Katalunia
Wikipedia(e)tik
Katalunia |
|||
---|---|---|---|
|
|||
Hiriburua | Bartzelona | ||
Probintziak | Bartzelona Girona Lleida Tarragona |
||
Herritarra | kataluniar, katalan | ||
![]() |
|||
Azalera - Espainiaren |
32.114 % 6,3 |
||
Biztanleria - Espainiaren Dentsitatea |
7.134.697 (2006) % 15,88 218,73 bizt/km² |
||
ISO 3166-2 | ES-CT | ||
Estatutua | 2006ko uztailaren 20an | ||
Presidentea | José Montilla (PSC-PSOE) | ||
Hizkuntza ofiziala(k) | gaztelania, katalana eta aranera |
||
Espainiako Gorteak - Kongresuan - Senatuan |
47 eserleku 23 eserleku |
||
www.gencat.cat | |||
Katalunia (katalanez Comunitat Autònoma de Catalunya, gaztelaniaz Comunidad Autónoma de Cataluña eta araneraz Comunautat Autonoma de Catalonha) Iberiar Penintsularen ipar-ekialdean dagoen lurraldea eta Espainiako autonomia erkidego bat da. Bere autonomia estatutuaren arabera "nazio" bat da Katalunia.
Kataluniako Autonomia Erkidegoak, 32.000km² inguruko azalera du, non bizi diren ia 7 milioi pertsona. Iparraldean Frantzia eta Andorrako Printzerria, mendebalean Aragoi, hegoaldean Valentziako Erkidegoa eta ekialdean Mediterranear itsasoa mugakide ditu.
Administratiboki Espainiako Autonomia Erkidegoetako bat bada ere, hizkuntzaren aldetik (katalana) beste lurralde batzuekin harreman lunguistikoak ditu, Katalan Herriak (Països Catalans) osatuz: Andorra, Valentziako Erkidegoa, Balear Uharteak, administratiboki Frantziako lurraldea den Ipar Katalunia, Aragoiko ekialdeko eremu bat (Sartaldeko Zerrenda edo Franja de Ponent) eta Murtziako El Carxe eskualdea.
Eduki-taula |
[aldatu] Historia
[aldatu] Hizkuntzak
Hizkuntza ofizialak katalana, gaztelania eta aranera dira.
[aldatu] Banaketa administratiboa
[aldatu] Probintziak
- Espainiako probintziak:
- Bartzelona: 5.309.404 biztanle (2006).
- Tarragona: 730.466.
- Girona: 687.331.
- Lleida: 407.496.
- Lurralde historikoak:
- Ipar Katalunia (Frantzia): 392.803 biztanle (1999).
[aldatu] Eskualdeak
Sakontzeko, irakurri: Kataluniako eskualdeak
Katalunia 41 eskualdetan banatuta dago gaur egun. Historikoki, 1936an hasi zen indarrean banaketa administratibo hau, Francisco Francok etenda hiru urte geroago gelditu bazen ere. Atzera 1987tik indarrean dago.
Eskualderik populatuenak hauek dira:
- Barcelonès (2.226.913 biztanle).
- Vallès Occidental (836.077).
- Baix Llobregat (767.967).
- Maresme (409.125).
- Vallès Oriental (371.387).
- Tarragonès (222.444).
[aldatu] Hiri nagusiak
- Barcelona (Barcelones): 1.582.738 biztanle 2006an.
- L'Hospitalet de Llobregat (Barcelonès): 246.415.
- Badalona (Barcelonès): 214.440.
- Sabadell (Vallès Occidental): 191.057.
- Terrassa (Vallès Occidental): 184.829.
- Tarragona (Tarragonès):131.158.
- Lleida (Segria): 124.709.
- Santa Coloma de Gramenet (Barcelonès): 116.012.
- Mataro (Maresme): 111.879.
- Girona (Gironès): 86.672.
[aldatu] Politika
Kataluniako Generalitatea da lau probintzietako autonomia-gobernua.
[aldatu] Hedabideak
- Katalanez:
- Telebistak: TV3.
- Egunkariak: Avui, El Punt eta El Periodico de Catalunya.
- Beste batzuk: Vilaweb hedabide elektronikoa.
- Gazteleraz:
- Egunkariak: La Vanguardia eta El Periodico de Catalunya.
[aldatu] Kultura
[aldatu] Literatura
Sakontzeko, irakurri: Katalunierazko literatura
Katalunierazko idazle kataluniarren artean azpimarragarraiak dira, besteak beste, Salvador Espriu, Terenci Moix eta Quim Monzo.
[aldatu] Musika
Sakontzeko, irakurri: Kataluniako musika eta Katalunierazko musika
Alde batetik, nabarmentzekoak dira Isaac Albeniz eta Enric Granados musikagileak eta Montserrat Caballe eta Josep Carreras opera abeslariak musika klasikoaren arloan.
Beste aldetik, musika garaikidean, aipatzekoak dira Joan Manuel Serrat, Lluis Llach, Marina Rossell, "Kiko Veneno", Manolo Garcia, Quimi Portet eta "Loquillo". Taldeen artean, Sopa de Cabra, Els Pets eta El Ultimo de la Fila ditugu.
Azkenik, piano-jole famatuak dira Alicia de Larrocha eta Tete Montoliu.
[aldatu] Kirolak
- Futbol taldeak:
- Saskibaloi taldeak:
- FC Barcelona
- Club Joventut de Badalona
- Basquet Manresa
[aldatu] Euskal Diaspora
[aldatu] Kanpo loturak
![]() |
Katalan Herriak | ![]() |
---|---|---|
Katalunia (eta Ipar Katalunia) • Valentziako Erkidegoa • Balear Uharteak • Andorra • Sartaldeko Zerrenda • Alguer • El Carxe |
![]() |
Espainiako Autonomia Erkidegoak | ![]() |
---|---|---|
Andaluzia • Aragoi • Asturiasko Printzerria • Balear Uharteak • Errioxa • Euskadi • Extremadura • Galizia • Gaztela eta Leon • Gaztela-Mantxa • Kanariar Uharteak • Kantabria • Katalunia • Madrilgo Erkidegoa • Melilla • Murtziako Erkidegoa • Nafarroa • Valentziako Erkidegoa • Zeuta |