هوش ازدحامی
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
هوش ازدحامی (Swarm Intelligence) نوعی روش هوش مصنوعی است که مبتنی بر رفتارهای جمعی در سامانههای نامتمرکز و خودسامانده بنیان شده است. این سامانهها معمولاً از جمعیتی از کنشگران ساده تشکیل شده است که بطور محلی با یکدیگر و با محیط خود در تعامل هستند. با وجود اینکه معمولاً هیچ کنترل تمرکزیافتهای، چگونگی رفتار کنشگران را به آنها تحمیل نمیکند، تعاملات محلی آنها به پیدایش رفتاری عمومی میانجامد. مثالهایی از چنین سیستمهای را میتوان در طبیعت مشاهده کرد؛ گروههای مورچهها، دستهٔ پرندگان، گلههای حیوانات، تجمعات باکتریها و گلههای ماهیها.
به احتمال، موفقترین روشهای هوش مصنوعی ازدحامی که تاکنون بوجود آمده است،روش بهینهسازی گروه مورچهها (ACO) و روش بهینهسازی ازدحام ذرات (PSO) هستند. روش ACO، نوعی روش فرااکتشافی است که برای یافتن راهحلهای تقریبی برای مسائل بهینهسازی ترکیبیاتی مناسب است (از دیگر مثالهای روشهای فرااکتشافی میتوان به روش شبیهسازی کورهای، روش جستجوی مبتنی بر منع، روش محاسبات تکاملی و دیگر روشها اشاره نمود).
در روش ACO، مورچههای مصنوعی بهوسیلهٔ حرکت بر روی گرافِ مساله و با باقی گذاشتن نشانههایی بر روی گراف، همچون مورچههای واقعی که در مسیر حرکت خود نشانههای باقی میگذارند، باعث میشوند که مورچههای مصنوعی بعدی بتوانند راهحلهای بهتری را برای مساله فراهم نمایند.
روش PSO یک روش سراسری کمینهسازی است که با استفاده از آن میتوان با مسائلی که جواب آنها یکنقطه یا سطح در فضای n بعدی میباشد، برخورد نمود. در اینچنین فضایی، فرضیاتی مطرح میشود و یکسرعت ابتدایی به آنها اختصاص داده میشود، همچنین کانالهای ارتباطی بین ذرات درنظر گرفته میشود. سپس این ذرات در فضای پاسخ حرکت میکنند، و نتایج حاصله بر مبنای یک «ملاک شایستگی» پس از هر بازهٔ زمانی محاسبه میشود. با گذشت زمان، ذرات به سمت ذراتی که دارای ملاک شایستگی بالاتری هستند و در گروه ارتباطی یکسانی قرار دارند، شتاب میگیرند. مزیت اصلی این روش بر استراتژیهای کمینهسازی دیگر این است که، تعداد فراوان ذرات ازدحام کننده، باعث انعطاف روش در برابر مشکل پاسخ کمینهٔ محلی میگردد.
روباتیک ازدحامی، کاربردی از اصول هوش مصنوعی ازدحامی در تعداد زیادی از روباتهای ارزان قیمت است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] جذابیت هوش ازدحامی در فناوری اطلاعات
همگونیهایی بین مسائل متفاوت در حوزهٔ فناوری اطلاعات و رفتارهای حشرات اجتماعی وجود دارد :
- سامانهای توزیع شده از کنشگرهای مستقل و تعامل کننده.
- اهداف: بهینه سازی کارآیی و توان.
- خود تنظیم بودن در روشهای کنترل و همکاری به شکل نامتمرکز.
- توزیع کار و اختصاص وظایف به شکل توزیع شده.
- تعاملات غیر مستقیم.
[ویرایش] مراحل طراحی یک سامانه
مراحل طراحی یک سامانه با کاربردهای فناوری اطلاعات بر مبنای هوش مصنوعی ازدحامی فرآیندی سه مرحلهای است :
- شناسایی همسانیها: در سامانههای IT و طبیعت.
- فهم: مدلسازی رایانهای روش ازدحامی طبیعی به شکل واقعگرا.
- مهندسی: سادهسازی مدل و تنظیم آن برای کاربردهای IT.
[ویرایش] کاربردهای فعلی و آتی
- مسیریابی در شبکه.
- سامانههای توزیعشدهٔ رایانامهای.
- اختصاص منابع به شکل بهینه.
- زمانبندی وظایف.
- بهینهسازی ترکیبیاتی.
- روباتیک:
- بررسی سیستمهای لولهکشی.
- تعمیرات و نگهداری ماهوارهها و کشتیها.
- روبوتهای خود-مونتاژ.
[ویرایش] منابع
- Swarm Intelligence. در دانشنامهٔ ویکیپدیا انگلیسی.
- E. Bonabeau, Swarm intelligence: a presentation. (PDF)