Zalla

Wikipedia(e)tik

Zalla

Bizkaia
Zallako bandera Zallako armarria
Izen ofiziala Zalla
Antolaketa
Estatua
Autonomia Erkidegoa
Lurralde Historikoa
Eskualdea

Espainia
Euskal Autonomia Erkidegoa
Bizkaia
Enkarterri
Posta-kodea 48860
Koordenatuak -
Garaiera
Azalera
Biztanleria

Dentsitatea
Euskaldunak

96 m
31,03 km²
8.010 (2006)

258,20 bizt/km²
%14,41 (2001)

Sorrera XII. mendea
Herritarra zallatar
Alkatea Leandro Kapetillo Larrinaga (EAJ)
www.zalla.org

Zalla Bizkaiko udalerria da. Enkarterriko eskualdean kokatua, gaur egun eskualdeko herririk populatuena da, eskualdeko biztanleriaren laurdena biltzen du. Bilbotik 24 kilometrora kokatzen da.

Eduki-taula

[aldatu] Inguru naturala

Herriaren ikuspegia
Herriaren ikuspegia

Zalla Salcedo haranean kokatzen da, haranaren ertzetan Artegi, La Cabaña, Basoaga, Bizkarlehor, Rioya eta Ilso mendiak aurkitzen dira. Zallak Sopuertarekin egiten du muga iparraldean, Balmasedarekin mendebaldean, Burgoseko probintziarekin hegoaldean, Gordexolarekin hegoekialdean, eta Gueñeseko udalerriarekin ekialdean.

Kadagua ibaiak harana bitan banatzen du, alde bakoitzaren ertzetan esan bezala mendi nahiko altuak aurkitzen dira, 1.000 metroko altuerainokoak. Harana eta mendien arteko altuera desberdintasun handia dela eta, malda handiak daude mendietatik haranera.

[aldatu] Banaketa administratiboa

Zallako udalerria bost barruti edo kuadrilek osatzen dute. Herriaren erdigunea eta biztanle gehien dituena Mimetiz da.

  • Mimetiz
  • Aranguren
  • Sollano
  • La Herrera-Ibarra
  • Otxaran
  • La Magdalena

[aldatu] Historia

Alfonso I.a errege asturiarraren garaietan (VII. mendean), enkarterriko eskualdearen berpopulaketa prozesuari ekin zitzaion. Berpopulaketa prozesu hartan, Karrantza eta Sopuertako udalerriak ere aipatzen dira. [[XII. mende]an udalerria sortu eta San Migel Eliza eraiki zen. Behe Erdi Aroko bandoen gerraren borroken lekuko izan zen eliza.

1630 eta 1640. urteen artean Zalla Bizkaiko jaurerrira batu zen. Herriaren iharduera ekonomiko nagusia nekazaritza zen, gehienbat artoaren landaketa. Horrez gain, basogintza ere garatu zen egur-ikatza ekoizteko. Bizkaiko beste eskualde batzuetan bezala burdinolek garrantzi handia izan zuten, siderurgiaren hastapenetan hainbat ustiapen eraiki ziren ibaien ertzetan. Merkataritzari dagokionez, Balmasedak izan zuen garrantzia handiagoa, Erdi Arotik bidegurutze tradizionala izateagatik.

XIX. mendetik aurrera Bilbo Handiak bizi izandako hazkune ekonomiko handiari aurre egin ezinik, errota eta burdinola gehienek ateak itxi zituzten Bilbo Handiko industriekin lehiatu ezinean. Gainbehera horrekin batera bestelako industriak garatu ziren, gehienbat papergintzari lotuak. Industria berri horietako batzuk, Papelera del Cadagua, Sociedad Eléctrica Urrutia eta Fábrica de Papel de Fumar izan ziren.

[aldatu] Jaiak eta ospakizunak

Auzo desberdinek urte osoan zehar ospatzen dituzte jaiegun desberdinak. Zallako jai garrantzitsuenak Uztaileko Karmengo jaiak dira. Horrez gain, udalak errege magoak, olentzero, haratusteak eta bestelako jaialdi eta ospakizunak antolatzen ditu.

[aldatu] Zallatar ospetsuak

  • José de Urrutia y de las Casas, militarra eta ingeniaria (XVIII. mendea).
  • Aketza Peña, txirrindularia.

[aldatu] Kanpo loturak