هلالی جغتایی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

مولانا نورالدین یا بدرالدین هلالی (درگذشته ۹۳۹ هجری) از شاعران بزرگ پارسی در سده نهم و آغاز سده دهم هجری است.

می‌گویند که پدران این شاعر توانا اصلاً از ترکان جغتا بودند و از همین جهت به جغتایی نیز شهرت یافته است. مولانا هلالی در استرآباد گرگان بدنیا آمده در جوانی به خراسان و در «هرات» بدربار سلطان حسین بایقرا تیموری و وزیر دانش دوست و شاعرنوازش امیر علی شیر نوایی راه یافت. پس از زوال دولت سلطان حسین که مصادف به اوایل دوران صفویان بود، عبیدالله خان ازبک شهر هرات را محاصره نمود، گویا در این موقع هلالی اشعار توهین آمیز در باره وی سرده باشد، هنگامیکه عبیدالله خان شهر هرات را تسخیر نمود، هلالی به نزدش می‌رود ولی این مرد هلالی را نبخشیده دستور می‌دهد تا او را در بند میکشند و در مجلس سخت آزار و شکنجه می‌کنند، سپس با سر و صورت خون آلود افسرده و آزرده، با دلی ریش و حال نزار به چهار سوق هرات برده با وضع بسیار فجیع پار پاره می‌کنند. از باور مذهبی هلالی آگاهی‌ای در دست نیست اما گویا که عبیدالله خان او را به جرم اینکه شیعه اسماعیلی بوده باشد به قتل رسانده است.