Tregarth
Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.
Mae Tregarth yn bentref rhwng Bethesda a dinas Bangor yng Ngwynedd, gerllaw Afon Ogwen. Saif Chwarel y Penrhyn rhwng Tregarth a Bethesda, a thyfodd y pentref yn bennaf fel trigfan i'r chwarelwyr. O'r boblogaeth o tua 1,000, mae o gwmpas 70% yn siarad Cymraeg.
Yn ystod y streic fawr yn Chwarel y Penrhyn, dychwelodd rhai o'r gweithwyr i'r chwarel yn ystod y streic, ac ystyrid hwy yn "Fradwyr" gan y gweddill. Symudodd nifer o'r rhain o Fethesda i Dregarth, lle'r adeiladwyd tai ar eu cyfer gan Arglwydd Penrhyn. Gelwid un stryd yn Nhregarth yn "Stryd y Gynffon" am flynyddoedd wedyn.
Ymhith enwogion sy'n enedigol o Dregarth a'r cyffiniau mae yr ysgolhaig Syr Ifor Williams, Ifor Bowen Griffith, T. Gwynn Jones (y cerddor, nid y bardd) a'r actor John Ogwen.
Ar un adeg yr oedd dwy reilffordd yn rhedeg trwy'r pentref, sef cangen oedd yn rhedeg i Fethesda o'r brif lein LNWR, a gaewyd yn 1963, a Rheiffordd Chwarel y Penrhyn oedd yn cael ei defnyddio i gario llechi i Porth Penrhyn i'w hallforio, ac a gaewyd yn 1962. Agorwyd darn o drac yr hen reilffordd fel Lôn Las Ogwen.
[golygu] Cysylltiadau allanol
Gwefan Calofan Amgylcheddol Moelyci