Cytundeb Maastricht

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Arwyddwyd Cytundeb Maastricht (ei henw iawn yw Cytundeb yr Undeb Ewropeaidd) gan aelod-gwladwriaethau y Cymuned Ewropeaidd ym 1992 i greu yr Undeb Ewropeaidd ar ôl trafodaethau ar gyfer undeb ariannol ac yndeb gwleidyddiol.

O ganlyniad y cytundeb cyflwynwyd arian sengl yr UE, yr Ewro a strwythr tri piler yr Undeb:

  • Piler y Cymuned
  • Piler polisi tramor a diogelwch cyffredin (piler CFSP) a
  • Piler cyfiawnder a materion mewnol (piler JHA).

Sylfaen y piler CFSP yw cyfweithrediad gwleidyddiol Ewropeaidd (EPC). Piler JHA yw'n golygu cydweithrediad ar gyfer ataliad tor-cyfraith, cyfiawnder troseddol, cyfiawnder sifil, noddfa a mewnfydiad.

Roedd y Cymuned Ewropeaidd (EC) yn weithio ar gyfer materion economaidd a masnachol. Roedd y Comisiwn Ewropeaidd a'r Llys Cyfiawnder Ewrop yn annibyniol o'r llywodraethau'r aelod-gwladwriaethau ac yn nerthol iawn. Etholwyd y Senedd Ewropeaidd gan trigolion yr EC. Roedd llywodraethau'r aelod-gwladwriaethau yn rhannu pŵer sydd ar ôl ac ers canol y 1980au roedden gwneud hynny yn pennaf drwy pleidlais fwyafrifol. Fel hynny roedd sefydliadau rhyngwladol yn mwy nerthol nag llywodraethau cenhedlaethol.

Roedd ddadl am gyfrifoldebau ar gyfer polisi tramor, milwrol a materion throseddol. Roedd rhai yn eisiau fod hi gan yr EC, ac eraill fod hi'n rhaid i lywodraethau cenhedlaethol fod yn gyfrifol am hynny. Fel cyfaddawd cyflwynwyd strwythr tri piler er mwyn wahanu y cyfrifoldebau economaidd a thraddodiadol (megis piler y Cymuned) i'r materion newydd (sef piler CFSP a philer JHA).

Arwyddwyd Cytundeb Maastricht ar 7 Chwefror, 1992 ym Maastricht yn yr Iseldiroedd, lle y trafodaethau terfynol ym mis Rhagfyr 1991. Daeth i rym ar 1 Tachwedd, 1993 a cafodd ei diwygio sawl waith ers hynny.