200. urtetik 250. arteko kronologia

Wikipedia(e)tik

Wikitu Artikulu honek ez ditu Wikipediaren formatu hitzarmenak betetzen edo ez du sintaxi egokia.
Mesedez, aldatu ezazu bete ditzan. Ez ezabatu ohar hau wikitu arte.

201ean, Septimio Severok Karakala, bere semea, kontsul izendatzen du.

202an Enperadoreak giristinoei eraso egiten die, fede horietarako aldaketa eta judaismoa ere debekatzen. Septimio Severoren urtebetetzea zela eta, legionario bakoitzari urte biko soldata ematen dio eta pretoriarrei are gehiago. Horrek enperadoreak euren postua gordetzeko edozein gauza egiteko prest zeudela erakusten du.

203an Septimio Severok Bizanzioko hipodromoa eraiki zuen.

208an Septimio Severo bere armadarekin batera Britaniara joan zen. Karakalak botere militarra zeukan eta anaiak, Publio Septimio Getak zibila.

210ean Karakalak armadaren buruzagitza jaso zuen aitaren gaixotasun larria zela kausa. Aitarekin eztabaidatu zuen eta medikuak aitaren gaixotasuna bizkortzen animatu zituen.

211ko otsailaren 4an , Yorken Septimio Severo zendu zen. Karakala eta Geta kideak izango dira enperadore postuan. Karakala aitaren kolaboratzaile guztiak (berak erabiliko medikuak barne) hiltzeko agindua eman zuen.

212an Karakalak Geta anaia hiltzeko agindu zuen, aspilanetan ibiltzeko aitzakiarekin. Herritarren zati handi bat matxinatzen saitzen da, baina Karakakak milaka hil zituen. Getaren izena margolanetatik eta inzkripzioetatik ezabatu zen(damnatio memoriae). Karakalak Antonio deritzon ediktoa kaleratu zuen. Inperioaren herritar guztiek erromar hiritartasuna eskuratu zuten. Harekin zerga gehiago kobratu nahi zuten, zergadunak gehituz.

214an Karakala armadarekin Edesara joan zen.

215ean Karakala Egiptoko Alexandriara doa, Alexandro Handia gurtzera. Luzio Domizio Aureliano jaio zen, irailian. Jatorri apalekoa izan zen.

216an Karakalak Erromako bainuetxeak eraiki zituen. Galeno mediku eta filosofoa, Pergamon 129. urtean jaioa, zendu zen. Bizanzioko medikuntzan eragin handia izan zuen. Medikuntza hamasei urte zituenez geroztik ikasi zuen, Esmirnan lehenengoz eta gero Alexandrian. 157an Pergamoko gladiadoreen medikua zen. 162an Erromara bidaitu zen, hizlari eta mediku onako ospea eskuratzen zuelarik. Hantxe Marko Aurelio, Komodo eta Septimio Severoren mediku pribatua zen.

217an Marko Opelio Makrinok, Pretoriar Goardiako buruzagiak Karakalaren hilketa prestatutakona, Martialis deritzon legionarioak beteko du. Apirilaren 11n Makrino enperadore izendatu zuten. Enperadore izatera heldu zen lehenengo zalduna (equite) izan zen. Karakala jainkotua izan zen, enperadore berria pretoriarren erantzunaren beldur zela apika? Makrinok Opelio Antonio Diodumeniano 9 urteko semea zesar izendatu zuen.

218an Parto eta armenioekiko bakea sinatu zen. Erromarako kaltegarri eta iraingarri izan zen, Tiridateri lurrak, eta armenioei ditutza eman baitzituen. Heliogabalo enperadorea izendatua zen-

222an Alexandro Severo enperadore berria. Urriaren 14an Kalixto I, Erromako apezpikua, hil zen, Urbano I.na ordezkoa izan zuelarik.

224an Ardashirrek Inperio Partoaren sasanitar leinargia sortu zuen.

225ean Konstantzio Kloro (Kaio Fabio Balerio Konstanzio), Dioklezianok ezarriko zuen Tetrarkiako zesar jaio zen.

230ean Persiar sasaniden erasoaldiak hasi ziren. Bakea eta gudako garaiek luzaro iraungo dute (400 bat urte). Urbano I. aitasantua hil egin zen. Urte hartatik geroztik eraikin publiko egiteari utzi zioten.

231n Origenes, 185. urtearen inguruan jaiotakoa, Alexandriako Klementearen oinordekoak hiri hartako eleiza giristinoaren buruzagitza hartu zuen. Demetrio apezpikuarekiko lehia izan zela kausa Palestinara erbesteratu zen.

234an alamaniarrek Rhin ibaia inbaditu zuten.

235ean Alexandro Severo, Mogontiacumen (Mainzen) hil egin zen. Armadak Traziako Maximino haukeratu zuen eta istiluen 50 urteko bolada bat hasiko da (III. mendeko krisialdia zeritzona). Kaos militarrak, ekonomia hondatuak eta segurtasun faltak herritarrei erromatarrak izateko harrotasuna kendu zieten.

238an Italiako eta Afrikako matxinadak. Senatuko lurjabeek bultzatu zituzten, armadari eustea kendu nahi baitzioten, diru guztia kanpainetan xahutzen zuelako. Gordiano jabea zen baina Maximinok hil egin zuen.

242an Filipok eta Timasiteok (inperioko benetako buruzagiak) godoak armadaren zaldun sailean sartu zituzten, eta pertsei ekin zitzaizkien.

245ean Kaio Balerio Aurelio Diokleziano, Iliriako liberto baten semea eta enperadoregaia jaio zen.

247an Arabiako Filipo enperadoreak, ohituren malgutasuna zela kausa, sodomiaren aurkako ediktoa hedatu zuen.

249an Dezio enperadorea. Senatuaren eraginak eta bere probintzietan barbaroen aurkako arrakastek enperadore kargura igo zuten.

250ean Deziok, atxilotutako giristino guztiei elizkizun paganoak eginarazi behar zizkietela zioen ediktoa kaleratu zuen. Bete ez zituztenak hil egin behar ziren. Honek giristino askok fedea aldatzera bultzatu zituen, eta gero ez ziren giristinotasun barnean onartuak izan.