اخترشناسی/ترجمه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

اخترشناسي

]]تصویر: عکس گرفته شده از ]]سحابی خرچنگ توسط تلسکوپ فضایی هابل[[ [[

" اخترشناسي" كه در ]]زبان يوناني[[ از تركيب اجزاء αστρονομία = άστρον + νόμος, astronomia = astron + nomos (به معناي ]]قانون[[ ]]ستارگان) تشكيل شده است علم اشياء سماوي (مانند ستارگان، سيارات، ستاره هاي دنباله دار، كهكشان ها و پديده هايي است كه منشأ آنها در خارج از جو زمين است (مانند پديده شفق قطبي (Aurora) و تشعشعات پس زمينه اي فضا ). اين رشته با رشته هايي مانند فيزيك، شيمي و فيزيك حركت ارتباط تنگاتنگ دارد و همچنين با رشته فضاشناسي فيزيكي (پيدايش و تكامل جهان)[[ ارتباط نزديكي دارد. اخترشناسي يكي از قديمي ترين علوم است. ستاره شناسان در تمدن هاي اوليه بشري به دقت آسمان شب را بررسي مي كردند و ابزارهاي ساده ستاره شناسي از همان ابتدا شناخته شده بودند. با اختراع تلسكوپ، تحولي عظيم در اين رشته ايجاد شد و دوران ستاره شناسي جديد آغاز گرديد.

در قرن 20، رشته اخترشناسي به دو رشته ]]اخترشناسي شهودي و فيزيك كيهان نظري[ تبديل شد. در اخترشناسي شهودي به دنبال جمع آوري داده ها و پردازش آنها و همچنين ساخت و نگهداري ابزارهاي اخترشناسي هستيم. در فيزيك كيهان نظري به دنبال كسب اطمينان از صحت نتايج به دست آمده از مدل هاي تحليلي و تحليل هاي كامپيوتري هستيم. اين دو رشته در كنار يكديگر رشته هاي كامل را ايجاد مي كنند كه اخترشناسي نظري نام دارد و به دنبال توصيف يافته هاي شهودي است. با استفاده از يافته هاي اخترشناسي مي توان نظريه هاي بنيادين فيزيك مانند نظريه ]]نسبيت عام[[ را آزمايش كرد.

در طول تاريخ، ]]اخترشناسان آماتور[[ در بسياري از كشف هاي مهم ستاره شناسي نقش داشته اند و اخترشناسي يكي از محدود رشته هايي است كه در آن افراد آماتور نقشي بسيار فعال دارند و مخصوصاً در كشف و مشاهده پديده هاي گذرا و محلي اميدواركننده ظاهر شده اند. علم ستاره شناسي مدرن را نبايد با علم احكام نجوم (طالع بيني) مقايسه كنيد چرا كه در طالع بيني اعتقاد بر آن است كه امور انسان ها با موقعيت اشياء سماوي در ارتباط است. اگرچه ]]اخترشناسي و طالع بيني[[ دو رشته اي هستند كه منشأ يكساني دارند اما اغلب متفكران بر اين باورند كه اين دو رشته از هم جدا شده اند وتفاوت هاي بسياري بين آنها وجود دارد. .[۱]

فهرست مندرجات

[ویرایش] تاريخچه

}}اصلی| تاریخچه اختر شناسی}}

در ابتدا، اخترشناسي تنها مشاهده و پيش بيني حركت اجرام سماوي با چشم غيرمسلح بود. در برخي نقاط مانند ]]استونهنگ[[، تمدن هاي اوليه اشياء زيادي ساخته بودند كه به نظر مي آيد با اهداف اخترشناسي ساخته شده بودند. اين مشاهدات علاوه بر جنبه تشريفاتي شان، در پيش بيني زمان تغيير فصل ها كاربرد فراواني داشت. پيش بيني فصول براي كاشت محصولات و بررسي طول سال اهميت زيادي داشت.

[۲]

با ايجاد تمدن هاي ]]بابل، مصر باستان، تمدن هلينك (يونان باستان) ، هند و چين[[، مشاهدات اخترشناسي جمع آوري شدند و نظراتي در مورد اساس پيدايش كيهان و طبيعت آن ارائه شد. همچنين، نظرياتي در مورد حركت سياره ها، خورشيد، ماه و زمين براساس علم فلسفه مطرح شد. از ميان اين نظريه ها مي توان به حدس هايي در مورد طبيعت كروي زمين و ماه و حركت و چرخش كره زمين در آسمان اشاره كرد.

قبل از اختراع تلسكوپ، كشف هاي اخترشناسي مهمي رخ داد كه برخي از آنها عبارتند از: ]]تمايل محوري يا كج بودن حالت گرفتگي در 1000 سال پيش از ميلاد مسيح توسط چيني ها مطرح شد. بابلي ها و آشوري ها كشف كردند كه كسوف يا خسوف (پديده گرفت) در يك دايره با نام دايره ساروس تكرار مي شود. 200 سال قبل از ميلاد، هيپاركوس ابعاد ماه و فاصله آن از زمين را تخمين زد. در طي قرون وسطي، اخترشناسي شهودي در اروپاي قرون وسطي تا قرن 13 به ندرت ديده مي شد. با اين وجود، اخترشناسي شهودي در امپراطوري ايران و ديگر ممالك اسلام[[ به اوج خود رسيد. ستاره شناسان مسلمان بسياري از ستارگان را نام گذاري كردند كه امروزه هنوز از اين نام ها استفاده مي شود. [۳][۴].

[ویرایش] انقلاب علمي

]]تصویر: جدول اختر شناسی از ]]دائره المعارف 1728 [[ [[

در طي دوران ]]رنسانس، نيكولاس كوپرنيك[[ ]]مدل خورشيد محوري را براي منظومه شمسي پيشنهاد كرد. گاليلئو گاليله و ژوهانس كپلر[[ پيشنهاد وي را بسط داده و آنرا اصلاح كردند. گاليله تلسكوپ را اختراع كرد تا بتواند مشاهدات خود را به صورت دقيق تري انجام دهد. كپلر اولين كسي بود كه با بيان اينكه خورشيد در مركز قرار دارد و بقيه سياره ها به دور آن مي چرخند مدل تقريباً كاملي را ارائه كرد. با اين وجود كپلر نتوانست براي قوانيني كه ارائه نمود نظريه اي تهيه كند. در نهايت ]]ايزاك نيوتن با ارائه قوانين حركت اجرام سماوي و قانون گرانش حركت سياره ها را توصيف كرد. نيوتن مخترع تلسكوپ انعكاسي[[ است.

كشفيات جديد باعث شد كه ابعاد و كيفيت تلسكوپ بهبود بيابد. ]]نيكولاس لوييس لاسيل نقشه هاي بيشتري از موقعيت ستارگان در فضا را ارائه نمود. ويليام هرشل نقشه گسترده اي از خوشه هاي سماوي و تهيه كرد و در سال 1781 توانست سياره مشتري را كشف كند كه اولين سياره كشف شده توسط انسان محسوب مي شود. در سال 1837 براي اولين بار فردريچ بسل فاصله ستاره  [[61Cygni را مشخص كرد.

در قرن نوزدهم ميلادي، توجه دانشمنداني چون]] لئونارد اولر، الكسيس كلاد كلايرات و جين دالمبرت به مسأله سه جسمي باعث شد پيش بيني هاي دقيق تري در مورد حركت ماه و ستارگان انجام شود. ژوزف لوييس لاگرانژ و پيرسيمون لاپلاس[[ اين كار را تكميل كردند و ميزان انحراف اقمار و سياره ها از وضعيت اصلي شان را تخمين زدند. با اختراع ]]طيف نگار و عكاسي افق هاي جديدي به روي اخترشناسي باز شد. در طي سال هاي 1814 و 1815 ژوزف وان فرانوفر در طيف نور خورشيد حدود 600 نوار را مشاهده كرد و در سال 1859، گوستاف كيرشهف[[ اين نوارها را به حضور عناصر مختلف در جو خورشيد نسبت داد. معلوم شد كه بقيه ستارگان به ستاره منظومه شمسي (خورشيد) شباهت زيادي دارند اما در ابعاد مختلف و با ]]دما[[ها و عناصر دروني متفاوتي ديده مي شوند .[۳]

قرار داشتن زمين در كهكشان ]]راه شيري، به عنوان مجموعه اي از ستاره ها و سياره ها، در قرن بيستم كشف گرديد و همزمان وجود ديگر كهكشان هاي " خارجي" در فضا تأييد شد و بلافاصله پديده انبساط عالم عامل اصلي وجود فاصله زياد بين زمين و ديگر كهكشان ها اعلام شد. همچنين در اخترشناسي مدرن وجود اجرام خارجي زيادي مانند اختر نما ها ، و كهكشان هاي راديويي را تأييد كرد و با استفاده از اين مشاهدات نظريه هاي فيزيكي ارائه نمود كه برخي از آنها اين اجرام را براساس اجرام ديگر مانند ستاره هاي نوتروني و سياه چاله ها توصيف مي كنند. كيهان شناسي فيزيكي در طي قرن 20 ميلادي پيشرفتهاي زيادي را تجربه كرد و نظريه بيگ بنگ (انفجار بزرگ) براساس شواهد كشف شده در علوم اخترشناسي و فيزيك مانند تشعشعات پس زمينه اي مايكرويو كيهاني، قانون هابل و تشكيل هسته بيگ بنگ[[ قوت يافت.

[ویرایش] مشاهدات اخترشناسي

]]تصویر: راديو تلسكوپ ها يكي از ابزارهاي مشاهده كيهان هستند كه توسط اخترشناسان به كار مي روند.[[ در ]]بابل و يونان باستان، اخترشناسي بيشتر اخترسنجي بود و موقعيت ستاره ها و سياره ها در آسمان مورد توجه زيادي قرار داشت. بعدها، تلاش هاي اخترشناساني چون آيزاك نيوتن و ژوهانس كپلر[[ ]]علم مكانيك سماوي را پديد آورد و اخترسنجي بر پيش بيني حركت آن دسته از اجرام سماوي كه ميانشان نيروي جاذبه گرانشی وجود داشت تمركز يافت. اين پيشرفت به طور خاص در مورد منظومه شمسي[[ به كار گرفته شد. امروزه موقعيت و حركت اجرام به آساني تعيين مي شود و اخترشناسي مدرن بر مشاهده و درك طبيعت فيزيكي اجرام سماوي تأكيد دارد.

[ویرایش] روش هاي جمع آوري داده

}}اصلی| مشاهدات اخترشناسي }}

در اخترشناسي، ]]اطلاعات موجود براساس شناسايي و تحليل نور و انواع ديگر تشعشات الكترومغناطيسي شكل مي گيرد. انواع ديگر پرتوهاي كيهاني نيز مورد بررسي قرار مي گيرند و تحقيقاتي در حال انجام است تا در آينده نزديك بتوانيم امواج جاذبه گرانشی را شناسايي و تحليل كنيم. امروزه، آشكارسازهاي نوترينو[[[ در مشاهده نوترينوهاي خورشيد و نوترينوهايي كه از ]]سوپرنوا[[ها ساطع مي شوند كاربرد زيادي دارند. 

[۵][۶]

]]طيف الكترومغناطيسي مي تواند اطلاعات زيادي راجع به اخترشناسي را در اختيارمان قرار دهد. در بخش هايي از طيف كه فركانس اندك است، اخترشناسي راديويي، ساطع شدن امواجي با طول موج هاي ميلي متري و دكامتري را كشف مي كند. گيرنده هاي راديو تلسكوپي همانند گيرنده هاي راديويي معمولي هستند اما حساسيت بسيار زيادي دارد. مايكرويوها بخش ميلي متري طيف راديويي را تشكيل مي دهند و در مطالعات تشعشات مايكرويو پس زمينه كيهان[[ كاربرد وسيعي دارند. در ]]اخترشناسي مادون قرمز و اخترشناسي فرا مادون قرمز با آشكارسازي و تحليل امواج مادون قرمز[[ (با طول موجي بزرگتر از طول موج قرمز) سروكار داريم. معمولاً براي اين كار از تلسكوپ استفاده مي شود اما در كنار آن به يك آشكارساز حساس نيز احتياج داريم. ]]بخارآب[[ موجود در جو زمين امواج مادون قرمز را جذب مي كند و بنابراين مراكز مشاهده امواج مادون قرمز مي بايست در مكان هاي بلند و خشك و يا خارج از جو كره زمين ساخته شوند. ]]تلسكوپ هاي فضايي[[ به انتشار گرما در جو زمين، شفافيت جو زمين حساس نيستند و وقتي از آنها استفاده مي كنيم ديگر با دردسرهاي مشاهده در طول موج هاي مادون قرمز روبرو نمي شويم. مشاهدات مادون قرمز در مشاهده مناطقي از كهكشان كه پوشيده از گرد و غبار هستند بسيار كارآمد هستند.

]]تصوير: به علت ارتفاع زياد و موقعيت ممتاز، ]]رصدخانه مونا كي [[(Mauna Kea) يكي از بهترين رصد خانه هاي دنياست.[[

در طول تاريخ، اغلب داده هاي اخترشناسي با استفاده از ]]اخترشناسي نور تهيه شده اند. در اخترشناسي نور، با استفاده از عناصر نوري (مانند آينه، عدسي، آشكارسازهاي CCD و فيلم هاي عكاسي) طول موج هاي نور را در محدوده مادون قرمز تا فرابنفش بررسي مي كنيم. نور مرئي (طول موج[[ هايي كه توسط چشم انسان ديده مي شوند و در محدوده 400 تا 700 نانومتر قرار دارند) در ميانه اين محدوده قرار دارد. تلسكوپ مهمترين ابزار مشاهدات اخترشناسي است كه داراي ]]طيف نگار و دوربين هاي الكترونيكي[[ است. براي مشاهده منابع پرانرژي از ]]اخترشناسي انرژي بالا كمك مي گيريم كه اخترشناسي اشعه X، اخترشناسي پرتو گاما، اخترشناسي فرابنفش (UV) و همچنين مطالعات مربوط به نوترينوها و پرتوهاي كيهاني را شامل مي شود. اخترشناسي راديويي و نوري با استفاده از رصدخانه هاي زميني انجام مي شود زيرا در اين طول موج ها، جو زمين به اندازه كافي شفاف است. جو زمين در طول موج هاي مورد مطالعه در اخترشناسي اشعه X، اخترشناسي پرتو گاما، اخترشناسي UV و اخترشناسي فرا مادون قرمز (به جز در مورد چند " پنجره" طول موج) شفافيت كافي را ندارد و بنابراين تحقيقات و مشاهدات در مورد اين علوم بايستي از طريق بالن هاي تحقيقاتي يا رصدخانه هاي فضايي[[ صورت پذيرد. پرتوهاي قوي اشعه گاما براساس رگبارهاي هوايي عظيمي كه توليد مي كنند شناسايي مي شوند و مطالعه پرتوهاي كيهاني زيرمجموعه اي از اخترشناسي محسوب مي شود. [۷]

اخترشناسي سيارات براساس مشاهدات مستقيم از طريق فضاپيماها و سفرهاي فضايي و نمونه برداري از سيارات پيشرفت خوبي را تجربه كرده است. مأموريت هاي فضايي و استفاده از سياره پيماهاي مجهز به حسگرهاي قوي به ما كمك مي كند از مواد تشكيل دهنده سطح سياره نمونه برداري كنيم و همچنين با استفاده از حسگرها مواد لايه هاي عميق تر را شناسايي كرده و در نهايت مواد را براي بررسي بيشتر به زمين منتقل كنيم.

[ویرایش] اخترشناسي و مكانيك اجرام آسماني

}}اصلی| اخترشناسي| مكانيك اجرام آسماني }}


يكي از قديمي ترين زمينه هاي تحقيقاتي در علم اخترشناسي و همه علوم عالم، اندازه گيري موقعيت و مكان اجرام سماوي در آسمان است. همواره در طول تاريخ، درك مناسب از موقعيت خورشيد، ماه، ستارگان و سيارات در تعيين موقعيت افراد بر روي زمين (ملوانان و كشتي ها) نقش داشته است.

اندازه گيري دقيق موقعيت مكاني سيارات به درك ما از ]]نظريه انحراف وسعت داده و اكنون مي توانيم در مورد گذشته و آينده سيارات با دقت زياد اظهارنظر كنيم. علمي كه به اين مباحث مي پردازد را علم مكانيك اجرام آسماني گويند. امروزه با رديابي اجرام آسماني در نزديكي زمين[[ مي توانيم احتمال برخورد اين اجرام با يكديگر يا جو زمين را بررسي كنيم. [۸]

اندازه گيري ميزان ]]سرعت زاويه اي ستاره هاي نزديك به كره زمين يكي از اساسي ترين كارها در تعيين نردبان فاصله كيهاني[[ است كه براي اندازه گيري مقياس جهان طراحي شده است. اندازه گيري سرعت زاويه اي ستاره هاي مجاور عامل مهمي در آگاهي از ويژگي هاي ستاره هاي دور محسوب مي شود چرا كه اين ويژگي ها قابل مقايسه هستند. محاسبه ]]سرعت شعاعي و حركت واقعي سينماتيك حركت اين مجموعه اجرام در كهكشان راه شيري[[ را آشكار مي سازد. همچنين از يافته هاي اخترشناسي در اندازه گيري توزيع ماده تيره در كهكشان استفاده مي شود.

[۹]

در ]]دهه 1990 روش اخترشناسي كه در محاسبه تكان هاي ستارگان[[ به كار مي رفت باعث كشف سياره هايي از خارج از منظومه شمسي شد كه به دور خورشيد گردش مي كنند. [۱۰]

[ویرایش] مطالعات ميان رشته اي

اخترشناسي با بسياري از رشته هاي علمي مهم ارتباط تنگاتنگ دارد. برخي از اين علوم عبارتند از:
]]*فيزيك كيهاني مطالعه فيزيك جهان پيرامون شامل ويژگيهاي فيزيكي (درخشندگي، چگالي، دما و تركيب شيميايي[[) اجرام سماوي. 

]]*بيولوژي كيهاني مطالعه پيدايش و تكامل سيستم هاي بيولوژيكي در دنيا. +اخترشناسي باستاني مطالعه اخترشناسي قديم در بافت فرهنگي آن با استفاده از مشاهدات باستان شناسي و مردم شناسي[[. ]]*شيمي كيهاني مطالعه مواد شيميايي موجود در فضا به خصوص ابرهاي گازي مولكولي و نحوه تشكيل، تعامل و مرگ آنها. بنابراين اين رشته با رشته هاي شيمي[[ و اخترشناسي مباحث مشتركي دارد.

[ویرایش] اجرام سماوي

[ویرایش] اخترشناسي خورشيد

}}اصلی| خورشید }}

]]خورشيد ستاره اي است كه بيشترين تحقيقات علمي بر روي آن تمركز يافته است. خورشيد يكي از توالي هاي اصلي ستاره هاي كوتوله[[ ]]طبقه ستارگان G2V است كه حدود 6/4 گيگا سال عمر دارد. خورشيد ستاره اي متغير نيست اما در چرخه فعاليت آن تغييرات متناوبي صورت مي گيرد كه به حلقه نقطه اي خورشيدي معروف است. در واقع در هر 11 سال در عدد نقطه اي خورشيد نوساناتي رخ مي دهد. نقاط خورشيدي[[ نواحي هستند كه در آنها دما كمتر از دماي ميانگين خورشيد است و فعاليت هاي مغناطيسي شديدي در اين مكان ها رخ مي دهد. [۱۱]

]] تصوير: تصوير ماورا بنفش از ]]فتوسفر[[هاي فعال خورشيد كه توسط تلسكوپ فضايي TRACE گرفته شده است. "]]تصوير از ناسا[[".[[ ميزان درخشندگي خورشيد با افزايش عمر آن افزايش يافته است و از زماني كه به يك ستاره توالي اصلي تبديل شد تاكنون به درخشندگي آن 40 درصد افزوده شده است. همچنين در درخشندگي خورشيد تغييراتي ايجاد مي شود كه اثرات قابل ملاحظه اي بر كره زمين دارد. دوران ]]حداقل ماندر، باعث ايجاد پديده عصر يخبندان كوچك در قرون وسطي[[ شده است. [۱۲]


سطح خارجي خورشيد را فتوسفر گويند. در قسمت بالايي اين لايه منطقه اي با نام ]]كروموسفر[[ قرار دارد. اين ناحيه هم توسط يك ناحيه گذرا كه دماي آن به سرعت افزايش مي يابد احاطه شده و در نهايت تاج هاي بسيار داغ و گدازنده خورشيد قرار دارند.
در مركز خورشيد، دما و فشار كافي براي وقوع پديده ]]جوش هسته اي وجود دارد. در بالاي اين هسته، ناحيه اي به نام ناحيه تشعشع قرار دارد كه در آن ماده پلاسما انرژي را با استفاده از تشعشات منتقل مي كند. لايه بعدي ناحيه همرفت[[ است كه در آن ماده گازي شكل انرژي را با استفاده از جابجايي فيزيكي گاز منتقل مي كند. گفته مي شود اين ناحيه همرفت عامل ايجاد نقاط خورشيدي هستند كه در اين نقاط فعاليت مغناطيسي شديدي را ملاحظه مي كنيم .[۱۱]

طوفان هاي خورشيدي مواد پلاسما همواره به سمت خارج خورشيد جريان دارند و در ناحيه ]]هليوپاز متوقف مي شوند. طوفان هاي خورشيدي با مگنتوسفر كره زمين تعامل دارند و كمربند تشعشعي وان آلن را ايجاد مي كنند. همچنين پديده شفق قطبي كه ناشي از نفوذ ميدان مغناطيسي زمين در جو زمين[[ است متأثر از تعامل مگنتوسفر و طوفان هاي خورشيدي است. [۱۳]

[ویرایش] علم سيارات

}}اصلی| علم سيارات| زمین شناسی سیارات}

اين رشته اخترشناسي مجموعه ]]سيارات، اقمار طبيعي، سيارات كوتوله، ستارگان دنباله دار، شبه ستارگان و ديگر اجرام سماوي كه به دور خورشيد مي چرخند و همچنين سيارات خارج از سلطه خورشيد را بررسي مي كند. منظومه شمسي[[ با استفاده از تلسكوپ ها و در نهايت سفينه هاي فضايي به خوبي مورد مطالعه قرار گرفته است. اين اطلاعات بدست آمده منبع خوبي براي درك بهتر از نحوه پيدايش و تكامل اين منظومه سيارات محسوب مي شود اما هنوز بايد تحقيقات را به طور گسترده ادامه دهيم.

[۱۴]

]] تصویر: نقطه سياه رنگي كه در بالاي تصوير ديده مي شود يك ]]گردباد است كه ديواره اي متحرك را در سطح مريخ ايجاد كرده است. اين ستون متحرك و چرخان جو مريخ (كه با گردبادهاي زميني (تورنادو[[ها) قابل مقايسه است نوار طولاني و سياه رنگي را به وجود آورده است.[[ منظومه شمسي از سيارات داخلي، ]]كمربند شبه ستاره و سيارات خارجي تشكيل شده است. سيارات خاكي عبارتند از: عطارد، زهره، زمين و مريخ. سيارات ابرگاز خارجي عبارتند از:مشتری، زحل، اورانوس و نپتون[[. [۱۵]

اين سيارات از يك ]]صفحه ديسك مانند سياره اي بدوي[[ تشكيل شده اند كه در اطراف خورشيد قرار داشته است. به علت وجود جاذبه، برخورد و اتحاد، ديسك مجموعه اي هايي از ماده تبديل شد كه همان سيارات بدوي بودند. سپس ]]فشار تشعشعات[[ ]]طوفان هاي خورشيدي[[ بخش اعظم ماده را به حاشيه راند و تنها سياراتي كه از جرم كافي برخوردار بودند در جو گازي باقي ماندند. اين سيارات در طي دوراني كه در آن بمباران هاي شديدي صورت مي گرفت، و از شواهد آن مي توان به ]]دره هاي ناشي از بمباران[[ در سطح ماه اشاره كرد، مواد موجود در اطراف خود را جذب يا آنها را دور ساختند. در طي اين دوران احتمالاً برخي از سيارات بدوي با يكديگر برخورد كردند و براي مثال ]]نظريه برخورد بزرگ[[ نحوه شكل گيري ماه را تشريح مي كند.

[۱۶]

وقتي سياره به جرم مورد نظر و مناسب دست پيدا مي كند، در طي پديده ]]تفكيك سياره[[ اي، مواد با چگالي مختلف در داخل سياره پخش مي شوند. در طي اين فرآيند يك هسته سنگي يا فلزي تشكيل شده و اطراف آن را مواد مختلف احاطه مي كنند. هسته مي تواند حاوي مواد جامد يا مايع باشد و برخي از هسته هاي سيارات داراي ]]ميدان مغناطيسي[[ مخصوص به خودهستند كه جوآنها را از طوفان هاي خورشيدي مصون نگاه مي دارد . [۱۷]

گرماي داخلي ماه يا سياره براثر برخورد مواد راديواكتيو ("مانند " ]]اورانيوم و توريم و26Al ) و يا ]گرماي ناشي از مد توليد مي شود. دربرخي از سيارات واقمار آنهاگرماي كافي براي وقوع پديده هايي مانند آتشفشان و تكتونيك وجود دارد . سطح سياراتي كه داراي جو هستند دراثر حركت آب وباد دچار فرسودگي[[ مي شود. اجرام كوچكتر كه از گرماي ناشي از مد بهره مند نيستند به سرعت سرد مي شوند واغلب فعاليت هاي عادي شان متوقف ميشود.

[۱۸]

[ویرایش] اخترشناسي ستارگان (ستاره شناسي)

}}اصلی| ستاره | اخترشناسي ستارگان }}

]] تصویر: گازي كه از ستاره مركزي درحال مرگ خارج ميشود داراي الگوهاي منظمي است كه با الگوهاي نامنظم انفجارهاي معمولي متفاوت است .[[

 مطالعه ]]ستارگان و تكامل ستارگان[[ در درك بهتر از نحوه تكامل عالم بسيار مفيد است .درك اختر فيزيك ستارگان با مشاهدات فضايي ، درك نظريات مختلف و شبيه سازي كامپيوتري امكان پذير است .
فرايند ]]شكل گيري ستارگان درمحل هايي كه حاوي گرد و غبارغليظ هستند وبه ابرهاي مولكولي عظيم يا سحابي سياه شهرت دارند رخ مي دهد. تكه ابرها درحالت ناپايداري وتحت تاثير جاذبه ستارگان اوليه را تشكيل مي دهند. براثر پديده جوش هسته اي يك هسته داغ وبه اندازه كافي چگال تشكيل شده و درنهايت به يك ستاره توالي اصلي[[ تبديل مي شود.

[۱۹]


ويژگي هاي ستاره اي كه به وجود آمده است به جرم اوليه ستاره بستگي دارد . هرچه جرم اوليه بيشتر بوده باشد ، درخشندگي ستاره و سرعت مصرف سوخت هيدروژن در هسته آن بيشتر است . با گذشت زمان سوخت هسته بيشتري نياز است و بنابراين هسته حجيم تر و چگال تر ميشود. درنتيجه اين واكنش ها يك ]]غول قرمز توليد مي شود كه تا زمان مصرف شدن همه سوخت هليم عمر مي كند. ستاره هاي بزرگ در فرايندهاي جوش هسته اي از عناصر سنگين تر هم استفاده ميكنند و فازهاي تكاملي[[ ديگري به اين فازها اضافه مي شود. سرنوشت ستاره به جرم آن بستگي دارد و ستارگاني كه جرم آنها بيش از 4/1 برابر جرم ]]خورشيد است به سوپرنوا تبديل مي شوند درحاليكه ستارگان كوچكتر به سحابی هاي سياره اي ودرنهايت به كوتوله هاي سفيد تبديل مي شوند. جسم باقي مانده از سوپرنوا يك ستاره نوتروني چگال است واگر جرم ستاره بيش از سه برابر جرم خورشيد باشد سوپرنوا به يك سياه چال [[تبديل مي شود. [۲۰]

[ویرایش] اخترشناسي كيهاني

]] تصوير : ساختار بازوهاي مارپيچي كهكشان راه شيري .[[ }}اصلی| اخترشناسي كيهاني }}

]]منظومه شمسي درون كهكشان راه شيري درحال چرخش است که كهكشاني مارپيچی و بسته است كه يكي از اعضاي اصلي كهكشان هاي Local Group [[ محسوب مي شود. منظومه شمسي مجموعه اي ازگاز ، غبار ، ستارگان وديگر اجرام است كه نيروي جاذبه آنها را دركنار هم قرار داده است. ازآنجا كه زمين در بازوي خارجي پرگرد وغبار كهكشان راه شيري قرار دارد بخش عظيمي از اين كهكشان از ديده مان پنهان است.

درمركز كهكشان راه شيري يك برآمدگي ميله مانند قرار دارد كه گمان ميرود يك ]]سياه چاله بسيار بزرگ باشد در اطراف هسته چهار بازوي مارپيچ قرار دارند. دراين ناحيه بسياري از ستارگان شكل مي گيرند و مملو از ستارگان جوان ونسل دوم ستارگان است . دراطراف ديسك ، يك شبه كره كهكشاني مسن تر كه نسل اول ستارگان محسوب ميشوند و همچنين مجموعه اي از خوشه هاي دايره اي[[ نسبتا چگال قرار دارد. 

[۲۱][۲۲]


درميان ستارگان يك ]]واسط بين ستاره اي قرار دارد كه ناحيه اي است حاوي مواد پراكنده .درچگال ترين قسمت ، ابرهاي مولكولي از جنس هيدروژن وديگر عناصر نواحي تشکیل ستاره را تشكيل مي دهند. سحابي هاي تيره نامنظم (كه در محدوده اي كه توسط طول جينز مشخص ميشود تمركز يافته اند ) ستارگان نوزاد[[ فشرده را تشكيل مي دهند. [۲۳]

با تشكيل ستارگان با جرم زيادتر ابر تبديل به ناحيه HII مي شود كه درآن گازهاي درخشنده وپلاسما قراردارند. ]]طوفان هاي ستاره اي و انفجار سوپرنواها باعث پراكنده شدن ابر ميشوند و درنهايت يك يا چند خوشه باز[[ از ستارگان تشكيل ميشوند. اين خوشه ها در كنار هم كهكشان راه شيري را تشكيل داده اند . مطالعات سينماتيك ماده دركهكشان راه شيري و ديگر كهكشان ها نشان مي دهد كه جرم نامرئي درآنها بيش از جرم مرئي است بيشتر جرم كهكشان را ]]هاله هاي سياه[[ تشكيل مي دهند طبيعت اين ماده سياه رنگ هنوز براي دانشمندان نامشخص است . [۲۴]


[ویرایش] كهكشان ها وخوشه ها

}}اصلی| اخترشناسي فراكهكشاني }}


مطالعه اجرامي كه درخارج از كهكشان راه شيري قرار دارند به يك علم جديد تبديل شده كه شاخه اي از اخترشناسي محسوب مي شود.دراين علم ]]نحوه پيدايش و تكامل كهكشان ها، ساختار و طبقه بندي آنها ، كهكشان هاي فعال وگروه ها و خوشه هاي كهكشاني مورد بررسي قرار مي گيرند . بررسي گروه ها وخوشه هاي كهكشاني در درك بهتر از ساختار كلي كيهان[[ نقش مهمي ايفا مي كند.

 تصوير: دراين شكل چندين جرم حلقه مانند آبي رنگ رامشاهده ميكنيد كه تصاوير همان كهكشان هستند كه با استفاده از اثر عدسي هاي گرانشي[[ از خوشه كهكشان زرد رنگ در وسط عكس كپي برداري شده اند. اين عدسي ها با استفاده از ميزان گرانش خوشه نور را خم كرده و تصوير اجرام دورتر را بزرگنمايي نموده و درآنها اعوجاج ايجاد مي كند]].

اغلب كهكشان ها داراي شكل منحصر به فردي هستند كه طبقه بندي آنها را آسان ميكند. به طوركلي كهكشان ها به انواع ]]مارپيچ، بيضوي ، و نامنظم[[ تقسيم بندي مي شوند. [۲۵]


همانطوركه از نام كهكشان بيضوي پيداست سطح مقطع اين كهكشان ]]بيضي شكل است . ستارگان در مدارهاي تصادفي[[ به دور كهكشان ميچرخند. دراين كهكشان ها غبار ميان ستاره اي وجود ندارد و يا به ندرت يافت مي شود و نقاط توليد ستاره دراين نوع كهكشان بسيار كم هستند. ستارگان اين كهكشان عموما مسن هستند كهكشان بيضوي عموما درمركز خوشه هاي كهكشاني يافت مي شوند و ممكن است دراثر تركيب كهكشان بزرگ به وجود آيند .

كهكشان مارپيچ معمولا از يك صفحه دوار مسطح تشكيل شده كه يك برآمدگي ميله مانند درمركزآن قرار دارد و بازوهاي نوراني مارپيچي از آن خارج مي شوند. اين بازوها نواحي پرگرد وغباري هستند كه درناحيه توليد ستاره قرار دارند و اين مناطق ستاره هاي جوان بسيار بزرگ رنگ آبي را دربرابر ديدگانمان قرار مي دهند. كهكشان هاي مارپيچ با هاله اي از ستاره هاي پير احاطه شده اند .كهكشان هاي ]]راه شيري و آندرومدا[[ كهكشان هاي مارپيچ هستند. شكل ظاهري كهكشان هاي نامنظم درهم پيچيده است واين نوع از كهكشان در دسته بندي بيضوي و مارپيچ جاي نمي گيرند. حدود يك چهارم كهكشان ها نامنظم هستند وشكل نامنظم آنها ناشي از تعامل گرانشي با محيط اطراف است . كهكشان فعال كهكشان هايي هستند كه عمده انرژي كه از آنها ساطع مي شود از منبعي به جز ستارگان و گرد و غبار تامين ميشود. درمركز اين كهكشان ها هسته اي فشرده قرار دارد كه گفته ميشود يك سياه چاله بسيار عظيم است كه به علت جذب اجرام انرژي زيادي را توليد مي كند. ]]كهكشان راديويي[[ نوعي كهشكان فعال است كه در بخش راديويي طيف بسيار درخشان بوده و زبانه هاي پرانرژي گاز را متساعد مي كند. از ميان كهكشان هاي فعالي كه تشعشات پرانرژي ساطع مي كنند مي توان به ]]كهكشان هاي سيفرت ، اخترنماها و بلازار[[ها اشاره كرد . گفته مي شود كه اختر نماها درخشنده ترين اشيا عالم هستند. [۲۶]

]]ساختار عظيم كيهان بر اساس گروهها و خوشه هاي كهكشاني شكل گرفته است . دراين ساختار بزرگترين واحد كيهاني ابرخوشه ها هستند. مجموعه مواد به فيلامان ها و ديواره هاي كهكشاني تبديل ميشوند ودرميان آنها فضاهاي خالي[[ باقي مي ماند. [۲۷]


[ویرایش] كيهان شناسي

}}اصلی| كيهان شناسي فيزيكي| زمان وقوع انفجار بزرگ }}

مشاهده ]]ساختار عظيم عالم در علم كيهان شناسي[[ فيزيكي مطرح مي شود و گام موثري در درك بهتر پيدايش وتكامل كيهان محسوب مي شود. دركيهان شناسي مدرن نظريه انفجار بزرگ مورد پذيرش قرار گرفته و اعلام شده كه دربرهه اي از زمان انفجار بزرگ رخ داده با ]]انبساط فضا درطول 7/13 گيگا سال جهان به شكل فعلي آن مبدل شده است . مفهوم انفجار بزرگ با كشف تشعشات مايكرويو پس زمينه كيهان[[ درسال 1965 مطرح شد . در طول مدت تكامل جهان چندين مرحله تكاملي را تجربه كرد . در ابتدا جهان به سرعت ]]انبساطي كيهاني را تجربه كرد كه شرايط اوليه را همگن كرد . سپس با تشكيل هسته انفجار بزرگ[[ عناصر اوليه جهان آغازين توليد شدند. هنگامي كه اولين اتم هاي تشكيل دهنده فضا شفاف شدند توانستند امواجي را از خود ساطع كنند امواجي كه امروزه به صورت تشعشات مايكرويو پس زمينه كيهان مشهور هستندسپس جهان درحال انبساط به علت عدم وجود منابع انرژي كيهاني وارد عصر تيره و تار خود شد. [۲۸] با وقوع تغييرات اندك در چگالي اجرام ، ساختار سلسله مراتبي ماده شكل گرفت . موادي كه در نواحي چگال جمع شده بودند ابرهاي گاز و ]]ستارگان اوليه[[ را تشكيل دادند. اين ستاره هاي عظيم باعث ايجاد مجدد فرايند يونيزاسيون شده و بسياري از عناصر سنگين جهان آغازين را به وجود آوردند.

توده هاي گرانشي به فيلامان تبديل شده و فضايي بين اين فيلامان ها به صورت خالي باقي ماند. به تدريج گرد وغبار با يكديگر تركيب شده واولين كهكشان ها به وجود آمدند. باگذشت زمان اين كهكشان ها مواد بيشتري را به درون خود كشيدند و ]]گروه ها و خوشه هاي كهكشاني و درنهايت ابرخوشه[[ هاي عظيم شكل گرفتند. 

[۲۹]


يكي از مفاهيم اصلي در ساختار عالم ، ]]ماده تاريك يا انرژي تاريك[[ است. ماده تاريك عنصر اصلي تشكيل دهنده دنياست و96درصد چگالي جهان را تشكيل مي دهد.امروزه تلاش زيادي براي درك فيزيك اين ماده واجزا تشكيل دهنده آن صورت ميگيرد . [۳۰]


[ویرایش] اخترشناسي غير حرفه اي (آماتوري )

}}اصلی| اخترشناسي غير حرفه اي }}

]] تصوير : اخترشناسان آماتور مي توانند ابزارهاي موردنياز خودرا بسازند وجلسات بحث ستاره شناسي تشكيل دهند. مانند Stellafane [[. به طور كلي اخترشناسان آماتور با استفاده از ]]تلسكوپ[[ هاي ساخت خودشان بسياري از پديده هاي كيهاني واجرام سماوي را مشاهده ميكنند. آنها بيشتر به دنبال رصد كردن ماه ، سيارات ، ستارگان، دنباله دارها، باران هاي شهابي وبسياري از ]]اجرام موجود درعمق فضا مانند خوشه هاي ستاره اي ، كهكشان ها وسحابي ها هستند. يكي از شاخه هاي اخترشناسي آماتوري ، عكس برداري كيهاني[[ است كه طي آن فرد آماتور از آسمان شب عسكبرداري مي كند. بسياري از افراد آماتور تلاش مي كنند درمشاهده اجرام خاص تبحر لازم را كسب كنند و با توجه به علاقه فردي خود كار مشاهده خود را تخصصي تركنند. [۳۱][۳۲]


اغلب آماتورها مشاهدات خود را در طول موج هاي مرئي انجام مي دهند و تعداد محدودي هم اين كار را درمورد طول موج هاي نامرئي تجربه مي كنند. آنها در تلسكوپ خود از فيلترهاي مادون قرمز استفاده مي كنند ويا از تلسكوپ هاي راديويي كمك ميگيرند . ]]كارل گوته يانسكي يكي از پيشگامان اخترشناسي راديويي آماتوري است كه در دهه 1930[[ آسمان را در طول موج هاي راديويي مشاهده كرد .تعدادي از افراد آماتور از تلسكوپهاي دست ساز يا تلسكوپ هاي راديويي كه براي تحقيقات اختر شناسي ساخته مي شوند ودراختيار افراد آماتور قرار مي گيرند استفاده مي كنند. ("مثلا " ]]تلسكوپ يك مايلي[[ )] . [۳۳][۳۴]


اخترشناسان آماتور در پيشرفت هاي علم اخترشناسي سهم بسزايي داشته اند . اين رشته يكي از معدود رشته هايي است كه در آن افراد آماتور ايفاي نقش مي كنند. آنها مي توانند دربرخي اندازه گيري ها شركت كرده و در اصلاح مدار سيارات كوچك مفيد واقع شوند. همچنين افراد آماتور دركشف دنباله دارها و رصد ستاره هاي متغير نقش بسزايي دارند . پيشرفت هاي حاصل شده در زمينه تكنولوژي ديجيتال به افراد آماتور اجازه مي دهد تا در رشته عسكبرداري كيهاني به موفقيت هاي چشمگيري دست پيدا كنند. [۳۵][۳۶][۳۷]


[ویرایش] سوالات اساسي در اخترشناسي

اگرچه دررشته اخترشناسي تلاش هاي بسياري براي درك بهتر طبيعت جهان ومحتواي آن صورت گرفته است اما هنوز سوالهاي بي پاسخي در پيش رويمان قرار دارند شايد پاسخگويي به اين سوالات مستلزم ساخت ابزارهاي رصد جديد و پيشرفت هاي تازه در زمينه فيزيك نظريه و تجربي باشد.

  • آيا ]]سيارات خاكي[[ در اطراف بقيه ستارگان (به جز خورشي ) هم قرار دارند ؟ اخترشناسان از وجود ستارگان بزرگ واجرامي در اطراف ستاره ها اطمينان حاصل كرده اند . بنابراين وجو سيارات خاكي كوچكتر محتمل به نظر مي رسد .

[۳۸]

  • آيا در بقيه نقاط عالم حيات فرازميني وجود دارد ؟ به طور خاص آيا انسان دركره هاي ديگر هم زندگي مي كند؟ دراين صورت چگونه تناقض فرمي ( Fermi ) را توجيه مي كنيد ؟ وجود حيات درخارج از كره خاكي تبليغات علمي و فلسفي بسيار مهمي را درپي دارد .
[۳۹][۴۰]
  • جنس ماده تاريك و انرژي تاريك از چيست ؟ شناخت اين مساله در درك تكامل عامل و سرنوشت آن بسيار مفيداست اما هنوزدرباره آن چيزي نمي دانيم.

[۴۱]

  • چرا دنيا به وجود آمد ؟ چرا براي مثال ثابت هاي فيزيكي با دقت تنظيم شده اند تاوجودحيات را تضمين كنند؟ چه چيزي باعث انبساط كيهاني شد و دنيا را همگن كرد ؟

[۴۲]


[ویرایش] همچنين رجوع كنيد به

الگو:معرفي اخترشناسي الگو:اخترشناسي ]]رسته: اخترشناسي باستان[[ ]] اخترشناس : اخترشناسان و اختر فيزيك دانان[[

]]رسته : رصد خانه هاي اخترشناسي[[ 
]] رسته: سازمان هاي اخترشناسي[[ 
]] رسته: زمان در اخترشناسي[[
]]علم فضا [[

[ویرایش] مراجع

  1. الگو:Cite book
  2. الگو:Cite book
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ الگو:Cite book
  4. الگو:Cite book
  5. Electromagnetic Spectrum (in English). NASA. Retrieved on 2006-09-08.
  6. G. A. Tammann, F. K. Thielemann, D. Trautmann (2003). Opening new windows in observing the Universe (in English). Europhysics News. Retrieved on 2006-08-22.
  7. Penston, Margaret J. (2002-08-14). The electromagnetic spectrum (in English). Particle Physics and Astronomy Research Council. Retrieved on 2006-08-17.
  8. Calvert, James B. (2003-03-28). Celestial Mechanics (in English). University of Denver. Retrieved on 2006-08-21.
  9. Hall of Precision Astrometry (in English). University of Virginia Department of Astronomy. Retrieved on 2006-08-10.
  10. الگو:Cite journal
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Johansson, Sverker (2003-07-27). The Solar FAQ (in English). Talk.Origins Archive. Retrieved on 2006-08-11.
  12. Pogge, Richard W. (1997). The Once & Future Sun (lecture notes). New Vistas in Astronomy. Retrieved on 2005-12-07.
  13. D. P. Stern, M. Peredo (2004-09-28). The Exploration of the Earth's Magnetosphere (in English). NASA. Retrieved on 2006-08-22.
  14. الگو:Cite book
  15. E. Grayzeck, D. R. Williams (2006-05-11). Lunar and Planetary Science (in English). NASA. Retrieved on 2006-08-21.
  16. Roberge, Aki (1997-05-05). Planetary Formation and Our Solar System (in English). Carnegie Institute of Washington—Department of Terrestrial Magnetism. Retrieved on 2006-08-11.
  17. Roberge, Aki (1998-04-21). The Planets After Formation (in English). Department of Terrestrial Magnetism. Retrieved on 2006-08-23.
  18. الگو:Cite book
  19. Stellar Evolution & Death (in English). NASA Observatorium. Retrieved on 2006-06-08.
  20. الگو:Cite book
  21. Ott, Thomas (2006-08-24). The Galactic Centre (in English). Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik. Retrieved on 2006-09-08.
  22. الگو:Cite journal
  23. Hanes, Dave (2006-08-24). Star Formation; The Interstellar Medium (in English). Queen's University. Retrieved on 2006-09-08.
  24. الگو:Cite journal
  25. Keel, Bill (2006-08-01). Galaxy Classification (in English). University of Alabama. Retrieved on 2006-09-08.
  26. Active Galaxies and Quasars (in English). NASA. Retrieved on 2006-09-08.
  27. الگو:Cite book
  28. Hinshaw, Gary (2006-07-13). Cosmology 101: The Study of the Universe (in English). NASA WMAP. Retrieved on 2006-08-10.
  29. Galaxy Clusters and Large-Scale Structure (in English). University of Cambridge. Retrieved on 2006-09-08.
  30. Preuss, Paul. Dark Energy Fills the Cosmos (in English). U.S. Department of Energy, Berkeley Lab. Retrieved on 2006-09-08.
  31. The Americal Meteor Society (in English). Retrieved on 2006-08-24.
  32. Lodriguss, Jerry. Catching the Light: Astrophotography (in English). Retrieved on 2006-08-24.
  33. F. Ghigo (2006-02-07). Karl Jansky and the Discovery of Cosmic Radio Waves (in English). National Radio Astronomy Observatory. Retrieved on 2006-08-24.
  34. Cambridge Amateur Radio Astronomers (in English). Retrieved on 2006-08-24.
  35. The International Occultation Timing Association (in English). Retrieved on 2006-08-24.
  36. Edgar Wilson Award (in English). Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics. Retrieved on 2006-08-24.
  37. American Association of Variable Star Observers (in English). AAVSO. Retrieved on 2006-08-24.
  38. Origins: Are There Other Earth-like Planets? (in English). NASA Origins Education Forum. Retrieved on 2006-08-12.
  39. Complex Life Elsewhere in the Universe? (in English). Astrobiology Magazine. Retrieved on 2006-08-12.
  40. The Quest for Extraterrestrial Intelligence (in English). Cosmic Search Magazine. Retrieved on 2006-08-12.
  41. 11 Physics Questions for the New Century (in English). Pacific Northwest National Laboratory. Retrieved on 2006-08-12.
  42. Was the Universe Designed? (in English). Counterbalance Meta Library. Retrieved on 2006-08-12.

[ویرایش] لينكهاي خارجي

الگو:Astronomy-footer الگو:Natural sciences-footer

]] رسته: اخترشناسي[[

زبان‌های دیگر