Llanegryn
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Pentref tawel a phlwyf ym Meirionnydd (de Gwynedd) ar lan ddwyreiniol Dyffryn Dysynni llydan yw Llanegryn. Mae'r pentref yn sefyll chwarter milltir i'r gogledd o lôn yr A493, tua 3 milltir i'r gogledd o Dywyn, ar lethrau isaf yr Allt-lwyd, y bryn cyntaf yn yr esgair hir o fryniau sy'n dringo i gyfeiriad Cadair Idris. Mae Afon Dysynni yn llifo heibio i waelod y pentref.
Mae pont fwa yn croesi ffrwd fechan ar ymyl y pentref. Ychydig o dai sydd yn y pentref ei hun ond ceir tri chapel yno ynghyd â'r eglwys hynafol sy'n sefyll ychydig o'r neilltu i'r pentref ei hun. Mae'r lôn sy'n rhedeg trwy'r pentref yn eich tywys i fyny'r dyffryn i gyfeiriad Castell y Bere a Llanfihangel-y-pennant.
[golygu] Yr eglwys
Mae Eglwys y Santes Fair a Sant Egryn yn adeilad pur hynafol sy'n dyddio o'r 13eg ganrif. Eglwys un siambr ydyw gyda chlochdy bach yn y gorllewin. Prif ogoniant yr eglwys hon yw'r ysgrîn bren fendigedig sy'n dyddio o'r 15fed ganrif; yn ôl traddodiad daeth i'r eglwys o Abaty Cymer, y tŷ Sistersiaidd ger Dolgellau. Ceir cofebion i aelodau o deulu Wynniaid Peniarth yn yr eglwys hefyd, e.e. yr un i Richard Owen (m. 1714).
[golygu] Atyniadau eraill
- Craig yr Aderyn - Bryn trawiadol ar ochr arall Dyffryn Dysynni gyda chlogwyn anferth sy'n gartref i hebogion, bilidowcars a gwylanod, er ei bod yn 6 milltir o'r môr. Ceir geifr gwyllt arno yn ogystal.
- Peniarth - Plasdy'r Wynniaid, tua milltir i'r dwyrain o'r eglwys.