نابجایی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

نابـِجایی یکی از مفاهیم فیزیک در زمینه بلورشناسی است.

یک نابجایی لبه‌ای (b = بردار برگرز)
یک نابجایی لبه‌ای (b = بردار برگرز)

نابجایی‌ها، نقص‌هایی هستند که حرکت آنها، در تنش‌هایی کمتر از مقاومت تئوری کریستال کامل در برابر تنش برشی باعث تغییر شکل مومسان بلور می‌شود.

گرچه نابجایی‌ها باعث نرم‌تر شدن ماده و بیشتر شدن تغییر شکل پلاستیک آن می‌شوند، ولی اگر چگالی نابجایی‌ها در ماده از حد معینی بیشتر شود، این امر منجر به برهمکنش نابجایی‌ها و قفل شدن آنها می‌شود و ماده سخت تر می‌شود.


فهرست مندرجات

[ویرایش] تاریخچه

مفهوم نابجایی بلوری توسط تیلور، ارووان و پولانی (۱۹۴۳) معرفی شد اما خواص مومسان(پلاستیک) نابجایی‌ها در محیط‌های پیوستهٔ همسانگرد از سال ۱۹۰۵ شناخته شده بود (۱۹۰۷ - وولترا)

[ویرایش] انواع نابجایی

  • از نظر بردار برگرز
    • نابجایی لبه
    • نابجایی پیچشی
    • نابجایی مختلط
  • از نظر کامل بودن
    • نابجایی کامل
    • نابجایی جزئی (نابجایی ناقص)


[ویرایش] روش‌های تشخیص نابجایی

[ویرایش] میکروسکوپ نوری بازتابی

اگر بلوری که دارای نابجایی است، در محیطی قرار گیرد که اتم‌ها از سطح جدا شوند، سرعت جدایش اتم‌ها در اطراف محل ظهور نابجایی با مناطق دیگر سطح متفاوت است. اگر سرعت جدایش اتم‌ها در اطراف نابجایی‌ها بیشتر باشد، همانطور که در شکل‌های زیر دیده می‌شود، در این محل‌ها حفره‌هایی به وجود می‌آید.

این عکس‌ها، با بزرگنمایی ۵۰۰ برابر، توسط میکروسکوپ نوری بازتابی از نمونه‌های اچ شده‌ی تک‌کریستال‌های سیلسیم تهیه شده‌است:

[ویرایش] پراش اشعه ایکس

[ویرایش] میکروسکوپ الکترونی عبوری


[ویرایش] مکانیزم‌های حرکت نابجایی

  • صعود نابجایی
  • لغزش نابجایی
  • لغزش متقاطع
    • لغزش متقاطع ساده
    • لغزش متقاطع مضاعف

[ویرایش] جستارهای وابسته

[ویرایش] منابع

  • POLANYI,M.,1934,Z.Phys.89,660.
  • OROWAN,E.,1934,Z.Phys.89,605&634.
  • TAYLOR,G.I.,1934,Proc.Roy.Soc.(London) A145,362.
  • VOLTERRA,V.,1907,Ann.Ecole Norm.Super.24,400.


تصویر:Msm-whitemater-flo.png این نوشتار دربارهٔ مهندسی مواد ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.