Aragoiera
Wikipedia(e)tik
Aragoiera Aragonés |
||
---|---|---|
Non mintzatzen den: | Espainia | |
Eskualdea: | Aragoi | |
Guztira hiztunak: | 12.000 | |
Rankina: | Ez 100 mintzatuenen artean | |
Hizkuntza familia: | Indoeuroparra Italikoa Erromanikoa Mendebaldeko italikoa Pirinioar-mozarabiarra Pirinioarra Aragoiera |
|
Estatus ofiziala | ||
Hizkuntza ofiziala: | - | |
Araugilea: | Academia de l´Aragonés | |
Hizkuntza kodeak | ||
ISO 639-1: | an | |
ISO 639-2: | arg | |
ISO/FDIS 639-3: | arg | |
Oharra: baliteke orri honek NAF fonetika ikurrak edukitzea Unicoden. |
Aragoiera (Aragonés, Fabla edo Luenga Aragonesa) Aragoiko (Espainia) Piriniotako zati batzuetan mintzatzen den hizkuntza gutxitua da.
Hizkuntz erromanikoa da, eta egile batzuk VIII. mendearen inguruan Latinetik jaio zela kalkulatzen dute. Historikoki, euskararen eragina jaso zuen hastapenetan, bai eta ondoko katalanarena, okzitanierarena eta gaztelaniarena ere, azkenekoa eragile nagusia izanik.
10.000 hiztun aragoieradun inguru dago, Huescako hurrengo lekuetan bizi direnak batik bat: Graus, Monzon, Balbastro, Fonz, Echo, Estadiella, Benás, Samianigo, Chaca, Plan, Ansó, Ayerbe, Broto eta Lo Grau.
Estatus ofiziala ez dauka, katalanak Aragoiko ipar-ekialdeko eskualdeetan ez daukan bezala.
Eduki-taula |
[aldatu] Historia
- 2005ean abiatu zuten "Chuntos por l'aragonés" izeneko egitasmoa, hizkuntza batua lortzeko helburuarekin eta hainbat elkarte eta hiritarrek sostengatua.
[aldatu] Literatura
Sakontzeko, irakurri: Aragoierazko literatura
Egile klasikoen artean Juan Fernandez de Heredia azpimarratzekoa da. Idazle garaikideen artean, bestela, Francho Nagore edo Ana Tena ezagunenetarikoak dira.
[aldatu] Elkarteak
- Consello d'a fabla aragonesa: 1976an jaiotako Kultur Erakundearen webgunea. Francho Nagore ezaguna bertako Consello Asesor azpitaldearen presidentea da.
- Ligallo de fablans de l'aragonés: 1982an sortutako Kultur Erakundea.
- Sociedat de Lingüística Aragonesa: 2004an abiatutako Kultur Erakundea. Xavier Tomás Arias bertako idazkaria da.
- Academia de l'Aragonés: 2006an sortua.
[aldatu] Hedabideak
- Portal de l'aragonés: Direktorio digital gaurkotua eta zabala erakunde, argitalpen eta hedabideei buruzkoa.
- Llengües Vives: Europako hego-mendebaleko hizkuntza gutxituei buruzko buletina, Bartzelonatik koordinatua, aragoieraren gaurkotasuna ere jorratzen duena.
[aldatu] Oinarrizko esamoldeak
- Güenos diyas – Egun on
- Güenas tardes – Arratsalde on
- Güenas nueis – Gabon
- Grazias – Eskerrik asko
- Au! – Agur
- Por fabor – Mesedez
- Biemplegato – Ongi etorri
- No'n repleco – Ez dut ulertzen
- Lunes – Astelehena
- Martes – Asteartea
- Miércols – Asteazkena
- Chuebes – Osteguna
- Biernes – Ostirala
- Sabado – Larunbata
- Domingo – Igandea
[aldatu] Ikus, gainera
[aldatu] Kanpo loturak
Portal de l'aragonés
Chuntos por l'aragonés
Consello d'a fabla aragonesa
Ligallo de fablans de l'aragonés
Llengües Vives
Sociedat de Lingüística Aragonesa
Academia de l'Aragonés
Hizkuntza honek bere Wikipedia du. Bisita ezazu. |