Bregenz
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
![]() |
Dialäkt: Vorarlbärgisch |
Breagaz (keltiş ‚Brigantion’), des am Bodasee liat, isch d'Hauptstadt vum Bezirk Breagaz und d`Landeshauptschtadt vo Vorarlberg. As heat ca. 27.000 Iwohner. As git di Schtadttoal Breagaz-Schtadt, Breagaz-Vorkloschta, Schendlingen, Rieden, Weidach u. Fluh. Dr Husberg vo Breagaz isch dr Pfänder mit anara Höhe vo 1064 m. Vu deam da Südtoal git da Gebhardsberg. Sit 1927 git as a Soalbahn uf an Pfänder. Breagaz hot da gröschte Bodaseehafa und isch a Schport- und Kulturzentrum.Boda bekannt sind d`Breagazer Festspiele die jeds johr uf dr Seebühne im Summer schtadtfindand.
A wyteri Attraktion isch 's Kunschthuus Breagaz (KUB), wo vom schwyzer Architekt Peter Zumthor entworfa wora ischt.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Geschichte
Die erschta Siedlunga hots ca. 1500 v. Chr. gea. Zur Keltazit war Breagaz an schtark befeschtigta Ort. Dozumol hot da Schtamm vu da Brigantier in Voradelberg gleabt.
Ca. 15 v. Chr. hond d`Römer Voradelberg erobert und Brigantium gründat. Vu dera Zit git as viele archäologische Rescht, zB.: Mosaike und Grundmura. Brigantium isch schneall a grosse Schtadt worra und hots römische Schtadtreacht krieagt. O war döt da Sitz vu da Präfekta vu da römischa Bodaseeflotte. A Schtros hot Breagaz üba Cambodunum mit Augusta Vindelicorum vabunda. An römischa Kaiser, Gratian, hot Breagaz 377 bsuacht.
259/260 n. Chr. isch Brigantium in da Völkerwanderung kaputt gmacht und vu da Römer wida ufbout worra. Ab ca. 450 n. Chr. sind d`Alemanna in d`Region zoga. zwüschad 610 und 612 sind d`iroschottischa Missionare Kolumban und Gallus in Breagaz gsi. Noch deana hot ma d`Schtadtpfarrkirche St. Gallus und d`Kircha St. Kolumban gnennt.
1451 hot s`Fürschtahuus Habsburg d`Hälfte vu da Grafschaft Breagaz mit Breagaz koft. Nochdeam da Breagazar Zwieg vu da Montforter usgschtorba gsi isch, isch Breagaz an toal vu Vorderöschterrich im Herzogtum öschterrich worra. Schpäta isch Breagaz habsburgische Landstadt worra.
1805-1814 hot Breagaz zum Köinigreich Baiern ghört. Da Graf Monteglas, an Franzos, hot da Schtadt a moderne Verwaltungsstruktur gea. 1815 hot Baiern uf am Wiener Kongress Vorderöschterrich abgea und Voradelberg isch zum Kaiserreich Öschtarrich kumma. 1861 hot Voradelberg an Landtag kriagt, der in Breagaz gleaga isch.
Bis zum erschta Weltkrieg isch Breagaz a Garnison vum K.u.K. öschtarrichisch-Ungarischa Heer gsi.
1918 hot sich Voradelberg vu Tirol abgschpalta und isch a oaganes Bundesland mit Landesregierung in Breagaz worra. 1938, während da Besetzung durch Dütschland, isch Voradelberg wida mit tirol zemmadgleit worra. Vu 1945 bis 1955 isch Voradelberg an Toal vu da französischa Besatzungszone gsi.
Im 19. und 20. Jahrhundert hot Breagaz an gewaltiga Wirtschaftsufschwung bi da Nahrungsmittel-, Feinmechanik- u. Textilinduschtrii khet. Wichtig isch ou da Tourismus worra.
[ändere] Politik
D`Börgermoaschta vu Breagaz sit 1945:
- 1945-1945: Dr. Stefan Kohler
- 1945-1947: Dr. Julius Wachter
- 1947-1950: Othmar Michler
- 1950-1970: Dr. Karl Tizian
- 1970-1988: DI Fritz Mayer
- 1988-1990: Mag. Norbert Neururer
- 1990-1998: Dipl.-Vw. Siegfried Gasser
- Sit 1998: DI Markus Linhart
D`Schtadtvertretung (36) isch so vatoalt (Schtand 2005):
- ÖVP: 14 Mandate
- SPÖ: 13 Mandate
- Die Grünen: 5 Mandate
- FPÖ: 2 Mandate
- Bregenz denkt: 2 Mandate
[ändere] Bildung
z`Breagaz gits 14 Kindagärta und 9.175 Schüla, vu deana 2.125 a allgemeinbildenden höheren Schulen (AHS) und 4.645 an berufsbildenden höheren Schulen (BHS) (Schtand: Januar 2003).
Höhere Schuala z`Breagaz:
- Bundesgymnasium Bregenz Gallusstraße
- Bundesgymnasium Bregenz Blumenstraße
- Privatgymnasium Bregenz Mehrerau
- Privatgymnasium Bregenz Riedenburg Sacré Coeur
- Höhere Lehranstalt für wirtschaftliche Berufe Marienberg
- Bundeshandelsakademie und Bundeshandelsschule Bregenz
- Technische Bundes Lehr- und Versuchsanstalt Bregenz (HTL)
- Landesberufsschule 1
- Landesberufsschule 2
- Landesberufsschule 3
Breagaz hot 3 Blosmuasikkappella, a paar Chör, Tanz- und Trachtagruppa. Da älteschte Musikverii isch d`Schtadtmusik Breagaz, die meh als 200 Johr alt isch.
[ändere] Sunschtiges
- Da Kaiser vu Öschtarrich-Ungarn hot ou da Titel "Graf vu Breagaz" khet.
- I da Breagazar Kirchschtross git as d`schmolschte Huusfassad vu da Wealt. Se isch 56 cm broat.
- As Wohrziecha vu da Schtadt, da Martinsturm, isch da gröscht Zwieablturm vu Mitteleuropa.
- D`Seebühna vu Breagaz isch d`gröscht Seebühna uf da Wealt