XIX. mendea
Wikipedia(e)tik
XIX. mendeak 1801etik 1900. urtera bitarteko iraupena du, biak barne. Hala ere hainbat historialarik 1815tik (Viennako Kongresua) 1914rako tarteaz hitz egiteko erabiltzen dute izendapen hau. Beste autore batzuek luzeagoa egiten dute eta 1789tik 1914rainoko tartea hartzen dute kontutan.
Mendeak: | XVIII.a - XIX.a - XX.a |
Hamarkadak: | 1800koa 1810koa 1820koa 1830koa 1840koa 1850koa 1860koa 1870koa 1880koa 1890koa |
XIX. mendearen taula |
Eduki-taula |
[aldatu] Gertaerak
[aldatu] Zientzia eta teknologia
- 1800: Alessandro Voltak bateria elektrikoa asmatzen du.
- 1817: Kaleidoskopioa: David Brewster
- 1821: Motore elektrikoa: Michael Faraday
- 1837: Dagerrotipoa (argazkigintza): Louis-Jacques-Mandé Daguerre
- 1842: Anaestesia: Crawford Long
- 1859: Charles Darwinen Espezieen Jatorria
- 1862: Pasteurizazioa: Louis Pasteur, Claude Bernard
- 1876: Telefonoa: Alexander Graham Bell
- 1886: Gasolinazko motorea: Gottlieb Daimler
- 1899: Zinta grabagailu magnetikoa: Valdemar Poulsen
[aldatu] Gertaerak
- 1801: Britania Handia eta Irlandako Erresuma Erresuma Batua osatzen dute.
- 1816-28: Shakaren erresuma zulua Afrika hegoaldeko erresumarik handiena bilakatzen da.
- 1820: Amerikatik askatutako hainbat esklabuk Liberia sortzen dute Afrikan.
- 1833tik 1876ra: Hiru Gerra Karlistak.
- 1848: Manifestu Komunista idazten da.
- 1851-64: Taipineko altxamendua. Mendeko gatazkarik odoltsuena Txinan.
- 1867: Estatu Batuek Alaska erosten diote Errusiari.
- 1879-84: Peru, Bolivia eta Txileren arteko gerra.
- 1884-85: Sino-Frantziar Gudatik Indotxina frantziarra sortzen da.
- 1896: Joku Olinpikoak Atenasen.
[aldatu] Pertsona esanguratsuak
- Grimm anaiak - Antropologoak eta idazleak.
- Paul Cezanne - Margolaria
- Vincent van Gogh - Margolaria
- Ludwig van Beethoven - Musikaria
- Pyotr Ilyich Tchaikovsky - Musikaria.
- Emile Zola - Idazlea
- Karl Marx - Filosofoa
- Johann Wolfgang von Goethe - Idazlea
- Marie Curie - Zientzialaria
- Gregor Mendel - Abadea eta zientzialaria.
- Báb pertsiarra - Babaismoaren sortzailea.
- Søren Kierkegaard - Filosofoa
- Benjamin Disraeli - Politikaria
- Sabino Arana - Politikaria
- Victoria erregina - Politikaria
- Friedrich Nietzsche - Filosofoa
- Charles Darwin - Zientzilaria