Bəxtiyar Vahabzadə

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا

Bəxtiyar Vahabzadə
Bəxtiyar Vahabzadə

Bəxtiyar Vahabzadə Mahmud oğlu 1925-ci ildə Şəkidə doğulmuşdur.

Azərbaycan ədəbiyyatının, bütövlükdə XX əsr poetik fikrinin görkəmli nümayəndəsi, xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin adı təkcə respublikamızda deyil, onun sərhədlərindən çox-çox uzaqlarda mütəfəkkir şair, lirik dramaturq, istedadlı alim və publisist, qeyrətli və cəsarətli ictimai xadim, sadə və səmimi insan kimi məşhurdur. Təsadüfi deyil ki, onun əsərləri - şer kitabları, dramları və publisist yazıları dünyanın çox dillərində, o cümlədən ingilis, fransız, alman, fars, türk, polyak, ispan, macar və köhnə Sovet birliyinə dahil olan bir çox salqların dillərinə tərcümə edilmiş və bu əsərlər çox böyük maraq və sevgi ilə qarşılanmışdır.

1934-cü ildə ailəsi ilə bərabər Bakıya köçmüşdür. 1942-ci ildə orta məktəbi bitirib, Bakı Dövlət Universitetinin filologiya fakultəsinə daxil olmuş, 1947-ci ildə həmin fakultəni bitirib universitetin nəzdində aspiranturaya qəbul olunmuşdur.

1951-ci ildə "S.Vurğunun lirikası" mövzusunda namizədlik, 1964-cü ildə isə "S.Vurğunun həyat və yaradıcılığı" mövzusunda monoqrafiyasını müdafiə edib, filoloji elmlər doktoru alimlik dərəcəsini almışdır.

Bəxtiyar Vahabzadə bədii yaradıcılığa ikinci cahan müharibəsi illərində başlamış, 1945-ci ildə Yazıçılar İttifaqının üzvlüyünə qəbul olunmuşdur. Məhsuldar bədii yaradıcılıqla yanaşı, B.Vahabzadə 40 ildən artıq Universitetdə dərs demiş, 1990-ci ildən təqaüdə çıxmışdır. 1980-ci ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilmişdir.

B.Vahabzadə 70-dən artıq şer kitabının, 2 monoqrafiyanın, 11 elmi publisist kitabın və yüzlərlə məqalənin müəllifidir. Bakı Akademik Dövlət Dram Teatrının səhnəsində onun "Vicdan", "İkinci səs", "Yağışdan sonra", "Yollara iz düşür", "Fəryad", "Hara gedir bu dünya ?", "Özümüzü kəsən qılınc", "Cəzasız günah", "Dar ağacı" pyesləri tamaşaya qoyulmuşdur. O, tarixi və müasir mövzuda 20-dən artıq iri həcmli poemanın müəllifidir.

O, 1974-cü ildə əməkdar incəsənət xadimi, 1975-ci ildə respublika, 1984-cü ildə isə SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı adlarına laik görülmüşdür. 1985-ci ildə ona "Xalq şairi" adı verilmiş, 1995-ci ildə isə Azərbaycan xalqının milli azadlıq uğrunda mübarizəsində xəsusi xidmətlərinə görə "İstiqlal" ordeni ilə təltif edilmişdir.

B.Vahabzadənini şerləri obrazların kamilliyi, bədii vasitələrin məasirliyi və orijinallığı ilə seçilir. Onun bütün əsərlərində dünyaya fəlsəfi baxış əsas yer tutur.

Son 30-40 ildə Azərbaycan ədəbiyyatında B.Vahabzadə qədər ümumxalq məhəbbəti qazanmış ikinci bir şairin adını çəkmək çətindir.

Bədii, elmi, publisistik yaradıcılığını ictimai-siyasi fəaliyyətlə üzvi surətdə əlaqələndirən B.Vahabzadə 4 dəfə Azərbaycan Ali Sovetinə(1980-1995), 1 dəfə isə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə millət vəkili seçilmişdir (1995-2000).

O, hələ 60-cı illərdən başlayan mili azadlıq hərəkatının öncüllərindən biri olmuşdur. 1959-cu ildə yazdığı "Gülüstan" poeması ilə iki yerə parçalanmış Azərbaycanın tarixi faciəsini dilə gətirmiş, rus və fars imperiyasının pəncəsi altında inləyən Azərbaycan xalqının azadlıq və istiqlal uğrundakı ədalətli mübarizəsinə qoşulmuşdur.

Bu poemaya görə 1962-ci ildə şair "Millətçi" damğası ilə Azərbaycan Dövlət Universitetindən çıxarılmış, yalnız 2 ildən sonra yerinə qaytarılmışdır. Sovet rejimində milli varlığı tapdanan, hər cür məhrumiyyətlərə məruz qalan millətin dərdlərini rəmzlər və müxtəlif ədəbi üsullarla ifadə itmiş, iri həcmli poemaları və pyeslərində hadisələri ya tarixə, ya da başqa ölkələrə keçirərək öz millətinin dərdlərini dilə gətirmişdir. Birbaşa Sovet diktaturasını ifşa edən əsərlərini isə şair, Sovyetlər İttifaqı dağılandan sonra "Sandıqdan səslər" başlığı altında nəşr etdirmişdir.

Bu vaxta qədər qüdrətli söz ustası, kəskin publisist, ədəbi-bədii prosesin təşkilaçısı kimi tanınan B.Vahabzadə son vaxtlar xalqı düşündürən bir çox məsələlərdə, o cümlədən uydurma Qarabağ problemi ilə əlaqədar məsələlərdə ağsaqqal kimi ciddi fəaliyyət göstərir. Həmçinin o, ana dilimizin saflığı, təmizliyi uğrunda daim, yorulmadan mübarizə aparır.

B.Vahabzadənin evi bir növ, millətin ümid qapısına dönmüşdür. Belə ki, respublikanın müxtəlif kənd və rayonlarından hər gün onlarla məktub alır, neçə-neçə şikayətçini evində qəbul edir, onları dinləyir və imkan daxilində hər birinin dərdinə əlac etməyə çalışır. Respublika Ali sovetinin sessiyalarında, ictimai-siyasi məclislərdə, kütləvi informasiya vasitələrindəki çıxışlarında o, xalq mənafeyinin əsl müdafiəçisi, həqiqi vətənpərvər və ictimai xadim kimi hamının dərin hörmət və məhəbbətini qazanmışdır. Yaradıcılığı boyu xalqın istək və arzularını tərənnüm edən, bu arzuların həyata keçməsinə çalışan vətəndaş şair üçün xalqın mənafeyi onuın şəxsi mənafeyinə çevrilmişdir.

[redaktə / تحریر] Məşhur şerləri

[redaktə / تحریر] Həyat sən nə şirinsən.

Səndən doymaq olarmı, həyat sən nə şirinsən!
Ancaq hamının deyil,
Sən həyatın qədrini
Yalniz bilənlərinsən!...
Özünü bu dunyada heç kəs qonaq sanmamış,
Ancaq ömrün özü də bərabər paylanmamış.
Ömür paylanan zaman görün kimə nə düşdü,
300 il boz qarğaya, on il şahinə düşdü.
Həyat sən nə şirinsən, kim səndən doydu getdi?
Gedənlər bu dunyada qəlbini qoydu getdi.
Dunən bir qoca qarı
Dilində ahu zarı.
"Bu dunyanın əlindən gəlmişəm zara" - dedi.
"ölmürəm ki, bir dəfə canım qurtara" - dedi.
Ürəkdənmi söylədi o bu sözü görəsən?
Xeyir inanmıram mən!
o, yana - yana dedi;
Dili soylədisə də,
Ürəyində o dərhal:
"lənət şeytana" - dedi.
Həyat, sevincin qədər, əzabın da şirindir,
Səni mənalandıran o keşməkeşlərindir.
200 il yaşadı ləzzət içində Loğman,
Yenə möhlət istədi ölərkən Allahından.
Yatırdı göy çəməndə, çatdı ona Əzrail.
Söylədi: - 200 il
ömür sənə bəs deyil?!
Mən canını almağa gəlmişəm nə sözun var?
Loğman dedi: - sözüm yox, aldığımı gəl apar.
Ancaq mənə macal ver bircə anlıq əcəldən,
Gəl canımı burda yox, o çəmənlikdə al sən.
Əzrail razılaşdı ...
Ayağa qalxdı loğman
Yeridi
Daş asıldı ancaq ayaqlarından,
Asta - asta yeriyib çatdı dediyi yerə.
Loğman baxdı göylərə, Loğman baxdı yerlərə
Bu son baxışı ilə üstündən 200 il
Yaşadığı cahanla vidalaşdı elə bil ....
Özü vidalaşsa da, gözü qaldı cahanda
O düşündü bu anda:
"Nə görmüşəm dünyada bu cahana gələndən?
Ahhh elə bilirəm ki, dünən doğulmuşam mən.
Ömrümü verdim bada,
Nə görmüşəm dünyada."
Loğmanın gözü bu an bir gülə dəydi, durdu.
Ürəyini quş kimi gülə doğru uçurdu.
"Ahh onu kim üzəcək, bircə bunu biləydim , - dedi.
O gülü də iyləyib , sonra öləydim." -- dedi.
Ancaq, ancaq nə fayda ... Yetişmiş artıq əcəl,
Loğman dedi: - Hazıram , al canımı indi gəl.
Əzrail dedi: - Ancaq agah eylə məni sən,
Ölüm üçün nə fərqi bu çəmən, ya o çəmən?
Neçin məni qoymadın orda alım canını?
Loğman dedi: - Həyatın şirin olur hər ani
Ordan bura gəlincə bir az ömür qazandım,
Onu da bu dünyada özümə fayda sandım.
Qoca öldü ....
Dedilər - Yaranan bir gün ölər. Nəvələri çəməndən həmən gülü üzdülər,
Loğmanın qəbri üstə qoydular,
Titrədi gül
Gülün ətriylə doldu bütün çayır, bütün çöl.
O ətriylə saxladı yolçuları yolundan,
Torpağın altındasa bunu duymadı Loğman.

Həyat sən nə şirinsən, kim səndən doydu getdi?
Gedənlər öz qəlbini dünyada qoydu getdi.
Səndən doymaq olarmı, çoxun, azın da şirin.
Həyat, qışın da şirin, həyat, yazın da şirin!
Cürbəcür yazılar var ömrün varaqlarında ....
Həyatımın qayğısız, fərəhli çağlarında
Qədrini bilməmişəm.
Hələ nə var ki ... "ömrüm qabaqdadır" demişəm .
Otuzdan adlayınca gündə otuz min kərə
Başımı yelləyirəm hədər keçən illərə.
Səndən doymaq olarmı, həyat sən nə şirinsən
Ancaq hamının deyil,
Sən həyatın qədrini
Yalnız bilənlərinsən !!!

1957

[redaktə / تحریر] Linklər