ראמעניע

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="yi">
  <siteinfo>
    <sitename>װיקיפּעדיע</sitename>
    <dbname>yiwiki</dbname>
    <base>https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%95%D7%99%D7%A4%D7%98_%D7%96%D7%99%D7%99%D7%98</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.21</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">מעדיע</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">באַזונדער</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">רעדן</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">באַניצער</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">באַניצער רעדן</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">װיקיפּעדיע</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">װיקיפּעדיע רעדן</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">טעקע</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">טעקע רעדן</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">מעדיעװיקי</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">מעדיעװיקי רעדן</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">מוסטער</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">מוסטער רעדן</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">הילף</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">הילף רעדן</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">קאַטעגאָריע</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">קאַטעגאָריע רעדן</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">פארטאל</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">פארטאל רעדן</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">יחידה</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">שיחת יחידה</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">גאדג'ט</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">שיחת גאדג'ט</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">הגדרת גאדג'ט</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">שיחת הגדרת גאדג'ט</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ראמעניע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1143</id>
    <revision>
      <id>580165</id>
      <parentid>578165</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:49:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>וויקיפּעדלער האט באוועגט [[רומעניע]] צו [[ראמעניע]] אריבער ווייטערפירונג</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8585" xml:space="preserve">‫{{מדינה
| נאמען = רומעניע
| שטאַט = רומעניע
| פאן בילד = Flag of Romania.svg
| סימבאל בילד =  Coat of arms of Romania.svg  
| מאפע = EU-Romania.svg 
| זינגליד = &lt;br&gt;!Deșteaptă-te, Române&lt;br&gt;דעשטיאפטע־טע, ראמונע!&lt;br&gt;[[טעקע:Desteapta-te, romane!.ogg]]
| קאנטינענט = [[אייראפע]]
| אפיציעלע שפראך = [[רומעניש]]
| הויפטשטאט = [[{{#property:p36}}]]
| רעגירונג =                 &lt;!--  
| ראש מלוכה טיטל =    גרונטלעך: פרעזידענט --&gt;
| ראש מלוכה =
| פרעמיער מיניסטער = 
| גרינדונג דאטום = 
| פלאך מאס = 238,391
| וועלט גראדונג פלאך = 
| פראצענט וואסער = 3%
| באפעלקערונג צאל = 
| וועלט גראדונג באפעלעקרונג = 
| באפעלקערונג ענגקייט = 
| פראדוקט ווערדע =   &lt;!--
| וועלט גראדונג פראדוקט ווערדע = --&gt;
| וואלוטע = 
| צייט זאנע = 
| אינטערנעט דאמיין = 
| טעלעפאן קאד = 
| באמערקונגען = 
}}
'''רומעניע''' ([[רומעניש]]: ''România'') איז אַ לאַנד אין מזרח־אײראָפּע. זײַן הױפּטשטאָט איז [[בוקאַרעשט]].

== געאגראפיע ==
רומעניע ציט זיך אויף א שטח פון 237,500 קמ&quot;ר (10 מאל גרעסער פון ארץ ישראל, און איז אויך גרעסער פון [[אונגארן]] און [[בולגאריע]] צוזאמען), די [[קארפאטע בערג]] פארנעמען א דריטל פונעם לאנד.

53 פראצענט בירגער וואוינען אין שטעטלעך און דערפער, די איבעריגע אין די גרויסע שטעט, למשל [[בוקאַרעשט]], [[קאנסטאנצא]], [[יאס]], [[טעמעשוואר]] א.ד.ג.. 1 פראצענט פונעם פאלק זענען נאך היינט אידן. ענגליש איז די צווייטע שפראך אינעם לאנד. 

אנדערע באקאנטע שטעט זענען:
* [[סאטמאר, רומעניע|סאַטמאַר]]
* [[שאץ]]
* [[ראדעוויץ|ראַדעװיץ]]
* [[סיגעט]]

== שפראכן ==
די אפיציעלע שפראך פון רומעניע איז [[רומעניש]], א [[לאטייניש]]ע שפראך מיט א שייכות צו [[איטאליעניש]],  פראנצויזיש, שפאניש, פארטוגעזיש און אנדערע שפראכן. רומעניש איז די מוטערשפראך פון 91% פון דער באפעלקערונג. ס'זענען אויך 45,000 געבוירענע רומענער וואס רעדן דייטש און 32,000 רעדער פון טערקיש.
אין די שולעס לערנט מען די פרעמדע שפראכן ענגליש און פראנצויזיש. פינף מיליאן רומענער רעדן ענגליש, 4-5 מיליאן רעדן פראנצויזיש.

==עקאנאמיע==
=== טוריזם ===
מער ווי 60% פון אויסלענדישע באזוכער אין 2007 זענען געווען פון אנדערע אייראפעאישער פארבאנד לענדער.&lt;ref name=turism&gt;{{cite report|url=http://www.insse.ro/cms/files/statistici/comunicate/turism/a07/turism09e07.pdf |format=PDF|title=Report from Romanian National Institute of Statistics|quote=for the first 9 months of 2007 an increase from the previous year of 8.7% to 16.5&amp;nbsp;million tourists; of these 94.0% came from European countries and 61.7% from EU
|accessdate={{{ר}}11טן יאנואר 2008}}&lt;/ref&gt; די פאפולערע זומער אטראקציעס פון [[מאמאיע]] און אנדערע קורערטער אויפן [[שווארצער ים|שווארצן ים]] האבן געצויגן 1.3 מיליאן טוריסטן אין 2009.&lt;ref name=&quot;litoral2010-08-21&quot;&gt;[http://www.jurnalul.ro/stire-economic/criza-ne-strica-vacanta-548967.html Criza ne strică vacanța], 9 July 2010, jurnalul.ro, דערגרייכט דעם 21סטן אויגוסט 2010&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.unseenromania.com/places-to-go-romania/tan-and-fun-at-the-black-sea.html|title=Tan and fun at the Black Sea|publisher=UnseenRomania
|accessdate= {{{ר}}10טן יאנואר 2008 |archiveurl =//web.archive.org/web/20071011041935/http://unseenromania.com/places-to-go-romania/tan-and-fun-at-the-black-sea.html 
|archivedate = {{ר}}11טן אקטאבער 2007}}&lt;/ref&gt; [[שלעסער אין זימבערגן|שלעסער]] אין [[זימבערגן]] שטעט ווי [[סיביו]], [[בראשאוו]], און [[שעסבורג]] ציען א גרויסע צאל טוריסטן. [[בראן שלאס]], לעבן בראשאוו איז איינער פון די בארימטסטע אטראקציעס אין רומעניע, וואס ציט הונדערטער טויזנטער טוריסטן יעדע יאר ווייל ער ווערט אפט אנאנסירט ווי דער שלאס פון [[דראקולא]].&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.digi24.ro/Stiri/Digi24/Lejer/Magazin/Castelul+Bran+marcat+de+istorie+dar+si+de+legenda+lui+Dracula+at|title=Castelul Bran, marcat de istorie, dar şi de legenda lui Dracula atrage anual sute de mii de turişti|website=www.digi24.ro|access-date=2016-06-28}}&lt;/ref&gt;


=== טוריסטישע אנווייזונגען ===

אמעריקאנער בירגער קענען זיין אין רומעניע ביז 30 טעג אן א וויזע, פון ישראל דארף מען אייביג א וויזע.

מען מעג אריינברענגען אין לאנד ביז 10,000 [[דאלער]].

די וואלוטע אין רומעניע איז 'ליי' (איינצעלנע איז 'לעאָו').

3 ערליי מטבעות איז פארהאן: 50, 100, 500 ליי, און שטרות איז פארהאן 5 ערליי: 1000, 5000, 10,000, 50,000, 100,000 ליי.

עס וועט זיין קאמפליצירט צו צוגלייכן דער ליי מיט אויסלענדישע געלט; 1 דאלער באטרעפט 6,753.77 ליי, און 1 ש&quot;ח באטרעפט 31068 ליי.

זייט געווארענט: אויפצוטוישן געלט אויף דער גאס איז א סכנה, עס איז נישט געזעצלעך און דאס איז דער שנעלסטער וועג אריינצופאלן אין די הענט פון די פאליציי!, מען מעג בלויז אויפטוישן ביי די געוועלבן וואס זענען געאייגנט דערפאר, וואס דאס קען מען געפונען איבעראל.

דער פרייז פאר א מארקע איז .40 אדער 0.55 צענט -ווען מען שיקט צו אייראפע, און קיין אמעריקע איז 0.60 אדער 0.75 צענט.

אויך דא ברויך מען זיך באניצן מיט די מאגנאטישע קאלינג קארד'ס, וואס דער פרייז דערפאר איז 1.60 דאלער, אדער 3.10 דאלער.

אויפצוטוישן א קאלינג קארד וואס עס האט זיך אויסגעליידיגט אינמיטן רעדן, דרוקט דעם K קנעפל אויפן טעלעפאן, דאס וועט אויסנוצען די לעצטע ביסל קרעדיט וואס איז נאך געבליבן אינעם קארטל, אינדערצווישן קענט איר אריינלייגן דעם פרישען קארטל אן דעם וואס דער שמועס זאל ווערן איבערגעהאקט.

א פאקס קען מען שיקן ביי יעדן פאסט אפיס פארן פרייז פון 2 דאלער א בלאט, אנצונעמען א פאקס איז דער פרייז 1 דאלער.

דער זומער זייגער אין רומעניע הויבט זיך אן סוף [[מערץ]], און ענדיגט זיך סוף [[אקטאבער]].

די עמערגענסי נומערן אין רומעניע זענען וואו פאלגענד: פאליציי 055, אמבולאנס 061. (עס איז דא אין פלאן צו ענדערן די נומערן עס זאל ענדלען צו די עמערגענסי נומערן פון גאנץ אייראפע, אבער בעת'ן שרייבן די שורות איז דאס נאכנישט געענדערט געווארן).

די רומענישע חגאות זענען ווי פאלגנד: יאנואר 1-2, דעצעמבער 1, דעצעמבער 25-26.

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

{{לענדער פון אייראפע}}
{{לענדער ארום דעם שווארצן ים}}
{{EU מיטגלידער}}

[[קאַטעגאָריע:רומעניע|*]]
[[קאַטעגאָריע:לענדער אין אייראפע]]</text>
      <sha1>5hxcrfhxoyie9oh63udsr5apimwo47r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ישראל</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2003</id>
    <revision>
      <id>580157</id>
      <parentid>580001</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:35:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>זיי מבטל רי-ווערסיע 579999 פון [[Special:Contributions/יא בבא קמא|יא בבא קמא]] ([[User talk:יא בבא קמא|רעדן]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19886" xml:space="preserve">{{אנדערע באדייטן|דאס= דעם שטאַט אין מיטל מזרח}}
{{מדינה
| נאמען = מדינת ישׂראל
| שטאַט = שטאַט פון ישׂראל
| פאן בילד = Flag of Israel.svg
| סימבאל בילד = Coat of arms of Israel.svg
| מאפע = Israel Map by The Legal Status of The Territories-4.svg
| זינגליד = [[התקוה]]
| קאנטינענט = [[אזיע]]
| אפיציעלע שפראך = [[העברעאיש]]
| הויפטשטאט = [[ירושלים]]
| קאנטראלע = [[דעמאקראטיע]]
| פרעזידענט = [[יצחק הערצאג]]
| פרעמיער מיניסטער = [[נפתלי בענעט]]
| גרינדונג דאטום = פון [[פאראייניגטע קעניגרייך|פאראייניגטן קעניגרייך]]{{ש}} [[14טן מיי]] 1948
| וועלט גראדונג פלאך = 149
| פלאך מאס = 20,770 
| פראצענט וואסער = 2.0%
| וועלט גראדונג באפעלעקרונג = 99
| באפעלקערונג צאל = 9,136,000&lt;ref&gt;[בפתחה של שנת 2020 - יותר מ-1.9 מיליון תושבים במדינת ישראל https://www.cbs.gov.il/he/mediarelease/DocLib/2019/413/11_19_413b.pdf]&lt;/ref&gt;
| באפעלקערונג יאר = 2019 
| באפעלקערונג ענגקייט = 410
| וועלט גראדונג פראדוקט ווערדע = 50
| פראדוקט ווערדע = $202.562 ביליאן
| וואלוטע = [[ניי-שקל]] ₪
| צייט זאנע = 2+
| אינטערנעט דאמיין =  il
| טעלעפאן קאד = 972
| באמערקונגען = 
}}
[[טעקע:MiddleEast.A2003031.0820.250m.jpg|קליין|]]
[[טעקע:Satellite image of Israel in January 2003.jpg|קליין|ישראל און די מערב ברעג]]
'''ישראל''' איז אַ [[דעמאקראטיע|דעמאקראטיש]] [[לאנד]] אין [[מיטל מזרח]], אויפן מזרח בארטן פונעם [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]]. דאס לאנד איז געגרינדעט [[ה'תש&quot;ח]] (1948) ווי אן אומאפהענגיק לאנד, נאך דער ענדע פונעם [[בריטישער מאנדאט|בריטישן מאנדאט]]. רוב פון זיינע איינוואוינערס זענען יידן אבער עס זיצן אין אים אויך א גרויסער צאל [[פאלעסטינע]] [[אראבער]], [[בעדואינער]], [[דרוזן]], און נאך אנדערע פעלקער. די הויפטשטאט און גרעסטע שטאט איז [[ירושלים]].

ישראל איז א קליין לאנד, אבער עס פארמאגט [[בערג]], [[מדבר]]ות, [[בארטן|בארטנס]], [[טאל]]ן און [[פלוין|פלוינען]]. דער קלימאט איז ווארעם און טרוקן אין זומער, קיל מיט רעגן אין ווינטער.

אין די ערשטע יארן האט  ישראל געהאט אנטוויקלט ווייניג נאטירלעכע רעסורסן און האט אימפארטירט מער ווי עקספארטירט. אין די שפעטערע יארן האט אבער איר עקספארט פיל אויפגעבליט מיטן שנעלער עקאנאמישער אנטוויקלונג אין פארשידענע געביטן ווי לאנדווירטשאפט און נאך. אויך האט זי לעצטנס ערפארלגרייך אנטדעקט און אנטוויקלט נייע רעזערוון פון נאטורליכן גאז. 

דער שטאַט  '''ישראל''', געגרינדעט [[ה'תש&quot;ח]] (1948), עקזיסטירט הײַנט מערסטנס אינערהאַלב די היסטארישע גרעניצן פֿון לאַנד '''[[ארץ ישראל]]''', דאס [[אידישע]] [[לאנד]] אין [[מערב]] [[אזיע]]. אנדערש ווי אלע לענדער, באטראכט זיך  ישראל אלס דאָס הײַמאָרט צו די אַלע וועלכע געהערן זיך אָן צו דער אידישער [[רעליגיע]], איז אָבּער  ישראל דעמאקראטיש וואס איז שטארק קעגנזאץ צו דער אידישער רעליגיע, טראָצדעם וואָס זי טראָגט אויסערליך דעם נאָמען '''ישראל'''.

מאנכע גרופּעס אינערהאלב דער רעגירונג פּרובירן זי פֿאראידישן און אנדערע זי צו פאר'גוי'שן, אָבער דער פֿינף-און-זעכציג יעריגער נאָכאַנאַנדער רעליגיעזער שטרייט איז וואַרשײַנליך אַן ענדלאָזער און פֿאַרלוירענער.

די [[פאלעסטינע|פאלעסטינער]] [[אראבער]] פֿאָדערן שטרענג די געביטן פון [[יהודה און שומרון]] (באוואוסט אלס דער מערב ברעג) מיטן ציל עווענטועל צו גרינדן א [[פּאַלעסטינע]]ר שטאַט.

רוב [[פרומע]] [[ייד]]ן דענקען אז די '''מדינה''' וועט אויפגעלעזט ווערן אינגיכן, און אלע פרומע ײדן האָפן אויף דעם טאָג אין וועלכן [[משיח|משׁיח]] וועט אַנטפּלעקט ווערן און אויסלײַזן די יידן פֿון [[גלות]] און זײַ אַרויפברענגען אין [[ארץ ישׂראל]].

די באפעלקערונג פון  ישראל, אזוי ווי דאס [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק]] דעפינירט זי, איז געווען געשאצט 8,146,300 מענטשן אין 2014.

== עטימאלאגיע ==
ישראל איז א טייל פון [[ארץ ישראל]], דאס לאנד וואס די יידן האבן גענומען פון די כנענים. דאס לאנד הייסט אזוי ווייל דאס פאלק ישראל נעמט זיין נאמען פון ישראל, וואס איז איינער פון די נעמען פון [[יעקב אבינו]].

== היסטאריע ==
=== ארץ ישראל ===
דער באגריף [[ארץ ישראל]] ווי דאס לאנד פון די יידן גייט צוריק צו די אוראלטע צייטן. עס שטייט אין דער תורה אז הקב&quot;ה האט צוגעזאגט דאס לאנד צו די דריי אבות, [[אברהם אבינו|אברהם]], [[יצחק אבינו|יצחק]] און [[יעקב אבינו|יעקב]].
דער ערשטער קעניג פון די יידן אין ארץ ישראל איז געווען [[שאול המלך]], אין יאר [[ב'תת&quot;ן]] {{קליין|(בערך)}}. נאך [[שאול המלך]] האבן [[דוד המלך]] און [[שלמה המלך]] געהערשט איבער דער פאראייניגטער מלוכה. אין די טעג פון דעם מלך [[רחבעם]], זון פון שלמה המלך, האט זיך די מלוכה צעשיידט: רחבעם איז געבליבן מלך איבער [[מלכות יהודה]], וואס האט איינגעשלאסן די טעריטאריעס פון די שבטים יהודה און בנימין, און [[ירבעם בן נבט]] האט געהערשט איבערן ניי געגרינדעטע [[מלכות ישראל]], וואס האט איינגעשלאסן די טעריטאריעס פון די אנדערע שבטים, וואס מען רופט די &quot;צען שבטים&quot;.

די גרינדונג פון  ישראל אין יאר [[ה'תש&quot;ח]] איז געווען דורך יידן וואס שטאמען אממערסטנס פון [[שבט יהודה]] און איז אויפגעשטעלט געווארן, און גרעסטן טייל, צווישן די גרעניצן פון דעם היסטארישן [[ארץ ישראל]].

דער [[רמב&quot;ם]] שרייבט&lt;ref&gt;הלכות מלכים ומלחמות פרק י&quot;א הלכה ד&lt;/ref&gt; אז דער פולקאמער צוריקקער און אויפבוי פון דער יידישער מלוכה אין [[ארץ ישראל]] וועט צושטאנד קומען דוקא דורך א מאן פון [[בית_דוד]] וואס וועט זיך פירן אין די וועגן פון [[דוד המלך]], דאס הייסט ער וועט דינען גאט און זיך באשעפטיגן אין [[תורה]]. טאמער וועט ער מצליח זיין אז דאס גאנצע יידישע פאלק זאל זיך פאראייניגן אונטער עם און ער וועט איינעמען ארץ ישראל און צוריקקערן 'אלע' יידן קיין ארץ ישראל און ער וועט פירן מלחמות מיט די ארומיגע פעלקער און זיי אלע באזיגן און אזוי אויך וועט ער אויפבויען דער [[בית המקדש]], דעמאלטס וועט מען וויסן אויף זיכער אז גאט האט עם אויסגעוועלט צו זיין דער ממשיך פון מלכות בית דוד. דאס אלעס איז דערווייל נאכנישט צושטאנד געקומען, דערפאר זענען גלויביגע יידן נישט איינשטימיג אז דער היינטיגער  ישראל איז דער ווידער אויפבוי פון דער יידישע מלוכה אין ארץ ישראל, און זיי זאגן נאכאלץ ביים דאווענען 'ולירושלים עירך ברחמים תשוב'.

=== ישראל ===
{{הויפט ארטיקל|היסטאריע פון מדינת ישראל}}

== געאגראפיע ==
ישראל געפינט זיך ביים מזרח עק פונעם [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]], און האט גרענעצן מיט [[לבנון]] אין צפון, [[סיריע]] אין צפון־מזרח, [[ירדן]] אין מזרח און [[עגיפטן]] און דעם [[עזה פאס]] אין דרום־מערב. 
ישראל האט א לאנגע וואסער ברעג מיטן מיטלענדישן ים אין מערב, און א קליינע וואסער ברעג צו דרום אין אילת מיטן [[אילת איינגאס]] אינעם [[ים סוף]], און ליגט צווישן [[גארטל ליניע (געאגראפיע)|גארטל ליניעס]] {{ר|רעכטס=יא}}29° – 34°N , און [[מערידיאן|מערידיאנען]] {{ר|רעכטס=יא}}34° – 36°E.

ס'איז פאראן א [[בארג קייט]] וואס גייט אדורך דעם לאנד פון צפון צו דרום. צו מערב פון די בערג איז דער בארטן־פלוין און צו דרום געפינט זיך דער [[נגב]] מדבר. צו מזרח פון די בערג געפינט זיך א טאל מיט דעם [[כנרת]] אזערע אין צפון און דער [[ירדן טייך]] וואס פליסט אריין אין [[ים המלח]] אין דרום. דער ברעג פונעם ים המלח איז די נידריגסטע יבשה אין דער וועלט, 417 מעטער אונטער דעם ים־פלאך.

אין דרום איז א מדבר און כמעט קיין רעגן פאלט נישט דארטן.  ישראל האט אויפגעשטעלט א גרויסן באוואסערונג פראיעקט וואס שפייכלערט וואסער אינעם [[כנרת]] אזערע און פירט וואסער פון צפון צום נגב כדי פלאנצן זאלן וואקסן דארט..
== רעגירונג ==
ישראל ווערט געפירט דורך א [[פארלאמענטארישע סיסטעם|פארלאמענטארישער סיסטעם]] ווי א דעמאקראטישע רעפובליק מיט אלגעמיינעם וואלרעכט פאר אלע בירגער וואס זענען אלט 18 יאר אדער עלטער. איינער פון די [[כנסת דעפוטאט]]ן וואס קען באקומען א מערהייט אין דעם [[כנסת]] (פארלאמענט) ווערט [[פרעמיער מיניסטער פון ישראל|פרעמיער מיניסטער]], געוויינלעך דער פירער פון דער גרעסטער פארטיי. דער היינטיקער פרעמיער מיניסטער איז [[איילת שקד]], וואס דינט אין דעם אמט זייט יוני 2021.

וואלן פארן כנסת מוז מען האלטן יעדע פיר יאר, אבער ווען דער רעגירונג פארלירט א צוטרוי־וואל דארף מען האלטן אלגעמיינע וואלן פריער. דער כנסת האט 120 מיטגלידער.

די סיסטעם פון וואלן איז פראפארציאנעל, און מען שטימט פאר א ליסטע פון א פארטיי.

ישראל האט נישט קיין [[קאנסטיטוציע]], אבער דער כנסת קען איינפירן &quot;גרונטיקע געזעצן&quot;.

דער [[נשיא]] איז דער פרעזידענט. זייט יולי 2014 איז דער פרעזידענט [[יצחק הערצאג]].

===פאליטיק===
אין  ישראל זענען פאראן א סך פאליטישע פארטייען. ביי די [[כנסת וואלן 2009|כנסת וואלן פון 2009]] האבן צוועלף פארטייען באקומען דעפוטאטן אין כנסת.
קיין איין פארטיי האט קיינמאל נישט געוואונען קיין קלארע מערהייט אין דער כנסת, און דער רעגירונג ווערט צאמגעשטעלט פון א קאאליציע. דער גרעסטער פארטיי אין דעם היינטיקן כנסת איז [[ליכוד]], וואס שטיצט פריימארק פאליטיק מיט באגרענעצטן אינטערווענץ פון דער רעגירונג אין דער עקאנאמיע.

== עקאנאמיע ==
ווען עס איז געווארן אומאפהענגיק איז  ישראל געווען אן ארעם לאנד מיט ווייניג פראדוקציע פון לאנדווירטשאפט און אינדוסטריע. די עקאנאמיע האט אבער שטארק געוואקסן זייט 1948.

היינט  ישראל ווערט פאררעכנט אלס איינע פון די מערסט פארטגעשריטנע לענדער אין דרום־מזרח אזיע, אין דעם געביט פון עקאנאמישער און אינדוסטריעלער אנטוויקלונג, און פון די מערסט פארטגעשריטנע אויפן וועלט. אום 10טן מיי 2010 האט די [[ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג]] פארבעטן ישראל צו ווערן א מיטגליד, אינאיינעם מיט [[עסטלאנד]] און [[סלאוועניע]].

ישראל האט ווייניג נאטירלעכע רעסורסן, וואס ווערן אבער געניצט אין זיין אינדוסטריע. מען גראבט אויס [[בראם]], [[קאליום]], [[שוועבל]] און [[פאספאט]], און אויך [[נאטירלעכע גאז]] וואס מ'האט אנטפלעקט אין גרויסע קוואנטיטעטן אין 2009 קעגן די בארטנס פון [[חיפה]] און [[חדרה]], זייט ווען איז  ישראל א פראדוצירער פון נאטירלעכע גאז.

צוליב די ווייניגע נאטירלעכע רעסורסן, איז א גרויסער פון  ישראל'ס עקאנאמיע געבויט אויף מענטשלעכע רעסורסן, ווי למשל [[היי טעק]], מעדיצינישע טעכנאלאגיע און  מיליטערישע טעכנאלאגיע, וואס זענען א גרויסער טייל פונעם אינדוסטריעלן עקספארט.

=== טראנספארט ===
ישראל האט א גוט אנטוויקלטע טראנספארט סיסטעם. די שאסייען זענען גוט און פארבינדן די שטעט און שטעטלעך פון לאנד. דער הויפט פובליקער טראנספארט איז בוסן פון [[אגד]] און אנדערע פירמעס. [[ישראל באנען]] האט א באן־סיסטעם וואס פארבינדט די שטעט.

דער גרעסטער פלוגפארט איז [[בן גוריון פליפעלד|בן גורין אינטערנאציאנאלע פלוגפארט]]. אויך איז דא א קלענערער פליפארט, [[עבדה]], לעבן [[אילת]]. [[אל על]] און אנדערע לופטליניעס פליען צו די [[פאראייניגטע שטאטן]], [[קאנאדע]], רוב לענדער פון [[אייראפע]] און טיילן פון אפריקע און אזיע.

ישראל האט דריי טיף־וואסער פארטן—[[חיפה פארט|חיפה]], [[אשדוד]] און [[אילת פארט|אילת]].

== דעמאגראפיע ==
אין יאר [[2006]] שטייט די צאל פֿון די באפֿעלקערונג ביי 7,026,632 איינוווינער. 76% זענען יידן, און פֿון זיי 12% זענען [[פֿרומע]]. 20% זענען אראבער מיט [[דרוזן]], און די איבעריקע 4% זענען פון אנדערע פעלקער.

אריינרעכנדיג די מערב בערג און די עזה פאס שטייט די באפעלקערונג פון 51% אידן און 48% [[פאלעסטינער]] (אין 2011)

צוליב די קליינע וואוקס ראטע פון דיר אלגעמיינער אידישער באפעלקערונג, און די העכערע וואוקס ראטע פון די [[פאלעסטינער]] און די פענאמענאלע וואוקס ראטע פון די [[חרדי]]שע באפעלקערונג, זענען מער ווי האלב פון די קינדער אין די שולעס אין  ישראל (נישט אריינרעכנדיג די [[מערב ברעג]]) אדער חרדי'ש אדער אראביש.

די צען גרעסטע שטעט אין  ישראל זענען (ריכטיק פאר 2011):{{הערה|[http://www.cbs.gov.il/ishuvim/yishuv_2011_information.xls באפעלקערונג פון ישראל לויט יישובים, 2011], [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק]]}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! שטאט !! באפעלקערונג
|-
| ירושלים || 804,355
|-
| תל אביב -יפו || 404,750
|-
| חיפה || 270,348
|-
| ראשון לציון || 232,410
|-
| אשדוד || 212,278
|-
| פתח תקוה || 210,376
|-
| באר שבע || 196,335
|-
| נתניה || 189,678
|-
| חולון || 182,575
|-
| בני ברק || 163,301
|}

== שפראך ==
די אפיציעלע שפראכן פון  ישראל זענען [[העברעיש]]. די עיקר שפראך פונעם לאנד איז העברעיש, וואס די מערהייט פון דער באפעלקערונג רעדן.  ישראל איז א לאנד פון אימיגראנטן, און מען הערט פארשידענע שפראכן אויף די גאסן. [[רוסיש]] און [[אמהאריש]] זענען זייער פארשפרייט צוליב די גרויסע אימיגראציע פון דעם געוועזענם סאוועטן פארבאנד און פון [[עטיאפיע]]. מער ווי א מיליאן רוסיש־רעדענדיקע אימיגראנטן זענען אנגעקומען אין  ישראל צווישן די יארן 1990 און 2004.

== רעליגיע ==
== בילדונג ==

== קולטור ==

== זעט אויך ==
* [[ארץ ישראל]]
  
* [[ישראל פאלעסטינער קאנפליקט]]
{{-}}
== וועבלינקען ==
{{commonscat|Israel}}
&lt;!-- * [[ווידעא]] פון ארץ ישראל. [http://altv.shemayisrael.com/movie-0106.shtml]--&gt;
* [[ווידעא]] אויף [[יו טוב]]:  [http://youtube.com/watch?v=n73tL3hNXCk א קליין מיידל פארציילט די מעלות פון ארץ ישראל]

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

{{אזיע שטאטן}}
{{לענדער ארום דעם מיטלענדישן ים}}
{{לענדער ארום דעם ים סוף}}
{{ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג}}

[[קאַטעגאָריע:ישראל|*]]
[[קאַטעגאָריע:מקומות הקדושים]]</text>
      <sha1>ejx5iu37tvf4rqj596di3z5n9wvwuoi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580158</id>
      <parentid>580157</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:38:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>זיי מבטל רי-ווערסיע 580001 פון [[Special:Contributions/יא בבא קמא|יא בבא קמא]] ([[User talk:יא בבא קמא|רעדן]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19813" xml:space="preserve">{{אנדערע באדייטן|דאס= דעם שטאַט אין מיטל מזרח}}
{{מדינה
| נאמען = מדינת ישׂראל
| שטאַט = שטאַט פון ישׂראל
| פאן בילד = Flag of Israel.svg
| סימבאל בילד = Coat of arms of Israel.svg
| מאפע = Israel Map by The Legal Status of The Territories-4.svg
| זינגליד = [[התקוה]]
| קאנטינענט = [[אזיע]]
| אפיציעלע שפראך = [[העברעאיש]]
| הויפטשטאט = [[ירושלים]]
| קאנטראלע = [[דעמאקראטיע]]
| פרעזידענט = [[יצחק הערצאג]]
| פרעמיער מיניסטער = [[נפתלי בענעט]]
| גרינדונג דאטום = פון [[פאראייניגטע קעניגרייך|פאראייניגטן קעניגרייך]]{{ש}} [[14טן מיי]] 1948
| וועלט גראדונג פלאך = 149
| פלאך מאס = 20,770 
| פראצענט וואסער = 2.0%
| וועלט גראדונג באפעלעקרונג = 99
| באפעלקערונג צאל = 9,136,000&lt;ref&gt;[בפתחה של שנת 2020 - יותר מ-1.9 מיליון תושבים במדינת ישראל https://www.cbs.gov.il/he/mediarelease/DocLib/2019/413/11_19_413b.pdf]&lt;/ref&gt;
| באפעלקערונג יאר = 2019 
| באפעלקערונג ענגקייט = 410
| וועלט גראדונג פראדוקט ווערדע = 50
| פראדוקט ווערדע = $202.562 ביליאן
| וואלוטע = [[ניי-שקל]] ₪
| צייט זאנע = 2+
| אינטערנעט דאמיין =  il
| טעלעפאן קאד = 972
| באמערקונגען = 
}}
[[טעקע:MiddleEast.A2003031.0820.250m.jpg|קליין|]]
[[טעקע:Satellite image of Israel in January 2003.jpg|קליין|ישראל און די מערב ברעג]]
'''ישראל''' איז אַ [[דעמאקראטיע|דעמאקראטיש]] [[לאנד]] אין [[מיטל מזרח]], אויפן מזרח בארטן פונעם [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]]. דאס לאנד איז געגרינדעט [[ה'תש&quot;ח]] (1948) ווי אן אומאפהענגיק לאנד, נאך דער ענדע פונעם [[בריטישער מאנדאט|בריטישן מאנדאט]]. רוב פון זיינע איינוואוינערס זענען יידן אבער עס זיצן אין אים אויך א גרויסער צאל [[פאלעסטינע]] [[אראבער]], [[בעדואינער]], [[דרוזן]], און נאך אנדערע פעלקער. די הויפטשטאט און גרעסטע שטאט איז [[ירושלים]].

ישראל איז א קליין לאנד, אבער עס פארמאגט [[בערג]], [[מדבר]]ות, [[בארטן|בארטנס]], [[טאל]]ן און [[פלוין|פלוינען]]. דער קלימאט איז ווארעם און טרוקן אין זומער, קיל מיט רעגן אין ווינטער.

אין די ערשטע יארן האט  ישראל געהאט אנטוויקלט ווייניג נאטירלעכע רעסורסן און האט אימפארטירט מער ווי עקספארטירט. אין די שפעטערע יארן האט אבער איר עקספארט פיל אויפגעבליט מיטן שנעלער עקאנאמישער אנטוויקלונג אין פארשידענע געביטן ווי לאנדווירטשאפט און נאך. אויך האט זי לעצטנס ערפארלגרייך אנטדעקט און אנטוויקלט נייע רעזערוון פון נאטורליכן גאז. 

דער שטאַט  '''ישראל''', געגרינדעט [[ה'תש&quot;ח]] (1948), עקזיסטירט הײַנט מערסטנס אינערהאַלב די היסטארישע גרעניצן פֿון לאַנד '''[[ארץ ישראל]]''', דאס [[אידישע]] [[לאנד]] אין [[מערב]] [[אזיע]]. אנדערש ווי אלע לענדער, באטראכט זיך  ישראל אלס דאָס הײַמאָרט צו די אַלע וועלכע געהערן זיך אָן צו דער אידישער [[רעליגיע]], איז אָבּער  ישראל דעמאקראטיש וואס איז שטארק קעגנזאץ צו דער אידישער רעליגיע, טראָצדעם וואָס זי טראָגט אויסערליך דעם נאָמען '''ישראל'''.

מאנכע גרופּעס אינערהאלב דער רעגירונג פּרובירן זי פֿאראידישן און אנדערע זי צו פאר'גוי'שן, אָבער דער פֿינף-און-זעכציג יעריגער נאָכאַנאַנדער רעליגיעזער שטרייט איז וואַרשײַנליך אַן ענדלאָזער און פֿאַרלוירענער.

די [[פאלעסטינע|פאלעסטינער]] [[אראבער]] פֿאָדערן שטרענג די געביטן פון [[יהודה און שומרון]] (באוואוסט אלס דער מערב ברעג) מיטן ציל עווענטועל צו גרינדן א [[פּאַלעסטינע]]ר שטאַט.

רוב [[פרומע]] [[ייד]]ן דענקען אז די '''מדינה''' וועט אויפגעלעזט ווערן אינגיכן, און אלע פרומע ײדן האָפן אויף דעם טאָג אין וועלכן [[משיח|משׁיח]] וועט אַנטפּלעקט ווערן און אויסלײַזן די יידן פֿון [[גלות]] און זײַ אַרויפברענגען אין [[ארץ ישׂראל]].

די באפעלקערונג פון  ישראל, אזוי ווי דאס [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק]] דעפינירט זי, איז געווען געשאצט 8,146,300 מענטשן אין 2014.

== עטימאלאגיע ==
ישראל איז א טייל פון [[ארץ ישראל]], דאס לאנד וואס די יידן האבן גענומען פון די כנענים. דאס לאנד הייסט אזוי ווייל דאס פאלק ישראל נעמט זיין נאמען פון ישראל, וואס איז איינער פון די נעמען פון [[יעקב אבינו]].

== היסטאריע ==
=== ארץ ישראל ===
דער באגריף [[ארץ ישראל]] ווי דאס לאנד פון די יידן גייט צוריק צו די אוראלטע צייטן. עס שטייט אין דער תורה אז הקב&quot;ה האט צוגעזאגט דאס לאנד צו די דריי אבות, [[אברהם אבינו|אברהם]], [[יצחק אבינו|יצחק]] און [[יעקב אבינו|יעקב]].
דער ערשטער קעניג פון די יידן אין ארץ ישראל איז געווען [[שאול המלך]], אין יאר [[ב'תת&quot;ן]] {{קליין|(בערך)}}. נאך [[שאול המלך]] האבן [[דוד המלך]] און [[שלמה המלך]] געהערשט איבער דער פאראייניגטער מלוכה. אין די טעג פון דעם מלך [[רחבעם]], זון פון שלמה המלך, האט זיך די מלוכה צעשיידט: רחבעם איז געבליבן מלך איבער [[מלכות יהודה]], וואס האט איינגעשלאסן די טעריטאריעס פון די שבטים יהודה און בנימין, און [[ירבעם בן נבט]] האט געהערשט איבערן ניי געגרינדעטע [[מלכות ישראל]], וואס האט איינגעשלאסן די טעריטאריעס פון די אנדערע שבטים, וואס מען רופט די &quot;צען שבטים&quot;.

די גרינדונג פון  ישראל אין יאר [[ה'תש&quot;ח]] איז געווען דורך יידן וואס שטאמען אממערסטנס פון [[שבט יהודה]] און איז אויפגעשטעלט געווארן, און גרעסטן טייל, צווישן די גרעניצן פון דעם היסטארישן [[ארץ ישראל]].

דער [[רמב&quot;ם]] שרייבט&lt;ref&gt;הלכות מלכים ומלחמות פרק י&quot;א הלכה ד&lt;/ref&gt; אז דער פולקאמער צוריקקער און אויפבוי פון דער יידישער מלוכה אין [[ארץ ישראל]] וועט צושטאנד קומען דוקא דורך א מאן פון [[בית_דוד]] וואס וועט זיך פירן אין די וועגן פון [[דוד המלך]], דאס הייסט ער וועט דינען גאט און זיך באשעפטיגן אין [[תורה]]. טאמער וועט ער מצליח זיין אז דאס גאנצע יידישע פאלק זאל זיך פאראייניגן אונטער עם און ער וועט איינעמען ארץ ישראל און צוריקקערן 'אלע' יידן קיין ארץ ישראל און ער וועט פירן מלחמות מיט די ארומיגע פעלקער און זיי אלע באזיגן און אזוי אויך וועט ער אויפבויען דער [[בית המקדש]], דעמאלטס וועט מען וויסן אויף זיכער אז גאט האט עם אויסגעוועלט צו זיין דער ממשיך פון מלכות בית דוד. דאס אלעס איז דערווייל נאכנישט צושטאנד געקומען, דערפאר זענען גלויביגע יידן נישט איינשטימיג אז דער היינטיגער  ישראל איז דער ווידער אויפבוי פון דער יידישע מלוכה אין ארץ ישראל, און זיי זאגן נאכאלץ ביים דאווענען 'ולירושלים עירך ברחמים תשוב'.

=== ישראל ===
{{הויפט ארטיקל|היסטאריע פון מדינת ישראל}}

== געאגראפיע ==
ישראל געפינט זיך ביים מזרח עק פונעם [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]], און האט גרענעצן מיט [[לבנון]] אין צפון, [[סיריע]] אין צפון־מזרח, [[ירדן]] אין מזרח און [[עגיפטן]] און דעם [[עזה פאס]] אין דרום־מערב. 
ישראל האט א לאנגע וואסער ברעג מיטן מיטלענדישן ים אין מערב, און א קליינע וואסער ברעג צו דרום אין אילת מיטן [[אילת איינגאס]] אינעם [[ים סוף]], און ליגט צווישן [[גארטל ליניע (געאגראפיע)|גארטל ליניעס]] {{ר|רעכטס=יא}}29° – 34°N , און [[מערידיאן|מערידיאנען]] {{ר|רעכטס=יא}}34° – 36°E.

ס'איז פאראן א [[בארג קייט]] וואס גייט אדורך דעם לאנד פון צפון צו דרום. צו מערב פון די בערג איז דער בארטן־פלוין און צו דרום געפינט זיך דער [[נגב]] מדבר. צו מזרח פון די בערג געפינט זיך א טאל מיט דעם [[כנרת]] אזערע אין צפון און דער [[ירדן טייך]] וואס פליסט אריין אין [[ים המלח]] אין דרום. דער ברעג פונעם ים המלח איז די נידריגסטע יבשה אין דער וועלט, 417 מעטער אונטער דעם ים־פלאך.

אין דרום איז א מדבר און כמעט קיין רעגן פאלט נישט דארטן.  ישראל האט אויפגעשטעלט א גרויסן באוואסערונג פראיעקט וואס שפייכלערט וואסער אינעם [[כנרת]] אזערע און פירט וואסער פון צפון צום נגב כדי פלאנצן זאלן וואקסן דארט..
== רעגירונג ==
ישראל ווערט געפירט דורך א [[פארלאמענטארישע סיסטעם|פארלאמענטארישער סיסטעם]] ווי א דעמאקראטישע רעפובליק מיט אלגעמיינעם וואלרעכט פאר אלע בירגער וואס זענען אלט 18 יאר אדער עלטער. איינער פון די [[כנסת דעפוטאט]]ן וואס קען באקומען א מערהייט אין דעם [[כנסת]] (פארלאמענט) ווערט [[פרעמיער מיניסטער פון ישראל|פרעמיער מיניסטער]], געוויינלעך דער פירער פון דער גרעסטער פארטיי. דער היינטיקער פרעמיער מיניסטער איז [[נפתלי בענעט]], וואס דינט אין דעם אמט זייט יוני 2021.

וואלן פארן כנסת מוז מען האלטן יעדע פיר יאר, אבער ווען דער רעגירונג פארלירט א צוטרוי־וואל דארף מען האלטן אלגעמיינע וואלן פריער. דער כנסת האט 120 מיטגלידער.

די סיסטעם פון וואלן איז פראפארציאנעל, און מען שטימט פאר א ליסטע פון א פארטיי.

ישראל האט נישט קיין [[קאנסטיטוציע]], אבער דער כנסת קען איינפירן &quot;גרונטיקע געזעצן&quot;.

דער פרעזידענט איז [[יצחק הערצאג]].

===פאליטיק===
אין  ישראל זענען פאראן א סך פאליטישע פארטייען. ביי די [[כנסת וואלן 2009|כנסת וואלן פון 2009]] האבן צוועלף פארטייען באקומען דעפוטאטן אין כנסת.
קיין איין פארטיי האט קיינמאל נישט געוואונען קיין קלארע מערהייט אין דער כנסת, און דער רעגירונג ווערט צאמגעשטעלט פון א קאאליציע. דער גרעסטער פארטיי אין דעם היינטיקן כנסת איז [[ליכוד]], וואס שטיצט פריימארק פאליטיק מיט באגרענעצטן אינטערווענץ פון דער רעגירונג אין דער עקאנאמיע.

== עקאנאמיע ==
ווען עס איז געווארן אומאפהענגיק איז  ישראל געווען אן ארעם לאנד מיט ווייניג פראדוקציע פון לאנדווירטשאפט און אינדוסטריע. די עקאנאמיע האט אבער שטארק געוואקסן זייט 1948.

היינט  ישראל ווערט פאררעכנט אלס איינע פון די מערסט פארטגעשריטנע לענדער אין דרום־מזרח אזיע, אין דעם געביט פון עקאנאמישער און אינדוסטריעלער אנטוויקלונג, און פון די מערסט פארטגעשריטנע אויפן וועלט. אום 10טן מיי 2010 האט די [[ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג]] פארבעטן ישראל צו ווערן א מיטגליד, אינאיינעם מיט [[עסטלאנד]] און [[סלאוועניע]].

ישראל האט ווייניג נאטירלעכע רעסורסן, וואס ווערן אבער געניצט אין זיין אינדוסטריע. מען גראבט אויס [[בראם]], [[קאליום]], [[שוועבל]] און [[פאספאט]], און אויך [[נאטירלעכע גאז]] וואס מ'האט אנטפלעקט אין גרויסע קוואנטיטעטן אין 2009 קעגן די בארטנס פון [[חיפה]] און [[חדרה]], זייט ווען איז  ישראל א פראדוצירער פון נאטירלעכע גאז.

צוליב די ווייניגע נאטירלעכע רעסורסן, איז א גרויסער פון  ישראל'ס עקאנאמיע געבויט אויף מענטשלעכע רעסורסן, ווי למשל [[היי טעק]], מעדיצינישע טעכנאלאגיע און  מיליטערישע טעכנאלאגיע, וואס זענען א גרויסער טייל פונעם אינדוסטריעלן עקספארט.

=== טראנספארט ===
ישראל האט א גוט אנטוויקלטע טראנספארט סיסטעם. די שאסייען זענען גוט און פארבינדן די שטעט און שטעטלעך פון לאנד. דער הויפט פובליקער טראנספארט איז בוסן פון [[אגד]] און אנדערע פירמעס. [[ישראל באנען]] האט א באן־סיסטעם וואס פארבינדט די שטעט.

דער גרעסטער פלוגפארט איז [[בן גוריון פליפעלד|בן גורין אינטערנאציאנאלע פלוגפארט]]. אויך איז דא א קלענערער פליפארט, [[עבדה]], לעבן [[אילת]]. [[אל על]] און אנדערע לופטליניעס פליען צו די [[פאראייניגטע שטאטן]], [[קאנאדע]], רוב לענדער פון [[אייראפע]] און טיילן פון אפריקע און אזיע.

ישראל האט דריי טיף־וואסער פארטן—[[חיפה פארט|חיפה]], [[אשדוד]] און [[אילת פארט|אילת]].

== דעמאגראפיע ==
אין יאר [[2006]] שטייט די צאל פֿון די באפֿעלקערונג ביי 7,026,632 איינוווינער. 76% זענען יידן, און פֿון זיי 12% זענען [[פֿרומע]]. 20% זענען אראבער מיט [[דרוזן]], און די איבעריקע 4% זענען פון אנדערע פעלקער.

אריינרעכנדיג די מערב בערג און די עזה פאס שטייט די באפעלקערונג פון 51% אידן און 48% [[פאלעסטינער]] (אין 2011)

צוליב די קליינע וואוקס ראטע פון דיר אלגעמיינער אידישער באפעלקערונג, און די העכערע וואוקס ראטע פון די [[פאלעסטינער]] און די פענאמענאלע וואוקס ראטע פון די [[חרדי]]שע באפעלקערונג, זענען מער ווי האלב פון די קינדער אין די שולעס אין  ישראל (נישט אריינרעכנדיג די [[מערב ברעג]]) אדער חרדי'ש אדער אראביש.

די צען גרעסטע שטעט אין  ישראל זענען (ריכטיק פאר 2011):{{הערה|[http://www.cbs.gov.il/ishuvim/yishuv_2011_information.xls באפעלקערונג פון ישראל לויט יישובים, 2011], [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק]]}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! שטאט !! באפעלקערונג
|-
| ירושלים || 804,355
|-
| תל אביב -יפו || 404,750
|-
| חיפה || 270,348
|-
| ראשון לציון || 232,410
|-
| אשדוד || 212,278
|-
| פתח תקוה || 210,376
|-
| באר שבע || 196,335
|-
| נתניה || 189,678
|-
| חולון || 182,575
|-
| בני ברק || 163,301
|}

== שפראך ==
די אפיציעלע שפראכן פון  ישראל זענען [[העברעיש]]. די עיקר שפראך פונעם לאנד איז העברעיש, וואס די מערהייט פון דער באפעלקערונג רעדן.  ישראל איז א לאנד פון אימיגראנטן, און מען הערט פארשידענע שפראכן אויף די גאסן. [[רוסיש]] און [[אמהאריש]] זענען זייער פארשפרייט צוליב די גרויסע אימיגראציע פון דעם געוועזענם סאוועטן פארבאנד און פון [[עטיאפיע]]. מער ווי א מיליאן רוסיש־רעדענדיקע אימיגראנטן זענען אנגעקומען אין  ישראל צווישן די יארן 1990 און 2004.

== רעליגיע ==
== בילדונג ==

== קולטור ==

== זעט אויך ==
* [[ארץ ישראל]]
  
* [[ישראל פאלעסטינער קאנפליקט]]
{{-}}
== וועבלינקען ==
{{commonscat|Israel}}
&lt;!-- * [[ווידעא]] פון ארץ ישראל. [http://altv.shemayisrael.com/movie-0106.shtml]--&gt;
* [[ווידעא]] אויף [[יו טוב]]:  [http://youtube.com/watch?v=n73tL3hNXCk א קליין מיידל פארציילט די מעלות פון ארץ ישראל]

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

{{אזיע שטאטן}}
{{לענדער ארום דעם מיטלענדישן ים}}
{{לענדער ארום דעם ים סוף}}
{{ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג}}

[[קאַטעגאָריע:ישראל|*]]
[[קאַטעגאָריע:מקומות הקדושים]]</text>
      <sha1>neovtmumbhbamtop3ng6ob5xcszkt16</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580187</id>
      <parentid>580158</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T00:21:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19809" xml:space="preserve">{{אנדערע באדייטן|דאס= דעם שטאַט אין מיטל מזרח}}
{{מדינה
| נאמען = מדינת ישׂראל
| שטאַט = שטאַט פון ישׂראל
| פאן בילד = Flag of Israel.svg
| סימבאל בילד = Coat of arms of Israel.svg
| מאפע = Israel Map by The Legal Status of The Territories-4.svg
| זינגליד = [[התקוה]]
| קאנטינענט = [[אזיע]]
| אפיציעלע שפראך = [[העברעאיש]]
| הויפטשטאט = [[ירושלים]]
| קאנטראלע = [[דעמאקראטיע]]
| פרעזידענט = [[יצחק הערצאג]]
| פרעמיער מיניסטער = [[איילת שקד]]
| גרינדונג דאטום = פון [[פאראייניגטע קעניגרייך|פאראייניגטן קעניגרייך]]{{ש}} [[14טן מיי]] 1948
| וועלט גראדונג פלאך = 149
| פלאך מאס = 20,770 
| פראצענט וואסער = 2.0%
| וועלט גראדונג באפעלעקרונג = 99
| באפעלקערונג צאל = 9,136,000&lt;ref&gt;[בפתחה של שנת 2020 - יותר מ-1.9 מיליון תושבים במדינת ישראל https://www.cbs.gov.il/he/mediarelease/DocLib/2019/413/11_19_413b.pdf]&lt;/ref&gt;
| באפעלקערונג יאר = 2019 
| באפעלקערונג ענגקייט = 410
| וועלט גראדונג פראדוקט ווערדע = 50
| פראדוקט ווערדע = $202.562 ביליאן
| וואלוטע = [[ניי-שקל]] ₪
| צייט זאנע = 2+
| אינטערנעט דאמיין =  il
| טעלעפאן קאד = 972
| באמערקונגען = 
}}
[[טעקע:MiddleEast.A2003031.0820.250m.jpg|קליין|]]
[[טעקע:Satellite image of Israel in January 2003.jpg|קליין|ישראל און די מערב ברעג]]
'''ישראל''' איז אַ [[דעמאקראטיע|דעמאקראטיש]] [[לאנד]] אין [[מיטל מזרח]], אויפן מזרח בארטן פונעם [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]]. דאס לאנד איז געגרינדעט [[ה'תש&quot;ח]] (1948) ווי אן אומאפהענגיק לאנד, נאך דער ענדע פונעם [[בריטישער מאנדאט|בריטישן מאנדאט]]. רוב פון זיינע איינוואוינערס זענען יידן אבער עס זיצן אין אים אויך א גרויסער צאל [[פאלעסטינע]] [[אראבער]], [[בעדואינער]], [[דרוזן]], און נאך אנדערע פעלקער. די הויפטשטאט און גרעסטע שטאט איז [[ירושלים]].

ישראל איז א קליין לאנד, אבער עס פארמאגט [[בערג]], [[מדבר]]ות, [[בארטן|בארטנס]], [[טאל]]ן און [[פלוין|פלוינען]]. דער קלימאט איז ווארעם און טרוקן אין זומער, קיל מיט רעגן אין ווינטער.

אין די ערשטע יארן האט  ישראל געהאט אנטוויקלט ווייניג נאטירלעכע רעסורסן און האט אימפארטירט מער ווי עקספארטירט. אין די שפעטערע יארן האט אבער איר עקספארט פיל אויפגעבליט מיטן שנעלער עקאנאמישער אנטוויקלונג אין פארשידענע געביטן ווי לאנדווירטשאפט און נאך. אויך האט זי לעצטנס ערפארלגרייך אנטדעקט און אנטוויקלט נייע רעזערוון פון נאטורליכן גאז. 

דער שטאַט  '''ישראל''', געגרינדעט [[ה'תש&quot;ח]] (1948), עקזיסטירט הײַנט מערסטנס אינערהאַלב די היסטארישע גרעניצן פֿון לאַנד '''[[ארץ ישראל]]''', דאס [[אידישע]] [[לאנד]] אין [[מערב]] [[אזיע]]. אנדערש ווי אלע לענדער, באטראכט זיך  ישראל אלס דאָס הײַמאָרט צו די אַלע וועלכע געהערן זיך אָן צו דער אידישער [[רעליגיע]], איז אָבּער  ישראל דעמאקראטיש וואס איז שטארק קעגנזאץ צו דער אידישער רעליגיע, טראָצדעם וואָס זי טראָגט אויסערליך דעם נאָמען '''ישראל'''.

מאנכע גרופּעס אינערהאלב דער רעגירונג פּרובירן זי פֿאראידישן און אנדערע זי צו פאר'גוי'שן, אָבער דער פֿינף-און-זעכציג יעריגער נאָכאַנאַנדער רעליגיעזער שטרייט איז וואַרשײַנליך אַן ענדלאָזער און פֿאַרלוירענער.

די [[פאלעסטינע|פאלעסטינער]] [[אראבער]] פֿאָדערן שטרענג די געביטן פון [[יהודה און שומרון]] (באוואוסט אלס דער מערב ברעג) מיטן ציל עווענטועל צו גרינדן א [[פּאַלעסטינע]]ר שטאַט.

רוב [[פרומע]] [[ייד]]ן דענקען אז די '''מדינה''' וועט אויפגעלעזט ווערן אינגיכן, און אלע פרומע ײדן האָפן אויף דעם טאָג אין וועלכן [[משיח|משׁיח]] וועט אַנטפּלעקט ווערן און אויסלײַזן די יידן פֿון [[גלות]] און זײַ אַרויפברענגען אין [[ארץ ישׂראל]].

די באפעלקערונג פון  ישראל, אזוי ווי דאס [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק]] דעפינירט זי, איז געווען געשאצט 8,146,300 מענטשן אין 2014.

== עטימאלאגיע ==
ישראל איז א טייל פון [[ארץ ישראל]], דאס לאנד וואס די יידן האבן גענומען פון די כנענים. דאס לאנד הייסט אזוי ווייל דאס פאלק ישראל נעמט זיין נאמען פון ישראל, וואס איז איינער פון די נעמען פון [[יעקב אבינו]].

== היסטאריע ==
=== ארץ ישראל ===
דער באגריף [[ארץ ישראל]] ווי דאס לאנד פון די יידן גייט צוריק צו די אוראלטע צייטן. עס שטייט אין דער תורה אז הקב&quot;ה האט צוגעזאגט דאס לאנד צו די דריי אבות, [[אברהם אבינו|אברהם]], [[יצחק אבינו|יצחק]] און [[יעקב אבינו|יעקב]].
דער ערשטער קעניג פון די יידן אין ארץ ישראל איז געווען [[שאול המלך]], אין יאר [[ב'תת&quot;ן]] {{קליין|(בערך)}}. נאך [[שאול המלך]] האבן [[דוד המלך]] און [[שלמה המלך]] געהערשט איבער דער פאראייניגטער מלוכה. אין די טעג פון דעם מלך [[רחבעם]], זון פון שלמה המלך, האט זיך די מלוכה צעשיידט: רחבעם איז געבליבן מלך איבער [[מלכות יהודה]], וואס האט איינגעשלאסן די טעריטאריעס פון די שבטים יהודה און בנימין, און [[ירבעם בן נבט]] האט געהערשט איבערן ניי געגרינדעטע [[מלכות ישראל]], וואס האט איינגעשלאסן די טעריטאריעס פון די אנדערע שבטים, וואס מען רופט די &quot;צען שבטים&quot;.

די גרינדונג פון  ישראל אין יאר [[ה'תש&quot;ח]] איז געווען דורך יידן וואס שטאמען אממערסטנס פון [[שבט יהודה]] און איז אויפגעשטעלט געווארן, און גרעסטן טייל, צווישן די גרעניצן פון דעם היסטארישן [[ארץ ישראל]].

דער [[רמב&quot;ם]] שרייבט&lt;ref&gt;הלכות מלכים ומלחמות פרק י&quot;א הלכה ד&lt;/ref&gt; אז דער פולקאמער צוריקקער און אויפבוי פון דער יידישער מלוכה אין [[ארץ ישראל]] וועט צושטאנד קומען דוקא דורך א מאן פון [[בית_דוד]] וואס וועט זיך פירן אין די וועגן פון [[דוד המלך]], דאס הייסט ער וועט דינען גאט און זיך באשעפטיגן אין [[תורה]]. טאמער וועט ער מצליח זיין אז דאס גאנצע יידישע פאלק זאל זיך פאראייניגן אונטער עם און ער וועט איינעמען ארץ ישראל און צוריקקערן 'אלע' יידן קיין ארץ ישראל און ער וועט פירן מלחמות מיט די ארומיגע פעלקער און זיי אלע באזיגן און אזוי אויך וועט ער אויפבויען דער [[בית המקדש]], דעמאלטס וועט מען וויסן אויף זיכער אז גאט האט עם אויסגעוועלט צו זיין דער ממשיך פון מלכות בית דוד. דאס אלעס איז דערווייל נאכנישט צושטאנד געקומען, דערפאר זענען גלויביגע יידן נישט איינשטימיג אז דער היינטיגער  ישראל איז דער ווידער אויפבוי פון דער יידישע מלוכה אין ארץ ישראל, און זיי זאגן נאכאלץ ביים דאווענען 'ולירושלים עירך ברחמים תשוב'.

=== ישראל ===
{{הויפט ארטיקל|היסטאריע פון מדינת ישראל}}

== געאגראפיע ==
ישראל געפינט זיך ביים מזרח עק פונעם [[מיטלענדישער ים|מיטלענדישן ים]], און האט גרענעצן מיט [[לבנון]] אין צפון, [[סיריע]] אין צפון־מזרח, [[ירדן]] אין מזרח און [[עגיפטן]] און דעם [[עזה פאס]] אין דרום־מערב. 
ישראל האט א לאנגע וואסער ברעג מיטן מיטלענדישן ים אין מערב, און א קליינע וואסער ברעג צו דרום אין אילת מיטן [[אילת איינגאס]] אינעם [[ים סוף]], און ליגט צווישן [[גארטל ליניע (געאגראפיע)|גארטל ליניעס]] {{ר|רעכטס=יא}}29° – 34°N , און [[מערידיאן|מערידיאנען]] {{ר|רעכטס=יא}}34° – 36°E.

ס'איז פאראן א [[בארג קייט]] וואס גייט אדורך דעם לאנד פון צפון צו דרום. צו מערב פון די בערג איז דער בארטן־פלוין און צו דרום געפינט זיך דער [[נגב]] מדבר. צו מזרח פון די בערג געפינט זיך א טאל מיט דעם [[כנרת]] אזערע אין צפון און דער [[ירדן טייך]] וואס פליסט אריין אין [[ים המלח]] אין דרום. דער ברעג פונעם ים המלח איז די נידריגסטע יבשה אין דער וועלט, 417 מעטער אונטער דעם ים־פלאך.

אין דרום איז א מדבר און כמעט קיין רעגן פאלט נישט דארטן.  ישראל האט אויפגעשטעלט א גרויסן באוואסערונג פראיעקט וואס שפייכלערט וואסער אינעם [[כנרת]] אזערע און פירט וואסער פון צפון צום נגב כדי פלאנצן זאלן וואקסן דארט..
== רעגירונג ==
ישראל ווערט געפירט דורך א [[פארלאמענטארישע סיסטעם|פארלאמענטארישער סיסטעם]] ווי א דעמאקראטישע רעפובליק מיט אלגעמיינעם וואלרעכט פאר אלע בירגער וואס זענען אלט 18 יאר אדער עלטער. איינער פון די [[כנסת דעפוטאט]]ן וואס קען באקומען א מערהייט אין דעם [[כנסת]] (פארלאמענט) ווערט [[פרעמיער מיניסטער פון ישראל|פרעמיער מיניסטער]], געוויינלעך דער פירער פון דער גרעסטער פארטיי. דער היינטיקער פרעמיער מיניסטער איז [[נפתלי בענעט]], וואס דינט אין דעם אמט זייט יוני 2021.

וואלן פארן כנסת מוז מען האלטן יעדע פיר יאר, אבער ווען דער רעגירונג פארלירט א צוטרוי־וואל דארף מען האלטן אלגעמיינע וואלן פריער. דער כנסת האט 120 מיטגלידער.

די סיסטעם פון וואלן איז פראפארציאנעל, און מען שטימט פאר א ליסטע פון א פארטיי.

ישראל האט נישט קיין [[קאנסטיטוציע]], אבער דער כנסת קען איינפירן &quot;גרונטיקע געזעצן&quot;.

דער פרעזידענט איז [[יצחק הערצאג]].

===פאליטיק===
אין  ישראל זענען פאראן א סך פאליטישע פארטייען. ביי די [[כנסת וואלן 2009|כנסת וואלן פון 2009]] האבן צוועלף פארטייען באקומען דעפוטאטן אין כנסת.
קיין איין פארטיי האט קיינמאל נישט געוואונען קיין קלארע מערהייט אין דער כנסת, און דער רעגירונג ווערט צאמגעשטעלט פון א קאאליציע. דער גרעסטער פארטיי אין דעם היינטיקן כנסת איז [[ליכוד]], וואס שטיצט פריימארק פאליטיק מיט באגרענעצטן אינטערווענץ פון דער רעגירונג אין דער עקאנאמיע.

== עקאנאמיע ==
ווען עס איז געווארן אומאפהענגיק איז  ישראל געווען אן ארעם לאנד מיט ווייניג פראדוקציע פון לאנדווירטשאפט און אינדוסטריע. די עקאנאמיע האט אבער שטארק געוואקסן זייט 1948.

היינט  ישראל ווערט פאררעכנט אלס איינע פון די מערסט פארטגעשריטנע לענדער אין דרום־מזרח אזיע, אין דעם געביט פון עקאנאמישער און אינדוסטריעלער אנטוויקלונג, און פון די מערסט פארטגעשריטנע אויפן וועלט. אום 10טן מיי 2010 האט די [[ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג]] פארבעטן ישראל צו ווערן א מיטגליד, אינאיינעם מיט [[עסטלאנד]] און [[סלאוועניע]].

ישראל האט ווייניג נאטירלעכע רעסורסן, וואס ווערן אבער געניצט אין זיין אינדוסטריע. מען גראבט אויס [[בראם]], [[קאליום]], [[שוועבל]] און [[פאספאט]], און אויך [[נאטירלעכע גאז]] וואס מ'האט אנטפלעקט אין גרויסע קוואנטיטעטן אין 2009 קעגן די בארטנס פון [[חיפה]] און [[חדרה]], זייט ווען איז  ישראל א פראדוצירער פון נאטירלעכע גאז.

צוליב די ווייניגע נאטירלעכע רעסורסן, איז א גרויסער פון  ישראל'ס עקאנאמיע געבויט אויף מענטשלעכע רעסורסן, ווי למשל [[היי טעק]], מעדיצינישע טעכנאלאגיע און  מיליטערישע טעכנאלאגיע, וואס זענען א גרויסער טייל פונעם אינדוסטריעלן עקספארט.

=== טראנספארט ===
ישראל האט א גוט אנטוויקלטע טראנספארט סיסטעם. די שאסייען זענען גוט און פארבינדן די שטעט און שטעטלעך פון לאנד. דער הויפט פובליקער טראנספארט איז בוסן פון [[אגד]] און אנדערע פירמעס. [[ישראל באנען]] האט א באן־סיסטעם וואס פארבינדט די שטעט.

דער גרעסטער פלוגפארט איז [[בן גוריון פליפעלד|בן גורין אינטערנאציאנאלע פלוגפארט]]. אויך איז דא א קלענערער פליפארט, [[עבדה]], לעבן [[אילת]]. [[אל על]] און אנדערע לופטליניעס פליען צו די [[פאראייניגטע שטאטן]], [[קאנאדע]], רוב לענדער פון [[אייראפע]] און טיילן פון אפריקע און אזיע.

ישראל האט דריי טיף־וואסער פארטן—[[חיפה פארט|חיפה]], [[אשדוד]] און [[אילת פארט|אילת]].

== דעמאגראפיע ==
אין יאר [[2006]] שטייט די צאל פֿון די באפֿעלקערונג ביי 7,026,632 איינוווינער. 76% זענען יידן, און פֿון זיי 12% זענען [[פֿרומע]]. 20% זענען אראבער מיט [[דרוזן]], און די איבעריקע 4% זענען פון אנדערע פעלקער.

אריינרעכנדיג די מערב בערג און די עזה פאס שטייט די באפעלקערונג פון 51% אידן און 48% [[פאלעסטינער]] (אין 2011)

צוליב די קליינע וואוקס ראטע פון דיר אלגעמיינער אידישער באפעלקערונג, און די העכערע וואוקס ראטע פון די [[פאלעסטינער]] און די פענאמענאלע וואוקס ראטע פון די [[חרדי]]שע באפעלקערונג, זענען מער ווי האלב פון די קינדער אין די שולעס אין  ישראל (נישט אריינרעכנדיג די [[מערב ברעג]]) אדער חרדי'ש אדער אראביש.

די צען גרעסטע שטעט אין  ישראל זענען (ריכטיק פאר 2011):{{הערה|[http://www.cbs.gov.il/ishuvim/yishuv_2011_information.xls באפעלקערונג פון ישראל לויט יישובים, 2011], [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק]]}}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! שטאט !! באפעלקערונג
|-
| ירושלים || 804,355
|-
| תל אביב -יפו || 404,750
|-
| חיפה || 270,348
|-
| ראשון לציון || 232,410
|-
| אשדוד || 212,278
|-
| פתח תקוה || 210,376
|-
| באר שבע || 196,335
|-
| נתניה || 189,678
|-
| חולון || 182,575
|-
| בני ברק || 163,301
|}

== שפראך ==
די אפיציעלע שפראכן פון  ישראל זענען [[העברעיש]]. די עיקר שפראך פונעם לאנד איז העברעיש, וואס די מערהייט פון דער באפעלקערונג רעדן.  ישראל איז א לאנד פון אימיגראנטן, און מען הערט פארשידענע שפראכן אויף די גאסן. [[רוסיש]] און [[אמהאריש]] זענען זייער פארשפרייט צוליב די גרויסע אימיגראציע פון דעם געוועזענם סאוועטן פארבאנד און פון [[עטיאפיע]]. מער ווי א מיליאן רוסיש־רעדענדיקע אימיגראנטן זענען אנגעקומען אין  ישראל צווישן די יארן 1990 און 2004.

== רעליגיע ==
== בילדונג ==

== קולטור ==

== זעט אויך ==
* [[ארץ ישראל]]
  
* [[ישראל פאלעסטינער קאנפליקט]]
{{-}}
== וועבלינקען ==
{{commonscat|Israel}}
&lt;!-- * [[ווידעא]] פון ארץ ישראל. [http://altv.shemayisrael.com/movie-0106.shtml]--&gt;
* [[ווידעא]] אויף [[יו טוב]]:  [http://youtube.com/watch?v=n73tL3hNXCk א קליין מיידל פארציילט די מעלות פון ארץ ישראל]

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

{{אזיע שטאטן}}
{{לענדער ארום דעם מיטלענדישן ים}}
{{לענדער ארום דעם ים סוף}}
{{ארגאניזאציע פאר עקאנאמישע קאאפעראציע און אנטוויקלונג}}

[[קאַטעגאָריע:ישראל|*]]
[[קאַטעגאָריע:מקומות הקדושים]]</text>
      <sha1>q83tzonb5mqhxi7kmea0hsf3nzoyspi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>דוד טווערסקי</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2764</id>
    <revision>
      <id>580140</id>
      <parentid>579959</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:10:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14074" xml:space="preserve">{{אדמו&quot;ר
|נאמען = רבי דוד טווערסקי
|טיטל = סקווערער רבי
|בילד = Skverer Rebbe With Torah.jpg
|באשרייבונג =
|וואוינארט = [[שיכון סקווירא]]
|געבורט דאטע = [[כ&quot;ו תשרי]] [[ה'תש&quot;א]]
|געבורט ארט = [[יאס]], {{פאן רומעניע}}
|פטירה דאטע =
|פטירה ארט =
|פטירה סיבה =
|קבורה ארט =
|חסידות = סקווירא
|הויף ארט = [[שיכון סקווירא]], [[ספרינג וועלי]], [[ניו יארק]]
|נומער אין דינאסטיע = 4
|פאריגער = [[יעקב יוסף טווערסקי]]
|נאכפאלגער = 
|פירערשאפט = ניסן [[ה'תשכ&quot;ח|תשכ&quot;ח]]
|ספרים = נתיבות קודש
|פאטער = רבי [[יעקב יוסף טווערסקי]]
|מוטער = [[רביצין]] [[טראני טווערסקי]]
|ווייב1 = [[רביצין]] חיה חנה  האגער
|קינדער1 = [[אהרן מנחם מענדל טווערסקי]] {{ש}}יצחק טווערסקי{{ש}}הינדא טווערסקי{{ש}}ציפורה גאלדמאן{{ש}}סימא מירל האגער{{ש}}יעקב יוסף טווערסקי{{ש}}חיים מאיר טווערסקי
}}
רבי '''דוד טווערסקי''' (געבוירן כ&quot;ו תשרי תש&quot;א; 28סטן אקטאבער 1940, [[יאס]] [[רומעניע]]) איז דער [[אדמו&quot;ר]] פון די [[סקווירא (הויף)|סקווערער]] חסידים און פון [[שיכון סקווירא|סקווערער שטעטל]] אין [[ניו יארק]].

== לעבנסגעשיכטע ==
רבי דוד איז געבוירן אין יאר תש&quot;א, אין סאמע ברען פונעם [[צווייטע וועלט-מלחמה]], אין דער שטאט [[יאס]], [[רומעניע]], אלס איינציגער זון צו זיין פאטער הרה&quot;ק רבי [[יעקב יוסף טווערסקי]], דער פריערדיגער סקווערער רבי און גרינדער פון [[שיכון סקווירא]], וואס געפינט זיך אין [[ניו יארק]], און צו זיין מוטער רביצין [[טראני טווערסקי]], א טאכטער פון רבי [[פינחס טווערסקי]] פון [[אוסטילע]]), און אן אייניקל פון הרה&quot;ק [[ישכר דוב רוקח (א)|מהרי&quot;ד]] פון [[בעלזא]].

נאכן מלחמה אין יאר תש&quot;ה איז ער צוזאמען מיט זיין משפחה (זיינע עלטערן און צוויי שוועסטער) אריבער קיין [[בוקארעשט]], און אין יאר תש&quot;ח האבן זיי [[עמיגראציע|עמיגרירט]] קיין [[ניו יארק]] אנקומענדיג כ&quot;ט אדר א' תש&quot;ח צו די [[פאראײניגטע שטאטן]].

רבי דוד האָט [[חתונה]] געהאַט אין [[חמשה עשר באב]] תשי&quot;ט אין [[קרית וויזשניץ]] [[בני ברק]], מיט רביצין חיה חנה האגער, די עלטסטע טאכטער פון הרה&quot;ק רבי [[משה יהושע האגער]], דער פריערדיגער [[וויזשניץ (הויף)|וויזשניצער]] רבי פון בני ברק, און פון רביצין [[לאה אסתר האגער|לאה אסתר]].

נאך דער פטירה פון זיין פאטער אין יאר תשכ&quot;ח, זייענדיג 28 יאר אלט, האט ער איבערגענומען די רביסטעווע כזקן ורגיל.

זיינע חסידים זענען פארגלייבט פאר יעדעס ווארט וואס ער זאגט, און האלטן פון אים גאר שטארק, און וועלן באשיצן זייער רבי'ן פאר יעדן פרייז. דער סקווערער רבי איז באקאנט אלס א פועל ישועות, וואו פילצאליגע אידן ווערן ערמוטיגט, אויפגעראכטן, און געהאלפן פון זיינע ברכות.

ספעציעל איז ער באקאנט אלס א גרויסער מבין אויף [[דאקטער|דאקטוירים]] און [[רפואה]], און צוליב זיין באקאנטשאפט און וויסנשאפט אינעם מעדיצינישער געביט, קומט מען צו אים פון נאנט און ווייט, זיך דורכרעדן און באקומען גוטע בעראטונג.

דער רבי איז באוואוסט מיט זיין אהבת ישראל. ווען טאג טעגליך שטראמען צו אים זיך פראווען מענער און פרויען, אפילו פון די שוואכסטע שטאפל, פון אלע קרייזן און סארטן, רייכע און ארימע, פרומע און רעליגיעז-שוואכערע, וועלכע ער נעמט אייביג אויף מיט א ליבער שמייכל. און דערפאר הייסט ער היינט פון די גרעסטע קוויטל פראווענער'ס, זייענדיג אפן פאר'ן ברייטער ציבור כמעט יעדן טאג - אכט שעה.

טראץ זיין צימליך הויכן עלטער, פארפעלט ער נישט צו פירן דריי [[טיש (חסידות)|טיש]]ן יעדן שבת, אן קיין תירוצים.

דער סקווערער רבי איז באוואוסט אז ער רירט זיך נישט אוועק פון וואס &quot;דער טאטע&quot; האט געטון. און טראץ זיין שוואכקייט און הויכן עלטער, האלט ער אן אלע מנהגים, תעניתים, וסיגופים פון זיין פאטער.

דער רבי איז אויך באוואוסט אלס איינער וואס פראבירט צו האלטן שלום אויף דער היימישער וועלט, און איינער וואס דערווייטערט זיך פון יעדן מחלוקת ווי פון א פייער, און ער איז קיינמאל נישט געווען פארוויקלט אין סיי וועלכער שטרייט. און אזוי האט ער אויך אויפגעצויגן זיינע קינדער וועלכע האלטן זיך אייביג באחדות, און שטיצן איינער דעם צווייטן מיט ליבשאפט און הויכער שאצונג, אן זיך אריינמישן אין סיי וועלכע קריגעריי צווישן אנדערע. צוליב דעם פאקט, איז ער אנגענומען ביי אלע ערליכע קרייזן און שיכטן פונעם [[חרדים|חרדי'שן אידנטום]] אן אויסנאם.

אויך מיט אזעלכע באוועגונגען ווי [[בראסלעווער חסידות|ברעסלאַוו]], וואס זיינע פריערדיגע עלטערן האבן זייער שארף גערעדט קעגן רבי [[נחמן מברסלב]] און זיין באוועגונג, וועט אבער דער רבי זיי חלילה נישט האסן, נאר קלארשטעלן אז זייער וועג איז נישט אנגענומען ביי אונז, אבער נישט אז ס'פארהאנען עפעס א פיינדשאפט ח&quot;ו.

== משפחה ==
ער איז דער נענטסטער אייניקל צום הייליגן [[בעל שם טוב]], זייענדיג דער זיבעטער דור.

דער ייחוס איז: רבי ר' ישראל [[בעש&quot;ט]]
# רבי [[צבי הערש, זון פונעם בעל שם טוב]]
# רבי [[אהרן טיטיעווער]], זון פון רבי צבי הערש
# רבי [[הערשעלע סקווערער]]
# רבי [[יצחק טווערסקי]] פון סקווירא (איידעם פון רבי הערשעלע)
# רבי [[דוד טווערסקי פון סקווירא (א)|דוד פון סקווירא]]
# רבי [[יעקב יוסף טווערסקי|יעקב יוסף]]
# רבי דוד טווערסקי

דער סקווערער רבי און זיין [[רעביצין]] חיה חנה  האבן פיר זין, און דריי טעכטער.

זיי זענען:&lt;ref&gt;משפחה 823 (תשס&quot;ח) עמ' 34&lt;/ref&gt; 
* דער בכור; רבי [[אהרן מנחם מענדל טווערסקי|אהרן מנחם מענדל]], האט געהייראט [[רעבעצין]] חוה רייזל, די טאכטער פון רבי [[מרדכי האגער]], דער פריערדיגער [[וויזשניץ מאנסי (הויף)|וויזשניצער]] רבי פון [[מאנסי]].
*רבי יצחק, האט געהייראט מרת מלכה העניא, די טאכטער פון הרב [[ישראל האגער (בני ברק)|ישראל האגער]], [[וויזשניץ (הויף)|וויזשניצער]] רבי פון [[בני ברק]].
*מרת הינדא, ווייב פון רבי אברהם יהושע העשיל טווערסקי, זון פון [[חי יצחק טווערסקי|רחמיסטריווקער]] רבי אין אמעריקע.
*מרת צפורה, ווייב פון רבי [[אליעזר גאלדמאן]], [[זוועהיל (הויף)|זוועהילער רבי]] אין אמעריקע.
*מרת סימא מירל, ווייב פון רבי יעקב יוסף האגער, זון פון רבי [[ישראל האגער (מאנסי)|ישראל האגער]], וויזשניצער רבי פון מאנסי.
*רבי יעקב יוסף, איז געווען חתונה געהאט מיט מרת חנה יענטא, טאכטער פון רבי [[ישעיה טווערסקי]], [[טשערנאבילער גזע|טשערנאבלער]] רבי אין אמעריקע. דאס פארפאלק האט זיך גע'גט [[כסלו]] [[ה'תשפ&quot;א]].
*רבי חיים מאיר, האט געהייראט מרת רחל דינה, די טאכטער פון [[משה האלבערשטאם (קיוויאשד)|קיוויאשדער רביס]] זון, רבי צבי אלימלך האלברשטאם, אן איידעם ביי רבי [[חי יצחק טווערסקי]], רחמיסטריווקער רבי פון בארא פארק.

==משמשים בקודש==
געוועזענע גבאים:
* הרה&quot;ח ר' [[ישעי' יואל אונגאר]], א זון פונעם [[אברהם צבי אונגער|קאפאווארער רב]] [[הי&quot;ד]], און ברודער פונעם סקווערער דיין - הגאון ר' [[זלמן אונגאר]].
* הרה&quot;ח ר' יושע פרידמאן, מזקני חסידי מהר&quot;א מבעלזא, וואס האט אים געשיקט אלס באהעלפער און הויז-גבאי צום אלטן סקווערער רבין זצוק&quot;ל.

היינטיגע גבאים:
* הרה&quot;ח ר' דוד בערגער, א זון פונעם לעגאנדארן עסקן און פייערדיגע חסיד - ר' חיים בערגער ע&quot;ה, און איידים פונעם אלטן גבאי ר' יושע פרידמאן ע&quot;ה.
* הרה&quot;ח ר' אהרן פרידמאן, דעם רבינס הויז-גבאי, אויפ'ן ארט פון זיין פאטער - דער אלטער גבאי ר' יושע פרידמאן ע&quot;ה.
* הרה&quot;ח ר' אברהם ביינוש אייזנבערג, א זון פונעם [[מחנך]] [[ברוך אייזנבערג]], און איידעם פון ר' שלום בער פישל - פון די מקורבים אין הויף.

==תקנות ומנהגים==
אין זיינע צייטן, ארבעט ער צו אוועקגעשטעלן פארשידענע מנהגים און תקנות פונעם [[שטעטל]].
* א [[פרוי]] אין שטעטל פירט נישט קיין [[אויטא]]. [אויסער דעם וואס עס איז בדיעבד אז א פרוי זאל זיצן אינעם פאדערשטן זיץ אין יעדן אויטא]
* אלע פרויען וואס האבן חתונה געהאט אומגעפער זינט דאס יאר תשנ&quot;ה, זענען נישט ערלויבט צוגיין אן אויפגעדעקטע [[שייטל]], נאר עס מוז זיין פארדעקט כאטש רוב קאפ, מיט כאטשיג וואס.
* אלע חסידים זאלן געהערן צו א 'חבורה', ווי מ'קומט זיך צוזאמען פון צייט צו צייט אויף התחזקות אין תורה וחסידות. [די חבורות זענען אומגעפער צווישן צען ביז דרייסיג חברים, צומאל ווערט עס געפירט דורך א ראש החבורה, צומאל בלויז דורך א גבאי החבורה, און עס ציילט זיך היינט שוין אן א צאל חבורות אינעם שטעטל און אין די סקווערע שטיבלעך איבער די וועלט]
* מען זאל לערנען יעדן טאג כאטש א שעה ברבים, אין ביהמ&quot;ד, און אויב עס איז אומעגליך, דאן כאטש א האלבע שעה. און יעדע שטיק צייט מאכט די &quot;וועד חברי תורה ותפלה&quot; א קונטרס מיט די אלע נעמען פון די וואס לערנען יעדן טאג, און זיי טראגן עס אריין צום רבי'ן, וואס דריקט זיך אייביג אויס איבער זיין גרויסע הנאה דערפון, און וואונטש אן.
* ספרי חסידות יומי איז א לימוד וואס אלע סקווירא חסידים לערנען חסידישע ספרים טעגליך, פאר בערך צען מינוט.
די ספרים וואס מ'האט שוין געלערנט אין די מסגרת פון ספרי חסידות יומי: בת עין, מגן דוד, רב ייבי, מאור ושמש, אורח לחיים, מבשר צדק, תורי זהב, און מאור עינים.

==וועבלינקען==
* [http://video.google.com/videoplay?docid=-4148044234516261364 קליפ פון שבע ברכות אין קווינס]
*'''מאמענט''' פסח תשפ&quot;ב.

== רעפערענצן==
&lt;references/&gt;

{{סעריע|פֿריערער= רבי [[יעקב יוסף טווערסקי]]|נעקסטער= ''היינטיקער'' |ליסטע=דער [[סקווירא (הויף)|סקווערער]] [[רבי]]|יאר = תשכ&quot;ח -}}
{{גרונטסארטיר:טווערסקי, דוד}}

[[קאַטעגאָריע:אמעריקאנער אדמורי&quot;ם]]
[[קאַטעגאָריע:אייניקלעך פון בעש&quot;ט]]
[[קאַטעגאָריע:סקווירא|דוד]]
[[קאטעגאריע:טווערסקי פאמיליע|דוד]]
[[קאַטעגאָריע:לעבעדיגע מענטשן]]</text>
      <sha1>9chbg8n7alrcetswbrw4qbbamid8cg7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580163</id>
      <parentid>580140</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:47:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>זיי מבטל רי-ווערסיע 580140 פון [[Special:Contributions/213.137.73.22|213.137.73.22]] ([[User talk:213.137.73.22|רעדן]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14067" xml:space="preserve">{{אדמו&quot;ר
|נאמען = רבי דוד טווערסקי
|טיטל = סקווערער רבי
|בילד = Skverer Rebbe With Torah.jpg
|באשרייבונג =
|וואוינארט = [[שיכון סקווירא]]
|געבורט דאטע = [[כ&quot;ו תשרי]] [[ה'תש&quot;א]]
|געבורט ארט = [[יאס]], [[רומעניע]]
|פטירה דאטע =
|פטירה ארט =
|פטירה סיבה =
|קבורה ארט =
|חסידות = סקווירא
|הויף ארט = [[שיכון סקווירא]], [[ספרינג וועלי]], [[ניו יארק]]
|נומער אין דינאסטיע = 4
|פאריגער = [[יעקב יוסף טווערסקי]]
|נאכפאלגער = 
|פירערשאפט = ניסן [[ה'תשכ&quot;ח|תשכ&quot;ח]]
|ספרים = נתיבות קודש
|פאטער = רבי [[יעקב יוסף טווערסקי]]
|מוטער = [[רביצין]] [[טראני טווערסקי]]
|ווייב1 = [[רביצין]] חיה חנה  האגער
|קינדער1 = [[אהרן מנחם מענדל טווערסקי]] {{ש}}יצחק טווערסקי{{ש}}הינדא טווערסקי{{ש}}ציפורה גאלדמאן{{ש}}סימא מירל האגער{{ש}}יעקב יוסף טווערסקי{{ש}}חיים מאיר טווערסקי
}}
רבי '''דוד טווערסקי''' (געבוירן כ&quot;ו תשרי תש&quot;א; 28סטן אקטאבער 1940, [[יאס]] [[רומעניע]]) איז דער [[אדמו&quot;ר]] פון די [[סקווירא (הויף)|סקווערער]] חסידים און פון [[שיכון סקווירא|סקווערער שטעטל]] אין [[ניו יארק]].

== לעבנסגעשיכטע ==
רבי דוד איז געבוירן אין יאר תש&quot;א, אין סאמע ברען פונעם [[צווייטע וועלט-מלחמה]], אין דער שטאט [[יאס]], [[רומעניע]], אלס איינציגער זון צו זיין פאטער הרה&quot;ק רבי [[יעקב יוסף טווערסקי]], דער פריערדיגער סקווערער רבי און גרינדער פון [[שיכון סקווירא]], וואס געפינט זיך אין [[ניו יארק]], און צו זיין מוטער רביצין [[טראני טווערסקי]], א טאכטער פון רבי [[פינחס טווערסקי]] פון [[אוסטילע]]), און אן אייניקל פון הרה&quot;ק [[ישכר דוב רוקח (א)|מהרי&quot;ד]] פון [[בעלזא]].

נאכן מלחמה אין יאר תש&quot;ה איז ער צוזאמען מיט זיין משפחה (זיינע עלטערן און צוויי שוועסטער) אריבער קיין [[בוקארעשט]], און אין יאר תש&quot;ח האבן זיי [[עמיגראציע|עמיגרירט]] קיין [[ניו יארק]] אנקומענדיג כ&quot;ט אדר א' תש&quot;ח צו די [[פאראײניגטע שטאטן]].

רבי דוד האָט [[חתונה]] געהאַט אין [[חמשה עשר באב]] תשי&quot;ט אין [[קרית וויזשניץ]] [[בני ברק]], מיט רביצין חיה חנה האגער, די עלטסטע טאכטער פון הרה&quot;ק רבי [[משה יהושע האגער]], דער פריערדיגער [[וויזשניץ (הויף)|וויזשניצער]] רבי פון בני ברק, און פון רביצין [[לאה אסתר האגער|לאה אסתר]].

נאך דער פטירה פון זיין פאטער אין יאר תשכ&quot;ח, זייענדיג 28 יאר אלט, האט ער איבערגענומען די רביסטעווע כזקן ורגיל.

זיינע חסידים זענען פארגלייבט פאר יעדעס ווארט וואס ער זאגט, און האלטן פון אים גאר שטארק, און וועלן באשיצן זייער רבי'ן פאר יעדן פרייז. דער סקווערער רבי איז באקאנט אלס א פועל ישועות, וואו פילצאליגע אידן ווערן ערמוטיגט, אויפגעראכטן, און געהאלפן פון זיינע ברכות.

ספעציעל איז ער באקאנט אלס א גרויסער מבין אויף [[דאקטער|דאקטוירים]] און [[רפואה]], און צוליב זיין באקאנטשאפט און וויסנשאפט אינעם מעדיצינישער געביט, קומט מען צו אים פון נאנט און ווייט, זיך דורכרעדן און באקומען גוטע בעראטונג.

דער רבי איז באוואוסט מיט זיין אהבת ישראל. ווען טאג טעגליך שטראמען צו אים זיך פראווען מענער און פרויען, אפילו פון די שוואכסטע שטאפל, פון אלע קרייזן און סארטן, רייכע און ארימע, פרומע און רעליגיעז-שוואכערע, וועלכע ער נעמט אייביג אויף מיט א ליבער שמייכל. און דערפאר הייסט ער היינט פון די גרעסטע קוויטל פראווענער'ס, זייענדיג אפן פאר'ן ברייטער ציבור כמעט יעדן טאג - אכט שעה.

טראץ זיין צימליך הויכן עלטער, פארפעלט ער נישט צו פירן דריי [[טיש (חסידות)|טיש]]ן יעדן שבת, אן קיין תירוצים.

דער סקווערער רבי איז באוואוסט אז ער רירט זיך נישט אוועק פון וואס &quot;דער טאטע&quot; האט געטון. און טראץ זיין שוואכקייט און הויכן עלטער, האלט ער אן אלע מנהגים, תעניתים, וסיגופים פון זיין פאטער.

דער רבי איז אויך באוואוסט אלס איינער וואס פראבירט צו האלטן שלום אויף דער היימישער וועלט, און איינער וואס דערווייטערט זיך פון יעדן מחלוקת ווי פון א פייער, און ער איז קיינמאל נישט געווען פארוויקלט אין סיי וועלכער שטרייט. און אזוי האט ער אויך אויפגעצויגן זיינע קינדער וועלכע האלטן זיך אייביג באחדות, און שטיצן איינער דעם צווייטן מיט ליבשאפט און הויכער שאצונג, אן זיך אריינמישן אין סיי וועלכע קריגעריי צווישן אנדערע. צוליב דעם פאקט, איז ער אנגענומען ביי אלע ערליכע קרייזן און שיכטן פונעם [[חרדים|חרדי'שן אידנטום]] אן אויסנאם.

אויך מיט אזעלכע באוועגונגען ווי [[בראסלעווער חסידות|ברעסלאַוו]], וואס זיינע פריערדיגע עלטערן האבן זייער שארף גערעדט קעגן רבי [[נחמן מברסלב]] און זיין באוועגונג, וועט אבער דער רבי זיי חלילה נישט האסן, נאר קלארשטעלן אז זייער וועג איז נישט אנגענומען ביי אונז, אבער נישט אז ס'פארהאנען עפעס א פיינדשאפט ח&quot;ו.

== משפחה ==
ער איז דער נענטסטער אייניקל צום הייליגן [[בעל שם טוב]], זייענדיג דער זיבעטער דור.

דער ייחוס איז: רבי ר' ישראל [[בעש&quot;ט]]
# רבי [[צבי הערש, זון פונעם בעל שם טוב]]
# רבי [[אהרן טיטיעווער]], זון פון רבי צבי הערש
# רבי [[הערשעלע סקווערער]]
# רבי [[יצחק טווערסקי]] פון סקווירא (איידעם פון רבי הערשעלע)
# רבי [[דוד טווערסקי פון סקווירא (א)|דוד פון סקווירא]]
# רבי [[יעקב יוסף טווערסקי|יעקב יוסף]]
# רבי דוד טווערסקי

דער סקווערער רבי און זיין [[רעביצין]] חיה חנה  האבן פיר זין, און דריי טעכטער.

זיי זענען:&lt;ref&gt;משפחה 823 (תשס&quot;ח) עמ' 34&lt;/ref&gt; 
* דער בכור; רבי [[אהרן מנחם מענדל טווערסקי|אהרן מנחם מענדל]], האט געהייראט [[רעבעצין]] חוה רייזל, די טאכטער פון רבי [[מרדכי האגער]], דער פריערדיגער [[וויזשניץ מאנסי (הויף)|וויזשניצער]] רבי פון [[מאנסי]].
*רבי יצחק, האט געהייראט מרת מלכה העניא, די טאכטער פון הרב [[ישראל האגער (בני ברק)|ישראל האגער]], [[וויזשניץ (הויף)|וויזשניצער]] רבי פון [[בני ברק]].
*מרת הינדא, ווייב פון רבי אברהם יהושע העשיל טווערסקי, זון פון [[חי יצחק טווערסקי|רחמיסטריווקער]] רבי אין אמעריקע.
*מרת צפורה, ווייב פון רבי [[אליעזר גאלדמאן]], [[זוועהיל (הויף)|זוועהילער רבי]] אין אמעריקע.
*מרת סימא מירל, ווייב פון רבי יעקב יוסף האגער, זון פון רבי [[ישראל האגער (מאנסי)|ישראל האגער]], וויזשניצער רבי פון מאנסי.
*רבי יעקב יוסף, איז געווען חתונה געהאט מיט מרת חנה יענטא, טאכטער פון רבי [[ישעיה טווערסקי]], [[טשערנאבילער גזע|טשערנאבלער]] רבי אין אמעריקע. דאס פארפאלק האט זיך גע'גט [[כסלו]] [[ה'תשפ&quot;א]].
*רבי חיים מאיר, האט געהייראט מרת רחל דינה, די טאכטער פון [[משה האלבערשטאם (קיוויאשד)|קיוויאשדער רביס]] זון, רבי צבי אלימלך האלברשטאם, אן איידעם ביי רבי [[חי יצחק טווערסקי]], רחמיסטריווקער רבי פון בארא פארק.

==משמשים בקודש==
געוועזענע גבאים:
* הרה&quot;ח ר' [[ישעי' יואל אונגאר]], א זון פונעם [[אברהם צבי אונגער|קאפאווארער רב]] [[הי&quot;ד]], און ברודער פונעם סקווערער דיין - הגאון ר' [[זלמן אונגאר]].
* הרה&quot;ח ר' יושע פרידמאן, מזקני חסידי מהר&quot;א מבעלזא, וואס האט אים געשיקט אלס באהעלפער און הויז-גבאי צום אלטן סקווערער רבין זצוק&quot;ל.

היינטיגע גבאים:
* הרה&quot;ח ר' דוד בערגער, א זון פונעם לעגאנדארן עסקן און פייערדיגע חסיד - ר' חיים בערגער ע&quot;ה, און איידים פונעם אלטן גבאי ר' יושע פרידמאן ע&quot;ה.
* הרה&quot;ח ר' אהרן פרידמאן, דעם רבינס הויז-גבאי, אויפ'ן ארט פון זיין פאטער - דער אלטער גבאי ר' יושע פרידמאן ע&quot;ה.
* הרה&quot;ח ר' אברהם ביינוש אייזנבערג, א זון פונעם [[מחנך]] [[ברוך אייזנבערג]], און איידעם פון ר' שלום בער פישל - פון די מקורבים אין הויף.

==תקנות ומנהגים==
אין זיינע צייטן, ארבעט ער צו אוועקגעשטעלן פארשידענע מנהגים און תקנות פונעם [[שטעטל]].
* א [[פרוי]] אין שטעטל פירט נישט קיין [[אויטא]]. [אויסער דעם וואס עס איז בדיעבד אז א פרוי זאל זיצן אינעם פאדערשטן זיץ אין יעדן אויטא]
* אלע פרויען וואס האבן חתונה געהאט אומגעפער זינט דאס יאר תשנ&quot;ה, זענען נישט ערלויבט צוגיין אן אויפגעדעקטע [[שייטל]], נאר עס מוז זיין פארדעקט כאטש רוב קאפ, מיט כאטשיג וואס.
* אלע חסידים זאלן געהערן צו א 'חבורה', ווי מ'קומט זיך צוזאמען פון צייט צו צייט אויף התחזקות אין תורה וחסידות. [די חבורות זענען אומגעפער צווישן צען ביז דרייסיג חברים, צומאל ווערט עס געפירט דורך א ראש החבורה, צומאל בלויז דורך א גבאי החבורה, און עס ציילט זיך היינט שוין אן א צאל חבורות אינעם שטעטל און אין די סקווערע שטיבלעך איבער די וועלט]
* מען זאל לערנען יעדן טאג כאטש א שעה ברבים, אין ביהמ&quot;ד, און אויב עס איז אומעגליך, דאן כאטש א האלבע שעה. און יעדע שטיק צייט מאכט די &quot;וועד חברי תורה ותפלה&quot; א קונטרס מיט די אלע נעמען פון די וואס לערנען יעדן טאג, און זיי טראגן עס אריין צום רבי'ן, וואס דריקט זיך אייביג אויס איבער זיין גרויסע הנאה דערפון, און וואונטש אן.
* ספרי חסידות יומי איז א לימוד וואס אלע סקווירא חסידים לערנען חסידישע ספרים טעגליך, פאר בערך צען מינוט.
די ספרים וואס מ'האט שוין געלערנט אין די מסגרת פון ספרי חסידות יומי: בת עין, מגן דוד, רב ייבי, מאור ושמש, אורח לחיים, מבשר צדק, תורי זהב, און מאור עינים.

==וועבלינקען==
* [http://video.google.com/videoplay?docid=-4148044234516261364 קליפ פון שבע ברכות אין קווינס]
*'''מאמענט''' פסח תשפ&quot;ב.

== רעפערענצן==
&lt;references/&gt;

{{סעריע|פֿריערער= רבי [[יעקב יוסף טווערסקי]]|נעקסטער= ''היינטיקער'' |ליסטע=דער [[סקווירא (הויף)|סקווערער]] [[רבי]]|יאר = תשכ&quot;ח -}}
{{גרונטסארטיר:טווערסקי, דוד}}

[[קאַטעגאָריע:אמעריקאנער אדמורי&quot;ם]]
[[קאַטעגאָריע:אייניקלעך פון בעש&quot;ט]]
[[קאַטעגאָריע:סקווירא|דוד]]
[[קאטעגאריע:טווערסקי פאמיליע|דוד]]
[[קאַטעגאָריע:לעבעדיגע מענטשן]]</text>
      <sha1>3f4ogsj9eskkvf1uxpvboud8h14rm7x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580188</id>
      <parentid>580163</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T00:22:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14074" xml:space="preserve">{{אדמו&quot;ר
|נאמען = רבי דוד טווערסקי
|טיטל = סקווערער רבי
|בילד = Skverer Rebbe With Torah.jpg
|באשרייבונג =
|וואוינארט = [[שיכון סקווירא]]
|געבורט דאטע = [[כ&quot;ו תשרי]] [[ה'תש&quot;א]]
|געבורט ארט = [[יאס]], {{פאן רומעניע}}
|פטירה דאטע =
|פטירה ארט =
|פטירה סיבה =
|קבורה ארט =
|חסידות = סקווירא
|הויף ארט = [[שיכון סקווירא]], [[ספרינג וועלי]], [[ניו יארק]]
|נומער אין דינאסטיע = 4
|פאריגער = [[יעקב יוסף טווערסקי]]
|נאכפאלגער = 
|פירערשאפט = ניסן [[ה'תשכ&quot;ח|תשכ&quot;ח]]
|ספרים = נתיבות קודש
|פאטער = רבי [[יעקב יוסף טווערסקי]]
|מוטער = [[רביצין]] [[טראני טווערסקי]]
|ווייב1 = [[רביצין]] חיה חנה  האגער
|קינדער1 = [[אהרן מנחם מענדל טווערסקי]] {{ש}}יצחק טווערסקי{{ש}}הינדא טווערסקי{{ש}}ציפורה גאלדמאן{{ש}}סימא מירל האגער{{ש}}יעקב יוסף טווערסקי{{ש}}חיים מאיר טווערסקי
}}
רבי '''דוד טווערסקי''' (געבוירן כ&quot;ו תשרי תש&quot;א; 28סטן אקטאבער 1940, [[יאס]] [[רומעניע]]) איז דער [[אדמו&quot;ר]] פון די [[סקווירא (הויף)|סקווערער]] חסידים און פון [[שיכון סקווירא|סקווערער שטעטל]] אין [[ניו יארק]].

== לעבנסגעשיכטע ==
רבי דוד איז געבוירן אין יאר תש&quot;א, אין סאמע ברען פונעם [[צווייטע וועלט-מלחמה]], אין דער שטאט [[יאס]], [[רומעניע]], אלס איינציגער זון צו זיין פאטער הרה&quot;ק רבי [[יעקב יוסף טווערסקי]], דער פריערדיגער סקווערער רבי און גרינדער פון [[שיכון סקווירא]], וואס געפינט זיך אין [[ניו יארק]], און צו זיין מוטער רביצין [[טראני טווערסקי]], א טאכטער פון רבי [[פינחס טווערסקי]] פון [[אוסטילע]]), און אן אייניקל פון הרה&quot;ק [[ישכר דוב רוקח (א)|מהרי&quot;ד]] פון [[בעלזא]].

נאכן מלחמה אין יאר תש&quot;ה איז ער צוזאמען מיט זיין משפחה (זיינע עלטערן און צוויי שוועסטער) אריבער קיין [[בוקארעשט]], און אין יאר תש&quot;ח האבן זיי [[עמיגראציע|עמיגרירט]] קיין [[ניו יארק]] אנקומענדיג כ&quot;ט אדר א' תש&quot;ח צו די [[פאראײניגטע שטאטן]].

רבי דוד האָט [[חתונה]] געהאַט אין [[חמשה עשר באב]] תשי&quot;ט אין [[קרית וויזשניץ]] [[בני ברק]], מיט רביצין חיה חנה האגער, די עלטסטע טאכטער פון הרה&quot;ק רבי [[משה יהושע האגער]], דער פריערדיגער [[וויזשניץ (הויף)|וויזשניצער]] רבי פון בני ברק, און פון רביצין [[לאה אסתר האגער|לאה אסתר]].

נאך דער פטירה פון זיין פאטער אין יאר תשכ&quot;ח, זייענדיג 28 יאר אלט, האט ער איבערגענומען די רביסטעווע כזקן ורגיל.

זיינע חסידים זענען פארגלייבט פאר יעדעס ווארט וואס ער זאגט, און האלטן פון אים גאר שטארק, און וועלן באשיצן זייער רבי'ן פאר יעדן פרייז. דער סקווערער רבי איז באקאנט אלס א פועל ישועות, וואו פילצאליגע אידן ווערן ערמוטיגט, אויפגעראכטן, און געהאלפן פון זיינע ברכות.

ספעציעל איז ער באקאנט אלס א גרויסער מבין אויף [[דאקטער|דאקטוירים]] און [[רפואה]], און צוליב זיין באקאנטשאפט און וויסנשאפט אינעם מעדיצינישער געביט, קומט מען צו אים פון נאנט און ווייט, זיך דורכרעדן און באקומען גוטע בעראטונג.

דער רבי איז באוואוסט מיט זיין אהבת ישראל. ווען טאג טעגליך שטראמען צו אים זיך פראווען מענער און פרויען, אפילו פון די שוואכסטע שטאפל, פון אלע קרייזן און סארטן, רייכע און ארימע, פרומע און רעליגיעז-שוואכערע, וועלכע ער נעמט אייביג אויף מיט א ליבער שמייכל. און דערפאר הייסט ער היינט פון די גרעסטע קוויטל פראווענער'ס, זייענדיג אפן פאר'ן ברייטער ציבור כמעט יעדן טאג - אכט שעה.

טראץ זיין צימליך הויכן עלטער, פארפעלט ער נישט צו פירן דריי [[טיש (חסידות)|טיש]]ן יעדן שבת, אן קיין תירוצים.

דער סקווערער רבי איז באוואוסט אז ער רירט זיך נישט אוועק פון וואס &quot;דער טאטע&quot; האט געטון. און טראץ זיין שוואכקייט און הויכן עלטער, האלט ער אן אלע מנהגים, תעניתים, וסיגופים פון זיין פאטער.

דער רבי איז אויך באוואוסט אלס איינער וואס פראבירט צו האלטן שלום אויף דער היימישער וועלט, און איינער וואס דערווייטערט זיך פון יעדן מחלוקת ווי פון א פייער, און ער איז קיינמאל נישט געווען פארוויקלט אין סיי וועלכער שטרייט. און אזוי האט ער אויך אויפגעצויגן זיינע קינדער וועלכע האלטן זיך אייביג באחדות, און שטיצן איינער דעם צווייטן מיט ליבשאפט און הויכער שאצונג, אן זיך אריינמישן אין סיי וועלכע קריגעריי צווישן אנדערע. צוליב דעם פאקט, איז ער אנגענומען ביי אלע ערליכע קרייזן און שיכטן פונעם [[חרדים|חרדי'שן אידנטום]] אן אויסנאם.

אויך מיט אזעלכע באוועגונגען ווי [[בראסלעווער חסידות|ברעסלאַוו]], וואס זיינע פריערדיגע עלטערן האבן זייער שארף גערעדט קעגן רבי [[נחמן מברסלב]] און זיין באוועגונג, וועט אבער דער רבי זיי חלילה נישט האסן, נאר קלארשטעלן אז זייער וועג איז נישט אנגענומען ביי אונז, אבער נישט אז ס'פארהאנען עפעס א פיינדשאפט ח&quot;ו.

== משפחה ==
ער איז דער נענטסטער אייניקל צום הייליגן [[בעל שם טוב]], זייענדיג דער זיבעטער דור.

דער ייחוס איז: רבי ר' ישראל [[בעש&quot;ט]]
# רבי [[צבי הערש, זון פונעם בעל שם טוב]]
# רבי [[אהרן טיטיעווער]], זון פון רבי צבי הערש
# רבי [[הערשעלע סקווערער]]
# רבי [[יצחק טווערסקי]] פון סקווירא (איידעם פון רבי הערשעלע)
# רבי [[דוד טווערסקי פון סקווירא (א)|דוד פון סקווירא]]
# רבי [[יעקב יוסף טווערסקי|יעקב יוסף]]
# רבי דוד טווערסקי

דער סקווערער רבי און זיין [[רעביצין]] חיה חנה  האבן פיר זין, און דריי טעכטער.

זיי זענען:&lt;ref&gt;משפחה 823 (תשס&quot;ח) עמ' 34&lt;/ref&gt; 
* דער בכור; רבי [[אהרן מנחם מענדל טווערסקי|אהרן מנחם מענדל]], האט געהייראט [[רעבעצין]] חוה רייזל, די טאכטער פון רבי [[מרדכי האגער]], דער פריערדיגער [[וויזשניץ מאנסי (הויף)|וויזשניצער]] רבי פון [[מאנסי]].
*רבי יצחק, האט געהייראט מרת מלכה העניא, די טאכטער פון הרב [[ישראל האגער (בני ברק)|ישראל האגער]], [[וויזשניץ (הויף)|וויזשניצער]] רבי פון [[בני ברק]].
*מרת הינדא, ווייב פון רבי אברהם יהושע העשיל טווערסקי, זון פון [[חי יצחק טווערסקי|רחמיסטריווקער]] רבי אין אמעריקע.
*מרת צפורה, ווייב פון רבי [[אליעזר גאלדמאן]], [[זוועהיל (הויף)|זוועהילער רבי]] אין אמעריקע.
*מרת סימא מירל, ווייב פון רבי יעקב יוסף האגער, זון פון רבי [[ישראל האגער (מאנסי)|ישראל האגער]], וויזשניצער רבי פון מאנסי.
*רבי יעקב יוסף, איז געווען חתונה געהאט מיט מרת חנה יענטא, טאכטער פון רבי [[ישעיה טווערסקי]], [[טשערנאבילער גזע|טשערנאבלער]] רבי אין אמעריקע. דאס פארפאלק האט זיך גע'גט [[כסלו]] [[ה'תשפ&quot;א]].
*רבי חיים מאיר, האט געהייראט מרת רחל דינה, די טאכטער פון [[משה האלבערשטאם (קיוויאשד)|קיוויאשדער רביס]] זון, רבי צבי אלימלך האלברשטאם, אן איידעם ביי רבי [[חי יצחק טווערסקי]], רחמיסטריווקער רבי פון בארא פארק.

==משמשים בקודש==
געוועזענע גבאים:
* הרה&quot;ח ר' [[ישעי' יואל אונגאר]], א זון פונעם [[אברהם צבי אונגער|קאפאווארער רב]] [[הי&quot;ד]], און ברודער פונעם סקווערער דיין - הגאון ר' [[זלמן אונגאר]].
* הרה&quot;ח ר' יושע פרידמאן, מזקני חסידי מהר&quot;א מבעלזא, וואס האט אים געשיקט אלס באהעלפער און הויז-גבאי צום אלטן סקווערער רבין זצוק&quot;ל.

היינטיגע גבאים:
* הרה&quot;ח ר' דוד בערגער, א זון פונעם לעגאנדארן עסקן און פייערדיגע חסיד - ר' חיים בערגער ע&quot;ה, און איידים פונעם אלטן גבאי ר' יושע פרידמאן ע&quot;ה.
* הרה&quot;ח ר' אהרן פרידמאן, דעם רבינס הויז-גבאי, אויפ'ן ארט פון זיין פאטער - דער אלטער גבאי ר' יושע פרידמאן ע&quot;ה.
* הרה&quot;ח ר' אברהם ביינוש אייזנבערג, א זון פונעם [[מחנך]] [[ברוך אייזנבערג]], און איידעם פון ר' שלום בער פישל - פון די מקורבים אין הויף.

==תקנות ומנהגים==
אין זיינע צייטן, ארבעט ער צו אוועקגעשטעלן פארשידענע מנהגים און תקנות פונעם [[שטעטל]].
* א [[פרוי]] אין שטעטל פירט נישט קיין [[אויטא]]. [אויסער דעם וואס עס איז בדיעבד אז א פרוי זאל זיצן אינעם פאדערשטן זיץ אין יעדן אויטא]
* אלע פרויען וואס האבן חתונה געהאט אומגעפער זינט דאס יאר תשנ&quot;ה, זענען נישט ערלויבט צוגיין אן אויפגעדעקטע [[שייטל]], נאר עס מוז זיין פארדעקט כאטש רוב קאפ, מיט כאטשיג וואס.
* אלע חסידים זאלן געהערן צו א 'חבורה', ווי מ'קומט זיך צוזאמען פון צייט צו צייט אויף התחזקות אין תורה וחסידות. [די חבורות זענען אומגעפער צווישן צען ביז דרייסיג חברים, צומאל ווערט עס געפירט דורך א ראש החבורה, צומאל בלויז דורך א גבאי החבורה, און עס ציילט זיך היינט שוין אן א צאל חבורות אינעם שטעטל און אין די סקווערע שטיבלעך איבער די וועלט]
* מען זאל לערנען יעדן טאג כאטש א שעה ברבים, אין ביהמ&quot;ד, און אויב עס איז אומעגליך, דאן כאטש א האלבע שעה. און יעדע שטיק צייט מאכט די &quot;וועד חברי תורה ותפלה&quot; א קונטרס מיט די אלע נעמען פון די וואס לערנען יעדן טאג, און זיי טראגן עס אריין צום רבי'ן, וואס דריקט זיך אייביג אויס איבער זיין גרויסע הנאה דערפון, און וואונטש אן.
* ספרי חסידות יומי איז א לימוד וואס אלע סקווירא חסידים לערנען חסידישע ספרים טעגליך, פאר בערך צען מינוט.
די ספרים וואס מ'האט שוין געלערנט אין די מסגרת פון ספרי חסידות יומי: בת עין, מגן דוד, רב ייבי, מאור ושמש, אורח לחיים, מבשר צדק, תורי זהב, און מאור עינים.

==וועבלינקען==
* [http://video.google.com/videoplay?docid=-4148044234516261364 קליפ פון שבע ברכות אין קווינס]
*'''מאמענט''' פסח תשפ&quot;ב.

== רעפערענצן==
&lt;references/&gt;

{{סעריע|פֿריערער= רבי [[יעקב יוסף טווערסקי]]|נעקסטער= ''היינטיקער'' |ליסטע=דער [[סקווירא (הויף)|סקווערער]] [[רבי]]|יאר = תשכ&quot;ח -}}
{{גרונטסארטיר:טווערסקי, דוד}}

[[קאַטעגאָריע:אמעריקאנער אדמורי&quot;ם]]
[[קאַטעגאָריע:אייניקלעך פון בעש&quot;ט]]
[[קאַטעגאָריע:סקווירא|דוד]]
[[קאטעגאריע:טווערסקי פאמיליע|דוד]]
[[קאַטעגאָריע:לעבעדיגע מענטשן]]</text>
      <sha1>9chbg8n7alrcetswbrw4qbbamid8cg7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>אלעזר מנחם מן שך</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2938</id>
    <revision>
      <id>580159</id>
      <parentid>580009</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:43:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7981" xml:space="preserve">{{רב
| יידישע געבורט דאטע = י&quot;ט טבת ה'תרנ&quot;ח
| יידישע טויט דאטע = ט&quot;ז חשוון ה'תשס&quot;ב
|מדינה= {{פאן ישראל}}
}}[[טעקע:Rav_shach_apsport.jpg|קליין|250px| פאס בילד פון הרב שך אלס בחור]]
[[בילד: Fingertwist.jpg|קליין| הרב שך בפלפולא דאורייתא]]
הרב '''אלעזר&lt;ref&gt;די מקורות וואס שרייבן '''אליעזר''' זענען גרייזיג&lt;/ref&gt; מנחם מן שך''' (געבוירן [[י&quot;ט טבת]] [[ה'תרנ&quot;ח]] – [[ט&quot;ז חשוון]] [[ה'תשס&quot;ב]]) איז געווען דער מנהיג פון דער [[ליטווישער]] תורה וועלט און דער [[ראש ישיבה]] פון דער [[פאנאוועזשער ישיבה]] אין [[בני ברק]]. ער האט געגרינדעט די פּאליטישע תורה פארטיי &quot;[[דגל התורה]]&quot;.&lt;br /&gt;

== ביאגראפיע ==
=== אין ליטא ===
הרב שך איז געבוירן אינעם שטעטל וואבוילניק אין צפון [[ליטא]], זיינע עלטערן, עזריאל און בת שבע, זענען געווען פשוטע יידן און סוחרים. שוין יונגערהייט איז ער באוואוסט געווארן אלס עילוי און צו עלף יאר אלט האט זיין מוטער אים געשיקט קיין [[פאנעוועזש]] צו לערנען ביים רב, הרב [[איצעלע פאנעוועזשער|יצחק יעקב ראבינאוויטש]]. ווען ער איז געווען אלט 13 איז ער אריבער צו [[סלאבאדקע|סלאַבאדקע]] אונטער הרב [[נתן צבי פינקל]], באקאנט ווי דער &quot;אלטער פון סלאַבאדקע&quot;. ער איז געווארן שטארק מושפע פון רבי ישראל מאיר קאגאן פון [[ראדין]], דער [[חפץ חיים]].

=== שפעטער ===
ט&quot;ז אב תרפ&quot;ג (1923) איז הרב שך געווארן א חתן צו גוטל גילמאווסקי, א טאכטער פון פרומא רבקה, שוועסטער פון הרב [[איסר זלמן מעלצער]]. נאך דריי חדשים, צווישן [[יום כיפור]] און [[סוכות]] תרפ&quot;ד (1923), האבן זיי חתונה געהאט אינעם שטעטל ניסעוויז לעבן [[סלוצק]], א שטילע חתונה וואו קיין מענטש נישט פון הרב שכ'ס משפחה איז געווען אנוועזנד. הרב מעלצער איז געווען דער אונטערפירער פון הרב שך.

נאך דער חתונה האט ער געוואוינט א שטיק צייט אין [[מיר, בעלארוס|מיר]], וואו זיין שווער האט געוואוינט. אין יענער תקופה איז ער געווארן נאנט מיטן מירער רב, הרב [[אברהם צבי קאמאי]]. דער קשר צווישן זיי איז געבליבן לאנגע יארן; טייל פון די בריוו וואס זיי האבן געשריבן איינער מיט אנאנד זענען פארעפנטלעכט געווארן אין רב שכ'ס ספר &quot;אבי עזרי&quot;.

געווען א &quot;תלמיד חבר&quot; פון דעם בריסקער רב.

געווען ראש ישיבה אין [[קלעצק]] און [[קארלין]] אין [[אייראפע]] פאר דער מלחמה.

ווען הרב [[יוסף שלמה כהנעמאן]] האט געעפנט די [[פאנאוועזשער ישיבה]] אין [[בני ברק]] אין תש&quot;ד, האבן די תלמידים פון דער [[לאמזשער ישיבה]] אין [[פתח תקווה]], דעמאלסט די פירנדיקע ליטווישע ישיבה אין ארץ ישראל, מורא געהאט פונעם נייעם קאנקורענץ. האבן זיי פארגעשטעלט צום ראש ישיבה, רבי ראובן כ&quot;ץ, צו ברענגען צו דער ישיבה הרב שך, און ער האט אים טאקע גערופן צו ווערן א ר&quot;מ אין דער ישיבה. ער איז אריבער אליין צו וואוינען אין פתח תקווה, און יעדן שבת פלעג ער צוריקפארן צו זיין משפחה אין ירושלים.

שפעטער איז ער געווארן א מגיד שיעור און ראש ישיבה אין דער [[פאנאוועזשער ישיבה]] לאנגע יארן.

אין שבט תשמ״ו, איז נפטר געווארן הרב [[יעקב לאנדא]], שטאטס רב פון בני ברק. הרב לאנדא איז געווען א חב״דסקער חסיד. אין זיין צוואה הרב לאנדא אז מען זאל באשטימען זיין זון, הרב [[משה יהודא לייב לאנדא]], ווי זיין ממלא מקום. הרב משה לאנדא איז געווען אן אויסגשפראכענער חב״דסקער חסיד און א מגיד שיעור אין דער תומכי תמימים ישיבה אין [[כפר חב&quot;ד]]. די ליטווישע האבן זיך דערקעננט שטארק אז ער זאל ווערן רב און האבן געפאדערט וואלן פארן רבנות פון דער שטאט. דער בירגערמייסטער משה אירנשטיין אבער האט זיך געמאכט נישט וויסנדיק פון זייער שטעלונג און האט אויסגערופן דעם זון ווי דער נייער שטאטס רב ביי זיין פאטער׳ס לוויה. הרב שך האט נישט געפאלן די מעשה. ביי די נעקסטע וואלן פאר בירגערמייסטער פון בני ברק האט דגל התורה געשטעלט זייער אייגענעם קאנדידאט, און האט אויסגערופן אז זיי וועלן נישט אנערקענען דעם נייעם שטאטס רב. אין פאראלעל האט ער געהייסן רב [[חיים שאול קארעליץ]] אויפצושטעלן א באזונדערע קהילה, מיט אן אייגענעם בית דין, לאקאלע רבנים, א כשרות סיסטעם און נאך. די קהילה &quot;שארית ישראל&quot; עקזיסטירט נאך היינט.

== זיינע חשובע תלמידים ==
* רבי אברהם מנחם דאנציגער, [[אלעקסאנדער (הויף)|אלעקסאנדער]] רבי
* רבי [[אליעזר כהנעמאן]], מנהל פון דער [[פאנאוועזשער ישיבה]]
* רבי [[אפרים גרינבלאט]]
* רבי [[חיים קאניעווסקי]]
* רבי [[יהודה עדס]]
* רבי [[יצחק חיים פרץ]]
* רבי [[משה שמואל שפירא]] ראש ישיבת באר יעקב
* רבי [[שמואל מארקאוויטש]]

== משפחה ==
די קינדער פון רבי אלעזר מנחם מן שך און זיין ווייב גוטל זענען:

* מרת מרים רייזל (נפטר אין תרצ&quot;ט)
* מרת דבורה, ווייב פון רבי מאיר צבי בערגמאן
* [[ד&quot;ר]], רבי [[עזריאל אפרים שך|אפרים שך]] ([[ה'תר&quot;צ]] – [[י&quot;ט תשרי]] [[תשע&quot;ב]]).

==לייענט ווייטער==
* צירה קרלנשטיין, '''מנהיג של דור''', [[אשדוד]], תשס&quot;ב
* רבי אשר בערגמאן, '''מרן הרב שך''', [[בני ברק]], [[תשס&quot;ו]]
* [[שלמה לארינץ]], '''במחיצתם של גדולי התורה''', א, ירושלים, [[תשס&quot;ז]] (2006), עמ' 253–395
* רבי יחיאל מיכל שטערן, '''מרן ראש הישיבה''', ב' חלקים [[ירושלים]], תשס&quot;ב

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

{{גרונטסארטיר: שך, אלעזר מנחם מן}}
[[קאַטעגאָריע:ליטווישע ראשי ישיבות]]
[[קאַטעגאָריע:ראשי ישיבות אין אייראפע]]
[[קאַטעגאָריע:ראשי ישיבות אין ארץ ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:פאנאוועזשער ישיבה]]
[[קאַטעגאָריע:מועצת גדולי התורה]]
[[קאַטעגאָריע:דגל התורה]]</text>
      <sha1>flejnvpl5jhcd8cj03yw5c0afrmn1mr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>הויפט זייט/אויסדערוויילטע ארטיקלען</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3136</id>
    <revision>
      <id>580177</id>
      <parentid>579921</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T21:29:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1623" xml:space="preserve">* '''[[קאמוניזם]]''', טייטש: א [[טעאריע]] און סיסטעם פון [[געזעלשאפט|סאציאלע]] און [[פאליטישע]] [[ארגאניזאציע]] וועלכע איז געווען א הויפט קראפט אין וועלטליכע [[פאליטיק]] פאר רוב יארן אינעם 20סטן יאר-הונדערט. אלס א פאליטישע באוועגונג האט קאמוניזם געזוכט אונטערצואווארפן [[קאפיטאליזם]] דורך אן ארבייטערס [[רעוואלוציע]] און איינשטעלן א סיסטעם אין וועלכע פראפערטי איז די אייגנשאפט פון א גאנצע באפעלקערונג אינאיינעם אנשטאט אינדיווידועלן.

== נייע ארטיקלען ==
[[דאקטאר]] • רבי [[נחמיה גינזבורג]] • [[יוס'לע טארנער]] • [[בית המדרש הגדול דחסידי בעלזא]] • [[‏געווירץ]] • רבי [[יהושע פלק כ&quot;ץ]] • [[אילאן מאסק]] • [[טשערניגאוו גובערניע]] • [[רש&quot;ש]] • [[סומי גובערניע]] • [[קרית ארבע]] • [[לוגאנסק גובערניע]] • [[אוהל חב&quot;ד ליובאוויטש]] • [[קיראוואגראדער גובערניע]] • [[איוואנא-פראנקיווסק גובערניע]] • [[ראוונע גובערניע]] • [[טשערקאסי גובערניע]] • [[משה מארגארעטן]]
&lt;noinclude&gt;
[[קאטעגאריע:צייטווייליגע מוסטערן]]
[[קאטעגאריע:אינציאטיוו מוסטערן]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>n2rg1j3djosuwagtgiyptd01e8anhda</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>אברהם ישעיהו קארעליץ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10340</id>
    <revision>
      <id>580178</id>
      <parentid>579394</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T22:15:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6560" xml:space="preserve">{{רב	
| יידישע געבורט דאטע = י&quot;א חשוון ה'תרל&quot;ט	
| יידישע טויט דאטע = ט&quot;ו חשוון ה'תשי&quot;ד
}}
[[טעקע:Chazon ish in tel aviv.jpg|ממוזער|250px|רבי אברהם ישעיהו קארעליץ האט סנדקאות ביי א ברית מילה אין [[תל אביב]]]]

רבי '''אברהם ישעיהו קארעליץ''' ([[י&quot;א חשוון]] [[ה'תרל&quot;ט]], 1878, [[קאסעוו]] - [[ט&quot;ו חשוון]] [[ה'תשי&quot;ד]], 1953, [[בני ברק]]), איז געווען איינער פון די פירער פון יידנטום אין [[ארץ ישראל]], און דער מחבר פון די ספרים '''חזון איש'''.

== ביאגראפיע ==
רבי אברהם ישעיהו איז געבוירן געווארן י&quot;א חשוון תרל&quot;ט אינעם שטעטל [[קאסעוו]], [[ליטע]], (דעמאלסט אין גראדנער גובערניע, [[רוסלענדישע אימפעריע]], היינט אין [[בריסקער גובערניע]], [[בעלארוס]]) צו זיין פאטער, הרב שמריהו יוסף קארעליץ, קאסעווער רב, און זיין מוטער, ראשא לאה, א טאכטער פון הרב קאצנעלבויגן, רב פון קאסעוו און דערנאך פון [[קאברין]].

ביי דער [[ערשטע וועלט מלחמה|ערשטער וועלט־מלחמה]] האט ער געוואוינט אין [[סטויפץ]], וואו ער האט געדינט ווי שטאטס־רב ווען דער ארטיקער רב, הרב יואל סאראצקין, איז געווארן פארטריבן פונעם שטעטל.

=== ווילנע ===
=== מינסק ===
=== ארץ ישראל ===
אום ט&quot;ז תמוז תרצ&quot;ג (1933) איז ער ארויף קיין [[ארץ ישראל]], נאכדעם וואס הרב [[חיים עוזר גראדזענסקי]] האט געבעטן [[משה פרוש]] פון [[אגודת ישראל]] צו באקומען סערטיפיקאטן פארן חזו&quot;א און זיין ווייב כדי זיי זאלן קענען וואוינען אין ארץ ישראל.{{הערה|דער קארעספאנדענץ איז געדרוקט אין ספר גנזים ושו&quot;ת חזון איש חלק ב' פון עמוד ק&quot;ט}}. לויט [[רפאל האלפערן]] האט דער חזון איש זיך איינגעשפארט אז מען זאל נישט באקומען דעם סערטיפיקאט דורכן [[הויפטראבינאט]] נאר דורך אגודת ישראל{{הערה|רפאל האלפערן, '''במחיצת החזון איש''', עמ' 51}}. 

ווען ער איז אנגעקומען אין לאנד איז ער געבליבן עטלעכע טעג ביי הרב דוד פאטאש, ביז ער האט געדונגען א שטוב אין גאולה גאס אין [[תל אביב]]. עטלעכע וואכן נאך תשעה באב האט ער געדונגען א דירה אין דער נייער קהילה וואס האט זיך אנטוויקלט אין [[בני ברק]], וואס איז שפעטער געווארן, אין א גרויסער מאס צוליב אים, א פעסטונג פון חרדישן יידנטום אין ישראל.

זומער [[תרצ&quot;ד]] ([[1934]]) האט דער חזו&quot;א געוואוינט א לענגערע תקופה אין [[צפת]] פאר זיין געזונט; במשך דער תקופה האט ער געלערנט בעיקר אינעם בית מדרש פון רבי [[יוסף קארו]] אין דער אלטשטאט.

דעצעמבער [[1936]] איז דער חזון איש געווארן געפערלעך קראנק. מען האט דאס מודיע געווען אומעטום אין דער יידישער וועלט, און מ'האט גערופן דעם עולם צו דאווענען פאר אים.{{הערה|1=[http://jpress.nli.org.il/Olive/APA/NLI_heb/SharedView.Article.aspx?parm=7nZqlfzYeBetoI0RygcTC4k5UW10a6511z7TkcjxQxQaZQK9MVyMGppydCSc%2Bs4VYw%3D%3D&amp;mode=image&amp;href=UES%2F1936%2F12%2F24&amp;page=1&amp;rtl=true הרב אברהם ישעיהו קארעליץ געפעהרליך קראנק], [[אונזער עקספרעס]], 24.12.1936. ביי דער [[היסטארישער יידישער פרעסע]].}}.

אין [[תש&quot;א]] איז נפטר געווארן ראשא לאה קארעליץ, דעם חזון איש'ס מוטער, אין ירושלים, און מען האט זי קובר געווען דארט.

==זיינע תלמידים==
* הרב [[אברהם גענאכאווסקי]]
* הרב [[אברהם חיים ברים]]
* הרב [[אליעזר פלאטשינסקי]]
* הרב אלעזר צדוק טורטשין 
* הרב אריה אברהמס
* הרב [[אריה פאמעראנטשיק]]
* הרב [[אריה שכטר]]
* הרב [[אהרן ישעיה ראטער]], מחבר פון שערי אהרן
* הרב [[גדליה נאדל]]
* הרב [[גרשון עדלשטיין]]
* הרב [[דוב יפה]]
* הרב [[דוב לאנדא]]
* הרב [[דוב צבי קארלנשטיין]]
* הרב [[דוד פרענקל]]
* הרב [[דוד מיכאל שמידל]]
* הרב [[חיים קאניעווסקי]] (זיין נעפע) 
* הרב [[חיים שאול גריינימאן]] (זיין נעפע)
* הרב [[חיים שאול קארעליץ]] (זיין נעפע)
* הרב [[יהודה בויאר]]
* הרב [[יהודה שפירא (רב)|יהודה שפירא]]
* הרב [[יוסף אברהם וולף]]
* הרב יחזקאל אביגדור בערטלער
* הרב [[יעקב ישראל קאניעווסקי]], דער ״סטייפעלר״
* הרב [[יעקב מייזליש]]
* הרב מאיר גריינימאן (זיין נעפע)
* הרב [[מיכל יהודה ליפקאוויטש]]
* הרב [[מאיר צבי בערגמאן]]
* הרב [[מרדכי שלמה בערמאן]]
* הרב משה יהושע לאנדא
* הרב [[נסים קארעליץ]] (זיין נעפע)
* הרב [[נתן שולמאן]], ראש ישיבה פון [[סלאבאדקער ישיבה|סלאבאדקע]]
* הרב [[קלמן כהנא]]
* הרב [[רפאל האלפערן]]
* הרב שאול ברזם (מאן פון זיין ניכטע)
* הרב שלמה כהן
* הרב שרגא פייוול שטיינבערג, ראש [[ישיבת תפארת ציון]]
* הרב [[שריה דעבליצקי]]

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}


{{גרונטסארטיר:קארעליץ, אברהם ישעיהו}}
{{רב-שטומף}}

[[קאַטעגאָריע:ליטווישע רבנים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:ארץ-ישראלדיקע יידן]]</text>
      <sha1>iq785quswqbl07ayjpdfe49lpfmvfwz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580182</id>
      <parentid>580178</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T22:48:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6560" xml:space="preserve">{{רב	
| יידישע געבורט דאטע = י&quot;א חשוון ה'תרל&quot;ט	
| יידישע טויט דאטע = ט&quot;ו חשוון ה'תשי&quot;ד
}}
[[טעקע:Chazon ish in tel aviv.jpg|ממוזער|250px|רבי אברהם ישעיהו קארעליץ האט סנדקאות ביי א ברית מילה אין [[תל אביב]]]]

רבי '''אברהם ישעיהו קארעליץ''' ([[י&quot;א חשוון]] [[ה'תרל&quot;ט]], 1878, [[קאסעוו]] - [[ט&quot;ו חשוון]] [[ה'תשי&quot;ד]], 1953, [[בני ברק]]), איז געווען איינער פון די פירער פון יידנטום אין [[ארץ ישראל]], און דער מחבר פון די ספרים '''חזון איש'''.

== ביאגראפיע ==
רבי אברהם ישעיהו איז געבוירן געווארן י&quot;א חשוון תרל&quot;ט אינעם שטעטל [[קאסעוו]], [[ליטע]], (דעמאלסט אין גראדנער גובערניע, [[רוסלענדישע אימפעריע]], היינט אין [[בריסקער גובערניע]], [[בעלארוס]]) צו זיין פאטער, הרב שמריהו יוסף קארעליץ, קאסעווער רב, און זיין מוטער, ראשא לאה, א טאכטער פון הרב קאצנעלבויגן, רב פון קאסעוו און דערנאך פון [[קאברין]].

ביי דער [[ערשטע וועלט מלחמה|ערשטער וועלט־מלחמה]] האט ער געוואוינט אין [[סטויפץ]], וואו ער האט געדינט ווי שטאטס־רב ווען דער ארטיקער רב, הרב יואל סאראצקין, איז געווארן פארטריבן פונעם שטעטל.

=== ווילנע ===
=== מינסק ===
=== ארץ ישראל ===
אום ט&quot;ז תמוז תרצ&quot;ג (1933) איז ער ארויף קיין [[ארץ ישראל]], נאכדעם וואס הרב [[חיים עוזר גראדזענסקי]] האט געבעטן [[משה פרוש]] פון [[אגודת ישראל]] צו באקומען סערטיפיקאטן פארן חזו&quot;א און זיין ווייב כדי זיי זאלן קענען וואוינען אין ארץ ישראל.{{הערה|דער קארעספאנדענץ איז געדרוקט אין ספר גנזים ושו&quot;ת חזון איש חלק ב' פון עמוד ק&quot;ט}}. לויט [[רפאל האלפערן]] האט דער חזון איש זיך איינגעשפארט אז מען זאל נישט באקומען דעם סערטיפיקאט דורכן [[הויפטראבינאט]] נאר דורך אגודת ישראל{{הערה|רפאל האלפערן, '''במחיצת החזון איש''', עמ' 51}}. 

ווען ער איז אנגעקומען אין לאנד איז ער געבליבן עטלעכע טעג ביי הרב דוד פאטאש, ביז ער האט געדונגען א שטוב אין גאולה גאס אין [[תל אביב]]. עטלעכע וואכן נאך תשעה באב האט ער געדונגען א דירה אין דער נייער קהילה וואס האט זיך אנטוויקלט אין [[בני ברק]], וואס איז שפעטער געווארן, אין א גרויסער מאס צוליב אים, א פעסטונג פון חרדישן יידנטום אין ישראל.

זומער [[תרצ&quot;ד]] ([[1934]]) האט דער חזו&quot;א געוואוינט א לענגערע תקופה אין [[צפת]] פאר זיין געזונט; במשך דער תקופה האט ער געלערנט בעיקר אינעם בית מדרש פון רבי [[יוסף קארו]] אין דער אלטשטאט.

דעצעמבער [[1936]] איז דער חזון איש געווארן געפערלעך קראנק. מען האט דאס מודיע געווען אומעטום אין דער יידישער וועלט, און מ'האט גערופן דעם עולם צו דאווענען פאר אים.{{הערה|1=[http://jpress.nli.org.il/Olive/APA/NLI_heb/SharedView.Article.aspx?parm=7nZqlfzYeBetoI0RygcTC4k5UW10a6511z7TkcjxQxQaZQK9MVyMGppydCSc%2Bs4VYw%3D%3D&amp;mode=image&amp;href=UES%2F1936%2F12%2F24&amp;page=1&amp;rtl=true הרב אברהם ישעיהו קארעליץ געפעהרליך קראנק], [[אונזער עקספרעס]], 24.12.1936. ביי דער [[היסטארישער יידישער פרעסע]].}}.

אין [[תש&quot;א]] איז נפטר געווארן ראשא לאה קארעליץ, דעם חזון איש'ס מוטער, אין ירושלים, און מען האט זי קובר געווען דארט.

==זיינע תלמידים==
* הרב [[אברהם גענאכאווסקי]]
* הרב [[אברהם חיים ברים]]
* הרב [[אליעזר פלאטשינסקי]]
* הרב אלעזר צדוק טורטשין 
* הרב אריה אברהמס
* הרב [[אריה פאמעראנטשיק]]
* הרב [[אריה שכטר]]
* הרב [[אהרן ישעיה ראטער]], מחבר פון שערי אהרן
* הרב [[גדליה נאדל]]
* הרב [[גרשון עדלשטיין]]
* הרב [[דוב יפה]]
* הרב [[דוב לאנדא]]
* הרב [[דוב צבי קארלנשטיין]]
* הרב [[דוד פרענקל]]
* הרב [[דוד מיכאל שמידל]]
* הרב [[חיים קאניעווסקי]] (זיין נעפע) 
* הרב [[חיים שאול קארעליץ]] (זיין נעפע)
* הרב [[חיים שאול גריינימאן]] (זיין נעפע)
* הרב [[יהודה בויאר]]
* הרב [[יהודה שפירא (רב)|יהודה שפירא]]
* הרב [[יוסף אברהם וולף]]
* הרב יחזקאל אביגדור בערטלער
* הרב [[יעקב ישראל קאניעווסקי]], דער ״סטייפעלר״
* הרב [[יעקב מייזליש]]
* הרב מאיר גריינימאן (זיין נעפע)
* הרב [[מיכל יהודה ליפקאוויטש]]
* הרב [[מאיר צבי בערגמאן]]
* הרב [[מרדכי שלמה בערמאן]]
* הרב משה יהושע לאנדא
* הרב [[נסים קארעליץ]] (זיין נעפע)
* הרב [[נתן שולמאן]], ראש ישיבה פון [[סלאבאדקער ישיבה|סלאבאדקע]]
* הרב [[קלמן כהנא]]
* הרב [[רפאל האלפערן]]
* הרב שאול ברזם (מאן פון זיין ניכטע)
* הרב שלמה כהן
* הרב שרגא פייוול שטיינבערג, ראש [[ישיבת תפארת ציון]]
* הרב [[שריה דעבליצקי]]

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}


{{גרונטסארטיר:קארעליץ, אברהם ישעיהו}}
{{רב-שטומף}}

[[קאַטעגאָריע:ליטווישע רבנים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:ארץ-ישראלדיקע יידן]]</text>
      <sha1>3dgtvngcxe2gx2trjsxylsd07wpzbfl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580183</id>
      <parentid>580182</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T22:50:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6603" xml:space="preserve">{{רב	
| יידישע געבורט דאטע = י&quot;א חשוון ה'תרל&quot;ט	
| יידישע טויט דאטע = ט&quot;ו חשוון ה'תשי&quot;ד
}}
[[טעקע:Chazon ish in tel aviv.jpg|ממוזער|250px|רבי אברהם ישעיהו קארעליץ האט סנדקאות ביי א ברית מילה אין [[תל אביב]]]]

רבי '''אברהם ישעיהו קארעליץ''' ([[י&quot;א חשוון]] [[ה'תרל&quot;ט]], 1878, [[קאסעוו]] - [[ט&quot;ו חשוון]] [[ה'תשי&quot;ד]], 1953, [[בני ברק]]), איז געווען איינער פון די פירער פון יידנטום אין [[ארץ ישראל]], און דער מחבר פון די ספרים '''חזון איש'''.

== ביאגראפיע ==
רבי אברהם ישעיהו איז געבוירן געווארן י&quot;א חשוון תרל&quot;ט אינעם שטעטל [[קאסעוו]], [[ליטע]], (דעמאלסט אין גראדנער גובערניע, [[רוסלענדישע אימפעריע]], היינט אין [[בריסקער גובערניע]], [[בעלארוס]]) צו זיין פאטער, הרב שמריהו יוסף קארעליץ, קאסעווער רב, און זיין מוטער, ראשא לאה, א טאכטער פון הרב קאצנעלבויגן, רב פון קאסעוו און דערנאך פון [[קאברין]].

ביי דער [[ערשטע וועלט מלחמה|ערשטער וועלט־מלחמה]] האט ער געוואוינט אין [[סטויפץ]], וואו ער האט געדינט ווי שטאטס־רב ווען דער ארטיקער רב, הרב יואל סאראצקין, איז געווארן פארטריבן פונעם שטעטל.

=== ווילנע ===
=== מינסק ===
=== ארץ ישראל ===
אום ט&quot;ז תמוז תרצ&quot;ג (1933) איז ער ארויף קיין [[ארץ ישראל]], נאכדעם וואס הרב [[חיים עוזר גראדזענסקי]] האט געבעטן [[משה פרוש]] פון [[אגודת ישראל]] צו באקומען סערטיפיקאטן פארן חזו&quot;א און זיין ווייב כדי זיי זאלן קענען וואוינען אין ארץ ישראל.{{הערה|דער קארעספאנדענץ איז געדרוקט אין ספר גנזים ושו&quot;ת חזון איש חלק ב' פון עמוד ק&quot;ט}}. לויט [[רפאל האלפערן]] האט דער חזון איש זיך איינגעשפארט אז מען זאל נישט באקומען דעם סערטיפיקאט דורכן [[הויפטראבינאט]] נאר דורך אגודת ישראל{{הערה|רפאל האלפערן, '''במחיצת החזון איש''', עמ' 51}}. 

ווען ער איז אנגעקומען אין לאנד איז ער געבליבן עטלעכע טעג ביי הרב דוד פאטאש, ביז ער האט געדונגען א שטוב אין גאולה גאס אין [[תל אביב]]. עטלעכע וואכן נאך תשעה באב האט ער געדונגען א דירה אין דער נייער קהילה וואס האט זיך אנטוויקלט אין [[בני ברק]], וואס איז שפעטער געווארן, אין א גרויסער מאס צוליב אים, א פעסטונג פון חרדישן יידנטום אין ישראל.

זומער [[תרצ&quot;ד]] ([[1934]]) האט דער חזו&quot;א געוואוינט א לענגערע תקופה אין [[צפת]] פאר זיין געזונט; במשך דער תקופה האט ער געלערנט בעיקר אינעם בית מדרש פון רבי [[יוסף קארו]] אין דער אלטשטאט.

דעצעמבער [[1936]] איז דער חזון איש געווארן געפערלעך קראנק. מען האט דאס מודיע געווען אומעטום אין דער יידישער וועלט, און מ'האט גערופן דעם עולם צו דאווענען פאר אים.{{הערה|1=[http://jpress.nli.org.il/Olive/APA/NLI_heb/SharedView.Article.aspx?parm=7nZqlfzYeBetoI0RygcTC4k5UW10a6511z7TkcjxQxQaZQK9MVyMGppydCSc%2Bs4VYw%3D%3D&amp;mode=image&amp;href=UES%2F1936%2F12%2F24&amp;page=1&amp;rtl=true הרב אברהם ישעיהו קארעליץ געפעהרליך קראנק], [[אונזער עקספרעס]], 24.12.1936. ביי דער [[היסטארישער יידישער פרעסע]].}}.

אין [[תש&quot;א]] איז נפטר געווארן ראשא לאה קארעליץ, דעם חזון איש'ס מוטער, אין ירושלים, און מען האט זי קובר געווען דארט.

==זיינע תלמידים==
* הרב [[אברהם גענאכאווסקי]]
* הרב [[אברהם חיים ברים]]
* הרב [[אליעזר פלאטשינסקי]]
* הרב אלעזר צדוק טורטשין 
* הרב אריה אברהמס
* הרב [[אריה פאמעראנטשיק]]
* הרב [[אריה שכטר]]
* הרב [[אהרן ישעיה ראטער]], מחבר פון שערי אהרן
* הרב [[גדליה נאדל]]
* הרב [[דוב יפה]]
* הרב [[דוב צבי קארלנשטיין]]
* הרב [[דוב לאנדא]]
* הרב [[דוד פרענקל]]
* הרב [[דוד מיכאל שמידל]]
* הרב [[חיים קאניעווסקי]] (זיין נעפע) 
* הרב [[חיים שאול קארעליץ]] (זיין נעפע)
* הרב [[חיים שאול גריינימאן]] (זיין נעפע)
* הרב [[יהודה בויאר]]
* הרב [[גרשון עדלשטיין|ירחמיאל גרשון עדלשטיין]]
* הרב [[יהודה שפירא (רב)|יהודה שפירא]]
* הרב [[יוסף אברהם וולף]]
* הרב יחזקאל אביגדור בערטלער
* הרב [[יעקב ישראל קאניעווסקי]], דער ״סטייפעלר״
* הרב [[יעקב מייזליש]]
* הרב מאיר גריינימאן (זיין נעפע)
* הרב [[מיכל יהודה ליפקאוויטש]]
* הרב [[מאיר צבי בערגמאן]]
* הרב [[מרדכי שלמה בערמאן]]
* הרב משה יהושע לאנדא
* הרב [[נסים קארעליץ]] (זיין נעפע)
* הרב [[נתן שולמאן]], ראש ישיבה פון [[סלאבאדקער ישיבה|סלאבאדקע]]
* הרב [[קלמן כהנא]]
* הרב [[רפאל האלפערן]]
* הרב שאול ברזם (מאן פון זיין ניכטע)
* הרב שלמה כהן
* הרב שרגא פייוול שטיינבערג, ראש [[ישיבת תפארת ציון]]
* הרב [[שריה דעבליצקי]]

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}


{{גרונטסארטיר:קארעליץ, אברהם ישעיהו}}
{{רב-שטומף}}

[[קאַטעגאָריע:ליטווישע רבנים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:ארץ-ישראלדיקע יידן]]</text>
      <sha1>5b8bsa6n5pa1zl9dy8mg10yk1h7074j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>מאדערן ארטאדאקס</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13333</id>
    <revision>
      <id>580147</id>
      <parentid>579980</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:17:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4309" xml:space="preserve">'''מאדערנע ארטאדאקסיע''' איז דער מער מאדערענער טייל פון די ארטאדאקסן. די אידילאגע איז געבויעט אויף [[תורה ומדע]], וואס נעמט צוזאם שמירות תורה ומצות מיט סעקולארע אידאלן.

זיי ווערן דערקענט דורך דעם קליינעם קאפל אנעם שווארצן היט און שווארצן רעקל וואס טון אנקליידן דעם חרדישען איד. 

אין ארץ ישראל האבן די &quot;מזרחי&quot; אן ענליכער אידעלאגיע.

== תורה עם דרך ארץ ==
דאס איז זייער מאטיוויציע און הויפט דעפעניציע, זיי האלטן פון גיין אין [[קאלעדזש]] און זיך לערנען א פראפעסיע פון [[דאקטעריי]] אדער [[אדוואקאט]]. דאס איז באזירט אויף ר' [[שמשון רפאל הירש]].

== געגנטן ==
אין אמעריקע זענען די מאדערנע ארטאדאקסיע א רוב פון פרומע יידן אין אלע אנדערע שטאטן אחוץ [[ניו יארק]] ווייל זיי האבן ניט געדאנק יודקא אויף אלע אינפארמאציע. אין [[מאנהעטן]] וואוינען זיי אין די אפער וועסט סייד, און אפער איסטסייד, און [[טינעק]], [[ניו זשערסי]], און [[פלעטבוש]] און קווינס.

== רבנים ==
הרב [[יוסף דוב הלוי סאלאווייטשיק]], אן אייניקל פון רבי [[חיים סאלאווייטשיק|חיים בריסקער]], ווערט פארעכנט אלץ איינער פון די חשוב'סטע דענקער און שרייבער אויף דער אידעאלאגיע פון '''תורה ומדע''', און איז געווען פון די גרעסטע פוסקים און הלכה'שע וועגווייזער פאר מאדערן-ארטאדאקסישן אידנטום. רוב היינטיגע רבנים פון די מאדערן ארטאדאקסישע קרייזן, איבערהויפט אין אמעריקע, פארופן זיך אלס תלמידים פון הרב סאלאווייטשיק. 

אנדערע חשובע רבנים פאר די מאדערן ארטאדאקסישע קרייזן:

:הרב [[אהרן ליכטנשטיין]], ר&quot;ם [[ישיבת רבינו יצחק אלחנן|בישיבת רבינו יצחק אלחנן]] ([[ריאט&quot;ס]]) און ראש ישיבה פון [[הר עציון]]
:הרב [[הערשל שעכטער]], ר&quot;ם [[ישיבת רבינו יצחק אלחנן|בישיבת רבינו יצחק אלחנן]] ([[ריאט&quot;ס]])
:הרב [[שלמה ריסקין]], רב פון [[אפרת]] אין [[ארץ ישראל]]
:הרב דר. [[משה דוד טענדלער]], ר&quot;ם בישיבת [[ריאט&quot;ס]] און רב פון קהלה אין מאנסי. איידעם פון ר' [[משה פיינשטיין]].
:הרב [[שאול בערמאן]], אנפירער פון [[עדה]] ארגאניזאציע
:הרב דר. [[נחום לאם]], לאנג-יעריגער ראש ישיבה פון [[ריאט&quot;ס]] און פרעזידענט פון [[ישיבה אוניווערסיטעט]]
:הרב [[יוסף טעלושקין]], פאפולערער רעדנער און שרייבער פאר'ן אלגעמיינעם אמעריקאנער וועלט
:הרב [[מיכאל מלכיור]], אנפירער פון [[מימד]] פארטיי אין אר&quot;י, לינק-רעליגיעז
:הרב [[אבי ווייס]], אנפירער פון [[ישיבת חובבי תורה]] און דער [[דרישה אינסטיטוט]].
:הרב [[יונתן סאקס]], הויפט רב פון ענגלאנד
:הרב [[עמנועל ראקמאן]], קאנצעלאר פון [[בר אילן אוניווערסיטעט]] און פריערדיגע הויפט פון ''[[ראביניקעל קאונסעל אוו אמעריקע]]'', דער שירעם ארגאניזאציע פאר מאדערן ארטאדאקסישע רבנים.

== מוסדות ==
[[ישיבה אוניווערסיטעט]] איז זייער גרעסטע ישיבה.

[[ישיבת חובבי תורה]] איז א גאר מאדערנער ישיבה.

== זעה אויך ==

[[ארטאדאקסן]]

[[קאטעגאריע:יידישע שטרעמונגען]]</text>
      <sha1>iidqc9237tvtnp5mqvf3xeqqn2iksru</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>רפאל האלפערן</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14274</id>
    <revision>
      <id>580132</id>
      <parentid>580126</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T19:45:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2922" xml:space="preserve">{{יתום}}
[[בילד:Halperin-1-.jpg|קליין|250px|]]
'''ר' רפאל האלפערן''' (תרפ&quot;ד, [[ווין]] - כ' אב, תשע&quot;א) איז געווען א [[ישראל]]ישער [[ביזנעסמאן]], א [[בעל תשובה]] וואס איז געווען א [[פראפעסיאנעלע ראנגלען|פראפעסיאנעלער]] [[קאמפקונסט|ראַנגלער]], [[ספארט]]סלער, [[אונטערנעמערשאפט|אונטערנעמער]], [[פילאנטראפ]], [[פארשונג|פארשער]], [[שרייבער]], און א חרדישער ציבור [[אקטיוויטעט|אקטיוויסט]].

ער איז געבוירן א [[פרומער]] און דערנאך געווארן [[אפגעפארן]].

אין די 1970ער יארן האט האלפערין שטודירט [[קאראטע]] און פארשידענע [[קאמפקונסט]] אין [[מזרח אזיע|ווייטן מזרח]], און ספעציעל אין [[יאפאן]], וואו ער האט באקומען די ראנג פון דאן 5. אין דער [[יום כיפור מלחמה|יום-כיפור מלחמה]] האט ער געמאכט הונדערטער קאראטע פארשטעלונגען פאר [[סאלדאט|זעלנער]] און דעמאָנסטרירט זיין שטאַרקייט דורך ברעכן הויפן ציגל.

זיין פאטער  ר' יעקב האלפערן האט געבויט [[זכרון מאיר]] [[בני ברק]] און איז געווען נאנט צום [[חזון איש]].

ער איז א גרויסער [[ביזנעסמאן]] מיט צענדליגע [[אפטיק]] געשעפטן אין [[ארץ ישראל]].

ער איז אמאל געלאפן פאר [[בירגערמייסטער]] פון [[תל אביב]]

ער האט ארויסגעגעבן א [[כשר]]ע [[ענציקלאפעדיע]] &quot;אנציקלופדיה לבית ישראל&quot; (&quot;ענציקלאפעדיע צו יידישע שטוב&quot;) וואס האלט שוין ביי 150 טויזנט ארטיקלען.

אויך האט ער ארויסגעגעבן א בוך איבער זיין [[קערפער]] געבוי יארן.

אויך האט ער אויסגעגבן א בוך איבערן [[חזון איש]].

ער האט ארויסגעגעבן 16 ביכלעך איבער דער [[גענאלאגיע]] פון רבנים, מיטן נאמען ''אטלאס עץ החיים''.

אויך האט ער ארויסגעגעבן דרײַ בענדער ביכלעך אויף דאס לעבן און שאפן פון [[רש&quot;י]].

ער האט אויך געעפֿנט עטליכע [[ספארטזאל]]ן.

==וועבלינקען==
* א [http://www.tapuz.co.il/Albums/forumGalleries/display/default.asp?g=15553&amp;id=13 גאלעריע]  פון [[בילד]]ער פון זיינע ראנגלען יארן.


{{גרונטסארטיר:האלפערין, רפאל}}

[[קאַטעגאָריע:בעלי תשובה]]
[[קאַטעגאָריע:יידישע ביזנעסלייט]]</text>
      <sha1>ox71dn1v6ri85e4c54pvnwtri8067bv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580181</id>
      <parentid>580132</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T22:44:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2979" xml:space="preserve">{{יתום}}
[[בילד:Halperin-1-.jpg|קליין|250px|]]
'''ר' רפאל האלפערן''' (תרפ&quot;ד, [[ווין]] - כ' אב, תשע&quot;א) איז געווען א [[ישראל]]ישער [[ביזנעסמאן]], א [[בעל תשובה]] וואס איז געווען א [[פראפעסיאנעלע ראנגלען|פראפעסיאנעלער]] [[קאמפקונסט|ראַנגלער]], [[ספארט]]סלער, [[אונטערנעמערשאפט|אונטערנעמער]], [[פילאנטראפ]], [[פארשונג|פארשער]], [[שרייבער]], און א חרדישער ציבור [[אקטיוויטעט|אקטיוויסט]].

ער איז געבוירן א [[פרומער]] און דערנאך געווארן [[אפגעפארן]].

אין די 1970ער יארן האט האלפערין שטודירט [[קאראטע]] און פארשידענע [[קאמפקונסט]] אין [[מזרח אזיע|ווייטן מזרח]], און ספעציעל אין [[יאפאן]], וואו ער האט באקומען די ראנג פון דאן 5. אין דער [[יום כיפור מלחמה|יום-כיפור מלחמה]] האט ער געמאכט הונדערטער קאראטע פארשטעלונגען פאר [[סאלדאט|זעלנער]] און דעמאָנסטרירט זיין שטאַרקייט דורך ברעכן הויפן ציגל.

זיין מאטער חיה (למשפחת דלמן) ופאטער ר' [[חיים יעקב האלפערן]] האט געבויט [[זכרון מאיר]] [[בני ברק]] און איז געווען נאנט צום [[חזון איש]]. 

ער איז א גרויסער [[ביזנעסמאן]] מיט צענדליגע [[אפטיק]] געשעפטן אין [[ארץ ישראל]].

ער איז אמאל געלאפן פאר [[בירגערמייסטער]] פון [[תל אביב]]

ער האט ארויסגעגעבן א [[כשר]]ע [[ענציקלאפעדיע]] &quot;אנציקלופדיה לבית ישראל&quot; (&quot;ענציקלאפעדיע צו יידישע שטוב&quot;) וואס האלט שוין ביי 150 טויזנט ארטיקלען.

אויך האט ער ארויסגעגעבן א בוך איבער זיין [[קערפער]] געבוי יארן.

אויך האט ער אויסגעגבן א בוך איבערן [[חזון איש]].

ער האט ארויסגעגעבן 16 ביכלעך איבער דער [[גענאלאגיע]] פון רבנים, מיטן נאמען ''אטלאס עץ החיים''.

אויך האט ער ארויסגעגעבן דרײַ בענדער ביכלעך אויף דאס לעבן און שאפן פון [[רש&quot;י]].

ער האט אויך געעפֿנט עטליכע [[ספארטזאל]]ן.

==וועבלינקען==
* א [http://www.tapuz.co.il/Albums/forumGalleries/display/default.asp?g=15553&amp;id=13 גאלעריע]  פון [[בילד]]ער פון זיינע ראנגלען יארן.


{{גרונטסארטיר:האלפערין, רפאל}}

[[קאַטעגאָריע:בעלי תשובה]]
[[קאַטעגאָריע:יידישע ביזנעסלייט]]</text>
      <sha1>hvj7b8l5i2eqsl7qalu6u43kpxjy0g7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>אייוועלט</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17570</id>
    <revision>
      <id>580127</id>
      <parentid>579152</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T16:58:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>24.191.53.231</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9139" xml:space="preserve">'''אידישע וועלט פארומס''' (גערופן '''אייוועלט''', אין ענגליש: '''iVelt''') איז אן [[אינטערנעט פארום]] [[וועבזייטל]] אין [[אידיש]] אנגעפירט דורך עטליכע ערליכע [[סאטמאר (הויף)|סאטמארע]] חסידים און ווערט באניצט דורך היימישע [[חרדים|פרומע אידן]], בעיקר [[חסידות|חסידישע]]. אין סך הכל איז שוין געשריבן געווארן אויף אייוועלט איבער 3.4 מיליאן תגובות (פאוסטן) און איבער 48 טויזנט אשכולות, און איבער דרייצן טויזנט באנוצערס האבן זיך איינגעשריבן.

== היסטאריע ==
אייוועלט איז געגרינדעט געווארן אפריל 25, 2007 דורך &quot;קרעמער&quot; (א [[ניק]]){{הערה|1=[http://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?f=3&amp;t=20343 א מייסטער-האפטיגער אינטערוויא מיטן מייסד הקרעטשמע &quot;קרעמער&quot;] אויף אייוועלט}}. ארגינעל איז דאס געווען א פארום אויפן [[העברעאיש|העברעאישן]] וועבזייטל [[היידפארק]] מיטן נאמען &quot;היימישע קרעטשמע&quot;. שפעטער האבן זיי זיך געעפנט אן אייגן זייטל מיטן אומזינסטן [[סאפטוועיר]] phpBB {{ענ|phpBB}}, גערופן &quot;אידישע וועלט&quot; און צוגעלייגט אסאך אפטיילונגען פון [[היסטאריע]], ידיעות התורה און טעכנאלאגיע אא&quot;וו.

== טעטיגע ניקס ==
פון די פאפולערע ניקס אויף אייוועלט זענען וויכטיג מאכער - וועלכער איז דער סייט אדמין{{הערה|1=[http://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?p=3470677 עקסקלוסיוו: ערשטמאליגע אינטערוויו מיט וויכטיג מאכער!]}}, די מנהלים לכאורה{{הערה|1=[https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?t=43216 אייוועלט ניק אינטערוויא - לכאורה]}} און יאנאש, ק.נ.א. זשורנאליסטן נקדימון און ישראל_הלוי, כאניש וואס צו טון, איינס, קלאָצקאָפּ, קנאפער ידען, טעמטי, מתמודד, הארי פלארי, אוראייניקל און מעכל קנעכל.

== אינהאלט ==
די אינהאלט דערפון איז געשריבן אויף א פרומע פרינציפ. קיין שום קאנטראווערסיעלע ענין, פאליטיק, מחלוקת, פון די היימישע וועלט, ווערט נישט און איז נישט ערלויבט צו דיסקוסירן. אלעס ווערט געשריבן אויף א הומאריסטיש און גוט געלוינטע שפראך און אין די זעלבע צייט האלט עס אן די ערענסקייט פון אידישקייט און קיין שום ליצנות אויף מסורה אדער אידישקייט איז ערלויבט.

עס פארמאגט פארומס אויף פארשידענע טעמעס וואס פאראינטערעסירט דעם חרדישן אידנטום:


;די היימישע קרעטשמע
* אידישע און וועלטליכע [[נייעס]] – באריכטן און [[אנאליז]]ן, אייוועלט איז א שטארקע קוואל פון אינפארמאציע פארן היימישן פרומען עולם, ס'זעט זיך אן יעדע מאל וואס ס'גייט פאר עפעס דראמאטיש אויפן גאס ווי למשל פאר נאציאנאלע עלעקשאנס ווי טויזענטער קומען זעהן וואס די אפדעיטס זענען, א גוטע דוגמא איז די [[רוסישער אינוואזיע אויף אוקראינע 2022|מלחמה אין אוקריינע]] וואס אייוועלט איז די מערסטע רעלייעבל און אפדעיטעד סייט צו וויסן וואס גייט פאר אויפן פראנט, פאר אסאך איז דאס די איינציגסטע קוואל פון נייעס.
* היימישע דזשורנאל – עקסקלוסיוו: ארטיקלען און אנאליזן
* היימישע קרעטשמע – געשמאקע ארטיקלן און בילדער וכדו'
* היימישע פארברענגן – גריסן און שמועסן
* זכור ימות עולם – אידישע און אלגעמיינע [[היסטאריע]]
* [[שפראך]], [[גראמאטיק]] און [[דקדוק]]
* היכל הנגינה – [[ניגונים]] און [[זינגער]]ס
* היימישע [[אויסגאבע]]ס און נייעס קוועלער
;בית המדרש דקהלתינו
* שיעורי הקהילות – שיעורי הקהילות און אנדערע שיעורי תורה
* ידיעות התורה – הפוך בה דכולה בה
* על הצדיקים ועל החסידים – תולדות ו[[סיפורי צדיקים]] וחסידים
* ועל פליטת בית סופריהם – איבער ספרים און מחברים
;איש את רעהו יעזורו
* ולאחיו יאמר חזק – עצות טובות אויפן טעגליכן לעבן
* [[ביזנעס]] – ביזנעסלייט העלפן זיך ארויס
* קאמפיוטער און פראגרעמינג – אלעס איבער [[קאמפיוטער]], און [[קאמפיוטער פראגראם]]ס
* [[טעכנאלאגיע]] און [[ערפינדונג|ערפינדונגען]]
* בילדער, [[גראפיקס]] און [[דעזיין]]

== אויסגאבעס ==
=== שרייבער ===
דער שרייבער אויסגאבע ווערט ארויסגעגעבן וועכנטליך, א אינהאלטסרייכע ווערק, וואס באשטייט פון צוזאמגעקליבענע געלונגענע ארטיקלען פון אייוועלט; תורה'דיגע, השקפה'דיגע, היסטאריע ארטיקלען, הומאריסטישע ארטיקלען, און נאך. דער שרייבער אויסגאבע איז דא צו דאונלאדן אויף אייוועלט, אדער צו באשטעלן אויף אמאזאן א געדרוקטע ווערסיע.

=== אלבומען ===
יעדע שטיק צייט געט אייוועלט ארויס אן אלבום מיט קאלעקציעס פון ניגונים. עס זענען שוין ארויסגעקומען א טוץ פון אלבומען, דער לעצטער פון זיי &quot;חזנות וועלט&quot; א ליקוט פון [[חזנות]] שטיקלעך און לידער פארפאסט דורך [[יאסעלע ראזנבלאט|יאסעלע ראזענבלאט]] און געזונגען דורך היינטיגע חזנים און בעלי מנגנים.
== פרינציפן ==
אייוועלט לאזט נישט צו קיין שום אומ'תורה'דיגן אינהאלט. הלבנת פנים, לשון הרע, א.ד.ג. - עס איז דא א הויפט פרינציפ און פאליסי נישט צו באשרייבן קיין פרומע רבנים און עסקנים.

עס זענען דא פארשידענע תקנות און פרינציפן צו קענען שרייבן אויף אייוועלט. עס איז פארהאן א באגריף פון &quot;גילוי&quot;, דאס הייסט אויב איינער פראבירט צו אנטפלעקן ווער עס שטייט אונטער א ספעציפישער [[ניק]], וועט מען אים תיכף ומיד אויסשפארן.

די מיטל אנצוהאלטן די כשרות פונעם זייטל, אז ס'זאל זיין אנגענומען אויף יעדן ערליכע איד און די פילטערס זאלן עס דורכלאזן, איז א מאכטפולע צענזור. א גאנצע ארמיי פון מנהלים, אחראים און גבאים, אפענע און באהאלטענע, זיצן און מאכן זיכער אז אלעס איז כשר, און טאמער ס'איז דא צל ספק אז עפעס טויג נישט נעמט מען זיך האקן שטיקער. גאנצעטע תגובות און קאנווערסעישאנס פליען ארויס פון פענסטער, אמאל צוזאמען מיט די שרייבער פון די שורות. מיט די צייט האט זיך אפילו געמאכט א שטיקל קאמפעטישאן פון די געפלויגענע, וואס זענען משלים אויף זייער זייטל צו שרייבן וואס מ'מעג נישט אויף אייוועלט.

== וועבלינקען און רעפערענצען ==
{{רעפליסטע}}
* [http://www.ivelt.com/forum/index.php אידישע וועלט פארומס] וועבזייטל
* [https://www.hamichlol.org.il/%D7%90%D7%99%D7%99%D7%95%D7%95%D7%A2%D7%9C%D7%98 אייוועלט], בלאט אויף המכלול [[ענציקלאפעדיע]]
* [https://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?f=3&amp;t=54277#p3476727 איבערבליק אויף אייוועלט]
*[http://www.ivelt.com/forum/viewtopic.php?f=3&amp;t=45951 אייוועלט נייעס פון טאג]

[[קאטעגאריע:חרדישע וועב זייטלעך]]
[[קאטעגאריע:יידיש-שפראך וועבזייטלעך]]</text>
      <sha1>t19yvm23qyrn43c6fpt0zyjgsce69kd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>חיים יוסף דוד אזולאי</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21337</id>
    <revision>
      <id>580135</id>
      <parentid>579259</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T19:57:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>/* זיין משפחה */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38412" xml:space="preserve">{{רב
| מדינה = 
}}

הרב '''חיים יוסף דוד אזולאי''', באקאנט מיט זיינע ראשי תיבות '''חיד&quot;א,''' (ה'תפ&quot;ד 1724 - [[י&quot;א אדר]], [[ה'תקס&quot;ו]] 1806) דאס איז דער באקאנטער [[ספרדים|ספרדישער]] גדול און [[אדם השלם]] וואס האט באלייכט דאס ספרדישע [[אידנטום]] מיט זיין [[תורה]], [[קדושה]], [[חכמה]], [[פקחות]].

דער חיד&quot;א האט מחבר געווען צענדליגע [[ספרים]] אויף אלע [[מקצועות]] התורה, ער איז געווען א באקאנטער מענטש אין דער גארער וועלט.

ער איז געווען א [[שד&quot;ר]] צוויי מאל פון [[ארץ ישראל]] קיין [[חוץ לארץ]], וואס האט געזאמלט געלט פאר די [[ארימע]] אידן אין ארץ ישראל.

דאס לעצטע מאל ווען ער איז ארויסגעפארן אין [[איטאליע]], איז ער שוין פארבליבן דארט, מייסטענס אין [[ליווארנא]], און האט דארט מחבר געווען רוב פון זיינע ספרים. ער איז געווען אין אסאך מדינות צווישן זיי ארץ ישראל, [[מצרים]], איטאליע, [[אמסטערדאם]], [[פראנקרייך]], און האט זיך געטראפן מיט אסאך אידן און גויים צוגלייך, מיט רבנים, צדיקים, לומדים, קעניגן, שרים, עשירים און נאך וויכטיגע לייט, ער האט נושא חן געווען וואו אהין ער איז געקומען. זיינע ספרים זענען א קוואל וואס יעדער שעפט דערפון, ספעציעל היסטאריקער פון אידישן פאלק האבן אנגענומען וואס ער שרייבט אלס די מערסטע קראנט.

זיינע נסיעות און וואס עס איז אריבער אויף אים האט ער זעלבסט געשריבן אין זיינע צוויי קונטרסים וואס הייסן &quot;[[מעגל טוב]]&quot; צוויי חלקים.

ער איז געבוירן שנת [[ה'תפ&quot;ד]].&lt;ref&gt;זעט אין ספר ''מעגל טוב'' דף 56 ער שרייבט אז שנת תצ&quot;ח איז ער געווען 14 יאר.&lt;/ref&gt; און איז נפטר געווארן [[י&quot;א אדר]] [[ה'תקס&quot;ו]].

דער חיד&quot;א האט געצויגן צו זיך מאסן מענטשן, מען האט געהאט פאר אים א ספעציעלער הדרת כבוד, ער שרייבט אז זייענדיג אין טריאסטי זענען די אידן אזוי נתפעל געווארן פון אים אז מען האט איעהם געברענגט א ספעציעלן שטוהל ער זאל זיך זעצען און מענטשן האבן אים געטאראגן אין בית המדרש. (מעגל טוב ע' 78). ער שרייבט אז אין אמסטטערדאם האט ער געהערט ווי אין פארשידענע שטעט האבן אסאך פארציילט פון זיין גרויסקייט. אויך אסאך גוים און גרויסע הערן פלעגן אים קומען באזוכן און הערן פון אים קלוגשאפט, איינמאהל זייענדיג אין טורינו איז געקומען צו אים דער אמבעסאדער פון פראנקרייך מיט א דעלעגאציע אים באזוכן. אויך גרויסע עשירים סוחרים און באנקירין זענען אים געקועמן באזוכן מיט כבוד (מעגל טוב ע' 173). און נרבונה זענען געקומען אלע שרים און הערין פו שטאט באזוכן, מיט זייער    ווייבער, אים צו זיין &quot;זיי האבן מיט געגעבן גרויס כבוד&quot; (מעגל טוב ע' 134).

== זיינע גרויסע זיידעס און עלטערן ==
דער חיד&quot;א האט געשטאמט פון זייער גרויס יחוס. עטליכע דורות זענען אלע געווען גרויסע רבנים און ראשי בית דין.

דער ראש פון דער משפחה און דער גולת הכותרת איז ר' [[אברהם אזולאי]] דער בעל מחבר פונעם וואונדערליכן ספר [[חסד לאברהם]], א תלמיד פון ר' [[חיים וויטאל]]. דער חיד&quot;א ברענגט פיל פון אים.

ר' אברהם האט געהאט א זון ר' [[יצחק אזולאי]] אויך א גרויסער גאון א ראש ישיבה. ר' יצחק האט געהאט א זון ר' [[ישעיהו אזולאי]] וואס איז געווען א בעל מקובל און א ראש בית דין אין [[ירושלים]] און אין [[חברון]]. זיין זון איז געווען א גאון פון ירושלים איינע פון די ראשי בית דין אין זיינער צייט, ר' [[יצחק זרחיה אזולאי]] דער טאטע פון דעם חיד&quot;א.

== זיינע רביים ==

דער חיד&quot;א האט געהאט עטליכע רביים, אבער דער עיקר וואס ער פארעכנט פאר זיין רבי מובהק איז ר' [[יונה נבון]] דעל בעל מחבר פון ספר [[נחפה בכסף]], ער איז געווען זיין פעטער, זיין טאטעס שוואגער.

אויך האט ער געלערנט ביים אור החיים, רבי [[חיים בן עטר]], ער איז ארויף אויף ארץ ישראל אין יאר [[ה'תק&quot;ג]] און איז דארט געווען עלף חדשים, אין די עלף חדשים האט דער חיד&quot;א געלענרט אין זיין בית המדרש פון נגלה (ער האט אויך געהאט א בית המדרש פון נסתר סודות התורה).

ווען דער חיד&quot;א איז אריין אין זיין ישיבה איז ער אינגאנצן געווען אלט 18 יאר, און דאך האט ער זיך פארעכנט פאר די אויגעצייכנטע תלמידים אין די ישיבה. ער ברענגט פון זיין רבין דער ר' חיים בן עטר אסאך שיעור מאמרים און טייטשן און הלכות. זעה (מחזיק ברכה או&quot;ח סי' תכ&quot;ו או&quot;ג, סי' תס&quot;ז או&quot;ט ככל לאדן דקכ&quot;ה, ד'קי&quot;ח, פתח עינים שבוועת דט&quot;ו, כסא רחמים פכ&quot;ו, חומת אנך ישעיה מא, רוח חיים דע&quot;ח), און נאך.

דער דריטער גאון ביי וועם דער חיד&quot;א האט געלערנט אלס בחור איז ר' [[אליעזר נחום אדריאנופאלי]], און אויך ביים דעם גאון ר' [[ישראל מאיר מזרחי]], ר' [[יצחק ב&quot;ר יהודה הכהן רפאפורט]], ר' [[גדליה חייון]], [[ר' יצחק הכהן]], ר' [[חיים ניסים משה מזרחי]]. און נאך.

אין [[קבלה]] און אין סודות התורה פארעכנט זיך דער חיד&quot;א אלס תלמוד פון דער גרויסר בעל מקובל ר' [[שלום מזרחי דידיע שרעבי]] באקאנט מיטן נאמען דער [[רש&quot;ש]]. עס איז אינטעעסאנט צו צוגעבן אז וואס עס שטייט אין מעטה תהלה (דקי&quot;ט) אז דער רש&quot;ש האט אים אמאל געזאגט אזוי: &quot;איך ווייס אז דער עיקר וואס דיין ציל אויף די וועלט דארף זיין צו לערנען נגלה, אין דעם האסטו א שטארקע השגה, אבער צום סוף וועסטו פארשטיין צו לערנען די חכמת האמת&quot;.


== די יוגנט יארן ==

זיין טאטע שרייבט אויפן [[חיד&quot;א]] ביי זעקס און זיבן יאר האט געקלאפט אין אים א גייסט פון ה', ער האט דערקענט השי&quot;ת, און האט זיך נישט אפגעטוהן פונעם אוהל תורה, פון מיין שוואגער (הקדמה שער יוסף).

אויך זיין רבי ר' [[יונה נבון]] שרייבט אויף אים אין דער הסכמה זייער גרויס ווי ער האט עוסק געווען בלויז אין תורה, און ווי אונטער די ניין יאר איז ער שוין געווען א שם דבר אין גאנץ ירושלים אין יענע צייט ווען גאונים און תלמידי חכמים האבן זיך געווארפן אין אלע זייטן.

ביי די צוועלף יאר האט ער שוין אנגעהויבן צו שרייבן הגהות אויפן ספר [[האגור]] און אויף הלכות מליחה. זיין רבי האט אים געלענרט ער זאל שרייבן אסאך, אויך ווען זיין רבי איז ארויס געפארן קיין מצרים האט ער אים אנגעזאגט ער זאל שרייבן אים בריוו פון חידושי תורה כדי ער זאל מיטהאלטן וואס ער לערנט, און זיך לערנען שרייבן (חיים שאל ח&quot;א סי' ס&quot;א, וסי' ס&quot;ג, ברכי יוסף יור&quot;ד סי' ק&quot;ע). זיין רבי האט אים געזאגט שרייב אויף פאפיר וואס די ביזט מחדש, קוק נישט צו עס איז גיט אדער נישט (נחפה בכסף ח&quot;א חו&quot;מ סי' ד').

ער האט זיך צוזאמען גענומען מיט עטליכע פון זיינע חברים אין די ישיבה בית יעקב און האבן געלערנט אין תורה פון זיינע חברים זענען באקאנט ר' [[יום טוב ב&quot;ר יעקב אלגאזי]], ר' שלמה חייא מזרחי דער זוהן פונעם גאון ר' [[ישראל מאיר מזרחי]] ().

דער חיד&quot;א איז אויך אינטערגעשריבן אונטער דעם באקאנטען &quot;שטר התקשרות&quot; פון די תלמידים פון דער רש&quot;ש. דער שטר ההתקשרות איז א אינטערעסאנטער דאקומענט וואס איז געבליבן און די חוקרים פון היינטיגע צייטן שרייבן אסאך דערוועגן, אינעם שטר שטייט אז עס האבן צוזאמען גענומען אסאך חשובע תלמידי חכמים צווישן זיי דער חיד&quot;א און זיין חבר דער מהרי&quot;ט אלגאזי, צו זיין געבונדען און חברים אויף דער וועלט און אויף יענער וואלט. דער שטר איז אונטערגעשריבן עטליכע מאל, אין פארשידענע יארן די צווייטער שטר וואס מיר האבן איז געשריבן אין יאר [[ה'תקי&quot;ד]], דערנאך אין יאר [[ה'תקי&quot;ח]], [[ה'תקי&quot;ט]].

דער שטר איז ענדליך וואס מען זעט ווי די חבורה פון ר' [[חיים וויטאל]] האט געשריבן אין זיינער צייט.

== זיין פריוואטע הארעוואניע ==
ֿ
עס איז געבליבן פון חיד&quot;א אינטערעסאנטע התנהגות און  הראוואניע וואס ער זעלבסט האט פארצייכנט אין זיינע מאמוערן [[מעגל טוב]], ווי אז אין די עשרת ימי תשובה איז ער אייביג געזעסען אליין מיט [[התבודדות]], ער האט אין זיי כעמט נישט גערעדט, און געפאסט די וואכן טעג פון זיי, און אפילו באנייכט האט ער געגעסן בלויז קאקוס, ער פלעגט פאסטן אסאך נישט טרינקען אפילו קיין וואסער, ער שרייבט איינמאהל האט ער געפאסט גאנצע פופציג שעה (מעגל טוב שנת תק&quot;ל). אפילו אין יאר [[ה'תקמ&quot;ז]] ווען ער איז געווען נישט געזונט האט ער אויך באוויזען צו פאסטן. אין די טעג האט ער אויסגעזאגט זעקס מאל גאנץ תהלים,

ער האט געפאסט יעדן ערב ראש חודש, אלע טעג פון [[שובבי&quot;ם]], און אסאך נעכט דערפון האט ער נישט געטרונקען אפילו וואסער.

שבת און ימים טובים האט ער גערעדט בלויז לשון הקודש,

ער פלעגט אסאך לערענן משניות און מוסר ספרים און ער שרייבט אז תלמידי חכמים זענען מחיוב צו לערנען  תנ&quot;ך, משניות, און מוסר ספרים [[דבש לפי]] אות ת'., אויף א פלאץ שרייבט ער: מען איז מחיוב צו לערענן יעדן טאג מוסר [[צפורן שמיר]] פ&quot;ד אות נ&quot;ג. מורה באצבע פ&quot;א אות י&quot;ז.

== זיין גאונות, בקיאות און ידיעות ==


דער חיד&quot;א איז געווען א קענער און ווייסער פון אלעס און אלדונג, ער שרייבט: הקב&quot;ה האט מיר געגעבן כח און א גוטן שכל מפלפל זיין מיט שטארקייט און חריפות, די מענטשן וואס הערן וואונדערן זיך דערויף, א גאנצע נאכט האב איך עוסק געווען אין טיעף פלפול ביז עלות השחר (מעגל טוב ע' 61) והיה לי פתחון פה להקשות ולתרץ מעניטן לענין, והענינים שהיו אומרים הם הייתי טוען עליהם והכל בקלות גדל בעזר משדי (שם ע' 64).

א אינטערעסאנטע זאך דערמאנט ער אין זיין טאג בוך אז אין יאר תקכ&quot;ד ווען ער איז ארויס פון ירושלים, זענען אים באפאלן א באנדע [[אראבער]] וואס האבן אים געוואלט שלעכטס טון, ער שרייבט וויבאלד מיר האבן זיך געפונען אין א סכנה האב איך געמוזט דערמאנען דעם הייליגן נאמען פון שמירת הדרך, און זיי האבן נישט געהאט קיין שליטה אויף אונז. ([[מעגל טוב]] עמוד 47)

עס זענען פארבליבן אויך עטליכע קמיעות פונעם חיד&quot;א, אויך אין זיינע בריוו דערמאנט ער עטליכע קמיעות וואס ער האט געגעבן פאר זיינע נאנטע (אגרות רוזנבערג סי' ז', לבנו תשרי תקמ&quot;ט ועוד). אויך אין זיינע ספרים (יוסף בסדר, שומר ישראל, [[סנסן ליאיר]], כף אחת) ווערט דערמאנט ספעציעלע שמירות און סגולות פאר פרויען וואס שוואנגערן, פאר האבן א זוהן, פאר רפואה, פאר פחד, פאר הצלחה, פאר חן פאר א קעניג, א שר א מושל. עס איז אינטערעסאנט וואס ער שרייבט אין כף אחת סי' ל&quot;ב א אמת'ע סגולה פאר יעדן ענין, מען זאל זיין א אמת'ער עניו פון טיפעניש פון הארץ, געבן צדקה ווי ווייט מען קען, און לערנן תורה לשמה לשם שמים.

== זיין השפעה אויף שפעטער ==

פון דעם [[חיד&quot;א]] איז איבערגעבליבן אסאך פארן כלל ישראל, ווי למשל, די סאך תפלות און בקשות וואס דער חיד&quot;א האט מתקן געווען, וואס כמעט גאנץ כלל ישראל זאגט עס, עס איז צושפרייט אין זיינע ספרים [[סנסן ליאיר]] [[שומר ישראל]], [[יוסף בסדר]], [[כף אחת]], [[כרם חמר]], [[בית מנוחה]], [[משמרת הטהרה]], [[חדשים לבקרים]]. ספעציעל איז באקאנט די סידור פון הקפות אויף שמחת תורה פון מ[[ורה באצבע]] [[צפורן שמיר]], וואס שטאמט פון חיד&quot;א. אויך דער לאנגער תפלה וואס אידן זאגן ביי [[תשליך]] ראש השנה שטאמט פון חיד&quot;א, אויך איז גאר באקאנט דעם סדר פון חיד&quot;א אינעם [[חק לישראל]] וואס ווערט גערופען [[יוסף לחק]].

די הצלחה פון חיד&quot;א איז אויך דערמיט וואס חוץ דעם וואס ער האט געשריבן ספרים און פסקי הלכה און אסאך חיבורים פאר כלל ישראל, האט ער אבער אויך אסאך צוגעלייגט אז דער המון עם און פשוט'ער איד זאל האבן נוצען, ווי זיינע סאך תפלות וואס ער האט געשריבן און מזכה געווען כלל ישראל, זיי חומש און הוספות פון ספר [[חק לישראל]], און זיין פירוש אויפן זוהר [[ניצוצי אורות]], און זיינע פירושים אויף עין יעקב ווי [[פתח עינים]], [[מראות עין]].

דער [[חיד&quot;א]] איז געווארן אנגענומען אין גאנץ כלל ישראל, נישט בלויז ביין ספרדים, מען קען אפשר זאגן אז ער איז מער געשעצט און חשובער ביי אשכנזים ווי ספרדים, די ספרדים באציען זיך צו אים ווי נאך א גרויסע גדול פון ספרד, אבער ביי די אשכנזים איז ער גאר שטארק אנגענומען. אט זענען אויסצוגן פון גדולי ישראל אויף אים.

ער אליין פארציילט אז די גאונים ווי דער [[פני יהושע]], און הגאון רבי [[שאול אב&quot;ד אמסטארדאם]], האבן אים גאר שטארק מכבד געווען.

דער [[בני יששכר]] שרייבט אויף אים: איך ווייס נישט וואו דער מראה מקום דערפון איז נישט אין סוגיות הש&quot;ס, אבער וויבאלד דער חיד&quot;א איז א רב מובהק אין זיין דור שרייבט אזוי בבית דין של מטה, פסק'נט מען אזוי אויך אין בית דין של מעלה.&lt;ref&gt;בני יששכר ח&quot;ב חודש תשרי דרוש י&quot;ד&lt;/ref&gt; אויך ברענגט דער בני יששכר זיינע ספרים [[ראש דוד]], [[דבש לפי]], און ער האט געשריבן דערויף הערות. 

דער גאון רבי [[אלעזר פלעקלס]] שרייבט אויף אים אין זיין ספר [[מעשה בר' אליעזר]] איך האב געזעהן א גלייכע אנגענומען זאך אין דעם חבור [[שמחת הרגל]] צו דעם געטליכן מאן, דער הייליגער און קלוגער מאן, דער בעל מחבר פון [[ברכי יוסף]].


== די נסיעות פונעם חיד&quot;א ==
{{הויפט ארטיקל|נסיעות פונעם חיד&quot;א}}
דער חיד&quot;א איז ארויסגעפארן פון ארץ ישראל אויף צוויי לאנגע נסיעות אלס שד&quot;ר צו זאמלען געלט פאר די ארעמעלייט אין ארץ ישראל. די ערשטע נסיעה איז געווען אין יאר תקי&quot;ג, מיט זיין באדינער שמואל בן חיים, קיין מצרים און [[אייראפע]]. די צווייטע נסיעה איז ער געפארן אין יאר תקל&quot;ג, מיט אברהם גבאי, קיין צפון [[אפריקע]] און אייראפע.

ביי איינע פון זיינע נסיעות האט דער חיד&quot;א מחליט געווען אז ער פארבלייבט אין [[ליווארנא]].
{{הויפט ארטיקל|חיד&quot;א, אין ליווארנא}}
&lt;!-- דא דארף קומען א קורצע באשרייבונג וועגן דעם חיד&quot;א אין ליווארנא  --&gt;

איינע פון די גרויסע פראגעס וואס די וואס די יודישע היסטאריקערס פרעגן פארוואס האט דער חיד&quot;א זיך באזעצט אין איטאליע און זיך נישט אומגעקערט קיין ארץ ישראל. אין זיינע ספרים וואס ער האט געשריבן אין ליוואורנא איז ער שעטענדיג מתפלל ער זאל נאך אנקומען קיין ארץ ישראל ווי ער שרייבט אין יאר [[ה'תקל&quot;ו]]: הוא ברחמו יוסיף לי שנות חיים טובים ויעזרני על דבר כבדו שמו וייטיב אחרית על התרוה וכו' ולחזור להתישב ארץ ישראל בכבוד ועושר וישוב וזרע קודש (קונטרס מסעות דף 77). אין יאר [[ה'תקל&quot;ט]] וער ער האט חתונה געהאט מיט זיין צווייטע ווייב שרייבט ער  ונזכה לעלות לארץ ישקראל בישוב ובהשקט ובטח מרב כל (מעגל טוב עמדו 177). און זיין פנקס חשבונות דף 27 שרייבט ער תחל שנה וברכותיה וכו' ויוליכנו לשלום לעיר הקדוש ירושלים. און אזוי געפינט מען אין עטליכע פלעצער. פאקטיש האט ער פרויבירט עטליכע מאל ארויף גיין קיין ארץ ישראל, אמאל מיט זיין זוהן [[אברהם]], אבער קיינמאל איז אים נישט געלונגען. עס האט מן הסתם אויך געהאלפען דעם פאקט אז אין חוץ לארץ האט ער דאן געקענט מסדר זיין און דרוקן רוב פון זיינע גרויסע חיבורים. און באקאנטע ספרים.


== זיינע חברים, עשירים, און זיינע נאנטע מענטשן ==

איינע פון די גוטע חברים און גוטער פריינד פונעם חיד&quot;א איז געווען דער גרויסער רייכער מאן אין דער שטאט [[ליווארנא]], רבי [[מיכאל פירירא די ליאון]], אויך האט דער חיד&quot;א געהאט א גרויסער עושר א נאנטער צו אים מיטן נאמען רבי [[אליעזר חי שאלתיאל ריקאנאטי]].

דער חיד&quot;א האט זיך אויף באקענט מיטן דרך החסידות די תלמידים פון גרויסן מגיד פון מעזריטש, און האט געהאט א נאנטער צוזאמען־ארבעט מיט זיי. דער [[בעל שם טוב]] ווערט דערמאנט מיט גרויס כבוד אין זיינע ספרים זעט [[חומת אנ&quot;ך]] שה&quot;ש א, א,.

== זיין משפחה ==
דאס ערשטע ווייב פונעם חיד&quot;א האט געהייסן רחל. ביי די פופצן יאר איז ער געווען מיט איר א חתן ([[חיים שאל]] ח&quot;א דס&quot;ט &quot;ידיד נפשי הארוס&quot;).

זיי האבן געהאט א טאכטער קלארא, זי איז אוועק יונגערהייט אין יאר [[ה'תקכ&quot;ה]] אין חודש אלול ווען דער חיד&quot;א איז געווען מיט זיין משפחה אין [[עגיפטן|מצרים]].

דער חיד&quot;א איז געווען אין תוניס ווען ער איז געוואר געווארן אז זי איז געשטארבן, געווען איז עס כ&quot;ב אדר שנת תקל&quot;ד, ער האט זיך געזעצט אויף דער ערד פאר עטליכע מינוט ווי א שמועה רחוקה, ער שרייבט אויף איהר, איך האב זיך מצער געווען און געקלאגט אויף דעם וואס עס איז פארלוירן געווארן אזא בריליאנט שטיין, זי איז געווען כמעט איינציג אין דעם דור מיט חכמה, מיט כבוד, מיט שכל עצום ונורא, איהר חן און איר שיינקיייט, אין צניעות און ריינקייט קען מען נישט משער זיין (מעגל טוב ע' 61).

אין יאר [[ה'תקל&quot;ה]] זיבן טאג אין חודש חשוון האט דער חיד&quot;א חתונה געהאט מיט זיין צווייטן ווייב [[רחל בת משה לוי]], זי איז געקומען פין [[איטאליע]] פון דער שטאט [[פיסא]]. זי איז נפטר געווארן אין יאר [[ה'תקס&quot;ד]] [[כ&quot;ו כסלו|זעקס און צוואנציג טאג אין כסלו]].

עס איז וואונדערליך וואו מען געפינט אין כתבים פון חיד&quot;א וויאזוי ער האט אין יאהר [[ה'תקל&quot;ד]] שוין אינזין געהאט חתונה צו האבן מיט אט דער פרוי, ער האט געטראפן רמזים אז רחל דארף הייסן זיין פרוי, ער שרייבט רחל גימטריא חיים יוסף דוד, כי רחל שכינת עוזנו וחשקה להתחבר עם דודה וזה על ידי המוחין חב&quot;ד אהי&quot;ה הוי&quot;ה איה&quot;ה גימטריא חיים כנודע, וזהו חיים רמז למוחין, יוסף יסוד, דוד מלכות, ולכן רחל גימטריא זו, שחשקה להתחבר ביסוד ז&quot;א על המוחין (קונטרס מסעות דף 164).

שוין אין תקל&quot;ז האט דער חיד&quot;א געקויפט א [[רינגל]] פאר קידושין (פנקס החשבונות דף 10, קניתי טבעת קידושין לירי וויניציאה, ומעגל טוב עמ 89).  מען געפינט צווישן זיינע כתבים וואו ער האט אינזין געהאט צו קויפן מתנות און שיינע זאכן פאר זיין ווייב, און וואו ער טרעפט  רמזים.

עס איז דא אין זיינע כתבים (קונטרס חידושין על שו&quot;ע) דער לשון הכתובה וואס דער חיד&quot;א האט זעלבסט געשריבן פאר זיין צווייטער ווייב.

דער חיד&quot;א האט חתונה געהאט מיט איר [[ז' חשוון|זיבן טאג אין חודש חשוון]], אין יאר [[ה'תקל&quot;ט]]. ער שרייבט א סימן ברכה ז' חשוון איז דער טאג וואס מען הייבט אן אין ארץ ישראל צו בעטן פאר רעגן.

רחל איז נפטר געווארן זעקס און צוואנציג טאג אין חודש כסליו [[ה'תקס&quot;ד]], אין א פלאץ איז דא ווי ער צייכנט אהן וויפעיל געלט עס האט איהם געקאסט דאקטער געלד פאר איהם אין יאהר תקס&quot;ג, דער חיד&quot;א שרייבט בעוה&quot;ר נפטר נוות ביתי נ&quot;ע יום א כ&quot;ו כסליו ב' חנוכה שנת תקס&quot;ד, ה' ילוה על משכבה ותתענג בדשון ותתפלל בעדינו&quot;.

זייער  זון איז געווען הרב ר' [[רפאל ישעיה אזולאי]].

== זיין הסתלקות ==


דער חיד&quot;א איז שוואך געווארן סוף פון זיינע טעג אין יאר [[ה'תקס&quot;ה]], ער האט מסדר געווען א צוואה, און געשריבן וויאזוי מען זאל זיך באגיין מיט זיין לויה, און אויך וואס מען זאל לערנען, ער שרייבט : יעדן טאג זאלן צען יודען לערענן אין זיין בית המדרש ח&quot;י פרקים משנית. ער האט איברגעלאזט א סכום געלד פאר זיי. ווינטער אין יאר [[ה'תקס&quot;ו]] איז ער קראנק געווארן, די קהילה אין ליווארנא האט באצהלט געלד פאר אידן מען זאל זאגן תהלים און מתפלל זיין פאר אים, פרייטיג צונאכטס פרשת זכור, עלף טאג אין חודש אדר איז ער נסתלק געווארן, נאך יענעם שבת האט מען געשטאלט משמרת צו זאגן תהלים און לערנען. מוצאי שבת האט מען אים מספיד געווען אין אים באערדיגט. מען האט אים געטועהן גרויס כבוד, און די חברה קדישא האט ארויס געגעבן א באפעל אז יענעם יאר פורים זאל מען נישט שפיעלן און נישט זיין ספעציעל פרייליך, זיי שרייבן אז ווער עס וועט עובר זיין אויף די באפעל &quot;העבריינים יאסרו ויועמדו למשפט&quot;.
דער נוסח המצבה:
הן פה מדור/מופת הדור/איש חכם/גדול מנביא.
עת כי נקרא/אור התורה/למרומי על/נשבר לבי.
אוי כי נחבא/שר הצבא/אוי, כי כבה/נר מערבי.
כבוד מלא/רב המופלא/בסנהדרין/הוא המצביא.
רב הו&quot;ד הוסף/חיים יוסף/דוד נקרא/לפאר וצבי.
רב כנהוראי/הוא אזולאי/עלה מרום/שבה שבי
ובסוד עירין/בו מזהירין/כל החכמות/שנה רבי.
הן הוא נפטר/ובסוד נעטר/יום י&quot;א אדר/נעדר טובי
בשנת תיקו&quot;ן/לפ&quot;ק צקון/לחש ונהי/גדל עצבי.
אך בספריו/הוד ספיריו/נראה סודות/בם משגבי.
לפני עליון/תוך אפריון/תגל נפשו/עם הרשב&quot;י.
ישוב דודי/עם איש סודי/הוא אליהו/התשבי.
מצבת
קבורת איש אלקים קדוש הוא הרב
המופלא מופת הדור והדרו המקובל
האלקי מרביץ תורה בישראל החסיד
והעניו ריש מאתיה וריב מתיבתיה
הישיש כמוהר&quot;ר
חיים יוסף דוד אזולאי
זצוק&quot;ל
זכותו יגן עלינו ועל כל הקהל קדוש יצ&quot;ו
נקרא אל השמים אור עינים יום שבת קדוש באחד עשר באדר שנת תקס&quot;ו לפ&quot;ק יש&quot;י ועמה&quot;ן [י'בא ש'לום י'נוחו ע'ל מ'שכבותם ה'ולך נ'כחו]
תנצב&quot;ה

עס געפינט זיך א הספד אויף אים אין די ספרים [[דרכי הים]] להרב יצחק מאייו. רבי יוסף חזן דער מחבר פון די וואנדערבארע ספרים [[חקרי לב]] אין מערכי לב ער שרייבט אויף אים &quot;האדון שאנו עוסקין בהספדו היה ראש כל עדת בני שיראל, היה גדול הדור ומכפר על הדור&quot;. און נאך.


== זיינע אויסערגעווענדליכע מדות ==

דער חיד&quot;א איז געווען א ריזין בעל מדות.  דער גאון רב מנחם בכר יצחק שרייבט אויף אים ווען ער איז אלט געווען פופצין יאר חכם רב בכור אזולאי שלום בכל מדות טובות (המעלות לשלמה דק&quot;ג) זיין טאטע ר' [[יצחק זרחיה אזולאי]] שרייבט אויף אים מדותיו מה עצמו ראשיהם (בהסכמה לספרו שער יוסף).

ער זעלבסט פארצייכנט אין זיינע ספרים ווי שטארק ער האט זיך געהיט פון פארשעמען מענטשן אפילו ווען זיי זענען נישט געווען גערעכט, ווי ער שרייבט אויף א גדול וואס האט געפרעגט קשיות אויף ראשונים: כל הקשויות אינם כלום, אך אין לדבר בדרוש ולהלבין פניו ח&quot;ו (מעגל טוב ע' 63). איינמאהל שרייבט ער הייתי סובל הרבה מאד, ומהודא ומשבח אנחא שנתן בי כח לסבול ונתן לי שכל טוב להתנהג כהוגן וכשרוה והצילנו מידו (מעגל טוב ע' 29).

איינמאל איז ער געקומען קיין בורדו, דער רב ר' יעקב עטיאס האט געפסל'ט דעם שוחט פון שטאט, די קהילה לייט האבן געהאלטן אז דער שוחט איז יא גיט, ווען דער חיד&quot;א איז געקומען האבן ביידע זייטן מסכים געווען דער חיד&quot;א זאל ארויסזאגן זיין פסק. דער חיד&quot;א האט מעיין געווען און איינגעזעהן אז דער רב איז נישט גערעכט, איז דער חיד&quot;א געגאנגען צום רב און אים געבעטן ער זאל נאכגעבן פאר די פרנסים און ראשי קהילה ווייל ער איז נישט גערעכט, דער חיד&quot;א האט אים געזאגט עין בעין ראית אשר חששתי לכבודך, ואולם עתה מוכרח אני להטפל, ער שרייבט צר לי על חילול ה' ודומי דמעה על המורה הזקן, ומכל מקום כל העם אשר בשער ידעו כי מעשי לשם שמים, וכו', באופן שטרחתי הרבה בהלכות דרך ארץ וסבלנות עד אשר העמדתי האמת, ולא באתי למחלוקת עם המורה אף אם מעשיו שלא כהוגן, הייתי מכבדו ומזכירו בכבוד גדול בשני דרושים וכו' (מעגל טוב ע' 36).

געווען אמאל וואס ער איז געווען אין פאריז האט זיך געוואנדען צו אים א גרויסער מיליאנער וואס האט געהייסן שמואל פיג'וטו, ער האט זיך געוואלט ג'טן פון זיין ווייב, אבער זי האט נישט געוואלט, האט דער מיליאנער צוגעזאגט פארן חיד&quot;א טויזענטער פראנק אויב ער פירט דורך דעם גט פאר זיין ווייב, דער חיד&quot;א שרייבט אז ער האט אים געענפטערט, קוק אויב ווילסטו איך זאל מאכן שלום צווישן אייך דאן מאך איך עס אומזיסט אהן קיין געלד, ווייל דיין פרוי איז א עהרליכע פיינע פרוי, אויב אבער א גט וועל איך בשום אופן נישט טועהן (מעגל טוב 121)


עס איז אינטערעסאנט צו שרייבן אז אין זיינע ספרים שרייבט ער איינמאהל ווען מען איז זיך מתוודה אז מען האט צופיל געשריגן אויפן פרוי &quot;גערנו בנשינו ובנינו ומשרתינו שלא כדת ושלא כדין (כף אחת סי' י&quot;ט). אויף עטליכע פלעצער שרייבט ער וועגען שלום בית &quot;ביותר יהיה לו שלום עם אשתו ויזהר לכבדה״ (מורה באצבע סי' ד' וסי' א' סעי' ח).

== זיין הערליכן געשטאלט ==
צו דעם חיד&quot;א האט צוגעגעבן זיין שיין געשטאלט, דער חיד&quot;א איז געווען גאר א שיינע מענטש, מיט א הדרת פנים און באצירט מיט א אויסערגעווענליכן חן. ער דערמאנט אין זיין טאג בוך עטליכע מאל ווי למשל אין פראנקפורט האט מען אים געזאגט, חזותך מוכח כי יש נאמן אתה, זיינע קליידער זענען אלע געווען שיין און הערליך מיט א זעלטענעם סדר, ער פלעגט איבעראל מיט ברענגען זיינע קליידער, ער דערמאנט אין מעגל טוב ווי די בעלי עגלה האבן זיך גערעגט אויף אזוי פיל קליידער. אין יאר [[ה'תקי&quot;ג]] אין מצרים שרייבט אויף אים דער דארטיגער רב ר' [[נסים שלמה אלגאזי]] ראו חזותו מוכחת עליו דומה הרב למלאך ה' צבאות &quot; זיין געשטאלט זאגט עדות אויף אים ער איז גלייך ווי א מלאך&quot; (הסכמה לספרו [[שער יוסף]]). דער גביר ר' [[גבריאל פרירא די ליאון]] פון ליווארנא שרייבט אויף אים והוא בא יפה תואר ויפה מראה נזר הקודש וכו', והיה כבואו אבי ואמי טף ונשים בקול ששון ובקל שמחה באהבה רבה יצאו לקראתו ויקדו וישתחו ויאמר לו בא יבא ברנה הננו עבדים לאדוני (ברכי יוסף ח&quot;ב דקי&quot;ב).

ער האט שטענדיג געצויגן צו זיך מאסן מענטשן, ווי ער איז געגאנגען האט זיך פארזאמלט אסאך מענטשען, יודען און גוים צוגלייך, און האט געקוקט אויף אים מיט ווינדער און ליבשאפט, אפילו פיינט פון אידן האט זיך געבויגן פאר אים. פון זיינע ספרים זעהט מען אויך ער האט געקענט עטליכע שפראכן ווי אראביש, ספרדיש, פורטעגעזיש, איטאלקיש, און אויך פראנצויזיש (זעה מעגל טוב עמוד 34, עמוד 126, 128, 169ת 145).


איינמאהל זייענדיג אין פראנקרייך האט אים א שר גענומען צו זיך אין זיין קאבינעט, דאס איז געועון אין פלאץ אין קעניג, דער פראנצוזישער קעניג האט אים געזעהן פון דערווייטענס, ער איז נתפעל געווארן פון זיין צורה, און געפרעגט: וועמענס אמבעסאדאר איז ער, צו וועלכער לאנד ? (מעגל טוב ע' 123).

=== זיינע ספרים ===

{{הויפט ארטיקל|חיד&quot;א, זיינע ספרים}}


== זיינע תלמידים ==

ר' [[יעקב נוניס]], דערמאנט דורכן חיד&quot;א &quot;אהובינו יקירנו החכם והשלם והכולל&quot; (אגרת רוזענבערג סי' י&quot;ז). אויך אין די ספרים חדות יעקב ווערט ער דערמאנט אלץ זיין רבי.

הרב [[שמואל ב&quot;ר משה הכהן]] דערמאנט דורך דעם חיד&quot;א אין [[מחזיק ברכה]] או&quot;ח תקי&quot;א א. הקדמה לאגרת החיד&quot;א. מדבר בערבה. הרב ר' [[אברהם מבראד]] דער מחבר פון ספר [[דבר המלך]]. ער דערמאנט אים אסאך מיט גרויס יראת הכבוד אין זיין ספר. רבי [[ישראל נחמן ב&quot;ר יוסף דראביטשער]] פון סטאניסלאב אין זיין ספר [[פקודות המלך]]. רבי מתתיהו נסים טירני אין זיינע ספרים [[שפת אמת]],

== זעט אויך ==

* [[חיד&quot;א, זיינע ספרים#די השפעה פון זיינע ספרים|די השפעה פון דעם חיד&quot;א'ס ספרים]]
* [[קבלה]]
* [[שבתי צבי]]
* [[חסידות]]

== רעפערענצן ==
&lt;references/&gt;

{{מוסטער:ספרי החיד&quot;א}}

{{גרונטסארטיר:אזולאי, חיים יוסף דוד}}

[[קאַטעגאָריע:מחברי ספרי קודש]]
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר המנוחות]]
[[קאטעגאריע:רבנים אין ארץ ישראל]]</text>
      <sha1>o9k9m1ujr412hlod923yio9gd2cu9ec</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>תלמיד חכם</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21671</id>
    <revision>
      <id>580149</id>
      <parentid>579984</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:18:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>זיי מבטל רי-ווערסיע 579984 פון [[Special:Contributions/יא בבא קמא|יא בבא קמא]] ([[User talk:יא בבא קמא|רעדן]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="310" xml:space="preserve">'''תלמיד חכם''' איז טיטל פאר איינער וואס קען לערנען אסאך [[תורה]].

א תלמיד חכם טאר נישט ארומגיין מיט שמוציגע קליידער, אויך טאר ער נישט גיין אליין ביינאכט.
[[קאַטעגאָריע:טיטלען]]</text>
      <sha1>fowv7ehuq29nm1yrrdcg576gbskuoxt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>דאקטאר (טיטל)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26089</id>
    <redirect title="דאקטאר" />
    <revision>
      <id>580138</id>
      <parentid>580050</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:08:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>אַרטיקל־קעפּל אַריבער צו [[דאקטאר]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="40" xml:space="preserve">#ווייטערפירן [[דאקטאר]]</text>
      <sha1>ltqg8949dy8lm1cfl7qsgxf4q61pbe6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>רחל, די ערשטע ווייב פון חיד&quot;א</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32348</id>
    <redirect title="חיים יוסף דוד אזולאי" />
    <revision>
      <id>580137</id>
      <parentid>274036</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T19:58:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>אַרטיקל־קעפּל אַריבער צו [[חיים יוסף דוד אזולאי#זיין משפחה]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="143" xml:space="preserve">#ווייטערפירן [[חיים יוסף דוד אזולאי#זיין משפחה]]
[[קאַטעגאָריע:יידן פון איטאליע]]</text>
      <sha1>9u2e3nqe4f47bnxydlr4ieivomw9gi5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>רחל בת משה לוי</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32349</id>
    <redirect title="חיים יוסף דוד אזולאי" />
    <revision>
      <id>580136</id>
      <parentid>265786</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T19:58:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>אַרטיקל־קעפּל אַריבער צו [[חיים יוסף דוד אזולאי#זיין משפחה]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="143" xml:space="preserve">#ווייטערפירן [[חיים יוסף דוד אזולאי#זיין משפחה]]
[[קאַטעגאָריע:יידן פון איטאליע]]</text>
      <sha1>9u2e3nqe4f47bnxydlr4ieivomw9gi5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>אריאל</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34447</id>
    <revision>
      <id>580155</id>
      <parentid>579992</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:30:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>זיי מבטל רי-ווערסיע 579992 פון [[Special:Contributions/יא בבא קמא|יא בבא קמא]] ([[User talk:יא בבא קמא|רעדן]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4263" xml:space="preserve">{{יישוב|
|נאמען=אַריאל
|סארט יישוב=שטאָט
|הערב=Coat of arms of Ariel.svg
|בילד=Ariel3.JPG
|באשרייבונג=אַלגעמיינע מיינונג פון די שטאָט פון אַריאל
|מדינה={{פאן ישראל}}
|דיסטריקט=[[יהודה און שומרון דיסטריקט]]
|בירגערמייסטער=אליהו שאווירא
|אפיציעלע שפראך=[[העברעיש]]
|שטח=14.677
|הייך=560
|גרינדונג דאטע=1978
|באפעלקערונג=17,700
|באפעלקערונג יאר=2010
|צפיפות=1,206
|צייט זאנע=+2
}}
[[File:Ariel Universtity dormitory.jpg|thumb|מגורי סטודנטים מרכז האוניברסיטא)]]
'''אַריאל''' איז אַ [[באזעצונג]], אין [[שומרון]] געגנט אין די [[פארנומענע געביטן]], וואס געהערט צו [[ישראל]]. די שטאָט געפונט זיך מזרח פון [[ראש העין]], דרום פון [[שכם]], און צפון פון [[ראמאללא]].
אַריאל איז געגרינדעט געווארן אין יאר [[1978]], און אנערקענט געווארן אלס שטאט אין יאר [[1998]], דער [[בירגערמייסטער]] איז רון נחמן, פון די גרינדערס פון די שטאָט.

אריאל איז געגרינדעט געווארן דורך [[פאמיליע]]ס, וואס זענען געווען באשעפטיקט דורכן [[מיליטער]], אין מיליטערישע [[אינדוסטריע]]לע פאבריקן. אין [[1987]], האט די געגנט געעפנט אירע טויערן פאר אלעמען, און מערערע אימיגראנטן זענען אריבער וווינען אין אַריאל. וויבאלד די שטאט געפונט זיך גאר נאנט צו [[גוש דן]], און צום [[צענטער דיסטריקט]], אבער געפונט זיך נישט אין אן אורבאנישע געגנט, איז אריאל געווארן אויפגעכאפט. נאך די ישראל ריקצוג פון [[עזה שטרייף]] אין יאר [[2005]], זענען אסאך איינוווינער פון [[גוש קטיף]] אריבער וווינען אין אַריאל.

די שטאטראט האט באשטעטיקט אין יאר [[2009]], אז די שטאט וועט גערופן ווערן, אין נאמען פון [[אריק שרון]].

לויט דעם [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק|צענטראלן ביורא פאר סטאטיסטיק]], שטייט די [[באפעלקערונג]], ריכטיק צו [[2010]], ביי 17,700.

[[שאסיי 5]] פארבינדעט די שטאָט מיט [[תל אביב-יפו|תל אביב]], און די רייזע איז א קורצע. אריאל דינט אויך אלס צענטראלע שטאט פאר אלע ארומיקע שטעטלעך פון דער אומגעגנט, מיט געשעפטן רעסטאראנטן און שענק. 
אין אראיל געפונט זיך די גרעסטע פובליק [[אוניווערסיטעט]] אין ישראל, וואס רופט אויס א שטורעם צווישן לינקע אין ישראל און אין דער וועלט, וויבאלד עס געפונט זיך אין א [[באזעצונג]].

אריאל איז די פערטע גרעסטע התנחלות, פון די פיר יידישע שטעט, אין יהודה ושומרון. נאך [[מודיעין עילית]], [[ביתר עילית]], [[מעלה אדומים]]. 

די צוקונפט פון אריאל איז אונטער שטרייטן פון ישראל, און די [[פאלעסטינער]]. אין יאר [[2001]], זענען די צוויי געקומען צום אפמאך, אז אין די שלום אפמאך וועט די אריאל געגנט אריבער גיין צו ישראל, צוזאמען מיט [[גוש עציון]], און מעלה אדומים געגנט. [[אהוד אלמערט]], האט פארגעשלאגן אין יאר [[2008]], א פארשלאג פאר [[אבו מאזען]], ווי אריאל וועט אריבער צו ישראל, און אין אויסטויש, וועט ישראל געבן אנדערע טעריטאריעס פאר די פאלעסטינער. 

{{שטעט אין ישראל}}</text>
      <sha1>drcg6av4zer9ujyuebk6dkqasvunuw5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ראש פינה</title>
    <ns>0</ns>
    <id>35105</id>
    <revision>
      <id>580153</id>
      <parentid>579990</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:25:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1506" xml:space="preserve">'''ראש פינה''' איז א [[שטעטל]] אין [[ישראל]], וועלכע געפונט זיך אונטער [[צפת]], און די [[גליל]] בערג ארום צפת, די שטעטל געפונט אבער אין די [[טאל]], צו צפון פון שטעטל געפונט זיך [[חצור הגלילית]].

געגרינדעט [[12טן דעצעמבער]] [[1882]], און איז די פאקטישע ערשטע שטעטל, אויפגעשטעלט צו ווערן אין [[ארץ ישראל]], אין די נייע תקופה. די שטח איז אפגעקויפט געווארן דורך [[יידן]] פון צפת, אין יאר [[1875]], וועלכע האבן זיך באזעצט דארט אין יאר [[1878]], און גערופן געווארן גיא אוני, אבער האבן איר פארלאזט, נאך קרענק, און אן עפידעמיע. אין 1882, איז די שטעטל ווידעראמאל באזעצט געווארן. נאך שוועריקייטן האט [[עדמונד זשיימס דע ראטשילד]], גענומען די שטעטל, אונטער זיין אויפזיכט, און שפעטער האט ער איבערגעגעבן די אויפזיכט צו [[יק&quot;א]], די פאנד פון [[מאריס הירש]].

לויט די [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק]], האט ראש פינה א [[באפעלקערונג]], פון 2,700 איינוווינער, ריכטיק פאר [[2010]].

[[קאטעגאריע:ישובים אין ישראל]]</text>
      <sha1>g6oo5jq8r9gc2aozudemamyo3b7k68w</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580186</id>
      <parentid>580153</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T00:20:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1569" xml:space="preserve">[[בילד:Roshpina.jpg|קליין|מרכז| ראש פינה]]
'''ראש פינה''' איז א [[שטעטל]] אין [[ישראל]], וועלכע געפונט זיך אונטער [[צפת]], און די [[גליל]] בערג ארום צפת, די שטעטל געפונט אבער אין די [[טאל]], צו צפון פון שטעטל געפונט זיך [[חצור הגלילית]].

געגרינדעט [[12טן דעצעמבער]] [[1882]], און איז די פאקטישע ערשטע שטעטל, אויפגעשטעלט צו ווערן אין [[ארץ ישראל]], אין די נייע תקופה. די שטח איז אפגעקויפט געווארן דורך [[יידן]] פון צפת, אין יאר [[1875]], וועלכע האבן זיך באזעצט דארט אין יאר [[1878]], און גערופן געווארן גיא אוני, אבער האבן איר פארלאזט, נאך קרענק, און אן עפידעמיע. אין 1882, איז די שטעטל ווידעראמאל באזעצט געווארן. נאך שוועריקייטן האט [[עדמונד זשיימס דע ראטשילד]], גענומען די שטעטל, אונטער זיין אויפזיכט, און שפעטער האט ער איבערגעגעבן די אויפזיכט צו [[יק&quot;א]], די פאנד פון [[מאריס הירש]].

לויט די [[צענטראלע ביורא פאר סטאטיסטיק]], האט ראש פינה א [[באפעלקערונג]], פון 2,700 איינוווינער, ריכטיק פאר [[2010]].

[[קאטעגאריע:ישובים אין ישראל]]</text>
      <sha1>d7vbjjpv8ocpsx62c78wfa571tvjdeb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ראבערט וואגנער</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39151</id>
    <revision>
      <id>580154</id>
      <parentid>579991</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:26:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="887" xml:space="preserve">[[טעקע:R._Yoel_Teitelbaum,_and_Mayor_Robert_Wagner..bmp.jpeg|קליין|רבי [[יואל טייטלבוים]] פון [[סאטמאר (הויף)|סאטמאר]] אינאיינעם מיט מעיאר ראבערט וואגנער.]]

'''ראבערט פֿערדינאַנד וואַגנער''' ([[ענגליש]]: '''Robert Ferdinand Wagner II''' אדער '''Robert F. Wagner, Jr.''' {{ר}}([[20סטן אפריל]] , [[1910]] – [[12טן פעברואר]], [[1991]]) האט געדינט ווי בירגערמייסטער פון [[ניו יארק סיטי]] דורך דריי קאדענצן, פון 1954 ביז 1965.

פון 1968 ביז 1969 איז ער געווען דער אמעריקאנער אמבאסאדאר צו [[שפאניע]].

{{גרונטסארטיר:וואגנער, ראבערט}}
[[קאַטעגאָריע:בירגערמייסטער פון ניו יארק]]
{{ביא-שטומף}}</text>
      <sha1>dlszpu7zl3b7w5y1u357r8wgm2klft1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>יעקב גאלינסקי</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40728</id>
    <revision>
      <id>580150</id>
      <parentid>579985</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:19:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>זיי מבטל רי-ווערסיע 579985 פון [[Special:Contributions/יא בבא קמא|יא בבא קמא]] ([[User talk:יא בבא קמא|רעדן]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3782" xml:space="preserve">{{יתום}}
הרב '''יעקב יצחק גאלינסקי''' ([[ט' טבת]] [[תרפ&quot;א]], [[1920]] – [[כ&quot;ב שבט]] [[תשע&quot;ד]], [[23סטן יאנואר]] [[2014]]) איז געווען א [[מגיד]]. פריער איז ער געווען ראש ישיבה פון דער [[נאווהארדאקער ישיבה]] אין [[חדרה]].

==לעבנסגעשיכטע==
הרב יעקב איז געבוירן געווארן אין [[קריניק]], [[פוילן]] צו ר' אברהם צבי גאלינסקי און זיין ווייב דבורה. אין די תר&quot;צ יארן האט ער געלערנט אין דער [[נאווהארדאקער ישיבה]] אין [[ביאליסטאק]] אונטער דעם ראש ישיבה הרב [[אברהם יפה'ן]], אן איידעם פונעם [[יוסף יויזל הורוביץ|אלטער פון נאווהארדאק]]. אין 1941 איז ער געווארן דעפארטירט קיין [[סיביר]] צוזאמען מיט א גרופע פון א הונדערט ישיבה בחורים. אין דער תקופה נאך דער [[צווייטע וועלט-מלחמה|צווייטער וועלט-מלחמה]] האט ער געהייראט צביה בראד, טאכטער פון ר' חיים בנימין הלוי בראד, א [[ברסלב|בראסלאווער]] חסיד. א שטיק צייט איז ער געווען אין די [[שארית הפליטה יידן|שארית הפליטה לאגערן]] אין [[דייטשלאנד]], און אין 1949 איז ער ארויף אין [[ישראל]] וואו ער האט זיך באזעצט אין [[בני ברק]].

ער איז געווען א מקורב פונעם [[חזון איש]] און רבי [[יעקב ישראל קאניעווסקי]]. אין די תש&quot;י יארן האט ער געפירט א ישיבה אין [[ראש העין]] פאר יונגע [[תימנער יידן]].  אין די תש&quot;כ יארן איז ער געווען ראש ישיבה פון דער [[נאווהארדאקער ישיבה]] אין [[חדרה]], צוזאמען מיט נאך א נאווהארדאקער תלמיד, הרב אלחנן פערלמוטער.

יארן לאנג פלעג ער ארומגיין יישובים פון נייע אימיגראנטן און געדרשנט דארט. זיינע דרשות זענען געווען אויפן [[מוסר באוועגונג|מוסר]] סטיל פון נאווהארדאק, צוזמען מיט מעשה'לעך פון זיין לעבן.


ער איז נפטר געווארן כ&quot;ב שבט תשע&quot;ד, אינעם [[מעייני הישועה]] שפיטאל, ביי דער עלטער פון 93.{{הערה|{{jdn|| הרב יעקב גלינסקי זצ&quot;ל יובא למנוחות הערב בבני-ברק|303482|כ&quot;ב שבט תשע&quot;ד}}}}

זיין עלצטע טאכטער איז דיי ווייב פון הרב חיים בערמאן, פון דער [[פאנאוועזשער ישיבה]] (א ברודער פון הרב [[מרדכי שלמה בערמאן]]). צוויי פון זיינע זין זענען נפטר געווארן אין זיין לעבן.

== ספרים ==
*  '''&quot;והגדת&quot;''', א סעריע ספרים אויף חומש און ימים טובים, אויפגעשריבן דורך [[שלום מאיר וואלאך]].

==קישורים חיצוניים==
* [http://www.beinenu.com/faceted_search/results/%D7%92%D7%9C%D7%99%D7%A0%D7%A1%D7%A7%D7%99 א שיעור פון הרב יעקב גאלינסקי], ווידעא אויפן &quot;[http://www.beinenu.com בינינו]&quot;
וועבזייטל.

==רעפערענצן==
{{רעפליסטע}}
 
{{מיון רגיל:גאלינסקי, יעקב}}
[[קאַטעגאָריע:ליטווישע ראשי ישיבות]]
[[קאַטעגאָריע:מגידים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים פון בני ברק]]</text>
      <sha1>671ge2f40jskbuq1riljzs4r2dkc7bz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580151</id>
      <parentid>580150</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:23:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3876" xml:space="preserve">{{יתום}}
[[טעקע:Rabbi galinski.jpeg|קליין|לינקס|רבי יענק'לע גאלינסקי]] 
הרב '''יעקב יצחק גאלינסקי''' ([[ט' טבת]] [[תרפ&quot;א]], [[1920]] – [[כ&quot;ב שבט]] [[תשע&quot;ד]], [[23סטן יאנואר]] [[2014]]) איז געווען א [[מגיד]]. פריער איז ער געווען ראש ישיבה פון דער [[נאווהארדאקער ישיבה]] אין [[חדרה]].

==לעבנסגעשיכטע==
הרב יעקב איז געבוירן געווארן אין [[קריניק]], [[פוילן]] צו ר' אברהם צבי גאלינסקי און זיין ווייב דבורה. אין די תר&quot;צ יארן האט ער געלערנט אין דער [[נאווהארדאקער ישיבה]] אין [[ביאליסטאק]] אונטער דעם ראש ישיבה הרב [[אברהם יפה'ן]], אן איידעם פונעם [[יוסף יויזל הורוביץ|אלטער פון נאווהארדאק]]. אין 1941 איז ער געווארן דעפארטירט קיין [[סיביר]] צוזאמען מיט א גרופע פון א הונדערט ישיבה בחורים. אין דער תקופה נאך דער [[צווייטע וועלט-מלחמה|צווייטער וועלט-מלחמה]] האט ער געהייראט צביה בראד, טאכטער פון ר' חיים בנימין הלוי בראד, א [[ברסלב|בראסלאווער]] חסיד. א שטיק צייט איז ער געווען אין די [[שארית הפליטה יידן|שארית הפליטה לאגערן]] אין [[דייטשלאנד]], און אין 1949 איז ער ארויף אין [[ישראל]] וואו ער האט זיך באזעצט אין [[בני ברק]].

ער איז געווען א מקורב פונעם [[חזון איש]] און רבי [[יעקב ישראל קאניעווסקי]]. אין די תש&quot;י יארן האט ער געפירט א ישיבה אין [[ראש העין]] פאר יונגע [[תימנער יידן]].  אין די תש&quot;כ יארן איז ער געווען ראש ישיבה פון דער [[נאווהארדאקער ישיבה]] אין [[חדרה]], צוזאמען מיט נאך א נאווהארדאקער תלמיד, הרב אלחנן פערלמוטער.

יארן לאנג פלעג ער ארומגיין יישובים פון נייע אימיגראנטן און געדרשנט דארט. זיינע דרשות זענען געווען אויפן [[מוסר באוועגונג|מוסר]] סטיל פון נאווהארדאק, צוזמען מיט מעשה'לעך פון זיין לעבן.


ער איז נפטר געווארן כ&quot;ב שבט תשע&quot;ד, אינעם [[מעייני הישועה]] שפיטאל, ביי דער עלטער פון 93.{{הערה|{{jdn|| הרב יעקב גלינסקי זצ&quot;ל יובא למנוחות הערב בבני-ברק|303482|כ&quot;ב שבט תשע&quot;ד}}}}

זיין עלצטע טאכטער איז דיי ווייב פון הרב חיים בערמאן, פון דער [[פאנאוועזשער ישיבה]] (א ברודער פון הרב [[מרדכי שלמה בערמאן]]). צוויי פון זיינע זין זענען נפטר געווארן אין זיין לעבן.

== ספרים ==
*  '''&quot;והגדת&quot;''', א סעריע ספרים אויף חומש און ימים טובים, אויפגעשריבן דורך [[שלום מאיר וואלאך]].

==קישורים חיצוניים==
* [http://www.beinenu.com/faceted_search/results/%D7%92%D7%9C%D7%99%D7%A0%D7%A1%D7%A7%D7%99 א שיעור פון הרב יעקב גאלינסקי], ווידעא אויפן &quot;[http://www.beinenu.com בינינו]&quot;
וועבזייטל.

==רעפערענצן==
{{רעפליסטע}}
 
{{מיון רגיל:גאלינסקי, יעקב}}
[[קאַטעגאָריע:ליטווישע ראשי ישיבות]]
[[קאַטעגאָריע:מגידים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים פון בני ברק]]</text>
      <sha1>ly78iusc2hpc15gl46gtmgv8w3numla</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>צבי קושעלעווסקי</title>
    <ns>0</ns>
    <id>43251</id>
    <revision>
      <id>580146</id>
      <parentid>579979</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:16:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>זיי מבטל רי-ווערסיע 579979 פון [[Special:Contributions/יא בבא קמא|יא בבא קמא]] ([[User talk:יא בבא קמא|רעדן]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2340" xml:space="preserve">{{רב
| בילד = הרב צבי קושלבסקי עם קופת חסדי שלום.jpg
| יידישע געבורט דאטע = ה'תרצ&quot;ו
| בת זוג = שרה גורוויץ
}}

רבי '''צבי קושעלעווסקי''' (געב' תרצ&quot;ו) איז א [[ליטוואקעס|ליטווישער]] ראש ישיבה, וואס דינט אלס ראש ישיבת היכל התורה בציון אין [[ירושלים]].

רבי צבי איז געבוירן געווארן צו זיין פאטער הרב [[אליהו קושעלעווסקי]], א ראש ישיבה פון דער חפץ חיים ישיבה און שפעטער רב פון [[באר שבע]], און זיין מוטער צפורה פייגא, א טאכטער פון יעקב מאיר &quot;דזשייק&quot; גראס.

ער האט געהייראט זיין שוועסטער-קינד שרה לאה גורוויץ (נפ' א' ניסן תשע&quot;ה{{הערה|1=[http://baltimorejewishlife.com/m/news/article.php?SECTION_ID=1&amp;ARTICLE_ID=58549 פטירה פון רביצין שרה לאה קושעלעווסקי] {{לינקשפראך|ענגליש}}}}), א טאכטער פון זיין פעטער הרב [[לייב גורוויץ]] פון גייטסהעד.

ער איז געווען א ראש ישיבה אין [[עקס לע בען]], [[פראנקרייך]]{{מקור}}, און האט אויפגעשטעלט די &quot;היכל התורה בציון&quot; ישיבה אין ירושלים, וואס געפינט זיך היינט אין [[הר נוף]].

ט&quot;ו באב תשע&quot;ח האט ער חתונה געהאט בזיווג שני מיט אן אלמנה פון אמעריקע, אן אדוואקאט.

==וועבלינקען==
*[https://www.youtube.com/watch?v=652nX-fGtcc רבי צבי קושעלעווסקי מאכט הבדלה אין היכל התורה]
*[http://sites.torahindex.com/HeichalHatorah/en/Home.htm היכל התורה ישיבה] {{לינקשפראך|ענגליש}}
*[http://ourlli.org/audio-rabbi-kushelevsky-15th-yerushalayim-yarchei-kallah/ רבי צבי קושעלעווסקי רעדט ביי דער ירושלים ירחי כלה]

==רעפערענצן==
{{רעפליסטע}}


{{גרונטסארטיר:קושעלעווסקי, צבי}}
[[קאַטעגאָריע:ראשי ישיבות אין ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:ליטווישע ראשי ישיבות]]
{{רב-שטומף}}</text>
      <sha1>bmnwc2rduleiuq11faybfaq5pyje1lx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>יורם אבארדזשעל</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44081</id>
    <revision>
      <id>580144</id>
      <parentid>561853</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:15:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ביאגראפיע */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4878" xml:space="preserve">{{יתום}}
{{רב
|נאמען=הרב יורם אבארדזשעל
|יידישע געבורט דאטע=[[י&quot;ז סיון]] [[תשי&quot;ז]]
|יידישע טויט דאטע=[[כ&quot;ז תשרי]] [[ה'תשע&quot;ו]]
|טעטיקייט ארט = [[נתיבות]]
|אמטן= געפירט די קול רינה מוסדות
|זיינע רביס=הרב [[יששכר מאיר]]
|חיבורים=&quot;בצור ירום&quot; אויף [[תניא]]{{ש}}&quot;אמרי נועם&quot; אויף סדרות
}}
ה[[רב]] '''יורם מיכאל אַבאַרדזשעל''' ([[י&quot;ז סיון]] [[ה'תשי&quot;ז|תשי&quot;ז]], [[16טן יוני]] [[1957]] - [[כ&quot;ז תשרי]] [[ה'תשע&quot;ו|תשע&quot;ו]], [[10טן אקטאבער]] [[2015]]) איז געווען דער גרינדער און פירער פון די &quot;קול רינה רב פעלים&quot; מוסדות הויפטקווארטירט אין [[נתיבות]]. אין די מוסדות לערנען מער ווי 2,000 יונגעלייט.{{הערה|1 = [http://www.forbes.co.il/news/new.aspx?0r9VQ=HDL הרב יורם אברג'ל] - [[פארבס|Forbes Israel]]}}

== ביאגראפיע ==
ער איז געבוירן געווארן אין דער זידלונג ברוש צו עלטערן חנניה און רינה אַבאַרדזשעל וואס זענען ארויף קיין ארץ ישראל פון [[מאראקא]]. ער האט געלערנט אין דער בני-עקיבא ישיבה &quot;בית-יהודה&quot; אין כפר מיימון, און דערנאך אין דער [[חברונער ישיבה]], און אין ישיבת הנגב אונטערן ראש ישיבה הרב יששכר מאיר. נאך זיין חתונה האט ער געלערנט אינעם [[כולל]] &quot;בית ישראל&quot; וואס האט א שייכות מיט [[ליובאוויטש|חב&quot;ד]] אין נתיבות.

הרב אברדזשעל איז נפטר געווארן פרייטיק צונאכט פון שבת [[פרשת בראשית]], [[כ&quot;ז תשרי]] תשע&quot;ו, [[10טן אקטאבער]] [[2015]], נאך דעם וואס ער האט געליטן חדשים לאנג פון [[קענסער|ראק]] קרענק.{{הערה|[http://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-4708855,00.html נפטר הרב יורם אברג'ל], באתר [[ynet]]{{כ}} 10טן אקטאבער 2015}}.

== אלע ספרים ==
* '''בצור ירום''' - שיעוריו על [[ספר התניא]], סדרת בת חמישה עשר כרכים, תשעה מפרי עטו ושלושה על פי שיעוריו.
* '''אמרי נועם''' - שיעוריו על [[פרשת השבוע|פרשיות השבוע]] ו[[מועדי ישראל]], שישה כרכים.
* '''קול רינה''' - [[סידור תפילה]] וסדרת [[מחזור תפילה|מחזורים]]. קרויים על שם אמו.

==== ספרים מתורתו ====
* '''בגובה העיניים''' - אמרות ופנינים, מסודרות לפי ימות השנה.
* '''כתבם על לוח לבך''' - פתגמים משיעורי הרב בסגנון לוח [[היום יום]] של [[חב&quot;ד]], לוקט על ידי תלמידו הרב [[דן מרצבך]], נערך על ידי הרב [[זאביק הראל]].
* '''הגדה של פסח בצור ירוממני''' - עם פסקי הלכה והנהגותיו.
* '''תורת רבנו יורם''' - פרשת שבוע בשילוב הלכות והנהגות.
* '''עד שבא רבנו יורם''' - תולדות חייו ופועלו.
* '''בצור ירום לילדי ישראל''' - מאמרים לילדים.
* '''ספר זמירות לשבתות ולמועדים משולחנו של אבינו''':‏ טוב להודות: הכולל תיאור מפורט ביותר אודות הנהגותיו של רבינו יורם מיכאל אברג'ל בכל אחת מסעודות שבת קודש/‏ערוך ומסודר [על ידי] הרב ישראל אברג'ל בן רבינו יורם מיכאל אברג'ל, נתיבות תש&quot;פ.

== וועבלינקען ==
* [http://www.abargel.co.il אתר מוסדות קול רינה]
* יאיר אטינגר,&lt;/span&gt;&amp;nbsp;[http://www.haaretz.co.il/1.2172174 יותר חשוד, יותר אהוד | ימי הזוהר של הרב יורם אברג'ל], באתר [[הארץ (צייטונג)|הארץ]], 22טן נאוועמבער 2013 
* &lt;span&gt;שמעון איפרגן,&lt;/span&gt;&amp;nbsp;&lt;span&gt;‏&lt;/span&gt;[http://www.mako.co.il/weekend-articles/Article-ac5e410b6c15241006.htm הרב הראשי של ארגוני הפשע]&lt;span&gt;, באתר ‏&lt;/span&gt;mako&lt;span&gt;‏&lt;/span&gt;&amp;#x200F;&lt;span&gt;, ‏13 בנובמבר 2013‏&lt;/span&gt;
* {{כיכר השבת|ישי כהן|נפטר מנהיג קהילת 'רב פעלים' הגאון רבי יורם אברג'ל זצ&quot;ל|182578|10טן אקטאבער 2015}}

{{-}}
== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}
{{גרונטסארטיר:אבארדזשעל}}
[[קאַטעגאָריע:ראשי כוללים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ישראל]]</text>
      <sha1>8j2zd4p21p2b42amtq7fb03r3ohd8xd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580167</id>
      <parentid>580144</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:58:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>/* אלע ספרים */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4848" xml:space="preserve">{{יתום}}
{{רב
|נאמען=הרב יורם אבארדזשעל
|יידישע געבורט דאטע=[[י&quot;ז סיון]] [[תשי&quot;ז]]
|יידישע טויט דאטע=[[כ&quot;ז תשרי]] [[ה'תשע&quot;ו]]
|טעטיקייט ארט = [[נתיבות]]
|אמטן= געפירט די קול רינה מוסדות
|זיינע רביס=הרב [[יששכר מאיר]]
|חיבורים=&quot;בצור ירום&quot; אויף [[תניא]]{{ש}}&quot;אמרי נועם&quot; אויף סדרות
}}
ה[[רב]] '''יורם מיכאל אַבאַרדזשעל''' ([[י&quot;ז סיון]] [[ה'תשי&quot;ז|תשי&quot;ז]], [[16טן יוני]] [[1957]] - [[כ&quot;ז תשרי]] [[ה'תשע&quot;ו|תשע&quot;ו]], [[10טן אקטאבער]] [[2015]]) איז געווען דער גרינדער און פירער פון די &quot;קול רינה רב פעלים&quot; מוסדות הויפטקווארטירט אין [[נתיבות]]. אין די מוסדות לערנען מער ווי 2,000 יונגעלייט.{{הערה|1 = [http://www.forbes.co.il/news/new.aspx?0r9VQ=HDL הרב יורם אברג'ל] - [[פארבס|Forbes Israel]]}}

== ביאגראפיע ==
ער איז געבוירן געווארן אין דער זידלונג ברוש צו עלטערן חנניה און רינה אַבאַרדזשעל וואס זענען ארויף קיין ארץ ישראל פון [[מאראקא]]. ער האט געלערנט אין דער בני-עקיבא ישיבה &quot;בית-יהודה&quot; אין כפר מיימון, און דערנאך אין דער [[חברונער ישיבה]], און אין ישיבת הנגב אונטערן ראש ישיבה הרב יששכר מאיר. נאך זיין חתונה האט ער געלערנט אינעם [[כולל]] &quot;בית ישראל&quot; וואס האט א שייכות מיט [[ליובאוויטש|חב&quot;ד]] אין נתיבות.

הרב אברדזשעל איז נפטר געווארן פרייטיק צונאכט פון שבת [[פרשת בראשית]], [[כ&quot;ז תשרי]] תשע&quot;ו, [[10טן אקטאבער]] [[2015]], נאך דעם וואס ער האט געליטן חדשים לאנג פון [[קענסער|ראק]] קרענק.{{הערה|[http://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-4708855,00.html נפטר הרב יורם אברג'ל], באתר [[ynet]]{{כ}} 10טן אקטאבער 2015}}.

== זיינע ספרים ==
* '''בצור ירום''' - שיעוריו על [[ספר התניא]], סדרת בת חמישה עשר כרכים, תשעה מפרי עטו ושלושה על פי שיעוריו.
* '''אמרי נועם''' - שיעוריו על [[פרשת השבוע]] ו[[יום טוב|מועדי ישראל]], שישה כרכים.
* '''קול רינה''' - [[סידור]] און סעט מחזורים. קרויים על שם אמו.

=== ספרים פון זיינע לערנונגען ===
* '''בגובה העיניים''' - אמרות ופנינים, מסודרות לפי ימות השנה.
* '''כתבם על לוח לבך''' - פתגמים משיעורי הרב בסגנון לוח היום יום של [[חב&quot;ד]], לוקט על ידי תלמידו הרב דן מרצבך, נערך על ידי הרב זאביק הראל.
* '''הגדה של פסח בצור ירוממני''' - עם פסקי הלכה והנהגותיו.
* '''תורת רבנו יורם''' - פרשת שבוע בשילוב הלכות והנהגות.
* '''עד שבא רבנו יורם''' - תולדות חייו ופועלו.
* '''בצור ירום לילדי ישראל''' - מאמרים לילדים.
* '''ספר זמירות לשבתות ולמועדים משולחנו של אבינו''':‏ טוב להודות: הכולל תיאור מפורט ביותר אודות הנהגותיו של רבינו יורם מיכאל אברג'ל בכל אחת מסעודות שבת קודש/‏ערוך ומסודר [על ידי] הרב ישראל אברג'ל בן רבינו יורם מיכאל אברג'ל, נתיבות תש&quot;פ.

== וועבלינקען ==
* [http://www.abargel.co.il אתר מוסדות קול רינה]
* יאיר אטינגר,&lt;/span&gt;&amp;nbsp;[http://www.haaretz.co.il/1.2172174 יותר חשוד, יותר אהוד | ימי הזוהר של הרב יורם אברג'ל], באתר [[הארץ (צייטונג)|הארץ]], 22טן נאוועמבער 2013 
* &lt;span&gt;שמעון איפרגן,&lt;/span&gt;&amp;nbsp;&lt;span&gt;‏&lt;/span&gt;[http://www.mako.co.il/weekend-articles/Article-ac5e410b6c15241006.htm הרב הראשי של ארגוני הפשע]&lt;span&gt;, באתר ‏&lt;/span&gt;mako&lt;span&gt;‏&lt;/span&gt;&amp;#x200F;&lt;span&gt;, ‏13 בנובמבר 2013‏&lt;/span&gt;
* {{כיכר השבת|ישי כהן|נפטר מנהיג קהילת 'רב פעלים' הגאון רבי יורם אברג'ל זצ&quot;ל|182578|10טן אקטאבער 2015}}

{{-}}
== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}
{{גרונטסארטיר:אבארדזשעל}}
[[קאַטעגאָריע:ראשי כוללים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ישראל]]</text>
      <sha1>ewqlcqdrv3h3yoao2fjqs5sd6cdczmq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>משה מרדכי בידערמאן</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46053</id>
    <revision>
      <id>580128</id>
      <parentid>563243</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T17:29:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7319" xml:space="preserve">{רב
| בילד= רבי_משה_מרדכי_בידרמן_בן_רבי_שמעון_נתן_נתע_מלעלוב.JPG |מדינה= {{פאן ישראל}}
[[טעקע:רבי_משה_מרדכי_בידרמן_בן_רבי_שמעון_נתן_נתע_מלעלוב.JPG|קליין|ציון פון רבי משה מרדכי אויף הר הזיתים]]
רבי '''משה מרדכי בידערמאן''' ([[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] - [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז|תשמ&quot;ז]]) איז געווען דער [[לעלאוו (הויף)|לעלאווער]] רבי, און פון [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] אן איז ער אויך געווען קארלינער רבי.

== לעבנסגעשיכטע ==
רבי משה מרדכי איז געבוירן געווארן אין יאר [[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] אין דער אלטשטאט [[ירושלים]] צו זיין פאטער רבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (קראקע)|שמעון נתן נטע]] פון לעלאוו און זיין מוטער מרת חנה רייצא, טאכטער פון הרב יוסף ציינווירט. זיין מוטער איז נפטר געווארן ווען ער איז געווען נאך א יינגל, און זיין פאטער האט זיך געצויגן קיין [[קראקע]] אין פוילן. אלס יתום איז ער געבליבן מיט זיין ברודער ביי זיין זיידן דעם לעלאווער רבי, רבי דוד, וואס איז געווען באוואוסט ווי א מנהיג פון א הויף פון חסידים אין ירושלים, זיין זיידע האט אים שטארק ליב געהאט און האט אריינגעלעגט אין זיין חינוך. פון יונגערהייט אן האט ער געהארעוועט טעג און נעכט אין תורה און עבודת ד'. ביינאכט פלעג ער לערנען אין דער [[ישיבת המקובלים שער השמים]] אין אלטשטאט ירושלים. ביי די זיבעצן יאר האט ער באקומען היתר הוראה פון די גדולי התורה אין ירושלים. 

נאך זיין זיידנס פטירה איז ער ארויס צו זיין ביי זיין טאטן אין קראקע. דארט האט מען אים משדך געווען מיט עטיל שווארץ, א טאכטער פון הרב אברהם שווארץ, אב״ד [[פשעמישל]]. אין אייראפע איז ער געווארן גאר נאנט צום קארלינער רבי׳ן רבי אברהם אלימלך פערלאוו, וואס האט אים שפעטער באשטימט צו פירן די קארלינער חסידים אין ארץ ישראל. ווען זיין פאטער איז נפטר געווארן, [[צום גדליה]] [[ג' תשרי]] [[ה'תר&quot;ץ]] אין ירושלים, האבן די עלטערע לעלאווער חסידים אים מכתיר געווען ממלא מקום פון זיין פאטער.

ער האט זיך באזעצט אין ירושלים, און דערנאך אין תל אביב און בני ברק, נאכהער איז ער צוריקגעקומען קיין ירושלים וואס ער זיך נישט געקענט מסיח דעת זיין דערפון. אין זיינע לעצטע טעג איז זיין הויף אריבער צו שיכון ה' אין [[בני ברק]]. ער איז געווען מפורסם ווי אן אויסגעצייכענטער צדיק און א פועל ישועות. ער האט געהאט א שטארקן קשר מיט בעלזער רב רבי [[אהרן רוקח| אהרן]], און מיט רבי ישראל אבוחצירה דער באבא סאלי. ער האט מקפיד געווען צו באהאלטן זיין לערנען און זיינע מדרגות; נאר נאך זיין פטירה איז מען געוואויר געווארן אז ער פלעג מסיים זיין גאנץ ש&quot;ס בבלי יעדע יאר.

אין [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] האט מען באשטימט רבי משה מרדכי צו  ווערן אויך דער רבי פון דעם  &quot;זקנים&quot; טייל פונעם [[קארלין סטאלין|קארלינער חסידות]]. דעם טייל פון קארלין וואס רבי משה מרדכי האט געפירט רופט מען היינט פינסק-קארלין.

רבי משה מרדכי איז נפטר געווארן [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז]] און מען האט אים באערדיגט אין דעם  [[אידישע בית עולם פון הר הזיתים|בית עולם אויף הר הזיתים]], לעבן די לעלאווער רבי׳ס, זיין פאטער, זיידע און עלטער־זיידע.

טייל פון זיינע תורות האט מען געדרוקט אינעם ספר &quot;ברכת משה&quot;.

נאך זיין פטירה האט מען מכתיר געווען צוויי פון זיינע זין ווי לעלאווער רבי׳ס , רבי אברהם שלמה ורבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (בני ברק)|שמעון נתן נטע]]. עטלעכע יאר שפעטער האט מען אויך מכתיר געווען זיין זון רבי אלטער. ווען זיין עלטסטער זון רבי אברהם שלמה איז אוועק האט מען מכתיר געווען נאך צוויי פון זיינע זין רבי׳ס, רבי פנחס לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי און רבי ישכר דוב לעלאוו-פיעטריקאווער רבי. נאך צוויי זין האבן נישט געפירט קיין רביסטעווע.

==משפחה==
די קינדער פון רבי משה מרדכי און מרת עטיל זענען:{{הערה|[http://www.breslevcity.co.il/הילולת-הצדיקים-כד-טבת-האדמור-מלעלוב רבי משה מרדכי בידערמאן]}}
* רבי אברהם שלמה, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[ט&quot;ז שבט]] [[ה'תש&quot;ס]])
* רבי שמעון נתן נטע, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י' תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])
* רבי דוד צבי ישראל
* רבי אלטער אלעזר מנחם, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י&quot;ד טבת]] [[ה'תשס&quot;א]])
* רבי פינחס יצחק, לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי
* רבי ישכר דוב, לעלאוו-פיעטריקאווער רבי
* רבי שמואל שמעלקא
* מרת שרה חנה בלומא (תרפ״ד - כ״ד אב תשע״ח), ווייב פון ר' שמואל עוזר קאפ
* מרת רבקה, ווייב פון ר' חיים אליעזר האראנטשיק
* מרת נחמה רוחמה, ווייב פון רבי שמואל צבי ראזנפעלד, לעלאוו-קארלינער רבי אין בני ברק (ער איז נפטר געווארן [[ט&quot;ו תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])

== וועבלינקען ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=j8kwSsa4zuk&amp;feature=related ווידעא פונעם לעלאווער רבי׳ן]

==רעפערענצן==
{{רעפליסטע}}


{{גרונטסארטיר:בידערמאן, משה מרדכי}}
[[קאַטעגאָריע:אדמורי&quot;ם אין ארץ ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ירושלים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים פון בני ברק]]
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר הזיתים]]
[[קאַטעגאָריע:לעלאוו]]</text>
      <sha1>5vpljcnkawkkp4cg5nmry72oavk0wvi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580129</id>
      <parentid>580128</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T17:29:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7320" xml:space="preserve">{{רב
| בילד= רבי_משה_מרדכי_בידרמן_בן_רבי_שמעון_נתן_נתע_מלעלוב.JPG |מדינה= {{פאן ישראל}}
[[טעקע:רבי_משה_מרדכי_בידרמן_בן_רבי_שמעון_נתן_נתע_מלעלוב.JPG|קליין|ציון פון רבי משה מרדכי אויף הר הזיתים]]
רבי '''משה מרדכי בידערמאן''' ([[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] - [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז|תשמ&quot;ז]]) איז געווען דער [[לעלאוו (הויף)|לעלאווער]] רבי, און פון [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] אן איז ער אויך געווען קארלינער רבי.

== לעבנסגעשיכטע ==
רבי משה מרדכי איז געבוירן געווארן אין יאר [[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] אין דער אלטשטאט [[ירושלים]] צו זיין פאטער רבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (קראקע)|שמעון נתן נטע]] פון לעלאוו און זיין מוטער מרת חנה רייצא, טאכטער פון הרב יוסף ציינווירט. זיין מוטער איז נפטר געווארן ווען ער איז געווען נאך א יינגל, און זיין פאטער האט זיך געצויגן קיין [[קראקע]] אין פוילן. אלס יתום איז ער געבליבן מיט זיין ברודער ביי זיין זיידן דעם לעלאווער רבי, רבי דוד, וואס איז געווען באוואוסט ווי א מנהיג פון א הויף פון חסידים אין ירושלים, זיין זיידע האט אים שטארק ליב געהאט און האט אריינגעלעגט אין זיין חינוך. פון יונגערהייט אן האט ער געהארעוועט טעג און נעכט אין תורה און עבודת ד'. ביינאכט פלעג ער לערנען אין דער [[ישיבת המקובלים שער השמים]] אין אלטשטאט ירושלים. ביי די זיבעצן יאר האט ער באקומען היתר הוראה פון די גדולי התורה אין ירושלים. 

נאך זיין זיידנס פטירה איז ער ארויס צו זיין ביי זיין טאטן אין קראקע. דארט האט מען אים משדך געווען מיט עטיל שווארץ, א טאכטער פון הרב אברהם שווארץ, אב״ד [[פשעמישל]]. אין אייראפע איז ער געווארן גאר נאנט צום קארלינער רבי׳ן רבי אברהם אלימלך פערלאוו, וואס האט אים שפעטער באשטימט צו פירן די קארלינער חסידים אין ארץ ישראל. ווען זיין פאטער איז נפטר געווארן, [[צום גדליה]] [[ג' תשרי]] [[ה'תר&quot;ץ]] אין ירושלים, האבן די עלטערע לעלאווער חסידים אים מכתיר געווען ממלא מקום פון זיין פאטער.

ער האט זיך באזעצט אין ירושלים, און דערנאך אין תל אביב און בני ברק, נאכהער איז ער צוריקגעקומען קיין ירושלים וואס ער זיך נישט געקענט מסיח דעת זיין דערפון. אין זיינע לעצטע טעג איז זיין הויף אריבער צו שיכון ה' אין [[בני ברק]]. ער איז געווען מפורסם ווי אן אויסגעצייכענטער צדיק און א פועל ישועות. ער האט געהאט א שטארקן קשר מיט בעלזער רב רבי [[אהרן רוקח| אהרן]], און מיט רבי ישראל אבוחצירה דער באבא סאלי. ער האט מקפיד געווען צו באהאלטן זיין לערנען און זיינע מדרגות; נאר נאך זיין פטירה איז מען געוואויר געווארן אז ער פלעג מסיים זיין גאנץ ש&quot;ס בבלי יעדע יאר.

אין [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] האט מען באשטימט רבי משה מרדכי צו  ווערן אויך דער רבי פון דעם  &quot;זקנים&quot; טייל פונעם [[קארלין סטאלין|קארלינער חסידות]]. דעם טייל פון קארלין וואס רבי משה מרדכי האט געפירט רופט מען היינט פינסק-קארלין.

רבי משה מרדכי איז נפטר געווארן [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז]] און מען האט אים באערדיגט אין דעם  [[אידישע בית עולם פון הר הזיתים|בית עולם אויף הר הזיתים]], לעבן די לעלאווער רבי׳ס, זיין פאטער, זיידע און עלטער־זיידע.

טייל פון זיינע תורות האט מען געדרוקט אינעם ספר &quot;ברכת משה&quot;.

נאך זיין פטירה האט מען מכתיר געווען צוויי פון זיינע זין ווי לעלאווער רבי׳ס , רבי אברהם שלמה ורבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (בני ברק)|שמעון נתן נטע]]. עטלעכע יאר שפעטער האט מען אויך מכתיר געווען זיין זון רבי אלטער. ווען זיין עלטסטער זון רבי אברהם שלמה איז אוועק האט מען מכתיר געווען נאך צוויי פון זיינע זין רבי׳ס, רבי פנחס לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי און רבי ישכר דוב לעלאוו-פיעטריקאווער רבי. נאך צוויי זין האבן נישט געפירט קיין רביסטעווע.

==משפחה==
די קינדער פון רבי משה מרדכי און מרת עטיל זענען:{{הערה|[http://www.breslevcity.co.il/הילולת-הצדיקים-כד-טבת-האדמור-מלעלוב רבי משה מרדכי בידערמאן]}}
* רבי אברהם שלמה, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[ט&quot;ז שבט]] [[ה'תש&quot;ס]])
* רבי שמעון נתן נטע, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י' תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])
* רבי דוד צבי ישראל
* רבי אלטער אלעזר מנחם, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י&quot;ד טבת]] [[ה'תשס&quot;א]])
* רבי פינחס יצחק, לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי
* רבי ישכר דוב, לעלאוו-פיעטריקאווער רבי
* רבי שמואל שמעלקא
* מרת שרה חנה בלומא (תרפ״ד - כ״ד אב תשע״ח), ווייב פון ר' שמואל עוזר קאפ
* מרת רבקה, ווייב פון ר' חיים אליעזר האראנטשיק
* מרת נחמה רוחמה, ווייב פון רבי שמואל צבי ראזנפעלד, לעלאוו-קארלינער רבי אין בני ברק (ער איז נפטר געווארן [[ט&quot;ו תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])

== וועבלינקען ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=j8kwSsa4zuk&amp;feature=related ווידעא פונעם לעלאווער רבי׳ן]

==רעפערענצן==
{{רעפליסטע}}


{{גרונטסארטיר:בידערמאן, משה מרדכי}}
[[קאַטעגאָריע:אדמורי&quot;ם אין ארץ ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ירושלים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים פון בני ברק]]
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר הזיתים]]
[[קאַטעגאָריע:לעלאוו]]</text>
      <sha1>6jnf3ojisay9ehqd4fo0tiejxlkfchr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580130</id>
      <parentid>580129</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T17:30:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7323" xml:space="preserve">{{רב
| בילד= רבי_משה_מרדכי_בידרמן_בן_רבי_שמעון_נתן_נתע_מלעלוב.JPG |מדינה= {{פאן ישראל}}
}}
[[טעקע:רבי_משה_מרדכי_בידרמן_בן_רבי_שמעון_נתן_נתע_מלעלוב.JPG|קליין|ציון פון רבי משה מרדכי אויף הר הזיתים]]
רבי '''משה מרדכי בידערמאן''' ([[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] - [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז|תשמ&quot;ז]]) איז געווען דער [[לעלאוו (הויף)|לעלאווער]] רבי, און פון [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] אן איז ער אויך געווען קארלינער רבי.

== לעבנסגעשיכטע ==
רבי משה מרדכי איז געבוירן געווארן אין יאר [[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] אין דער אלטשטאט [[ירושלים]] צו זיין פאטער רבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (קראקע)|שמעון נתן נטע]] פון לעלאוו און זיין מוטער מרת חנה רייצא, טאכטער פון הרב יוסף ציינווירט. זיין מוטער איז נפטר געווארן ווען ער איז געווען נאך א יינגל, און זיין פאטער האט זיך געצויגן קיין [[קראקע]] אין פוילן. אלס יתום איז ער געבליבן מיט זיין ברודער ביי זיין זיידן דעם לעלאווער רבי, רבי דוד, וואס איז געווען באוואוסט ווי א מנהיג פון א הויף פון חסידים אין ירושלים, זיין זיידע האט אים שטארק ליב געהאט און האט אריינגעלעגט אין זיין חינוך. פון יונגערהייט אן האט ער געהארעוועט טעג און נעכט אין תורה און עבודת ד'. ביינאכט פלעג ער לערנען אין דער [[ישיבת המקובלים שער השמים]] אין אלטשטאט ירושלים. ביי די זיבעצן יאר האט ער באקומען היתר הוראה פון די גדולי התורה אין ירושלים. 

נאך זיין זיידנס פטירה איז ער ארויס צו זיין ביי זיין טאטן אין קראקע. דארט האט מען אים משדך געווען מיט עטיל שווארץ, א טאכטער פון הרב אברהם שווארץ, אב״ד [[פשעמישל]]. אין אייראפע איז ער געווארן גאר נאנט צום קארלינער רבי׳ן רבי אברהם אלימלך פערלאוו, וואס האט אים שפעטער באשטימט צו פירן די קארלינער חסידים אין ארץ ישראל. ווען זיין פאטער איז נפטר געווארן, [[צום גדליה]] [[ג' תשרי]] [[ה'תר&quot;ץ]] אין ירושלים, האבן די עלטערע לעלאווער חסידים אים מכתיר געווען ממלא מקום פון זיין פאטער.

ער האט זיך באזעצט אין ירושלים, און דערנאך אין תל אביב און בני ברק, נאכהער איז ער צוריקגעקומען קיין ירושלים וואס ער זיך נישט געקענט מסיח דעת זיין דערפון. אין זיינע לעצטע טעג איז זיין הויף אריבער צו שיכון ה' אין [[בני ברק]]. ער איז געווען מפורסם ווי אן אויסגעצייכענטער צדיק און א פועל ישועות. ער האט געהאט א שטארקן קשר מיט בעלזער רב רבי [[אהרן רוקח| אהרן]], און מיט רבי ישראל אבוחצירה דער באבא סאלי. ער האט מקפיד געווען צו באהאלטן זיין לערנען און זיינע מדרגות; נאר נאך זיין פטירה איז מען געוואויר געווארן אז ער פלעג מסיים זיין גאנץ ש&quot;ס בבלי יעדע יאר.

אין [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] האט מען באשטימט רבי משה מרדכי צו  ווערן אויך דער רבי פון דעם  &quot;זקנים&quot; טייל פונעם [[קארלין סטאלין|קארלינער חסידות]]. דעם טייל פון קארלין וואס רבי משה מרדכי האט געפירט רופט מען היינט פינסק-קארלין.

רבי משה מרדכי איז נפטר געווארן [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז]] און מען האט אים באערדיגט אין דעם  [[אידישע בית עולם פון הר הזיתים|בית עולם אויף הר הזיתים]], לעבן די לעלאווער רבי׳ס, זיין פאטער, זיידע און עלטער־זיידע.

טייל פון זיינע תורות האט מען געדרוקט אינעם ספר &quot;ברכת משה&quot;.

נאך זיין פטירה האט מען מכתיר געווען צוויי פון זיינע זין ווי לעלאווער רבי׳ס , רבי אברהם שלמה ורבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (בני ברק)|שמעון נתן נטע]]. עטלעכע יאר שפעטער האט מען אויך מכתיר געווען זיין זון רבי אלטער. ווען זיין עלטסטער זון רבי אברהם שלמה איז אוועק האט מען מכתיר געווען נאך צוויי פון זיינע זין רבי׳ס, רבי פנחס לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי און רבי ישכר דוב לעלאוו-פיעטריקאווער רבי. נאך צוויי זין האבן נישט געפירט קיין רביסטעווע.

==משפחה==
די קינדער פון רבי משה מרדכי און מרת עטיל זענען:{{הערה|[http://www.breslevcity.co.il/הילולת-הצדיקים-כד-טבת-האדמור-מלעלוב רבי משה מרדכי בידערמאן]}}
* רבי אברהם שלמה, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[ט&quot;ז שבט]] [[ה'תש&quot;ס]])
* רבי שמעון נתן נטע, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י' תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])
* רבי דוד צבי ישראל
* רבי אלטער אלעזר מנחם, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י&quot;ד טבת]] [[ה'תשס&quot;א]])
* רבי פינחס יצחק, לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי
* רבי ישכר דוב, לעלאוו-פיעטריקאווער רבי
* רבי שמואל שמעלקא
* מרת שרה חנה בלומא (תרפ״ד - כ״ד אב תשע״ח), ווייב פון ר' שמואל עוזר קאפ
* מרת רבקה, ווייב פון ר' חיים אליעזר האראנטשיק
* מרת נחמה רוחמה, ווייב פון רבי שמואל צבי ראזנפעלד, לעלאוו-קארלינער רבי אין בני ברק (ער איז נפטר געווארן [[ט&quot;ו תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])

== וועבלינקען ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=j8kwSsa4zuk&amp;feature=related ווידעא פונעם לעלאווער רבי׳ן]

==רעפערענצן==
{{רעפליסטע}}


{{גרונטסארטיר:בידערמאן, משה מרדכי}}
[[קאַטעגאָריע:אדמורי&quot;ם אין ארץ ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ירושלים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים פון בני ברק]]
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר הזיתים]]
[[קאַטעגאָריע:לעלאוו]]</text>
      <sha1>70k7m9fm5jfzb9lhvw9gkt33pljsbcm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580131</id>
      <parentid>580130</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T17:30:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7140" xml:space="preserve">{{רב
| בילד= רבי_משה_מרדכי_בידרמן_בן_רבי_שמעון_נתן_נתע_מלעלוב.JPG |מדינה= {{פאן ישראל}}
}}

רבי '''משה מרדכי בידערמאן''' ([[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] - [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז|תשמ&quot;ז]]) איז געווען דער [[לעלאוו (הויף)|לעלאווער]] רבי, און פון [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] אן איז ער אויך געווען קארלינער רבי.

== לעבנסגעשיכטע ==
רבי משה מרדכי איז געבוירן געווארן אין יאר [[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] אין דער אלטשטאט [[ירושלים]] צו זיין פאטער רבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (קראקע)|שמעון נתן נטע]] פון לעלאוו און זיין מוטער מרת חנה רייצא, טאכטער פון הרב יוסף ציינווירט. זיין מוטער איז נפטר געווארן ווען ער איז געווען נאך א יינגל, און זיין פאטער האט זיך געצויגן קיין [[קראקע]] אין פוילן. אלס יתום איז ער געבליבן מיט זיין ברודער ביי זיין זיידן דעם לעלאווער רבי, רבי דוד, וואס איז געווען באוואוסט ווי א מנהיג פון א הויף פון חסידים אין ירושלים, זיין זיידע האט אים שטארק ליב געהאט און האט אריינגעלעגט אין זיין חינוך. פון יונגערהייט אן האט ער געהארעוועט טעג און נעכט אין תורה און עבודת ד'. ביינאכט פלעג ער לערנען אין דער [[ישיבת המקובלים שער השמים]] אין אלטשטאט ירושלים. ביי די זיבעצן יאר האט ער באקומען היתר הוראה פון די גדולי התורה אין ירושלים. 

נאך זיין זיידנס פטירה איז ער ארויס צו זיין ביי זיין טאטן אין קראקע. דארט האט מען אים משדך געווען מיט עטיל שווארץ, א טאכטער פון הרב אברהם שווארץ, אב״ד [[פשעמישל]]. אין אייראפע איז ער געווארן גאר נאנט צום קארלינער רבי׳ן רבי אברהם אלימלך פערלאוו, וואס האט אים שפעטער באשטימט צו פירן די קארלינער חסידים אין ארץ ישראל. ווען זיין פאטער איז נפטר געווארן, [[צום גדליה]] [[ג' תשרי]] [[ה'תר&quot;ץ]] אין ירושלים, האבן די עלטערע לעלאווער חסידים אים מכתיר געווען ממלא מקום פון זיין פאטער.

ער האט זיך באזעצט אין ירושלים, און דערנאך אין תל אביב און בני ברק, נאכהער איז ער צוריקגעקומען קיין ירושלים וואס ער זיך נישט געקענט מסיח דעת זיין דערפון. אין זיינע לעצטע טעג איז זיין הויף אריבער צו שיכון ה' אין [[בני ברק]]. ער איז געווען מפורסם ווי אן אויסגעצייכענטער צדיק און א פועל ישועות. ער האט געהאט א שטארקן קשר מיט בעלזער רב רבי [[אהרן רוקח| אהרן]], און מיט רבי ישראל אבוחצירה דער באבא סאלי. ער האט מקפיד געווען צו באהאלטן זיין לערנען און זיינע מדרגות; נאר נאך זיין פטירה איז מען געוואויר געווארן אז ער פלעג מסיים זיין גאנץ ש&quot;ס בבלי יעדע יאר.

אין [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] האט מען באשטימט רבי משה מרדכי צו  ווערן אויך דער רבי פון דעם  &quot;זקנים&quot; טייל פונעם [[קארלין סטאלין|קארלינער חסידות]]. דעם טייל פון קארלין וואס רבי משה מרדכי האט געפירט רופט מען היינט פינסק-קארלין.

רבי משה מרדכי איז נפטר געווארן [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז]] און מען האט אים באערדיגט אין דעם  [[אידישע בית עולם פון הר הזיתים|בית עולם אויף הר הזיתים]], לעבן די לעלאווער רבי׳ס, זיין פאטער, זיידע און עלטער־זיידע.

טייל פון זיינע תורות האט מען געדרוקט אינעם ספר &quot;ברכת משה&quot;.

נאך זיין פטירה האט מען מכתיר געווען צוויי פון זיינע זין ווי לעלאווער רבי׳ס , רבי אברהם שלמה ורבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (בני ברק)|שמעון נתן נטע]]. עטלעכע יאר שפעטער האט מען אויך מכתיר געווען זיין זון רבי אלטער. ווען זיין עלטסטער זון רבי אברהם שלמה איז אוועק האט מען מכתיר געווען נאך צוויי פון זיינע זין רבי׳ס, רבי פנחס לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי און רבי ישכר דוב לעלאוו-פיעטריקאווער רבי. נאך צוויי זין האבן נישט געפירט קיין רביסטעווע.

==משפחה==
די קינדער פון רבי משה מרדכי און מרת עטיל זענען:{{הערה|[http://www.breslevcity.co.il/הילולת-הצדיקים-כד-טבת-האדמור-מלעלוב רבי משה מרדכי בידערמאן]}}
* רבי אברהם שלמה, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[ט&quot;ז שבט]] [[ה'תש&quot;ס]])
* רבי שמעון נתן נטע, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י' תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])
* רבי דוד צבי ישראל
* רבי אלטער אלעזר מנחם, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י&quot;ד טבת]] [[ה'תשס&quot;א]])
* רבי פינחס יצחק, לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי
* רבי ישכר דוב, לעלאוו-פיעטריקאווער רבי
* רבי שמואל שמעלקא
* מרת שרה חנה בלומא (תרפ״ד - כ״ד אב תשע״ח), ווייב פון ר' שמואל עוזר קאפ
* מרת רבקה, ווייב פון ר' חיים אליעזר האראנטשיק
* מרת נחמה רוחמה, ווייב פון רבי שמואל צבי ראזנפעלד, לעלאוו-קארלינער רבי אין בני ברק (ער איז נפטר געווארן [[ט&quot;ו תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])

== וועבלינקען ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=j8kwSsa4zuk&amp;feature=related ווידעא פונעם לעלאווער רבי׳ן]

==רעפערענצן==
{{רעפליסטע}}


{{גרונטסארטיר:בידערמאן, משה מרדכי}}
[[קאַטעגאָריע:אדמורי&quot;ם אין ארץ ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ירושלים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים פון בני ברק]]
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר הזיתים]]
[[קאַטעגאָריע:לעלאוו]]</text>
      <sha1>rwbkk498qapj5e7hsax743hha3jhjo2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580133</id>
      <parentid>580131</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T19:49:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7194" xml:space="preserve">{{רב
|נאמען = רבי משה מרדכי לעלובער
| בילד= רבי_משה_מרדכי_בידרמן_בן_רבי_שמעון_נתן_נתע_מלעלוב.JPG |מדינה= {{פאן ישראל}}
}}

רבי '''משה מרדכי בידערמאן''' ([[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] - [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז|תשמ&quot;ז]]) איז געווען דער [[לעלאוו (הויף)|לעלאווער]] רבי, און פון [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] אן איז ער אויך געווען קארלינער רבי.

== לעבנסגעשיכטע ==
רבי משה מרדכי איז געבוירן געווארן אין יאר [[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] אין דער אלטשטאט [[ירושלים]] צו זיין פאטער רבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (קראקע)|שמעון נתן נטע]] פון לעלאוו און זיין מוטער מרת חנה רייצא, טאכטער פון הרב יוסף ציינווירט. זיין מוטער איז נפטר געווארן ווען ער איז געווען נאך א יינגל, און זיין פאטער האט זיך געצויגן קיין [[קראקע]] אין פוילן. אלס יתום איז ער געבליבן מיט זיין ברודער ביי זיין זיידן דעם לעלאווער רבי, רבי דוד, וואס איז געווען באוואוסט ווי א מנהיג פון א הויף פון חסידים אין ירושלים, זיין זיידע האט אים שטארק ליב געהאט און האט אריינגעלעגט אין זיין חינוך. פון יונגערהייט אן האט ער געהארעוועט טעג און נעכט אין תורה און עבודת ד'. ביינאכט פלעג ער לערנען אין דער [[ישיבת המקובלים שער השמים]] אין אלטשטאט ירושלים. ביי די זיבעצן יאר האט ער באקומען היתר הוראה פון די גדולי התורה אין ירושלים. 

נאך זיין זיידנס פטירה איז ער ארויס צו זיין ביי זיין טאטן אין קראקע. דארט האט מען אים משדך געווען מיט עטיל שווארץ, א טאכטער פון הרב אברהם שווארץ, אב״ד [[פשעמישל]]. אין אייראפע איז ער געווארן גאר נאנט צום קארלינער רבי׳ן רבי אברהם אלימלך פערלאוו, וואס האט אים שפעטער באשטימט צו פירן די קארלינער חסידים אין ארץ ישראל. ווען זיין פאטער איז נפטר געווארן, [[צום גדליה]] [[ג' תשרי]] [[ה'תר&quot;ץ]] אין ירושלים, האבן די עלטערע לעלאווער חסידים אים מכתיר געווען ממלא מקום פון זיין פאטער.

ער האט זיך באזעצט אין ירושלים, און דערנאך אין תל אביב און בני ברק, נאכהער איז ער צוריקגעקומען קיין ירושלים וואס ער זיך נישט געקענט מסיח דעת זיין דערפון. אין זיינע לעצטע טעג איז זיין הויף אריבער צו שיכון ה' אין [[בני ברק]]. ער איז געווען מפורסם ווי אן אויסגעצייכענטער צדיק און א פועל ישועות. ער האט געהאט א שטארקן קשר מיט בעלזער רב רבי [[אהרן רוקח| אהרן]], און מיט רבי ישראל אבוחצירה דער באבא סאלי. ער האט מקפיד געווען צו באהאלטן זיין לערנען און זיינע מדרגות; נאר נאך זיין פטירה איז מען געוואויר געווארן אז ער פלעג מסיים זיין גאנץ ש&quot;ס בבלי יעדע יאר.

אין [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] האט מען באשטימט רבי משה מרדכי צו  ווערן אויך דער רבי פון דעם  &quot;זקנים&quot; טייל פונעם [[קארלין סטאלין|קארלינער חסידות]]. דעם טייל פון קארלין וואס רבי משה מרדכי האט געפירט רופט מען היינט פינסק-קארלין.

רבי משה מרדכי איז נפטר געווארן [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז]] און מען האט אים באערדיגט אין דעם  [[אידישע בית עולם פון הר הזיתים|בית עולם אויף הר הזיתים]], לעבן די לעלאווער רבי׳ס, זיין פאטער, זיידע און עלטער־זיידע.

טייל פון זיינע תורות האט מען געדרוקט אינעם ספר &quot;ברכת משה&quot;.

נאך זיין פטירה האט מען מכתיר געווען צוויי פון זיינע זין ווי לעלאווער רבי׳ס , רבי אברהם שלמה ורבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (בני ברק)|שמעון נתן נטע]]. עטלעכע יאר שפעטער האט מען אויך מכתיר געווען זיין זון רבי אלטער. ווען זיין עלטסטער זון רבי אברהם שלמה איז אוועק האט מען מכתיר געווען נאך צוויי פון זיינע זין רבי׳ס, רבי פנחס לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי און רבי ישכר דוב לעלאוו-פיעטריקאווער רבי. נאך צוויי זין האבן נישט געפירט קיין רביסטעווע.

==משפחה==
די קינדער פון רבי משה מרדכי און מרת עטיל זענען:{{הערה|[http://www.breslevcity.co.il/הילולת-הצדיקים-כד-טבת-האדמור-מלעלוב רבי משה מרדכי בידערמאן]}}
* רבי אברהם שלמה, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[ט&quot;ז שבט]] [[ה'תש&quot;ס]])
* רבי שמעון נתן נטע, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י' תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])
* רבי דוד צבי ישראל
* רבי אלטער אלעזר מנחם, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י&quot;ד טבת]] [[ה'תשס&quot;א]])
* רבי פינחס יצחק, לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי
* רבי ישכר דוב, לעלאוו-פיעטריקאווער רבי
* רבי שמואל שמעלקא
* מרת שרה חנה בלומא (תרפ״ד - כ״ד אב תשע״ח), ווייב פון ר' שמואל עוזר קאפ
* מרת רבקה, ווייב פון ר' חיים אליעזר האראנטשיק
* מרת נחמה רוחמה, ווייב פון רבי שמואל צבי ראזנפעלד, לעלאוו-קארלינער רבי אין בני ברק (ער איז נפטר געווארן [[ט&quot;ו תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])

== וועבלינקען ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=j8kwSsa4zuk&amp;feature=related ווידעא פונעם לעלאווער רבי׳ן]

==רעפערענצן==
{{רעפליסטע}}


{{גרונטסארטיר:בידערמאן, משה מרדכי}}
[[קאַטעגאָריע:אדמורי&quot;ם אין ארץ ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ירושלים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים פון בני ברק]]
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר הזיתים]]
[[קאַטעגאָריע:לעלאוו]]</text>
      <sha1>k5jgfov3qzcznvf56qcc6iyflwopmdp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580134</id>
      <parentid>580133</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T19:50:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7285" xml:space="preserve">{{רב
|נאמען = רבי משה מרדכי לעלובער
| בילד= רבי_משה_מרדכי_בידרמן_בן_רבי_שמעון_נתן_נתע_מלעלוב.JPG |מדינה= {{פאן ישראל}}
|באשרייבונג = ציון פון רבי משה מרדכי אויף הר הזיתים}}

רבי '''משה מרדכי בידערמאן''' ([[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] - [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז|תשמ&quot;ז]]) איז געווען דער [[לעלאוו (הויף)|לעלאווער]] רבי, און פון [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] אן איז ער אויך געווען קארלינער רבי.

== לעבנסגעשיכטע ==
רבי משה מרדכי איז געבוירן געווארן אין יאר [[ה'תרס&quot;ג|תרס&quot;ג]] אין דער אלטשטאט [[ירושלים]] צו זיין פאטער רבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (קראקע)|שמעון נתן נטע]] פון לעלאוו און זיין מוטער מרת חנה רייצא, טאכטער פון הרב יוסף ציינווירט. זיין מוטער איז נפטר געווארן ווען ער איז געווען נאך א יינגל, און זיין פאטער האט זיך געצויגן קיין [[קראקע]] אין פוילן. אלס יתום איז ער געבליבן מיט זיין ברודער ביי זיין זיידן דעם לעלאווער רבי, רבי דוד, וואס איז געווען באוואוסט ווי א מנהיג פון א הויף פון חסידים אין ירושלים, זיין זיידע האט אים שטארק ליב געהאט און האט אריינגעלעגט אין זיין חינוך. פון יונגערהייט אן האט ער געהארעוועט טעג און נעכט אין תורה און עבודת ד'. ביינאכט פלעג ער לערנען אין דער [[ישיבת המקובלים שער השמים]] אין אלטשטאט ירושלים. ביי די זיבעצן יאר האט ער באקומען היתר הוראה פון די גדולי התורה אין ירושלים. 

נאך זיין זיידנס פטירה איז ער ארויס צו זיין ביי זיין טאטן אין קראקע. דארט האט מען אים משדך געווען מיט עטיל שווארץ, א טאכטער פון הרב אברהם שווארץ, אב״ד [[פשעמישל]]. אין אייראפע איז ער געווארן גאר נאנט צום קארלינער רבי׳ן רבי אברהם אלימלך פערלאוו, וואס האט אים שפעטער באשטימט צו פירן די קארלינער חסידים אין ארץ ישראל. ווען זיין פאטער איז נפטר געווארן, [[צום גדליה]] [[ג' תשרי]] [[ה'תר&quot;ץ]] אין ירושלים, האבן די עלטערע לעלאווער חסידים אים מכתיר געווען ממלא מקום פון זיין פאטער.

ער האט זיך באזעצט אין ירושלים, און דערנאך אין תל אביב און בני ברק, נאכהער איז ער צוריקגעקומען קיין ירושלים וואס ער זיך נישט געקענט מסיח דעת זיין דערפון. אין זיינע לעצטע טעג איז זיין הויף אריבער צו שיכון ה' אין [[בני ברק]]. ער איז געווען מפורסם ווי אן אויסגעצייכענטער צדיק און א פועל ישועות. ער האט געהאט א שטארקן קשר מיט בעלזער רב רבי [[אהרן רוקח| אהרן]], און מיט רבי ישראל אבוחצירה דער באבא סאלי. ער האט מקפיד געווען צו באהאלטן זיין לערנען און זיינע מדרגות; נאר נאך זיין פטירה איז מען געוואויר געווארן אז ער פלעג מסיים זיין גאנץ ש&quot;ס בבלי יעדע יאר.

אין [[ה'תשכ&quot;ב|תשכ&quot;ב]] האט מען באשטימט רבי משה מרדכי צו  ווערן אויך דער רבי פון דעם  &quot;זקנים&quot; טייל פונעם [[קארלין סטאלין|קארלינער חסידות]]. דעם טייל פון קארלין וואס רבי משה מרדכי האט געפירט רופט מען היינט פינסק-קארלין.

רבי משה מרדכי איז נפטר געווארן [[כ&quot;ד טבת]] [[ה'תשמ&quot;ז]] און מען האט אים באערדיגט אין דעם  [[אידישע בית עולם פון הר הזיתים|בית עולם אויף הר הזיתים]], לעבן די לעלאווער רבי׳ס, זיין פאטער, זיידע און עלטער־זיידע.

טייל פון זיינע תורות האט מען געדרוקט אינעם ספר &quot;ברכת משה&quot;.

נאך זיין פטירה האט מען מכתיר געווען צוויי פון זיינע זין ווי לעלאווער רבי׳ס , רבי אברהם שלמה ורבי [[שמעון נתן נטע בידערמאן (בני ברק)|שמעון נתן נטע]]. עטלעכע יאר שפעטער האט מען אויך מכתיר געווען זיין זון רבי אלטער. ווען זיין עלטסטער זון רבי אברהם שלמה איז אוועק האט מען מכתיר געווען נאך צוויי פון זיינע זין רבי׳ס, רבי פנחס לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי און רבי ישכר דוב לעלאוו-פיעטריקאווער רבי. נאך צוויי זין האבן נישט געפירט קיין רביסטעווע.

==משפחה==
די קינדער פון רבי משה מרדכי און מרת עטיל זענען:{{הערה|[http://www.breslevcity.co.il/הילולת-הצדיקים-כד-טבת-האדמור-מלעלוב רבי משה מרדכי בידערמאן]}}
* רבי אברהם שלמה, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[ט&quot;ז שבט]] [[ה'תש&quot;ס]])
* רבי שמעון נתן נטע, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י' תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])
* רבי דוד צבי ישראל
* רבי אלטער אלעזר מנחם, לעלאווער רבי (נפטר געווארן [[י&quot;ד טבת]] [[ה'תשס&quot;א]])
* רבי פינחס יצחק, לעלאוו-ניקאלשבורגער רבי
* רבי ישכר דוב, לעלאוו-פיעטריקאווער רבי
* רבי שמואל שמעלקא
* מרת שרה חנה בלומא (תרפ״ד - כ״ד אב תשע״ח), ווייב פון ר' שמואל עוזר קאפ
* מרת רבקה, ווייב פון ר' חיים אליעזר האראנטשיק
* מרת נחמה רוחמה, ווייב פון רבי שמואל צבי ראזנפעלד, לעלאוו-קארלינער רבי אין בני ברק (ער איז נפטר געווארן [[ט&quot;ו תשרי]] [[ה'תש&quot;ע]])

== וועבלינקען ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=j8kwSsa4zuk&amp;feature=related ווידעא פונעם לעלאווער רבי׳ן]

==רעפערענצן==
{{רעפליסטע}}


{{גרונטסארטיר:בידערמאן, משה מרדכי}}
[[קאַטעגאָריע:אדמורי&quot;ם אין ארץ ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ירושלים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים פון בני ברק]]
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר הזיתים]]
[[קאַטעגאָריע:לעלאוו]]</text>
      <sha1>o9rdb6clq2jx7thc9qv2iu9ow7h5jh0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>יוסף חיים פון באגדאד</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49319</id>
    <revision>
      <id>580145</id>
      <parentid>579978</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:15:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4162" xml:space="preserve">{{רב
| נאמען = רבי יוסף חיים מבבל
| בילד = Rabbi Yosef Haim.jpg
| יידישע געבורט דאטע = [[ה'תקצ&quot;ה]]
| יידישע טויט דאטע = [[י&quot;ג אלול]] [[ה'תרס&quot;ט]]
| קבורה ארט = [[באגדאד]]/ירושלים [[אידישע בית עולם פון הר הזיתים]]
| זיינע רביס = הרב [[עבדאללה סומך]]
| תלמידים = הרב [[שמעון אגסי]]
}}
הרב החכם '''יוסף חיים פון [[באגדאד]]''' ([[כ&quot;ז אב]] [[ה'תקצ&quot;ה]], [[2טן אויגוסט]] [[1835]] – [[י&quot;ג אלול]] [[ה'תרס&quot;ט]], [[30סטן אויגוסט]] [[1909]]) איז געווען א [[מקובל]], א [[דרשן]], א מנהיג, א [[ריש מתיבתא]], א מחבר פון ספרים און איינער פון די אנזיכטיקער [[פוסק]]ים ביים יידנטום פון בבל און אזיע. ער איז ברייט באקאנט ווי דער '''בן איש חי''' אויפן נאמען פון איינעם פון זיינע ספרים.

== זיינע ספרים ==
ער האט מחבר געווען 150 ספרים, עטלעכע פון ​​זיינע באַרימטסטע ספרים: 
* בן איש חי
* ברכת אבות
* ברכת חיים
* ברכת הרי&quot;ח
* עוד יוסף חי
* לשון חכמים
*בן איש חיל
* רב ברכות
* רב פעלים
* קרן ישועה
* אדרת אליהו
* בניהו
* בן יהוידע
* אם המלך

== לעבנסגעשיכטע ==
הרב יוסף חיים איז געבוירן געווארן אין [[באגדאד]] צו זיין פאטער הרב אליהו חיים בן הרב משה חיים און זיין מוטער מרת מזל טוב. רבי יוסף חיים פון בגדאד איז געווען א תלמיד פון הרב [[עבדאללה סומך]], ראש ישיבת [[בית זילכה]].
==נוסח מציבה==
נוסח מציבה פון הרב יוסף חיים פון בגדאד ב[[אידישע בית עולם פון הר הזיתים]].
על מצבתו נכתב:
*הרב המקובל יוסף חיים – הבן איש חי
*&quot;בן איש חי, רב פעלים, רבן של כל בני הגולה, גאון עוזנו, מורנו ורבנו ועטרת ראשנו, משירי כנסת הגדולה, הרה&quot;ג ח&quot;ר '''יוסף חיים''' זצ&quot;ל, נלב&quot;ע י&quot;ג אלול שנת ה'תרס&quot;ט, לפי עדות המקובל הרה&quot;ג אברהם עדס זצ&quot;ל אשר חלם על העברת מיטתו מבבל לירושלים (הר-הזיתים) גם בהקיץ בא הקברן אצל ח&quot;ר [[בן ציון חזן]] זצ&quot;ל וביקש חצי לירה זהב תמורת חפירת הקבר וקבורה ליד דודו הרה&quot;ג [[עבדאלא משה חיים]] זצ&quot;ל, אשר לטענת הקברן זה רצון המשפחה והאנשים שהיו בהלויה, הרב בן ציון חזן זצ&quot;ל עלה עם הקברן למקום וראה את זה ושילם במקום לקברן, מדי שנה בשנה עלה הרב בן ציון זצ&quot;ל למקום הזה וקרא קדיש, המצבה נבנתה במימון ועד ח&quot;ק לעדת הבבלים בירושלים&quot;.

==משפחה==
ער האט חתונה געהאט מיט רחל, טאכטער פון רבי [[יהודה סומך]], פון וועמען ער האט געהאט אן איינציקן זון מיטן נאמען רבי [[יעקב חיים פון בגדאד|יעקב חיים פון באגדאד]], מחבר פונעם ספר '''[http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=39368&amp;pgnum=1 ציצים ופרחים]'''{{הערה|פירוש אויף [[תורה|חומש]] בדרך [[פרד&quot;ס]]. געדרוקט אין [[ה'תרס&quot;ד]] אין ירושלים דורך הרב [[בן ציון חזן]]}}.
ער האט אויך געהאט א טאכטער​​, װאס הײסט [[שמחה חיים]].

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

 
{{רב-שטומף}}
[[קאַטעגאָריע:רבנים פון בבל]]
[[קאַטעגאָריע:באגדאד]]
[[קאַטעגאָריע:אחרונים]]
[[קאַטעגאָריע:פוסקים]]
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר הזיתים]]</text>
      <sha1>h304qyt66msfvwvsdqsoo15nayxnvna</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>משה שמואל שפירא</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49592</id>
    <revision>
      <id>580160</id>
      <parentid>580011</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:44:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1580" xml:space="preserve">{{רב
| בילד = רבי משה שמואל+שפירא.jpeg
| יידישע געבורט דאטע = [[י&quot;ט אב]] [[ה'תרע&quot;ז|תרע&quot;ז]]
| יידישע טויט דאטע = [[א' אייר]] [[ה'תשס&quot;ו|תשס&quot;ו]]
| טעטיקייט ארט = [[באר יעקב]]
| באשעפטיגונג = [[ראש ישיבה]]
}}
רבי '''משה שמואל שפירא''' ([[י&quot;ט אב]] [[ה'תרע&quot;ז|תרע&quot;ז]], [[5טן אויגוסט]] 1917 – [[א' אייר]] [[ה'תשס&quot;ו|תשס&quot;ו]], [[29סטן אפריל]] 2006), איז געווען [[ראש ישיבה]] אין [[באר יעקב (ישיבה)|באר יעקב]]. ער איז געווען א מיטגליד אין דער [[מועצת גדולי התורה]] פון [[אגודת ישראל]], און דערנאך פון [[דגל התורה]], און אויך פון דעם פרעזידיום פון [[ועד הישיבות]] און [[מפעל הש&quot;ס]].

ער איז געבוירן אין מינסק צו רבי אריה שפירא און מינא גאלדא.

ער איז נפטר געווארן שבת קודש ראש חודש אייר ה'תשס&quot;ו.

[[בילד:הרב משה מנחם יעקבזון.jpg|ממוזער|הרב משה מנחם יעקבזון מיט הרב [[משה שמואל שפירא (באר יעקב)|משה שמואל שפירא]] בבאר יעקב]]
{{רב-שטומף}}
[[קאַטעגאָריע:ליטווישע ראשי ישיבות]]
[[קאַטעגאָריע:מועצת גדולי התורה]]
[[קאַטעגאָריע:ראשי ישיבות אין ישראל]]
{{DEFAULTSORT:שפירא, משה שמואל}}</text>
      <sha1>0b4i6ezrhob5cgh4ghsdm2849tl3ryk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580161</id>
      <parentid>580160</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:44:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1362" xml:space="preserve">{{רב
| בילד = רבי משה שמואל+שפירא.jpeg
| יידישע געבורט דאטע = [[י&quot;ט אב]] [[ה'תרע&quot;ז|תרע&quot;ז]]
| יידישע טויט דאטע = [[א' אייר]] [[ה'תשס&quot;ו|תשס&quot;ו]]
| טעטיקייט ארט = [[באר יעקב]]
| באשעפטיגונג = [[ראש ישיבה]]
}}
רבי '''משה שמואל שפירא''' ([[י&quot;ט אב]] [[ה'תרע&quot;ז|תרע&quot;ז]], [[5טן אויגוסט]] 1917 – [[א' אייר]] [[ה'תשס&quot;ו|תשס&quot;ו]], [[29סטן אפריל]] 2006), איז געווען [[ראש ישיבה]] אין [[באר יעקב (ישיבה)|באר יעקב]]. ער איז געווען א מיטגליד אין דער [[מועצת גדולי התורה]] פון [[אגודת ישראל]], און דערנאך פון [[דגל התורה]], און אויך פון דעם פרעזידיום פון [[ועד הישיבות]] און [[מפעל הש&quot;ס]].

ער איז געבוירן אין מינסק צו רבי אריה שפירא און מינא גאלדא.

ער איז נפטר געווארן שבת קודש ראש חודש אייר ה'תשס&quot;ו.

{{רב-שטומף}}
[[קאַטעגאָריע:ליטווישע ראשי ישיבות]]
[[קאַטעגאָריע:מועצת גדולי התורה]]
[[קאַטעגאָריע:ראשי ישיבות אין ישראל]]
{{DEFAULTSORT:שפירא, משה שמואל}}</text>
      <sha1>nxyey8o0qh9nor1iwutbbjw2yl38swd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580162</id>
      <parentid>580161</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:46:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1371" xml:space="preserve">{{רב
| בילד = רבי משה שמואל+שפירא.jpeg
| יידישע געבורט דאטע = [[י&quot;ט אב]] [[ה'תרע&quot;ז|תרע&quot;ז]]
| יידישע טויט דאטע = [[א' אייר]] [[ה'תשס&quot;ו|תשס&quot;ו]]
| טעטיקייט ארט = [[באר יעקב]]
| באשעפטיגונג = [[ראש ישיבה]]
}}
רבי '''משה שמואל שפירא''' ([[י&quot;ט אב]] [[ה'תרע&quot;ז|תרע&quot;ז]], [[5טן אויגוסט]] 1917 – [[א' אייר]] [[ה'תשס&quot;ו|תשס&quot;ו]], [[29סטן אפריל]] 2006), איז געווען [[ראש ישיבה]] אין [[באר יעקב באן סטאנציע|באר יעקב]]. ער איז געווען א מיטגליד אין דער [[מועצת גדולי התורה]] פון [[אגודת ישראל]], און דערנאך פון [[דגל התורה]], און אויך פון דעם פרעזידיום פון [[ועד הישיבות]] און [[מפעל הש&quot;ס]].

ער איז געבוירן אין מינסק צו רבי אריה שפירא און מינא גאלדא.

ער איז נפטר געווארן שבת קודש ראש חודש אייר ה'תשס&quot;ו.

{{רב-שטומף}}
[[קאַטעגאָריע:ליטווישע ראשי ישיבות]]
[[קאַטעגאָריע:מועצת גדולי התורה]]
[[קאַטעגאָריע:ראשי ישיבות אין ישראל]]
{{DEFAULTSORT:שפירא, משה שמואל}}</text>
      <sha1>gt22sowsvyuo2o0au0a5o8vqioz5r7f</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580189</id>
      <parentid>580162</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T00:23:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1393" xml:space="preserve">{{רב
| בילד = רבי משה שמואל+שפירא.jpeg
| יידישע געבורט דאטע = [[י&quot;ט אב]] [[ה'תרע&quot;ז|תרע&quot;ז]]
| יידישע טויט דאטע = [[א' אייר]] [[ה'תשס&quot;ו|תשס&quot;ו]]
| טעטיקייט ארט = [[באר יעקב]] {{פאן ישראל}}
| באשעפטיגונג = [[ראש ישיבה]]
}}
רבי '''משה שמואל שפירא''' ([[י&quot;ט אב]] [[ה'תרע&quot;ז|תרע&quot;ז]], [[5טן אויגוסט]] 1917 – [[א' אייר]] [[ה'תשס&quot;ו|תשס&quot;ו]], [[29סטן אפריל]] 2006), איז געווען [[ראש ישיבה]] אין [[באר יעקב באן סטאנציע|באר יעקב]]. ער איז געווען א מיטגליד אין דער [[מועצת גדולי התורה]] פון [[אגודת ישראל]], און דערנאך פון [[דגל התורה]], און אויך פון דעם פרעזידיום פון [[ועד הישיבות]] און [[מפעל הש&quot;ס]].

ער איז געבוירן אין מינסק צו רבי אריה שפירא און מינא גאלדא.

ער איז נפטר געווארן שבת קודש ראש חודש אייר ה'תשס&quot;ו.

{{רב-שטומף}}
[[קאַטעגאָריע:ליטווישע ראשי ישיבות]]
[[קאַטעגאָריע:מועצת גדולי התורה]]
[[קאַטעגאָריע:ראשי ישיבות אין ישראל]]
{{DEFAULTSORT:שפירא, משה שמואל}}</text>
      <sha1>e7s57tpr9pdd4ogn472p3clozluubpd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>שלום שוואדראן</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49979</id>
    <revision>
      <id>580152</id>
      <parentid>579987</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:24:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2262" xml:space="preserve">{{יתום}}
{{רב
|יידישע געבורט דאטע=[[ה'תרע&quot;ב]]
|יידישע טויט דאטע=[[כ&quot;ב כסלו]] [[ה'תשנ&quot;ח]]

|זיינע רביס=הרב [[יהודה אריה לייב חאסמאן]] מחבר פונעם ספר אור יהל און משגיח אין [[ישיבת חברון כנסת ישראל|חברון]]
}}

רבי '''שלום מרדכי הכהן שוואַדראן''' ([[ה'תרע&quot;ב|תרע״ב]] - [[כ&quot;ב כסלו|כ״ב כסלו]] [[ה'תשנ&quot;ח|תשנ״ח]]) איז געווען א בארימטער [[ירושלים]] מגיד.

==משפחה ==
זיינע קינדער זענען:
*רבי יצחק שוואדראן, מגיד אין ירושלים און א ראש ישיבה אין [[ישיבת שער השמים]]
*מלכה, ווייב פון הרב אליהו דוד רייכמאן
*חיה, אלמנה פון אריה מילעצקי
*רחל, אלמנה פון שמחה נתן סג״ל
*הדסה יוכבד, אלמנה פום הרב צבי שינקער, ראש [[ישיבת בית דוד]], [[בני ברק]] 
*חנה, ווייב פון משה אריאל
*ברכה אסתר, ווייב פון נחום מאיר שינלזאן
*בת שבע, ווייב פון מנחם שמואל קעניגסבערג


==זיינע ספרים== 
*שאל אביך ויגדך
*לב שלום.
==ביאגארעפיע==
*ספר '''קול חוצב''' (הוצאת מכון דעת תורה).

==נוסח מצבה==
*על מצבתו נכתב:
&quot;הרב הגאון הצדיק מגדולי בעלי המוסר אשר הקדיש את חייו לקרב לב בנים לאבינו שבשמים ורבים השיב מעון הרבה פעלים לתורה וחסד והאיר את העולם בהוצאו לאור עולם תורתו של זקנו רשכבה&quot;ג המהרש&quot;ם זצוק&quot;ל מבערז'אן רבי שלום מרדכי הכהן שבדרן זצוק&quot;ל בהגה&quot;צ רבי יצחק זצוק&quot;ל אבד&quot;ק העצמאר השיב נשמתו לבוראו ביום כ&quot;ב כסלו תשנ&quot;ח&quot;.

{{רב-שטומף}}
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ירושלים]]
[[קאַטעגאָריע:כהנים]]
[[קאַטעגאָריע:מגידים]]
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר הזיתים]]
{{DEFAULTSORT:שוואדראן, שלום}}</text>
      <sha1>abqgkhncujrfpdcldlwb49nd0rrce1i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>יעקב בלוי</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51216</id>
    <revision>
      <id>580179</id>
      <parentid>573432</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T22:37:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2397" xml:space="preserve">{{רב
| יידישע געבורט דאטע = י&quot;א אלול ה'תרפ&quot;ט
| יידישע טויט דאטע = ג' שבט תשע&quot;ג
}}

הרב '''יעקב ישעיה בלוי (בלויא)''' ([[י&quot;א אלול]] [[אלול|חודש הרחמים והסליחות]] [[ה'תרפ&quot;ט]], [[16טן סעפטעמבער]] [[1929]]—[[ג' שבט]] [[תשע&quot;ג]], [[14טן יאנואר]] [[2013]])  איז געווען א מיטגליד אין דעם בית דין  פון דער [[עדה החרדית|עדה חרדית]], און דער רב פון [[סנהדריה]]–פאג&quot;י אין ירושלים.

==ביאגראפיע==
ער איז געבוירן געווארן אין ירושלים עטלעכע וואָכן נאָך די [[תרפ&quot;ט ראיאטן]] צו רחל טעמרל והרב ברוך יהודה בלוי פון די רבנים פון [[פאג&quot;י]], א זון פון רבי [[משה בלוי]], איינער פון די פירער פון [[אגודת ישראל]]. אין זיין יוגנט האָט ער געלערנט אין דער [[קאַמעניצער ישיבה]] און דער [[מירער ישיבה]].
מרגלא בפומיה; 99 אחוז 'כשר' הם 100 אחוז 'טרף'.

==ספריו==
*'''פתחי חושן''' - ט' חלקים פון [[דיני ממונות]]
* '''ברית יהודה''' - הלכות [[ריבית]] און [[היתר עיסקא]]
**''' קיצור ברית יהודה''' -
*'''חובת הדר''' - מצוות מזוזה והלכותיה; הלכות פון [[שבת ליכט|נר שבת]] און [[חנוכה ליכט]]
*'''חנוך לנער''' - חיוב קטנים במצוות
*'''לקט העומר''' - הלכות [[חלה (מתנות כהונה)|חלה]]
*'''מלבושי ישע''' - הלכות [[כלאי בגדים]]
*'''נתיבות שבת''' - הלכות [[הוצאה מרשות לרשות]] און [[עירובין]]
*'''צדקה ומשפט''' - הלכות [[צדקה]]; [[תרומות ומעשרות|מעשר]]; תשמישי קדושה ובית-הכנסת
*'''פתחי מקוואות''' - הלכות פון בויען א [[מקוה]]
*'''דברי יעקב''' - ב' חלקים על התורה


[[קאַטעגאָריע:עדה החרדית]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ירושלים]]
[[קאַטעגאָריע:מחברי ספרי קודש]]
{{DEFAULTSORT:בלוי, יעקב}}
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר המנוחות]]</text>
      <sha1>ioxttntvgsgcoqpnv54pex5g6ev7zh9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580180</id>
      <parentid>580179</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T22:38:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <comment>/* ספריו */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2401" xml:space="preserve">{{רב
| יידישע געבורט דאטע = י&quot;א אלול ה'תרפ&quot;ט
| יידישע טויט דאטע = ג' שבט תשע&quot;ג
}}

הרב '''יעקב ישעיה בלוי (בלויא)''' ([[י&quot;א אלול]] [[אלול|חודש הרחמים והסליחות]] [[ה'תרפ&quot;ט]], [[16טן סעפטעמבער]] [[1929]]—[[ג' שבט]] [[תשע&quot;ג]], [[14טן יאנואר]] [[2013]])  איז געווען א מיטגליד אין דעם בית דין  פון דער [[עדה החרדית|עדה חרדית]], און דער רב פון [[סנהדריה]]–פאג&quot;י אין ירושלים.

==ביאגראפיע==
ער איז געבוירן געווארן אין ירושלים עטלעכע וואָכן נאָך די [[תרפ&quot;ט ראיאטן]] צו רחל טעמרל והרב ברוך יהודה בלוי פון די רבנים פון [[פאג&quot;י]], א זון פון רבי [[משה בלוי]], איינער פון די פירער פון [[אגודת ישראל]]. אין זיין יוגנט האָט ער געלערנט אין דער [[קאַמעניצער ישיבה]] און דער [[מירער ישיבה]].
מרגלא בפומיה; 99 אחוז 'כשר' הם 100 אחוז 'טרף'.

==ספריו==
*'''פתחי חושן''' - ט' חלקים פון [[דיני ממונות]]
* '''ברית יהודה''' - הלכות [[ריבית]] און [[היתר עיסקא]]
**''' קיצור ברית יהודה''' -
*'''חובת הדר''' - מצוות מזוזה והלכותיה; הלכות פון [[שבת ליכט|נר שבת]] און [[חנוכה ליכט]]
*'''חנוך לנער''' - חיוב קטנים במצוות
*'''לקט העומר''' - הלכות [[חלה (מתנות כהונה)|חלה]]
*'''מלבושי ישע''' - הלכות [[כלאי בגדים]]
*'''נתיבות שבת''' - הלכות [[הוצאה מרשות לרשות]] און [[עירובין]]
*'''צדקה ומשפט''' - הלכות [[צדקה]]; [[תרומות ומעשרות|מעשר]]; תשמישי קדושה ובית-הכנסת
*'''פתחי מקוואות''' - הלכות פון בויען א [[מקוה]]
*'''[[דברי יעקב]]''' - ב' חלקים על התורה


[[קאַטעגאָריע:עדה החרדית]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ירושלים]]
[[קאַטעגאָריע:מחברי ספרי קודש]]
{{DEFAULTSORT:בלוי, יעקב}}
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר המנוחות]]</text>
      <sha1>p23fl5nlrve40lzoix6vrhsi39lak6g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>מרדכי נאגארי</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51383</id>
    <revision>
      <id>580156</id>
      <parentid>579998</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:33:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1036" xml:space="preserve">{{יתום}}{{רב
| געבורט ארט = ירושלים
| אמטן = ספרדישער רב [[מעלה אדומים]]
}}

הרב '''מרדכי נאַגאַרי''' איז דער [[ספרדי]]שער רב דער שטאָט [[מעלה אדומים]], און אַן אַקטיווער ספרדישער רב [[ביתר עילית]].

==ביאגארפיע==
געבוירן אין ירושלים צו זיין עלטערן, פאטער אליהו נאַגאַרי און מוטער שרה נאַגאַרי.

==משפחה==
חתונה געהאט מיט מרת יונה און וואוינט אין דער שטאט [[מעלה אדומים]]. זיין איידעם איז הרב שי לוי, וועלכער דינט זינט 2016 בראש ישיבת 'אורות הארי' אין [[צפת]] תוב&quot;א. נאך אן איידעם, הרב אמיר הלוי, איז רב פון ישיבת היכל אליהו אין כוכב יעקב.

{{רב-שטומף}}
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ישראל]]
{{DEFAULTSORT:נאגארי, מרדכי}}</text>
      <sha1>lfbwi4s6a4zg6ypnr8jxpocm1lgkm3e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>רבותינו שבדרום</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52748</id>
    <revision>
      <id>580184</id>
      <parentid>579127</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T00:15:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1691" xml:space="preserve">{{יתום}}

דאס ספר '''רבותינו שבדרום''' ([[ירושלים]] [[ה'תשס&quot;ח]] [[ה'תשע&quot;א]]) באהאנדלט די לעבנס היסטאריע פון ​​די רבנים וועלכע האבן אינספירירט דעם [[דרום]] מדבר מיט לערנען תורה און דער עפענונג פון דער [[אופקים]] ישיבה און [[תפרח ישיבת תושיה]]. דאס ספר דערציילט דערציילונגען וועגן דעם פערזענלעכן לעבן פון הרב [[שמשון פינקוס|שמשון דוד פינקוס]], רב פון [[אופקים]], און זיין ווייב חיה מינדל, און זייער טאכטער ​​מרים. און זײַן קאָלעגע פריינד הרב [[חיים קאמיל|חיים הכהן קאמיל]] ראש ישיבת אופקים.

חלק א' - תולדות שמשון, ביוגרפיה, עובדות והנהגות, חלק ב' פון ספר תולדות חיים (חלק ב' פון חיבור, תולדות ראש ישיבת אופקים, הרב חיים הכהן קמיל)

דער מחבר פונעם ספר איז הרב אברהם אליעזר סופר ירושלים, בן להוריו רבי יעקב חיים סופר {{העב|יעקב חיים סופר (הנין)}} וחנה אירין סופר (לבית אמזלג), הוצאה לאור עולם, חודש אדר ב' יאר תשס&quot;ח, הוצאה לאור, יריד הספרים [[גאולה|גאולה קווארטאל]] ירושלים.

== וועבליקען ==
[https://www.nli.org.il/en/books/NNL%20ALEPH002805484/NLI ספר רבותינו שבדרום] אין ישראל'ס נאציאנאלע ביבליאטעק</text>
      <sha1>krzigpa7vaf6jlwrrvace1ys92emywu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580185</id>
      <parentid>580184</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T00:16:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>213.137.73.22</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1691" xml:space="preserve">{{יתום}}

דאס ספר '''רבותינו שבדרום''' ([[ירושלים]] [[ה'תשס&quot;ח]] [[ה'תשע&quot;א]]) באהאנדלט די לעבנס היסטאריע פון ​​די רבנים וועלכע האבן אינספירירט דעם [[דרום]] מדבר מיט לערנען תורה און דער עפענונג פון דער [[אופקים]] ישיבה און [[תפרח ישיבת תושיה]]. דאס ספר דערציילט דערציילונגען וועגן דעם פערזענלעכן לעבן פון הרב [[שמשון פינקוס|שמשון דוד פינקוס]], רב פון [[אופקים]], און זיין ווייב חיה מינדל, און זייער טאכטער ​​מרים. און זײַן קאָלעגע פריינד הרב [[חיים קאמיל|חיים הכהן קאמיל]] ראש ישיבת אופקים.

חלק א' - תולדות שמשון, ביוגרפיה, עובדות והנהגות, חלק ב' פון ספר תולדות חיים (חלק ב' פון חיבור, תולדות ראש ישיבת אופקים, הרב חיים הכהן קמיל)

דער מחבר פונעם ספר איז הרב אברהם אליעזר סופר ירושלים, בן להוריו הרב יעקב חיים סופר {{העב|יעקב חיים סופר (הנין)}} וחנה אירין סופר (לבית אמזלג), הוצאה לאור עולם, חודש אדר ב' יאר תשס&quot;ח, הוצאה לאור, יריד הספרים [[גאולה|גאולה קווארטאל]] ירושלים.

== וועבליקען ==
[https://www.nli.org.il/en/books/NNL%20ALEPH002805484/NLI ספר רבותינו שבדרום] אין ישראל'ס נאציאנאלע ביבליאטעק</text>
      <sha1>kl96olv4tnmjhn6mxowmtfgcidkx0bq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ספרדיש</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53017</id>
    <revision>
      <id>580148</id>
      <parentid>579983</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:17:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="604" xml:space="preserve">'''ספרדישע חרדים''' זענען א שטראם אין דער חרדישער געזעלשאפט, וואס נעמט אריין חרדים פון איסלאמישע לענדער, דער איבערישער האלבאינזל און די באלקאנען. די חרדישע-ספרדישע צײַטונגען ציילן אינעם צווייטן יאָרצענדלינג פון 21 סטן יאָרהונדערט אין ישראל, לויט די אָפּשאַצונגען, בערך 200,000 מענטשן.
*

{{יידישקייט-שטומף}}
[[קאַטעגאָריע:יידישע שטרעמונגען]]</text>
      <sha1>1462uth4ksco7kp4o5ibd8btdxr2hwc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>חילונים</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53243</id>
    <revision>
      <id>580141</id>
      <parentid>579977</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:14:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1047" xml:space="preserve">{{יתום}}
'''חילונים-פרייא''' סעקולער (אַמאָל: פריי) איז א געזעלשאפטלעכע גרופע אין מדינת ישראל, וואס באצייכנט אויף א טייל פונעם אידישן ציבור וואס זייער פארבינדונג צו רעליגיע איז די נידריגסטע אדער נישט עקזיסטירטע. די קאטעגאריע דעקט א ברייטע ריי פון רעליגיעזע און וועלטליכע אויפפירונגען, און פארלאזט זיך בפֿרט אויף זעלבסט-דעפֿיניציע. אין די לעצטע צענדליקער יאָרן האָבן צווישן 41% און 49% פֿון דערוואַקסענע ישׂראלדיקע ייִדן זיך געמאָלדן ווי &quot;וועלטלעכע&quot; אָדער &quot;ניט-רעליגיעזע&quot;. די אַנדערע סעקטאָרן פֿונעם ייִדישן ציבור אין ישׂראל לויטן רעליגיע זענען טראַדיציאָנעלע, רעליגיעזע און חרדישע.</text>
      <sha1>kdrzbtdvai6zbibrqk63jwr31b8kiyu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580142</id>
      <parentid>580141</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:15:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>וויקיפּעדלער האט באוועגט בלאט [[חילונים - פריַיע]] צו [[חילונים]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1047" xml:space="preserve">{{יתום}}
'''חילונים-פרייא''' סעקולער (אַמאָל: פריי) איז א געזעלשאפטלעכע גרופע אין מדינת ישראל, וואס באצייכנט אויף א טייל פונעם אידישן ציבור וואס זייער פארבינדונג צו רעליגיע איז די נידריגסטע אדער נישט עקזיסטירטע. די קאטעגאריע דעקט א ברייטע ריי פון רעליגיעזע און וועלטליכע אויפפירונגען, און פארלאזט זיך בפֿרט אויף זעלבסט-דעפֿיניציע. אין די לעצטע צענדליקער יאָרן האָבן צווישן 41% און 49% פֿון דערוואַקסענע ישׂראלדיקע ייִדן זיך געמאָלדן ווי &quot;וועלטלעכע&quot; אָדער &quot;ניט-רעליגיעזע&quot;. די אַנדערע סעקטאָרן פֿונעם ייִדישן ציבור אין ישׂראל לויטן רעליגיע זענען טראַדיציאָנעלע, רעליגיעזע און חרדישע.</text>
      <sha1>kdrzbtdvai6zbibrqk63jwr31b8kiyu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>טשערקאסי גובערניע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53413</id>
    <revision>
      <id>580176</id>
      <parentid>579140</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T21:28:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2859" xml:space="preserve">{{יישוב
|נאמען=טשערקאסי
|סארט יישוב=[[אבלאסט]]
|אמטשפראך נאמען=Черкаська область
|הערב=Coat_of_Arms_of_Cherkasy_Oblast.svg
|פאן=Flag_of_Cherkasy_Oblast.svg
|בילד=
|באשרייבונג=
|מדינה={{פאן אוקראינע}}
|גרינדונג דאטע=7 יאנואר 1954
|קאארדינאטן=
|אפטייל טיפ=
|אפטייל נאמען=
|געביט=
|ראיאן=
|דיסטריקט=
|בירגערמייסטער=
|גובערנאטאר=
|טיפ אונטעראפטייל=
|דיסטריקטן אין ראיאן=20
|שטעט אין ראיאן=25
|ראיאן הויפטשטאט=[[טשערקאסי]]
|מוטערשטאט=
|אפיציעלע שפראך=
|שטח=20,900
|הייך=
|באפעלקערונג=1,178,266
|באפעלקערונג יאר=2021
|באפעלקערונג הערה=
|מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
|צפיפות=
|צייט זאנע=+3
|אתר אינטרנט=
|מאפע=Cherkasy_in_Ukraine.svg
|פרטימדיקע מאפע={{#אייגנשאפט:בילד}}
|סטאטיסטיק=
}}
'''טשערקאס גובערניע''' ({{שפראך-uk|Черкаська область}}), אויך באקאנט אונטערן נאמען '''טשערקאשטשינא''' ({{שפראך-uk|Черкащина}}), איז אן אבלאסט (גובערניע) פון [[אוקראינע]]. די היפטשטאט איז טשערקאסי. די גובערניע איז אין צענטראלע אוקראינע. די טשערקאס גובערניע איז די גובערניע פון די שטאט פון [[אומאן]].

== געאגראפיע ==
טשערקאס גובערניע האט א שטח סה״כ פון 20,900 ק״מ, און איז אין צענטראלע אוקראינע. צו דרום גרענעטצט זי [[קיראוואהראד גובערניע]], צו מערב – וויניצ גובערניע, צו צפון – [[קיעוו גובערניע]], צו מזרח – פאלטאוו גובערניע.

== היסטאריע ==
טשערקאס גובערניע איז געשאפן געווערן אין דער אוקראינישער סאוועטישער סאציאליסטישער רעפובליק דעם 7סטן יאנואר 1954. די גובערניע איז געגרינגין פון די וויניצער, קיעווער, קיראוואהראדער, און פאלטאוו גובערניעס. טשערקאס גובערניע געהאט א גרויסער יידישער פאפולאציע, חוץ איז געצעשטערן פון די [[כמעלניצקי|כמעלניטסקי]]-אויפשטאנד.&lt;ref&gt;http://jewua.org/cherkassy/&lt;/ref&gt;

== שטאט אין טשערקאס גובערניע ==
* טשערקאסי
* [[אומאן]]
* סמילא
* זאלאטאנאשא
* קאניוו

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

[[קאַטעגאָריע:אוקראינע]]</text>
      <sha1>1zzmstqptoi1j1c1jyrrrl1k9fsy13t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ראוונע גובערניע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53415</id>
    <revision>
      <id>580175</id>
      <parentid>579171</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T21:27:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2151" xml:space="preserve">{{יישוב
|נאמען= ראוונע
|סארט יישוב=  [[אבלאסט]]
|אמטשפראך נאמען= Рівненська область
|הערב=  Coat_of_Arms_of_Rivne_Oblast.svg
|פאן= Flag_of_Rivne_Oblast.svg
|בילד= 
|באשרייבונג= 
|מדינה= {{פאן אוקראינע}}
|גרינדונג דאטע= 
|קאארדינאטן= 
|אפטייל טיפ= 
|אפטייל נאמען=  
|געביט=
|ראיאן= 
|דיסטריקט=
|בירגערמייסטער= 
|גובערנאטאר= סטעפאן בארנא
|טיפ אונטעראפטייל=
|דיסטריקטן אין ראיאן= 16
|שטעט אין ראיאן= 11
|ראיאן הויפטשטאט= [[ראוונע]]
|מוטערשטאט= 
|אפיציעלע שפראך=
|שטח= 20,047
|הייך=
|באפעלקערונג= 1,148,456
|באפעלקערונג יאר= 2021
|באפעלקערונג הערה=
|מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
|צפיפות= 
|צייט זאנע= +2
|אתר אינטרנט= 
|מאפע= Rivne in Ukraine.svg
|פרטימדיקע מאפע=
|סטאטיסטיק=
}}
'''ראוונע גובערניע''' ({{שפראך-uk|Рівненська область}}), אויך באקאנט אונטערן נאמען '''ריוונענשטשינא''' ({{שפראך-uk|Рівненщина}}) אדער '''פאלעסיע''' ({{שפראך-uk|Полісся}}), איז אן אבלאסט פון אוקראינע. די הויפטשטאט איז [[ראוונע]].

== געאגראפיע ==
ראוונע גובערניע האט א שטח סה״כ פון 20,047 ק״מ, און איז אין מערב אוקראינע. צו צפון גרענעצט זי בריסק גובערניע פון [[בעלארוס]], צו מערב – [[וואהלינ גובערניע]], צו דרום-מערב –[[לעמבערג גובערניע]], צו דרום – [[טארנאפאל גובערניע]] און כמעלניטסקי גובערניע, צו מזרח – [[זשיטאמיר גובערניע]].

== שטאטן אין ראוונע גובערניע ==
* [[ראוונע]]
* וואראש
* [[דובנא]]
* קאסטאפיל
* סארני

[[קאַטעגאָריע:אוקראינע]]</text>
      <sha1>ka9l4y2ze0o65jeh0uqa0az8j00q19b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>איוואנא-פראנקיווסק גובערניע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53417</id>
    <revision>
      <id>580174</id>
      <parentid>579159</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T21:26:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2296" xml:space="preserve">{{יישוב
|נאמען=איוואנא-פראנקיווסק
|סארט יישוב=[[אבלאסט]]
|אמטשפראך נאמען=Івано-Франківська область
|הערב=Coat_of_Arms_of_Ivano-Frankivsk_Oblast.svg
|פאן=Flag_of_Ivano-Frankivsk_Oblast2.svg
|בילד=
|באשרייבונג=
|מדינה={{פאן אוקראינע}}
|גרינדונג דאטע=
|קאארדינאטן=
|אפטייל טיפ=
|אפטייל נאמען=
|געביט=
|ראיאן=
|דיסטריקט=
|בירגערמייסטער=
|גובערנאטאר=
|טיפ אונטעראפטייל=
|דיסטריקטן אין ראיאן=14
|שטעט אין ראיאן=15
|ראיאן הויפטשטאט=[[סטאניסלאוו]]
|מוטערשטאט=
|אפיציעלע שפראך=
|שטח=13,900
|הייך=
|באפעלקערונג=1,361,109
|באפעלקערונג יאר=2021
|באפעלקערונג הערה=
|מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
|צפיפות=
|צייט זאנע=+2
|אתר אינטרנט=
|מאפע=Ivano-Frankivsk_in_Ukraine_(claims_hatched).svg
|פרטימדיקע מאפע={{#אייגנשאפט:בילד}}
|סטאטיסטיק=
}}
'''איוואנא-פראנקיווסק גובערניע''' ({{שפראך-uk|Івано-Франківська область}}), אויך באקאנט אונטערן נאמען '''סטאניסלאוו גובערניע''', '''סטאניסלאוושטשינא''' ({{שפראך-uk|Станиславщина}}), אדער '''פריקארפאטיע''' ({{שפראך-uk|Прикарпаття}}), איז אן אבלאסט (גובערניע) פון אוקראינע. די הויפטשטאט איז [[סטאניסלאוו]].

== געאגראפיע ==
איוואנא-פראנקיווסק גובערניע הטא א שטח סה״כ פון 13,900 ק״מ, און איז אין מערב אוקראינע. צו צפון איז [[לעמבערג גובערניע]], צו מערב – [[זאקארפאטיע גובערניע]], צו דרום-מזרח – [[טשערנאוויץ גובערניע]], צו מזרל – [[טארנאפאל גובערניע]].

== שטאטן אין איוואנא-פראנקיווסק גובערניע ==
* [[סטאניסלאוו]]
* קאלוש
* קאלאמיא
* נאדווירנא
* דאלינא

[[קאַטעגאָריע:אוקראינע]]</text>
      <sha1>fp1sc0azmsuwppztf774i6llp3fkuzv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>מיקאלייעוו גובערניע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53421</id>
    <revision>
      <id>580173</id>
      <parentid>579181</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T21:25:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2815" xml:space="preserve">{{יישוב
|נאמען=מיקאלייעווע
|סארט יישוב=[[אבלאסט]]
|אמטשפראך נאמען=Миколаївська область
|הערב=Coat_of_Arms_of_Mykolaiv_Oblast.svg
|פאן=Flag_of_Mykolaiv_Oblast.svg
|בילד=
|באשרייבונג=
|מדינה={{פאן אוקראינע}}
|גרינדונג דאטע=
|קאארדינאטן=
|אפטייל טיפ=
|אפטייל נאמען=
|געביט=
|ראיאן=
|דיסטריקט=
|בירגערמייסטער=
|גובערנאטאר=
|טיפ אונטעראפטייל=
|דיסטריקטן אין ראיאן=19
|שטעט אין ראיאן=10
|ראיאן הויפטשטאט=[[מיקאלייעווע]]
|מוטערשטאט=
|אפיציעלע שפראך=
|שטח=24,598
|הייך=
|באפעלקערונג=1,108,394
|באפעלקערונג יאר=2021
|באפעלקערונג הערה=
|מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
|צפיפות=
|צייט זאנע=+3
|אתר אינטרנט=
|מאפע=Mykolaiv_in_Ukraine_(claims_hatched).svg
|פרטימדיקע מאפע={{#אייגנשאפט:בילד}}
|סטאטיסטיק=
}}
'''מיקאָלײַעוו גובערניע''' ({{שפראך-uk|Миколаївська область}}), אויך באקאנט אונטערן נאמען '''מיקאלאייוושטשינא''' ({{שפראך-uk|Микола́ївщина}}), איז אן אבלאסט (גובערניע) פון אוקראינע. די הויפטשטאט פון דער גובערניע איז מיקאלייעווע.

== געאגראפיע ==
מיקאלייעוו גובערניע האט א שטח סה״כ פון 24,598 ק״מ, און איז אין דרום אוקראינע. צו מערב גרענעטצט זי [[אדעס גובערניע]], צו צפון – [[קיראוואהראד גובערניע]], צו צפון-מזרח – [[דניפראפעטראווסק גובערניע]], און צו מזרח – כערסאנ גובערניע.

== היסטאריע ==
אין די [[רוסישער אינוואזיע אויף אוקראינע 2022]], מיקאלייעוו גובערניע איז געאינוואדירן פון רוסלאנד. נאך די שלאכט פון וואזנעסענסק און די שלאכט פון מיקאלייעווע, די רוסן ארמיי געאפטרעטן אויף דער גובערניע און עס איז אונטער כמער פולשטענדיק אוקראינער קאנטראל.&lt;ref&gt;https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3451811-practically-no-invaders-left-in-mykolayiv-region-head-of-administration.html&lt;/ref&gt;

== שטעט אין מיקאלייעוו גובערניע ==
* מיקאלייעווע
* פערוואמאיסק
* איוזשנאוקראינסק
* וואזנעסענסק
* אטשאקיוו

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

[[קאַטעגאָריע:אוקראינע]]</text>
      <sha1>o8uxsgx95rigb36665hkv0qstfeuyio</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>קיראוואגראדער גובערניע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53425</id>
    <revision>
      <id>580172</id>
      <parentid>579484</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T21:25:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3011" xml:space="preserve">{{יישוב
|נאמען=קיראוואגראדער גובערניע
|סארט יישוב=[[אבלאסט]]
|אמטשפראך נאמען=Кіровоградська область
|הערב=Coat_of_Arms_of_Kirovohrad_Oblast.svg
|פאן=Flag_of_Kirovohrad_Oblast.svg
|בילד=
|באשרייבונג=
|מדינה={{פאן אוקראינע}}
|גרינדונג דאטע=10סטן יאנואר 1939
|קאארדינאטן=
|אפטייל טיפ=
|אפטייל נאמען=
|געביט=
|ראיאן=
|דיסטריקט=
|בירגערמייסטער=
|גובערנאטאר=
|טיפ אונטעראפטייל=
|דיסטריקטן אין ראיאן=21
|שטעט אין ראיאן=4
|ראיאן הויפטשטאט=[[יעליסאוועטגראד]]
|מוטערשטאט=
|אפיציעלע שפראך=
|שטח=24,588
|הייך=
|באפעלקערונג=920,128
|באפעלקערונג יאר=2021
|באפעלקערונג הערה=
|מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
|צפיפות=
|צייט זאנע=+2
|אתר אינטרנט=
|מאפע=Kirovohrad_in_Ukraine.svg
|פרטימדיקע מאפע={{#אייגנשאפט:בילד}}
|סטאטיסטיק=
}}

די '''קיראוואגראדער גובערניע''' ({{שפראך-uk|Кіровоградська область}} אדער  ''Кіровоградщина'' ''קיראוואהראדשטשינא'') איז אן אבלאסט (גובערניע) פון [[אוקראינע]]. די הויפטשטאט פון דער גובערניע איז [[יעליסאוועטגראד]]. די גובערניע איז אין דרום-מערב אוקראינע. אין 2019, האט דאס קאנסטיטוציאנעלע געריכט פון אוקראינע פראבירט ענדערן דעם נאמען פון דער גובערניע צו '''קראפיווניצקי גובערניע''' ({{שפראך-uk|Кропивницька область}}).&lt;ref&gt;https://ccu.gov.ua/node/17120&lt;/ref&gt;

== געאגראפיע ==
קיראוואהראד גובערניע האט א שטח סה״כ פון 24,588 ק״מ&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, און געפינט זיך אין דרום-מערב אוקראינע. די גובערניע איז ארומגענומען צו צפון מיט דער [[טשערקאסי גובערניע|טשערקאסער גובערניע]], צו צפון-מזרח – [[פאלטאווער גובערניע]], צו מזרח – [[דניפראפעטראווסק גובערניע|דניפראפעטראווסקער גובערניע]], צו דרום – [[מיקאלייעוו גובערניע|מיקאלייעווער גובערניע]], צו דרום-מערב – [[אדעסער גובערניע]], און צו מערב – [[וויניצע גובערניע|וויניצער גובערניע]].

== שטעט אין קיראוואגראדער גובערניע ==
* [[יעליסאוועטגראד]]
* אלעקסאנדריא
* סוויטלאוואדסק
* זנאמיאנקא
* נאוואוקראיני

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

[[קאַטעגאָריע:אוקראינע]]</text>
      <sha1>80pjkh74o54rfw851a4x6ocbvlkl3mi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>לוגאנסק גובערניע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53428</id>
    <revision>
      <id>580171</id>
      <parentid>579130</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T21:23:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4588" xml:space="preserve">{{יישוב
|נאמען=לוגאנסק
|סארט יישוב=[[אבלאסט]]
|אמטשפראך נאמען=Луганська область
|הערב=Coat_of_Arms_Luhansk_Oblast.svg
|פאן=Flag_of_Luhansk_Oblast.svg
|בילד=
|באשרייבונג=
|מדינה={{פאן אוקראינע}}
|גרינדונג דאטע=3סטן יוני 1938
|קאארדינאטן=
|אפטייל טיפ=
|אפטייל נאמען=
|געביט=
|ראיאן=
|דיסטריקט=
|בירגערמייסטער=
|גובערנאטאר=
|טיפ אונטעראפטייל=
|דיסטריקטן אין ראיאן=18
|שטעט אין ראיאן=37
|ראיאן הויפטשטאט=[[לוגאנסק]]
|מוטערשטאט=
|אפיציעלע שפראך=
|שטח=26,684
|הייך=
|באפעלקערונג=2,121,322
|באפעלקערונג יאר=2021
|באפעלקערונג הערה=
|מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
|צפיפות=
|צייט זאנע=+2
|אתר אינטרנט=
|מאפע=Luhansk_in_Ukraine_(claims_hatched).svg
|פרטימדיקע מאפע={{#אייגנשאפט:בילד}}
|סטאטיסטיק=
}}
'''לוגאנסק גובערניע''' ({{שפראך-uk|Луганська область}}), אויך באקאנט אונטערן נאמען '''לוגאנשטשינא''' ({{שפראך-uk|Луганщина}}), איז אן אבלאסט (גובערניע) פון [[אוקראינע]]. איר הויפטשטאט איז לוגאנסק. זייט 3טן מיי 2022 איז די גובערניע אונטער דער אקופאציע פון [[לוהאנסקער מענטשנ'ס רעפובליק|לוגאנסקער פאלקסרעפובליק]].

== געאגראפיע ==
לוגאנסק גובערניע האט א שטח סה״כ פון 24.588 ק״מ, און געפינט זיך אין מזרח אוקראינע. צום צפון איז די בעלגאראד גובערניע פון [[רוסלאנד]], צום צפון־מזרח – די וואראנעזש גובערניע פון רוסלאנד, צום מזרח – די ראסטאוו גובערניע פון רוסלאנד. צום מערב ליגט דאנעצק גובערניע און צום צפון־מערב איז כארקעוו גובערניע.

== געשיכטע ==
לוגאנסק גובערניע איז געשאפן געווארן 3סטן יוני 1938 אונטערן נאמען „וואראשילאווגראד גובערניע”. בשעת דער [[צווייטע וועלט-מלחמה|צווייטער וועלט-מלחמה]] ווערט זי אקופירט דורך [[נאצי דייטשלאנד]] פון 1942–1943. די גובערניע איז געהאט באנאמענט געווארן לכבוד קלימענט וואראשילאוו, א סאוויעטישער גענעראל. אין 1954 האט מען עס אנגערופן מיט אן אנדער נאמען – לוגאנסק גובערניע.&lt;ref&gt;https://old.archives.gov.ua/Eng/Archives/ra12.php&lt;/ref&gt;

אין 1994 איז געווען א רעפערענדום אין די לוגאנסקער און דאנעצקער גובערניעס כדי צו אנערקענען רוסיש ווי א נאציאנאלע שפראך.די רעפערענדום, אבער, איז געווארן אנולירט פונעם אוקראינישן רעגירונג.&lt;ref&gt;http://thekievtimes.ua/society/372400-donbass-zabytyj-referendum-1994.html און https://web.archive.org/web/20210205101718/http://thekievtimes.ua/society/372400-donbass-zabytyj-referendum-1994.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.nakanune.ru/articles/18807/&lt;/ref&gt;

אין 2014 ווערט די גובערניע אקופירט דורך רוסישע סעפאראטיסטן, וועלכע האבן דעקלארירט די [[לוגאנסקער מענטשנ'ס רעפובליק|לוגאנסקע פאלקסרעפובליק]]. זינט 2014 פירן זיי א שלאכט מיט אוקראינע.&lt;ref&gt;https://www.researchgate.net/publication/299383810&lt;/ref&gt; און זינט יולי 2022 קאנטראלירן זיי 100% פון דער גובערניע.&lt;ref&gt;https://www.nytimes.com/2022/07/03/world/europe/ukraine-war-lysychansk.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.theguardian.com/world/2022/jul/03/russias-claim-it-has-won-effective-control-of-luhansk-rejected-by-ukraine&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-07-03/ukraine-loses-its-final-eastern-stronghold-in-luhansk-region&lt;/ref&gt;

== שטעט אין לוגאנסקער גובערניע ==
* לוגאנסק
* אלטשעווסק
* סיעוויעראדאנעצק
* ליסיטשאנסק
* כרוסטאלני

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

[[קאַטעגאָריע:אוקראינע]]</text>
      <sha1>s6drskc6abq5xid9ah17etd6i2j490h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>סומי גובערניע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53458</id>
    <revision>
      <id>580170</id>
      <parentid>579244</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T21:15:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2966" xml:space="preserve">{{יישוב
|נאמען=סומי
|סארט יישוב=[[אבלאסט]]
|אמטשפראך נאמען=Сумська область
|הערב=Coat_of_Arms_of_Sumy_Oblast.svg
|פאן=Flag_of_Sumy_Oblast.svg
|בילד=
|באשרייבונג=
|מדינה={{פאן אוקראינע}}
|גרינדונג דאטע=10טן יאנואר 1939
|קאארדינאטן=
|אפטייל טיפ=
|אפטייל נאמען=
|געביט=
|ראיאן=
|דיסטריקט=
|בירגערמייסטער=
|גובערנאטאר=
|טיפ אונטעראפטייל=
|דיסטריקטן אין ראיאן=18
|שטעט אין ראיאן=15
|ראיאן הויפטשטאט=[[סומי]]
|מוטערשטאט=
|אפיציעלע שפראך=
|שטח=23.834
|הייך=
|באפעלקערונג=1,053,402
|באפעלקערונג יאר=2021
|באפעלקערונג הערה=
|מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
|צפיפות=
|צייט זאנע=+2
|אתר אינטרנט=
|מאפע=Sumy_in_Ukraine.svg
|פרטימדיקע מאפע={{#אייגנשאפט:בילד}}
|סטאטיסטיק=
}}
'''סומי גובערניע''' ({{שפראך-uk|Сумська область}}), אויך באקאנט אונטערן נאמען '''סומשטשינא''' ({{שפראך-uk|Сумщина}}), איז אן [[אבלאסט]] (גובערניע) פון [[אוקראינע]]. די הויפטשטאט פון דער גובערניע איז סומי.

== געאגראפיע ==
סומי גובערניע האט א שטח סה״כ פון 23.834 ק״מ, און געפינט זיך אין צפון-מזרח אוקראינע. צום צפון איז בריאנסק גובערניע פון רוסלאנד, צום מזרח – בעלגאראד און קורסק גובערניעס, צום דרום – [[פאלטאווע גובערניע]], צום דרום-מזרח – [[כארקעווער גובערניע]], און צום מערב – [[טשערניגאוו גובערניע]].

== היסטאריע ==
סומי גובערניע איז געשאפן געווארן 10טן יאנואר 1939, פון טשערניגאוו גובערניע.

אין די [[רוסשלענדישע אינוואזיע אויף אוקראינע 2022]], די רוסן ארמיי האבן געפירט א שלאכט מיט די אוקראינישער ארמיי, און אקופירט דער גובערניע.&lt;ref&gt;https://www.interfax.ru/world/824058&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://hromadske.ua/posts/rosijsko-ukrayinska-vijna-tekstovij-onlajn&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://nationalpost.com/pmn/news-pmn/russian-troops-no-longer-hold-any-settlements-in-ukraines-sumy-region-says-governor&lt;/ref&gt; אין אפריל 2022, די רוסן ארמיי געצוריקציען פון סומי גובערניע.&lt;ref&gt;https://www.pravda.com.ua/eng/news/2022/04/8/7338013/&lt;/ref&gt;

== שטעט אין סומי גובערניע ==
* סומי
* קאנאטאפ
* שאסטקא
* אכטירקא
* ראמני

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

[[קאַטעגאָריע:אוקראינע]]</text>
      <sha1>fcw6k2sdrchvckwx5fdncwg3o2q3n0g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>טשערניגאוו גובערניע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53481</id>
    <revision>
      <id>580169</id>
      <parentid>579305</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T21:14:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3101" xml:space="preserve">{{יישוב
|נאמען=טשערניגאוו
|סארט יישוב=[[אבלאסט]]
|אמטשפראך נאמען=Чернігівська область
|הערב=Coat_of_Arms_of_Chernihiv_Oblast.svg
|פאן=Flag_of_Chernihiv_Oblast.svg
|בילד=
|באשרייבונג=
|מדינה={{פאן אוקראינע}}
|גרינדונג דאטע=15טן סעפטעמבער 1932
|קאארדינאטן=
|אפטייל טיפ=
|אפטייל נאמען=
|געביט=
|ראיאן=
|דיסטריקט=
|בירגערמייסטער=
|גובערנאטאר=
|טיפ אונטעראפטייל=
|דיסטריקטן אין ראיאן=22
|שטעט אין ראיאן=44
|ראיאן הויפטשטאט=[[טשערניגאוו]]
|מוטערשטאט=
|אפיציעלע שפראך=
|שטח=31.865
|הייך=
|באפעלקערונג=976,701
|באפעלקערונג יאר=2021
|באפעלקערונג הערה=
|מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
|צפיפות=
|צייט זאנע=+2
|אתר אינטרנט=
|מאפע=Chernihiv_in_Ukraine.svg
|פרטימדיקע מאפע={{#אייגנשאפט:בילד}}
|סטאטיסטיק=
}}
'''טשערניגאוו גובערניע''' ({{שפראך-uk|Чернігівська область}}, ''טשערניהיווסקאיא אבלאסט''), אויך באקאנט אונטערן נאמען '''טשערניהיוושטשינא''' ({{שפראך-uk|Чернігівщина}}), איז אן [[אבלאסט]] (גובערניע) פון [[אוקראינע]]. די הויפטשטאט פון דער גובערניע איז טשערניגאוו.

== געאגראפיע ==
טשערניגאווער גובערניע האט א שטח סה״כ פון 31.865 ק״מ, און געפינט זיך אין צפון אוקראינע. צום צפון איז האמל גובערניע ([[בעלארוס]]), צום צפון-מזרח – בריאנסק גובערניע ([[רוסלאנד]]), צום מזרח – [[סומי גובערניע]], צום דרום – [[פאלטאווא גובערניע]], און צום מערב – [[קיעוו גובערניע]].

== היסטאריע ==
טשערניגאוו גובערניע איז געשאפן געווערן 15טן סעפטעמבער 1932.

אין די [[רוסשלענדישע אינוואזיע אויף אוקראינע 2022]], רוסלאנד אקופירט דער גובערניע, און די רוסן ארמיי האבן געפירט א שלאכט מיט די אוקראינישע ארמיי.&lt;ref&gt;https://www.interfax.ru/world/824058&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://hromadske.ua/posts/rosijsko-ukrayinska-vijna-tekstovij-onlajn&lt;/ref&gt; אין אפריל 2022, רוסלאנד געצוריקציען פון דער גובערניע.&lt;ref&gt;https://ukranews.com/en/news/846757-russian-military-leaves-chernihiv-region-plants-mines-in-many-areas-governor-chaus&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.pravda.com.ua/news/2022/04/5/7337375/&lt;/ref&gt;

== שטאט אין טשערניגאוו גובערניע ==
* טשערניגאוו
* ניזשין
* פריקולי
* באכמאטש
* נאסיווקא

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

[[קאַטעגאָריע:אוקראינע]]</text>
      <sha1>hfxesfrpe3q7rq7hqbmp6gapw4y4sl7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>הויפט זייט/י&quot;ט תמוז</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53527</id>
    <revision>
      <id>580190</id>
      <parentid>579969</parentid>
      <timestamp>2022-07-27T10:02:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>7281</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q26051026]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1697" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;text-align: center; color: green&quot;&gt;
[[י&quot;ט תמוז|&lt;span style=&quot;color: green&quot;&gt;'''''י&quot;ט תמוז'''''&lt;/span&gt;]]
&lt;/div&gt;
[[טעקע:Eliezer_Yehuda_Finkel.jpg|טעקסט=רבי אליעזר יהודה פינקל|לינקס|לא ממוסגר|140פיקס]]
* {{לינק צו א יידיש יאר|2448}} – [[משה רבינו]] האט פארניכטעט דאס [[עגל|גאלדענע קאלב]] און איז ארויף אויף [[הר סיני|בארג סיני]] פערציג טעג און פערציג נעכט צו בעטן ג-אט, ער זאל מוחל זיין די אידישע קינדער פאר דער זינד פונעם עגל.
* [[ה'תל&quot;ו]] – נפטר געווארן רבי [[אהרן שמואל קאיידנאווער]], מחבר פון &quot;ברכת הזבח&quot;
* [[ה'תרס&quot;ו]] – [[אלפרעד דרייפוס]] איז ענדליך פרייגעוואשן דורך דעם אַפעליר־[[געריכט]] אין [[פראנקרייך|פראַנקרייך]] און זיינע רייען ווערן אומגעקערט צו אים
* [[ה'תשי&quot;ט]] – נפטר געווארן הרב [[יצחק אייזיק הלוי הערצאג]], דער צווייטער הויפט-רב פון [[ישראל]]
* [[ה'תשכ&quot;ה]] – נפטר געווארן הרב [[אליעזר יהודה פינקל (א)|אליעזר יהודה פינקל]] &lt;small&gt;(אין בילד)&lt;/small&gt;, [[מירער ישיבה|מירער]] ראש ישיבה אין [[פאלטאווע]], [[מיר]] און [[ירושלים]]

&lt;noinclude&gt; &lt;/noinclude&gt;
&lt;noinclude&gt;
[[קאַטעגאָריע:טעגליך אידיש|תמוז 19]]
[[קאַטעגאָריע:מוסטער היינט אין היסטאריע]]

&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>p53qunuw965urk15lx739pbllict2no</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>נחמיה גינזבורג</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53545</id>
    <revision>
      <id>580168</id>
      <parentid>579944</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T21:08:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4027" xml:space="preserve">{{יתום}}
[[טעקע:דברי_נחמיה.jpg|קליין]]
הרב '''נחמיה הלוי בירך גינזבורג פון דובראָוונע''', [[בעלארוס]] ([[ט&quot;ו בשבט]] [[ה'תקמ&quot;ח]] - [[ט&quot;ו בשבט]] [[ה'תרי&quot;ב]]; [[24סטן יאנואר|24]]&lt;nowiki/&gt;סטן יאנואר [[1788]] – [[5טן פעברואר|5 פעברואר]] [[1852]]) איז געווען א רב און א פוסק.

== לעבנס־געשיכטע ==
נחמיה דובראָוונער איז געבוירן געוואָרן אין דער שטאָט סמאָליאַן אין רוסלאַנד. זיין פאטער, רבי אברהם בירך, איז געווען א חסיד פון רבי [[שניאור זלמן פון לאדי|שניאור זלמן פון ליאדי]], און אזוי האט ער געהאדעוועט זיין זון נחמיה.

ער האט חתונה געהאט צום ערשטן מאל מיט דער טאכטער פון ר' זלמן וועלקעס וואס האט געוואוינט אין שטעטל דובראוונע. ער האָט זיך אַריבערגעצויגן אין דובראָוונע. זי איז נפטר געווארן יונגערהייט, און דאן האט ער חתונה געהאט מיט אן אייניקל פון רבי שניאור זלמן מלידי, א טאכטער פון זיין זון רבי חיים אברהם שניאורי.

ר' נחמיה האָט במשך זײן לעבן נישט געוואָלט האָבן פּרנסה פון רבנות, און פאַר זײן פרנסה האָט ער געפירט אַ טליתים־פאַבריק, וואָס ער האָט גע׳ירש׳נט פון זײן שווער ר' זלמן. זײנע פארדינסטן זענען געװען גרויס און מ׳האט אים געהאלטן פאר א גביר.

אין זיינע שפעטערע יארן איז די געשעפט אונטערגעגאנגען און ער איז געװארן פארארעמט. זיין מחותן, הרב ברוך מרדכי עטינגער,  [[באברויסק|באָברויסקער]] רב, האָט רעקאָמענדירט זיין קהילה אים אויפֿנעמען אלס רב ווען איז אריבער קיין ארץ ישראל, אבער ר׳ נחמיה האט אפגעזאגט.

ער איז נפטר געווארן ט״ו תרי״ב, זיין געבוירן טאג. וועגן זיין פטירה ווערט דערציילט{{הערה|בית רבי, חלק א, עמוד 138.}}: &quot;זיין טויט איז געווען זייער וואונדערבאַר. ער האָט געלערנט און געשריבן תשובות א גאנצע נאכט, און דאן אינדערפרי האט ער געהערט ברכו און קדושה אין זיין שטוב פון א מנין אין א צווייטן שטוב. נאכן דאווענען איז ער פלוצלונג נפטר געווארן זיע&quot;א, וועגן זיין פטירה איז דא א וואונדערליכע מעשה.

== זײן פאמיליע ==
ער האט חתונה געהאט בזיווג שני מיט אן אייניקל פון רבי שניאור זלמן פון ליאדי .

זיינע מחותנים זענען געווען הרב דוד לוריא פון ביכאוו און הרב ברוך מרדכי עטינגער .

זיין זון  הרב דובער יהודה לייב האט מחבר דאס ספר &quot;אמונת חכמים&quot; (ווילנע, תקנ&quot;ב).

== ווייטער לייענען ==

* בית רבי חלק א' קאפיטל כ'.
* תלמוד בבלי, [[עוז והדר]], סוף מסכת ברכות.

== וועבלינקען ==

* שו״ת דברי [http://hebrewbooks.org/706 נחמיה]
* [https://www.hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?req=29063&amp;st=&amp;pgnum=92 נומער 24 אין ספר הצאצאים, עמוד 104] און 105

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

[[קאַטעגאָריע:ליטווישע רבנים]]
[[קאַטעגאָריע:חב&quot;ד]]
[[קאַטעגאָריע:חסידים]]
{{גרונטסארטיר:גינזבורג, נחמיה}}</text>
      <sha1>ksy7yivfcpo8m9cqx0cljk0glij5rpf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>דאקטאר</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53546</id>
    <revision>
      <id>580139</id>
      <parentid>579956</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:08:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>דארף נישט קיין באדייטן בלאט</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2118" xml:space="preserve">'''דאָקטאָר''' ('''דאָקטאָר פון פילאָסאָפיע''' אָדער '''PhD''') איז דער העכסטער [[אקאדעמישער דיפלאם|אַקאַדעמישער טיטל]], געשאָנקען דורך אַן [[אוניווערסיטעט]] אָדער ענלעכע אינסטיטוציע. &quot;דאָקטאָר&quot; איז געניצט צו רעפערירן צו אַ מענטש מיט אַ דאָקטאָראַט. צו באַקומען דעם דיפלאם, דאַרפן מען  שרייבן אַ טעזיס (אַ דאָקומענט געשריבן אין שטיצע פון אַ געדאַנק וואָס איז פרעזעטירט פאַר דיסקוסיע אָדער אפפרעגן). די באדערפענישן בייטן זיך לויט דער טעמע.

מען באַקומט דעם טיטל װען מען באווייזט אַז מען האָט אַלײן געפארשט עפּעס אַ טעמע און דערין געצײגט נײקײטן פאַר די װיסנשאַפט. די שטודיִע פאַרפֿאַסט מען אין אַ דיסערטאַציע (צוזאַמענזאַץ) װאָס װערט איבערגעקוקט דורך פּראָפעסארן, און מען זאָל אױך קענען די אַרבעט פאַרטיידיגן.

אריגינעל האט מען באקומען דעם דיפלאם פאר שטודיעס אין [[פילאסאפיע]] אבער היינט גיט מען דעם טיטל אין אלע לערנונגען ווי [[ליטעראטור]], [[היסטאריע]], [[וויסנשאפט]], [[מאטעמאטיק]] און [[אינזשעניריע]].

אין רוב לענדער איז דער דאקטאראט דער דיפלאם וועלכע אויטאריזירט דעם מענטש צו אויסלערנען אנדערע אין דעם ספעציפישין פעלד אין וועלכע ער האט באקומען דעם דאקטאראט.

דאס ווארט &quot;דאקטאראט&quot; קומט פונעם [[לאטייניש]]ן &quot;דאקערע&quot; וואס מיינט &quot;צו אויסלערנען&quot;.
	
== זע אויך ==
* [[דאקטער]]

[[קאַטעגאָריע:דיפלאמען]]</text>
      <sha1>48gtz077f7ryh4p3vhflen7nrxkhzwr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>רעדן:אידישע בית עולם פון הר הזיתים</title>
    <ns>1</ns>
    <id>53561</id>
    <revision>
      <id>580164</id>
      <parentid>580094</parentid>
      <timestamp>2022-07-26T20:49:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>/* צוזאמשמעלצן מיט הר הזיתים */ ענטפֿער</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1161" xml:space="preserve">== צוזאמשמעלצן מיט [[הר הזיתים]] ==

איך מיין מען קען רואיג צזאמשמעלצן דעם ארטיקל מיטן [[:הר הזיתים]] ארטיקל. @[[באַניצער:זאנוויל|זאנוויל]], וואס זאגט איר? –[[באַניצער:וויקיפּעדלער|וויקיפּעדלער]] ([[באַניצער רעדן:וויקיפּעדלער|רעדן]]) 01:27, 26 יולי 2022 (UTC)

:פון מיין זייט זע איך נישט פארוואס, אבער איך בין נישט קיין מנהל.  [[באַניצער:זאנוויל|זאנוויל]] ([[באַניצער רעדן:זאנוויל|רעדן]]) 01:29, 26 יולי 2022 (UTC)
::זייער פשוט פארוואס. עס איז נישט דא קיין סיבה דאס זאל זיין באזונדער. ביידע זענען וועגן דער זעלבער זאך. און זיי זענען אויך שטומפען. פארוואס זאל דאס זיין צוטיילט און צוויי? [[באַניצער:וויקיפּעדלער|וויקיפּעדלער]] ([[באַניצער רעדן:וויקיפּעדלער|רעדן]]) 20:49, 26 יולי 2022 (UTC)</text>
      <sha1>7twa4p6pxs2skxbwgojmp2lmwdtsd7w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>חילונים - פריַיע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53569</id>
    <redirect title="חילונים" />
    <revision>
      <id>580143</id>
      <timestamp>2022-07-26T20:15:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>וויקיפּעדלער האט באוועגט בלאט [[חילונים - פריַיע]] צו [[חילונים]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#ווייטערפירן [[חילונים]]</text>
      <sha1>1lztsmb82zadt989a64xgj5iahx0lic</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>רומעניע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53570</id>
    <redirect title="ראמעניע" />
    <revision>
      <id>580166</id>
      <timestamp>2022-07-26T20:49:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>וויקיפּעדלער</username>
        <id>32864</id>
      </contributor>
      <comment>וויקיפּעדלער האט באוועגט [[רומעניע]] צו [[ראמעניע]] אריבער ווייטערפירונג</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42" xml:space="preserve">#ווייטערפירן [[ראמעניע]]</text>
      <sha1>tjjkk4447qkkgqi4zd9tu9ibd843id7</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>