Hidrogeno
Wikipedia(e)tik
|
|||||||||||||||||||||||||
Orokorra | |||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Izena, Ikurra, Zenbakia | Hidrogenoa, H, 1 | ||||||||||||||||||||||||
Serie kimikoa | Ez-metalak | ||||||||||||||||||||||||
Taldea, Periodoa, Orbitala | 1, 1, s | ||||||||||||||||||||||||
Itxura | Gardena |
||||||||||||||||||||||||
Masa atomikoa | 1,00794 g/mol | ||||||||||||||||||||||||
Konfigurazio elektronikoa | 1s1 | ||||||||||||||||||||||||
Elektroiak orbitaleko | 1 | ||||||||||||||||||||||||
Propietate fisikoak | |||||||||||||||||||||||||
Egoera | gas | ||||||||||||||||||||||||
Dentsitatea | (0 °C, 101,325 kPa) 0,08988 g/L |
||||||||||||||||||||||||
Urtze-puntua | 14,01 K (−259,14 °C, −434,45 °F) |
||||||||||||||||||||||||
Irakite-puntua | 20,28 K (−252,87 °C, −423,17 °F) |
||||||||||||||||||||||||
Urtze-entalpia | (H2) 0,117 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||
Irakite-entalpia | (H2) 0,904 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||
Bero espezifikoa | (25 °C) (H2) 28,836 J·mol−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||
Propietate atomikoak | |||||||||||||||||||||||||
Kristal-egitura | hexagonala | ||||||||||||||||||||||||
Oxidazio zenbakia(k) | 1, −1 | ||||||||||||||||||||||||
Elektronegatibitatea | 2,20 (Paulingen eskala) | ||||||||||||||||||||||||
Ionizazio-potentziala | 1.a: 1312,0 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||
Erradio atomikoa (batezbestekoa) |
25 pm | ||||||||||||||||||||||||
Erradio atomikoa (kalkulatua) |
53 pm | ||||||||||||||||||||||||
Erradio kobalentea | 37 pm | ||||||||||||||||||||||||
Van der Waalsen erradioa | 120 pm | ||||||||||||||||||||||||
Datu gehiago | |||||||||||||||||||||||||
Eroankortasun termikoa | (300 K) 180,5 W·m−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||
Soinuaren abiadura | (gas, 27 °C) 1310 m/s | ||||||||||||||||||||||||
Isotopo egonkorrenak | |||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||
Erreferentziak |
Hidrogenoa elementu kimiko bat da, 1 zenbaki atomikoa eta H ikurra dituena.
Giro-tenperaturan gas-egoeran dago eta diatomikoa, sukoia, usaingabea eta koloregabea da. Elementu arinena eta unibertsoko ugariena da. Izarrak hidrogenoz, plasma egoeran, osatuak daude, gehienbat eta Lurrean da konposatu molekular piloen partaide, adibidez ura eta konposatu organikoak, eta elementu kimiko gehienekin erreakzionatzeko gauza da. Isotopo arinenaren nukleoa protoi batez osatua dago, gainera beste bi isotopo dira, izenekin bakarrak, duterioa neutroi batekin eta tritioa bi neutroi-ekin.
Laborategian azidoen metalekin erreakzioen bidez lortzen da eta industrialki uraren elektrolisiaren bidez. Hidrogenoa, amoniakoa produzitzeko eta ordezko erregai moduan erabiltzen da.
[aldatu] Ezaugarri nabarmenak
Hidrogenoa elementu arinena da, bere isotopo ugariena protoi bat eta elektroi bat bakarrik osatua dago eta. Baldintza normaletan diatomikoa (H2) da eta bere urtze-puntua eta irakite-puntua -252,88 ºC eta -259,13 ºC dira hurrenez hurren. Goi presioan, izar erraldoien nukleotan bezala, bere izalera aldatzen dute molekulak eta hidrogenoa likido metaliko bihurtzen da. Behe-presioan hidrogenoak banako atomoak izateko joera du, konbinatzeko aukera gutxi dauzkate eta. Hala ere, gertatzen denean hidrogeno molekularrezko hodeiak, izarren sorreraz erlazionatutak, sor ditzake.
Izarren fusio nuklearraren bidez, bi hidrogeno atomoak helioko bat sortzeko, izugarrizko energia-kantitate ematen ditu planetetan bizia posible egiten.