Abermaw

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Abermaw
Gwynedd
Image:CymruGwynedd.png
Image:Smotyn_Coch.gif

Mae Abermaw (Y Bermo neu Abermo yn lleol) yn dref arfordirol yng Ngwynedd, ym Mharc Cenedlaethol Eryri. Mae pont reilffordd fawr yn croesi'r afon yn ymyl y dref.

Tyfodd y dref o gwmpas y diwylliant adeiladu llongau ond erbyn heddiw tref glan môr ydyw yn bennaf. Mae adeiladau hanesyddol y dref yn cynnwys Tŷ Gwyn, sy'n dyddio o'r Oesoedd Canol ac yn gysylltiedig â Harri Tudur, a'r carchardy Tŷ Crwn, sy'n dyddio o'r 18fed ganrif. Roedd y bardd William Wordsworth yn ymwelydd cyson i Abermaw ac yn edmygu'r golygfeydd gwych o gwmpas. Ceir hefyd Ganolfan Bad Achub i Ymwelwyr. Erys yr harbwr bach yn brysur, yn arbennig yn yr haf; mae Ras llong hwylio y Tri Chopa yn galw yno bob blwyddyn.

Taflen Cynnwys

[golygu] Y bont reilffordd

Abermaw dros Afon Mawddwy
Abermaw dros Afon Mawddwy

Ar un adeg roedd pont reilffordd Abermaw, sy'n cludo Rheilffordd Arfordir Cymru dros Afon Mawddach, yn derminws i linell y GWR, a hefyd i linell Rhiwabon-Abermaw, a oedd yn rhedeg trwy'r Bala a Dolgellau. Ym mhen deheuol y bont mae Llwybr Dyffryn Mawddach yn dechrau.

[golygu] Enwogion

  • John Gwynoro Davies (1855 - 1935), gweinidog yn Abermaw 1887-1935, Rhyddfrydwr radicalaidd.
  • John Griffith (Y Gohebydd) (1821 - 1877), un o newyddiadurwyr mwyaf adnabyddus ei oes.
  • Owen Gwynne Jones (1867-1899), arloeswr dringo mynyddoedd.
  • Robert Owen (Bardd y Môr) (1858-1885), bardd
  • Bill Tilman, mynyddwr a morwr enwog fu'n byw yn y dref am flynyddoedd.

[golygu] Cludiant

[golygu] Ffordd

Mae'r briffordd A496 yn rhedeg trwy Abermaw.

[golygu] Rheilffordd

Mae gorsaf Abermaw ar Reilffordd Arfordir Cymru sy'n cysylltu'r dref ag Aberystwyth i'r de (trwy Tywyn ac Aberdyfi lle gellir newid i ddal trên i gyfeiriad Amwythig), ac â Pwllheli i'r gogledd (trwy Dyffryn Ardudwy, Harlech a Porthmadog).

[golygu] Bysiau

Mae gwasanaeth bws 2 Arriva (Dolgellau - Caernarfon / Bangor) yn rhedeg trwy Abermaw a cheir hefyd y gwasanaeth X94 rhwng y dref a Dolgellau.

[golygu] Fferi

Yn yr haf mae gwasanaeth llong fferi bach yn cysylltu Abermaw â Pwynt Penrhyn; oddi yno gellir dal un o drênau bach Rheilffordd Fairbourne i gyfeiriad Tywyn.

[golygu] Atyniadau yn y cylch

  • Llwybr Panorama - golygfeydd gwych dros yr aber
  • Carn Gorllwyn - y bryn i'r dwyrain o'r dref; mae rhan ohono'n eiddo i'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol
  • Llanaber - eglwys hynafol ar lan y môr.
  • Carneddau Hengwm - grŵp o garneddau a chylch cerrig cynhanesyddol ar y rhosdir uwchben Llanaber.


Trefi a phentrefi Gwynedd

Aberangell | Aberdaron | Aberdesach | Aberdyfi | Abererch | Abergwyngregyn | Abergynolwyn | Aberllefenni | Abermaw | Abersoch | Afon Wen | Y Bala | Bangor | Beddgelert | Bethel | Bethesda | Betws Garmon | Blaenau Ffestiniog | Bontnewydd | Bryncir | Caernarfon | Carmel | Cefnddwysarn | Clynnog Fawr | Corris | Cricieth | Croesor | Chwilog | Deiniolen | Dinas Mawddwy | Dolgellau | Dyffryn Ardudwy | Fairbourne | Y Felinheli | Y Fron | Frongoch | Ffestiniog | Golan | Groeslon | Harlech | Llanaelhaearn | Llanbedr | Llanberis | Llandrillo | Llandwrog | Llandygái | Llanddeiniolen | Llandderfel | Llanegryn | Llanfachreth | Llanfaglan | Llanfihangel-y-pennant | Llangïan | Llangwnadl | Llaniestyn | Llanllyfni | Llanuwchllyn | Llanymawddwy | Llanystumdwy | Llithfaen | Maentwrog | Mallwyd | Morfa Nefyn | Mynydd Llandygái | Nantlle | Nasareth | Nebo | Nefyn | Pennal | Penrhyndeudraeth | Pen-y-groes | Pontllyfni | Porthmadog | Portmeirion | Pwllheli | Rachub | Rhiw | Rhosgadfan | Rhostryfan | Rhyd-Ddu | Talybont | Talysarn | Tanygrisiau | Trawsfynydd | Trefor | Tregarth | Tudweiliog | Tywyn | Waunfawr |