Aragoiera

Wikipedia(e)tik

Aragoiera
Aragonés
Non mintzatzen den: Espainia 
Eskualdea: Aragoi
Guztira hiztunak: 12.000 
Rankina: Ez 100 mintzatuenen artean
Hizkuntza familia: Indoeuroparra
 Italikoa
  Erromanikoa
   Mendebaldeko italikoa
    Pirinioar-mozarabiarra
     Pirinioarra
      Aragoiera 
Estatus ofiziala
Hizkuntza ofiziala: -
Araugilea: Academia de l´Aragonés
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1: an
ISO 639-2: arg
ISO/FDIS 639-3: arg 

Aragoiera (Aragonés, Fabla edo Luenga Aragonesa) Aragoiko (Espainia) Piriniotako zati batzuetan mintzatzen den hizkuntza gutxitua da.

Hizkuntz erromanikoa da, eta egile batzuk VIII. mendearen inguruan Latinetik jaio zela kalkulatzen dute. Historikoki, euskararen eragina jaso zuen hastapenetan, bai eta ondoko katalanarena, okzitanierarena eta gaztelaniarena ere, azkenekoa eragile nagusia izanik.

10.000 hiztun aragoieradun inguru dago, Huescako hurrengo lekuetan bizi direnak batik bat: Graus, Monzon, Balbastro, Fonz, Echo, Estadiella, Benás, Samianigo, Chaca, Plan, Ansó, Ayerbe, Broto eta Lo Grau.

Estatus ofiziala ez dauka, katalanak Aragoiko ipar-ekialdeko eskualdeetan ez daukan bezala.

Eduki-taula

[aldatu] Historia

  • 2005ean abiatu zuten "Chuntos por l'aragonés" izeneko egitasmoa, hizkuntza batua lortzeko helburuarekin eta hainbat elkarte eta hiritarrek sostengatua.

[aldatu] Literatura

Sakontzeko

 Sakontzeko, irakurri: Aragoierazko literatura

Egile klasikoen artean Juan Fernandez de Heredia azpimarratzekoa da. Idazle garaikideen artean, bestela, Francho Nagore edo Ana Tena ezagunenetarikoak dira.

[aldatu] Elkarteak

  • Consello d'a fabla aragonesa: 1976an jaiotako Kultur Erakundearen webgunea. Francho Nagore ezaguna bertako Consello Asesor azpitaldearen presidentea da.
  • Ligallo de fablans de l'aragonés: 1982an sortutako Kultur Erakundea.
  • Sociedat de Lingüística Aragonesa: 2004an abiatutako Kultur Erakundea. Xavier Tomás Arias bertako idazkaria da.
  • Academia de l'Aragonés: 2006an sortua.

[aldatu] Hedabideak

  • Portal de l'aragonés: Direktorio digital gaurkotua eta zabala erakunde, argitalpen eta hedabideei buruzkoa.
  • Llengües Vives: Europako hego-mendebaleko hizkuntza gutxituei buruzko buletina, Bartzelonatik koordinatua, aragoieraren gaurkotasuna ere jorratzen duena.


[aldatu] Oinarrizko esamoldeak

  • Güenos diyas – Egun on
  • Güenas tardes – Arratsalde on
  • Güenas nueis – Gabon
  • Grazias – Eskerrik asko
  • Au! – Agur
  • Por fabor – Mesedez
  • Biemplegato – Ongi etorri
  • No'n repleco – Ez dut ulertzen
  • Lunes – Astelehena
  • Martes – Asteartea
  • Miércols – Asteazkena
  • Chuebes – Osteguna
  • Biernes – Ostirala
  • Sabado – Larunbata
  • Domingo – Igandea

[aldatu] Ikus, gainera

[aldatu] Kanpo loturak

Wikipedia
Hizkuntza honek bere Wikipedia du.
Bisita ezazu.