Genau'r Glyn

Oddi wrth Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd.

Cwmwd yng ngogledd eithaf teyrnas Ceredigion ar lan Bae Ceredigion oedd Genau'r Glyn yn yr Oesoedd Canol. Gyda chymydau Perfedd a Chreuddyn roedd yn rhan o gantref Penweddig.

Ei ffin naturiol yn y gogledd oedd aber Afon Dyfi, lle wynebai Ystumanner, cwmwd deheuol cantref Meirionnydd dros y dŵr. Yn y dwyrain ffiniai â chantref Cyfeiliog ym Mhowys ac â chwmwd Perfedd yn y de dros Afon Clarach.

Mae gan Genau'r Glyn nifer o hynafiaethau ac mae'n ardal gyfoethog ei llên gwerin. Ceir cysylltiadau â Hanes Taliesin a goffheir yn enwau lleol fel pentref Tre Taliesin a chromlech Bedd Taliesin. Yma hefyd y lleolir chwedl Cantre'r Gwaelod. Mae Cors Fochno, ar lan Afon Dyfi, yn cael ei chrybwyll yn aml yn y brudiau fel safle brwydr dynghedfennol rhwng y Cymry a'u cynghreiriad Celtaidd a'r Saeson. Cysylltir y sant Cynfelin â'r cwmwd hefyd.

Mae'r enw Genau'r Glyn yn daw i gael ei ddefnyddio heddiw i gyfeirio at yr ardal hanesyddol hon. Cedwir yr enw o hyd yn enw pentref Llanfihangel Genau'r Glyn.