Pi

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Pan fo diamedr cylch yn 1, ei gylchedd yw π
Pan fo diamedr cylch yn 1, ei gylchedd yw π

Mae'r cysonyn mathemategol π yn rhif real anghymarebol sydd yn fras yn hafal i 3.14159 (i 5 lle degol). Hwn yw'r gymhareb o gylchedd cylch i'w ddiamedr yn ôl geometreg Euclidaidd. Mae gan π nifer o ddefnyddiau mewn Mathemateg, Ffiseg a Peirianneg. Enwau arall am π yw Cysonyn Archimedes a Rhif Ludolph.

[golygu] π fel llythyren

Enw'r llythyren Groegaidd π yw pi. Defnyddir y sillafiad yma mewn cyd-destun typograffegol pan nad oes modd defnyddio'r llythyren Groegaidd neu pan fydd defnyddiad y symbol yn gallu bod achosi dryswch.

Enwyd y gysonyn yn "π" oherwydd π yw llythyren gyntaf y geiriau Groegaidd am berimedr (περίμετρος) ac amgant (περιφέρεια).

[golygu] Diffiniad

Mewn geometreg Euclidaidd, diffinir π fel y gymhareb o gylchedd cylch i'w ddiamedr, neu fel cymhareb arwynebedd cylch i arwynebedd sgwâr â ochrau sy'n hafal i radiws y cylch. Gellir diffinio'r cysonyn π mewn ffurfiau eraill hefyd.

[golygu] Gwerth Rhifiadol

Gwerth π wedi ei flaendorri i 50 lle degol yw:

3.14159 26535 89793 23846 26433 83279 50288 41971 69399 37510

Mae π yn rhif anghymarebol (ac hefyd yn rhif trosgynnol), ac felly mae gwerth union π yn enhangiad degol anfeidraidd, h.y. nid yw ehangiad degol π yn gorffen neu ailadrodd. Mae cyfrifiaduron pwerus wedi cyfrifo gwerth rhifiadol π i driliwn o lefydd degol ond nid oes unrhyw batrwm syml o ddigidau wedi ei ddarganfod. Er fod modd cyfrifo π i filiynau o lefydd degol yn defnyddio cyfrifiaduron personol, fel arfer ni fydd angen defnyddio mwy na 100 digid mewn peirianneg neu wyddoniaeth ymarferol.