Afon Wysg
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Afon sy'n llifo o lethrau gogleddol Bannau Sir Gâr i Fôr Hafren ger Casnewydd yw Afon Wysg.
Mae'r afon yn tarddu ychydig i'r gogledd o gopaon Bannau Sir Gâr ac yna'n rhedeg i lawr yn syrth i gronfa dŵr Llyn Wysg. Mae'n rhedeg i lawr i gyfeiriad y dwyrain o'r llyn trwy bentref Pontsenni i Aberhonddu. Rhwng y llyn ac Aberhonddu mae sawl afon llai yn ymuno â hi, fel Afon Crai, Afon Senni ac Afon Tarell o'r de ac Afon Brân o'r gogledd.
O Aberhonddu try'r afon i'r de-ddwyrain i lifo trwy Llangynidr a phasio Crughywel a Llangrwyne, lle mae ffrwd Afon Grwyne Fechan yn ymuno â hi, i'r Fenni. O'r dref honno mae cwrs Afon Wysg yn troi i'r de ac mae'r afon yn rhedeg trwy Ddyffryn Wysg yn iseldiroedd Gwent, gan basio trwy Brynbuga, Caerllion a Chasnewydd i aberu ym Môr Hafren.
Aber Afon Wysg yw'r dyfnaf ym Mhrydain ac mae ganddi'r gwahaniaeth mwyaf rhwng ei llanw a'i thrai nag unman yn y byd ac eithrio Bae Fundy (Bay of Fundy) yng Nghanada.