زیبد

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

زیبد مرکز دهستان زیبد در شهرستان گناباد استان خراسان رضوی ایران است.

درامد اصلی مردم از کشاورزی و بویژه زعفران - گندم - پنبه - انگور - کشمش و خشکبار است . زیبد در مسیر جاده ابریشم واز نقاط باستانی ایران است و قلعه‌ای تاریخی از دوران اشکانیان در آن باقی مانده است. نام زیبد در داستان 12 رخ شاهنامه بارها گفته شده است و محل جنگ 12 رخ بنام سرپیوند در پای دژ زیبد بوده است سپاه ایران به رهبری گودرز در مسیر خود بسوی مرو از زابلستان به این محل آمدندو مدت در این محل خیمه وخرگاه برپا کردند و گودرز در قلعه زیبد زندگی کرد. تصویر:زیبد.jpg

سردار ایرانی از این قلعه فرستاده‌ای رابا نامه‌ای دوستانه و دلبرانه به مرو و جیحون نزد افراسیاب فرستاد که از تجاوز به ایران خودداری نماید و راه صلح و دوستی پیشه نماید او منتظر پاسخ فرمانده توران در زیبد ماند اما افراسیاب پیام دوستانه و دلبرانه را با جنگ افروزی پاسخ داد و گفت ما جز به جنگ راه چاره‌ای بر نگزینیم و برای نبرد بسویت لشکر فرستم. پس سپاه توران به این رزمگاه آمد در فاصله 1500 متری قله زیبد مکانی بنام رزمگاه یا رزگاه وجود دارد که با داستان شاهنامه مطابقت می‌‌کند. در این رزمگاه ایرانیان بر سپاه توران پیروز شدند. ابتدا 12 تن از پهلوانان جنگ تن به تن کردند به این دلیل این جنگ را جنگ 12 رخ گفته‌اند سپس سرداران ایرانی، تورانی‌ها رااز طریق دشت گناباد بسوی مرو و رود جیهون دنبال کردند. در تپه مشرف به قلعه زیبد در سال 1354 گورستانی کشف شده که دهها گور و اشیا سفالینه از آنها بدست آمده است. در همان نزدیک در کلاته شهاب- خاتما- و تشله رستم و تنگل کمچنار نیز چندین گورستان دیگر توسط قاچاقچیان غارت شده است. اهمال کاری که در مورد غارت تمدن هلیل رود و جیرفت و سایر مکانها نیز اتفاق افتاده است. یک کارشناس ارشد باستان‌شناسی در مطالعه‌ای آزاد از این مکان تمدن این روستا را هم‌زمان با تمدن شهر سوخته و جیرفت دانسته است. در کوههای زرد (رزو) زیبد همچنین تابوت بزرگ سنگی مربوط به دفن مردگان گبر برجای مانده است آثار گورستان زرتشتیان در کلاته شهاب و تنگل خاتمه در محلی به نام تشله رستم در سالهای 1350-54 به غارت رفته است اما کوزهای سفالی بزرگی از این گورستان نزد اهالی وجود دارد. شخصیت‌های علمی و سیاسی زیادی از این روستا هستند. آخوند زیبدی صاحب کتاب شعری به لهجه محلی 1850 -علی عجم نماینده دور اول پارلمان - محمد عجم نویسنده و پژوهشگر - حجه الاسلام صادقی امام جمعه گناباد- دکتر زیبدی پزشک متخصص نامدار از آن جمله اند.

  • نمونه‌هایی از چامه‌های شاهنامه که نام زیبد در آن آمده:
  • چو گودرز نزدیک زیبد رسید
  • سران را ز لشکر همی برگزید.
  • هزاران دلیران خنجر گزار
  • ز گردان لشکر دلاور سوار.
  • وزان سوی زیبد یکی تیره ​گرد- (غبارخاک)
  • پدید آمد و دشت شد لاژورد.
  • ز زیبد زمین تا گناباد سپاه
  • در و دشت از ایشان کبود و سیاه

در حومه زیبد طاق پیرصوفه قرار دارد که شبیه به طاق بستان است اما فاقد نقوش حجاری است قبلا در این مکان همانند امام زاده‌ها علم و کتل وجود داشته و مردم مکان را مزار پیر مقدس می‌‌شناختند در اوایل انقلاب این وسایل برداشته شده و سازمان اوقاف تقدسی برای مکان نمی‌شناسد. حدود 30 سال قبل بطور تصادفی در کشتمان این روستا مجرای قناتی کهن پیدا شد که معلوم نیست مادر چاه و کانال اصلی آن کجا بوده و در چه دوره‌ای متروک شده است .از بخشی از این قنات کهنه برای فاضلاب حمام جدید استفاده کرده اند.

[ویرایش] پیوند به بیرون

شاهنامه جنگ12رخ