واژه‌نامه فارسی دری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

Image:Merge-arrows.svg

پیشنهاد شده است که این مقاله یا بخش با فهرست واژه‌های متفاوت در فارسی افغانستان و ایران ادغام گردد. (بحث).

واژه های رایج تهران با برابرهای رایج کابل:


فهرست مندرجات

[ویرایش] آ

آبان، آبان ماه: عقرب، برج عقرب

آب پز: جوش داده، مانند تخم جوش دادهٔ مرغ

آب تنی: آب بازی

آب جو: بیر (انگلیسی)

آبدان: چاتی، آبدان

آبگوشت: شوربا

آبله: چیچک

آب نبات: شیرنی گک (شیرینی گک) که با چای دیشلمه کنند

آبونمان (فرانسه): اشتراک

آبونه: مشترک

آتش سوزی: حریق

آتش نشانی: اطفائیه

آجر: خشت، بریکت

آجیل: میوهٔ خشک مانند نخود، کشمش ، بادام، پسته

آدامس (خارجی): ساجق

آذر، آذرماه: قوس، برج قوس

آرایشگاه: دکان سلمانی

آرایشگر: استاد سلمانی

آرشیتکت (فرانسه): معمار

آزمایشگاه: لابراتوار (انگلیسی)

آسانسور (فرانسه): لـِفت (انگلیسی)

آسم (فرانسه): نفس تنگی، تنگی نفس

آسمان غـُر ُنبه: رعد (در هرات: پایه قـُرقـُری)

آشغال: 1: زباله، خاکروبه 2. خشره

آق سقـّال: ریش سفید، حـُقـّی

آگرمان (فرانسه): اگریمان (فرانسه: موافقتنامه)

آگاهی: کشف جرایم

آگهی: اعلان

آلاکلنگ: اندل چو (در هرات: الی لـُنبک)

آلرژی (فرانسه): حساسیت

آلوده: چَـتَـل (در هرات: لــَمـَشت)

آلی: عضوی (آنچه در ترکیب کاربن دارد)

آلیاژ (فرانسه): مفرغ، هفت جوش

آماتور (فرانسه): شوقی

آمادگی: تیاری

آماده: تیار

آماده باش: تیارسی (پشتو)

آمپول (فرانسه): پیچکاری {(پیکاری کردن= امیول زدن (در هرات : سوزن زدن)}

آمفی تئاتر (فرانسه): ادیتوریم (لاتین)

آوریل (فرانسه): اپریل (انگلیسی)

آموزش و پرورش: 1. معارف 2. تعلیم و تربیه

آهک: چونه

آهنگ: کمپوز (انگلیسی)

آهنگساز: کمپوزیتر


[ویرایش] ا

ابر: اسفنج

ابره: آستر

اتاق ماشین: بادی موتر (ترکیب دو کلمهٔ انگلیسی)

اتریش: استریا (انگلیسی)

اتصالی برق: شارتی برق

اتلس (اطلس): ساتن (انگلیسی)

اتوبان (آلمانی): شاهراه دو سرکه

اتوبوس (فرانسه): بس، سرویس (هر دو انگلیسی)

اتومبیل (فرانسه): موتر (انگلیسی)

اثاث: اسباب، سامان

اثاث کشی: کوچ کشی (در هرات: ریزپاش کشی)

اجاره: کرایه

اجاره دار: مقاطعه کار

اجاق: دیگدان (در هرات: اجاق)

اجقون: جوانی (دانه یی از یک گیاه چتری همانند بادیان)

ادکلن (فرانسه): کلونیا (خارجی)

ارباب: بادار

ارتش: اردو

اردک: مرغابی

اردیبهشت: برج ثور

ارشاد و فرهنگ: اطلاعات و کلتور، اطلاعات و فرهنگ

استارت (انگلیسی): سلف (انگلیسی؟)

اُستان: ولایت، ایالت

اُستاندار: والی

استانداری: ولایت (ادارهٔ)

استخر: برکه، حوض

اسفناج: سبزی پالک (در هرات: اسپناج)

اسفند: اسپند

اسفند: حوت، دوازهمین برج سال

اسکناس: لوت، بانکنوت

اسید (انگلیسی): تیزاب

اشکاف: الماری

اضافه کاری: شبکاری

اطلاعات: استخبارات

اطلسی: پتونی

اعلام برنامه: انانس

اعلام کنندهٔ برنامه: انانسر

افسر: صاحب منصب

اگزما: کهیر، جرب

الگو: نمونه (در هرات: روبر)

النگو: چوری

الوار: چارتراش

امضاء: دستخط

انبار: گدام

اَنبه: اَم

انبـُردست: انبرپلاس

انتصاب: تقرّر

انفاکتوس (انفارکتوس (انگلیسی)): حمله، سکتهٔ قلبی

انفجار: انفلاق

انفیه: نسوار بینی

انفیه دان: قوطی نسوار، کدوی نسوار

اوت: اگست (انگلیسی)

اورژانس (فرانسه): عاجل

اُو َرکوت (انگلیسی): دبل کوت، بالاپوش

اونیفورم (فرانسه): یونیفورم (انگلیسی)

ایده آل (فرانسه): عالی، فوق العاده


[ویرایش] ب

باجناق: باجه

باجه: غرفه، دکّه

بادبادک: گـُدی پران (درهرات: کاغذباد)

بادکردن: 1. ورم کردن، پـُندیدن 2. ماندن کالا و متاع بر اثر کسادی بازاریا نامرغوب بودن آن

باردار: حامله، شکمدار

بازجویی: استنطاق

بازداشت: توقیف

بازرسی: تفتیش، تلاشی

بازنشسته: متقاعد

باشگاه: کلوب، کـَلـَب

باقلا: باقلی

بالانس(فرانسه): معلق

بامیه (شیرینی): خجول

بامداد: پگاه

باند(انگلیسی): دسته، داره

بایگانی: آرشیف (فرانسه)، اوراق

بایگانی کردن: حفظ کردن

بخت آزمایی: لاتری(انگلیسی)

بخش: ولسوالی، ولسوالی (پشتو)

بخشدار: ولسوال، ولسوال (پشتو)

بخشداری: ادارهٔ ولسوالی (پشتو)

بدهکار: مقروض

بدهکاری: قرض

بـُر ُس(فرانسه): بـُرس (فرانسه)

برگه: ورقه، شـُقـّه

برگهٔ زردالو: اشتـَق (در هرات: کـِشته)

برنامه: پلان

بزرگراه: شاهراه

بساط: تبنگ

بساطی: تبنگی، طو ّاف

بستانکار: طلبکار

بستانکاری: طلب

بستنی: شیریخ (در هرات: بستنی)

بـُشکه (روسی): بیرل

بطری: بوتل (انگلیسی)

بغل دستی: پهلوفیل (ترکیب فارسی-انگلیسی)

بلال: جواری برشته

بلدرچین: بودنه (در هرات: کرّک)

بلند شدن: برخاستن

بلند کردن: ربودن

بلوک (فرانسه): بلاک (انگلیسی)

بلوکه (فرانسه): توقیف اموال

بلوند (فرانسه): بور

بلیط (فرانسه): تکت

بـُن بست: کوچه یی که پایانش بسته است، دربند

بنجاره: خرّازی، خـُرده فروشی

بنجاره فروش: خرازی فروش

بند شلوار: ازاربند

بنزین: پترول (هردو انگلیسی و فرانسه)

بوزینه: شادی

بنگاه: مرکز معاملات، مرکز، مؤسسه

بهداری: صحیه

بهداشت: حفظ الصحه

بهمن: 1. برج دلو 2. برفکوچ

بهیار: مأمور صحیه

بیات: باسی، شب مانده

بید: کویه، موریانه

بیلان (فرانسه): بیلانس (انگیسی)

بیمار: مریض، ناجور (در هرات: ناخوش)

بیمارستان: شفاخانه


[ویرایش] پ

پاتک: ضد حمله، حملهٔ متقابل

پارچ: جک، مرتبان، تنگ

پارو: راش بیل (در هرات: پارو)

پاره کردن: چیر کردن

پاره آجر: خشت پارچه

پاساژ (فرانسه): مارکیت

پاک کن: پنسل پاک

پالتو (فرانسه): بالاپوش پالیدن = جستجو کردن (در زبان عامه هرات) پالش = چیزی پاک کردن ، گرد و غبار را زدودن پانسیون (فرانسه): مهمانخانهٔ خصوصی

پانسیونر (فرانسه): مهمان مهمانخانهٔ خصوصی

پایان نامه: مونوگراف (انگلیسی)

پایو َر: ضابط، صاحب منصب پایین رتبه

پایواز = کسیکه همراه مریض در شفاخانه (بیمارستان ) میماند.

پاییدن: نگران و مراقب بودن (بپا: مراقب باش، هوشت را بگیر)

پاییز: خزان

پرتابل (فرانسه): سیـّار

پرتقال: 1. کشور پرتگال 2. مالته (میوه)

پرتوشناس: رادیولوژیست(انگلیسی)

پـَرَستو: غـُچـّی

پـُرو: خام کوک (اصطلاح خیاطی)

پرو َنده: دوسیه (فرانسه)

پریز: ساکت (انگلیسی)

پـُست: پوسته، داک

پستچی: پوسته رسان

پـُماد (فرانسه): تیوب مرهم

پنبه: پخته (در هرات و نیز در پشتو: پنبه)

پنجره: کلکین

پنهان: پـُت

پیشخوان: پاچال

پیشدستی: پشقاب/ بشقاب

پیشکار: خانه سامان

پیک نیک (فرانسه): میله

پیمان: قرارداد

پیمانکار: قراردادی

[ویرایش] ت

تاول: آبله (بر اثر سوختگی یا حساسیت. در هرات: خلفه٬ خرفه)

تبریزی: سفیدار (درخت سپیدار)

تبلیغات: پروپاگند

تخت کفش: تیلی، تـلـّی

تراس (فرانسه): ایوان، برنده (از ورندهٔ انگلیسی)

تراش: قلمتراش، قلم سرکن، پنسلتراش

تـُرب: مـُلـّی

تـُربچه: ملـّی گک

تربیت معلم: دارالمعلمین

ترکه: خمچه (در هرات: شوشک)

تریبون (فرانسه): میز خطابه (تاجیکی: منبر)

ترمز (روسی): بر ِک (انگلیسی)

تره: گندنا

تزریقات: پیچکاری

تزریقاتی: کمپودر (کمپوندر، انگلیسی)

تصادف: تکر (خارجی)

تفالهٔ چای: شمـّهٔ چای

تقویم: جنتری (هندی)

تگرگ: ژاله

تکنیک (فرانسه): تخنیک (روسی)

تلمبه (ظاهراَ از ترمب فرانسه): پمپ (انگلیسی)

تماشاخانه: صحنهٔ تمثیل

تمبر پستی: تکت پستی

تمیز: پاک، ستره

تندرست: جور

تنی (برادر یا خواهر): سکـّه

تو: داخل، اندرون

توت فرنگی: توت زمینی

تور (توری): جالی

توسرخ، پرتقال: لال مالته

تیپ: فرقهٔ کوچک، لوا (نظامی)

تیر: سرطان

تیغ ریش: پل ریش

تیکه: تکه، پاره، توته

تیل، تیله: توشله

تیماج: ساختیان

تیمارستان: دارالمجانین، شفاخانهٔ عقلی و عصبی


[ویرایش] ث

ثبت (ادارهٔ): ادارهٔ احصائیه


[ویرایش] ج

جا خوردن: دکه خوردن، شاک خوردن

جادکمه یی: مادگی

جاروکش: رُفتگر

جاری: زن ایور، خانم برادر شوهر (هراتی: امبجین؛ مشهدی: هم پیچه)

جاسازی: پـُت ساختن، چیزی را پنهان در میان چیزهای دیگر جای دادن

جا گذاشتن: چیزی را در جایی فراموش کردن

جالباسی: کـُت بند

جالیز: پالیز، فالیز

جُزوه دان: کارتن

جفت: جوره

جـُک: فکاهی

جلیقه: واسکت

جوجه: چوچه

جیوه: سیماب


[ویرایش] چ

چارچوب: چوکات، قالب

چارراه: چارراهی (میدان مرکزی، در هرات: چارسو)

چاله: چقوری

چـُرت: پینکی، چرت، فکر

چرخ (دوچرخه): بایسکل (انگلیسی)

چرخ گوشت: ماشین گوشت

چرخ خیاطی: ماشین خیاطی

چراغ بادی: اریکین، الکین، فانوس

چراغ گازی: گیس

چسبیدن: فاریدن، خوش آمدن

چسب زخم: پلاستر

چشم بلبلی: لوبیای سفید

چغندر: لبلبو

چکمه: موزه

چکه کردن: چکک کردن

چماق: دانگ

چماقدار: دانگه یی

چـِند ِش: کـِرک( بیزاری و نفرت از چیزی)

حاشاکردن: منکر شدن، انکار کردن (هراتی: واسرنگ آمدن)

حاضری: غذای مختصر و آماده، ماحضر

حراج: لیلام

حرف: گپ

حرّاف: پرگوی

حسابداری: محاسبه

حسینیه: تکیه خانه

حصبه: محرقه (در هرات: دامنه)

حضور و غیاب: حاضری گرفتن

حقوق: معاش

حکم: فرمان تقرر

حلقهٔ نامزدی: چلـّه

حمـّال: جوالی

حمالی: جوالیگری

حمام: گرمابه

حمام ِ خانه: تشناب

حنا: خینه، حـِنا

حوله: دستمال، جان پاک، رویپاک (در هرات: هوله)

حومه: اطراف

حیاط: حولی، حویلی


[ویرایش] خ

خاک ارّه: بورهٔ ارّه

خامه: سرشیر خام، کریم

خاور (ماشین، برگرفته از اسم خاص شرکت باربری): گاز، زیل، کلّه فیل

خاور: شرق، مشرق

خاور دور: شرق دور، شرق اقصی

خاور میانه: شرق میانه

خبرگزاری: آژانس خبررسانی

خـرچنگ: کنگاش

خـُرداد: برج جوزا

خـُل: لوده، ابله، خیله

خلبان: پیلوت

خوابگاه: لیلیه

خودنویس: خودرنگ

خورش: سالن (سالند، سالان)

خیابان: سرک

خیار: بادرنگ (در هرات: خیار)

خیارچنبر: تره (در هرات: چنبرخیار)

خیس: تر

خیس کردن: تر کردن، مانند ترکردن برنج (در هرات: نم کردن)


[ویرایش] د

داداش: برادر (لقب) (هراتی: لالا)

دادگاه: محکمه

دادستان: مدعی العموم

دادگستری: عدلیه

دارایی: مالیه

دارایی، ادارهٔ: مستوفیت

داروخانه: دواخانه

داروساز: دواساز، فارماکولژست

داروسازی، دانشکدهٔ: فارمسی

دام: مال

دامپروری: فلاحت

دامداری: مالداری، فلاحت

دانش آموز: متعلم

دانشجو: محصل

دانشسرا: کالج

دانشکده: پوهـنزی (پشتو)، فاکولته (فرانسوی)

دانشگاه: پوهنتون (پشتو)

دانشنامه: شهادت نامه

دانشیار: اسستانت

دایی: ماما

دبستان: مکتب

دبیر: معلم

دبیر: سکرتر، منشی

دبیرخانه: سکرتریت، قلم مخصوص، تحریرات، دارالانشاء

دبیر ِ کـُل: منشی عمومی، سرمنشی

درجه دار: ضابط

درشکه (پولندی): گادی، تانکه

درصد: فیصد

درمانگاه: کلینیک (انگلیسی)

دریا: بحر

دریایی: بحری

دست بند: چوری

دستبند ِ زندانی: ا ُلچک

دستپاچه: وارخطا (در هرات: هولکی)

دفترچه: کتابچه

دستشویی: تشناب

د ُکـتر (فرانسه): داکتر (انگلیسی)

د ُمـَل: دانه، زورک، دنبل

دُنبلان: کلپوره (خصیهٔ گوسفند)

دندانپزشک: داکترِ دندان

دوجین: درجن

دوچرخه: بایسکل (انگلیسی)

دوش (فرانسه): شاور (انگلیسی)

دوقلو: دوگانگی (در هرات: جملی)

دویست: دوصد

دهان دره: فاژه (در هرات: خمیازه)

دیپلوم (دپلوم- فرانسه): شهادتنامه

دیپلمه (فرانسه): بکلوریا پاس، فارغ التحصیل


[ویرایش] ذ

ذ ُرّ َت : جواری


[ویرایش] ر

رادیولژی (فرانسه): اکسریز (انگلیسی)

رازیانه: بادیان

راننده: درایور، دریور (انگلیسی)

رانندگی: درایو (انگلیسی)

راهنمایی: ترافیک

رب دوشامبر (فرانسه): چپن ِ خانه

ر ُتـَیل: غوندل

رزمناو: کشتی جنگی

رسانه های گروهی: وسایل جمعی

ر ُفتگر: جاروکش، مأمور تنظیفات

رگبار: باران تـُند

رُل (فرانسه): اشترنگ (انگلیسی)

رنگین کمان: کمان رستم

روابط عمومی: ارتباط عامه

روانپزشک: داکتر متخصص امراض روحی، متخصص عقلی و عصبی

روزنه: پنجره

روغن مایع: تیل

روناس: رودنگ

رهن: 1.گرو2. اجاره

روسری: چادر، دستمال، قطیفه (در هرات: قدیفه)

ریواس: ر ِواشک

ریه: شــُش


[ویرایش] ز

زائو: زچه (هراتی: زاچ)

زاپاس (روسی): اشتپنی

زاج: زاک

زاج سفید: زمچ (هراتی: زمه)

زایمان: ولادت

زالزالک: لوکات (نوعی)

زنان و زایمان: نسایی و ولادی

زندان: محبس

زندانی: محبوس، بندی

زلوبیا: جلبی

زمین لرزه: زلزله

زیرسیگاری: خاکستر دانی

زیرشلواری: تنبان

زیگزاگ: پسدوزی (اصطلاح خیاطی)

زیرزمین: تکاوی (هراتی: زیرزمینی)

زیستشناسی: بیالوژی، بیولوژی


[ویرایش] ژ

ژاندارمری (فرانسه): ژاندارم، ژاندارمه

ژانویه (فرانسه): جنوری (انگلیسی)

ژتون (فرانسه): شماره، نمره

ژست (فرانسه): قیافه، پـُز

ژلاتین (فرانسه): جلاتین (انگلیسی)، سریشم ماهی

ژله (فرانسه): جلی

ژوئن (فرانسه): جون (انگلیسی)

ژوئیه (فرانسه): جولای (انگلیسی)

ژورنال (فرانسه): 1. مجله 2. کتلاگ (انگلیسی)

ژیمناستیک (فرانسه): جمناستیک (انگلیسی)


[ویرایش] س

سازمان ملل: مؤسسۀ ملل متحد

ساقدوش: شاه بالا

ساک (فرانسه): دستکول

ساکت: چـُپ، آرام

سالاد (فرانسه): سلاّته

سالـَک: سالدانه (در هرات: دانهٔ سال)

سبد: زنبیل

سبیل: بروت

سبیلو: بروتی

ستاد جنگ: ارکان حرب

سحری: پس شبی

سـدّ: بند

سرباز: عسکر

سربازخانه: قشله

سرپیچ برق: هولدر

سرخک: سُـرخکان (در هرات: گل افشان)

سـُرخوردن: لغزیدن (عامه: لخشیدن)

سرسره: لغزان، لغزنده

سرُم (فرانسه): سیرم

سروان: جگرن (پشتو)

سرکار: حواله دار

سرکار: لقبی است که به جای خانم و آقا خطاب شود٬ مانند جناب

سرکوفت: سرزنش

سفارشی: فرمایشی

سفره: دسترخوان

سکسکه: هِـکک

سمج: شَـله

سمنو: سمنک (در هرات: سمنو)

سند ماشین: جواز سیر

سنگریزه: ریگ، ریگچه، سنگچل

سنگواره: فوسیل (انگلیسی، فسیل)

سوت: اشپول، اشپولاق

سوسک: مادر کیکها

سوسیس (فرانسه): ساسیج (انگلیسی)

سوهان: سوهانک (شیرینی)

سویچ (انگلیسی): کلید

سیب زمینی: کچالو

سیرابی: شکمبه

سیگار: سگرت

سیگاری: سگرت کش

سیمان (فرانسه): سمنت (انگلیسی)


[ویرایش] ش

شاپرک: شب پره، بمبیرک (در هرات: شوپرک)

شارژ (فرانسه): چارج(انگلیسی)

شاه پسند: بربینه (گل)

شاهی: تراتیزک

شبدر: شفتل

ششلول: هفت تیر

ششلیک (ترکی): کباب پـُشتی

شکر: بوره

شکلات (فرانسه): چاکلت (انگلیسی)

شکلک: قلاق (هراتی: ساز گرفتن، تقلید کردن)

شکمو: شکمبوی

شـُل: سست

شلتوک: شالی

شلوار: ازار، تمبان (تنبان)

شلواربند: ازاربند (هراتی: بند تنبان)

شُله: دلده (هراتی: قلور)

شله قلمکار: نوعی دلده (در هرات: آش بهمجوش)

شلیک: فیر(انگلیسی)

شمش طلا: خشت طلا

شمعدانی: جریبن (گل)

شنا: آب بازی

شناسنامه: تذکرهٔ نفوس

شنبلیله: حلبه

شن: ریگ (هراتی: قوم (ترکی))

شنزار: ریگزار

شنل: چپن بی آستین

شورای ملی: ولسی جرگه (پشتو)، شورای ملی

شورت (انگلیسی): سنتراج

شوسه (فرانسه): جادّۀ پختهٔ اسفالت نشده

شوفاژ: مرکزگرمی

شومینه (فرانسه): بخاری دیواری

شوید: شبت

شهربانی: قوماندانی امنیه

شهردار: شاروال (پشتو)، رئیس بلدیه

شهرداری: شاروالی (پشتو)، بلدیه

شهرستانی: اطرافی

شهریور: سنبله

شیرجه: دایو، دایف (انگلیسی)

شیرین بیان: شیرین بویه

شیمی: کیمیا

شیمی آلی: کیمیای عضوی


[ویرایش] ص

صاعقه: الماسک، برقک

صافکاری: کپی کشی

صلیب: چلیپا

صرع: تشنج (هراتی: پرغاز)

صندلی: چوکی

صندوق پست: پست بکس (انگلیسی)

صندوقدار: تحویلدار

صنوبر: ناجو

صیغه: عقد موقت


[ویرایش] ض

ضابط: درجه دار

ضرب: زیربغلی

ضربی: مُـهر، تاپه


[ویرایش] ط

طاس: کل، بی موی

طالبی: خربزهٔ گرمه

طرح: نقشه، پلان

طوسی: فولادی، خاکستری


[ویرایش] ع

عامّـه: مسلمان غیر شیعی (اصطلاح کلامی)

عامی: بی سواد

عدس: نسک (هراتی: عدس)

عروسی: توی (طوی)

عصر: نماز دیگر

علاوه: جمع (ریاضی)

علوم: ساینس

عماری: دولی

عمّامه: دستار

عمل جراحی: عملیات

عمو: کاکا

عنکبوت: جولا، جولاگک


[ویرایش] غ

غایب: غیرحاضر

غوری: چاینک

غیبت: غیرحاضری


[ویرایش] ف

فتق: چوره (هراتی: دبّه)

فـِر: چوتی

فراری دادن: گریزاندن (عامیانه: گریختاندن)

فراورده: پیداوار

فرغون: کراچی دستی

فرم (فرانسه): فورمه، فُـرمه

فرمان ماشین: اشترنگ

فرماندار: حاکم

فرمانداری: حکومتی

فرمانده: قوماندان

فروردین: حمل (برج)

فرهنگستان: اکادمی

فسیل: فوسیل٬ سنگواره

فشنگ: کارتوس، مرمی

فکل: بو (پاپیون که به جای کراوات پوشند)

فناتیک: متعصب

فلفل: مُـرچ

فنجان: پیاله

فندک: لایتر

فِوریه (فرانسه) : فبروری (انگلیسی)

فیش: برگه

فینال (فرانسه): فاینل (انگلیسی)


[ویرایش] ق

قاب: 1. چوکات 2. غوری 3. بجول (پژول)

قابلمه: دیگچه، نوعی دیگ

قاچاقی: گریزی

قارچ: سماروغ

قبراق: چالاک

قرعه: پشک

قفسه: الماری

قلقلک: قتقتک (هراتی: پاخلوچه)

قلوه: گرده

قلوه سنگ: جغل، جغله

قلیان: چلم، چلیم

قلیایی: القلی

قورباغه: بقـّه

قوری: چاینک

قهوه خانه: سماواری


[ویرایش] ک

کاپشن: کاپیشن

کاتالوگ (فرانسه): کتلاک (انگلیسی)

کاتالیزور (فرانسه): کتالیست (انگلیسی)

کاج: ناجو

کاچی: لیتی

کاخ سلطنتی: ارگ شاهی

کاست: کست

کاغذ سنباده: کاغذ ریگ

کالبدشکافی: تشریح

کالبدشناسی: اناتومی

کامیون (فرانسه): لاری (انگلیسی)

کاناپه (فرانسه): دیوان

کبد: جگر

کبریت: گوگرد

کت (انگلیسی): کرتی

کتری: چایبر (هراتی: کتری، چایجوش)

کچل: کل

کدخدا: ملک (هراتی: ارباب)

کراوات (فرانسه): نکتایی (انگلیسی)

کرچک: کستراییل (انگلیسی)

کرسی: صندلی

کره: مسکه

کریدور (فرانسه): راهرو

کشاورز: زارع

کشاورزی: زراعت

کشک: قروت

کشو: رو َک (هراتی: خزه)

کشوری: مُـلکی

کشیک: 1. نوکریوال 2. پهره، پیره

کفهٔ ترازو: پتهٔ ترازو (هراتی: پلّـۀ ترازو)

کلاس: صنف

کلانتر: سرمأمور

کلانتری: سرمأموریت

کلاه گیس: کلاه مویی

کلیه: گُـرده

کمد: الماری

کمک هزینه: مدد معاش

کمیسیون (فرانسه): کمیشن (انگلیسی)

کنف: مـُنج

کود: پارو

کولاک: برفکویه

کیف: بکس

کیوسک (فرانسه): غرفه


[ویرایش] گ

گاری: کراچی

گاز انبر: انبر میخکش

گازوییل (فرانسه): دیزاییل (انگلیسی)

گاوصندوق: سیف (انگلیسی)

گالش: کلوش (هردو فرانسه یا روسی)

گذرنامه: پاسپورت

گزارش: راپور

گراور (فرانسه): کلیشه (انگلیسی)

گراورسازی: زنکوگرافی (انگلیسی)

گربه: پشک

گردو: چارمغز (هراتی: جوز)

گزارشگر: راپورتر(انگلیسی)

گل محمدی: گل گلاب

گواتر (فرانسه): جاغور (هراتی: غمباد)

گواهی: تصدیق

گواهینامه: شهادتنامه

گواهینامهٔ رانندگی: لایسنس (انگلیسی)

گوجه فرنگی: بادمجان رومی

گونی: بوجی (هراتی: گونی)

گوینده: نطاق، انانسر (انگلیسی)

گیس سفید: پیچه سفید

گیومه (فرانسه): ناخنه، هلالین، مزدوج


[ویرایش] ل

لاستیک (روسی): تیر، تایر (انگلیسی)

لاستیک تویی: تیوب (انگلیسی)

لاک پشت: سنگ پشت (هراتی: کاسه پشتک)

لالایی: للو (هراتی: آلاّ، آلـِلاّ

لامپ (فرانسه): گروپ (= گلوب : انگلیسی)

لامپا (روسی): لمپا

لبو: لبلبو

لـُپ: کومه(هراتی: لمبوس)

لثه: بیره (هراتی: ارچ)

لچک: دستمال سه گوشه، سربند

لشکری: عسکری، نظامی

لوازم یدکی: پرزه

لوبیاسبز: فاسولیا

لوزه: تانسل (انگلیسی)

لوس: نازدانه (هراتی: انـّه)

لوستر (فرانسه): چلچراغ

لوله: نل

لوله کش: نلدوان

لوله کشی: نلدوانی

له شدن: 1. شاریدن 2. پخچ و پامال شدن (هراتی: پچخ شدن)

لیوان (فرانسه): گیلاس


[ویرایش] م

مارس: (فرانسه) مارچ (انگلیسی)

ماساژ (فرانسه): چاپی

ماشین تحریر: ماشین تایپ

ماشین نویس: تایپست

ماما: قابله (هراتی قدیم: دایه، ماما)

مامور پـُست: داکی، پـُسته رسان

ماهواره: ستلایت (انگلیسی)

مایه کوبی: واکسناسیون (فرانسه)، تزریق واکسن

مبصر: کفتان، سرجماعه

متقال: کرباس (نوعی)

مـُچ دست: بند دست

مـُچ پا: بند پا

مچی،ساعت: ساعت بند دستی

مداد: پنسل (انگلیسی)

مدیرکـُل: مدیر عمومی

مـُرداب: جیه زار، باتلاق

مـُرداد: اسد

مساعده: معاش پیشکی

مسواک: 1. مسواک (طبیعی از چوب درخت مسواک) 2. برس دندان

مطب: معاینه خانه

ممیّــِز: اعشاریه

منتظر خدمت: اضافه بست

منها: تفریق

منیزیم (فرانسه): مگنیزیم (انگلیسی)

مـَو: تاک

موتور (فرانسه): 1.ماشین (انگلیسی) 2. موتورسیکلت، موتورسیکل

موز: کیله

موزائیک (فرانسه): خشت سمنتی

موزه (فرانسه): موزیم (انگلیسی)

موزیک (فرانسه): موسیقی

موشک: راکت

مولکول (فرانسه): مالیکیول (انگلیسی)

مه: غبار

مه (ماه) (فرانسه): می (انگلیسی)

مهر، ماه: میزان، برج

مهندس: انجنیر (انگلیسی)

مهندسی: انجنیری

میدان: چوک

میدان بار: منده یی

میل لنگ: کرنشافت (انگلیسی)

مینی بوس (فرانسه): مینی بس (انگلیسی)


[ویرایش] ن

ناتـنی: اندر

نارنگی: کینو، سنگتره

نارون: پشه خان، پشه خانه (درخت)

نامه رسان: پسته رسان، داکی

نخ : تار

نخاله: سبوس و آنجه از بیختن و غربال کردن باقی بماند

نخست وزیر: صدر اعظم

نخست وزیری: صدارت

نخودچی: نخودبریان

نخود فرنگی: مـُشنگ

نخود لپـّه: دال نخود

نرده: کتاره

نشگون: چندُک (هراتی: چوچنگ)

نظام وظیفه: مکلفیت عسکری

نفت: تیل خاک

نمونۀ چاپ: پروف

نمونه خوانی: پروفخوانی

نوار: فیته، تیپ

نوار قلب: گراف قلب

نورد: چوچه (چوبی که خمیر را هموار کنند)

نوغان: پیلهٔ ابریشم

نهار: چاشت


[ویرایش] و

واکنش: عکس العمل

واگیردار: ساری، مسری

وام: قرض، قرضه

وان( روسی): تب ( لگن بزرگ حمام)

وجین: خیشاوه (هراتی: ساو)

ورشو: نکل (هراتی: برشو)

وزارت آموزش و پرورش: وزارت معارف، وزارت تعلیم و تربیه

وزارت ارشاد: وزارت اطلاعات و فرهنگ

وزارت بازرگانی: وزارت تجارت

وزارت بهداری: وزارت صحیه

وزارت دارایی: وزارت مالیه

وزارت کشور: وزارت داخله

ولایتی: اطرافی

ولخرجی: یلاخرجی (هراتی: یله خرجی)

ویار: گدایش (هراتی: گستا)

ویزیت (فرانسه): فیس (انگلیسی)، حق الزحمه


[ویرایش] هـ

هرکاره: دیگ سنگی

هزینه: مصارف، مخارج، بودجه

هلو: شفتالو

هندوانه: تربوز (هراتی: هندوانه)

هواپیما: طیاره

هول دادن: تیله کردن (هراتی: تلنگ دادن)

هوو: انباق

هویج: زردک


[ویرایش] ی

یاس: یاسمن

یدک: فالتو، اشتبنی

یقه: یخن

یکان: فرقه

یکدنده: شق، لجوج (هراتی: لجباز)

یواش: آهسته

یواشکی: به آهستگی

یونجه: رشقه (هراتی: سبست)

این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.