ویس و رامین

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

از شاهکارهای ادب فارسی، داستان عاشقانهٔ منظومی‌است در حدود ۹۰۰۰ بیت[1]* در بحر هزج مسدس محذوف[2]* یا مقصور[3]* از فخرالدین اسعد گرگانی شاعر قرن پنجم. چنان که از شواهد و قراین بر می‌آید وی این اثر را از متنی پهلوی به شعر فارسی برگرداند[4]* و در این ترجمه با آرایش کلام و به کاربردن صنایع لفظی و معنوی[5]* شاهکاری عظیم خلق نمود.


محمد عوفی تذکره نویس بزرگ قرن هفتم هجری چنین گفته‌است: :«...و آنچه از غرر اوصاف و درر تشبیهات در آنجا ایراد کرده‌است مقوّمان ضمیر افاضل از تقویم آن عاجزند و جوهریان صنعت از تصریع معارضهٔ آن قاصر...» [6]

صاحب مجمل التواریخ و القصص وقوع داستان را در عهد شاپور پسر اردشیر بابکان می‌داند.[7] ولی مینورسکی خاورشناس ثابت کرده‌است که اصل داستان پارتی‌است.[8]

ابوالفتح مظفر کسی بود که فخرالدین درخواست به نظم کشیدن اثر را کرد. از آنجا که اثر منثور اصلی پهلوی داشت بعضی از کلمه‌ها و ترکیب‌های پهلوی به شعر فخرالدین راه یافته‌است: چون دژخیم دژپسند و دژمان.[9]

فهرست مندرجات

[ویرایش] موضوع داستان

صادق هدایت در مقالهٔ «چند نکته از ویس و رامین»[10] اشاره می‌کند: «... آنچه ویس و رامین را از سایر رومان‌های عاشقانهٔ باستان ممتاز می‌سازد نخست موضوع کتاب است، زیرا بر خلاف پهلوانان داستان‌های عشقی قدیم که عموماً از افسانه و یا اشخاص تاریخی گرفته شده‌اند و داستانسرا کوشیده که از جزییات زندگی آنها به خواننده درس اخلاق و دلاوری و گذشت و غیره بیاموزد موضوع «ویس و رامین» بسیار گستاخانه انتخاب شده و گویا به همین علت پهلوانان آن خیالی است و با افسانه و تاریخ وفق نمی‌دهد»[11]

به طور خیلی خیلی خلاصه موضوع داستان عشق متقابل شهوانی و افسار گسیختهٔ دختری به نام ویس و رامین، برادر شاه «موبد»، به همدیگر است. منتهی ویس در عقد شاه «موبد» است و سخت از این پیوند ناراضی‌است.

[ویرایش] پانویس

  1. ^  در [۱] ۹۰۴۵ بیت؛ در چاپ بنیاد فرهنگ ایران ۹۰۳۸ بیت در چاپ م. مینوی ۸۹۰۵ بیت و در چاپ محجوب ۸۹۰۴ بیت.([۱] ص ۳۷۹)
  2. ^ مفاعلین مفاعیلن فعولن
  3. ^ مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل
  4. ^  مثلا: «ولیکن پهلوی باشد زبانش /// نداند هرکه برخواند بیانش»(برون آمدن سلطان از اصفهان و داستان گویندهٔ کتاب: بیت ۳۳) ([۱] ص ۳۷)
  5. ^  گرگانی خود گوید «کجااند آن حکیمان تا ببینند /// که اکنون چون سخن می‌آفرینند /// معانی را چون برگشادند /// برو وزن و قوافی چون نهادند.» (همان: بیتهای ۳۷ و ۳۸) ([۱] ص ۳۷)
  6. ^  [۲] ص۲۲۷
  7. ^  [۲] ص۲۲۶
  8. ^  خلاصه ویس و رامین به کوشش دکتر اسماعیل حاکمی
  9. ^  مینورسکی، ولادیمیر: «ویس و رامین: داستان عاشقانهٔ پارتی» ترجمهٔ مقرّبی، مصطفی ([۱] ص ۴۱۵)
  10. ^  هدایت، صادق: «چند نکته از ویس و رامین» ([۱] ص ۳۸۱)
  11. ^  همان ([۱] صص ۳۸۱ و ۳۸۲)

[ویرایش] فهرست منابع و مآخذ

  1. گرگانی، فخرالدین اسعد: ویس و رامین با مقدمه و تصحیح و تحشیهٔ محمد روشن با دو گفتار از صادق هدایت و مینورسکی انتشارات صدای معاصر ۱۳۸۱ تهران. ISBN 964-6494-11-0
  2. صفا، ذبیح‌الله: تاریخ ادبیات ایران ج ۱ انتشارات ققنوس چاپ دوم ۱۳۸۱ تهران ISBN 964-311-013-3
  3. حاکمی، اسماعیل، خلاصه ویس و رامین [12]

[ویرایش] پیوند به بیرون

زبان‌های دیگر