясендә урнашкан&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/geo/zhiloy_massiv_malyye_klyki/53182766/?ll=49.226748%2C55.799157&amp;z=15.79 |title=Жилой массив Малые Клыки на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |access-date=2021-10-11}}&lt;/ref&gt;. Ул [[Нокса]] елгасының сул ярында урнашкан, аның үзәне буйлап аның территориясенең төньяк һәм көнчыгыш чикләре уза. Кече Кылыкның көньяк чиге зур транспорт магистрале — [[Мамадыш тракты (Казан)|Мамадыш тракты]] буйлап уза. Бистәнең көньяк-көнбатышында [[Җиңү проспекты (Казан)|Җиңү проспекты]], төньяк – көнбатышта Юл тыкрыгы урнашкан.

== Халкы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Кече Кылык  халкы динамикасы
! Ел
! Гомүми саны
! Ирләр саны
! Хатын-кызлар саны
|-
| 1859 &lt;ref&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=14|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|268}}
|{{Center|119}}
|{{Center|149}}
|-
| 1885 &lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|299}}
|{{Center|134}}
|{{Center|165}}
|-
| 1897&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;&gt;{{книга |автор= |заглавие=Список селений Казанской губернии |nodot= |язык=ru |ответственный=сост. К. П. Берстель |ссылка=https://viewer.rusneb.ru/ru/001021_000070_55?page=10&amp;rotate=0&amp;theme=white |место=Казань |издательство=Издание Казанской Губернской Земской Управы |год=1908 |том= |страниц=263 |страницы=8 |isbn= |ref= }}&lt;/ref&gt;
|{{Center|405}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1907&lt;ref&gt;{{книга |автор= |часть=Выпуск 1: Казанский уезд. Приложение к 4-х-вёрстной карте того же уезда |ссылка часть=http://elib.shpl.ru/ru/nodes/25855-vyp-1-kazanskiy-uezd-1910#mode/inspect/page/16/zoom/5 |заглавие=Список селений Казанской губернии |оригинал= |язык= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Казань |издательство=Издание Оценочно-Статистического Бюро Казанского Губернского Земства |год=1910 |том= |страницы=14 |столбцы= |страниц=32 |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}&lt;/ref&gt;
|{{Center|438}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1927&lt;ref&gt;{{книга |автор= |заглавие=Списки сельсоветов и населённых пунктов по районам ТАССР |nodot= |язык=ru |ответственный= |ссылка=https://kitaphane.tatarstan.ru/file/kitaphane/File/29.%20Inv_627_63.pdf |место=Казань |издательство=Гос. Плановая Комиссия; Стат. сектор |год=1930 |том= |страниц=160 |страницы=29 |isbn= |ref= }}&lt;/ref&gt;
|{{Center|656}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1949&lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot;&gt;{{книга |автор=Шайдуллин Р. В., Сибгатов Б. И., Сахавова Л. М. |заглавие=Исчезнувшие населённые пункты Республики Татарстан: справочник |nodot= |язык=ru |ответственный=под ред. Р. В. Шайдуллина |ссылка=http://www.antat.ru/ru/ite/publishing/novye-izdaniya/%D0%98%D1%81%D1%87%D0%B5%D0%B7%D0%BD%D1%83%D0%B2%D1%88%D0%B8%D0%B5%20%D0%9D%D0%9F-2016.pdf |место=Казань |издательство=Институт татарской энциклопедии и регионоведения |год=2016 |том= |страниц=307 |страницы=145 |isbn=978-5-902375-13-5 |ref= }}&lt;/ref&gt;&gt; 
|{{Center|678}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1958 &lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot; /&gt; 
|{{Center|732}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1970 &lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot; /&gt; 
|{{Center|949}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1989 &lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot; /&gt; 
|{{Center|778}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1992&lt;ref name=&quot;автоссылка4&quot;&gt;{{книга |автор= |заглавие=Населённые пункты Республики Татарстан. Краткий справочник |nodot= |язык=ru |ответственный=под ред. М. Х. Хасанова |ссылка= |место=Казань |издательство=Институт Татарской энциклопедии |год=1997 |том= |страниц=390 |страницы=114 |isbn= |тираж=2000 |ref= }}&lt;/ref&gt;
|{{Center|820}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|}
Тарихи яктан Кече Кылык - Россия торак пункты. 1992 елга авылда яшәүчеләр арасында русларның өлеше 79% иде&lt;ref name=&quot;автоссылка4&quot;/&gt;.

== Административ һәм территориаль бәйләнеш ==
Революциягә кадәрге чорда һәм 1920 елга кадәр, Кече Кылык авылы географик яктан [[Казан өязе]]нә караган һәм [[Воскресенски вулысы]]ның бер өлеше булган.

[[1920 ел]]да [[Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасы|Татар АССР]] барлыкка килү белән өязләр юкка чыгарыла һәм кантоннар белән алыштырыла, алар шулай ук вулысларга бүленә. Кече Кылык [[Арча кантоны]]ның бер өлеше була, шул ук вакытта [[Воскресенски вулысы]]на карауын саклап кала. 

1927 елда районлаштыру процессы кысаларында Арча кантоныннан көньяк-көнбатыш өлеше бүлеп бирелә, аның территориясендә Казанда үзәге белән Казан районы  төзелә&lt;ref&gt;Казань в состав Казанского района не входила&lt;/ref&gt;. Әлеге район составына Татарстан АССР башкаласы тирәсендә шәһәр яны территорияләре, шул исәптән Кече Кылык та керә.

1938 елда Казан районы бетерелгәч, Кече Кылык  [[Сталбишчы районы]] составына керә, һәм ул бетерелгәч 1959 елда [[Биектау районы]]на кертелә. 1963 елда авыл [[Питрәч районы]]на кертелә, ләкин 1965 елда ул кабат [[Биектау районы]]на кертелә, аның составында  1998 елга кадәр була&lt;ref name=&quot;автоссылка5&quot;&gt;{{книга |автор= |часть=Малые Клыки |заглавие=Татарская энциклопедия: В 6 т. |nodot= |язык=ru |ответственный=под ред. М. Х. Хасанова |ссылка= |место=Казань |издательство=Институт Татарской энциклопедии |год=2008 |том=4 (М—П) |страниц=768 |страницы=51 |столбцы=3 |isbn=978-5-902375-05-0 |тираж=5000 |ref= }}&lt;/ref&gt;.

1998 елның 27 ноябрендә Кече Кылык күрше Зур Кылык белән бергә Казан составына керә һәм Совет районының бер өлеше була&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://base.garant.ru/8101769/|title=Постановление Государственного Совета Республики Татарстан от 25 ноября 1998 N 1864 «О включении населённых пунктов в состав города Казани» (с изменениями и дополнениями) {{!}} ГАРАНТ|website=base.garant.ru|access-date=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;.

== Тарих ==
[[Файл:Сёла_Большие_и_Малые_Клыки_около_Казани,_1972_год.png|уңда|мини|250x250пкс| Америка иярчененнән Кече һәм Зур Кылык сүрәте ( ''1972 елның 8 мае'' )]]
Авыл беренче тапкыр [[Казан өязе]]нең 1565—1568 еллардагы ([[Илиодор Износков]] буенча — [[1567 ел]]) Спас-Преображенский монастыреның вотчинасы буларак искә алына ) Спасо-Преображенский монастыре мирасы буларак. Хәзерге татар тарихчылар фикеренчә, ул 1550 нче елларда   яки хәтта Казан ханлыгы чорында (1552 елга кадәр) нигез салынган&lt;ref&gt;Малые Клыки Татарская энциклопедия: В 6 т.под ред. М. Х. Хасанова.— Казань: Институт Татарской энциклопедии, 2008.— Т.4 (М—П).— С. (стб.3).— 768с.— 5000 экз.— &lt;nowiki&gt;ISBN 978-5-902375-05-0&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt; .

1647—1656 елларда Казан өязенең язма китабында авыл ''Нокса елгасындагы Кылык авылы'' исеме белән искә алына&lt;ref&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt; .

1764 елда [[Екатерина II]]нең монастырь җирләрен секуляризацияләү турындагы манифесты нигезендә Кече Кылык казна авыллары разрядына күчә, ә аның халкы монастырь крестьяннарыннан икътисади хәлгә күчерелә, әмма соңрак дәүләт крестьяннары була&lt;ref&gt;Малые Клыки Татарская энциклопедия: В 6 т.под ред. М. Х. Хасанова.— Казань: Институт Татарской энциклопедии, 2008.— Т.4 (М—П).— С.5D; (стб.3).— 768— 5000 экз.— &lt;nowiki&gt;ISBN 978-5-902375-05-0&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;

Революциягә кадәрге чорда Кече Кылык [[Вознесенское (Казан)|Вознесенское]] авылыннын 3 чакрым ераклыкта булып, аның мәхәлләсенә кертелә&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;{{Китап|автор=|оригинал=|том=|столбцы=|серия=|isbn=|тираж=|ref=}}&lt;/ref&gt;.  [[Казан]]га кадәр ара 4 чакрым, Воскресенское авылында вулыс  идарәсенә кадәр  10 чакрым тәшкил иткән&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;/&gt;. 

1885 елга Кече Кылык авыл җирлегендә яшәүчеләр 876 дисәтинә мәйданлы җир кишәрлегенә ия булган. Аларның кайберләре бакча белән шөгыльләнгәннәр. Авылның үзендә 44 йорт һәм бер «кирпеч сарай» (кирпеч җитештерү) булган.

1931 елда Кече Кылык авылы крестьяннары карамагында булган Казан янындагы җирләрдә 2000 нче еллар башына кадәр эшләп килгән Казан аэропортын төзү эшләре башлана.

== Урам челтәре ==
Кече Кылык авылында 11 урам һәм бер тыкрык бар. Иң озынлыгы - Зур Кызыл урамы, аның төп өлешендә (ян тармаклары булмаган) озынлыгы 1,72 км. Иң кыскасы - Заречная урамы - якынча 40 м, анда бер хуҗалык кына исән калган (№15).

{| class=&quot;wikitable collapsible collapsed sortable&quot;
! colspan=&quot;2&quot; | Кече Кылык авылындагы урамнар исемлеге
|-
! Урам исеме
! Озынлык&lt;br /&gt; (метрларда)
|-
| Агрономия урам 
|{{Center|373&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.217714%2C55.799749&amp;rl=49.216871%2C55.801593~-0.000298%2C-0.000628~-0.000016%2C-0.000049~0.000000%2C-0.000051~0.000047%2C-0.000273~-0.000003%2C-0.000082~-0.000012%2C-0.000098~-0.000607%2C-0.001170~-0.000020%2C-0.000033~-0.000030%2C-0.000026~-0.000058%2C-0.000033~-0.000226%2C-0.000180~-0.000028%2C-0.000036~-0.000156%2C-0.000261~-0.000042%2C-0.000082~-0.000044%2C-0.000073~0.000000%2C-0.000037~0.000047%2C-0.000026~0.000062%2C-0.000017&amp;z=17.4 |title=Длина Агрономической улицы (Малые Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Зур  Кызыл урамы 
|{{Center|1720&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.228122%2C55.798217&amp;rl=49.219362%2C55.797028~0.000927%2C0.001217~0.000679%2C0.001130~0.000710%2C0.001039~0.000247%2C0.000388~0.001217%2C0.000733~0.000239%2C0.000122~0.000335%2C0.000087~0.000454%2C0.000065~0.000568%2C0.000035~0.000485%2C0.000009~0.001454%2C-0.000004~0.000280%2C-0.000008~0.000379%2C-0.000053~0.000435%2C-0.000046~0.000669%2C-0.000088~0.000833%2C-0.000161~0.000565%2C-0.000157~0.000398%2C-0.000122~0.000392%2C-0.000110~0.000221%2C-0.000103~0.000642%2C-0.000360~0.000867%2C-0.000338~0.000657%2C-0.000324~0.000100%2C-0.000062~0.001095%2C-0.000415~0.000214%2C-0.000122~0.000221%2C-0.000161~0.000178%2C-0.000096~0.000153%2C-0.000121~0.000150%2C-0.000147~0.000032%2C-0.000044~0.000139%2C-0.000334~0.000114%2C-0.000308~0.000086%2C-0.000340~0.000036%2C-0.000080~0.000043%2C-0.000113~0.000007%2C-0.000117~-0.000018%2C-0.000054~-0.000021%2C-0.000052~0.000332%2C-0.000295~0.000111%2C-0.000119~0.000068%2C-0.000080~0.000133%2C-0.000191~0.000095%2C-0.000080~0.000087%2C-0.000044~0.000102%2C-0.000038~0.000044%2C-0.000031~0.000011%2C-0.000024&amp;z=16.56 |title=Длина улицы Большая Красная (Малые Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Юл урамы 
|{{Center|381&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.229548%2C55.797826&amp;rl=49.227470%2C55.796545~0.000100%2C-0.000025~0.000142%2C-0.000006~0.005403%2C0.000012~0.000152%2C0.000001~0.000083%2C-0.000008~0.000038%2C-0.000035~0.000014%2C-0.000064&amp;z=16.23 |title=Длина Дорожной улицы (Малые Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Юл тыкрыгы 
|{{Center|433&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/dorozhnyy_pereulok/ |title=Дорожный переулок в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Зажора урамы 
|{{Center|250&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_zazhora/ |title=Улица Зажора в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Заречная урамы 
|{{Center|40&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.222836%2C55.802314&amp;rl=49.221899%2C55.802500~0.000060%2C0.000004~0.000112%2C0.000021~0.000390%2C0.000136&amp;z=18.2 |title=Длина Заречной улицы (Малые Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Клуб урамы 
|{{Center|767&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/klubnaya_ulica/ |title=Клубная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Яңа Татарстан урамы 
|{{Center|505&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_novyy_tatarstan/ |title=Улица Новый Татарстан в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Күл урамы 
|{{Center|516&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.231709%2C55.797659&amp;rl=49.231821%2C55.800448~-0.000425%2C-0.000431~-0.000356%2C-0.000204~-0.000281%2C-0.000216~-0.001025%2C-0.000831~-0.000275%2C-0.000280~-0.000550%2C-0.000436~-0.000250%2C-0.000313~-0.000400%2C-0.000377~-0.000787%2C-0.000634~-0.000019%2C-0.000084~0.000094%2C-0.000056&amp;z=16.18 |title=Длина Озёрной улицы (Малые Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Эшчеләр урамы 
|{{Center|97&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.223149%2C55.798753&amp;rl=49.222658%2C55.797404~-0.000072%2C0.000042~-0.000011%2C0.000055~0.000531%2C0.000698&amp;z=16.58 |title=Длина Рабочей улицы (Малые Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Совхоз урамы 
|{{Center|446&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/sovhoznaya_ulica/ |title=Совхозная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
| Татарстан урамы 
|{{Center|433&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_tatarstan_malye_klyki/ |title=Улица Татарстан (Малые Клыки) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-12}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|}

== Шулай ук карагыз ==

* [[Зур Кылык|Большие Клыки]]

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>p6hp3burh6bgqix1cqoxlg3nwval27a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калуга (Казан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>486520</id>
    <revision>
      <id>3527983</id>
      <parentid>3438789</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:20:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44555" xml:space="preserve">{{MyTatarstan2022}}
{{Ук}}
'''Калуга''' — [[Казан]] составында азкатлы төзелеш булган бистә (торак массив).

== Территориаль урнашу, чикләр ==
Калуга бистәсе [[Казанның Вахитов районы]]ның көньяк-көнчыгыш өлешендә, [[Әмәт бистәсе]]нең төньягында урнашкан.
[[Файл:Карта_посёлка_Калуга_в_Казани.png|уңда|мини|250x250пкс| Калуга бистәсе картасы]]
Аның территориясе аз катлы төзелешне Пугачев чокырыннан төньякка ала, аның үзәне буенча  [[Тау асты урамы (Казан)|Тау асты урамы]] уза. Өстәвенә, әлеге бистәләр арасындагы чик Тау асты урамы уртасында түгел, ә Пугачев чокырының төньяк сөзәге буенча  уза, шуңа күрә әлеге урамдагы барлык йортлар да Әмәт бистәсенә карый, шул ук вакытта Калуганың йортлары югарырак урнашкан башка &quot;Калуга&quot; урамнары буенча адресларга ия.

Калуга бистәсенең  көнбатыш һәм төньяк як чикләре турындагы мәсьәлә бәхәсле.  Кайбер картографик ресурслар Калуганың көнбатыш чиген хәзерге [[Вишневский урамы (Казан)|Вишневский урамының]] Көньяк участогы буенча Әмирхан Еники урамы белән кисешкәнчегә кадәр үткәрә.  Мондый ысул нәтиҗәсендә бистә составына Әмирхан Еники (җөп ягы), Вишневский (так ягы 53-61 йортлар участогында), Заслонов һәм Эшче Яшьләр адреслы 1960-1980 нче һәм 2000 нче еллардагы күп катлы торак төзелеше керә. Бу ысулның формаль нигезе - 1960-70 нче елларга кадәр бу территориянең күбесен Калуга авылының киңәюе нәтиҗәсендә сугыштан соңгы елларда барлыкка килгән аз катлы биналар били. Әмма, [[Казан]]ның шәһәр бистәләре&lt;ref&gt;Городские посёлки (жилые массивы) Казани — это, как правило, исторически сложившиеся районы малоэтажной застройки, которые в прошлом являлись пригородными слободами или сельскими поселениями.&lt;/ref&gt; үзенчәлеген исәпкә алып, югарыда күрсәтелгән күпкатлы төзелешне хәзерге Калуга бистәсенең бер өлеше дип санарга бернинди нигез дә юк. Шул ук хәл шул ук тарихи чорда элекке азкатлы бистә төзелеше урынында барлыкка килгән Калугадан төньякка таба да күп катлы йортлар төзү районына да кагыла.

Тагын бер бәхәсле район булып Калуга бистәсенә караулар күзлегеннән Бойничная һәм Задне-Бойничная урамнары буйлап аз катлы төзелеш зонасы тора. Тарихи яктан бу территория Калуга составына кермәгән, чөнки бистәдән аермалы буларак, ул инде инкыйлабка кадәрге чорда ук Казанның бер өлеше булган (әлеге районны карагыз - 106, 107, 108 кварталларын 1899&lt;ref&gt;План города Казани, 1899 г..&amp;nbsp;''Старые карты России и зарубежья''.&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 2 декабря 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;, 1912&lt;ref&gt;План города Казани со слободами. Издание И. Н. Харитонова, 1912 г..&amp;nbsp;''Старые карты России и зарубежья''.&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 2 декабря 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; һәм 1914&lt;ref&gt;План губернского города Казани. Издание Казанской городской управы 1914 года.&amp;nbsp;''Старые карты России и зарубежья''.&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 2 декабря 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt; еллар шәһәр карталарында). Әмма 1980 елларда [[Вишневский урамы (Казан)|Вишневский урамы]]  буйлап киң транспорт магистрале төзелү белән бу территория Калугага тартыла һәм аның бер өлеше буларак кабул ителә башлый. 

Шулай итеп, түбәндәге чикләрдә Калуга бистәсе территориясен иң нигезле дип санарга.  Төньяк ягыннан бистә чиге, Поперечно-Хороводная, Сквозная, Пугачёв һәм Мәсгут Латыйпов урамнары буйлап урнашкан аз катлы төзелеш кырые буйлап, сынык сызык белән уза. Калуганың көнчыгыш чиге башта тимер юл магистрале буйлап уза, аннары, Казан тимер юл төененең бакчачылык ширкәте территориясе буйлап үтеп, көньяк-көнбатышка таба борыла һәм алга таба калкулыкның сөзәге  буенча «Калуга»ның  Кривой Овраг урамының «Әмәт»нең Тау асты урамы белән  урамы кисешкән урынга кадәр бара. Калуганың көньяк чиге, югарыда әйтелгәнчә, Пугачёв чокырының төньяк итәге буйлап Тау асты урамы буйлап йорт биләмәләрен кертмичә уза. Калуганың көнбатыш чиге сынык сызык белән уза, шул исәптән бистә составына Нестеровский Овраг, Нестеровский Спуск, Эшче Яшьләр, Одесса һәм Үзәк урамнары буйлап шәхси йортлар керә.

== Административ-территориаль бәйләнеш ==
Башта бистә Калугин Тавы дип - ул урнашкан чокырлар белән кискәләнгән калкулык исеме буенча аталган. 1920 нче елларда статистика материалларында бистә шулай ук Калугин төзелеше дип атала&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;{{Китап|автор=|nodot=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; . Тик 1930 елларда аңа кыскартылган рәсми исем — Калуга беркетелә.

Туган якны өйрәнүче Ренат Бикбулатов һәм язучы [[Рафаэль Мостафин]] Калуга атамасының килеп чыгышын түбәндәгечә аңлаталар:&lt;blockquote&gt;&quot; ''Даль сүзлегендә:&quot; Калуга - баткак,  тоташ сазлыклы урын, тугай, сугарулы болын, камыл&quot; - дип укыйбыз. .'' ''Моннан сазлыклы үсемлекнең исеме - калужница (тат. - казаяк), шулай ук «лужа» (күлдәвек) сүзе «калужа»дан кыскартылган.''  ''Даль раслаганча, шул ук сүздән [[Калуга]] шәһәренең исеме дә туган.'' ''[[Колмәт]] һәм [[Әмәт]] авыллары арасында элек-электән сазлык үләне белән капланган тәбәнәк сазлык булган''. ''Әмәт авылы урнашкан күрше калкулык Калугин тавы дип аталды, ә түбән урыннарда яшәүчеләр үзләре турында: Без Калугадан.'' ''Соңыннан бу исем Вишневский урамыннан сул якта урнашкан районга да беркетелгән''&lt;ref&gt;То есть там, где расположен нынешний посёлок Калуга.&lt;/ref&gt; &quot; &lt;ref&gt;{{книга|автор=Бикбулатов Р., Мустафин Р.|заглавие=Казань и её слободы|nodot=|язык=ru|ответственный=|ссылка=|место=Казань|издательство=Издательство «Заман»|год=2001|том=|страниц=208|страницы=184—185|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; .&lt;/blockquote&gt;

== Халкы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Калуга Тавы бистәсе халкы динамикасы
! Ел
! Гомүми саны
! Ирләр саны
! Хатын-кызлар саны
|-
| 1917 &lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;&gt;{{Китап|автор=|nodot=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|3435}}
|{{Center|1792}}
|{{Center|1643}}
|-
| 1920 &lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot; /&gt; 
|{{Center|2583}}
|{{Center|1214}}
|{{Center|1369}}
|-
| 1923 &lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;{{Китап|автор=|nodot=|том=|isbn=|ref=}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|2349}}
|{{Center|1123}}
|{{Center|1226}}
|-
|}

== Административ-территориаль бәйләнеш ==
1918 елга кадәр Калуга Тавы Казан губернасы Казан өязенең Воскресенски вулысы  составына керә.1918 елда бистә яңа төзелгән Кылык (Яңа Кылык) вулысының бер өлеше була, ә 1920 елда аның белән бергә Татарстан АССРның [[Арча кантоны]] составына керә.

Дүрт ел үткәч, Калуга Тавы,  башка шәһәр яны авыллары белән беррәттән, Үзәк Башкарма комитет һәм [[Татарстан АССР]] Халык Комиссарлары Советының 1924 елның 9 ноябрендәге карары нигезендә Казан составына кертелә&lt;ref&gt;{{книга |автор= |часть=О включении в черту города Казани пригородных селений: Ивановское, Калугино-горское, Ново-клыковское, Подаметьевская, Савиновская, Удельная и Жировка |ссылка часть=https://viewer.rusneb.ru/ru/rsl01009211093?page=196&amp;rotate=0&amp;theme=white |заглавие=Советская политика за 10 лет по национальному вопросу в РСФСР. Систематический сборник действующих актов правительств Союза ССР и РСФСР по делам национальностей РСФСР |nodot= |оригинал= |язык=ru |ссылка=https://viewer.rusneb.ru/ru/rsl01009211093?page=3&amp;rotate=0&amp;theme=white |викитека= |ответственный=Сост.: И. Лазовский и И. Бибин; под общей ред. Г. К. Клингера |издание= |место=Москва |издательство=Государственное издательство |год=1928 |том= |страницы=156 |столбцы= |страниц=499 |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}&lt;/ref&gt;. 

Шул вакыттан бирле инде Казан составындагы шәһәр бистәсе Калуга Тавы (Калуга) бистәсе үзенең район региональ бәйләнешен берничә тапкыр үзгәртә: 1924—1934 елларда ул Шәһәр (Бауман) районы составында, 1934—1942 елларда Молотов районы составында була&lt;ref&gt;{{книга |автор= |часть=Список посёлков, слобод и улиц, входящих в черту г. Казани |заглавие=Вся Казань: Справочная книга по городу Казани |nodot= |язык= |ответственный=Сост.: М. Бубеннов, Н. Козлова, А. Никольский и др |ссылка= |место=Казань |издательство=Редакция газеты «Красная Татария» — «Кызыл Татарстан» |год=1940 |том= |страниц=286 |страницы=265 |isbn= |ref= }}&lt;/ref&gt;, 1942—1956 елларда - Свердлов районы составында&lt;ref&gt;{{книга |автор= |заглавие=Татарская АССР: административно-территориальное деление на 1 января 1956 г. |nodot= |язык= |ответственный=сост. Б. М. Еникеев |ссылка= |место=Казань |издательство=Таткнигоиздат |год=1956 |том= |страниц=415 |страницы=13 |isbn= |ref= }}&lt;/ref&gt;, 1956—1973 елларда — Молотов (1957 елның гыйнварыннан - Совет) районы составында, 1973 елдан башлап хәзерге вакытта Калуга Казанның [[Вахитов районы]] составында урнашкан.

== Тарихы ==
Калугин бистәсе (Калуга) Әмәт авылыннан төньякка таба, мөгаен, [[XX гасыр]] башында чокырлар белән кискәләнгән калкулыкларда барлыкка килгән. Бу территория Әмәт авыл җәмгыятенә XIX гасырдан, бистә үзе  барлыкка килгәнче үк керә, монда төньякка, академик бистәгә кадәр сузылган кирпеч заводлары урнашкан.

1924 елда бистә Казан составына керә һәм озак еллар шәһәрнең төзек булмаган шәһәре санала.

Вакыт узу белән бистәдән төньяк һәм көнбатыш яктан шәһәр төзелеше, нигездә, торак төзелә башлый.

1939 елда Калуганың Төньяк читендә 3 нче Казан икмәк заводы&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://kazanhleb3.ru/about/|title=История хлебозавода}}&lt;/ref&gt;  — бистә тирәләрендәге бердәнбер предприятие төзелә башлый.

1960—1980 елларда Товарищеская, Эшче Яшьләр, Татцик (хәзер — Мәсгут Латыйпов урамы), Хороводная, Үзәк урамнары буйлап күп катлы торак төзелеше барлыкка килә. Еш кына ул Калуга бистәсен төньякта Академик бистәсеннән аерып торган буш урыннарда алып барыла. Ләкин, нигездә, күпкатлы йортлар бистә читендәге йортлар урынында, бигрәк тә аның сугыштан соңгы елларда Привольная һәм Вишневский урамнары буенда барлыкка килгән көнбатыш өлешендә төзелә. Советлардан соңгы чорда бу территорияләрдә күп катлы торак биналар төзелеше дәвам итте, әмма инде нокталы төзелеш ысулы белән.

== Урам челтәре ==
Шулай ук бистә составында формаль рәвештә Тимерчелек тыкрыгы санала, ул де-факто яшәүдән туктаган, аның адресациясе белән барлык йорт биләмәләрен югалткан. Калуганың барлык урамнарыннан иң озыны Үзәк (774 м), иң кыскасы — Сквозная (43 м), Кривой Овраг  (68 м), Ракета (71 м) һәм Үзән (79 м) урамнары. Сквозная урамнда бер генә йорт бар.
{| class=&quot;wikitable collapsible collapsed sortable&quot;
! colspan=&quot;4&quot; |Калуга бистәсе урамнары исемлеге
|-
!Урам исеме 
!Исем расланган документ&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://www.kzn.ru/content/upravlenie-arkhitektury/adres/%D0%A0%D0%B5%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%80%20286%20%D0%BD%D0%B0%20%D1%81%D0%B0%D0%B9%D1%82%2018.07.2018.pdf |title=Реестр названий улиц города Казани. Утверждён Постановлением Исполнительного комитета г. Казани от 3 февраля 2016 года № 286 |lang= |website=Официальный портал Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
!Элеккеге исеме
!Озынлыгы&lt;br /&gt;(метраларда)
|-
|Адмирал Нахимов урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_admirala_nahimova/ |title=Улица Адмирала Нахимова в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|186&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_admirala_nahimova/ |title=Улица Адмирала Нахимова в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Демьян  Бедный урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_demyana_bednogo |title=Улица Демьяна Бедного в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|{{Center|—}}
|{{Center|118&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_demyana_bednogo |title=Улица Демьяна Бедного в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Үзән урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/dolinnaya_ulica/ |title=Долинная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр башкарма комитетының 1961 елның 14 июнендәге 413 номерлы карары}}
|Кече Бистә чокыры урамы
|{{Center|79&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/dolinnaya_ulica/ |title=Долинная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Кама аръягы урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/zakamskaya_ulica/ |title=Закамская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|207&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/zakamskaya_ulica/ |title=Закамская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Кәкре урам&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/krivaya_ulica/ |title=Кривая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|Тар урам
|{{Center|423&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/krivaya_ulica/ |title=Кривая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Кәкре Чокыр урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_krivoy_ovrag/ |title=Улица Кривой Овраг в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|68&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_krivoy_ovrag/ |title=Улица Кривой Овраг в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Тимерчелек урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.154808%2C55.776887&amp;rl=49.154313%2C55.777466~-0.000105%2C-0.000382~-0.000276%2C-0.000548&amp;z=18.72 |title=Длина Кузнечной улицы на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|{{Center|—}}
|{{Center|107&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.154808%2C55.776887&amp;rl=49.154313%2C55.777466~-0.000105%2C-0.000382~-0.000276%2C-0.000548&amp;z=18.72 |title=Длина Кузнечной улицы на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Тимерчелек тыкрыгы&lt;ref&gt;Де-факто Кузнечный переулок в посёлке Калуга уже прекратил существование.&lt;/ref&gt;
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
|Кече Бистә урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/malaya_slobodskaya_ulica/ |title=Малая Слободская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|-
|Кече Пугачёв Чокыры урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_malo-pugachevskiy_ovrag/ |title=Улица Мало-Пугачевский Овраг в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|250&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_malo-pugachevskiy_ovrag/ |title=Улица Мало-Пугачевский Овраг в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Мәсгут Латыйпов урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_masguta_latypova/ |title=Улица Масгута Латыпова в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәре администрациясе башлыгының 2005 елның 8 апрелендәге 741 номерлы карары}}
|Татцик урамы
|{{Center|556&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_masguta_latypova/ |title=Улица Масгута Латыпова в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Нахимов Чокыры урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_nahimovskiy_ovrag/ |title=Улица Нахимовский Овраг в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|203&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_nahimovskiy_ovrag/ |title=Улица Нахимовский Овраг в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Нестеров урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/nesterovskaya_ulica/ |title=Нестеровская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр башкарма комитетының 1953 елның 1 октябрендәге 755 номерлы карары}}
|Морат урамы
|{{Center|218&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/nesterovskaya_ulica/ |title=Нестеровская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Нестеров Чокыры урамы
|{{Center|Казан шәһәр башкарма комитетының 1953 елның 1 октябрендәге 755 номерлы карары}}
|Морат чокыры урамы
|{{Center|235&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_nesterovskiy_ovrag/ |title=Улица Нестеровский Овраг в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Нестеров Авышлыгы урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_nesterovskiy_spusk/ |title=Улица Нестеровский Спуск в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр башкарма комитетының 1953 елның 1 октябрендәге 755 номерлы карары}}
|Морат Авышлыгы урамы
|{{Center|134&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_nesterovskiy_spusk/ |title=Улица Нестеровский Спуск в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Одесса урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/odesskaya_ulica/ |title=Одесская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр башкарма комитетының 1953 елның 1 октябрендәге 755 номерлы карары}}
|Панкратов урамы
|{{Center|119&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/odesskaya_ulica/ |title=Одесская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Охотская урамы&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ohotskaya_ulica/ |title=Охотская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt; 
|{{Center|Казан шәһәр башкарма комитетының 1953 елның 1 октябрендәге 755 номерлы карары}}
|Семёнов урамы
|{{Center|95&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ohotskaya_ulica/ |title=Охотская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Яңа Пугачёв урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/novo-pugachevskaya_ulica/ |title=Ново-Пугачёвская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|222&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/novo-pugachevskaya_ulica/ |title=Ново-Пугачёвская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Аркылы Бистә урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/poperechno-slobodskaya_ulica/ |title=Поперечно-Слободская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|85&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/poperechno-slobodskaya_ulica/ |title=Поперечно-Слободская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Поперечно-Хороводная урам &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/poperechno-centralnaya_ulica/ |title=Поперечно-Центральная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|{{Center|—}}
|{{Center|243&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/poperechno-horovodnaya_ulica/ |title=Поперечно-Хороводная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Аркылы Үзәк урам
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|{{Center|—}}
|{{Center|161&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/poperechno-centralnaya_ulica/ |title=Поперечно-Центральная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Кулланучылар урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/potrebitelskaya_ulica/ |title=Потребительская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|{{Center|—}}
|{{Center|97&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/potrebitelskaya_ulica/ |title=Потребительская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Пугачёв урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/pugachevskaya_ulica/ |title=Пугачёвская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|Скобелев һәм Жуков урамдары
|{{Center|462&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/pugachevskaya_ulica/ |title=Пугачёвская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Эчше Яшьләр урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_rabochey_molodezhi/ |title=Улица Рабочей Молодёжи в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|Бер яклы Чокыр урамы 
|{{Center|344&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_rabochey_molodezhi/ |title=Улица Рабочей Молодёжи в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Ракета урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/raketnaya_ulica/ |title=Ракетная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр башкарма комитетының 1953 елның 1 октябрендәге 755 номерлы карары}}
|Жучка урамы  
|{{Center|71&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/raketnaya_ulica/ |title=Ракетная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Җыелма урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/sbornaya_ulica/ |title=Сборная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|Гоголь урамы
|{{Center|119&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/sbornaya_ulica/ |title=Сборная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Сквозная урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/skvoznaya_ulica_kaluga/ |title=Сквозная улица (Калуга) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|{{Center|—}}
|{{Center|43&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/skvoznaya_ulica_kaluga/ |title=Сквозная улица (Калуга) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Иске Пугачёв урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/staro-pugachevskaya_ulica/ |title=Старо-Пугачевская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|{{Center|264&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/staro-pugachevskaya_ulica/ |title=Старо-Пугачевская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Тыныч урам &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/tihaya_ulica/ |title=Тихая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|Кече Воскресенски урамы
|{{Center|121&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/tihaya_ulica/ |title=Тихая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Хороводная урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/horovodnaya_ulica/ |title=Хороводная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|Жуков һәм Кондратьев урамдары
|{{Center|571&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/horovodnaya_ulica/ |title=Хороводная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Үзәк урам &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/centralnaya_ulica_kaluga/ |title=Центральная улица (Калуга) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|Воскресенски  урамы
|{{Center|774&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/centralnaya_ulica_kaluga/ |title=Центральная улица (Калуга) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-12-02}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|}

=== Калуга бистәсенең урам исемнәре (годонимнары) ===
Калуга бистәсе чокырлар белән кискәләнгән калкулыкта барлыкка килгән. Шул сәбәпле, аның биш урамы исемнәрендә чокыр һәм төшү (Кәкре Чокыр, Кече Пугачев чокыры, Нахимов Чокыры, Нестеров Чокыры, Нестеров Төшү) сүзләре состав өлеше буларак исәпләнә. Өстәвенә, әлеге урамнарның кайберләрендә чокыр һәм төшү сүзләре элекке исемнәрдә дә була (Морат чокыры, Морат авышлыгы).

Гомумән алганда, Калуга авылындагы урам исемнәрендә танылган шәхесләр исеменнән барлыкка килгән годонимнар өстенлек итә. Барлыгы шундый 11 урам бар, әмма алар тарафыннан бары биш кеше генә мәңгеләштерелгән. Бу кайбер эшлеклеләрнең исемнәрен берничә урам йөртүе белән аңлатыла.

Калуга бистәсе урамнары исемнәрендә мәңгеләштерелгән иң популяр тарихи шәхес булып 1773—1775 еллардагы крестьян сугышы башлыгы [[Емельян Пугачев]] (1742—1775) тора. Аның фамилиясе дүрт урам исемендә бар (Пугачев, Яңа Пугачев, Иске Пугачев һәм Кече Пугачев Чокыры). Әлеге шәхеснең мәңгеләшүе — ул большевикларның 1920-нче — 1930 нчы еллардагы идеологик карашларының нәтиҗәсе генә түгел, алар патша чорының фетнә һәм революцион хәрәкәт геройларын данлый. Пугачевның шәхесе әлеге җирлек белән турыдан-туры  бәйле. [[1774 ел]да нәкъ менә биредә Казанны камап алган вакытта аның гаскәрләренең сул як канаты уза, аннары Сукно бистәсе урамына бәреп керә.

Рус хәрби пилоты Петр Нестеров (1887—1914) исеме Калуга бистәсенең өч урамы (Нестеров, Нестеров Чокыры, Нестеров Авышлыгы) исемнәрендә мәңгеләштерелгән. Элегерәк шулай ук Нестеров тыкрыгы  булган (аның исеме 1967 елның 14 ноябрендәге Казан шәһәр башкарма комитеты указы белән расланган), элек ул Гусин тыкрыгы дип аталган &lt;ref&gt;{{Китап|автор=Амиров К. Ф., Ахметзянова Р. Х., Вениаминов Р. Г.|том=|isbn=978-5-93962-293-6|тираж=3000|ref=}}&lt;/ref&gt; . Россия диңгез командиры  адмирал [[Павел Нахимо]]ның исеме (1802—1855) - ике &quot;Калуга&quot; урамы (Адмирал Нахимов, Нахимов Чокыры) йөртә. Нахимов һәм Нестеров исемнәре [[Бөек Ватан сугышы]]ннан соң (1941—1945) дәүләт патриотизм идеологиясен көчәйтү дулкынында һәм, нәтиҗәдә,  урбанонимнарда революциягә кадәрге рус хәрби геройларын мәңгеләштерү белән бәйле. 

Калуга бистәсе урамнарының берсе совет шагыйре һәм җәмәгать эшлеклесе Демьян Бедной (1883-1945) исемен йөртә (1883-1945); хәзерге &quot;Калуга&quot; урамнарыннан бу гомерлеккә мәңгеләштерү өчен бердәнбер очрак (1927).  Тагын бер бистә  урамы Мәсгут Латыйпов (1913—1987) — татар композиторы һәм дирижёры&lt;ref&gt;{{Китап|автор=Амиров К. Ф., Ахметзянова Р. Х., Вениаминов Р. Г.|том=|isbn=978-5-93962-293-6|тираж=3000|ref=}}&lt;/ref&gt;  исемен йөртә (1927—2005 елларда ул Татарстан АССРның Үзәк Башкарма комитеты хөрмәтенә Татцик урамы дип атала).


Калуга бистәсенең өч урамы географик объектлар һәм территорияләр - Украина шәһәре (Одесса), Ерак Көнчыгыш диңгезе яки Хабаровск краендагы бистә (Охотская), Кама аръягы - Татарстан территорияләре хөрмәтенә аталган.

Берничә «Калуга» урамның исемнәре аларның рельеф үзенчәлекләрен чагылдыра. (Үзән, шулай ук югарыда телгә алынган Чокырлар һәм Авышлык), конфигурациясен (Кәкре, Үтәли), характерын (Тыныч, Җыелма), һәм аларның авылдагы урыны ( Үзәк, Аркылы Үзәк).

Элек Калуга бистәсенең Пугачёв чокырына якын көньяк өлеше, мөгаен, Кече бистә дип аталгандыр, бу ике урамның исемнәрен күздә тота (Кече бистә, Аркылы Бистә).  Бистәнең шул ук өлешендә, мөгаен, тимерчелек булгандыр, бу хакта сакланып калган годонимнар да (Тимерчелек урамы, Тимерчелек тыкрыгы) күрсәтә.

1927 елда исемнәр алган ике «Калуга» (Эшче Яшьләр, Кулланучылар) урамы коммунистик идеологиянең төсмерен үз эченә ала. Аерым алганда, Кулланучылар урамы 1920 елларда Совет хакимияте ярдәме белән актив үсеш алган кулланучылар кооперациясе хәрәкәте хөрмәтенә аталган.

Калуга бистәсенең ике урамы исемнәрендә фольклор тематикасы — хоровод (Хороводная, Поперечно-Хороводная), тагын берсе-хәрби (Ракета урамы) чагылдырылган.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

== Чыганаклар ==

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}
[[Төркем:Казанның Вахитов районы]]
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>qnl3u7sqwccfawdg9mjgpurxqs43kp2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зур Кылык</title>
    <ns>0</ns>
    <id>486574</id>
    <revision>
      <id>3527905</id>
      <parentid>3438748</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:09:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Тарихы */ Бу җирләрдә кимендә [[Казан ханлыгы]] чорыннан бирле кешеләр яшәгән.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35006" xml:space="preserve">{{MyTatarstan2022}}
{{Ук}}
'''Зур Кылык''' — элекке авыл, Совет чорында — авыл, хәзер — [[Казан]] эчендә аз катлы биналар белән бистә (торак пункт).

== Территориаль урнашу, чикләр ==
Зур Кылык бистәсе [[Казан]]ның көнчыгыш өлешендә, [[Казанның Совет районы|Совет районы]] территориясендә урнашкан &lt;ref&gt;{{Cite web|author=|url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/geo/zhiloy_massiv_bolshiye_klyki/53182767/?ll=49.244932%2C55.787462&amp;z=14.8|title=Жилой массив Большие Клыки на карте Казани|publisher=|date=}}&lt;/ref&gt;. [[Нокса]] елгасының сул яры буйлап төньяктан көньякка 2 км сузылган.

Әлеге елга үзәне буйлап Зур Кылыкның көнчыгыш чиге уза, ул бистәне күп катлы «Яз» һәм «Яз—2» торак комплексларыннан, шулай ук Вознесенское бистәсенең төньяк өлешеннән аерып тора. Зур Кылыкның төньяк чиге зур транспорт магистраленең 800 метрлы участогы — [[Мамадыш тракты (Казан)|Мамадыш тракты]]  буйлап уза, аның каршы ягында [[Кече Кылык]] бистәсе урнашкан. Зур Кылыкның көнбатыш чиге Дуслык урамының зур булмаган кисемтәсе буйлап, аннары Качаклар, Магистраль, Новоселье һәм Тыныч урамнары буйлап бистәне Азино торак районының күп катлы төзелешләреннән аерып уза. Зур Кылыкның көньяк чиге Азино урманының төньяк чиге буйлап уза.

== Халкы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Зур Кылык бистәсенең халык динамикасы&lt;br /&gt;
! Ел
! Гомүми саны
! Ирләр саны
! Хатын-кызлар саны
|-
| 1859&lt;ref&gt;{{книга |автор= |часть=Казанская губерния: ... по сведениям 1859 года |ссылка часть=http://elib.shpl.ru/ru/nodes/16154-vyp-14-kazanskaya-guberniya-po-svedeniyam-1859-goda-1866#mode/inspect/page/98/zoom/5 |заглавие=Списки населённых мест Российской империи, составленные и издаваемые Центральным статистическим комитетом Министерства внутренних дел |оригинал= |язык= |ссылка= |викитека= |ответственный=обраб. А. Артемьевым |издание= |место=Санкт-Петербург |издательство=Издание Центр. стат. ком. Мин. внутр. дел |год=1866 |том=14 |страницы=8 |столбцы= |страниц=LXXIX, 237 с., 1. л. к. |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}&lt;/ref&gt;
|{{Center|337}}
|{{Center|162}}
|{{Center|175}}
|-
| 1885&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;{{книга |автор= |часть=Воскресенская волость |ссылка часть= |заглавие=Список населённых мест Казанского уезда, с кратким их описанием |оригинал= |язык= |ссылка=https://elib.rgo.ru/safe-view/123456789/228175/1/MjE3NDVfSXpub3Nrb3YgSS5BLiBTcGlzb2sgbmFzZWxlbm55aCBtZXN0IEthemFuc2tvZ28gdWUucGRm |викитека= |ответственный=сост. И. А. Износков |издание= |место=Казань |издательство= |год=1885 |том= |страницы=7 |столбцы= |страниц=218 |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}&lt;/ref&gt;
|{{Center|363}}
|{{Center|176}}
|{{Center|187}}
|-
| 1897&lt;ref name=&quot;автоссылка2&quot;&gt;{{книга |автор= |заглавие=Список селений Казанской губернии |nodot= |язык=ru |ответственный=сост. К. П. Берстель |ссылка=https://viewer.rusneb.ru/ru/001021_000070_55?page=10&amp;rotate=0&amp;theme=white |место=Казань |издательство=Издание Казанской Губернской Земской Управы |год=1908 |том= |страниц=263 |страницы=8 |isbn= |ref= }}&lt;/ref&gt;
|{{Center|424}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1907&lt;ref&gt;{{книга |автор= |часть=Выпуск 1: Казанский уезд. Приложение к 4-х-вёрстной карте того же уезда |ссылка часть=http://elib.shpl.ru/ru/nodes/25855-vyp-1-kazanskiy-uezd-1910#mode/inspect/page/16/zoom/5 |заглавие=Список селений Казанской губернии |оригинал= |язык= |ссылка= |викитека= |ответственный= |издание= |место=Казань |издательство=Издание Оценочно-Статистического Бюро Казанского Губернского Земства |год=1910 |том= |страницы=14 |столбцы= |страниц=32 |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}&lt;/ref&gt;
|{{Center|432}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1927&lt;ref&gt;{{книга |автор= |заглавие=Списки сельсоветов и населённых пунктов по районам ТАССР |nodot= |язык=ru |ответственный= |ссылка=https://kitaphane.tatarstan.ru/file/kitaphane/File/29.%20Inv_627_63.pdf |место=Казань |издательство=Гос. Плановая Комиссия; Стат. сектор |год=1930 |том= |страниц=160 |страницы=29 |isbn= |ref= }}&lt;/ref&gt;
|{{Center|525}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1949&lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot;&gt;{{книга |автор=Шайдуллин Р. В., Сибгатов Б. И., Сахавова Л. М. |заглавие=Исчезнувшие населённые пункты Республики Татарстан: справочник |nodot= |язык=ru |ответственный=под ред. Р. В. Шайдуллина |ссылка=http://www.antat.ru/ru/ite/publishing/novye-izdaniya/%D0%98%D1%81%D1%87%D0%B5%D0%B7%D0%BD%D1%83%D0%B2%D1%88%D0%B8%D0%B5%20%D0%9D%D0%9F-2016.pdf |место=Казань |издательство=Институт татарской энциклопедии и регионоведения |год=2016 |том= |страниц=307 |страницы=35 |isbn=978-5-902375-13-5 |ref= }}&lt;/ref&gt;
|{{Center|446}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1958&lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot;/&gt; 
|{{Center|560}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1989 &lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot; /&gt; 
|{{Center|1405}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 1992&lt;ref name=&quot;автоссылка4&quot;&gt;{{книга |автор= |заглавие=Населённые пункты Республики Татарстан. Краткий справочник |nodot= |язык=ru |ответственный=под ред. М. Х. Хасанова |ссылка= |место=Казань |издательство=Институт Татарской энциклопедии |год=1997 |том= |страниц=390 |страницы=111 |isbn= |тираж=2000 |ref= }}&lt;/ref&gt;
|{{Center|1261}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
| 2000 &lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot; /&gt; 
|{{Center|1174}}
|{{Center|—}}
|{{Center|—}}
|-
|}
Тарихи яктан, Зур Кылык рус бистәсе булган, ләкин Совет чорында бирегә  татарлар күпләп күчеп килгән. 1992 елга авылда яшәүчеләр арасында русларның өлеше 63%, татарлар - 36% булган&lt;ref name=&quot;автоссылка4&quot;/&gt;. 2000 ел торышына, рус һәм татар нисбәте шул ук пропорциядә сакланган, шул ук вакытта рус халкы саны 752 кеше, татарлар саны — 422 кеше тәшкил иткән&lt;ref name=&quot;автоссылка3&quot;/&gt;.

== Административ һәм территориаль бәйләнеш ==
Революциягә кадәрге чорда һәм 1920 елга кадәр, Зур Кылик географик яктан [[Казан өязе|Казан]] өязенә караган һәм [[Воскресенски вулысы]]&lt;nowiki/&gt;ның  бер өлеше булган.

1920 елда Татар АССР төзелү белән өязләр бетерелә һәм кантоннар белән алмаштырыла, алар шулай ук вулысларга бүленә. Зур Кылык Арча кантоны составына кергән, шул ук вакытта Воскресенски вулысына караган.

1927 елда районлаштыру процессы кысаларында [[Арча кантоны]]&lt;nowiki/&gt;ннан көньяк-көнбатыш өлеше бүлеп бирелә, аның территориясендә, аның территориясендә [[Казан районы (ТАССР)|Казанда]] үзәге белән [[Казан районы]] барлыкка килә&lt;ref&gt;Казань в состав Казанского района не входила.&lt;/ref&gt; . Әлеге район составына Татарстан АССР башкаласы тирәсендә шәһәр яны территорияләре, шул исәптән Зур Кылык та керә.

1938 елда Казан районы бетерелгәч, Зур Кылык [[Сталбишчы районы|Сталбишчы районының]] бер өлеше була, һәм 1959 елда [[Биектау районы|Биектау районына]] кертелә. 1963 елда авыл [[Питрәч районы|Питрәч районына]] кертелде, ләкин 1965 елда ул кабат Биектау районына керә, анда 1998 елга кадәр була&lt;ref name=&quot;автоссылка5&quot;&gt;{{Китап|автор=|nodot=|том=1 (А—В)|столбцы=3|isbn=5-85247-035-Х|тираж=5000|ref=}}&lt;/ref&gt; .

1998 елның 27 ноябрендә Зур Кылык, күрше [[Кече Кылык]] белән бергә [[Совет районы]]&lt;nowiki/&gt;ның бер өлеше булып, [[Казан]] составына керә&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://base.garant.ru/8101769/|title=Постановление Государственного Совета Республики Татарстан от 25 ноября 1998 N 1864 «О включении населённых пунктов в состав города Казани» (с изменениями и дополнениями) {{!}} ГАРАНТ}}&lt;/ref&gt; .

== Тарихы ==
[[Файл:Сёла_Большие_и_Малые_Клыки_около_Казани,_1972_год.png|уңда|мини|250x250пкс| Америка иярчененнән Зур һәм Кече Кылык сүрәте ( ''1972 елның 8 мае'' )]]
Бу җирләрдә кимендә [[Казан ханлыгы]] чорыннан бирле кешеләр яшәгән.

Авыл беренче тапкыр Казан өязенең 1565—1568 еллардагы Язма китабында (И. А. Износковка буенча —1567 ел)&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;/&gt; Спас-Преображенский монастыре биләмәсе буларак телгә алына.

1647—1656 елларда Казан өязенең Язма китабында ''Нокса елгасындагы Зур Кылык'' исеме белән искә алына&lt;ref&gt;{{книга |автор= |часть= |ссылка часть= |заглавие=Писцовая книга Казанского уезда 1647—1656 годов : Публикация текста |оригинал= |язык= |ссылка=https://xn--80ad7bbk5c.xn--p1ai/ru/content/piscovaya-kniga-kazanskogo-uezda-1647-1656-godov |викитека= |ответственный= |издание= |место=Москва |издательство=Институт Российской истории РАН |год=2001 |том= |страницы= |столбцы= |страниц=541 |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}&lt;/ref&gt;.

1764 елда Екатерина II нең монастырь җирләрен секуляризацияләү турындагы манифесты нигезендә Зур Кылык казна авыллары разрядына күчә, ә анда яшәүчеләр монастырь крестьяннарыннан икътисадый крестьяннарга күчерелә, ләкин соңрак дәүләт крестьяннары булә, шул хәлдә 1860 нчы елларга кадәр булган&lt;ref name=&quot;автоссылка5&quot;/&gt;.

Революциягә кадәр чорда Зур Кылык [[Вознесенское]] авылы мәхәлләсе составында була. [[Казан]]га кадәр ара 6 чакрым, Воскресенское авылындагы вулыс идарәсенә кадәр - 10 чакрым .

1885 елга булган мәгълүматларга караганда, Зур Кылык авыл җирлегендә яшәүчеләр &quot;Вознесенское һәм Богородское авыллары&quot; дачаларында 880 дисәтинә җир кишәрлегенә ия  булган&lt;ref name=&quot;автоссылка6&quot;&gt;{{книга |автор= |часть=Воскресенская волость |ссылка часть= |заглавие=Список населённых мест Казанского уезда, с кратким их описанием |оригинал= |язык= |ссылка=https://elib.rgo.ru/safe-view/123456789/228175/1/MjE3NDVfSXpub3Nrb3YgSS5BLiBTcGlzb2sgbmFzZWxlbm55aCBtZXN0IEthemFuc2tvZ28gdWUucGRm |викитека= |ответственный=сост. И. А. Износков |издание= |место=Казань |издательство= |год=1885 |том= |страницы=7—8 |столбцы= |страниц=218 |серия= |isbn= |тираж= |ref= }}&lt;/ref&gt;.  Игенчелектән тыш, аларның күбесе бакчачылык белән, кайберләре тимерчелек (карават, тозак һәм пычак җитештерү), умартачылык һәм сәүдә белән шөгыльләнгәннәр. Авылның үзендә 60 ишегалды һәм ике &quot;кирпеч сарае&quot; (кирпеч җитештерү) булган&lt;ref name=&quot;автоссылка6&quot;/&gt;.

[[ХХ гасыр]] башында Зур Кылыкта 1886 елда ачылган земство мәктәбе, шулай ук 3 вак лавка булган; бу чорда авыл хуҗалыгының җир кишәрлеге 983,2 дисәтинә тәшкил иткән&lt;ref name=&quot;автоссылка5&quot;/&gt;.

== Урам челтәре ==
Зур Кылык авылында 24 урам һәм бер тракт буйлап адреслы йортлар бар. Шуларның иң озыны - [[Мамадыш тракты (Казан)|Мамадыш тракты]] (7332 м), ләкин Зур Кылык участогында аның озынлыгы 800 м тирәсе. Авыл эчендә иң озын урам - Магистраль урамы (1860 м), иң кыскасы Амарант урамы (178 м).
{| class=&quot;wikitable collapsible collapsed sortable&quot;
! colspan=&quot;5&quot; |Зур Кылык бистәсендә урамнар исемлеге
|-
!Урам исеме
!Фотосүрәте
!Адрес табличкасы
!Исем расланган документ&lt;ref&gt;{{Cite web|author=|url=https://www.kzn.ru/content/upravlenie-arkhitektury/adres/%D0%A0%D0%B5%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%80%20286%20%D0%BD%D0%B0%20%D1%81%D0%B0%D0%B9%D1%82%2018.07.2018.pdf|title=Реестр названий улиц города Казани. Утверждён Постановлением Исполнительного комитета г. Казани от 3 февраля 2016 года № 286|publisher=|date=|accessdate=2020-09-29}}&lt;/ref&gt;
!Озынлыгы&lt;br /&gt;(метрларда)
|-
|Амарант урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/amarantovaya_ulica/ |title=Амарантовая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|178&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/amarantovaya_ulica/ |title=Амарантовая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Балкыш урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_balkysh/ |title=Улица Балкыш в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|Казан шәһәре администрациясе башлыгының 1998 елның 4 июнендәге 1104 номерлы карары}}
|{{Center|249&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_balkysh/ |title=Улица Балкыш в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Геологлар урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_geologov/ |title=Улица Геологов в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|680&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_geologov/ |title=Улица Геологов в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Аръяк урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.246919%2C55.788940&amp;rl=49.246515%2C55.789640~-0.000441%2C-0.000121~0.000291%2C-0.000462~0.000321%2C-0.000405~-0.000045%2C-0.000102~-0.000638%2C-0.000213~-0.000471%2C-0.000149&amp;z=18.05 |title=Длина Заречной улицы (Большие Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|227&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.246919%2C55.788940&amp;rl=49.246515%2C55.789640~-0.000441%2C-0.000121~0.000291%2C-0.000462~0.000321%2C-0.000405~-0.000045%2C-0.000102~-0.000638%2C-0.000213~-0.000471%2C-0.000149&amp;z=18.05 |title=Длина Заречной улицы (Большие Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Яшел Алан урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_zelenaya_polyana/ |title=Улица Зелёная поляна в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|1132&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_zelenaya_polyana/ |title=Улица Зелёная поляна в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Качаклар урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_kachaklar/ |title=Улица Качаклар в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|Казан шәһәр думасының 2007 елның 17 маендагы 20-17 номерлы карары}}
|{{Center|336&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_kachaklar/ |title=Улица Качаклар в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Костин урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_kostina/ |title=Улица Костина в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|483&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_kostina/ |title=Улица Костина в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Текә урам &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/krutaya_ulica/ |title=Крутая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|Казан шәһәре администрациясе башлыгының 1998 елның 4 июнендәге 1104 номерлы карары}}
|{{Center|250&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/krutaya_ulica/ |title=Крутая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Магистраль урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.239458%2C55.788216&amp;rl=49.232107%2C55.796131~-0.001333%2C-0.002316~-0.000365%2C-0.000680~-0.000063%2C-0.000390~0.000075%2C-0.000383~0.000277%2C-0.000602~0.000314%2C-0.000510~0.000440%2C-0.000528~0.005055%2C-0.005239~0.000679%2C-0.000744~0.000302%2C-0.000383~0.000314%2C-0.000354~0.000189%2C-0.000347~0.000063%2C-0.000291~0.000088%2C-0.000361~-0.000013%2C-0.000383~-0.000201%2C-0.000648~-0.000402%2C-0.001364&amp;z=15.37 |title=Длина Магистральной улицы (Большие Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|1860&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.239458%2C55.788216&amp;rl=49.232107%2C55.796131~-0.001333%2C-0.002316~-0.000365%2C-0.000680~-0.000063%2C-0.000390~0.000075%2C-0.000383~0.000277%2C-0.000602~0.000314%2C-0.000510~0.000440%2C-0.000528~0.005055%2C-0.005239~0.000679%2C-0.000744~0.000302%2C-0.000383~0.000314%2C-0.000354~0.000189%2C-0.000347~0.000063%2C-0.000291~0.000088%2C-0.000361~-0.000013%2C-0.000383~-0.000201%2C-0.000648~-0.000402%2C-0.001364&amp;z=15.37 |title=Длина Магистральной улицы (Большие Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Мамадыш урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/mamadyshskaya_ulica/ |title=Мамадышская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|Казан шәһәр думасының 2007 елның 17 маендагы 20-17 номерлы карары}}
|{{Center|658&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/mamadyshskaya_ulica/ |title=Мамадышская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|[[Мамадыш тракты (Казан)|Мамадыш тракты]] &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/mamadyshskiy_trakt/ |title=Мамадышский тракт в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|{{Center|[[Файл:Нет фото.png|100px]]}}
|{{Center|Казан шәһәр советы комиссиясенең 1927 елның 2 ноябрендәге протоколы}}
|{{Center|7332&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/mamadyshskiy_trakt/ |title=Мамадышский тракт в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Яшьләр урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.235072%2C55.794630&amp;rl=49.234403%2C55.796058~0.000000%2C-0.000212~-0.000601%2C-0.001116~-0.000253%2C-0.000406~-0.000287%2C-0.000577~-0.000294%2C-0.000627&amp;z=17.65 |title=Длина Молодёжной улицы (Большие Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|340&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.235072%2C55.794630&amp;rl=49.234403%2C55.796058~0.000000%2C-0.000212~-0.000601%2C-0.001116~-0.000253%2C-0.000406~-0.000287%2C-0.000577~-0.000294%2C-0.000627&amp;z=17.65 |title=Длина Молодёжной улицы (Большие Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Новоселье урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_novoselya/ |title=Улица Новоселья в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|{{Center|[[Файл:Нет фото.png|100px]]}}
|{{Center|Казан шәһәре администрациясе башлыгының 1998 елның 4 июнендәге 1104 номерлы карары}}
|{{Center|397&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_novoselya/ |title=Улица Новоселья в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Октябрь урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.238271%2C55.790962&amp;rl=49.245432%2C55.788195~-0.000820%2C0.000885~-0.000194%2C0.000239~-0.000469%2C0.001026~-0.000099%2C0.000218~-0.000221%2C0.000310~-0.000266%2C0.000264~-0.000284%2C0.000221~-0.000275%2C0.000317~-0.000626%2C0.000467~-0.000500%2C0.000307~-0.000437%2C0.000216~-0.000369%2C0.000143~-0.000428%2C0.000143~-0.000622%2C0.000146~-0.000270%2C0.000041~-0.000324%2C0.000019~-0.000284%2C-0.000023~-0.000545%2C-0.000157~-0.000203%2C-0.000061~-0.000189%2C-0.000028~-0.000207%2C-0.000015~-0.000518%2C0.000000~-0.000973%2C0.000066~-0.000383%2C0.000005~-0.001167%2C-0.000034~-0.000671%2C0.000018~-0.000577%2C0.000067~-0.000883%2C0.000132~-0.000568%2C0.000162~-0.001280%2C0.000490&amp;z=16.85 |title=Длина Октябрьской улицы (Большие Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|1270&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.238271%2C55.790962&amp;rl=49.245432%2C55.788195~-0.000820%2C0.000885~-0.000194%2C0.000239~-0.000469%2C0.001026~-0.000099%2C0.000218~-0.000221%2C0.000310~-0.000266%2C0.000264~-0.000284%2C0.000221~-0.000275%2C0.000317~-0.000626%2C0.000467~-0.000500%2C0.000307~-0.000437%2C0.000216~-0.000369%2C0.000143~-0.000428%2C0.000143~-0.000622%2C0.000146~-0.000270%2C0.000041~-0.000324%2C0.000019~-0.000284%2C-0.000023~-0.000545%2C-0.000157~-0.000203%2C-0.000061~-0.000189%2C-0.000028~-0.000207%2C-0.000015~-0.000518%2C0.000000~-0.000973%2C0.000066~-0.000383%2C0.000005~-0.001167%2C-0.000034~-0.000671%2C0.000018~-0.000577%2C0.000067~-0.000883%2C0.000132~-0.000568%2C0.000162~-0.001280%2C0.000490&amp;z=16.85 |title=Длина Октябрьской улицы (Большие Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Кыр урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.240077%2C55.787930&amp;rl=49.237848%2C55.787238~0.001120%2C0.000356~0.002076%2C0.000489&amp;z=17.25 |title=Длина Полевой улицы (Большие Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|222&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=https://yandex.ru/maps/43/kazan/?ll=49.240077%2C55.787930&amp;rl=49.237848%2C55.787238~0.001120%2C0.000356~0.002076%2C0.000489&amp;z=17.25 |title=Длина Полевой улицы (Большие Клыки) на карте Казани |lang= |website=Яндекс.Карты |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Балык  урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/rybnaya_ulica/ |title=Рыбная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|537&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/rybnaya_ulica/ |title=Рыбная улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Саба урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/sabinskaya_ulica/ |title=Сабинская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|Казан шәһәр думасының 2007 елның 17 маендагы 20-17 номерлы карары}}
|{{Center|639&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/sabinskaya_ulica/ |title=Сабинская улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Бакча урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/sadovaya_ulica_bolshie_klyki/ |title=Садовая улица (Большие Клыки) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|666&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/sadovaya_ulica_bolshie_klyki/ |title=Садовая улица (Большие Клыки) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Төзүчеләр урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_stroiteley_bolshie_klyki/ |title=Улица Строителей (Большие Клыки) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|607&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_stroiteley_bolshie_klyki/ |title=Улица Строителей (Большие Клыки) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Хезмәт урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/trudovaya_ulica/ |title=Трудовая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|755&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/trudovaya_ulica/ |title=Трудовая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Тыныч урам &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_tynych/ |title=Улица Тыныч в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|Казан шәһәре администрациясе башлыгының 1998 елның 4 июнендәге 1104 номерлы карары}}
|{{Center|662&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_tynych/ |title=Улица Тыныч в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Теләче урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/tyulyachinskaya_ulica_bolshie_klyki/ |title=Тюлячинская улица (Большие Клыки) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|Казан шәһәр думасының 2007 елның 17 маендагы 20-17 номерлы карары}}
|{{Center|648&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/tyulyachinskaya_ulica_bolshie_klyki/ |title=Тюлячинская улица (Большие Клыки) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Шавалиев урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_shavalieva/ |title=Улица Шавалиева в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|Казан шәһәр думасының 2007 елның 17 маендагы 20-17 номерлы карары}}
|{{Center|270&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ulica_shavalieva/ |title=Улица Шавалиева в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Экологик урам &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ekologicheskaya_ulica/ |title=Экологическая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|321&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/ekologicheskaya_ulica/ |title=Экологическая улица в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|Көньяк урамы &lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/yuzhnaya_ulica_bolshie_klyki/ |title=Южная улица (Большие Клыки) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;
|
|
|{{Center|—}}
|{{Center|230&lt;ref&gt;{{cite web |author= |url=http://kazan.ginfo.ru/ulicy/yuzhnaya_ulica_bolshie_klyki/ |title=Южная улица (Большие Клыки) в Казани |lang= |website=Справочник Казани |publisher= |date= |accessdate=2021-10-16}}&lt;/ref&gt;}}
|-
|}

== Шулай ук карагыз ==

* [[Кече Кылык|Малые Клыки]]

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>1bdr9xdnde7csop66h32qzrh5m4bgr6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Борисково (Казан)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>486701</id>
    <revision>
      <id>3528002</id>
      <parentid>3438703</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T11:51:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ == Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}} {{Казан}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19409" xml:space="preserve">{{MyTatarstan2022}}
{{Ук}}
'''Борисково'''  — [[Казанның Идел буе районы]]нда урнашкан бистә.

== Географиясе ==
Борисково Идел буе районының үзәк өлешендә Югары Кабан күлендә урнашкан; шулай ук бистә аша Урта Кабан күлен Подувалье агымы белән тоташтыручы Монастырь агымы уза.

== Тарихы ==
Казан өязенең 1566—1568 елларда Спас-Преображенский монастыренә караган өченче [[Кабан күле]]&lt;nowiki/&gt;ндәге Борисов авылы буларак искә алына&lt;ref&gt;Книга казанскаго уезда сел и деревень, и починков и пустошей и селищ архиепискуплих и Преображенскова монастыря.&amp;nbsp;''zz-project.ru''.&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 21 октября 2021&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

[[1781 ел]]&lt;nowiki/&gt;ның дүртенче ревизиясе авылда 91 икътисади крестьяннарның ревизия җанын ачыклый. &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://runivers.ru/bookreader/book53264/#page/238/mode/1up|title=Сборник материалов по истории Казанского края в XVIII в}}&lt;/ref&gt;

1917 елгы ревоюциягә кадәр авыл  [[Воскресенски вулысы]]ның Дәвликәй авылына карый. Авыл 1462 дисәтинә  (15,97 км²) мәйданы булган җир кишәрлегенә ия булган; [[авыл хуҗалыгы]]ннан тыш, авыл кешеләре чүлмәк ясау, ээрчелек, он тарту, [[умартачылык]] белән шөгыльләнгәннәр, акча эшләргә шәһәрләргә киткәннәр; 1885 елга Борисковода 2 кечкенә кибет, 5 чүлмәк ясау, 1 эчү йорты һәм 2 җил тегермәне булган&lt;ref&gt;Казанский уезд (Алаты - Ивановское) Историко-статистическое описание церквей и приходов Казанской епархии. Вып. 3&amp;nbsp;(Ru).— 1916.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Износков И. А. (Составитель).''Список населенных мест Казанского уезда, с кратким их описанием.''Казанский (Приволжский) федеральный университет''(1885).&lt;small&gt;Дата обращения: 21 октября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

[[1884 ел]]да Борисковта земство мәктәбе ачыла; [[1905 ел]]да анда 36 малай һәм 35 кыз укыган. 1911-1912 елларда сәүдәгәр Павел Шетинкин исәбенә мәктәп өчен яңа таш бина салына&lt;ref&gt;Казанский уезд (Алаты - Ивановское) Историко-статистическое описание церквей и приходов Казанской епархии. Вып. 3(Ru).— 1916&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Школьная сеть Казанской губернии - Бобровников Н.А.— 1905.&lt;/ref&gt;.

[[Гражданнар сугышы]] вакытында авыл берничә тапкыр кулдан кулга күчә.  [[1918 ел]]ның [[6 август|6 августында]] КомУч Халык Армиясе Борисково авылын яулап ала; кызыллар контроленә авыл 1918 елның 13 сентябренә күчә&lt;ref&gt;''Midkhat Karimovich Mukhari︠a︡mov.''Гражданская война в Татарии (1918-1919).— Таткнигоиздат, 1969.— 344 с.&lt;/ref&gt;.

[[XIX гасыр]] уртасыннан 1927 елга кадәр Борисково авылы [[Казан губернасы]] [[Казан өязе]] [[Воскресенски вулысы]]на керә (1920 елдан — Татарстан АССРның Арча кантоны). [[Татарстан АССР]]га районнар бүленешен керткәннән соң Татарстан АССРның Воскресенский (Казан шәһәр яны) районы составында. [[1934 ел]]да ул [[Казанның Идел буе районы|Казанның Сталин районына]] кушыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tatarica.org/tat/razdely/ischeznuvshie-naselennye-punkty/boriskovo|title=Борисково}}&lt;/ref&gt; 1942—1956 елларда —Свердлов районы составында, 1956 елдан — [[Казанның Идел буе районы|Идел]] буе районы кысаларында.

1963 елда Борисково Казан үзәге белән турыдан-туры трамвай юнәлеше (3 нче һәм 8 нче маршрутлар) белән бәйле була&lt;ref&gt;&quot;Дорога в Борисково&quot; от краеведа Алексея Клочкова — Реальное время.&amp;nbsp;''realnoevremya.ru''.&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 21 октября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;.

== Халкы ==
{{Халык саны.wd||Таблица}}

== Урамнары ==

* '''[[wikidata:Q50214270|Адмирал Ушаков]]''' (элеккеге ''13-нче Проект урамы'', шәһәр Башкарма комитетының 1953 елның 1 ноябрендәге 755-нче номерлы карары белән үзгәртелә.). Рус флотчысы, Кара диңгез флоты белән җитәкчелек итүче Федор Ушаков  (1744-1817) хөрмәтенә атала&lt;ref&gt;''Амиров, Кафиль Фахразеевич.''&amp;nbsp;Казань - где эта улица, где этот дом? Справочник улиц города Казани.&amp;nbsp;— Казань: «Казань», 1995.&amp;nbsp;— 320&amp;nbsp;с.&amp;nbsp;— &lt;nowiki&gt;ISBN 9785859030125&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt; Якты Юл тыкрыгыннан башланып, Дудин урамын кисеп чыга да Таза урам белән кисешә.
* '''Башкорт урамы''' (элеккеге ''14 нче Проект урамы'',  1961 елның 14 июнендәге 413-нче шәһәр Башкарма комитеты карары белән үзгәртелгән). Исеме күрше Башкортстан Республикасы исеменнән&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Китап}}&lt;/ref&gt; (Ул вакытта - [[Башкорт АССР]]). Җир һәм Түбән Кама урамнары киселешеннән башлап, Техника урамны кисеп, «Казан» аэропортындагы тимер юл тармагы янында тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50216294|Биларус урамы]]''' (элеккеге ''6-нчы Проект урамы'', 1961 елның 14 июнендәге 314 номерлы шәһәр Башкарма комитеты карары белән үзгәртелә). исеме [[Беларусия|Беларусь]] исеменнән &lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; (ул вакытта  – [[Беларус Совет Социалистик Республикасы]]). Докучаев урамыннан башланганда, Запорожье һәм Гори урамнарын кисеп үтә һәм Аучылык урамы белән кисешкән вакытта тәмамлана. 
* '''[[wikidata:Q50216361|Таза урам]]''' (элеккеге ''9-нчы Проект урамы'', шәһәр Башкарма комитетының 1953 елның 1 ноябрендәге 755 номерлы карары белән үзгәртелә)&lt;ref&gt;Реестр названий улиц города Казани.&lt;/ref&gt;.  2 нче Алабуга урамыннан башлап, 1 нче Алабуга урамын кисеп чыга һәм Адмирал Ушаков урамы белән кисешү белән тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50216401|Борисково урамы]]''' – бистәнең иң иске урамы&lt;ref&gt;Из истории поселка Борисково.&amp;nbsp;''cbskazan.ru''.&amp;nbsp;&lt;small&gt;Дата обращения: 22 октября 2021.&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;. 33 нче хәрби шәһәрчекнең исемсез юлыннан башлап, Тула урамын, ТАССРның 100 еллыгы магистрален, Арткы-Борисково урамын, Якты Юл тыкрыгын, Дудинка, Янгын, Ерак Кабан урамнарын кисеп үтә, Дәүләки урамы белән кисешкәннән соң аңа күчә.
* '''[[wikidata:Q50288628|Витебск]]''' (элеккеге ''4-нчы Проект урамы'', шәһәр Башкарма комитетының 1961 елның 14 июнендә кабул ителгән 413-нче номерлы карары белән исемгә үзгәртелә)&lt;ref&gt;''Амиров, Кафиль Фахразеевич.''Казань - где эта улица, где этот дом? Справочник улиц города Казани.— Казань: «Казань», 1995.— 320с.— &lt;nowiki&gt;ISBN 9785859030125&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.Исеме [[Витебск]] шәһәреннән&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; (ул вакытта - Белорус ССРындагы өлкә үзәге). Докучаев урамыннан башлана, Запорожье һәм Гори урамнарын кисеп үтә һәм Аучылык урамы белән кисешкән вакытта тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50377725|Глазунов]]''' – композитор Александр Глазунов хөрмәтенә аталган (1865–1936). Варганов урамыннан Монастырь протогына илтүче исемсез юлдан башлана, Айни Садретдинов, Тула, Унйортлык, Ладия урамнарын кисеп үтә һәм Тихорецк урамы белән тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50377734|Гори]]''' (элеккеге ''1-нче Проект урамы'', 1953 елның 1 ноябрендәге № 755 шәһәр башкарма комитеты карары белән үзгәртелә).&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web}}&lt;/ref&gt; [[Иосиф Сталин]]ның ватаны - Гори шәһәре хөрмәтенә аталган. 33 нче хәрби шәһәрчекнең исемсез юлыннан башлап, Витебск, Красноводск, Белорус, Канск, Дегтярёв, Полонная, Тула урамнарын кисеп үтә, аннары ТАССРның 100 еллыгы магистрале белән өзелә; Алабуга урамы белән кисешкәннән соң дәвам итә, Дудинка урамын кисеп үтә һәм Янгын урамы чаты белән тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50378288|Дәүләки урамы]]''' – Ферма шоссесы белән кисешүдән башлап, Борисково урамын кисеп үтә һәм Дәүләки урамы буенча 123 нче йорт янында тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50378303|Ерак Кабан урамы]]'''  – Борисково урамыннан башланып, бушлык янында тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50378318|Дегтярев урамы]]''' – Совет конструкторы Василий Дегтярёв хөрмәтенә аталган (1880-1949).&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; Докучаев урамыннан башланып, Запорожье һәм Гори урамнарын кисеп үтә һәм Аучылык урамы белән кисешкән вакытта тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50378325|Унйортлык урам]]'''  – трамвай боҗрасыннан башлап, Глазунов урамы белән кисешә һәм яр буе урамы белән кисешү белән тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50378341|Докучаев]]''' (элеккеге ''2-нче Проект урамы'', 1953 елның 1 ноябрендәге № 755 шәһәр Башкарма комитеты карары белән үзгәртелде).&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt; Туфрак галиме Василий Докучаев хөрмәтенә аталган (1846-1903).&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; 33 нче хәрби шәһәрчек янында исемсез юлдан башлап, Витебск, Красноводск, Белорус, Канск, Дегтярев урамнарын кисеп чыга һәм Полонная урамы чаты белән тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50378364|Дудинка урамы]]''' (1962 елның 24 декабрендәге 794 номерлы шәһәр Башкарма комитеты карары белән аталган).&lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;  [[Дудинка]] шәһәре исеменнән&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; (ул вакытта –Таймыр (Долгано-Ненец) милли округы үзәге. Борисов урамыннан башлап, адмирал Ушаков урамын, Алабуганың ике урамын, шулай ук Запорожье, Гори һәм Чәчәк урамнарын кисеп чыга; сул як Яр Буе урамы белән кисешү белән тәмамана.
* '''[[wikidata:Q50381592|1-нче Аалабуга]]'''  –  [[Алабуга]] шәһәре – Татарстан район үзәкләренең берсе хөрмәтенә аталган&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; ТАССРның 100 еллыгы магистрале янында исемсез йөрүдән башлап, Якты Юл тыкрыгын, Дудинка урамын кисеп үтә һәм Таза  урам кисешүе белән тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50381662|2-нче Алабуга]]''' – ТАССРның 100 еллыгы янындагы исемсез юлдан башланып, Дудинка урамын кисеп чыга һәм Таза урам белән кисешә.
* '''[[wikidata:Q50381815|Арткы-Борисково урамы]]'''  – ТАССРның 100 еллыгы магистраленнән ерак түгел Борисково урамы белән кисешү белән тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50381830|Запорожье урамы]]''' (элеккегея ''1-нче Проект урамы'', 1961 елның 14 июнендәге 413 номерлы шәһәр Башкарма комитеты карары белән үзгәртелде). Исеме [[Запорожье]] шәһәре исеменнән&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; (ул вакытта  – [[Украин Совет Социалистик Республикасы|Украина ССР]] өлкә үзәге). Витебск урамыннан башлап Красноводск, Белорус, Канск, Дегтярёв, Полонная, Тула урамнарын кисеп чыга, аннары ТАССРның 100 еллыгы магистрале белән өзелә; югарыда аталган магистральнең көньяк өлешендә исемсез юл киселешеннән алып, Дудинка урамын кисеп, Янгын урамы белән кисешкән урынга кадәр дәвам итә.
* '''[[wikidata:Q50381861|Зимләмир]]''' (элеккеге ''Күл'', 1958 елның 23 апрелендәге 328 номерлы шәһәр башкарма комитеты карары белән үзгәртелде).&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; Тихорецкая урамыннан көньяктарак исемсез юлдан башланып, Башкорт һәм Түбән Кама урамнары белән кисешү белән тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50381668|2 нче Зимләмир урамы]]'''  – Техника урамыннан башлап, Локомотив, Лүблин урамнарын кисеп үтә һәм Лүблин урамы белән кисешү белән тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50381930|Кан]]&lt;nowiki/&gt;ск''' – Красноярск крайындагы  [[Канск]] шәһәре хөрмәтенә аталган&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;.  Докучаев урамыннан башлап, Запорожье урамы белән кисешү белән тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50381994|Красноводск]]''' (элеккеге ''5-нче Проект урамы'', 1961 елның 14 июнендәге 413 номерлы шәһәр Башкарма комитеты карары белән үзгәртелә).  [[Төрекмәнбашы|Красноводск]] шәһәре исеменнән&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; (хәҙер ''Төркмәнбаши'', ул вакытта  – [[Төрекмән ССР]]&lt;nowiki/&gt;ының [[Ашхабад]] өлкәсендәге район үзәге). Докучаев урамыннан башлап, Запорожье һәм Гори  урамнарын кисеп чыга һәм Аучылык урамы белән кисешү белән тәмамлана.
* '''[[wikidata:Q50382090|Ладия урамы]]'''
* '''[[wikidata:Q50382092|Локомотив]]'''
* '''[[wikidata:Q50382114|Лүблин урамы]]'''
* '''[[wikidata:Q50382295|Түбән Кама урамы]]'''
* '''[[wikidata:Q50381681|2-нче Түбән Кама урамы]]'''
* '''[[wikidata:Q50382422|Аучы урамы]]'''
* '''[[wikidata:Q50382612|Янгын]]'''
* '''[[wikidata:Q50382624|Полонная]]'''
* '''[[wikidata:Q50382673|Яр буе урамы]]'''
* '''[[wikidata:Q50382814|Җидейортлык]]'''
* '''[[wikidata:Q50382952|Тихорецк]]'''
* '''[[wikidata:Q4465226|Тула]] –'''  [[Тула]] шәһәре исеменнән&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; Ферма шоссесыннан башлап ТАССРның 100 еллыгы магистраленә параллель рәвештә бара, Борисково урамы белән кисешкәннән соң, төньяк-көнбатышка таба Гори, Запорожье, Аучы, Яр Буе, Глазунов, Авангард урамнары аша үтеп керә һәм Техника урам чаты белән тәмамлана.
* '''Чәчәк'''
* '''[[wikidata:Q50382577|Якты Юл]] тыкрыгы'''

== Күренекле кешеләр ==

* [[Александр Белецкий|Белецкий  Александр Иванович]] (1884—1961) —украин һәм совет әдәбият белгече, Украина ССР Фәннәр академиясе академиясе (1939) һәм СССР Фәннәр академиясе академигы (1958).

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
{{Казан}}

[[Төркем:Википедия:Викимәгълүматтан чыганак булган мәкаләләр]]
[[Төркем:Казан бистәләре]]</text>
      <sha1>i35c233vfrecq7zvpwlafozst0czcv7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дышкапы (Алтындаг)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>512151</id>
    <revision>
      <id>3527579</id>
      <parentid>3479992</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:42:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3807</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: бу мәкаләнең [[Википедия:Интервики|интервики]] сылтамалары (1) хәзер [[d:Q31189961|Wikidata-да]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2319" xml:space="preserve">{{УК}}

{{мәгънәләр|Дышкапы}}

'''Дышкапы''' ({{lang-tr|Dışkapı}}) — [[Төркия Җөмһүрияте]]нең [[Эчке Анатолия бүлгесе]]&lt;ref&gt;[http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html Административное устройство Турции] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090120115121/http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html |date=2009-01-20}}&lt;/ref&gt; Анкара иле Алтындаг илчесенә караган бер мәхәллә ({{lang-tr|mahalle}}).&lt;ref&gt;{{cite web |title=Türkiye İstatistik Kurumu. TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri.|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180817225821/https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=17 Ağustos 2018|archivedate=18 октябрь 2020||deadlink = no }}&lt;/ref&gt;

== Географиясе ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Халык саны ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
* [https://bigenc.ru/geography/text/4211458 Турция // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.]
* {{cite web |title = Төркия рәсми сайты |url = https://turkey.com/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150522160612/http://turkey.com/ |archivedate = 2015-05-22 |deadlink = no }}
* [http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 Mahalle Nedir?]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304214324/http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 |date=4 Mart 2016 }}
* [http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 Kısaltmalar Dizini]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304193910/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 |date=4 Mart 2016 }}

{{Turkey-geo-stub}}

[[Төркем:Алтындаг илчесе мәхәлләләре]]
[[Төркем:Әлифба буенча торак пунктлар]]
[[Төркем:Төркия торак пунктлары]]
[[Төркем:Төркия мәхәлләләре]]</text>
      <sha1>o2a0gj9kmru4gdzlz9622o37fmmuads</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нумунебаг (Байрампаша)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>518953</id>
    <revision>
      <id>3527591</id>
      <parentid>3480016</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:52:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3807</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: бу мәкаләнең [[Википедия:Интервики|интервики]] сылтамалары (1) хәзер [[d:Q109385258|Wikidata-да]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2324" xml:space="preserve">{{УК}}

{{мәгънәләр|Нумунебаг}}

'''Нумунебаг''' ({{lang-tr|Numunebağ}}) — [[Төркия Җөмһүрияте]]нең [[Мәрмәр бүлгесе]]&lt;ref&gt;[http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html Административное устройство Турции] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090120115121/http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html |date=2009-01-20}}&lt;/ref&gt; Истмала иле Байрампаша илчесенә караган бер мәхәллә ({{lang-tr|mahalle}}).&lt;ref&gt;{{cite web |title=Türkiye İstatistik Kurumu. TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri.|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180817225821/https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=17 Ağustos 2018|archivedate=18 октябрь 2020||deadlink = no }}&lt;/ref&gt;

== Географиясе ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Халык саны ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
* [https://bigenc.ru/geography/text/4211458 Турция // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.]
* {{cite web |title = Төркия рәсми сайты |url = https://turkey.com/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150522160612/http://turkey.com/ |archivedate = 2015-05-22 |deadlink = no }}
* [http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 Mahalle Nedir?]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304214324/http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 |date=4 Mart 2016 }}
* [http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 Kısaltmalar Dizini]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304193910/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 |date=4 Mart 2016 }}

{{Turkey-geo-stub}}

[[Төркем:Байрампаша илчесе мәхәлләләре]]
[[Төркем:Әлифба буенча торак пунктлар]]
[[Төркем:Төркия торак пунктлары]]
[[Төркем:Төркия мәхәлләләре]]</text>
      <sha1>jsp28wmor4v1ut6c7xdopxnd7v15tn3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Саһил Җейлан (Сейдикемер)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>520395</id>
    <revision>
      <id>3527594</id>
      <parentid>3480019</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:55:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3807</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: бу мәкаләнең [[Википедия:Интервики|интервики]] сылтамалары (1) хәзер [[d:Q109393867|Wikidata-да]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2336" xml:space="preserve">{{УК}}

{{мәгънәләр|Саһил Җейлан}}

'''Саһил Җейлан''' ({{lang-tr|Sahil Ceylan}}) — [[Төркия Җөмһүрияте]]нең [[Акдиңгез бүлгесе]]&lt;ref&gt;[http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html Административное устройство Турции] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090120115121/http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html |date=2009-01-20}}&lt;/ref&gt; Мугла иле Сейдикемер илчесенә караган бер мәхәллә ({{lang-tr|mahalle}}).&lt;ref&gt;{{cite web |title=Türkiye İstatistik Kurumu. TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri.|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180817225821/https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=17 Ağustos 2018|archivedate=18 октябрь 2020||deadlink = no }}&lt;/ref&gt;

== Географиясе ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Халык саны ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
* [https://bigenc.ru/geography/text/4211458 Турция // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.]
* {{cite web |title = Төркия рәсми сайты |url = https://turkey.com/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150522160612/http://turkey.com/ |archivedate = 2015-05-22 |deadlink = no }}
* [http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 Mahalle Nedir?]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304214324/http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 |date=4 Mart 2016 }}
* [http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 Kısaltmalar Dizini]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304193910/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 |date=4 Mart 2016 }}

{{Turkey-geo-stub}}

[[Төркем:Сейдикемер илчесе мәхәлләләре]]
[[Төркем:Әлифба буенча торак пунктлар]]
[[Төркем:Төркия торак пунктлары]]
[[Төркем:Төркия мәхәлләләре]]</text>
      <sha1>7g9pitpg5fs131fucghw7upgple21lg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бүрүм (Ташкөпрү)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>530916</id>
    <revision>
      <id>3527573</id>
      <parentid>3480051</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:39:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3807</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: бу мәкаләнең [[Википедия:Интервики|интервики]] сылтамалары (1) хәзер [[d:Q6006248|Wikidata-да]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2757" xml:space="preserve">{{УК}}

{{мәгънәләр|Бүрүм}}

'''Бүрүм''' ({{lang-tr|Bürüm}}) — [[Төркия Җөмһүрияте]]нең [[Карадиңгез бүлгесе]]&lt;ref&gt;[http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html Административное устройство Турции] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090120115121/http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html |date=2009-01-20}}&lt;/ref&gt; [[Кастамону]] иле Ташкөпрү илчесенә караган бер авыл ({{lang-tr|köy}}).&lt;ref&gt;{{cite web |title=Türkiye İstatistik Kurumu. TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri.|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180817225821/https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=17 Ağustos 2018|archivedate=18 октябрь 2020||deadlink = no }}&lt;/ref&gt;

== Географиясе ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Халык саны ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
* [https://bigenc.ru/geography/text/4211458 Турция // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.]
* {{cite web |title = Төркия рәсми сайты |url = https://turkey.com/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150522160612/http://turkey.com/ |archivedate = 2015-05-22 |deadlink = no }}
* [http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 Mahalle Nedir?]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304214324/http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 |date=4 Mart 2016 }}
* [http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 Kısaltmalar Dizini]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304193910/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 |date=4 Mart 2016 }}
* {{cite web |title=Genel Kurul Tutanağı 24.Dönem 5. Yasama Yılı 30. Birleşim|url=http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic_yazici?P4=22303&amp;P5=H&amp;page1=90&amp;page2=90|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150305000118/http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic_yazici?P4=22303&amp;P5=H&amp;page1=90&amp;page2=90|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=4 Mart 2015|archivedate=5 Mart 2015|archivedate=15 12 2014||deadlink = no }}

{{Turkey-geo-stub}}

[[Төркем:Ташкөпрү илчесе авыллары]]
[[Төркем:Әлифба буенча торак пунктлар]]
[[Төркем:Төркия торак пунктлары]]
[[Төркем:Төркия авыллары]]</text>
      <sha1>tck2zfcwz9alvrtopy24b9e07nh2p4j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кеш (Түркэли)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>537589</id>
    <revision>
      <id>3527581</id>
      <parentid>3480061</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:45:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3807</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: бу мәкаләнең [[Википедия:Интервики|интервики]] сылтамалары (1) хәзер [[d:Q108620551|Wikidata-да]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2734" xml:space="preserve">{{УК}}

{{мәгънәләр|Кеш}}

'''Кеш''' ({{lang-tr|Keş}}) — [[Төркия Җөмһүрияте]]нең [[Карадиңгез бүлгесе]]&lt;ref&gt;[http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html Административное устройство Турции] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090120115121/http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html |date=2009-01-20}}&lt;/ref&gt; [[Синоп]] иле Түркэли илчесенә караган бер авыл ({{lang-tr|köy}}).&lt;ref&gt;{{cite web |title=Türkiye İstatistik Kurumu. TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri.|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180817225821/https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=17 Ağustos 2018|archivedate=18 октябрь 2020||deadlink = no }}&lt;/ref&gt;

== Географиясе ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Халык саны ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
* [https://bigenc.ru/geography/text/4211458 Турция // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.]
* {{cite web |title = Төркия рәсми сайты |url = https://turkey.com/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150522160612/http://turkey.com/ |archivedate = 2015-05-22 |deadlink = no }}
* [http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 Mahalle Nedir?]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304214324/http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 |date=4 Mart 2016 }}
* [http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 Kısaltmalar Dizini]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304193910/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 |date=4 Mart 2016 }}
* {{cite web |title=Genel Kurul Tutanağı 24.Dönem 5. Yasama Yılı 30. Birleşim|url=http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic_yazici?P4=22303&amp;P5=H&amp;page1=90&amp;page2=90|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150305000118/http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic_yazici?P4=22303&amp;P5=H&amp;page1=90&amp;page2=90|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=4 Mart 2015|archivedate=5 Mart 2015|archivedate=15 12 2014||deadlink = no }}

{{Turkey-geo-stub}}

[[Төркем:Түркэли илчесе авыллары]]
[[Төркем:Әлифба буенча торак пунктлар]]
[[Төркем:Төркия торак пунктлары]]
[[Төркем:Төркия авыллары]]</text>
      <sha1>665i0uwd7dr613wjthk5e9nwj3eyspa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Койлав (Икиздере)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>537787</id>
    <revision>
      <id>3527582</id>
      <parentid>3480062</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:45:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3807</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: бу мәкаләнең [[Википедия:Интервики|интервики]] сылтамалары (1) хәзер [[d:Q6030996|Wikidata-да]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2750" xml:space="preserve">{{УК}}

{{мәгънәләр|Койлав}}

'''Койлав''' ({{lang-tr|Koylav}}) — [[Төркия Җөмһүрияте]]нең [[Карадиңгез бүлгесе]]&lt;ref&gt;[http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html Административное устройство Турции] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090120115121/http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html |date=2009-01-20}}&lt;/ref&gt; [[Ризе]] иле Икиздере илчесенә караган бер авыл ({{lang-tr|köy}}).&lt;ref&gt;{{cite web |title=Türkiye İstatistik Kurumu. TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri.|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180817225821/https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=17 Ağustos 2018|archivedate=18 октябрь 2020||deadlink = no }}&lt;/ref&gt;

== Географиясе ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Халык саны ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
* [https://bigenc.ru/geography/text/4211458 Турция // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.]
* {{cite web |title = Төркия рәсми сайты |url = https://turkey.com/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150522160612/http://turkey.com/ |archivedate = 2015-05-22 |deadlink = no }}
* [http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 Mahalle Nedir?]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304214324/http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 |date=4 Mart 2016 }}
* [http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 Kısaltmalar Dizini]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304193910/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 |date=4 Mart 2016 }}
* {{cite web |title=Genel Kurul Tutanağı 24.Dönem 5. Yasama Yılı 30. Birleşim|url=http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic_yazici?P4=22303&amp;P5=H&amp;page1=90&amp;page2=90|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150305000118/http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic_yazici?P4=22303&amp;P5=H&amp;page1=90&amp;page2=90|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=4 Mart 2015|archivedate=5 Mart 2015|archivedate=15 12 2014||deadlink = no }}

{{Turkey-geo-stub}}

[[Төркем:Икиздере илчесе авыллары]]
[[Төркем:Әлифба буенча торак пунктлар]]
[[Төркем:Төркия торак пунктлары]]
[[Төркем:Төркия авыллары]]</text>
      <sha1>bfenmqf8mpjfitd2i8m5j3soxya41g0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пурут (Кагызман)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>540524</id>
    <revision>
      <id>3527593</id>
      <parentid>3480066</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:54:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3807</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: бу мәкаләнең [[Википедия:Интервики|интервики]] сылтамалары (1) хәзер [[d:Q12811455|Wikidata-да]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2758" xml:space="preserve">{{УК}}

{{мәгънәләр|Пурут}}

'''Пурут''' ({{lang-tr|Purut}}) — [[Төркия Җөмһүрияте]]нең [[Көнчыгыш Анатолия бүлгесе]]&lt;ref&gt;[http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html Административное устройство Турции] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090120115121/http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html |date=2009-01-20}}&lt;/ref&gt; [[Карс]] иле Кагызман илчесенә караган бер авыл ({{lang-tr|köy}}).&lt;ref&gt;{{cite web |title=Türkiye İstatistik Kurumu. TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri.|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180817225821/https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=17 Ağustos 2018|archivedate=18 октябрь 2020||deadlink = no }}&lt;/ref&gt;

== Географиясе ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Халык саны ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
* [https://bigenc.ru/geography/text/4211458 Турция // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.]
* {{cite web |title = Төркия рәсми сайты |url = https://turkey.com/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150522160612/http://turkey.com/ |archivedate = 2015-05-22 |deadlink = no }}
* [http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 Mahalle Nedir?]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304214324/http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 |date=4 Mart 2016 }}
* [http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 Kısaltmalar Dizini]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304193910/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 |date=4 Mart 2016 }}
* {{cite web |title=Genel Kurul Tutanağı 24.Dönem 5. Yasama Yılı 30. Birleşim|url=http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic_yazici?P4=22303&amp;P5=H&amp;page1=90&amp;page2=90|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150305000118/http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic_yazici?P4=22303&amp;P5=H&amp;page1=90&amp;page2=90|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=4 Mart 2015|archivedate=5 Mart 2015|archivedate=15 12 2014||deadlink = no }}

{{Turkey-geo-stub}}

[[Төркем:Кагызман илчесе авыллары]]
[[Төркем:Әлифба буенча торак пунктлар]]
[[Төркем:Төркия торак пунктлары]]
[[Төркем:Төркия авыллары]]</text>
      <sha1>45r1f50q39efcfhi1za34fe108c3qtq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сарухан (Меркезефенди)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>540970</id>
    <revision>
      <id>3527595</id>
      <parentid>3480069</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:55:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3807</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: бу мәкаләнең [[Википедия:Интервики|интервики]] сылтамалары (1) хәзер [[d:Q6080396|Wikidata-да]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2773" xml:space="preserve">{{УК}}

{{мәгънәләр|Сарухан}}

'''Сарухан''' ({{lang-tr|Saruhan}}) — [[Төркия Җөмһүрияте]]нең [[Акдиңгез бүлгесе]]&lt;ref&gt;[http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html Административное устройство Турции] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090120115121/http://www.akdenizdom.ru/work/adm.html |date=2009-01-20}}&lt;/ref&gt; [[Денизли]] иле Меркезефенди илчесенә караган бер авыл ({{lang-tr|köy}}).&lt;ref&gt;{{cite web |title=Türkiye İstatistik Kurumu. TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri.|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180817225821/https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&amp;locale=tr|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=17 Ağustos 2018|archivedate=18 октябрь 2020||deadlink = no }}&lt;/ref&gt;

== Географиясе ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Халык саны ==
{{Бүлекне тулыландырырга}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
* [https://bigenc.ru/geography/text/4211458 Турция // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.]
* {{cite web |title = Төркия рәсми сайты |url = https://turkey.com/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150522160612/http://turkey.com/ |archivedate = 2015-05-22 |deadlink = no }}
* [http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 Mahalle Nedir?]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304214324/http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-1305 |date=4 Mart 2016 }}
* [http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 Kısaltmalar Dizini]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304193910/http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=198 |date=4 Mart 2016 }}
* {{cite web |title=Genel Kurul Tutanağı 24.Dönem 5. Yasama Yılı 30. Birleşim|url=http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic_yazici?P4=22303&amp;P5=H&amp;page1=90&amp;page2=90|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150305000118/http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/Tutanak_B_SD.birlesim_baslangic_yazici?P4=22303&amp;P5=H&amp;page1=90&amp;page2=90|yayıncı=tbmm.gov.tr|archivedate=4 Mart 2015|archivedate=5 Mart 2015|archivedate=15 12 2014||deadlink = no }}

{{Turkey-geo-stub}}

[[Төркем:Меркезефенди илчесе авыллары]]
[[Төркем:Әлифба буенча торак пунктлар]]
[[Төркем:Төркия торак пунктлары]]
[[Төркем:Төркия авыллары]]</text>
      <sha1>1ane70w3o57adv2kh7r1himyuxbqgjp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ручай (Шаркавшчынский районы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>551790</id>
    <revision>
      <id>3527796</id>
      <parentid>3384072</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:35:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pierre L'iserois</username>
        <id>40487</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3240" xml:space="preserve">{{ТП}}

'''Ручай''' ({{lang-be|Ручай}}&lt;ref&gt;Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с. ISBN 978-985-458-192-7&lt;/ref&gt;) — [[Беларусия|Белоруссиянең]] [[Витебск өлкәсе]] Шаркавшчынский районында урнашкан авыл.&lt;ref&gt;Статистический ежегодник Витебской области. — Витебск: Главное статистическое управление Витебской области, 2013.&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
1921-1945 елларда Польша Республикасы Виленский воеводалыгы Дисенский өязе Шаркавшчына гминасы составында авыл.&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 6&lt;/ref&gt;

== Климаты ==
Биредә климат уртача, җылы җәй һәм йомшак кыш хас. Җил җәен төньяк-көнбатыштан, кышын көньяк яки көньяк-көнбатыштан исә, кышын еш кына циклоннар уза һәм җепшек һава торышы тора.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://countrystudies.us/belarus/15.htm |title= Climate of Belarus.|author= |publisher=  |date = |accessdate= 2015-10-04 |lang= en |description=}}&lt;/ref&gt;

== Халык саны ==

* 1921 елда авылда 165 кеше, 32 хуҗалык исәпләнгән.&lt;ref name=&quot;skorowidz22&quot;&gt;Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 75.&lt;/ref&gt;
* 1931 елда авылда 217 кеше, 39 хуҗалык исәпләнгән.&lt;ref&gt;Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 25.&lt;/ref&gt;
{{ХСВМ||Таблица}}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Әдәбият ==
* Регион. Витебская область. Время действий и преобразований = The region. Vitebsk region. The time of actions and transformations / ред.-сост. М. В. Шиманский, А. Ф. Градюшко; фото В. С. Стрелковский [и др.]. — Мн., 2006. — 196 с.
* В. А. Жучкевич. Краткий топонимический словарь Белоруссии. — Минск: Белорусский Государственный Университет, 1974. — 448 с.
* [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IX/883 Ruczaj, powiat dzisieński, gmina Ihumenowo, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom_IX/883]

[[Төркем:Беларусия авыллары]]
[[Төркем:Витебск өлкәсе торак пунктлары]]
[[Төркем:Шаркавшчынский районы торак пунктлары]]


{{Belarus-geo-stub}}</text>
      <sha1>bb6ddjvvqv6uan7ul2u3h37dnmhgkuf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уругвайда ислам</title>
    <ns>0</ns>
    <id>567013</id>
    <revision>
      <id>3527777</id>
      <parentid>3436825</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:45:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10752" xml:space="preserve">{{УК}}
[[Файл:Istanbul, Hagia Sophia, Allah.jpg|200px|thumb|right|Бу мәкалә '''[[Ислам]]''' турында]]
[[Файл:Uruguay - Location Map (2013) - URY - UNOCHA.svg|200px|thumb|right|[[Уругвай]] картада]]
'''[[Уругвай]]да ислам''' ({{lang-es|El islam en Uruguay}},  {{lang-ar|الإسلام في أوروغواي}} ) ― азчылык [[дин]]е. Статистика Уругвайда мөселманнарны 900 кешедән алып 1000 кешегә кадәр дип бәяли, бу ил халкының (3,5 млн кеше, 2019 елга) 0,02 % ын тәшкил итә. [[АКШ Дәүләт департаменты]]ның 2010 елгы хисабы буенча, ислам дине тарафдарлары 300-400 кеше исәпләнә &lt;ref&gt;{{cite web|url= http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90270.htm|título= Uruguay|fechaacceso= 11 de noviembre de 2010|autor= Bureau of Democracy, Human Rights and Labor|año= 2007|formato= |obra= International Religious Freedom Report 2007|editor= |editorial= [[Departamento de Estado de los Estados Unidos|Departamento de Estado de Estados Unidos]]|ubicación= |idioma= inglés|cita= |urlarchivo= https://web.archive.org/web/20101128082435/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90270.htm|fechaarchivo= 28 de noviembre de 2010}}&lt;/ref&gt;. Ислам җәмгыяте мөселман илләреннән килгән [[мөһаҗир]]ләрдән һәм ислам динен кабул иткән җирле уругвайлылардан тора &lt;ref name=&quot;larepublica&quot;&gt;{{cite web |url= http://www.larepublica.com.uy/comunidad/260230-el-islam-una-religion-en-vias-de-expansion|título= El islam: una religión en vías de expansión|fechaacceso=11 de noviembre de 2010 |apellido= Malcuori|nombre= Genoveva|enlaceautor= |fecha= 1 de junio de 2007|formato= |obra= [[La República (Uruguay)|La República]]|editor= |editorial= |ubicación= |idioma= |cita= }}&lt;/ref&gt;.
== Тарих ==
Беренче Ливан мөһаҗирләре Уругвайда [[1860-еллар]]да барлыкка килгән һәм [[Монтевидео]]да төпләнгән &lt;ref&gt;{{cite web
 |url=http://espanol.geocities.com/ommuruguay/Colectividadlibanesa.htm
 |title=La inmigración libanesa en el Uruguay
 |lang=es
 |publisher=Colectividad Libanesa en el Uruguay
 |accessdate=2009-07-04
 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091027005856/http://espanol.geocities.com/ommuruguay/Colectividadlibanesa.htm
 |archivedate=2009-10-27
 }}&lt;/ref&gt;. Әлеге мөһаҗирләрнең күпчелеге [[христианнар]] булган. Уругвай Республикасында мөселманнар саны [[Беренче бөтендөнья сугышы]]ннан соң 1500 мөселманга кадәр арткан, әмма аларның кайберләре, илдә сәяси тотрыксызлык аркасында, [[Бразилия]]гә һәм [[Аргентина]]га күчеп киткән.

[[Сүрия ватандашлар сугышы|Сириядә гражданнар сугышыннан]] котылырга теләп килгән Сирия качаклары (42 кеше &lt;ref&gt;[https://islam-today.ru/novosti/2015/09/10/sirijskie-bezency-poprosili-vlasti-urugvaa-otpravit-ih-obratno/ Сирийские беженцы попросили власти Уругвая отправить их обратно]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;) Уругвай мөселманнары санын тулыландыра: Уругвай ягы тагын 80 сирияле качакны кабул итәргә әзер булуын белдерә&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://islam-today.ru/novosti/2014/12/10/musulmane-iz-guantanamo-nacinaut-novuu-zizn-v-strane-bez-mecetej/ Мусульмане из Гуантанамо начинают новую жизнь в стране без мечетей.] islam-today, 10.12.2014{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.
[[Гвантанамо|Гуантанамо]] төрмәсеннән азат ителгән  6 мөселман тоткынны Уругвай үзенә кабулитәргә ризалык биргән &lt;ref name=&quot;:0&quot;   /&gt;.

[[Христианлык]] ― Уругвайда иң эре дин, аның тарафдарларының күпчелеге ― [[католиклар]] (42 %), [[протестантлар]] (15 %)&lt;ref name=&quot;Religion in Latin America&quot;&gt;{{cite web|title=Religion in Latin America, Widespread Change in a Historically Catholic Region|url=http://www.pewforum.org/2014/11/13/religion-in-latin-america/#|publisher=Pew Research Center|access-date=March 4, 2015}}&lt;/ref&gt;. Ил халкының 37 % тан артыгы бернинди дә дин тотмый. Чиркәү дәүләттән рәсми рәвештә 1916 елдан аерылган. Дини билгеләр буенча дискриминация закон белән җәзалана, һәм хөкүмәт, гомумән алганда, кешеләрнең дин тоту иреген хөрмәт итә. Әмма дини азчылыкка карата кылынган аерым дискриминация, сүз белән мыскыл итү һәм вандализм очраклары бар &lt;ref name=&quot;Religion in Latin America&quot;/&gt;.

== Таралышы ==
Мөселманнарның күпчелеге Уругвайның көнчыгышындагы Роча департаменты {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Чуй| Чуй| en| Chuy}} шәһәрендә, шулай ук {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Ривера (шәһәр)| Ривера| en| Rivera}}, {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Артигас (шәһәр) |Артигас |en| Artigas, Uruguay}} һәм [[Монтевидео]]да көн күрә &lt;ref&gt;[https://www.lr21.com.uy/comunidad/260230-el-islam-una-religion-en-vias-de-expansion?utm_source=redirects&amp;utm_medium=dominiolargo&amp;utm_campaign=301_Redirects   El islam: una religión en vías de expansión - Noticias Uruguay.] LARED21, 1.06.2017&lt;/ref&gt;.
=== Фәлистыйнлы  уругвайлылар === 
Фәлистыйнлы  уругвайлылар ({{lang-ar|السطينيو أوروغواي}}) ― [[Фәлистыйн]]да туган, Уругвайда яшәүче Уругвай гражданнары. Якынча 5000 фәлистыйнлы, нигездә, [[Бразилия]]нең мәчете һәм Ислам берләшмәсе булган [[Шуи (Бразилия)|Шуи шәһәре]] белән чиктәш Чуй шәһәрендә, калганнары Ривера шәһрендә яши&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://brecha.com.uy/lo-util-la-subjetividad-y-la-frontera/ |title=Subjectivity and frontierland |publisher=Brecha |date=15 November 2019 |language=es}}&lt;/ref&gt;. Фәлистыйнлы уругвайлыларның күбесе – [[мөселманнар]], азчылыгы – [[христианнар]].

=== Гарәп уругвайлылар ===
Гарәп уругвайлар, нигездә, хәзерге [[Ливан]] территориясеннән күчеп килгән [[мөһаҗир]]ләр (аларның токымнарының саны хәзер 50 меңнән артык булырга мөмкин &lt;ref name=&quot;multicul&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.unesco.org.uy/shs/fileadmin/templates/shs/archivos/anuario2004/articulo04_03.pdf |title=La asimilación cultural de los siriolibaneses y sus descendientes en Uruguay |access-date=2 February 2015 |author=Renzo Pi Hugarte}} {{ref-es}}&lt;/ref&gt;)). Уругвай [[гарәпләр]]е арасында шулай ук [[Мисыр]], [[Сирия]], [[Марокко]] һәм [[Фәлистыйн]] кебек башка гарәп илләреннән дә күчеп килгән кешеләр бар. Уругвай гарәпләренең күпчелеге – христианнар, азчылыгы – мөселманнар, беразы – [[яһүди]]ләр &lt;ref name=&quot;multicul&quot;/&gt;. 500 ләп гарәп Бразилия белән чиктәге Чуй һәм Ривера шәһәрләрендә яши &lt;ref name=&quot;multicul&quot;&gt;{{cite journal|format=PDF|first=Felipe|last=Arocena|url=http://www.identidadcolectiva.es/pdf/47.pdf|title=La contribución de los inmigrantes en Uruguay|trans-title=The contribution of immigrants in Uruguay|language=es|journal=Papeles del CEIC|publisher=University of the Basque Country|volume=2009/2|issue=47|date=September 2009|access-date=7 October 2016}}&lt;/ref&gt;.

== Ислам оешмалары ==
{{External media |рәсем1=[http://centroislamicouruguay.com.uy/web/   Уругвай ислам үзәгендә гыйбадәт күренешләре].}}
Ислам оешмаларының күпчелеге шәхси һәм мөселманнарны берләштерүче бердәм оешма юк. Башкала [[Монтевидео]]да өч ислам үзәге бар:
* Musallah Al Hazimi
* Мисыр мәдәни ислам үзәге (Centro Islámico Egipcio de Cultura) &lt;ref&gt;[http://www.mapeosociedadcivil.uy/organizaciones/centro-egipcio-de-la-cultura-islamica/ Centro Egipcio de la Cultura Islámica] {{ref-es}}&lt;/ref&gt; Мисырның Уругвайдагы илчелеге каршында оештырылган. Ул җомга намазларын үткәрү, ислам белән танышу һәм кайбер дини чараларны удыру өчен төзелгән. Үзәк 2008 елда илнең башкаласы Монтевидео шәһәрендә илнең беренче мәчетен төзегән. Мисыр вакыфлар министрлыгы даими рәвештә мәдәни үзәктә эшләү өчен  имамнар җибәреп тора 
* Уругвай ислам үзәге &lt;ref&gt;[http://centroislamicouruguay.com.uy/web/ Centro Islámico del Uruguay] {{ref-es}}&lt;/ref&gt;
Уругвайда [[суфичылык]] [[тарикать]]ләре өчен махсус оешма, [[Иран]] илчелеге идарә иткән [[шигый]] ислам үзәге, [[Әхмәдия]] мөселманнарының Монтевидеода үзәге (20 әгъзаны үз эченә ала) эшли &lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20170105012622/http://www.assakina.com/politics/minorities/48145.html المسلمون في أورغواي - السكينة]{{lang-ar|}}&lt;/ref&gt; 
== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;
{{Америкада ислам}}
[[Төркем:Илләр буенча ислам]]
[[Төркем:Америкада ислам]]
[[Төркем:Уругвайда ислам]]</text>
      <sha1>420typj0xc34a7lgydfd7z0812645bm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Җәлил бистәсе мәчете</title>
    <ns>0</ns>
    <id>585488</id>
    <revision>
      <id>3527574</id>
      <parentid>3505778</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:39:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>{{УК}}== Моны да карагыз ==== Сылтамалар == {{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5994" xml:space="preserve">{{УК}}
{{Гыйбадәтханә
|Гыйбадәтханә төре                = Мәчет
|Татар атамасы                    = Җәлил бистәсе мәчете 
|Үз атамасы                       = 
|Рәсем                            = Җәлил_штб_мәчете.jpg
|Рәсем язуы                       =
|Рәсем зурлыгы                    = 
|Хәзерге халәте                   = 
|Ил                               = Россия
|Урнашу урыны статусы             = [[шәһәр тибындагы бистә]]
|Урнашу урыны                     = 423368 [[Татарстан]], [[Сарман районы]], [[Җәлил]], Кол Шәриф ур., 5
|Координатлары                    = 55°1'30&quot;N, 52°44'10&quot;E
|Дин                              =  [[Ислам]]
|Мәхәллә                          = Сарман район мөхтәсибәте Җәлил бистәсе мәхәлләсе
|Кайсы дини агымга карый          = [[хәнәфи]]
|Бина төре                        = [[мәчет]]
|Архитектура стиле                = ислам
|Проект авторы                    = 
|Төзүче                           = 
|Нигезләүче                       = 
|Беренче телгә алу                =
|Нигезләү                         = [[1994]]
|Төп даталар                      = [[1994]] (''төзелеш башлану'')&lt;br/&gt; [[2000]] (ачылу)&lt;br/&gt;мәдрәсә ачылу (2001)
|Юк ителгән                       =
|Төзелешнең башлануы              = [[1994]]
|Төзелешнең тәмамлануы            = [[2000]]
|Янкормалары                      =
|Ядкәрләре                        =
|Халәте                           = гамәлдә
|Сайт                             =
|Commons                          =
}} 

'''Җәлил бистәсе мәчете''' ({{lang-ru|Мечеть пгт Джалиль}}), ''рәсми атамасы'' «Җирле мөселман дини оешмасы ― Сарман районы мөхтәсибәтенең Җәлил бистәсе мәхәлләсе» мәчете. [[Татарстан]]ның [[Сарман районы]] [[Җәлил]] [[шәһәр тибындагы бистә]]сендә 2000 елның 31 маеннан эшләп килүче мөселман гыйбадәтханәсе (''[[мәчет]]''). Үзәкләшкән дини оешма ― [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|Татарстан Республикасы мөселманнары Диния нәзарәте]] карамагында. Шәһәр тибындагы бистәнең төп истәлекле урыннарының берсе. &lt;br/&gt;
Имам-хатыйп ― Марат Фәнис улы Йосыпов &lt;ref&gt;[https://www.list-org.com/company/1819495 МРО-ПРИХОД Р П ДЖАЛИЛЬ САРМАНОВСКОГО МУХТАСИБАТА]&lt;/ref&gt;.&lt;br/&gt;
Координатлары: 55°1'30&quot;N, 52°44'10&quot;E.

== Тарих ==
[[Җәлил]] шәһәр тибындагы бистәсендә мәчет төзелеше 1994 елда башланган, 2000 елның 31 маеннан бирле эшләп килә. Мәчет каршындагы [[мәдрәсә]] бинасы 2001 елда төзелгән, хәләл товарлар белән сәүдә итүче «Бәрәкәт» кибете 2008 елда, Ифтар бинасы 2015-2018 елларда, мәчет каршындагы мәетханә бинасы 2019-2020 елларда төзелгән. Төзелештә «[[Татнефть]]» җәмгыятенең әйдәп баручы нефть һәм газ чыгару идарәләренең берсе булган «Җәлилнефть» НГДУ матди ярдәм күрсәтә. &lt;ref&gt;''Фәнис Мотыйгуллин.'' [http://shahrikazan.ru/news/yazmalar/lilneft-60-el-i «Җәлилнефть» – 60 ел җиңү.] [[Шәһри Казан]], 3.09.2019&lt;/ref&gt;.

== Бина ==
Мәчет аксыл төстәге кирпечтән төзелгән. Мәчетнең бер [[манара]]сы бар. Архитектурасы буенча «манарасы түбәдә урнашкан мәчетләр» төренә керә. 

2003 елда  мәчеткә капиталь ремонт ясалган. 2010 елда мәчет яны территориясенә асфальт түшәлгән. 2016 елда мәчет эчендәге тәрәзәләр алыштырылган. 2019 елда намаз уку залына яңа келәмнәр алып җәелгән &lt;ref&gt;[https://sarmanovo.tatarstan.ru/index.htm/attraction/?photoindex=0  Мечеть пгт Джалиль.] Сармановский муниципальный район&lt;/ref&gt;.

== Моны да карагыз ==

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Чыганаклар ==
* Сарман районы мәчет, мәдрәсәләре һәм дин әһелләре. // Сандугачлар моңы булып Сарман кала хәтердә (''авторлар коллективы; проект җитәкчесе И. Р. Сахипова''). К.: АО ИД «Казанская Недвижимость», 2020. ISBN 978-5-6044058-7-1
* [https://sarmanovo.tatarstan.ru/index.htm/attraction/?photoindex=0  Мечеть пгт Джалиль.] Сармановский муниципальный район

== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан мәчетләре}}

[[Төркем:Әлифба буенча мәчетләр]]
[[Төркем:2000 елда төзелгән мәчетләр]]
[[Төркем:Сарман районы мәчетләре]]</text>
      <sha1>rj4jp982k79hnf1maisqu66gcd4ni5h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>585855</id>
    <revision>
      <id>3527746</id>
      <parentid>3511687</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:57:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11260" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте
|альтернатив исем  ='''Сембер мөфтияте'''
|background_color=#4B92DB
|логотип         =Сембер_мөфтияте_1.jpg
|логотип зурлыгы = 150
|рәсем асты язуы   = 
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           = {{байрак/Русия}} / [[Файл:Flag of Ulyanovsk Oblast.svg|20px]] [[Сембер өлкәсе]], '''[[Сембер]]''', Федерация ур., 35
|төре             = [[регион]]аль дини оешма
|телләр           = [[Гарәп теле|гарәп]], [[Рус теле|рус]], [[Татар теле|татар]]
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Баш ахун'''
|җитәкче исеме1       =  Илдар хаҗи Сафиуллин
|җитәкче вазыйфасы2 = '''Баш казый'''
|җитәкче исеме2       = Сәүбән хәзрәт Сөләйманов
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       =
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = '''РФ Юстиция министрлыгында теркәлү'''
|нигезләү көне1    = [[1991 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = '''Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте оештырылу'''
|нигезләү көне2    = [[2001 ел]]
|нигезләүче6        = 
|нигезләү сәбәпләре6 = 
|нигезләү көне6    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт = [http://rdumul.ru/2018/05/28/рдум-ульяновской-области/  ''' rdumul.ru '''] 
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
&lt;small&gt;''[[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] каршындагы '''[[Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]]''' белән бутамагыз''&lt;/small&gt;

'''Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте''' ({{lang-ru|Региональное духовное управление мусульман Ульяновской области,  РДУМ Ульяновской области в составе ЦДУМ России}}), ''шулай ук'' [[Сембер мөфтияте]] ({{lang-ru|Ульяновский муфтият}}) ― [[Сембер өлкәсе]] [[Сембер]] шәһәрендә урнашкан үзәкләштерелгән дини оешма. [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] карамагында. 

== Тарих ==
[[Файл:Сембер_мөфтияте.jpg|200px|thumb|right|Мөфтият урнашкан Федерация урамы, 35нче йорт]]
Сембер өлкәсе мөселманнарының региональ Диния нәзарәте [[1991 ел]]да оештырыла. Ул елда РФ Юстиция министрлыгында [[Үзәк Диния нәзарәте|БДБнең Аурупа илләре һәм Россия мөселманнары Диния Нәзарәте]] каршындагы Сембер өлкәсе мөхтәсибәт идарәсе теркәлү узган. Сембер өлкәсе мөхтәсибәт идарәсе 70 тән артык җирле  мөселман дини оешмасын ([[мәчет]]ләрне) берләштергән.

[[2001 ел]]да БДБнең Аурупа илләре һәм Россия мөселманнары Диния нәзарәте [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] итеп үзгәртелүе сәбәпле &lt;ref&gt;[http://rdumul.ru/2018/05/28/центральное-духовное-управление-мус/ Центральное духовное управление мусульман России]&lt;/ref&gt;, Сембер өлкәсе мөхтәсибәт идарәсе [[ҮДН]] составындагы Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте ([[Сембер мөфтияте]]) итеп үзгәртелә.

== Җитәкчелек ==
* 1991-2002 елларда төбәк диния нәзарәтен мөфти Әип хәзрәт Дебердеев җитәкләгән.
* 2002-2012 елларда – мөфти Сәүбән хәзрәт Сөләйманов. Ул мөфтиятне җитәкләгән елларда 46 мәчет төзелгән, Сембер шәһәрендә «Биләр» мәдрәсәсе ачылган &lt;ref&gt;[https://www.cdum.ru/rdum/mufti/d/2980/ Муфтий Ульяновской области Савбян Сулейманов.] ЦДУМ России{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.
* 2014 елдан Сембер өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте рәисе (= [[мөфти]]) итеп баш имам-ахун Илдар хаҗи Сафиуллин &lt;ref&gt;[https://1ul.ru/city_online/obshchestvo/news/islamskiy_povorot_v_ulyanovske_uprazdnili_muftiev_i_vveli_ahunda/ Исламский поворот. В Ульяновске «упразднили» муфтиев и ввели ахунда.] 1ul.ru, 23.04.2014{{ref-ru}}&lt;/ref&gt; билгеләнә, ул административ-финанс эшләре белән җитәкчелек итә. Баш казый Сәүбән хәзрәт Сөләйманов Сембер өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәтендә дини мәсьәләләр белән җитәкчелек итә.

== Бина ==
{{External media |рәсем1=[https://yandex.ru/profile/1033667814  Мөфтият урнашкан Федерация урамы, 35нче йорт. Тышкы күренеше.]}}
[[Файл:Сембер җәмигъ мәчете.jpg|200px|thumb|right|2002 елга кадәр Диния нәзарәте урнашкан [[Сембер үзәк җәмигъ мәчете|мәчет]] бинасы]] 
[[2002 ел]]га кадәр Сембер өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте аппараты [[Сембер|Сембер шәһәре]],  {{comment|Мунча тыкрыгы|Банный переулок}}, 1нче йорт адресы буенча урнашкан биналар комплексында ([[Сембер үзәк җәмигъ мәчете]]) эшчәнлек алып бара.

Аннары мөфтият дәүләт милкендә булган дини милекне Сембер өлкәсе мөселман җәмгыяте милкенә кире кайтару эшен башлап җибәрә. 1917 елга кадәр дини максатларда кулланылган, Сембер шәһәре, Федерация урамы, 37нче йорт адресы буенча урнашкан бина [[2006 ел]]да Сембер өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте карамагына тапшырыла. Хакимият, Россельхозбанк, эшмәкәрләр, дин тотучылар тырышлыгы белән әлеге бина торгызыла һәм хәзерге вакытта бина гыйбадәт йорты буларак эшли.

XX гасыр башына кадәр [[мәдрәсә]] булган, Сембер шәһәре, Федерация урамы, 35нче йорт адресы буенча урнашкан бина 2012 елда Сембер өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте карамагына тапшырыла. Сембер өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте аппараты шул бинада эшчәнлек алып бара.

== Состав ==
Хәзерге вакытта Сембер өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте [[Сембер өлкәсе|өлкә]] территориясендә урнашкан 110 җирле мөселман дини оешмасын ([[мәчет]]ләрне) берләштерә һәм координацияли. Күп кенә мәчетләрнең биналары йөз елдан артык тарихка ия һәм дини әһәмияттәге мәдәни мирас объектлары исемлегенә кертелгән. Болар – [[Мәләкәс (Сембер өлкәсе)|Мәләкәс]] шәһәре, [[Зөябаш]] шәһәр тибындагы бистәсе, [[Каңлы]], [[Усть-Кулаткы]] авыллары мәчетләре. Сембер өлкәсенең зур мөселман үзәкләре арасында [[Сембер үзәк җәмигъ мәчете]]н, [[Мәләкәс мәчете (Сембер өлкәсе)|109 нчы Мәләкәс шәһәре мәчетен]], 156нчы, 352нче [[Черкели]] авылы мәчетләрен, [[Иске Кулаткы]] авылы «Җәмигъ» мәчетен атарга була.

Диния нәзарәте рәисенә мәчетләрнең эшчәнлеге белән идарә итүдә 4 имам-ахун һәм 8 имам-мөхтәсиб ярдәм итә. Имам-мөхтәсиб бер район мәхәлләләре, 
имам-ахун берничә район имам-мөхтәсибләре белән җитәкчелек итә.

Сембер өлкәсе имам-хатыйблары [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] карамагындагы  «Биләр» мәдрәсәсендә квалификация күтәрү курсларында үзләренең һөнәри белемнәрен күтәрәләр&lt;ref&gt;[http://rdumul.ru/2018/05/28/центральное-духовное-управление-мус/ РДУМ Ульяновской области в составе ЦДУМ России.]&lt;/ref&gt;.

== Сылтамалар ==
* [http://rdumul.ru/2018/05/28/центральное-духовное-управление-мус/ РДУМ Ульяновской области в составе ЦДУМ России.] Официальный сайт{{ref-ru}}
* [https://vk.com/rdumul   РДУМ Ульяновской области ВКонтакте]
== Моны да карагыз ==
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]]

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Сембер өлкәсендә ислам]]
[[Төркем:1991 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>632yzljx8bv2xbros33osz1jnjootb2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>585924</id>
    <revision>
      <id>3527732</id>
      <parentid>3510660</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:53:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9773" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте
|альтернатив исем  ='''РФ МДН '''
|background_color=#4B92DB
|логотип         =
|логотип зурлыгы = 
|рәсем асты язуы   = 
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           = {{байрак/Русия}} / [[Файл:Flag of Moscow, Russia.svg|20px]] '''[[Мәскәү]]''',  Выползов тыкрыгы, 7
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = [[Гарәп теле|гарәп]], [[Рус теле|рус]], [[Татар теле|татар]]
|җитәкче вазыйфасы1 = '''[[Мөфти]]'''
|җитәкче исеме1       = [[Равил Гайнетдин]]
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       =
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = ''' РФ Юстиция министрлыгында теркәлү'''
|нигезләү көне1    = [[1994 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = '''оешманың исеме үзгәрү'''
|нигезләү көне2    = [[2014 ел]]
|нигезләүче6        = 
|нигезләү сәбәпләре6 = 
|нигезләү көне6    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт = [http://dumrf.ru/common/org/2517   '''dumrf.ru''']
 |искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте''' ({{lang-ru|Духовное управление мусульман Российской Федерации, ДУМ РФ}}) ― үзәкләштерелгән дини оешма. 1994 елда оешкан. Диния нәзарәте рәисе (''1994 елдан'') ― шәех [[мөфти]] [[Равил Гайнетдин|Равил хәзрәт Гайнетдин]].

== Тарих ==
[[Файл:Ravil Gainutdin, September 2010.jpeg|200px|thumb|right|[[Равил Гайнетдин]], мөфти һәм РФ МДН рәисе. 2010 ел]] 
[[Файл:Moscow Cathedral Mosque 01-2016.jpg|200px|thumb|right|2015 елда төзелгән [[Мәскәү җәмигъ мәчете]], аның бинасында РФ МДН аппараты урнашкан]] 
Россиянең Үзәк Аурупа төбәге мөселманнарының Диния нәзарәте буларак оештырылган.

1998 елның 9 декабрендә узган съездда Россиянең Аурупа өлеше мөселманнары Диния нәзарәте ({{lang-ru|Духовное управление мусульман Европейской части России, ДУМЕР}}) итеп үзгәртелә &lt;ref&gt;[http://dumrf.ru/common/org/2517  Духовное управление мусульман Российской Федерации]&lt;/ref&gt;. 

2014 елның 21 сентябрендә оешманың VI съездында аны Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте, РФ МДН ({{lang-ru|Духовное управление мусульман Российской Федерации, ДУМ РФ}}) итеп үзгәртү турында карар кабул ителгән &lt;ref&gt;[http://dumrf.ru/common/event/8563  ДУМЕР переименовано в Духовное управление мусульман Российской Федерации]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;. 

2009 елның 23 сентябренә Диния нәзарәте составына 37 төбәктән мөселманнарның 367 үзәкләштерелгән һәм җирле дини оешмасы кергән. 2011 ел ахырына, Диния нәзарәтенең җирле дини оешмалар белән эшләү бүлеге мәгълүматларына караганда, нәзарәт юрисдикциясенә [[Үзәк федераль округы|Үзәк]], [[Урал федераль округы|Урал]], [[Көньяк федераль округ|Көньяк]], [[Төньяк-Көнбатыш федераль округы|Төньяк-Көнбатыш]], [[Идел буе федераль округы|Идел буе]] федераль округларыннан 400гә якын дини оешма керә.

== Җитәкчелек ==
РФ мөселманнарының Диния нәзарәте резиденциясе [[Мәскәү җәмигъ мәчете]] комплексында (Үзәк округ, Мещан районы, Вылазков тыкрыгы, 7) урнашкан. Карар кабул итүче иң югары орган ― Мәҗлес, РФ мөселманнарының Диния нәзарәте составындагы дини оешмалардан мөселман руханилары һәм дин тотучылар делегатлары корылтае. РФ мөселманнарының Диния нәзарәтенең көндәлек эшчәнлеге белән Президиум һәм рәис җитәкчелек итә. Устав нигезендә оешма рәисе биш елга бер тапкыр сайлана.

== Структура ==
РФ мөселманнарының Диния нәзарәте структурасында: Аппарат (Эчке эшләр департаменты, Мәгариф һәм фән департаменты), РФ МДН эшләре идарәсе, Төзелеш һәм архитектура бүлеге, Беркетмә бүлеге, РФ МДН секретариаты, РФ мөселманнарының Диния нәзарәте матбугат хезмәте.

== Рәис урынбасарлары ==
Рәис урынбасарлары: рәиснең беренче урынбасарлары — [[Дамир Гыйззәтуллин]], [[Дамир Мөхетдинов]], рәис урынбасары — Рәфыйк Фәттахетдинов. [[Мәскәү җәмигъ мәчете]] имамы, Мәскәү имам-мөхтәсибе [[Илдар Аляутдинов|Илдар Галәветдинов]] (Аляутдинов).

== Урта һәм югары уку йортлары ==
РФ мөселманнарының Диния нәзарәте карамагында: Мәскәү ислам университеты (ректоры — Дамир Мөхетдинов), Х. Фәезханов исемендәге Түбән Новгород ислам институты. (ректоры – Дамир Мөхетдинов), Мәскәү җәмигъ мәчете каршындагы мәдрәсә (директоры – Җафар Фәйзрахманов), Мәскәү ислам көллияте (директор {{comment|в.б.|вазифаларын башкаручы}} – Ислам Зарипов), [[Мәскәү тарихи мәчете|Мәскәүнең тарихи мәчете]] каршындагы мәдрәсә (директоры – Мәскәүнең тарихи мәчете имам-хатыйбы Хәсән Фәхретдинов), Түбән Новгородның «Маһинур» мәдрәсәсе (директоры – Габделбари (Абдулбари) Мөслимов), Габделҗәлил Биккинин исемендәге Түбән Новгород ислам мәдрәсәсе (директоры – Ренат Исламов), Мәскәү өлкәсе Ислам көллияте (ректоры – Инсаф Камалов)

== Басма органнары ==
РФ мөселманнарының Диния нәзарәтенең рәсми басма органы — 1994 елдан бирле нәшер ителүче «Ислам мөнбәре» Бөтенроссия мөселманнар газетасы (баш мөхәррир – тарих фәннәре кандидаты  Дамир Хәйретдинов.  «Медина» нәшрият йорты (ген. директоры – Илдар Нуриманов); «ЧИТАЙ» нәшрият йорты (ген. директоры – Илшат Сәлахетдинов) &lt;ref&gt;[https://archive.wikiwix.com/cache/index2.php?url=http%3A%2F%2Fwww.idmedina.ru%2Fminbare%2F#federation=archive.wikiwix.com   ИД «Медина» — Газета «Ислам Минбаре»]&lt;/ref&gt;.

== Бүләкләре ==
РФ мөселманнарының Диния нәзарәте бүләге ― «Рухи бердәмлек өчен» медале &lt;ref&gt;[http://dumrf.ru/upravlenie/documents/11776  Награды и медали ДУМ РФ и СМР]&lt;/ref&gt;. 

== Сылтамалар ==
* ''Силантьев Р. А.'' [http://www.ng.ru/ng_religii/2015-06-03/2_muftii.html Сохранится ли Совет муфтиев?] Независимая газета, 02.06.2015{{ref-ru}}
* [http://dumrf.ru/common/org/2517 Рәсми сайт]

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;
[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Русиядә ислам]]
[[Төркем:1994 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>j4u26fop3r3s9ripcpph302ioa7ao4l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>585986</id>
    <revision>
      <id>3527738</id>
      <parentid>3510724</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:55:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8299" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте
|альтернатив исем  ='''БР МДН '''
|background_color=#4B92DB
|логотип         =ДУМ_РБ.jpg
|логотип зурлыгы = 150
|рәсем асты язуы   = 
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           = {{байрак/Русия}} / {{байрак/Башкортстан}}, '''[[Уфа]]''', [[Уфаның Киров районы|Киров районы]], {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Чернышевский урамы (Уфа)|Чернышевский ур.|ba|Чернышевский урамы (Өфө)}}, 103
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''[[Мөфти]]'''
|җитәкче исеме1       = [[Айнур Биргалин]]
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       =
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = '''БР мөселман руханилары корылтае карары'''
|нигезләү көне1    = [[1992 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = 
|нигезләү көне2    = 
|нигезләүче6        = 
|нигезләү сәбәпләре6 = 
|нигезләү көне6    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт = [https://dumrb.ru/   '''dumrb.ru''']
 |искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте''' ({{lang-ru|Духовное управление мусульман Башкортстана}}, {{lang-ba|Башҡортостан мосолмандары Диниә назараты}}) ― [[Уфа]]да урнашкан үзәкләштерелгән дини оешма. Башкортстанда теркәлгән җирле  мөселман дини оешмаларының бер өлешен берләштерә

== Тарих ==
[[Файл:ДУМ_РБ_1.jpg|200px|thumb|right|Диния нәзарәте урнашкан бина. Чернышевскй урамы, 103]]
XX гасыр башында кайбер җирле сәясәтчеләр [[Үзәк Диния нәзарәте|Эчке Россия һәм Себер мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәтеннән]] аерым дини идарә булдыру кирәклеге турында фикерләрен белдереп килә.

1917 елның 15 ноябрендә Башкорт хөкүмәте составында дини эшләр бүлеге оештырыла (мөдире {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Сәгыйть Мрясов|Сәгыйть Мрясов|ba|Мерәҫов Сәғит Ғөбәйҙулла улы}}).

1918 елның 2 октябрендә 8 кантонда казыйлар билгеләнүе турында документ кабул ителгән.

1918 елның 26 августында [[Башкорт (гәҗит)|«Башкорт хөкүмәте хәбәрчесе»]] газетасы Ырынбурда Дини идарә эшли башлавы турында хәбәр итә.

1921 елның мартында [[Стәрлетамак кантоны]] Аллагуват авылында узган руханилар корылтаенда 5 кантонның дини оешмалары кергән Дини идарә оешуы игълан ителә &lt;ref&gt;[https://dumrb.ru/istorija-obrazovanija-duhovnogo-upravlenija-musulman-bashkortostana/ История образования Духовного управления мусульман Башкортостана.] Сайт ДУМ РБ{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

=== Яңа заман ===
1992 елның 21 августында Уфада Башкортстан мөселман руханиларының (120 мәхәлләдән 300ләп вәкил) гамәлгә кую съездында республика Диния нәзарәте төзелә, устав кабул ителә, 5 елга мөфти, ике урынбасар һәм ике әгъза составында Президиум сайлана. Башкортстан Республикасы [[мөфти]]е итеп  [[Нурмөхәммәт Нигъмәтуллин|Н. М. Нигъмәтуллин]] сайлана.

2006 ел башында БР мөселманнары Диния нәзарәте составында 259 [[мәчет]] теркәлгән, республиканың 211 мәчете [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]]нә караган.

2019 елның 28 апрелендә БР мөселманнарының Диния нәзарәте рәисе мөфти [[Нурмөхәммәт Нигъмәтуллин|Нурмөхәммәт хәзрәт Нигъмәтуллин]] отставкага китә &lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://realnoevremya.ru/news/137772-muftiy-bashkirii-podal-v-otstavku|title=Муфтий Башкирии подал в отставку|publisher=realnoevremya.ru|lang=ru|accessdate=2019-04-28}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://realnoevremya.ru/news/137825-v-duhovnom-upravlenii-musulman-bashkortostana-smenilsya-glava  В Духовном управлении мусульман Башкортостана сменился глава]. [[Реальное время (гәҗит)|«Реальное время»]], 29.04.2019{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

2019 елның 29 апрелендә БР мөселманнарының Диния нәзарәте рәисе вазифаларын {{comment|в.б.|вакытлыча башкаручы}} итеп [[Айнур Биргалин|Айнур хәзрәт Биргалин]] билгеләнә. 2019 елның 16 октябрендә Башкортстан мөселманнары диния нәзарәтенең VIII җыенында күпчелек тавыш белән Айнур хәзрәт Биргалин Диния нәзарәтенең рәисе-мөфти итеп сайлана &lt;ref&gt;[https://www.azatliq.org/a/30219522.html Башкортстан мөфтие итеп Айнур Биргалин сайланды.] [[Азатлык радиосы]], 16.10.2019&lt;/ref&gt;.

== Җитәкчелек ==
; [[Мөфти]]ләр :
* 1992–2009 ― [[Нурмөхәммәт Нигъмәтуллин|Нурмөхәммәт хәзрәт Нигъмәтуллин]] (1946–2019)
* 2019–{{х.в.}} ― [[Айнур Биргалин|Айнур хәзрәт Биргалин]] (1989 елгы)

== Уку йортлары ==
* {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Мәрьям Солтанова исемендәге Ислам көллияте|Мәрьям Солтанова исемендәге Ислам көллияте|ba|Мәрйәм Солтанова исемендәге Ислам колледжы}} (мәдрәсә, [[Уфа]]);
* «Галия» ислам көллияте (мәдрәсә, Уфа);
* «Нур-әл-Иман» мәдрәсәсе ([[Стәрлетамак]])

== Басма органнары ==
* «Ислам һәм җәмгыять» газетасы
* «Рисаләт» газетасы
* [[Диянәт (журнал)|«Диянәт» журналы]]

== Сылтамалар ==
* [https://dumrb.ru/ Официальный сайт]
* [https://vk.com/dumrb  Официальная страница ДУМ РБ  ВКонтакте]
* [https://vk.com/aynurbirgalin  aynurbirgalin] [[ВКонтакте]]

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;
[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Башкортстанда ислам]]
[[Төркем:1992 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>lyfym8nh79uopnl84wvcsgrai7mx806</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>586083</id>
    <revision>
      <id>3527747</id>
      <parentid>3511760</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:57:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11008" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте
|альтернатив исем  =  {{lang-ru|ЦДУМ УО в составе ДУМ РФ}}
|background_color=#4B92DB
|логотип         = Сембер МҮДН эмблемасы.jpg
|логотип зурлыгы = 150
|рәсем асты язуы   = 
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           = {{байрак/Русия}} / [[Файл:Flag of Ulyanovsk Oblast.svg|20px]] [[Сембер өлкәсе]], '''[[Сембер]]''', [[Сембернең Идел арты районы]], Ленин комсомолы ур., 1а
|төре             = [[регион]]аль дини оешма
|телләр           = [[Гарәп теле|гарәп]], [[Рус теле|рус]], [[Татар теле|татар]]
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Мөфти'''
|җитәкче исеме1       =  Мөхәммәт хәзрәт Байбиков
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       =
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = '''РФ Юстиция министрлыгында теркәлү'''
|нигезләү көне1    = [[1999 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = 
|нигезләү көне2    = 
|нигезләүче6        = 
|нигезләү сәбәпләре6 = 
|нигезләү көне6    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт = [http://cdumuo.ru/ ''' cdumuo.ru /'''] 
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
&lt;small&gt;''[[Үзәк Диния нәзарәте| Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] каршындагы '''[[Сембер  өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]]''' белән бутамагыз''&lt;/small&gt;

'''Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте''' ({{lang-ru|Центральное духовное управление мусульман Ульяновской области,  ЦДУМ УО в составе ДУМ РФ}}) ― [[Сембер өлкәсе]] [[Сембер]] шәһәрендә урнашкан үзәкләштерелгән дини оешма. [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] карамагында. Сембер өлкәсендә теркәлгән җирле мөселман дини оешмаларының бер өлешен берләштерә. Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте рәисе (2010 елдан) – мөфти Мөхәммәт хәзрәт Байбиков &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1672697 Центральное духовное управление мусульман Ульяновской области.] dic.academic.ru{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Тарих ==
[[Файл:Mosque 0005.jpg|200px|thumb|right|Сембернең Яңа шәһәре «Ихсан» мәчете. Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте шунда урнашкан]]
1991 елга кадәр [[РСФСР]] мөселманнары бердәм була һәм [[Үзәк Диния нәзарәте|СССРның Аурупа өлеше һәм Себер мөселманнары Диния нәзарәтенә]] ({{lang-ru|ДУМЕС}}, рәисе мөфти [[Тәлгат Таҗетдин]]) карый. Сембер өлкәсендә ДУМЕС вәкиле Әип хәзрәт Дебердеев була.

1992 елда [[Уфа]]да БДБ илләренең Аурупа өлеше һәм Себер мөселманнарының VI гадәттән тыш корылтае уза һәм исемен [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] итеп үзгәртә (рәисе – югары мөфти [[Тәлгат Таҗетдин]], 1948 елгы) 

1994 елда [[Мәскәү]]дә тагын бер гомумроссия мөфтияте — [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] оештырыла (рәисе – мөфти [[Равил Гайнетдин]], 1959 елгы).

Сембер өлкәсе мөселманнары әлеге ике гомумроссия диния нәзарәтенә караган ике җирле дини оешмага таркала &lt;ref&gt;''И. Риц.'' [https://shockplus.livejournal.com/31224.html Отморозки Часть 61 Креста на вас нет. Часть 2.] shockplus.livejournal.com, 29.12.2016{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

1991 елда [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] (Уфа) карамагындагы [[Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]] оештырыла (рәисе 1991-2002 елларда  ― мөфти Әип хәзрәт Дебердеев).

«Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте» дини оешмасы [[1999 ел]]да Фатыйх хәзрәт Алиуллов җитәкчелегендә барлыкка килә. Идарә [[ҮДН]] хакимлеген танымаган мөселман оешмаларын берләштерү һәм аларның эшчәнлеген координацияләү өчен оештырылган &lt;ref&gt;[https://rupor73.ru/118-narodnyj-rupor/10968-narodnyj-rupor-bratstvo-i-edinstvo-glavnyj-printsip-tsdum-ulyanovskoj-oblasti   Братство и единство – главный принцип ЦДУМ Ульяновской области.] Народный рупор, 24.03.2017{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

2010 елның 20 гыйнварында Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте чираттагы хисап-сайлау съездында ул вакыттагы мөфти вазыйфаларын башкаручы Фатыйх хәзрәт Алиуллов тәкъдиме буенча [[Сембернең Зөя арты районы]] мәчете имам-хатыйбы, мөфти урынбасары Мөхәммәт хәзрәт Байбиков (Руслан Фәрит улы Байбиков, 1978 елгы)  мөфтилеккә үз кандидатурасын тәкъдим итә һәм күпчелек тавыш белән [[мөфти]] итеп сайлана&lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.
.
== Структура ==
[[Файл:Мечеть в селе Уразовка, дата постройки 1884 год.jpg|200px|thumb|right|[[Сакускай мәчете]]]]
* 469нчы мәхәллә, {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Яңа шәһәр (Сембер)|Сембернең Яңа шәһәре|ru|Новый город (Ульяновск)}} «Ихсан» мәчете (Мөхәммәт хәзрәт Байбиков)
* 650нче мәхәллә, [[Сембернең Ленин районы]] Мостовая бистәсе «Бадр» мәчете (Илшат хәзрәт Минһаҗев, Айназ Равил улы Чурекеев) &lt;ref&gt;[http://cdumuo.ru/2019/10/mechet-novogo-pokoleniya/ Мечеть нового поколения.] ЦДУМ Ульяновской области&lt;/ref&gt;
* «Мөбәрәк» мәчете мәхәлләсе, Сембер, Югары Терраса, Тихая урамы 1 (Мөхәммәд Аббаз)
* [[Яңа Тимерчән]] мәчете мәхәлләсе, [[Чынлы районы]], Яңа Тимерчән авылы (Дамир хәзрәт)
* «Ислам Нуры» мөселман төркеме, [[Иске Майна]] бистәсе (Тәлгат Хөснетдинов)
* «Ихлас» дини оешмасы, [[Чынлы (Сембер өлкәсе)|Чынлы]] бистәсе (Рөстәм Әмин улы Хөснетдинов)
* «Подкуровка» мәхәлләсе, Сембер шәһәре (Рөстәм хәзрәт)
* «Вырыпаевка» мәхәлләсе, [[Сембернең Зөя арты районы]] Вырыпаевка микроайоны (Вилдан хәзрәт)
* [[Кәшә]] (Елховое Озеро) дини оешмасы, [[Чынлы районы]] (Азат Рафил улы Гайнуллин)
* «Ән-Нур» мөселман оешмасы,  [[Мәләкәс (Сембер өлкәсе)|Мәләкәс]] мәчете (Габелмәлик хәзрәт) &lt;ref&gt;[http://cdumuo.ru/2015/05/v-dimitrovgrade-otkrylsya-ofis-novoj-musulmanskoj-organizacii/ В Димитровграде открылся офис новой мусульманской организации.] ЦДУМ Ульяновской области&lt;/ref&gt;
* [[Карсун]] бистәсе мәчете дини оешмасы, [[Карсун районы]] (Дамир хәзрәт Шәмсетдинов)
* [[Ногай иле (Карсун районы)|Ногай иле]] (Ногаево) дини оешмасы, [[Карсун районы]] (Наил Шәфигулла улы Идиятуллов)
* [[Сакускай мәчете]] мәхәлләсе, [[Карсун районы]] (Закир хәзрәт Халиков)

Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте составында «Фаҗр» [[хатын-кыз]]лар оешмасы эшли.

== Басма органы ==
Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте 2004 елдан «Әл–Һидая» газетасын чыгара.

== Сылтамалар ==
* [http://cdumuo.ru/  Официальный сайт ЦДУМ Ульяновской области]
* [https://vk.com/cdumuo  ЦДУМ Ульяновской области ВКонтакте]
* [https://www.youtube.com/channel/UC4Pk3zrwANx62Cs3ZHZXCZA   ЦДУМ Ульяновской области в youtube.com]

== Моны да карагыз ==
* [[Сембер  өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]]
== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Сембер өлкәсендә ислам]]
[[Төркем:1999 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>1jng5tnt35hte7xpi9mxs1x8ju3ae98</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Россия мөселманнары Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>586141</id>
    <revision>
      <id>3527731</id>
      <parentid>3526435</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:53:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12753" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Россия мөселманнары Диния нәзарәте
|альтернатив исем  = 
|background_color=#4B92DB
|логотип         = РМДН_эмблемасы.jpg
|логотип зурлыгы = 150
|рәсем асты язуы   = 
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           = 109044&lt;br/&gt; {{байрак/Русия}} / [[Файл: Flag of Moscow, Russia.svg |20px]] '''[[Мәскәү]]''', Үзәк АО, Таган районы, Беренче Крутицкий тыкрыгы., 5 - 2
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''[[Мөфти]]'''
|җитәкче исеме1       =  [[Альбир Крганов]]
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       =
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = '''[[Россия Федерациясе юстиция министрлыгы|РФ Юстиция министрлыгында]] теркәлү'''
|нигезләү көне1    = [[2016 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = 
|нигезләү көне2    = 
|нигезләүче6        = 
|нигезләү сәбәпләре6 = 
|нигезләү көне6    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт = [https://dsmr.ru/    '''dsmr.ru'''] 
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
''[[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] белән бутамагыз''

'''Россия мөселманнары Диния нәзарәте''', яки [[Россия мөселманнары Дини җыены]] ({{lang-ru|Централизованная религиозная организация Духовное собрание мусульман России, ДСМР}}) – үзәкләштерелгән дини оешма. Россия Федерациясе төбәкләрендә теркәлү узган мөселманнарның җирле һәм төбәк дини оешмаларының бер өлешен берләштерә. 2016 елдан җитәкчесе – мөфти [[Альбир Крганов]] (1976 елгы).

== Тарих ==
[[Файл:РМДН_офисы.jpg|200px|thumb|right|РМДН урнашкан бина. Беренче Крутицкий тыкрыгы., 5 - 2]]
[[Файл:Крганов.jpg|200px|thumb|right| Мөфти [[Альбир Крганов]]]]
2016 елда Россиядә өч &quot;төп гомумроссия&quot; мөфтияте эшли &lt;ref&gt;[https://realnoevremya.ru/articles/51216 Рушан Аббясов, Совет муфтиев России: «Структура Альбира Крганова вносит раскол в умму»] // realnoevremya.ru/articles/51216&lt;/ref&gt;: мөфти [[Тәлгать Таҗетдин]] җитәкчелегендәге [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] ([[Уфа]]), шулай ук мөфти [[Равил Гайнетдин]] җитәкчелегендәге [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]], [[Россия мөфтиләр шурасы]] (1996 елда оешкан)&lt;ref&gt;[https://www.umma-42.ru/news-v-rossii-i-sng-otsutstvie-edinogo-obscherossiyskogo-muftiyata-po-tipu-russkoy-pravoslavnoy-tserkvi-luchshe-dlya-musulman Отсутствие единого общероссийского муфтията по типу Русской православной церкви лучше для мусульман?] // www.umma-42.ru&lt;/ref&gt;.

Төрле вакытта Россиядә тагын бер &quot;гомумроссия&quot; мөфтияте булдыру омтылышлары күзәтелә. 2016 ел ахырында [[Мәскәү]]дә 10 төбәк мөфтияте вәкилләре катнашында «Россия мөселманнарының Диния нәзарәте» дини оешмасының беренче утырышы уза&lt;ref&gt;''Лункин Р. Н., Филатов С. Б.'' [https://cyberleninka.ru/article/n/islam-v-rossii-osnovnye-struktury-i-gosudarstvennaya-vlast Ислам в России: основные структуры и государственная власть] // Научно-аналитический Вестник Института Европы РАН&lt;/ref&gt;. Оештыручылар – Себер мөселманнарының Диния нәзарәте – Омск мөфтияте, Мәскәү шәһәре һәм Үзәк регион мөселманнарының Диния нәзарәте – Мәскәү мөфтияте, Чуваш Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте. Оештыручылар составына [[Томск өлкәсе]] һәм [[Чуашстан]] мөселманнарының кайбер җирле дини оешмалары да кергән.

Оешма [[Россия Федерациясе юстиция министрлыгы]] органнарында 2016 елның 10 октябрендә теркәлгән. Изге [[Коръән]] һәм [[Мөхәммәд пәйгамбәр]]нең сөннәте нигезендә төзелгән, [[Хәнәфи мәзһәбе]], {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Матуриди|матуриди|ru|Матуридизм}} дини-хокукый юнәлешенә, шулай ук 1788 елда [[Екатерина II]] указы буенча төзелгән [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте]] рухи-кануни принципларына һәм традицияләренә таяна.

2016 елның 30 ноябрендә [[Мәскәү|Мәскәү шәһәренең]] «Президент-Отел»ендә 12 илдән килгән кунаклар катнашында «Россия мөселманнарының Диния нәзарәте» дини оешмасын нигезләү утырышы була. Россия мөселманнары Диния нәзарәтенең бертавыштан сайланган яңа җитәкчесе―мөфти Альбир Кргановка РМДН символлары — каләм белән кара савыты, таяк, чалма тапшырыла. Яңа «гомумроссия мөфтияте» башлыгы — мөфти Альбир Крганов: «оешма инде булган дини оешмалар белән көндәшлек итәргә теләми, ә киресенчә, аларны берләштерергә һәм дискуссияләр өчен ачык мәйданчык булырга ниятли», дип белдерә. Яңа гомумроссия мөфтияте башлыгын [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]]ннән аерылган мөфти дип атыйлар.

Мөфти А. Крганов турында «югары хакимият эшелоннарында сизелерлек ярдәм күрсәтелгән дин эшлеклесе буларак билгеле» дип язганнар, Дин белгече Андрей Берман раслаганча: «Крганов Россия Иҗтимагый палатасына Президент квотасы буенча керә, бу инде күп нәрсә турында сөйли. Аның үз инициативасы белән, өстә килештермичә генә, гамәлдәге дини структураларга һөҗүм итүен күз алдына да китерүе кыен. Бу факт шул ук [[ҮДН]]нең  үз миссиясен үти алмавын, яшь мөселманнарга тиешле йогынты ясамавын дәлилли. Ә яшь мөселманнар өлкән яшьтәге, смартфон дигән нәрсәне белмәүче руханилар артыннан барырга риза түгел»&lt;ref&gt;''Александр Белов.'' [https://pravdapfo.ru/comment/91455 Крганов учредил новый муфтият] // pravdapfo.ru&lt;/ref&gt;.

== Структура ==
Россия мөселманнары Диния нәзарәте РФ төбәкләрендәге кайбер мөфтиятләрне берләштерә. 2017 елда аңа Мәскәү мөфтияте, Ханты-Манси – Югра  мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте, [[Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Кемерово өлкәсе мөселманнары Диния нәзарәте]], Себер мөселманнары Диния нәзарәте, Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте, Томск һәм Томск өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте, Свердловск өлкәсе мөселманнары Диния нәзарәте, Дагстан мөфтияте, Санкт-Петербург мөселманнары Диния нәзарәте, Байкал мөфтияте, Волгоград мөселманнары Диния нәзарәте, Пенза өлкәсе мөселманнары Диния нәзарәте, Мәскәү өлкәсе мөселманнары мөхтәсибәт җыены, Новосибирск шәһәре «Җәмигъ мәчете» мөселман дини оешмасы.

== РМДН голәмәләр шурасы ==
* [[Альбир Крганов]], РМДН рәисе, мөфти.
* Абдулла Кифах, [[Волгоград]] мөфтияте мөфтие.
* Нурулла Турсунбаев, [[Томск өлкәсе]] мөселманнары Диния нәзарәте рәисе, мөфти.
* Әнәс Садретдинов, Мәскәү мөфтияте имам-хатыйбы.
* Рубин Мөниров, [[Кемерово өлкәсе]] мөселманнары Диния нәзарәте рәисенең (мөфтинең) урынбасары, Кемерово [[Мөнирә (мәчет, Кемерово)|«Мөнирә» мәчете]] [[имам-хатыйб]]ы.
* Наил Ямалетдинов, [[Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте]] имам-хатыйбы &lt;ref&gt;[https://dsmr.ru/dukhovnoe-sobranie/struktura-dsmr.html Структура ДСМР. Члены Совета улемов ДСМР]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;

== Позиция ==
2020 елда Россия мөселманнары Диния нәзарәте рәисе Альбир Крганов «конфессияара никахлар мөмкин» дип белдерә, шуның белән башка оешма — [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] үзәкләштерелгән дини оешмасы голәмәләр шурасының «мөселман ир-ат белән христиан яки яһүди хатын-кыз арасында никах рөхсәт ителми» дигән позициясенә каршы килә&lt;ref&gt;[https://ria.ru/20201110/brak-1583989844.html Духовное собрание мусульман не поддержало ограничение браков с иноверцами] // [[РИА Новости]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://eadaily.com/ru/news/2020/11/11/kto-i-zachem-nadoumil-ulemov-gaynutdina-zapretit-mezhreligioznye-braki Кто и зачем надоумил улемов Гайнутдина запретить межрелигиозные браки?] // eadaily.com&lt;/ref&gt;.

== Сылтамалар ==
* [https://dsmr.ru/ Официальный сайт ДСМР]
* [https://vk.com/dsmrussia    ДСМР ВКонтакте]
* [https://t.me/s/dsmrru   ДСМР в telegraph]
== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}
&lt;/small&gt;

[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Русия ислам оешмалары]]
[[Төркем:2016 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>idy5p5w14taql1nbmiz47lxdzzui98g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>586223</id>
    <revision>
      <id>3527751</id>
      <parentid>3514083</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:59:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11871" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте
|альтернатив исем  = Чуашстан мөфтияте
|background_color=#4B92DB
|логотип         = РМДН эмблемасы.jpg
|логотип зурлыгы = 150
|рәсем асты язуы   = 
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           = 429360&lt;br/&gt; {{байрак/Русия}} / {{байрак/Чуашстан}}, '''[[Батыр районы]]''', [[Шыгырдан]] 
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''[[Мөфти]]'''
|җитәкче исеме1       =  [[Альбир Крганов]]
|җитәкче вазыйфасы2 = '''Рәис'''
|җитәкче исеме2       = Мансур Хәйбуллов
|җитәкче вазыйфасы3 = '''Баш казый'''
|җитәкче исеме3       = Сәетзадә Гыймаев
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = '''РФ Юстиция министрлыгында теркәлү'''
|нигезләү көне1    = [[1994 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = 
|нигезләү көне2    = 
|нигезләүче6        = 
|нигезләү сәбәпләре6 = 
|нигезләү көне6    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт = [https://islam21.ru/   '''  islam21.ru '''] 
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте''' ({{lang-ru|Централизованная религиозная организация Духовное управление мусульман Чувашской Республики, ДУМ ЧР}}), шулай ук '''Чуашстан мөфтияте''' ({{lang-ru|Муфтият Чувашии}}) – үзәкләштергән мөселман дини оешмасы. Чуашстанда теркәлгән җирле мөселман дини оешмаларының күпчелеген берләштерә. Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте оешканнан бирле аның белән мөфти [[Альбир Крганов]] җитәкчелек итә. 

Мөфтият белән идарә итүче үзәк органнар Чуаш Республикасының [[Батыр районы]] [[Шыгырдан]] авылында урнашкан; шулай ук Чуашстан башкаласы [[Чабаксар]] шәһәрендә, Федор Гладков урамында урнашкан «Болгар» мәчете бинасында да мөфтиятнең үз резиденциясе бар.

== Тарих ==
[[Файл:Болгар_мәчете_(Чабаксар).jpg|300px|thumb|right|Мөфтиятнең [[Чабаксар]]дагы резиденциясе – «Болгар» мәчете. 2005 елның 14 сентябрендә ачылган]]
1994 елда Чуашстан мөфтияте оешканчы, Чувашстанның мөселман җәмгыятьләре [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]]нең [[Яшел Үзән]] мөхтәсибәте составына керә.

Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте [[1994 ел]]ның [[18 май|18 маенда]] Чуашстанның торак пунктларында урнашкан мәхәлләләрнең мөфтиятне гамәлгә кую җыелышында оештырыла. ЧР Диния нәзарәте составына Чуаш Республикасының барлык гамәлдәге [[мәчет]]ләре һәм мөселман җәмгыятьләре керә. [[Россия Федерациясе юстиция министрлыгы]]нда теркәлү узганнан бирле ЧР Диния нәзарәте [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] составында була.

2004 елдан башлап ЧР Диния нәзарәте ел саен «Шыгырдан укулары» фәнни-гамәли конференциясе үткәреп килә.

2005 елның 14 сентябрендә [[Чабаксар]]да мөфти [[Тәлгать Таҗетдин]] [[Болгар мәчете (Чабаксар)|«Болгар» мәчетен]] ача.

2005 елдан башлап Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте белән бер үк вакытта башка атамалы дини оешма — Чуашстан мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте ({{lang-ru|ЦДУМ ЧР}}) эшли (җитәкчесе мөфти Айрат Хәйруллин), ул шулай ук Россия Ислам бердәмлеге ассоциациясенең төбәк бүлеген җитәкли, һәм ул үз вакытында [[Альбир Крганов]] белән идеологик карашлары буенча каршылыкка керә.

2007 елның августында Чуваш Республикасының Мәгариф министрлыгы Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте белән [[балалар]] һәм яшьләргә рухи һәм әхлакый тәрбия бирү өлкәсендә хезмәттәшлек турында килешүгә кул куя. Республиканың кайбер мәктәпләрендә мөселман мәдәнияте нигезләре буенча факультатив дәресләр кертелә &lt;ref&gt;[http://pda.regnum.ru/news/1188812.html Глава мусульман Чувашии о введении основ религиозной культуры: Это уже реализуется]//pda.regnum.ru&lt;/ref&gt;.

2013 елда [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] (югары мөфти [[Тәлгать Таҗетдин]]) мөфти Альбир Кргановның «''ышанычны югалтуы һәм күпьеллык раскольник эшчәнлеге өчен''» вазифасыннан алынуы турында игълан итә һәм Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте рәисе {{comment|в.в.б.|вазифаны вакытлыча башкаручы}} билгели, аңа Чуашстан мөселманнарының чираттан тыш корылтаен чакыру буенча оештыру чараларын башлауны йөкли. Әлеге карарга җавап итеп, Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте белдерү белән чыга, анда мөфти [[Альбир Крганов]]ның үз вазифасыннан китәргә җыенмавы һәм аны вәкаләтләреннән мәхрүм итү карарының юридик көчкә ия булмавы ассызыклана &lt;ref&gt;[https://pravdapfo.ru/articles/nizlozhennyy-muftiy-chuvashii-otkryvaet-novye-mecheti-i-poluchaet-nagrady Муфтий Чувашии смещён] // pravdapfo.ru&lt;/ref&gt;.

2009 елда [[Чуашстан]]да  Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәтенең 15 еллыгы уңаеннан тантаналар уза. 2010 елда [[Батыр районы]]ның [[Шыгырдан]] авылында «Өч сәхәбә мәчете»н ачу тантанасы була.

2016 елда Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте Россиядә яңа гомумроссия мөфтиятен — [[Россия мөселманнары Диния нәзарәте]]н гамәлгә куючыларның берсе була.

2021 елның 1 декабреннән Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте (Чуашстан мөфтияте) Чуаш Республикасы территориясендә теркәлгән башка үзәкләштерелгән дини оешма – Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте (Чуашстан мөхтәсибәте,  җитәкчесе Сафиуллин Фәнис Габделбари улы) бер үк вакытта эшли.

== Состав ==
2020 елга Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәтенә (Чуашстан мөфтияте) буйсынган мәхәлләләр географик һәм тарихи билгеләр буенча биш мөхтәсибәткә бүленгән. Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте каршында түбәндәге мөхтәсибәтләр теркәлгән:
* Шыгырдан мөхтәсибәте ([[Озын Куак]], [[Татар Тимәше]], [[Имәнкисәге (Батыр районы)|Имәнкисәге]], [[Сориле]], [[Шыгырдан]],  [[Кыр Бикшеге]] авыллары мәхәлләләре).
* Татар Согыты мөхтәсибәте ([[Татар Согыты]], [[Кызыл Чишмә (Батыр районы)|Кызыл Чишмә]], [[Кызыл Камыш]], [[Өч Балтай]], [[Байтирәк (Шомырша районы)|Байтирәк]], [[Асан (Шомырша районы)|Асан]], [[Яңа Бикшек]] авыллары мәхәлләләре).
* Урмай мөхтәсибәте ([[Урмай (Комсомол районы)|Урмай]], [[Тукай (Комсомол районы)|Тукай]], [[Тигәнәле]], [[Татар Шорыты]], [[Албус-Сөрби]], [[Каенлык (Комсомол районы)|Каенлык]], [[Комсомол (Чуашия)|Комсомол]] авыллары мәхәлләләре).
* Буа мөхтәсибәте ([[Буа (Чуашстан)|Буа]] [[штб]], [[Шөмерле]] шәһәре мәхәлләләре).
* Чабаксар мөхтәсибәте ([[Чабаксар]], [[Яңа Чабаксар]], [[Кузлаука|Козловка]] шәһәрләре, [[Әлмән (Кузлаука районы)|Әлмән]], [[ Янгелде (Кузлаука районы)|Янгелде]] авыллары мәхәлләләре).
Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте Чуаш Республикасының, нигездә, татар авылларында урнашкан 40тан артык мөселман җәмгыятен берләштерә. Аның юрисдикциясенә «Гөлистан» мәдрәсәсе керә. Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте инициативасы белән Чуашстанда дистәләгән яңа мәчет төзелгән, Чуаш Республикасында мөселман гыйбадәтханәләренең гомуми саны — 50дән артык.

== Сылтамалар ==
* [https://islam21.ru/ Официальный сайт]

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Чуашстанда ислам]]
[[Төркем:1994 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>3eh2h75xpo93kvlvfj1gvb66u4s1lkn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>586344</id>
    <revision>
      <id>3527750</id>
      <parentid>3522545</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:58:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7516" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте
|альтернатив исем  = Чиләбе мөфтияте
|background_color=#4B92DB
|логотип         = Ак мәчет (Чиләбе).jpg
|логотип зурлыгы = 200
|рәсем асты язуы   = мөфтият резиденциясе – [[Ак мәчет (Чиләбе)|Ак мәчет]]
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           = 454001&lt;br/&gt; {{байрак/Россия}} [[Россия Федерациясе]] / {{Чиләбе өлкәсе байрагы}}, [[Чиләбе]], Елькин ур., 16
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''[[Мөфти]]'''
|җитәкче исеме1       =  [[Ринат Раев|Ринат хәзрәт Раев]]
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       = 
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = '''Россия һәм БДБ Аурупа илләре мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте рәисе Указы № 35 21.10.92'''
|нигезләү көне1    = [[1992 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = 
|нигезләү көне2    = 
|нигезләүче6        = 
|нигезләү сәбәпләре6 = 
|нигезләү көне6    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт = [http://rdum.info/mosques/rdum/rdum_65.html     '''  rdum.info '''] 
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте''' ({{lang-ru|Региональное духовное управление мусульман (РДУМ) Челябинской области}}) ― [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] составындагы дини оешма. Йөздән артык җәмгыятьне берләштерә һәм структур бүлекчәләре (''мөхтәсибәтләр, ахунлык'') бар. 2005 елның декабреннән нәзарәт рәисе ― мөфти [[Ринат Раев|Ринат хәзрәт Раев]].

== Тарих ==
1992 елның 8-10 ноябрендщ [[Уфа]]да узган Россия мөселманнарының VI Гадәттән тыш корылтаенда «СССРның Аурупа өлеше һәм Себер  мөселманнарының Диния нәзарәтен Россия һәм БДБ илләре мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте итеп үзгәртү турында» карар һәм яңа устав кабул ителә. Яңа устав буенча, эре төбәк дини үзәкләре (мөхтәсибәтләр) мөселманнарның төбәк диния нәзарәтләре (мөфтиятләр) итеп үзгәртелә (хәзерге вакытта [[ҮДН]] составында илледән артык мөфтият исәпләнә) һәм Югары мөфти дәрәҗәсе кертелә, ул [[Тәлгать Таҗетдин]]га бирелә. [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Россия һәм БДБ Аурупа илләре мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] рәисе югары мөфти [[Тәлгать Таҗетдин]]нең 21.10.92 № 35 Указы белән Чиләбе мөхтәсибәте Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте (Чиләбе мөфтияте) итеп үзгәртелә&lt;ref&gt;[http://www.cdum.ru/ Официальный сайт Центрального духовного управления мусульман России]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Структурасы ==
* [[Копейск]] мөхтәсибәте
* [[Троицк (Чиләбе өлкәсе)|Троицк]] мөхтәсибәте
* [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Красноармейск]] мөхтәсибәте
* [[Аргаяш]] мөхтәсибәте
* [[Коншак|Кунашак]] мөхтәсибәте
* [[Югары Өфәле|Верхний Уфалей]] мөхтәсибәте
* Горнозаводск зонасы мөхтәсибәтләре ахунлыгы
* [[Кыштым]] мөхтәсибәте
* [[Магнитогорск]] мөхтәсибәте

== Җитәкчеләр ==
* Мөселман җәмгыятенең беренче җитәкчесе ― Ырынбур губернасы имам-ахуны шәех Әхмәт хаҗи Рахманкулов
* Ватандашлар сугышыннан соң ― Урал өлкәсе имам-мөхтәсибе [[Габдрахман Рәсүлев]]
* 1990 елдан ― Свердловск һәм Чиләбе өлкәләре имам-мөхтәсибе Гомәр Вәлиев (1938 елгы)
* 1992 елдан ― Чиләбе өлкәсе имам-мөхтәсибе Габдулла Шакаев
* 1992 елның 21 октябреннән ― Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте рәисе Габдулла Шакаев
* 2005 елның 29 декабреннән ― Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте рәисе мөфти рангында [[Ринат Раев |Ринат хәзрәт Раев]] (2008 елдан  [[Урал федераль округы|УрФО]] баш мөфтие)&lt;ref&gt;[http://rdum.info/mosques/rdum/rdum_65.html  Официальный сайт РДУМ Челябинской области]&lt;/ref&gt;.
 
== Басма органы ==
2006 елдан «Һиләл» (Яшь ай) газетасы чыга, [[Магнитогорск]] шәһәрендә бушлай мөселман китапханәсе ачылган. Чиләбе телевидениесендә, ОТВ каналында атна саен Ислам турында «Хилял» телетапшыруы эфирга чыга.
== Резиденция ==
Мөфти резиденциясе [[Ак мәчет (Чиләбе)|Чиләбенең Ак мәчете]] комплексында урнашкан (Чиләбе шәһәре, Елькин ур., 16).
== Моны да карагыз ==
* [[Мөселманнарның Диния нәзарәте]]
== Сылтамалар ==
* [http://rdum.info/mosques/rdum/rdum_65.html  Официальный сайт РДУМ Челябинской области] {{ref-ru}}
== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;
[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]][[Төркем:Чиләбе өлкәсендә ислам]]
[[Төркем:1992 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>c49haxarqh3eccu9gt9a7yp65tbpvvd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>586412</id>
    <revision>
      <id>3527745</id>
      <parentid>3522547</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:57:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10468" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте
|альтернатив исем  = Ростов мөфтияте
|background_color=#4B92DB
|логотип         = Ростов_өлкәсе_МҮДН_эмблемасы.gif
|логотип зурлыгы = 150
|рәсем асты язуы   =
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           = 344010 {{байрак/Русия}} / [[Файл:Flag of Rostov Oblast.svg|20px]] [[Ростов өлкәсе]], [[Ростов-на-Дону]], Киров районы, Төркестан ур., 28
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Баш имам-ахун'''
|җитәкче исеме1       =  Мөхәммәт Бикмаев
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       = 
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = ''' Ростов-на-Дону мөселман  җәмгыятенең попечительлеге оешу'''
|нигезләү көне1    = [[1870 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = '''Ростов өлкәсе мөселманнары мәҗлесе карары'''
|нигезләү көне2    = [[1994 ел]] 
|нигезләүче3        = 
|нигезләү сәбәпләре3 = 
|нигезләү көне3    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт = [https://islam-rostov.ru/biography     '''  islam-rostov.ru '''] 
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте''' ({{lang-ru|Централизованная религиозная организация «Центральное Духовное Управление мусульман Ростовской области» в составе ЦДУМ России}}) ― [[Ростов өлкәсе]] административ үзәге [[Ростов-на-Дону]] шәһәрендә эшләүче, [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] составындагы үзәкләштерелгән дини оешма. Егермедән артык җирле мөселман дини оешмасын һәм мәхәлләләрне берләштерә. 2020 елның 7 декабреннән нәзарәт рәисе ― Баш имам-ахун Мөхәммәт Җафәр улы Бикмаев.

== Тарих ==
Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте тарихы 1870 елда Ростов-на-Дону шәһәрендә эшләп килгән Ростов-на-Дону мөселман җәмгыятенең попечительлегенә ({{lang-ru|Попечительство Ростовского-на-Дону Магометанского общества}}) барып тоташа.

Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте Совет чорында эш иткән Ростов-на-Дону шәһәре мөселман мәхәлләләре Советының, аннары Үзәк Диния нәзарәтенең Ростов өлкәсе мөхтәсибәтлек идарәсенең һәм 1994 елның 17 августында Ростов өлкәсе мөселманнары мәҗлесе карары нигезендә оештырылган Ростов өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәтенең хакыйкый варисы булып тора.

== Җитәкчеләр ==
* 1982 елдан 2020 елга кадәр Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте рәисе һәм мөфти булып [[Җафәр Бикмаев|Җафәр Зөфәр улы Бикмаев]] (1956―2020) тора &lt;ref&gt;[https://cdum.ru/rdum/mufti/d/2982/ Муфтий Ростовской области Джафар Бикмаев.] ЦДУМ РФ{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.
* 2020 елның 7 декабрендә [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] рәисе, Югары мөфти шәйхелислам [[Тәлгать Таҗетдин]] указы белән Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте үзәкләштерелгән дини оешмасы рәисе вазифасына Баш имам-ахун дәрәҗәсе бирелеп, Мөхәммәт Җафәр улы Бикмаев билгеләнә (1982 елда [[Урта Әләзән]]дә туган, 2021 елда [[Россия ислам институты (Казан)|Казанда Россия Ислам институтын]] тәмамлаган) &lt;ref&gt;[https://islam-rostov.ru/biography Председатель ЦДУМ РО Бикмаев Мухаммед Джафярович.] Islam Rostov{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Структурасы ==
* [[Ростов-на-Дону]] шәһәре Киров районы җирле мөселман дини оешмасы
* Ростов-на-Дону шәһәре Ворошилов районы җирле мөселман дини оешмасы
* Ростов-на-Дону шәһәре Ленин районы җирле мөселман дини оешмасы
* Ростов-на-Дону шәһәре Зерноград районы җирле мөселман дини оешмасы
* Ростов-на-Дону шәһәре Азов районы җирле мөселман дини оешмасы (2806 санлы мәхәллә)
* Ростов-на-Дону шәһәре Веслов районы җирле мөселман дини оешмасы (2804 санлы мәхәллә)
* [[Волгодонск]] шәһәре җирле мөселман дини оешмасы
* [[Таганрог]] шәһәре җирле мөселман дини оешмасы
* [[Шахты]] шәһәре җирле мөселман дини оешмасы (2844 санлы мәхәллә)
* Неклиновский районы җирле мөселман дини оешмасы (2805 санлы мәхәллә)
* Егорлыкский районы җирле мөселман дини оешмасы 
* Целина районы җирле мөселман дини оешмасы
* Целина районы Юловский җирле мөселман дини оешмасы 
* [[Сальск]] районы җирле мөселман дини оешмасы 
* Сальск районы Крученая Балка җирле мөселман дини оешмасы 
* Сальск районы Поливной мөселман дини оешмасы 
* Каменск районы Верхнеговейный җирле мөселман дини оешмасы 
* Целина районы Северный җирле мөселман дини оешмасы (2843 санлы мәхәллә)
* Багаевский районы Елкин җирле мөселман дини оешмасы 
* [[Семикаракорск]] районы Жуков җирле мөселман дини оешмасы 
* Багаевский районы Кудинов җирле мөселман дини оешмасы (2811 санлы мәхәллә)
* Родионово-Несветайский районы җирле мөселман дини оешмасы (2812 санлы мәхәллә)
* Морозовск районы Чертков җирле мөселман дини оешмасы (2817 санлы мәхәллә)
* Багаевский районы Отрадный җирле мөселман дини оешмасы (2846 санлы мәхәллә)
* Веселый районы Малая Западенка җирле мөселман дини оешмасы (2847 санлы мәхәллә)

== Кызыклы факт ==
Язучы, публицист [[Заһир Бигиев|Заһир Ярулла улы Бигиев]] (1870―1902) Ростов-на-Дону шәһәрендә 1890―1902 елларда [[имам]] булып торган &lt;ref&gt;[https://islam-rostov.ru/staticheskaya-stranica/mecheti   Историческая Соборная мечеть.] Islam Rostov{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.
== Җәмигъ мәчете ==
[[Файл:Mosque in the city of Rostov-on-Don, Russia,1.jpg|300px|thumb|right|2003 елда ачылган [[Ростов җәмигъ мәчете (2003)|җәмигъ мәчете]]]]
2003 елда ачылган [[Ростов җәмигъ мәчете (2003)|җәмигъ мәчете]].
== Резиденция ==
Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте [[Ростов-на-Дону]] шәһәре, Киров районы, Төркестан урамы, 28нче йорт адресы буенча урнашкан. Әлеге гыйбадәт йорты [[1980 ел]]да эшли башлаган һәм Ростов-на-Дону һәм Ростов өлкәсе мөселманнарының дини үзәге булып торган &lt;ref&gt;[https://islam-rostov.ru/staticheskaya-stranica/mecheti   Молитвенный дом по  ул. Туркестанской, 28.] Islam Rostov{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Сылтамалар ==
* [https://islam-rostov.ru/biography   Официальный сайт]{{ref-ru}}
* [https://vk.com/islam_rostov_cdumro   ЦДУМ Ростовской области ВКонтакте]
== Моны да карагыз ==
* [[Мөселманнарның Диния нәзарәте]]

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Ростов өлкәсендә ислам]]
[[Төркем:1994 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>57yr5bug2lo4autg7ovcvms31whjkvf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Таз теле</title>
    <ns>0</ns>
    <id>586845</id>
    <revision>
      <id>3527580</id>
      <parentid>3519344</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:44:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10943" xml:space="preserve">'''Таз теле''' элек [[Россия Ерак Көнчыгышы]]нда [[Таз халкы]] тарафыннан сөйләшелә торган [[Төньяк-көчыгыш мандарин теле]]нең (кытай теленең) диалекты.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=Tazy |script-title=ru:Тазы |url=http://www.raipon.info/peoples/tazy/tazy.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20201116005436/http://www.raipon.info/peoples/tazy/tazy.php |archive-date=2020-11-16 |access-date=2018-10-12 |website=Assotsiatsiya korennykh malochislennykh narodov Severa, Sibiri i Dalnego Vostoka Rossiyskoy Federatsii (AKMNSS i DV RF) |language=ru |script-website=ru:Ассоциация коренных малочисленных народов Севера, Сибири и Дальнего Востока Российской Федерации (АКМНСС и ДВ РФ)}}&lt;/ref&gt; [[Тунгус телләре]]ннән берничә алынма сүз бар, әмма грамматикага тунгус теленең ачык күренә торган йогынтысы юк.&lt;br/&gt;
Таз теле аерым тел булып тормый. 1992 елда кайбер кытай кешеләре тазлардан женьшень сатып алганнар. Алар тәңгәл килгән рәвештә стандарт кытай телендә һәм таз телендә сөйләшкәннәр һәм бер-берсен аңлый алганнар. Алар аңлый алмаган нәрсә булып урын атамалары һәм иҗтимагый төшенчәләр булган.
==Тарихы==
Тазлар [[Хань кытайлары|хань кытай]] иммигрантлары һәм асаба [[тунгус халкы]] кешеләренең катнаш гаилә токымнары. 19-ынчы гасырның башыннан уртасына кадәр Төньяк-көнчыгыш Кытайдан хань кытайлары [[Уссури]] бассеинына күчкәннәр һәм  [[женьшень]] җыюда, балык тотуда һәм сунарда катнашканнар. Иммигрантлар күбесенчә ир кешеләр булган һәм алар асаба [[Удэгей халкы|удэгей]] һәм [[Нанай халкы|нанай]] кызларына өйләнгән. Аларның теле грамматик яктан тулысынча кытай булып калып, [[Нанай теле|Нанай]] һәм [[Удэгей теле|Удэгей]] теленнән кайбер алынма сүзләрне кабул иткән.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; 400-сүзле сүзлек бар, әмма тел, шулай да, язу системасына ия түгел һәм тулысынча сөйләм теле булып кала.&lt;ref name=&quot;NTV&quot;&gt;{{Cite web |date=2005-10-25 |title=Lingvisty popytayutsya sokhranit yazyk tazov |script-title=ru:Лингвисты попытаются сохранить язык тазов |url=https://www.ntv.ru/novosti/75463/?fb |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200821012426/https://www.ntv.ru/novosti/75463/?fb |archive-date=2020-08-21 |access-date=2020-04-04 |website=NTV |language=ru |script-website=ru:НТВ}}&lt;/ref&gt; 1880 елда телне бер мең кеше кулланган булган. 21-енче гасыр башына бары тик берничә өлкән кеше шул телдә сөйләшкән. 2002 ел бөтен-Россия халык санын алу барлык таз кешеләре ана теле итеп рус телен күрсәткән дип язып куйган. 2010 ел халык санын алу 274 таз кешесен тапкан, әмма таз телендә сөйләшүчеләрне тапмаган,&lt;ref name=&quot;2010census&quot;&gt;{{Cite web |title=Natsionalny sostav naseleniya Rossiyskoy federatsii |script-title=ru:Национальный состав населения Российской федерации |url=http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/tab5.xls |archive-url=https://web.archive.org/web/20120424113952/http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/tab5.xls |archive-date=2012-04-24 |access-date=2019-07-06 |language=ru |type=Table |format=XLS |via=perepis-2010.ru}}&lt;/ref&gt; шуннан чыгып, таз теле, мөгаен, үле тел.
==Өлге текстлар==
Биредә кайбер таз теле гыйбарәләре исемлеге. Алар стандарт рус [[кириллица кытай язуы]]нда транскрипцияләнгән.
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; border=&quot;1&quot;
|-
| Бүген җылы. || цзиэр1гэ нао3хуъ. || ''jiērge nǎohu.''
|-
| Төшке аш әзер. || цзоу4фан4лэ. || ''zòufànle.'' || туры мәгънәдә: (ул) пешерелгән
|-
| Стакан су тулы / ?Күпме су салырга. || стакан ман2суй3 / гао2дуо1сао1суй3. || ''stakan mánsuǐ / gáoduōsāosuǐ.'' || русча стакан сүзе кулланыла
|-
| Бу күлмәк синең өчен артык зур. || цзе4цяъ4 йи1хан ни3 цуань1дэ да4. || ''jièqià yīhan nǐ cuānde dà.'' || туры мәгънәдә: син аны артык зур итеп киясең
|-
| Ике гаилә. || лян2цзя4 йин3 / лян2цзя4 йин3цзя || ''liángjiàyǐn / liángjià yǐnjia'' 
|-
| Минем бүген җитәрлек акчам юк. || во3 цзиэр4гэ цянь2 бу2дэгоу4 сы3хуаъ. || ''wǒ jièrge qián búdegòu sǐhua.'' 
|-
| Кил, безгә кушыл. || лэй2ба, цуанмэйр2ба. || ''léiba, cuangméirba.'' 
|-
| Монда ут булган. || цзе1ли ци2лэ хуо2лэ. || ''jiēli qíle huóle.'' 
|-
| Син монда нишлисең, син эшемне бүлдерәсең. || ни2 дэй3цзяр4 лэй2 ганъ4 хан2ма. ни3 дан4 во3 гань4хуо2. || 
''ní děijiàr léi gàn hánma. nǐ dàng wǒ gànhuó.'' 
|}
==Язуда чагылдыру==
Таз теленең язуы юк, әмма кайвакыт ул кириллица белән чагылдырыла.
&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ru:МЕДИАПРОЕКТ «ЗАПОВЕДНИК»|url=https://zapovednik.space/material/ja-ponimaju-a-skazat-ne-mogu|accessdate=2019-11-02|language=ru|archive-date=2020-08-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20200821014617/https://zapovednik.space/material/ja-ponimaju-a-skazat-ne-mogu|dead-url=no}}&lt;/ref&gt;
{| style=&quot;text-align:center; font-size:1.4em; border-color:black; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF&quot;
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | А а
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Б б
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | В в
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Г г
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Д д
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Е е
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ё ё
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ж ж
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | З з
|-
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | И и
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Й й
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | К к
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Л л
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | М м
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Н н
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | О о
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | П п
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Р р
|-
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | С с
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Т т
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | У у
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ф ф
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Х х
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ц ц
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ч ч
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ш ш
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ъ ъ
|-
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ы ы
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ь ь
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Э э
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ю ю
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Я я
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Цз цз
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Юй юй
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Чж чж
|
|
|
|}
Түбәндә өстәге кириллик хәрефләргә карый торган латин хәрефләре (И, Ы, Ь латин телендә барысы I, Ж, Р барысы R, әмма әйтелеше төрле; С, Ц S/X, C/Q итеп транскрипцияләнә).&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ru:Корректировочная таблица чтений китайских имен собственных, названий и терминов, приводимых в трудах о. Иакинфа (Н. Я. Бичурина)|url=http://altaica.nm.ru/china/iakinf.dhtml|accessdate=2019-11-02|language=ru|title=архив күчермәсе|archivedate=2014-01-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140102192318/http://altaica.nm.ru/china/iakinf.dhtml}}&lt;/ref&gt;
{| style=&quot;text-align:center; font-size:1.4em; border-color:black; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF&quot;
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | A a
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | B b
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | W w
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | G g
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | D d
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ye ye
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Yo yo
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | R r
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Z z
|-
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | I i
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Y y
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | K k
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | L l
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | M m
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | N n
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | O o
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | P p
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | S s
|-
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | X x
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | T t
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | U u
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | F f
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | H h
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | C c
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Q q
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ch ch
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Sh sh
|-
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | +
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | E e
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Yu yu
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ya ya
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | J j
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Ü ü
| style=&quot;width:3em; padding: 3px;&quot; | Zh zh
|
|
|
|}

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
[[Төркем:Әлифба буенча телләр һәм диалектлар]]
[[Төркем:Русия телләре]]</text>
      <sha1>3clkarpkymne8bnzzyc0q2h7l02pj5a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге</title>
    <ns>0</ns>
    <id>586851</id>
    <revision>
      <id>3527734</id>
      <parentid>3523206</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:54:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9711" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге
|альтернатив исем  = {{lang-ru|Координационный центр мусульман Северного Кавказа}}
|background_color=#4B92DB
|логотип         = ТКМКҮ_лого.png
|логотип зурлыгы = 150
|рәсем асты язуы   =
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = офис
|үзәк           =   369000 {{байрак/Русия}} [[Россия]] /  [[Черкесск]], Ленин ур., 276а
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Рәис'''
|җитәкче исеме1       =  [[мөфти]] [[Исмаил Бердиев]]
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       = 
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = 
|нигезләү көне1    = [[1998 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = 
|нигезләү көне2    = 
|нигезләүче3        = 
|нигезләү сәбәпләре3 = 
|нигезләү көне3    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт = https://kcmsk.ru/       
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге''' ({{lang-ru|Централизованная религиозная организация «Координационный центр мусульман Северного Кавказа», КЦМСК}}) ― 1998 елның 16 октябрендә «Кавказның төбәкара мөфтияте» буларак теркәлгән үзәкләштерелгән дини оешма. Штаб-фатиры [[Черкесск]] шәәрендә (яңа офисы [[Кисловодск]]ида, вәкиллеге [[Мәскәү]]дә) урнашкан. 2012 елның 1 гыйнварына 1216 юридик затны яки Россиядә теркәлгән барлык Ислам оешмалары саныннан 28 % ын берләштерә һәм структур бүлекчәләре (мөфтиятләр) бар. 2003 елдан координация үзәге рәисе – [[мөфти]] Исмаил Али улы Бердиев (1954 елгы), Карачай-Чиркәс Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте рәисе.

== Тарих ==
[[Файл:И.А.Бердиев.jpg|200px|thumb|right|2003 елдан үзәк рәисе [[Исмаил Бердиев]]]]
Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге [[Ичкерия]] [[мөфти|баш мөфтие]] (1995―1999) [[Әхмәт Кадыйров|Әхмәт-хаҗи Әбделхәмид улы Кадыйров]] (1951―2004) инициативасы белән оештырылган, оешманың беренче рәисе ― [[Ингушетия]] мөфтие Мөхәммәд Албогачиев &lt;ref&gt;[http://www.obzor-smi.ru/centr/20998-islam-na-kavkaze-zagovoril-po-chechenski-lyudi-iz-groznogo-zanyali-mesto-dagestantsev-v-severokavkazskom-ob-edinenii-muftiyatov.html Ислам на Кавказе заговорил по-чеченски. Люди из Грозного заняли место дагестанцев в северокавказском объединении муфтиятов.] obzor-smi.ru, 21.05.2017{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

1998 елның 16 октябрендә [[Россия Федерациясе юстиция министрлыгы]]нда «төбәкара мөфтият» буларак теркәлгән.

2012 елның 1 гыйнварына 1216 юридик затны яки [[Россия]]дә теркәлгән барлык Ислам оешмалары саныннан 28 % ын берләштерә (чагыштыру өчен: [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|Татарстан Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте]] (1126 юридик зат, Казан мөфтияте җәмгыятьләре белән бергә, яисә 26 %), [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] (1040 юридик зат, яки 24 %), [[Россия мөфтиләр  шурасы]] (697 юридик зат, яки 16 %) һәм 2011-2016 елларда гамәлдә булган &lt;ref&gt;[https://www.rusprofile.ru/id/4849681 Централизованная Религиозная Организация &quot;Российская Ассоциация Исламского Согласия (Всероссийский Муфтият)]&lt;/ref&gt; Россия Ислам ризалыгы ассоциациясе (Бөтенроссия мөфтияте) (125 юридик зат, яисә 3 %) берләштерә.

2003 елда [[Мәскәү]]дә узган Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге утырышында [[Исмаил Бердиев|Исмаил Али улы Бердиев]] үзәкнең яңа рәисе итеп сайлана. 2022 елның 15 мартында [[Владикавказ]]да узган үзәк шурасы утырышында Исмаил-хаҗи Бердиев яңа срокка Үзәк рәисе итеп, Үзәкнең башкарма комитеты рәисе итеп Ставрополь крае мөселманнарының Диния нәзарәте рәисе Мөхәммәт-хаҗи Рәхимов сайланган &lt;ref&gt;[https://kcmsk.ru/novosti/izbranie-predsedatelja-kcmsk/ Избрание председателя КЦМСК.] Координационный центр мусульман Северного Кавказа{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

Төньяк Кавказ мөселманнары Координация үзәге рәистәше (2012 елдан) ― Төньяк Осетия-Алания Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте рәисе мөфти Хаджимурат Гацалов.

Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәгенең иң югары органы ― Үзәк составына керүче төбәк мөселманнары Диния нәзарәтләре рәисләреннән (мөфтиләрдән) торучы Шура (Совет).

Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәгенең иң югары гамәлгә куелган бүләге ― «Өммәт алдындагы казанышлары өчен» ({{lang-ru|За заслуги перед Уммой}}) ордены.

== Составы ==
2020 елга Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге составына түбәндәге оешмалар керә:
* [[Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының Диния нәзарәте]] ([[мөфти]] Әскарби Карданов) &lt;ref&gt;[http://dumraikk.ru/dumraikk/ Централизованная религиозная организация Духовное управление мусульман Республики Адыгея и Краснодарского края (ДУМ)]&lt;/ref&gt;
* Ингушетия Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте
* [[Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте]] (мөфти Хәзрәтали Дзасежев) &lt;ref&gt;[https://www.kbrdum.ru/ Структура ДУМ КБР. Муфтий Хазраталий Дзасежев]&lt;/ref&gt;
* Калмыкия Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте
* Карачай-Чиркәс Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте (120 мәчетне берләштерә)
* Төньяк Осетия-Алания Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте (мөфти Хаджимурат Гацалов)
* Ставрополь крае мөселманнарының Диния нәзарәте
* Чечня Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте (300 дән артык мәчетне берләштерә)
* [[Дагстан Республикасы мөфтияте]] (2016 елның 18 мартына кадәр Төньяк Кавказ мөселманнарының Координация үзәге составында булган, 2 меңнән артык мәчетне берләштерә)

== Сылтамалар ==
* [https://kcmsk.ru/   Официальный сайт]{{ref-ru}}
 
== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Кавказда ислам]]
[[Төркем:1998 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>23as6afzbdprp9kaz9tmsfyny6mo8z0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>586984</id>
    <revision>
      <id>3527733</id>
      <parentid>3520449</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:53:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8784" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте
|альтернатив исем  = Духовное управление мусульман Азиатской части России
|background_color=#4B92DB
|логотип         = ДУМ_АЧР_лого.jpg
|логотип зурлыгы = 150
|рәсем асты язуы   =
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = офис
|үзәк           =   127083&lt;br/&gt; {{байрак/Россия}} [[Россия]] / [[Файл:Coat of Arms of Moscow.svg|15px]] [[Мәскәү]], Мишин ур., 34/36, офис 1
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Рәис'''
|җитәкче исеме1       =  баш мөфти шәех [[Нәфигулла Әширов]]
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       = 
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = мөселманнар конференциясе карары
|нигезләү көне1    = [[1997 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = Россия юстиция министрлыгында теркәлү
|нигезләү көне2    = [[1998 ел]]
|нигезләүче3        = 
|нигезләү сәбәпләре3 = 
|нигезләү көне3    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт =         https://dumachr.ru/ 
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте''' ({{lang-ru|Централизованная религиозная организация «Духовное управление мусульман Азиатской части России», ДУМ АЧР}}) ― үзәкләштерелгән төбәкара дини оешма. 1997―1999 елларда ― Себер һәм Ерак Көнчыгыш мөселманнары Диния нәзарәте. Составына [[Урал]], [[Себер]] һәм [[Ерак Көнчыгыш]] регионнарының мөселман җәмгыятьләре керә. 1998 елның 14 декабрендә [[Русия Федерациясе юстиция министрлыгы|Россия Юстиция министрлыгында]] теркәлү узган. Гамәлгә куючы һәм җитәкчесе (1997 елдан) ― баш мөфти шәех [[Нәфигулла Әширов]] (1954 елгы).


== Тарих ==
[[Файл:Аширов.jpg|200px|thumb|right|Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте рәисе баш мөфти шәех [[Нәфигулла Әширов]]]] 
[[1997 ел]]ның августында [[Тубыл]] шәһәрендә узган Урал, Себер һәм Ерак Көнчыгыш мөселманнары конференциясендә Россия мөселманнары Диния нәзарәтләренең югары координацион үзәге ({{lang-ru|Высший координационный центр Духовных управлений мусульман России, ВКЦ ДУМР}}) составындагы «Себер һәм Ерак Көнчыгыш мөселманнары Диния нәзарәте» буларак оештырылган&lt;ref&gt; [http://www.muslim.ru/1/cont/8/9/1060.htm Нафигулла Аширов] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120328125103/http://muslim.ru/1/cont/8/9/1060.htm |date=2012-03-28 }}//    Официальный сайт Совета Муфтиев РФ&lt;/ref&gt;. Яңа дини оешма [[СССР|Совет заманнарыннан]] ук эшләп килгән һәм [[Үзәк Диния нәзарәте]] составында булган Себер мөселманнарының Диния нәзарәте ({{lang-ru|Духовное управление мусульман Сибири, ДУМС}}, рәисе [[мөфти]] Зөлкәрнәй Шакирҗанов) белән көндәшлеккә керә.

[[1998 ел]]ның 14 декабрендә [[Русия Федерациясе юстиция министрлыгы|Россия Юстиция министрлыгында]] теркәлү узган.

[[1999 ел]]ның 13 февралендә [[Төмән]]дә уздырылган Себер һәм Ерак Көнчыгыш мөселманнары корылтаенда Себер һәм Ерак Көнчыгыш мөселманнары Диния нәзарәте ''Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте'' итеп үзгәртелә. 

[[2014 ел]]ның 28 мартында Н. Әшировка Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте буйсыуындагы кайбер мәчетләрдә көч структуралары тентүе вакытында «экстремистик дип тыелган» дини әдәбият табылу сәбәпле, «дини берләшмә эшчәнлеген тыю мөмкинлеге турында» [[Свердловск өлкәсе]] прокуроры Сергей Охлопков имзалаган кисәтү тапшырыла &lt;ref&gt;''Антон Ольшанников''. [https://ura.news/articles/1036261742 Духовное управление мусульман Азиатской части России может быть ликвидировано.] ura.news, 03.04.2014{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

[[2020 ел]]ның декабрендә [[Омск]]ида узган Себер һәм Ерак Көнчыгыш мөселманнары корылтаенда оешманың рәисе итеп яңадан [[Нәфигулла Әширов]] сайлана. &lt;ref&gt;[https://islamnews.ru/news-v-omske-pereizbrali-glavu-dukhovnogo-upravleniya-musulman-aziatskoy-chasti-rossii В Омске переизбрали главу Духовного управления мусульман Азиатской части России.] IslamNews, 9.12.2020&lt;/ref&gt;

== Структура ==
Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте кануни идарәсе астында 28 төбәк казыят идарәсе, 270 тән артык җирле дини оешма һәм [[РФ]]нең 25 субъектында эшләүче 170 дини төркем, Диния нәзарәтенең тулы вәкаләтле вәкиллекләре эшли. Җирле дини оешмалар эшчәнлеген тәртипкә салу, урыннарда аларга ярдәм күрсәтү өчен, Россиянең Азия өлеше өлкәләрендә һәм республикаларында төбәк Диния нәзарәтләре булдырылган.

Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте югары бүләге – «Әл-Ихсан» ордены.

Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте баш офисы [[Мәскәү]]дә урнашкан (''Мишин ур., 34/36, офис 1'').

== Сылтамалар ==
* [https://ics-halal.com/   Духовное управление мусульман Азиатской части России.] Официальный сайт
* [https://vk.com/dumachr    ДУМ АЧР ВКонтакте]
* [https://t.me/dumachr   Официальный канал ДУМ АЧР в Телеграм]
* [https://www.dumrf.ru/common/org/2298?utm_source=ru.wikipedia.org&amp;utm_medium=referral&amp;utm_campaign=ru.wikipedia.org&amp;utm_referrer=ru.wikipedia.org Духовное управление мусульман Азиатской части России.] Духовное управление мусульман Российской Федерации

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Русиядә ислам]]
[[Төркем:Азиядә ислам]]
[[Төркем:1997 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>gds1092jxmtufd2y42q5txol01b87k4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дагстан мөфтияте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>587018</id>
    <revision>
      <id>3527739</id>
      <parentid>3520675</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:55:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9806" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Дагстан мөфтияте
|альтернатив исем  = {{lang-ru|Муфтият Дагестана}}
|background_color=#4B92DB
|логотип        = ДР_мөфтияте_лого.png
|логотип зурлыгы = 150
|рәсем асты язуы   =
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = офис
|үзәк           =   1367000&lt;br/&gt; {{байрак/Россия}} [[Россия]] &lt;br/&gt; [[Файл:Flag of Dagestan.svg|20px|Дагстан флагы]] [[Дагстан]], &lt;br/&gt;[[Файл:Flag of Makhachkala (Dagestan).svg|20px|Махачкала флагы]] [[Махачкала]], Дахадаев ур., 136 
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Рәис'''
|җитәкче исеме1       =  шәех Әхмәт Абдулаев
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       = 
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = мөселманнар корылтае карары
|нигезләү көне1    = [[1990 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = 
|нигезләү көне2    = 
|нигезләүче3        = 
|нигезләү сәбәпләре3 = 
|нигезләү көне3    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт =         http://muftiyatrd.ru  
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Дагстан мөфтияте''' ({{lang-ru|Муфтият Дагестана}}), ''шулай ук'' [[Дагстан мөселманнары Диния нәзарәте]] ({{lang-ru|ДУМ Республики Дагестан}}), Махачкала мөфтияте ― [[Дагстан Республикасы]] мөселманнарының бәйсез региональ оешмасы. 2016 елның 18 мартына кадәр [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]] составында булган &lt;ref&gt;[http://muftiyatrd.ru/content/muftiyat-dagestana-vyshel-iz-sostava-koordinacionnogo-centra-musulman-severnogo-kavkaza Муфтият Дагестана вышел из состава Координационного центра мусульман Северного Кавказа.] muftiyatrd.ru&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://islamdag.ru/news/2017-03-18/muftiyat-dagestana-vyshel-iz-sostava-koordinacionnogo-centra-musulman-severnogo Муфтият Дагестана вышел из состава Координационного центра мусульман Северного Кавказа.] islamdag.ru&lt;/ref&gt;.

== Тарих ==
[[Файл:Muftiyat_of_Dagestan.jpg|200px|thumb|right|Дагстан мөфтияте бинасы ({{comment|''с''|сулда}})]] 
[[Файл:ЖумгІа мажгит, МахІачхъала.jpg|200px|thumb|right|Махачкаланың үзәк җәмигъ мәчете]]
[[1990 ел]]ның [[27 гыйнвар]]ында Төньяк Кавказ мөселманнарының Гадәттән тыш корылтаенда [[Дагстан мөселманнарының Диния нәзарәте]]н оештыру турында карар кабул ителә. Февраль башында [[Махачкала]]да узган Дагстан мөселманнарының I съездында Баһаветдин Исаев Дагстан мөселманнары Диния нәзарәте рәисе итеп сайлап куела. Яңа мөфтият 1944―1990 елларда гамәлдә булган, Төньяк Кавказ мөселманнарын берләштергән ''Төньяк Кавказ мөселманнары Диния нәзарәтенең'' ({{lang-ru|ДУМ Северного Кавказа}}) варисы була &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20121107004222/http://islam-today.ru/company/356/ ДУМ Дагестана]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

[[1992 ел]]ның 1-2 февралендә Махачкалада Дагстан мөселманнарының I (''икенче хронология буенча'' – III) съезды уза, аның нәтиҗәсе буларак Дагстан мөфтие Баһаветдин Исаевны урыныннан алалар. Дагстан мөселманнары Диния нәзарәтенең яңа рәисе итеп Сәет-Әхмәт Дарбишхаҗиев билгеләнә. Баһаветдин Исаев үзаерым ''Комык мөфтияте'' булдыра. Дагстан Диния нәзарәтенең милли билге буенча таркалуы башлана &lt;ref name=&quot;:1&quot;  /&gt;.

[[1997 ел]]да Дагстан Республикасы Хөкүмәтенең зур тырышлыгы белән республика мөселманнарының милли билге буенча таркалуын җиңеп, Диния нәзарәте торгызыла. Бердәм Диния нәзарәте рәисе итеп [[мөфти]] Сәетмөхәммәд хаҗи Әбүбәкәров сайлана.

[[1998 ел]]ның [[17 август]]ында Дагстан мөселманнары Диния нәзарәте [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге|Төньяк Кавказ мөселманнарының Координация үзәген]] гамәлгә куючыларның берсе булып тора һәм аның составына керә.

[[1998 ел]]ның [[21 август]]ында [[террор]]лык акты (''ерактан идарә итеп, мөфтинең машинасын шартлату'') нәтиҗәсендә мөфти Сәетмөхәммәд хаҗи Әбүбәкәров вафат була &lt;ref name=&quot;:1&quot;  /&gt;. 

[[1998 ел]]ның [[29 август]]ында Диния нәзарәтенең яңа рәисе итеп мөфти Әхмәд хаҗи Абдулаев сайлана.

== Йогынтысы ==
Кайбер [[суфичылык|суфи]] һәм [[сәләфи]] оешмаларыннан башка, республикадагы күпчелек мөселман дини оешмалары белән җитәкчелек итә. Шулай ук Дагстанның [[Санкт-Петербург]]тагы мәдәни-агарту үзәге белән Дагстан мөфтияте идарә итә. Диния нәзарәтендә [[мөхтәсибәт]] функцияләрен [[имам]]нарның район Советлары башкара.  Җәмгыятьләр саны: 1600 тирәсе, шуларның 658е теркәлгән &lt;ref name=&quot;:1&quot;   /&gt;.

== Мөфтиләр ==
* 1990-1992 елларда – Баһаветдин Исаев
* 1992 елдан – Сәет-Әхмәт Дарбишхаҗиев
* 1995-1996 елларда – Алихаҗи Алиев
* 1997-1998 елларда – Сәетмөхәммәд хаҗи Әбүбәкәров (1998 елның 21 августында теракт нәтиҗәсендә үтерелгән)
* 1998 елдан – шәех Әхмәт хаҗи Абдулаев (1959 елгы)

== Уку йортлары ==
* Имам Шәфигый исемендәге Дагстан ислам университеты ([[Махачкала]]). 1990 елда Дагстанда беренче ислам университеты буларак ачылган.
* Сәйфулла Кади исемендәге Дагестан ислам университеты ([[Буйнакск]] шәһәре), 1993 елда ачылган. 
* Мөхәммәд Ариф исемендәге Дагстан ислам университеты  (Махачкала шәһәре), 2000 елда ачылган.
* Абдулла-әфәнде исемендәге Дагстан ислам университеты ([[Дербент]] шәһәре) 2005 елда ачылган.
* «Мөслимәт» хатын-кызлар мәдрәсәсе (Махачкала шәһәре).
һ.б.

== Басма орган ==
Дагстан мөфтияте каршында журналистлык эшчәнлегенең барлык төрләрен үз эченә алган Медиа-холдинг эшли: телевидение, басма ММЧ һәм радио. Ул үз эченә берничә федераль һәм региональ ММЧны, шул исәптән «Ассалам» газетасын, «Ислам» журналын, islam.ru сайтын, islamdag.ru сайтын, ННТ телеканалын берләштерә.

== Сылтамалар ==
* [http://muftiyatrd.ru/content/muftiy-respubliki Муфтият Республики Дагестан]{{ref-ru}}
* [https://web.archive.org/web/20121107004222/http://islam-today.ru/company/356/ ДУМ Дагестана.] Islam-Today.ru
== Моны да карагыз ==
* [[Русиядә ислам]]
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]]
== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Кавказда ислам]]
[[Төркем:1990 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>062xf5l1uuw2kln2ikis0bgcccmhxl8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>587039</id>
    <revision>
      <id>3527736</id>
      <parentid>3520821</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:54:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9109" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Адыгея һәм Краснодар крае мөселманнары Диния нәзарәте
|альтернатив исем  = {{Lang-ady|Адыгэ Республикэмрэ Краснодар Чӏыгумрэ ыс мыслъымэнхэм я дин Iофшӏэпӏэ}}
|background_color=#4B92DB
|логотип         =  Maykopta sobor myachete.jpg
|логотип зурлыгы = 180
|рәсем асты язуы   = Төбәк Диния нәзарәте урнашкан&lt;br/&gt; [[Майкоп җәмигъ мәчете]]
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = офис
|үзәк           =   385000&lt;br/&gt; {{байрак/Россия}} [[Россия]],&lt;br/&gt; [[Файл:Flag of Adygea.svg|18px]] [[Адыгея]],&lt;br/&gt; [[Файл:Flag of Maykop.svg|18px]] [[Майкоп]], Совет ур., 200 (''[[Майкоп җәмигъ мәчете]]'')
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Рәис'''
|җитәкче исеме1       =  [[мөфти]]  Әскарби Карданов
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       = 
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = мөселманнарның беренче съезды карары
|нигезләү көне1    = [[1991 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = 
|нигезләү көне2    = 
|нигезләүче3        = 
|нигезләү сәбәпләре3 = 
|нигезләү көне3    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт =         http://dumraikk.ru   
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының Диния нәзарәте''' ({{Lang-ady|Адыгэ Республикэмрэ Краснодар Чӏыгумрэ ыс мыслъымэнхэм я дин Iофшӏэпӏэ}}, {{lang-ru|Централизованная религиозная организация Духовное управление мусульман Республики Адыгея и Краснодарского края, ДУМ РА и КК}}) ― [[Адыгея]] һәм [[Краснодар крае]] [[мөселманнар]]ының үзәкләштерелгән бәйсез төбәк оешмасы. Диния нәзарәте [[Майкоп җәмигъ мәчете]] комлексында урнашкан. [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]] составына керә.

== Тарих ==
Адыгея һәм Краснодар крае мөселманнарының төбәк нәзарәте [[1991 ел]]ның [[20 апрель|20 апрелендә]] [[Адыгея]]ның Кызыл Гвардия районы {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Адамий|Адамий|ru|Адамий}} авылында узган мөселманнарның беренче съездында оештырыла. Әлеге съездның урыны төбәк мөселманнарының соңгы рәсми корылтае [[1927 ел]]да шул ук авылда уздырылу билгесе итеп сайланган &lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.kavkaz-uzel.eu/articles/234207/|title=Духовное управление мусульман Республики Адыгея и Краснодарского края}}&lt;/ref&gt;. Съезд эшендә [[Адыгея Республикасы]]ның һәм Краснодар краеның мөселманнар күпләп яши торган барлык торак пунктларыннан делегатлар катнашкан. Съездда төбәк Диния нәзарәтенең беренче мөфтие итеп [[иордания]]дән [[Чиркәсләр|чиркәс]] репатрианты Мос Чениб сайланган.

[[1993 ел]]ның [[13 март]]ында Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының чираттагы корылтаенда төбәк Диния нәзарәтенең Уставы кабул ителгән&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://dumsk.com/muftiyatyi-kczmsk/dum-respubliki-adyigeya.html|title=ДУМ Республики Адыгея|accessdate=2019-03-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180917123910/https://dumsk.com/muftiyatyi-kczmsk/dum-respubliki-adyigeya.html|archivedate=2018-09-17|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;.

1998 елның 25 апрелендә, 2002 елның 20 ноябрендә, 2004 елның 24 ноябрендә һәм 2008 елның 12 ноябрендә төбәк Диния нәзарәтенең Уставы съездлар карарлары белән тулыландырылган.

== Эшчәнлек ==
Төбәк Диния нәзарәте үз эшчәнлеген мөселманнар съездында кабул ителгән Устав нигезендә Адыгея һәм Краснодар крае территориясендә [[Ислам|Ислам динен]] төгәл тоту һәм киңрәк тарату максатында алып бара.

Устав нигезендә төбәк Диния нәзарәте түбәндәге чаралар үткәрә:
* Адыгея һәм Краснодар крае [[мәчет]]ләрендә Ислам нигезләрен һәм [[гарәп теле]]н укыту;
* Адыгея һәм Краснодар крае гражданнарын рухи-әхлакый тәрбияләү буенча уздырылучы төрле чараларда катнашу;
* Төбәк Диния нәзарәте Башкарма комитеты һәм шурасы эшләрен, шулай ук мөселманнар съездларын даими рәвештә үткәрү;
* Адыгея Республикасының һәм Краснодар краеның мөселманнар күпләп яши торган барлык торак пунктларында мөселманнар белән очрашулар уздыру;
* семинарлар, конференцияләр үткәрү һ. б.;
* Ислам әдәбиятын нәшер итү;
* төрле массакүләм мәгълүмат чараларында чыгыш ясау.
 
Хәзерге вакытта төбәк Диния нәзарәтенә 12 район һәм 3 шәһәр мөселман дини оешмасы, Адыгеяда 40 җәмгыять һәм Краснодар краенда 7 җәмгыять керә.

== Рәисләр ==
* 1991-1995 елларда – Мос Чениб
* 1995-1997 елларда – Сәет Хуако
* 1997-1998 елларда – Аслан Евтых
* 1998-2000 елларда – Әскарби Хачемасов
* 2000-2002 елларда – Әнвәр Шумафов
* 2002-2013 елларда – Нурби Емиж
* 2012 елның 24 ноябреннән – Әскарби Хаҗиби улы Карданов

== Басма органнар ==
Төбәк Диния нәзарәте айга бер мәртәбә «Свет» газетасын, шулай ук «Азан» һәм «Нур» телетапшырулары әзерләп чыгара.

Төбәк Диния нәзарәте тарафыннан [http://dumraikk.ru/neugasimyi-svet-islama/  «Исламның сүнмәс уты»], [http://dumraikk.ru/vzglyad-na-islam-cherez-prizmu-nauk-izd-2-oe-dopolnennoe/ «Фәннәр призмасы аша Исламга караш»] һ. б. китаплар нәшер ителгән &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://dumraikk.ru/vse-knigi/|title=ДУМ РА и КК: Книги}}&lt;/ref&gt;.

== Сылтамалар ==
* [http://dumraikk.ru Официальный сайт ДУМ РА и КК]
* [[Файл:YouTube Logo 2017.svg|60px]] [https://www.youtube.com/watch?v=LE1pALI8gIQ&amp;feature=emb_imp_woyt  «Нур» телетапшыруы. 2014 ел] [[YouTube]] (''видео, 13:01, [[адыгэ теле]]ндә'')

== Моны да карагыз ==
* [[Майкоп җәмигъ мәчете]]
* [[Русиядә ислам]]
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]]
* [[Дагстан мөфтияте]]

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Кавказда ислам]]
[[Төркем:1991 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>dk55622md39k881qozg67lq0prkbbrk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>587063</id>
    <revision>
      <id>3527741</id>
      <parentid>3520973</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:56:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11060" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте
|альтернатив исем  = {{Lang-kbd|Къэбэрдей-Балъкъэрым ис муслъымэнхэм я дин Iуэхущӏапӏэ}}&lt;br&gt;{{Lang-krc|Къабарты-Малкъарны муслиманаларыны дин идарасы}}
|background_color=#4B92DB
|логотип         = Central mosque in Nalchik. Rear entry.jpg
|логотип зурлыгы = 200
|рәсем асты язуы   = Диния нәзарәте урнашкан&lt;br/&gt; Нальчик җәмигъ мәчете
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = офис
|үзәк           =   360000&lt;br/&gt; {{байрак/Россия}} Россия,&lt;br/&gt; [[Файл:Flag of Kabardino-Balkaria.svg|20px]] [[Кабарда-Балкария]],&lt;br/&gt; [[Файл:Flag of Nalchik (Kabardino-Balkaria).png|20px]] [[Нальчик]], Шогенцуков пр., 41&lt;br/&gt; (''[[Нальчик җәмигъ мәчете ]]'')
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Рәис'''
|җитәкче исеме1       =  [[мөфти]]  Хәзрәтали Дзасежев
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       = 
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = Диния нәзарәте оешу турында игълан итү
|нигезләү көне1    = [[1989 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = 
|нигезләү көне2    = 
|нигезләүче3        = 
|нигезләү сәбәпләре3 = 
|нигезләү көне3    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт =         http://www.kbrdum.ru    
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте''', КБР МДН ({{Lang-kbd|Къэбэрдей-Балъкъэрым ис муслъымэнхэм я дин Iуэхущӏапӏэ}}; {{Lang-krc|Къабарты-Малкъарны муслиманаларыны дин идарасы}}, {{lang-ru|Централизованная религиозная организация Духовное управление мусульман Кабардино-Балкарской Республики, ДУМ КБР}}) – [[Кабарда-Балкар Республикасы]] мөселманнарының бәйсез төбәк оешмасы. Диния нәзарәте Нальчик җәмигъ мәчете комлексында урнашкан. [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]] составына керә (1999).

== Тарих ==
* 1989 елның 29 ноябре – республика мөселманнары Диния нәзарәте оешу турында игълан ителә.
* 1990 елның 30 августы – [[Нальчик]]та КБР мөселманнарының беренче корылтае була, анда устав кабул ителә һәм Диния нәзарәте рәисе сайлана.
* 1991 елның 9 октябре – Диния нәзарәте Уставы КБР Юстиция министрлыгында теркәлү үтә (N 91) &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.interfax-religion.ru/?act=news&amp;div=7044|title=Новейшая история мусульманского сообщества Кабардино-Балкарской Республики}}&lt;/ref&gt;
* 1992 елның 2 феврале – КБР мөселманнарының II съезды.
* 1994 елның апреле – КБР Диния нәзарәте [[Үзәк диния нәзарәте|Россия мөселманнарының Диния нәзарәте]] Югары координацион үзәге составына керә.
* 1996 ел – Ислам институты ачыла, директор итеп Шәрәфетдин Чочаев, урынбасары итеп Әнәс Пшихачев билгеләнә.
* 1998 елның марты – КБР МДН III съезды.
* 1999 ел – КБР Диния нәзарәте [[Төньяк Кавказ мөселманнарының Координация үзәге]]нә керә.
* 2004 ел – КБР МДН IV съезды.
* 2006 елның октябре – КБР Диния нәзарәте Кавказ мөселманнарының Югары Советын (ВСМК) төзүдә катнаша.
* 2007 ел — Ислам институты [[Әбү Хәнифә]] исемендәге Төньяк Кавказ университеты итеп үзгәртелә.
* 2009 елның 25 марты – КБР МДН V съезды &lt;ref&gt;{{Cite news|title=На съезде мусульман Кабардино-Балкарии переизбрали муфтия|author=|first=Юлия ВЕРНИКОВСКАЯ|last=|url=http://www.spb.kp.ru/online/news/218403/|work=KP.RU - сайт «Комсомольской правды»|date=2009-03-25|accessdate=2017-06-07|language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Анас Пшихачев вновь стал муфтием Кабардино-Балкарии - ИА REGNUM|url=https://regnum.ru/news/society/1141895.html|work=ИА REGNUM|accessdate=2017-06-07|language=ru}}&lt;/ref&gt;.
* 2011 елның 15 марты – КБР мөселманнарының VI корылтае &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Нальчик готов стать центром исламской грамотности|url=http://www.ng.ru/regions/2011-03-17/5_kbr.html|accessdate=2017-06-07|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|title=Мусульмане Кабардино-Балкарии избрали нового муфтия республики|url=https://ria.ru/religion/20110315/354177401.html|work=РИА Новости|date=20110315T1722+0300Z|accessdate=2017-06-07|language=ru}}&lt;/ref&gt;.
* 2016 елның 14 марты – КБР МДН VII съезды &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Сегодня в Нальчике пройдут выборы главы Духовного управления мусульман Кабардино-Балкарии|url=http://www.kavkaz-uzel.eu/articles/279093/|work=Кавказский Узел|accessdate=2017-06-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://glava.kbr.ru/kbr-events/speech/compellation/11275--vii-.html|title=Приветствие Главы КБР Ю.А. Кокова делегатам и участникам VII съезда мусульман КБР - Глава КБР Юрий Коков|publisher=glava.kbr.ru|accessdate=2017-06-07}}&lt;/ref&gt;.

== Эшчәнлек ==
=== Устав ===
Оешма уставында күрсәтелгән: КБР МДН
* «...Исламны бергәләп тоту һәм тарату максатыннан, ирекле нигездә оештырылган үзәкләштерелгән дини оешма булып тора. Аның составына КБР торак пунктларында дини мөселман төркемнәре һәм җирле дини оешмалар керә»
* «...үз эшчәнлеген РФ Конституциясе, КБР Конституциясе, шулай ук «Вөҗдан иреге һәм дини берләшмәләр турында» Федераль закон, РФнең башка норматив актлары нигезендә гамәлгә ашыра».
* «...үз дини эшчәнлегендә КБР мөселманнары Диния нәзарәте [[Коръән]]гә һәм [[Пәйгамбәр]] сөннәтенә, 4 изге [[Хәлиф]]нең әйткән сүзләренә, дүрт [[мәзһәб]]нең юриспруденциясенә, шулай ук КБР мөселманнарының Диния нәзарәте карарлары һәм КБР мөселманнары съездлары карарларына таяна».
* «.. дәүләт хакимияте органнары, җирле үзидарә органнары, башка дәүләт учреждениеләре функцияләрен үти алмый, сәяси партияләр һәм иҗтимагый берләшмәләр эшчәнлегендә катнашмый.» &lt;ref&gt;http://www.kbrdum.ru/ustav.pdf&lt;/ref&gt;

== Уку йортлары ==
КБР Диния нәзарәте каршында югары уку йорты — Имам [[Әбү Хәнифә]] исемендәге Төньяк Кавказ ислам университеты эшли &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.kbrdum.ru/novosti/204-v-severo-kavkazskom-islamskom-universitete-imeni-imama-abu-khanify-v-polnom-razgare-sessiya|title=В Северо-Кавказском Исламском университете имени Абу Ханифы в полном разгаре сессия}}&lt;/ref&gt;, шулай ук аның төрле филиаллары һәм җирле [[мәдрәсә]]ләр бар.

== Басма орган ==
ККР Диния нәзарәте каршында ай саен [https://www.kbrdum.ru/gazeta   «Свет Ислама»] (Ислам нуры) газетасы чыгарыла.

== Рәисләр ==
* 1990-1992 елларда – Шәрәфетдин Чочаев &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
* 1992-2002 елларда – Шәфыйк Пшихачев &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://dumrf.ru/common/biographies/2326|title=Пшихачев Шафиг Ауесович|accessdate=2017-06-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170629202019/http://www.dumrf.ru/common/biographies/2326|archivedate=2017-06-29|deadlink=yes}}&lt;/ref&gt;
* 2002-2010 елларда – Әнәс Пшихачев
* 2010 елның 20 декабреннән – Хәзрәтали Дзасежев &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.kbrdum.ru/struktura-dum|title=Дзасежев Хазраталий Олиевич}}&lt;/ref&gt;

== Сылтамалар ==
* [http://www.kbrdum.ru Официальный сайт ДУМ КБР]

== Моны да карагыз ==
* [[Русиядә ислам]]
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]]

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;
[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:1989 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
[[Төркем:Русиядә ислам]]
[[Төркем:Кавказда ислам]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>n0qkfyoi489c6bbe5er4i49fgp6e0zx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>587104</id>
    <revision>
      <id>3527749</id>
      <parentid>3521267</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:58:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Искәрмәләр */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8091" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте
|альтернатив исем  = {{Lang-ru| Духовное управление мусульман Нижегородской области }}
|background_color=#4B92DB
|логотип         = NN Cathedral Mosque 08-2016.jpg
|логотип зурлыгы = 150
|рәсем асты язуы   = Диния нәзарәте урнашкан&lt;br/&gt; [[Нижгар җәмигъ мәчете|Түбән Новгород җәмигъ мәчете]]
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = офис
|үзәк           =    {{байрак/Россия}} [[Россия]], &lt;br/&gt;[[Файл:Flag of Nizhny Novgorod Region.svg|20px]] [[Түбән Новгород өлкәсе]],&lt;br/&gt; [[Файл:Flag of Nizhny Novgorod.svg|20px]] [[Түбән Новгород]], Казан яр буе ур., 6
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Рәис'''
|җитәкче исеме1       =  баш имам-хатыйб Гаяз Закиров
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       = 
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = [[мөхтәсибәт]] оешу
|нигезләү көне1    = [[1991 ел]]
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = Диния нәзарәте төзелү
|нигезләү көне2    = [[1993 ел]]
|нигезләүче3        = 
|нигезләү сәбәпләре3 = 
|нигезләү көне3    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт =         http://www.islamnn.ru/      
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте''' ({{Lang-ru| Централизованная религиозная организация Духовное управление мусульман Нижегородской области , ДУМ НО}}), ''шулай ук'' '''Түбән Новгород мөхтәсибәте''' ({{Lang-ru| Мухтасибат Нижегородской области}}) ― [[Түбән Новгород өлкәсе]] мөселманнарының төбәк дини оешмасы. Диния нәзарәте резиденциясе  [[Нижгар җәмигъ мәчете|Түбән Новгород җәмигъ мәчете]] комлексында урнашкан. [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] юрисдикциясендә &lt;ref&gt;[http://www.islamnn.ru/ Официальный сайт]&lt;/ref&gt;.

== Тарих ==
[[1950-еллар]]да [[Түбән Новгород өлкәсе|Горький өлкәсенең]] кайбер авылларында мәчетләр эшли башлый һәм [[Түбән Новгород |Горькийда]] мөселман җәмгыяте теркәлү үтә. [[1988 ел]]да дин тотучыларга [[Түбән Новгород җәмигъ мәчете]] бинасы кайтарыла, аның базасында [[1991 ел]]да  [[Үзәк Диния нәзарәте |СССР мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] составына кергән Түбән Новгород мөхтәсибәте барлыкка килә. [[1993 ел]]да Түбән Новгород шәһәре һәм Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте оештырыла. Диния нәзарәте биш [[мөхтәсибәт]]не, 57 [[мәхәллә]], крайның барлык [[мөселманнар]]ын берләштергән, дини мәгариф учреждениеләре эшчәнлеген үзәкләштереп контрольдә тотучы мөһим структура булып тора. Яңа оешманың беренче көннәреннән [[2008 ел]]га кадәр аны Түбән Новгород җәмигъ мәчете имам-хатыйбы {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Гомәр Идрисов| Гомәр хәзрәт Идрисов| ru |Идрисов, Умар Юсипович}} (1954―2020) җитәкли &lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20070202125106/http://ansar.ru/arhives/arch/biogr03.05.16.html   Идрисов Умар Юсипович]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt; Гомәр хәзрәт Идрисов җитәкчелегендә [[1994 ел]]да «Маһинур» мәдрәсәсе төзелеше тәмамлана һәм беренче студентлар кабул ителә.

Гомәр Идрисовның ирекле рәвештә отставкага китүе сәбәпле, 2008 елның ноябрь аенда узган чираттагы Диния нәзарәте пленумында Түбән Новгород өлкәсе Диния нәзарәте рәисе итеп, әлеге вазифага бердәнбер кандидат, [[Дзержинск (Русия)|Дзержинск]] шәһәре җәмигъ мәчете имам-хатыйбы Гаяз хәзрәт Закиров сайланган. Гаяз хәзрәт «Хендай» автомобиле ачкычын алган (Әбу-Хәнифә исемендәге Фондтан бүләк). [[2013 ел|2013]] һәм [[2018 ел]]ларда яңадан рәис итеп сайланган &lt;ref&gt;[http://www.islamnn.ru/modules.php?name=News&amp;file=article&amp;sid=2864 Гаяз Закиров – «Вперед, на крыльях преемственности!»]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Структура ==
Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте составына 63 мәчет, 57 җирле мөселман дини оешмасы керә &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://vk.com/dumnoofficial Нижегородский Мухтасибат ВКонтакте]&lt;/ref&gt;.

== Максат ==
Диния нәзарәте түбәнновгородлыларны рухи агарту белән шөгыльләнә, [[СССР|Совет хакимияте]] дистә еллар эчендә җимергән [[мәчет]]ләрне һәм мөселман белем бирү учреждениеләре системасын торгыза, Ислам турында белемнәрне тарата һәм әхлакый кыйммәтләрне ныгыта &lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

== Басма органнар ==
2004 елдан [http://www.islamnn.ru/modules.php?name=News&amp;new_topic=11   «Медина аль-Ислам»] газетасы басыла, ул биш ел дәвамында нәшер ителгән «Нур аль-Ильм» бюллетене, [[рус теле|рус]] һәм [[татар теле|татар]] телләрендә чыккан башка газеталарның дәвамы булып тора. Ислам доктринасының фәнни-дини журналы «Минарет» һәм «Ислам на Нижегородчине» журналлары чыгарылган &lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

== Сылтамалар ==
* [http://www.islamnn.ru/ Официальный сайт]
== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;
[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Түбән Новгород өлкәсендә ислам]]
[[Төркем:1991 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>p0mb4stvi4m6z5o04nu5i3klumdeo3m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мөселманнарның Үзәк Диния нәзарәте – Таврида мөфтияте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>587373</id>
    <revision>
      <id>3527737</id>
      <parentid>3523654</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:55:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Моны да карагыз */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16599" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Мөселманнарның&lt;br/&gt; Үзәк Диния нәзарәте&lt;br/&gt; – Таврида мөфтияте 
|альтернатив исем  = {{lang-ru| Центральное духовное управление мусульман – Таврический муфтият}}
|background_color=#4B92DB
|логотип         = Таврида_мөфтияте_лого.jpg
|логотип зурлыгы = 180
|рәсем асты язуы   = 
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           =  295044, [[Кырым Республикасы]], [[Акъяр]], Беренче Атлы армия ур., 66
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Рәис'''
|җитәкче исеме1       =  .Әнвәр Әхтәмов
|җитәкче вазыйфасы2 = '''[[Мөфти]]'''
|җитәкче исеме2       = [[шәех]] Руслан Сәетвәлиев
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       = 
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = 
|нигезләү көне1    = 
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = '''Кырым мөселманнары Дини үзәге базасында'''
|нигезләү көне2    = [[2014 ел]] 
|нигезләүче3        = 
|нигезләү сәбәпләре3 = 
|нигезләү көне3    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт =  [http://cdumk.ru/   cdumk.ru]
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
''[[Таврида мөселман Диния нәзарәте]] белән бутамагыз''&lt;br/&gt;
''[[Кырым һәм Акъяр мөселманнарының Диния нәзарәте]] белән бутамагыз''

'''Мөселманнарның Үзәк Диния нәзарәте – Таврида мөфтияте''' ({{lang-ru|Центральное духовное управление мусульман – Таврический муфтият, ЦДУМТМ}}) ― Кырым Республикасының бөтен территориясендә җирле мөселман җәмгыятьләрен берләштерә торган үзәкләштерелгән дини оешма. Кырым ярымутравы территориясендә 1831 елдан бирле Таврида мөфтияте гамәлдә булган &lt;ref&gt;[http://cdumk.ru/tsdumtm/deyatelnost-tsdumtm   Деятельность ЦДУМТМ.] Сайт ЦДУМТМ{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

Таврида мөфтияте 2010 елдан ярымутрауда эш иткән Кырым мөселманнары Дини үзәге ({{lang-ru|Духовный центр мусульман Крыма}}) базасында оештырылган. Оештыру һәм идеологик яктан ул Әхмәд Тамим җитәкчелегендәге [[Украина мөселманнарының Диния нәзарәте]] белән бәйле була &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;''Э. С. Муратова''. [https://kpfu.ru/portal/docs/F1320057335/1.pdf#page=216 Мусульманская община Крыма в 2016 году]. // Ислам в мультикультурном мире: межконфессиональное согласие и преодоление радикализма. VI Казанский международный научный форум. К.: КФУ, 2017. ISBN 978-5-00019-884-1&lt;/ref&gt;. Таврида мөфтияте, ярымутрау хакимиятләренең тулы хуплавы һәм ярдәменнән файдаланып, Кырымда үз эшчәнлеген проблемасыз диярлек үстерә &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

== Тарих ==
[[Файл:Таврида_мөфтияте.jpg|250px|thumb|right|Мөфтиятнең штаб-фатиры ([[Акъяр]], Беренче Атлы армия ур., 66)]]
''Моны да карагыз: '''[[Кырым кризисы]]'''''

[[Кырым кризисы|Кырымны Россиягә кушканнан соң]], Кырым мөселманнары 2014 елның язында килеп чыккан яңа сәяси-хокукый чынбарлыкка җайлашырга мәҗбүр була. 1992 елның 31 августында Акъярда мөселман җәмгыятьләре вәкилләренең Бөтенкырым җыены барышында оештырылган [[Кырым мөселманнары Дини идарәсе|Кырым мөселманнары Диния нәзарәте]] [[2015 ел]]ның 27 февралендә [[Кырым һәм Акъяр мөселманнарының Диния нәзарәте]] буларак Россия хокукый кырында теркәлү уза &lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://islam.in.ua/ru/novosti-v-strane/muftiyat-kryma-pereregistrirovalsya-po-zakonodatelstvu-rf|title=Муфтият Крыма перерегистрировался по законодательству РФ|author=|website=islam.in.ua|date=2015-03-05|publisher=}}&lt;/ref&gt;.

Кырым һәм Акъяр мөселманнарының Диния нәзарәтенең [[Кырымтатар Милли Мәҗлесе]] белән мөнәсәбәтләре катлаулана, низаг үзара гаепләү ташлау һәм параллель дини оешмалар оештыру белән бергә бара &lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;. [[2016 ел]]ның 19 ноябрендә [[Киев]]та кырымтатар мөселман оешмалары делегатлары корылтае уза, анда Украинаның 14 ислам җәмгыятеннән 40 делегат катнаша. Делегатлар Киевта (Киев, Җиңү проспекты 67/1) Кырым Автономияле Республикасы мөселманнарының Дини идарәсе ([[Кырым мөселманнары Дини идарәсе]], Qırım Musulmanları Diniy İdaresi) төзергә карар итә, аның җитәкчесе итеп элек Кырым татарларының Киев якташлыгы идарәсе каршындагы мөселманнарның рухи кыйммәтләре комитетын җитәкләгән Айдер Рөстәмов сайлана&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=http://investigator.org.ua/topnews/190850/|title=В Киеве создано Духовное управление мусульман Крыма|author=|website=Центр журналистских расследований|date=2016-11-20|publisher=|accessdate=2020-08-01}}&lt;/ref&gt;.

Кырым һәм Акъяр мөселманнарының Диния нәзарәтенә Кырым мөселманнары өстеннән тулы контроль урнаштыруга, нигездә, мөселманнарның ярымутраудагы ике төркеме каршы тора. Болар – ярымутрауда калган [[Хизбут-тәхрир әл-Ислами|Хизб ут-Тәхрир]] дини партиясе тарафдарлары һәм {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Хәбәшиләр|хәбәшиләрне|ru|Хабашиты}} берләштергән Таврида мөфтияте. 

2014 елның августында Кырым мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте — Таврида мөфтияте теркәлү узган, аның төп эшчәнлеге [[Кырым мөселманнары Дини идарәсе]]нең кырымтатарларга йогынтысын киметүгә юнәлдерелгән була &lt;ref&gt;''Муратова Э.'' Мусульмане Крыма в новых политических реалиях // Восток. Афро-азиатские общества: история и современность. 2016. № 5. С. 168.{{ref-ru}}&lt;/ref&gt; һәм, кайбер мәгълүматлар буенча, [[Россия]] хакимиятләре тарафыннан хуплану таба &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.islamsng.com/rus/analytics/8213|title=Ислам в СНГ: Крымские хабашиты поменяли вывеску|website=www.islamsng.com|accessdate=2020-08-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=uk|url=https://nv.ua/ukr/ukraine/ukrainskih-musulman-vstrevozhilo-sozdanie-v-krymu-i-donbasse-marionetochnyh-islamskih-struktur-20133.html|title=Украинских мусульман встревожило создание в Крыму и Донбассе &quot;марионеточных исламских структур&quot;|website=nv.ua|accessdate=2020-08-01}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://ru.krymr.com/a/26546456.html|title=ДУМК: Параллельный муфтият в Крыму попытка властей внести раскол в ряды крымских мусульман|website=Крым.Реалии|accessdate=2020-08-01}}&lt;/ref&gt;.

Кырым һәм Акъяр мөселманнарының Диния нәзарәте Россия хакимиятләре белән тулы хезмәттәшлек итү юлына баскач, аңа каршы тору өчен оештырылган Таврида мөфтиятенең әһәмияте вакытлыча кими, әмма бу дини оешма барыбер Россия хакимиятләре тарафыннан басым инструменты сыйфатында кулланылуын дәвам итә. Таврида мөфтияте үз эшчәнлеген ачыктан-ачык гамәлгә ашыра, ярымутрауның барлык территориясендә дини чаралар уздыра &lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

== Структура ==
[[Файл:Eupatoria 04-14 img12 Juma Jami Mosque.jpg|250px|thumb|right|[[Кизләү]]нең җәмигъ мәчете ([[Хан-Җәмигъ мәчете|Хан Җәми мәчете]])]]
Таврида мөфтияте [[Кизләү]] шәһәренең ''де-юре'' [[Кырым һәм Акъяр мөселманнарының Диния нәзарәте]] карамагындагы [[Хан-Җәмигъ мәчете]]н үз кулында тота &lt;ref&gt;[https://www.youtube.com/watch?v=QjAuA6VpiqU Самый большой ифтар в Крыму провели в мечети Хан-Джами г. Евпатория 2019]&lt;/ref&gt;. 

Мөфтият составында берничә дистә мөселман җәмгыяте исәпләнә, алар арасында [[Русия Федерациясе юстиция министрлыгы|РФ Юстиция министрлыгында]] рәсми теркәлү узган мөселман җәмгыятьләре дә бар &lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

2016 елның көзендә Таврида мөфтияте лидерлары, [[Кырым һәм Акъяр мөселманнарының Диния нәзарәте]]н әйләнеп узып, мөстәкыйль рәвештә, Россия хаҗ-миссиясе кысаларында [[хаҗи]]лар төркемен җибәрергә планлаштыра, әмма уңышсызлыкка дучар була. Килеп туган вәзгыятьтә алар хаҗиларны [[Украина мөселманнары Диния нәзарәте]]нә караган структуралар аша җибәрергә карар кыла, моның өчен каты тәнкыйтькә һәм шелтәгә дучар була &lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

2016 елның 14 ноябрендә ярымутрауның көч структуралары [[Кизләү]] шәһәренең үзәк (җәмигъ) мәчетендә ([[Хан-Җәмигъ мәчете|Хан Җәми]]) тикшерү-тентү уздыра. 
Шәһәрнең «Хан Җәми» мөселман җәмгыяте [[имам]]ы Габделганиев фикеренчә, [[мәчет]]тә табылган экстремистик характердагы китапларны мәчеткә &quot;билгеле бер кешеләр&quot; ташлаган. Биредә [[Төркия|төрек]] авторы, [[Коръән]] [[мөфәссир]]е {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Сәид Нурси |Сәид Нурсиның|ru|Саид Нурси}} (1870―1960) тыелган китаплары турында сүз бара &lt;ref&gt;[http://saitevpatorii.com/obschestvo/musulmane-evpatorii-prosjatglavu-kryma-.htm  Мусульмане Евпатории просят главу Крыма остановить беспредел.] saitevpatorii.com, 25.11.2016{{ref-ru}} &lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''Мухетдинов Д., [[Айдар Хәбетдинов|Хабутдинов А.]]'' Крым: мусульманская община в контексте общего развития региона // Ислам в современном мире. 2014. № 4 (36). С. 57{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

Таврида мөфтияте ярдәме белән ярымутрау мөселманнары ел саен бөтен Кырымда ― шәһәрләрдә, авылларда, мәчетләрдә һәм йортларда [[Рамазан]] аенда ифтарлар, [[Мөхәммәд пәйгамбәр]]нең туган көне – [[Мәүлид бәйрәме]], Бакчасарай районында изге Искәндәр (Къарлы Азиз) каберен бергәләп зират кылу кебек чаралар үткәрә &lt;ref&gt;[http://cdumk.ru/novosti/1303-musulmane-g-bakhchisaraj-prazdnuyut-maulid-2018 Мусульмане г. Бахчисарай празднуют Маулид 2018]&lt;/ref&gt;.

Таврида мөфтияте эшендә мөһим юнәлешләрнең берсе булып чын ислам китапларын тәрҗемә итү, бастыру һәм тарату тора. Китаплар төрле дини фәннәр буенча нәшер ителә: дин нигезләре ([[Гакыйдә]]), Ислам кануннары ([[Фикһ]]), [[Коръән]] тәфсире, [[Хәдис]]ләр, [[Гарәп теле]] грамматикасы, Пәйгамбәрнең, аның [[сәхабә]]ләренең тормыш юлы, исламда иң танылган галимнәрнең биографияләре, балалар өчен китаплар һ. б. Шулай ук вакытлы басмалар ― «Мирас» журналы һәм «Мерхаба» балалар журналы чыга.

Таврида мөфтияте каршында ир балалар һәм кыз балалар өчен [[мәдрәсә]]ләр эшли.

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

== Сылтамалар ==
* ''Э. С. Муратова.'' [https://kpfu.ru/portal/docs/F1320057335/1.pdf#page=216 Мусульманская община Крыма в 2016 году.] // Ислам в мультикультурном мире: межконфессиональное согласие и преодоление радикализма. VI Казанский международный научный форум. К.: КФУ, 2017. С. 216-230 ISBN 978-5-00019-884-1 {{ref-ru}}
* [http://cdumk.ru/ Рәсми сайт]
* [https://vk.com/cdumk Таврида мөфтиятенең ВКонтакте сәхифәсе]

== Моны да карагыз ==
* [[Донецк Халык Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте]]
* [[Украинада ислам]]
* [[Русиядә ислам]]

[[Төркем:Әлифба буенча дини төркемнәр һәм оешмалар]]
[[Төркем:Украинада ислам]]
[[Төркем:Русиядә ислам]]
[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Кырымда ислам]]
[[Төркем:Кырым оешмалары]]
[[Төркем:Кырым татарлары]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>dehjcj1u5g3sopfm1na54o2f14rp123</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мөселманнарның Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>587474</id>
    <revision>
      <id>3527730</id>
      <parentid>3523679</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:52:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Сылтамалар */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16224" xml:space="preserve">'''Мөселманнарның Диния нәзарәте''' ― идарә рәисе (югары мөфти яки мөфти) тарафыннан идарә ителүче, мөселман дини оешмаларын (гыйбадәт һәм уку йортларын), шулай ук билгеле бер территориядә яшәүче [[мөселманнар]]ны [[ислам дине]]н бергәләп тоту һәм тарату өчен берләштерүче үзидарәле дини оешма.

[[БДБ]] илләренең һәрберсендә мәчетләрне берләштерүче мөстәкыйль Диния нәзарәте (мөфтият) бар. Россиядә гомумроссия, төбәкара һәм төбәк Диния нәзарәтләре гамәлдә.

== Тарих ==
=== Көньяк-Көнчыгыш Аурупа илләре ===
XVII һәм XIX гасырлар арасында [[Госман дәүләте]]ннән бәйсезлеккә ирешкәннән соң, мөселман халкы булган Көньяк-Көнчыгыш Аурупа илләре: [[Албания]], [[Босния һәм Герцеговина]], [[Болгария]], [[Хорватия]], [[Греция]], [[Косово]], [[Төньяк Македония|Македония]], [[Черногория]], [[Румыния]], [[Сербия]] һәм [[Словения]]. Госман империясеннән бәйсезлеккә ирешкәннән соң, әлеге илләрнең күбесендә бәйсез Дини идарәләр (нәзарәтләр, мөфтиятләр) оештырылган &lt;ref&gt;{{Cite book | url = https://archive.org/details/islaminbalkansre00norr | url-access = registration | quote = islam balkans. | title = Islam in the Balkans: religion and society between Europe and the Arab world | publisher = Univ of South Carolina Press | isbn = 9780872499775 | author1 = H.T. Norris | date = 1993 }}&lt;/ref&gt;.

=== Россия империясендә Диния нәзарәтләре ===
[[Россия империясе]]ндә оештырылган беренче Диния нәзарәте ― патшабикә [[Екатерина II]]нең 1788 елның 22 сентябрендә игълан ителгән «Ырынбур мөселман диния нәзрәтен оештыру турында» Указы нигезендә 1789 елның 4 декабрендә Уфада ачылган [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте]] ({{lang-ru|Оренбургское магометанское духовное собрание}}). Уфа наместнигы барон {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Осип Игельстром| Осип Игельстром|ru |Игельстром, Осип Андреевич}} үтенече буенча [[рухани]] вазыйфасы алырга теләк белдерүчеләрдән имтихан алу һәм алар арасыннан «ышанычлыларын» сайлап алу өчен дәүләт учреждениесе буларак оештырылган. Диния нәзарәте 1917 елга хәтле гамәлдә булган, соңгы, алтынчы (1915―1917) рәис ― мөфти [[Мөхәммәтсафа Баязитов]]. Россия империясендә шулай ук (1794 елдан) [[Таврида мөселман Диния нәзарәте]], (1872 елдан) [[Кавказ арты мөселман дини идарәләре]] эшләгән.

=== Совет чорында Диния нәзарәтләре ===
1944 елдан 1992 елдан [[Кавказ мөселманнары идарәcе|Кавказ арты мөселманнарының Диния нәзарәте]], 1943 елдан 1991 елга кадәр [[Урта Азия һәм Казакъстан мөселманнары Диния нәзарәте]] гамәлдә булган.

1992 елда мөселманнарның VI гадәттән тыш корылтаенда [[Үзәк Диния нәзарәте|СССРның Аурупа өлеше һәм Себер мөселманнарының Диния нәзарәте]] үзгәртеп корылганнан соң, эре төбәк дини үзәкләреннән ([[мөхтәсибәт]]ләрдән) төбәк Диния нәзарәтләре (мөфтиятләр) оештырылган. СССРның элекке республикаларының күбесендә бәйсез Диния нәзарәтләре барлыкка килгән.

=== Россия Федерациясендә Диния нәзарәтләре === 
[[Россия Федерациясе]]ндә Диния нәзарәтләре (мөфтиятләр) мөстәкыйль төбәк дини оешмалары булып тора, алар Бөтенроссия дини идарәсе — мөселманнарның Үзәк Диния нәзарәте карамагында. [[Уфа]]да теркәлгән [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] юрисдикциясенә [[Кавказ|Төньяк Кавказдан]] кала, Россиянең барлык территориясендәге, шулай ук [[Беларусия]], [[Молдова]], [[Латвия]] мөселманнары керә.

[[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] … Россия мөселманнарының үзәге [[Мәскәү]]дә булган үзәкләштерелгән дини оешмаларының берсе, 1994 елда [[Үзәк Диния нәзарәте]]ннән аерылып чыккан. [[Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте]] ― 1997 елда [[Тобольск]]ида нигезләнгән үзәкләштерелгән дини оешма, оешкан көненнән башлап идарә рәисе – [[Нәфигулла Әширов]] &lt;ref&gt;[http://islam-today.ru/company/347/ ДУМ Азиатской части России] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121107004217/http://islam-today.ru/company/347/ |date=2012-11-07 }} [[Islam-Today.ru]]&lt;/ref&gt;. «Россия Ислам ризалыгы ассоциациясе (Бөтенроссия мөфтияте)» үзәкләштерелгән дини оешмасы ([[Пермь]]) 2016 елда суд тарафыннан бетерелгән. Тарих фәннәре докторы {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Роман Силантьев| Роман Силантьев| ru| Силантьев, Роман Анатольевич}} мәгълүматы буенча, [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]] 2012 елның 1 гыйнварына 1216 юридик затны, яисә Россиядә теркәлү үткән дини оешмаларның 28 % ын, [[Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте]] (1126 юридик зат, 26 %), [[Үзәк Диния нәзарәте]] (1040 юридик зат, 24 %), [[Россия мөфтиләр шурасы]] (697 юридик зат, 16 %) берләштергән.

== БДБ илләрендә Диния нәзарәтләре ==
* [[Баку]]да урнашкан [[Кавказ мөселманнары идарәcе]] – Кавказ арты (Көньяк Кавказ) регионы мөселманнарының үзәкләштерелгән дини оешмасы. 
* [[Казакъстан мөселманнары Диния нәзарәте]] 1990 елга кадәр [[Урта Азия һәм Казакъстан мөселманнары Диния нәзарәте]] составында булган казыяттан оешкан &lt;ref&gt;[http://www.panorama.ru/works/rk/indexk.html Создание Духовного управления мусульман Казахстана.] Религиозный фактор в политической жизни и в идеологии национальных движений в Казахстане. / Panorama.Ru&lt;/ref&gt;.
* [[Абхазия мөселманнарының бердәм Диния нәзарәте]]
* [[Украина мөселманнарының Диния нәзарәте]]
* [[Украина мөселманнарының «Умма» Диния нәзарәте]]
* [[Кырым мөселманнары Дини идарәсе]]
* [[Кырым мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте ― Таврида мөфтияте]]
* [[Донецк Халык Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте]]
* [[Үзбәкстан мөселманнары идарәсе]]
* [[Кыргызстан мөселманнарының Диния нәзарәте]]
* [[Таҗикстан Ислам үзәге]]
* [[Төрекмәнстан мөфтияте]]

== Россиядә Диния нәзарәтләре ==
{{Төп мәкалә|Русиядә ислам}} 
=== Гомумроссия ===
Мөселманнарның гомумроссия Диния нәзарәтләренә федераль (гомумроссия) дәрәҗәдә — федераль хакимият органнары алдында мөселман мәнфәгатьләрен яклаучы дини оешмалар керә. Кагыйдә буларак, болар – Россия Федерациясе субъектлары мөфтиятләре берләшмәләре.
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;   align=&quot;center&quot;
 !Атамасы
 !Регистрация
 !Идарә рәисе (мөфти)
 !Резиденция
|-
 ! [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте ]]
 | 11 гыйнвар 1993
 | [[Тәлгать Таҗетдин]]
 | [[Уфа]]
|-
 ! [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]]
 | 31 март 1994
 | [[Равил Гайнетдин]]
 | [[Мәскәү]]
|-
 ! [[Россия мөселманнары Дини җыены]]
 | 10 октябрь 2016
 | [[Альбир Крганов]]
 | [[Мәскәү]] 
|-
 ! [[Россия мөфтиләр шурасы]]
 | 13 март 2000
 | [[Равил Гайнетдин]]
 | [[Мәскәү]] 
|}

=== Төбәкара Диния нәзарәтләре ===
''Россия Федерациясенең бердән артык төбәгендә эшли торган мөселман оешмалары китерелә''
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;   align=&quot;center&quot;
 !Атама
 !Регистрация
 !Мөфти
 !Резиденция
|-
 ! «[[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]]»
 | 16 октябрь 1998
 | [[Исмаил Бердиев]]
 | [[Мәскәү]] 
|-
 ! [[Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте]]
 | 16 декабрь 1998
 | [[Нәфигулла Әширов]]
 | [[Тобольск]] 
|-
 ! Мәскәү шәһәре һәм Үзәк регион мөселманнарының Диния нәзарәте «[[Мәскәү мөфтияте]]»
 | 14 июнь 2011
 | [[Альбир Крганов]]
 | [[Мәскәү]] 
|-
 !  [[Кырым һәм Акъяр мөселманнарының Диния нәзарәте]] (Таврида мөфтияте)
 | 30 сентябрь 1991
 | [[Эмирали Аблаев]]
 | [[Акмәсҗит]]
|-
 ! [[Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының Диния нәзарәте]]
 | 13 март 2000
 | [[Әскарби Карданов]]
 | [[Майкоп]]
|}

=== Төп халкы мөселман булган төбәкләрнең Диния нәзарәтләре ===
''Төбәкләрдәге иң зур мөселман оешмалары китерелгән, анда төбәктә теркәлгән башка мөфтиятләр дә булырга мөмкин''
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;   align=&quot;center&quot;
 !Атама
 !Регистрация
 !Мөфти
 !Резиденция
|-
 ! [[Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте]]
 | 16 март 1998
 | [[Камил Сәмигуллин]]
 | [[Казан]] 
|-
 ! [[Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте]]
 | 22 ноябрь 1993
 | [[Айнур Биргалин]]
 | [[Уфа]] 
|-
 ! [[Дагстан мөфтияте]]
 | 31 май 1999
 | [[Әхмәд Абдулаев]]
 | [[Махачкала]] 
|-
 ! [[Карачай-Черкесия мөселманнарының Диния нәзарәте]]
 | 25 август 1994
 | [[Исмаил Бердиев]]
 | [[Черкесск]]
|-
 ! [[Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте]]
 | 09 октябрь 1991
 | [[Хәзрәтали Дзасежев]]
 | [[Нальчик]]
|-
 ! [[Чечня Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте]]
 | 26 сентябрь 2000
 | [[Салах Межиев]]
 | [[Грозный]]
|}

=== Төп халкы мөселман булмаган төбәкләр Диния нәзарәтләре ===
* [[Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте]]
* [[Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]]
* [[Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]]
* [[Карелия мөселманнары Диния нәзарәте]]
* Мәскәү өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте
* Мәскәү шәһәре мөселманнарының Диния нәзарәте
* [[Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]]
* Мордовия мөселманнары Диния нәзарәте
* Самар өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте
* Пермь крае мөселманнарының Диния нәзарәте
* Ырынбур өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте
* Диңгез буе крае мөселманнарының Диния нәзарәте
* Хант-Манси — Югра автономияле округы мөселманнарының Диния нәзарәте

== Моны да карагыз ==
* [[Мөфти]]
* [[Möftiät]]
* [[Диния нәзарәте]]
* [[Бөтенрусия мөселманнарының милли шурасы]]
* [[Илләр буенча мөфтиятләр исемлеге]] (''[[:en:List of Islamic muftiates|en]]'')

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

== Сылтамалар ==
* [http://www.islamica.ru/?pageID=388 Муфтият как форма асимметричной организации мусульманского пространства России]
* [http://www.muslims-volga.ru/?id=202 Мусульмане Поволжья]
* [http://www.moslem.ru Духовное управление мусульман Пермского края]
* [http://www.islamnn.ru/ Духовное управление мусульман Нижнего Новгорода]
* [http://www.islamsng.com/ Интернет-портал о жизни мусульман на пространстве СНГ]

[[Төркем:Русия ислам оешмалары]]
[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Ислам вазыйфалары]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>mtex5h185p3vy5xccfv210uz2623ebg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Карелия мөселманнары Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>587484</id>
    <revision>
      <id>3527742</id>
      <parentid>3522580</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:56:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Сылтамалар */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9840" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Карелия мөселманнары Диния нәзарәте 
|альтернатив исем  = {{lang-ru| Духовное управление мусульман Карелии}}
|background_color=#4B92DB
|логотип         = Карелия_МДН_лого.jpg
|логотип зурлыгы = 200
|рәсем асты язуы   = 
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           =   185002, {{байрак|Россия}} [[Россия]], [[Карелия]], [[Петрозаводск]], Муезерская ур., 100
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Рәис'''
|җитәкче исеме1       =  .шәех Габделгазиз Дятко 
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       = 
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = 
|нигезләү көне1    = 
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = '''[[Россия мөфтиләр шурасы]]нда теркәлү'''
|нигезләү көне2    = [[2001 ел]] 
|нигезләүче3        = 
|нигезләү сәбәпләре3 = 
|нигезләү көне3    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт =   [https://vk.com/islamrk?z=photo-33138705_457244669%2Falbum-33138705_0%2Frev  islamrk]
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Карелия мөселманнары Диния нәзарәте''', ''шулай ук'' Карелия мөхтәсибәте ({{lang-ru|Духовное управление мусульман Карелии, ДУМ КР, Карельский мухтасибат}}) ― Карелия мөселманнарын берләштерүче үзәкләштерелгән дини оешма. 2001 елда [[Петрозаводск]], [[Костомукша]], [[Кондопога]] мөселман җәмгыятьләрен берләштереп оештырылган&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20030516042305/http://www.gov.karelia.ru/gov/Karelia/874/34.html   Источник]&lt;/ref&gt;. 

== Тарих ==
[[Файл:Петрозаводск_мәчете_1.jpg|250px|thumb|right|Диния нәзарәте урнашкан [[Петрозаводск]] мәчете (''мәчет итеп яраклаштырылган коттедж тибындагы ике катлы шәхси йорт'')]]
1999 елда [[Петрозаводск]]ида россияле мөселман Олег (Мостафа) Стародубцев һәм [[Ливия]]дә туып-үскән студент-медик Эль Бардвил Висам Али Мөхәммәд Ибраһим яңа мөселман җәмгыятен оештыра башлый, аңа, нигездә, традицион христиан халыклары ([[руслар]], [[кареллар]], [[финнар]]) вәкилләрен һәм шәһәр вузларында белем алучы [[гарәпләр|гарәп]] студентларын җәлеп итә. 2000 елда оешма [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте|Россиянең Аурупа өлеше мөселманнарының Диния нәзарәте]] составында теркәлә, аның [[имам]]-[[хатиб]]ы итеп [[Равил Гайнетдин]] Висам Бардвилны билгели. 

2000 елның 15 августында мөселман җәмгыяте Петрозаводскиның шактый дәрәҗәле районында [[мәчет]] төзүгә рөхсәт ала. Җир бүлеп бирү Петрозаводск администрациясе архитектура һәм шәһәр төзелеше идарәсе тарафыннан санкцияләнгән. Мәчет төзелеше планнары игълан ителгәннән соң, протестлар дулкыны башланып, төзелеш эшләре туктатыла &lt;ref&gt;[https://islamcenter.ru/?item=573   Мечеть (Петрозаводск, Россия, Карелия). ИсламЦентр]&lt;/ref&gt;.

2000 ел ахырына Бардвил [[Костомукша]] мөселман җәмгыятен [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте|Россиянең Аурупа өлеше мөселманнарының Диния нәзарәте]] юрисдикциясенә күчерә һәм 2001 ел башында [[Кондопога]]да [[чеченнар]]ның мөселман җәмгыятен оештыру инициативасы белән чыга һәм аны теркәтүгә ирешә. Шул рәвешле ул республикада үзәкләштерелгән мөселман структурасын теркәү өчен кирәкле база булдыра. Әмма [[төрки халыклар]]ның мөселман җәмгыятьләре республика нәзарәтеннән аерылып чыгып, 2001 елда [[Үзәк Диния нәзарәте]]нә кушыла.

Оешма 2001 елның 3 декабрендә [[Россия мөфтиләр шурасы]]нда рәсми теркәлү уза. Карелия МДН беренче рәисе – Али Висам Бардвил &lt;ref&gt;[https://приходсвятителясерафима.рф/populyarnye-stati/nedovolnye-muftiem-karelii-musulmane-sozdadut-svoyu-islamskuyu-obshhinu.html Недовольные муфтием Карелии мусульмане создадут свою исламскую общину]&lt;/ref&gt;. 2015 елда оешма җыенында рәис итеп Сергей (Габделгазиз) Дятко сайлана.  

КР мөселманнары Диния нәзарәте эшчәнлегенең төп юнәлешләре — мәгърифәтчелек, дин тотучыларның тәрбия эше, җәмәгатьчелек белән үзара хезмәттәшлек, милләтара һәм динара мөнәсәбәтләрне консолидацияләү, шулай ук төбәк массакүләм мәгълүмат чаралары белән эшләү.

== Мәчетләр ==
[[Петрозаводск]]ида мәчет (''мәчет итеп яраклаштырылган коттедж тибындагы ике катлы шәхси йорт''), [[Кондопога]], [[Олонец]], [[Костомукша]], [[Сортавала]] шәһәрләрендә гыйбадәт бүлмәләре эшли. Аларда атна саен [[җомга намазы|җомга намазлары]], шулай ук [[Ураза бәйрәме|Ураза]] һәм  [[Корбан бәйрәме|Корбан]] бәйрәмнәрендә [[гает]] намазлары, [[никах]]лашу йолалары үткәрелә, ритуаль хезмәтләр күрсәтелә.

2011 елда Россия Президенты [[Дмитрий Медведев]] РФ Генераль прокуратурасына Петрозаводскидагы мәчет тирәсендәге низагны ачыкларга куша. Президентка мөрәҗәгать белән [[мәхәллә]] кешеләре чыккан булган. Алар мөселман өммәтенең шәһәрдә бердәнбер мәчеттән мәхрүм ителүенә борчылу белдергән.

2017 елда Карелия башлыгы Артур Парфенчиков катнашында Петрозаводскиның Вытегорск шоссесы районында Карелиядә беренче мәчеткә (''Ислам мәдәни үзәге'') нигез ташы салу тантанасы уза &lt;ref&gt;''Яна Козьмина''. [https://ptzgovorit.ru/news/v-petrozavodske-sostoyalas-zakladka-kamnya-pod-stroitelstvo-mecheti В Петрозаводске состоялась закладка камня под строительство мечети.] &quot;Петрозаводск&quot; online, 14.11.2017&lt;/ref&gt;. Мәчет төзелеше 2019 ел бәяләре белән 75 млн сумга төшә, дип исәпләнгән &lt;ref&gt;''Мария Лузина''. [https://karelinform.ru/interview/26-07-2019/chinovniki-meshayut-stroitelstvu-pervoy-mecheti-v-karelii Чиновники мешают строительству первой мечети в Карелии.] Карел-информ, 26.07.2019&lt;/ref&gt;. 

== Искәрмәләр ==
&lt;small&gt;{{искәрмәләр}}&lt;/small&gt;

== Сылтамалар ==
* ''Галина Сапожникова''. [https://web.archive.org/web/20091220054700/http://www.i-r-p.ru/page/stream-event/index-5228.html «Почему русские принимают ислам?»], Комсомольская правда, 20.10.2003
[[Төркем:Әлифба буенча дини төркемнәр һәм оешмалар]]
[[Төркем:Русия ислам оешмалары]]
[[Төркем:Карелиядә ислам]]
[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:2001 елда нигезләнгән дини оешмалар]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>2ejea1939ir61vfich138wgwmfhmpug</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте</title>
    <ns>0</ns>
    <id>588173</id>
    <revision>
      <id>3527744</id>
      <parentid>3526472</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:56:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Моны да карагыз */ {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11140" xml:space="preserve">{{Оешма
|исем       = Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте
|альтернатив исем  = {{lang-ru|Духовное управление мусульман Кемеровской области}}
|background_color=#4B92DB
|логотип         = Мөнирә_(Кемерово).jpg
|логотип зурлыгы = 200
|рәсем асты язуы   = 
|харита1          = 
|харита зурлыгы1   = 
|легенда1        = 
|харита2          = 
|харита зурлыгы2   = 
|легенда2        = 
|бергәлек        = 
|үзәкнең төре      = Баш-фатир
|үзәк           =   [[Россия]], [[Кемерово өлкәсе]], [[Кемерово]], Ленин пр., 147 ([[Мөнирә (мәчет, Кемерово)|«Мөнирә» мәчете]])
|төре             = үзәкләштерелгән дини оешма
|телләр           = 
|җитәкче вазыйфасы1 = '''Рәис'''
|җитәкче исеме1       =  [[мөфти]] [[Таһир Бикчәнтәев]]&lt;ref&gt;[https://fnkat.tatarstan.ru/bikchantaev-tagir-ahmadullovich.htm Бикчантаев Тагир Ахмадуллович]&lt;/ref&gt;
|җитәкче вазыйфасы2 = 
|җитәкче исеме2       = 
|җитәкче вазыйфасы3 = 
|җитәкче исеме3       = 
|нигезләүче1        = 
|нигезләү сәбәпләре1 = 
|нигезләү көне1    = 
|нигезләүче2        = 
|нигезләү сәбәпләре2 = '''«Мөнирә» мәчете төзелү нигезендә'''
|нигезләү көне2    = [[2008 ел]] 
|нигезләүче3        = 
|нигезләү сәбәпләре3 = 
|нигезләү көне3    = 
|ябу сәбәпләре = 
|ябу көне    = 
|сайт =   
|искәрмә1     = 
|искәрмә2     = 
|искәрмә5     = 
}}
'''Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте''', шулай ук '''Кузбасс мөхтәсибәте''' ({{lang-ru| Духовное управление мусульман Кемеровской области, ДУМ КО, Кузбасский мухтасибат}}) – [[Кемерово өлкәсе]] [[мөселманнар]]ын берләштерүче үзәкләштерелгән дини оешма. [[Россия мөселманнары Дини җыены]] составында. 2008 елда Кемерово шәһәрендә төзелгән «Мөнирә» мәчете нигезендә өлкәдәге мөселман җәмгыятьләрен берләштереп оештырылган. &lt;ref&gt;[http://dumko42.ru/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=62&amp;Itemid=58 Мечети Кузбасса]&lt;/ref&gt;.

== Тарих ==
1988 ел ахырында [[Кемерово]] мөселманнары [[мәчет]] өчен йорт сатып ала. Мөселманнарның бергә җыелып [[намаз]] уку мөмкинлеге бирүче даими урыны барлыкка килә. Бу датаны өлкәдә [[ислам]] җәмгыятен формалаштыруның башлангычы дип санарга мөмкин. Алга таба [[Сарсаз (Кемерово өлкәсе)|Сарсаз]], [[Анжеро-Судженск]], [[Берёзовский (Кемерово өлкәсе)|Березовский]], [[Белово]], [[Киселёвск]], [[Прокопьевск]], [[Новокузнецк]] һәм [[Осинники]] торак пунктларында һәм Прокопьевск районы Верх-Егос авылында мәчетләр барлыкка килә. Хәзерге вакытта Ижмор, Юрга районнарында, шулай ук [[Ленинск-Кузнецкий|Ленинск-Кузнецкида]] мәчетләр төзү эшләре бара. [[Междуреченск]] белән [[Юрга]]да төзелешне башлау планлаштырыла&lt;ref&gt;[http://dumko42.ru/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=56&amp;Itemid=62 О нас]&lt;/ref&gt;.
 
== Кузбасста мөселман халкы ==
Руслар: 2 664 816, '''[[Татарлар]]''': 51 030, Украиннар: 37 622, Алманнар: 35 965, Чуашлар: 15 480, Белоруслар: 11 554, Беларуслар: 10 715, Әрмәннәр: 10 104, [[Әзербайҗаннар]]: 7 250, Мордвалар: 7 221, [[Таҗиклар]]: 4 474, [[Башкортлар]]: 3 161, [[Үзбәкләр]]: 3 017, Удмуртлар: 2 665, Телеутлар: 2 534, Чегәннәр: 2 503, [[Казакълар]]: 1 919, Марилар: 1 548, Молдаваннар: 1 491, [[Чеченнар]]: 1 480, Яһүдләр: 1477, Поляклар: 1 389, Грузиннар: 1 347, [[Кыргызлар]]: 1 219. Милләтен күрсәтмәгән затлар: 5241&lt;ref&gt;[http://dumko42.ru/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=57&amp;Itemid=63 Наш Кузбасс]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Диния нәзарәте ==
Озак вакыт дәвамында мөселманнарның өлкәдә бердәм үзәге булмый. 2008 елда Кемерово шәһәрендә [[Мөнирә (мәчет, Кемерово)|«Мөнирә» мәчете]] ачыла, аның нигезендә Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте оештырыла. [[Кузбасс]] мөселманнары бер үзәккә берләшү фикеренә акрынлык белән килгән. 

== Мөселман оешмалары ==
Оешкан вакытта (2009 елның февралендә) Диния нәзарәтенә 6 мөселман оешмасы кергән. Хәзерге вакытта (2022 елга) Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте составына 22 мөселман оешмасы керә:
* [[Кемерово]] шәһәренең «Мөнирә» мөселман оешмасы
* [[Междуреченск]] шәһәре мөселман оешмасы 
* [[Киселёвск]] шәһәренең «Ислам» мөселман оешмасы
* [[Прокопьевск]] шәһәренең «Рамазан мәхәлләсе» мөселман оешмасы
* [[d:Q840914| Прокопьевск районы]] Верх-Егос авылының «Сәҗдә» мөселман оешмасы
* [[Берёзовский (Кемерово өлкәсе)|Березовский]] шәһәренең «Минфәхирә» мөселман оешмасы
* [[Анжеро-Судженск]] шәһәренең «Ватан – Отечество» мөселман оешмасы
* [[Ленинск-Кузнецкий]] шәһәренең «Мөхәррәм» мөселман оешмасы
* [[Белово]] шәһәренең «Ихлас» мөселман оешмасы
* [[Осинники]] шәһәренең «Нур-Ислам» мөселман оешмасы
* [[Новокузнецк]] шәһәренең «Абду Рахмон» мөселман оешимасы ([[имам]]-[[хатиб]] Амиржон Ризоев)
* Новокузнецк шәһәренең «Чулпан» мөселман оешмасы (имам-хатиб Әнвәр Әширов)
* [[Юрга]] шәһәре мөселман оешмасы
* [[d:Q2912382|Юрга районы]] Сарсаз авылы мөселман оешмасы
* Юрга районы [[Кышлау (Кемерово өлкәсе)|Кышлау]] авылы мөселман оешмасы
* Ижмор районы [[Җылы Чишмә]] авылы мөселман оешмасы
* [[Мариинск]] шәһәре мөселман оешмасы
* [[d:Q3779840|Гурьев районы]] мөселман оешмасы
* [[d:Q1652878|Кемерово районы]] Усть-Хмелевка авылы мөселман оешмасы
* [[Мыски]] шәһәрендә Азәрбайҗан мәдәни үзәге каршында [[шигый]] [[мәчет]]е бар.

== Ислам мәгарифе ==
[[мөнирә (мәчет, Кемерово)|«Мөнирә» мәчете]] базасында [[гарәп язуы|гарәп каллиграфиясе]], [[Коръән]] уку, [[Ислам]] белемнәре нигезләре курслары оештырыла. Дәресләр һәр [[шимбә]] һәм [[якшәмбе]] көннәрендә 10.00-18.00 үткәрелә (уку яшь төркемнәре буенча үткәрелә), 2010 елның октябреннән [[гарәп теле]]н өйрәнү курслары уздырыла &lt;ref&gt;[http://dumko42.ru/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=53&amp;Itemid=59 Образование]&lt;/ref&gt;.

== Хәтер ==
2022 елның 4 июлендә Кемерово шәһәренең «Мөнирә» мәчете территориясендә [[Идел буенда исламның кабул ителүенең 1100 еллыгы|Идел буе Болгарстанының Ислам динен кабул итүенә 1100 ел]] тулуга багышланган стела куела. Мемориал «Болгар – Көнчыгышка юл» проекты кысаларында «Ислам мәдәнияте, фән һәм мәгарифкә ярдәм итү фонды» акчасына һәм [[Россия мөселманнары Дини җыены]] башлыгы, Мәскәү мөфтие [[Альбир Крганов|Альбир хәзрәт Крганов]] булышлыгы белән куелган һәм «Болгар ата-бабаларына буыннар рәхмәте» ({{lang-ru|Благодарность потомков булгарским предкам}}) дигән исемгә лаек булган &lt;ref&gt;[https://vk.com/dumko42 На территории мечети «Мунира» г.Кемерово состоялось торжественное открытие стелы.] Мусульмане Кемеровcкой области ВКонтакте{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
* [http://dumko42.ru/ Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте сайты – dumko42.ru]{{ref-ru}}
* [https://vk.com/dumko42 Мусульмане Кемеровcкой области.] [[ВКонтакте]]

== Моны да карагыз ==
* [[Россия мөселманнары Дини җыены]]
* [[Мөнирә (мәчет, Кемерово)]]
[[Төркем:Әлифба буенча дини төркемнәр һәм оешмалар]]
[[Төркем:Русиядә ислам]]
[[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]]
[[Төркем:Кемерово өлкәсе]]
{{Россия мөселман диния нәзарәтләре}}</text>
      <sha1>mq094r8xjrlz3yts5ymhc9i6g3ygb2b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калып:Татарстан музейлары</title>
    <ns>10</ns>
    <id>588176</id>
    <revision>
      <id>3527719</id>
      <parentid>3526948</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:34:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>мәгълүмат өстәү</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42327" xml:space="preserve">{{Navbox
 | name       = Татарстан музейлары
 | state      = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 | title      = [[Татарстан Республикасы]]ның шәһәр округлары һәм муниципаль районнарындагы [[музей]]лары
 | titlestyle = background:#A3EEA3; border-bottom: 1px solid #fdfdfd;
 | image      = 
 | bodyclass  = hlist
 
 | group1      = [[Казан]] &lt;small&gt;([[Казан музейлары|исемлек]] {{*}} [[:Төркем:Казан музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group1style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list1       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''[[Казан кирмәне]]''':&lt;/small&gt; [[Ислам мәдәнияте музее|Ислам мәдәнияте]] {{*}} [[Казан ханнары мавзолее|ханнар мавзолее]] {{*}} [[«Хәзинә» милли сәнгать галереясы|милли сәнгать галереясы]] {{*}} [[Эрмитаж-Казан]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;'''[[Казан университеты]]''' / [[Казан университеты музейлары|музейлары]]:&lt;/small&gt; [[Казан дәүләт университетының актлар залы|актлар залы]] {{*}} [[Казан университетының археология музее|археология]] {{*}} [[А. А. Штукенберг исемендәге геология музее|геология]] {{*}} [[Казан университетының зоология музее|зоология]] {{*}} [[Николай Лобачевский музее (Казан)|Николай Лобачевский]] {{*}} [[Казан университетының педагогик белем бирү тарихы музее|педагогик белем бирү тарихы]] {{*}} [[Казан университеты тарихы музее|университет тарихы]] {{*}} [[Казан химия мәктәбе музее|химия мәктәбе]] {{*}} [[Казан университетының этнография музее|этнография]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''башка урыннар:''&lt;/small&gt; [[А. М. Горький һәм Ф. И. Шаляпин музее (Казан)|А. М. Горький һәм Ф. И. Шаляпин]] {{*}} [[Академиклар Арбузовларның музей-йорты (Казан)|Арбузовлар]] {{*}} [[Аксёнов музей-йорты (Казан)|Аксёнов]] {{*}} [[Бакый Урманче музее (Казан)|Бакый Урманче]] {{*}} [[В.И. Ленин музей-йорты (Казан)|В.И. Ленин]] {{*}} [[Евгений Боратынский музее (Казан)|Евгений Боратынский]] {{*}} [[Каюм Насыйриның музей-утары (Казан)|Каюм Насыйри]] {{*}} [[Константин Васильев галереясе|Константин Васильев]] {{*}} [[Муса Җәлил музей-фатиры (Казан)|Муса Җәлил]] {{*}} [[Нәҗип Җиһановның музей-фатиры (Казан)|Нәҗип Җиһанов]] {{*}} [[Салих Сәйдәшев музее (Казан)|Салих Сәйдәшев]] {{*}} [[Софья Гобәйдуллинаның заманча музыка үзәге|Софья Гобәйдуллина]] {{*}} [[Татар әдәбияты тарихы музее һәм Шәриф Камалның мемориаль фатиры|татар әдәбияты тарихы һәм Шәриф Камал]] {{*}} [[Татарстан Республикасының милли музее|Татарстан милли музее]] {{*}} [[ТР дәүләт сынлы сәнгать музее|Татарстан сынлы сәнгать музее]] {{*}} [[Тукай музее (Казан)|Габдулла Тукай]] {{*}} [[Чәк-чәк музее|чәк-чәк]] {{*}} [[Элемтә тарихы музее (Казан)|элемтә тарихы]]

 | group2      = [[Чаллы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Чаллы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group2style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list2       = [[Яр Чаллы картиналар галереясы|картиналар галереясы]] {{*}} [[Чаллы тарих-туган якны өйрәнү музее|тарих-туган якны өйрәнү]]

 | group3      = [[Азнакай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Азнакай районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group3style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list3       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Азнакай]]''''':&lt;/small&gt; [[Азнакай туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Азнакай районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group4      = [[Аксубай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Аксубай районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group4style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list4       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Аксубай]]''''':&lt;/small&gt; [[Аксубай туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Аксубай районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Газиз Кашапов музее (Яңа Үзи)|Газиз Кашапов]] &lt;small&gt;(''Яңа Үзи'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Хәсән Туфан музей-йорты (Иске Кармәт)|Хәсән Туфан]] &lt;small&gt;(''Иске Кармәт'')&lt;/small&gt;

 | group5      = [[Актаныш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Актаныш районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group5style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list5       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Актаныш]]''''':&lt;/small&gt; [[Актаныш районы туган як музее|туган як]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Актаныш районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Шәрип Шәймиев музей-йорты (Әнәк)|Шәрип Шәймиев]] &lt;small&gt;(''Әнәк'')&lt;/small&gt;

 | group6      = [[Алабуга районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Алабуга районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group6style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list6       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Алабуга]]''''':&lt;/small&gt; [[В.М. Бехтерев исемендәге өяз медицинасы музее|В.М. Бехтерев / өяз медицинасы]] {{*}} [[И.И. Шишкинның музей-йорты|И.И. Шишкин]]{{*}} [[М.И. Цветаеваның мемориаль комплексы|М.И. Цветаева]] {{*}} [[Н.А. Дурованың музей-утары|Н.А. Дурова]] {{*}} [[Алабуга дәүләт тарихи-архитектура һәм сәнгать музей-тыюлыгы|тарихи-архитектура һәм сәнгать тыюлыгы]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Алабуга районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Морт мәктәбенең “ Авыл тарихын өйрәнү” музее|авыл тарихын өйрәнү]] &lt;small&gt;(''Морты'')&lt;/small&gt;

 | group7      = [[Алексеевск районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Алексеевск районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group7style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list7       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Алексеевское]]''''':&lt;/small&gt; [[Алексеевское Сугыш даны музее|сугыш даны]] {{*}} [[Алексеевское туган як музее|туган як]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[Биләр]]'':&lt;/small&gt; [[Академик А.Е. Арбузовның музей-йорты (Биләр)|А.Е. Арбузов]] {{*}} [[Биләр музей-тыюлыгы|Биләр тыюлыгы]]&lt;/br&gt; 
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Алексеевск районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Зур Тигәнәле туган як музее|туган як]] &lt;small&gt;(''Зур Тигәнәле'')&lt;/small&gt;

 | group8      = [[Апас районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Апас районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group8style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list8       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Апас]]''''':&lt;/small&gt; [[Апас Туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Апас районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Сара Садыйкова музее (Тутай)|Сара Садыйкова]] &lt;small&gt;(''Тутай'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Фәхри Насретдинов һәм Бану Вәлиева музее (Шәмбалыкчы)|Фәхри Насретдинов һәм Бану Вәлиева]] &lt;small&gt;(''Шәмбалыкчы'')&lt;/small&gt;
 
 | group9      = [[Арча районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Арча районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group9style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list9       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Арча]]''''':&lt;/small&gt; [[Арча әдәбият һәм сәнгать музее|әдәбият һәм сәнгать]] {{*}} [[«Әлифба» музее (Арча)|әлифба]]{{*}} [[Казан арты музее|Казан арты]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Арча районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Габдулла Тукай музей комплексы (Яңа Кырлай)|Габдулла Тукай]] &lt;small&gt;(''Яңа Кырлай'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Гани Сафиуллин музей-утары (Иске Кишет)|Гани Сафиуллин]] &lt;small&gt;(''Иске Кишет'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Мөхәммәт Мәһдиев музее (Гөберчәк)|Мөхәммәт Мәһдиев]] &lt;small&gt;(''Гөберчәк'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Тукаевлар музей-йорты (Кушлавыч)|Тукаевлар]] &lt;small&gt;(''Кушлавыч'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Арча урман хуҗалыгы музее|урман хуҗалыгы]] &lt;small&gt;(''Үрнәк'')&lt;/small&gt;
 
 | group10      = [[Әгерҗе районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әгерҗе районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group10style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list10       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Әгерҗе]]''''':&lt;/small&gt; [[Әгерҗе районы мәдәни мирас һәм тарих музее|мәдәни мирас һәм тарих]] {{*}} [[Таҗи Гыйззәт музее (Әгерҗе)|Таҗи Гыйззәт]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әгерҗе районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Иж-Бубый авылы тарихы музее|авылы тарихы]] &lt;small&gt;(''Иж-Бубый'')&lt;/small&gt;  
 
 | group11      = [[Әлки районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әлки районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group11style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list11       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Базарлы Матак]]''''':&lt;/small&gt; [[С. М. Лисенков исемендәге музей (Базарлы Матак)|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әлки районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Педер Хузангай музее (Сиктерме-Хузангай)|Педер Хузангай]] &lt;small&gt;(''Сихтермә'')&lt;/small&gt;
 
 | group12      = [[Әлмәт районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әлмәт районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group12style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list12       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Әлмәт]]''''':&lt;/small&gt; [[Әлмәт картиналар галереясы|картиналар галереясы]] {{*}} [[Әлмәт туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әлмәт районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Хәлиулла Әхмәтшин исемендәге Елховой авыл тарихы музее|авыл тарихы]] &lt;small&gt;(''Түбән Абдул'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Ризаэтдин Фәхретдин музее (Кичүчат)|Ризаэтдин Фәхретдин]] &lt;small&gt;(''Кичүчат'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Түбән Мактама туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]] &lt;small&gt;(''Түбән Мактама'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Фатих Кәрими музее (Миңнебай)|Фатих Кәрими]] &lt;small&gt;(''Миңнебай'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Габдрахман туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]] &lt;small&gt;(''Габдрахман'')&lt;/small&gt;
 
 | group13      = [[Әтнә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әтнә районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group13style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list13       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Олы Әтнә]]''''':&lt;/small&gt; [[Әтнә туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt; 
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әтнә районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Сибгат Хәким музее (Күлле Киме)|Сибгат Хәким]] &lt;small&gt;(''Күлле Киме'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Шиһабетдин Мәрҗани музее (Комыргуҗа)|Шиһабетдин Мәрҗани]] &lt;small&gt;(''Комыргуҗа'')&lt;/small&gt;
 
 | group14      = [[Балтач районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Балтач районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group14style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list14       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Балтач]]''''':&lt;/small&gt; &lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Балтач районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Мирхәйдәр Фәйзи музей-утары (Шода)|Мирхәйдәр Фәйзи]] &lt;small&gt;(''Шода'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Себер тракты тарихы һәм Муса Җәлил музее (Карадуган)|Себер тракты тарихы һәм Муса Җәлил]] &lt;small&gt;(''Карадуган'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Чепья «Халыклар дуслыгы» музее|туган як тарихы]] &lt;small&gt;(''Чепья'')&lt;/small&gt;
 
 | group15      = [[Балык Бистәсе районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Балык Бистәсе районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group15style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list15       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Балык Бистәсе]]''''':&lt;/small&gt; [[Балык Бистәсе туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Балык Бистәсе районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Котлы Бөкәш авыл тарихы музее|авыл тарихы]] &lt;small&gt;(''Котлы Бөкәш'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Олы Елга авыл тарихы музее|авыл тарихы]] &lt;small&gt;(''Олы Елга'')&lt;/small&gt;
 
 | group16      = [[Баулы районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Баулы районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group16style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list16       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Баулы]]''''':&lt;/small&gt; [[Баулы туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Баулы районы торак пунктлары‎|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Фәнис Яруллин музее (Кызылъяр)|Фәнис Яруллин]] &lt;small&gt;(''Кызылъяр'')&lt;/small&gt;

 | group17      = [[Биектау районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Биектау районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group17style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list17       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Биектау тимер юл станциясе бистәсе]]''''':&lt;/small&gt; [[Биектау төбәк музее|төбәкне өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Биектау районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Иске Казан музей-тыюлыгы|Иске Казан тыюлыгы]] &lt;small&gt;(''Камай'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Салих Сәйдәшев музее (Өбрә)|Салих Сәйдәшев]] &lt;small&gt;(''Өбрә'')&lt;/small&gt;

 | group18      = [[Бөгелмә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Бөгелмә районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group18style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list18       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Бөгелмә]]''''':&lt;/small&gt; [[Татар тарихы һәм мәдәнияте музее (Бөгелмә)|татар тарихы һәм мәдәнияте]] {{*}} [[Бөгелмә туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]] {{*}} [[Ярослав Һашек музее|Ярослав Һашек]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Бөгелмә районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group19      = [[Буа районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Буа районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group19style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list19       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Буа (Татарстан)|Буа]]''''':&lt;/small&gt; [[Буа туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Буа районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Татар Буасы авылы музее|авыл тарихы]] &lt;small&gt;(''Татар Буасы'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Бакый Урманче музей-йорты (Күл Черкене)|Бакый Урманче]] &lt;small&gt;(''Күл Черкене'')&lt;/small&gt;

 | group20      = [[Зәй районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Зәй районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group20style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list20       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Зәй шәһәре|Зәй]]''''':&lt;/small&gt; [[Зәй туган як тарихы музее|туган як тарихы]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Зәй районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group21      = [[Кайбыч районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Кайбыч районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group21style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list21       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Олы Кайбыч]]''''':&lt;/small&gt; [[Галия Кайбицкая музее (Олы Кайбыч)|Галия Кайбицкая]] {{*}} [[Кайбыч ягы музее|Кайбыч ягы]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Кайбыч районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Икмәк игү һәм көндәлек авыл тормышы музее|Икмәк игү һәм көндәлек авыл тормышы]] &lt;small&gt;(''Олы Подберезье'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Иске Тәрбит урта мәктәбе музее|Иске Тәрбит мәктәбе]] &lt;small&gt;(''Иске Тәрбит'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Тау иле керәшен татарлары музее|Тау иле керәшен татарлары]] &lt;small&gt;(''Хуҗа Хәсән'')&lt;/small&gt;
  
 | group22      = [[Кама Тамагы районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Кама Тамагы районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group22style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list22       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Кама Тамагы]]''''':&lt;/small&gt; [[Кама Тамагы туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]] {{*}} [[Туфан Миңнуллин музее (Кама Тамагы)|Туфан Миңнуллин ]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Кама Тамагы районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Максим Горький музее (Красновидово)|Максим Горький]] &lt;small&gt;(''Красновидово'')&lt;/small&gt;
 
 | group23      = [[Кукмара районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Кукмара районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group23style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list23       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Кукмара]]''''':&lt;/small&gt; [[Кукмара туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Кукмара районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group24      = [[Лаеш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Лаеш районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group24style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list24       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Лаеш]]''''':&lt;/small&gt; [[Г. Р. Державин исемендәге Лаеш төбәге музее|Г. Р. Державин һәм туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Лаеш районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group25      = [[Лениногорск районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Лениногорск районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group25style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list25       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Лениногорск]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Лениногорск районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group26      = [[Мамадыш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Мамадыш районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group26style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list26       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Мамадыш]]''''':&lt;/small&gt; [[Мамадыш туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Мамадыш районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Тәкәнеш туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]] &lt;small&gt;(''Түбән Тәкәнеш'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Фәрит Яруллин музее (Кече Сон)|Фәрит Яруллин]] &lt;small&gt;(''Кече Сон'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Шәйхи Маннур музей-китапханәсе (Тулбай)|Шәйхи Маннур]] &lt;small&gt;(''Тулбай'')&lt;/small&gt;
 
 | group27      = [[Менделеевск районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Менделеевск районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group27style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list27       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Менделеевск]]''''':&lt;/small&gt; [[Менделеевск туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Менделеевск районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group28      = [[Минзәлә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Минзәлә районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group28style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list28       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Минзәлә]]''''':&lt;/small&gt; [[Муса Җәлил мемориаль музее (Минзәлә)|Муса Җәлил]] {{*}} [[Минзәлә туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Минзәлә районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group29      = [[Мөслим районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Мөслим районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group29style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list29       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]]''''':&lt;/small&gt; [[Мөслим туган як тарихы музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Мөслим районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group30      = [[Норлат районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Норлат районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group30style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list30       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Норлат]]''''':&lt;/small&gt; [[Кама аръягы һәм Нурлат шәһәре тарихы төбәк музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Норлат районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Габдулла Кариев музее (Күлбай Мораса)|Габдулла Кариев]] &lt;small&gt;(''Күлбай Мораса'')&lt;/small&gt;
 
 | group31      = [[Питрәч районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Питрәч районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group31style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list31       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Питрәч]]''''':&lt;/small&gt; [[Питрәч районы туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Питрәч районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Петр Гаврилов музее (Әлбәдән)|Петр Гаврилов]] &lt;small&gt;(''Әлбәдән'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Ленино-Кокушкино музей-тыюлыгы|тарихи-мәдәни музей-тыюлыгы]] &lt;small&gt;(''Апакай'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Крәш-Сәрдә туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]] &lt;small&gt;(''Керәшен Сәрдәсе'')&lt;/small&gt;
 
 | group32      = [[Саба районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Саба районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group32style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list32       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Байлар Сабасы]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Саба районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Саба урман хуҗалыгы тарихы музее|урман хуҗалыгы тарихы]] &lt;small&gt;(''Лесхоз бистәсе'')&lt;/small&gt;
 
 | group33      = [[Сарман районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Сарман районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group33style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list33       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Сарман]]''''':&lt;/small&gt; [[Бөек Ватан сугышы һәм Туган якны өйрәнү музее (Сарман)|Бөек Ватан сугышы һәм туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Сарман районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group34      = [[Спас районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Спас районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group34style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list34       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Болгар (Спас районы)|Болгар]]''''':&lt;/small&gt; [[Икмәк музее (Болгар)|икмәк]] {{*}} [[Болгар дәүләт тарихи-архитектура музей-тыюлыгы|тарихи-архитектура тыюлыгы]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Спас районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Иске Рәҗәп музее|тарих-туган якны өйрәнү]] &lt;small&gt;(''Иске Рәҗәп'')&lt;/small&gt;
 
 | group35      = [[Теләче районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Теләче районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group35style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list35       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Теләче]]''''':&lt;/small&gt; [[Теләче туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Теләче районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group36      = [[Тукай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Тукай районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group36style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list36       =
[[Һиндукуш (музей)|Һиндукуш]] &lt;small&gt;(''Иске Абдул'')&lt;/small&gt;
 
 | group37      = [[Түбән Кама районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Түбән Кама районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group37style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list37       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Түбән Кама]]''''':&lt;/small&gt; [[Әхсән Фәтхетдинов музее (Түбән Кама)|Әхсән Фәтхетдинов]] {{*}} [[Түбән Кама комплекслы музее|тарих, туган як һәм заманча инфраструктураны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Түбән Кама районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group38      = [[Тәтеш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Тәтеш районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group38style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list38       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Тәтеш]]''''':&lt;/small&gt; [[Тәтеш балык тоту тарихы музее|балык тоту тарихы]] {{*}} [[Тәтеш төбәге тарихы музее|төбәк тарихы]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Тәтеш районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Иван Яковлев мемориаль музее (Күшки-Яңа Тимбай)|Иван Яковлев]] &lt;small&gt;(''Күшки - Яңа Тимбай'')&lt;/small&gt;
 
 | group39      = [[Чирмешән районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Чирмешән районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group39style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list39       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Чирмешән]]''''':&lt;/small&gt; [[Чирмешән туган як тарихы музее|туган як тарихы]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Чирмешән районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group40      = [[Чистай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Чистай районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group40style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list40       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Чистай]]''''':&lt;/small&gt; [[2 нче гимназия музее (Чистай)|2 гимназиянең шәһәр һәм тирә як тарихы]] {{*}} [[Борис Пастернак музее (Чистай)|Борис Пастернак]] {{*}} [[Чистай дәүләт тарихи-архитектура һәм әдәби музей-тыюлыгы|тарихи-архитектура һәм әдәби тыюлыгы]] {{*}} [[Чистай өяз музее|Чистай өязе]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Чистай районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Гаяз Исхакый музее (Яуширмә)|Гаяз Исхакый]] &lt;small&gt;(''Яуширмә'')&lt;/small&gt;
 
 | group41      = [[Чүпрәле районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Чүпрәле районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group41style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list41       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Иске Чүпрәле]]''''':&lt;/small&gt; [[Чүпрәле районы туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Чүпрәле районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Ә. Ш. Әбдриев исемендәге «Җир һәм кешеләр» музее (Иске Шәйморза)|Ә. Ш. Әбдриев, татар һәм чуаш мәдәнияте]] &lt;small&gt;(''Иске Шәйморза'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Петр Дементьев музее (Үби)|Петр Дементьев]] &lt;small&gt;(''Үби'')&lt;/small&gt;
 
 | group42      = [[Югары Ослан районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Югары Ослан районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group42style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list42       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Югары Ослан]]''''':&lt;/small&gt; [[Югары Ослан төбәкне өйрәнү музее|төбәкне өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Югары Ослан районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Янка Купала музее (Печище)|Янка Купала]] &lt;small&gt;(''Печище'')&lt;/small&gt;
 
 | group43      = [[Ютазы районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Ютазы районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group43style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list43       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Ютазы]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Ютазы районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Кәрәкәшле музее|туган як тарихын өйрәнү]] &lt;small&gt;(''Кәрәкәшле'')&lt;/small&gt;
 
 | group44      = [[Яшел Үзән районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Яшел Үзән районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group44style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list44       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Яшел Үзән]]''''':&lt;/small&gt; [[Каюм Насыйри исемендәге мәктәп музее|10 гимназиянең Каюм Насыйри һәм этнография музее]] {{*}} [[Яшел Үзән сәнгать галереясы|сәнгать галереясы]] {{*}} [[Яшел Үзән тарихи-мәдәни мирасы музее|тарихи-мәдәни мирасы]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Яшел Үзән районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Афзал Шамов музее|Афзал Шамов]] &lt;small&gt;(''Татар Танае'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Зөя утрау-шәһәрчеге музей-тыюлыгы|утрау-шәһәрчеге тыюлыгы]] &lt;small&gt;(''Зөя'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Каюм Насыйри исемендәге архитектура-этнография комплексы (Олы Ачасыр)|Каюм Насыйри, архитектура-этнография комплексы]] &lt;small&gt;(''Олы Ачасыр'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Константин Васильевның музей-йорты (Васильево)|Константин Васильев]] &lt;small&gt;(''Васильево'')&lt;/small&gt;
 
 | group45      = [[Яңа Чишмә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Яңа Чишмә районы музейлары|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group45style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list45       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Яңа Чишмә]]''''':&lt;/small&gt; [[Яңа Чишмә туган якны өйрәнү музее|туган якны өйрәнү]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Яшел Үзән районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Буыннар мирасы музее (Акбүре)|буыннар мирасы]] &lt;small&gt;(''Акбүре'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Шахмай авылы тарихы музее|Фәйзуллиннар, Мирхәйдәр Фәйзи һәм авыл тарихы]] &lt;small&gt;(''Шахмай'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Халык иҗаты һәм көнкүреше музее (Зирекле)|халык иҗаты һәм көнкүреше]] &lt;small&gt;(''Зирекле'')&lt;/small&gt;

 | belowstyle  = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | below       =
* [[Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы]]
* [[Татарстан Республикасы Дәүләт Советы]]ның [[Татарстан Республикасы Дәүләт Советының Мәгариф, мәдәният, фән һәм милли мәсьәләләр комитеты|Мәгариф, мәдәният, фән һәм милли мәсьәләләр комитеты]] 
* [[Русия Федерациясе мәдәният министрлыгы|Россия Федерациясе мәдәният министрлыгы]]
* [[Русия Федерациясенең Федераль Мәҗлесе|РФ Федераль Җыелышының]] [[Дәүләт Думасы]]ндагы [[Русия Дәүләт думасының Мәдәният комитеты|Мәдәният комитеты]]
* [[Русия Федерациясенең Федераль Мәҗлесе|РФ Федераль Җыелышының]] [[Федерация Советы]]ндагы [[Федерация Советының Фән, мәгариф һәм мәдәният комитеты|Фән, мәгариф һәм мәдәният комитеты]]
* [[Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Төркем:Калыплар:Татарстан]][[Төркем:Википедия:Акыллы Татарстан]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fk4qa8mc024pokz6e28c6gxdgtu2exv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тияк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>588213</id>
    <revision>
      <id>3527673</id>
      <parentid>3526882</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:06:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>35870</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6173" xml:space="preserve">{{ТП}}
[[Файл:Ак мәчет (Әстерхан).jpg|200px|thumb|right|Бистәнең Ак мәчете]]
'''Тияк'''&lt;ref&gt;[https://tatarica.org/tat/razdely/rossijskaya-federaciya/astrahanskaya-oblast/ikryaninskij-rajon Татар энциклопедиясе. Икрянин районы.]&lt;/ref&gt; (яки ''Бирге Тияк, Төяк'', {{lang-ru|Зацарево}}, ''[[Йорт татарлары сөйләше|йорт.тат.]] Аргы Тиек'') — Әстерхан шәһәренә караган татар авылы, [[РСФСР Югары Советы]] Президиумы Указы белән [[Әстерхан|Әстерханга]] 1957 елның 17 октябрендә кертелгән&lt;ref&gt;{{Citation |title=Наримановский район. Историческая справка |url=http://narimanov.astrobl.ru/Default.aspx?id=12 |access-date=2022-08-05 |archive-date=2014-11-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141113141725/http://narimanov.astrobl.ru/Default.aspx?id=12 |dead-url=unfit }}&lt;/ref&gt;. Авыл [[Идел|Иделнең]] сул ярында урнашкан.

== Исеме ==
Авылның русча исеме (Зацарево) Царев (Тиек) ерганагы артындагы авылның географик урынын чагылдыра.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.etomesto.ru/map-astrahan_usa/?z=1&amp;x=47.995247890992&amp;y=46.319454895079|title=Американская военная карта окрестностей Астрахани&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;}}&lt;/ref&gt; Татарча атамасы да Тиек елгасы белән бәйле.

== Тарихы ==
[[Файл:Зацаревское.jpg|250px|right|альт=Зацарёвское|1875 елда Зацарево авылы тасвирламасы]]

Авылны XVIII гасыр урталарында, яки XIX гасыр башында [[йорт татарлары]] нигезли. Шулай да, булачак авыл урынында 7 мең [[Йорт татарлары|нугай татары]] яшәгән йорт булуын, 1579-1581 елларда [[Әстерхан|Әстерханга]] килгән инглиз диңгезчесе Кристофер Бэрроу тасвирлый. Шул ук, торак пунктның XVII гасырда тынгысыз далалардан яңа урнашкан кешеләр белән тулылануын немец-голштинлы [[Adam Olearius|Адам Олеарий]] һәм фламандлы Корнелий де Бруин сурәтләгәннәр. Ә  XVIII гасырда фәнни сәяхәтче С. Е. Гмелин да авылны искә ала&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://astragid.narod.ru/images/History/49.txt.html|title=Архивированная копия}}&lt;/ref&gt;.

Мәгърифәтче [[Габдрахман Гомәри]] [[1893 ел]]да Тияк бистәсендә «[[Низамия]]» мәктәбен, ә 1907 елда [[Гомәров басмаханәсе|татар китаплары басмаханәсен]] ача.

1925 елдан 1928 елгача, бетерелгән [[Әстерхан губернасы|Әстерхан]] губернасының Тияк районының административ үзәге. 1931 — 1957 елларда Түбән Идел краеның (1934 елдан — Сталинград крае, 1937 — Сталинград өлкәсе, 1943 — Әстерхан өлкәсе) [[Нәриман районы|Нариман районы]] административ үзәге.

== Дин ==
[[Ак мәчет (Әстерхан)|Ак мәчет]] — [[Әстерхан]]дагы бүгенге көнгә кадәр сакланып калган борынгы [[мәчет]].&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|url=https://rodoslovnaya.astrobl.ru/news/o-mecetah-goroda-astrahani|title=О мечетях города Астрахани {{!}} Твоя родословная|publisher=rodoslovnaya.astrobl.ru|accessdate=2020-04-21}}&lt;/ref&gt; 2000 — 2008 елларда [[Татарстан]] ярдәме белән төзекләндерелә.

Тиякнең атаклы [[Яшел мәчет (Әстерхан)|Яшел мәчете]] дә хәрәбәләргә әйләнгәч,&lt;ref&gt;[https://tatar-congress.org/tatarlar-halkymminem/esterhan-kondelege/ Әстерхан көндәлеге.]&lt;/ref&gt; 2012 елда торгызыла башлый һәм 2022 елның 10 июнендә төзекләндерелеп ачыла.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://radiovolna.fm/news/astrahanskie-novosti/v-astrahani-posle-rekonstrukcii-otkryli-zelenuyu-m-29804.html|title=В Астрахани после реконструкции открыли Зелёную мечеть|website=Астраханский радиоканал {{!}} Южная Волна|access-date=2022-06-13}}&lt;/ref&gt;

== Халкы ==
1939 елгы Бөтен Союз җанисәбен алу буенча авыл халкын 4668 кеше тәшкил иткән&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot;&gt;{{Cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39_ra.php?reg=1786|title=Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей}}&lt;/ref&gt;.

;Милли составы (1939)&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot;/&gt;
{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;width 70em; max-width 70%;&quot;
! style=&quot;text-align:center&quot; |'''Милләт'''
!Халык саны
! Өлеше
|-
| [[Руслар]]
| style=&quot;text-align:center&quot; | 1 658
| style=&quot;text-align:center&quot; | 35.5 %
|-
| [[Татарлар]]
| style=&quot;text-align:center&quot; | 2839
| style=&quot;text-align:center&quot; | 60.8 %
|-
|}

== Шәхесләр ==

* Тияк бистәсендә язучы [[Басыйр Абдуллин]] үскән, биредә авыл мәдрәсәсен тәмамлаган.
* Язучы [[Габдрахман Минский]] Тияк мәдрәсәсендә белем алган.

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

[[Төркем:Әстерхан]]
[[Төркем:Әстерхан өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>dh0jks3ie5g1xh66k59iuxmp4o5cw2g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калып:Татарстан мәчетләре</title>
    <ns>10</ns>
    <id>588230</id>
    <revision>
      <id>3527592</id>
      <parentid>3527490</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T13:52:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>- Сарман районының [[Яхшыбай авылы мәчете]] : анда хәзер кибет һәм мәдәният йорты урнаша</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36106" xml:space="preserve">{{Navbox
 | name       = Татарстан мәчетләре
 | state      = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 | title      = [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|Татарстан диния нәзарәте]]нә караган &lt;u&gt;гамәлдәге [[мәчет]]ләр&lt;/u&gt;&amp;nbsp;&lt;small&gt;{{smaller|([[:Төркем:Татарстан мәчетләре|төркем]])}}&lt;/small&gt;
 | titlestyle = background:#A3EEA3; border-bottom: 1px solid #fdfdfd;
 | image      = 
 | bodyclass  = hlist
 
 | group1      = [[Казан]] &lt;small&gt;([[Казан мәчетләре|исемлек]] {{*}} [[Калып:Казан мәчетләре|калып]] {{*}} [[:Төркем:Казан мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group1style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list1       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''[[Казанның тарихи мәчетләре|тарихи мәчетләре]]''':&lt;/small&gt; [[Ак мәчет (Казан)|Ак]] {{*}} [[Ал мәчет|Ал]] {{*}} [[Апанай мәчете|Апанай]] {{*}} [[Әҗем мәчете|Әҗем]] {{*}} [[Борнай мәчете|Борнай]] {{*}} [[Галиев мәчете|Галиев]] {{*}} [[Зәңгәр мәчет|Зәңгәр]] {{*}} [[Иске Таш мәчет|Иске Таш]] {{*}} [[Кабан арты мәчете|Кабан арты]] {{*}} [[Мәрҗани мәчете|Мәрҗани]] {{*}} [[Нурулла мәчете|Нурулла]] {{*}} [[Солтан мәчете|Солтан]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''ХХ г. ахырыннан:''&lt;/small&gt; [[Ай нуры мәчете|Ай нуры]] {{*}} [[Әмәт бистәсе мәчете|Әмәт бистәсе]] {{*}} [[Әминә мәчете|Әминә]] {{*}} [[Әниләр мәчете|Әниләр]] {{*}} [[Әтиләр мәчете|Әтиләр]] {{*}} [[Әхмәдзәки мәчете|Әхмәдзәки]] {{*}} [[Бишбалта мәчете|Бишбалта]] {{*}} [[Болгар мәчете (Казан)|Болгар]] {{*}} [[Бохара мәчете (Казан)|Бохара]] {{*}} [[Габделгалләм мәчете|Габделгалләм]] {{*}} [[Гадел мәчете|Гадел]] {{*}} [[Казан шәһәренең Җәмигъ мәчете|Җәмигъ]] {{*}} [[Җомга мәчете (Казан)|Җомга]] {{*}} [[Зәйнулла мәчете|Зәйнулла]] {{*}} [[Нефтьчеләр бистәсе мәчете|Ирек]] {{*}} [[Ислам мәчете|Ислам]] {{*}} [[Казан нуры мәчете|Казан нуры]] {{*}} [[2 колониянең Касыйм мәчете|Касыйм]] {{*}} [[Колшәриф мәчете|Колшәриф]] {{*}} [[Котдус мәчете|Котдус]] {{*}} [[Кыйбла мәчете (Казан, Щербаковка)|Кыйбла]] {{*}} [[Мәдинә (мәчет, Казан)|Мәдинә]] {{*}} [[Миргазиян мәчете|Миргазиян]] {{*}} [[Мөслимә мәчете|Мөслимә]] {{*}} [[Нур Ислам мәчете|Нур Ислам]] {{*}} [[Отар бистәсе мәчете|Отар бистәсе]] {{*}} [[Өмет мәчете|Өмет]] {{*}} [[Өметлеләр мәчете|Өметлеләр]] {{*}} [[Петровский бистәсе мәчете|Петровский бистәсе]] {{*}} [[Рамазан мәчете (Казан)|Рамазан]] {{*}} [[Рауза мәчете|Рауза]] {{*}} [[Рәхмәтулла мәчете|Рәхмәтулла]] {{*}} [[Ризван мәчете|Ризван]] {{*}} [[Рөстәм мәчете|Рөстәм]] {{*}} [[Салихҗан мәчете (Казан)|Салихҗан]] {{*}} [[Сәләх мәчете|Сәләх]] {{*}} [[Сөләйман мәчете|Сөләйман]] {{*}} [[Тәүфикъ мәчете|Тәүфикъ]] {{*}} [[Туган авылым мәчете|Туган авылым]] {{*}} [[Тынычлык мәчете|Тынычлык]] {{*}} [[Утыз Имәни мәчете|Утыз Имәни]] {{*}} [[Фәрһад мәчете|Фәрһад]] {{*}} [[Хәдиҗә мәчете|Хәдиҗә]] {{*}} [[Хәтер мәчете|Хәтер]] {{*}} [[Хөзәйфә мәчете|Хөзәйфә]] {{*}} [[Шамил мәчете|Шамил]] {{*}} [[Ярдәм мәчете|Ярдәм]]

 | group2      = [[Чаллы]] &lt;small&gt;([[Яр Чаллы мәчетләре|исемлек]] {{*}} [[Калып:Яр Чаллы мәчетләре|калып]] {{*}} [[:Төркем:Чаллы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group2style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list2       = [[Ак мәчет (Чаллы)|Ак]] {{*}} [[Әбүзәр мәчете|Әбүзәр]] {{*}} [[Җамиг мәчете (Яр Чаллы)|Җамигъ]] {{*}} [[Нур-Ихлас мәчете|Нур-Ихлас]] {{*}} [[Рамазан мәчете (Яр Чаллы)|Рамазан]] {{*}} [[Сөембикә мәчете (Яр Чаллы)|Сөембикә]] {{*}} [[Тау мәчете|Тау]] {{*}} [[Тәүбә мәчете (Яр Чаллы)|Тәүбә]] {{*}} [[Туфан мәчете (Яр Чаллы)|Туфан]] {{*}} [[Утыз Имәни мәчете (Яр Чаллы)|Утыз Имәни]] {{*}} [[Чишмә мәчете (Яр Чаллы)|Чишмә]]

 | group3      = [[Азнакай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Азнакай районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group3style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list3       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Азнакай]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Азнакай районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Уразай авылы мәчете|Уразай]]

 | group4      = [[Аксубай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Аксубай районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group4style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list4       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Аксубай]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Аксубай районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group5      = [[Актаныш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Актаныш районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group5style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list5       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Актаныш]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Актаныш районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Такталачык мәчете (Актаныш районы)|Такталачык]]

 | group6      = [[Алабуга районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Алабуга районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group6style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list6       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Алабуга]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Алабуга районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group7      = [[Алексеевск районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Алексеевск районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group7style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list7       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Алексеевское]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt; 
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Алексеевск районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group8      = [[Апас районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Апас районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group8style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list8       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Апас]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Апас районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;  [[Аюкөйдергән мәчете|Аюкөйдергән]] {{*}} [[Әлмәндәр мәчете|Әлмәндәр]] {{*}} [[Әҗем мәчете (Апас районы)|Әҗем]] {{*}} [[Багыш мәчете|Багыш]] {{*}} [[Болын-Балыкчы мәчете|Болын-Балыкчы]] {{*}} [[Борнаш мәчете (Апас районы)|Борнаш]] {{*}} [[Дәвеш яңа мәчете|Дәвеш]] {{*}} [[Дәүләки мәчете|Дәүләки]] {{*}} [[Дүртөйле мәчете (Апас районы)|Дүртөйле]] {{*}} [[Зур Күккүз мәчете|Зур Күккүз]] {{*}} [[Иске Әнәле мәчете|Иске Әнәле]] {{*}} [[Идрәс мәчете|Идрәс]] &lt;small&gt;(''Идрәс-Тинки'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Иске Йомралы мәчете|Иске Йомралы]] {{*}} [[Иске Көлкәш мәчете|Иске Көлкәш]] {{*}} [[Ихлас мәчете (Кызыл Тау)|Ихлас]] &lt;small&gt;(''Кызыл Тау'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Кара Борнаш мәчете|Кара Борнаш]] {{*}} [[Карабай мәчете|Карабай]] {{*}} [[Карамасар мәчете|Карамасар]] {{*}} [[Каратун мәчете|Каратун]] {{*}} [[Кече Бакырчы мәчете|Кече Бакырчы]] {{*}} [[Кече Болгаер мәчете|Кече Болгаер]] {{*}} [[Кече Күккүз мәчете|Кече Күккүз]] {{*}} [[Колгына мәчете|Колгына]] {{*}} [[Кормаш мәчете (Апас районы)|Кормаш мәчете]] {{*}} [[Коштавыл мәчете|Коштавыл]] {{*}} [[Күкшем мәчете|Күкшем]] {{*}} [[Кызыл Тау мәчете|Кызыл Тау]] {{*}} [[Морзалар мәчете|Морзалар]] {{*}} [[Нәҗиб мәчете|Нәҗиб]] &lt;small&gt;(''Каратун'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Олы Бакырчы мәчете|Олы Бакырчы]] &lt;small&gt;(''Бакырчы'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Олы Болгаер мәчете|Олы Болгаер]] {{*}} [[Рөстәм мәчете (Акхуҗа)|Рөстәм]] &lt;small&gt;(''Акхуҗа'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Сатмыш мәчете|Сатмыш]] {{*}} [[Сәфәр мәчете (Свияжский)|Сәфәр]] &lt;small&gt;(''Свияжский'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Татар Пүчинкәсе мәчете|Татар Пүчинкәсе]] {{*}} [[Татар Черкене мәчете|Татар Черкене]] {{*}} [[Тәүгелде мәчете|Тәүгелде]] {{*}} [[Тутай мәчете|Тутай]] {{*}} [[Түбән Балтай мәчете|Түбән Балтай]] {{*}} [[Түбән Барыш мәчете|Түбән Барыш]] {{*}} [[Түбән Биябашы мәчете|Түбән Биябашы]] {{*}} [[Урта Балтай мәчете|Урта Балтай]] {{*}} [[Урта Биябашы мәчете|Урта Биябашы]] {{*}} [[Үтәмеш мәчете (Апас районы)|Үтәмеш]] {{*}} [[Чирмешән мәчете (Апас районы)|Чирмешән]] {{*}} [[Чүри-Бураш мәчете|Чүри-Бураш]] {{*}} [[Шәмәк мәчете (Апас районы)|Шәмәк]] {{*}} [[Шәмбалыкчы мәчете|Шәмбалыкчы]] {{*}} [[Шәрифә мәчете|Шәрифә]] &lt;small&gt;(''Танай-Турай'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Шыгай мәчете (Апас районы)|Шыгай]] {{*}} [[Югары Балтай мәчете|Югары Балтай]] {{*}} [[Югары Ындырчы мәчете|Югары Ындырчы]] {{*}} [[Ябалак мәчете (Апас районы)|Ябалак]] {{*}} [[Янгелде мәчете|Янгелде]]
 
 | group9      = [[Арча районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Арча районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group9style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list9       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Арча]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Арча районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Курса-Почмак мәчете|Курса-Почмак]] {{*}} [[Кышкар мәчете|Кышкар]] {{*}} [[Ташкичү мәчете (Арча районы)|Ташкичү]] {{*}} [[Югары Курса мәчете|Югары Курса]]
 
 | group10      = [[Әгерҗе районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әгерҗе районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group10style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list10       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Әгерҗе]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әгерҗе районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group11      = [[Әлки районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әлки районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group11style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list11       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Базарлы Матак]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әлки районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Яңа Үргәагар мәчете|Яңа Үргәагар]]
 
 | group12      = [[Әлмәт районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әлмәт районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group12style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list12       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Әлмәт]]''''':&lt;/small&gt; [[Р.Фәхреддин исемендәге Үзәк җәмигъ мәчете]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әлмәт районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Тайсуган мәчете|Тайсуган]]
 
 | group13      = [[Әтнә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әтнә районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group13style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list13       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Олы Әтнә]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt; 
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әтнә районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Түбән Бәрәскә мәчете|Түбән Бәрәскә]]
 
 | group14      = [[Балтач районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Балтач районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group14style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list14       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Балтач]]''''':&lt;/small&gt; &lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Балтач районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group15      = [[Балык Бистәсе районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Балык Бистәсе районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group15style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list15       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Балык Бистәсе]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Балык Бистәсе районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Олы Елга авылы мәчете|Олы Елга]]&lt;/small&gt;
 
 | group16      = [[Баулы районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Баулы районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group16style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list16       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Баулы]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Баулы районы торак пунктлары‎|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group17      = [[Биектау районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Биектау районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group17style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list17       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Биектау тимер юл станциясе бистәсе]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Биектау районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Карадениз мәчете|Карадениз]] &lt;small&gt;(''Калинино'')&lt;/small&gt;

 | group18      = [[Бөгелмә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Бөгелмә районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group18style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list18       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Бөгелмә]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Бөгелмә районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group19      = [[Буа районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Буа районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group19style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list19       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Буа (Татарстан)|Буа]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Буа районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Әлки авылы мәчете (Буа районы)|Әлки]] {{*}} [[Яңа Чәчкап мәчете|Яңа Чәчкап]]

 | group20      = [[Зәй районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Зәй районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group20style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list20       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Зәй шәһәре|Зәй]]''''':&lt;/small&gt; [[Билал мәчете (Зәй)|Билал]] {{*}} [[Нур (мәчет, Зәй)|Таҗетдин Ялчыгол ис.]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Зәй районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group21      = [[Кайбыч районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Кайбыч районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group21style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list21       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Олы Кайбыч]]''''':&lt;/small&gt; [[Олы Кайбыч мәчете]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Кайбыч районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Борындык мәчете|Борындык]] {{*}} [[Бәрлебашы мәчете|Бәрлебашы]] {{*}}[[Имәнле Бортас мәчете|Имәнле Бортас]] {{*}} [[Иске Чәчкаб мәчете|Иске Чәчкаб]] {{*}} [[Кече Кайбыч мәчете|Кече Кайбыч]] {{*}} [[Кече Урсак мәчете|Кече Урсак]] {{*}} [[Колангы мәчете|Колангы]] {{*}} [[Морза Бәрлебашы мәчете|Морза Бәрлебашы]] {{*}} [[Мөрәле мәчете (Кайбыч районы)|Мөрәле]] {{*}} [[Олы Урсак мәчете|Олы Урсак]] {{*}} [[Салтыйган мәчете|Салтыйган]] {{*}} [[Түбән Кошман мәчете|Түбән Кошман]] {{*}} [[Чүти мәчете|Чүти]] {{*}} [[Шуширмә мәчете|Шуширмә]] {{*}} [[Югары Кошман мәчете|Югары Кошман]] {{*}} [[Ябалак мәчете (Кайбыч районы)|Ябалак]]
  
 | group22      = [[Кама Тамагы районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Кама Тамагы районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group22style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list22       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Кама Тамагы]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Кама Тамагы районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group23      = [[Кукмара районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Кукмара районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group23style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list23       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Кукмара]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Кукмара районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Әсән-Елга авылы мәчете|Әсән-Елга]] {{*}} [[Мәчкәрә мәчете|Мәчкәрә]]
 
 | group24      = [[Лаеш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Лаеш районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group24style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list24       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Лаеш]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Лаеш районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Ихлас мәчете (Усады)|Ихлас]] &lt;small&gt;(''Усады'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Хафизулла мәчете|Хафизулла]] &lt;small&gt;(''Кече Елга'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Хәерби мәчете|Хәерби]] {{*}} [[Юлчы мәчете|Юлчы]] &lt;small&gt;(''Сокуры'')&lt;/small&gt;
 
 | group25      = [[Лениногорск районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Лениногорск районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group25style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list25       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Лениногорск]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Лениногорск районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Керкәле мәчетләре|Керкәле]]
 
 | group26      = [[Мамадыш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Мамадыш районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group26style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list26       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Мамадыш]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Мамадыш районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group27      = [[Менделеевск районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Менделеевск районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group27style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list27       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Менделеевск]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Менделеевск районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group28      = [[Минзәлә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Минзәлә районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group28style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list28       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Минзәлә]]''''':&lt;/small&gt; [[Минзәлә мәчете]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Минзәлә районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group29      = [[Мөслим районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Мөслим районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group29style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list29       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]]''''':&lt;/small&gt; [[Мөслим җәмигъ мәчете|Җәмигъ]] {{*}} [[Мөслим мәчете|Мөслим]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Мөслим районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Кыйбла мәчете (Тойгелде, Мөслим районы)|Кыйбла]] &lt;small&gt;(''Тойгелде'')&lt;/small&gt;
 
 | group30      = [[Норлат районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Норлат районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group30style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list30       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Норлат]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Норлат районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group31      = [[Питрәч районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Питрәч районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group31style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list31       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Питрәч]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Питрәч районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group32      = [[Саба районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Саба районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group32style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list32       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Байлар Сабасы]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Саба районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group33      = [[Сарман районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Сарман районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group33style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list33       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Сарман]]''''':&lt;/small&gt; [[Бәрәкәт (мәчет, Сарман)|Бәрәкәт]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Сарман районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Җәлил бистәсе мәчете|Җәлил]] {{*}} [[Карашай-Саклау мәчете|Карашай-Саклау]]
 
 | group34      = [[Спас районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Спас районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group34style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list34       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Болгар (Спас районы)|Болгар]]''''':&lt;/small&gt; [[Ак мәчет (Болгар)|Ак]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Спас районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group35      = [[Теләче районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Теләче районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group35style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list35       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Теләче]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Теләче районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group36      = [[Тукай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Тукай районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group36style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list36       = [[Бәтке мәчете|Бәтке]]
 
 | group37      = [[Түбән Кама районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Түбән Кама районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group37style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list37       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Түбән Кама]]''''':&lt;/small&gt; [[Түбән Кама җәмигъ мәчете|Җәмигъ]] {{*}} [[Түбән Кама төзәтү колониясенең мәчете|Төзәтү колониясе]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Түбән Кама районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Түбән Уратма мәчете|Түбән Уратма]]
 
 | group38      = [[Тәтеш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Тәтеш районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group38style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list38       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Тәтеш]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Тәтеш районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; 
 
 | group39      = [[Чирмешән районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Чирмешән районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group39style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list39       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Чирмешән]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Чирмешән районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group40      = [[Чистай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Чистай районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group40style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list40       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Чистай]]''''':&lt;/small&gt; [[Чистайның беренче җәмигъ мәчете|Беренче җәмигъ мәчете]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Чистай районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group41      = [[Чүпрәле районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Чүпрәле районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group41style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list41       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Иске Чүпрәле]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Чүпрәле районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group42      = [[Югары Ослан районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group42style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list42       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Югары Ослан]]''''':&lt;/small&gt; [[Салихҗан мәчете (Югары Ослан)|Салихҗан]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Югары Ослан районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Әсәдулла мәчете (Берек)|Әсәдулла]] &lt;small&gt;(''Берек'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Введенский Бистәсе мәчете|Введенский бистәсе]] {{*}} [[Гомәр мәчете (Югары Ослан районы)|Гомәр]] &lt;small&gt;(''Вахитов'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Кызыл Байрак мәчете (Югары Ослан районы)|Кызыл Байрак]] {{*}} [[Макыл мәчете|Макыл]] &lt;small&gt;(''Рус Макылы'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Миңлегөлсем мәчете|Миңлегөлсем]] &lt;small&gt;(''Бакчасарай'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Нур (мәчет, Ключищи)|Нур]] &lt;small&gt;(''Ключищи'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Татар Мәмәтхуҗасы мәчете|Татар Мәмәтхуҗасы]] {{*}} [[Яңа Болгар мәчете|Яңа Болгар]] {{*}} [[Яр буе Моквашы мәчете|Яр буе Моквашы]] 
 
 | group43      = [[Ютазы районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Ютазы районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group43style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list43       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Ютазы]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Ютазы районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group44      = [[Яшел Үзән районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Яшел Үзән районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group44style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list44       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Яшел Үзән]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Яшел Үзән районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Акъегет авылы мәчете|Акъегет]] {{*}} [[5 колония мәчете|Әл-Фатыйха]] &lt;small&gt;(''5 колония'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Сәфәр мәчете (Усаклы)|Сәфәр]] &lt;small&gt;(''Осиново'')&lt;/small&gt;
 
 | group45      = [[Яңа Чишмә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Яңа Чишмә районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group45style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list45       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Яңа Чишмә]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Яшел Үзән районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | belowstyle  = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | below       =
* [[Калып:Россия тәбәк мөселман диния нәзарәтләре|Россия тәбәк мөселман диния нәзарәтләре]]
* [[:Төркем:Русия мәдрәсәләре|Россия мәдрәсәләре]]
* [[:Төркем:Россия югары мөселман уку йортлары|Россия югары мөселман уку йортлары]]
* [[Россия мөфтиләр шурасы]]
* [[Ислам хезмәттәшлеге оешмасы]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Төркем:Калыплар:Татарстан]][[Төркем:Википедия:Акыллы Татарстан]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>r7t43ta8vxvwxp5vpssgo1vu3ines6g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527698</id>
      <parentid>3527592</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:30:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>* [[Калып:Россия мөселман диния нәзарәтләре|Россия мөселман диния нәзарәтләре]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="36084" xml:space="preserve">{{Navbox
 | name       = Татарстан мәчетләре
 | state      = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 | title      = [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|Татарстан диния нәзарәте]]нә караган &lt;u&gt;гамәлдәге [[мәчет]]ләр&lt;/u&gt;&amp;nbsp;&lt;small&gt;{{smaller|([[:Төркем:Татарстан мәчетләре|төркем]])}}&lt;/small&gt;
 | titlestyle = background:#A3EEA3; border-bottom: 1px solid #fdfdfd;
 | image      = 
 | bodyclass  = hlist
 
 | group1      = [[Казан]] &lt;small&gt;([[Казан мәчетләре|исемлек]] {{*}} [[Калып:Казан мәчетләре|калып]] {{*}} [[:Төркем:Казан мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group1style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list1       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''[[Казанның тарихи мәчетләре|тарихи мәчетләре]]''':&lt;/small&gt; [[Ак мәчет (Казан)|Ак]] {{*}} [[Ал мәчет|Ал]] {{*}} [[Апанай мәчете|Апанай]] {{*}} [[Әҗем мәчете|Әҗем]] {{*}} [[Борнай мәчете|Борнай]] {{*}} [[Галиев мәчете|Галиев]] {{*}} [[Зәңгәр мәчет|Зәңгәр]] {{*}} [[Иске Таш мәчет|Иске Таш]] {{*}} [[Кабан арты мәчете|Кабан арты]] {{*}} [[Мәрҗани мәчете|Мәрҗани]] {{*}} [[Нурулла мәчете|Нурулла]] {{*}} [[Солтан мәчете|Солтан]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''ХХ г. ахырыннан:''&lt;/small&gt; [[Ай нуры мәчете|Ай нуры]] {{*}} [[Әмәт бистәсе мәчете|Әмәт бистәсе]] {{*}} [[Әминә мәчете|Әминә]] {{*}} [[Әниләр мәчете|Әниләр]] {{*}} [[Әтиләр мәчете|Әтиләр]] {{*}} [[Әхмәдзәки мәчете|Әхмәдзәки]] {{*}} [[Бишбалта мәчете|Бишбалта]] {{*}} [[Болгар мәчете (Казан)|Болгар]] {{*}} [[Бохара мәчете (Казан)|Бохара]] {{*}} [[Габделгалләм мәчете|Габделгалләм]] {{*}} [[Гадел мәчете|Гадел]] {{*}} [[Казан шәһәренең Җәмигъ мәчете|Җәмигъ]] {{*}} [[Җомга мәчете (Казан)|Җомга]] {{*}} [[Зәйнулла мәчете|Зәйнулла]] {{*}} [[Нефтьчеләр бистәсе мәчете|Ирек]] {{*}} [[Ислам мәчете|Ислам]] {{*}} [[Казан нуры мәчете|Казан нуры]] {{*}} [[2 колониянең Касыйм мәчете|Касыйм]] {{*}} [[Колшәриф мәчете|Колшәриф]] {{*}} [[Котдус мәчете|Котдус]] {{*}} [[Кыйбла мәчете (Казан, Щербаковка)|Кыйбла]] {{*}} [[Мәдинә (мәчет, Казан)|Мәдинә]] {{*}} [[Миргазиян мәчете|Миргазиян]] {{*}} [[Мөслимә мәчете|Мөслимә]] {{*}} [[Нур Ислам мәчете|Нур Ислам]] {{*}} [[Отар бистәсе мәчете|Отар бистәсе]] {{*}} [[Өмет мәчете|Өмет]] {{*}} [[Өметлеләр мәчете|Өметлеләр]] {{*}} [[Петровский бистәсе мәчете|Петровский бистәсе]] {{*}} [[Рамазан мәчете (Казан)|Рамазан]] {{*}} [[Рауза мәчете|Рауза]] {{*}} [[Рәхмәтулла мәчете|Рәхмәтулла]] {{*}} [[Ризван мәчете|Ризван]] {{*}} [[Рөстәм мәчете|Рөстәм]] {{*}} [[Салихҗан мәчете (Казан)|Салихҗан]] {{*}} [[Сәләх мәчете|Сәләх]] {{*}} [[Сөләйман мәчете|Сөләйман]] {{*}} [[Тәүфикъ мәчете|Тәүфикъ]] {{*}} [[Туган авылым мәчете|Туган авылым]] {{*}} [[Тынычлык мәчете|Тынычлык]] {{*}} [[Утыз Имәни мәчете|Утыз Имәни]] {{*}} [[Фәрһад мәчете|Фәрһад]] {{*}} [[Хәдиҗә мәчете|Хәдиҗә]] {{*}} [[Хәтер мәчете|Хәтер]] {{*}} [[Хөзәйфә мәчете|Хөзәйфә]] {{*}} [[Шамил мәчете|Шамил]] {{*}} [[Ярдәм мәчете|Ярдәм]]

 | group2      = [[Чаллы]] &lt;small&gt;([[Яр Чаллы мәчетләре|исемлек]] {{*}} [[Калып:Яр Чаллы мәчетләре|калып]] {{*}} [[:Төркем:Чаллы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group2style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list2       = [[Ак мәчет (Чаллы)|Ак]] {{*}} [[Әбүзәр мәчете|Әбүзәр]] {{*}} [[Җамиг мәчете (Яр Чаллы)|Җамигъ]] {{*}} [[Нур-Ихлас мәчете|Нур-Ихлас]] {{*}} [[Рамазан мәчете (Яр Чаллы)|Рамазан]] {{*}} [[Сөембикә мәчете (Яр Чаллы)|Сөембикә]] {{*}} [[Тау мәчете|Тау]] {{*}} [[Тәүбә мәчете (Яр Чаллы)|Тәүбә]] {{*}} [[Туфан мәчете (Яр Чаллы)|Туфан]] {{*}} [[Утыз Имәни мәчете (Яр Чаллы)|Утыз Имәни]] {{*}} [[Чишмә мәчете (Яр Чаллы)|Чишмә]]

 | group3      = [[Азнакай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Азнакай районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group3style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list3       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Азнакай]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Азнакай районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Уразай авылы мәчете|Уразай]]

 | group4      = [[Аксубай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Аксубай районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group4style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list4       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Аксубай]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Аксубай районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group5      = [[Актаныш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Актаныш районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group5style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list5       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Актаныш]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Актаныш районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Такталачык мәчете (Актаныш районы)|Такталачык]]

 | group6      = [[Алабуга районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Алабуга районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group6style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list6       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Алабуга]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Алабуга районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group7      = [[Алексеевск районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Алексеевск районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group7style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list7       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Алексеевское]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt; 
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Алексеевск районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group8      = [[Апас районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Апас районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group8style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list8       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Апас]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Апас районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;  [[Аюкөйдергән мәчете|Аюкөйдергән]] {{*}} [[Әлмәндәр мәчете|Әлмәндәр]] {{*}} [[Әҗем мәчете (Апас районы)|Әҗем]] {{*}} [[Багыш мәчете|Багыш]] {{*}} [[Болын-Балыкчы мәчете|Болын-Балыкчы]] {{*}} [[Борнаш мәчете (Апас районы)|Борнаш]] {{*}} [[Дәвеш яңа мәчете|Дәвеш]] {{*}} [[Дәүләки мәчете|Дәүләки]] {{*}} [[Дүртөйле мәчете (Апас районы)|Дүртөйле]] {{*}} [[Зур Күккүз мәчете|Зур Күккүз]] {{*}} [[Иске Әнәле мәчете|Иске Әнәле]] {{*}} [[Идрәс мәчете|Идрәс]] &lt;small&gt;(''Идрәс-Тинки'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Иске Йомралы мәчете|Иске Йомралы]] {{*}} [[Иске Көлкәш мәчете|Иске Көлкәш]] {{*}} [[Ихлас мәчете (Кызыл Тау)|Ихлас]] &lt;small&gt;(''Кызыл Тау'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Кара Борнаш мәчете|Кара Борнаш]] {{*}} [[Карабай мәчете|Карабай]] {{*}} [[Карамасар мәчете|Карамасар]] {{*}} [[Каратун мәчете|Каратун]] {{*}} [[Кече Бакырчы мәчете|Кече Бакырчы]] {{*}} [[Кече Болгаер мәчете|Кече Болгаер]] {{*}} [[Кече Күккүз мәчете|Кече Күккүз]] {{*}} [[Колгына мәчете|Колгына]] {{*}} [[Кормаш мәчете (Апас районы)|Кормаш мәчете]] {{*}} [[Коштавыл мәчете|Коштавыл]] {{*}} [[Күкшем мәчете|Күкшем]] {{*}} [[Кызыл Тау мәчете|Кызыл Тау]] {{*}} [[Морзалар мәчете|Морзалар]] {{*}} [[Нәҗиб мәчете|Нәҗиб]] &lt;small&gt;(''Каратун'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Олы Бакырчы мәчете|Олы Бакырчы]] &lt;small&gt;(''Бакырчы'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Олы Болгаер мәчете|Олы Болгаер]] {{*}} [[Рөстәм мәчете (Акхуҗа)|Рөстәм]] &lt;small&gt;(''Акхуҗа'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Сатмыш мәчете|Сатмыш]] {{*}} [[Сәфәр мәчете (Свияжский)|Сәфәр]] &lt;small&gt;(''Свияжский'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Татар Пүчинкәсе мәчете|Татар Пүчинкәсе]] {{*}} [[Татар Черкене мәчете|Татар Черкене]] {{*}} [[Тәүгелде мәчете|Тәүгелде]] {{*}} [[Тутай мәчете|Тутай]] {{*}} [[Түбән Балтай мәчете|Түбән Балтай]] {{*}} [[Түбән Барыш мәчете|Түбән Барыш]] {{*}} [[Түбән Биябашы мәчете|Түбән Биябашы]] {{*}} [[Урта Балтай мәчете|Урта Балтай]] {{*}} [[Урта Биябашы мәчете|Урта Биябашы]] {{*}} [[Үтәмеш мәчете (Апас районы)|Үтәмеш]] {{*}} [[Чирмешән мәчете (Апас районы)|Чирмешән]] {{*}} [[Чүри-Бураш мәчете|Чүри-Бураш]] {{*}} [[Шәмәк мәчете (Апас районы)|Шәмәк]] {{*}} [[Шәмбалыкчы мәчете|Шәмбалыкчы]] {{*}} [[Шәрифә мәчете|Шәрифә]] &lt;small&gt;(''Танай-Турай'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Шыгай мәчете (Апас районы)|Шыгай]] {{*}} [[Югары Балтай мәчете|Югары Балтай]] {{*}} [[Югары Ындырчы мәчете|Югары Ындырчы]] {{*}} [[Ябалак мәчете (Апас районы)|Ябалак]] {{*}} [[Янгелде мәчете|Янгелде]]
 
 | group9      = [[Арча районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Арча районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group9style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list9       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Арча]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Арча районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Курса-Почмак мәчете|Курса-Почмак]] {{*}} [[Кышкар мәчете|Кышкар]] {{*}} [[Ташкичү мәчете (Арча районы)|Ташкичү]] {{*}} [[Югары Курса мәчете|Югары Курса]]
 
 | group10      = [[Әгерҗе районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әгерҗе районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group10style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list10       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Әгерҗе]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әгерҗе районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group11      = [[Әлки районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әлки районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group11style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list11       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Базарлы Матак]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әлки районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Яңа Үргәагар мәчете|Яңа Үргәагар]]
 
 | group12      = [[Әлмәт районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әлмәт районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group12style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list12       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Әлмәт]]''''':&lt;/small&gt; [[Р.Фәхреддин исемендәге Үзәк җәмигъ мәчете]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әлмәт районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Тайсуган мәчете|Тайсуган]]
 
 | group13      = [[Әтнә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Әтнә районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group13style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list13       = 
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Олы Әтнә]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt; 
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Әтнә районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Түбән Бәрәскә мәчете|Түбән Бәрәскә]]
 
 | group14      = [[Балтач районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Балтач районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group14style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list14       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Балтач]]''''':&lt;/small&gt; &lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Балтач районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group15      = [[Балык Бистәсе районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Балык Бистәсе районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group15style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list15       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Балык Бистәсе]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Балык Бистәсе районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Олы Елга авылы мәчете|Олы Елга]]&lt;/small&gt;
 
 | group16      = [[Баулы районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Баулы районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group16style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list16       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Баулы]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Баулы районы торак пунктлары‎|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group17      = [[Биектау районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Биектау районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group17style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list17       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Биектау тимер юл станциясе бистәсе]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Биектау районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Карадениз мәчете|Карадениз]] &lt;small&gt;(''Калинино'')&lt;/small&gt;

 | group18      = [[Бөгелмә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Бөгелмә районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group18style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list18       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Бөгелмә]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Бөгелмә районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group19      = [[Буа районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Буа районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group19style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list19       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Буа (Татарстан)|Буа]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Буа районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Әлки авылы мәчете (Буа районы)|Әлки]] {{*}} [[Яңа Чәчкап мәчете|Яңа Чәчкап]]

 | group20      = [[Зәй районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Зәй районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group20style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list20       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Зәй шәһәре|Зәй]]''''':&lt;/small&gt; [[Билал мәчете (Зәй)|Билал]] {{*}} [[Нур (мәчет, Зәй)|Таҗетдин Ялчыгол ис.]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Зәй районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | group21      = [[Кайбыч районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Кайбыч районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group21style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list21       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Олы Кайбыч]]''''':&lt;/small&gt; [[Олы Кайбыч мәчете]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Кайбыч районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Борындык мәчете|Борындык]] {{*}} [[Бәрлебашы мәчете|Бәрлебашы]] {{*}}[[Имәнле Бортас мәчете|Имәнле Бортас]] {{*}} [[Иске Чәчкаб мәчете|Иске Чәчкаб]] {{*}} [[Кече Кайбыч мәчете|Кече Кайбыч]] {{*}} [[Кече Урсак мәчете|Кече Урсак]] {{*}} [[Колангы мәчете|Колангы]] {{*}} [[Морза Бәрлебашы мәчете|Морза Бәрлебашы]] {{*}} [[Мөрәле мәчете (Кайбыч районы)|Мөрәле]] {{*}} [[Олы Урсак мәчете|Олы Урсак]] {{*}} [[Салтыйган мәчете|Салтыйган]] {{*}} [[Түбән Кошман мәчете|Түбән Кошман]] {{*}} [[Чүти мәчете|Чүти]] {{*}} [[Шуширмә мәчете|Шуширмә]] {{*}} [[Югары Кошман мәчете|Югары Кошман]] {{*}} [[Ябалак мәчете (Кайбыч районы)|Ябалак]]
  
 | group22      = [[Кама Тамагы районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Кама Тамагы районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group22style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list22       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Кама Тамагы]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Кама Тамагы районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group23      = [[Кукмара районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Кукмара районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group23style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list23       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Кукмара]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Кукмара районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Әсән-Елга авылы мәчете|Әсән-Елга]] {{*}} [[Мәчкәрә мәчете|Мәчкәрә]]
 
 | group24      = [[Лаеш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Лаеш районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group24style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list24       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Лаеш]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Лаеш районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Ихлас мәчете (Усады)|Ихлас]] &lt;small&gt;(''Усады'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Хафизулла мәчете|Хафизулла]] &lt;small&gt;(''Кече Елга'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Хәерби мәчете|Хәерби]] {{*}} [[Юлчы мәчете|Юлчы]] &lt;small&gt;(''Сокуры'')&lt;/small&gt;
 
 | group25      = [[Лениногорск районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Лениногорск районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group25style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list25       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Лениногорск]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Лениногорск районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Керкәле мәчетләре|Керкәле]]
 
 | group26      = [[Мамадыш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Мамадыш районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group26style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list26       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Мамадыш]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Мамадыш районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group27      = [[Менделеевск районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Менделеевск районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group27style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list27       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Менделеевск]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Менделеевск районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group28      = [[Минзәлә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Минзәлә районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group28style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list28       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Минзәлә]]''''':&lt;/small&gt; [[Минзәлә мәчете]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Минзәлә районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group29      = [[Мөслим районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Мөслим районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group29style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list29       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Мөслим (Мөслим районы)|Мөслим]]''''':&lt;/small&gt; [[Мөслим җәмигъ мәчете|Җәмигъ]] {{*}} [[Мөслим мәчете|Мөслим]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Мөслим районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Кыйбла мәчете (Тойгелде, Мөслим районы)|Кыйбла]] &lt;small&gt;(''Тойгелде'')&lt;/small&gt;
 
 | group30      = [[Норлат районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Норлат районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group30style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list30       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Норлат]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Норлат районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group31      = [[Питрәч районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Питрәч районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group31style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list31       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Питрәч]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Питрәч районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group32      = [[Саба районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Саба районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group32style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list32       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Байлар Сабасы]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Саба районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group33      = [[Сарман районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Сарман районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group33style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list33       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Сарман]]''''':&lt;/small&gt; [[Бәрәкәт (мәчет, Сарман)|Бәрәкәт]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Сарман районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Җәлил бистәсе мәчете|Җәлил]] {{*}} [[Карашай-Саклау мәчете|Карашай-Саклау]]
 
 | group34      = [[Спас районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Спас районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group34style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list34       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Болгар (Спас районы)|Болгар]]''''':&lt;/small&gt; [[Ак мәчет (Болгар)|Ак]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Спас районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group35      = [[Теләче районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Теләче районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group35style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list35       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Теләче]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Теләче районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group36      = [[Тукай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Тукай районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group36style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list36       = [[Бәтке мәчете|Бәтке]]
 
 | group37      = [[Түбән Кама районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Түбән Кама районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group37style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list37       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Түбән Кама]]''''':&lt;/small&gt; [[Түбән Кама җәмигъ мәчете|Җәмигъ]] {{*}} [[Түбән Кама төзәтү колониясенең мәчете|Төзәтү колониясе]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Түбән Кама районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Түбән Уратма мәчете|Түбән Уратма]]
 
 | group38      = [[Тәтеш районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Тәтеш районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group38style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list38       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Тәтеш]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Тәтеш районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; 
 
 | group39      = [[Чирмешән районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Чирмешән районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group39style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list39       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Чирмешән]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Чирмешән районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group40      = [[Чистай районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Чистай районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group40style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list40       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Чистай]]''''':&lt;/small&gt; [[Чистайның беренче җәмигъ мәчете|Беренче җәмигъ мәчете]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Чистай районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group41      = [[Чүпрәле районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Чүпрәле районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group41style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list41       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Иске Чүпрәле]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Чүпрәле районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group42      = [[Югары Ослан районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Югары Ослан районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group42style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list42       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Югары Ослан]]''''':&lt;/small&gt; [[Салихҗан мәчете (Югары Ослан)|Салихҗан]]&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Югары Ослан районы торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Әсәдулла мәчете (Берек)|Әсәдулла]] &lt;small&gt;(''Берек'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Введенский Бистәсе мәчете|Введенский бистәсе]] {{*}} [[Гомәр мәчете (Югары Ослан районы)|Гомәр]] &lt;small&gt;(''Вахитов'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Кызыл Байрак мәчете (Югары Ослан районы)|Кызыл Байрак]] {{*}} [[Макыл мәчете|Макыл]] &lt;small&gt;(''Рус Макылы'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Миңлегөлсем мәчете|Миңлегөлсем]] &lt;small&gt;(''Бакчасарай'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Нур (мәчет, Ключищи)|Нур]] &lt;small&gt;(''Ключищи'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Татар Мәмәтхуҗасы мәчете|Татар Мәмәтхуҗасы]] {{*}} [[Яңа Болгар мәчете|Яңа Болгар]] {{*}} [[Яр буе Моквашы мәчете|Яр буе Моквашы]] 
 
 | group43      = [[Ютазы районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Ютазы районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group43style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list43       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Ютазы]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Ютазы районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;
 
 | group44      = [[Яшел Үзән районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Яшел Үзән районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group44style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list44       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Яшел Үзән]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Яшел Үзән районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt; [[Акъегет авылы мәчете|Акъегет]] {{*}} [[5 колония мәчете|Әл-Фатыйха]] &lt;small&gt;(''5 колония'')&lt;/small&gt; {{*}} [[Сәфәр мәчете (Усаклы)|Сәфәр]] &lt;small&gt;(''Осиново'')&lt;/small&gt;
 
 | group45      = [[Яңа Чишмә районы]] &lt;small&gt;([[:Төркем:Яңа Чишмә районы мәчетләре|төркем]])&lt;/small&gt;
 | group45style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list45       =
{{*}}&lt;small&gt;'''''[[Яңа Чишмә]]''''':&lt;/small&gt;&lt;/br&gt;
{{*}}&lt;small&gt;''[[:Төркем:Яшел Үзән районының торак пунктлары|башка ТПлар]]'':&lt;/small&gt;

 | belowstyle  = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | below       =
* [[Калып:Россия мөселман диния нәзарәтләре|Россия мөселман диния нәзарәтләре]]
* [[:Төркем:Русия мәдрәсәләре|Россия мәдрәсәләре]]
* [[:Төркем:Россия югары мөселман уку йортлары|Россия югары мөселман уку йортлары]]
* [[Россия мөфтиләр шурасы]]
* [[Ислам хезмәттәшлеге оешмасы]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Төркем:Калыплар:Татарстан]][[Төркем:Википедия:Акыллы Татарстан]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qrpyd7uqmg686q8u056aboiqjdw1cbg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кырык Өйле</title>
    <ns>0</ns>
    <id>588231</id>
    <revision>
      <id>3527723</id>
      <parentid>3526957</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:42:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ilnur efende</username>
        <id>6874</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2600" xml:space="preserve">{{ТП}}
'''Кырык Өйле''' ''({{lang-ru|Кири-Кили, Кирикили}}, [[Карагашлар|нуг.]]'' Кыркуьйли'')'' —  [[Әстерхан|Әстерханның]] Ленин районына караган элеккеге [[Карагашлар|карагаш татарлары]] авылы. Ул шәһәрнең көнчыгыш читендә, Кривая Болда елгасы яры буйлап сузылган. [[Карагашлар]] күпләп яши торган урын буларак билгеле.

Авылның исеме [[Нугай теле|нугайчадан]] &quot;кырык уьй&quot;, ягъни &quot;кырык өй&quot; дигәнне аңлата: нугай культурасында 40 саны изге санала һәм кайвакыт күплекне белдерә. Башка версия буенча, авыл исеме нугайча &quot;куркуй&quot; — [[камыш]] себеркесе дигәнне аңлата.&lt;ref&gt;{{статья |автор=Р. Шугаипов |башлык=Что означает Кирикили: сорок домов или пух камыша? |ссылка=http://astinform.ru/r-shugaipov-chto-oznachaet-kirikili-sor.html |язык=ru |издание=Астраханское информбюро |тип= |год=2015 |месяц=11 |число=06 |том= |номер= |страницы= |doi= |issn= |nodot=1}}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Авыл картлары әйтүенчә, авылга XIX-XX гасыр башында [[Әстерхан губернасы]]нвң [[Кызыл Яр өязе]] Хожетаевка, [[Сәетләр (Әстерхан өлкәсе)|Сәетләр]], [[Лапас]] һәм [[Ясын-Сокан]] авыллары кешеләре нигез салган. Революциягә кадәр ул [[Әстерхан өязе|Әстерхан өязенең]] Началов волостенә караган. [[1922 ел|1922]] елдан [[Яңа Авыл (Әстерхан)|Яңа Авыл]] советы составында. [[1940 ел|1940 елның маенда ул]] Әстерхан шәһәре чикләренә кертелә. 

== Транспорт ==
Кырык Өйле авылы шәһәр үзәге белән 23 автобус һәм 37 номерлы такси маршруты белән бәйләнгән.

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

[[Төркем:Әлифба буенча торак пунктлар]]
[[Төркем:Әстерхан]]
[[Төркем:Әстерхан өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>6iu2okzpho08eyvpfjra0n04wgklpmm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527725</id>
      <parentid>3527723</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:49:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ilnur efende</username>
        <id>6874</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2830" xml:space="preserve">{{ТП}}
'''Кырык Өйле''' ''(''Кыркиле'',&lt;ref name=&quot;СЖ&quot;&gt;[http://www.syuyumbike.ru/news/istoriya/kem-bez-karagash-nugaylar Э. Идрисов Кем без — карагаш нугайлар? «Сөембикә», № 10, 2007.]&lt;/ref&gt; {{lang-ru|Кири-Кили, Кирикили}}, [[Карагашлар|нуг.]]'' Кыркуьйли'')'' —  [[Әстерхан|Әстерханның]] Ленин районына караган элеккеге [[Карагашлар|карагаш татарлары]] авылы. Ул шәһәрнең көнчыгыш читендә, Кривая Болда елгасы яры буйлап сузылган. [[Карагашлар]] күпләп яши торган урын буларак билгеле.&lt;ref name=&quot;СЖ&quot; /&gt;

Авылның исеме [[Нугай теле|нугайчадан]] &quot;кырык уьй&quot;, ягъни &quot;кырык өй&quot; дигәнне аңлата: нугай культурасында 40 саны изге санала һәм кайвакыт күплекне белдерә. Башка версия буенча, авыл исеме нугайча &quot;куркуй&quot; — [[камыш]] себеркесе дигәнне аңлата.&lt;ref&gt;{{статья |автор=Р. Шугаипов |башлык=Что означает Кирикили: сорок домов или пух камыша? |ссылка=http://astinform.ru/r-shugaipov-chto-oznachaet-kirikili-sor.html |язык=ru |издание=Астраханское информбюро |тип= |год=2015 |месяц=11 |число=06 |том= |номер= |страницы= |doi= |issn= |nodot=1}}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Авыл картлары әйтүенчә, авылга XIX-XX гасыр башында [[Әстерхан губернасы]]нвң [[Кызыл Яр өязе]] Ходҗитай, [[Сәетләр (Әстерхан өлкәсе)|Сәетләр]], [[Лапас]] һәм [[Ясын-Сокан]] авыллары кешеләре нигез салган. Революциягә кадәр ул [[Әстерхан өязе|Әстерхан өязенең]] Началов волостенә караган. [[1922 ел|1922]] елдан [[Яңа Авыл (Әстерхан)|Яңа Авыл]] советы составында. [[1940 ел|1940 елның маенда ул]] Әстерхан шәһәре чикләренә кертелә. 

== Транспорт ==
Кырык Өйле авылы шәһәр үзәге белән 23 автобус һәм 37 номерлы такси маршруты белән бәйләнгән.

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

[[Төркем:Әлифба буенча торак пунктлар]]
[[Төркем:Әстерхан]]
[[Төркем:Әстерхан өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>axcnpl2y15xyovmi9d4jgdkciyo7mto</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527727</id>
      <parentid>3527725</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:49:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ilnur efende</username>
        <id>6874</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2831" xml:space="preserve">{{ТП}}
'''Кырык Өйле''' ''(''Кыркиле'',&lt;ref name=&quot;СЖ&quot;&gt;[http://www.syuyumbike.ru/news/istoriya/kem-bez-karagash-nugaylar Э. Идрисов. Кем без — карагаш нугайлар? «Сөембикә», № 10, 2007.]&lt;/ref&gt; {{lang-ru|Кири-Кили, Кирикили}}, [[Карагашлар|нуг.]]'' Кыркуьйли'')'' —  [[Әстерхан|Әстерханның]] Ленин районына караган элеккеге [[Карагашлар|карагаш татарлары]] авылы. Ул шәһәрнең көнчыгыш читендә, Кривая Болда елгасы яры буйлап сузылган. [[Карагашлар]] күпләп яши торган урын буларак билгеле.&lt;ref name=&quot;СЖ&quot; /&gt;

Авылның исеме [[Нугай теле|нугайчадан]] &quot;кырык уьй&quot;, ягъни &quot;кырык өй&quot; дигәнне аңлата: нугай культурасында 40 саны изге санала һәм кайвакыт күплекне белдерә. Башка версия буенча, авыл исеме нугайча &quot;куркуй&quot; — [[камыш]] себеркесе дигәнне аңлата.&lt;ref&gt;{{статья |автор=Р. Шугаипов |башлык=Что означает Кирикили: сорок домов или пух камыша? |ссылка=http://astinform.ru/r-shugaipov-chto-oznachaet-kirikili-sor.html |язык=ru |издание=Астраханское информбюро |тип= |год=2015 |месяц=11 |число=06 |том= |номер= |страницы= |doi= |issn= |nodot=1}}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Авыл картлары әйтүенчә, авылга XIX-XX гасыр башында [[Әстерхан губернасы]]нвң [[Кызыл Яр өязе]] Ходҗитай, [[Сәетләр (Әстерхан өлкәсе)|Сәетләр]], [[Лапас]] һәм [[Ясын-Сокан]] авыллары кешеләре нигез салган. Революциягә кадәр ул [[Әстерхан өязе|Әстерхан өязенең]] Началов волостенә караган. [[1922 ел|1922]] елдан [[Яңа Авыл (Әстерхан)|Яңа Авыл]] советы составында. [[1940 ел|1940 елның маенда ул]] Әстерхан шәһәре чикләренә кертелә. 

== Транспорт ==
Кырык Өйле авылы шәһәр үзәге белән 23 автобус һәм 37 номерлы такси маршруты белән бәйләнгән.

== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}

[[Төркем:Әлифба буенча торак пунктлар]]
[[Төркем:Әстерхан]]
[[Төркем:Әстерхан өлкәсе татар авыллары]]</text>
      <sha1>ey7ldvvszh1juggprn4ixw6u26g87ot</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Файл:А.И.Билалов.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>588252</id>
    <revision>
      <id>3527641</id>
      <timestamp>2022-08-07T15:16:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <comment>{{Ирексез лицензияле сурәт
 |тасвир        = Айвар Билаловның фотосурәте
 |чыганак       = https://kazanfirst.ru/news/454347 
 |ясау вакыты   = билгесез
 |автор         = билгесез
}}
{{Ирексез лицензияле сурәт/НКИ
 |мәкалә                 = Айвар Билалов
 |максат                 = сурәтләү өчен
 |алмаштыру мөмкинлеге   = бар
 |өстәмә мәгълүмат       = юк
}}
[[Төркем:Сурәтләр:Шәхесләр]][[Төркем:Сурәтләр:Спортчылар]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="691" xml:space="preserve">== Кыскача аңлатма ==
{{Ирексез лицензияле сурәт
 |тасвир        = Айвар Билаловның фотосурәте
 |чыганак       = https://kazanfirst.ru/news/454347 
 |ясау вакыты   = билгесез
 |автор         = билгесез
}}
{{Ирексез лицензияле сурәт/НКИ
 |мәкалә                 = Айвар Билалов
 |максат                 = сурәтләү өчен
 |алмаштыру мөмкинлеге   = бар
 |өстәмә мәгълүмат       = юк
}}
[[Төркем:Сурәтләр:Шәхесләр]][[Төркем:Сурәтләр:Спортчылар]]</text>
      <sha1>f94mwyivw1orl4avw20j1z05eoylqxm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Айвар Билалов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>588253</id>
    <revision>
      <id>3527642</id>
      <timestamp>2022-08-07T15:16:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <comment>яңа бит ясау</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10380" xml:space="preserve">{{Шәхес
| исем = Айвар Билалов
| рәсем =А.И.Билалов.jpg
| рәсем_зурлыгы = 180px
| alt = 
| рәсем язуы =
| тулы исем =  Айвар Ильяс улы Билалов
| һөнәр = спортчы ([[милли көрәш]]), тренер
| туу датасы = 5.06.1990
| туу җире = [[СССР]], [[РСФСР]], [[Татарстан АССР]], {{туу җире|Әлмәт|Әлмәттә}}
| гражданлык = {{байрак|СССР}} [[СССР]]→&lt;br/&gt; {{байрак|Россия}} [[РФ]]
| милләт = татар
| үлем датасы = 
| үлем җире = 
| әти = 
| әни = 
| ир = 
| хатын =  
| балалар = 
| бүләк һәм премияләр =  [[Файл:Знак мс России.jpg|20px|Россиянең спорт мастеры - 2014]]
| сайт = 
| башка мәгълүмат = 
}}
{{фш|Билалов}}
'''Айвар Билалов''', Айвар Ильяс улы Билалов (''[[1990 ел]]ның [[5 июнь|5 июне]], [[СССР]], [[РСФСР]], [[Татарстан АССР]], [[Әлмәт]]'') – спортчы (көрәшче) һәм тренер, Россиянең спорт мастеры (2014), [[милли көрәш]] буенча 80 кг һәм аннан югарырак авырлыкта унике тапкыр Татарстан чемпионы, дүрт тапкыр Россия чемпионы, бер тапкыр дөнья чемпионы (2015).

== Тәрҗемәи хәле ==
1990 елның 5 июнендә Татарстан АССРның [[Әлмәт]] шәһәрендә туган. Әти-әнисе [[Лениногорск районы]] [[Иске Иштирәк]] авылыннан&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;''Лилия Йосыпова''. «Тәүге тапкыр 7 яшемдә чемпион калдым». [[Ирек мәйданы (гәҗит)|Ирек мәйданы]], 4.08.2022, № 30 (620), 10нчы бит&lt;/ref&gt;.

Урта мәктәптән соң, «оешма менеджменты» белгечлеге буенча [[Әлмәт дәүләт муниципаль хезмәт институты]]н тәмамлаган (2012). 2007 елдан башлап, «Әлмәтнефть» НГДУ спорт-иҗтимагый үзәгендә физик әзерлек буенча тренер- инструктор вазыйфасын башкара, яшүсмерләрне көрәшче итеп тәрбияли&lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

== Көрәш ==
Айварның бабасы, әтисе, абыйсы Артур ― барысы да көрәшчеләр. Яшьтән үк тренеры – әтисе СССРның спорт мастеры Ильяс Билалов. Балачактан аның көрәшен карап үсә, техник алымнарын үзләштерә. Олылар категориясендә көрәшә башлагач, РФ атказанган тренеры [[Салават Йосыпов]] кул астында шөгыльләнә, Әлмәт командасы өчен көрәшә. Айдар Гыйлаев, [[Ильяс Галимов (1976)|Ильяс Галимов]] (1976―2020), Айдар Хәйретдинов, Илнар Әхмәтҗанов кебек көрәшчеләрне үзенә үрнәк итеп куя. Еллар буе тренировкаларны калдырмыйча йөри, атнасына сигезәр тапкыр тренировкага бара, спортзалга көненә икешәр тапкыр барган вакытлары да күп була. Олылар арасында 80 кг белән бил алыша башлый, 100 кг белән туктый. 2016 елда аяк сеңерен өздереп, бер елга спорт карьерасын туктатып тора. 2017 елда келәмгә кайтып, 100 кг авырлыкта Татарстан, Россия чемпионатларын ота. Шуннан соң спорт карьерасын тәмамлый&lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

== Уңышлары ==
* 2002-2007 ― яшьләр арасында [[милли көрәш]] буенча Татарстан беренчелеге җиңүчесе
* 2005-2006 ― милли көрәш буенча ТР Президенты Кубогы җиңүчесе
* 2006-2007 ― яшьләр арасында милли көрәш буенча Россия беренчелеге җиңүчесе
* 2009-2014 ― унике тапкыр Татарстан чемпионы. 2009 елда Татарстан чемпионатында, данлыклы көрәшчеләр Раил Нургалиев белән Ринат Хәйретдиновны отып, 80 кг авырлыкта батыр калган.
* 2012, 2014, 2015&lt;ref&gt;[https://almetievsk-ru.ru/news/sport/almetevskie-bortsyi-kuresh-snova-luchshie-v-tatars Альметьевские борцы курэш снова лучшие в Татарстане.] Знамя труда, 18.02.2015&lt;/ref&gt; ― [[Муса Җәлил]] истәлегенә республика турниры җиңүчесе 
* 2009, 2011, 2013, 2014, 2015&lt;ref&gt;[https://realnoevremya.ru/articles/18117 Куреш в Казани. Мечты сбываются.] Реальное время, 21.11.2015&lt;/ref&gt;, 2017&lt;ref&gt;[https://kazanfirst.ru/news/454347  Альметьевский борец стал чемпионом России по национальной борьбе корэш.] KazanFirst, 13.12.2017&lt;/ref&gt; ― милли көрәш буенча Россия чемпионы
* Ике мәртәбә [[Татарстан Республикасы Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы|ТР авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы]] оештырган ярышларда җиңгән
* 2015 ― милли көрәш буенча дөнья чемпионы&lt;ref&gt;''Алсу Гатауллина''.  [https://www.tatar-inform.ru/news/glava-almetievskogo-rayona-vstretilsya-s-pobeditelyami-i-prizerami-chempionata-mira-po-borbe-kuresh-481196 Глава Альметьевского района встретился с победителями и призерами чемпионата мира по борьбе курэш.] [[Татар-информ]], 24.11.2015&lt;/ref&gt;
* 2022 ― [[Идел буенда исламның кабул ителүенең 1100 еллыгы|Ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулу]] Кубогына «Көрәш» буенча Бөтенроссия турниры ([[Яр Чаллы]]) ― 105 кг авырлыкта 1нче урын&lt;ref&gt;[https://tatar-duslyk.ru/v-naberezhnyh-chelnah-sostoyalsya-vserossijskij-turnir-po-tatarskoj-borbe-k-r-sh-na-kubok-1100-letiya-prinyatiya-islama/ В Набережных Челнах состоялся Всероссийский турнир по татарской борьбе «Көрәш» на Кубок 1100-летия принятия Ислама.] «Дуслык», 29.03.2022&lt;/ref&gt;

Күп кенә [[Сабан туе|Сабантуйларда]] абсолют батыр калган, мәсәлән, [[Самар]] шәһәре Сабан туенда ак төстәге «ВАЗ-2014» автомобиле белән бүләкләнгән&lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

== Бүләкләре, мактаулы исемнәре ==
* 2014 – милли көрәш буенча Россиянең спорт мастеры &lt;ref&gt;[http://facio.ru/sites/default/files/facio_docs/ms_chernov_kravchenko_08.06.2015.pdf Приказ Министерства спорта РФ № 78-нг от 28.06.2015 «О присвоении спортивного звания &quot;Мастер спорта России&quot;»]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt; 
* 2012 – [[Татарстан Республикасы Яшьләр эшләре министрлыгы|Татарстан Республикасы Яшьләр эшләре, спорт һәм туризм министрлыгының]] Рәхмәт хаты &lt;ref&gt;[http://almsport.ru/nagrady-zvaniya-razryady/155-blagodarstvennoe-pismo-mdmsit-rt Благодарственное письмо МДМСиТ РТ]&lt;/ref&gt; 

== Гаилә хәле ==
Өйләнгән, хатыны белән бер кыз, ике ул үстерәләр. Яраткан шөгыле – тауларда, урманда мотоциклда йөрү. [[Футбол]] уйный, Әлмәтнең «Медина» командасы составында (''һөҗүмче'') футбол буенча чемпионатларда катнаша&lt;ref&gt;[https://www.goalstream.org/person/994619253#/main Билалов Айвар — Медина — Альметьевск — Goalstream]&lt;/ref&gt;.

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Әдәбият ==
* ''Лилия Йосыпова''. «Тәүге тапкыр 7 яшемдә чемпион калдым». [[Ирек мәйданы (гәҗит)|Ирек мәйданы]], 4.08.2022, № 30 (620), 10нчы бит.

== Сылтамалар ==
* [https://almet-history.tatneft.ru/personalii/a-zh/b/beg-bir/bilalov--ayvar-ilyasovich?lang=ru Билалов Айвар Ильясович.] Альметьевская энциклопедия{{ref-ru}}
* [https://flash-player.net/rev/айвар+билалов/ Айвар Билалов көрәшләре] (''видео'')
* [[Файл:YouTube Logo 2017.svg|60px]] [https://www.youtube.com/watch?v=DP1unOHZCPs   Чемпионат Татарстана по корэш 2017. 100 кг. Айвар Билалов (Әлмәт) – Илдар Хәмитов (Зәй)]. [[YouTube]] (''видео, 18:00'')
== Моны да карагыз ==
* [[Салават Йосыпов]]
{{DEFAULTSORT:Билалов, Айвар}}
[[Төркем:Татар спортчылары]]
[[Төркем:Әлмәт дәүләт муниципаль хезмәт институтын тәмамлаучылар]] 
[[Төркем:Көрәш буенча Татарстан чемпионнары]]
[[Төркем:Көрәш буенча Русия чемпионнары]]
[[Төркем:Көрәш буенча дөнья чемпионнары]]
[[Төркем:Россиянең спорт мастерлары]]</text>
      <sha1>nsovmkbuctqn5rjc4tft1zmsh0zqsln</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527645</id>
      <parentid>3527642</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:18:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10381" xml:space="preserve">{{Шәхес
| исем = Айвар Билалов
| рәсем = А.И.Билалов.jpg
| рәсем_зурлыгы = 200px
| alt = 
| рәсем язуы =
| тулы исем =  Айвар Ильяс улы Билалов
| һөнәр = спортчы ([[милли көрәш]]), тренер
| туу датасы = 5.06.1990
| туу җире = [[СССР]], [[РСФСР]], [[Татарстан АССР]], {{туу җире|Әлмәт|Әлмәттә}}
| гражданлык = {{байрак|СССР}} [[СССР]]→&lt;br/&gt; {{байрак|Россия}} [[РФ]]
| милләт = татар
| үлем датасы = 
| үлем җире = 
| әти = 
| әни = 
| ир = 
| хатын =  
| балалар = 
| бүләк һәм премияләр =  [[Файл:Знак мс России.jpg|20px|Россиянең спорт мастеры - 2014]]
| сайт = 
| башка мәгълүмат = 
}}
{{фш|Билалов}}
'''Айвар Билалов''', Айвар Ильяс улы Билалов (''[[1990 ел]]ның [[5 июнь|5 июне]], [[СССР]], [[РСФСР]], [[Татарстан АССР]], [[Әлмәт]]'') – спортчы (көрәшче) һәм тренер, Россиянең спорт мастеры (2014), [[милли көрәш]] буенча 80 кг һәм аннан югарырак авырлыкта унике тапкыр Татарстан чемпионы, дүрт тапкыр Россия чемпионы, бер тапкыр дөнья чемпионы (2015).

== Тәрҗемәи хәле ==
1990 елның 5 июнендә Татарстан АССРның [[Әлмәт]] шәһәрендә туган. Әти-әнисе [[Лениногорск районы]] [[Иске Иштирәк]] авылыннан&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;''Лилия Йосыпова''. «Тәүге тапкыр 7 яшемдә чемпион калдым». [[Ирек мәйданы (гәҗит)|Ирек мәйданы]], 4.08.2022, № 30 (620), 10нчы бит&lt;/ref&gt;.

Урта мәктәптән соң, «оешма менеджменты» белгечлеге буенча [[Әлмәт дәүләт муниципаль хезмәт институты]]н тәмамлаган (2012). 2007 елдан башлап, «Әлмәтнефть» НГДУ спорт-иҗтимагый үзәгендә физик әзерлек буенча тренер- инструктор вазыйфасын башкара, яшүсмерләрне көрәшче итеп тәрбияли&lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

== Көрәш ==
Айварның бабасы, әтисе, абыйсы Артур ― барысы да көрәшчеләр. Яшьтән үк тренеры – әтисе СССРның спорт мастеры Ильяс Билалов. Балачактан аның көрәшен карап үсә, техник алымнарын үзләштерә. Олылар категориясендә көрәшә башлагач, РФ атказанган тренеры [[Салават Йосыпов]] кул астында шөгыльләнә, Әлмәт командасы өчен көрәшә. Айдар Гыйлаев, [[Ильяс Галимов (1976)|Ильяс Галимов]] (1976―2020), Айдар Хәйретдинов, Илнар Әхмәтҗанов кебек көрәшчеләрне үзенә үрнәк итеп куя. Еллар буе тренировкаларны калдырмыйча йөри, атнасына сигезәр тапкыр тренировкага бара, спортзалга көненә икешәр тапкыр барган вакытлары да күп була. Олылар арасында 80 кг белән бил алыша башлый, 100 кг белән туктый. 2016 елда аяк сеңерен өздереп, бер елга спорт карьерасын туктатып тора. 2017 елда келәмгә кайтып, 100 кг авырлыкта Татарстан, Россия чемпионатларын ота. Шуннан соң спорт карьерасын тәмамлый&lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

== Уңышлары ==
* 2002-2007 ― яшьләр арасында [[милли көрәш]] буенча Татарстан беренчелеге җиңүчесе
* 2005-2006 ― милли көрәш буенча ТР Президенты Кубогы җиңүчесе
* 2006-2007 ― яшьләр арасында милли көрәш буенча Россия беренчелеге җиңүчесе
* 2009-2014 ― унике тапкыр Татарстан чемпионы. 2009 елда Татарстан чемпионатында, данлыклы көрәшчеләр Раил Нургалиев белән Ринат Хәйретдиновны отып, 80 кг авырлыкта батыр калган.
* 2012, 2014, 2015&lt;ref&gt;[https://almetievsk-ru.ru/news/sport/almetevskie-bortsyi-kuresh-snova-luchshie-v-tatars Альметьевские борцы курэш снова лучшие в Татарстане.] Знамя труда, 18.02.2015&lt;/ref&gt; ― [[Муса Җәлил]] истәлегенә республика турниры җиңүчесе 
* 2009, 2011, 2013, 2014, 2015&lt;ref&gt;[https://realnoevremya.ru/articles/18117 Куреш в Казани. Мечты сбываются.] Реальное время, 21.11.2015&lt;/ref&gt;, 2017&lt;ref&gt;[https://kazanfirst.ru/news/454347  Альметьевский борец стал чемпионом России по национальной борьбе корэш.] KazanFirst, 13.12.2017&lt;/ref&gt; ― милли көрәш буенча Россия чемпионы
* Ике мәртәбә [[Татарстан Республикасы Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы|ТР авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы]] оештырган ярышларда җиңгән
* 2015 ― милли көрәш буенча дөнья чемпионы&lt;ref&gt;''Алсу Гатауллина''.  [https://www.tatar-inform.ru/news/glava-almetievskogo-rayona-vstretilsya-s-pobeditelyami-i-prizerami-chempionata-mira-po-borbe-kuresh-481196 Глава Альметьевского района встретился с победителями и призерами чемпионата мира по борьбе курэш.] [[Татар-информ]], 24.11.2015&lt;/ref&gt;
* 2022 ― [[Идел буенда исламның кабул ителүенең 1100 еллыгы|Ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулу]] Кубогына «Көрәш» буенча Бөтенроссия турниры ([[Яр Чаллы]]) ― 105 кг авырлыкта 1нче урын&lt;ref&gt;[https://tatar-duslyk.ru/v-naberezhnyh-chelnah-sostoyalsya-vserossijskij-turnir-po-tatarskoj-borbe-k-r-sh-na-kubok-1100-letiya-prinyatiya-islama/ В Набережных Челнах состоялся Всероссийский турнир по татарской борьбе «Көрәш» на Кубок 1100-летия принятия Ислама.] «Дуслык», 29.03.2022&lt;/ref&gt;

Күп кенә [[Сабан туе|Сабантуйларда]] абсолют батыр калган, мәсәлән, [[Самар]] шәһәре Сабан туенда ак төстәге «ВАЗ-2014» автомобиле белән бүләкләнгән&lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

== Бүләкләре, мактаулы исемнәре ==
* 2014 – милли көрәш буенча Россиянең спорт мастеры &lt;ref&gt;[http://facio.ru/sites/default/files/facio_docs/ms_chernov_kravchenko_08.06.2015.pdf Приказ Министерства спорта РФ № 78-нг от 28.06.2015 «О присвоении спортивного звания &quot;Мастер спорта России&quot;»]{{ref-ru}}&lt;/ref&gt; 
* 2012 – [[Татарстан Республикасы Яшьләр эшләре министрлыгы|Татарстан Республикасы Яшьләр эшләре, спорт һәм туризм министрлыгының]] Рәхмәт хаты &lt;ref&gt;[http://almsport.ru/nagrady-zvaniya-razryady/155-blagodarstvennoe-pismo-mdmsit-rt Благодарственное письмо МДМСиТ РТ]&lt;/ref&gt; 

== Гаилә хәле ==
Өйләнгән, хатыны белән бер кыз, ике ул үстерәләр. Яраткан шөгыле – тауларда, урманда мотоциклда йөрү. [[Футбол]] уйный, Әлмәтнең «Медина» командасы составында (''һөҗүмче'') футбол буенча чемпионатларда катнаша&lt;ref&gt;[https://www.goalstream.org/person/994619253#/main Билалов Айвар — Медина — Альметьевск — Goalstream]&lt;/ref&gt;.

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Әдәбият ==
* ''Лилия Йосыпова''. «Тәүге тапкыр 7 яшемдә чемпион калдым». [[Ирек мәйданы (гәҗит)|Ирек мәйданы]], 4.08.2022, № 30 (620), 10нчы бит.

== Сылтамалар ==
* [https://almet-history.tatneft.ru/personalii/a-zh/b/beg-bir/bilalov--ayvar-ilyasovich?lang=ru Билалов Айвар Ильясович.] Альметьевская энциклопедия{{ref-ru}}
* [https://flash-player.net/rev/айвар+билалов/ Айвар Билалов көрәшләре] (''видео'')
* [[Файл:YouTube Logo 2017.svg|60px]] [https://www.youtube.com/watch?v=DP1unOHZCPs   Чемпионат Татарстана по корэш 2017. 100 кг. Айвар Билалов (Әлмәт) – Илдар Хәмитов (Зәй)]. [[YouTube]] (''видео, 18:00'')
== Моны да карагыз ==
* [[Салават Йосыпов]]
{{DEFAULTSORT:Билалов, Айвар}}
[[Төркем:Татар спортчылары]]
[[Төркем:Әлмәт дәүләт муниципаль хезмәт институтын тәмамлаучылар]] 
[[Төркем:Көрәш буенча Татарстан чемпионнары]]
[[Төркем:Көрәш буенча Русия чемпионнары]]
[[Төркем:Көрәш буенча дөнья чемпионнары]]
[[Төркем:Россиянең спорт мастерлары]]</text>
      <sha1>2g3ypc8lzpuksz6a1yicifnvszatqkx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Төркем:Әлмәт дәүләт муниципаль хезмәт институтын тәмамлаучылар</title>
    <ns>14</ns>
    <id>588254</id>
    <revision>
      <id>3527652</id>
      <timestamp>2022-08-07T15:23:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <comment>төркем ясау</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="236" xml:space="preserve">{{төп мәкалә|Әлмәт дәүләт муниципаль хезмәт институты}}
[[Төркем:Шәхесләр:Әлмәт]][[Төркем:Әлмәт югары уку йортларын тәмамлаучылар]]</text>
      <sha1>6b9mqs20hauxepefz8i4uzml4j7tixk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бәллүр каләм</title>
    <ns>0</ns>
    <id>588255</id>
    <redirect title="Бәллүр каләм (бәйге)" />
    <revision>
      <id>3527655</id>
      <timestamp>2022-08-07T15:28:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <comment>[[Бәллүр каләм (бәйге)]] битенә юнәлтү</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" xml:space="preserve">#ЮНӘЛТҮ[[Бәллүр каләм (бәйге)]]</text>
      <sha1>04x6jdouyhirwual5s74mlopd298w9q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Файл:Габдрахман авылы музее.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>588256</id>
    <revision>
      <id>3527711</id>
      <timestamp>2022-08-07T18:23:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <comment>{{Ирексез лицензияле сурәт
 |тасвир        = Габдрахман туган якны өйрәнү музее бинасы фотосурәте
 |чыганак       = https://ok.ru/group/58525529538575/topic/155176895057935
 |ясау вакыты   = 2022
 |автор         = билгесез
}}
{{Ирексез лицензияле сурәт/НКИ
 |мәкалә                 =Габдрахман туган якны өйрәнү музее 
 |максат                 = сурәтләү өчен
 |алмаштыру мөмкинлеге   = бар
 |өстәмә мәгълүмат       = юк
}}
[[Төркем:Сурәтләр:Биналар]][[Төркем:Сурәтләр:Музейлар]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="780" xml:space="preserve">== Кыскача аңлатма ==
{{Ирексез лицензияле сурәт
 |тасвир        = Габдрахман туган якны өйрәнү музее бинасы фотосурәте
 |чыганак       = https://ok.ru/group/58525529538575/topic/155176895057935
 |ясау вакыты   = 2022
 |автор         = билгесез
}}
{{Ирексез лицензияле сурәт/НКИ
 |мәкалә                 =Габдрахман туган якны өйрәнү музее 
 |максат                 = сурәтләү өчен
 |алмаштыру мөмкинлеге   = бар
 |өстәмә мәгълүмат       = юк
}}
[[Төркем:Сурәтләр:Биналар]][[Төркем:Сурәтләр:Музейлар]]</text>
      <sha1>qs65rd5dnbnvc426dc3wqzb747fckle</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Габдрахман туган якны өйрәнү музее</title>
    <ns>0</ns>
    <id>588257</id>
    <revision>
      <id>3527712</id>
      <timestamp>2022-08-07T18:23:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <comment>яңа бит ясау</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6724" xml:space="preserve">{{Музей
 |исем        = Габдрахман&lt;br/&gt;туган якны өйрәнү&lt;br/&gt; музее  
|файл         = Габдрахман_авылы_музее.jpg
 |зурлык      = 200px
 |язу         =  
|lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec =  
|lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |region   = RU
 |CoordScale      = 
 |нигезләнгән         = 2017
 |урын = 423441, [[РФ]], [[Татарстан Республикасы|ТР]], [[Әлмәт районы]], [[Габдрахман (Әлмәт районы)|Габдрахман]] 
 |директор        = Эльмира Исмәгыйлева
 |сылтама          = 
 |викиҗыентык =
}}
{{Портал|Мәдәният}}
'''Габдрахман авылы Туган якны өйрәнү музее''' ({{lang-ru|Абдрахмановский краеведческий музей}}) ― [[Татарстан]]ның [[Әлмәт районы]] [[Габдрахман (Әлмәт районы)|Габдрахман авылында]] 2022 елның 6 августында ачылган социаль-мәдәният оешмасы (''музей''). Әлмәт районы территориясендә ачылган 6нчы музей&lt;ref&gt;[https://vk.com/wall-19102560_745684 Село европейского уровня: в Абдрахманово открылся..] Альметьевск Life ВКонтакте{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.
{{External media |рәсем1=[https://ok.ru/group/58525529538575/topic/155176895057935 Музей фотосурәтләре].}}

== Тарих ==
Музей [[2017 ел]]да төзелә башлаган. Музей Габдрахман авылында туган [[Шәфәгать Тәхәветдинов|Тәхаветдиновлар]] һәм Җәләевлар гаиләсе тарафыннан бирелгән акчага әйдәүче архитектор Айрат Хәмидуллин проекты буенча төзелгән &lt;ref&gt;''Эльза Кузнецова''.  [https://www.tatar-inform.ru/news/v-sele-almetevskogo-raiona-rt-otkrylsya-kraevedceskii-muzei-s-pyatyu-vidami-kollekcii-5875309 В селе Альметьевского района РТ открылся краеведческий музей с пятью видами коллекций.] [[Татар-информ]], 7.08.2022&lt;/ref&gt;. Экспонатлар җыюда авылның 7 кешелек  инициатив төркеме актив ярдәм күрсәткән&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;''Лейсан Сулейманова''. [https://almetievsk-ru.ru/news/goryachie-novosti/v-sele-almetevskogo-rayona-otkryli-kraevedcheskiy-muzey-s-pyatyu-vidami-kollektsiy В селе Альметьевского района открыли краеведческий музей с пятью видами коллекций.] Пресс-служба главы АМР, 7.08.2022&lt;/ref&gt;.

Музей төзүгә «СМУ-8» ҖЧҖ коллективы (участок башлыгы Илшат Гаффаров) зур өлеш керткән &lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;. 

Ачылу тантанасында [[Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы|Татарстан Республикасы мәдәният министры]] урынбасары [[Дамир Натфуллин]], Әлмәт районы башлыгы [[Тимур Ногманов|Тимур Тимур Дмитрий улы Нагуманов]], Татарстан Республикасы Президентының нефть сәнәгате мәсьәләләре буенча ярдәмчесе [[Шәфәгать Тәхәветдинов]] һ. б. катнашкан &lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

== Тасвирлама ==
Габдрахман авылының Туган якны өйрәнү музее 450 кв. м мәйданлы бер катлы бүрәнә бинадан гыйбарәт.

Музей залларын бизәү белән [[ТР милли музее|ТР Милли музееның]] фәнни хезмәткәре Алсу Хәйруллина һәм ТР Милли музее дизайнеры Эльвира Матвеева шөгыльләнгән.

Музейда 5 төр коллекция тәкъдим ителгән: 
* Дала һәм урман-дала табигый зоналары җәнлекләре һәм кошларының таксидермик фигуралары коллекциясе;
* Музейда этнографик костюмнарның {{comment|яңартып эшләнгән нөсхәләре|новоделлар}} коллекциясе, тарихи агач һәм балчык савыт–саба, йорт көнкүреше әйберләре, ХІХ гасыр азагы - ХХ гасыр башы хезмәт кораллары коллекциясе тәкъдим ителә;
* [[Бөек Ватан сугышы]] чорындагы ату коралының {{comment|яңартып эшләнгән нөсхәләре|новоделлар}} һәм макетлары коллекциясе;
* [[Татнефть]] ААҖ генераль директоры [[Шәфәгать Тәхәветдинов]]ның эш кабинеты предметлары коллекциясе;
* Совет чорында авылдашларының нефть тармагында, [[авыл хуҗалыгы]]нда, мәгариф һәм социаль өлкәләрдә эшләвен күрсәтүче коллекция.

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
== Сылтамалар ==
* ''Лейсан Сулейманова''. [https://almetievsk-ru.ru/news/goryachie-novosti/v-sele-almetevskogo-rayona-otkryli-kraevedcheskiy-muzey-s-pyatyu-vidami-kollektsiy В селе Альметьевского района открыли краеведческий музей с пятью видами коллекций.] Пресс-служба главы АМР, 7.08.2022
* [https://vk.com/wall-19102560_745684 Село европейского уровня: в Абдрахманово открылся..] Альметьевск Life ВКонтакте
* [https://almet-history.tatneft.ru/naselennie-punkti/a---zh/abdrahmanovo?lang=ru Абдрахманово.] Альметьевская энциклопедия{{ref-ru}}
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан музейлары}}
[[Төркем:Әлифба буенча музейлар]]
[[Төркем:Әлмәт районы музейлары]]
[[Төркем:Туган якны өйрәнү музейлары]]
[[Төркем:2017 елда нигезләнгән музейлар]]</text>
      <sha1>87xmnvqhouwh26yn7anrnwsl2v33pdh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527720</id>
      <parentid>3527712</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:37:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Тарих */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6825" xml:space="preserve">{{Музей
 |исем        = Габдрахман&lt;br/&gt;туган якны өйрәнү&lt;br/&gt; музее  
|файл         = Габдрахман_авылы_музее.jpg
 |зурлык      = 200px
 |язу         =  
|lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec =  
|lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
 |region   = RU
 |CoordScale      = 
 |нигезләнгән         = 2017
 |урын = 423441, [[РФ]], [[Татарстан Республикасы|ТР]], [[Әлмәт районы]], [[Габдрахман (Әлмәт районы)|Габдрахман]] 
 |директор        = Эльмира Исмәгыйлева
 |сылтама          = 
 |викиҗыентык =
}}
{{Портал|Мәдәният}}
'''Габдрахман авылы Туган якны өйрәнү музее''' ({{lang-ru|Абдрахмановский краеведческий музей}}) ― [[Татарстан]]ның [[Әлмәт районы]] [[Габдрахман (Әлмәт районы)|Габдрахман авылында]] 2022 елның 6 августында ачылган социаль-мәдәният оешмасы (''музей''). Әлмәт районы территориясендә ачылган 6нчы музей&lt;ref&gt;[https://vk.com/wall-19102560_745684 Село европейского уровня: в Абдрахманово открылся..] Альметьевск Life ВКонтакте{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;.
{{External media |рәсем1=[https://ok.ru/group/58525529538575/topic/155176895057935 Музей фотосурәтләре].}}

== Тарих ==
Музей [[2017 ел]]да төзелә башлаган. Музей Габдрахман авылында туган [[Шәфәгать Тәхәветдинов|Тәхаветдиновлар]] һәм Җәләевлар гаиләсе тарафыннан бирелгән акчага әйдәүче архитектор Айрат Хәмидуллин проекты буенча төзелгән &lt;ref&gt;''Эльза Кузнецова''.  [https://www.tatar-inform.ru/news/v-sele-almetevskogo-raiona-rt-otkrylsya-kraevedceskii-muzei-s-pyatyu-vidami-kollekcii-5875309 В селе Альметьевского района РТ открылся краеведческий музей с пятью видами коллекций.] [[Татар-информ]], 7.08.2022&lt;/ref&gt;. Экспонатлар җыюда авылның 7 кешелек  инициатив төркеме актив ярдәм күрсәткән&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;''Лейсан Сулейманова''. [https://almetievsk-ru.ru/news/goryachie-novosti/v-sele-almetevskogo-rayona-otkryli-kraevedcheskiy-muzey-s-pyatyu-vidami-kollektsiy В селе Альметьевского района открыли краеведческий музей с пятью видами коллекций.] Пресс-служба главы АМР, 7.08.2022&lt;/ref&gt;.

Музей төзүгә «СМУ-8» ҖЧҖ коллективы (участок башлыгы Илшат Гаффаров) зур өлеш керткән &lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;. 

Ачылу тантанасында [[Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы|Татарстан Республикасы мәдәният министры]] урынбасары [[Дамир Натфуллин|Дамир Данил улы Натфуллин]], Әлмәт районы башлыгы [[Тимур Ногманов|Тимур Дмитрий улы Нагуманов]], Татарстан Республикасы Президентының нефть сәнәгате мәсьәләләре буенча ярдәмчесе [[Шәфәгать Тәхәветдинов|Шәфәгать Фәхрәзи улы Тәхәветдинов]] һ. б. катнашкан &lt;ref name=&quot;:0&quot;  /&gt;.

== Тасвирлама ==
Габдрахман авылының Туган якны өйрәнү музее 450 кв. м мәйданлы бер катлы бүрәнә бинадан гыйбарәт.

Музей залларын бизәү белән [[ТР милли музее|ТР Милли музееның]] фәнни хезмәткәре Алсу Хәйруллина һәм ТР Милли музее дизайнеры Эльвира Матвеева шөгыльләнгән.

Музейда 5 төр коллекция тәкъдим ителгән: 
* Дала һәм урман-дала табигый зоналары җәнлекләре һәм кошларының таксидермик фигуралары коллекциясе;
* Музейда этнографик костюмнарның {{comment|яңартып эшләнгән нөсхәләре|новоделлар}} коллекциясе, тарихи агач һәм балчык савыт–саба, йорт көнкүреше әйберләре, ХІХ гасыр азагы - ХХ гасыр башы хезмәт кораллары коллекциясе тәкъдим ителә;
* [[Бөек Ватан сугышы]] чорындагы ату коралының {{comment|яңартып эшләнгән нөсхәләре|новоделлар}} һәм макетлары коллекциясе;
* [[Татнефть]] ААҖ генераль директоры [[Шәфәгать Тәхәветдинов]]ның эш кабинеты предметлары коллекциясе;
* Совет чорында авылдашларының нефть тармагында, [[авыл хуҗалыгы]]нда, мәгариф һәм социаль өлкәләрдә эшләвен күрсәтүче коллекция.

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
== Сылтамалар ==
* ''Лейсан Сулейманова''. [https://almetievsk-ru.ru/news/goryachie-novosti/v-sele-almetevskogo-rayona-otkryli-kraevedcheskiy-muzey-s-pyatyu-vidami-kollektsiy В селе Альметьевского района открыли краеведческий музей с пятью видами коллекций.] Пресс-служба главы АМР, 7.08.2022
* [https://vk.com/wall-19102560_745684 Село европейского уровня: в Абдрахманово открылся..] Альметьевск Life ВКонтакте
* [https://almet-history.tatneft.ru/naselennie-punkti/a---zh/abdrahmanovo?lang=ru Абдрахманово.] Альметьевская энциклопедия{{ref-ru}}
{{Тышкы сылтамалар}}{{Татарстан музейлары}}
[[Төркем:Әлифба буенча музейлар]]
[[Төркем:Әлмәт районы музейлары]]
[[Төркем:Туган якны өйрәнү музейлары]]
[[Төркем:2017 елда нигезләнгән музейлар]]</text>
      <sha1>haqwdkzm8ztqfm2tz729rphfwnt9ykw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бәхәс:Габдрахман туган якны өйрәнү музее</title>
    <ns>1</ns>
    <id>588258</id>
    <revision>
      <id>3527717</id>
      <timestamp>2022-08-07T18:32:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Әмир</username>
        <id>15082</id>
      </contributor>
      <comment>Яңа бит: «[[Кулланучы:A.Khamidullin|Абдулла әфәнде]], бу музей бинасы проекты авторы буларак телгә алынучы әйдәүче архитектор '''Айрат Хәмидуллин''' белән рәссам [[Айрат Хәмидуллин]] бер үк шәхес түгелме?  --~~~~»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="465" xml:space="preserve">[[Кулланучы:A.Khamidullin|Абдулла әфәнде]], бу музей бинасы проекты авторы буларак телгә алынучы әйдәүче архитектор '''Айрат Хәмидуллин''' белән рәссам [[Айрат Хәмидуллин]] бер үк шәхес түгелме?  --[[Кулланучы:Әмир|Әмир]] ([[Кулланучы бәхәсе:Әмир|бәхәс]]) 7 авг 2022, 18:32 (UTC)</text>
      <sha1>nqf5yh804nl7hw2upqxstgswa6ewx3u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527800</id>
      <parentid>3527717</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T21:15:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1172" xml:space="preserve">[[Кулланучы:A.Khamidullin|Абдулла әфәнде]], бу музей бинасы проекты авторы буларак телгә алынучы әйдәүче архитектор '''Айрат Хәмидуллин''' белән рәссам [[Айрат Хәмидуллин]] бер үк шәхес түгелме?  --[[Кулланучы:Әмир|Әмир]] ([[Кулланучы бәхәсе:Әмир|бәхәс]]) 7 авг 2022, 18:32 (UTC)&lt;br/&gt;
Хәерле кич, юк, бу, мөгаен, адаш шәхестер. Ул авылда заказ эшләгәне юк икәнен белдем. Соравыгыз өчен рәхмәт. Архитектор шулай ук рәссам да булырга мөмкин, әмма, кирәк булса, мәкалә язылган Айрат Хәмидуллин турында рәссам-пост-импрессионист (я тагын ничектер тәгаенрәк язып куйсак) дип язсак, ялгыш булмастыр. --[[Кулланучы:A.Khamidullin|A.Khamidullin]] ([[Кулланучы бәхәсе:A.Khamidullin|бәхәс]]) 7 авг 2022, 21:15 (UTC)</text>
      <sha1>i319sarr452qkggb0fq97ss5laferdo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527801</id>
      <parentid>3527800</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T21:17:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1236" xml:space="preserve">[[Кулланучы:A.Khamidullin|Абдулла әфәнде]], бу музей бинасы проекты авторы буларак телгә алынучы әйдәүче архитектор '''Айрат Хәмидуллин''' белән рәссам [[Айрат Хәмидуллин]] бер үк шәхес түгелме?  --[[Кулланучы:Әмир|Әмир]] ([[Кулланучы бәхәсе:Әмир|бәхәс]]) 7 авг 2022, 18:32 (UTC)&lt;br/&gt;
Хәерле кич, юк, бу, мөгаен, адаш шәхестер. Ул авылда рәссам-педагог [[Айрат Хәмидуллин]] заказ эшләгәне юк икәнен белдем. Соравыгыз өчен рәхмәт. Архитектор шулай ук рәссам да булырга мөмкин, әмма, кирәк булса, мәкалә язылган Айрат Хәмидуллин турында рәссам-пост-импрессионист (я тагын ничектер тәгаенрәк язып куйсак) дип язсак, ялгыш булмастыр. --[[Кулланучы:A.Khamidullin|A.Khamidullin]] ([[Кулланучы бәхәсе:A.Khamidullin|бәхәс]]) 7 авг 2022, 21:15 (UTC)</text>
      <sha1>pddlwix6ci1uhmdoltudz5a2kqtj0xf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527803</id>
      <parentid>3527801</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T21:18:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1311" xml:space="preserve">[[Кулланучы:A.Khamidullin|Абдулла әфәнде]], бу музей бинасы проекты авторы буларак телгә алынучы әйдәүче архитектор '''Айрат Хәмидуллин''' белән рәссам [[Айрат Хәмидуллин]] бер үк шәхес түгелме?  --[[Кулланучы:Әмир|Әмир]] ([[Кулланучы бәхәсе:Әмир|бәхәс]]) 7 авг 2022, 18:32 (UTC)&lt;br/&gt;
Хәерле кич, юк, бу, мөгаен, адаш шәхестер. Ул авылда рәссам-педагог [[Айрат Хәмидуллин]] заказ эшләгәне юк икәнен белдем. Соравыгыз өчен рәхмәт. Архитектор шулай ук рәссам да булырга мөмкин, әмма, кирәк булса, мәкалә язылган Айрат Хәмидуллин турында рәссам-пост-импрессионист (я тагын ничектер тәгаенрәк язып куйсак, Хәмидуллин Айрат Габдулла улы дип микән) дип язсак, ялгыш булмастыр. --[[Кулланучы:A.Khamidullin|A.Khamidullin]] ([[Кулланучы бәхәсе:A.Khamidullin|бәхәс]]) 7 авг 2022, 21:15 (UTC)</text>
      <sha1>s7te5l5wc476uwusojflam9c0b9c8g8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калып:Россия мөселман диния нәзарәтләре</title>
    <ns>10</ns>
    <id>588259</id>
    <revision>
      <id>3527729</id>
      <timestamp>2022-08-07T18:50:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <comment>Яңа бит: «{{Navbox  | name        = Россия мөселман диния нәзарәтләре  | navbar      =   | state       = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;  | titlestyle  = background:#A3EEA3; border-bottom: 1px solid #fdfdfd;  | title       = {{Байрак/Россия}} [[Россия Федерациясе]]ндә гамәлдәге [[Мөселманнарның Диния нәзарәте|мөселман диния нәзарәтләре]]   | ima...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5003" xml:space="preserve">{{Navbox
 | name        = Россия мөселман диния нәзарәтләре
 | navbar      = 
 | state       = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 | titlestyle  = background:#A3EEA3; border-bottom: 1px solid #fdfdfd;
 | title       = {{Байрак/Россия}} [[Россия Федерациясе]]ндә гамәлдәге [[Мөселманнарның Диния нәзарәте|мөселман диния нәзарәтләре]] 
 | image       = 
 | bodyclass   = hlist

 | group1      = '''Үзәкләштерелгән&lt;br/&gt;төбәкара'''
 | group1style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list1       =  
* [[Россия мөселманнары Диния нәзарәте|Россия мөселманнары Дини җыены]] &lt;small&gt;(2016, [[Альбир Крганов]])&lt;/small&gt;
* [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(1994, [[Равил Гайнетдин]])&lt;/small&gt;
* [[Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте|Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(1998, [[Нәфигулла Әширов]])&lt;/small&gt;
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]] &lt;small&gt;(Черкесск, 1998, [[Исмаил Бердиев]])&lt;/small&gt;
* [[Үзәк диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(Уфа, 1788/89, [[Тәлгать Таҗетдин]])&lt;/small&gt;

 | group2      = '''[[Россия Федерациясе субъектлары|Россия Федерациясе&lt;br/&gt;субъектлары]] буйлап'''
 | group2style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list2       =  
* [[Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының Диния нәзарәте|Адыгея һәм Краснодар крае]] &lt;small&gt;(Майкоп)&lt;/small&gt;
* [[Мөселманнарның Үзәк Диния нәзарәте – Таврида мөфтияте|Акъяр һәм Кырым]]&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;  &lt;small&gt;(Акъяр)&lt;/small&gt;
* [[Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте|Башкортстан]]
* [[Дагстан мөфтияте|Дагстан]]
* [[Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте|Кабарда-Балкария]]
* [[Карелия мөселманнары Диния нәзарәте|Карелия]]
* [[Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Кемерово өлкәсе]]
* [[Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Ростов өлкәсе]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (төбәк)]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (үзәк)]]
* [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|Татарстан]] &lt;small&gt;(Казан)&lt;/small&gt;
* [[Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Түбән Новгород өлкәсе]]
* [[Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Чиләбе өлкәсе]]
* [[Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте|Чуашстан]] &lt;small&gt;(Шыгырдан)&lt;/small&gt;

 | group3      = '''тарихи'''
 | group3style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list3       = 
* [[Кавказ арты мөселман дини идарәләре]]
* [[Кавказ мөселманнары идарәcе]]
* [[Таврида мөселман Диния нәзарәте]]
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының Диния нәзарәте]]
* [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте]]

 | belowstyle  = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | below       = &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; [[Украина]] белән бәхәсле территорияләр
}}
&lt;noinclude&gt;
[[Төркем:Калыплар:Русия административ субъектлары буйлап]]
[[Төркем:Навигацион калыплар:Россия]]
[[Төркем:Навигацион калыплар:Сәясәт]]
[[Төркем:Навигация калыплары:Ислам]]
&lt;/noinclude&gt;&lt;noinclude&gt;

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>t04uae2jslqkfe64ptedt4qsw9qpqgi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527758</id>
      <parentid>3527729</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:15:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>| group4      = '''мөселман шуралары'''  | group4style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;  | list4       =  * [[Бөтенрусия мөселманнарының милли шурасы|Бөтенрусия шурасы]] &lt;small&gt;(1917-1918)&lt;/small&gt; * [[Россия мөфтиләр шурасы]] &lt;small&gt;(1996 - әлегәчә)&lt;/small&gt;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5458" xml:space="preserve">{{Navbox
 | name        = Россия мөселман диния нәзарәтләре
 | navbar      = 
 | state       = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 | titlestyle  = background:#A3EEA3; border-bottom: 1px solid #fdfdfd;
 | title       = {{Байрак/Россия}} [[Россия Федерациясе]]ндә гамәлдәге [[Мөселманнарның Диния нәзарәте|мөселман диния нәзарәтләре]] 
 | image       = 
 | bodyclass   = hlist

 | group1      = '''Үзәкләштерелгән&lt;br/&gt;төбәкара'''
 | group1style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list1       =  
* [[Россия мөселманнары Диния нәзарәте|Россия мөселманнары Дини җыены]] &lt;small&gt;(2016, [[Альбир Крганов]])&lt;/small&gt;
* [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(1994, [[Равил Гайнетдин]])&lt;/small&gt;
* [[Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте|Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(1998, [[Нәфигулла Әширов]])&lt;/small&gt;
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]] &lt;small&gt;(Черкесск, 1998, [[Исмаил Бердиев]])&lt;/small&gt;
* [[Үзәк диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(Уфа, 1788/89, [[Тәлгать Таҗетдин]])&lt;/small&gt;

 | group2      = '''[[Россия Федерациясе субъектлары|Россия Федерациясе&lt;br/&gt;субъектлары]] буйлап'''
 | group2style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list2       =  
* [[Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының Диния нәзарәте|Адыгея һәм Краснодар крае]] &lt;small&gt;(Майкоп)&lt;/small&gt;
* [[Мөселманнарның Үзәк Диния нәзарәте – Таврида мөфтияте|Акъяр һәм Кырым]]&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;  &lt;small&gt;(Акъяр)&lt;/small&gt;
* [[Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте|Башкортстан]]
* [[Дагстан мөфтияте|Дагстан]]
* [[Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте|Кабарда-Балкария]]
* [[Карелия мөселманнары Диния нәзарәте|Карелия]]
* [[Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Кемерово өлкәсе]]
* [[Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Ростов өлкәсе]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (төбәк)]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (үзәк)]]
* [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|Татарстан]] &lt;small&gt;(Казан)&lt;/small&gt;
* [[Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Түбән Новгород өлкәсе]]
* [[Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Чиләбе өлкәсе]]
* [[Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте|Чуашстан]] &lt;small&gt;(Шыгырдан)&lt;/small&gt;

 | group3      = '''тарихи'''
 | group3style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list3       = 
* [[Кавказ арты мөселман дини идарәләре]]
* [[Кавказ мөселманнары идарәcе]]
* [[Таврида мөселман Диния нәзарәте]]
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының Диния нәзарәте]]
* [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте]]

 | group4      = '''мөселман шуралары'''
 | group4style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list4       = 
* [[Бөтенрусия мөселманнарының милли шурасы|Бөтенрусия шурасы]] &lt;small&gt;(1917-1918)&lt;/small&gt;
* [[Россия мөфтиләр шурасы]] &lt;small&gt;(1996 - әлегәчә)&lt;/small&gt;

 | belowstyle  = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | below       = &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; [[Украина]] белән бәхәсле территорияләр
}}
&lt;noinclude&gt;
[[Төркем:Калыплар:Русия административ субъектлары буйлап]]
[[Төркем:Навигацион калыплар:Россия]]
[[Төркем:Навигацион калыплар:Сәясәт]]
[[Төркем:Навигация калыплары:Ислам]]
&lt;/noinclude&gt;&lt;noinclude&gt;

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2vlsdunkqhhzmyshkwlfppdqlzaxflq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527759</id>
      <parentid>3527758</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:16:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5439" xml:space="preserve">{{Navbox
 | name        = Россия мөселман диния нәзарәтләре
 | navbar      = 
 | state       = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 | titlestyle  = background:#A3EEA3; border-bottom: 1px solid #fdfdfd;
 | title       = {{Байрак/Россия}} [[Россия Федерациясе]]ндә гамәлдәге [[Мөселманнарның Диния нәзарәте|мөселман диния нәзарәтләре]] 
 | image       = 
 | bodyclass   = hlist

 | group1      = '''Үзәкләштерелгән&lt;br/&gt;төбәкара'''
 | group1style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list1       =  
* [[Россия мөселманнары Диния нәзарәте|Россия мөселманнары Дини җыены]] &lt;small&gt;(2016, [[Альбир Крганов]])&lt;/small&gt;
* [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(1994, [[Равил Гайнетдин]])&lt;/small&gt;
* [[Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте|Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(1998, [[Нәфигулла Әширов]])&lt;/small&gt;
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]] &lt;small&gt;(Черкесск, 1998, [[Исмаил Бердиев]])&lt;/small&gt;
* [[Үзәк диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(Уфа, 1788/89, [[Тәлгать Таҗетдин]])&lt;/small&gt;

 | group2      = '''[[Россия Федерациясе субъектлары|Россия Федерациясе&lt;br/&gt;субъектлары]] буйлап'''
 | group2style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list2       =  
* [[Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының Диния нәзарәте|Адыгея һәм Краснодар крае]] &lt;small&gt;(Майкоп)&lt;/small&gt;
* [[Мөселманнарның Үзәк Диния нәзарәте – Таврида мөфтияте|Акъяр һәм Кырым]]&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;  &lt;small&gt;(Акъяр)&lt;/small&gt;
* [[Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте|Башкортстан]]
* [[Дагстан мөфтияте|Дагстан]]
* [[Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте|Кабарда-Балкария]]
* [[Карелия мөселманнары Диния нәзарәте|Карелия]]
* [[Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Кемерово өлкәсе]]
* [[Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Ростов өлкәсе]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (төбәк)]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (үзәк)]]
* [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|Татарстан]] &lt;small&gt;(Казан)&lt;/small&gt;
* [[Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Түбән Новгород өлкәсе]]
* [[Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Чиләбе өлкәсе]]
* [[Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте|Чуашстан]] &lt;small&gt;(Шыгырдан)&lt;/small&gt;

 | group3      = '''тарихи'''
 | group3style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list3       = 
* [[Кавказ арты мөселман дини идарәләре]]
* [[Кавказ мөселманнары идарәcе]]
* [[Таврида мөселман Диния нәзарәте]]
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының Диния нәзарәте]]
* [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте]]

 | group4      = '''шуралар'''
 | group4style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list4       = 
* [[Бөтенрусия мөселманнарының милли шурасы|Бөтенрусия шурасы]] &lt;small&gt;(1917-1918)&lt;/small&gt;
* [[Россия мөфтиләр шурасы]] &lt;small&gt;(1996 - әлегәчә)&lt;/small&gt;

 | belowstyle  = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | below       = &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; [[Украина]] белән бәхәсле территорияләр
}}
&lt;noinclude&gt;
[[Төркем:Калыплар:Русия административ субъектлары буйлап]]
[[Төркем:Навигацион калыплар:Россия]]
[[Төркем:Навигацион калыплар:Сәясәт]]
[[Төркем:Навигация калыплары:Ислам]]
&lt;/noinclude&gt;&lt;noinclude&gt;

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rbjws9iwm64m4zvpcb2a5deh3cn6aab</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527760</id>
      <parentid>3527759</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:18:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5464" xml:space="preserve">{{Navbox
 | name        = Россия мөселман диния нәзарәтләре
 | navbar      = 
 | state       = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 | titlestyle  = background:#A3EEA3; border-bottom: 1px solid #fdfdfd;
 | title       = {{Байрак/Россия}} [[Россия Федерациясе]]ндә гамәлдәге [[Мөселманнарның Диния нәзарәте|мөселман диния нәзарәтләре]] 
 | image       = 
 | bodyclass   = hlist

 | group1      = '''Үзәкләштерелгән&lt;br/&gt;төбәкара'''
 | group1style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list1       =  
* [[Россия мөселманнары Диния нәзарәте|Россия мөселманнары Дини җыены]] &lt;small&gt;(2016, [[Альбир Крганов]])&lt;/small&gt;
* [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(1994, [[Равил Гайнетдин]])&lt;/small&gt;
* [[Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте|Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(1998, [[Нәфигулла Әширов]])&lt;/small&gt;
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]] &lt;small&gt;(Черкесск, 1998, [[Исмаил Бердиев]])&lt;/small&gt;
* [[Үзәк диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(Уфа, 1788/89, [[Тәлгать Таҗетдин]])&lt;/small&gt;

 | group2      = '''[[Россия Федерациясе субъектлары|Россия Федерациясе&lt;br/&gt;субъектлары]] буйлап'''
 | group2style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list2       =  
* [[Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының Диния нәзарәте|Адыгея һәм Краснодар крае]] &lt;small&gt;(Майкоп)&lt;/small&gt;
* [[Мөселманнарның Үзәк Диния нәзарәте – Таврида мөфтияте|Акъяр һәм Кырым]]&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;  &lt;small&gt;(Акъяр)&lt;/small&gt;
* [[Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте|Башкортстан]]
* [[Дагстан мөфтияте|Дагстан]]
* [[Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте|Кабарда-Балкария]]
* [[Карелия мөселманнары Диния нәзарәте|Карелия]]
* [[Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Кемерово өлкәсе]]
* [[Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Ростов өлкәсе]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (төбәк)]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (үзәк)]]
* [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|Татарстан]] &lt;small&gt;(Казан)&lt;/small&gt;
* [[Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Түбән Новгород өлкәсе]]
* [[Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Чиләбе өлкәсе]]
* [[Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте|Чуашстан]] &lt;small&gt;(Шыгырдан)&lt;/small&gt;

 | group3      = '''тарихи'''
 | group3style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list3       = 
* [[Кавказ арты мөселман дини идарәләре]]
* [[Кавказ мөселманнары идарәcе]]
* [[Таврида мөселман Диния нәзарәте]]
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының Диния нәзарәте]]
* [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте]]

 | group4      = '''шуралар'''
 | group4style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list4       = 
* [[Бөтенрусия мөселманнарының милли шурасы|Бөтенрусия мөселманнары шурасы]] &lt;small&gt;(1917-1918)&lt;/small&gt;
* [[Россия мөфтиләр шурасы]] &lt;small&gt;(1996 - әлегәчә)&lt;/small&gt;

 | belowstyle  = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | below       = &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; [[Украина]] белән бәхәсле территорияләр
}}
&lt;noinclude&gt;
[[Төркем:Калыплар:Русия административ субъектлары буйлап]]
[[Төркем:Навигацион калыплар:Россия]]
[[Төркем:Навигацион калыплар:Сәясәт]]
[[Төркем:Навигация калыплары:Ислам]]
&lt;/noinclude&gt;&lt;noinclude&gt;

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tj9x2if2tsq5d7stznlzrfwxs4tm9vi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3527762</id>
      <parentid>3527760</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:22:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>* [[Иттифак әл-Мөслимин]] &lt;small&gt;(1905-1907)&lt;/small&gt;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5552" xml:space="preserve">{{Navbox
 | name        = Россия мөселман диния нәзарәтләре
 | navbar      = 
 | state       = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;
 | titlestyle  = background:#A3EEA3; border-bottom: 1px solid #fdfdfd;
 | title       = {{Байрак/Россия}} [[Россия Федерациясе]]ндә гамәлдәге [[Мөселманнарның Диния нәзарәте|мөселман диния нәзарәтләре]] 
 | image       = 
 | bodyclass   = hlist

 | group1      = '''Үзәкләштерелгән&lt;br/&gt;төбәкара'''
 | group1style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list1       =  
* [[Россия мөселманнары Диния нәзарәте|Россия мөселманнары Дини җыены]] &lt;small&gt;(2016, [[Альбир Крганов]])&lt;/small&gt;
* [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(1994, [[Равил Гайнетдин]])&lt;/small&gt;
* [[Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте|Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(1998, [[Нәфигулла Әширов]])&lt;/small&gt;
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]] &lt;small&gt;(Черкесск, 1998, [[Исмаил Бердиев]])&lt;/small&gt;
* [[Үзәк диния нәзарәте]] &lt;small&gt;(Уфа, 1788/89, [[Тәлгать Таҗетдин]])&lt;/small&gt;

 | group2      = '''[[Россия Федерациясе субъектлары|Россия Федерациясе&lt;br/&gt;субъектлары]] буйлап'''
 | group2style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list2       =  
* [[Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының Диния нәзарәте|Адыгея һәм Краснодар крае]] &lt;small&gt;(Майкоп)&lt;/small&gt;
* [[Мөселманнарның Үзәк Диния нәзарәте – Таврида мөфтияте|Акъяр һәм Кырым]]&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;  &lt;small&gt;(Акъяр)&lt;/small&gt;
* [[Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте|Башкортстан]]
* [[Дагстан мөфтияте|Дагстан]]
* [[Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте|Кабарда-Балкария]]
* [[Карелия мөселманнары Диния нәзарәте|Карелия]]
* [[Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Кемерово өлкәсе]]
* [[Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Ростов өлкәсе]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (төбәк)]]
* [[Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (үзәк)]]
* [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|Татарстан]] &lt;small&gt;(Казан)&lt;/small&gt;
* [[Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Түбән Новгород өлкәсе]]
* [[Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Чиләбе өлкәсе]]
* [[Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте|Чуашстан]] &lt;small&gt;(Шыгырдан)&lt;/small&gt;

 | group3      = '''тарихи'''
 | group3style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list3       = 
* [[Кавказ арты мөселман дини идарәләре]]
* [[Кавказ мөселманнары идарәcе]]
* [[Таврида мөселман Диния нәзарәте]]
* [[Төньяк Кавказ мөселманнарының Диния нәзарәте]]
* [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте]]

 | group4      = '''фирка һәм шуралар'''
 | group4style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | list4       = 
* [[Иттифак әл-Мөслимин]] &lt;small&gt;(1905-1907)&lt;/small&gt;
* [[Бөтенрусия мөселманнарының милли шурасы|Бөтенрусия мөселманнары шурасы]] &lt;small&gt;(1917-1918)&lt;/small&gt;
* [[Россия мөфтиләр шурасы]] &lt;small&gt;(1996 - әлегәчә)&lt;/small&gt;

 | belowstyle  = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em;
 | below       = &lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt; [[Украина]] белән бәхәсле территорияләр
}}
&lt;noinclude&gt;
[[Төркем:Калыплар:Русия административ субъектлары буйлап]]
[[Төркем:Навигацион калыплар:Россия]]
[[Төркем:Навигацион калыплар:Сәясәт]]
[[Төркем:Навигация калыплары:Ислам]]
&lt;/noinclude&gt;&lt;noinclude&gt;

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lysq5tih4eczkvmtaj8m95mlbby2v46</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калып:Potd/2022-08-08</title>
    <ns>10</ns>
    <id>588260</id>
    <revision>
      <id>3527763</id>
      <timestamp>2022-08-07T19:26:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <comment>Яңа бит: «Asiyab badi.jpg»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15" xml:space="preserve">Asiyab badi.jpg</text>
      <sha1>jnxqoa2cfeu7mdvuemo29xh7fml12kc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калып:Motd/2022-08-08</title>
    <ns>10</ns>
    <id>588261</id>
    <revision>
      <id>3527764</id>
      <timestamp>2022-08-07T19:27:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <comment>Яңа бит: «Verleihung des Max-Beckmann-Preises an Valie Export in der Paulskirche in Frankfurt am Main am 18. Juni 2022 mit Ina Hartwig, Sylvie Fleury und Julie Kuhl und Begleitung 233.webm»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="178" xml:space="preserve">Verleihung des Max-Beckmann-Preises an Valie Export in der Paulskirche in Frankfurt am Main am 18. Juni 2022 mit Ina Hartwig, Sylvie Fleury und Julie Kuhl und Begleitung 233.webm</text>
      <sha1>6jd6gx7hrdlvp291oaue2qfg5icbdkk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Россия Үзәк банкы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>588262</id>
    <redirect title="Rusiä Federatsiäseneñ Üzäk bankı" />
    <revision>
      <id>3527782</id>
      <timestamp>2022-08-07T19:53:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Frhdkazan</username>
        <id>3171</id>
      </contributor>
      <comment>[[Rusiä Federatsiäseneñ Üzäk bankı]] битенә юнәлтү</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" xml:space="preserve">#redirect [[Rusiä Federatsiäseneñ Üzäk bankı]]</text>
      <sha1>six5l5xsmkijwlpok1bjs6hnkmm6bpl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Төркем:Сабын</title>
    <ns>14</ns>
    <id>588263</id>
    <revision>
      <id>3527917</id>
      <timestamp>2022-08-08T09:00:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A.Khamidullin</username>
        <id>6685</id>
      </contributor>
      <comment>Создана пустая страница</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>