Bigarren Golkoko Gerra

Wikipedia(e)tik

Operazio mapa.
Operazio mapa.

Bigarren Golkoko Gerra Iraken, alde batetik, eta, bestetik, Amerikako Estatu Batuak eta Erresuma Batua buru zituen nazioarteko aliantzaren arteko 2003an burututako guda izan zen. AEBetako eta Erresuma Batuko tropek (beste herrialdeen armadak askoz txikiagoak baitziren) aise garaitu zuten Irakeko armada ofiziala eta egun batzuen buruan herrialdea okupatu ahal izan zuten. Hala ere, haien kontrako erresistentziak uste baino gehiago irauten du, gaur egun ere inbaditzaileen aurkako ekintzak burutzuen baitu.

Izena Pertsiar Golkotik datorkio.

Eduki-taula

[aldatu] Sorrera

George W. Bush AEBetako presidenteak 2002an zioenaren arabera, 2001eko irailaren 11ko atentatuz geroztik, Iraken AEBekiko gorrotoak nahiz suntsipen handiko armak lortzeko gutiziak AEBetako ahulezia areagotzen zuten, eta, beraz, Irak desarmatzea lehentasun bihurtu zitzaion.

Nazio Batuen Erakundeko Segurtasun Kontseiluko 1441 ebazpenak, 2002ko azaroaren 8an bozkatuta, Irak estatuari berriz behatzaileak onar zitzan eta aurreko ebazpen guztiak bete zitzan eskatzen zion. Irakek hala egin zuen arren, 2003ko aurrealdian, Bush presidenteak zein Tony Blair lehen ministroak adierazi zuten Irakek NBEko ikuskatzaileei lana oztopatzen ziela eta artean ere debekatutako armak gordetzen zituela. Beste agintari batzuk, tartean Frantziako Jacques Chirac edo Alemaniako Gerhard Schröder, saiatu ziren, behar adina denbora emanda, ikuskapenak ugaltzen, Irakek kooperazioa areagotuko zuelakoan.

Hala eta guztiz ere, martxoaren 17an, NBEko ebazpenen babesik gabe eta Segurtasun Kontseiluko ahalegin diplomatikoak aferrikakotzat jota, George W. Bushek diplomaziaren garaia bukatu zela adierazi eta herrialdea 48 ordutan uzteko ultimatuma luzatu zion Saddam Husseini.

[aldatu] Gerra kanpainia

Saddam Husseinen estatua bat eraistear.
Saddam Husseinen estatua bat eraistear.

Saddam Husseinek eskaera horri muzin egin ostean, martxoaren 20an, goizeko 5:34an (tokiko ordua) AEBetako eta aliatuetako tropek Iraki eraso zioten. Egun batzuen buruan, Kuwaitik atera ziren indar armatuek Irakeko hiri nagusiak hartu zituzten. Beldurrak beldur, atzera egin zuen armada irakiarrak ez zuen ia-ia herrialdeko azpiegiturarik kaltetu, eta askok inbaditzaileei aurre ez egiteko deliberoa hartu zuten.

Hegoaldeko Iraken, Ba’ath alderdiko kideek erakutsi zuten erresistentziarik handiena. Erdialdean, Errepublikako Guardiak –ongi armatutako talde paramilitarrak- atzera egin zuen hiriburua defendatu ahal izateko. Iparraldera egin ahala, erresistentzia indartsuagoko eremu populatuak zeharkatu behar izan zituzten, aurrerapena nolabait Baghdadetik 95 kilometrotik atzeratuz. Apirilaren 4an Baghdadeko nazioarteko aireportua hartu zuten, eta, apirilaren 9an, hiriburuko erresistentzia bertan behera geratu zen. Irakiarrek, batzuetan gogotsu aritu arren, gehienetan bururik gabe jardun zuen. Egun berean, britaniarrek Basora hiria hartu zuten.

Iparraldean, halere, beste fronte nagusi bat irekitzeko planak deuseztatu ziren Turkiako gobernuak AEBetako armadari herrialdea zeharkatzea debekatu zionean. Nolanahi ere, airez igorritako tropa batzuk kurduen kontrolpean zegoen iparraldean paratu ziren, eta pexmerga gudari kurduekin bat egin zuten iparraldeko hiri nagusiak hartzeko: Karkük (apirilaren 10ean) eta Mosul (apirilaren 11n). Tikrit, Saddam Husseinen jaiolekua eta herrialdeko azken erresistentziagune garrantzitsua, apirilaren 13an erori zen amerikarren eskuetara. Hurrengo egunetan loialistek jarraitu zioten borrokatzeari, baina maiatzaren 1ean, George Bushek borroka amaitutzat eman zuen.

[aldatu] Gerra ondokoa

Saddamen agintaldia amaitu bezain laster, Irakeko hiri nagusietan bortizkeria piztu zen. Hasiera batean gobernuko eta instituzio publikoetako bulegoak zein eraikinak arpilatu ziren. Krimen arrunt horri berehala aginte berriaren kontrako gerrila erasoak gehitu zitzaizkion. Legea eta ordena berrezartzea konkistatzaileen atazarik neketsuena bilakatu zen.

[aldatu] Kritikak

Lehenengo Golkoko Gerran ez bezala, bigarren horko horretan ez zen oso aliantza zabalik bildu Saddam Hussein eta Ba’ath alderdia boteretik erausteko. Munduko lider batzuek gerra babestu bazuten ere, Europako zein Ekialde Hurbileko iritzi publikoek ia aho batez arbuiatu zuten. Arabiar frankoren ustetan, gainera, Islamiarraren kontrako inperialsimoan beste aurrepauso bat baino ez zen.

AEBetatan, gerraren kontrako protestak hiri batzuetan egon baziren ere, inkestek ekintza militarraren aldeko jarrera erakusten zuten bai gerra baino lehen baita gertatzen ari zelarik ere. Batzutan, gerraren gaineko iritziek ez zuten bat egiten alderdi tradizionaleko ikusmoldeekin. Izan ere, eskuineko batzuek ez dituzte begi onez ikusten internazionalismoaren aldeko urratsak; eta ezkerreko batzuen ustez, Saddam Husseinen giza-eskubideen etengabeko urraketa zela kausa, gerra zilegizkoa zen.

Alabaina, gerrilako erasoak ugaldu ahala, Bushek guda amaitutzat jo bazuen ere, gero eta amerikar gehiagok zalantzan jarri zituzten gerrako helburuak nahiz burutzeko moduak; batik bat suntsipen handiko armak, gerrarako justifikazio nagusia hain zuzen ere, aurkitzen ez zituztelako.

[aldatu] Ikus, gainera