نهضت آزادی ایران
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
نهضت آزادی ایران، گروهی سیاسی و ملی مذهبی است که در داخل کشور فعالیت میکند. میتوان این گروه را چپترین طیف گروههای قانونی و دوخردادی داخل ایران دانست گرچه قانونی بودن این گروه نیز در پردهاز از ابهام قرار دارد (به توضیحات پایینی مراجعه شود). دبیر کل کنونی آن ابراهیم یزدی است.
این تشکل بیش از چهل و پنج سال سابقه دارد و از مهمترین تشکلهای تاریخ ایران است. این گروه در دوران پیش از انقلاب با تاکید بر اسلام و تعالیم اسلامی تاسیس شد و ظرف تشکل بسیاری از اسلامگرایان مخالف شاه بود. موسس این گروه یک روشنفکر تحصیلکرده غرب، مهندس مهدی بازرگان، بود که گرایشات اسلامی داشت. بازرگان بعدها نخست وزیر دولت موقت و نمایندهٔ مجلس اول جمهوری اسلامی بود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] وضعیت قانونی
نهضت آزادی ایران توسط خانه احزاب ایران به رسمیت شناخته نمیشود و بسیاری از اعضای آن همواره تحت نظر هستند و گاها به زندان میافتند. همچنین هیچ یک از نامزدهای این تشکل برای انتخابات به تایید شورای نگهبان نمیرسند. این تشکل در ضمن به درجهای منتقد حکومت است و خواستار "دموکراسی" بر اساس اصول اسلامی است. اما با توجه به اینکه تمام فعالیتهای این نهضت در داخل ایران است نمیشود آن را جز اپوزیسیون جمهوری اسلامی دانست.
در کل نهضت آزادی نه مانند جبهه مشارکت ایران اسلامی، تشکلی کاملا قانونی است و نه مانند اپوزیسیون جمهوری اسلامی غیرقانونی است و چیزی در این میانه است.
[ویرایش] خط سیاسی
نهضت آزادی همواره طرفدار نوعی از دموکراسی مذهبی بوده است و خود را طرفدار جدی اندیشههای "ملی مذهبی" و "روشنفکری دینی" میدانسته است.
[ویرایش] تاریخ
[ویرایش] پیش از انقلاب
نهضت آزادی ایران در ۱۴ می ۱۹۶۱ توسط مهدی بازرگان و در مخالف با حکومت شاه تاسیس شد. این تشکل از ابتدا گرایشات اسلامی داشت و در برگیرندهٔ طیفهای روشنفکر و ملی مذهبی بود. بسیاری از بنیانگذاران این نهضت از فعالان سابق جبهه ملی ایران بودند. به غیر از بازرگان از دیگر بنیانگذاران مشهور نهضت آزادی میتوان به آیتالله محمود طالقانی و یدالله سحابی اشاره کرد.
این گروه فعالیتهای خود را علیه حکومت شاه آغاز کرد و نتیجتا در سال ۱۹۶۳ جمعی از فعالین آن و منجمله بازرگان،طالقانی و سحابی به زندان افتادند و هر کدام به ۴ تا ۱۰ سال زندان محکوم شدند.
نهضت آزادی در ماجرای ۱۵ خرداد در سال ۱۹۶۳ از آیتالله خمینی و جنبش او حمایت کرد.
بعد از این تاریخ و با توجه به سرکوب شدید ساواک در دههٔ ۷۰ میلادی فعالیت نهضت آزادی در داخل تقریبا متوقف شد اما شاخههای خارجی آن در اروپا و آمریکا شروع به کار کردند. دکتر علی شریعتی و دکتر ابراهیم یزدی شخصیتهایی بودند که نهضت آزادی را در خارج از ایران تاسیس کردند و تا زمان انقلاب بین جنبش ضد شاهی در خارج از کشور نقش ایفا کردند.
آموزههای دکتر علی شریعتی، از اعضای نهضت آزادی، تاثیر مهمی بر طیفهایی از انقلابیون داشت.
[ویرایش] پس از انقلاب
دورهٔ کوتاه پس از انقلاب اوج قدرت نهضت آزادی بود. آیتالله خمینی مسئولیت نخست وزیری دولت موقت را به مهدی بازرگان، دبیر کل وقت نهضت، سپرد و پستهای مهم دیگری به سایر اعضای نهضت داده شد. برای مثال ابراهیم یزدی به وزارت امور خارجهٔ دولت موقت گماشته شد. همچنین بازرگان و سه نفر دیگر از سران نهضت به عنوان نمایندگان تهران برای اولین مجلس جمهوری اسلامی انتخاب شدند.
دولت موقت تنها نه ماه به طول انجامید و با گرفتن سفارت آمریکا در 13 آبان 1358 توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام (چپ ها ی اسلامی سابق و اصلاح طلبان حاضر) بازرگان مجبور به استعفا از سمت نخست وزیری شد. از آن تاریخ به بعد نهضت آزادی هیچ پستی در دولت نداشته است و تقریبا همیشه تمام کاندیداهایش برای انتخابات توسط شورای نگهبان رد شدهاند.
در جنگ ایران و عراق این نهضت تماما از "جنگ دفاعی" پشتیبانی میکرد و طرفدار مهدی چمران، شخصیت برجستهٔ ایران در جنگ، بود.
این نهضت در سالهای ۱۹۸۸ و ۱۹۹۰ بر سر مسائلی در رابطه با جنگ ایران و عراق با مخالفت شدیدتر حکومت مواجه شد و اعضای بسیاری از آن به زندان افتادند.
پس از فوت بازرگان در ژانویه ۱۹۹۵ شورای مرکزی نهضت آزادی تشکیل جلسه داد و ابراهیم یزدی را به عنوان جانشین او انتخاب کرد. یزدی همچنان دبیر کلی این گروه را به عهده دارد.
پس از انتخاب شدن محمد خاتمی به ریاست جمهوری در ۲ خرداد ۱۳۷۶ و شروع جنبش "اصلاحطلبی" در ایران، نهضت آزادی همواره از طرفداران این جنبش بوده و جز چپترین طیف ۲ خردادیها بوده است. اما حتی در طول این سالها، کاندیداهای این نهضت برای انتخابات ریاست جمهوری و مجلس هیچ وقت به تایید شورای نگهبان نرسیدند.(البته این حزب در انتخابات شورا های شهر و روستا دوم که تماما زیر نظر اصلاح طلبان برگزار شد توانست لیستی از کاندیداهایش را اعلام کند ولی این انتخابات با بی اقبالی مردم مواجه شد و محافظه کاران در آن پیروز شدند.)
در ۱۸ می ۲۰۰۶ نهضت آزادی مراسمی برگزار کرد و با حضور تعدادی از فعالان سیاسی چهل و پنجمین سالروز تشکیل خود را گرامی داشت. در این مراسم علاوه بر فعالان نهضت آزادی، شماری از فعالان ملی-مذهبی، اعضای جبهه مشارکت و جمعی از اعضای طیف های مختلف دفتر تحکیم وحدت نیز حضور داشتند. از جمله حاضران در این مراسم میتوان به حبیب الله پیمان، عبدالله نوری، محسن کدیور، اکبر گنجی، محمدرضا خاتمی و محمد بستهنگار اشاره کرد.
[ویرایش] منابع
گزارش بی بی سی فارسی از چهل و پنجمین سالگرد تشکیل
سایت انگلیسی نهضت آزادی ایران
[ویرایش] پیوند به خارج
[1]وبگاه رسمی نهضت آزادی