تاریخ سیستان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

تاریخ سیستان از کتاب‌های کلاسیک به زبان فارسی از مؤلفی ناشناخته‌است. در این کتاب اطلاعات ارزشمند تاریخی‌ای وجود دارد که در کتاب‌های دیگر یافت نشده‌است. از جمله:

  1. اطلاعاتی پیرامون نخستین شاعران پارسی‌گوی (که در دربار یعقوب لیث پدید آمدند)
  2. نقل سرود آتشکدهٔ کرکوی که شاید یکی از قدیمی‌ترین سروده‌ها به زبان پارسی یا گویشی بسیار نزدیک به آن باشد.
  3. دو مورد اشاره به کتاب بندهشن (البته به صورت تحریف‌شدهٔ ابن دهشتی) که از اهم آثار به‌جامانده به زبان پهلوی‌است و تا آنجا که می‌دانیم این تنها کتاب کلاسیک فارسی‌است که چنین اشارتی کرده‌است.

همچنین مؤلف گاه اشارت‌هایی به شاهنامهٔ بزرگ (و همکنون مفقود) ابوالمؤید بلخی کرده‌است و مطالبی را بر اساس آن نوشته‌است. لیکن دقیقاً مشخص نیست که نقل قول صددرصد یا چیزی شبیه آن کرده یا تنها از مطالب آن استفاده کرده‌است.

از این کتاب تنها یک نسخهٔ خطی به دست آمده‌است. در صورت کنونی کتاب در دو بخش مجزا با سبک‌های متمایز نوشته شده‌است. بخش اول که کتاب بخش اعظم آن نیز هست سبکی بسیار کهن دارد و متعلق است به قرن پنجم هجری قمری. قسمت دوم کتاب در قرن هشتم نوشته شده‌است و کسی شرح حوادث بعد را به طور خیلی خلاصه ضمیمهٔ کتاب کرده‌است. بخش اول کتاب بیش از ده برابر بخش دوم است.

محمد تقی بهار این کتاب را تصحیح کرده‌است. لازم به ذکر است که نام تاریخ سیستان را در عهد جدید بر این کتاب نهاده‌اند و در خود نسخهٔ خطی اشاره‌ای به نام کتاب نشده‌است.

[ویرایش] منابع