تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="ug">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>ugwiki</dbname>
    <base>https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B4_%D8%A8%DB%95%D8%AA</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">ۋاسىتە</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ئالاھىدە</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">مۇنازىرە</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">ئىشلەتكۈچى</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ئىشلەتكۈچى مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipediaمۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ھۆججەت</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ھۆججەت مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">قېلىپ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">قېلىپ مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">ياردەم</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">ياردەم مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">تۈر</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">تۈر مۇنازىرىسى</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6113</id>
    <revision>
      <id>154600</id>
      <parentid>151279</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:55:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23113" xml:space="preserve">{{TwinARAB|Türkiye|Түркийә}}

{| class=&quot;wikitable toccolours&quot; style=&quot;float: left; margin: 0 0 1em 1em; font-size+1: 90%; width: 200px;&quot;
|+
! style=&quot;background: #ccf; text-align: center;&quot; |
&lt;font size=&quot;+1&quot;&gt;'''تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى'''&lt;/font&gt;

&lt;font size=&quot;+0&quot;&gt;Türkiye Cumhuriyiti&lt;/font&gt;&lt;br /&gt;
|-
|[[ھۆججەت:Flag of Turkey.svg|200px|center]] بايرىقى&lt;br /&gt; 
[[ھۆججەت:Turkey (orthographic projection).svg|250px|center]]
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+
|-
|'''مارشى'''&lt;br /&gt;  [[ئىستىقلال مارشى]]
|
|-
| width=&quot;50%&quot; |'''پايتەخت'''&lt;br /&gt;
ئەڭ چوڭ شەھىرى
|[[ئەنقەرە]]&lt;br /&gt;
[[ئىستانبۇل]] 
|-
|'''تىلى'''
|[[تۈرك تىلى|تۈركچە]]
|-
|'''دىنى'''
|[[ئىسلام|ئىسلام دىنىي ،سۈنئىي مەزھەب]]
|-
|'''مىللەتلەر'''
سانى بىرقەدەر كۆپلىرىدىن 
تۈرك، [[كۇردلار|كۇرد]]، [[ئۇيغۇر|ئۇيغۇرلار]]، [[قازاقلار|قازاق]]،ئەزەر ،تاتار،ئەرەب،لاز،قىرغىز،چىچەن،ئۆزبەك ،تۈركىمەن،ئەرمەن ،گىرىك،گىرمان قاتارلىق 145مىلەت ۋە قەۋىم ياشايدۇ (2016-يىلىدىكى مەلۇمات)
|-
|'''ھۆكۈمەت'''&lt;br /&gt;
- ئەلباشى&lt;br /&gt;
- باشۋەكىل
|باشۋەكىللىك
[[رەجەپ تاييىپ ئەردوغان]]
[[بىنئالى يىلدىرىم]]
|-
|'''قۇرۇلغان ۋاقتى''' &lt;br /&gt;
|1923- يىلى 10- ئاينىڭ 29- كۈنى&lt;br /&gt;
|-
|'''يەر مەيدانى&lt;br /&gt;'''
'''-سۇ'''
|'''783,562 كلومتر2 &lt;sup&gt;(37.)&lt;/sup&gt;&lt;br /&gt;1.1%'''
|-
|'''نوپۇسى'''
'''-زىچلىقى''' 
|'''78،741،053 جان&lt;sup&gt;(2015)&lt;/sup&gt; &lt;sup&gt;(18.)&lt;/sup&gt;'''
'''102جان\كلومېتر2'''
|-
|'''ئ.ئ.ئۇ.ق&lt;br /&gt;-2009 تەخمىنەن'''
'''-كىشى باشى'''
|'''99,544 مىلىيارد دوللار'''
'''4،887 دوللار\كىشى'''
|-
|'''پۇل بىرلىكى'''
|'''تۈرك لىراسى'''
|-
|'''ۋاقت رايونى&lt;br /&gt;'''
'''يازلىق'''
|(DAZD (UTC+2&lt;br /&gt;
(DAYZD (UTC+3)
|-
|'''قاتناش'''
|ئوڭدىن
|-
|'''خەلقئارالىق تېلېفون كودى'''
|90+
|-
|'''تور بەت'''
|tr.
|}
|}


'''تۈركىيە'''- تولۇق ئىسمى تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى ([[تۈركچە]] : ''Türkiye Cumhuriyeti'', [[ئىنگىلىزچە]]: ''Republic of Turkey'') ئاساسى قانۇنلۇق، جۇمھۇرىيەت تۈزۈمىدىكى، يىقىدا ئاساسى قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈپ زۇڭتۇڭلۇق تۈزۈمگە ئۆزگەرتىمەكچى جۇغراپىيەلىك جەھەتتىن [[ياۋروپا]] ۋە [[ئاسىيا]] قىتئەسىگە جايلاشقان بىر دۆلەت. ئۇنىڭ پايتەختى بولسا [[ئەنقەرە]]، ئەڭ چوڭ شەھىرى بولسا [[ئىستانبۇل]]. دۆلەت تىلى بولسا [[تۈرك تىلى]]. نۆۋەتتىكى پرىزدېنتى ([[تۈركچە]] ''جۇمھۇرباشقانى'')[[رەجەپ تايىپ ئەردۇغان ]]. نۆۋەتتىكى [[باش مىنىستېر]] (تۈركچە باشباقان) [[بنئالى يىلدىرىم]]. تۈركىيە 1923 - يىلى 29 - ئۆكتەبىر كۈنى مۇستەقىللىقىنى جاكارلاپ، جۇمھۇرىيەت تۈزۈمى ئورناتقان.

== قىسقىسچە تارىخى ==

تۈركىيە جۇمھۇرىيەتى ئاسيا قىتئەسىنىڭ غەربى، [[كىچىك ئاسيا]] دەپ نام ئالغان ئانادولۇ يېرىم ئارىلى ۋە ياۋرۇپا قىتئەسىنىڭ ئاڭ شەرقى بولمىش رۇمئەلى يرىم ئارىلىغا جايلاشقان، بولۇپ بۇگۈنكى زېمىنىنڭ 3% ياۋرۇپا قىتئەسىدە يەر ئالماقتا.
يىراق قەدىمكى زامانلاردىن بېرى ئىنسانىيەتنىڭ مەدەنىيەت ئىزنالىرى قالدۇرۇلغان بۇ توپراقلاردا رىم ۋە ۋىزانتىيە ئىمېرىيەلىرىدىن كۈنىمىزگىچە يېتىپ كەلگەن نۇرغۇن يادىكارلىقلار باردۇر.
1071- يىلى [[سولجۇقىيلەر]] سۇلتانى [[ئالپ ئارسلان]] نىڭ تۈرك قوشۇنلىرىنى باشلاپ ئانادولۇغا كىرىشى بۇگۈنكى تۈركلەرنىڭ رەسمىي تەرزدە كىچىك ئاسىيادىكى ھاكىميىنىتڭ باشلانغۇچى ھېساپلانماقتا. [[رۇم تۈرك سۇلتانلىقى]] ياكى باشقا ئىسمى بىلەن [[ئانادولۇ سەلجۇق سۇلتانلىقى]] بۇ توپراقلاردا قۇرۇلۇپ [[كونيا]]نى پايتەخت قىلىپ بىر مەزگىل گۈللەپ ياشنىدى ۋە ئانادولۇنىڭ ئىسلاملىشىشى ۋە تۈركلىشىشىنى تىزلەتتى. 1299- يىلى [[بۇرسا]]دا قۇرۇلغان ئوسمان بەگلىكىنىڭ كېيىنچە كۈچۈيۈپ ئوسمانيە دۆلىتى ۋو ھەتتا [[دەۋلەتى ئالى ئوسمانىيە]] ياكى [[ئوسمانلى ئىمپاراتورلىقى]]غا ئايلىنىشى، 1453- يىلى 29- باھار\ماي كۈنى ئىستانبۇل ڧەتھىدە [[خىرىستىيان]]غا قارشى زەپەر قۇچۇشى بۇگۈنكى تۈركىيە توپراقلىرىنىڭ تامامەن تۈركلەر قولىغا ئۆتىشنىڭ تاماملىنىشىدۇر. 1517- يىلى 9- ئوسمانلى پادىشاھى [[ياۋۇز سۇلتان سەلىم]] خان [[مىسىر]] [[مەملۇك سۇلتانلىقى]] نى مۇنقەرز قىلىپ [[ئىسلام خەلىڧەسى]] ئۇنۋانىنى ئۆز ئۈستىگە ئالدى. بۇ تارىختىن ئىتىبارەن 1924- يىلغىچە ئىسلام دۇنياسىنىڭ ئەڭ ھوقۇقلۇق كىشىسى بولمىش [[خەلىڧە]]لەر ئوسمانلى پادىشاھ جەمەتىدىن بولغان شاھزادەلەردىن چىققاندۇر.
19- ئەسرنىڭ ئىككىنچى يارىمىدىن سوڭرە غەربلىشىشنىڭ ئەۋج ئېلىشى نەتىجىسدە [[ئالىي ئوسمان]] سۋۇلتانلىرى ياۋروپايى تەرزگە مايىللىقىنى ئارتتۇردى. ئۆزىدە بار بولغان شەرىقانە ئەنئەنىۋىي مەدەنىيەت سەنئەت ۋە مائارىڧ سېستىمىسى زامانداش ياۋرۇپا ئۇسلۇبلىرىغا ئۆتكۈزىلىشكە باشلىدى.
1- دۇنيا ئۇرۇشىدا، ئوسمانلى ئىمپېرىيىسى ئىتتىڧاقداش دەۋلەتلەر سېپىدە تۇرۇپ ئۇرۇشتا مەغلۇپ بولدى. ئۇنىڭ شىمالىي ئافرىقا ھەم كىچىك ئاسىيادىكى بېقىندى دۆلەتلىرى ئەنگلىيە، فرانسىيە ۋە ئىتالىيە قاتارلىق ياۋروپا دەۋلەتلىرىنىڭ مۇستەملىكىسى بولۇپ قالدى.
[[غازى مۇستاڧا كامال ئاتاتۈرك]] رەھبەرلىكىدە 1919- يىلى 19- باھار\مايدا مۇستەقىللىق ئۇرۇشى باشلادى. 1920- يىلى 23- ئۈمىد\ئاپرېل كۈنى [[تۈركىيە بۈيۈك مىللەت مەجلىسى]] ئەنقەرەدە ئېچىلدى. 1922- يىلى 1- ئوغلاق\نويابر كۈنى سەلتەنەت ئەمەلدىن قالدۇرۇلدى ۋە 623 يىللىق ئوسمانلى دەۋلەتى تارىخقا كۆمۈلدى. 1923- يىلى 29- ئوغۇز\ئۆكتەبر يېڭى پايتەخت [[ئەنقەرە]]دە [[تۈركىيە جۇمھۇرىيەتى]]نىڭ قۇرۇلغانلىقى رەسمى جاكارلاندى. تۇنجى دەۋلەت رەئىسى مۇستاڧا كامال پاشا سايلاندى. 

== تۈركىيەنىڭ سىياسى مۇساپىسى ==

تۈركىيە ئەنئەنە جەھەتتىن ئىسلام دۆلىتى بولغاچقا [[ياۋروپا]] ۋە [[ئامېرىكا]] بىلەن بولغا مۇناسىۋىتىنىڭ دۆلەتنىڭ ھايات-ماماتىغا تەئسىر يەتكۈزۈشىدىن ئېھتىيات قىلىپ دۆلەتتە دىن بىلەن ھاكىمىيەتنى ئۈزۈل-كېسىل ئايرىپ 1923-يىلىدىن بۇيان ھەرقانداق دىنى ئارقا كۆرۈنۈشكە ئىگە پارتىيەنى قانۇنسىز ھىساپلاپ كەلگەن. ئاساسى قانۇندىكى بۇ شەرتلەرنى قوغداش ئىزچىل تۈردە تۈركىيە ھەربى تەرەپنىڭ ئىزچىل تۈركىيەسىياسىتىنى كونتىرۇل قىلىشىدىكى ئاساسى سەۋەپ بولۇپ كەلگەن ئىدى.
 
2- دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدە، تۈركىيە دەسلەپ بىتەرەپ تۇرىدۇ، كېيىن 1945-يىلى 2-ئايغا كەلگەندە، گېرمانىيىگە قارشى ئۇرۇش ئېلان قىلىدۇ، 2- دۇنيا ئۇرۇشىدىن كېيىن ئامېرىكىنىڭ تەسىرى تۈركىيىگە سىڭىپ كىرىدۇ.
 
1980-يىلى 4-ئايدا، پىرىزدېنت قەھرى گۇرۇ تۈركنىڭ ۋەزىپە مۇددىتى توشىدۇ. پارلامېنت 100 قېتىمدىن كۆپرەك سايلام ئۆتكۈزگەن بولسىمۇ، لېكىن پارتىيە گۇرۇھلارنىڭ كۈرىشى جىددىي بولغاچقا، يېڭى پىرىزدېنتنى سايلاپ چىقالمايدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە دۆلەتنىڭ ئامانلىقى ناچارلىشىپ، ھەرخىل تېرورلۇق ھەرىكەتلەر ئەۋج ئالىدۇ. 9- ئايىنىڭ 12-كۈنى، باش شتاب باشلىقى ئەۋرەن باشچىلىقىدىكى مەملىكەتلىك ئامانلىق كومىتېتى«ئىچكى ئۇرۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش» ئۈچۈن، ھاكىمىيەتنى ئۆتكۈزۈۋالغانلىقىنى جاكارلايدۇ، ھۆكۈمەت ۋە پارلامېنتنى تارقىتىۋېتىدۇ، بارلىق سىياسىي پارتىيىلەرنىڭ پائالىيىتىنى چەكلەيدۇ. شۇ ئاينىڭ 13- كۈنى ئەۋرەن دۆلەت باشلىقى بولىدۇ. 20- كۈنىگە كەلگەندە، سابىق دېڭىز ئارمىيىسىنىڭ قوماندانى ئولوسۇ باشچىلىقىدا يېڭى ھۆكۈمەت قۇرۇلىدۇ.
 
1980- يىلى ھەربىيلەر ھاكىمىيەتنى ئۆتكۈزۈۋالغاندىن كېيىن، ۋەزىيەتنى تۇراقلاشتۇرىدىغان بىر قاتار تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، جەمئىيەت ئامانلىقىنى زور كۈچ بىلەن رەتكە سېلىپ، ھەرخىل قانۇنسىز تەشكىلاتلارنى كەڭ كۆلەمدە تەكشۇردى. 1981- يىلى 9- ئايدىلا 45 مىڭ ئادەمنى قولغا ئالدى. 750 مىڭ ھەرخىل قورال-ياراغنى مۇسادىرە قىلدى. نەتىجىدە، تېررورلۇق ھەرىكەتلەر ھەربىي ئىدارە قىلىشنىڭ ئالدىدىكىگە قارىغاندا زور دەرىجىدە ئازايدى. 

1982- يىلى 11- ئاينىڭ 7- كۈنى، مەملىكەتلىك ئامانلىق كومىتېتى يېڭى ئاساسىي قانۇننى ئومۇمىي خەلقنىڭ ئاۋاز بېرىشىگەقويىدۇ، نەتىجىدە ھەربىي ھۆكۈمەت خەلقنىڭ ھىمايىسىگە ئېرىشىپ، ئەۋرەن جۇمھۇرىيەت پىرىزدېنتى بولدۇ ھەمدە دېموكراتىيە مۇساپىسىنى ئەسلىگە كەلتۈرىدىغانلىقىنى بىلدۈرىدۇ. ئۇزۇن ئۆتمەي تۈركىيە دىپلوماتىيە مىنىستىرى موسكۋاغا زىيارەتكە بارىدۇ، ئەۋرەن [[جۇڭگو|جۇڭگوغا]] زىيارەتكە كېلىدۇ. 

1983-يىلى 5- ئايدا، ھۆكۈمەت كوردلارنى كەڭ كۆلەمدە باستۈرۇپ، 574 كىشىنى سوتلايدۇ. 35 كىشىگە ئۆلۈم جازاسى بېرىدۇ ھەمدە ئىراق زېمىنىغا كىرىپ كورد قوراللىق كۈچلىرىگە زەربە بېرىدۇ. 
1983- يىلى 11-ئايدا ئۆزەل باشچىلىقىدىكى ۋەتەن پارتىيىسى بۈيۈك خەلق پارلامېنتى سايلىمىدا غەلىبە قىلدى. 
1996-يىلى 6- ئاينىڭ 28-كۈنى ، تۈركىيە گۈللىنىش پارتيىسىنىڭ رەھبىرى ئىرباقان سابىق زۇڭلى، توغرا يول پارتىيىسىنىڭ رەئىسى چېللەر بىلەن بىرلەشمە ھۆكۈمەت تەشكىل قىلغان، بۇنىڭ بىلەن تۈركىيە ھازىرقى زامان تارىخىدىكى تۇنخى ئىسىلاملاشتۇرۇشنى تەشەببۇس قىلغۇچى باش مىنىستىر بارلىققا كەلگەن. نەجمىدىن ئىرباقان ھۆكۈمىتى تۈركىتىنىڭ 54- نۆۋەتلىك ھۆكۈمىتى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ. ئىرباقان ھاكىمىيەت بېشىغا چىققاندىن كېيىن بىرقاتار ئىسلاملاشتۇرۇش سىياسىتىنى يۈرگۈزۈپ، قاتتىق قارشىلىققا ئۇچرىغان. شۇنىڭ بىلەن، ئىرباقان ھەرنىي تەرەپنىڭ بېسىمى ئاستىدا ئاران بىر يىل ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈپلا تەخىتتىن چۈشۈشكە مەجبۇر بولغان. 
1998 - يىلى 1- ئاينىڭ 1-كۈنى، تۈركىيە ئەڭ ئالىي سوت مەھكىمىسى تۈركىيە گۈللىنىش پارتىيىسىنى ئاساسى قانۇنغا خىلاپ دەپ قاراپ تارقىتىۋېتىشنى جاكارلىغان. 2000- يىلى 5- ئاينىڭ 5- كۈنى ئەخمەت نەجدت نى تۈركىيە جۇمھۇرىيىتىنىڭ 10- نۆۋەتلىك پىرىزدېنتلىقىغا سايلىغان باش مىنىستىرى ئەجۋېت بولغان.2005-يىللىق سايلامدا گۈللىنىش پارتىيىسىدىن ئۆزگەرتىلگەن ھەقىقەت ۋە تارەققىيات پارتىيىسىنىڭ رەھبىرى رەجەپ تايىپ ئەردۇئان باش مىنىستىر بولۇپ سايلاندى. 2007-يىللىق تېنچ سايلامدا تۈركىيە گۈللىنىش پارتىيىسىنىڭ پىرىزدېنت نامزاتى ئابدۇللا گۈل 51% مۇتلەق ئۈستۈنلۈك بىلەن پىرىزدېنتلىقنى ئالدى. سايلام پۈتۈنلەي دىموكراتىك تەرتىپكە ئۇيغۇن بولغاچقا خەلقارا ۋە تۈركىيە ھەربى تەرەپ ئامالسىز قالدى. ئىستانبۇل ۋە ئەنقەرەدە يۈز بەرگەن، نەچچە يۈز مىڭ كىشىلىك «دىنى ئارقا كۆرۈنۈشى بار رەھبەرلەرنى قارشى ئالماسلىق» نامايىشىدىن باشقا ھىچقانچە ۋەقەمۇ يۈز بەرمىدى. شۇنىڭ بىلەن تۈركىيەدە 80يىلدىن ئارتۇق داۋاملاشقان ئىسلام دىنىنى چەتكەن قېقىش سىياسىتى ئاخىرلاشتى.
 
== دىپلوماتىيە سىياسىتى ==

تۈركىيە [[شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتى|شىمالىي ئاتلانتىك ئەھدى تەشكىلاتىغا]] ئەزا دۆلەت. تۈركىينىڭ ھەرقارارلىق ھۆكۈمەتلىرى ئامېرىكا ۋە غەرب دۆلەتلىرى بىلەن ئىتتىپاقداشلىق سىياسىتىگە ئەمەل قىلىپ، ئىقتىسادىي جەھەتتە غەربىي ياۋروپا بىلەن قويۇق مۇناسىۋەتتە بولۇپ كەلدى ۋە ئىزچىل تۈرە ياۋروپا ئىتىپاقىغا ئەزا بولۇش ئۈچۈن تىرىشچانلىق كۆرسىتىۋاتىدۇ . يېقىنقى يىللاردىن بېرى، [[ئوتتۇرا شەرق]] بالقان ۋە ئوتتۇرا دېڭىز قاتارلىق رايونلاردىكى ئۈچىنچى دۇنيا ئەللىرى بىلەن بولغان مۇناسىۋەتكىمۇ ئەھمىيەت بەرمەكتە. ھازىر تۈركىيىنىڭ يەر شارىدىكى 125 دۆلەت ۋە رايون بىلەن دىپلوماتىك مۇناسىۋىتى بار. ئوتتۇرا ئاسىيادىكى 6دۆلەت، پاكىستان، ئىران ۋە ئازەربەيجان بىلەن بىللە قۇرغان «ئىقتىسادى گۈللىنىش تەشكىلاتى» تۈركىيەنىڭ كېيىنكى سىياسى ۋە سىپلوماتىيە-ئىقتىسادى تەرەققىياتىدا مۇھىم كۆرسەتكۈچلۈك ئەھمىيەتكە ئىگە.
== جۇغراپىيەسى==
&lt;gallery&gt;
ھۆججەت:Anatolia composite NASA.png|Caption1
ھۆججەت:Great Ararat.jpg|Caption2
ھۆججەت:Akhtamar Island on Lake Van with the Armenian Cathedral of the Holy Cross.jpg|Caption2
ھۆججەت:Most Bosfor Istambuł RB1.jpg|Caption2
ھۆججەت:Cappadocia Aktepe Panorama.JPG|Caption2
ھۆججەت:Uzungöl lake and town.jpg|Caption2
&lt;/gallery&gt;


== تۈركىيەنىڭ ئىقتىسادى ئەھۋالى ==

تۈركىيە تارىختىن بۇيان دېھقانچىلىقنى ئاساس قىلىدىغان يېزائىگىلىكى بىرقەدەر تەرەققىي قىلغان. تۈركىيە ئەمگەك كۈچىنىڭ %35دېقھانچىلىق ئىشلەپچىقىرىشى بىلەن شۇغۇللانسىمۇ، بىراق دېھقانچىلىقتىن كىرىدىغان كىرىم دۆلەت ئومۇمىي كىرىمىنىڭ %9.3نى ئىگىلەيدۇ. تۈركىيە ھۆكۈمىتى سانائەتنى تەرەققىي قىلدۇرۇشقىمۇ ئەھمىيەت بەرگەن بولۇپ، تۈركىيىنىڭ توقۇمىچىلىق، پولات-تۆمۈر، قەغەز ئىشلەپچىقىرىش، سېمۇنت ئىشلەپچىقىرىش ۋە قەنت ياساش سانائىتىنى خېلى راۋاجلانغان. تۈركىيىنىڭ كان بايلىقى مول بولۇپ، كۆمۈر، مىس قاتارلىقلارنىڭ زاپىسى بىرقەدەر كۆپ. 2007-يىلى تۈركىيەنىڭ مىللى ئىشلەپچىقىرىش دارامىتى 361مىلىيارد دوللار بولغان دۇنيا بويىچە 20-ئورۇندا تۇرغان. تۈركىيەنىڭ ئۇمۇمى مىللى ئىشلەپچىقىرىش دارامىتى دۇنيادىكى ئىسلام ئەللىرى ئىچىدە ئەڭ ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدۇ. تۈركىيەنىڭ 2006-يىللىق كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان كىرىمى9100دوللار سانائەت مەھسۇلات مىقدارى ئۇمۇمى مەھسۇلات مىقدارىنىڭ 31%نى، مۇلازىمەت كىرىمى 60%نى ئىگەللىگەن. 


'''پۇل بىرلىكى''': [[تۈرك لىراسى]].
 
تۈركىيە ئىقتىسادى سىياسىتى [[ئامېرىكا]] ۋە [[ياۋروپا]]نىڭ زور تەسىرىگە ئۇچرىغاچقا 2004-يىلىغا كەلگەندە پۇلى پاخاللىشىپ بىر مىليۇن500مىڭ لىرا بىر دوللارغا توغرا كېلىدىغان پۇل پاخاللىقى يۈز بەرگەن ئىدى. 2005-يىلىدىكى 6نۆلنى قىسقارتىشتىن كېيىن تۈركىيەدە 1.34يېڭى تۈرك لىراسى=بىر دوللار، [[2016 تۈركىيە ھەربىي ئۆزگىرىش تەشەببۇسى]]دىن كېيىن تۈرك لىراسىنىڭ دوللارغا بولغان ئايرىۋاشلاش نىسبىتى تارىختىكى ئەڭ يوقرى پەللىگە چىقىپ 3.1 تۈرك لىراسى = 1 ئامېرىكان دوللارى بولغان.

== دۆلەت مۇداپىئەسى ==

ھەربىي مەجبۇرىيەت تۈزۈمى يولغا قويۇلىدىغان بولۇپ، 18ئاي ۋەزىپە ئۆتەيدۇ. نۆۋەتتە 3مىليون 720مىڭ نەپەر ئەسكەر ۋەزىپە ئۆتەۋاتىدۇ.
&lt;gallery&gt;
ھۆججەت:Turkish troops.jpg|قۇرۇقلۇق ئارمىيسى
ھۆججەت:DzKK BG (107).jpg|دېڭىز ئارمىيسى
|جەڭچى
&lt;/gallery&gt;

== تۈركىيەدىكى سىياسى پارتىيەلەر ==

* [[مىللەتچى ھەرىكەت پارتىيىسى]]
* [[رىفاھ(گۈللىنىش )پارتىيىسى]]
* [[ئادالەت ۋە تەرەققىيات پارتىيىسى]]
* [[ئانا ۋەتەن پارتىيىسى]]
* [[شەرقى تۈركىستان ئىسلام پارتىيسى )(ھاكىمىيەت ئىشلىرىغا ئارلاشمايدۇ)]]
* [[بۈيۈك بىرلىك پارتىيىسى]]

== تۈركىيەدە مائارىپ ==

تۈركىيەدىكى بىرقەدەر داڭلىق ئۇنىۋېرسىتېتللار

* [[ئىستانبۇل ئۇنىۋېرسىتېتى]]
* [[بىلكەنت ئۇنىۋېستېتى]]
* [[ئەنقەرە ئۇنىۋېرسىتېتى]]
* [[غازى ئۇنىۋېرسىتېتى]]
* [[ھاجەتتەپە ئۇنىۋرېستېتى]]
* [[ئىستانبۇل تېخنىكا ئۈنىۋېرسىتىتى]]
* [[بوسڧور (بوغازئىچى) ئۇنىۋېستېتى]]

== تەنتەربىيە ==

'''[[پۇتبول]]''' - تۈركىيەدە پۇتبول باشقا تەنتەربىيە تۈرلىرىگە قارىغاندا بىر قەدەرې راۋاجلانغان، ئاممىۋىلىقى كۈچلۈك، جەلبكارلىقى يۇقىرى بىر پائالىيەت تۈرىدۇر. يىللىق ئايلانما مۇسابىقىلىرىدىن [[تۈركىيە دەرىجىدىن تاشقىرى ئايلانمىسى]] ۋە [[تۈركىيە لوڭقىسى]] باردۇر.

داڭلىق پۇتبول كۇلۇپلىرىى:

* [[گالاتاساراي]]
* [[فەنەرباغچە]]
* [[بېشىكتاش گىمناستىكا كۇلۇبى]]

== ئالاقىلىشىش ==
تۈركىيەنىڭ ئىلىكتىرلىشىش ۋە ئالاقە ئىشلىرى ئورتاھال تەرەققى قىلغان بولۇپ مۇقىم تېلېڧون ئابونتى 19مىلىيۇن، يانڧون ئابونتى 44 مىلىيۇن، ئىنتېرنېت ئابونتى 13 مىلىيۇن بولغان.
== سۈرەتلەر ==
&lt;gallery&gt;
Image:Celsus-Bibliothek2.jpg| [[ئەفەس]]

Image:Bosphorus University.jpg|[[بوغازئىچى ئۇنىۋېرسىتېتى]]
Image:Istanbul University cropped.JPG|سردر [[دانشگاه استانبول]]
Image:Maiden tower.JPG|کیزکوله سی, [[استانبول]]
Image:Cibril Village Espiye Giresun Turkey.jpg| [[دریای سیاه]]
Image:Ortahisar2.jpg|روستای اورتاحیصار در [[ترابوزان]]
Image:MountArarat.jpg|کوه [[آرارات]] (آغری)، بلندترین کوه ترکیه
Image:Adampol Polonezkoy 7261 Nevit.JPG|پولونزکوی، قصبه [[لهستانی]]‌ [[استانبول]]
Image:Blaue moschee 6minarette.jpg|[[مسجد سلطان احمد]] در [[استانبول]]
Image:Izmir coast.jpg|[[ازمیر]]

|رقص محلی ترکیه
Image:Selimiye Camii.jpg| [[ادیرنه]]
Image:Whirling Dervishes, Konya, Turkey, RMO.jpg|[[سماع]]
Image:Alanya Turkey.JPG|[[آلانیا]]
Image:Pamukkale00.JPG|[[پاموک کاله]]
&lt;/gallery&gt;
{{Districts of Turkey}}
{{ياۋروپا}}
{{ئاسىيا}}

&lt;!-- Interwiki links --&gt;


[[تۈر:ئاسىيا]]
[[تۈر:دۆلەتلەر]]</text>
      <sha1>7lmxov58rabz84bhcrm73rmbhznkgx7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Türkiye</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7790</id>
    <revision>
      <id>154598</id>
      <parentid>148108</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:48:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10263" xml:space="preserve">{{-Rtl}}
{{TwinLATN|Түркийә|تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى}}
{| Class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: right; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; width: 150px;&quot; 
! Style=&quot;background: #ccf; text-align: center;&quot; |Türkiye jumhuriyiti 
|-
|-
| 
|-
| '''Dölet gimini''' 
|-
| 
|-
| '''Paytexti''' [[Enqere]]
|-
| '''Eng chong shehri''' [[Istanbul]]
|-
| '''Resmi tili''' [[Türkche]] 
|-
|''' Étnik guruplar''' [[Türkler]] ve [[Kurdlar]]
|-
| '''Siyasi séstimisi''' jumhuriyet
|-
| '''Reis jumhur''' [[Rejep Tayyip Erdoghan]] 
|-
|'''Bash ministir''' [[ئەھمەد داۋۇد ئوغلۇ]]
|-
| '''Yer meydani''' 783 ming 562 kwadrat kilométir
|-
| '''Nupusi''' 72 milyon 561 ming
|-
| '''Nupus zichliqi''' 
|-
| '''Kishi béshigha toghra kildighan kirim'''
|-
| '''Pul birliki''' [[Türk lirasi]]
|-
| '''Waqit rayuni''' 
|-
| '''Intérnét''' tr
|-
| '''Xelqaraliq téélfun kod numuri''' 90  
|} 
[[File:Turkey (orthographic projection).svg|right|thumb|250px|Türkiye]]
[[File:Flag of Turkey.svg|right|thumb|Dölet bayriqi]]

'''Türkiye'''- toluq ismi '''Türkiye Jumhuriyiti''' ([[türkche]] : ''Türkiye Cumhuriyeti'', [[in'gilizche]]: ''Republic of Turkey'') asasi qanunluq, jumhuriyet tüzümidiki, jughrapiyelik jehettin [[Yawropa]] we [[Asiya]] qitesige jaylashqan bir dölet. Uning paytexti bolsa [[Enqere]], eng chong shehiri bolsa [[Istanbul]]. Dölet tili bolsa [[türk tili]]. Nöwettiki prizdénti ([[türkche]] ''jumhurbashqani'')[[Abdulla Gül]]. Nöwettiki [[bash ministér]] (türkche bashbaqan) [[Rejep Tayyip Erdoghan]]. Türkiye 1923 - yili 29 - öktebir küni musteqilliqini jakarlap, jumhuriyet tüzümi ornatqan.

== Qisqische ehwali ==

'''Yer meydani''' 783 ming 562 kwadrat kilométir,

'''Nopusi''' 72milyon 561 ming.

'''Dölet bayrimi''': (1923-yili)10-ayining 29-küni (jumhuriyet küni).

== Türkiyening siyasi musapisi ==

Türkiye enene jehettin islam döliti bolghachqa [[Yawropa]] we [[Amérika]] bilen bolgha munasiwitining döletning hayat-mamatigha tesir yetküzüshidin éhtiyat qilip dölette din bilen hakimiyetni üzül-késil ayrip 1923-yilidin buyan herqandaq dini arqa körünüshke ige partiyeni qanunsiz hisaplap kelgen. Asasi qanundiki bu shertlerni qoghdash izchil türde Türkiye herbi terepning izchil türkiyesiyasitini kontirul qilishidiki asasi sewep bolup kelgen idi.
 
2- Dunya urushi mezgilide, Türkiye deslep biterep turidu, kéyin 1945-yili 2-aygha kelgende, Gérmaniyige qarshi urush élan qilidu, 2- dunya urushidin kéyin Amérikining tesiri Türkiyige singip kiridu.
 
1980-Yili 4-ayda, pirizdént qehri guru türkning wezipe mudditi toshidu. Parlamént 100 qétimdin köprek saylam ötküzgen bolsimu, lékin partiye guruhlarning kürishi jiddiy bolghachqa, yéngi pirizdéntni saylap chiqalmaydu. Uning üstige döletning amanliqi nacharliship, herxil térorluq heriketler ewj alidu. 9- Ayining 12-küni, bash shtab bashliqi ewren bashchiliqidiki memliketlik amanliq komitéti«ichki urushning aldini élish» üchün, hakimiyetni ötküzüwalghanliqini jakarlaydu, hökümet we parlaméntni tarqitiwétidu, barliq siyasiy partiyilerning paaliyitini chekleydu. Shu ayning 13- küni ewren dölet bashliqi bolidu. 20- Künige kelgende, sabiq déngiz armiyisining qomandani olosu bashchiliqida yéngi hökümet qurulidu.
 
1980- Yili herbiyler hakimiyetni ötküzüwalghandin kéyin, weziyetni turaqlashturidighan bir qatar tedbirlerni qollinip, jemiyet amanliqini zor küch bilen retke sélip, herxil qanunsiz teshkilatlarni keng kölemde tekshurdi. 1981- Yili 9- aydila 45 ming ademni qolgha aldi. 750 Ming herxil qoral-yaraghni musadire qildi. Netijide, térrorluq heriketler herbiy idare qilishning aldidikige qarighanda zor derijide azaydi. 

1982- Yili 11- ayning 7- küni, memliketlik amanliq komitéti yéngi asasiy qanunni omumiy xelqning awaz bérishigeqoyidu, netijide herbiy hökümet xelqning himayisige ériship, ewren jumhuriyet pirizdénti boldu hemde démokratiye musapisini eslige keltüridighanliqini bildüridu. Uzun ötmey Türkiye diplomatiye ministiri moskwagha ziyaretke baridu, ewren [[junggo]]gha ziyaretke kélidu. 

1983-Yili 5- ayda, hökümet kordlarni keng kölemde bastürup, 574 kishini sotlaydu. 35 Kishige ölüm jazasi béridu hemde iraq zéminigha kirip kord qoralliq küchlirige zerbe béridu. 
1983- Yili 11-ayda özel bashchiliqidiki weten partiyisi büyük xelq parlaménti saylimida ghelibe qildi. 
1996-Yili 6- ayning 28-küni , Türkiye Güllinish partyisining rehbiri irbaqan sabiq zungli, toghra yol partiyisining reisi chéller bilen birleshme hökümet teshkil qilghan, buning bilen Türkiye hazirqi zaman tarixidiki tunxi isilamlashturushni teshebbus qilghuchi bash ministir barliqqa kelgen. Nejmidin irbaqan hökümiti türkitining 54- nöwetlik hökümiti bolup hésablinidu. Irbaqan hakimiyet béshigha chiqqandin kéyin birqatar islamlashturush siyasitini yürgüzüp, qattiq qarshiliqqa uchrighan. Shuning bilen, irbaqan herniy terepning bésimi astida aran bir yil hakimiyet yürgüzüpla texittin chüshüshke mejbur bolghan. 
1998 - Yili 1- ayning 1-küni, türkiye eng aliy sot mehkimisi Türkiye Güllinish partiyisini asasi qanungha xilap dep qarap tarqitiwétishni jakarlighan. 2000- Yili 5- ayning 5- küni exmet nejdt ni Türkiye jumhuriyitining 10- nöwetlik pirizdéntliqigha saylighan bash ministiri ejwét bolghan.2005-yilliq saylamda güllinish partiyisidin özgertilgen heqiqet we tareqqiyat partiyisining rehbiri Rejep Tayip Erdoghan bash ministir bolup saylandi. 2007-Yilliq ténch saylamda Türkiye güllinish partiyisining pirizdént namzati abdulla gül 51% mutleq üstünlük bilen pirizdéntliqni aldi. Saylam pütünley dimokratik tertipke uyghun bolghachqa xelqara we Türkiye herbi terep amalsiz qaldi. Istanbul we enqerede yüz bergen, nechche yüz ming kishilik «dini arqa körünüshi bar rehberlerni qarshi almasliq» namayishidin bashqa hichqanche weqemu yüz bermidi. Shuning bilen Türkiyede 80yildin artuq dawamlashqan islam dinini chetken qéqish siyasiti axirlashti.

== Diplomatiye siyasiti ==

Türkiye [[shimaliy atlantik ehdi teshkilati|shimaliy atlantik ehdi teshkilatigha]] eza dölet. Türkiyning herqararliq hökümetliri amérika we gherb döletliri bilen ittipaqdashliq siyasitige emel qilip, iqtisadiy jehette gherbiy yawropa bilen qoyuq munasiwette bolup keldi we izchil türe yawropa itipaqigha eza bolush üchün tirishchanliq körsitiwatidu . Yéqinqi yillardin béri, [[ottura sherq]] balqan we ottura déngiz qatarliq rayonlardiki üchinchi dunya elliri bilen bolghan munasiwetkimu ehmiyet bermekte. Hazir türkiyining yer sharidiki 125 dölet we rayon bilen diplomatik munasiwiti bar. Ottura asiyadiki 6dölet, pakistan, iran we azerbeyjan bilen bille qurghan «iqtisadi güllinish teshkilati» türkiyening kéyinki siyasi we siplomatiye-iqtisadi tereqqiyatida muhim körsetküchlük ehmiyetke ige.
== Jughrapiyesi==
&lt;Gallery&gt;
File:Anatolia composite NASA.png|Caption1
File:Great Ararat.jpg|Caption2
File:Akhtamar Island on Lake Van with the Armenian Cathedral of the Holy Cross.jpg|Caption2
File:Most Bosfor Istambuł RB1.jpg|Caption2
File:Cappadocia Aktepe Panorama.JPG|Caption2
File:Uzungöl lake and town.jpg|Caption2
&lt;/Gallery&gt;


== Türkiyening iqtisadi ehwali ==

Türkiye tarixtin buyan déhqanchiliqni asas qilidighan yézaigiliki birqeder tereqqiy qilghan. Türkiye emgek küchining %35déqhanchiliq ishlepchiqirishi bilen shughullansimu, biraq déhqanchiliqtin kiridighan kirim dölet omumiy kirimining %9.3ni igileydu. Türkiye hökümiti sanaetni tereqqiy qildurushqimu ehmiyet bergen bolup, türkiyining toqumichiliq, polat-tömür, qeghez ishlepchiqirish, sémunt ishlepchiqirish we qent yasash sanaitini xéli rawajlanghan. Türkiyining kan bayliqi mol bolup, kömür, mis qatarliqlarning zapisi birqeder köp. 2007-Yili türkiyening milli ishlepchiqirish daramiti 361miliyard dollar bolghan dunya boyiche 20-orunda turghan. Türkiyening umumi milli ishlepchiqirish daramiti dunyadiki islam elliri ichide eng aldinqi qatarda turidu. Türkiyening 2006-yilliq kishi béshigha toghra kélidighan kirimi9100dollar sanaet mehsulat miqdari umumi mehsulat miqdarining 31%ni, mulazimet kirimi 60%ni igelligen. 


'''Pul birliki''': [[türk lirasi]].
 
Türkiye iqtisadi siyasiti [[Amérika]] we [[Yawropa]]ning zor tesirige uchrighachqa 2004-yiligha kelgende puli paxalliship bir milyun500ming lira bir dollargha toghra kélidighan pul paxalliqi yüz bergen idi. 2005-Yilidiki 6nölni qisqartishtin kéyin Türkiyede 1.34yéngi türk lirasi=bir dollar, 2006-yili 1.42yéngi türk lirasi=bir dollar boluwatidu.

== Qisqiche tarixi ==

Türkiye saljuqilar dewrdila büyük impiriye qurghan. Kéyin Osman impiriyisini qurup, ereb yérim arilidin Shimali Afriqa we Sherqi Yawropagha qeder bolghan ariliqqa 500yildin artuq hökümranliq qilghan. 1- Dunya urushta mezgilide, Türkiye ittipaqdash döletler sépide turup urushta meghulup bolidu. Uning shimaliy afriqa hem kichik asiyadiki béqindi döletliri Engliye, Fransiye we Italiye mustemlikilik haletke chüshüp qalidu. 1919- Yili Mustapa Kamal rehberlikidiki milliy burzhuaziye inqilabi féodal padishahliqni aghdurup tashlaydu, chet el tajawuzchiliqini chékindüridu. 1920- Yili milliy hökümet qurulidu. 1923- Yili 10- ayning 29- küni jumhuritet qurulghanliqi jakarlinip, Mustapa Kamal tunji pirizdént bolidu. 
Türkiyening iliktirlishish we alaqe ishliri ortihal tereqqi qilghan bolup muqim télpon abonti19miliyun, yanpon abonti44miliyun , intérnét abonti 13miliyun bolghan. 

== Dölet mudapiesi ==

Herbiy mejburiyet tüzümi yolgha qoyulidighan bolup, 18ay wezipe öteydu. Nöwette 670ming esker wezipe ötewatidu.
&lt;Gallery&gt;
File:Turkish troops.jpg|quruqluq armiysi
File:DzKK BG (107).jpg|déngiz armiysi
&lt;/Gallery&gt;

== Türkiyediki siyasi partiyeler ==

* [[Milletchi Herket Partiyisi]]
* [[Rifah(güllinish)Partiyisi]]
* [[Adalet we Tereqqiyat Partiyisi]]
* [[Ana Weten Partiyisi]]
* [[Saadet Partiyisi]]
* [[Büyük Birlik Partiyisi]]

== Türkiyede maarip ==

Türkiyediki birqeder dangliq uniwérsitétllar

* [[Istanbul uniwérsitéti]]
* [[Bilkent Uniwéstéti]]
* [[Enqere Uniwérsitéti]]
* [[Ghazi Uniwérsitéti]]
* [[Hajettepe uniwréstéti]]
* [[Istanbul Téxnik Üniwérsititi]]
{{Yawropa}}</text>
      <sha1>p6pj6kokaq3jczcmwu9d0868mstj3rx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Түркийә</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12989</id>
    <revision>
      <id>154599</id>
      <parentid>139057</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:54:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17759" xml:space="preserve">&lt;div dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot; style=&quot;text-align:justify;font-family:Tahoma, Verdana, DejaVu Sans;&quot;&gt;
{{TwinCYRL|Türkiye|تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى}}

{| class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;float: right; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; width: 150px;&quot; 
! style=&quot;background: #ccf; text-align: center;&quot; |[[түркийә җумһурийити ]]
|-
|-
| 
|-
| '''дөләт гимини''' 
|-
| 
|-
| '''пайтәхти''' [[әнқәрә]]
|-
| '''әң чоң шәһри''' [[истанбул]]
|-
| '''рәсми тили''' [[түркчә]] 
|-
|''' етник гуруплар''' [[түрклeр]], [[Курдлар]] 
|-
| '''сияси сестимиси''' җумһурийәт
|-
| '''рәис җумһур''' [[абдуллаһ гүл]] 
|-
|'''баш министир''' [[рәҗәп таййип әрдоған]]
|-
| '''йәр мәйдани''' 783 миң 562 квадрат километир
|-
| '''нупуси''' 72милйон 561 миң
|-
| '''нупус зичлиқи''' 
|-
| '''киши бешиға тоғра килдиған кирим'''
|-
| '''пул бирлики''' [[түрк лираси]]
|-
| '''вақит раюни''' 
|-
| '''интернет''' tr
|-
| '''хәлқаралиқ теелфун код нумури''' 90  
|} 
[[File:Turkey (orthographic projection).svg|right|thumb|250px|түркийә]]
[[File:Flag of Turkey.svg|right|thumb|дөләт байриқи]]

'''түркийә'''- толуқ исми түркийә җумһурийити ([[түркчә]] : ''Türkiye Cumhuriyeti'', [[ингилизчә]]: ''Republic of Turkey;'') асаси қанунлуқ, җумһурийәт түзүмидики, җуғрапийәлик җәһәттин [[явропа]] вә [[асия]] қитәсигә җайлашқан бир дөләт. униң пайтәхти болса [[әнқәрә]], әң чоң шәһири болса [[истанбул]]. дөләт тили болса [[түрк тили]]. нөвәттики призденти ([[түркчә]] ''җумһурбашқани'')[[абдуллаһ гүл]]. нөвәттики [[баш министер]] (түркчә башбақан) [[рәҗәп таййип әрдоған]]. түркийә 1923 - йили 29 - өктәбир күни мустәқиллиқини җакарлап, җумһурийәт түзүми орнатқан.

== қисқисчә әһвали ==

'''йәр мәйдани''' 783 миң 562 квадрат километир,

'''нопуси''' 72милйон 561 миң.

'''дөләт байрими''': (1923-йили)10-айиниң 29-күни (җумһурийәт күни).

== түркийәниң сияси мусаписи ==

түркийә әнәнә җәһәттин ислам дөлити болғачқа [[явропа]] вә [[америка]] билән болға мунасивитиниң дөләтниң һаят-маматиға тәсир йәткүзүшидин еһтият қилип дөләттә дин билән һакимийәтни үзүл-кесил айрип 1923-йилидин буян һәрқандақ дини арқа көрүнүшкә игә партийәни қанунсиз һисаплап кәлгән. асаси қанундики бу шәртләрни қоғдаш изчил түрдә түркийә һәрби тәрәпниң изчил түркийәсияситини контирул қилишидики асаси сәвәп болуп кәлгән иди.
 
2- дуня уруши мәзгилидә, түркийә дәсләп битәрәп туриду, кейин 1945-йили 2-айға кәлгәндә, германийигә қарши уруш елан қилиду, 2- дуня урушидин кейин америкиниң тәсири түркийигә сиңип кириду.
 
1980-йили 4-айда, пириздент қәһри гуру түркниң вәзипә муддити тошиду. парламент 100 қетимдин көпрәк сайлам өткүзгән болсиму, лекин партийә гуруһларниң күриши җиддий болғачқа, йеңи пириздентни сайлап чиқалмайду. униң үстигә дөләтниң аманлиқи начарлишип, һәрхил терорлуқ һәрикәтләр әвҗ алиду. 9- айиниң 12-күни, баш штаб башлиқи әврән башчилиқидики мәмликәтлик аманлиқ комитети&quot;ички урушниң алдини елиш&quot; үчүн, һакимийәтни өткүзүвалғанлиқини җакарлайду, һөкүмәт вә парламентни тарқитиветиду, барлиқ сиясий партийиләрниң паалийитини чәкләйду. шу айниң 13- күни әврән дөләт башлиқи болиду. 20- күнигә кәлгәндә, сабиқ деңиз армийисиниң қомандани олосу башчилиқида йеңи һөкүмәт қурулиду.
 
1980- йили һәрбийләр һакимийәтни өткүзүвалғандин кейин, вәзийәтни турақлаштуридиған бир қатар тәдбирләрни қоллинип, җәмийәт аманлиқини зор күч билән рәткә селип, һәрхил қанунсиз тәшкилатларни кәң көләмдә тәкшурди. 1981- йили 9- айдила 45 миң адәмни қолға алди. 750 миң һәрхил қорал-ярағни мусадирә қилди. нәтиҗидә, террорлуқ һәрикәтләр һәрбий идарә қилишниң алдидикигә қариғанда зор дәриҗидә азайди. 

1982- йили 11- айниң 7- күни, мәмликәтлик аманлиқ комитети йеңи асасий қанунни омумий хәлқниң аваз беришигәқойиду, нәтиҗидә һәрбий һөкүмәт хәлқниң һимайисигә еришип, әврән җумһурийәт пиризденти болду һәмдә демократийә мусаписини әслигә кәлтүридиғанлиқини билдүриду. узун өтмәй түркийә дипломатийә министири москваға зиярәткә бариду, әврән [[җуңго|җуңгоға]] зиярәткә келиду. 

1983-йили 5- айда, һөкүмәт кордларни кәң көләмдә бастүруп, 574 кишини сотлайду. 35 кишигә өлүм җазаси бериду һәмдә ирақ земиниға кирип корд қораллиқ күчлиригә зәрбә бериду. 
1983- йили 11-айда өзәл башчилиқидики вәтән партийиси бүйүк хәлқ парламенти сайлимида ғәлибә қилди. 
1996-йили 6- айниң 28-күни , түркийә гүллиниш партйисиниң рәһбири ирбақан сабиқ зуңли, тоғра йол партийисиниң рәиси челләр билән бирләшмә һөкүмәт тәшкил қилған, буниң билән түркийә һазирқи заман тарихидики тунхи исиламлаштурушни тәшәббус қилғучи баш министир барлиққа кәлгән. нәҗмидин ирбақан һөкүмити түркитиниң 54- нөвәтлик һөкүмити болуп һесаблиниду. ирбақан һакимийәт бешиға чиққандин кейин бирқатар исламлаштуруш сияситини йүргүзүп, қаттиқ қаршилиққа учриған. шуниң билән, ирбақан һәрний тәрәпниң бесими астида аран бир йил һакимийәт йүргүзүпла тәхиттин чүшүшкә мәҗбур болған. 
1998 - йили 1- айниң 1-күни, түркийә әң алий сот мәһкимиси түркийә гүллиниш партийисини асаси қанунға хилап дәп қарап тарқитиветишни җакарлиған. 2000- йили 5- айниң 5- күни әхмәт нәҗдт ни түркийә җумһурийитиниң 10- нөвәтлик пириздентлиқиға сайлиған баш министири әҗвет болған.2005-йиллиқ сайламда гүллиниш партийисидин өзгәртилгән һәқиқәт вә тарәққият партийисиниң рәһбири рәҗәп тайип әрдуан баш министир болуп сайланди. 2007-йиллиқ тенч сайламда түркийә гүллиниш партийисиниң пириздент намзати абдулла гүл 51% мутләқ үстүнлүк билән пириздентлиқни алди. сайлам пүтүнләй димократик тәртипкә уйғун болғачқа хәлқара вә түркийә һәрби тәрәп амалсиз қалди. истанбул вә әнқәрәдә йүз бәргән, нәччә йүз миң кишилик &quot;дини арқа көрүнүши бар рәһбәрләрни қарши алмаслиқ&quot; намайишидин башқа һичқанчә вәқәму йүз бәрмиди. шуниң билән түркийәдә 80йилдин артуқ давамлашқан ислам динини чәткән қеқиш сиясити ахирлашти.
 
== дипломатийә сиясити ==

түркийә [[шималий атлантик әһди тәшкилати|шималий атлантик әһди тәшкилатиға]] әза дөләт. түркийниң һәрқарарлиқ һөкүмәтлири америка вә ғәрб дөләтлири билән иттипақдашлиқ сияситигә әмәл қилип, иқтисадий җәһәттә ғәрбий явропа билән қоюқ мунасивәттә болуп кәлди вә изчил түрә явропа итипақиға әза болуш үчүн тиришчанлиқ көрситиватиду . йеқинқи йиллардин бери, [[оттура шәрқ]] балқан вә оттура деңиз қатарлиқ районлардики үчинчи дуня әллири билән болған мунасивәткиму әһмийәт бәрмәктә. һазир түркийиниң йәр шаридики 125 дөләт вә район билән дипломатик мунасивити бар. оттура асиядики 6дөләт, пакистан, иран вә азәрбәйҗан билән биллә қурған &quot;иқтисади гүллиниш тәшкилати&quot; түркийәниң кейинки сияси вә сипломатийә-иқтисади тәрәққиятида муһим көрсәткүчлүк әһмийәткә игә.
== җуғрапийәси==
&lt;gallery&gt;
File:Anatolia composite NASA.png|Caption1
File:Great Ararat.jpg|Caption2
File:Akhtamar Island on Lake Van with the Armenian Cathedral of the Holy Cross.jpg|Caption2
File:Most Bosfor Istambuł RB1.jpg|Caption2
File:Cappadocia Aktepe Panorama.JPG|Caption2
File:Uzungöl lake and town.jpg|Caption2
&lt;/gallery&gt;


== түркийәниң иқтисади әһвали ==

түркийә тарихтин буян деһқанчилиқни асас қилидиған йезаигилики бирқәдәр тәрәққий қилған. түркийә әмгәк күчиниң %35деқһанчилиқ ишләпчиқириши билән шуғуллансиму, бирақ деһқанчилиқтин киридиған кирим дөләт омумий кириминиң %9.3ни игиләйду. түркийә һөкүмити санаәтни тәрәққий қилдурушқиму әһмийәт бәргән болуп, түркийиниң тоқумичилиқ, полат-төмүр, қәғәз ишләпчиқириш, семунт ишләпчиқириш вә қәнт ясаш санаитини хели раваҗланған. түркийиниң кан байлиқи мол болуп, көмүр, мис қатарлиқларниң записи бирқәдәр көп. 2007-йили түркийәниң милли ишләпчиқириш дарамити 361милиярд доллар болған дуня бойичә 20-орунда турған. түркийәниң умуми милли ишләпчиқириш дарамити дунядики ислам әллири ичидә әң алдинқи қатарда туриду. түркийәниң 2006-йиллиқ киши бешиға тоғра келидиған кирими9100доллар санаәт мәһсулат миқдари умуми мәһсулат миқдариниң 31%ни, мулазимәт кирими 60%ни игәллигән. 


'''пул бирлики''': [[түрк лираси]].
 
түркийә иқтисади сиясити [[америка]] вә [[явропа]]ниң зор тәсиригә учриғачқа 2004-йилиға кәлгәндә пули пахаллишип бир милюн500миң лира бир долларға тоғра келидиған пул пахаллиқи йүз бәргән иди. 2005-йилидики 6нөлни қисқартиштин кейин түркийәдә 1.34йеңи түрк лираси=бир доллар, 2006-йили 1.42йеңи түрк лираси=бир доллар болуватиду.

== қисқичә тарихи ==

түркийә салҗуқилар дәврдила бүйүк импирийә қурған. кейин осман импирийисини қуруп, әрәб йерим арилидин шимали африқа вә шәрқи явропаға қәдәр болған арилиққа 500йилдин артуқ һөкүмранлиқ қилған. 1- дуня урушта мәзгилидә, түркийә иттипақдаш дөләтләр сепидә туруп урушта мәғулуп болиду. униң шималий африқа һәм кичик асиядики беқинди дөләтлири әнглийә, франсийә вә италийә мустәмликилик һаләткә чүшүп қалиду. 1919- йили мустапа камал рәһбәрликидики миллий буржуазийә инқилаби феодал падишаһлиқни ағдуруп ташлайду, чәт әл таҗавузчилиқини чекиндүриду. 1920- йили миллий һөкүмәт қурулиду. 1923- йили 10- айниң 29- күни җумһуритәт қурулғанлиқи җакарлинип, мустапа камал тунҗи пириздент болиду. 
түркийәниң иликтирлишиш вә алақә ишлири ортиһал тәрәққи қилған болуп муқим телпон абонти19милиюн, янпон абонти44милиюн , интернет абонти 13милиюн болған. 

== дөләт мудапиәси ==

һәрбий мәҗбурийәт түзүми йолға қоюлидиған болуп, 18ай вәзипә өтәйду. нөвәттә 670миң әскәр вәзипә өтәватиду.
&lt;gallery&gt;
File:Turkish troops.jpg|қуруқлуқ армийси
File:DzKK BG (107).jpg|деңиз армийси
&lt;/gallery&gt;

== түркийәдики сияси партийәләр ==

* [[милләтчи һәрикәт партийиси]]
* [[рифаһ(гүллиниш )партийиси]]
* [[адаләт вә тәрәққият партийиси]]
* [[ана вәтән партийиси]]
* [[саадәт партийиси]]
* [[бүйүк бирлик партийиси]]

== түркийәдә маарип ==

түркийәдики бирқәдәр даңлиқ университетллар

* [[истанбул университети]]
* [[билкәнт унивестети]]
* [[әнқәрә университети]]
* [[ғази университети]]
* [[һаҗәттәпә униврестети]]
* [[истанбул техника үниверситити]]
* [[босڧор (боғазичи) унивестети]]

== тәнтәрбийә ==

'''[[путбол]]''' - түркийәдә путбол башқа тәнтәрбийә түрлиригә қариғанда бир қәдәре раваҗланған, аммивилиқи күчлүк, җәлбкарлиқи юқири бир паалийәт түридур. йиллиқ айланма мусабиқилиридин [[түркийә дәриҗидин ташқири айланмиси]] вә [[түркийә лоңқиси]] бардур.

даңлиқ путбол кулуплирии:

* [[галатасарай]]
* [[ڧәнәрбағчә]]
* [[бешикташ гимнастика кулуби]]

== сүрәтләр ==
&lt;gallery&gt;
Image:Celsus-Bibliothek2.jpg| [[афсос]]

File:Bosphorus University.jpg|
File:Istanbul University cropped.JPG|срдр 
Image:Maiden tower.JPG| [[астанбол]]
File:Cibril Village Espiye Giresun Turkey.jpg| 
Image:Ortahisar2.jpg|
Image:MountArarat.jpg|
File:Adampol Polonezkoy 7261 Nevit.JPG|
File:Blaue moschee 6minarette.jpg|
File:Izmir coast.jpg|

|
File:Selimiye Camii.jpg| 
File:Whirling Dervishes, Konya, Turkey, RMO.jpg|[[сма]]
File:Alanya Turkey.JPG|
File:Pamukkale00.JPG|
&lt;/gallery&gt;


&lt;!-- Interwiki links --&gt;

[[түр:түркийә]]</text>
      <sha1>c3g55wzd8x5ecdvj0q6bdvqu1fjhaeb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ئىشلەتكۈچى:Kelhuri</title>
    <ns>2</ns>
    <id>21164</id>
    <revision>
      <id>154593</id>
      <parentid>154468</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:39:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18" xml:space="preserve">[[Курдлар]]</text>
      <sha1>179rcob371hvt931lwaq62likz5jmj8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154597</id>
      <parentid>154593</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:42:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <comment>بەتنى قۇرۇقدا</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>كۇردلار</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21165</id>
    <revision>
      <id>154584</id>
      <parentid>154579</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:23:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3721" xml:space="preserve">'''كۇردلار''' ([[كۇرد تىلى|كۇردچه]]: کورد) ياكى غەربىي ئاسىيادىكى [[كۇردىستان]]نىڭ تاغلىق رايونىغا تەۋە بولۇپ، ئۇلار [[تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى|تۈركىيە]]نىڭ شەرقىي جەنۇبى، [[ئىران]]نىڭ غەربىي شىمالى، [[ئىراق]]نىڭ شىمالى ۋە [[سۇرىيە]]نىڭ شىمالىغا تۇتىشىدۇ. ئوتتۇرا ئانادولۇ، خوراسان ۋە كاۋكاز رايونىدا كۇردلارنىڭ ئېكىسپېدىتسىيەسى بار، شۇنداقلا تۈركىيەنىڭ غەربىدىكى شەھەرلەر (بولۇپمۇ [[ئىستانبۇل]]) ۋە غەربىي [[ياۋروپا]] شەھەرلىرىدە كۇرد دىئاسپورا مەھەللىلىرى بار. كۇردلارنىڭ نوپۇسى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە. Kurdlar

== نۇپۇس == 
غەربىي جەنۇب ئاسىيادا ياشايدىغان كۇردلارنىڭ سانى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە بولۇپ، يەنە بىر ياكى ئىككى مىليون كۇرد دىئاسپوراسىدا ياشايدۇ. كۇردلار تۈركىيەدىكى% 18 تىن% 25 كىچە ، ئىراقتا% 15 تىن% 20 كىچە بولغان يەرنى تەشكىل قىلىدۇ.  ئىراندا% 10 ۋە% 9 سۈرىيەدە. كۇردلار غەربىي ئاسىيادىكى تۆتىنچى چوڭ مىللەت.&lt;ref name=&quot;CIAonline&quot;&gt;{{cite book |title= The World Factbook |edition= Online |date= 2015 |publisher= US [[Central Intelligence Agency]] |location= Langley, Virginia |issn= 1553-8133 |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |access-date= 2 August 2015 |archive-date= 6 January 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190106114713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |url-status= dead }} A rough estimate in this edition gives populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or in adjacent regions. The CIA estimates are {{as of|lc=y|2015|8}} – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15–20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.&lt;/ref&gt;

== دىن ==
كۇردلار [[شافىئىي مەزھىپى|شافىئىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدىغان [[ئەھلى سۇننە ۋەلجامائە|سۈننىي]] [[ئىسلام|مۇسۇلمانلار]]، ئاز بىر قىسىم كىشىلەر [[ھەنەفىي مەزھىپى|ھەنەفىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدۇ.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Sarigil|first1=Zeki|last2=Fazlioglu|first2=Omer|date=2014|title=Exploring the roots and dynamics of Kurdish ethno-nationalism in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/11511.pdf|journal=Nations and Nationalism|publisher=[[Bilkent University]]|volume=20|issue=3|page=447|doi=10.1111/nana.12058|hdl=11693/26432|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

== تىل ==
كۇردلار [[كۇرد تىلى]]دا سۆزلەيدۇ، بۇ ھىندى-ياۋروپا تىل ئائىلىسىدىكى ئىران تىللىرىنىڭ غەربىي ئىران تارمىقىغا تەۋە.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== پايدىلانما ==</text>
      <sha1>tcto1f0j8e4lcmalceparv1tz13per4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154585</id>
      <parentid>154584</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:23:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3725" xml:space="preserve">'''كۇردلار''' ([[كۇرد تىلى|كۇردچه]]: کورد) ياكى غەربىي ئاسىيادىكى [[كۇردىستان]]نىڭ تاغلىق رايونىغا تەۋە بولۇپ، ئۇلار [[تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى|تۈركىيە]]نىڭ شەرقىي جەنۇبى، [[ئىران]]نىڭ غەربىي شىمالى، [[ئىراق]]نىڭ شىمالى ۋە [[سۇرىيە]]نىڭ شىمالىغا تۇتىشىدۇ. ئوتتۇرا ئانادولۇ، خوراسان ۋە كاۋكاز رايونىدا كۇردلارنىڭ ئېكىسپېدىتسىيەسى بار، شۇنداقلا تۈركىيەنىڭ غەربىدىكى شەھەرلەر (بولۇپمۇ [[ئىستانبۇل]]) ۋە غەربىي [[ياۋروپا]] شەھەرلىرىدە كۇرد دىئاسپورا مەھەللىلىرى بار. كۇردلارنىڭ نوپۇسى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە. [[Kurdlar]]

== نۇپۇس == 
غەربىي جەنۇب ئاسىيادا ياشايدىغان كۇردلارنىڭ سانى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە بولۇپ، يەنە بىر ياكى ئىككى مىليون كۇرد دىئاسپوراسىدا ياشايدۇ. كۇردلار تۈركىيەدىكى% 18 تىن% 25 كىچە ، ئىراقتا% 15 تىن% 20 كىچە بولغان يەرنى تەشكىل قىلىدۇ.  ئىراندا% 10 ۋە% 9 سۈرىيەدە. كۇردلار غەربىي ئاسىيادىكى تۆتىنچى چوڭ مىللەت.&lt;ref name=&quot;CIAonline&quot;&gt;{{cite book |title= The World Factbook |edition= Online |date= 2015 |publisher= US [[Central Intelligence Agency]] |location= Langley, Virginia |issn= 1553-8133 |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |access-date= 2 August 2015 |archive-date= 6 January 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190106114713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |url-status= dead }} A rough estimate in this edition gives populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or in adjacent regions. The CIA estimates are {{as of|lc=y|2015|8}} – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15–20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.&lt;/ref&gt;

== دىن ==
كۇردلار [[شافىئىي مەزھىپى|شافىئىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدىغان [[ئەھلى سۇننە ۋەلجامائە|سۈننىي]] [[ئىسلام|مۇسۇلمانلار]]، ئاز بىر قىسىم كىشىلەر [[ھەنەفىي مەزھىپى|ھەنەفىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدۇ.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Sarigil|first1=Zeki|last2=Fazlioglu|first2=Omer|date=2014|title=Exploring the roots and dynamics of Kurdish ethno-nationalism in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/11511.pdf|journal=Nations and Nationalism|publisher=[[Bilkent University]]|volume=20|issue=3|page=447|doi=10.1111/nana.12058|hdl=11693/26432|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

== تىل ==
كۇردلار [[كۇرد تىلى]]دا سۆزلەيدۇ، بۇ ھىندى-ياۋروپا تىل ئائىلىسىدىكى ئىران تىللىرىنىڭ غەربىي ئىران تارمىقىغا تەۋە.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== پايدىلانما ==</text>
      <sha1>6cira1jwah5nqxgez3y360qqaijbm1i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154588</id>
      <parentid>154585</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:28:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3749" xml:space="preserve">{{TwinARAB|Kurdlar|Курдлар}}
'''كۇردلار''' ([[كۇرد تىلى|كۇردچه]]: کورد) ياكى غەربىي ئاسىيادىكى [[كۇردىستان]]نىڭ تاغلىق رايونىغا تەۋە بولۇپ، ئۇلار [[تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى|تۈركىيە]]نىڭ شەرقىي جەنۇبى، [[ئىران]]نىڭ غەربىي شىمالى، [[ئىراق]]نىڭ شىمالى ۋە [[سۇرىيە]]نىڭ شىمالىغا تۇتىشىدۇ. ئوتتۇرا ئانادولۇ، خوراسان ۋە كاۋكاز رايونىدا كۇردلارنىڭ ئېكىسپېدىتسىيەسى بار، شۇنداقلا تۈركىيەنىڭ غەربىدىكى شەھەرلەر (بولۇپمۇ [[ئىستانبۇل]]) ۋە غەربىي [[ياۋروپا]] شەھەرلىرىدە كۇرد دىئاسپورا مەھەللىلىرى بار. كۇردلارنىڭ نوپۇسى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە.

== نۇپۇس == 
غەربىي جەنۇب ئاسىيادا ياشايدىغان كۇردلارنىڭ سانى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە بولۇپ، يەنە بىر ياكى ئىككى مىليون كۇرد دىئاسپوراسىدا ياشايدۇ. كۇردلار تۈركىيەدىكى% 18 تىن% 25 كىچە ، ئىراقتا% 15 تىن% 20 كىچە بولغان يەرنى تەشكىل قىلىدۇ.  ئىراندا% 10 ۋە% 9 سۈرىيەدە. كۇردلار غەربىي ئاسىيادىكى تۆتىنچى چوڭ مىللەت.&lt;ref name=&quot;CIAonline&quot;&gt;{{cite book |title= The World Factbook |edition= Online |date= 2015 |publisher= US [[Central Intelligence Agency]] |location= Langley, Virginia |issn= 1553-8133 |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |access-date= 2 August 2015 |archive-date= 6 January 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190106114713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |url-status= dead }} A rough estimate in this edition gives populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or in adjacent regions. The CIA estimates are {{as of|lc=y|2015|8}} – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15–20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.&lt;/ref&gt;

== دىن ==
كۇردلار [[شافىئىي مەزھىپى|شافىئىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدىغان [[ئەھلى سۇننە ۋەلجامائە|سۈننىي]] [[ئىسلام|مۇسۇلمانلار]]، ئاز بىر قىسىم كىشىلەر [[ھەنەفىي مەزھىپى|ھەنەفىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدۇ.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Sarigil|first1=Zeki|last2=Fazlioglu|first2=Omer|date=2014|title=Exploring the roots and dynamics of Kurdish ethno-nationalism in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/11511.pdf|journal=Nations and Nationalism|publisher=[[Bilkent University]]|volume=20|issue=3|page=447|doi=10.1111/nana.12058|hdl=11693/26432|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

== تىل ==
كۇردلار [[كۇرد تىلى]]دا سۆزلەيدۇ، بۇ ھىندى-ياۋروپا تىل ئائىلىسىدىكى ئىران تىللىرىنىڭ غەربىي ئىران تارمىقىغا تەۋە.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== پايدىلانما ==</text>
      <sha1>oerrdrfyj2pubp2xc9ctrvdeajraycn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154605</id>
      <parentid>154588</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:01:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <comment>/* نۇپۇس */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2819" xml:space="preserve">{{TwinARAB|Kurdlar|Курдлар}}
'''كۇردلار''' ([[كۇرد تىلى|كۇردچه]]: کورد) ياكى غەربىي ئاسىيادىكى [[كۇردىستان]]نىڭ تاغلىق رايونىغا تەۋە بولۇپ، ئۇلار [[تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى|تۈركىيە]]نىڭ شەرقىي جەنۇبى، [[ئىران]]نىڭ غەربىي شىمالى، [[ئىراق]]نىڭ شىمالى ۋە [[سۇرىيە]]نىڭ شىمالىغا تۇتىشىدۇ. ئوتتۇرا ئانادولۇ، خوراسان ۋە كاۋكاز رايونىدا كۇردلارنىڭ ئېكىسپېدىتسىيەسى بار، شۇنداقلا تۈركىيەنىڭ غەربىدىكى شەھەرلەر (بولۇپمۇ [[ئىستانبۇل]]) ۋە غەربىي [[ياۋروپا]] شەھەرلىرىدە كۇرد دىئاسپورا مەھەللىلىرى بار. كۇردلارنىڭ نوپۇسى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە.

== نۇپۇس == 
غەربىي جەنۇب ئاسىيادا ياشايدىغان كۇردلارنىڭ سانى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە بولۇپ، يەنە بىر ياكى ئىككى مىليون كۇرد دىئاسپوراسىدا ياشايدۇ. كۇردلار تۈركىيەدىكى% 18 تىن% 25 كىچە ، ئىراقتا% 15 تىن% 20 كىچە بولغان يەرنى تەشكىل قىلىدۇ.  ئىراندا% 10 ۋە% 9 سۈرىيەدە. كۇردلار غەربىي ئاسىيادىكى تۆتىنچى چوڭ مىللەت.

== دىن ==
كۇردلار [[شافىئىي مەزھىپى|شافىئىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدىغان [[ئەھلى سۇننە ۋەلجامائە|سۈننىي]] [[ئىسلام|مۇسۇلمانلار]]، ئاز بىر قىسىم كىشىلەر [[ھەنەفىي مەزھىپى|ھەنەفىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدۇ.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Sarigil|first1=Zeki|last2=Fazlioglu|first2=Omer|date=2014|title=Exploring the roots and dynamics of Kurdish ethno-nationalism in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/11511.pdf|journal=Nations and Nationalism|publisher=[[Bilkent University]]|volume=20|issue=3|page=447|doi=10.1111/nana.12058|hdl=11693/26432|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

== تىل ==
كۇردلار [[كۇرد تىلى]]دا سۆزلەيدۇ، بۇ ھىندى-ياۋروپا تىل ئائىلىسىدىكى ئىران تىللىرىنىڭ غەربىي ئىران تارمىقىغا تەۋە.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== پايدىلانما ==</text>
      <sha1>8pjtmuc1ot05och9yqlls2n1on4o5m5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154606</id>
      <parentid>154605</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:01:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <comment>/* دىن */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2450" xml:space="preserve">{{TwinARAB|Kurdlar|Курдлар}}
'''كۇردلار''' ([[كۇرد تىلى|كۇردچه]]: کورد) ياكى غەربىي ئاسىيادىكى [[كۇردىستان]]نىڭ تاغلىق رايونىغا تەۋە بولۇپ، ئۇلار [[تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى|تۈركىيە]]نىڭ شەرقىي جەنۇبى، [[ئىران]]نىڭ غەربىي شىمالى، [[ئىراق]]نىڭ شىمالى ۋە [[سۇرىيە]]نىڭ شىمالىغا تۇتىشىدۇ. ئوتتۇرا ئانادولۇ، خوراسان ۋە كاۋكاز رايونىدا كۇردلارنىڭ ئېكىسپېدىتسىيەسى بار، شۇنداقلا تۈركىيەنىڭ غەربىدىكى شەھەرلەر (بولۇپمۇ [[ئىستانبۇل]]) ۋە غەربىي [[ياۋروپا]] شەھەرلىرىدە كۇرد دىئاسپورا مەھەللىلىرى بار. كۇردلارنىڭ نوپۇسى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە.

== نۇپۇس == 
غەربىي جەنۇب ئاسىيادا ياشايدىغان كۇردلارنىڭ سانى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە بولۇپ، يەنە بىر ياكى ئىككى مىليون كۇرد دىئاسپوراسىدا ياشايدۇ. كۇردلار تۈركىيەدىكى% 18 تىن% 25 كىچە ، ئىراقتا% 15 تىن% 20 كىچە بولغان يەرنى تەشكىل قىلىدۇ.  ئىراندا% 10 ۋە% 9 سۈرىيەدە. كۇردلار غەربىي ئاسىيادىكى تۆتىنچى چوڭ مىللەت.

== دىن ==
كۇردلار [[شافىئىي مەزھىپى|شافىئىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدىغان [[ئەھلى سۇننە ۋەلجامائە|سۈننىي]] [[ئىسلام|مۇسۇلمانلار]]، ئاز بىر قىسىم كىشىلەر [[ھەنەفىي مەزھىپى|ھەنەفىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدۇ.

== تىل ==
كۇردلار [[كۇرد تىلى]]دا سۆزلەيدۇ، بۇ ھىندى-ياۋروپا تىل ئائىلىسىدىكى ئىران تىللىرىنىڭ غەربىي ئىران تارمىقىغا تەۋە.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== پايدىلانما ==</text>
      <sha1>lz07nke1t5fbwaoqitjntudmzzabz6a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154607</id>
      <parentid>154606</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:01:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2095" xml:space="preserve">{{TwinARAB|Kurdlar|Курдлар}}
'''كۇردلار''' ([[كۇرد تىلى|كۇردچه]]: کورد) ياكى غەربىي ئاسىيادىكى [[كۇردىستان]]نىڭ تاغلىق رايونىغا تەۋە بولۇپ، ئۇلار [[تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى|تۈركىيە]]نىڭ شەرقىي جەنۇبى، [[ئىران]]نىڭ غەربىي شىمالى، [[ئىراق]]نىڭ شىمالى ۋە [[سۇرىيە]]نىڭ شىمالىغا تۇتىشىدۇ. ئوتتۇرا ئانادولۇ، خوراسان ۋە كاۋكاز رايونىدا كۇردلارنىڭ ئېكىسپېدىتسىيەسى بار، شۇنداقلا تۈركىيەنىڭ غەربىدىكى شەھەرلەر (بولۇپمۇ [[ئىستانبۇل]]) ۋە غەربىي [[ياۋروپا]] شەھەرلىرىدە كۇرد دىئاسپورا مەھەللىلىرى بار. كۇردلارنىڭ نوپۇسى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە.

== نۇپۇس == 
غەربىي جەنۇب ئاسىيادا ياشايدىغان كۇردلارنىڭ سانى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە بولۇپ، يەنە بىر ياكى ئىككى مىليون كۇرد دىئاسپوراسىدا ياشايدۇ. كۇردلار تۈركىيەدىكى% 18 تىن% 25 كىچە ، ئىراقتا% 15 تىن% 20 كىچە بولغان يەرنى تەشكىل قىلىدۇ.  ئىراندا% 10 ۋە% 9 سۈرىيەدە. كۇردلار غەربىي ئاسىيادىكى تۆتىنچى چوڭ مىللەت.

== دىن ==
كۇردلار [[شافىئىي مەزھىپى|شافىئىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدىغان [[ئەھلى سۇننە ۋەلجامائە|سۈننىي]] [[ئىسلام|مۇسۇلمانلار]]، ئاز بىر قىسىم كىشىلەر [[ھەنەفىي مەزھىپى|ھەنەفىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدۇ.

== تىل ==
كۇردلار [[كۇرد تىلى]]دا سۆزلەيدۇ، بۇ ھىندى-ياۋروپا تىل ئائىلىسىدىكى ئىران تىللىرىنىڭ غەربىي ئىران تارمىقىغا تەۋە.

== پايدىلانما ==</text>
      <sha1>3wmmv1vvcdnrzzb3sl14ttk87aqum5r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154608</id>
      <parentid>154607</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:01:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2067" xml:space="preserve">{{TwinARAB|Kurdlar|Курдлар}}
'''كۇردلار''' ([[كۇرد تىلى|كۇردچه]]: کورد) ياكى غەربىي ئاسىيادىكى [[كۇردىستان]]نىڭ تاغلىق رايونىغا تەۋە بولۇپ، ئۇلار [[تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى|تۈركىيە]]نىڭ شەرقىي جەنۇبى، [[ئىران]]نىڭ غەربىي شىمالى، [[ئىراق]]نىڭ شىمالى ۋە [[سۇرىيە]]نىڭ شىمالىغا تۇتىشىدۇ. ئوتتۇرا ئانادولۇ، خوراسان ۋە كاۋكاز رايونىدا كۇردلارنىڭ ئېكىسپېدىتسىيەسى بار، شۇنداقلا تۈركىيەنىڭ غەربىدىكى شەھەرلەر (بولۇپمۇ [[ئىستانبۇل]]) ۋە غەربىي [[ياۋروپا]] شەھەرلىرىدە كۇرد دىئاسپورا مەھەللىلىرى بار. كۇردلارنىڭ نوپۇسى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە.

== نۇپۇس == 
غەربىي جەنۇب ئاسىيادا ياشايدىغان كۇردلارنىڭ سانى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە بولۇپ، يەنە بىر ياكى ئىككى مىليون كۇرد دىئاسپوراسىدا ياشايدۇ. كۇردلار تۈركىيەدىكى% 18 تىن% 25 كىچە ، ئىراقتا% 15 تىن% 20 كىچە بولغان يەرنى تەشكىل قىلىدۇ.  ئىراندا% 10 ۋە% 9 سۈرىيەدە. كۇردلار غەربىي ئاسىيادىكى تۆتىنچى چوڭ مىللەت.

== دىن ==
كۇردلار [[شافىئىي مەزھىپى|شافىئىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدىغان [[ئەھلى سۇننە ۋەلجامائە|سۈننىي]] [[ئىسلام|مۇسۇلمانلار]]، ئاز بىر قىسىم كىشىلەر [[ھەنەفىي مەزھىپى|ھەنەفىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدۇ.

== تىل ==
كۇردلار [[كۇرد تىلى]]دا سۆزلەيدۇ، بۇ ھىندى-ياۋروپا تىل ئائىلىسىدىكى ئىران تىللىرىنىڭ غەربىي ئىران تارمىقىغا تەۋە.</text>
      <sha1>8xrw5rke0rrsy4coxq1kho442yarp5q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154618</id>
      <parentid>154608</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T15:15:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2097" xml:space="preserve">{{TwinARAB|Kurdlar|Курдлар}}
'''كۇردلار''' ([[كۇرد تىلى|كۇردچه]]: کورد) ياكى غەربىي ئاسىيادىكى [[كۇردىستان]]نىڭ تاغلىق رايونىغا تەۋە بولۇپ، ئۇلار [[تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى|تۈركىيە]]نىڭ شەرقىي جەنۇبى، [[ئىران]]نىڭ غەربىي شىمالى، [[ئىراق]]نىڭ شىمالى ۋە [[سۇرىيە]]نىڭ شىمالىغا تۇتىشىدۇ. ئوتتۇرا ئانادولۇ، [[بۈيۈك خۇراسان|خوراسان]] ۋە كاۋكاز رايونىدا كۇردلارنىڭ ئېكىسپېدىتسىيەسى بار، شۇنداقلا تۈركىيەنىڭ غەربىدىكى شەھەرلەر (بولۇپمۇ [[ئىستانبۇل]]) ۋە غەربىي [[ياۋروپا]] شەھەرلىرىدە كۇرد دىئاسپورا مەھەللىلىرى بار. كۇردلارنىڭ نوپۇسى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە.

== نۇپۇس == 
غەربىي جەنۇب ئاسىيادا ياشايدىغان كۇردلارنىڭ سانى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە بولۇپ، يەنە بىر ياكى ئىككى مىليون كۇرد دىئاسپوراسىدا ياشايدۇ. كۇردلار تۈركىيەدىكى% 18 تىن% 25 كىچە ، ئىراقتا% 15 تىن% 20 كىچە بولغان يەرنى تەشكىل قىلىدۇ.  ئىراندا% 10 ۋە% 9 سۈرىيەدە. كۇردلار غەربىي ئاسىيادىكى تۆتىنچى چوڭ مىللەت.

== دىن ==
كۇردلار [[شافىئىي مەزھىپى|شافىئىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدىغان [[ئەھلى سۇننە ۋەلجامائە|سۈننىي]] [[ئىسلام|مۇسۇلمانلار]]، ئاز بىر قىسىم كىشىلەر [[ھەنەفىي مەزھىپى|ھەنەفىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدۇ.

== تىل ==
كۇردلار [[كۇرد تىلى]]دا سۆزلەيدۇ، بۇ ھىندى-ياۋروپا تىل ئائىلىسىدىكى ئىران تىللىرىنىڭ غەربىي ئىران تارمىقىغا تەۋە.</text>
      <sha1>p1cgbo93xk0s8w0irw371xorpx1507d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154621</id>
      <parentid>154618</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T15:21:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <comment>/* نۇپۇس */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2095" xml:space="preserve">{{TwinARAB|Kurdlar|Курдлар}}
'''كۇردلار''' ([[كۇرد تىلى|كۇردچه]]: کورد) ياكى غەربىي ئاسىيادىكى [[كۇردىستان]]نىڭ تاغلىق رايونىغا تەۋە بولۇپ، ئۇلار [[تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى|تۈركىيە]]نىڭ شەرقىي جەنۇبى، [[ئىران]]نىڭ غەربىي شىمالى، [[ئىراق]]نىڭ شىمالى ۋە [[سۇرىيە]]نىڭ شىمالىغا تۇتىشىدۇ. ئوتتۇرا ئانادولۇ، [[بۈيۈك خۇراسان|خوراسان]] ۋە كاۋكاز رايونىدا كۇردلارنىڭ ئېكىسپېدىتسىيەسى بار، شۇنداقلا تۈركىيەنىڭ غەربىدىكى شەھەرلەر (بولۇپمۇ [[ئىستانبۇل]]) ۋە غەربىي [[ياۋروپا]] شەھەرلىرىدە كۇرد دىئاسپورا مەھەللىلىرى بار. كۇردلارنىڭ نوپۇسى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە.

== نۇپۇس == 
غەربىي جەنۇب ئاسىيادا ياشايدىغان كۇردلارنىڭ سانى 30 مىليوندىن 45 مىليونغىچە بولۇپ، يەنە بىر ياكى ئىككى مىليون كۇرد دىئاسپوراسىدا ياشايدۇ. كۇردلار تۈركىيەدىكى %18 تىن %25 كىچە، ئىراقتا %15 تىن %20 كىچە بولغان يەرنى تەشكىل قىلىدۇ. ئىراندا %10 ۋە %9 سۈرىيەدە. كۇردلار غەربىي ئاسىيادىكى تۆتىنچى چوڭ مىللەت.

== دىن ==
كۇردلار [[شافىئىي مەزھىپى|شافىئىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدىغان [[ئەھلى سۇننە ۋەلجامائە|سۈننىي]] [[ئىسلام|مۇسۇلمانلار]]، ئاز بىر قىسىم كىشىلەر [[ھەنەفىي مەزھىپى|ھەنەفىي]] مەكتىپىدە چىڭ تۇرىدۇ.

== تىل ==
كۇردلار [[كۇرد تىلى]]دا سۆزلەيدۇ، بۇ ھىندى-ياۋروپا تىل ئائىلىسىدىكى ئىران تىللىرىنىڭ غەربىي ئىران تارمىقىغا تەۋە.</text>
      <sha1>22k3e0av3sthkodqyfmv2c4tj0554un</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kurdlar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21226</id>
    <revision>
      <id>154586</id>
      <timestamp>2022-08-09T12:23:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <comment>قۇرۇلغان بەت ''''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistannin taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäniñ sharqiy jänubi, irannin gharbiy shimali, iraqnin shinali wa suriyanin shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarniñ ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäniñ ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarniñ nopusi 30 milyondin 45 mi...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1125" xml:space="preserve">'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistannin taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäniñ sharqiy jänubi, irannin gharbiy shimali, iraqnin shinali wa suriyanin shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarniñ ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäniñ ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarniñ nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha. 

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarniñ sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi choñ millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.

== paydilanma ==</text>
      <sha1>rf228rrw3u1ex6jmaaku9bhamvw2zd7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154587</id>
      <parentid>154586</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:24:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1152" xml:space="preserve">{{TwinLATN|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistannin taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäniñ sharqiy jänubi, irannin gharbiy shimali, iraqnin shinali wa suriyanin shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarniñ ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäniñ ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarniñ nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarniñ sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi choñ millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.

== paydilanma ==</text>
      <sha1>t2eqlgpy0jk9ddcbxp9rrotc1xnp71t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154589</id>
      <parentid>154587</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:29:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1167" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistannin taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäniñ sharqiy jänubi, irannin gharbiy shimali, iraqnin shinali wa suriyanin shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarniñ ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäniñ ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarniñ nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarniñ sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi choñ millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.

== paydilanma ==</text>
      <sha1>ie5u9i0567f5m0yek1gyx785foj1mwc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154590</id>
      <parentid>154589</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:30:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <comment>/* nupus */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2097" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistannin taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäniñ sharqiy jänubi, irannin gharbiy shimali, iraqnin shinali wa suriyanin shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarniñ ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäniñ ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarniñ nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarniñ sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi choñ millät.&lt;ref name=&quot;CIAonline&quot;&gt;{{cite book |title= The World Factbook |edition= Online |date= 2015 |publisher= US [[Central Intelligence Agency]] |location= Langley, Virginia |issn= 1553-8133 |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |access-date= 2 August 2015 |archive-date= 6 January 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190106114713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |url-status= dead }} A rough estimate in this edition gives populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or in adjacent regions. The CIA estimates are {{as of|lc=y|2015|8}} – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15–20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.&lt;/ref&gt;

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.

== paydilanma ==</text>
      <sha1>mbyupb7jcrwjyb33k4664s51b5k9izs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154591</id>
      <parentid>154590</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:31:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <comment>/* din */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2466" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistannin taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäniñ sharqiy jänubi, irannin gharbiy shimali, iraqnin shinali wa suriyanin shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarniñ ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäniñ ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarniñ nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarniñ sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi choñ millät.&lt;ref name=&quot;CIAonline&quot;&gt;{{cite book |title= The World Factbook |edition= Online |date= 2015 |publisher= US [[Central Intelligence Agency]] |location= Langley, Virginia |issn= 1553-8133 |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |access-date= 2 August 2015 |archive-date= 6 January 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190106114713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |url-status= dead }} A rough estimate in this edition gives populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or in adjacent regions. The CIA estimates are {{as of|lc=y|2015|8}} – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15–20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.&lt;/ref&gt;

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Sarigil|first1=Zeki|last2=Fazlioglu|first2=Omer|date=2014|title=Exploring the roots and dynamics of Kurdish ethno-nationalism in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/11511.pdf|journal=Nations and Nationalism|publisher=[[Bilkent University]]|volume=20|issue=3|page=447|doi=10.1111/nana.12058|hdl=11693/26432|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.

== paydilanma ==</text>
      <sha1>3j5ouen51ekcyu7ixpxhk290zuayhyx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154592</id>
      <parentid>154591</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:31:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <comment>/* til */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2821" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistannin taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäniñ sharqiy jänubi, irannin gharbiy shimali, iraqnin shinali wa suriyanin shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarniñ ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäniñ ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarniñ nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarniñ sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi choñ millät.&lt;ref name=&quot;CIAonline&quot;&gt;{{cite book |title= The World Factbook |edition= Online |date= 2015 |publisher= US [[Central Intelligence Agency]] |location= Langley, Virginia |issn= 1553-8133 |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |access-date= 2 August 2015 |archive-date= 6 January 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190106114713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |url-status= dead }} A rough estimate in this edition gives populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or in adjacent regions. The CIA estimates are {{as of|lc=y|2015|8}} – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15–20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.&lt;/ref&gt;

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Sarigil|first1=Zeki|last2=Fazlioglu|first2=Omer|date=2014|title=Exploring the roots and dynamics of Kurdish ethno-nationalism in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/11511.pdf|journal=Nations and Nationalism|publisher=[[Bilkent University]]|volume=20|issue=3|page=447|doi=10.1111/nana.12058|hdl=11693/26432|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== paydilanma ==</text>
      <sha1>helqd7bih0wq347cpxy32q3vlk2mejn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154601</id>
      <parentid>154592</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:00:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <comment>/* nupus */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1891" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistannin taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäniñ sharqiy jänubi, irannin gharbiy shimali, iraqnin shinali wa suriyanin shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarniñ ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäniñ ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarniñ nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarniñ sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi choñ millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Sarigil|first1=Zeki|last2=Fazlioglu|first2=Omer|date=2014|title=Exploring the roots and dynamics of Kurdish ethno-nationalism in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/11511.pdf|journal=Nations and Nationalism|publisher=[[Bilkent University]]|volume=20|issue=3|page=447|doi=10.1111/nana.12058|hdl=11693/26432|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== paydilanma ==</text>
      <sha1>38g89paviti5kthxre7ol5rwsx58ywe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154602</id>
      <parentid>154601</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:00:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <comment>/* din */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1522" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistannin taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäniñ sharqiy jänubi, irannin gharbiy shimali, iraqnin shinali wa suriyanin shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarniñ ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäniñ ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarniñ nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarniñ sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi choñ millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== paydilanma ==</text>
      <sha1>ps82onwct4vb641s2lhbztpfsq2qbqm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154603</id>
      <parentid>154602</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:00:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <comment>/* til */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1167" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistannin taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäniñ sharqiy jänubi, irannin gharbiy shimali, iraqnin shinali wa suriyanin shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarniñ ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäniñ ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarniñ nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarniñ sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi choñ millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.

== paydilanma ==</text>
      <sha1>ie5u9i0567f5m0yek1gyx785foj1mwc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154604</id>
      <parentid>154603</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:01:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1149" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistannin taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäniñ sharqiy jänubi, irannin gharbiy shimali, iraqnin shinali wa suriyanin shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarniñ ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäniñ ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarniñ nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarniñ sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi choñ millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.</text>
      <sha1>iciwlcxt5gs17tdgtl4obm5micwfsb0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154614</id>
      <parentid>154604</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:18:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1153" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistanning taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäning sharqiy jänubi, iranning gharbiy shimali, iraqning shimali wa suriyaning shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarning ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäning ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarning nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarniñ sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi choñ millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.</text>
      <sha1>116kl0j1ekl2kho7fb5n08rsmx9n25y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154615</id>
      <parentid>154614</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:18:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <comment>/* nupus */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1153" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistanning taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäning sharqiy jänubi, iranning gharbiy shimali, iraqning shimali wa suriyaning shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarning ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäning ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarning nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarning sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi chong millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä chiñ turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä chiñ turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.</text>
      <sha1>fhekor9ueh5ejcnkfsof23zi873eu22</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154616</id>
      <parentid>154615</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:19:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <comment>/* din */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1153" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistanning taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäning sharqiy jänubi, iranning gharbiy shimali, iraqning shimali wa suriyaning shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarning ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäning ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarning nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarning sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi chong millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä ching turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä ching turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tilliriniñ ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.</text>
      <sha1>04tu281kggfher52gr4y5lmxl96c8ep</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154617</id>
      <parentid>154616</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:19:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <comment>/* til */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1153" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistanning taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäning sharqiy jänubi, iranning gharbiy shimali, iraqning shimali wa suriyaning shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarning ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäning ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarning nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarning sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki% 18 tin% 25 kichä, iraqta% 15 tin% 20 kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda% 10 wä% 9 süriyädä. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi chong millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä ching turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä ching turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tillirining ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.</text>
      <sha1>k1vdlg7pm4oeopicvlqanbhbhzhhxma</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154619</id>
      <parentid>154617</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T15:18:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <comment>/* nupus */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1153" xml:space="preserve">{{TwinLATN|Курдлар|كۇردلار}}
'''Kurdlar''' (Kurdche: کورد) yaki gharbiy asiyadiki kurdistanning taghliq rayonigha täwä bolup, ular türkiyäning sharqiy jänubi, iranning gharbiy shimali, iraqning shimali wa suriyaning shimaligha tutishidu. ottura anadolu, xorasan wä kawkaz rayonida kurdlarning ʼekispeditsiyäsi bar, shundaqla türkiyäning ghärbidiki shahärlär (bolupmu istanbul) wä gharbiy yawropa shähärliridä kurd diʼaspora mähälliliri bar. kurdlarning nopusi 30 milyondin 45 milyonghicha.

== nupus ==
ghärbiy jänub ʼasiyada yashaydighan kurdlarning sani 30 milyondin 45 milyonghichä bolup, yänä bir yaki ʼikki milyon kurd diʼasporasida yashaydu. kurdlar türkiyädiki 18% tin 25% kichä, iraqta 15% tin 20% kichä bolghan yärni täshkil qilidu. ʼiranda 10% wä süriyädä 9%. kurdlar ghärbiy ʼasiyadiki tötinchi chong millät.

== din ==
kurdlar shafiʼiy mäktipidä ching turidighan sünniy musulmanlar, ʼaz bir qisim kishilär hänäfiy mäktipidä ching turidu.

== til ==
kurdlar kurd tilida sözläydu, bu hindi-yawropa til ʼaʼilisidiki ʼiran tillirining ghärbiy ʼiran tarmiqigha täwä.</text>
      <sha1>36qj4yg35dnmbb2jrjudj58wlh46tg4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Курдлар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21227</id>
    <revision>
      <id>154594</id>
      <timestamp>2022-08-09T12:39:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <comment>قۇرۇلغان بەت ''''Курдлар''' яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шунда...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3395" xml:space="preserve">'''Курдлар''' яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шундақла түркийәниң ғәрбидики шәһәрләр (болупму истанбул) вә ғәрбий явропа шәһәрлиридә курд диаспора мәһәллилири бар. курдларниң нопуси 30 милйондин 45 милйонғичә.

== нупус ==
ғәрбий җәнуб асияда яшайдиған курдларниң сани 30 милйондин 45 милйонғичә болуп, йәнә бир яки икки милйон курд диаспорасида яшайду. курдлар түркийәдики% 18 тин% 25 кичә , ирақта% 15 тин% 20 кичә болған йәрни тәшкил қилиду. иранда% 10 вә% 9 сүрийәдә. курдлар ғәрбий асиядики төтинчи чоң милләт.&lt;ref name=&quot;CIAonline&quot;&gt;{{cite book |title= The World Factbook |edition= Online |date= 2015 |publisher= US [[Central Intelligence Agency]] |location= Langley, Virginia |issn= 1553-8133 |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |access-date= 2 August 2015 |archive-date= 6 January 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190106114713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |url-status= dead }} A rough estimate in this edition gives populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or in adjacent regions. The CIA estimates are {{as of|lc=y|2015|8}} – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15–20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.&lt;/ref&gt;

== дин ==
курдлар шафиий мәктипидә чиң туридиған сүнний мусулманлар, аз бир қисим кишиләр һәнәфий мәктипидә чиң туриду.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Sarigil|first1=Zeki|last2=Fazlioglu|first2=Omer|date=2014|title=Exploring the roots and dynamics of Kurdish ethno-nationalism in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/11511.pdf|journal=Nations and Nationalism|publisher=[[Bilkent University]]|volume=20|issue=3|page=447|doi=10.1111/nana.12058|hdl=11693/26432|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

== тил ==
курдлар курд тилида сөзләйду, бу һинди-явропа тил аилисидики иран тиллириниң ғәрбий иран тармиқиға тәвә.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== пайдиланма ==</text>
      <sha1>nwkodhixo7h4xcmso447w5ic7nrhrr8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154595</id>
      <parentid>154594</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:40:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3438" xml:space="preserve">{{TwinCYRL|Курдлар|كۇردلار}}
'''Курдлар''' яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шундақла түркийәниң ғәрбидики шәһәрләр (болупму истанбул) вә ғәрбий явропа шәһәрлиридә курд диаспора мәһәллилири бар. курдларниң нопуси 30 милйондин 45 милйонғичә.

== нупус ==
ғәрбий җәнуб асияда яшайдиған курдларниң сани 30 милйондин 45 милйонғичә болуп, йәнә бир яки икки милйон курд диаспорасида яшайду. курдлар түркийәдики% 18 тин% 25 кичә , ирақта% 15 тин% 20 кичә болған йәрни тәшкил қилиду. иранда% 10 вә% 9 сүрийәдә. курдлар ғәрбий асиядики төтинчи чоң милләт.&lt;ref name=&quot;CIAonline&quot;&gt;{{cite book |title= The World Factbook |edition= Online |date= 2015 |publisher= US [[Central Intelligence Agency]] |location= Langley, Virginia |issn= 1553-8133 |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |access-date= 2 August 2015 |archive-date= 6 January 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190106114713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |url-status= dead }} A rough estimate in this edition gives populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or in adjacent regions. The CIA estimates are {{as of|lc=y|2015|8}} – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15–20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.&lt;/ref&gt;

== дин ==
курдлар шафиий мәктипидә чиң туридиған сүнний мусулманлар, аз бир қисим кишиләр һәнәфий мәктипидә чиң туриду.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Sarigil|first1=Zeki|last2=Fazlioglu|first2=Omer|date=2014|title=Exploring the roots and dynamics of Kurdish ethno-nationalism in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/11511.pdf|journal=Nations and Nationalism|publisher=[[Bilkent University]]|volume=20|issue=3|page=447|doi=10.1111/nana.12058|hdl=11693/26432|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

== тил ==
курдлар курд тилида сөзләйду, бу һинди-явропа тил аилисидики иран тиллириниң ғәрбий иран тармиқиға тәвә.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== пайдиланма ==</text>
      <sha1>an4ucwlmnepcyn2sw54yltao9gqtgpv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154596</id>
      <parentid>154595</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T12:40:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3431" xml:space="preserve">{{TwinCYRL|Kurdlar|كۇردلار}}
'''Курдлар''' яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шундақла түркийәниң ғәрбидики шәһәрләр (болупму истанбул) вә ғәрбий явропа шәһәрлиридә курд диаспора мәһәллилири бар. курдларниң нопуси 30 милйондин 45 милйонғичә.

== нупус ==
ғәрбий җәнуб асияда яшайдиған курдларниң сани 30 милйондин 45 милйонғичә болуп, йәнә бир яки икки милйон курд диаспорасида яшайду. курдлар түркийәдики% 18 тин% 25 кичә , ирақта% 15 тин% 20 кичә болған йәрни тәшкил қилиду. иранда% 10 вә% 9 сүрийәдә. курдлар ғәрбий асиядики төтинчи чоң милләт.&lt;ref name=&quot;CIAonline&quot;&gt;{{cite book |title= The World Factbook |edition= Online |date= 2015 |publisher= US [[Central Intelligence Agency]] |location= Langley, Virginia |issn= 1553-8133 |url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |access-date= 2 August 2015 |archive-date= 6 January 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190106114713/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |url-status= dead }} A rough estimate in this edition gives populations of 14.3 million in Turkey, 8.2 million in Iran, about 5.6 to 7.4 million in Iraq, and less than 2 million in Syria, which adds up to approximately 28–30 million Kurds in Kurdistan or in adjacent regions. The CIA estimates are {{as of|lc=y|2015|8}} – Turkey: Kurdish 18%, of 81.6 million; Iran: Kurd 10%, of 81.82 million; Iraq: Kurdish 15–20%, of 37.01 million, Syria: Kurds, Armenians, and other 9.7%, of 17.01 million.&lt;/ref&gt;

== дин ==
курдлар шафиий мәктипидә чиң туридиған сүнний мусулманлар, аз бир қисим кишиләр һәнәфий мәктипидә чиң туриду.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Sarigil|first1=Zeki|last2=Fazlioglu|first2=Omer|date=2014|title=Exploring the roots and dynamics of Kurdish ethno-nationalism in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/11511.pdf|journal=Nations and Nationalism|publisher=[[Bilkent University]]|volume=20|issue=3|page=447|doi=10.1111/nana.12058|hdl=11693/26432|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

== тил ==
курдлар курд тилида сөзләйду, бу һинди-явропа тил аилисидики иран тиллириниң ғәрбий иран тармиқиға тәвә.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== пайдиланма ==</text>
      <sha1>2r5smb8fnbznp9p01ooufebr9urujnx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154609</id>
      <parentid>154596</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:02:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <comment>/* нупус */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2501" xml:space="preserve">{{TwinCYRL|Kurdlar|كۇردلار}}
'''Курдлар''' яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шундақла түркийәниң ғәрбидики шәһәрләр (болупму истанбул) вә ғәрбий явропа шәһәрлиридә курд диаспора мәһәллилири бар. курдларниң нопуси 30 милйондин 45 милйонғичә.

== нупус ==
ғәрбий җәнуб асияда яшайдиған курдларниң сани 30 милйондин 45 милйонғичә болуп, йәнә бир яки икки милйон курд диаспорасида яшайду. курдлар түркийәдики% 18 тин% 25 кичә , ирақта% 15 тин% 20 кичә болған йәрни тәшкил қилиду. иранда% 10 вә% 9 сүрийәдә. курдлар ғәрбий асиядики төтинчи чоң милләт.

== дин ==
курдлар шафиий мәктипидә чиң туридиған сүнний мусулманлар, аз бир қисим кишиләр һәнәфий мәктипидә чиң туриду.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last1=Sarigil|first1=Zeki|last2=Fazlioglu|first2=Omer|date=2014|title=Exploring the roots and dynamics of Kurdish ethno-nationalism in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/11511.pdf|journal=Nations and Nationalism|publisher=[[Bilkent University]]|volume=20|issue=3|page=447|doi=10.1111/nana.12058|hdl=11693/26432|hdl-access=free}}&lt;/ref&gt;

== тил ==
курдлар курд тилида сөзләйду, бу һинди-явропа тил аилисидики иран тиллириниң ғәрбий иран тармиқиға тәвә.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== пайдиланма ==</text>
      <sha1>d53t797n1vnvo5rumramj655urzwao9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154610</id>
      <parentid>154609</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:02:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <comment>/* дин */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2132" xml:space="preserve">{{TwinCYRL|Kurdlar|كۇردلار}}
'''Курдлар''' яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шундақла түркийәниң ғәрбидики шәһәрләр (болупму истанбул) вә ғәрбий явропа шәһәрлиридә курд диаспора мәһәллилири бар. курдларниң нопуси 30 милйондин 45 милйонғичә.

== нупус ==
ғәрбий җәнуб асияда яшайдиған курдларниң сани 30 милйондин 45 милйонғичә болуп, йәнә бир яки икки милйон курд диаспорасида яшайду. курдлар түркийәдики% 18 тин% 25 кичә , ирақта% 15 тин% 20 кичә болған йәрни тәшкил қилиду. иранда% 10 вә% 9 сүрийәдә. курдлар ғәрбий асиядики төтинчи чоң милләт.

== дин ==
курдлар шафиий мәктипидә чиң туридиған сүнний мусулманлар, аз бир қисим кишиләр һәнәфий мәктипидә чиң туриду.

== тил ==
курдлар курд тилида сөзләйду, бу һинди-явропа тил аилисидики иран тиллириниң ғәрбий иран тармиқиға тәвә.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia |url= http://www.encyclopedia.com/doc/1E1-Kurds.html |title= Kurds |year= 2014 |encyclopedia= The Columbia Encyclopedia |edition=6th |publisher= Encyclopedia.com |access-date= 29 December 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |author1=Windfuhr |title=Iranian Languages |date=2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1135797041 |page=587}}&lt;/ref&gt;

== пайдиланма ==</text>
      <sha1>f40nrhhfmi7a3a8lclqniai0ah3iuyg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154611</id>
      <parentid>154610</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:03:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <comment>/* тил */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1777" xml:space="preserve">{{TwinCYRL|Kurdlar|كۇردلار}}
'''Курдлар''' яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шундақла түркийәниң ғәрбидики шәһәрләр (болупму истанбул) вә ғәрбий явропа шәһәрлиридә курд диаспора мәһәллилири бар. курдларниң нопуси 30 милйондин 45 милйонғичә.

== нупус ==
ғәрбий җәнуб асияда яшайдиған курдларниң сани 30 милйондин 45 милйонғичә болуп, йәнә бир яки икки милйон курд диаспорасида яшайду. курдлар түркийәдики% 18 тин% 25 кичә , ирақта% 15 тин% 20 кичә болған йәрни тәшкил қилиду. иранда% 10 вә% 9 сүрийәдә. курдлар ғәрбий асиядики төтинчи чоң милләт.

== дин ==
курдлар шафиий мәктипидә чиң туридиған сүнний мусулманлар, аз бир қисим кишиләр һәнәфий мәктипидә чиң туриду.

== тил ==
курдлар курд тилида сөзләйду, бу һинди-явропа тил аилисидики иран тиллириниң ғәрбий иран тармиқиға тәвә.

== пайдиланма ==</text>
      <sha1>5galvskonyknuox2u01paoonk4x757x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154612</id>
      <parentid>154611</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:03:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1749" xml:space="preserve">{{TwinCYRL|Kurdlar|كۇردلار}}
'''Курдлар''' яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шундақла түркийәниң ғәрбидики шәһәрләр (болупму истанбул) вә ғәрбий явропа шәһәрлиридә курд диаспора мәһәллилири бар. курдларниң нопуси 30 милйондин 45 милйонғичә.

== нупус ==
ғәрбий җәнуб асияда яшайдиған курдларниң сани 30 милйондин 45 милйонғичә болуп, йәнә бир яки икки милйон курд диаспорасида яшайду. курдлар түркийәдики% 18 тин% 25 кичә , ирақта% 15 тин% 20 кичә болған йәрни тәшкил қилиду. иранда% 10 вә% 9 сүрийәдә. курдлар ғәрбий асиядики төтинчи чоң милләт.

== дин ==
курдлар шафиий мәктипидә чиң туридиған сүнний мусулманлар, аз бир қисим кишиләр һәнәфий мәктипидә чиң туриду.

== тил ==
курдлар курд тилида сөзләйду, бу һинди-явропа тил аилисидики иран тиллириниң ғәрбий иран тармиқиға тәвә.</text>
      <sha1>aultfa8j6k7c48ml2dl93mfudhg4w43</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154613</id>
      <parentid>154612</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T13:09:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1749" xml:space="preserve">{{TwinCYRL|Kurdlar|كۇردلار}}
'''Күрдлар''' яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шундақла түркийәниң ғәрбидики шәһәрләр (болупму истанбул) вә ғәрбий явропа шәһәрлиридә курд диаспора мәһәллилири бар. курдларниң нопуси 30 милйондин 45 милйонғичә.

== нупус ==
ғәрбий җәнуб асияда яшайдиған курдларниң сани 30 милйондин 45 милйонғичә болуп, йәнә бир яки икки милйон курд диаспорасида яшайду. курдлар түркийәдики% 18 тин% 25 кичә , ирақта% 15 тин% 20 кичә болған йәрни тәшкил қилиду. иранда% 10 вә% 9 сүрийәдә. курдлар ғәрбий асиядики төтинчи чоң милләт.

== дин ==
курдлар шафиий мәктипидә чиң туридиған сүнний мусулманлар, аз бир қисим кишиләр һәнәфий мәктипидә чиң туриду.

== тил ==
курдлар курд тилида сөзләйду, бу һинди-явропа тил аилисидики иран тиллириниң ғәрбий иран тармиқиға тәвә.</text>
      <sha1>5ft3gl2ld6bdcybnybj1zhrsm56yqi9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154620</id>
      <parentid>154613</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T15:20:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kelhuri</username>
        <id>19518</id>
      </contributor>
      <comment>/* нупус */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1748" xml:space="preserve">{{TwinCYRL|Kurdlar|كۇردلار}}
'''Күрдлар''' яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шундақла түркийәниң ғәрбидики шәһәрләр (болупму истанбул) вә ғәрбий явропа шәһәрлиридә курд диаспора мәһәллилири бар. курдларниң нопуси 30 милйондин 45 милйонғичә.

== нупус ==
ғәрбий җәнуб асияда яшайдиған курдларниң сани 30 милйондин 45 милйонғичә болуп, йәнә бир яки икки милйон курд диаспорасида яшайду. курдлар түркийәдики 18% тин 25% кичә , ирақта 15% тин 20% кичә болған йәрни тәшкил қилиду. иранда 10% вә cүрийәдә 9%. курдлар ғәрбий асиядики төтинчи чоң милләт.

== дин ==
курдлар шафиий мәктипидә чиң туридиған сүнний мусулманлар, аз бир қисим кишиләр һәнәфий мәктипидә чиң туриду.

== тил ==
курдлар курд тилида сөзләйду, бу һинди-явропа тил аилисидики иран тиллириниң ғәрбий иран тармиқиға тәвә.</text>
      <sha1>hgnnz34w43qw965qwhsxb15cvtbrdkd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154622</id>
      <parentid>154620</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T10:43:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1775" xml:space="preserve">{{TwinCYRL|Kurdlar|كۇردلار}}
'''Күрдлар''' (Күрдчиә: کورد) яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шундақла түркийәниң ғәрбидики шәһәрләр (болупму истанбул) вә ғәрбий явропа шәһәрлиридә курд диаспора мәһәллилири бар. курдларниң нопуси 30 милйондин 45 милйонғичә.

== нупус ==
ғәрбий җәнуб асияда яшайдиған курдларниң сани 30 милйондин 45 милйонғичә болуп, йәнә бир яки икки милйон курд диаспорасида яшайду. курдлар түркийәдики 18% тин 25% кичә , ирақта 15% тин 20% кичә болған йәрни тәшкил қилиду. иранда 10% вә cүрийәдә 9%. курдлар ғәрбий асиядики төтинчи чоң милләт.

== дин ==
курдлар шафиий мәктипидә чиң туридиған сүнний мусулманлар, аз бир қисим кишиләр һәнәфий мәктипидә чиң туриду.

== тил ==
курдлар курд тилида сөзләйду, бу һинди-явропа тил аилисидики иран тиллириниң ғәрбий иран тармиқиға тәвә.</text>
      <sha1>3qpikrtss2pjnm5hkzfcs76wdgk92iw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>154623</id>
      <parentid>154622</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T10:43:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>37.156.107.139</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1773" xml:space="preserve">{{TwinCYRL|Kurdlar|كۇردلار}}
'''Күрдлар''' (Күрдчә: کورد) яки ғәрбий асиядики курдистанниң тағлиқ райониға тәвә болуп, улар түркийәниң шәрқий җәнуби, иранниң ғәрбий шимали, ирақниң шимали вә сурийәниң шималиға тутишиду. оттура анадолу, хорасан вә кавказ районида курдларниң екиспедитсийәси бар, шундақла түркийәниң ғәрбидики шәһәрләр (болупму истанбул) вә ғәрбий явропа шәһәрлиридә курд диаспора мәһәллилири бар. курдларниң нопуси 30 милйондин 45 милйонғичә.

== нупус ==
ғәрбий җәнуб асияда яшайдиған курдларниң сани 30 милйондин 45 милйонғичә болуп, йәнә бир яки икки милйон курд диаспорасида яшайду. курдлар түркийәдики 18% тин 25% кичә , ирақта 15% тин 20% кичә болған йәрни тәшкил қилиду. иранда 10% вә cүрийәдә 9%. курдлар ғәрбий асиядики төтинчи чоң милләт.

== дин ==
курдлар шафиий мәктипидә чиң туридиған сүнний мусулманлар, аз бир қисим кишиләр һәнәфий мәктипидә чиң туриду.

== тил ==
курдлар курд тилида сөзләйду, бу һинди-явропа тил аилисидики иран тиллириниң ғәрбий иран тармиқиға тәвә.</text>
      <sha1>a8q2v5mi6f6qjosq4ta3ccg3ciqv8ww</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>