پوریای ولی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
محمود پوریای ولی یکی از پهلوانان به نام ایرانی است که در مردانگی و ورزشهای زورخانهای و پهلوانی ید بالایی داشته است. در برخی کتاب های خطی قدیم بجای «پوریا» ، «پیریار» ، «پوربای» ، «بوکیار» و «بهوکیار» نوشته اند. همچنین کلمهٔ ولی نیز برای تأیید بزرگی مقام اوست ، کلمه ای که به آخر نام پیشوایان تصوّف و عرفان اضافه می کردند.
مقبرهٔ او در شهر خیوه ، ۲۵ کیلومتری جنوب شهر اورگنج مرکز استان خوارزم ازبکستان می باشد. این مقبره خود یک مجموعهٔ فرهنگی - تاریخی است و در فاصلهٔ قرن های هشتم تا چهاردهم هجری (۱۴ تا ۲۰ میلادی) برای بزرگداشت نام «پهلوان محمود» پسر پوستین دوزی که علاوه بر پهلوانی ، شاعری توانا (تخلّص قتالی) و جوان مردی مردم دار نیز بود ، ساخته شده است.
علاوه بر رباعیاتی که از وی باقی مانده است ، برخی معتقدند مثنوی کنزالحقایق نیز از آنِ اوست. این مثنوی در سال ۷۰۳ سروده شده است.
سال دقیق ولادت او و مدّت عمرش معلوم نیست ، امّا در کتاب های مختلف وفات او را سال ۷۲۲ه.ق ذکر کرده اند. ولی با توجّه به اینکه زمان سرودن کنزالحقایق را ۷۰۳ هجری ذکر کرده اند و بنا به اظهار خودش:
چه خفتی عمر بر پنجاه آمد | کنون بیدار شو گرگاه آمد |
می توان گفت که سال تولد او باید ۶۵۳ هجری بوده باشد.
شهرت پوریای ولی تنها به دلیل پهلوانی هایش نیست بلکه مردم منطقه او را به داشتن خصایل نیکوی اخلاقیِ معلّم ، مرشد ، صوفی و مرد خدا می شناسند. حرم او از پر رونق ترین مکان ها در منطقه است که هر روز مردم کثیری از اطراف و اکناف ماورالنهر و خصوصاً خوارزم برای زیارت و راز و نیاز با خدای خود به آنجا می روند. لازم به ذکر است که در «ایشان قلعه» امیران و صاحب منصبان زیادی مدفون اند امّا امروزه از هیچ یک از آنها نامی برده نمی شود و تنها نام پهلوان محمود پوریای ولی و حرم اوست که همچنان زنده است.
[ویرایش] منبع
- مجتبی ، کرمی. «نگین خیوه». مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز ، شمارهٔ ۵۴ ، تابستان ۱۳۸۵