Arroka metamorfiko

Wikipedia(e)tik

Gneiss arroka metamorfikoa
Gneiss arroka metamorfikoa

Arroka metamorfikoak edozein arroka mota (aurretik arroka metamorfikoak zirenak barne) sortu zireneko tenperatura eta presio kondizio ezberdinetan egoten direnean sortzen dira. Presio eta tenperatura hauek beti dira lurraren gainazalean daudenak baino altuagoak, eta nahiko altuak izan behar dute mineral originalak eraldatu eta berkristalizatzeko.

Jatorrizko arrokak sedimentarioak, igneoak edo metamorfikoak izan daitezke.

Eduki-taula

[aldatu] Mineral metamorfikoak

Mineral metamorfikoak prozesu metamorfikoetan, hau da, tenperatura eta presio altuetan sortzen diren mineralak dira. Mineral hauek mineral indize izenarekin ezagutzen dira eta sillimanita, zianita, estaurolita, andaluzita eta granateak dira nagusienak.

Arroka metamorfikoetan aurkitzen diren beste mineral batzuk, olibino, piroxeno, anfibol, mika, feldespato eta kuartzoa kasu, metamorfismoarekin harremana izan dezakete, nahiz eta arroka igneoetan sor daitezkeen ere. Mineral hauek presio eta tenperatura altuetan egonokorrak direnez gero ez dute aldaketarik jasaten metamorfismoan. Mineral bat ala beste bat aurkitzeak arroka osatu zenean jasan zuen tenperatura eta presioa esango digu.

Arrokan dauden mineral pikorren tamainaren aldaketari birkristalizazioa deritzo. Adibidez kareharri batean dauden kaltzita kristal txikiak metamorfismoaren ondorioz marmol kristal handiagoetan bilakatuko dira. Bai presio altuak bai eta tenperatura altuak prozesu honetan laguntzen dute. Tenperatura altuak atomo eta ioiak errazago mugitzea baimentzen du, kristalak berrantolatuz. Presioak atomoen artean dauden distantziak txikiagotzen ditu.

[aldatu] Foliazioa

Arroka metamorfikoen barnean dauden geruzapenei foliazioa deritzo, latinezko folia, hostoa hitzatik datorrena. Indar konpresibo handiak daudenean norabide horrekiko elkartzut berkristalizazioa gertatzen da. Honek kristal luzeak sortzen ditu, mika eta klorita kasu. Honen emaitza arroka bandeatu edo foliatuak sortzea da, kolore ezberdinetako bandak sortuz.

Testurak foliatu edo ez-foliatu kategoriatan banatzen dira. Arroka foliatua izango da jasandako estresaren arabera, batzuetan cleavage bat sortu. Arroka ez-foliatuek ez dute planurik.

Arrokek presioa leku guztietatik jaso badute edo mineralek ez badute hazkuntza berezirik berez, ez dira foliatuak izango. Arbelak oso kristal txikiak ditu, Filitak handiagoak, eskistoek handiagoak eta gneissak oso handiak. Marmolak, adibidez, ez du foliaziorik eta horregatik oso erabilia da eskulturan eta arkitekturan.

Beste metamorfismo mota bat kimikoa da, mineralen artean gertatzen dena urtze-partzialik gabe. Prozesu honetan atomoen elkartrukea dago eta mineral berriak sortzen dira. Tenperatura altuko hainbat erreakzio gertatzen dira eta bakoitza tenperatura konkretu batean gertatzen denez oso erraza da jakitea zein tenperatura egon den emaitzak ikusita.

Metasomatismoa metamorfismoan gertatzen diren aldaketa kimiko handien izena da inguruan dauden beste arroka batzuen elementu kimikoen sarrera dela eta. Urak elementu horiek distantzia handietara eraman ahal ditu. Hau dela eta arroka batek metamorfismoa izan ostean euren elementuak hasieratik zegoenatik aldatzen dira.

[aldatu] Metamorfismo mota

[aldatu] Ukitze metamorfismoa

Ukitze metamorfismoa magma beroak inguruan dauden arroka solidoak metamorfizatzen denean gertatzen da. Ukitze metamorfismoa magmaren inguruan gertatzen da tenperatura altuagoa delako eta hortik urruntzean gutxitzen doalako. Arroka igneoaren inguruan aureola metamorfiko izeneko zonaldea dago. Aureolek metamorfismo gradu guztiak erakusten dituzte. Hobi mineral askoren sorrera kontaktu zonaldetik gertu gertatzen den metasomatismoaren ondorioz.

[aldatu] Eskualde metamorfismoa

Eskualde metamorfismoa arroka masa handietan gertatzen diren aldaketen izena da, askotan orogeniari lotua. Lurraren barnean, sakonera handietan, dauden tenperatura eta presio altuek aldaketak eragiten dituzte eta hauek igo eta higatzen badira eskualde zabaletan azaleratzen dira. Metamorfismoak arrokak hasieran zituen ezaugarriak aldatzen ditu eta horrek hasierako historia maila batean kentzen du. Birkristaltzeak hasierako ehundurak eta fosilak deusezten ditu, eta metamorfismoa txikia bada, hauen forma alteratu. Metasomatismoak hasierako osaera aldatuko du.

Eskualde metamorfismoa foliazioa sortzen da. Arrokak hasieran igneoak edo sedimentarioak baziren gero eskisto eta gneissak sortuko dira eta konposizio antzekoa bazuten euren artean zaila da eurek desberdintzea.

[aldatu] Arroka metamorfikoak Euskal Herrian

Euskal Herrian arroka metamorfikoak Kintoako Mazizoan, Ursuia mendigunea eta Aiako Harrietan agertzen dira. Ursuia mendigunea Lapurdin dagoen kanbriaurreko kolisioz sorturiko arrokak dira. Aldudetan ere Ordoviziarreko arrokak azaleratzen dira. [1]

[aldatu] Ikus, gainera

[aldatu] Erreferentziak

Commonsen fitxategi gehiago dago honi buruz:
Arroka metamorfikoak


Geologia Artikulu hau geologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.