Yapon dili

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا


Bu məqalə hələlik qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

بومقاله هله لیک قارالاما حالیندادیر، مقاله نی تکمیل اتمه ایله ویکیپدیا نی زنگینلشدیرین


Lütfən bu şablonu daha dəqiqləri ilə əvəz edin


Yapon dili(日本語),Yaponiyada danışılan dildir. Yapon dövlətinin rəsmi dilidir. Şərq dillərindən hesab olunur. Bu dildə 120 milyon danışan var. Əlifbası Çin dilinin Kanci xəttindən dönmüş xəttdir. Kanci HiraqanaKatakana-da istifadə olunur. 2000-dən çox Kanci Hiraqana və Kataqana hərəsi 47 hərfdir. Bu xəttlərə bəzi əlamətləri artırdıqda başqa səslər əmələ gəlir. Müasir Yapon dilində, xüsusən şirkət adları, reklamlar və Yapon dilinin kompyuterə keçirilməsində də romaci adı verilən Latın əlifbasıda işlənir. Türk dilləri kimi iltisaqi dildir. Yapon dili Ural-Altay dil qrupunda olduğuna görə Türk dillərinə müəyyən yaxınlığı var.

Wikipedia
Yapon dili Vikipediya versiyası

Mündəricat

[redaktə / تحریر] Hiraqana əlifbası

あ い う え お 
a  i  u e  o 
か、が き、ぎ く、ぐ け、げ こ、ご 
ka qi ki  qi ku qu ke qe ko qo
さ、ざ し、じ す、ず  せ、 ぜ そ、ぞ
sa za şi  ci su zu  se  ze so zo
た、だ ち、ぢ  つ、 づ て、で と、ど 
ta da çi  ci tsu zu te  de to de
な に  ぬ ね  の 
na ni nu ne no
は、ば、ぱ ひ、び、ぴ ふ、ぶ、ぷ へ、べ、ぺ ほ、ぼ、ぽ 
ha  ba pa hi bi pi fu  bu pu he be  pe ho bo po
ま  み   む  め   も 
ma  mi  mu  me  mo
や  ゆ   よ   ら   り  る   れ  ろ
ya  yu   yo   ra  ri  ru  re  ro 
わ ゐ  ゑ を 
va  i  e  o
  ん 
   n

[redaktə / تحریر] Katakana Əlifbası

ア (a) イ (i) ウ (u) エ (e) オ (o)

K カ (ka) キ (ki) ク (ku) ケ (ke) コ (ko)

S サ (sa) シ (şi) ス (su) セ (se) ソ (so)

T タ (ta) チ (çi) ツ (tsu) テ (te) ト (to)

N ナ (na) ニ (ni) ヌ (nu) ネ (ne) ノ (no)

H ハ (ha) ヒ (hi) フ (fu) ヘ (he) ホ (ho)

M マ (ma) ミ (mi) ム (mu) メ (me) モ (mo)

Y ヤ (ya) ユ (yu) ヨ (yo)

R ラ (ra) リ (ri) ル (ru) レ (re) ロ (ro)

V ワ (va) ヰ (vi) ヱ (ve) ヲ (vo / o)

N ン (n)


[redaktə / تحریر] Kanci (漢字)

miladin 5-ci əsrdə çindən yaponiyaya gəlmiş xəttdır.Katakana və Hiraqana da Kancidən tutulmuş xəttdır. hal hazıirdə Kanci çin yaponiya və Korea xəttlərində işlənılır.

[redaktə / تحریر] Misal

Kanci Tələffuz Məna
çuçi Torpağ
ten Göy, səma
mizu Su
hi Od, atəş
kaze Yel, külək
otoko Kişi
onna Qadın
食べる taberu yemək
飲む nomu içmək
大きい ōkiy böyük
小さい çiysay balaca
yoru Gecə
hi Gündüz

[redaktə / تحریر] Qramatikası

Yapon dili Türk dilləri kimi iltisaqi dil hesab olunur. Sifətin ismə izafə olması və onun isimdən öncə gəlməsi türk diliylə eynidir.

məsələn:

  • 赤いリンゴ akai rinqo
  • Qırmızı Alma
  • 私の赤いリンゴ vataşi no akai rinqo 
  • mənim qırmızı almam

Fail cümlənin başında gəlir. Cümlənin tərtibi belədir: Fail Məful Fel. Misal:

  • 私はリンゴを食べました。 vataşi va rinqo o tabemaşta. ( mən almanı yedim).
  • リンゴを私は食べました。rinqo o vataşi va tabemaşta. (almanı mən yedim).

[redaktə / تحریر] Təaruf

  • おはようございます。Ohayo qozaymas →  Sabahınız Xeyir
  • こんにちは Konniçiva  → Günortanız Xeyir
  • こんばんは Konbanva → Axşamınız xeyir
  • さようなら Sayonara → Gülə Gülə
  • おやすみなさい Oyasuminasai → Gecəz xe*yir
  • お元気ですか Oqenki deska → Necəsiniz?
  • はい hay → bəli
  • いいえ iye → xeyir
  • ありがとうございます Ariqato qozaymas → sağolun (təşəkkur edirəm)

[redaktə / تحریر] Fonetika

Yapon dilində 5 sait var. (あ(a)、い(i)、う(u)、え(e)、お(o)). Bütün samitlər bu 5 saitlə işlənilir. Ona göra yapon dilində samit səs tək özü işlənilmir. (ん(N))hərfindən başqa. Məsələn: Ka Ha Ma Sa Ta Ra Ya. Tarixi mənbələrə göra yapon dilində Nara dğvründə 8 sait varmış. Bu səslər Heyan dövründə 5 səsə xülasə olunub. Azərbaycan dilində olan və yapon dilində olmayan səslər bunlardan ibarətdir. X,Ğ,J,Ö,Ü,V,G. yapon dilində olan və azərbaycan dilində movcud olmiyan səslər bulardan ibarətdir. つ(ingiliscə (Tsu) əlamətilə yazilir.), (わ wa). Yapon dili səsləri qəliz səsləri( X,Ğ,J,) olmadığına gora "pure" deyilir. Səs cəhətdən, İspan dili, Yunan dili və İtaliya dilinə yaxındır.

[redaktə / تحریر] Tarixi