محلات رشت

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

[ویرایش] رشت در دوره قاجار

رشت در دوره قاجاراز چند محله اصلی تشکیل می‌‌شد که عبارت بودند از:

1- استادسرا: شامل ناحیه صالح آباد و بیجارکن می‌‌شد.

2- بازار:شامل میدان های بزرگ و کوچک و کاروانسراهای متعدد سنتی و ناحیه آفخرا( آقا فخرا)و جیرکوچه (زیرکوچه) یا حسن آباد و نیز چلاخانه (چله خانه ) بود. خانه حاج آقا میر بحرالعلوم نماینده رشت در دوره نخست مجلس شورای ملی در این محل قرار داشت.

3- صیقلان:شامل ناحیه صیقلان و سرخه بنده (سرخ بنده) بود. در دوره قاجار خانه‌های خاندان معروف تحویلداری در این محل واقع بود.

4- خمیران زاهدان: شامل ناحیه شیخ زاهد و میان تکیه بود.

5- خمیران کیاب : شامل ناحیه خمیران کیاب و آقا سید ابوالقاسم و بالا محله بود.

6- کیاب : شامل ناحیه کیاب، چمارسرا، کرف آباد، سبزه میدان و بیستون می‌‌شد و در دوره قاجار ادارات دولتی نظیر دارالحکومه، توپخانه و تلگرافخانه و نیز خانه‌های تعدادی از اعیان و تجار معتبر در این محله واقع بود. از جمله خانه‌های طایفه حاج محمد خانی، اولاد میرزا عبدالوهاب مستوفی، محمدحسن میرزا قاجار (معروف به شازده رشتی)، حاجی داود ارباب و کنسول انگلیس در رشت.

7- زاهدان : اصلی‌ترین محله رشت بود و شامل حاجی آباد، بادی الله (بدیع الله)، ساغری سازان، خواهر امام، سوخته تکیه، سومابیجار (صومعه بیجار)، زرجوب، یهودی تپه، کرد محله، جیرباغ، باغ شاه و نصیرآباد می‌‌شد و در دوره قاجار مقر کارگزاری گیلان (نمایندگی وزارت خارجه در گیلان) در همین محله و در جایی که قرق کارگزاری خوانده می‌‌شد واقع بود و بسیاری از اعیان و معاریف شهر در این محل ساکن بودند. از جمله خانه‌های افراد ذیل در این محل واقع بود: امین دیوان لاهیجی - اکبر خان بیگلربیگی، صادق خان اکبر سردار معتمد، فتح الله خان اکبر سردار منصور و دیگر وابستگان خاندان اکبر - میرزا موسی نایب رشتی، میرزا زکی نایب، میرزا نصیر طایفه(حاجی حاکم) و سایر وابستگان خاندان سمیعی - حاج ملا رفیع شریعتمدار و بستگانش - حاج ملا محمد خمامی - حاجی محمدحسن معین التجار- حاج ابوالحسن ملک التجار - قونسول روس در رشت و نیز خانه" جمهوری فرنگی" (؟).

نام قدیمی محلات شهر رشت، غالباً در سفرنامه‌ها نیز آمده و جز دو سه مورد از آنها بقیه به همان نامهای قدیمی خود مشهور و معروف هستند.

[ویرایش] محلات رشت در روزگار ما

امروزه نقاط مختلف شهر با نام های زیر خوانده می‌‌شوند که بعضی از آنها از آبادی های تابع رشت بودند که جزو محدوده شهر شده اند:

  • صالح آباد
  • زیرکوچه
  • سرخه بنده ( که خیابان تختی خوانده می‌‌شود)
  • پارک شهر
  • زرجوب
  • سوخته تکیه (امروزه در خیابان استاد مطهری واقع است.)
  • حاجی آباد (از یک طرف به خیابان استاد مطهری و از سوی دیگر به خیابان امام خمینی (ره) متصل می‌‌باشد.)
  • بادی الله
  • ارمنی بولاغ (گورستان ارامنه رشت در این محل واقع است.)
  • کرد محله
  • باقر آباد
  • ساغری سازان
  • رودبارتان
  • خمیران زاهدان
  • دباغیان
  • کوزه گران
  • خمیران چهل تن
  • چله خانه (آرامگاه دکتر ابراهیم حشمت از سران نهضت جنگل در صحن مسجد چله خانه واقع است.)
  • چمارسرا (بقعه دانای علی که زیارتگاه مورد توجه اهالی رشت است، در این محل واقع است.)
  • استادسرا
  • پاسکیاب
  • سرخه بنده
  • آتشگاه(آتشگاه بیستون)
  • صیقلان
  • کیاب
  • سبزه میدان (آرامگاه استاد ابراهیم پورداود در این محل واقع است.)
  • شهرداری
  • گلسار
  • بوسار
  • پیربازار
  • فخب
  • پل عراق
  • استخر
  • دو برادران(چهار برادران)
  • خواهر امام
  • رشتیان
  • سلیمان داراب
  • تازه آباد
  • منظریه
  • احمد گوراب
  • جاده لاکان
  • پل طالشان
  • آفخرا (آقا فخرا)
  • آج بیشه (حاجی بیشه)
  • شهرک قدس
  • سنگ سازی


بافت محلات قدیمی شهر رشت، ضمن آنکه بخشی از میراث فرهنگی است و آثار و بقایای سنن وآداب و رسوم دوران‌های قدیم را تداعی می‌کند، از معضلات قابل توجه در بافت شهری این شهر نیز محسوب شود.