Talysarn
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Mae Talysarn yn bentref yn Nyffryn Nantlle yng Ngwynedd, heb fod ymhell o Ben-y-groes. Tyfodd y pentref yn gyflym yn ystod y 19eg ganrif pan oedd nifer o chwareli llechi yn yr ardal, megis chwarel Dorothea.
Brodor o Dalysarn oedd y bardd R. Williams Parry a aned yn Rhif 37, Ffordd yr Orsaf. Mae cofeb iddo yn Ffordd yr Orsaf a gynlluniwyd gan R.L. Gapper. Mae enwogion eraill y pentref yn cynnwys Annant, chwarelwr, beirniad eisteddfodol a bardd, Gwilym R. Jones, bardd, llenor a golygydd Y Faner ac Idwal Jones awdur y gyfres radio SOS, Galw Gari Tryfan. Cysylltir Talysarn hefyd a'r pregethwr enwog o'r 19eg ganrif, John Jones, Talysarn, er nad oedd ef yn enedigol o'r ardal.
Rhwng Penygroes a Thalysarn mae bryngaer Caer Engan. Mae gan yr ardal gysylltiadau a phedwaredd cainc y Mabinogi, chwedl Math fab Mathonwy. Dolbebin gerllaw Talysarn oedd cartre’r forwyn Goewin, ac heb fod ymhell mae Baladeulyn, lle darganfu Gwydion ei nai Lleu Llaw Gyffes ar ffurf eryr clwyfedig mewn derwen.