مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

مجلس شورای اسلامی ایران دارای مرکزی برای پژوهش‌های علمی است به نام مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.

مجلس شورای اسلامی از نخستین دوره، برای کارشناسی طرح‌ها و لوایح، از مشورت موردی کارشناسان استفاده می‌کرد. در عین حال‌، اساس کار برفهم شخصی و توان علمی خود نمایندگان متکی بود؛ لکن از اواخر سال 1371 به دستور هیأت رئیسه مجلس، نهادی مستقل‌، دائمی و سازمان یافته به نام «مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی» برای ارائه خدمات مستمر کارشناسی و مطالعاتی در کنار مجلس قرار گرفت. مراحل قانونی تأسیس این مرکز در پاییز سال 1374 به انجام رسید.

فهرست مندرجات

[ویرایش] اهداف و شرح وظایف مرکز

مطابق قانون «شرح وظایف مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی»، هدف از تأسیس مرکز، انجام دادن طرح‌های مطالعاتی و تحقیقاتی به منظور ارائه نظرهای کارشناسی و مشورتی به نمایندگان، کمیسیون‌ها و هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی است. وظایف این نهاد در ماده (2) قانون «شرح وظایف مرکز پژوهش‌ها» مذکور به شرح زیر است:

الف) مطالعه، بررسی و ارائه نظرهای کارشناسی بر روی تمام طرح‌ها و لوایح

ب) گردآوری، نقد و تنظیم نظرهای محققان و پژوهشگران مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی، دستگاه‌های اجرایی، نهادها، گروه‌ها و احزاب سیاسی و افکار عمومی در مورد نیازهای جامعه

ج) مطالعه، بررسی و تحقیق نسبت به حسن اجرای قوانین و سایر ابعاد نظارتی مجلس و ارائه پیشنهادهای کارشناسانه برای رفع موانع و مشکلات اجرایی

د) تأمین نیازهای اطلاعاتی کمیسیون‌ها و نمایندگان مجلس از طریق تدارک و برقراری نظام اطلاع‌رسانی

هـ) انجام پژوهش‌های موردی حسب درخواست هیأت رئیسه، کمیسیون‌ها و نمایندگان مجلس

و) انجام مأموریت‌های محوله در رابطه با کتابخانه‌های مجلس که این گونه موارد زیرنظر مستقیم رئیس مجلس قرار می‌گیرند؛

ز) اشاعه نتایج مطالعات پژوهشی از طریق:

- نشر کتب و نشریات

- انعکاس نظرات به واحدها و دستگاه‌های ذی‌ربط با نظر هیأت رئیسه مجلس.

[ویرایش] ارکان مرکز

براساس تصریح ماده (3) قانون «شرح وظایف مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی»، ارکان مرکز عبارت‌اند از:

1. هیأت امنا: متشکل از رئیس مجلس، اعضای هیأت رئیسه مجلس و رئیس مرکز

2. رئیس مرکز

3. شورای پژوهشی.

تصویب خط مشی کلی مرکز بنا بر پیشنهاد رئیس مرکز، تأیید بودجه، تأیید زیرمجموعه سازمانی و آیین نامه‌های استخدامی، مالی و معاملاتی و نصب و عزل رئیس مرکز، از جمله وظایف هیأت امناست.

رئیس مرکز را هیأت امنا با توجه به ماده (7) قانون «شرح وظایف مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی»، برای مدت چهار سال از میان افرادی ذی صلاح که دارای مدارج بالای علمی و تجربه کافی باشند، انتخاب می‌کند. اهم وظایف رئیس عبارت‌اند از: ارائه خط مشی و پیشنهاد بودجه و نظارت عالیه بر امور اجرایی و پژوهشی.

شورای پژوهشی‌، متشکل از رئیس مرکز، پنج نفر از شخصیت‌های علمی و کارشناسی از بین نمایندگان مجلس به انتخاب هیأت امنای مرکز و پنج نفر از پژوهشگران متخصص دارای حداقل مرتبه استادیاری با معرفی رئیس مرکز و تصویب هیأت امنا است. بررسی و تأیید طرح‌های پژوهشی، همکاری در تدوین برنامه سالانه مرکز، نظارت بر انتشار نشریه‌های علمی و پژوهشی مرکز و تعیین برنامه‌های اجرایی مرکز برای ارتباط علمی با سایر مراکز آموشی و پژوهشی داخل و خارج کشور، جزء وظایف شورای پژوهشی است.

[ویرایش] ساختار مرکز

در ساختار سازمانی مرکز پژوهش‌ها یک معاونت پژوهشی و یک معاونت اجرایی که هر یک در امری خاص به عنوان بازوی معین رئیس مرکز عمل می‌کنند، پیش‌بینی شده است:

الف) معاونت پژوهشی

اهم وظایف حوزه معاونت پژوهشی، اجرای طرح‌های تحقیقاتی و مطالعاتی در کلیه زمینه‌های مرتبط با مجلس شورای اسلامی است که به ترتیب زیر انجام می‌پذیرند:

پژوهش و کارشناسی طرح‌ها و لوایح: کلیه طرح‌ها و لوایح در جریان تصویب، در حوزه معاونت پژوهشی مرکز مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرند و نتایج مطالعات کارشناسی در اختیار نمایندگان مجلس گذاشته می‌شود.

پژوهش و مطالعه طرح‌های بنیادین: طرح‌های بنیادین و اساسی حکومتی، و مطالعات کلان مربوط به محورهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، پس از تصویب رئیس وشورای علمی مرکز از جهت بدیع بودن، کارامدی و ضرورت و تطابق با شیوه‌های علمی تحقیق، برای اجرا به این حوزه سپرده می‌شوند.

خدمات پژوهشی: خدمات موردی پژوهشی‌، به ویژه گردآوری و تألیف پژوهش‌های انجام شده در کشور، حول موضوعات مختلف در این حوزه ارائه می‌شود.


ب) معاونت اجرایی

معاونت اجرایی وظیفه پشتیبانی از فعالیت‌های معاونت پژوهشی و زیرمجموعه‌های آن را برعهده دارد. این معاونت متشکل از دو بخش «امور مالی» و «امور اداری» است.

نظم بخشیدن روند اجرایی امور، گردش کار مطلوب در بخش‌های مختلف، نظارت بر امور مالی، ایجاد فضای مناسب کار و رفع نیازهای تدارکاتی‌، از جمله وظایف این معاونت به شمار می‌روند.

[ویرایش] دفترهای تخصصی

مطالعات و تحقیقات در مرکز پژوهش‌ها عمدتاً در دفترهای تخصصی‌، برنامه‌ریزی، مطالعه و انجام می‌شوند. ساختار تشکیلاتی گروه‌های دفترهای تخصصی، مرکب از یک مدیر، چندین محقق ارشد و دستیاران تحقیقاتی است. دفترها موظف به تعریف، نظارت و در صورت لزوم هدایت طرح‌های پژوهشی، تضمین هویت عمومی و تخصصی آن‌ها هستند؛ همچنین موظفند روند پیشرفت امور و دستاوردها و نتایج فعالیت‌ها را به معاونت پژوهشی منتقل کنند. گروه‌های پژوهشی، کانون‌های اصلی فعالیت‌های پژوهشی مرکز شناخته می‌شوند. همچنین «شورای مشاوران تخصصی» دفترها، دفترهای تخصصی را در زمینه‌های مختلف مطالعاتی از نظر ارزیابی فنی و علمی مطالعات انجام یافته، حمایت می‌کند. مرکز پژوهش‌های مجلس دارای تعدادی دفتر تخصصی است. هر دفتر با یک یا چند کمیسیون مجلس مرتبط است. فعالیت‌های دفترها همچنین متناسب با حوزه وظایف آن‌ها با چند دستگاه اجرایی ارتباط می‌یابند. در دفترهای تخصصی‌، متناسب با وظایف و نیازهای کمیسیون‌های مجلس فعالیت‌های مختلفی صورت می‌گیرد که اهم آن‌ها عبارت‌اند از:

- بررسی کارشناسی طرح‌ها و لوایحی که به مجلس ارائه می‌شوند؛

- انجام مطالعات و بررسی‌های لازم و تهیه پیش‌نویس قوانین که به صورت طرح‌های قانونی و از طریق نمایندگان به مجلس تقدیم می‌شود.

- تهیه گزارش‌های نظارتی درباره خلاءهای قانونی یا ضعف‌های موجود در اجرای قانون

- ارزیابی عملکرد سالانه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های وابسته به قوه مجریه و ارائه نتایج آن‌ها به مجلس

- شرکت در جلسات کمیسیون‌ها و کمیته‌های تخصصی آن به منظور ارائه مشاوره و پاسخگویی به درخواست‌های کمیسیون

- برقراری ارتباط با صاحبنظران و ایجاد شبکه‌ای از مشاوران علمی و با تجربه برای پاسخگویی به نیازهای مجلس، کمیسیون‌ها و نمایندگان

- برگزاری نشست‌های تخصصی و سمینارهای علمی

- برگزاری جلسات مشترک کارشناسی با دستگاه‌های اجرایی برای نزدیک ساختن دیدگاه‌ها در سطوح کارشناسی و کاهش اختلافات در سطح تصمیم‌گیران

- ارتباط مستمر با نهادهای مدنی و غیردولتی برای آگاهی از نظرات گروه‌های ذی‌نفع در تدوین لوایح و طرح‌ها و نیز مشارکت آن‌ها در فرایند قانونگذاری و نظارت.

نشانی این مرکز در سال 2005 میلادی چنین بوده است: تهران بلوار کشاورز خیابان وصال تقاطع ایتالیا پلاک 96 تلفن: 34234254 نمابر: 245245244