Aberarth

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Afon Arth yn llifo trwy ganol Aberarth
Afon Arth yn llifo trwy ganol Aberarth

Mae Aberarth (neu Aber-arth) yn bentref bach ar arfordir Ceredigion, tua 3 milltir i'r gogledd o Aberaeron. Fel yr awgryma ei enw, y mae'r pentref yn sefyll ar aber afon Arth lle rhed yr afon honno i Fae Ceredigion. Gellir gyrru trwy Aberarth ar yr A487 o Aberaeron i Lanon.

Taflen Cynnwys

[golygu] Hanes y pentref

Mae gan Aberarth arwyddocâd hanesyddol oherwydd sefydlwyd y pentref oddeutu amser goresgyniad y Normaniaid. Cododd y Normaniaid Gastell Allt Craig Arth wrthwaered yr afon.

Yn ystod yr ail ganrif ar ddeg yr oedd mynachiaid Sistersiaidd yn defnyddio'r ardal fel porth i fewnforio cerrig faddon o Fryste a ddefnyddiasant i godi mynachlog Ystrad Fflur ar dir a roddwyd iddyn nhw gan yr Arglwydd Rhys o Ddeheubarth.

Yn honedig, tua hanner milltir i'r de o'r pentref mae bryn sy'n safle i Eglwys Llanddewi Aberarth. Mae'r eglwys hon wedi seilio ar safle eglwys o'r nawfed ganrif. Mae gan yr eglwys bresennol dŵr Normanaidd a'r gweddill wedi ei ailadeiladu ym mil wyth chwedeg.

Ymglymwyd Aberarth yn niwydiant adeiladu llongau cyn mil wyth pumdeg, ond mae'r pentref wedi ei edwino gyda dirywiad y diwydiant.

[golygu] Daearyddiaeth a natur

Yn nwy fil a phump, cafodd llwybr ei gyflawni i gerddwyr ac i beiciau. Mae'r ffordd hon yn cysylltu Aberarth ag Aberaeron, ei gymydog mwy.

Mae yno groeso cynnes iawn i ymwelwyr o gymuned adar. Hebog tramor, brain goesgoch, clochdaron y cerrig a'r barcud coch yw rhai o'r rhywogaethau sydd i'w gweld yn y lleoliad.

Er bod traeth Aberarth yn garegog, ar adegau yn ystod y flwyddyn, mae'r traeth hwn yn boblogaidd gyda brigdonwyr.

[golygu] Dolennau Allanol

[golygu] Enwogion

Ganwyd a magwyd yr athro Hywel Teifi Edwards, tad y newyddiadurwr adnabyddus Huw Edwards, yn y pentref.


Trefi a phentrefi Ceredigion

Aberaeron | Aberarth | Aberporth | Aberteifi | Aberystwyth | Beulah | Blaenplwyf | Y Borth | Bow Street | Ceinewydd | Ciliau Aeron | Y Faenor | Llanarth | Llanbedr Pont Steffan | Llandyfriog | Llandysul | Llangrannog | Llanilar | Lledrod | Pontarfynach | Pontrhydygroes | Tregaron

Ieithoedd eraill