Abermaw
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Abermaw Gwynedd |
|
Mae Abermaw (Y Bermo neu Abermo yn lleol) yn dref arfordirol yng Ngwynedd, ym Mharc Cenedlaethol Eryri. Mae pont reilffordd fawr yn croesi'r afon yn ymyl y dref.
Tyfodd y dref o gwmpas y diwylliant adeiladu llongau ond erbyn heddiw tref glan môr ydyw yn bennaf. Mae adeiladau hanesyddol y dref yn cynnwys Tŷ Gwyn, sy'n dyddio o'r Oesoedd Canol ac yn gysylltiedig â Harri Tudur, a'r carchardy Tŷ Crwn, sy'n dyddio o'r 18fed ganrif. Roedd y bardd William Wordsworth yn ymwelydd cyson i Abermaw ac yn edmygu'r golygfeydd gwych o gwmpas. Ceir hefyd Ganolfan Bad Achub i Ymwelwyr. Erys yr harbwr bach yn brysur, yn arbennig yn yr haf; mae Ras llong hwylio y Tri Chopa yn galw yno bob blwyddyn.
Taflen Cynnwys |
[golygu] Y bont reilffordd
Ar un adeg roedd pont reilffordd Abermaw, sy'n cludo Rheilffordd Arfordir Cymru dros Afon Mawddach, yn derminws i linell y GWR, a hefyd i linell Rhiwabon-Abermaw, a oedd yn rhedeg trwy'r Bala a Dolgellau. Ym mhen deheuol y bont mae Llwybr Dyffryn Mawddach yn dechrau.
[golygu] Enwogion
- John Gwynoro Davies (1855 - 1935), gweinidog yn Abermaw 1887-1935, Rhyddfrydwr radicalaidd.
- John Griffith (Y Gohebydd) (1821 - 1877), un o newyddiadurwyr mwyaf adnabyddus ei oes.
- Owen Gwynne Jones (1867-1899), arloeswr dringo mynyddoedd.
- Robert Owen (Bardd y Môr) (1858-1885), bardd
- Bill Tilman, mynyddwr a morwr enwog fu'n byw yn y dref am flynyddoedd.
[golygu] Cludiant
[golygu] Ffordd
Mae'r briffordd A496 yn rhedeg trwy Abermaw.
[golygu] Rheilffordd
Mae gorsaf Abermaw ar Reilffordd Arfordir Cymru sy'n cysylltu'r dref ag Aberystwyth i'r de (trwy Tywyn ac Aberdyfi lle gellir newid i ddal trên i gyfeiriad Amwythig), ac â Pwllheli i'r gogledd (trwy Dyffryn Ardudwy, Harlech a Porthmadog).
[golygu] Bysiau
Mae gwasanaeth bws 2 Arriva (Dolgellau - Caernarfon / Bangor) yn rhedeg trwy Abermaw a cheir hefyd y gwasanaeth X94 rhwng y dref a Dolgellau.
[golygu] Fferi
Yn yr haf mae gwasanaeth llong fferi bach yn cysylltu Abermaw â Pwynt Penrhyn; oddi yno gellir dal un o drênau bach Rheilffordd Fairbourne i gyfeiriad Tywyn.
[golygu] Atyniadau yn y cylch
- Llwybr Panorama - golygfeydd gwych dros yr aber
- Carn Gorllwyn - y bryn i'r dwyrain o'r dref; mae rhan ohono'n eiddo i'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol
- Llanaber - eglwys hynafol ar lan y môr.
- Carneddau Hengwm - grŵp o garneddau a chylch cerrig cynhanesyddol ar y rhosdir uwchben Llanaber.