Википедия
tyvwiki
https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BB_%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD
MediaWiki 1.39.0-wmf.23
first-letter
Медиа
Тускай
Чугаа
Ажыглакчы
Ажыглакчы чугаа
Википедия
Википедия дугайында сүмелел
Файл
Файл чугаа
МедиаВики
МедиаВики чугаа
Майык
Майык чугаа
Дуза
Дуза чугаа
Аңгылал
Аңгылал чугаа
TimedText
TimedText talk
Модуль
Обсуждение модуля
Гаджет
Обсуждение гаджета
Определение гаджета
Обсуждение определения гаджета
Тыва акша
0
378
43449
29936
2022-08-11T03:46:34Z
Karak-Kyzyl
5820
wikitext
text/x-wiki
[[File:1aksha.jpg|thumb|Тыва акша]]
'''Тыва акша́''' (тюрк дылдарда «акша», сөс-биле «чырык») — [[ТАР|Тыва Арат Республиканың]] акша саңы. 100 көпеекке чарылган валюта. 1934-1944 чылдарга чедир турган. Оон ТАР-ның ССРЭ-ге каттышканындан, орнунга орус рубль ону шуут солаан.
==Эгеки төөгүзү==
1925 чылдың июль 25-де тывылган ТАР-ның күрүне банкызы — «ТываБанк», АССР-биле сумелешкениниң ёзугаар, ТАР-га совет акша (рубль) үндүрүп турган. 1933 чылдың 12 айда ТАР-ның Чазаа совет акшаларга ТАР-ның сулдезин болгаш «Чугле арат республикада бар» - деп бижиктиг кылдыр үндүрерин шиитпирлээн.
==ТАР-ның валютазы==
1933-1934 чылдарның уезинде, совет акшаларны орнаан тыва 1, 2, 3, 4, 5 копеекке дең монеталар үндүрген. Олар чугле майның 1945 чылга дээр турган.
1936 чылдың январь 1-де чуртка акша реформазы болган, ынчан совет валюта чоннуң валютазы биле солуттунган — арат респбуликаның банкноттары: 1, 3, 5, 10, 25 акша. Шупту 2 млн акша үндүрген.
=== Саазын акшалар ===
{| class="standard" border=2
|-
| [[File:1aksha.jpg|140px]]
|-
| [[File:3aksha.jpg|140px]]
| [[file:3aksha rev.jpg|140px]]
|-
| [[File:5aksha.jpg|140px]]
| [[File:Tannu Tuwa 5 Aksa Rs.jpg|140px]]
|-
| [[File:10aksha(1940).jpg|140px]]
| [[File:10aksha rev(1940).jpg|140px]]
|}
=== Демир акшалар, көпеектер ===
Көпеек, көпээк - дөмей уткалыг сөстер.
{| class="standard" border=2
|-
| [[File:3kopeiki(Tuva 1934).jpg|140px]]
| [[File:5kopeek(Tuva 1934).jpg|140px]]
| [[File:20kopeek(Tuva 1934).jpg|140px]]
|}
== Дөзү ==
* [http://www.bonistika.net/library.php?par=3&id=478 Новое о денежном обращении в Тувинской Народной Республике]
* [http://aes.iupui.edu/rwise/countries/russia_misc.html#tannu-tuva Тувинские банкноты]
* [https://vk.com/wall-46045753_16 "ТываОбзор"]. Ноябрьның 25 2012ч. 20:03
* [https://vk.com/wall-46045753_61 "ТываОбзор"]. Январьның 21 2013ч. 23.33
[[Аңгылал:!Main category|А]]
[[Аңгылал:Тыва Арат Республика]]
[[Аңгылал:Саң-Хөө|А]]
[[Аңгылал:Акша|А]]
rdg9cl5pct00zgqejgjxfmkesejm64k
Сөөскен
0
1861
43444
11520
2022-08-11T02:49:42Z
Karak-Kyzyl
5820
wikitext
text/x-wiki
[[File:Filipendula-ulmaria.JPG|thumb|Сөөскен (вязолистная)]]
[[File:Illustration Spiraea salicifolia0.jpg|thumb|[[Хаак бүрүлүг сөөскен]] чурумалы]]
[[File:Spiraea thunbergii1.jpg|thumb|Тунбергтиң сөөскени]]
[[File:Filipendula floral diagram.svg|thumb|Сөөскенниң чечек диаграммазы]]
[[Сөөскен]], ({{lang-ru|Спирея, Таволга}}) - чадаң-даа, узун-даа хөй чылдыг Розалыглар аймаандан оът үнүш. Ооң янзылары 10-13 хире. Колдуунда Черниң соңгу чартык талазында өзүп турар. Тывада сөөскеннерниң 6 хевири өзүп үнүп турар.
Эм кылдыр дараазында хевирлерин ажыглап турар:
#[[Сөөскен хаак бүрүлүг|Хаак бүрүлүг сөөскен]] - ''Таволга иволистная'',
#[[Сөөскен зверобой бүрүлүг|Зверобой бүрүлүг сөөскен]] - ''Таволга зверобоелистная'',
#[[Сөөскен ортумак|Ортумак]] [[Сөөскен ортумак|сөөскен]]- ''Таволга средняя''.
== Өзүп үнүп турар черлери ==
Колдуунда ховуларга, тарамык ыяштарлыг аалактарга, чадаң ыяштарлыг шыргайларга база хаяларга.
== Эм кылдыр ажыглаары ==
Эм кылдыр хереглеттинер чүүлдери дээрге: чечектерлиг будуктары.
Белеткээр үелери: май-июль.
Ажыглаары:
*чечектерлиг будуктарын ижин-шөйүндүнүң ажылы сандараанда (1 шопулак (шай омаажының) ишти кургадып каан чечектерлиг будуктарын '''150 мл''' хайындырган сугга урупкаш, 1 шак хандылааш, хүнде 3-4 катап улуг омааш иштин ижер) ажыглап турар.
*чаа аныяк бүрүлеринден витаминниг салаттар белеткээр.
*бүрүлериниң сугга хандызын ажык балыглар чуурунга ажыглааар.
*Кыдат медицинада: Чечектелип турар үеде ''Хаак бүрүлүг сөөскенни'' чыггаш, чуггаш, хээндектээш, кургадыр. Ону хандылааш, өл чөдүлге ижип эмненир.
== Хүн-бүрү амыдыралда ажыглалы ==
Сөөскенни тывалар шаандан тура кымчы сывы, даңза уну кылып ажыглап чорааннар.
== Дөзүк ==
#Серенот Станислав К. "Тыва улусчу эмнээшкин:эм оъттар, үнүштер, чааттар, мөөгүлер; моол, [[Төвүт|тибет]], кыдат улусчу медициналар-биле чергелештирип бижээни". Тываның ном үндүрер чери, 2009. ISBN 5-7655-0636-4
[[Аңгылал:!Main category|С]]
[[Аңгылал:Ыяш|С]]
pt872a8bby8yzzbg8c24dw9d0kirq8a
Гардина
0
2866
43446
15579
2022-08-11T03:01:00Z
Karak-Kyzyl
5820
wikitext
text/x-wiki
'''Гардина''' ('''и''' узадыр адаттынар) — соңга көжегези.
== Дөс ==
#Тыва дылдың тайылбыр сөстүү (словарь). Том I, "Наука", [[Новосибирск]] 2003ч.
#
[[Аңгылал: Бажың|Г]]
i23anyggr1y8ol9hpr18n3d3dmftzk5
Кедрова, Неонила Ивановна
0
9055
43445
38266
2022-08-11T03:00:00Z
Karak-Kyzyl
5820
wikitext
text/x-wiki
'''Неонила Ивановна Кедрова''' (1875 чылдыӊ январь 15 (27), Калуга губерниязынныӊ Мосаль уездизи Новоалександровское суур. — 1964 чылдыӊ ноябрь 13, Калуга) — [[ССРЭ|совет]] акушер-гинеколог, РСФСР-ниӊ хүндүлүг эмчизи (1944 год). Бир дугаар херээжен медицина эртемнериниӊ доктору.
== Допчу намдары ==
Калуга губерниязыныӊ (амгы уеде Калуга облазы, Спас-Демьян району, Новоалександровский хутору) Мосаль уездизиниӊ Новоалександровское суурунга 1875 чылда январь 15-те (27-де) төрүттүнген. Эге школаны суурунга өөренген, оон Калуганың епархиалдыг училищезинге өөренген. Ону 1893 чылда доозуп алган. Школага башкы, эмчиге санитарка кылдыр ажылдап чораан. 1900 чылда дээди княгиня Елена Павловнаның Клиника институдунче кирген. Аңаа божудар кадайның курузун дооскан. Дараазында 1901 чылда Санкт-Петебургтуң херээжен эмчи институдунче кирип алган. 1905 чылдың январь 9-та (22)-де Кышкы ордуже кылган удурланыышкын кылажынга киришкен. Туттуруп турган. Салыпканнар. Ынчалаза-даа ол таварылганың соонда Дмитрий Оскарович Отта башкызы институтту таптыг доозуп алыр дизе, Казаньче шилчиттирип алырын сумелээн. Уруг Казаньныӊ Император университединче шилчиттирип алган. Ол университеттиӊ эмчи салбырын 1907 чылда чедиишкинниг доозуп алган. Шылгалда дужаарда бергедээшкиннер база турган. Ол үеде, 1907 чылдыӊ август 1-де, уругларга шылгалда дужаап болбас деп дужаал келген. Неонила сайытче кирип тургаш, шылгалдаларын дужаар эргени чедип алган турган.
1907-1913 чылдарда Неонила Кедрова Казаньныӊ Император клиниказынга ординатор-эмчи кылдыр акушер-гинеколог салбырынга ажылдай берген. Удуртукчузу профессор Викторин Сергеевич Груздев. 1909 чылда Н.И. Кедрова Казань университединче докторнатураже шылгалдалар дужааган. 1914 чылда дисертациязын камгалап алган: «Опыт разработки учения о гигантских опухолях женской половой сферы».
1913-1914 чылдарда Бугуруслан хоорайга кезер болгаш божудар эмчи кылдыр ажылдап турган. 1914-1916 чылдарда Рязаньныӊ эмчизи. 1916 чылда Хлюстинниӊ божудар эмчи эргелекчизи, чергелештир кезер эмчи салбырынга база ажылдап турган. 1916-1918 чылдарда 5 дугаар Калуганың кезер эмчизиниӊ кезер эмчи салбырын баштап турган. Уругнуң кызытканы-биле Калугага 1933 чылда божуур эмчи көступ келген. Н.И. Кедрованныӊ дуржулгазынга 30 эртем ажылы көступ келген.
Ажылдарны Казаньныӊ күрүне эмчи институду база Бүдүн Эвилел Дээди бүрүткел комиссиязы ол ажылдарны бадыткаан, ынчангаш 1939 чылдыӊ ноябрь 25-те Кедровага эмчи эртемнериниӊ доктору атты тывыскан. Ада-чуртуӊ Улуг дайынынныӊ үезинде Калуганы немец-фашистер эжелеп алырга Кедрова эвакуацияже чорбаан, а харын божудар бажыӊныӊ ажылын уланчылавышаан Калуганныӊ улуг эмчизиниӊ хулээлгелерин күүседип турган. Ол үелерде эмчиниң ачызында 120 кижи төрүттүнген. Хоорайны хостаан соонда "Кедрова фашистерниң талазынга турган" деп буруу шавыышкыннар база турган. Оон соксап каан. Кедрова божудар талазы-биле ажылдарын уланчылааш, эмчилерниҢ янзы-бүрү чыыштарынга киржип, Өске черлерге божуур бажыӊнар кылыр ажылды база чоруддуп турган. 1959 чылда пенсияже үнзе-даа келир үениҢ божудар эмчилерин белеткевишаан турган. 1964 чылдыӊ ноябрь 13-те чок болган. Калуганныӊ Пятницкий хөөрүнде ажааган.
== Шаӊналдары ==
*1944 чылда Неонила Ивановна Кедровага «Заслуженный врач РСФСР» - деп атты тывыскан.
*1945 чылдыӊ март 25-те [[Кызыл]] Тук ордени биле шаӊнаткан. .
== Шөлүлгелер ==
*Кедрова // Калужская энциклопедия / под ред. В. Я. Филимонова. — 2-е изд., перераб. и доп. — Калуга: Издательство Н.Ф. Бочкаревой, 2005. — С. 202. — 494 с. — 3100 экз. — ISBN 5-89552-333-1.
*Наталья Гущина. Чтобы стать врачом, надо быть безукоризненным человеком (рус.) // «Весть» : газета Калужской области. — 2016. — 18 марта (№ 66-70 (9027-9031)). — С. 28-29.
*Храм рождения детей (рус.) // «Калужская неделя». — 2018. — 29 ноября (№ 47 (871)). — С. 12.
*Могилы знаменитостей медицины, врачей, медработников
*Медицина Калужского края в XVIII—XX вв. Личности и организации.
*Калужские лица и лики
*Н. И. Лаврентьева, Учителя и ученики: 225 лет Калужскому образованию.
mb3u6z1lfo2ruedl5s0wp32l12suzmj
Хөөрүк
0
10456
43447
40303
2022-08-11T03:16:04Z
Karak-Kyzyl
5820
wikitext
text/x-wiki
[[Категория:Животные по алфавиту]]
'''Хөөрүк''' ({{Lang-la|Eutamias sibiricus}}) — хемирикчилер аймааның дииңнер хевиринге хамааржыр [[Сүт чемиштиг амытаннар|сүт чемиштиг амытан]]<ref>{{Чүүл|ссылка=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/mammalia-2015-0004/html|автор=Patterson B. D., Norris R. W.|заглавие=Towards a uniform nomenclature for ground squirrels: the status of the Holarctic chipmunks|год=2016|язык=en|издание={{нп4|Mammalia (журнал)|Mammalia||Mammalia (journal)}}|тип=journal|том=80|выпуск=3|страницы=241—251|issn=1864-1547|doi=10.1515/mammalia-2015-0004}}</ref><ref>{{Чүүл|автор=Qiu Z., Storch G.|заглавие=The early Pliocene micromammalian fauna of bilike, Inner Mongolia, China (Mammalia: Lipotyphla, Chiroptera, Rodentia, Lagomorpha)|год=2000|язык=en|издание=Senckenbergiana lethaea|тип=journal|том=80|выпуск=1|страницы=173—229|issn=0037-2110|doi=10.1007/BF03043669}}</ref><ref>{{Чүүл|ссылка=https://www.researchgate.net/publication/311455346_Sciurids_and_zapodids_from_the_Late_Miocene_Bahe_Formation_Lantian_Shaanxi|автор=Qiu Z.-D., Zheng S.-H., Zhang Z.-Q.|заглавие=Sciurids and zapodids from the late Miocene Bahe Formation, Lantian, Shaanxi|год=2008|язык=en|издание=Vertebrata PalAsiatica|тип=journal|том=46|выпуск=2|страницы=111—123|issn=1000-3118}}</ref>.
== Даштыкы хевири ==
Хөөрүк — бичии ([[Дииң|дииңден-даа]] бичии), узун мага-боттуг аңчыгаш. Мага-бодунуң узуну 12—17 см, кудуруунуң узуну — 7—12 см; деңзизи 80—130 г. Даваннары дииңнииңден чолдак; артыкы даваннары мурнундаазындан узун.
Чүзүнү шокар боор: бора-хүрең азы кызыл-сарыг ооргазында 5 кара дилиндектер баткан. Ишти аксымаар. Кудуруу кырында бора, адаанда хүреңзимээр. Хөөрүк чылда июль-сентябрь айларда чаңгыс түлээр. Кулактары улуг эвес, баштарында салбактар чок.
== Амыдыралының аяны ==
Хөөрүк колдуу ине бүрүлүг болгаш холумак ыяштарлыг аргаларда чоруур.
Ыяш кырлап маңнап турда магалыг, ынчаза-даа үргүлчү ханы эвес үңгүрлерде чурттап турар боор. Үңгүрүнүң иштинде чурттаар чери, үүже шыгжаар чери база каш чиигенип халыыр өрээлдерлиг болур. Хөөрүктер хүндүс шимчээр.
Хөөрүктерниң кол чемижи - [[пөш]] тооруу база клён, липа, [[ээргииш]] үрезиннери, а чазын база чайын — чиирбейлер, мочургалар, каттар, мөөгүлер, [[кызыл-тас]], [[сула]], гречка үрезиннери тып чиир. Оон аңгыда курт-кымыскаякты база чип болур. Сес айдан тура кышкы курлавырын белеткеп эгелей бээр: тооруктар, тараа аймаа, кургаткан мөөгүлер, каттар. Оларны чаактарынга чыып алгаш, үңгүрүнче дажып алыр. Курлавырының ниити деңзизи 5—6 кг чеде бээр. Ооң ынчаар чыып алган курлавырын тайганың өске амытаннары — [[Дииң|дииңнер]], киштер, оон аңгыда черлик хаваннар база адыглар оорлап аппарып болур.
10 айдан тура 3 ай төнчүзүнге чедир хөөрүктер ижээй бээр. Эъдиниң изии 3-8 градус чедир бадып кээр, бир минутада 2 катап тынар апаар. Ынчалза-даа кезек-кезек болгаш, ол чемненип алыр дээш оттуп кээп турар.
Хөөрүк бүрүзү бодунуң ээлээн черинге чаңгыстап чурттаар. Чаңгыс үңгүрге ийи улуг хөөрүк чурттай албас, чаңгыс кажаажыгашка суп каарга, олар чокшуп туруп бээр чаңчылдыг.
== Өзүп көвүдээри ==
Чылдың-на 4-5 айларда үезинде ижээнден үнген соонда оларның өзүп көвүдээр үези кээр. 6 ай төнчүзүнде — 6 ай эгезинде 30 хонук боос чораан соонда, 3-4 грамм килдиг бичии согур, тас оолдарлыг апаар. Каш хонук эрткенде ооргазынга кара дилиндектер тыптып кээр. Карактары 31 хонганда ажыттынар. Ийи ай иштинде төлү авазы-биле артар. Бойдуска олар 3—4 чыл чурттаар<ref name="autogenerated2">{{Шаблон:Cite web|url=http://academnet.neisri.ru/academnet/infocentr/f_f/fauna/mlekopit/323.htm|title=323|website=academnet.neisri.ru|accessdate=2020-11-13}}</ref>, кижи азыралынга 5—10 чыл чеде бээр.
== Өске хевирлери ==
[[Соңгу Америка|Соңгу Америкада]] хөөрүктүң 23—24 аңгы хевирлери бар.
== Чуруктар ==
<gallery widths="220px" heights="160px">
Tamias Sibiricus-Close.JPG|
Nature (133848833).jpg|
Tamias sibiricus lineatus in Mount Taisetsu -2.jpg|
Chipmunk bread.jpg|
</gallery>
== Демдеглелдер ==
{{Примечания}}
== Шөлүглер ==
* [http://www.sevin.ru/vertebrates/index.html?Mammals/92.html Позвоночные животные России: Бурундук азиатский]
* {{Шаблон:Cite web|url=http://super-chipmunks.co.uk|title=Site of a chipmunk breeder from UK.|archiveurl=https://www.webcitation.org/61DW6NyWL?url=http://super-chipmunks.co.uk/|archivedate=2011-08-26}}
hpg8dv76q0s98q5ahnmpwpxt9q1lngo
Тыва Конституция
0
11355
43448
42870
2022-08-11T03:43:35Z
Karak-Kyzyl
5820
wikitext
text/x-wiki
Баштайгы Тыва күрүне тургустунганындан тура амгы үеге чедир 10 аңгы Конституцияларны хүлээп турган.
Тываның баштайгы Конституциязы 1921 чылда хүлээтинген болгаш төөгүде бир дугаар бот-догунаан Тыва күрүнениң тургустунганын Суг-Бажы суурга Тургузукчу Хуралга чарлаан.
Тыва Арат Республика үезинде 6 Конституция үнүп турган: 1923, 1924, 1926, 1930, 1941 чылдарда.
Совет Социалистиг Республикалар Эвилелиниң составынга кирген соонда хөй чылдар эрткенде 1978 чылда чаа Конституция үнген.
Дараазында улуг Конституцияны 1993 чылдың октябрь айда ССРЭ-ниң буурап дүшкениниң соонда хүлээген.
Россияның Конституциязы 1993 чылдың декабрьда хүлээттинген болганы-биле дыка хөй карышкактыг, чөрүлдээлиг чүүлдер бар апарган. Ынчангаш 2006 чылдың май 6-да чаа Конституцияны Россияның Конституциязынга дүүштүрүп катап үндурген.
== Дөзү ==
# Конституции Тувы за 100 лет / Сост. К.Д. Аракчаа, Ч.Г. Ондар. Ред. К.А. Бичелдей. Абакан: Журналист, 2022. 400 с.
ax2335z6c8w3g8x80ulcxjk3ximhrjr
Майык:Potd/2022-08-11
10
11687
43440
2022-08-10T17:40:05Z
Frhdkazan
1195
Чаа арын чаяатынган: «Escale à Sète 2022 D.jpg»
wikitext
text/x-wiki
Escale à Sète 2022 D.jpg
q3idzn3sdw20s64n4dsc8vhigjfdd45
Майык:Motd/2022-08-11
10
11688
43441
2022-08-10T17:44:07Z
Frhdkazan
1195
Чаа арын чаяатынган: «Robin Williams tribute video (354881).webm»
wikitext
text/x-wiki
Robin Williams tribute video (354881).webm
7nrpgr216js0i7f20ct1x5rvsz5hl7o
Дерзиг-Аксы
0
11689
43442
2022-08-11T02:30:54Z
Karak-Kyzyl
5820
Создано переводом страницы «[[:ru:Special:Redirect/revision/123837453|Дерзиг-Аксы]]»
wikitext
text/x-wiki
{{ЧЧ+Россия|lat_deg=51.455582|lon_deg=95.606394|CoordScale=|регион=Тыва|регион в таблице=Тыва|вид района=муниципальный район|район=Каа-Хемский кожуун|район в таблице=Каа-Хемский кожуун|вид поселения=сельское поселение|поселение=Сумон Дерзиг-Аксы|поселение в таблице=Сумон Дерзиг-Аксы|C в регион=нет|в регион=справа|внутреннее деление=|дата основания=[[1906 год|в 1906 году]]|первое упоминание=|статус с=|год переписи={{ Население | Дерзиг-Аксы | г }}|этнохороним=|почтовый индекс=|почтовые индексы=|цифровой идентификатор=|сайт=|add1n={{+ИПК|Выделение=да|Метка=|Ширина=320|Увеличение=14|Высота=270|Кайма=да}}}}
'''Дерзиг-Аксы''' — [[Тыва Республика|Тыва Республиканың]] [[Каа-Хем кожууну|Каа-Хем кожуунунда]] суур. Дерзиг-Аксы сумузунуң административтиг төвү болгаш чаңгыс чурттакчылыг чери.
== Географиязы ==
[[Каа-Хем (хем)|Каа-Хемниң]] эриинде турар.
Суур чананда кезек черлер бар: Питомник, Свиноферма, Даниловская оросительная система, Чеди-Терек, Челандра, Усть-Дерзиг, Дерзиг, Хаактыг, Соколова.
=== Кудумчулары ===
* Набережная куд.
* Лесная куд.
* Куд. Почтовый квартал
* Магистральная куд.
* Центральная куд.
* Рабочая куд.
* Зелёная куд.
* Сарыг-Сеп куд.
* Молодёжный переулок
== Төөгүзү ==
1906 чылда соңгаардан көжүп келген орустар үндезилеп тургускан<ref>{{Шаблон:Cite web|url=http://kaa-hem.ru/city/sumon_derzig_aksy/|title=Сумон Дерзиг-Аксы|deadlink=no}}</ref>.
1963 чылда РСФСР-ниң Дээди Чөвүлелиниң Президиумунуң айтыышкыны-биле ''Даниловка'' деп суурнуң адын ''Дерзиг-Аксы'' кылдыр өскерткен<ref name="у1963">{{Парлаан чүүл|статья|номер=43}}</ref>.
== Чурттакчы чону ==
{{Население|Дерзиг-Аксы}}
== Сураглыг чурттакчылары ==
Дерзиг-Аксы суурнуң школазынга Ойдан-оол Ховенмей Монгушевич (25 октября 1938 — 12 января 2010) — тыва шүлүкчү, чогаалчы, очулдурукчу, журналист башкылап турган.
== Демдеглелдер ==
{{Примечания}}
kvww0du7i3rkpmp1kmm0crl4cbiliro
Ильинка
0
11690
43443
2022-08-11T02:38:11Z
Karak-Kyzyl
5820
Создано переводом страницы «[[:ru:Special:Redirect/revision/124535492|Ильинка (Тыва)]]»
wikitext
text/x-wiki
{{ЧЧ+Россия|lat_deg=51.118686|lon_deg=95.489760|CoordAddon=type:city(4600)_region:RU|CoordScale=20000|регион=Тыва|регион в таблице=Тыва|вид района=муниципальный район|район=Каа-Хемский кожуун|район в таблице=Каа-Хемский кожуун|вид поселения=сельское поселение|поселение=Сумон Ильинский|поселение в таблице=Сумон Ильинский|C в регион=нет|в регион=справа|внутреннее деление=|дата основания=[[1918 год|в 1918 году]]|первое упоминание=|статус с=|год переписи={{ Население | Ильинка (Тыва) | г }}|этнохороним=|почтовый индекс=|почтовые индексы=|цифровой идентификатор=|сайт=}}
'''Ильинка''' — [[Тыва Республика|Тыва Республиканың]] [[Каа-Хем кожууну|Каа-Хем кожуунунда]] суур. Ильинка сумузунуң административтиг төвү болгаш чаңгыс чурттакчылыг чери.
== Төөгүзү ==
1918 чылда соңгаардан көжүп келген орустар үндезилеп тургускан. Адын христиан шажында Илия Пророктуң байырлалынга тураскаадып адаан. 1948 чылда «Победа» колхозу тургустунган, 1977 чылда XXV съезда КПСС аттыг совхоз кылдыр эде кылдынган.
== Географиязы ==
Суур Сой хемниң эриинде турар. Суурдан каш километр черде [[Таңды кожууну|Таңды кожуун-биле]] кызыгаар чыдар.
; Кудумчулары
Колхозный пер., Кооперативный пер., Механизаторский пер., Почтовый пер., Степной пер., Заречная куд., Мира куд., Подгорная куд., Степная куд., Юбилейная куд.
Суурнуң чанында черлер аттары Доора-Мес (Шивилиг), Ишкендер, Күзег-Шат, Кульстан, Маймазын, Шагларик, Эргектээр.
; Географтыг туружу
Кожуун төвү Сарыг-Сепке чедир: 42 км.
Республиканың найысылалы [[Кызыл|Кызылга]] чедир: 99 км.
; Чоогунда чурттакчылыг черлер
Бурен-Бай-Хаак 15 км, Владимировка 17 км, Сой 21 км, Авыйган 24 км, Балгазын 25 км, Бельбей 28 км, Кызыл-Арыг (Кызларик) 28 км, Шамбалыг 30 км
== Чурттакчы чону ==
{{Население|Ильинка (Тыва)}}
== Шөлүлгелер ==
* № 0561623 / Реестр наименований географических объектов на территорию Республики Тыва по состоянию на 18.7.2018 // Государственный каталог географических названий. rosreestr.ru.
== Демдеглелдер ==
{{Примечания}}
ob6gwuzl01nfxzd5l2kon86613s8hpd