Skanderbeg
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
![]() |
Dialäkt: Dinkelbärgisch |
Dr Skanderbeg (richtiger Name Gjergji (Albanisch für Schorsch) Kastrioti) (1405? (warschynlich Kruja) -17 Januar 1468 (Lezha)) isch dr Albanischi Nationalheld, wo für syn erfolgrychi Champf gege d'türkischi Invasore bechannt isch.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Früehs Labe
Dr Gjergji Kastrioti isch circa 1405 als jüngschter vo viir Söhn vum Gjon Kastrioti, ä yflussrycher Füscht us Mittelalbanie uf d'Walt cho. Nochdem syn Vater sich hät müesse dä Osmane unterwerfe, isch dr Gjergji 1423 als Geisel a dä Hof vum türkischi Sultan gschiggt worre. Dört hät er müesse zum Islam übertrete un hät dä Mame Iskender erhalte. 1438 isch er als Beg (daher dr Name Skanderbeg) i sy Heimet entsandt worre. Während enere Schlacht zwüsche Johann Hunyadi un dä Türke im November 1443 isch dr Skanderbeg mitsamt synere albanischi Begleitig usem türkische Heer verschwunde un nooch Albanie zruggkehrt. Dört hät er am 27. November im Handstreich un mithilf vomene gfälschte Erlass d'Türke us dr Feschtig Kruja vertrybe un am näggschte Daag d'Befreiig vo dä Türke verchündet.
[ändere] Früeher Wiiderstand gäge d'Türke
Um sich au wyterhin gage d'Türke verteidige z'chönne hät dr Skanderbeg 1444 z'Lezha (zum däm Zitpunkt im Bsitz vo dä Venezianer) ä Treffe vo dä wichtigschti albanischi Fürschte un Stammesführer z'stand brocht. D'Liga vo Lezha isch dodruf entstande, ä lockres Verteidigungsbündnis. Bald denoch hät dr Skanderbeg d'Türke i dr Schlacht vo Torvioll (im hütige Makedonie) bsiegt. Usserdem hät dr Skanderbeg 1448 ä unerchlärte halbjährige Chrieg gege Venedig gfürt, wo immer wieder d'Türke unterstützt hät, un zur glyche Zit ä witre türkischi Yfall zruggschlage. Im Oktober hät dr Skanderbeg mit Venedig Friede gschlosse un hät sich welle mit em Johann Hunyadi im Kosovo vereinige, isch allerdings unterwags vum serbischi Despot Durad Brankovic ufghalte worre un z'schpöt cho um sich mit em Hunyadi vor syner Niederlag i dr Schlacht vo Kosovo z'vereinige.
Im Mai 1449 isch dr Sultan Murad II zum erschte mol sälber gage dr Skanderbeg i's Feld zoge, hät aber numme d'Burg Sfetigrad chönne ynehme. Im näggschte Johr hät dr Skanderbeg au no d'Burg Berat durch Verrat verlore. Im Juni 1450 hät dr Murad II mit circa 150.000 Maa zum erschte Mol Kruja belagert. Dr Skanderbeg hät syn Vertraute Vranakont mit dr Verteidigung vo Kruja beuftragt un hät mit synre Armee, wo nie grosser wi 20.000 Maa stark gsi isch, s'türkischi Lager vo dä Berg us überfalle. Vo dä nordalbanischi Stämm un em Usland isch dr Skanderbeg praktisch nüt unterstützt wore; Venedig hät sogar ä lukrative Handel mit dä Türke trybe. Im September hät sich dr Sultan schlieslich müesse us Albanie zruggziie.
Im März 1451 hät dr Skanderbeg usserdem ä Vertrag mitem Chönig Alfons vo Neapel unterzeichnet, wu dr Chönig militärischi Hilfe hät versproche un dr Skanderbeg als Vassal unter syn Schutz gnomme hät. Im April 1451 hät dr Skanderbeg d'Donika, d'Tochter vum Arian Thopia ghüratet. Im selbe Johr hät dr Skanderbeg ä witre Sieg gege d'Türke erunge; übrigens s'einzig Mol, dass dr Skanderbeg em Gegner zahlemässig überlege gsi isch. Aafang 1452 hät dr Skanderbeg ä witre türkischi Pasha bsiegt. Allerdings isch's bis 1455 eher ruhig gsi, während dr Sultan d'letschti Rescht vum Byzantinische Rych erobret hät.
Im Juli 1455 hät dr Skanderbeg mit neapolitanischer Unterstützig dä Versuech unterno Berat zruggz'erobre. D'Belagrig hät allerdings zur einzigi Niiderlag vom Skanderbeg gführt. Während synrer Abweseheit isch s'albanischi Heer vomene türkischi Entsatzheer ufgrybe worre un zur Hälfti verlore gange. Im glyche Johr isch dr Moisi Arianit Golemi, ä enger Vertrauter vom Skanderbeg, zu dä Türke übergloffe un isch 1456 mitenere türkischi Armee zrugg cho. Dr Skanderbeg isch aber au do siigrych gsi un dr Moisi Golemi isch schlieslich begnadigt un rehabilitirt worre. Zur glyche Zit isch dr Skanderbeg durch no meh Verat wyter gschwächt worre. 1456 isch syn Sohn, dr Gjon, uf d'Walt cho.
1457 isch ä riisigi türkischi Armee vo 80.000 Maa i Albanie ygfalle. Gführt gsi sin d'Türke vom Isa beg Evrenoz, em Siiger vo Berat, un em Skanderbeg sii Neffe, em Hamza Kastrioti. Vum Usland alleiglo, hät dr Skanderbeg sich mit synrer Armee i dä Berge verborge während d'Türke s'Land verwüschtet hän. Ersch nooch ä paar Monate hät dr Skanderbeg mit weniger als 15.000 Maa ä Überraschungsaagriff uf d'Türke unterno un i dr Schlacht vo Ujëbardha (s'”wysi Wasser”) syn gröschte Siig erunge.
[ändere] Waffestillstand un wyteri Krieg
1461 hät dr Skanderbeg ä dreijährigi Waffestillstand mit em Sultan Mehmet II abgschlosse wo im April 1463 erneuert worre isch. Während derre ruigi Zit hät dr Skanderbeg ä erfolgrychi Kampagne z'Italie gege italienischi Adlige unterno, wo dä Chönig Ferdinand vo Neapel hän welle stürze.
Übrigens isch 1462 vomene engi Vertraute vum Skanderbeg, em Pal Engjëlli, dr Erzbischof vo Durres, s'warschynlich erschti Albanischi Schriftzeugnis überliifert.
Inzwüsche isch dr Skanderbeg uf alle Syte vo dä Türke umzingelt un vum Rescht vo Europa abgschnitte gsi. 1463 hät dr Skanderbeg dä Friide sälber broche i dr Erwartig vomene baldigi Chrüüzzueg un uf Dränge vum Vatikan un dr Republik Venedig. Dä Chrüüzzueg isch allerdings churz nochdem Skanderbeg dä Chrieg hät begonne, i sich zämmegfalle. 1464 hät Sultan Mehmed dä Ballaban Badera, ä türkischer Pasha usem albanische Mat, gäge dr Skanderbeg gschiggt. Dr Skanderbeg hät au dä Aagriff zruggschlage, aber ä grossi Aazahl vo albanischi Heerführer sin vo dä Türke gfangegnomme worre un uf Istanbul verschleppt worre, unter andrem au dr Moisi Golemi, dr Vladan Giurica, dr Musaka Angelina, un 18 wyteri Adlige un Heerführer. Z'Istanbul sin sii vo dä Türke brutal hiigrichtet worre. Bald druf sin Türke us zwei Richtunge, us Weschte un us Süede ygfalle, beidi Heer sin vo gebürtigi Albaner gführt worre. Wyder hät dr Skanderbeg d'Türke bsiegt.
1466 isch dr Sultan Mehmed II persönlich nooch Albanie cho. Mehmed hät i Albanie bsunders wüscht ghuust, s'ganzi Land verwüschtet un wer nüt i d'Bergi gflohe isch, isch umbracht worre. Kruja isch vom Tanush Topia mit 4.400 Maa verteidigt worre un hät sich nüt ergebe. Nooch mehreri Monat hät dr Sultan Albanie verlo un hät dr Ballaban Badera zrugglasse. Usserdem hän d'Türke ä Burg i Zentralalbanie baut, s'hütigi Elbasan. Schlieslich hät dr Skanderbeg au die Belagrig broche un dr Ballaban Badera isch vomene krujanischi Scharfschütze tötet worre.
Im Mai 1467 isch dr Mehmet mit 200.000 Maa ymarschirt un hät Kruja zum dritte Mol belagert. Zur glyche Zit sin türkischi Armeeä us alli Nochbarländer ygfalle go dr Skanderbeg vo alle Syte z'umzingle. Skanderbeg hät sich mitem Sultan mehreri Schlachte gliifert un d'Türke us dä Bergregione fernghalte.
[ändere] Tot un Vermächtnis
Während derre Zit isch dr Skanderbeg aa Malaria erchrankt un am 17te Januar 1468 z'Lezha gschtorbe. Am glyche Daag hän d'albanischi Truppe unter dr Führig vo Leke Dukagjini d'Türke bsiegt. Nooch sym Tot hän d'Albaner unter em Leke Dukagjini wyterhin Wiiderstand gleischtet un Kruja isch ersch 1478 gfalle. Ä Johr spöter isch au Shkodra gfalle un bis uf d'Bergregione isch ganz Albanie vo dä Türke bsetzt worre. Stellewys isch no bis circa 1500 Wyderstand gleischtet worre un vor allem d'abglegeni Bergregione sin nie ganz vo dä Türke bsetzt worre. Nooch dr entgültigi Niiderlag sin viili Albaner nooch Italie gflohe un hän dört bis hüt ihri Sproch un Idenität erhalte (Arbëreshë). Em Skanderbeg syn Grab z'Lezha isch vo dä Türke plündert un syni Chnoche vo dä Türke als Talisman entwendet worre, hüt stönn numme no Ruine.
Mer weiss nüt gnau wi dr Skanderbeg usgsehe hät, alli Bilder syn noch sym Tot gmalt worre. Vum Papscht hät dr Skanderbeg dä Titel Athleta Christi verliihe bikumme.
D'Theori, dass dr Skanderbeg zum Teil serbischer Abstammig gsi isch, isch nüt gänzlich uwarschynlich, wyl d'adligi Familie vo Albanie un Serbie zu derre Zit oft unterenander ghüratet hän, aber s'Wirke vum Skanderbeg hät sich praktisch gänzlich uf Albanie chonzentrirt. Usserdem isch syn Vater ursprünglich Katholisch gsi, un nüt Serbisch-Orthodox.
D'Witwe un dr Sohn vum Skanderbeg sin, nochdem d'Türke Albanie entgültig erobert hän, wie viili Albaner nooch Italie gflohe. D'Waffe vum Skanderbeg (zwei Schwerter un syn Helm) sin vo synre Witwe verchauft worre un sin hüt im Kunsthistorisches Museum z'Wien usgschtellt. I mehreri albanischi Musee syn Nochbildige usgschtellt.
Mer hört hüt vorallem i Albanie oft, dass sich Albanie geopfert hät, um Europa vor dä Türke z'rette.
[ändere] Literatur
- Sabri Godo: Skanderbeg. (historischer Roman, deutsche Ausgabe). Tirana 1983.
- Ismail Kadare: Die Festung (Kështjella), 1970, ISBN 3423114770