Dialètt pramsân

From Wikipedia

Artìcol in dialètt pramsân



Al dialètt pramzàn l'è 'n dialètt gàl-italic d'la lèngua emiliana-romagnöla parlé int'la provènsa äd Pärma. Deriva in pärtâ dala popolasiòn dî gàl bòi chi även ocupé î teri d'la zona d'Pärma in'tal 400 a.C. , gìnta che dopâ l’invasión romana l'è restädâ ad abitär î terî da vénsù e j sj'èn fuz con j invasôr romàn. Al lesich c'à s'parläva quindi in chi temp lì l'era un latèn contaminé da influenzî d'la ginta galicâ. Î gâl, o cëlt, j'han lasé un retàg presënt ancóra in parolî d' ùs cmón cme “gozèn” (maiale), “scrana” (sedia) o ancóra “sôga” (fune). Sucesivamënt con j invasiòn spagnôlî e sopratùt francesî in tal dialét pramzân a's polèn risconträr parôli e francesism cme “tirabusòn” (cavatappi) opùr “vért” (aperto) o "pom da téra" (patata) e bombè atär ancòra.

[edit] Difusiôn

Al pramzan, l'è parlé in tùta la provènsa äd Pärma, is polèn pärò risconträr atär tri principäli variantî, la primma in di zonî d'la “basa” ( pù o meno da Torîl al fiumm Po), la sgonda in chi zonî dî cmòn d' Fidensa, Busej e côl äd Sälsmagiôr Terëm (in do l'è pù svèn al dialèt piasintèn orientäl d'la Valâ dl'Ärda) e la tersa in dl’area d'apenèn. Î variaziôn in tal dialèt j'èn riscontrabili, oltre ca int'na quälca parôla, sopratut in d'la pronônsa daj vocäli. In t'la montagna pù precisamènt in'ti älti valî dal Tär e dal Sèn al dialèt al coménsa a verëgh na quälca inflesiôn Ligure. Al dialét par cui c'jèn miga propriâ d'la citè d' Pärma, l'è ciamè dai pramzan (abitant d'la citè d' Pärma) cme "ariôs" o "parmëns". Al dì d'incó al dialèt pramzan s'èl profondament misc'è con col cosidèt "ariôs" d'la provensa e atär che poch studiôs dàl dialèt j consèrven la parläda originäria.