Ystrad Tywi

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Roedd Ystrad Tywi yn diriogaeth yn ne-orllewin Cymru, yn cyfateb yn fras i ran helaeth o Sir Gaerfyrddin heddiw.

Roedd Ystrad Tywi yn cynnwys tri cantref:

  • Y Cantref Mawr : yn cynnwys cymydau Mabelfyw, Mabudryd, Widigada, Catheiniog, Maenor Deilo, Mallaen, a Caeo
  • Y Cantref Bychan : yn cynnwys cymydau Hirfryn, Cwmwd Perfedd ac Is Cennen
  • Egingog yn cynnwys cymydau Cydweli (cwmwd), Carnwyllion, a Gŵyr

Ar ddechrau'r 8fed ganrif yr oedd Ystrad Tywi yn rhan o Deyrnas Dyfed. Tua'r flwyddyn 730 cipiodd Seisyll ap Clydog, brenin Ceredigion, Ystrad Tywi oddi wrth Rhain ap Cadwgan, brenin Dyfed, a'i ychwanegu at ei deyrnas ei hun. Rhoddwyd yr enw Seisyllwg ar y deyrnas estynedig newydd. Yn 920 unodd Hywel Dda Seisyllwg a Dyfed i greu Teyrnas Deheubarth.

Yn y gainc gyntaf o Bedair Cainc y Mabinogi, chwedl Pwyll Pendefig Dyfed dywedir i fab Pwyll, Pryderi, ddilyn ei dad ar orsedd Dyfed ac ychwanegu tri chantref Ystrad Tywi a phedwar cantref Ceredigion at ei deyrnas.

[golygu] Llyfryddiaeth

  • John Edward Lloyd (1911) A history of Wales: from the earliest times to the Edwardian conquest (Longmans, Green & Co}