بحث:هخامنشیان
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
[ویرایش] دین در دوره مادها و هخامنشی
تنها نکته ای که ذکر آن در این باب لازم جلوه مینماید آن است که زرتشت بنا بر دو روایت گوناگون در دو دوره زمانی متفاوت میزیسته است . روایت نخست وی را پیامبری از هزاره نخست قبل از میلاد به شمار میرود و مید این گفتار نیز دلایل گوناگونی است که از آن جمله میتوان به سبک گفتار گاثاها اشاره نمود که بر اساس مستندات زبان شناسی مربوط به دوره های پیش از هزاره نخست قبل از میلاد است . نظریه دیگر آنست که زرتشت را پیامبر ادوار میانی تاریخ معرفی میکند و ایرانیان را در عصر نخست هخامنشیان مزداپرست و نه زرتشتی معرفی میکند . این مزداپرستی به احتمال فراوان دنباله های مذهبی است که ایرانیان ماقبل تاریخ آن را ابداع نمودند و نخست سابقه یکتاپرستی در میان اعصار گوناگون است . چون مستندات تاریخی اسکندر را نابود کننده اوستا بیان میکند لذا زرتشت نهایتا در زمانی ما بین اعصار کورش و داریوش سوم معرفی مینماید .
بنا به تحقیقات مری بویس که در کتاب خود به نام زردشتیان(باورها و آداب دینی آنها) آمده است. پیش از حکومت قدرت مند هخامنشی ایران به دو دسته ی شرقی وغربی تقسیم می شود که در قسمت غرب در شمال غربی تاغرب مادها و از غرب تا جنوب غربی پارسها میزیسته اند ودین آنهاممکن است بر گرفته ازدین همسایگانشان مانند تمدن های شهرنشین آشورو اوراتور و ایلام وبابل در جنوب باشد زیراآنهاتا اندازه ای به عنوان همسایه و تااندازه ای هم به عنوان تابع با این کشور ها در تماس بودند و از آنها چیزهای بساری آموخته بودند.
حال اینکه آیا به آنها مزداپرست میگفته اند جای شک دارد چون واژه ی مزدا پرست فقط برای زردشتیان به کار میرفته است.
در این زمان بنا به تاریخ مردمی که در نیمه ی شرقی ایران میزیسته اند زردشتی بوده اند.در سالهای614 تا612 پیش از میلاد مادها هم پیمان با بابل،آشور را برانداختندو پارسها را نیز در زیر فرمان خود درآوردند. مادهاسلطه ی خود را بر سرزمینهای برخی اقوام ایرانی ساکن مناطق شرقی که ظاهرا" کیش زردشتی در میانشان کاملا"مستقر شده بود،گسترش دادندو گفتار وکردار شاهزادگانی از مناطق شرقی که گروگان دربار ماد بودند همچنین شاهدختانی که برای زناشویی های سیاسی به در بار ماد راه یافته بودند و تلاش روحانیان مبلغ این دین باعث شد که دین زردشتی به سرعت در میان مادها وپارسها که در زیر فرمان ماد بودند رشد کندو به مرور شرقی ترین شهر مادی رگه(ری)مکانی مقدس برای زردشتیان به شمارآمد.پس از آنکه پارسیان به سرکردگی کوروش کبیر مادها را در هم شکستندو نخستین پادشاهی پارس رابنیاد نهادندکه توانستند تاآسیای صغیر پیش رفته وتمام ایران شرقی را نیز به زیر فرمان خود در اورند.بنا به گفته ی یونانیان پارسها بر کیش زرتشتی بوده اند و یونانیان هم که دین زردشت را ازطریق آنهاشناختند.بر این تصورند که زردشت شخصیتی بسیار باستانی بوده است همان طور که هرودوت وهرمیپوس ازمیری، وی را به پنج هزار سال پیش از نبرد تروا،خانتوی لودیایی به شش هزار سال پیش از لشکرکش خشایار شاه به یونان و ادخوس وارسطو به شش هزار سال پیش از در گذشت افلاطون نسبت داده اند.این روایت از عصرشکوهمند کیش زردشتی، با این نکته مطابقت دارد که مادهاو پارسها آن را به عنوان دینی قدیم همراه با آیین ها وآموزه های از پیش تعیین شده و مجموعه ی شریعتی به زبان اوستایی، که تقریبا" هیچ مطلبی از ایران غربی در آن داخل نشده بود پذیرفتند.در پاسارگاد آتشدانی بزرگ پیدا شده است که گمان میرود نشانه ی عظمت شاه و برای بر گذاری نمازهای روزانه ی زردشتی به کار میرفته است.علاوه بر این گواه مشهود برای باورهای دینی کوروش، نویسندگان یونانی هم نوشته اند که وی یکی از دخترانش را آتوسا نامید که گویا این نام صورت یونانی نام ایرانی هوتئوسا، یعنی نام ملکه ی ویشتاسپ، پادشاه حامی زردشت است.در زمان داریوش بزرگ نیز همان طور که از کتیبه ی بیستون پیداست ، داریوش شاه اهورا مزدا را میپرستیده و همچنین در کتیبه ای در تخت جمشید از قول داریوش شاه آمده است که (اهوره مزدا این سرزمین راازسپاه دشمن،ازخشکسالی و دروگه(دروغ)بپایاد)(کتیبه ی تخت جمشیدسطرهای 15-18).
و همچنین در کتیبه ی خشایار شاه درتخت جمشید آمده اسب که(آنگاه که من شاه شدم جایی بود که پیش تر دیوه ها را میپرستیدند،پس به لطف اهورا مزدامن آن پرستشگاه دیوه ها را ویران کردم واظهار داشتم دیوهانباید پرستش شوند.جایی که پیش تر دیو ها را میپرستیدند،من آنجا اهورا مزداراپرستش کردم با آیین های خاص آن و بر طبق اشه).و دیگر گواه بر زردشتی بودن هخامنشیان آثار به جا مانده از آتشگاههاو آتش دانهاست و بدین سان مضامین اصلی نقش برجسته ی آرامگاه داریوش، به گونه ای چشم گیر زردشتی اند:شاه در میان شش بزرگزاده ی یاریگرش یعنی همتایان میرای امشاسپندان،نشان داده میشود و به دان گونه نماز میگذارد که زردشت به پیروانش آموخت که در مقابل آتش به جا آورند.عدد مقدس سه که در تمام آیین های زردشتی اهمیت دارد& در سه پله ی صفه و آتشدان و در نقش پردازیهای سه گانه ی پیرامون تصویر اصلی دیده می شود.
- قسمت دوم نوشنه برگرفته از کتاب زردشتیان نوشته ی مری بویس میباشد.