Yr Eifl

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Yr Eifl o'r dwyrain
Yr Eifl o'r dwyrain

Mynydd ar arfordir gogleddol Llŷn, uwchben pentref Trefor, yw Yr Eifl. Llygriad o'r enw Cymraeg gwreiddiol yw'r enw Saesneg arno, The Rivals. Mae'r olygfa o ben yr Eifl yn fendigedig gan fod y mynydd yn uwch nag unman arall yn Llŷn. Mae'n sefyll allan o bell hefyd ac yn arbennig o drawiadol o lannau de-orllewinol Ynys Môn, e.e. o Ynys Llanddwyn.

Mae gan y mynydd dri chopa. Mae'r uchaf yn y canol (564m) â hen garnedd arno, y lleiaf i'r gogledd (444m), yntau gyda charnedd arno, dros Fwlch yr Eifl ac uwchben y môr, a'r trydydd (485m) i'r de-ddwyrain uwchben pentref hanesyddol Llanaelhaiarn. Coronir yr olaf â bryngaer hynafol nodedig iawn a elwir Tre'r Ceiri, sydd un o'r bryngaerau cynhanesyddol gorau yn Ewrop.

Dan gysgod bygythiol Graig Ddu ar ei lethrau gorllewinol mae'r hen bentref chwarel Nant Gwrtheyrn, sydd ers blynyddoedd bellach yn ganolfan iaith genedlaethol. Ceir chwarel arall ar lethrau gogleddol y copa isaf, sef Chwarel Trefor. Gwenithfaen yw'r garreg.

O gwmpas y mynydd, o'r gogledd i'r gorllewin, ceir pentrefi Trefor, Llanaelhaiarn a Llithfaen.

[golygu] Llyfryddiaeth

  • Ioan Mai Evans, Gwlad Llŷn (Llandybïe, 1968)
Ieithoedd eraill