Wikipedia ttwiki https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Медиа Махсус Бәхәс Кулланучы Кулланучы бәхәсе Википедия Википедия бәхәсе Файл Файл бәхәсе МедиаВики МедиаВики бәхәсе Калып Калып бәхәсе Ярдәм Ярдәм бәхәсе Төркем Төркем бәхәсе Портал Портал бәхәсе TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля Гаджет Обсуждение гаджета Определение гаджета Обсуждение определения гаджета Лениногорск 0 12182 3528689 3511330 2022-08-12T23:05:31Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП|татар исеме=Лениногорск|исем=Лениногорск|сайт=http://leninogorsk.tatarstan.ru/tat/|язык сайта=[[татар теле]]|милли состав=[[татарлар]], [[руслар]]|рәсми тел=[[татарча]], [[русча]]|климат=уртача|халык саны={{ Население | Лениногорск | тс }}|дини состав=[[мөселман]]нар, [[христиан]]нар һ.&nbsp;б.|төбәк=Татарстан|халәт=[[Шәһәр]]|төбәк төре=Республика}} '''Лениногорск''' ({{lang-tt2|Leninogorsk}}, {{lang-ru|Лениногорск}}) — [[Татарстан Республикасы]]ның көньяк-көнчыгыш өлешендә урнашкан шәһәр, [[Лениногорск районы]]ның үзәге. Ул [[Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгы|Бөгелмә-Бәләбәй ике дәрәҗәле калкулыклы]] платосы өстендә, [[Дала Зәе|Зәй]] елгасының өске агымында урнаша. [[Әлмәт]]–[[Бөгелмә]]–Лениногорск агломерациясендә өченче шәһәр. Мәйдан – 34,04 [[км²]]. Халык саны – 63 314 кеше ([[2016 ел|2016]]). Лениногорск [[2006]] һәм [[2008]] елларда [[Россия]] шәһәрләрнең иң җыйнакларыннан берсе дәрәҗәсенә лаек булган. == Физик-географик тасвирлама == === Географик урнашуы === [[Рәсем:52.46076E 54.59931N1.png|thumb|left|250px|Космостан күренеш]] Лениногорск шәһәре [[Татарстан]]ның көньяк-көнчыгышында, [[Бөгелмә]]-[[Бәләбәй]] калулыгы өстендә, [[Ромашкино нефть чыганагы|Ромашкино нефть табылдыгы]] урынында, [[Казан]]нан көньяк-көнчыгышка 322 км, [[Мәскәү]]дән көнчыгышка 1126 км ераклыкта урнашкан<ref>[http://www.ati.su/Trace АвтоТрансИнфо] {{ref-ru}}</ref>. Шәһәр чикләре булып түбәндәгеләр тора: төньяктан — дәүләт урман фондының урман кварталлары; көнчыгыштан һәм көньяктан — төбәк дәрәҗәсендәге ике автомагистральне берләштерә торган әйләнеч юл һәм дәүләт урман фондының урман массивы; көнбатыштан – тимер юл магистрале һәм дәүләт урман фондының урман массивы<ref name="2_1" />. Лениногорскиның географик координаталары {{coord|54|36|16.97|N|52|26|50.22|E|type:city(65600)_region:RU}} (төп нигез итеп, үзәк почтамп алынган). Шәһәр җирлегендә көнбатыштан-көнчыгышка таба [[Камышлы]] елгасы ага, ул үзенең башлангычын Лениногорскидан төньяк-көнбатыштарак урнашкан сөзәклекләрдәге күпсанлы чыганаклардан ала<ref name="2_1" />. Шәһәрнең зур туристик һәм сәнәгать мөмкинлекләре бар, ул урман-парк зонасы һәм урман фондының яшел зонасында урнашкан. Лениногорск – [[Россиянең]] бары тик чишмә суы белән генә тәэмин ителгән уникаль шәһәрләренең берсе. Шәһәргә чишмә суы төче суның җир астындагы бик зур табигый саклагычында урнашкан [[Сугышлы (Лениногорск районы)|Сугышлы]] һәм [[Иске Писмән]] су алгычларыннан килә<ref name="2_1">[https://www.webcitation.org/query?id=1320544590109048&url=leninogorsk.tatar.ru/rus/file/pub/pub_60373.doc Проект генерального плана города Лениногорска, пояснительная записка] {{ref-ru}}</ref><ref name = "1_14">[https://www.mnr.gov.ru/.../3236__nformatsiya_o_predostavlenii_vodnih_obektov_%20v_polzovanie_na_161.12.2010_g..xls Информация о предоставлении водных объектов в пользование на основании договоров водопользования и решений о предоставлении водных объектов в пользование по зоне деятельности Нижне-Волжского БВУ (Республика Татарстан) по состоянию на 16.12.2010 г.] {{ref-ru}}</ref>. === Сәгать поясы === [[Рәсем:Map of Russia - Moscow time zone.svg|left|100px]] Лениногорск шәһәре, бөтен [[Татарстан]] кебек үк, халыкара стандарт буенча [[Мәскәү вакыты|Moscow Time Zone (MSK/MSD)]] дип билгеләнелә торган сәгать поясында урнашкан. Ул [[UTC]] буенча исәпләгәндә, 3:00 гә тигез. === Климат === Лениногорск III уртача континенталь районда урнашкан, шуңа күрә салкын һәм суык кыш һәм уртача эссе җәй белән тасвирланв. . Уртача еллык температура +3,3&nbsp;°C. Иң салкын ае - [[гыйнвар]] (−11,5&nbsp;°C), иң җылы - июль (18,5&nbsp;°C). Абсолют температура максимумы +37&nbsp;°C, ә абсолют температура минимумы -37&nbsp;°C. {{Шәһәр климаты |Шәһәр = Лениногорск |Чыганак = [http://www.myweather2.com/City-Town/Russia/Leninogorsk.aspx MyWeather.com] | Гый_ср = -11.5 | Гый_ур_явым = 22 | Фев_ср = -11.5 | Фев_ур_явым = 19 | Мар_ср = -5 | Мар_ур_явым = 13 | Апр_ср = 4.5 | Апр_ур_явым = 18 | Май_ср = 12 | Май_ур_явым = 34 | Июн_ср = 16.5 | Июн_ур_явым = 52 | Июл_ср = 18.5 | Июл_ур_явым = 42 | Авг_ср = 16.5 | Авг_ур_явым = 41 | Сен_ср = 11 | Сен_ур_явым = 31 | Окт_ср = 4 | Окт_ур_явым = 45 | Ноя_ср = -5 | Ноя_ур_явым = 33 | Дек_ср = -10 | Дек_ур_явым = 20 | Ел_ср = 3.3 | Ел_ур_явым = 370 | Гый_ур_мин=-15 | Гый_ур_макс=-8 | Фев_ур_мин=-15 | Фев_ур_макс=-8 | Мар_ур_мин=-9 | Мар_ур_макс=-1 | Апр_ур_мин=0 | Апр_ур_макс=9 | Май_ур_мин=6 | Май_ур_макс=18 | Июн_ур_мин=11 | Июн_ур_макс=22 | Июл_ур_мин=13 | Июл_ур_макс=24 | Авг_ур_мин=11 | Авг_ур_макс=22 | Сен_ур_мин=6 | Сен_ур_макс=16 | Окт_ур_мин=1 | Окт_ур_макс=7 | Ноя_ур_мин=-8 | Ноя_ур_макс=-2 | Дек_ур_мин=-13 | Дек_ур_макс=-7 | Ел_ур_мин= -1 | Год_ур_макс=7.7 | Гый_а_макс=3 | Гый_а_мин=-37 | Фев_а_макс=7 | Фев_а_мин=-35 | Мар_а_макс=10 | Мар_а_мин=-24 | Апр_а_макс= 28 | Апр_а_мин=-18 | Май_а_макс=32 | Май_а_мин=-9 | Июн_а_макс= 37 | Июн_а_мин=-1 | Июл_а_макс=34 | Июл_а_мин=-4 | Авг_а_макс= 34 | Авг_а_мин=1 | Сен_а_макс= 33 | Сен_а_мин=-5 | Окт_а_макс= 22 | Окт_а_мин=-14 | Ноя_а_макс=13 | Ноя_а_мин=-27 | Дек_а_макс=6 | Дек_а_мин=-37 | Ел_а_макс= 37 | Ел_а_мин=-37 |}} == Халык == [[Рәсем:L`ninogorsk demografija tat.png|right|500px|thumb|Лениногорск халык саны демографиясе (1939-2010 еллар)]] [[2012 ел]]ның [[1 гыйнвар]]ына Лениногорскиның халык саны 63 716 кеше тәшкил иткән, бу бөтен [[Татарстан]]ның халык саныннан 1,67%, шәһәр халык саныннан 2,21 % тәшкил итә. Халык тыгызлыгы - 1817 кеше/км². Халык саныннан 16,9% бала һәм яшүсмерләр, 63,9% яшьләр һәм 19,2% өлкән яшьтәге кешеләр тәшкил итәләр. Шәһәр җирлегендә 25 милләт вәкиле яши, шул исәптән: [[руслар]] — 43,3%, [[татарлар]] – 42,8%, [[чуашлар]] – 5,3%, [[мордвалар]] – 5,8%, башка халыклар – 2,8%. Шәһәр халык саны соңгы елларда, табигый тискәре артым һәм халыкның тискәре күчеше нәтиҗәсендә, бик кимегән. [[2008 ел]]да 1 мең кешегә туулар дәрәҗәсе 11,2%, ә үлем дәрәҗәсе 14,6% булган. [[2010 ел]]да туганнарның саны 982 кеше була, ләкин бу [[2009 ел]]га караганда 4% азрак. Ә вафат булучылар саны 5% арткан һәм 1254 кеше булган.<ref>[http://leninogorsk.tatarstan.ru/rus/doklad.htm?pub_id=80768 Отчетный доклад Главы муниципального образования «Лениногорский муниципальный район» «Об итогах социально-экономического развития Лениногорского района в 2010 г. и задачах на 2011 год»]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{ref-ru}}</ref> Татарстан Республикасы Икътисад министрлыгы фаразлавы буенча, халык саны [[2020-еллар]]да ул 65 250 билгесенә, ә [[2030 ел]]га хәтле 62 840 санына төшәчәк. {| class="standard" |+ Лениногорск шәһәренең халык саны еллар буенча <ref name = "1_13">[http://www.mojgorod.ru/r_tatarstan/leninogorsk/index.html «Минем шәһәр» Россия шәһәрләре һәм төбәкләре буенча халык энциклопедиясе] {{Ref-ru}}</ref><ref>[http://fr.wikipedia.org/wiki/Leninogorsk француз википедиясендә Лениногорск шәһәре]{{ref-fr}}</ref><ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg.php 1989 елгы җанисәп. Автоном җөмһүриятләр, өлкәләр, һ.б. ]{{ref-ru}}</ref><ref>[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls 2002 елгы җанисәп нәтиҗәләре.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171025233850/http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls |date=2017-10-25 }} {{ref-ru}}</ref> !Ел !1864 !1883 !1900 !1910 !1939 !1959 !1967 !1970 !1976 !1979 !1982 !1986 !1989 !1991 |- |Саны |1 416 |1 481 |2 058 |1 948 |2 300 |38 600 |42 000 |46 600 |51 000 |53 600 |57 000 |60 000 |62 093 |64 100 |- |Ел !1996 !1999 !2000 !2001 !2002 !2003 !2005 !2006 !2007 !2008 !2009 !2010 !2011 !2012 |- |Саны |67 100 |67 900 |68 100 |68 200 |65 592 |65 600 |65 600 |65 500 |65 700 |65 751 |65 486 |65 452 |64 036 |63 176 |} == Тарих == === Россия империясе периоды === Лениногорск - [[1795 ел]]да барлыкка килгән Яңа Писмән һәм [[Иске Писмән]] исемле татар авылы өстенә корылган яңа шәһәр. [[Иске Писмән]] авылы, башка [[Россия империясе]]нең чик буенда урнаштырылган кебек, качкын крестьяннар һәм солдатлар белән нигезләнгән. Башта ул '''Писмән бистәсе''', аннары соң '''Ясач Писмән''', соңрак кына [[Иске Писмән]] авылы исемен алган. Шулай ук, биш ел үтәвеннән соң, авылда 109 йорт, 384 ир һәм 327 хатын-кыз булды. Халык саны арткан, һәм кешеләр Камышлы елгасының башка ягына күчтеләр. Шулай Яңа Писмән авылы нигезләнгән. [[1775 ел]]дагы [[Екатерина II]]нең губерния реформасы буенча, [[Бөгелмә|Бөгелмә бистәсе]] һәм тирә-як авыллар [[Бөгелмә өязе]]нең үзәге игълан итә. Шулай итеп Яңа Писмән авылы Бөгелмә өязенә дә керә. Яңа Писмән авылы тиз арта, һәм озакламыйча село статусын ала. [[1883 ел]]да селода 1481 кеше яшәгән. [[Беренче бөтендөнья сугышы]] алдыннан Яңа Писмән төбәкнең иң зур авылларыннан берсе булган. === Совет периоды === Гражданнар сугышы вакытында бөтен Идел буе районнарда ачлык котырынган. Яңа Писмән авылы да моннан искәрмә булмаган. [[1935 ел]]да [[Яңа Писмән районы]] барлыкка килгән. [[Бөек Ватан сугышы]]нда район 6789 кеше югалткан. Яңа Писмән 12 [[Советлар Берлегенең каһарманы|Советлар Берлегенең каһарман]]ларның ватаны. Аның санында: [[Гыйльми Баһаветдинов]], [[Газинур Гафиятуллин|Газинур Гафият улы Гафиятуллин]], [[Иван Денисов|Иван Федор улы Денисов]], [[Иван Заварыкин|Иван Александр улы Заварыкин]], [[Ибраһим Мурзин|Ибраһим Хөсәен улы Мурзин]], [[Самат Садриев]], [[Григорий Ушполис|Григорий Саул улы Ушполис]], [[Әкрәм Хәйретдинов]], [[Ислам Халиков]], [[Мисбах Хәлиуллин]], [[Евстафий Яковлев|Евстафий Григорий улы Яковлев]], [[Василий Яницкий|Василий Иван улы Яницкий]]. 1943 елның 2 августында [[Яңа Шөгер]] авылы янындагы беренче скважинада 617-618 метр тирәнлектә нефть табыла. Соңрак - 1948 елның 28 июлендә [[Тимәш]] авылы янындагы 3 скважинада девон нефте барлыгы ачыклана. Ул [[Ромашкино нефть чыганагы]] атала. Шушы бай чыганак табылу белән Татарстанның көньяк-көнчыгышы өчен яңа тарих битләре ачыла. Яңа Писмәндә «Бөгелмәнефть» һәм «Татбурнефть» трестлары идарәләре урнаша. Авылга [[Баку]], [[Грозный]], [[Краснодар]], [[Башкортстан]], [[Сахалин]]нан күпсанлы боралау, төзү осталары килә. 1950-1955 елларда биредә 126,5 мең квадрат торак йорт сафка баса, һәм 1955 елның 18 августыннан [[СССР|ССРБ]] Югары Советы Президиумы Указы белән эшчеләр бистәсенә Лениногорск исеме һәм шәһәр статусы бирелә. === Советтан соңгы дәвер === Бүгенге Лениногорск – яшел һәм җыйнак шәһәр. [[Ромашкино нефть чыганагы]] хәзерге вакытта дөньяда иң зурысы дип таныла. Шәһәрдә мәдәният үзәге, “Ихлас” мәчете, “Яшьлек” стадионы, 2 бассейн, тау чаңгысы базасы, трамплин, Боз сарае һәм нефть музее эшли. Күптән түгел автовокзал, [[Писмән (станция)|тимер юлы станицясе]] эшли башлады. == Икътисад == [[Рәсем:Татарстанның нефть табылышлары харитасы.jpg|left|350px|thumb|Татарстанның нефть табылмалары харитасы]] Лениногорск – зур үсешкә ия сәнәгый җитештерүле күп тармаклы шәһәр. Икътисад өлкәсендә [[нефть]]-[[газ]] сферасы ширкәтләре (41,1%); төзелеш (24,5%); транспорт (9,6%); җитештерү сферасы (4,8%); электр энергиясе, газ, пар һәм су җитештерү, тапшыру һәм бүлү өлкәсе (4,1%); авыл хуҗалыгы (3,1%) әйдәп баралар<ref name="05082011_1">{{cite web |url = http://leninogorsk.tatarstan.ru/rus/pokazateli.htm?pub_id=85468 |title = Основные показатели социально-экономического развития Лениногорского муниципального района на 01.05.2011 |publisher = ТР Муниципаль берәмлекләр порталы |accessdate = 2011-11-15 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63CIW1uwR?url=http://leninogorsk.tatarstan.ru/rus/pokazateli.htm?pub_id=85468 |archivedate = 2011-11-14 }}</ref>. [[2011]] ел башында сәнәгый җитештерү индексы 108% ны тәшкил итте. [[2010]] ел өчен күрсәтелгән эш һәм хезмәт күрсәтүләр продукциясе күләме – 21 млрд сум ({{үсү}} 112%); тулаем җирле продукт ([[2010]] ел өчен) – 32, 72 млрд сум ({{үсү}} 113,6%; сәнәгый җитештерү күләме ([[2010]] ел өчен) – 16, 64 млрд сум ({{үсү}} 108,6%)<ref name="05082011_1"/>. === Сәнәгать === Лениногорск шәһәре [[Татарстан]]ның иң зур [[нефть]] һәм [[газ]] сәнәгате үзәкләренең берсе, чөнки ул уникаль [[Ромашкино]] нефть ятмасына бик якын урнашкан. Ул дөньядагы иң зур нефть чыгару урыннарының берсе (ә табылган вакытта исә иң зрусы була). Аны эшкәртү эшен [[1948]] елдан башлап «[[Татнефть]]» алып бара. Бу Татарстанда беренче булып ачылган нефть ятмаларының берсе. Miller and Lets билгеләмәсенә караганда, SPE классификациясе буенча исбатланган запаслар [[2006]] елның [[1 гыйнвар]]ында 3255 млрд баррель тәшкил иткән, ягъни компаниянең исбатланган нефть запасларының 55,6%.<ref name="э_1">{{cite web |url = http://www.neftegaz.ru/news/view/65549 |title = Продлена лицензия на Ромашкинское нефтяное месторождение {{ref-ru}} |publisher = Neftegaz.RU |accessdate = 2011-11-15 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63CIk5BgT?url=http://neftegaz.ru/news/view/65549 |archivedate = 2011-11-14 }}</ref>. Нефть сәнәгатенең иң зур вәкиллләре исә түбәндәге ширкәтләр: «[[Татнефть|Лениногорскнефть]]» нефть һәм газ табу идарәсе, «Лениногорск тампонаж эшләре идарәсе», «Татнефть-лениногоркскремсервис», геологик разведка һәм геофизик эшләр предприятиесе («Геотех»)<ref name="05082011_1"/>. Машина эшләү тармагы түбәндәге оешмалардан гыйбарәт: автокомпонетлар җитештерүче «Лениногорск механик заводы», төрле эшләр өчен махсус техника ясаучы «АгроИдея», «АвтоСпецОборудование» Лениногорск заводы», нефть һәм газ сәнәгате өчен җиһазлар һәм автоматлаштыру чаралары эшләүче «Лениногорск нефтеавтоматика тәҗрибә заводы», нефть чыгару һәм бурлау җиһазлары җитештерүче «ТМС-Буровой Сервис», коррозиягә каршы өслекле һәм җылылыкны изоляцияләүче торбалар һәм фасон җайланмалар ясаучы «Квинтал» оешмасы<ref name="05082011_1"/>. [[Төзелеш]] тармагындагы оешмалар: тимербетон җайланмалар ясаучы ике завод, махсус объектлар төзүче компанияләр («Контакт-С», «Лениногорскнефтьстрой», «Ортэкс») һ.б<ref name="05082011_1"/>. Шулай ук шәһәрдә җиңел һәм [[азык-төлек сәнәгате]] ширкәтләре дә эшли: ике икмәк заводы («Колос», «Лениногорск икмәк заводы»), май-сыр эшләүче комбинат, сөт заводы («Торос-Молоко»), минераль сулар һәм алкогольсез эчемлекләр җитештерү заводы («Агропак-Татарстан»), кош фабрикасы, тегү фабрикасы, йорт җиһазлары фабрикасы<ref name="05082011_1"/>. === Халыкның эш белән тәэмин ителүе === [[Рәсем:Dinamika bezrabotnix2 tat.png|right|500px|thumb]] 2011 елның 22 сентябрь мәгълүматларына караганда, [[эшсезлек]] дәрәҗәсе {{үсү}} 1, 09 % тәшкил иткән, исәптә {{үсү}} 475 кеше тора<ref name="05082011_3">{{cite web |url = http://www.leninogorsktrud.ru/otcheti.html |title = Отчеты о работе Центра занятости населения г. Лениногорск |publisher = ГБУ «Центр занятости населения г. Лениногорска» |accessdate = 2011-11-13 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63CJ5Lbir?url=http://www.leninogorsktrud.ru/otcheti.html |archivedate = 2011-11-14 }}</ref>. Уртача айлык хезмәт хакы 2011 елның маенда 17 868, 36 сум ({{кимү}} 99, 0 %, ТР буенча 17 788, 7 сум). [[Яшәү минимумы]] 4733 сум (2011 елның 1 гыйнварында), минималь куллану бюджеты 9250 сум<ref name="05082011_1" />. 2011 елда төрле тармаклар буенча уртача айлык хезмәт хакы түбәндәгечә: авыл хуҗалыгында 7256 сум ({{үсү}} 106, 5 %, ТР буенча 8724), файдалы казылмалар табу ширкәтләрендә 26 133, 5 сум ( {{кимү}} 87, 0 %, ТР буенча 27 380, 5), эшкәртү сәнәгате ширкәтләрендә 14 065, 3 сум ( {{кимү}} 96, 0 %, ТР буенча 18 492, 7), коммуналь хуҗалыкта 19 361, 2 сум ( {{кимү}} 97,7 %, ТР буенча 26 814, 9), төзелештә 23 989, 1 ({{үсү}} 122, 1 %, ТР буенча 20 000, 5), транспорт һәм элемтәдә 21 250, 6 сум ( {{кимү}} 91, 9 %, ТР буенча 19 867, 7), сәүдә һәм ашатуда 6000 сум ({{үзгәрешсез}}, ТР буенча 16 487, 9), мәгарифта 9370, 4 сум ({{үсү}} 119, 2 % ТР буенча 12 057, 1), сәламәтлек саклауда 10, 768, 1 сум ({{үсү}} 108, 3%, ТР буенча 11 809, 1)<ref name="05082011_1" /><ref name="05082011_2">{{cite web |url = http://leninogorsk.tatarstan.ru/rus/file/pub/pub_86225.doc |title = Пояснительная записка к докладу главы Лениногорского муниципального района Республики Татарстан о достигнутых значениях показателей для оценки эффективности деятельности органов местного самоуправления за 2010 год и их планируемых значениях на 3-х летний период {{ref-ru}} |publisher = Муниципаль берәмлекләр порталы |accessdate = 2011-11-13 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63CJPN6XX?url=http://leninogorsk.tatarstan.ru/rus/file/pub/pub_86225.doc |archivedate = 2011-11-14 }}</ref><ref>{{cite web |url = http://prav.tatarstan.ru/rus/file/pub/pub_84043.doc |title = Социально-экономическое положение Республики Татарстан (Комплексный информационно-аналитический доклад) Январь-Апрель 2011 года., № 4 {{ref-ru}} |publisher = Татарстан Республикасы Хөкүмәте Порталы |accessdate = 2011-11-15 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63CTshslx?url=http://prav.tatarstan.ru/rus/file/pub/pub_84043.doc |archivedate = 2011-11-14 }}</ref>. Икътисад тармаклары буенча мәшгуль булучылар (2010 елның башы) <ref name="05082011_1" />: {| class="wikitable" |- ! № !! Икътисад тармаклары !! кешеләр саны !! % |- | 1 || Сәнәгать || 6036 || 15,6 |- | 2 || Транспорт һәм элемтә || 5097 || 13,1 |- | 3 || Төзелеш || 4056 || 10,5 |- | 4 || Сәүдә һәм җәмәгать туклануы || 4431 || 11,4 |- | 5 || Мәгариф || 3496 || 9,0 |- | 6 || Башка эшчәнлек төрләре|| 15689 || 40,4 |- ! colspan="2"| Җәмгысе: || 38805 || 100 |- |} Эшкә сәләтле халыкның кимүе һәм пенсионерлар саны артуы күзәтелә. Эшкә сәләтле яшьтән яшьрәк булучы халык санының аз булуы сәбәпле, эшкә сәләтлеләрнең күбәюе фараз ителми <ref name="05082011_2" />. === Инвестицияләр === Лениногорскида 10 инвестицияләр мәйданчыгы эшли, шуларның өчесе «Идея-Юго-Восток» инновацион-җитештерү технопаркы кысаларында<ref name="27112011_1">{{cite web |url = http://leninogorsk.tatarstan.ru/rus/leninogorsk/investment_area.htm |title = Реестр инвестиционных площадок |publisher = Портал муниципальных образований |accessdate = 2011-11-27 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63W0pRiaM?url=http://leninogorsk.tatarstan.ru/rus/leninogorsk/investment_area.htm |archivedate = 2011-11-27 }}</ref> Общая сумма [[Инвестиции|инвестиций]] в основной капитал за 2010 год составляет 3,131 млрд рублей, что составило {{рост}} 144,2 % от значений 2009 года.<ref name="27112011_2">{{cite web |url = http://leninogorsk.tatarstan.ru/rus/acting.htm?pub_id=98673 |title = "О Программе социально-экономического развития муниципального образования «Лениногорский муниципальный район» на 2011 – 2015 годы" от 25.10.2011 №99 |publisher = Портал муниципальных образований |accessdate = 2011-11-27 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63W0y1vSL?url=http://leninogorsk.tatarstan.ru/rus/acting.htm?pub_id=98673 |archivedate = 2011-11-27 }}</ref>. [[2010]] елда төп капиталга инвестицияләрнең гомуми суммасы 3, 131 млрд сум тәшкил итә, бу исә [[2009]] ел саннарының {{үсү}} 144,2 %. Соңгы елларда гамәлгә ашырылучы инвестицион проектларның иң зрусы - «Татсталь» электрометаллургия заводын төзү һәм гамәлгә кертү, аның бәясе 21, 533 млрд сум, ә җитештерүчәнлеге елына 2 млн тонна металл продукциясен тәшкил итә<ref name="27112011_3">{{cite web |url = http://invest.tatar.ru/upload/presentation_materials/catalogue_of_priority_investment_projects_ru.pdf |title = Каталог инвестиционных проектов Республики Татарстан |publisher = Инвестиционный портал Республики Татарстан |accessdate = 2011-11-27 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63W0OGn8z?url=http://invest.tatar.ru/upload/presentation_materials/catalogue_of_priority_investment_projects_ru.pdf |archivedate = 2011-11-27 }}</ref> Основным инвестором проекта выступает Екатеринбургская группа металлургических предприятий [[Макси-групп|ОАО «Макси-групп»]].<ref name="27112011_4">{{cite web |url = http://sdelanounas.ru/blogs/7349/ |title = В Татарстане(Лениногорск) началось строительство завода «Татсталь» |publisher = Сделано у нас |accessdate = 2011-11-27 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20111115171511/http://sdelanounas.ru/blogs/7349/ |archivedate = 2011-11-15 }}</ref>. Проектның төп инвесторы Екатеринбурның «Макси-групп» ААҖ металлургия ширкәтләре төркеме<ref name="27112011_4"/>. «Идея-Юго-Восток» инновация-җитештерү технопаркы “ИПТ «Идея» ААҖ тарафыннан «Татнефть» ААҖ белән берлектә 2004 елда Татарстан Республикасы Хөкүмәте хуплавы белән ачыла. ИПТ «Идея-Юго-Восток» оешмасының составында гомуми мәйданы 40 000 м² булган җитештерү, склад һәм офис корылмалары бар, аларда 45 резидент компанияләре эшчәнлек алып баралар. Технопаркның гамәлгә ашырылган проектларының иң әһәмиятлеләре арасында «АГРОИДЕЯ» ҖЧҖ, «ТАНДЕМ-Д» Фәнни-җитештерү предприятиясе” ҖЧҖ, «Лениногорск Прибор Заводы»ААҖ кебекләр бар. Гамәлгә ашырылып килүче проектлар: шина эшкәртү заводын төзү (Санкт-Петербургның «Ингрия» технопаркы белән берлектә), армирланган сеткалар ясау предприятиесен төзү, «Планета Идей» эшлекле комплексы<ref name="27112011_3"/><ref name="27112011_5">{{cite web |url = http://www.tpidea.ru/index.php?nodeid=27 |title = ООО "ИПТ "Идея-Юго-Восток" |publisher = Инновационный Технопарк Идея |accessdate = 2011-11-27 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63W1EgzGy?url=http://www.tpidea.ru/index.php?nodeid=27 |archivedate = 2011-11-27 }}</ref><ref name="27112011_7">{{cite web |url = http://www.ingria-startup.ru/novosti1/publikacii_v_smi/tehnoparki_tatarstana_i_sankt-peterburga_dogovorilis_sotrudnichat/ |title = Технопарки Татарстана и Санкт-Петербурга договорились сотрудничать |publisher = Regnum |accessdate = 2011-11-28 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63X91ssQO?url=http://www.ingria-startup.ru/novosti1/publikacii_v_smi/tehnoparki_tatarstana_i_sankt-peterburga_dogovorilis_sotrudnichat/ |archivedate = 2011-11-28 }}</ref>. === Шәһәр бюджеты === Лениногорск шәһәр [[бюджет]]ының 2010 елда табышы 932 миллион сум, ә чыгымнары 961 миллион сум тәшкил итте. 2011 елга бюджет 998974, 6 мең сумлык табыш һәм 1107690,7 мең сумлык чыгымнарны фаразлый. Табышларның төп чыганагы исә кире кайтарылмый торган республика һәм федераль [[субсидия]]ләр – алар 64,2% тәшкил итәләр, калганнары салым һәм салымныкы булмаган табышлар (шул исәптән шәһәр милке сатудан кергән акчалар) – 35,8 %. === Кече һәм урта эшмәкәрлек === Лениногорск районы территориясендә 2160 шәхси эшкуар һәм 802 кече бизнес оешмасы (шуларның 542се икътисади актив) эшчәнлек алып бара. Кече ширкәтләрдә мәшгуль булучыларның гомуми саны 2010 елда 5,5 мең кеше тәшкил иткән (2009 елд – 4,5 мең кеше)<ref name="05082011_1"/> . Тулаем җирле продуктта кече бизнесның өлеше 15% артык тәшкил итә. [[2010]] елда аларның әйләнеше 5 миллиард сум була. Мәшгуль булучыларның саны исә гомуми исәпнең 17,3 % (5 мең кеше), уртача хезмәт хакы 5, 5 мең сум.<ref name="05082011_1"/> === Кулланучылар базары === Татарстан Республикасы дәүләт статистикасы хезмәте мәгълүматларына караганда, [[2009]] елда шәһәрнең сәүдә челтәре халыкка тоткарлыксыз хезмәт күрсәтә, һәм 400 дән артык ваклап сату һәм җәмәгать туклануы объектыннан тора. Моңа 311 кибет (сәүдә үзәкләреннән башка) һәм 49 җәмәгать туклануы объекты керә. Гомуми сәүдә мәйданы 27, 02 мең м², җәмәгать туклануы объектларында кулланучыларга хезмәт күрсәтү залының гомуми мәйданы 6, 786 мең м²<ref name="12112011_1">{{cite web |url = http://www.gks.ru/scripts/db_inet2/passport/table.aspx?opt=926361012009 |title = БД ПМО РТ Показатели, характеризующие состояние экономики и социальной сферы муниципального образования город Лениногорск за 2009 год |publisher = Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Татарстан |accessdate = 2011-11-12 |archiveurl = https://www.webcitation.org/638Wktt56?url=http://www.gks.ru/scripts/db_inet2/passport/table.aspx?opt=926361012009 |archivedate = 2011-11-12 }}</ref>. 2010 ел эчендә ваклап сату әйләнеше 3 миллиард сумнан артыграк тәшкил итте. Шәһәрдә җирле «SHIFA», «Медуница», «Сәлам», «Реал» кебек челтәр кибетләре дә, федераль әһәмиятле «Эльдорадо», «Магнит», «Пятерочка», «Корпорация Центр», «Аптечная сеть 36,6», «Казанские аптеки» һ.б. кибетләр дә бар. == Транспорт == {|align="right" |<div style="overflow:hidden;"> <div style="margin: -50px 0px -200px 0px;"> [[Рәсем:Shema transporta Leninogorsk.jpg|400px]] </div> </div> |} Лениногорск шәһәре транспорт-географик яктан уңайлы җирдә урнашып, башка шәһәрләр белән төбәк әһәмиятендәге юллар белән бәйләнгән. === Юл транспорты === Лениногорск транспорт системасын нигездә автомобилләр тәшкил итә. Шәһәрдә эчке, шәһәр ягындагы һәм шәһәрләр арасында [[автобус]] системасы бар. [[2010 ел]]ның [[1 март]]ына Лениногорскта 193 урам бар. Иң мөһимнәре: Даллы, Камышлы, Заварыкин, Шашин, Менделеев, Вахитов, Ленинград, Гагарин, Куйбышев, Тукай, Агадуллин, Төзүчеләр, Югары Көчәнешле, Асфальт, Октябрь, Белинский, Чишмә урамнары. Шәһәрнең транспорт магистрале дип Чайковский урамы санала. === Тимер юл транспорты === Шәһәр аша [[Куйбышев тимер юлы]] ([[РТЮ]] филиалы), [[Әгерҗе]]-[[Круглое Поле]]-[[Акбаш]] линиясе буенча бара. Шәһәрнең көньяк-көнбатыш өлешендә [[1956 ел]]да төзелгән «Писмән» тимер юл станциясе урнашкан. === Башка транспорт === Шәһәрдән 12 км ераклыкта [[Бөгелмә аэропорты]] урнашкан. == Торак-коммуналь хуҗалык == «Лениногорск шәһәре» муниципаль берәмлегенең торак фонды мәйданы 2010 ел башына 1 389, 5 мең м², шуның авария халәтендәге яки иске торак мәйданы 1 150, 42 м². Күпфатирлы йортларның саны – 513. === ТКХ өлкәсендә оешмалар === Лениногорскида күпфатирлы йортларга ике идарә компаниясе («Торак сервисы ИК» ҖЧҖ, «Уютный дом» ИК” ҖЧҖ – гомуми идарә мәйданы 1049 мең м² ) һәм 22 торак хуҗалары ширкәте (гомуми идарә мәйданы 1049 мең м² ) хезмәт күрсәтә<ref name="05082011_1"/><ref name="autogenerated2">{{cite web |url = http://leninogorsk.tatar.ru/rus/sadriev.htm |title = Интервью генерального директора АУ «Департамент ЖКХ и строительства» Исхака Садриева |publisher = Портал муниципальных образований РТ |author = Сафарова Р. |accessdate = 2011-11-13 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63AUDugBw?url=http://leninogorsk.tatarstan.ru/rus/sadriev.htm |archivedate = 2011-11-13 }}</ref>. === Су белән тәэмин ителеш === «Водоканал» ҖЧҖ – Лениногорскта су белән тәэмин ителешне һәм су чыгаруны башкаручы бердәнбер оешма. Предприятие базасында 190 560 метр су үткәргеч һәм 151 530 м канализация челтәре, 9 су үткәргеч һәм 5 канализация суырткыч станциясе, канализация чистарткыч корылмасы бар<ref name="1_15">{{cite web |url = http://leninogorsk.tatar.ru/rusvoda1.htm |title = ООО «Водоканал» |publisher = Портал муниципальных образований РТ |accessdate = 2011-11-12 |archiveurl = https://www.webcitation.org/638XMBRXm?url=http://leninogorsk.tatarstan.ru/rusvoda1.htm |archivedate = 2011-11-12 }}</ref> . Шәһәр су белән җир асты чыганаклары аша тәэмин ителә. === Җылылык === «Лениногорск җылылык челтәре» ААҖ – Лениногорскта җылылык энергиясе белән тәэмин итүче бердәнбер оешма. Хәзерге вакытта шәһәрдә үзәкләштерелгән җылык системасы эшли. === [[Электр]] белән тәэмин итү === Шәһәрдә [[электр энергиясе]] «Татэнергосбыт» ААҖның Лениногорск электр челтәрләре районы тарафыннан бирелә<ref>{{cite web |url = http://www.tatenergosbyt.ru/structure.jsp |title = Структура ОАО "Татэнергосбыт" |publisher = Официальный сайт ОАО "Татэнергосбыт" |accessdate = 2011-11-12 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63AV8MO3c?url=http://www.tatenergosbyt.ru/structure.jsp |archivedate = 2011-11-13 }}</ref>. == Мәдәният == [[Рәсем:Leninogorsk DK.jpg|thumb|left|270px|Лениногорск шәһәренең Мәдәният сарае]] Лениногорск - [[Лениногорск районы]]ның мәдәният һәм фәнни үзәге. Шәһәрдә фәнни, проек-төзелеш организациялар, урта техник оешмалары, югары мәгариф оешмалары тупланган. Шәһәрдә ике музей, сигез китапханә, күргәзмә залы һәм ирмәкләшү цетры эшли. === Спорт === Шәһәр территориясендә 171 спорт биналары урнашкан, шул исәптән: «Яшьлек» стадионы, 4 йөзү бассейны, 32 спорт залы, 80 яссы корылышлары, 2 чаңгы базалары һәм трамплиннары, 5 шәһәр читендәге ял итү базалары, 6 бала-яшүсмер спорт мәктәпләре, боз сарае һәм җиңел атлетика манежы. Шәһәрдә төрле спорт төрләреннән ярышлар үткәрәләр. Лениногорскта Олимиада резерв мәктәбе урнаша, ул спортсмненарын чаңгы белән трамплинлардан сикерергә өйрәтә. Хәзерге вакытта шәһәрдә өч трамплин: К-29, К-75 һәм К-48 эшлиләр. [[1961 ел]]да шәһәрдә [[«Нефтяник» хоккей клубы]] нигезләнгән, ләкин хәзерге вакытта финанслар аз булу өчен клуб асылда эшләми. === Мәгариф === Шәһәрнең мәгариф системасында 55 дәүләт мәгариф учреждениесы хезмәт күрсәтә, шул санда 13 гомуми белем мәктәбе, 3 өстәмә мәгариф учреждениесы (Балалар иҗат йорты, сәнгать һәм музыка мәктәпләре), кичке мәктәп, 31 балалар бакчасы, 1 бала йорты һ.б. Шулай ук шәһәрдә [[Лениногорск политехник көллияте]], [[Лениногорск музыка-сәнгать педагогика көллияте]], [[Лениногорск нефть техникумы]] һәм [[Казан дәүләт техника университеты]]ның филиалы урнашкан. Росстат мәгълүматы буенча, 2010/2011 нче уку елында мәктәпкәчә мәгариф учреждениеларында 3209 бала, гомуми белем мәгариф учреждениеларында 6895 бала укыган. Шулай ук, гомуми белем мәктәпләрендә 461 укытучы, балалар бакчаларында 1160 хезмәткәр эшли. === Дин === Лениногорскта халыкның күбесе [[православие]] һәм [[Ислам]] диннәрен тоталар . Башка диннәрнең саны зур түгел. [[Бөек Октябрь инкыйлабы|1917 елның октябрь революциягә]] кадәр шәһәрдә 2 [[чиркәү]] урнашып торган, ләкин хәзер алар җимерелгән һәм юк ителгәнәр. Хәзерге вакытта Лениногорскида ике чиркәү: Изге-Троицк гыйбадәтханәсе, Бөтен Изгеләрнең кәшәнәсе һәм манаралы «Ихлас» мәчете урнашкан. == Архитектурасы == [[Рәсем:Plohad Leninogorsk.jpg|thumb|right|280px|Шәһәрнең үзәк мәйданы]] {{Төп мәкалә|Лениногорск истәлекле урыннары исемлеге}} Шәһәрдә күп санлы һәйкәлләр, истәлек билгеләре, мемориаль такталар һәм мемориаль комплекслар урнашкан. Аларның иң билгеле булганары түбәндәгеләр<ref name="12072012_01"> {{китап |автор = |исем = Свод памятников истории и культуры Республики Татарстан |сылтама = |җаваплы = |урын = Казань |нәшрият = Мастер Лайн |ел = 1999 |том = 1 |страниц = |страницы = |isbn = }}</ref>: [[Рәсем:Pr Lenina.JPG|thumb|right|280px|Ленин проспекты, Татарстан нефтен табучыларга монумент (2015нче елга чаклы күренеш)]] [[Рәсем:Парк Юбилейный, Лениногорск.jpg|thumb|right|280px|«Юбилейный» паркы]] [[Рәсем:Парк Мэхэббэт, Лениногорск.jpg|thumb|left|280px|«Мәхәббәт» паркы]] * '''Татарстан нефтен табучыларга монумент'''. Монумент проекты архитектор А. Печеркин һәм скульптор Б.Н.Фузеев белән берлектә төзелә һәм [[1975 ел]]ның сентябрендә Ленин һәм Җиңүнең 50 еллыгы проспектлары кисешүендә (Свердлов ур.) ачыла. Монумент үзе тутыкмый торган тимердән эшләнгән, улҗир астыннан бәреп чыгучы 33 метрлы<ref>Заветы Ильича. от 01.09.2005.</ref> нефть фонтаныннан һәм аны чолгап алган 18 м диаметрлы, 2, 5 биеклектәге скульптур рельеф әйләнәсеннән гыйбарәт. Бу гигант әйләнә-балдак мрамор белән тышланган ныклы пилоннарда тора. Үзендә көчле символика һәм тарихи хикәятне берләштереп, бу корылма Татарстанда нефть табыла башлауның әһәмиятен ачып бирә<ref>{{cite web |url = http://www.hrono.info/text/2005/sor06_05.html |title = Творец, гражданин и солдат |publisher = Бельские просторы |accessdate = 2012-07-06 |archiveurl = https://www.webcitation.org/68xSEo0qD?url=http://www.hrono.info/text/2005/sor06_05.html |archivedate = 2012-07-06 }}</ref>. * '''В.Д. Шашинга һәйкәл'''. Ул [[1981 ел]]да [[Валентин Шашин|Валентин Дмитрий улы Шашинның]] Татарстанда нефть табу сәнәгате үсешенә керткән өлеше хөрмәтенә ачыла. Һәйкәл Шашин проспекты һәм Моряков урамында урнашкан<ref name="06072012_03">{{cite web |url = http://jubilee.tatneft.ru/wps/wcm/connect/tatneft/jubilee/publikatsii/tvoi_lyudi_tatneft/shashin_est_shashin_po-drugomu_i_ne_skazhesh../ |title = Шашин есть Шашин, по-другому и не скажешь... {{ref-ru}} |publisher = газета «Нефтяные вести», №68 |author = София Гарифуллина |date = 4 сентября 2010 года |accessdate = 2012-07-06 |archiveurl = https://www.webcitation.org/68xhZhS08?url=http://jubilee.tatneft.ru/wps/wcm/connect/tatneft/jubilee/publikatsii/tvoi_lyudi_tatneft/shashin_est_shashin_po-drugomu_i_ne_skazhesh../ |archivedate = 2012-07-06 }}</ref><ref name="06072012_04">{{cite web |url = http://www.nto-ng.sitecity.ru/ltext_2010112408.phtml?p_ident=ltext_2010112408.p_2010174632 |title = Юбилейная конференция, посвященная 85-летию со дня рождения В.Д. Шашина {{ref-ru}} |publisher = Межрегиональная общественная организация «Научно-техническое общество нефтяников и газовиков имени академика И. М. Губкина» |author = |date = 22 июня 2001 года |accessdate = 2012-07-06 |archiveurl = https://www.webcitation.org/68xhqGbn2?url=http://sitecity.ru/ |archivedate = 2012-07-06 }}</ref> * '''Батырлар аллеясы'''. Бу мемориаль комплексны [[Бөек Ватан сугышы]]нда җиңүгә өлеш керткәннәрнең батырлыгына мәңгелек истәлек һәм ихлас рәхмәт билгесе буларак, [[1970 ел]]да Җиңүгә 50 ел проспетында (Свердлов ур.) Советлар Союзы Герое [[Самат Садриев]] тарафыннан ачыла<ref name="08112011_30">{{cite web |url = http://pobeda.lencbs.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=1 |title = Наша Победа! |publisher = Интернет-портал, посвященный 65-летию Победы в Великой Отечественной войне |accessdate = 2011-11-08 |archiveurl = https://www.webcitation.org/632tTyzYQ?url=http://pobeda.lencbs.ru/index.php?option=com_content |archivedate = 2011-11-08 }}</ref>. Хәзер мемориал территорисендә һәлак булучыларга һәйкәл (1970 елгы), Мәңгелек ут (1970), Советлар Берлеге Геройлары бюстлары белән 12 обелиск (1998), Дан Обелискы (2002), Дан Орденының өч тулы кавалерына барельеф (2010), тыл хезмәтчәннәренә барельеф (2011), һәлак булучыларның истәлеген мәңгеләштерүче барельеф (2011) урнашкан<ref name="autogenerated1">{{cite web |url = http://prav.tatar.ru/rus/index.htm/news/61975.htm |title = Премьер-министр Республики Татарстан Ильдар Халиков находится с рабочей поездкой в Лениногорске |publisher = Портал правительства РТ |accessdate = 2011-11-08 |archiveurl = https://www.webcitation.org/632trib7l?url=http://prav.tatarstan.ru/rus/index.htm/news/61975.htm |archivedate = 2011-11-08 }}</ref><ref name="08112011_31">{{cite web |url = http://prav.tatarstan.ru/rus/index.htm/news/107828.htm |title = Ильдар Халиков открыл в Лениногорске памятник труженикам тыла |publisher = Портал правительства РТ |accessdate = 2011-11-08 |archiveurl = https://www.webcitation.org/632u1hFNb?url=http://prav.tatarstan.ru/rus/index.htm/news/107828.htm |archivedate = 2011-11-08 }}</ref><ref>''Добрынина Р. И., Игнатьев Н. М., Исхаков М. Ш., Каюмов Р. Х., Мусин Ф. Ш., Рахимов З. Г.'' Здравствуй мой добрый город. — Лениногорск, 1995. — С.213.</ref><ref name="08112011_32">{{cite web |url = http://www.tatveteran.ru/news/?id=182 |title = В Республике Татарстан к 65 -летию Великой Победы установлены новые объекты, связанные с увековечением событий ВОВ, Героев Советского Союза и полных кавалеров Ордена Славы |publisher = Общественная организация ветеранов (инвалидов) войны и военной службы РТ |accessdate = 2011-11-08 |archiveurl = https://www.webcitation.org/632teqMdY?url=http://www.tatveteran.ru/news/?id=182 |archivedate = 2011-11-08 }}</ref>. * '''В.И. Ленинга һәйкәл'''. Аны тантаналы рәвештә [[1960 ел]]да Ленин исемендәге үзәк мәйданда ачалар. Скульптура [[Владимир Ленин|В. И. Ленинны]] чыгыш ясаган мизгелдә сурәтли, аның уң кулы халыкка юнәлтелгән. * '''Атказанган нефтьчеләр аллесы'''. Бу мемориаль комплекс [[2002 ел]]да Җиңүгә 50 ел проспекты буйлап ачыла. Мемориал территориясендә фонтан һәм атаклы нефтьчеләрнең исемнәре һәм портретлары куелган 22 барельеф бар. * '''М. Вахитовка һәйкәл'''. Һәйкәл 1970 елда Ленин проспекты һәм Кутузов ур. Киселешендә ачыла. Һәйкәл татар инкыйлабчысы һәм иҗтимагый-сәяси эшлеклесе [[Мулланур Вахитов]]ның постаментка куелган бюстыннан гыйбарәт, һәйкәл тирәсендә кечкенә сквер ачылган. * '''Г. Тукайга һәйкәл'''. Һәйкәлнең ачылу тантанасы 2000 елда, Ленин пр. Һәм Тукай ур. Киселешендә була. Һәйкәл атаклы татар шагыйре [[Габдулла Тукай]]ның постаментка куелган бюстыннан гыйбарәт<ref name="06072012_05">{{cite web |url = http://gabdullatukay.ru/rus/index.php?option=com_content&task=view&id=1018&Itemid=67 |title = В Лениногорске открыли памятник Тукаю |publisher = Интернет-портал, посвященный татарскому поэту Габдулле Тукаю |author = |date = 30 ноября 2011 года |accessdate = 2012-07-07 |archiveurl = https://www.webcitation.org/68xoV77g3?url=http://gabdullatukay.ru/rus/index.php?option=com_content |archivedate = 2012-07-06 }}</ref>. * '''«Вакыт» монументы'''. Ул [[1998 ел]]да Набережная, Промысловая, Беренче май, Халыклар дуслыгы урамнарының әйләнә чишелешендә урнашкан. Монумент сәгать механизмын сурәтли. Бу урында кайчандыр шәһәргә нигез салган нефтяникларның палаткалары урнашкан. * '''Шәһәр төзелә башлауга багышланган ротонда-стела'''. Ротонда [[1955 ел]]да М. Горький исемендәге ял һәм мәдәният паркында ачыла. * '''Кара ротонда'''. Ул [[2005 ел]]да М.Горький исемендәге парка шәһәрнең илле еллыгы хөрмәтенә ачыла. * '''М. Горькийга һәйкәл'''. Ул Горький паркында урнашкан. Постаментка куелган һәйкәл рус язучысы, прозаик һәм драматург [[Максим Горький]]ны парк буйлап йөргән халәттә сурәтли<ref name="06082012_01">{{cite web |url = http://83.229.186.246/graddoc/files/gp/len_leninagorsk/PZ_ARCH_OB%20.pdf |title = Пояснительная записка. Обоснование положений о территориальном планировании г. Лениногорска |publisher = Министерство строительства, архитектуры и ЖКХ Республики Татарстан |author = ГУП «Татинвестгражданпроект» |date = |accessdate = 2012.06.12 |archiveurl = https://www.webcitation.org/68Mm6VPxM?url=http://83.229.186.246/graddoc/files/gp/len_leninagorsk/PZ_ARCH_OB%20.pdf |archivedate = 2012-06-12 }}</ref>. * '''[[ЧАЭС]] авариясе ликвидаторларына һәйкәл'''. Ул тантаналы рәвештә 2011 елның ноябрендә ачыла<ref name="22112011_1">{{cite web |url = http://etp.zakazrf.ru/ViewReductionPrint.aspx?id=29497 |title = Строительство памятников для ИК МО "город Лениногорск" |publisher = Агентство по государственному заказу Республики Татарстан |accessdate = 2011-11-22 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63Nz36RTU?url=http://etp.zakazrf.ru/ViewReductionPrint.aspx?id=29497 |archivedate = 2011-11-22 }}</ref><ref name="01122011_1">{{cite web |url = http://news16.ru/141817 |title = Фарид Мухаметшин: «Депутаты от Татарстана в Госдуме следующего созыва должны консолидировано отстаивать участие республики в масштабных федеральных программах» |publisher = Государственный совет Татарстана |accessdate = 2011-12-01 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63bMmufDr?url=http://news16.ru/141817 |archivedate = 2011-12-01 }}</ref>. Шәһәр территориясендә, шулай ук якын-тирәдә археология һәйкәлләре юк. == ММЧ һәм элемтә == === Телевидение === Лениногорскида [[1958 ел]]да нигезләнгән телевышка, ә аның төбәсендә телестудия эшлиләр. Аннан [[ТНВ]] алмаштырып, Лениногорск каналы тапшыра. Программа төбендә [[ТНВ]] тапшырулардан тора, ләкин каналның үз яңалыклар һәм махсус тапшырулар да бар. Шәһәр территориясендә «[[Первый канал]]», «[[Россия-1]]», «[[Россия-2]]», «[[Россия К]]», «[[5 канал]]», «[[НТВ]]», «[[ТВЦ]]», «[[СТС]]», «[[РЕН ТВ]]», «[[Домашний]]», «[[Disney (канал)|Disney]]», «[[ТНВ-Лениногорск]]», «[[ТНТ-Лениногорск]]», «[[РТК Альметьевск]]». Кабель телевидениесен «[[ТВТ]]» компаниясе хезмәт итә. === Радио === {| class="standard" |+ ! |<small>Ешлык<br />МГц</small> ! |Исем ! |<small>[[Radio Data System|RDS]]</small> |----- | 66,89 | «[[Радио Маяк]]» | - |----- | 68,63 | «[[Радио России]]» / «[[Татарстан радиосы]]» | - |----- | 91,4 | «Европа Плюс» | + |----- | 95,5 | «Брежнев FM» | - |----- | 97,7 | «[[Татар радиосы]]» | - |----- | 98,1 | «Дорожное радио» | + |----- | 99,2 | «Love Radio» | + |----- | 101,0 | «Русское Радио» | - |----- | 102,1 | «Лениногорская волна» / «[[Болгар радиосы]]» | - |----- | 102,5 | «DFM» | - |----- | 103,0 | «Шансон» радиосы | - |----- | 104,6 | «БИМ-радио» | - |----- | 105,2 | «Хит FM» | - |----- | 105,6 | «Радио Рекорд» | - |----- | 105,9 | «[[Авторадио]]» / НТВ-Бөгелмә | - |----- | 106,7 | «[[Милицейская волна]]» радиосы | - |----- | 107,4 | «Energy FM» | - |----- |} === Бастыру һәм электрон басмалары === * '''«Лениногорские вести» газеты;''' * '''[[Заман сулышы|«Заман сулышы»]] газеты;''' * '''«ЧП на Юго-Востоке» газеты;''' * '''«Ярмарка» газеты;''' * '''«Кошелек Татарстана» газеты;''' * '''«Лениногорский журнал»;''' * '''«За нефть» газеты;''' * '''«Ромашкинский феномен» газеты.''' === Элемтә === Шәһәр [[Телефония|телефон элемтәсенең]] тарихы [[1956]] елда башлана. Нәкъ шул елны Мичурин урамында 600 номер өчен кулдан эшләүче беренче коммутатор куела. Аңа бер юлы 6 телефонистка хезмәт күрсәтә. [[1960]] елда исә тагын 400 номер өчен коммутатор куела. [[1967]] елда Ленин проспектында беренче автомат телефон станциясе ачыла, башта анда 2100 номер булса, соңрак күләме [[1972]] һәм [[1982]] елда арттырыла <ref>''Добрынина Р. И., Игнатьев Н. М., Исхаков М. Ш., Каюмов Р. Х., Мусин Ф. Ш., Рахимов З. Г.'' Здравствуй мой добрый город. — Лениногорск, 1995. — С.138—139.</ref>. [[1998]] елда Куйбышев урамында Элемтә йорты ачыла, анда 20 000 номер эшләтелә. Хәзерге көндә шәһәрдә 5-урынлы телефон номерлары EWSD электрон станциясе һәм 7 күчмә астстанция ярдәмендә эшли. Аларның гомуми сыешлыгы – 16688 номер<ref name="s_1">{{cite web |url = http://leninogorsk.tatarstan.ru/rusrus1.htm |title = Лениногорский районный узел электрической связи |publisher = ТР Муниципаль берәмлекләр порталы |accessdate = 2011-11-15 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63CF9trMV?url=http://leninogorsk.tatarstan.ru/rusrus1.htm |archivedate = 2011-11-14 }}</ref>. Шәһәрнең телефон коды – 85595 <ref name="s_2">{{cite web |url = http://www.btk-online.ru/phcode/?srchCId=1&srchTName=%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA&srchCCode=&srchTCode= |title = Лениногорск |publisher = Зур Телефон Кенәгәсе |accessdate = 2011-11-15 |archiveurl = https://www.webcitation.org/63CFMS4X4?url=http://www.btk-online.ru/phcode/?srchCId=1 |archivedate = 2011-11-14 }}</ref>. Стационар телефон хезмәтен Таттелеком һәм «ТатАИС» ҖЧҖ операторлары күрсәтә. Кәрәзле элемтә хезмәтен шәһәрдә түбәндәге операторлар күрсәтә: * «[[МТС]]» - [[GSM]], [[UMTS|3G]] * «[[МегаФон]]» - [[GSM]], [[UMTS|3.5G]] * «[[Билайн]]» - [[GSM]], [[UMTS|3G]] * «[[НСС]]» - [[GSM]] Интернетка керү мөмкинлеген өч оператор бирә: * [[Таттелеком]] – [[ADSL]], [[Ethernet]], [[Dial-Up]], [[WiMAX]]; * «ТатАИС» ҖЧҖ – [[ADSL]], [[Ethernet]], [[Dial-Up]], [[WiMAX]]; * «[[ТВТ]]» - [[ADSL]], [[Ethernet]]. == Шәһәрдә туган танылган кешеләр == * [[Рауль Ганиев]] (11.02.1964), Россия һәм Америка кино артисты. * [[Дамир Исламов (1996) |Дамир Исламов]] (1996–2022), танк командиры, өлкән лейтенант, [[Россия Федерациясе Каһарманы]] (2022, үлгәннән соң). * [[Булат Нәсыйхов]] (02.11.1960), [[Туфан Миңнуллин исемендәге Түбән Кама татар дәүләт драма театры]]ның баш рәссамы, [[ТР атказанган сәнгать эшлеклесе]]. == Панорама == [[Рәсем:Панорама площади им. Ленина Лениногорск.jpg|1000px|thumb|<center>[[Ленин]] мәйданы</center>|үзәк]] == Шулай ук карагыз == * [[Лениногорск районы]] * [[Бөгелмә]] * [[Әлмәт]] * [[Казан]] == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} == Сылтамалар == * [http://leninogorsk.tatarstan.ru/rus/about.htm Шәһәрнең рәсми вэб-бите] * [http://shaimiev.tatar.ru/tat/news/view/10973 3 сентябрьдә Лениногорскида шәһәргә - 50, "Лениногорскнефть" нефть-газ табу идарәсенең 60 еллыгы билгеләп үтелде]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{сайланган мәкалә}} {{Татарстан}} {{Татарлар саны буенча Россия торак пунктлары}} {{Лениногорскиның истәлекле урыннары}} [[Төркем:Татарстан шәһәрләре]] [[Төркем:Татарстан район үзәкләре]] [[Төркем:Лениногорск]] nx7d1huxlbelgmdlcagcv7u553mh09j Ижау 0 12285 3528713 3521729 2022-08-13T11:21:18Z Әмир 15082 мәгълүмат өстәү: /* Шәхесләр */ wikitext text/x-wiki {{ТП |татар исеме = Ижау |чын исем = |ил = Россия |герб = Coat of Arms of Izhevsk (Udmurtia).svg |байрак = Flag of Izhevsk (Udmurtia).svg |герб киңлеге = |байрак киңлеге = 215 |lat_deg = 56|lat_min = 51|lat_sec = |lon_deg = 53|lon_min = 13|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ЯндексХарита = |ил харитасы зурлыгы = 300 |төбәк харитасы зурлыгы = 300 |район харитасы зурлыгы = |төбәк төре = республика |төбәк = Удмуртия |төбәк җәдвәлдә = |район төре = Шәһәр бүлгесе |район = Ижау |район җәдвәлдә = |җәмгыять төре = |җәмгыять = |җәмгыять таблицада = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |эчке бүленеш = |башлык төре = |башлык = |нигезләү датасы = 1760 |беренче телгә алу = |элеккеге исемнәр = |халәт = [[шәһәр]] ([[1918 ел]]дан) |мәйдан = 315,5 |биеклек төре = |ТП мәркәзе биеклеге = |климат = |рәсми тел = |халык саны = 628 116 |исәп елы = 2010 |халык тыгызлыгы = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |сәгать кушагы = +3 |DST = |телефон коды = +7 3412 |почта индексы = 426000 — 426999 |почта индекслары = |автомобил коды = 18 |Commons-та төркем = Izhevsk |сайт = http://www.izh.ru/ |сайт теле = ru | add1n = Кардәш шәһәрләр | add1 = {{wikidata|p190}} | add2n = Бүләкләр | add2 = {{Октябрь Инкыйлабы ордены|тип=шәһәр}} }} '''Ижау''' ({{lang-udm|Ижкар}}; {{lang-ru|Ижевск}})  – [[Россия]] шәhәре, [[Удмурт Республикасы]]ның башкаласы. [[2020 ел]]ның [[2 июль|2 июленнән]] — '''«[[Хезмәт даны шәһәре]]»'''<ref>[http://www.kremlin.ru/events/president/news/63596 Указ о присвоении почётного звания Российской Федерации «Город трудовой доблести»]</ref>. == География == Шәhәр [[Көнчыгыш Аурупа тигезлеге]]ндә, [[Идел]] һәм [[Нократ]] елгалар арасында, [[Иж елгасы]] буенда урнашкан. Шәһәрнең төп сулыгы — XVIII гасырның икенче яртысында корылган [[Ижау буасы]] (мәйдан — 2 200 га). {|class=toccolours style="text-align:center; font-size:smaller;" align="center" !colspan=10|Ижаудан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)<ref name="trans">{{cite web |url=http://www.ati.su/Trace/ |title=Расчет расстояний между городами |publisher=АвтоТрансИнфо |author= |date= |accessdate=2010-02-05}}</ref> |- |||||||[[Петербург]] ~ 1936 км<br />[[Киров (Киров өлкәсе)|Киров]] ~ 404 км||[[Глазов]] ~ 177 км<br/>[[Сыктывкар]] ~ 826 км||[[Түбән Тагил]] ~ 728 км<br/>[[Пермь]] ~ 281 км|||||| |- |||||||[[Казан]] ~ 377 км<br />[[Түбән Новгород]] ~ 779 км<br/>[[Мәскәү]] ~ 1181 км<br />|||[[Рәсем:Compass Rose Russian North.svg|150px|center|Роза ветров]]||[[Воткинск]] ~ 59 км<br/>[[Чайковски (шәһәр)|Чайковски]] ~ 96 км<br />[[Екатеринбург]] ~ 643 км<br />|||||| |- |||||||[[Мәжгә]] ~ 87 км<br />[[Сембер]] ~ 572 км<br />[[Самар]] ~ 587 км||[[Әгерҗе]] ~ 36 км<br />[[Яр Чаллы]] ~ 183 км<br />[[Ырынбур]] ~ 746 км||[[Сарапул]] ~ 66 км<br/>[[Нефтекама]] ~ 130 км<br />[[Уфа]] ~ 398 км<br />[[Магнитогорски]] ~ 684 км|||||| |- !colspan=10| |} [[Горький тимер юлы]]ның [[Ижау (станция)|''Ижевск'' станциясе]]. Шәһәр аша <span style="padding:1px .5em; color:#ffffff; background-color:#0090ff; font-weight:bold;">Р320</span> ([[Алабуга]] — Ижау), <span style="padding:1px .5em; color:#ffffff; background-color:#0090ff; font-weight:bold;">Р321</span> (Ижау — [[Игра (Удмуртия)|Игра]] — [[Сарапул]]), <span style="padding:1px .5em; color:#ffffff; background-color:#0090ff; font-weight:bold;">Р322</span> (Ижау — [[Сарапул]]) автоюллар баралар. [[Ижау (аэропорт)|Ижау]] аэропорты. === Сәгать поясы === [[Рәсем:Map of Russia — Moscow time zone.svg|left|100px]] Ижау халыкара стандарт буенча [[Самар вакыты|Samara Time Zone (MSK/MSD)]] сәгать поясында урнаша. Бу сан, [[UTC]] системасы буенча исәпләгәндә, +4:00 гә тигез. === Климат === Елда айларның иң салкыны — [[февраль]] (уртача −16,1&nbsp;°C), иң җылысы — [[июль]] (уртача 13,4&nbsp;°C). Елның урта җил тизлеге — 3,6 м/с, [[һава дымлылыгы]] — 76%. {{Шәһәр климаты |Шәһәр=Ижау |Чыганак=[http://pogoda.ru.net/climate/28411.htm Погода һәм климат] | Гый_ур=-12.4 | Гый_ур_явым=30 | Фев_ур=-11.7 | Фев_ур_явым=21 | Мар_ур=-5.0 | Мар_ур_явым=22 | Апр_ур=3.7 | Апр_ур_явым=26 | Май_ур=11.7 | Май_ур_явым=48 | Июн_ур=17.0 | Июн_ур_явым=62 | Июл_ур=19.0 | Июл_ур_явым=58 | Авг_ур=16.0 | Авг_ур_явым=67 | Сен_ур=10.2 | Сен_ур_явым=55 | Окт_ур=3.4 | Окт_ур_явым=51 | Ноя_ур=-5.1 | Ноя_ур_явым=40 | Дек_ур=-10.6 | Дек_ур_явым=30 | Ел_ур=3.0 | Ел_ур_явым=510 | Гый_ур_мин=-16.1 | Гый_ур_макс=-8.9 | Фев_ур_мин=-15.5 | Фев_ур_макс=-7.7 | Мар_ур_мин=-9.2 | Мар_ур_макс=-0.7 | Апр_ур_мин=-0.6 | Апр_ур_макс=8.8 | Май_ур_мин=5.9 | Май_ур_макс=18.2 | Июн_ур_мин=11.2 | Июн_ур_макс=23.2 | Июл_ур_мин=13.4 | Июл_ур_макс=25.1 | Авг_ур_мин=11.1 | Авг_ур_макс=21.9 | Сен_ур_мин=6.2 | Сен_ур_макс=15.2 | Окт_ур_мин=0.4 | Окт_ур_макс=6.9 | Ноя_ур_мин=-7.8 | Ноя_ур_макс=-2.4 | Дек_ур_мин=-14.0 | Дек_ур_макс=-7.5 | Ел_ур_мин=-1.3 | Ел_ур_макс=7.7 | Гый_а_макс=3.6 | Гый_а_мин=-46.8 | Фев_а_макс=5.8 | Фев_а_мин=-40.4 | Мар_а_макс=10.1 | Мар_а_мин=-32.1 | Апр_а_макс=27.5 | Апр_а_мин=-23.9 | Май_а_макс=31.1 | Май_а_мин=-9.4 | Июн_а_макс=35.6 | Июн_а_мин=-2.4 | Июл_а_макс=37.0 | Июл_а_мин=4.3 | Авг_а_макс=37.0 | Авг_а_мин=-1.7 | Сен_а_макс=33 | Сен_а_мин=-5.5 | Окт_а_макс=22.4 | Окт_а_мин=-21.3 | Ноя_а_макс=10.8 | Ноя_а_мин=-33.5 | Дек_а_макс=4.5 | Дек_а_мин=-47.5 | Ел_а_макс=37.0 | Ел_а_мин=-47.5 |}} == Исем чыганагы == Шәһәр исеме [[Иж елгасы]]ның исеменнән чыккан. == Тарих == Күп гасырлар элек Ижау шәһәре урнашкан жир иң башта [[Алтын Урда]]ныкы булган, аннары — [[Казан ханлыгы]]на кергән. 1582 елда [[Иван IV]] указы буенча, [[Иж]] буендагы җирләре Яушев кенәзенә бүләкләнәләр. [[1720-еллар]]да [[Яушевлар]] бу җирләрне Россиянең дәүләт эшчесе генерал-майор [[Котлымөхәммәт Мәмәш улы Тәфкилев|Котлымөхәммәт Тевкелевка]] саталар. === Ижау заводы === [[Рәсем:Ижевский оружейный завод.jpg|200px|thumb|right]] [[Рәсем:Svyato Mihailovsky Cathedral Izhevsk Russia Richard Bartz.jpg|thumb|200px|Михайлов соборы]] Ижау [[1760 ел]]да [[Котлымөхәммәт Мәмәш улы Тәфкилев|Тәфкилев морзаның]] җирләрендә аның белән алдан килешүсез тимер ясау заводы янындагы бистә буларак нигезләнә. 1760 елда Ижауда тимер кою заводы. [[1763 ел]]да [[Ижау буасы]] булдырыла. [[1774 ел]]да шәһәрне пугачёвчылар алалар, завод талала һәм өлешчә яндырып бетерелә. [[1807 ел]]да [[Александр I]] указы буенча тимер ясау заводы урынында корал заводы төзелә. [[1837 ел]]да заводта [[Николай I]] улы — [[Александр II|Александр]] һәм аның остазы Владимир Жуковский булганнар. [[1865 ел]]да Ижау корал заводы «Промышленниклар ширкәт»енә арендага бирелә. === [[Октябрь инкыйлабы|Революция]] һәм [[Россия ватандашлар сугышы|Ватандашлар сугышы]] === ''Моны да карагыз: '''[[Ижау-Воткинск күтәрелеше]]''''' [[1917 ел]]ның мартында заводта Эшче депутатлар Советы оештырыла, сентябрьдә ул большевиклар тулы контроле астында күчә. 27 сентябрьдә шәһәрдә Совет хакимияте игълан ителә. [[1918 ел]]ның 21 февралендә Ижау Эшче, Солдат һәм крестьян депутатлар Советы Ижау заводны шәһәр дип игълан итә. [[1918 ел]]ның [[май]]да большевиклар Советны куып тараталар, аның лидерларны арестка салалар. 8 августта Ижауда һәм [[Воткинск]]да большевикларга каршы восстание күтәрелә, Ижау халык армиясе ({{lang-ru|Ижевская народная армия}}) оештырыла. Кызыл армия шәһәрне [[7 ноябрь]]дә басып ала. [[1919 ел]]ның [[13 апрель]]дә шәһәрне акгвардиячеләр алалар. [[1919 ел]]ның 8 июньдә Кызыл армия шәһәрне штурм белән ала. === Совет чоры === [[1921 ел]]ның июнендә [[Глазов]]тан Ижауга [[Вәтәк автономияле өлкәсе]] үзәге күчерелә. [[1934 ел]]дан — [[Удмурт Автономияле Совет Социалистик Республикасы]] башкаласы. [[1929 ел]]да Россиянең беренче мотоциклы Ижау машиналар төзү заводында җыела. [[1935 ел]]да шәһәрдә [[Ижау трамвае|трамвай хәрәкәте]] ачыла. [[Бөек Ватан сугышы]] вакытында Ижауга берничә оборона предприятиеләре эвакуацияләнәләр. [[1947 ел]]да Ижау мотозаводында [[Калашников автоматы]] җыела башлана. [[1966 ел]]да [[Ижау автозаводы]] төзелә. [[1984]]—[[1987]] елларда шәһәр [[ССРБ]] оборона министры [[Дмитрий Устинов]] хөрмәтенә '''Устинов''' исемен йөрткән. == Халык == {| class='standard' style='text-align: center;' width=100% |- class='bright' ! [[1897]]<ref name="autogenerated1">http://www.mojgorod.ru/udmurtsk_r/izhevsk/</ref> !! [[1923]]<ref name=autogenerated1/> !! [[1926]]<ref name=autogenerated1/> !! [[1931]]<ref name=autogenerated1/> !! [[1939]]<ref name=autogenerated1/> !! [[1959]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[1956]]<ref name=autogenerated1/> !! [[1970]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[1979]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[1989]]<ref name="demoscope.ru">http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php</ref> !! [[2002]]<ref name="ReferenceA">http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg2.php</ref> !! [[2010]]<ref>{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls |access-date=2012-11-29 |archive-date=2011-07-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707072355/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls |dead-url=yes }}</ref> |- class='bright' | ~21 500 || ~51 900 || ~63 100 || ~98 200 || ~175 600 || ~252 000 || 285 294 || 422 409 || 548 721 || 635 109 || 632 140 || 628 116 |} === Милли состав === {| class='standard' style='text-align: center;' width=100% |- class='bright' ! rowspan="1" | Милләт ! colspan="1" | [[1926]] ! colspan="1" | [[1939]] ! colspan="1" | [[1959]] ! colspan="1" | [[1970]] ! colspan="1" | [[1979]] ! colspan="1" | [[1989]] ! colspan="1" | [[2002]] ! colspan="1" | [[2010]] |- class='bright' | [[руслар]] | 90,0 | 79,4 | 75,1 | 72,3 | 70,4 | 69,4 | 70,6 | 68,8 |- class='bright' | [[арлар]] | 2,3 | 12,1 | 12,8 | 14,5 | 16,6 | 17,2 | 16,1 | 14,8 |- class='bright' | [[татарлар]] | 5,6 | 7,3 | 9,9 | 9,9 | 9,6 | 9,6 | 9,7 | 8,9 |- class='bright' |} == Эчке бүленеш == [[Рәсем:Districts of Izhevsk.svg|200px|right]] [[1934 ел]]ның [[2 март]]тагы Удмурт өлкә башкарма комитетының карары буенча Ижауда өч район оештырыла: Азин районы, Жданов районы, Пастухов районы. [[1945 ел]]да бар булган районнарны кечерәйтү нәтҗәсендә шәһәрдә Беренче Май һәм Октябрь районнары барлыкка киләләр. [[1960 ел]]да барлык районнар бетереләләр, ләкин [[1962 ел]]да районнарга бүленеш кире кайтарыла: ''Ленин'', ''Октябрь'' һәм ''Беренче Май'' районнары оештырылалар. [[1963 ел]]да Октябрь районы составыннан ''Индустриаль районы'' чыгарыла. [[1987 ел]]да Индустриаль районы өлешеннән ''Устинов районы'' оештырыла. Хәзерге вакытта Ижау 5 районына бүленә: {|class="standard" |- ! rowspan=2 | Район !! colspan=3 | Халык саны, кеше |- ! [[1989]]<ref name="demoscope.ru"/> ! [[2002]]<ref name="ReferenceA"/> ! [[2010]] |- |1. [[Ижауның Ленин районы|Ленин районы]]||align="center"|102 760||align="center"|115 222||align="center"|121 786 |- |2. [[Ижауның Октябрь районы|Октябрь районы]]||align="center"|121 316||align="center"|142 994||align="center"|135 754 |- |3. [[Ижауның Индустриаль районы|Индустриаль районы]]||align="center"|130 020||align="center"|110 174||align="center"|113 820 |- |4. [[Ижауның Устинов районы|Устинов районы]]||align="center"|154 053||align="center"|136 944||align="center"|132 093 |- |5. [[Ижауның Первомай районы|Первомай районы]]||align="center"|121 316||align="center"|126 806||align="center"|124 663 |} == Икътисад == [[Рәсем:Plant, Izhevsk.jpg|200px|thumb|right]] Шәһәрнең төп ширкәтләре: * Ижау мотозаводы * Ижау машиналар төзү заводы * «Ижсталь» ААҖ * «ИжАвто» ААҖ * Ижау механика заводы * «Ижнефтемаш» ААҖ * Ижау радиозаводы * [[Пластмассалар|Пыласмас]] заводы == Югары уку йортлары == * [[Удмурт дәүләт университеты]] * [[Ижау дәүләт техника университеты]] * Ижау дәүләт авыл хуҗалыгы академиясе * Ижау дәүләт медицина академиясе һ. б. югары уку йортлары == Мәдәният == === Театрлар === * Удмурт Республикасы дәүләт милли театры * Удмурт Республикасы дәүләт курчаклар театры * В. Г. Короленко исемле Удмурт Республикасы дәүләт рус драматик театры * Удмурт Республикасы дәүләт филармониясе ==== Ансамбльләр ==== * [[Италмас (ансамбль)|«Италмас»]] — {{байраклаштыру|Удмуртия}} Республикасының [[Халыклар дуслыгы ордены|Халыклар дуслыгы орденлы]] дәүләт академия җыр һәм бию ансамбле. === Спорт === * Футбол: [[Зенит-Ижевск (футбол клубы, Ижау)|«Зенит-Ижевск» футбол клубы]] — [[Россиянең икенче футбол дивизионы]]нда уйный. * Хоккей: [[Ижсталь (хоккей клубы, Ижау)|«Ижсталь» хоккей клубы]] — [[Югары Хоккей Лигасы]]нда уйный. == Кызыклы фактлар == [[1984 ел]]да шәһәр Ижауга оборона министры Дмитрий Устинов хөрмәтенә ''Устинов'' исеме кушыла, ә [[1982 ел]]да Яр Чаллы шәһәренә [[Леонид Брежнев]] хөрмәтенә ''Брежнев'' исеме кушыла. Шул вакытта ''Устинов — Брежнев'' [[автобус]] маршруты бар булган. == Шәхесләр == * [[Илфат Закиров]], РФ каһарманы. * [[Марат Бәширов]], ЛХҖ министрлар шурасы рәисе (2014). * [[Василий Имшенецкий]], математик. * [[Михаил Калашников]] (1919-2013), ату кораллары конструкторы. 2013 елның 23 декабрендә Ижауда 94 яшьтә вафат. * [[Фаиз Мөхәммәтшин]] (1969), [[Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]] рәисе (2008 елдан), Удмуртия [[мөфти]]е. * [[Фәрдетдин Сәхәбетдинов]] (1919―1943), [[Бөек Ватан сугышы]]нда һәлак булган хәрби очучы, кече лейтенант. Шәһәрнең 5нче мәктәбендә һәм аэроклубта укыган, 1940 елда [[Кызыл гаскәр]]гә биредән алынган. * [[Мисхәт Фәхретдинов]], хоккейчы. * [[Тимур Хәлиуллин]], музыкачы. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Тышкы сылтамалар == * [http://yanarysh.ru/publicistica/izhau-tarihynda-tatarlar.html Ижау тарихында – татарлар]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.mojgorod.ru/udmurtsk_r/izhevsk/ Ижау «Минем шәһәр» энциклопедиясендә] * [http://maps.yandex.ru/?text=%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F%2C%20%D0%A3%D0%B4%D0%BC%D1%83%D1%80%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%2C%20%D0%98%D0%B6%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA&sll=53.211463%2C56.852775&ll=53.211856%2C56.852483&spn=0.040340%2C0.006349&z=15&l=map%2Cstv&ol=stv&oll=53.210294760000004%2C56.85293797&ost=dir%3A85.68106113793638%2C0~spn%3A89.99999970663339%2C58.55331916503442 {{PAGENAME}} Яндекс.Панорамаларда] {{Ижау}} {{Россиянең зур шәһәрләре}} {{Удмуртия}} {{Татарлар саны буенча Россия торак пунктлары}} [[Төркем:Удмуртия]] [[Төркем:Удмуртия шәһәрләре]] [[Төркем:Россия субъектлары башкалалары]] labrxirq6hj415ewa1uqvw4fpti0ssu 13 август 0 19920 3528685 3085664 2022-08-12T20:07:15Z Frhdkazan 3171 /* {{Туулар}} */ +[[|]] wikitext text/x-wiki '''13 август''' — [[Милади тәкъвиме]]ндә сигезенче айның унөченче көне. Ел ахырына кадәр 140 көн кала. {{Август тәкъвиме}} {{Шулай ук карагыз/Көн}} {{Тарихта бу көн}} =={{Бәйрәмнәр һәм вакыйгалар}}== ==={{Халыкара истәлекле период}}=== * Халыкара сулагай көне<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/International_Lefthanders_Day</ref>. ==={{Илләр буенча бәйрәмнәр}}=== * {{COL}} - Юморист көне<ref>http://fr.wikipedia.org/wiki/13_août#C.C3.A9l.C3.A9brations</ref>. * {{LAO}} - Ирекле Лаос хәрәкәте көне<ref name="en.wikipedia.org">http://en.wikipedia.org/wiki/August_13#Holidays_and_observances</ref>. * {{Байрак/Тунис}} [[Тунис]] — Хатын-кызлар көне. * {{CAF}} - бәйсезлек көне<ref name="en.wikipedia.org"/>. * {{JPN}} - Обон (кеше нәселндә булган барлык борыңгы бабаларны искә алу) бәйрәме - Авг.13-16 дәвам итә<ref>http://ru.wikipedia.org/wiki/13_августа#.D0.9D.D0.B0.D1.86.D0.B8.D0.BE.D0.BD.D0.B0.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D1.8B.D0.B5</ref>. ==={{Һөнәри һәм җәмгыяви бәйрәмнәр}}=== * {{ESP}}: төрле өлкәләрдә һәм шәһәрләрдә җирле фестивалләре <ref name="es.wikipedia.org">http://es.wikipedia.org/wiki/13_de_agosto#Celebraciones</ref>, мәсәлән: ** {{Валенсия автоном җәмгыяте байрагы}}: *** {{Аликанте вилаяте байрагы}}ндәге: {{Аспе гербы}}, {{Косентайна гербы}} һәм {{Эльче гербы}} муниципалитетларында *** {{Барселона вилаяте байрагы}}ндә *** {{Кастельон вилаяте байрагы}}ндәге {{Морелья гербы}} муниципалитетында ** {{Галисия автоном җәмгыяте байрагы}}ндәге {{Ла-Корунья вилаяте байрагы}}нең {{Пуэнтесесо гербы}} муниципалитетында ** {{Канар утраулары автоном җәмгыяте байрагы}}ндәге {{Санта-Крус-де-Тенерифе вилаяте байрагы}}нең {{Фуэнкальенте-де-ла-Пальма гербы}} муниципалитетында ** {{Кантабрия автоном җәмгыяте байрагы}}ндәге {{Кантабрия вилаяте байрагы}}нең {{Кабесон-де-ла-Саль гербы}} муниципалитетында * {{MEX}}: Профессионал көне<ref name="es.wikipedia.org"/>. * {{JPN}}: {{Гифу префектурасы байрагы}}ндагы {{Гудзё гербы}} шәһәрендә - Гудзе Одори төңге бию фестивале башлана (Обон көннәре дәвамында бара)<ref name="en.wikipedia.org"/>. == {{Вакыйгалар}} == * [[1521 ел|1521]] — Эрнан Кортес [[ацтеклар]] башкаласын [[Теночтитлан]]ны (хәзерге {{Мехико гербы}}) яулап ала. * [[1920 ел|1920]] — маршал [[Михаил Тухачевский]]ның {{Варшава гербы}}га һөҗүме. * [[1960 ел|1960]] — {{CAF}} {{FRA}}дән бәйсезлеген игълан итә. * [[1961 ел|1961]] — [[Берлин дивары]]н кору эшләре башлана<ref>[http://www.azatliq.org/content/article/24295019.html Берлин дивары корыла башлавына 50 ел тулды]</ref>. == {{Туулар}} == {{Шулай ук карагыз|:Төркем:13 август көнне туганнар}} * [[1803 ел|1803]] — [[Владимир Одоевский]], рус язучысы, фәлсәфәче. * [[1835 ел|1835]] — [[Матвей Троицкий]], психолог, фәлсәфәче, профессор. * [[1850 ел|1850]] — [[Порфирий Крылов]], [[ботаника]] белгече, профессор. * [[1856 ел|1856]] — [[Павел Хомутов]], * [[1860 ел|1860]] — [[Матвей Любавский]], [[тарих]] белгече, профессор. * [[1872 ел|1872]] — [[Рихард Вилштеттер]], [[химия]] белгече, профессор, [[Химия өлкәсендә Нобель премиясе]] иясе. * [[1874 ел|1874]] — [[Андрей Тольский]], [[урманчылык]] белгече, профессор. * [[1899 ел|1899]] — [[Альфред Хичкок]], [[АКШ]] режиссеры. * [[1900 ел|1900]] — [[Елизавета Брадис]], * [[1907 ел|1907]] — [[Вера Тульчинская]], [[микробиология]] белгече, профессор. * [[1912 ел|1912]] — [[Петр Рогалев]], ССРБ хәрби эшлеклесе, полковник. * [[1913 ел|1913]] — [[Тихон Журавлев]], журналист, [[рус теле|рус]] язучысы. * [[1914 ел|1914]] — [[Василий Горбунов]], [[эрзә теле|эрзә]] язучысы, тәнкыйтьче, профессор. * [[1917 ел|1917]] — [[Мансур Гыймранов]], * [[1918 ел|1918]] — [[Геннадий Воробьёв]], * 1918 — [[Фредерик Сәңер]], тереклек химиясе белгече, профессор, [[Химия өлкәсендә Нобель премиясе]] иясе. * [[1919 ел|1919]] — [[Гакил Латыйпов]], совет фирка һәм хуҗалык эшлеклесе. * [[1924 ел|1924]] — [[Сафа Истамгалин]], [[Социалистик Хезмәт Каһарманы]] (1975). * [[1925 ел|1925]] — [[Жужа Какук]], маҗар шәркыятьчесе. * [[1926 ел|1926]] — [[Трофим Горинов]], ССРБ фирка, дәүләт һәм сәясәт эшлеклесе. * 1926 — [[Фидель Кастро]], [[Куба]] җитәкчесе. * [[1935 ел|1935]] — [[Үзбәк Госманов]], [[икътисад]]чы, профессор. * [[1946 ел|1946]] — [[Равил Нәүрүзев]], [[футбол]]чы, тренер. * [[1949 ел|1949]] — [[Уел Хөсәенов]], фирка, административ–хуҗалык һәм җәмәгать эшлеклесе. * [[1950 ел|1950]] — [[Маризь Кемаль]], эрзя шагыйрәсе, язучы. * [[1958 ел|1958]] — [[Шәфәгать Салихов]], татар музыканты, баянчы. * [[1968 ел|1968]] — [[Булат Хәмидуллин]], тарихчы, язучы. * [[1970 ел|1970]] — [[Юлия Җиһаншина]], [[җырчы]], көйязар. * [[1971 ел|1971]] — [[Роман Сафронов]], [[баскетбол]]чы, тренер. * [[1973 ел|1973]] — [[Олеся Журакивська]], театр һәм кино актрисасы. * [[1976 ел|1976]] — [[Роман Яковлев]], [[волейбол]]чы, тренер. * [[1981 ел|1981]] — [[Луиза Янсуар]], шагыйрә, тәрҗемәче, журналист. * [[1987 ел|1987]] — [[Николай Белов (1987)|Николай Белов]], [[хоккей]]че. == {{Вафатлар}} == {{Шулай ук карагыз|:Төркем:13 август көнне вафатлар}} * [[1799 ел|1799]] — [[Василий Баженов]], [[рус]] [[архитектура|архитекторы]], рәссам, педагог. * [[1863 ел|1863]] — [[Эжен Делакруа]], француз рәссамы. * [[1912 ел|1912]] — [[Жюль Массне]], француз композиторы. * [[1916 ел|1916]] — [[Вәлиулла Гыйззәтуллин]], сәүдәгәр һәм җәмәгать эшлеклесе. * [[1917 ел|1917]] — [[Эдуард Бухнер]], тереклек химия белгече, профессор, [[Химия өлкәсендә Нобель премиясе]] иясе. * [[1927 ел|1927]] — [[Һерман Аберт]], музыка белгече, көйязар, тарихчы, профессор. * [[1938 ел|1938]] — [[Петр Цыпнятов]], ССРБ фирка-дәүләт эшлеклесе. * [[1944 ел|1944]] — [[Николай Липатов]], рядовой, [[Кызыл Армия]]нең элемтә гаскәрие. * [[1946 ел|1946]] — [[Герберт Уэллс]], британ язучысы, публицист. * [[1954 ел|1954]] — [[Фёдор Григорьев]], театр һәм кино актёры. * [[1984 ел|1984]] — [[Григорий Бровман]], әдәбият белгече, тәнкыйтьче. * [[1988 ел|1988]] — [[Заһидә Тинчурина]], актриса. * [[1992 ел|1992]] — [[Лев Кузнецов]], рәссам, сынчы. * [[1993 ел|1993]] — [[Сабир Ваһапов]], ССРБ фирка-дәүләт эшлеклесе. * [[2016 ел|2016]] — [[Әхмәт Бакыев]], механика белгече, профессор. =={{Дини бәйрәмнәр}}== ===={{Исем бәйрәмнәре}}==== == Шулай ук карагыз == {{commonscat|13 August}} == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Тәкъвим}} [[Төркем:13 август]] [[Төркем:Ел көннәре]] rh38itvynkmqsg3xcw2z1z9entasxkg 3528686 3528685 2022-08-12T20:11:42Z Frhdkazan 3171 /* {{Вафатлар}} */ * [[1953 ел|1953]] — [[Антон Фролов-Багреев]], wikitext text/x-wiki '''13 август''' — [[Милади тәкъвиме]]ндә сигезенче айның унөченче көне. Ел ахырына кадәр 140 көн кала. {{Август тәкъвиме}} {{Шулай ук карагыз/Көн}} {{Тарихта бу көн}} =={{Бәйрәмнәр һәм вакыйгалар}}== ==={{Халыкара истәлекле период}}=== * Халыкара сулагай көне<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/International_Lefthanders_Day</ref>. ==={{Илләр буенча бәйрәмнәр}}=== * {{COL}} - Юморист көне<ref>http://fr.wikipedia.org/wiki/13_août#C.C3.A9l.C3.A9brations</ref>. * {{LAO}} - Ирекле Лаос хәрәкәте көне<ref name="en.wikipedia.org">http://en.wikipedia.org/wiki/August_13#Holidays_and_observances</ref>. * {{Байрак/Тунис}} [[Тунис]] — Хатын-кызлар көне. * {{CAF}} - бәйсезлек көне<ref name="en.wikipedia.org"/>. * {{JPN}} - Обон (кеше нәселндә булган барлык борыңгы бабаларны искә алу) бәйрәме - Авг.13-16 дәвам итә<ref>http://ru.wikipedia.org/wiki/13_августа#.D0.9D.D0.B0.D1.86.D0.B8.D0.BE.D0.BD.D0.B0.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D1.8B.D0.B5</ref>. ==={{Һөнәри һәм җәмгыяви бәйрәмнәр}}=== * {{ESP}}: төрле өлкәләрдә һәм шәһәрләрдә җирле фестивалләре <ref name="es.wikipedia.org">http://es.wikipedia.org/wiki/13_de_agosto#Celebraciones</ref>, мәсәлән: ** {{Валенсия автоном җәмгыяте байрагы}}: *** {{Аликанте вилаяте байрагы}}ндәге: {{Аспе гербы}}, {{Косентайна гербы}} һәм {{Эльче гербы}} муниципалитетларында *** {{Барселона вилаяте байрагы}}ндә *** {{Кастельон вилаяте байрагы}}ндәге {{Морелья гербы}} муниципалитетында ** {{Галисия автоном җәмгыяте байрагы}}ндәге {{Ла-Корунья вилаяте байрагы}}нең {{Пуэнтесесо гербы}} муниципалитетында ** {{Канар утраулары автоном җәмгыяте байрагы}}ндәге {{Санта-Крус-де-Тенерифе вилаяте байрагы}}нең {{Фуэнкальенте-де-ла-Пальма гербы}} муниципалитетында ** {{Кантабрия автоном җәмгыяте байрагы}}ндәге {{Кантабрия вилаяте байрагы}}нең {{Кабесон-де-ла-Саль гербы}} муниципалитетында * {{MEX}}: Профессионал көне<ref name="es.wikipedia.org"/>. * {{JPN}}: {{Гифу префектурасы байрагы}}ндагы {{Гудзё гербы}} шәһәрендә - Гудзе Одори төңге бию фестивале башлана (Обон көннәре дәвамында бара)<ref name="en.wikipedia.org"/>. == {{Вакыйгалар}} == * [[1521 ел|1521]] — Эрнан Кортес [[ацтеклар]] башкаласын [[Теночтитлан]]ны (хәзерге {{Мехико гербы}}) яулап ала. * [[1920 ел|1920]] — маршал [[Михаил Тухачевский]]ның {{Варшава гербы}}га һөҗүме. * [[1960 ел|1960]] — {{CAF}} {{FRA}}дән бәйсезлеген игълан итә. * [[1961 ел|1961]] — [[Берлин дивары]]н кору эшләре башлана<ref>[http://www.azatliq.org/content/article/24295019.html Берлин дивары корыла башлавына 50 ел тулды]</ref>. == {{Туулар}} == {{Шулай ук карагыз|:Төркем:13 август көнне туганнар}} * [[1803 ел|1803]] — [[Владимир Одоевский]], рус язучысы, фәлсәфәче. * [[1835 ел|1835]] — [[Матвей Троицкий]], психолог, фәлсәфәче, профессор. * [[1850 ел|1850]] — [[Порфирий Крылов]], [[ботаника]] белгече, профессор. * [[1856 ел|1856]] — [[Павел Хомутов]], * [[1860 ел|1860]] — [[Матвей Любавский]], [[тарих]] белгече, профессор. * [[1872 ел|1872]] — [[Рихард Вилштеттер]], [[химия]] белгече, профессор, [[Химия өлкәсендә Нобель премиясе]] иясе. * [[1874 ел|1874]] — [[Андрей Тольский]], [[урманчылык]] белгече, профессор. * [[1899 ел|1899]] — [[Альфред Хичкок]], [[АКШ]] режиссеры. * [[1900 ел|1900]] — [[Елизавета Брадис]], * [[1907 ел|1907]] — [[Вера Тульчинская]], [[микробиология]] белгече, профессор. * [[1912 ел|1912]] — [[Петр Рогалев]], ССРБ хәрби эшлеклесе, полковник. * [[1913 ел|1913]] — [[Тихон Журавлев]], журналист, [[рус теле|рус]] язучысы. * [[1914 ел|1914]] — [[Василий Горбунов]], [[эрзә теле|эрзә]] язучысы, тәнкыйтьче, профессор. * [[1917 ел|1917]] — [[Мансур Гыймранов]], * [[1918 ел|1918]] — [[Геннадий Воробьёв]], * 1918 — [[Фредерик Сәңер]], тереклек химиясе белгече, профессор, [[Химия өлкәсендә Нобель премиясе]] иясе. * [[1919 ел|1919]] — [[Гакил Латыйпов]], совет фирка һәм хуҗалык эшлеклесе. * [[1924 ел|1924]] — [[Сафа Истамгалин]], [[Социалистик Хезмәт Каһарманы]] (1975). * [[1925 ел|1925]] — [[Жужа Какук]], маҗар шәркыятьчесе. * [[1926 ел|1926]] — [[Трофим Горинов]], ССРБ фирка, дәүләт һәм сәясәт эшлеклесе. * 1926 — [[Фидель Кастро]], [[Куба]] җитәкчесе. * [[1935 ел|1935]] — [[Үзбәк Госманов]], [[икътисад]]чы, профессор. * [[1946 ел|1946]] — [[Равил Нәүрүзев]], [[футбол]]чы, тренер. * [[1949 ел|1949]] — [[Уел Хөсәенов]], фирка, административ–хуҗалык һәм җәмәгать эшлеклесе. * [[1950 ел|1950]] — [[Маризь Кемаль]], эрзя шагыйрәсе, язучы. * [[1958 ел|1958]] — [[Шәфәгать Салихов]], татар музыканты, баянчы. * [[1968 ел|1968]] — [[Булат Хәмидуллин]], тарихчы, язучы. * [[1970 ел|1970]] — [[Юлия Җиһаншина]], [[җырчы]], көйязар. * [[1971 ел|1971]] — [[Роман Сафронов]], [[баскетбол]]чы, тренер. * [[1973 ел|1973]] — [[Олеся Журакивська]], театр һәм кино актрисасы. * [[1976 ел|1976]] — [[Роман Яковлев]], [[волейбол]]чы, тренер. * [[1981 ел|1981]] — [[Луиза Янсуар]], шагыйрә, тәрҗемәче, журналист. * [[1987 ел|1987]] — [[Николай Белов (1987)|Николай Белов]], [[хоккей]]че. == {{Вафатлар}} == {{Шулай ук карагыз|:Төркем:13 август көнне вафатлар}} * [[1799 ел|1799]] — [[Василий Баженов]], [[рус]] [[архитектура|архитекторы]], рәссам, педагог. * [[1863 ел|1863]] — [[Эжен Делакруа]], француз рәссамы. * [[1912 ел|1912]] — [[Жюль Массне]], француз композиторы. * [[1916 ел|1916]] — [[Вәлиулла Гыйззәтуллин]], сәүдәгәр һәм җәмәгать эшлеклесе. * [[1917 ел|1917]] — [[Эдуард Бухнер]], тереклек химия белгече, профессор, [[Химия өлкәсендә Нобель премиясе]] иясе. * [[1927 ел|1927]] — [[Һерман Аберт]], музыка белгече, көйязар, тарихчы, профессор. * [[1938 ел|1938]] — [[Петр Цыпнятов]], ССРБ фирка-дәүләт эшлеклесе. * [[1944 ел|1944]] — [[Николай Липатов]], рядовой, [[Кызыл Армия]]нең элемтә гаскәрие. * [[1946 ел|1946]] — [[Герберт Уэллс]], британ язучысы, публицист. * [[1953 ел|1953]] — [[Антон Фролов-Багреев]], * [[1954 ел|1954]] — [[Фёдор Григорьев]], театр һәм кино актёры. * [[1984 ел|1984]] — [[Григорий Бровман]], әдәбият белгече, тәнкыйтьче. * [[1988 ел|1988]] — [[Заһидә Тинчурина]], актриса. * [[1992 ел|1992]] — [[Лев Кузнецов]], рәссам, сынчы. * [[1993 ел|1993]] — [[Сабир Ваһапов]], ССРБ фирка-дәүләт эшлеклесе. * [[2016 ел|2016]] — [[Әхмәт Бакыев]], механика белгече, профессор. =={{Дини бәйрәмнәр}}== ===={{Исем бәйрәмнәре}}==== == Шулай ук карагыз == {{commonscat|13 August}} == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Тәкъвим}} [[Төркем:13 август]] [[Төркем:Ел көннәре]] 1o5gw4i8lwpmadyhlkrwtyocxmbulri Якты Күл (Азнакай районы) 0 40782 3528672 2801233 2022-08-12T18:19:48Z Ilnur efende 6874 Ilnur efende юнәлтү калдырмыйча [[Якты Күл]] сәхифәсен [[Якты Күл (Азнакай районы)]] итеп күчерде wikitext text/x-wiki {{ТП |халәт = авыл |татар исеме = Якты Күл |чын исем = Якты Күл |ил = Россия |герб = |байрак = |герб киңлеге = |байрак киңлеге = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordAddon = type:city(17800)_region:RU |CoordScale = 250000 |ЯндексХарита = |ил харитасы зурлыгы =250 |төбәк харитасы зурлыгы =250 |район харитасы зурлыгы =250 |төбәк төре = Республика |төбәк = Татарстан |төбәк җәдвәлдә = Татарстан |район төре = муниципаль район |район = Азнакай районы |район җәдвәлдә= |җәмгыять төре= |җәмгыять = |җәмгыять таблицада = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |эчке бүленеш = |башлык төре = |башлык = |нигезләү датасы = |беренче телгә алу = |элеккеге исемнәр = |мәйдан = |биеклек төре = |ТП мәркәзе биеклеге = |климат = dfb — дымлы континенталь |рәсми тел = |халык саны = 90 |исәп елы = 2010 |халык тыгызлыгы = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |сәгать кушагы = +4 |DST = |телефон коды = |почта индексы = 423317 |почта индекслары = |автомобиль коды = 16, 116 |Commons-та төркем = |сайт = |сайт теле = |сайт теле2 = |сайт теле3 = |сайт теле4 = |сайт теле5 = |add1n = |add1 = |add2n = Русча топонимы |add2 = Якты-Куль |add3n = |add3 = }} '''Якты Күл''' — [[Татарстан Республикасы]]ның [[Азнакай районы]]ндагы авыл. Вакыт зонасы — MSK (Мәскәү вакыты) яки UTC+4. Почта индексы — 423317. == Климат == {{temperatura12-y-cyrillic|-11.2|-11|-5.8|4.6|13.8|19.1|20.9|18.3|12.5|4.5|-4.8|-10.4|4.2}} Климат уртача континенталь. [[Кёппен климатлар классификация|Кёппен-Гейгер климатлар классификациясе]] буенча климатның коды: Dfb<ref>[http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/present.htm#data World Map of the Köppen-Geiger climate classification, Institute for Veterinary Public Health, University of Veterinary Medicine Vienna]</ref>. Уртача еллык һава температурасы 4.2&nbsp;°C.<ref>[http://www.retscreen.net NASA Surface meteorology and Solar Energy Data Set, RETScreen International]</ref> == Искәрмәләр == {{Reflist}} == Чыганаклар == * Татарская энциклопедия, Институт Татарской энциклопедии (ИТЭ) Академии наук РТ. {{Азнакай районы}} 2ip4d0nu45d4mx366dixfvndm1m2ohe Калып:Азнакай районы 10 41016 3528673 3433042 2022-08-12T18:20:19Z Ilnur efende 6874 wikitext text/x-wiki {{Навигация тасмасы |рәсем = |рәсем2 = [[Файл:Flag of Aznakayev rayon (Tatarstan).png|130px]] |башлык = Азнакай районы |эчтәлек = [[Азнакай]] [[Актүбә (Азнакай районы)|Актүбә]] {{!}} [[Александровка (Азнакай районы)|Александровка]] {{!}} [[Алферовка]] {{!}} [[Балан-Бүләк]] {{!}} [[Баланлы (Азнакай районы)|Баланлы]] {{!}} [[Балтач (Азнакай районы)|Балтач]] {{!}} [[Банки-Сукаеш]] {{!}} [[Беренче Май (Азнакай районы)|Беренче Май]] {{!}} [[Бирючевка]] {{!}} [[Благодатный]] {{!}} [[Буралы (Азнакай районы)|Буралы]] {{!}} [[Бүләк (Азнакай районы)|Бүләк]] {{!}} [[Владимировка (Азнакай районы)|Владимировка]] {{!}} [[Дмитриевка (Азнакай районы)|Дмитриевка]] {{!}} [[Әгер]] {{!}} [[Әгерҗе (Азнакай районы)|Әгерҗе]] {{!}} [[Әлкәй (Азнакай районы)|Әлкәй]] {{!}} [[Әсәй]] {{!}} [[Елгабаш (Азнакай районы)|Елгабаш]] {{!}} [[Загорье]] {{!}} [[Заречье (Татарстан)|Заречье]] {{!}} [[Зирекле-Елга]] {{!}} [[Зур Сукаеш]] {{!}} [[Илбәк]] {{!}} [[Ирекле (Илбәк авыл советы)|Ирекле]] {{!}} [[Ирекле (Чалпы авыл советы)|Ирекле]] {{!}} [[Йолдыз (Азнакай районы)|Йолдыз]] {{!}} [[Каменка (Азнакай районы)|Каменка]] {{!}} [[Камышлы (Азнакай районы)|Камышлы]] {{!}} [[Камышлы Күл]] {{!}} [[Карамалы (Азнакай районы)|Карамалы]] {{!}} [[Карамалы Елга]] {{!}} [[Константиновка (Азнакай районы)|Константиновка]] {{!}} [[Курай-Елга]] {{!}} [[Кызыл Йолдыз (Азнакай районы)|Кызыл Йолдыз]] {{!}} [[Кызыл Сукачы]] {{!}} [[Күктәкә (Азнакай районы)|Күктәкә]] {{!}} [[Кәкре Елга]] {{!}} [[Кәтем]] {{!}} [[Мачаклыбаш]] {{!}} [[Метрәй (Азнакай районы)|Метрәй]] {{!}} [[Микулино]] {{!}} [[Митрофановка]] {{!}} [[Мәндәй]] {{!}} [[Мәлбагыш]] {{!}} [[Мәнәвез]] {{!}} [[Мәсгут]] {{!}} [[Мөслим (Азнакай районы)|Мөслим]] {{!}} [[Октябрь Бүләге (Азнакай районы)|Октябрь Бүләге]] {{!}} [[Осиновый Гай]] {{!}} [[Победа (Азнакай районы)|Победа]] {{!}} [[Сарлы]] {{!}} [[Сәпәй]] {{!}} [[Сөендек]] {{!}} [[Таллы Бүләк (Азнакай районы)|Таллы Бүләк]] {{!}} [[Танай (Азнакай районы)|Танай]] {{!}} [[Тархан (Азнакай районы)|Тархан]] {{!}} [[Татар Шуганы]] {{!}} [[Тетвел (Азнакай районы)|Тетвел]] {{!}} [[Туйкә]] {{!}} [[Тымытык]] {{!}} [[Тырыш (Азнакай районы)|Тырыш]] {{!}} [[Түбән Соколка]] {{!}} [[Түбән Стәрле]] {{!}} [[Түбән Сукаеш]] {{!}} [[Түбән Якый]] {{!}} [[Тәкмәле]] {{!}} [[Уразай (Азнакай районы)|Уразай]] {{!}} [[Урманай]] {{!}} [[Урсай (Азнакай районы)|Урсай]] {{!}} [[Үчәлле]] {{!}} [[Чалпы]] {{!}} [[Чемодурово]] {{!}} [[Чубар Абдул]] {{!}} [[Чәкән]] {{!}} [[Югары Эстәрле]] {{!}} [[Якты Күл (Азнакай районы)|Якты Күл]] {{!}} [[Якты Юл]] {{!}} [[Яхшы Бай]] ; Бетерелгән авыллар [[Холмовка (Татарстан)|Холмовка]] {{!}} }} <includeonly>[[Төркем:Азнакай районының торак пунктлары]]</includeonly> <noinclude>[[Төркем:Калыплар:Татарстан]]</noinclude> mznzpwqp1ovbs4cexltdebwb91145dq Тимер юл транспорты 0 41047 3528671 3080327 2022-08-12T15:15:25Z Ganesha811 43299 Higherгары сыйфатлы картага күчү wikitext text/x-wiki {{УК}} [[File:Santa Fe steam and diesel locomotives 1976.JPG|thumb|Буыннар очрашуы. 1976]] [[Файл:World railway network.svg|мини|350x350пкс|Бөтендөнья тимер юл челтәре]] '''Тимер юл транспорты''' - йөкләрне һәм пассажирларны тәгәрмәчле транспорт чаралары белән рельс юллары буенча йөртүче җир өсте транспорты төре. == Кулланылышы == Күп кенә илләрдә транспортның барлык төрләре арасында тимер юл транспорты төп урынны алып тора, бу аның универсальлеге белән аңлатыла: икътисадның барлык тармакларына хезмәт күрсәтү һәм халыкның барлык климат зоналарында да диярлек пассажирлар йөртүгә булган ихтыяҗын канәгатьләндерү мөмкинлеге бирә. Тимер юл транспортының төп өстенлекләре: күпләп йөк ташу сәләте; зур араларга массакүләм йөк ташу нәтиҗәлелеге; чагыштырмача зур тизлек; ышанычлылык һәм иминлек; ташуларның үзкыйммәте түбән; башка төр транспортка караганда әйләнә-тирә мохиткә йогынтысы азрак<ref>Согласно [http://www.railwatch.org.uk/backtrack/rw94/rw094p06.pdf этим данным] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101011093930/http://www.railwatch.org.uk/backtrack/rw94/rw094p06.pdf |date=2010-10-11 }}, железные дороги безопаснее как по помильному, так и по почасовому показателю, в то время как [[авиация]] является безопасной только по первому показателю</ref>. Һәр илдә тимер юл транспорты өлеше икътисадый-географик, демографик һәм башка факторларны исәпкә алып барлыкка килә. == Тарихы == Кеше йөкне үзе тарткан борынгы тимер юллар б. э. кадәр VI гасырга карый; аның уйлап табучысы булып җиде акыл иясенең берсе Периандр санала. Тимер юллар Бөекбританиядә XVIII һәм XIX гасырларда мөһим энергия чыганагы булган пар машинасын уйлап табудан соң чәчәк ата. 1880 нче елларда беренче [[электр]] поездлары, шулай ук [[трамвай]] һәм [[Метрополитен|тоннель]] барлыкка килә. 1940-нчы еллардан башлап, күпчелек илләрдә электрлашмаган тимер юллар паровозларны дизель- электр белән алыштыра башлыйлар, бу процесс 2000-нче елда тәмамлана диярлек. 1960-нчы елларда [[Япония|Япониядә]] һәм башка берничә илдә электрлаштырылган югары тизлекле тимер юллар барлыкка килде. [[Файл:Železnica.JPG|мини|250x250пкс| Дизель локомотивы (сулда) һәм электр локомотивы (уңда). ]] Тимер юл транспортының үсеше, төшүе һәм торгызылу тарихын кулланылган энергия белән билгеләнгән берничә чорга бүлеп була. Тимердән ясалган беренче юл, агач рельслар өстендә чуен түшәм рәвешендә, 1768 елда салынган. Бу яңалык төрле колея үлчәүләренә мөмкинлек бирә. 1790-нчы елларда Бөек Британиядә тулы тимер рельслар барлыкка килә башлады. 1788 елда [[Петрозаводск]] шәһәрендә Русиянең беренче тимер юлы булган «Чуен тәгәрмәчле юлүткәргече»төзелә. [[Файл:Gorskii_20617u.jpg|сулда|мини| [[Кытау-Тамак|Усть-Катав]] шәһәре янындагы [[Транссебер магистрале|Себер аръягы тимер юлында]] башкорт стрелка күчерүчесе, С.М. Прокудин-Горский фотосы, 1910 ]] Русия Федерациясендә аның киң территориясе һәм табигый үзенчәлекләре, эшкәртү предприятиеләреннән чимал базасы ерак булган тимер юл транспорты транспорт системасының нигезен тәшкил итә. Барлык транспорт төрләренең (торба үткәргеченнән башка) йөк әйләнешенең 80% тан артыгын, ерак һәм шәһәр яны поездларында гомуми файдаланудагы транспортның пассажирлар әйләнешенең 40% тан артыграгын тимер юл бирә. Россия тимер юллары - иң зур, яхшы үсеш алган, динамик һәм нәтиҗәле эшләп килүче система. Илнең тимер юл челтәре 85 мең км дан артык озынлыкка ия <ref>[https://company.rzd.ru/ru/9360?redirected ОАО «РЖД» сегодня]</ref> == Әдәбият == * {{ВТ-ЭСБЕ|Железные дороги}} * {{ВТ-ЭСБЕ|Железные дороги, в техническом отношении}} == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} == Сылтамалар == * [https://slovar.cc/enc/bse/1995914.html Железная дорога// Большая советская энциклопедия] ** [http://supermap.zatramvaj.org.ua/ Схема Железных дорог Евразии] ** {{cite web|url=http://parovoz.com/|title=«Паровоз ИС». Российский железнодорожный портал|archiveurl=https://archive.is/20121211045256/http://parovoz.com/|archivedate=2012-12-11}} ** {{cite web|url=http://parovoz.com/spravka/gauges-ru.php|title=Колеи железных дорог мира|archiveurl=https://archive.is/20121210190428/http://parovoz.com/spravka/gauges-ru.php|archivedate=2012-12-10}} {{Тышкы сылтамалар}} [[Төркем:Транспорт чаралары]] b28c5duo04jt9sq8eo820kwg25imt2e Людмила Радченко 0 47299 3528703 2875837 2022-08-13T00:33:14Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=июль 2012}} {{Шәхес | исем = Людмила Радченко | рәсем = Ludmilla 100 1113.JPG | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = | һөнәр = телевизион тапшырулар алып баручы, модель, актриса, рәссам | туу датасы = 11.11.1978 | туу җире = {{Туу җире|Омск|Омскида}} | гражданлык = {{RUS}} | милләт = рус | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | бүләк һәм премияләр = | сайт = http://ludmillapopart.it/ | башка мәгълүмат = }} '''Людмила Радченко''' ([[11 ноябрь]] [[1978 ел|1978]], [[Омск]], [[Россия]]) — [[Россия]] моделе, итальян телевизион тапшырулары алып баручысы, актриса. == Биография == Людмила Радченко [[СССР|ССРБ]]да, [[Омск]] шәһәрендә туа. [[1996 ел]]да ул танылган Омск гүзәллек һәм мода бәйгесендә "Современный образ" вице-миссы титулын яулый. Шулай ук ул тамашачылар симпатиясе призына лаеклы табыла. Соңрак ул "Мисс Россия" конкурсында Омск вәкиле буларак катнаша. Конкурстан соң Людмила [[Мәскәү]]дә һәм [[Санкт-Петербург]]да телетапшыруларда катнаша. [[2000 ел]]да ул [[Италия]]гә китә һәм тапшырулар алып баручы буларак Паппериссима телеканалында эшли. [[2003 ел]]да ул Антенна 3 телеканалында "Spicy Tg" тапшыруында катнаша. [[2005 ел]]да la Talpa реалити-шоуында катнаша, ярымфиналга кадәр барып җитә. [[2006 ел]]ның җәендә Людмила Майамида узган һәм Италия 1 телеканалында күрсәтелгән кинотөшерүләрдә баш рольне башкара. Киләсе елда ул ''Мелодияләр һәм баш иючеләр'' тапшыруында катнаша. Соңрак ул Sky Vivo [[реалити-шоу]]ындагы конкурста катнаша. La Talpa'дан соң Людмила рәсем сәнгате белән шөгыльләнә, кайбер эшләрен [[Милан]]да күрсәтә. Үзен сәнгатькә багышларга карар кыла. [[2008 ел]]да Людмила A Light Of Passion фильмында төшә. [[Нью-Йорк]]та рәсем сәнгате өлкәсендә белем алганнан соң ул үзенең хезмәтләрен төрле күргәзмәләрдә һәм галереяларда күрсәтә. [[2010 ел]]да ул "Сыерлар Парады 2010" халыкара күргәзмәсе өчен гаять зур сыер рәсемен ясый. Шулай ук ул үз эшләрен Миландагы арт-триеналеда күрсәтә. Луччада заманча сәнгать Музеенда үз күргәзмәсен оештыра. [[2011 ел]]ның февралендә Милан провинциясе Дөнья мәдәнияте йортында Людмилага күргәзмәсен оештырырга тәкъдим итә. [[2011 ел]]ның маенда Нью-Йорк галереясы Ludmilla'ны ризык сәнгате фестивалендә күрсәтә, шулай ук аның хезмәтләре Сохода, Crown Fine Art галереясында күрсәтелә. == Телекарьера == * ''La sai l'ultima?'' ([[2001]]) * ''Passaparola (programma televisivo)'' ([[2001]]-[[2002]]) * ''Spicy Tg'' ([[2003]]) * ''La talpa (reality show)'' ([[2005]]) * ''On the Road (programma televisivo)'' ([[2006]]) * ''Tuning and Fanatics'' ([[2007]]) * ''Reality Game'' ([[2007]]) * ''Modeland'' ([[2008]]) == Фильмография == * ''Il viaggio'' ([[2005]]) * ''R.I.S. Delitti imperfetti'' ([[2006]]) * ''A Light of Passion'' ([[2006]]) * ''Scaccomatto'' ([[2008]]) * ''L'ispettore Coliandro: Sesso e segreti'' ([[2009]]) * ''Un posto al sole d'estate'' ([[2009]]) * ''Ganja Fiction'' ([[2010]]) == Сылтамалар == * [http://www.ludmillapopart.it/ Рәсми сайт] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111128222849/http://www.ludmillapopart.it/ |date=2011-11-28 }} {{ref-en}} * [http://www.fashionmodeldirectory.com/models/Ludmilla_Radchenko Людмила Радченко модель агентлыклары каталогында] {{ref-en}} [[Төркем:Әлифба буенча фотомодельләр]] eo8djk15tjmbypaulgkefshzwohvreu Баулы (елга) 0 54073 3528681 3088770 2022-08-12T19:28:13Z Frhdkazan 3171 Якты Күл (Азнакай районы)|Якты Күл wikitext text/x-wiki {{Елга-2 |Исем = Баулы |Милли исем = |Рәсем = |Рәсем киңлеге = |Рәсем язуы = |Харита = |Харита киңлеге = |Харита язуы = |Озынлык = 16 |Бассейн мәйданы = 102 |Бассейн = |Бассейн = Ык/Чулман/Идел/Каспий диңгезе |Су чыгымы күләме = |Үлчәү урыны = |Баш = |Башның урнашкан урыны = |Башның биеклеге =270 |Башның координатлары = 54.43328/0/0/N/53.210933/0/0/E |Тамак = Ык елгасы |Тамакның урнашкан урыны = |Тамакның координатлары = 54.411908/0/0/N/53.394783/0/0/E |Елганың авышлыгы = |Ил = Россия |Төбәк = [[Татарстан]] |Викиҗыентыкта төркем = |Позицион харита = Россия Башкортстан }} '''Баулы́ елгасы''' — [[Көнчыгыш Кама аръягы]]ндагы елга. [[Ык]]ның сул кушылдыгы. Озынлыгы 15,9 км, бассейнының мәйданы 101,5 км². Баулы районы территориясеннән ага. Елга башы [[Якты Күл (Азнакай районы)|Якты Күл]] авылының төньяк читендә, тамагы [[Кызылъяр (Баулы районы)|Кызылъяр]] авылы янында. Елга башының абсолют биеклеге 270 м, тамагыныкы — 106 м. Су җыелу мәйданының урманлылыгы 28%. Баулы елгасының 1 дән алып 7 км га кадәр озынлыктагы 4 кушылдыгы бар. Елга челтәренең тыгызлыгы 0,19 км/км². Күбесенчә кар сулары исәбенә туена. Елганың гидрологик режимы ташу вакытында су муллыгы һәм җәен нык саегуы белән үзенчәлекле. Бассейнда еллык су агымының уртача күпьеллык катламы 84 мм, ташу агымы катламы 70 мм. Язгы ташу, гадәттә, апрельнең беренче көннәрендә башлана. Елга ноябрьнең беренче ун көне эчендә туңа. Елга тамагында суының иң аз вакытындагы уртача күпьеллык чыгымы 0,05м³/с. Язын суы каты (6-9 мг-экв/л), кышын һәм җәен бик каты (9-12 мг-экв/л). Гомуми минеральләшүе язын 400-500 мг/л, кышын һәм җәен 1000 мг/л. Су ресурслары сугару өчен файдаланыла. Елга буенда шул исемдәге [[Баулы|шәһәр]] урнашкан. == Су реестры мәгълүматы == [[Россия дәүләт су реестры]] мәгълүматы буенча елга [[Чулман бассейн округы]]нда урнашкан. Кече елга бассейны — Чулман кушылдыклары бассейны Агыйдел кушылганчы, елга бассейны — Чулман.<ref name='РСРМ'/> [[Су ресурсларының федераль агентлыгы]] мәгълүматы буенча:<ref name='РСРМ'>{{cite web|url=http://textual.ru/gvr/index.php?card=10.01.01.013|title=РФ су реестры мәгълүматлары: Бавлы}}</ref> * Дәүләт су реестрында су объектының коды — 10010101312111100028084 * Һидрологик өйрәнү (ҺӨ) буенча коды — 111102808 * Бассейн коды — 10.01.01.013 * ҺӨ буенча {{коммент|саны|номеры}} — 11 * ҺӨ буенча чыгарылышы — 1 == Чыганаклар == * ТР Фәннәр академиясенең Татар энциклопедиясе институты * [http://tatarile.org/maglumat/%D0%B1%D2%AF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%87%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80-%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F/%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD-%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B Татар энциклопедиясе. Казан, 2008.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306115007/http://tatarile.org/maglumat/%d0%b1%d2%af%d0%bb%d0%b5%d0%ba%d1%87%d3%99%d0%bb%d3%99%d1%80-%d1%8d%d0%bd%d1%86%d0%b8%d0%ba%d0%bb%d0%be%d0%bf%d0%b5%d0%b4%d0%b8%d1%8f/%d1%82%d0%b0%d1%82%d0%b0%d1%80%d1%81%d1%82%d0%b0%d0%bd-%d0%b5%d0%bb%d0%b3%d0%b0%d0%bb%d0%b0%d1%80%d1%8b |date=2016-03-06 }} == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} {{Ык елгасы}} [[Төркем:Әлифба буенча елгалар]] [[Төркем:Татарстан елгалары]] ql14d1v57qwmcwrnb9jx55ggd7tgfwj Пюнга-Лохо (Ярудей кушылдыгы) 0 74623 3528706 3514097 2022-08-13T10:09:52Z Машъал 36751 в современности одна река wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Пюнга-Лохо (елга)]] g486mbv6rggf577bo9ng1lp9fz7uw0e Франциск (папа) 0 77440 3528682 2240721 2022-08-12T19:31:23Z Frhdkazan 3171 [[Special:Contributions/IanraBot|IanraBot]] үзгәртүләре ([[User talk:IanraBot|бәхәс]]) [[User:Frhdkazan|Frhdkazan]] юрамасына кадәр кире кайтарылды wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Франциск | рәсем = Pope Francis South Korea 2014.png | рәсем_зурлыгы = | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Һорһе Марио Бергольо | һөнәр = дин әһеле | туу датасы = 17.12.1936 | туу җире = [[Буэнос-Айрес]], [[Аргентина]] | гражданлык = | милләт = | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} [[File:Coat of arms of Franciscus.svg|thumb|left|]] '''Франци́ск''' ({{lang-la|Franciscus}}, {{lang-it|Francesco}}), тугач бирелгән исеме — '''Хо́рхе Ма́рио Берго́льо'''({{lang-es|Jorge Mario Bergoglio}}) — [[католикчылык|католик]] дин әһеле, 266 нче [[Рим Папасы]] ([[2013 ел]]ның [[13 март]]ыннан). Соңгы 1200 ел эчендә [[Аурупа]]дан булмаган беренче Рим Папасы. Беренче папа-[[иезуит]]. Бергольо [[1936 ел]]да [[Буэнос-Айрес]]та чыгышы белән [[Италия]]дән булган тимер юл эшчесе гаиләсендә дөньяга килә. Яшь чагында фәлсәфә һәм химия белән нык мавыгып фәнни дәрәҗәләргә дә ирешә. Буэнос-Айресның өч католик көллиятендә әдәбият, фәлсәфә һәм теология укыта, итальян һәм алман телләрендә дә ирекле сөйләшә. 22 яшендә иезуитлар орденына кушыла һәм [[1969 ел]]да руханилык эшенә керешә. [[2001 ел]]дан башлап — [[кардинал]]. [[Бенедикт XVI]] хакимияттән баш тартканнан соң [[2013 ел]]ның мартында җыелган [[конклав]]та Рим Папасы булып сайлана. == Сылтамалар == * [http://www.azatliq.org/content/article/24927958.html Рим папасы итеп Аргентина иезуиты сайланды] {{Rq|stub}} {{Рим папалары}} [[Төркем:XXI гасыр сәясәтчеләре]] [[Төркем:Шәхесләр:Аргентина]] lyccs8nrkwzqq5ffqje0d3eejtmgj2d Лесной (Коншак районы) 0 107389 3528694 3165181 2022-08-12T23:20:51Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = авыл |татар исеме= Лесной |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Лесной}} |герб = |байрак = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Коншак районы{{!}}Коншак районы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 428 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 456730 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Лесной''' ({{lang-ru|Лесной}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Коншак районы]] составына керүче авыл. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | 405|| 428|| 196|| 232 |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (42%), [[татарлар]] (40%), [[башкортлар]] (13%).<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}}{{Чиләбе өлкәсе татар торак пунктлары}} {{Коншак районы}} {{Chelyab-obl-geo-stub}} [[Төркем:Коншак районы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе татар авыллары]] ada7icvf6q3iv5xz1w63nqkyp4zyted Лесной (Кызыл Армия районы) 0 107485 3528695 3165182 2022-08-12T23:20:56Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = авыл |татар исеме= Лесной |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Лесной}} |герб = |байрак = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 406 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 456660 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Лесной''' ({{lang-ru|Лесной}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл Армия районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл Армия районы]] составына керүче авыл. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | 374|| 406|| 197|| 209 |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (79%), [[татарлар]] (14%).<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы}} {{Chelyab-obl-geo-stub}} [[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл Армия районы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] m8i2x92xx5q7txnu9b378oze04sugco Лесной (Уй районы) 0 107506 3528698 3165185 2022-08-12T23:21:08Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = авыл |татар исеме= Лесной |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Лесной}} |герб = |байрак = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Уй районы{{!}}Уй районы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 337 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 456488 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Лесной''' ({{lang-ru|Лесной}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Уй районы]] составына керүче авыл. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | 411|| 337|| 168|| 169 |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (70%), [[татарлар]] (12%), [[башкортлар]] (18%).<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Уй районы}} {{Chelyab-obl-geo-stub}} [[Төркем:Уй районы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] 9n2tifcmsr9f89a8r839fzyxyuoxz95 Лемеза 0 107688 3528688 3165117 2022-08-12T22:57:15Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = авыл |татар исеме= Лемеза |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Лемеза}} |герб = |байрак = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Катав-Ивановск районы{{!}}Катав-Ивановск районы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 80 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 456106 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Лемеза''' ({{lang-ru|Лемеза}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Катав-Ивановск районы]] составына керүче авыл. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | 154|| 80|| 43|| 37 |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (65%), [[татарлар]] (6%), [[башкортлар]] (24%), [[чуашлар]] (5%).<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Катав-Ивановск районы}} {{Chelyab-obl-geo-stub}} [[Төркем:Кытау-Ивановск районы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] gwni2yqz2ir6w9o29xrs5vl4pnaft5l Лесные Поляны 0 107689 3528700 3165189 2022-08-12T23:21:22Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = авыл |татар исеме= Лесные Поляны |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Лесные Поляны}} |герб = |байрак = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Нагайбәк районы{{!}}Нагайбәк районы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 130 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 457642 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Лесные Поляны''' ({{lang-ru|Лесные Поляны}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Нагайбәк районы]] составына керүче авыл. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | 164|| 130|| 65|| 65 |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (76%), [[татарлар]] (6%), [[казахлар]] (9%), [[нагайбәкләр]] (8%).<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-23 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Нагайбәк районы}} {{Chelyab-obl-geo-stub}} [[Төркем:Нугайбәк районы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] je0vct8n3x06lyf8i5or88n49y9ykau Лесной (Мияс шәһәр бүлгесе) 0 107985 3528697 3165184 2022-08-12T23:21:02Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = авыл |татар исеме= Лесной |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Лесной}} |герб = |байрак = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 0 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 456300 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Лесной''' ({{lang-ru|Лесной}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче авыл. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | 0|| 0|| -|| - |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Мияс шәһәр округы}} [[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсенең юкка чыккан торак пунктлары]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} mlroc8lsk5ybx5jjm71xksn944p6nbu Ленинск (Чиләбе өлкәсе) 0 108116 3528691 3165145 2022-08-12T23:06:06Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = эшчеләр бистәсе |татар исеме= Ленинск |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Ленинск}} |герб = |байрак = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Мияс шәһәр округы{{!}}Мияс шәһәр округы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 1862 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 456300 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Ленинск''' ({{lang-ru|Ленинск}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Мияс шәһәр округы]] составына керүче эшчеләр бистәсе. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | ?|| 1862|| 893|| 969 |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: билгесез.<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Чиләбе өлкәсенең шәһәр тибындагы бистәләре}} {{Мияс шәһәр округы}} [[Төркем:Мияс шәһәр округы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсенең элеккеге шәһәр тибындагы бистәләре]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} 9hk70g89azobqili1pkihmgsh65gd66 Ленински (Чиләбе өлкәсе) 0 108376 3528692 3165148 2022-08-12T23:06:20Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = авыл |татар исеме= Ленинский |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Ленинский}} |герб = |байрак = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Сосновка районы{{!}}Сосновка районы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 274 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 456520 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Ленинский''' ({{lang-ru|Ленинский}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Сосновка районы]] составына керүче авыл. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | 141|| 274|| 125|| 149 |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (96%).<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Сосновка районы}} {{Chelyab-obl-geo-stub}} [[Төркем:Сосновка районы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] 6qdkokvv46rri0rvtjv7hk7gyaczx4z Лесной (Эткүл районы) 0 108378 3528699 3165187 2022-08-12T23:21:15Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = авыл |татар исеме= Лесной |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Лесной}} |герб = |байрак = |lat_deg = 54.746366 |lon_deg = 61.863551 |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Эткүл районы{{!}}Эткүл районы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 215 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 456578 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Лесной''' ({{lang-ru|Лесной}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Эткүл районы]] составына керүче авыл. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | 279|| 215|| 101|| 114 |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (81%), [[башкортлар]] (8%), [[алманнар]] (7%).<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Эткүл районы}} {{Chelyab-obl-geo-stub}} [[Төркем:Эткүл районы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] tu6fxk2me67i7h1f8lpj1ab9oepa81d Лейпциг (Чиләбе өлкәсе) 0 108487 3528687 3165112 2022-08-12T22:51:52Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = авыл |татар исеме= Лейпциг |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Лейпциг}} |герб = |байрак = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Варна районы{{!}}Варна районы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 717 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 457214 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Лейпциг''' ({{lang-ru|Лейпциг}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Варна районы]] составына керүче авыл. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | 923|| 717|| 334|| 383 |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (74%), , [[казахлар]] (18%).<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Варна районы}} {{Chelyab-obl-geo-stub}} [[Төркем:Варна районы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] lmtkmizvx2rdbnhqb422yqt9rc91f3m Лесной (Кызыл районы) 0 108488 3528696 3165183 2022-08-12T23:20:58Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = авыл |татар исеме= Лесной |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Лесной}} |герб = |байрак = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы{{!}}Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 300 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 457621 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Лесной''' ({{lang-ru|Лесной}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Кызыл районы (Чиләбе өлкәсе)|Кызыл районы]] составына керүче авыл. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | 322|| 300|| 148|| 152 |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (47%), [[казахлар]] (46%).<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы}} {{Chelyab-obl-geo-stub}} [[Төркем:Чиләбе өлкәсенең Кызыл районы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] mijs6f05kwl7rzek9mfd2j19hca8bf0 Летягино 0 108490 3528701 3165202 2022-08-12T23:26:06Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{ТП-Русия |халәт = авыл |татар исеме= Летягино |рус исеме = |чын исем ={{lang-ru|Летягино}} |герб = |байрак = |lat_deg = |lat_min =|lat_sec = |lon_deg =|lon_min =|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |ил харитасы = |төбәк харитасы = |район харитасы = |ил харитасы зурлыгы = |төбәк харитасы зурлыгы = |район харитасы зурлыгы = |төбәк = Чиләбе өлкәсе |төбәк җәдвәлдә=Чиләбе өлкәсе |район төре = Муниципаль район |район = Южноуральск шәһәр округы{{!}}Южноуральск шәһәр округы |район җәдвәлдә = |җирлек төре = Авыл җирлеге |җирлек = |җирлек җәдвәлдә = |эчке бүленеш = |башлык = |нигезләнү елы = |беренче язма искә алу = |элекке исемнәр = |бирле = |мәйдан= |ТП үзәге биеклеге = |халык саны = 153 |исәп елы = 2010 |тыгызлык = |агломерация = |милли состав = |дини состав = |этнохороним = |почта индексы = 457018 |сәгать кушагы = +5 |почта индекслары= |телефон коды = |санлы идентификатор = |Commons та төркем = |сайт = }} '''Летягино''' ({{lang-ru|Летягино}}) — [[Чиләбе өлкәсе]]нең [[Южноуральск шәһәр округы]] составына керүче авыл. == Климат == Климаты уртача континенталь. Биредә һава торышы бик үзгәрүчән, моның төп сәбәбе булып [[Урал таулары]] тора. Монда алар биек булмаса да, [[Русия]]нең [[Аурупа]] өлешеннән килгән һава массаларын кертми, шуңа да монда салкын [[Арктика]] һавасы да, кызу [[Урта Азия]] һава массалары да җиңел үтә. Боларның нәтиҗәсе булып, биредә һава торышының кинәт үзгәреше еш күзәтелә. == Сәгать поясы == {{ОбъектныңСәгатьКушагы/MSK+2|Объект={{PAGENAME}}}} == Халык == Халык саны динамикасы: {| class='standard' style='text-align: center;' | colspan=6 | '''Гомуми демографик күрсәткечләр'''<ref>[http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar Численность и размещение населения Челябинской области. Таблица 11] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190402155311/http://chelstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chelstat/resources/66820f804e9e868b9ba79b8e65563e6a/%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A7%D0%B5%D0%BB%D1%8F%D0%B1%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8.rar |date=2019-04-02 }}.</ref> |--- class='bright' | colspan=2 | Гомуми халык саны || colspan=2 | 2010 елга җенес составы |--- class='shadow' | 2002 || 2010 || ир-атлар || хатын-кызлар |--- | 228|| 153|| 76|| 77 |} [[2002 ел]]гы җанисәп буенча күпчелекне алып торучы халыклар: [[руслар]] (68%), [[украиннар]] (14%), [[казахлар]] (5%), [[нагайбәкләр]] (4%).<ref>{{Citation |title=2002 елгы җанисәп алу базасы. |url=http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |access-date=2013-07-24 |archive-date=2018-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180615111631/http://std.gmcrosstata.ru/webapi/jsf/guestUserGuide.jsp?tableViewTabForm:_idcl=tableViewTabForm:j_id_jsp_1807425244_41&tableViewTabForm_SUBMIT=1&javax.faces.ViewState=8df2zF%2F30JdRqQUnDyAJB7uPztaProtW9GCDP9riU6vi7I1f5N3Sg5oSn1ZJrQxqsEBHHPL%2BMR9QP9w%2FObfO8XHjGC2iBZu03Ab8VvwoRa7M%2BIlhhvePIinZy34ZldQ3qNO%2FBA%3D%3D |dead-url=yes }}</ref> == Искәрмәләр == {{Искәрмәләр}} {{Южноуральск шәһәр округы}} [[Төркем:Южноуральск шәһәр округы торак пунктлары]] [[Төркем:Чиләбе өлкәсе торак пунктлары]] {{Chelyab-obl-geo-stub}} azmhagxu7dfas6ibgssywh0x4v7s9y9 Мөхәммәтшин 0 174352 3528712 3159065 2022-08-13T11:19:58Z Әмир 15082 мәгълүмат өстәү wikitext text/x-wiki '''Мөхәммәтшин''' — [[татар]] фамилиясе. [[Гарәп теле]]ннән кергән «Мөхәммәт»/«Мөхәммәтшаһ» исеменнән ясалган. ''[[Татар]]ча [[Википедия]]дә әлеге фамилияне кулланып ясалган түбәндәге мәкаләләр урнаштырылган:'' * [[Габбәс Мөхәммәтшин]] (1935-2019), ТР мәдәният министры урынбасары (1989-1997), ''[[ТАССР атказанган төзүчесе]]''. * [[Хәй Мушинский|Габделхәй Мөхәммәтшин (Хәй Мушинский)]] (''1908, [[Тәтер-Арыслан]], [[Стәрлетамак өязе]])-1994, [[Казан]]''), драма артисты, фокусчы. * [[Газиз Мөхәммәтшин]] (''1932, [[Минзәлә районы]]-1972, [[Казан]]''), язучы. * [[Гарифҗан Мөхәммәтшин]] (''12.11.1941, [[Балтач]]''), шагыйрь. * [[Җәмил Мөхәммәтшин]] (1946), тарихчы-галим, 1969―2000 елларда [[Болгар дәүләт тарихи-архитектура музей-тыюлыгы|Болгар музей-тыюлыгы]] директоры, [[ТАССР атказанган мәдәният хезмәткәре]] (1990). * [[Рәфыйк Мөхәммәтшин]] (1955), тарихчы, фән докторы, ТР ФА академигы, {{comment|РИИ|Русия ислам институты}} ректоры. * [[Рүзәл Мөхәммәтшин]], шагыйрь. * [[Фаиз Мөхәммәтшин]] (1969), [[Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]] рәисе (2008 елдан), Удмуртия [[мөфти]]е. * [[Фәрвәз Мөхәммәтшин]] (1949—2017), [[Башкортстанның атказанган артисты]] (1995). [[Башкорт дәүләт филармониясе]] артисты. * '''Фәрит Мөхәммәтшин''' ** [[Фәрит Мөхәммәтшин]] (''22.05.1947, [[Әлмәт]]''), сәясәтче, ТР Дәүләт шурасы рәисе (''[[1998 ел]]дан''). ** [[Фәрит Мөхәммәтшин (1947)|Фәрит Мөхәммәтшин]] (31.01.1947), дипломат. {{күп мәгънәле}} [[Төркем:Шәхесләр]] [[Төркем:Фамилияләр]] b91bug0svr88iu1k4u8njk96s7ro3eh Лениногорск музыка-сәнгать педагогика көллияте 0 175290 3528690 3165141 2022-08-12T23:05:35Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Көллият кәртечкәсе | исем = Лениногорск музыка-сәнгать педагогика көллияте | сокращение = | оригинал = {{lang-ru|Лениногорский музыкально-художественный педагогический колледж}} | элеккеге = Лениногорск педагогия училищесы (''[[1961]]-[[2007]]'')<br/>Лениногорск музыка-сәнгать педагогика училищесы (''[[2007]]-[[2011]]'') | нигезләнгән = [[1961]] | ябылган = | реорганизован = | год реорганизации = | тип = | студенты = | преподаватели = | шәһәр = {{Байрак|РСФСР}} {{Байрак|Татарстан}} [[Лениногорск]] | адрес = 423250, ТР, [[Лениногорск]] шәһәре, Кутузов урамы, 14. | сайт = https://edu.tatar.ru/l-gorsk/page1294.htm/page969789.htm | логотип = | Награды = |lat_dir =N|lat_deg =|lat_min =|lat_sec = |lon_dir =E|lon_deg =|lon_min =|lon_sec = }} [[Файл:Лениногорск МХПК.JPG|250px|thumb|right|Көллият бинасы]] '''Лениногорск музыка-сәнгать педагогика көллияте''', {{lang-ru|Лениногорский музыкально-художественный педагогический колледж}} — [[Татарстан]]ның [[Лениногорск]] шәһәрендә [[1961 ел]]дан эшләп килүче, Татарстан фән һәм мәгариф министрлыгы карамагындагы махсус урта һөнәри белем бирүче дәүләт {{comment|автоном|автоном}} белем бирү оешмасы. == Тарих == * [[1961 ел]]да РСФСР мәгариф министрлыгы карары белән педагогия училищесы буларак оештырылган<ref>приказ Министра Просвещения РСФСР от 27.05.1961 № 165</ref><ref>приказ Министерства просвещения ТАССР от 30.06.1961 № 382</ref>. * [[1961]]-[[2007]] Лениногорск педагогия училищесы * [[2007]]-[[2011]] Ленингорск музыка-сәнгать педагогика училищесы<ref>Постановление Кабинета Министров Республики Татарстан от 30.11.2007 № 671</ref>. * [[2011 ел]]дан Лениногорск музыка-сәнгать педагогика көллияте<ref>Постановление Кабинета Министров Республики Татарстан от 27.09.2011 № 798</ref>. == Укуханә директорлары == * [[1961]]-[[1964]] Алексей Иванович Елизаров * [[1964]]-[[1993]] Анатолий Васильевич Левлюх * [[1993]]-[[2005]] Фәнис Газетдин улы Юсупов, ''ТР атказанган мәдәният хезмәткәре''. * [[2005]]-[[2009]] Марат Әкъдәс улы Әхмәтҗанов * [[2009 ел]]дан Наталья Григорьевна Тимакова, ''педагогика фәннәре кандидаты''. == Укытучылар == * [[Мәснәви Хәертдинов]] (''[[1924]]-[[1983]]''), ''[[Татарстанның халык рәссамы]]''. == Белгечлекләр == * Музыкаль белем бирү * Сынлы сәнгать һәм сызым * Дизайн * Мәктәпкәчә тәрбия * Өстәмә белем бирү педагогы == Укуханәне тәмамлаучылар == ''Моны да карагыз'': [[:Төркем:Лениногорск педагогика көллиятен тәмамлаучылар]] Ярты гасыр эчендә укуханәне 5 меңләп студент тәмамлаган. Алар [[Татарстан]]да, [[Русия]]дә, чит илләрдә укытучы, музыкант, артист, рәссам, оешма җитәкчеләре һ.б. һөнәр ияләре булып хезмәт куялар<ref>[http://ok.ru/group/43596664799301 «Классташлар» порталында махсус сәхифә]</ref>. * [[Риф Фәхретдинов]], ''рәссам, [[Татарстан гербы]] авторы''<ref>[http://tatarstan.ru/tat/about/symbols.htm «Рәсми Татарстан» порталы]</ref>. * [[Ринат Гобәйдуллин (1951)|Ринат Гобәйдуллин]], ''композитор, [[Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре]]''. * З. Яугилдина, ''КФУ профессоры, педагогика фәннәре докторы''. * В.Н. Анищенко, ''[[Алабуга]] Суворов хәрби училищесы директоры''. * Мансур Закиров, ''рәссам''. * [[Ильяс Фәйзуллин]], ''рәссам''. * [[Рөстәм Курамшин]] (''[[1960]]-[[2011]]''), ''рәссам''. * Анатолий Карабельников, ''рәссам'' (''[[Испания]]''). * П.Г. Серебряков, ''[[Татарстанның атказанган артисты]]''. * [[Фирзәр Мортазин]], ''Татарстанның атказанган артисты''. * [[Рәмзия Зиннәтуллина]], ''Татарстанның атказанган артисты''. * [[Флера Хөрмәтова]], ''Татарстанның атказанган артисты''. * [[Илсөя Бәдретдинова]], укуын ташлаган. * [[Фирдүс Тямаев]], ''эстрада җырчысы''. * Анастасия Быкова, ''[[2014 ел]]да [[Саҗидә Сөләйманова премиясе]]нең стипендиаты''<ref>[http://news.almet09.ru/?p=122 Әлмәт яңалыклары]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * [[Рәсиха Хәмидуллина]] (1954), [[Сарман балалар сәнгать мәктәбе]]нең вокал буенча педагогы, [[Татарстанның атказанган укытучысы]]. == Сылтамалар == * [https://edu.tatar.ru/l-gorsk/page1294.htm/page969789.htm Көллиятнең рәсми сайты]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{ref-ru}} * [http://www.leninogorsk-rt.ru/ru/component/k2/item/270-pomnya-svoi-istoki.html Помня свои истоки. «Лениногорская правда», 02.11.2011.]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304091102/http://www.leninogorsk-rt.ru/ru/component/k2/item/270-pomnya-svoi-istoki.html |date=2016-03-04 }} == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}}{{Татарстан мәгарифе}} [[Төркем:Татарстан урта һөнәри уку йортлары]] [[Төркем:Педагогика көллиятләре]] [[Төркем:Лениногорск педагогика көллиятен тәмамлаучылар]] [[Төркем:Лениногорск уку йортлары]] ort2pmdp5scn11oqljzh7nz6u2vkg47 Нур-Ислам мәчете 0 210327 3528705 2296415 2022-08-13T02:44:04Z Xqbot 1796 Бот: [[Нур Ислам мәчете (Казан)]] күчерелгән максатлы битнең юлламасын төзәтү wikitext text/x-wiki #ЮНӘЛТҮ [[Нур Ислам мәчете (Казан)]] 6vui0mjtsla0zmihaucwdji20libork «Нур-Ислам» мәчете (Казан) 0 210328 3528704 2296417 2022-08-13T02:43:03Z Xqbot 1796 Бот: [[Нур Ислам мәчете (Казан)]] күчерелгән максатлы битнең юлламасын төзәтү wikitext text/x-wiki #ЮНӘЛТҮ [[Нур Ислам мәчете (Казан)]] 6vui0mjtsla0zmihaucwdji20libork Лидия Дёмёльки 0 425863 3528702 3114917 2022-08-12T23:38:29Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Шәхес}} '''Лидия Шаковичне Дёмёльки''' (мадьярса  Sákovicsné Dömölky Lídia; [[9 март]] [[1936]], [[Будапешт]]) — рапирада венгр фехтовальщигы, дүрт тапкыр дөнья чемпионы, 1964 елда Җәйге Олимпия уеннарында, Венгрия җыелмасы составында командалы рапирада чемпион<ref name="SportsReference">{{Cite web|url=https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/do/lidia-domolky-sakovics-1.html|title=Lídia Sákovicsné Dömölky|publisher=SportsReference|accessdate=2021-04-25|archivedate=2020-04-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200417230543/https://www.sports-reference.com/olympics/athletes/do/lidia-domolky-sakovics-1.html}}</ref><ref name="champdata">{{Cite web|url=http://olimpia.hu/champdata/details/id/21657/|title=Keresés eredménye - Dömölky Lídia (Sákovics Józsefné)|publisher=Magyar Olimpiai Bizottság}}</ref>. == Биографиясе == Лидия Дёмёльки [[1936 ел]]да [[Будапешт]] шәһәрендә туган. 1955 елда Римда фехтование буенча дөнья чемпионаты Дёмёльки Венгриянең җыелма командасы составында [[фехтование]] буенча рапирада шәхси һәм команда зачетында җиңү яулый. Бу аның халыкара шәхси беренчелектә бердәнбер җиңүе булып кала. [[1959 ел|1959 елда]] Венгрия җыелма командасы фехтование буенча дөнья чемпионатында кабаттан җиңүче була. Җәйге олимпия уеннарында 1960 елда [[Рим]]да венгр рапирачылар командасы көмеш медаль яулый. 1963 елда Гданьскта фехтование буенча дөнья чемпионатында Лидия Дёмёльки шәхси беренчелектә һәм командалы уенда, ватандашы Уйлаки Ильдико-Рейтенан калышып, икенче урынны били. 1964 елда [[Токио]]да Җәйге олимпия уеннарында фехтование буенча дөнья чемпионаты Венгрия җыелма командасы команда зачетында җиңү яулый. 1968 елны [[Мехико]]да Җәйге олимпия уеннарында Венгрия җыелма командасы икенче урын яулый. Дёмёльки Венгриянең җиде тапкыр чемпионы була. Лидия дөнья чемпионы фехтовальщик Йожеф Шаковичта тормышта була<ref name="SportsReference"/>. Йожеф ике тапкыр призер булган 1956 елгы Җәйге олимпия уеннарыннан соң пар АКШ-ка күчеп китә, әммә 1957 елда алар Венгрияга әйләнеп кайта<ref>Lídia Sákovicsné Dömölky</ref><ref>Keresés eredménye - Dömölky Lídia </ref>. Будапештта яшиләр. Дёмёльки 2009 елда тол кала<ref>''Gábor T.''Gyógyszer lenne a világnak – Sákovicsné Dömölky Lídia 85 éves(венг.). Nemzeti Sport(2021.03.09).</ref> Лидия Шаковичне Дёмёльки тренерлык белеме ала. Ул тренер һәм спорт журналисты булып эшли, эстетика һәм [[гимнастика]] буенча берничә китапның автордашы һәм Венгрия олимпия комитетының әгъзаларының берсе була<ref name="SportsReference"/><ref name="champdata"/>. == Искәрмәләр == {{Reflist}} {{Фехтование буенча (командалы рапира) Олимпия чемпионнары–хатын-кызлар}} [[Төркем:9 март көнне туганнар]] [[Төркем:1936 елда туганнар]] [[Төркем:Википедия:Замандашлар биографиясе]] [[Төркем:Маҗарстанда туганнар]] [[Төркем:Әлифба буенча спортчылар]] [[Төркем:Җәйге Олимпия уеннарында катнашучылар]] h20maamdpssygd5qccxeqfkg9trmome Ленна Куурмаа 0 427053 3528693 2998725 2022-08-12T23:07:55Z InternetArchiveBot 35870 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Музыкант|изображение=Lenna 16-06-2006.jpg|Туу көне=26 сентябрь 1985 ел|Туу урыны=Таллин, Эстония|Һөнәр=җырчы|Еллар=2002 - хәзерге көнгә кадәр|Корал=гитара|Жанр=поп-рок, рок-готика, хард-рок}}'''Ленна Куурмаа''' ( {{Lang-et|Lenna Kuurmaa}}, туган [[26 сентябрь]] [[1985 ел|1985]] [[Таллинн|Таллинда]], [[Эстония]] - Эстония җырчысы, җыр авторы һәм кино актрисасы. <ref name="Stylus">[http://www.stylusmagazine.com/reviews/vanilla-ninja/love-is-war.htm Vanilla Ninja — Love Is War — Review — Stylus Magazine]()</ref> <ref>[http://www.imdb.com/name/nm1863944/ Lenna Kuurma] iMDb</ref> Ул Ванила Ниндзя төркеме әгъзасы, ләкин 2009-нчы елдан, ял итеп алганнан соң, ялгыз артист булып эшли башлады. Ул ''Ленна'' альбомын 2010 елның июнендә чыгарды. == Музыкаль карьера == 1990-2002 елларда ул ETV балалар хоры әгъзасы була һәм күп халыкара фестивальләрдә (Италия, Нидерланд, Финляндия, Дания, Норвегия, Израиль, Бөек Британия, Испания, АКШ һәм Россия) хор белән чыгышлар ясый. 2000-2006 елларда Урво Уибоканд җитәкчелегендәге Таллин музыка мәктәбендә скрипкада уйнарга өйрәнә. Ул вокал белемен Лепа Эстер һәм Людмила Исаковадан 1997-2002 елларда ала. 2002 елда ул ''Fizz Superstar'' TV җырлау конкурсында катнаша һәм чирекфиналга чыга. Шул ук елны тагын 3 кыз белән Ванила Ниндзя рок төркемен оештыра. 2009-нчы елда Ванила Ниндзя арасындагы Ленна Куурмаа ''Ленна'' псевдонимы белән шәхси проект булып эшли башлый. === Евровидение җыр конкурсы === Ленна Куурмаа [[Eurovision җыр бәйгесе|Евровидение җыр конкурсында]] һәм төрле дәрәҗәдәге уңышлар белән сайлап алу конкурсларында катнаша. * 2003-нче елда, хәтта тамашачыларның көчле ярдәме белән, Еврола конкурсының милли сайлап алу турында соңгы урынны алды. * Ванила Ниндзя белән тагын бер тапкыр ул [[Швейцария Конфедерациясе|Швейцарияне]] "Cool Vibes" җыры белән [[Киев|Киевтагы]] [[Eurovision җыр бәйгесе 2005|Евровидение 2005-тә тәкъдим итә]], алар сигезенче урынга чыктылар. * 2007-нче елда Ванила Ниндзя "Birds of Peace" җыры белән Eurolaul 2007-дә катнашты, ләкин финалга чыкмады. * 2010 елда Lenna Kuurmaa милли ярышларда соло башкаручы буларак катнашты, икенче урынны яулады. * 2012 елда "Mina Jaan" җыры белән Eesti Laul 2012 куонкрсынада катнашты. * 2014 елда ул "Supernoova" җыры белән Eesti Laul конкрсында катнашты һ.б. == Шәхси тормышы == Берникадәр вакыт Эстония футболчысы Рагнар Клаван <ref>[http://www.ohtuleht.ee/index.aspx?id=173796 Hoolikalt varjatud armastuslugu]{{Недоступная ссылка|date=Август 2019|bot=InternetArchiveBot}}</ref> <ref>[http://vanilla-ninja06.sitecity.ru/ltext_1702201256.phtml?p_ident=ltext_1702201256.p_1702235856 Хорошо спрятанная любовь]</ref> белән очрашып йөри; соңрак - музыкант Роберт Вайгла белән кызы Ами 2013 елның 2 мартында туган <ref>[http://www.limon.ee/1156292/segodnja-nochju-lenna-kuurmaa-rodila-dochku Сегодня ночью Ленна Куурмаа родила дочку — Звезды]</ref> <ref>pevica-lenna-nazvala-svoju-doch-vesma-neobychno</ref>. == Дискография == === Альбомнар === * ''Lenna'' (2010) * ''Teine'' (2013) === Ялгыз җырлар === * «Sellel ööl» (Violina feat. Lenna Kuurmaa) # 20 EST<ref>{{Cite web|title=Estonian Top 40 (week 39)|url=http://www.uuno.ee/index.php?pid=194&page=42|publisher=Radio Uuno|archiveurl=https://www.webcitation.org/66k2EWY8x?url=http://www.uuno.ee/index.php?pid=194|archivedate=2012-04-07|accessdate=2011-02-23}}</ref> * «Musta pori näkku» (Lenna Kuurmaa & Mihkel Raud) * «Mida sa teed» == Бүләкләре == * Ежегодная премия эстонской поп-музыки (Eesti Popmuusika Aastaauhinnad): ** Радиохит года (2010) == Искәрмәләр == {{Reflist}} [[Төркем:Әлифба буенча җырчылар]] [[Төркем:Әлифба буенча шәхесләр]] [[Төркем:Таллиннда туганнар]] [[Төркем:Википедия:Замандашлар биографиясе]] [[Төркем:1985 елда туганнар]] [[Төркем:26 сентябрь көнне туганнар]] mmwkqgw4zetuesgwoptm9ab0a8dz5cr Губина (Паставский районы) 0 548523 3528680 3389396 2022-08-12T19:11:15Z Pierre L'iserois 40487 wikitext text/x-wiki {{ТП}} '''Губина''' ({{lang-be|Губіна}}<ref>Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с. ISBN 978-985-458-192-7</ref>) — [[Беларусия|Белоруссиянең]] [[Витебск өлкәсе]] Паставский районында урнашкан авыл.<ref>Статистический ежегодник Витебской области. — Витебск: Главное статистическое управление Витебской области, 2013.</ref> == Тарихы == 1921-1945 елларда Польша Республикасы Виленский воеводалыгы Дисенский өязе Казлоўшчына гминасы составында авыл.<ref>Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 6</ref> == Климаты == Биредә климат уртача, җылы җәй һәм йомшак кыш хас. Җил җәен төньяк-көнбатыштан, кышын көньяк яки көньяк-көнбатыштан исә, кышын еш кына циклоннар уза һәм җепшек һава торышы тора.<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/belarus/15.htm |title= Climate of Belarus.|author= |publisher= |date = |accessdate= 2015-10-04 |lang= en |description=}}</ref> == Халык саны == * 1921 елда авылда 96 кеше, 19 хуҗалык исәпләнгән.<ref name="skorowidz22">Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej — Tom VII — Część II — Ziemia Wileńska — Powiaty: Brasław, Duniłowicze, Brasław i Wilejka, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923, s 75.</ref> * 1931 елда авылда 102 кеше, 18 хуҗалык исәпләнгән.<ref>Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1938, wolumin — 1, s. 40.</ref> {{ХСВМ||Таблица}} == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Әдәбият == * Регион. Витебская область. Время действий и преобразований = The region. Vitebsk region. The time of actions and transformations / ред.-сост. М. В. Шиманский, А. Ф. Градюшко; фото В. С. Стрелковский [и др.]. — Мн., 2006. — 196 с. * В. А. Жучкевич. Краткий топонимический словарь Белоруссии. — Минск: Белорусский Государственный Университет, 1974. — 448 с. * [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XV_cz.1/598 Hubino, powiat dzisieński, gmina Wierzchnie, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom_XV_cz.1/598] [[Төркем:Беларусия авыллары]] [[Төркем:Витебск өлкәсе торак пунктлары]] [[Төркем:Паставский районы торак пунктлары]] {{Belarus-geo-stub}} smhp1kvmtchb3hprcoju4krnkk06nmd Мөселманнарның Диния нәзарәте 0 587474 3528717 3527730 2022-08-13T11:35:44Z Әмир 15082 мәгълүмат өстәү: /* Төп халкы мөселман булмаган төбәкләр Диния нәзарәтләре */ wikitext text/x-wiki '''Мөселманнарның Диния нәзарәте''' ― идарә рәисе (югары мөфти яки мөфти) тарафыннан идарә ителүче, мөселман дини оешмаларын (гыйбадәт һәм уку йортларын), шулай ук билгеле бер территориядә яшәүче [[мөселманнар]]ны [[ислам дине]]н бергәләп тоту һәм тарату өчен берләштерүче үзидарәле дини оешма. [[БДБ]] илләренең һәрберсендә мәчетләрне берләштерүче мөстәкыйль Диния нәзарәте (мөфтият) бар. Россиядә гомумроссия, төбәкара һәм төбәк Диния нәзарәтләре гамәлдә. == Тарих == === Көньяк-Көнчыгыш Аурупа илләре === XVII һәм XIX гасырлар арасында [[Госман дәүләте]]ннән бәйсезлеккә ирешкәннән соң, мөселман халкы булган Көньяк-Көнчыгыш Аурупа илләре: [[Албания]], [[Босния һәм Герцеговина]], [[Болгария]], [[Хорватия]], [[Греция]], [[Косово]], [[Төньяк Македония|Македония]], [[Черногория]], [[Румыния]], [[Сербия]] һәм [[Словения]]. Госман империясеннән бәйсезлеккә ирешкәннән соң, әлеге илләрнең күбесендә бәйсез Дини идарәләр (нәзарәтләр, мөфтиятләр) оештырылган <ref>{{Cite book | url = https://archive.org/details/islaminbalkansre00norr | url-access = registration | quote = islam balkans. | title = Islam in the Balkans: religion and society between Europe and the Arab world | publisher = Univ of South Carolina Press | isbn = 9780872499775 | author1 = H.T. Norris | date = 1993 }}</ref>. === Россия империясендә Диния нәзарәтләре === [[Россия империясе]]ндә оештырылган беренче Диния нәзарәте ― патшабикә [[Екатерина II]]нең 1788 елның 22 сентябрендә игълан ителгән «Ырынбур мөселман диния нәзрәтен оештыру турында» Указы нигезендә 1789 елның 4 декабрендә Уфада ачылган [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте]] ({{lang-ru|Оренбургское магометанское духовное собрание}}). Уфа наместнигы барон {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Осип Игельстром| Осип Игельстром|ru |Игельстром, Осип Андреевич}} үтенече буенча [[рухани]] вазыйфасы алырга теләк белдерүчеләрдән имтихан алу һәм алар арасыннан «ышанычлыларын» сайлап алу өчен дәүләт учреждениесе буларак оештырылган. Диния нәзарәте 1917 елга хәтле гамәлдә булган, соңгы, алтынчы (1915―1917) рәис ― мөфти [[Мөхәммәтсафа Баязитов]]. Россия империясендә шулай ук (1794 елдан) [[Таврида мөселман Диния нәзарәте]], (1872 елдан) [[Кавказ арты мөселман дини идарәләре]] эшләгән. === Совет чорында Диния нәзарәтләре === 1944 елдан 1992 елдан [[Кавказ мөселманнары идарәcе|Кавказ арты мөселманнарының Диния нәзарәте]], 1943 елдан 1991 елга кадәр [[Урта Азия һәм Казакъстан мөселманнары Диния нәзарәте]] гамәлдә булган. 1992 елда мөселманнарның VI гадәттән тыш корылтаенда [[Үзәк Диния нәзарәте|СССРның Аурупа өлеше һәм Себер мөселманнарының Диния нәзарәте]] үзгәртеп корылганнан соң, эре төбәк дини үзәкләреннән ([[мөхтәсибәт]]ләрдән) төбәк Диния нәзарәтләре (мөфтиятләр) оештырылган. СССРның элекке республикаларының күбесендә бәйсез Диния нәзарәтләре барлыкка килгән. === Россия Федерациясендә Диния нәзарәтләре === [[Россия Федерациясе]]ндә Диния нәзарәтләре (мөфтиятләр) мөстәкыйль төбәк дини оешмалары булып тора, алар Бөтенроссия дини идарәсе — мөселманнарның Үзәк Диния нәзарәте карамагында. [[Уфа]]да теркәлгән [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] юрисдикциясенә [[Кавказ|Төньяк Кавказдан]] кала, Россиянең барлык территориясендәге, шулай ук [[Беларусия]], [[Молдова]], [[Латвия]] мөселманнары керә. [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] … Россия мөселманнарының үзәге [[Мәскәү]]дә булган үзәкләштерелгән дини оешмаларының берсе, 1994 елда [[Үзәк Диния нәзарәте]]ннән аерылып чыккан. [[Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте]] ― 1997 елда [[Тобольск]]ида нигезләнгән үзәкләштерелгән дини оешма, оешкан көненнән башлап идарә рәисе – [[Нәфигулла Әширов]] <ref>[http://islam-today.ru/company/347/ ДУМ Азиатской части России] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121107004217/http://islam-today.ru/company/347/ |date=2012-11-07 }} [[Islam-Today.ru]]</ref>. «Россия Ислам ризалыгы ассоциациясе (Бөтенроссия мөфтияте)» үзәкләштерелгән дини оешмасы ([[Пермь]]) 2016 елда суд тарафыннан бетерелгән. Тарих фәннәре докторы {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Роман Силантьев| Роман Силантьев| ru| Силантьев, Роман Анатольевич}} мәгълүматы буенча, [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]] 2012 елның 1 гыйнварына 1216 юридик затны, яисә Россиядә теркәлү үткән дини оешмаларның 28 % ын, [[Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте]] (1126 юридик зат, 26 %), [[Үзәк Диния нәзарәте]] (1040 юридик зат, 24 %), [[Россия мөфтиләр шурасы]] (697 юридик зат, 16 %) берләштергән. == БДБ илләрендә Диния нәзарәтләре == * [[Баку]]да урнашкан [[Кавказ мөселманнары идарәcе]] – Кавказ арты (Көньяк Кавказ) регионы мөселманнарының үзәкләштерелгән дини оешмасы. * [[Казакъстан мөселманнары Диния нәзарәте]] 1990 елга кадәр [[Урта Азия һәм Казакъстан мөселманнары Диния нәзарәте]] составында булган казыяттан оешкан <ref>[http://www.panorama.ru/works/rk/indexk.html Создание Духовного управления мусульман Казахстана.] Религиозный фактор в политической жизни и в идеологии национальных движений в Казахстане. / Panorama.Ru</ref>. * [[Абхазия мөселманнарының бердәм Диния нәзарәте]] * [[Украина мөселманнарының Диния нәзарәте]] * [[Украина мөселманнарының «Умма» Диния нәзарәте]] * [[Кырым мөселманнары Дини идарәсе]] * [[Кырым мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте ― Таврида мөфтияте]] * [[Донецк Халык Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте]] * [[Үзбәкстан мөселманнары идарәсе]] * [[Кыргызстан мөселманнарының Диния нәзарәте]] * [[Таҗикстан Ислам үзәге]] * [[Төрекмәнстан мөфтияте]] == Россиядә Диния нәзарәтләре == {{Төп мәкалә|Русиядә ислам}} === Гомумроссия === Мөселманнарның гомумроссия Диния нәзарәтләренә федераль (гомумроссия) дәрәҗәдә — федераль хакимият органнары алдында мөселман мәнфәгатьләрен яклаучы дини оешмалар керә. Кагыйдә буларак, болар – Россия Федерациясе субъектлары мөфтиятләре берләшмәләре. {| class="wikitable sortable" align="center" !Атамасы !Регистрация !Идарә рәисе (мөфти) !Резиденция |- ! [[Россия мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте ]] | 11 гыйнвар 1993 | [[Тәлгать Таҗетдин]] | [[Уфа]] |- ! [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] | 31 март 1994 | [[Равил Гайнетдин]] | [[Мәскәү]] |- ! [[Россия мөселманнары Дини җыены]] | 10 октябрь 2016 | [[Альбир Крганов]] | [[Мәскәү]] |- ! [[Россия мөфтиләр шурасы]] | 13 март 2000 | [[Равил Гайнетдин]] | [[Мәскәү]] |} === Төбәкара Диния нәзарәтләре === ''Россия Федерациясенең бердән артык төбәгендә эшли торган мөселман оешмалары китерелә'' {| class="wikitable sortable" align="center" !Атама !Регистрация !Мөфти !Резиденция |- ! «[[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]]» | 16 октябрь 1998 | [[Исмаил Бердиев]] | [[Мәскәү]] |- ! [[Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте]] | 16 декабрь 1998 | [[Нәфигулла Әширов]] | [[Тобольск]] |- ! Мәскәү шәһәре һәм Үзәк регион мөселманнарының Диния нәзарәте «[[Мәскәү мөфтияте]]» | 14 июнь 2011 | [[Альбир Крганов]] | [[Мәскәү]] |- ! [[Кырым һәм Акъяр мөселманнарының Диния нәзарәте]] (Таврида мөфтияте) | 30 сентябрь 1991 | [[Эмирали Аблаев]] | [[Акмәсҗит]] |- ! [[Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының Диния нәзарәте]] | 13 март 2000 | [[Әскарби Карданов]] | [[Майкоп]] |} === Төп халкы мөселман булган төбәкләрнең Диния нәзарәтләре === ''Төбәкләрдәге иң зур мөселман оешмалары китерелгән, анда төбәктә теркәлгән башка мөфтиятләр дә булырга мөмкин'' {| class="wikitable sortable" align="center" !Атама !Регистрация !Мөфти !Резиденция |- ! [[Татарстан мөселманнары Диния нәзарәте]] | 16 март 1998 | [[Камил Сәмигуллин]] | [[Казан]] |- ! [[Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте]] | 22 ноябрь 1993 | [[Айнур Биргалин]] | [[Уфа]] |- ! [[Дагстан мөфтияте]] | 31 май 1999 | [[Әхмәд Абдулаев]] | [[Махачкала]] |- ! [[Карачай-Черкесия мөселманнарының Диния нәзарәте]] | 25 август 1994 | [[Исмаил Бердиев]] | [[Черкесск]] |- ! [[Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте]] | 09 октябрь 1991 | [[Хәзрәтали Дзасежев]] | [[Нальчик]] |- ! [[Чечня Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте]] | 26 сентябрь 2000 | [[Салах Межиев]] | [[Грозный]] |} === Төп халкы мөселман булмаган төбәкләр Диния нәзарәтләре === * [[Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте]] * [[Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте]] * [[Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]] * [[Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] * [[Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]] * [[Карелия мөселманнары Диния нәзарәте]] * [[Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]] * Мәскәү өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте * Мәскәү шәһәре мөселманнарының Диния нәзарәте * [[Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте]] * Мордовия мөселманнары Диния нәзарәте * Самар өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте * Пермь крае мөселманнарының Диния нәзарәте * Ырынбур өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте * Диңгез буе крае мөселманнарының Диния нәзарәте * Хант-Манси — Югра автономияле округы мөселманнарының Диния нәзарәте == Моны да карагыз == * [[Мөфти]] * [[Möftiät]] * [[Диния нәзарәте]] * [[Бөтенрусия мөселманнарының милли шурасы]] * [[Илләр буенча мөфтиятләр исемлеге]] (''[[:en:List of Islamic muftiates|en]]'') == Искәрмәләр == <small>{{искәрмәләр}}</small> == Сылтамалар == * [http://www.islamica.ru/?pageID=388 Муфтият как форма асимметричной организации мусульманского пространства России] * [http://www.muslims-volga.ru/?id=202 Мусульмане Поволжья] * [http://www.moslem.ru Духовное управление мусульман Пермского края] * [http://www.islamnn.ru/ Духовное управление мусульман Нижнего Новгорода] * [http://www.islamsng.com/ Интернет-портал о жизни мусульман на пространстве СНГ] [[Төркем:Русия ислам оешмалары]] [[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]] [[Төркем:Ислам вазыйфалары]] {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}} l06ljgrl1on3qygwq2gpfqmwuj8eqv2 Калып:Россия мөселман диния нәзарәтләре 10 588259 3528716 3527762 2022-08-13T11:33:42Z Әмир 15082 мәгълүмат өстәү wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Россия мөселман диния нәзарәтләре | navbar = | state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> | titlestyle = background:#A3EEA3; border-bottom: 1px solid #fdfdfd; | title = {{Байрак/Россия}} [[Россия Федерациясе]]ндә гамәлдәге [[Мөселманнарның Диния нәзарәте|мөселман диния нәзарәтләре]] | image = | bodyclass = hlist | group1 = '''Үзәкләштерелгән<br/>төбәкара''' | group1style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em; | list1 = * [[Россия мөселманнары Диния нәзарәте|Россия мөселманнары Дини җыены]] <small>(2016, [[Альбир Крганов]])</small> * [[Россия Федерациясе мөселманнарының Диния нәзарәте]] <small>(1994, [[Равил Гайнетдин]])</small> * [[Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте|Россиянең Азия өлеше мөселманнары Диния нәзарәте]] <small>(1998, [[Нәфигулла Әширов]])</small> * [[Төньяк Кавказ мөселманнарының координация үзәге]] <small>(Черкесск, 1998, [[Исмаил Бердиев]])</small> * [[Үзәк диния нәзарәте]] <small>(Уфа, 1788/89, [[Тәлгать Таҗетдин]])</small> | group2 = '''[[Россия Федерациясе субъектлары|Россия Федерациясе<br/>субъектлары]] буйлап''' | group2style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 1px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em; | list2 = * [[Адыгея Республикасы һәм Краснодар крае мөселманнарының Диния нәзарәте|Адыгея һәм Краснодар крае]] <small>(Майкоп)</small> * [[Мөселманнарның Үзәк Диния нәзарәте – Таврида мөфтияте|Акъяр һәм Кырым]]<sup>1</sup> <small>(Акъяр)</small> * [[Башкортстан мөселманнары Диния нәзарәте|Башкортстан]] * [[Дагстан мөфтияте|Дагстан]] * [[Кабарда-Балкар Республикасы мөселманнарының Диния нәзарәте|Кабарда-Балкария]] * [[Карелия мөселманнары Диния нәзарәте|Карелия]] * [[Кемерово өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Кемерово өлкәсе]] * [[Ростов өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Ростов өлкәсе]] * [[Сембер өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (төбәк)]] * [[Сембер өлкәсе мөселманнарының Үзәк Диния нәзарәте|Сембер өлкәсе (үзәк)]] * [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|Татарстан]] <small>(Казан)</small> * [[Түбән Новгород өлкәсе мөселманнарының Диния нәзарәте|Түбән Новгород өлкәсе]] * [[Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Удмуртия]] <small>(Ижау)</small> * [[Чиләбе өлкәсе мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте|Чиләбе өлкәсе]] * [[Чуашстан мөселманнары Диния нәзарәте|Чуашстан]] <small>(Шыгырдан)</small> | group3 = '''тарихи''' | group3style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em; | list3 = * [[Кавказ арты мөселман дини идарәләре]] * [[Кавказ мөселманнары идарәcе]] * [[Таврида мөселман Диния нәзарәте]] * [[Төньяк Кавказ мөселманнарының Диния нәзарәте]] * [[Ырынбур мөселман диния нәзарәте]] | group4 = '''фирка һәм шуралар''' | group4style = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em; | list4 = * [[Иттифак әл-Мөслимин]] <small>(1905-1907)</small> * [[Бөтенрусия мөселманнарының милли шурасы|Бөтенрусия мөселманнары шурасы]] <small>(1917-1918)</small> * [[Россия мөфтиләр шурасы]] <small>(1996 - әлегәчә)</small> | belowstyle = background:#A3EEA3; padding: 0.3em 1em 0.3em 1em; border-top: 2px solid #fdfdfd; font-size: 97%!important; letter-spacing: 0.05em; | below = <sup>1</sup> [[Украина]] белән бәхәсле территорияләр }} <noinclude> [[Төркем:Калыплар:Русия административ субъектлары буйлап]] [[Төркем:Навигацион калыплар:Россия]] [[Төркем:Навигацион калыплар:Сәясәт]] [[Төркем:Навигация калыплары:Ислам]] </noinclude><noinclude> </noinclude> 7y7qwadlpmxk4coki23vf7oljiyovcm Александр Никошин 0 588312 3528675 3528545 2022-08-12T18:38:17Z Ilnur efende 6874 /* Биография */ wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Александр Фёдор улы Никошин | рәсем = | рәсем_зурлыгы = 250px | alt = | рәсем язуы = | тулы исем = | һөнәр = муниципаль эшлекле | туу датасы =03.07.1967 | туу җире = [[Базарлы Матак]] авылы, Әлки районы, ТАССР | гражданлык = РФ | милләт = | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Александр Фёдор улы Никошин''' (03.07.1967; [[Базарлы Матак]] , [[Әлки районы]], [[ТАССР]]) — [[Татарстан]]ның [[Әлки районы]] башлыгы. Татарстан Республикасының Атказанган икътисадчысы (2008 ел). == Биография == Александр Фёдор улы Никошин 1967 елның 3 июлендә Татарстан АССРның Әлки районының [[Базарлы Матак]] авылында туган. 1993 елда «Авыл хуҗалыгында бухгалтерлык исәбе һәм хуҗалык эшчәнлегенә анализ» белгечлеге буенча [[Казан авыл хуҗалыгы институты]]н тәмамлаган. 1988 елда Базарлы Матак СПТУ-95 комсомол оешмасының азат ителгән секретаре. 1989-1990 елларда Әлки районы Финанс бүлегенең салым ревизоры-инспекторы. 1990-1996 елларда Әлки районы дәүләт салым инспекциясенең баш салым инспекторы. 1996-1997 елларда Әлки районы кулланучылар хокукларын яклау комитеты рәисе. 1997-2001 елларда Әлки районы буенча дәүләт салым инспекциясе җитәкчесе. 2001-2005 елларда «Ак Барс» Банкының Чистай филиалының Әлки өстәмә офисы начальнигы. 2005-2006 елларда Әлки район почта элемтәсе участогы начальнигы. 2006-2009 елларда Әлки муниципаль районы Советы Аппараты җитәкчесе. 2009 елдан 2014 елга кадәр Әлки муниципаль районы Башкарма комитеты җитәкчесе. 2015 елның сентябреннән ТР Әлки муниципаль районы башлыгы. == Гаиләсе == Өйләнгән, ике баласы бар: улы һәм кызы.<ref>[https://tatarstan.ru/persons.htm?action=person&id=15584 Никошин Александр Федорович. Глава Алькеевского муниципального района]</ref> == Бүләк һәм премияләре == «Казан шәһәрендәге 2013 елгы XXVII Бөтендөнья җәйге универсиадасы» истәлекле медале (2014 ел), «Татарстан Республикасында җирле үзидарәне үстерүдәге казанышлары өчен» медале (2017 ел) белән бүләкләнгән. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Чыганаклар == * [https://tatcenter.ru/person/nikoshin-aleksandr-fedorovich/ Александр Фёдор улы Никошин. Әлки муниципаль районы башлыгы.] * [https://tatarstan.ru/persons.htm?action=person&id=15584 Никошин Александр Федорович. Глава Алькеевского муниципального района] {{Татарстан муниципалитетлары җитәкчеләре}} [[Төркем:Әлки районында туганнар]] [[Төркем:Татарстанның атказанган икътисадчылары]] [[Төркем:Казан авыл хуҗалыгы институтын тәмамлаучылар]] npkn3n6yd0uj3rtj9dz5o3u4ytu7gx5 Ильяс Гозәеров 0 588327 3528674 2022-08-12T18:36:45Z Ilnur efende 6874 Яңа бит: «{{Шәхес | исем = Ильяс Исмәгыйль улы Гозәеров | рәсем = | рәсем_зурлыгы = 250px | alt = | рәсем язуы = | тулы исем = | һөнәр = муниципаль эшлекле | туу датасы =27.05.1980 | туу җире = [[Баулы|Якты Күл]] авылы, Баулы районы, ТАССР | гражданлык = РФ | милләт = | үлем датасы = | үлем җире = | әт...» wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Ильяс Исмәгыйль улы Гозәеров | рәсем = | рәсем_зурлыгы = 250px | alt = | рәсем язуы = | тулы исем = | һөнәр = муниципаль эшлекле | туу датасы =27.05.1980 | туу җире = [[Баулы|Якты Күл]] авылы, Баулы районы, ТАССР | гражданлык = РФ | милләт = | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Ильяс Исмәгыйль улы Гозәеров''' (27.05.1980; [[Баулы|Якты Күл]], [[Баулы районы]], [[ТАССР]]) — [[Татарстан]]ның [[Баулы районы]] башлыгы.<ref name="ТП2">[https://tatcenter.ru/person/guzairov-ilyas-ismagilovich/ Гузаиров Ильяс Исмагилович. Глава Бавлинского района РТ.]</ref> == Биография == Ильяс Исмәгыйль улы Гозәеров [[1980 ел]]ның 27 маеда [[Татарстан АССР]]ның [[Баулы районы]]ның [[Баулы|Якты Күл]] авылында туган<ref name="ТП">[https://tatarstan.ru/persons.htm?action=person&id=24408 узаиров Ильяс Исмагилович. Руководитель исполнительного комитета Бавлинского муниципального района.]</ref> (хәзер [[Баулы]] шәһәренә кушылган, Якты Күл урамы).<ref>[https://www.komandirovka.ru/cities/yaktyi-kulxco/ Поселок Якты-Куль Бавлинского района Республики Татарстан.]</ref><ref>[https://mapdata.ru/tatarstan/bavlinskiy-rayon/bavli/ulica-yakti-kul/ Россия, Татарстан, Бавлинский район, Бавлы, улица Якты-Куль.]</ref> Ике югары белемгә ия. 2006 елда Уфа Шәһәренең [[Башкорт дәүләт аграр университеты]]н (финанс һем кредит белгечлеге буенча), 2014 елда — [[РФ Президенты каршындагы Россия Халык хуҗалыгы һәм дәүләт хезмәте академиясе]]н (менеджер белгечлеге буенча) тәмамлаган.<ref name="ТП" /> 2003-2004 елларда Баулы районында һәм Баулы шәһәрендә «БТИ» РГУПның бүлендек предприятиесе төзелмәләрен һәм корылмаларын инвентаризацияләү буенча техник булып эшли. 2004-2005 елларда ТР сәнәгать һәм сәүдә министрлыгы Баулы районында һәм Баулы шәһәрендә икътисад бүлеге әйдәп баручы белгече булып эшли. 2005-2008 елларда "Баулы районы һәм Баулы шәһәре торак-коммуналь хуҗалыгы идарәче компаниясе" муниципаль унитар предприятиесе икътисадчысы булып эшли. 2008-2014 елларда Баулы муниципаль районы Советы Аппаратының Оештыру бүлеге башлыгы булып эшли. 2014 елның 10 февраленнән 2015 елның 18 октябренә кадәр Татарстан Республикасы Президентының Территорияләр белән эшләү Идарәсенең баш киңәшчесе булып эшли. 2015 елдан 2021 елгача Баулы муниципаль районы Башкарма комитеты җитәкчесе.<ref name="ТП" /> 2021 елның октябреннән Татарстан Республикасының [[Баулы районы]] башлыгы.<ref name="ТП2" /> == Гаиләсе == Өйләнгән, дүрт кыз тәрбияли.<ref name="ТП" /> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} {{Татарстан муниципалитетлары җитәкчеләре}} [[Төркем:Баулы районында туганнар]] [[Төркем:Башкортстан авыл хуҗалыгы институтын тәмамлаучылар]] eih4dt17pgmpkbxz1tskmayrrld1jzi Сергей Димитриев 0 588328 3528676 2022-08-12T18:49:27Z Ilnur efende 6874 Яңа бит: «{{Шәхес | исем =Сергей Дмитриевич Димитриев | рәсем = | рәсем_зурлыгы = 250px | alt = | рәсем язуы = | тулы исем = | һөнәр = муниципаль эшлекле | туу датасы =13.11.1982 | туу җире = [[Пчеловод]] авылы, [[Кукмара районы]], [[ТАССР]] | гражданлык = РФ | милләт = | үлем датасы = | үлем җире = | әт...» wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем =Сергей Дмитриевич Димитриев | рәсем = | рәсем_зурлыгы = 250px | alt = | рәсем язуы = | тулы исем = | һөнәр = муниципаль эшлекле | туу датасы =13.11.1982 | туу җире = [[Пчеловод]] авылы, [[Кукмара районы]], [[ТАССР]] | гражданлык = РФ | милләт = | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Сергей Дмитриевич Димитриев''' (13.11.1982; [[Пчеловод]] авылы, [[Кукмара районы]], [[ТАССР]]) — [[Татарстан]]ның [[Кукмара районы]] башлыгы.<ref name="ТП2">[https://tatcenter.ru/person/dimitriev-sergej-dimitrievich/ ГДимитриев Сергей Димитриевич. Глава Кукморского района РТ.]</ref> == Биография == 1982 елның 13 ноябрендә ТАССРның Кукмара районы Пчеловод авылында туган. 2005 елда [[Н. Э. Бауман исемендәге Казан дәүләт ветеринария медицинасы академиясе|Н. Э. Бауман исемендәге Казан дәүләт ветеринария медицинасы академиясен]] зооинженер белгечлеге буенча тәмамлый.<ref name="ТП">[https://tatarstan.ru/persons.htm?action=person&id=22173 Димитриев Сергей Димитриевич. Глава Кукморского муниципального района, Глава г. Кукмор.]</ref> 2000-2005 елларда Казан дәүләт ветеринария медицинасы академиясе студенты. 2006 елда «Элита» нәсел предприятиесе баш зоотехнигы. 2007 - 2011 елларда Кукмара районының «Восток» ҖЧҖ башкарма директоры. 2011 -2014 елларда Кукмара районының «Восток» ҖЧҖ директоры.2014 елда Татарстан Республикасы Кукмара муниципаль районы Башкарма комитеты җитәкчесенең беренче урынбасары, соңрак Кукмара муниципаль районы Башкарма комитеты җитәкчесе вазыйфаларын башкаручы. 2014 - 2015 елларда Кукмара муниципаль районы Башкарма комитеты җитәкчесе.<ref name="ТП" /> 2015 елның сентябреннән [[Кукмара муниципаль районы]] башлыгы.<ref name="ТП" /> == Гаиләсе == Өйләнгән, ике кыз тәрбияли.<ref name="ТП" /> == Бүләк һәм премияләре == «Кукмара муниципаль районы алдындагы казанышлары өчен» медале (2017 ел) һәм «Фидакарь хезмәт өчен» Татарстан Республикасы медале (2020 ел) белән бүләкләнгән.<ref name="ТП2" /> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} {{Татарстан муниципалитетлары җитәкчеләре}} [[Төркем:Кукмара районында туганнар]] [[Төркем:Казан дәүләт ветеринария институтын тәмамлаучылар]] s7mf0h66t3ryg43r488ldboeao9yvka 3528677 3528676 2022-08-12T18:50:15Z Ilnur efende 6874 wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем =Сергей Дмитриевич Димитриев | рәсем = | рәсем_зурлыгы = 250px | alt = | рәсем язуы = | тулы исем = | һөнәр = муниципаль эшлекле | туу датасы =13.11.1982 | туу җире = [[Пчеловод]] авылы, [[Кукмара районы]], [[ТАССР]] | гражданлык = РФ | милләт = [[Керәшен татарлары|керәшен татары]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Сергей Дмитриевич Димитриев''' (13.11.1982; [[Пчеловод]] авылы, [[Кукмара районы]], [[ТАССР]]) — [[Татарстан]]ның [[Кукмара районы]] башлыгы.<ref name="ТП2">[https://tatcenter.ru/person/dimitriev-sergej-dimitrievich/ ГДимитриев Сергей Димитриевич. Глава Кукморского района РТ.]</ref> == Биография == 1982 елның 13 ноябрендә ТАССРның Кукмара районы Пчеловод авылында туган. 2005 елда [[Н. Э. Бауман исемендәге Казан дәүләт ветеринария медицинасы академиясе|Н. Э. Бауман исемендәге Казан дәүләт ветеринария медицинасы академиясен]] зооинженер белгечлеге буенча тәмамлый.<ref name="ТП">[https://tatarstan.ru/persons.htm?action=person&id=22173 Димитриев Сергей Димитриевич. Глава Кукморского муниципального района, Глава г. Кукмор.]</ref> 2000-2005 елларда Казан дәүләт ветеринария медицинасы академиясе студенты. 2006 елда «Элита» нәсел предприятиесе баш зоотехнигы. 2007 - 2011 елларда Кукмара районының «Восток» ҖЧҖ башкарма директоры. 2011 -2014 елларда Кукмара районының «Восток» ҖЧҖ директоры.2014 елда Татарстан Республикасы Кукмара муниципаль районы Башкарма комитеты җитәкчесенең беренче урынбасары, соңрак Кукмара муниципаль районы Башкарма комитеты җитәкчесе вазыйфаларын башкаручы. 2014 - 2015 елларда Кукмара муниципаль районы Башкарма комитеты җитәкчесе.<ref name="ТП" /> 2015 елның сентябреннән [[Кукмара муниципаль районы]] башлыгы.<ref name="ТП" /> == Гаиләсе == Өйләнгән, ике кыз тәрбияли.<ref name="ТП" /> == Бүләк һәм премияләре == «Кукмара муниципаль районы алдындагы казанышлары өчен» медале (2017 ел) һәм «Фидакарь хезмәт өчен» Татарстан Республикасы медале (2020 ел) белән бүләкләнгән.<ref name="ТП2" /> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} {{Татарстан муниципалитетлары җитәкчеләре}} [[Төркем:Кукмара районында туганнар]] [[Төркем:Казан дәүләт ветеринария институтын тәмамлаучылар]] ace5w7ojm8o7cqxk9i1pqrn1prxsep3 Ранис Камартдинов 0 588329 3528678 2022-08-12T19:04:24Z Ilnur efende 6874 Яңа бит: «{{Шәхес | исем =Камартдинов Ранис Рафис улы | рәсем = | рәсем_зурлыгы = 250px | alt = | рәсем язуы = | тулы исем = | һөнәр = муниципаль эшлекле | туу датасы =27.06.1981 | туу җире = [[Буа (Татарстан)|Буа]], [[Буа районы]], [[ТАССР]] | гражданлык = РФ | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җир...» wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем =Камартдинов Ранис Рафис улы | рәсем = | рәсем_зурлыгы = 250px | alt = | рәсем язуы = | тулы исем = | һөнәр = муниципаль эшлекле | туу датасы =27.06.1981 | туу җире = [[Буа (Татарстан)|Буа]], [[Буа районы]], [[ТАССР]] | гражданлык = РФ | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Камартдинов Ранис Рафис улы''' (27.06.1981; [[Буа (Татарстан)|Буа]], [[Буа районы]], [[ТАССР]]) — [[Татарстан]]ның [[Буа районы]] башлыгы.<ref name="ТП2">[https://tatcenter.ru/person/kamartdinov-ranis-rafisovich/ Камартдинов Ранис Рафисович. Глава Буинского района РТ.]</ref> == Биография == Камартдинов Ранис Рафис улы 1981 елның 27 июнендә [[Татарстан АССР]]ның [[Буа (Татарстан)|Буа]] шәһәрендә туа. 2003 елда химия производстволары һәм төзелеш материаллары предприятиеләре машиналары һәм аппаратлары белгечлеге буенча [Казан дәүләт технология университеты]]н тәмамлый. 2009 елда «Татарстан Республикасы Президенты каршындагы Дәүләт һәм муниципаль идарә академиясе» ЮҺБ дәүләт һөнәри белем бирү учреждениесен тәмамлый(дәүләт һәм муниципаль идарә белгечлеге буенча). 2014 елда ЧОУ ВПО «Социаль һәм гуманитар белемнәр институты» (юриспруденция белгечлеге буенча) тәмамлый. 05.2006 - 08.2006 Татарстан Республикасы буенча «Җир кадастр палатасы» федераль дәүләт учреждениесенең гомуми бүлегенең 2 категорияле инженеры. 08.2006 - 11.2006 Татарстан Республикасы буенча «Җир кадастр палатасы» федераль дәүләт учреждениесенең хуҗалык белән тәэмин итү бүлегенең 2 категорияле инженеры. 11.2006 - 03.2007 Татарстан Республикасы буенча «Җир кадастр палатасы» федераль дәүләт учреждениесенең хуҗалык белән тәэмин итү бүлеге башлыгы урынбасары. 03.2007 - 03.2008 Татарстан Республикасы буенча «Җир кадастр палатасы» федераль дәүләт учреждениесенең матди-техник тәэмин итү бүлеге башлыгы урынбасары. 03.2008 - 10.2009 Татарстан Республикасы буенча «Җир кадастр палатасы» федераль дәүләт учреждениесенең документларны кабул итү һәм җибәрү бүлеге башлыгы. 10.2009 - 12.2009 күчемсез милек объектлары кадастры федераль агентлыгының Татарстан Республикасы буенча идарәсенең гомуми тәэмин итү бүлеге башлыгы. 12.2009 - 08.2013 Татарстан Республикасы буенча дәүләт теркәве, кадастр һәм картография федераль хезмәте Идарәсенең документларны кабул итү һәм бирү бүлеге башлыгы. 08.2013 - 10.2017 Татарстан Республикасы буенча дәүләт теркәве, кадастр һәм картография федераль хезмәте Идарәсенең Яңа Савин бүлеге башлыгы. 2017 елдан 2020 елга кадәр Татарстан Республикасы Буа муниципаль районы Башкарма комитеты җитәкчесе. 2020 елның 23 сентябреннән Буа муниципаль районы башлыгы итеп сайлана.<ref name="ТП" /> == Гаиләсе == Өйләнгән, ике улы һәм кызы бар.<ref name="ТП">[https://tatarstan.ru/persons.htm?action=person&id=22173 Камартдинов Ранис Рафисович. Глава Буинского района РТ.]</ref> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} {{Татарстан муниципалитетлары җитәкчеләре}} [[Төркем:Буа районында туганнар]] [[Төркем:Казан химия-технология институтын тәмамлаучылар]] 3klf5qdm827w6qrqwxas7jq3lrq3ned 3528679 3528678 2022-08-12T19:07:10Z Ilnur efende 6874 /* Биография */ wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем =Камартдинов Ранис Рафис улы | рәсем = | рәсем_зурлыгы = 250px | alt = | рәсем язуы = | тулы исем = | һөнәр = муниципаль эшлекле | туу датасы =27.06.1981 | туу җире = [[Буа (Татарстан)|Буа]], [[Буа районы]], [[ТАССР]] | гражданлык = РФ | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | бүләк һәм премияләр = | сайт = | башка мәгълүмат = }} '''Камартдинов Ранис Рафис улы''' (27.06.1981; [[Буа (Татарстан)|Буа]], [[Буа районы]], [[ТАССР]]) — [[Татарстан]]ның [[Буа районы]] башлыгы.<ref name="ТП2">[https://tatcenter.ru/person/kamartdinov-ranis-rafisovich/ Камартдинов Ранис Рафисович. Глава Буинского района РТ.]</ref> == Биография == Камартдинов Ранис Рафис улы 1981 елның 27 июнендә [[Татарстан АССР]]ның [[Буа (Татарстан)|Буа]] шәһәрендә туа. 2003 елда химия производстволары һәм төзелеш материаллары предприятиеләре машиналары һәм аппаратлары белгечлеге буенча [Казан дәүләт технология университеты]]н тәмамлый. 2009 елда «Татарстан Республикасы Президенты каршындагы Дәүләт һәм муниципаль идарә академиясе» ЮҺБ дәүләт һөнәри белем бирү учреждениесен тәмамлый(дәүләт һәм муниципаль идарә белгечлеге буенча). 2014 елда ЧОУ ВПО «Социаль һәм гуманитар белемнәр институты» (юриспруденция белгечлеге буенча) тәмамлый. 2006 елдан 2009 елга кадәр Татарстан Республикасы буенча «Җир кадастр палатасы» федераль дәүләт учреждениесенең гомуми бүлегенең 2 категорияле инженеры, хуҗалык белән тәэмин итү бүлегенең 2 категорияле инженеры, хуҗалык белән тәэмин итү бүлеге башлыгы урынбасары, матди-техник тәэмин итү бүлеге башлыгы урынбасары, документларны кабул итү һәм җибәрү бүлеге башлыгы булып эшли. 2009 елда күчемсез милек объектлары кадастры федераль агентлыгының Татарстан Республикасы буенча идарәсенең гомуми тәэмин итү бүлеге башлыгы. 2009 елдан 2013 елгача Татарстан Республикасы буенча дәүләт теркәве, кадастр һәм картография федераль хезмәте Идарәсенең документларны кабул итү һәм бирү бүлеге башлыгы. 2013 елдан 2017 елгача Татарстан Республикасы буенча дәүләт теркәве, кадастр һәм картография федераль хезмәте Идарәсенең Яңа Савин бүлеге башлыгы. 2017 елдан 2020 елга кадәр Татарстан Республикасы Буа муниципаль районы Башкарма комитеты җитәкчесе. 2020 елның 23 сентябреннән Буа муниципаль районы башлыгы итеп сайлана.<ref name="ТП" /> == Гаиләсе == Өйләнгән, ике улы һәм кызы бар.<ref name="ТП">[https://tatarstan.ru/persons.htm?action=person&id=22173 Камартдинов Ранис Рафисович. Глава Буинского района РТ.]</ref> == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} {{Татарстан муниципалитетлары җитәкчеләре}} [[Төркем:Буа районында туганнар]] [[Төркем:Казан химия-технология институтын тәмамлаучылар]] sob64ohlvkt50l8y84l2y3c2jg1tu5v Калып:Potd/2022-08-13 10 588330 3528683 2022-08-12T19:42:10Z Frhdkazan 3171 Яңа бит: «Lesser yellowlegs at JBWR (30664).jpg» wikitext text/x-wiki Lesser yellowlegs at JBWR (30664).jpg p3b5ujj8p763ot1emcfda6w9ln5qdsy Калып:Motd/2022-08-13 10 588331 3528684 2022-08-12T19:43:25Z Frhdkazan 3171 Яңа бит: «Tianjin Blast Aftermath Resembles War Zone.webm» wikitext text/x-wiki Tianjin Blast Aftermath Resembles War Zone.webm tafsqzage2rea0z7zyc16rlihay98kp Файл:Удмуртия мөфтияте лого.jpg 6 588332 3528707 2022-08-13T10:52:42Z Әмир 15082 {{Ирексез лицензияле сурәт |тасвир = Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте логотибы |чыганак = https://minnac.ru/category/press-czentr/page/44/ |ясау вакыты = билгесез |автор = билгесез }} {{Ирексез лицензияле сурәт/НКИ |мәкалә = Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте |максат = сурщтлщъ цчен |алмаштыру мөмкинлеге = бар |өстәмә мәгълүмат = юк }} [[Төркем:Сурәтләр:Логотиплар]] wikitext text/x-wiki == Кыскача аңлатма == {{Ирексез лицензияле сурәт |тасвир = Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте логотибы |чыганак = https://minnac.ru/category/press-czentr/page/44/ |ясау вакыты = билгесез |автор = билгесез }} {{Ирексез лицензияле сурәт/НКИ |мәкалә = Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте |максат = сурщтлщъ цчен |алмаштыру мөмкинлеге = бар |өстәмә мәгълүмат = юк }} [[Төркем:Сурәтләр:Логотиплар]] glxwfrqlmkjn5divjw51kzgf40s0tat Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте 0 588333 3528708 2022-08-13T10:54:10Z Әмир 15082 яңа бит ясау wikitext text/x-wiki {{Оешма |исем = Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте |альтернатив исем ='''Удмуртия мөфтияте''' |background_color=#4B92DB |логотип =Удмуртия_мөфтияте_лого.jpg |логотип зурлыгы = 150 |рәсем асты язуы = |харита1 = |харита зурлыгы1 = |легенда1 = |харита2 = |харита зурлыгы2 = |легенда2 = |бергәлек = |үзәкнең төре = Баш-фатир |үзәк = {{байрак/Русия}} [[Россия]] <br/> [[Файл: Flag of Udmurtia.svg |20px]] [[Удмуртия]], '''[[Ижау]]''', Азин ур., 238 |төре = [[регион]]аль дини оешма |телләр = [[Гарәп теле|гарәп]], [[Рус теле|рус]], [[Татар теле|татар]] |җитәкче вазыйфасы1 = '''[[Мөфти]]''' |җитәкче исеме1 = [[Фаиз Мөхәммәтшин]] |җитәкче вазыйфасы2 = |җитәкче исеме2 = |җитәкче вазыйфасы3 = |җитәкче исеме3 = |нигезләүче1 = |нигезләү сәбәпләре1 = '''РФ Юстиция министрлыгында теркәлү''' |нигезләү көне1 = [[1994 ел]] |нигезләүче2 = |нигезләү сәбәпләре2 = '''җирле мөселман җәмгыяте инициативасы''' |нигезләү көне2 = [[1994 ел]] |нигезләүче6 = |нигезләү сәбәпләре6 = |нигезләү көне6 = |ябу сәбәпләре = |ябу көне = |сайт = [https://www.muslimpress.ru/udmmosque/sobornaya-mechet-g-izhevska/ismail-xazrat-muftiyat-udmurtii-v-2013-godu.htm '''muftiyat-udmurtii'''] |искәрмә1 = |искәрмә2 = |искәрмә5 = }} '''Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте''', Удмуртия мөфтияте ({{lang-ru|Региональное Духовное Управление Мусульман Удмуртии в составе Центрального духовного управления мусульман России, Удмуртский муфтият, РДУМУ}}) ― [[Удмуртия]] территориясендәге мөселман җәмгыятьләрен берләштерүче, [[Россия мөселманнары Үзәк Диния нәзарәте]] составындагы үзәкләштерелгән дини оешма. == Тарих == [[Файл:Izhevsk Cathedral Mosque.jpg|250px|thumb|right|Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте урнашкан [[Ижау җәмигъ мәчете]]. Азин ур., 238]] 1991 елда [[Пермь крае|Пермь]], [[Киров өлкәсе|Киров]] өлкәләренең һәм [[Удмуртия]] мөселман җәмгыятьләрен берләштерүче мөхтәсибәт идарәсе оеша (үзәге [[Пермь]]дә, имам-мөхтәсиб Н. Ә. Сабирҗанов). 1994 елда Ижауда мөселманнар инициативасы белән төбәк Диния нәзарәте (Ижау мфтияте) төзелә. Ул 1994 елның 8 февралендә Удмуртия юстиция министрлыгында рәсми теркәлү узган. [[ҮДН]] структур берәмлеге булып кала. == Мөфтиләр == * Вафа хәзрәт * 2008 елга кадәр ― Габдулла хәзрәт Мөхәммәтшин * 2008 елдан ― [[Фаиз Мөхәммәтшин|Фаиз хәзрәт Мөхәммәтшин]] Мөфтинең беренче урынбасары ― Нәфис хәзрәт Ихсанов<br/> УРМ Диния нәзарәте администрациясе җитәкчесе ― Исмәгыйль хәзрәт Шәйхетдинов<ref>[https://www.muslimpress.ru/rdumu Состав «РДУМ Удмуртии в составе ЦДУМ России»]</ref> == Мәхәлләләр == * [[Ижау җәмигъ мәчете]] * [[Ижау үзәк мәчете]] * [[Иман нуры (мәчет, Ижау)|Ижауның «Иман нуры» мәчете]] * Ижевск шәһәрендә УР буенча Россия УФСИН № 4 дәвалау-төзәтү колониясендәге мәчет * [[Воткинск]] мәчете * [[Сарапул]] үзәк мәчете * Сарапулның Элеконд микрорайоны мәчете * [[Глазов]] мәхәлләсе (беренче җәмигъ мәчете төзелә) * [[Можга]] мәчете * [[Алнаши районы]] {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Татар Туймабашы| Татар Туймабашы |ru| Татарский Тоймобаш}} мәчете. Хәзерге вакытта Татар Туймабашы авылында мәчет бинасы Удмуртиядә иң борынгы мәчет санала — 1865 елда төзелгән. 1932 елда мәчет ябыла, манарасы сүтелә. 1991 елда кире мәхәллә кешеләренә кайтаралар. Капиталь ремонт ясалган, манара торгызылган. Мәчет рәсми рәвештә 1996 елда ачылган<ref name=":0">[https://www.muslimpress.ru/udmmosque/selskie-mecheti/mecheti-udmurtii-kontaktnaya-informaciya.htm Мечети Удмуртии - контактная информация.] РДУМУ в составе ЦДУМ</ref> * Алнаши районы {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Бакыр завод| Бакыр завод| ru| Варзино-Алексеево}} мәчете * [[Балезино районы]] [[Кистем]] авылы мәчете. Элек Кистемдә өч мәчет булган. * Балезино районы {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Падера| Падера| ru| Падера}} авылы мәчете * Балезино районы {{Тәрҗемә ителмәгән 3 |Әхмәди (Удмуртия)| Әхмәди| ru| Ахмади (Удмуртия)}} авылы мәчете * [[Глазов районы]] {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Татар Парҗы| Татар Парҗы| ru |Татарские Парзи}} авылы мәчете. 1906 елда ачылган мәчет. * [[Завьялово районы]] {{Тәрҗемә ителмәгән 3 | Хохряки| Хохряки| ru| Хохряки}} авылындагы УР буенча Россия УФСИН № 8 төзәтү колониясендәге мәчет * [[Камбарка районы]] [[Кама (Удмуртия)|Кама]] авылы (1942—2004 [[штб]]) мәчете. * Камбарка районы [[Шолья (Камбарка районы, Шолья авыл җирлеге) |Шолья]] авылы мәчете * [[Кече Пурга районы]] {{Тәрҗемә ителмәгән 3| Яган (Удмуртия)| Яган| ru| Яган (Удмуртия)}} авылы мәчете * Кече Пурга районы [[Пугачёво (Удмуртия)|Пугачёво]] авылы (1958—1995 штб) мәчете * [[Кизнер районы]] [[Кизнәр (бистә) |Кизнәр]] бистәсе мәчете * [[Можга районы]] [[Пычас]] авылы (1960—1997 штб) мәчете * Можга районы [[Люга (Можга районы)|Люга]] авылы мәчете * Можга районы [[Сосмак (Удмуртия)|Сосмак]] авылы мәчете * [[Сарапул районы]] [[Уральский (Сарапул районы) |Уральский]] авылы мәчете * [[Сюмси районы]] [[Көлмез (Удмуртия)|Көлмез]] авылы (1958—1992 штб) мәчете * [[Ува районы]] [[Ува]] бистәсе мәчете * [[Юкамен районы]] [[Шәфи авыл]] мәчете * Юкамен районы [[Пүчинкә авыл]] мәчете * Юкамен районы [[Төгермән авыл|Тегермән авыл]] мәчете<ref name=":0" /> == Басма орган == 2008 елдан [[рус теле]]ндә А-3 форматында 4 полоса айлык «Муслим» газетасы чыга. Мөхәррире ― Рөстәм Гатауллин. Тиражы 2000 (2009, февраль)<ref>[https://www.muslimpress.ru/ Муслим]</ref>. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Сылтамалар == * [https://www.muslimpress.ru/ Рәсми сайт] * [https://vk.com/udm_islam РДУМУ ВКонтакте] [[Төркем:Мөселманнарның Диния нәзарәтләре]] [[Төркем:Удмуртиядә ислам]] [[Төркем:1994 елда нигезләнгән дини оешмалар]] {{Россия мөселман диния нәзарәтләре}} 4kfg432v921xjsgwel0zxthnofzt05z Россия мөселманнары Үзәк Диния нәзарәте 0 588334 3528709 2022-08-13T10:54:46Z Әмир 15082 [[Үзәк Диния нәзарәте]] битенә юнәлтү wikitext text/x-wiki #ЮНӘЛТҮ[[Үзәк Диния нәзарәте]] 38cf7td1d0agd48yjcybl028uvtowis Файл:Фаиз Мөхәммәтшин.jpg 6 588335 3528710 2022-08-13T11:18:01Z Әмир 15082 {{Ирексез лицензияле сурәт |тасвир = Фаиз Мөхәммәтшин фотосурәте |чыганак = https://vk.com/faiz1969?z=photo202885702_457239930%2Fphotos202885702 |ясау вакыты = билгесез |автор = билгесез }} {{Ирексез лицензияле сурәт/НКИ |мәкалә = Фаиз Мөхәммәтшин |максат = сурәтләү өчен |алмаштыру мөмкинлеге = бар |өстәмә мәгълүмат = юк }} [[Төркем:Сурәтләр:Шәхесләр]] wikitext text/x-wiki == Кыскача аңлатма == {{Ирексез лицензияле сурәт |тасвир = Фаиз Мөхәммәтшин фотосурәте |чыганак = https://vk.com/faiz1969?z=photo202885702_457239930%2Fphotos202885702 |ясау вакыты = билгесез |автор = билгесез }} {{Ирексез лицензияле сурәт/НКИ |мәкалә = Фаиз Мөхәммәтшин |максат = сурәтләү өчен |алмаштыру мөмкинлеге = бар |өстәмә мәгълүмат = юк }} [[Төркем:Сурәтләр:Шәхесләр]] 3icrdiigffvmekkpva661ro2na3axqk Фаиз Мөхәммәтшин 0 588336 3528711 2022-08-13T11:18:27Z Әмир 15082 яңа бит ясау wikitext text/x-wiki {{Шәхес | исем = Фаиз Мөхәммәтшин | рәсем = Фаиз_Мөхәммәтшин.jpg | рәсем_зурлыгы = 250px | alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу--> | рәсем язуы = | тулы исем = Фаиз Габдулла улы Мөхәммәтшин | һөнәр = дин әһеле, мөфти | туу датасы = 10.11.1969 | туу җире = [[СССР]], [[РСФСР]], [[Удмурт АССР]], {{туу җире|Ижау|Ижауда}} | гражданлык = {{байрак|СССР}} [[СССР]]→<br/>{{байрак|Россия}} [[РФ]] | милләт = [[татар]] | үлем датасы = | үлем җире = | әти = | әни = | ир = | хатын = | балалар = | бүләк һәм премияләр = [[Файл:Медаль «100 лет образования Татарской Автономной Советской Социалистической Республики».png|20px|«ТАССР төзелүгә 100 ел» медале - 2022]] | сайт = [https://vk.com/faiz1969 faiz1969] | башка мәгълүмат = }} {{фш|Мөхәммәтшин}} '''Фаиз Мөхәммәтшин''', Фаиз Габдулла улы Мөхәммәтшин (''[[1969 ел]]ның [[11 ноябрь|11 ноябре]], [[СССР]], [[РСФСР]], [[Удмурт АССР]], [[Ижау]]'') – ислам дин әһеле, [[Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]] рәисе (2008 елдан), Удмуртия мөфтие. == Тәрҗемәи хәле == 1969 елның 11 ноябрендә ислам дин әһеле галәсендә туган. Әтисе Татарстанның хәзерге [[Әгерҗе районы]] [[Кырынды]] авылыннан Мөхәммәтша улы Габдулла хәзрәт Мөхәммәтшин (1929―2010) – 1989 елдан [[Ижау җәмигъ мәчете]] [[имам-хатыйб]]ы, Удмуртия [[мөфти]]е <ref>[https://www.muslimpress.ru/chtoby-pomnili/v-izhevske-v-vozraste-80-let-skonchalsya-pervyj-muftij-respubliki-gabdulla-xazrat.htm В последний путь. О первом муфтии республики Габдулле-хазрате.] Региональное Духовное Управление Мусульман Удмуртии в составе Центрального духовного управления мусульман России г. Ижевск</ref>. Урта мәктәпне тәмамлагач (1987), Фаиз Габдулла улы 1987-1990 елларда СССР Хәрби-Диңгез флотында К-204 атом [[су асты көймәсе]]ндә хәрби хезмәт үткән <ref>[https://vk.com/faiz1969 Фаиз Мухамедшин ВКонтакте]</ref>. Беренче дини белемнәрен гаиләдә әти-әнисеннән алган. Аннан Ижауда җирле [[имам]]да укый. [[Казан]]да, аннары [[Ташкент]]та имамнардан белем алуын дәвам итә, экстерн рәвештә [[Яр Чаллы]] «Йолдыз» мәдрәсәсен тәмамлаган, [[Мисыр]]да [[Әл-Әзһәр университеты]]нда һәм [[Согуд Гарәбстаны]]нда мәдрәсәдә укыган. 2001-2002 елларда [[Мәккә]] шәһәре (Сәүд Гарәбстаны) имамнар һәм вәгазьчеләр институтын яхшы билгеләргә тәмамлый <ref>[https://interpretive.ru/termin/muhamedshin-faiz-gabdullaevich.html Мухамедшин Фаиз Габдуллаевич.] // ''Хайретдинов Д''. (ред.) Ислам на Урале. Энциклопедический словарь. Серия Ислам в Российской Федерации. Москва-Нижний Новгород. ИД "Медина". 2009. - 479 с.</ref> == Хезмәт юлы == 1990 елдан – 2нче санлы [[Ижау җәмигъ мәчете]]ндә [[ислам дине]] нигезләре һәм [[гарәп теле]] укытучысы. 1994 елдан – Ижау җәмигъ мәчете [[имам-хатыйб]]ы һәм Ижау шәһәре мәхәлләсе җирле мөселман дини оешмасы рәисе. 1996-2008 елларда – [[Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте]] рәисе урынбасары. 2008 елдан – Удмуртия мөселманнарының төбәк Диния нәзарәте рәисе<ref>[https://www.izhevsk-mechet.ru/de.bioFaiz Мухамедшин Фаиз Габдуллаевич.] ММО Махалля Центральная мечеть г.Ижевска Удмуртской Республики</ref>. == Иҗтимагый эше == [[Үзәк Диния нәзарәте]] каршындагы Югары аттестация комиссиясе ([[Уфа]] шәһәре) әгъзасы, Удмуртия Республикасы Иҗтимагый палатасы әгъзасы, Удмуртия Республикасы Эчке эшләр министрлыгының Иҗтимагый советы әгъзасы. «Удмуртиянең 100 күренекле (йогынтылы) шәхесе» исемлегендә (ТОП-100) 67нче урында тора<ref>[https://udm-info.ru/article/tilda/27-12-2021/top-100-vliyatelnyh-lyudey-udmurtskoy-respubliki ТОП-100 Влиятельных персон Удмуртии]</ref>. == Бүләкләре, мактаулы исемнәре == * 2007 – Удмуртия Республикасы Президентының Рәхмәт хаты – ''Удмуртия Республикасында ярлыкауны тәэмин итү буенча нәтиҗәле эше өчен'' * 2008 – Удмуртия Республикасы буенча Россия УФСИН идарәсе башлыгының Рәхмәт хаты * 2009 – Удмуртия Республикасы эчке эшләр министрының Рәхмәт хаты * 2011 – Удмуртия Республикасы буенча Россия Юстиция министрлыгы идарәсеннән Рәхмәт хаты * 2012 – РФ Президентының Идел буе федераль округындагы Тулы вәкаләтле вәкиле М. В. Бабичтан Рәхмәт хаты * 2022 – [[«ТАССР төзелүгә 100 ел» медале|«Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасы төзелүгә 100 ел» медале]] <ref>[https://minnac.ru/musulmane-udmurtii-prinyali-uchastie-vo-vserossijskom-forume-tatarskih-religioznyh-deyatelej/ Мусульмане Удмуртии приняли участие во Всероссийском форуме татарских религиозных деятелей.] Министерство национальной политики УР{{ref-ru}}</ref> == Гаилә хәле == Өйләнгән, 8 бала тәрбияли ([[2019 ел]]да олы улына 23 яшь, төпчек кызына 6 ай булган)<ref>[https://udmpravda.ru/rubrics/planerka/370741-faiz_khazrat_seychas_luchshiy_v_istorii_rossii_period_dlya_razvitiya_islama/ Фаиз-хазрат: «Сейчас – лучший в истории России период для развития ислама».] Удмуртская правда, 17.01.2019</ref>. == Искәрмәләр == {{искәрмәләр}} == Сылтамалар == * [https://www.cdum.ru/rdum/mufti/d/2977/ Муфтий Удмуртской Республики Фаиз Мухамедшин] * [https://t.me/FaizMukhamedshin FaizMukhamedshin] [[Telegram]] * [https://vk.com/faiz1969 faiz1969] [[ВКонтакте]] {{DEFAULTSORT:Мөхәммәтшин, Фаиз}} [[Төркем:Ислам дине әһелләре]] [[Төркем:Татар дин әһелләре]] [[Төркем:Мөфтиләр]] [[Төркем:Русия мөфтиләре]] [[Төркем:«Йолдыз» мәдрәсәсен тәмамлаучылар]] [[Төркем:Шәхесләр:Ижау]] [[Төркем:«ТАССР төзелүгә 100 ел» медале белән бүләкләнүчеләр]] j7spxiipiphsed27cup55yec1n5e8md Төркем:«Йолдыз» мәдрәсәсен тәмамлаучылар 14 588337 3528714 2022-08-13T11:27:14Z Әмир 15082 төркем ясау wikitext text/x-wiki [[Төркем:Мәдрәсә тәмамлаучылар]][[Төркем:Шәхесләр:Чаллы]] no7m9b2si38ys1st4mf3qg8dtiq7xhn Төркем:Удмуртиядә ислам 14 588338 3528715 2022-08-13T11:29:31Z Әмир 15082 төркем ясау wikitext text/x-wiki [[Төркем:Россия Федерациясе субъектлары буенча ислам]][[Төркем:Удмуртиядә дин]] qpno8y96pohgfgze1imqp5jcr0j9os4