Auñamendiko Lorea
Wikipedia(e)tik
Txomin Agirreren Auñamendiko Lorea 1897. urtean Euskalzale egunkarian irten zen lehenengo aldiz eta urte bat geroago liburu bezala argitaratu zuten. Hasieran Riktrudis deitzekoa zen, zazpigarren mendean bizi izan zen izen bereko Santa baten bizitza eta pasadizoak kontatzen baitizkigu. Kondairazko nobela hau ez zen iritsi Kresala eta Garoa eleberrien ezagupen mailara.
Liburua bizkaieraz idatzita dago; ez bizkaiera arautuan, baina bai bere sorterriko eran, ondarrutarrez. Euskalkia denborarekin errespetatu egin da nahiz eta batueraz saiatu diren.
Fedea, aberria eta maitasuna dira lantzen dituen gaiak. Fedeari argia ematen dion protagonista “Riktrudis” da. Eleberria aurrera doan heinean, Riktrudis, kristau-ikono bihurtzen da. Gero aberria daukagu, hemen euskaldunen eta frankotarren arteko gatazkak kontatzen direlarik. Maitasunari dagokionez, Portun eta Riktrudisen artekoak kontatzen zaizkigu.
Istorioa zazpigarren mendean gertatzen da, euskaldunak kristau bihurtzen direneko garaia. Riktrudis, Arnoldo eta luzia euskaldunen alaba bakarra, Adalbaldo frankotarren dukearekin ezkondu eta senarraren lurraldeetan bizitzera doa. Dukea, erregearen aginduz euskaldunei bakea eskaintzera dator. Badu, ordea, etsai handia euskaldunen artean, frankotarrekiko gorrotoa ahal duen guztia pizten saiatzen dena: Portun.
Portun, lehen esan dudan bezala, Riktrudisekin maitemindurik zegoen. Neskatxak haren maitasunari ez dio erantzunik eman nahi. Portunek, aitzitik, ez du atzera egiten bere nahiean eta behin eta berriro saiatzen da. Horregatik lagunak animatzen ditu eta dukea hiltzen du. Riktrudisek senarraren heriotzaren berri duenean, hiltzailearen barkamena eskatzen du eta berak bere burua moja bihurtzen du.