Vatikano Hiria

Wikipedia(e)tik

Vatikano Hiriko Estatua


Status Civitatis Vaticanae
Stato della Città del Vaticano

Vatikano Hiriko bandera Vatikano Hiriko armarria
Bandera Armarria
Lema nazionala: Ez du
Ereserkia: Inno e Marcia Pontificale
Vatikano Hiriaren kokapena
Hiriburua Vatikano Hiria1
41°54′ N 12°27′ E
Hiri handiena Vatikano Hiria
Hizkuntza ofiziala(k) Latina2
Gobernua
Aita Santua
Estatu Idazkaria
Gobernadorea
Eklesiastikoa
Benedikto XVI.a
Angelo Sodano kardinala
Edmund Szoka kardinala
Sorrera
- Laterango Ituna

1929ko otsailaren 11
Azalera
 - Guztira
 - ur %

0,44 km² (194.)
0
Biztanleria
 - Estimaketa (2005)
 - Errolda ()
 - Dentsitatea

921 (235.)

2.093 biztanle/km² (3.)
Dirua Euroa3 (€) (EUR)
Ordu eremua
 - Udan (DST)
UTC (UTC +1)
Bai (UTC +2)
Interneteko domeinua .va
Telefono aurrezenbakia +379
Herritarra vatikanoar
1Vatikanoa hiri-estatu bat da
2erabilera ofizialetan bakarrik. De facto erabilitako hizkuntzak dira: italiera, alemana, ingelesa, gaztelania, frantsesa eta portugalera, arruntena italiera izanik. Suitzar Zaindarien hizkuntza alemana da.

Vatikano Hiria (latinez "Status Civitatis Vaticanae", italieraz Stato della Città del Vaticano) munduko estaturik txikiena da (0,44 km²), Eliza katolikoaren hiriburu eta egoitza nagusia. Estatu-burua Aita Santua da. 1.000 biztanlerekin, munduan jende gutxien duen estatua da. Erromako (Italia, Europa) hiriaren barnean dago kokaturik, hortaz kostagabea da.

Egoitza Santuaren menpekoa da (latinez Sancta Sedes) eta bertan kokatzen dira Jauregi Apostolikoa (Aita Santuaren egoitza) eta Erromatar Kuria. Sarritan Egoitza edo Aulki Santua eta Vatikano Hiria nahasten badira ere, argi bereizi beharreko elementuak dira. Aulki Santua Eliza Katolikoko zuzendaritza gunea da, eta Vatikano Hiria, aldiz, nazioartean onartutako estatu independentea (nahiz eta Aulki Santua Nazio Batuen Erakundeko begiralea denez, estatu honek ez duen NBErekin harreman zuzenik).

Eduki-taula

[aldatu] Geografia

Vatikanoko mapa
Vatikanoko mapa

Vatikano hiria Erroma barnean dagoen lurralde txiki bat da. Hiriaren mendebaldean dago kokatuta, Tiber ibaiaren eskuinaldean eta 4km luzeko mugak ditu.

Erroman bertan, Vatikanoko lurretatik kanpo, baina haren subirautza pean (enbaxaden antzera) beste hiru basilika ditu:

  • San Joan Laterangoa
  • San Paulo Harresiz Kanpokoa
  • Santa Maria Nagusia

Aipatzekoa da Erromatik kanpo dagoen Castelgandolfo jauregia.

[aldatu] Gobernua eta politika

Aita Santuak bere baitan biltzen ditu Eliza Katolikoaren eta Vatikano Hiriaren buruzagitza gorenak. Aita Santua kardinalek aukeratzen dute aurrekoa hil ondoren, konklabe deituriko prozesu batean. Behin bere onarpena eman ondoren, hautatua Aita Santu bihurtzen da.

Vatikano Hiriaren eguneroko gobernua Estatu Idazkaritzak darama. Hala ere, ez dago botere banaketarik, funtzio banaketa baizik; botere guztiak Aita Santuak ditu, baina delegazio bidez beste erakunde batzuri uzten dizkie.

[aldatu] Ekonomia

Vatikanoko ekonomia turismora bideratuta dago nagusiki. Horrela, bere diru sarrera nagusiak liburu, oroigarri, seilu eta txanponak saltzetik datoz, Vatikanoko Museorako sarrerez gain. Hala ere, mundu osoko katolikoek (gotzain, abade eta laikoek) eginiko diru ekarpenek ekonomia orekatzen laguntzen dute.

[aldatu] Hedabideak

Vatikano Irratia 1931an eraiki zuen Guglielmo Marconi irratiaren asmatzaileak. Munduko irratirik zaharrenetakoa da beraz. Gaur egun 47 hizkuntzetan emititzen du, eta mundu guztian entzun daitezke bertako programak Internet bidez.

L'Osservatore Romano egunkaria 1861ean sortu zen, Aita Santuaren eta Elizaren apologia egin eta bere ekintzen berri emateko. Gaur egun italieraz egunero argitaratzen den edizioaz gain beste hizkuntza batzuetan astekari legez argitaratzen da.

Vatikanoko Telebista Zentroak programa erlijiosoak ekoiztu eta nazioarteko hainbat telebistari saltzen dizkie, batez ere Aita Santuaren bidaia eta ekitaldiei buruzkoak.

San Petri basilika eta Jauregi Apostolikoaren arratseko ikuspegia
San Petri basilika eta Jauregi Apostolikoaren arratseko ikuspegia

[aldatu] Ikus, gainera

[aldatu] Kanpo loturak

Commonsen fitxategi gehiago dago honi buruz:
Vatikano Hiria