Ianws (lloeren)

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Ianws
Ianws

Ianws yw'r chweched o loerennau Sadwrn a wyddys:

Cylchdro: 151,472 km oddi wrth Sadwrn

Tryfesur: 178 km (196 x 192 x 150)

Cynhwysedd: 2.01e18 kg


Duw pyrth a drysau oedd Ianws ym mytholeg y Rhufeiniaid.

Darganfuwyd gan y seryddwr Ffrengig Audouin Dollfus ym 1966.

Mae Ianws ac Epimethëws yn cyd-gylchdroadol. Dim ond 50 km yw'r wahaniaeth rhwng radii cylchdroadol Ianws ac Epimethews, sef llai nag eu tryfesurau eu hun. Mae eu cyflymiadau cylchdroadol felly bron yn gyfartal a bydd yr un sydd mewn cylchdro is, mwy cyflym fesul tipyn yn goddiweddyd y llall. Wrth iddyn nhw nesau ei gilydd maent yn cyfnewid momentwm ac fel canlyniad bydd yr un mewn cylchdro is yn cael ei gwthio i mewn i gylchdro uwch, tra bydd yr un mewn cylchdro uwch yn syrthio i mewn i gylchdro is. Mae'r cyfnewid hwn yn digwydd pob pedair mlynedd.

Mae Ianws yn llawn o graterau, sawl ohonynt yn fwy na 30 km. Ymddengys ei harwyneb i fod yn hyn nag arwyneb Promethëws ond yn iau nag arwyneb Pandora.