Xarici siyasət

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا


Bu məqalə hələlik qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

بومقاله هله لیک قارالاما حالیندادیر، مقاله نی تکمیل اتمه ایله ویکیپدیا نی زنگینلشدیرین


Lütfən bu şablonu daha dəqiqləri ilə əvəz edin


Xarici siyasət dövlətin daxili siyasətinin davami olub, onun beynəlxalq aləmdə xarici siyasət fəaliyyətinin digər subyektləri(ayri-ayri dövlətlər, xalqlar, məhəlli və beynəlxalq təşkilatlarla) arasinda qarşiliqli munasibətləri tənzimləyən fəaliyyetidir.Xarici siyasətin məqsədi milli dövlət mənafelərini özundə əks etdirməkdir.Dövlətin xarici siyasət məsələlərinin qoyuluşu, metod və vasitə seçimi ilk növbədə dövlətin daxili siyasi situasiyasini özundə əks etdirir.Xarici siyasət dövlətin muəyyənləşdirdiyi məqsədlərə çatmaq üçün daha əlverişli beynəlxalq şəraiti təmin etməyə yönəldilir.

Diplomatiya xarici siyasətin əsas vasitəsidir. Bəzən “diplomatiya” və” xarici siyasət” sözləri eyni mənada işlədilir. Lakin bunlar eyni anlayişlar deyillər. “Xarici siyasət” anlayişi beynəlxalq sahədə dövlətin fəaliyyət istiqamətlərini müəyyən edən məqsəd və maqlarini, eləcə də bu fəaliyyətin formalarini, metod və vasitələrini əhatə edir. Diplomatiyanin yeganə vəzifəsi dövlətin xarici siyasət məqsədlərini həyata keçirməkdən və bunun üçün cavab olan üsul və yollarin müəyyən olunmasindan ibarətdir. Dövlətin beynəlxalq fəaliyyətinin, xarici siyasətinin ayrilmaz tərkib hissəsi olan diplomatiyanin məqsəd və vəzifələrini xarici siyasət müəyyən edir. “Diplomatiya” çox vaxt gah “beynəlxalq münasibətlər haqqinda elm”, gah da “danişiqlar sənəti” kimi müəyyən olunur.

Bəzən diplomatiyaya bir elm kimi də yanaşilir.Məs: Alman siyasətçi-hüquqşünasi Q.Martens Diplomatiyaya belə bir tərif vermişdir: “Diplomatiya xarici əlaqələr və ya dövlətin xarici işləri haqqinda elmdir, daha dar mənada isə danişiqlar elmi və sənətidir”. Fransiz diplomati Q.Qarden isə demişdir:”diplomatuya - geniş mənasinda dövlətlərin qarşiliqli münasibətləri və maraqlari haqqinda elmdir – danişiqlar elmi və sənəyidir”.“Siyasi realizm” məktəbinin banisi H.Morqentau hesab edir ki, Diplomatiya elmi 4 elmdən ibarətdir:

  1. Diplomatiya həqiqətən və potensial olaraq sərəncaminda olan qüvvəni nəzərə almaqla öz məqsədlərini müəyyən etməlidir.
  2. Diplomatiya digır ölkələrin məqsədlərini və bu məqsədləri həyata keçirmək üçün həqiqətən və potensial olaraq malik olduğu qüvvəni nəzərə almalidir.
  3. Diplomatiya müəyyən etməlidir ki, bu müxtəlif məqsədlər hansi səviyyədə bir-biri ilə uyğunlaşa bilərlər.
  4. Diplomatiya bu məqsədlərin həyata keçirilməsi üçün münasib vasitələrdən istifadə etməlidir.

H.Morqentaunun fikrincə Diplomatiyanin sərəncaminda 3 vasitə vardir:

  • inandirmaq,
  • kompromis və
  • hədə-qorxu.

H.Morqentaunun yazir: “Diplomatiya sənəti ondan ibarətdir ki, hər bir konkret şəraitdə sərəncaminda olan bu üç vasitənin hər-hansi birindən istifadə edə bilsin”.

Deyilənləri ümumiləşdirsək “diplomatiyaya” belə bir tərif verə bilərik: Diplomatiya dövlətin xarici siyasətinin həyata keçirilməsi üçün vasitə olub, konkret şərait və yerinə yetirilən vəzifələrin xarakteri nəzərə alinmaqla, tətbiq edilən qeyri-hərbi praktik tədbirlərin, üsul və metodlarin məcmusudur və əsas metodu da danişiqlardir.