Manaf Süleymanov

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا

Manaf Fərəc oğlu Süleymanov (3 Mart 1912, Lahıc – 12 Sentyabr 2001 Bakı) - yazıçı, tərcüməçi, 1949-cu ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, geologiya-mineralogiya elmləri namizədi (1942), dosent, Azərbaycan Respublikası Əməkdar Mədəniyyət Xadimi (1991).

Manaf Süleymanov
Manaf Süleymanov

[redaktə / تحریر] Həyatı

1912-ci il martın 3-də Azərbaycanın İsmayıllı rayonunun Lahıc qəsəbəsində anadan olmuşdur. Pedaqoji təmayüllü 18 saylı Bakı şəhər məktəbini bitirmiş (1930), sonra M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Neft-Kimya İnstitutunun geoloji-kəşfiyyat fakültəsində təhsil almışdır (1932-1937). İnstitutu birinci dərəcəli fərqlənmə diplomu ilə bitirib kəşfiyyatçı-dağ mühəndisi adını almışdır. Əmək fəaliyyətinə Qaradağ neftqaz mədənləri idarəsində mühəndislikdən başlamışdır. Azərbaycan Sənaye İnstitutunda assistent, dosent (1939), institutun neft-qaz yataqları geologiyası axtarışı kafedrasının dosenti olmuşdur. Ədəbi yaradıcılığa 1947-ci ildə «Azərbaycan» jurnalında dərc olunan «Yerin sirri» romanı ilə başlamışdır. İngilis dilindən bədii tərcümələr etmiş, dövri mətbuatda məqalələrlə də çıxış etmiş, bəzən onları «Fərəcoğlu» imzası ilə çap etdirmişdir. Oxuyucular onun tərcüməsində Cek London, Con Steynbek, O’Henri, M.Kopelen, A.Qrasi, Oqoto, Aleks La Çuma, Y.A.Makmani, P.Abrams, R.Riv, A.Paton, Fillim Altman, S.Moem kimi görkəmli ingilis yazıçılarının əsərləri ilə tanış olmuşlar. Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı və bir medalla təltif edilmişdir. 2001-ci il sentyabrın 12-də Bakıda vəfat etmişdir.

[redaktə / تحریر] Yaradıcılığı

Manaf Fərəc oğlu Süleymanov ilk dəfə olaraq Bakı tarixindən, Bakı milyonçuları və qoçularından, 1918-1920-ci illərində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin şəxsiyyətlərindən elmi-publisistik kitablar yazıb, nəşr etdirmişdir. Bu kitabların yazılmasında o, keçmiş SSRİ-nin və Azərbaycandakı Dövlət Arxivlərində 30 ilə yaxın çalışmış qiymətli sənədlər əldə edərək gələcək nəsillərə qiymətli tarix, zəngin ədəbi irs toplamışdır. Bütün bu sənədləri M.Süleymanov yaşam illərində vaxtaşırı S.Mümtaz adına Azərbaycan Respublikası Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət arxivində mühafizəyə təqdim etmişdir. Belə ki, o, şəxsi fondundakı sənədlərini ilk dəfə olaraq 1988-ci ildə yuxarıda adını çəkdiyimiz arxivə təqdim etmişdir. Sənədlər əsasında onun 636 saylı şəxsi fondu yaradılmışdır. Şəxsi fondundakı sənədlər nəşr olunan kitablarının müxtəlif variantlarından, xatirələrindən, qeydlərindən, məktublarından ibarətdir.

M.F.Süleymanov ingilis, fars, ərəb dillərini bilməklə yanaşı, rus dilində də yazıb yaratmışdır. Onun əsərlərinin ilk əlyazmaları sözsüz doğma Azərbaycan dilindədir, lakin ərəb əlifbasındadır. M.F.Süleymanovun zəngin ədəbi irsi arasında onun xatirələri xüsusi yer tutur. Məqalə, hekayə və təsviri sənədləri də fotoşəkilləri şəxsi fondunda olan maraqlı sənədlərdəndir. «Şagirdlik illərim» adlı xatirəsi daha maraqlıdır. «Azərbaycan diyarı. Lahıc» ədibin Vətən, ocaq sevgisinin parlaq təsviridir. Qədim tarixə malik olan Lahıcda doğulmasından fəxr edir.

Onun 636 saylı şəxsi fondunda məşhur Bakı milyonçusu Hacı Zeynalabdin Tağıyev haqqında topladığı arxiv sənədləri, Azərbaycan klassik musiqisinin atası, məşhur musiqiçi, bəstəkar, Şərqdə ilk operanın banisi Üzeyir Hacıbəyovun məktubun surəti və s. arxiv sənədləri də Manaf müəllim tərəfindən toplanmış və müəllifin 2-ci ömrünü yaşadan şəxsi fondunda diqqətlə qorunur.

Gələcəkdə onun seçilmiş əsərləri yəqin ki, ingilis, fransız, rus dillərinə də nəşr edəndə onun orijinal sənədlərindən də istifadə olunacaqdır. Romanları, povestləri, ssenariləri oçerk, hekayə, xatirə və tərcümələri müəllifin Arxivdəki 2-ci elmi siyahısında rəsmiləşdirilmişdir.

Zəngin tarixi və faktiki sənəd materialları əsasında yazılmış əsərləri gələcək nəsillərə əbədi bir mənbədir. Bu mənbəni uzun illərin yorulmaz araşdırmaları əsasında bizə və gələcək nəsillərə ərməğan edən Manaf Fərəc oğlu Süleymanov da Azərbaycan bədii ədəbiyyat tariximizə həmişə yaşar sənətkarlarımızdandır.

[redaktə / تحریر] Əsərləri

  • «Yerin sirri», Bakı, 1948.
  • «Fırtına», Bakı, 1960.
  • «Zirvələrdə», Bakı, 1973.
  • «Dalğalar qoynunda», Bakı, 1977.
  • «Eşitdiklərim, oxuduqlarım, gördüklərim», Bakı, 1987
  • «Bir kitabdan birgac sətir», Türkiyə, 1989.
  • «Zirvələrdə. Roman və hekayələr», Bakı, 1988.
  • «Azərbaycan diyarı. Lahıc», Bakı, 1994.
  • «Son bahara çatdıq», Bakı, 1996.
  • «Neft milyonçusu /sənədli roman/», Bakı, 1996.
  • «Şərqdə ilk demokratik cümhuriyyət», Bakı, 1999.
  • «Şagirdlik illərim», Bakı, 2001.