تبادل الکترونیکی داده
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
تبادل داده های تجاری تحت استانداردی خاص که مورد توافق طرفین باشد از یک رایانه به رایانه دیگر بدون دخالت متصدی را تبادل الکترونیکی داده گویند. معتبرترین شیوه تبادل الکترونیکی داده یی دی آی (EDI) نام دارد که اولین بار در سال 1970 میلادی (برابر با 1349 شمسی) توسط شبکه های افزاینده ارزش موسوم به VAN برای جایگزینی انتقال داده بوسیله مودم و یا سیستم های متداول کاغذی ارائه شد. خدمت ارائه شده از استاندارد X12 تعریف شده توسط موسسه ملی استاندارد آمریکا موسوم به ANSI برای تعریف داده ها استفاده می کرد که هنوز مورد استفاده در آمریکای شمالی و سایر نقاط دنیا می باشد. بعد ها سازمان ملل استاندارد دیگری را به نام EDIFACT معرفی و به اعضا پیشنهاد کرد که بیشتر در اروپا متداول می باشد.
لازم به تذکر است که تبادل الکترونیکی داده مستقل از استاندرد تعریف داده و یا پروتکل انتقال داده می باشد ولی برخی به غلط آن را فقط مختص استانداردهای X12 و EDIFACT می داند در حالی که با پیدایش اینترنت و XML فصل نوینی در تبادل الکترونیکی داده گشوده شده است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] مزایا
- تسریع در انجام امور تجاری
- کاهش هزینه
- افزایش درآمد
- کاهش خطا
[ویرایش] معایب
- هزینه اولیه پیاده سازی
- نیاز به نیروی انسانی ماهر
[ویرایش] استانداردهای تعریف داده های تجاری
اگر چه دو استاندارد ASC X12 و UN EDIFACT از متداول ترین استانداردهای داده می باشند که به طور گسترده در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته اند ولی با پیدایش XML استانداردهای دیگری که خاص مجموعه کاری مشخصی هستند طراحی و عرضه شدند.
- EDI
- ASC X12 - اولین استاندارد داده الکترونیکی که توسط سازمان استاندارد ملی آمریکا ارائه شد. این استاندارد بطور عمده در آمریکا شمالی مورد استفاده قرار میگرد.
- UN EDIFACT - استاندارد عرضه شده توسط سازمان ملل که بطور عمده در اروپا مورد استفاده قرار میگرد.
- HIPAA
- XML
- ebXML
- RosettaNet
- cXML
[ویرایش] پروتکل های انتقال داده های تجاری
پروتکل های ارتباطی متنوعی در دسترس می باشند که بسته به نوع ارتباط کاری بین دو مجموعه مورد استفاده قرار میگیرند. پروتکلها بر اساس بستر پیاده سازی آنها که می تواند شبکه های افزاینده ارزش و یا اینترنت باشد گروه بندی میشوند.
[ویرایش] پروتکلهای بر مبنا شبکه های افزایش ارزش
- BISYNC
[ویرایش] پروتکلهای بر مبنا اینترنت
- AS1
- AS2
- AS3
- GISB
[ویرایش] مرحله پیاده سازی
- پیش زمینه هرگونه تبادل داده ای بین دو مجموعه تجاری انجام مذاکرات تجاری برای عقد قرارداد می باشد و تنها بعد از برقراری روابط تجاری است که دو مجموعه به پیاده سازی تبادلات الکترونیکی میپردازند.
- تعیین و تعریف نوع داده و مستنداتی که باید بین دو مجموعه تبادل شود که معمولا از طرف یک مجموعه بر دیگری تحمیل میشود. شرکتهای معتبر تجاری مستندات مربوط به تعریف داده در قالب های استاندارد مورد نیاز خود را به همراه تفسیر خود از داده ها در اختیار شرکای تجاری خود قرار می دهند. این مستندات را بطور معمول راهنمای تبادل الکترونیکی داده (EDI Guidelines) می نامند.
- پیاده سازی مستندات تنها مربوط به داده هایی میباشد که برای اولین بار قرار است تولید و مبادله شود.
- از آنجا که کلیه مبادلات باید رمزگذاری شود، طرفین کلید های عمومی رمزگشا را تبادل می کنند تا قادر به رمزگشایی داده های دریافتی باشند.
- با استفاده از یک پروتکل ارتباطی است که معمولا از طرف یکی از طرفین تبادل بر دیگری تحمیل می شود بطور آزمایشی مستنداتی تبادل می شود تا دو مجموعه از صحت پروسه اطمینان حاصل کنند.
[ویرایش] مرحله عملیاتی
سناریوی ساده زیر مراحل تولید تا ارسال داده را شرح می دهد.
- سیستم تجاری
- داده در سیستم تحاری موجود در یکی از طرفین تجارت تولید می شود.
- سیستم مدیریت مستندات تجاری
- بررسی صحت داده ها و تطبیق آن با دادهای مورد نیاز شریک تجاری
- تبدیل داده ها به قالب استاندارد مورد پذیرش شریک تجاری
- ثبت مستندات جهت بازرسی و ممیزی داده های تجاری
- نرم افزار ارتباطی
- رمزگذاری داده ها با استفاده از کلید خصوصی
- ارسال داده ها از طریق پروتکل تعیین شده بین طرفین
- دریافت "تایید ارسال پیام" (MDN)
- رمزگشایی "تایید ارسال پیام" با استفاده از کلید عمومی شریک تجاری
- سیستم مدیریت مستندات تجاری
- بروزرسانی داده های بازرسی (ثبت ارسال موفقیت آمیز داده)
[ویرایش] جستار وابسته
- تجارت الکترونیکی
[ویرایش] منابع
- سایت سازمان متولی تعریف EDI X12 استاندارد http://www.x12.org
- مقدمه ای بر EDI در آدرس http://www.doli.state.mn.us/edi_1.html
- تعریف AS2 پروتکل http://www.ietf.org/rfc/rfc4130.txt
- سایت سازمان متولی پیاده سازی As2 پروتکل http://www.drummondgroup.com/html-v2/standards.html
- سایت سازمان متولی تعریف ebXML استاندارد http://www.ebxml.org
- کتاب Professional ebXML Foundations از انتشارات WROX
- سایت متولی تعریف RosettaNet استاندارد http://www.rosettanet.org
- سایت http://www.ediuniversity.com/intro/