فهرست ایرانیان پیش از اسلام

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

فهرستی از نام اشخاص حقیقی ایرانی که در پیش از حمله عرب‌ها به ایران یا در خلال این حملات و سال‌های آغازین اسلام در ایران می‌زیستند. این فهرست دربرگیرنده نام اشخاص افسانه‌ای و اسطوره‌ای نمی‌شود:

فهرست مندرجات

[ویرایش] شاهان

[ویرایش] مادها

[ویرایش] هخامنشیان

[ویرایش] اشکانیان

(تاريخ بر پایه سالنمای میلادی) توضیح: ح علامت اختصاری حدود است.

  • ارشک یکم (ح۲۵۰- ح۲۴۸ ق.م)
  • تیرداد یکم (اشک دوم) (ح۲۴۸- ح۲۱۱ ق.م)
  • اَردوان یکم (اشک سوم) (ح۲۱۱- ح۱۹۱ ق.م)
  • فریاپت (اشک چهارم) (ح۱۹۱- ح۱۷۶ ق.م)
  • فرهاد یکم (اشک پنجم) (ح۱۷۶- ح۱۷۱ ق.م)
  • مهرداد یکم (اشک ششم) (ح۱۷۱- ح۱۳۸ یا۱۳۷ ق.م)
  • فرهاد دوم (اشک هفتم) (ح۱۳۸ یا ۱۳۷- ح۱۲۸ ق.م)
  • اردوان دوم (اشک هشتم) (ح۱۲۸- ح۱۲۳ ق.م)
  • مهرداد دوم (اشک نهم) (ح۱۲۳- ۷۶ ق.م)
  • سیناتروک (اشک دهم) (۷۶ یا ۷۵- ۷۰ یا ۶۹ ق.م)
  • فرهاد سوم (اشک یازدهم) (۷۰ یا ۶۹- ۵۸ یا ۵۷ ق.م)
  • مهرداد سوم (اشک دوازدهم) (۵۸ یا ۵۷- ۵۶ ق.م)
  • اُرد یکم (اشک سیزدهم) (ح۵۶- ۳۷ یا ۳۶ ق.م)
  • فرهاد چهارم (اشک چهاردهم) (ح۳۷- ۲ ق.م)
  • فرهاد پنجم یا (فرهادک) (اشک پانزدهم) (۲ ق.م- ۴ م)
    • ملكه موزا (۲ ق.م- ۴ م) شهریار زن اشکانی
  • اُرد دوم (اشک شانزدهم) (۴- ۶ یا ۷ م)
  • ونُن یکم (اشک هفدهم) (۷ یا ۸- ۱۲ م)
  • اردوان سوم (اشک هیجدهم) (۱۲- ۳۹ یا ۴۰ م)
    • تیرداد سوم (ح۳۶ م)
  • وردان (اشک نوزدهم) (۳۹ یا ۴۰- ۴۵ م)
  • گودرز (اشک بیستم) (۴۱- ۴۵ م)
  • ونن دوم (اشک بیست و یکم) (۵۱ م)
  • بلاش یکم (اشک بیست و دوم) (۵۱- ۷۷ یا ۷۸ م)
  • پاکور (اشک بیست و سوم) (۷۸- ۱۰۸ یا ۱۱۰ م)
    • اردوان چهارم (۱۰۸- ۱۱۰ م)
  • خسرو (اشک بیست و چهارم) (ح۱۱۰- ۱۲۸ یا ۱۲۹ م)
  • بلاش دوم (اشک بیست و پنجم) (۱۲۸ یا ۱۲۹- ۱۴۷ م)
    • مهرداد چهارم (۱۲۸؟ یا ۱۲۹؟- ۱۴۷؟ م)
  • بلاش سوم (اشک بیست و ششم) (۱۴۷- ۱۹۱ م)
  • بلاش چهارم (اشک بیست و هفتم) (۱۹۱- ۲۰۸ م)
  • بلاش پنجم (اشک بیست و هشتم) (۲۰۸- ح۲۱۶ م)
  • اردوان پنجم (اشک بیست و نهم) (ح۲۱۶- ۲۲۶ م)
  • بلاش ششم
  • اردوازد

[ویرایش] ساسانیان

(تاريخ بر پایه سالنمای میلادی)

[ویرایش] دیگران

[ویرایش] مردان ایرانی

  • ابان جادویه (حکمران ری)
  • ابوسهل نوبختی
  • آذرباد (اهل آذرمهر)
  • آذرپاد مهراسپندان (موبدان‌موبد)
  • آذرفربغ (در دربار خسرو انوشیروان)
  • آذرفرنبغ فرخزادان
  • آذرنرسه (پسر هرمز دوم)
  • آرتاشس (پادشاه ارمنستان، پسر بهرام‌شاپور)
  • اردویراز
  • آریوبرزن (سردار هخامنشی در جنگ با اسکندر گجستک)
  • آزاد همسر شهر
  • آزادافروز (مرزبان ساسانی)
  • آزادبه (مرزبان ساسانی)
  • افشین
  • انوش‌زاد پسر گشنسب‌بنده
  • ایزدگشسب (وزیر انوشیروان)
  • بابک پدر اردشیر (پدر اردشیر بابکان)
  • بابک خرمدین
  • بابویه (مأمور ساسانی در عربستان)
  • باذان
  • باربد (نام نوازنده ساسانی)
  • براز پسر ماهویه (مرزبان مرو)
  • بُرد (اهل تخارستان)
  • بردزبه (نیای امام بخاری)
  • بزرگمهر (نام وزیر خردمند انوشیروان دادگر)
  • برزویه
  • بسفرخ پسر ماخرشیذان (مرزبان ساسانی)
  • بسک پسر ماهبود (از اسواران ساسانی)
  • بسوس (ساتراب باختر (بلخ) در زمان حملهٔ اسکندر مقدونی)
  • بهرام پسر خورشید
  • بهرام پسر یزدگرد
  • بهرام چوبین
  • بهرام‌شاپور (برادر بهرام چهارم ساسانی)
  • بهزاد پسر مرزبان سیرافی
  • بهمن پسر اسفندیار
  • بهمن پسر کیقباد (روحانی ایرانی)
  • بهمن جادویه (فرمانده ساسانی)
  • بهمنیار پسر مرزبان
  • بهنام پسر ترتوس
  • پوس‌فرخ (نجیب‌زاده زمان ساسانی)
  • پیروز دیلمی (فرمانروای یمن)
  • تنسر (موبد)
  • جارود (از ایرانیان سرشناس میان عرب‌ها)
  • جاماسب
  • جوانبوذان (پسر دادفروز مرزبان)
  • جوانشیر فرزند خسروپرویز
  • خاندان آندگان
  • خاندان خوش‌نوشک
  • خاندان سورن
  • خاندان شیلی
  • خاندان کارن
  • خاندان وراز
  • خُرَّخسرو (فرمانده ایرانی یمن)
  • خردادبه
  • خُرَّه‌خسرو (مأمور ساسانی در عربستان)
  • خسرو پسر بهرام (نوه یزدگرد سوم)
  • خسرو پسر شهریار یزدگرد
  • خورشید پسر یزدیار
  • دادفروز گشنسبان (مرزبان ساسانی)
  • دادوی (در یمن)
  • دینَگ (زنی فرمانروا و مادر هرمز سوم)
  • دین‌هرمزد (گجستک ابالیش)
  • رستم پسر زال
  • رستم فرخزاد (سپهسالار ساسانی در جنگ با تازیان)
  • رمیوزان (سردار ساسانی)
  • زادان‌فرخ (نجیب‌زاده زمان ساسانی)
  • زادفرخ (در دربار خسرو پرویز)
  • زرتشت فسایی (از نیاکان مزدک)
  • زرتشت (پیامبر)
  • زروانداد (پسر مهرنرسه و هیربدان‌هیربد)
  • ساتی برزن (ساتراب هریوا (هرات) در زمان حملهٔ اسکندر مقدونی)
  • ساسان پسر روزبه (مرزبان ساسانی)
  • سخت (مرزبان ساسانی در کنده و حضرموت)
  • سنبویه اسواری
  • سُنپاذ (موبد)
  • سِنداد (مرزبان ساسانی در کِنده و حضرموت)
  • سهوک (در یمن)
  • سیاوخش پسر مهران (فرمانروای ری)
  • سیبُخت (مرزبان ساسانی)
  • شاپور پسر بابک (برادر اردشیر بابکان)
  • شاهان‌مرد (پسر فرخ‌ماهان ساسانی)
  • شاهین بهمن‌زادگان (خوربران‌اسپهبد)
  • شهر پسر باذان
  • شهربراز
  • شهربراز (سردار ساسانی)
  • شهریار پسر شیرویه
  • شیرویه (قباد دوم)
  • فراهان ماه‌اسفندار (سردار طبری)
  • فرخان (از بزرگان ری)
  • فرخ‌زادان مروزی
  • فرخ‌ماهان (از بزرگان ساسانی)
  • فرخ‌هرمز (از سپهبدان ساسانی)
  • فرنسب (از خانواده هخامنشی، پدر کاساندانه)
  • فنابرزین (مرزبان ساسانی عربستان)
  • فرهاد کوهکن (دلداده شیرین در "خسرو و شیرین" نطامی گنجوی)
  • فیروز نهاوندی (کشنده عمر)
  • فیروزان (شورشی)
  • کاساندانه
  • کاووس پسر قباد یکم (فرمانروای طبرستان)
  • کاوه آهنگر (نام آهنگرى مشهور كه فريدون را پيدا كرد و بر سر ضحاك آورد و درفش كاويانى منسوب به اوست.)
  • کَردار (پسر مهرنرسه و سرکرده جنگجویان)
  • کردیر (روحانی بلندپایه)

کرتیر(موبدموبدان)

  • گرابرزین (فرمانده پادگان ساسانی)
  • گُردوی (برادر بهرام چوبین)
  • گرشاسب
  • گشتاسب (پادشاه باخترستان)
  • گشسب دیلمی
  • گشنسب‌داد
  • گوزهر (فرمانروای محلی شهر استخر)
  • مازیار پسر قارن
  • مانی (پیامبر)
  • ماه‌آذر (وزیر انوشیروان)
  • ماهدادشاپور (دستور آذربایجان)
  • ماه‌گشنسب (پسر مهرنرسه و رئیس دامداران)
  • ماهویه مروی
  • ماهیار (نجیب‌زاده زمان ساسانی)
  • مردانشاه (نیمروزاسپهبد ایران)
  • مرزبان پدر خرخسرو
  • مرزبان سیرافی
  • مرزویه (پدر مهیار دیلمی)
  • مرکبود (در یمن)
  • مروزان (فرمانده یمن)
  • مزدک (اصلاحگر اجتماعی)
  • مِهرام‌گشنسب (از بزرگان و روحانیان پارسی)
  • مهران پسر باذان
  • مهران
  • مهرنرسه
  • مهرنرسه
  • مهرهرمز (پسر مردانشاه، سپهبد ایران جنوبی)
  • مهیار دیلمی
  • نخوار
  • نرسه پسر پیروز (نوه یزدگرد سوم)
  • نکیسا (نام نوازنده ساسانی)
  • نوبخت
  • هامُرز شوشتری (فرمانده پادگان ساسانی)
  • هرمزان (سردار ایرانی)
  • وهرز
  • ویستَهم (سردار ساسانی)
  • ویندویه (سردار ساسانی)

[ویرایش] زنان ایرانی

  • آباندخت همسر داریوش سوم
  • آپامه سردار ساسانی٬ دختر سپیتمن
  • آتوسا نام دختر کورش بزرگ٬ همسر داریوش بزرگ٬ مادر خشایارشا٬ دختر اردشیر دوم
  • آذر فرشته نگهبان آتش
  • آذر آناهیتا همسر شاپور یکم ساسانی
  • آذرنوش سردار ساسانی
  • آذرین شاهدخت هخامنشی که سردار نیز بود
  • آرتادخت وزیر دارایی اردوان چهارم اشکانی
  • آرتمیز (یا آرتمیس) فرمانده نیروی دریایی خشایارشا
  • آرتونیس دختر ارته باز و سردار داریوش بزرگ
  • آریاتس سردار هخامنشی
  • آریان همسر آستیاک و مادر ماندانا
  • آزاده هنرمندی در زمان بهرام گور و دلداده او
  • آزرمی‌دخت شهریار ساسانی و دختر خسروپرویز
  • آسپاس دختر اردشیر دوم
  • آسپاسیا همسر کورش دوم
  • آمستریس دختر داریوش دوم
  • آناهیتا الههٔ ایرانی آب و سبزه و گیاه
  • آندیا همسر بابلی اردشیر درازدست
  • ابردخت سردار ساسانی
  • ارتیستون دختر کورش بزرگ و خواهر آتوسا
  • اسپازیا دلداده یونانی کورش دوم
  • استاتیرا دختر داریوش سوم
  • الوگون همسر بابلی اردشیر درازدست
  • امستریس همسر خشایارشا٬ دختر هوتن٬ دختر اردشیر دوم هخامنشی
  • امیتیس همسر کورش بزرگ٬ دختر هووخشتره که باغهای معلق بابل به نام اوست
  • انوشه خواهر پدر شاپور یکم
  • بانو همسر بابک خرمدین
  • بانودخت مادر انوشیروان
  • بخت آفرید (در دربار خسرو انوشیروان)
  • برزآفرید سردار ساسانی
  • برزین دخت سردار ساسانی
  • به آفرید دختر گشتاسب٬ نام زنان ساسانی
  • پارمیس دختر بردیا و برادر کمبوجیه و همسر داریوش بزرگ
  • پانته آ همسر آریاسب سردار کورش یزرگ
  • پدما همسر داریوش
  • پرنگیس دختر افراسیاب٬ همسر سیاوش٬ مادر کیخسرو
  • پروشات شهبانوی داریوش دوم٬ مادر اردشیر دوم هخامنشی
  • پریزاد همسر داریوش دوم٬ دختر اردشیر
  • پری نوش فرشته جاویدانی
  • پوراندخت شهریار ساسانی و دختر خسروپرویز
  • پوروچیستا دختر زردشت اسپنتمان
  • پیروزدخت از نیاکان مزدک
  • جهان بانو خواهر شهربانو٬ شاهدخت ساسانی
  • چیستا فرشته دانش و خرد
  • داناک سردار هخامنشی
  • دغدو مادر زردشت اسپنتمان
  • رانا فرشته ایرانی بخشش و بزرگواری
  • رخسانه (رکسانه) دختر داریوش سوم٬ همسر باختری اسکندر مقدونی
  • روشنک دختر داریوش سوم
  • ساینا فرشته و پرنده پیروزی
  • سورا دختر اردوان پنجم
  • سوشیان فرشته نوید و مژده
  • سیم تن همسر بهرام گور
  • سیمین دخت شاهدخت ارمنستان ایران
  • شاپوردخت دختر شاپور یکم
  • شاپوردُختک مادر بهرام سوم ساسانی
  • شهربانو دختر یزدگرد سوم ساسانی
  • شهرزاد شاهدخت ساسانی٬ دختر هزار و یک شب
  • شیرین همسر خسروپرویز و دلداده فرهاد
  • فروردین فرشته سامانگری و مهر٬ فروهر پاک و اشویی
  • گردآفرید سردار ساسانی
  • گُردویه (فرمانده سپاه ساسانی)
  • گلبویه سردار ساسانی
  • ماندانا دختر آستیاگ پادشاه ماد و همسر کمبوجیه و مادر کوروش بزرگ
  • ماه آذر سردار ساسانی
  • مروارید دختر فیروز
  • مشکناز دلداده بهرام گور
  • مشیا (مشیانه) نخستین مادر آریایی در اوستا٬ بمنزلهٔ حوا در نزد اقوام سامى
  • موزا شهریار زن اشکانی و همسر رومی فرهاد چهارم و مادر فرهاد پنجم اشکانی
  • مهرمس سردار هخامنشی
  • مهریار سردار ساسانی
  • میترا اله خورشید
  • میتراداد سردار اشکانی
  • میترادخت سردار اشکانی
  • مینورام فرشته رامش و خوشی
  • ناهید ایزدبانوی نگهبان آبها و سرسبزی و باروری
  • نرسه فرشته زیبایی و نماد توانایی و گذشت
  • نگان زن دلاوری که با تازیان جنگید و دلاوریها از خود نشان داد
  • نوش آفرین شاهدخت ساسانی
  • نوشین نامی ساسانی بویژه در زمان انوشیروان دادگر
  • وهومسه سردار هخامنشی
  • هوتن مادر داریوش بزرگ
  • هومی یاستر سردار هخامنشی
  • یوتاب خواهر آریو برزن و سردار داریوش سوم در جنگ با اسکندر گجستک که همراه با برادر خود پا به پا جنگید.


این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.


[ویرایش] منابع

  • محمدی ملایری، محمد: تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، جلد یکم، انتشارات یزدان، تهران ۱۳۷۲خ.
  • بویس، مری: زردشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسکر بهرامی، انتشارات ققنوس، تهران ۱۳۸۱خ.
  • دریایی، تورج: شاهنشاهی ساسانی، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، انتشارات ققنوس، تهران ۱۳۸۳خ.