علی پسر حسین (سجاد)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
ششمین معصوم (اهل بیت پیامبر) و چهارمین امام شیعیان.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] نام ، القاب و کنیه
نامش علی و کنیه اش «ابومحمّد»[۱] و «ابوالحسن ثانی»[۲] است.
و القابش : زین العابدین، سید العابدین، زکی، امین، سجّاد، ذو الثّفنات است[۳].[۴]
[ویرایش] ولادت
ولادتش در ۱۵ جمادی الاول سال ۳۶ هجری[۵] (صحیح ترین قول) و یا سال ۳۸ هجری واقع شده است[۶].[۷][۸]
و مادرش شهربانو دختر یزدگرد بن شهریار (یزدگرد سوم)[۹]پادشاه ایران بود[۱۰].[۱۱]
[ویرایش] قبل از امامت
او دو سال در دوران امامت امیرالمؤمنین، ۱۰ سال در دوران امامت امام حسن و یازده سال در دوران امامت پدرش امام حسین زیست. [۱۲]
[ویرایش] خلفای معاصر
- یزید بن معاویه (۶۱- ۶۴ ق)
- عبید الله بن زبیر (۶۱ - ۷۳)
- معاویه بن یزید (چند ماه از سال ۶۴)
- مروان بن حکم (نه ماه از سال ۶۵)
- عبد الملک بن مروان (۶۵- ۸۶)
- ولید بن عبدالملک (۸۶- ۹۶) [۱۳]
[ویرایش] عصر امامت
در ۵۷ سال زندگی خویش، ۳۴ سال امامت مسلمانان را بر عهده داشت[۱۴].[۱۵]
[ویرایش] دوره اسارت
امام سجاد در فاجعه کربلا حضور داشت و پس از شهادت پدرش در رأس بازماندگان، ابلاغ پیام قیام و شهادت امام حسین را بر عهده داشت و به افشای چهره حکومت اموی و بیدار ساختن افکار عمومی پرداخت.
[ویرایش] دوره قیام ها و شورش ها
در ین دوره، امام در مقابل قیام هایی که جنبه خوانخواهی از شهدای کربلا داشت و مخالفت بر ضد حکومت بود (مانند : قیام مختار، شورش مدینه یا فاجعه حرّه) مواضع مناسبی اتخاذ می کرد.
[ویرایش] دوره ثبات و سازندگی
مهم ترین برنامه های امام در این دوره بر محور های زیر استوار بود :
- نشر مبانی اعتقادی و فرهنگی شیعه
- تربیت نیروهای صالح و کارآمد
- افشای چهره امویان
- مبارزه با افکار و اندیشه های منحرف
- زنده نگه داشتن یاد و خاطره عاشورا و رساندن پیام آن به مسلمانان[۱۶]
[ویرایش] تبیین فرهنگ و اندیشه اصیل اسلامی
با شهادت امام حسین سرگردانی در جامعه شیعه راه یافت و حتی بعضی امامت امام زین العابدین را نپذیرفته و عمویش محمد حنفیه را امام دانستند. و به اعتقاد امویان با واقعه کربلا خاندان امیرالمؤمنین و شیعیان را نابود شده پنداشتند. در چنین شرایطی امام به سازماندهی دوباره شیعیان پرداخت.
- شیوه های تبلیغی امام: مهم ترین عمل امام تبیین اندیشه اصیل و از بین بردن خرافات و انحرافات بود. ایشان در روش را در پیش گرفتند :
- ارشاد در بیانات: نمونه ای از تعایم تربیتی امام «رسالة الحقوق» است که در آن به وظایف انسان بر خدا و خود و خلق خدا می پردازند. [۱۷]
- تبیین عارف در غالب دعا:او غالب معارف و رهنمودهای خویش را در غالب دعا بیان می كرد که به «صحیفه سجادیه» معروف است. «صحیفه سجادیه» بعد از قرآن و نهج البلاغه غنی ترین گنجینه معارف به شمار می رود؛ به طوری که دانشمندان آن را «همتای قرآن»، «انجیل اهل بیت» و «زبور آل محمد» نامیده اند.[۱۸][۱۹] نمونه دیگر دعایی است که به یکی از نزدیکترین یاران خود «ابوحمزه ثمالی» آموخت و در سحر های ماه رمضان خوانده می شود.[۲۰]
[ویرایش] تبیین و تثبیت مسئله امامت
در نظر شیعه، امامت یکی از اصلی ترین اصول دین است که بعد از رحلت رسول خدا متروک مانده و شناساندن این مقام و صاحبان اصلی آن از فعالیت های اصلی ائمه بوده است. امام این مهم را در غالب های مختلف تفسیر قرآن، بیان احادیث، مسائل فقهی و شرعی،ارائه کرامت و ... این هم را به انجام می رسانید.
[ویرایش] تربیت نیرو های صالح و آگاه (نیرو سازی)
امام به جذب نیرو های متعهد و آموزش آنان با تاکید بر رازداری پرداخت و بسیاری از موانع موجود در راه مبارزه را کاست.[۲۱] شیخ مفید می نویسد:« فقهای هل تسنن به قدری علوم از او نقل کرده ند که به شمارش نمی گنجد...»[۲۲] [۲۳]او تکید بسیاری بر زدودن دین ز ملاک های جهلی و نحرافی داشت.برای نمونه در حالی که در حکومت اموی برتری دادن عرب بر غیر عرب بود(حتی عجم را پست تر از حیوان می شمردند[۲۴]!) امام نهایت دقت را در رفتار با ایشان داشت و با بردگان با نهایت ظرافت برخورد می کرد.
[ویرایش] احیای فقه شیعه
اگر چه در زمان امامت امام سجاد مردم بیشتر پیرو ارزشهای خلافت بودند و شرایط مناسبی برای امام فراهم نبود؛ با این حال امام با تکیه بر احادیث نبوی سیره فقه شیعه را پی ریزی رد و شرایط را برای بیان جزئیات برای امام باقر و امام صادق فراهم آورد.[۲۵]
[ویرایش] فرزندان
شیخ مفید اولاد علی بن الحسین را پانزده نفر دانسته :
- امام محمد باقر که مادرش امّ عبدالله دختر امام حسن مجتبی بوده.
- عبداالله
- حسن
- حسین
- زید
- عمر
- حسین اصغر
- عبد الرحمن
- سلیمان
- علی (کوچکترین فرزند)
- خدیجه
- محمد اصغر
- فاطمه
- علیه
- امّ کلثوم[۲۶]
[ویرایش] اصحاب
مشهور ترین اصحاب و راویان ایشان عبارتند از :
- ثابت بن دینار معروف به ابوحمزه ثمالی
- ابوخالد کابلی
- یحیی بن ام طویل
- سعید بن جبیر
- سعید بن مسیب
- عمرو بن عبدالله سبیعی[۲۷]
[ویرایش] وفات
در ۱۲[۲۸] یا ۱۸[۲۹] یا ۲۵[۳۰] محرم سال ۹۵ هجری واقع شده.
از روایات معتبر فراوان معلوم می شود که او با زهر ولید بن عبد الملک كشته شد. [۳۱]
او در مدینه و در خانه خود وفات یافت و در قبرستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی مدفون است. [۳۲]
[ویرایش] پاورقی
- ↑ جلاء العیون، علامه مجلسی، صفحه ۸۳۳
- ↑ فرهنگ شیعه،محمد خطیبی، صفحه ۱۰۴
- ↑ کافی، شیخ کلینی، جلد ۶، صفحه ۴۷۳
- ↑ جلاء العیون، علامه مجلسی، صفحه ۸۳۳
- ↑ العدد القویه، علی بن یوسف حلّی، صفحه ۵۵
- ↑ کافی، شیخ کلینی، جلد ۱، صفحه ۴۶۶
- ↑ جلاء العیون، علامه مجلسی، صفحه ۸۳۱
- ↑ منتهی الآمال
- ↑ فرهنگ شیعه،محمد خطیبی، صفحه ۱۰۴
- ↑ کشف الغمّه (فی المعرفة الائمه)، جلد ۲، صفحه ۲۹۴
- ↑ جلاء العیون، علامه مجلسی، صفحه ۸۳۱
- ↑ فرهنگ شیعه،محمد خطیبی، صفحه ۱۰۴
- ↑ سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی،صفحه ۲۳۵
- ↑ مصنفات شیخ مفید،جلد ۱۱، صفحه ۱۳۷
- ↑ فرهنگ شیعه،محمد خطیبی، صفحه ۱۰۴
- ↑ تاریخ اسلام، جمعی از نویسندگان-زیر نظر دکتر صادق آیینه وند، صفحه ۱۸۶- ۱۸۷
- ↑ سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، صفحه ۲۹۷
- ↑ تاریخ اسلام، جمعی از نویسندگان-زیر نظر دکتر صادق آیینه وند، صفحه ۱۹۲
- ↑ الذریعة، آغا بزرگ تهرانی، جلد ۱۵، صفحه ۱۸
- ↑ مفاتیح الجنان،
- ↑ تاریخ اسلام،جمعی از نویسندگان-زیر نظر دکتر صادق آیینه وند، صفحه ۱۹۳
- ↑ الارشاد، شیخ مفید، صفحه ۲۶۰
- ↑ سیره پیشوایان،مهدی پیشوایی،صفحه ۲۹۷
- ↑ دراسات و بحوث فی التاریخ و الاسلام، صفحه ۸۹
- ↑ تاریخ اسلام،جمعی از نویسندگان-زیر نظر دکتر صادق آیینه وند،صفحه ۱۹۴
- ↑ منتهی الآمال،شیخ عباس قمی،جلد ۲، صفحه ۴۳
- ↑ رجال (رجال الطوسی)،شیخ طوسی، صفحه ۸۱ تا ۱۰۲
- ↑ مناقب، ابن شهرآشوب، جلد ۴، صفحه ۱۹۸
- ↑ کشف الغمه،جلد۲،صفحه ۲۹۴
- ↑ مصباح المتهجّد، شیخ طوسی، ۷۲۹
- ↑ جلاء العیون، علامه مجلسی، صفحه ۸۴۱-۸۴۲
- ↑ فرهنگ شیعه،محمد خطیبی، صفحه ۱۰۶
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] پیوند به بیرون
[ویرایش] منابع
- جلاء العیون (تاریخ چهارده معصوم علیهم لسلام)، علامه مجلسی، تحقیق سید علی امامیان، انتشارت سرور، ۱۳۸۳، شابک: ۳- ۳- ۹۱۴۶۷- ۹۶۴
- منتهی الآمال، شیخ عباس قمی
- سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی،مؤسسه امام صادق،۱۳۸۱، شابک : ۸- ۱۰۶- ۳۵۷- ۹۶۴
- تاریخ اسلام،جمعی از نویسندگان - زیر نظر دکتر صادق آیینه وند، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۲، شابک : ۹- ۳۳- ۷۰۳۰- ۹۶۴
- فرهنگ شیعه،نویسندگان: محمد خطیبی و دیگران، انتشارات زمزم هدایت، ۱۳۸۵، شابک: ۷- ۷۳- ۸۷۶۹- ۹۶۴