Etruskoak

Wikipedia(e)tik

Gudari baten burua (Tufoko Crocifissoko nekropolia, Orvieto, Italia)
Gudari baten burua (Tufoko Crocifissoko nekropolia, Orvieto, Italia)
Musikari etruskoa, Tarkinian.
Musikari etruskoa, Tarkinian.

Etruskoak gaur egungo Italiako herri misteriotsu bat izan ziren, bere nukleo historikoa Toskana eskualdean zegoelarik. Grekoek Τυρσηνοί (tyrsenoi) edo Τυρρηνοί (tyrrhenoi) deitzen zituzten, eta erromatarrek etruscii. Beraiek euren buruei rasena edo rašna deitzen zieten. Toskanatik hegoaldera zabaldu ziren, Lacio eta Campania eskualdeetara, non kolonia grekoekin tupust egin zuten; iparraldetik Po ibaiaren inguruko harana okupatu zuten, gaur egungo Lombardian. Itsas potentzia garrantzitsua izan ziren mendebaldeko Mediterranear itsasoan, Sardinia eta Korsikan finkatu zirelarik. K.a. V. mendetik aurrera beraien boterea gainbehera hasi zen, zelten, greziarren eta Kartagoren erasoak batera nozitu zituztelako batik bat. Ahultze honi eta estatu bateratu baten ezari esker (etruskoek erdi mailako hirien konfederazio ahul bat osatzen zuten soilik) erromatarrek betiko garaitu zituzten. Erromatarren aintzindari eta aintzinako Greziaren oinordekotzat jotzen da zibilizazio hau. Bere goi mailako kultura eta teknika militarrei esker, herri hau italiar penintsulako ipar eta zentruko jaun eta jabe izan zen k.a. VIII. mendetik Erromaren sorrerararte (lehen erromatar erregeak etruskoak izan ziren). K.a. 40 urte inguruan, Etruriak (etruskoen herrialdearen izena) independientzia galdu zuen eta Erromatar Inperioaren probintzia bihurtu zen.