Nestor Basterretxea
Wikipedia(e)tik
Nestor Basterretxea Arzadun (Bermeo, 1924ko maiatzaren 6a - ) euskal artista eta zinemagilea da.
Eduki-taula |
[aldatu] Bizitza eta pentsakera
Francisco Basterretxea Zaldibarren eta Fernanda Arzadunen semea, herrian pasa zituen lehenengo urteak. 1936an, Espainiako Gerra Zibila zela-eta Frantziara joan zen familiarekin erbesteratuta eta Donibane Lohizunen , Parisen, Berck Plagen eta Aix-en-Provencen bizi izan zen bost urtetan zehar. Bigarren Mundu Gerrak beste bizileku batera joatera behartu zuen berriro, Marseillatik Alsina untzian Ameriketara joan zen, Argentinara hain zuzen eta han 11 urte igaro.
Emilio Pettoruti pintorearekin hezi zen eta bere lehenego lanak publizitatean egin zituen. 1951 urtean ezkondu zen Maria Isabel Irurzun Urkia argentinarrarekin eta Espainiara joan ziren eztei-bidaian. Madrilen zeudela, eta Oteizak bultzatuta, Arantzazuko basilikako kriptako horma-irudiak egiteko lehiaketara aurkeztu eta irabazi egin zuen, baina, lanaren erdia egina zuela, bertan behera utzi behar izan zuen.
Juan Cuenca eta Agustin Ibarrola margolariekin “57 talde” esperimentala osatu zuen eta “Gaur Taldea” kolektiboen partaidea izan zen. 1958. urtean Irunera bizitzera joan eta pintura baztertu gabe eskulturan murgildu zen.
Bere eskultura-ibilbide oparoan, euskal kosmogonia arkaikoaren jainkoen inguruan haritz zurean eginiko Serie Kosmogonikoa delakoa, eta Eusko Legebiltzarreko eskultura-ikurra azpimarratu behar dira. Gaur egun, Hondarribian, Argentinan eta Estatu Batuetan bere hogeita hamar bat artelan daude leku publikoetan jarrita. Beste izendapen artean, Eusko Jaurlaritzako Kultura Saileko aholkulari artistikoa(1980), eta Donostiako Zinemaldiko Presiden-tea izan da, eta San Fernandoko Arte Ederren Erret Akademiako kidea(1991),"Jueces para la Democracia" Elkarteko Ohorezko Kidea, Toledoko Seme Kutuna eta "Real Sociedad Bascongada de Amigos del Pais"eko (1992) kidea da, egun.
Industria diseinuan era aritu da, batik bat, altzairu arloan. Arkitekturan eta literaturan ere lan batzuk jorratu ditu. 1972tik Hondarribian bizi da Idurmendieta baserrian, non bere obraren zati garrantzitsu bat ikus daiteke.
[aldatu] Zinema
Basterretxea Euskal Herriko zinematografia modernoaren aintzindari bat da. 1963an “Operación H” laburmetraia egin zuen, Juan Huarteren enpresen taldea sustatzeko. “Frontera Films” ekoiztexea sortu zuen 1964.urtean Fernando Larruquert irundarrarekin batera. Eta “Pelotari”,(1964)(Zinemagintzarako Lehen Sari Nazionala)“Alquezar” eta batez ere bere lan nagusia “Ama Lur” (1968) (Donostiako Nazioarteko Zinemaldian Gipuzkoako Ateneo Saria)filmatu zituzten. Hispaniaurreko arteari buruzko telebistarako dokumentalak saileko argazkigintzan Vicente Iturriak hartu zuen parte.
[aldatu] Lanak eta Sariak
- Margolari berrientzako "Altamira" beka lortu zuen lehiaketa bidez. - "Saski Naski" euskal ikuskizunaren eszenografia egin zuen bertan dantzari moduan parte hartuz.
- 1949 : Buenos Airesko Areto Nazionalean Margolarientzako "Premio Unico Extranjeros" eskuratu zuen. -
- 1952 :Arantzazuko Eliza berriko kriptako margoak eta hormirudiak egiteko lana hartu zuen lehiaketa bidez eta bertan aritu zen 56a bitarte.
- 1954 : Veneziako eta Brasilgo Sao Pauloko Bienaletarako aukeratua izan zen.
- 1956 : Arantzazuko Artisten, Oteiza, Carlos Pascual de Lara eta Basterretxea lanak debekatu egin ziren.
- 1957 : "57 Taldea"ren Sortzaileetako bat izan zen eta Madrilgo "Sala Negra"ko Erakusketa jarri zuen.
- - Jorge Oteizarekin batera, Irunera ejoan zen bizitzera.
- - Eskulturgintzan hasi zen.
- - Erakusketa Kolektiboa Herbeheretan
- - Oteizarekin Erakusketa Madrilgo Nebli Aretoan
- - Erakusketa Kolektiboa Buenos Airesko Arte Ederretako Museo Nazionalean.
- - Sao Pauloko Bienalean Espainiako Pabiloirako aukeratu izan zen eskulturagile bakarra.
- - Alemania, Holanda, Austria, Argentina eta Brasilen Erakusketa Ibiltari baterako aukeratutako arte abangoardistaren ordezkari bakana izan zen
- - Erakusketa Parisko Rodin Museoa. 11.
- - Euskal Eskolako Gaur Taldea osatzen zuen Oteiza, Txillida, Mendiburu, Ruiz Balerdi, Zumeta, Amable Arias eta Sistiagarekin: Erakusketa Donostiako Barandiaran Galerian. Gaur eta Emenen Erakusketa Bilboko Arte Ederretako Museoan. Gaur, Emen eta Orainen Erakusketa Gasteizko Museoan.
- - Mexikora joan zen, bertako Hiriburuko Arte Ederretako Museoan "Euskal eskultura eta margolaritza" Erakusketan parte hartzeko.
- - Lehen Saria "Donostiako II. Eskultura Biurtekoa" delakoan.
- 1972 : Omenaldia Pio Barojari eskultura saritua izan zen bi urtez behin egiten den Donostiako II eskultura-sariketan. Burdinezkoa da eta aluminioz estalia dago.
- -"Topaketak Iruñean" delakoan "Oraingo Euskal Artearen Erakusketa". Nafarroako Museoan.
- 1973 : Euskal Kosmografia Seriea ko eskultura multzoa, Bilboko Arte Ederretako Museoan, Donostiako San Telmo Museoan eta Iruñeko "Ziudadelako Erakusketa Pabiloia" delakoan. Euskal Mitologian inspiratutako 17 lan, haritz zurez eginak.
- -"1 Exposición Internacional de Escultura en la Calle", Santa Cruz de Tenerifen.
- - Euska Herriko eskulturgintzari buruzko Erakusketa bat antolatu zuen Hondarribiko San Markos Itxian.
- - Donostiako San Telmo Museoan, Lasarteko (Araba) Elizarako gurtza tresnen erakusketa: Monumentu Nazionala den eliza horretako aldarerako haritzezko irudiak.
- -Alexander Calderri Omenaldi-Erakusketa Madrilen.
- -Venezuelan, Caracasko Arte Museoan eta Meridako Unibertsitatean erakusteko dei egin zioten.
- 1978 : Donostiako Nazioarteko Zinemaldiko Lehendakari.
- -Donostiako Victoria Eugenia Antzokian Karraxi Poema Koralaren Estreinua, Basterretxearen testua, Sara Sotoren soinua. Irungo Ametsa Abesbatza eta Donostiako Orfeoiko solistak.
- 1979 : Euskal Kosmografia Seriearen aurkezpena, Fundació Miro eta Bartzelonako Gaspar Aretoan.
- -Oteizarekin elkarlanean aritu zen Bilboko "Sabin Etxea" Kultur Etxerako proiektuan.
- 1983 : Eusko Legebiltzarreko Eskultura-Sinboloa egin zuen lehiaketa bidez.
- 1984 : Chicagora joan zen, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak aukeratuta, "Chicagoko Arte Feria"ko Euskadiko Pabiloian euskal eskulturaren ordezkari gisa, Remigio Mendiburu eta Vicente Larrearekin batera.
- - Arantzazukokriptako hormirudiak margotu zituen: 18 hormirudi, guztira 500 metro karratu.
- - Erakusketa Antologikoa Toledoko "Posada de la Hermandad" eta "Galeria Tolmo"n.
- 1985 : Bilboko Merkataritza, Industria eta Nabigazio Ganberak hautatu zuen bere Mendeurrenerako eskultura egin zezan. Madrilgo "Museo Español de Arte Contemporáneo"n Erakusketa antologikoa.
- -Renon, Nevadan, kokaturik dagoen brontzezko Euskal Artzainaren Monumentua egiteko hautatua izan zen lehiaketa bidez.
- -Margo, eskulturgintza, diseinu, zinema eta arkitekturako zenbait lehiaketetako epaimahaikide izan da.
- 1988 : Donostiako "Bakearen usoa" eta Getxoko Bizkaia, Burdinezko Olatua izeneko eskulturak egin zituen eta Renoko (Nevada) Artzainaren Monumentua .
- 1991 : Juan Sebastian Elkanoren balentria errepikatzeko itsasoratua izan den Gipuzkoa belaontziaren grafia diseinatu zuen.
- -Beasaingo Arriaran urtegirako eskulturak egin zituen Gipuzkoako Foru Aldundiak eskatuta. Lan hau burutzen Jose Maria Elosegi eta Elena Agirre ingeniarien zuzendaritzapean.
- -Agrupacion Coral Bilbainaren Diamantezko Domina irabazi zuen.
- -Errenteriako Andra Mari Abesbatzaren Urrezko Domina.
- -Bilboko "El Correo Español, El Pueblo Vasco"ren Saria, Euskal Kulturgintzan egindako lanagatik
- -Asturiasko Aurrezki Kutxako Aretoan, Oviedon, Euskal Eskulturagileen Erakusketa: Oteiza, Basterretxea eta Ugarte
- -Euskal Telebistarako, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren "Amerika eta euskaldunak" Batzorderako Arte y Culturas en la América Pre-Hispánica izeneko dokumentala egien zuen Vicente Iturriarekin batera.
- - Cuatro Diseñadores Vascos, Bartzelonako Manbar Galerian.
- 1992 : Fundación Vasco–Argentina “Juan Garai” saria eman zion.
- -"Lehen Amerikari omenaldia" burdin margotuzko eskulturak. Donostiako San Telmo Museoa erakutsi zituen.
- 1994 : Getariako (Lapurdi) museoan "Euskal Kosmografia Seriea"ren erakusketa
- 1996 : Gasteizko Urbiltegian Erakusketa Antologikoa
- 2000 : Goldea eskultura Tolosan jarri zuten
- -Espainiako Senaturako hauteskundeetan EAko hautagaia.
- 2001 : Erakusketa Coruñan
- 2002 : Bermeoko seme kuttun izendatu zuten.
- 2003 : San Telmo Museoan bere arkitektura proiektuak erakutsi zituen.
- 2004 : Mendebaldeko Saharara bidaiatzen da eta hango haur-marrazkiekin erakusketa bat antolatzen du.
- -EHUko Udako Ikastaroetan bere lana aztertu zen.
- 2005 : Eusko Ikaskuntza Saria
- -Eusko Jaurlaritzaren Lan Onari Saria
- -Olatua eskultura Bermeoko portuan jarri zuten.
- 2007 : martxoaren 25ean, Matxitxakoko itsas gudua oroitzeko, Ermuburu tokian, eskultura bat inauguratu zuten
[aldatu] Idazkiak
- 2007 : Crónica errante y una miscelánea. Bere memorien lehenengo zatia.