Bretainiera

Wikipedia(e)tik

Bretainiera
Brezhoneg
Non mintzatzen den: Frantzia 
Eskualdea: Bretainia
Guztira hiztunak: Ethnologue: 500.000 - 1.200.000 [1]; 1999ko errolda: 257.000 
Rankina: Ez 100 mintzatuenen artean
Hizkuntza familia: Indoeuroparra
 Zeltiarra
  Uharteko zeltiarra
   Britonikoa
    Bretainiera 
Estatus ofiziala
Hizkuntza ofiziala: Ez du
Araugilea:
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1: br
ISO 639-2: bre
ISO/FDIS 639-3: bre 

Bretainiera (brezhoneg) Bretainian hitz egiten duten hizkuntza tradizionaletako bat da, galoarekin batera. Indoeuropar hizkuntza da, multzo zeltikokoa, talde britonikoaren barruan. Galesa eta kornubieraren familia berekoa da, beraz.

Eduki-taula

[aldatu] Geografia

Koloretan, bretainieraren dialekto desberdinak (grisez, galoaren eremua).
Koloretan, bretainieraren dialekto desberdinak (grisez, galoaren eremua).

Gaur egungo hizkuntza komunitateak 300.000 inguru hiztun dauka eta Bretainia-Beherean (Breizh Izel) kokatuta dago, hau da, Finistère-n, Morbihan-en eta Côtes-d'Armor-en mendebaldean eta Bourg-de-Batz enklabean (Loire-Atlantique).

Seinalizazio elebiduna Kemperren
Seinalizazio elebiduna Kemperren

[aldatu] Dialektoak

  • Saint-Pol-de-Léon/Kastell Paol: Finistèreko iparraldean.
  • Trégor/Bro Dreger: Finistère-ko ipar-ekialdean eta Côtes-d'Armoreko ipar-medebaldean.
  • Cornouaillais/Kerne: Finistère-ko hegoaldean, Côtes-d’Armor-eko hegoaldean, Morbihan-eko zati batean eta Belle-Île en mer/Enez ar Gerveur-en.
  • Vannes/Gwened : Morbihaneko lurralde gehienean.

[aldatu] Historia

  • 1464an Jehan Lagadec-ek hiztegi hirueleduna egin zuen, Bretoiera, Frantsesa eta Latina kontuan hartuz.
  • 1805ean Napoleon I-ak sortu zuen Akademia Zeltikoa (l'Académie Celtique).
  • 1807an Jean-François Le Gonidec-ek Gramatika bretainieraduna argitaratu zuen, eta 1821ean Hiztegia.
  • 1839an Villemarqué-k "Barzaz Breiz" argitara eman zuen, bretainierazko kantu tradizionalen bilduma.
  • 1925etik, Roparz Hemon irakasleari esker, Emzav mugimendua eta Gwalarn aldizkaria abian jarri zituzten.
  • 1946an Al Liamm argitalpenak Gwalarn ordezkatu zuen. Beste batzuk ere argitara ekarri zituzten: Skol Vreizh, Emgleo Breiz, Al Lanv, Ar Skol Vrezoneg, Mouladurioù Hor Yezh, An Here edo Evit ar brezhoneg.
  • 1950an Kendalc'h kultur-elkartea sortu zuten Kemper-en.
  • 1977an Diwan eskolak hasi ziren lanean, Lehen Hezkuntzatik aurrera hizkuntza irakatsiz.

[aldatu] Literatura

[aldatu] Idazleak

  • Yann Brekilien.
  • Per-Jakez Helias.
  • François-Marie Luzel.

[aldatu] Aldizkariak

  • Al Liamm (ikusi webgunea).
  • Gwalarn (ikusi webgunea).

[aldatu] Musika

Folk musikaren barruan honelako ordezkari ezagunak ditu lurraldeak:

  • Gwendal taldea.
  • Alan Stivell (1944-), musikaria.

[aldatu] Ikus, gainera

[aldatu] Kanpo loturak

Wikipedia
Hizkuntza honek bere Wikipedia du.
Bisita ezazu.