Vrye Weekblad

vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.

Die Vrye Weekblad was 'n anti-apartheid en Afrikaanse nasionale koerant wat in November 1988 geloods is en in Februarie 1994 gesluit is. Die koerant is tot bankkrotskap gedryf deur hofkostes nadat 'n klag van naamskending deur die polisiegeneraal Lothar Neethling teen die blad aanhangig gemaak is. Die Vrye Weekblad het berig dat Neethling gif verskaf het aan die veilgheidspolisie om politieke aktiviste mee dood te maak.

Inhoud

[wysig] Geskiedenis

Die Vrye Weekblad is deur 'n groep Afrikaner joernaliste gestig uit ontevredenheid met die hoofstroom Afrikaanse en Engelse pers se verslaggewing onder die Apartheidbedeling.

Max Du Preez het die koerant nominaal besit, en was ook die voorsitter van die uitgewersmaatskappy, Wending Publikasies.[1] Eintlik is Vrye Weekblad gesamentlik besit deur die stigters, wat onder andere redakteur Max du Preez en joernalis Jacques Pauw ingesluit het. Die eerste uitgawe het in Februarie 1989 verkyn, onder redaksie van Karien Norval, Du Preez, Elsabe Wessels, Chris du Plessis, Pauw, Victor Munnik, en Koos Coetzee.

Vanuit die staanspoor is die koerant deur die regering teengestaan. Die destydse Minister van Justisie, Kobie Coetzee, het die koerant se registrasie vertraag om die veiligheidspolisie kans te gee om 'n verslag oor die eerste uitgawes saam te stel. Intussen het die Vrye Weekblad voortgegaan om tegnies onwettig te verskyn. Die veiligheidspolisie verslag het gemeld dat die koerant se bewusmakingspotensiaal onder wit Afrikaners nie onderskat moes word nie. Moontlike redes wat aan die destydse Minister van Wet en Orde, Adriaan Vlok, voorgelê is om die koerant mee aan te kla het die volgende ingesluit: publikasie sonder registrasie, 'n uitbeelding van Nelson Mandela, en die aanhaling van 'n gelyste persoon. Bewus daarvan dat die stigters van die koerant nie oor aansienlike finansiële bronne beskik nie, het Coetzee die koste om 'n koerant te registreer verhoog van R10 na R40,000.[2] Aangesien die koerant die bedrag nie kon bekostig nie, is die eienaars voor die hof gedaag.

Op 17 November 1989 berig Die Vrye Weekblad oor 'n moordbende wat deur die veiligheidspolisie bedryf is vanuit Vlakplaas naby Pretoria. Toe die koerant die voormalige Vlakplaas bevelvoerder Dirk Coetzee se openbaring oor Neethling publiseer, het die generaal Die Vrye Weekblad gedagvaar. In 1997 het Du Preez verdere "bewyse" van Neethling se skuld aan die Waarheids- en Versoeningskommissie voorgelê.[3]

Op 5 Julie 1990 is die koerantkantore deur regsgesindes met plofstof beskadig nadat die koerant die vorige maand verslag gedoen het oor 'n komplot om President F.W. de Klerk em Nelson Mandela om die lewe te bring[1].(Wren 1990).

In 1991 is Neethling se aanklag deur Regter Johan Kriegler in die Randse Hooggeregshof van die hand gewys (Wren 1991). Maar die Appélhof het Kriegler se besluit omgekeer en die koerant beveel om R90,000- aan Neethling te betaal en alle hofkostes te dek. Die wetlike stryd wat daarna vir vyf jaar aansloer het beide partye altesaam R2 miljoen gekos en die koerant gedwing om in 1994 te sluit.

Joernalis Jacques Pauw se verslag in die 17 Januarie 1992 uitgawe dat Patrick Lekota geld aan 'n regsgesinde gebied het om Glory "September" Sidebe om te lewe te bring is sterk deur die African National Congress (ANC) ontken. Sidebe was 'n voormalige ANC lid wat vir die Vlakplaas moordbendes gewerk het, terwy Lekota destyds 'n lid was van die ANC se Nasioniale Uitvoerende Kommitee.[4]

Ten tye van die koerant se sluiting is dit vanuit 'n voormalige bankgebou in Newtown, Johannesburg, bedryf.

[wysig] Belangrike onthullings

Volgens Du Preez se voorlegging aan die Waarheids- en Versoeningskommissie het Vrye Weekblad die volgende onthullings gemaak:[5]

  • November 1988: Eugene de Kock is die nuwe bevelvoerder van Vlakplaas en het deeelgeneem aan 'n aantal moorde, onder ander diè van agt mense by Piet Retief
  • Desember 1989: Siphiwe Mthimkulu is gemartel en vergiftig deur die Ooskaapse veiligheidspolisie en was saam met polisiemanne gesien op 14 April 1982
  • Januarie 1990: polisie martel gevangenes en ondersteun Inkatha teen United Democratic Front-lede, vermoor aktivis David Mazwai
  • Februarie 1990: verskaf die naam van Nasionale Intelligensiediens agent, word beboet met R7,000 ingevolge die Wet op Beskerming van Inligting
  • Mei 1990: die geheime werkinge van die sogenaamde Burgerlike Beskermingsburo (Civil Co-operation Bureau) wat deur die Weermag bedryf is. Later verduidelik BBB lid Pieter Botes hoe hy Albie Sachs in Maputo opgeblaas het in 1988, en hoe die BBB teen Swapo gewerk het, en die sluipmoord op Anton Lubowski uitgevoer het
  • Augustus 1991: polisie-agent Larry Barnett bely dat hy groot somme geld vanaf die Suid-Afrikaanse Polisie na Inkatha oorgedra het en Inkatha met wapens voorsien het
  • Junie 1992: onderduimse aksies van die Staatveiligheidsraad

[wysig] Sien ook

Waarheids- en Versoeningskommissie

[wysig] Bibliografie

  • Du Preez, Max. 2005. Oranje, Blanje, Blues: 'n Nostalgiese Trip - Vrye Weekblad 88-94. Zebra Press.
  • Du Preez, Max. 2003. Pale Native: Memories of a Renegade Reporter. Zebra Press.

[wysig] Eksterne skakels

Ander tale