جیرفت
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
جيرفتشناسی بسماللهالرحمنالرحيم الحق كه بهشت باستان جيرفت است تصوير بهار بیخزان جيرفت است با خط خودش نوشته بينالنحرين آغاز تمدن جهان جيرفت است ( شاعر ولايی عليجان سليمانی) كاربر مكرم و عزيز به بخش جيرفتشناسی خوش آمديد. ضمن عرض خيرمقدم و تشكر از وقتی كه برای شناخت جيرفت بزرگ و تاريخی اختصاص دادهايد، به استحضار میرساند كه آنچه كه در پی تقديم میگردد، بخشهايی از تاريخ، نقش، جايگاه و حق و حقوق جيرفت بزرگ و بيش از هشت(8)هزارساله میباشد و سعی ما بر آن است كه اين سرزمين كمنظير، حاصلخيز، و تسخيرناشده را كه حقيقتاً گنج ايران است، هرچه بيشتر و بهتر به ايرانیهای شريف و عزيز سراسر ايران و جهان و مردمان شريف و فرهيختهی ديگر كشورهای دنيا خصوصاً سياحان، باستانشناسان مورخان و ايرانشناسان وهمچنين مقامات ارشد جمهوری اسلامی ايران بشناسانيم. منتظر مطالب جديدتر باشيد.
(از صفحهی هشت(8) به بعد را حتماً ملاحظه فرموده و بر روی هركدام از عناوين كه جملهی آنها در شناساندن جيرفت بزرگ تآثيرگذار هستند كليك كنيد و متن آنها را كه مستند هستند قرائت فرماييد).
جيرفت، سرزمين تسخير ناشده و گنج ايران است متن كامل سخنرانی نمايندهی مردم شريف جيرفت و عنبرآباد كه در تاريخ 21/10/1385 در مراسم اختتاميهی همايش كشوری «جيرفت ، گهوارهی تمدن مشرق زمين» در تهران ايراد شده است بخشی از نطق قبل از دستور مورخ 15/01/1385 نمايندهی مردم جيرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی خطاب به رئيس جمهور محترم جناب آقای دكتر احمدینژاد
منطقهی جیرفت كه گنج ایران است سالیانه قریب به چهارمیلیون تن انواع محصولات چهارفصل را به اقصی نقاط كشور صادر می كند.جناب آقای رئیس جمهور، شما به سرزمینی سفر خواهید كرد كه در هزاره سوم قبل از میلاد مهد تمدن بشریت بوده است.تاریخ مدنیت، فرهنگ، صنعت و دادوستد ساكنان جیرفتباستان نزدیك به دههزارسال عمر دارد. صنعتگران و فرهیختگان سرزمین بینالنهرین و اقوام تمدن ساز سومری در مقابل همتایان خود در جیرفت كهن سر تعظیم فرود آوردهاند و شاگردی بزرگان جیرفت را برگزیدند.
آنان حدود پنج هزار سال قبل به طرز درستی مردگان خود را به امانت خاك میسپردند. قریب به هزاروسیصدسال قبل یعنی در سال 84 شمسی به نام جیرفت سكه ضرب میساختند. حدود هزارسال پیش از معدن مس سرگز جیرفت مس استخراج و ذوب میكردند و ابزار مورد نیاز خود را میساختهاند آنهم از بیست متری زیر آب.هزاران سال ثروتمندترین مردم شرق جهان بودهاند و صنایع آنان به جهان آن روز صادر میشده است. برابر نظر كارشناسان، جیرفت، پهناورترین شهر باستانی اسلامی بوده است كه چهارصدوهشتاد كیلومتر طول داشته است. جیرفت فقط از 12 كیلومتر بافت فشردهی شهری و شبكهی پیشرفتهی ارتباطی برخوردار بوده است كه چندین مسجد از آن روزگار به یادگار مانده است.
جناب آقای رئیس جمهور، اصلی ترین خواستهی جدی و همگانی مردم جنوب استان كرمان كه منطقهی جیرفت باستان بوده است، استان شدن آن دیار به مركزیت جیرفتاستكهانشاءا... ارمغان سفر حضرتعالی و دولتخدمتگزار لبیكگوییبهاین تقاضا باشد، ان شاءا.../پايان
قسمتی از نطق قبل از دستور مورخ 19/07/1385 نمايندهی مردم جيرفت و عنبرآباد خطاب به رئيس جمهور محترم جناب آقای دكتر احمدینژاد
جناب آقای رئيس جمهور، همانگونه كه حضوری به استحضار رسيد، يكی از دلايلي كه نمايندهی مردم شريف جيرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی در جمعبندی نامزد اصلح انتخاباتیاش در دورهی نهم رياستجمهوری به آن رسيد و آن را از شواهد و قرائن بدست آورده بود، عبارت است از اين مطلب مهم كه اطمينان يافته بود كه نامزد مورد نظرش علاوه بر ويژگیهای ديگر، با استان شدن جنوب استان كرمان به مركزيت جيرفت به عنوان كمربند امنيتی شرق كشور پهناور ايران اسلامی موافق است و مساعدت خواهد كرد و حضرتعالی پساز شنيدن اين مطالب فرموديد كه «منهم كمك میكنم» و ادامه داديد كه مطلب را به وزير كشور منعكس كنيد تا نظر كارشناسی تقيسمات كشوری را تهيه و برای دولت ارسال كنند، و بنده هم چنين كردهام .
اكنون مصرانه تقاضا دارد كه به وزير محترم كشور دستور فرماييد تا تحقق اين آرزوی دهها سالهی مردم جيرفت بزرگ و بيشاز 8 هزار ساله را در دستور كار خويش قرار بدهد و به گونهای اقدام نمايد كه مردم عزيز و منتظر جنوب استان كرمان را در مراسم استقبال باشكوهشان از رئيس جمهور عزيزشان كه بعد از ماه مبارك رمضان به ميان جمع صميمی آنان خواهد شتافت، بيش از اين منتظر نگذارد و آنان را مستمع خبر خوش و تاريخی موافقت دولت كريمهی جمهوری اسلامی ايران با استان شدن جنوب استان كرمان به مركزيت جيرفت از زبان رئيس دولتشان قرار بدهد.
بدان اميد كه مورخان صداقتقلم طغرای اين كار تاريخی و به حق را به مهر محمود احمدینژاد ممهور كرده و در دفتر ديوانی دولت نهم به ثبت برسانند كه در روزگار صدارت و رياست جمهوری دكتر محمود احمدینژاد جنوب استان كرمان به عنوان استانی مستقل به مركزيت جيرفت تبديل شد و بدانيد كه مردم محروم آن ديار شهيدان و سلحشورپرور را از حالا و تا هميشهی تاريخ مديون و دعاگوی خود خواهيد ساخت.
نامهي نمايندهي جيرفت در مجلس به رييس جمهور دربارهي آثار تاريخي جيرفت
جیرفتی ها، پنج هزار سال پیش مجسمه های لولایی می ساختند
معادن جيرفت 1 معادن جيرفت 2
عكسهايی ديدنی از گنجهای بدست آمده در جيرفت در رابطه با جيرفت جيرفت صدای آبی باران است جولانگه عشق و غرش شيران است كرمان اگر كه يك سبد گل باشد جيرفت گل سر سبد كرمان است ( شاعر ولايی عليجان سليمانی) در رابطه با جيرفت جيرفت كهن ترين تمدن شرق امروز كه بعنوان مركز تمدن جنوب شرق ايران از آن در تواريخ به نيكي ياد شده و داراي وسعتي بيش از آنچه امروز مي باشد ، بوده است . بطوريكه حتي تا سال 1359 از طرف شمال به راين و بردسير و قنات ملك و از طرف شرق به شهرستان بم و استان سيستان و بلوچستان و از طرف جنوب به ميناب و جاسك و از طرف غرب به كوه شاه ، جاله موت و قسمتي از صوغان بافت محدود بوده است . البته در زمان حال بواسطه تقسيمات كشوري وسعت آن كمتر شده است . جيرفت شهري با كشتزارهاي گندم كه هر سنبله آن سنبل هستي و باغهاي مختلف كه از ريشه آنها باده جانبخش مي دمد ، جولانگاه سرداران ياغي تاريخ ، با مردمان ساده اش ، با دلهايي گرم به گرمي هوايش ، شهري باشكوه زير پاي تاريخ و كوچه باغهاي شاعرانه و نارنجستانهاي سرسبز در كنار جنازه شهر اساطيري دقيانوس واقغ در جنوب شرقي ايران در طول جغرافيايي 56 تا 95 درجه و عرض جغرافيايي 28 تا 29 درجه محدود است . مساحت آن 18438 كيلومتر مربع و 1843800 هكتار مي باشد ، كه از لحاظ وسعت 11 درصد مساحت استانرا تشكيل مي دهد . طبق سرشماري سال 1375 جمعيت اين شهرستان 208874 نفر ذكر شده است . از لحاظ پراكندگي جمعيت هر چند نواحي كوهستاني 53 درصد از وسعت جيرفت را در برمي گيرد ، اما از نواحي كم جمعيت يا خالي از جمعيت به حساب مي آيد . ولي در عوض نواحي كم ارتفاع يعني در جلگه جيرفت حداقل براي مدت 9 ماه از سال بيش از 80 درصد جمعيت را در خود جاي داده است و دو سه ماه باقيمانده از سال تعداد كثيري براي استفاده از هواي مناسب و مطبوع مناطق خوش آب و هوا و فرار از گرماي تابستان از اين شهر بصورت موقت به نواحي مرتفع سردسيري مهاجرت مي نمايند . رشد جمعيت در شهرستان جيرفت نسبت به ديگر شهرهاي استان كرمان از همه بالاتر مي باشد ، براساس آخرين اطلاعات رشد نسبي جمعيت 6/2 درصد است . رشد مطلق كه ناشي از مهاجرت پذيري جمعيت است ، در سالهاي اخير بسيار بالا بوده است . به خصوص از ديگر شهرهاي استان و كشور كه در اين منطقه به كارهاي كشاورزي و خدماتي مشغول مي باشند . مردم جيرفت با توجه به گستردگي جغرافيايي ، اكثريت فارس زبان هستند . ولي در نواحي مختلف با لهجه ها و گويش هاي مختلف صحبت مي كنند ، كه با ساير گويش ها و لهجه هاي استان كرمان تفاوت زيادي دارد . زبان دوم مردم جيرفت كه بيشتر در نواحي گرمسيري رايج مي باشد ، نوعي زبان محلي است كه اين زبان مخلوطي از زبانهاي عربي ، بلوچي و فارسي است . البته در بين روستاهاي همجوار با استان سيستان و بلوچستان زبان بلوچي رايج است و در نواحي ساردوئيه لهجه لري رواج اندكي دارد . دين مردم جيرفت اسلام است كه تقريبا 99 درصد شيعه اثني عشري هستند . و در نواحي مرزي بلوچستان اهل تسنن زندگي مي كنند .
محصولات مهم كشاورزی شهرستانهای جيرفت بزرگ
محصولات مهم كشاورزي اين شهرستان را مي توان به سه دسته تقسيم بندي نمود كه عبارتند از : الف ) محصولات گرمسيري اين محصولات مهمترين و بزرگترين برداشت منطقه محسوب مي شوند و در اقتصاد بسيار موثر مي باشند كه مهمترين اين محصولات عبارتند از : 1
- مركبات به اعتقاد كارشناسان مرغوب ترين مركبات ايران در اين ناحيه به عمل مي آيد كه از صادرات مهم اين منطقه است . مهمترين آنها را ليمو ترش ، ليمو شيرين ، پرتقال ، گريپ فروت ، نارنگي تشكيل مي دهد . البته با اصلاح نژاد ، امروزه پرتقال هاي معروفي چون توسرخ ، مارسلي ، واشنگتن به عمل آمده است .
2- خرما يكي از لذيذترين محصولات منطقه است كه بعد از مركبات در مرتبه بعدي قرار دارد . بطوريكه اصطخري در مسالك الممالك ص 143 درباره كشت خرما در اين منطقه كه قدمتي طولاني دارد مي گويد : در آنجا گلستان بسياريست درختان نخل به وفور آن مردم را سنتي است ، كه هر چه از فواكه باد بريزد از زمين برندارند و بگذارند كه ضعفا و فقرا آن را جمع كنند و گاه باشد كه نصيب فقرا بيشتر از مالكان باشد .
3-كشت جاليزي كه شامل خيارسبز ، هندوانه ، گوجه فرنگي ، طالبي ، بادمجان ، گرمك ، كدو و انواع سبزيها است . امروز با احداث گلخانه ها اين محصولات طرفداران زيادي پيدا كرده است . ديگر محصولات گرمسيري اين منطقه عبارتند از : حبوبات شامل لوبيا ، ماش ، باقلا ، دانه هاي روغني نظير كنجد ، ذرت ، آفتابگردان و همچنين موز ، انبه ، حنا و گندم ب ) محصولات ناحيه معتدل و نيمه گرمسيري شامل نواحي دلفارد ، ميجان ، سقدر مي باشد كه محصولات مهم آنها عبارتند از : انار ، انجير ، ليمو ترش ، پرتقال ، بادام ، زردآلو ، هلو ، سيب درختي و انگور . ج ) محصولات نواحي سردسيري • عمدتا در بخش ساردوئيه و نواحي مرتفع محمد آباد مسكون مي باشند كه از مهمترين آنها مي توان از گردو ، آلبالو ، گيلاس ، گلابي و غيره نام برد . البته به غير از درختان ثمرده درختان ديگري نظير گز و سپيدار كاشته مي شود . پوششهاي گياهي مناطق گرمسيري و سردسيري مهم منطقه عبارتند از : بادام كوهي ، ارس ، اقيج ، كهكم ، گز ، كنار .
جيرفت قبل از اسلام آب يعني آباداني ، زندگي ، هليل رود در جيرفت هميشه نويد اين را مي داده كه اين خاك تمدني بزرگ و كهن را در خود پنهان كرده است . به اعتقاد مورخين و باستان شناسان ، شهر جيرفت بر اثر سيل بنيان كني نابود گرديده است . و خرابه هاي كنوني شهر موسوم به دقيانوس يادگار آن است . وجود رودخانه هليل و طغيانهاي ديو مانندش به قول اعراب ، اين ذهنيت را به يقين نزديك مي كند . البته وجود گسل هاي جيرفت و زلزله بم تخريب آن را بوسيله زمين لرزه دور از ذهن نمي داند . در تاريخ و كتب سياهان و مورخين از جيرفت با نامهاي ديگري ياد شده است .
البته براساس نظريات بعضي از مورخين از جمله دكتر باستاني پاريزي در كتاب پيغمبر دزدان و تاريخ كرمان ، جيرفت در زمان ورود سپاه اعراب و در زمان عمر به ايران شهري آباد بوده است . اما كاوش باستان شناسان اخير دال بر اين است كه جيرفت قدمتي بيش از اينها دارد . چنانچه مرتضي راوندي در جلد دوم تاريخ اجتماعي ايران نوشته است : ذوب سنگهاي آهن در ايران در هزاره هاي اول قبل از ميلاد شروع شده و به احتمال قوي اولين بار كوره هاي ذوب در دلفارد نزديك جيرفت شروع به كار نموده است . وجود رودها و جغرافياي ويژه با بخش هاي ميان ك.هي و دشت ، منابع غني فلزي و خاكي شرايط مناسبي براي پديد آمدن زيست جانوري عظيم الجثه در زهلكوت جازموريان از دوران سوم زمين شناسي و آثار پراكنده از دوران پارينه سنگي و دوران نوسنگي در غارها و كوههاي منطقه مربوط به هزاره پنجم پيش از ميلاد در دوران شهرنشيني هزاره دوم – سوم پيش از ميلاد و در دوران مفرغ و آهن و دوران تاريخي اين نكته را تائيد مي كند ، كه در طول تاريخ يكي از مراكز مهم زيست محيطي ايران و جهان به شمار مي آمده است . اين منطقه به سان گذرگاه و راهروي طبيعي بين هند ، ميان رودان ( بين النهرين ) و از جنوب با دريا در ارتباط بوده است .
فرهنگ هاي اين كانون مهم تمدني همپايه فرهنگهاي شوشان خوزستان ، ميان رودان ، هارايا و مهنجوداروي هند و تمدن هاي آسيايي ميانه است كه همساني و شباهت مواد فرهنگي آنها بسيار است . شكوفائي تمدن اين منطقه در آغاز شهرنشيني و تشكيل شهر دولت ها در هزاره دوم – سوم بيش از ميلاد است . چنانكه بنا بر نظريات كارشناسي دكتر يوسف مجيد زاده باستان شناس معروف از كاوش هاي به دست آمده نشانگر اين است كه اين شهر در گذشته از آب و فاضلاب مدرن شهري برخوردار بوده است . بنابراين مي تواند نسبت به ديگر تمدنها بي نظير باشد .
در دوره هخامنشي اين منطقه ار ايالت هاي مهم به شمار مي آمده است در اين روزگار از بخش هاي آن به نام مكن ( مك ) گدر يا گدروزيا و اكوفاجيا ( منطقه كوهستاني جيرفت ) نام برده شده است . در كتيبه داريوش در شورش ، ياد شده كه چوب هاي ستون هاي كاخ شوش از گدر برده شده است . در حمله اسكندر به ايران طبق گفته اريستوبول همراه وي اسكندر در گذر از هند به فارس ، از اين منطقه گذر كرده است و در جيرفت با نئاركوس در ياسلار خود ديدار داشته و از آباداني شهر ، منطقه و كاخ ها و نيايشگاههاي آن نام مي برد . پس از تسلط نزديك به يك قرن سلوكيان يعني جانشين اسكندر و حكومت اشكانيان كه جايگزين سلوكيان گرديد ، جيرفت همگتم با ديگر قسمتهاي كرمان در تبعيت حكومتهاي فوق بوده است . در زمان ساسانيان شاپور ذوالاكناف عده اي از اعراب ياغي نواحي عرب نشين را در جيرفت سكونت داد . زيرا شرايط آب و هوايي اين ناحيه براي سكونت و توقف اعراب مساعد بود
جيرفت بعد از اسلام
جيرفت بعد از اسلام
در زمان خلافت عمر خليفه دوم جيرفت به دست اعراب تصرف شد . در كتاب عقدالعلي چاپ عامري ص 70 آمده است از خواص جيرفت مسجد عمر است ، بقعه كه گويي مهب رياح و مصب اقداح مغفرتست از هواء و شمامهاء انس و راحت به مشام رسد . قبور صلحا و مراقد علماست . نويسنده اين مسجد را به عمر بن عبد العزيز نسبت داده است اما آقاي باستاني پاريزي آن را منسوب به عمروبن ليث كه مدتها حاكم كرمان و فارس بود ، مي داند . تا قرن سوم هجري جيرفت محل نزاع و كشمكش مخافين عليه حكومت مركزي بود . تا اينكه يعقوب ليث صفاري و برادرش عمر پس از تصرف كرمان به جيرفت لشكر كشي كردند .
به قول افضل الدين ابوحامد كرماني نويسنده كتاب عقدالعلي للموقف الاعلي ( ص 61 ) چون يعقوب ليث صفاري به كرمان آمد ، اهل جيرفت عصيان و تمرد نمودند و شوكت اهل جيرفت در ناحيتي بود كه آنرا كوه بارجان خوانند و آنجا سروري بود با كوفج و دزد و پياده بسيار ، يعقوب ليث او را به لطايف الحيل در قبض آورده و به قلعه بم فرستاد . و در اينجا به هلاكت رسيد و شوكت اهل جيرفت از آن شكست . پس از عمر و ليث بعد از مدتي سامانيان جيرفت را در تصرف داشتند . تسلط آل بويه بر كرمان ، جيرفت مركزيت سياسي زمستاني را مانند دوران سلجوقي داشته است . مرگ عضدالدوله و ضعف آل بويه تا قرن پنجم هجري زمينه را براي تهاجم بيگانگان به كرمان فراهم نمود . امراي فارس ، كرمان ، خراسان و سيستان و بلوچستان خيال تصرف جيرفت را داشتند . تا اينكه ديلميان هم مدتي بر كرمان و جيرفت حكمراني نمودند .
با تضعيف قدرت و افول حكومت دياميان قدرت سلجوقيان رو به تزايد گذاشت . سلاجقه بر كرمان و جيرفت استيلا يافتند . در اين زمان شخصي به نام ملك قارود پسر چغري بيگ سلجوقي به جيرفت حمله كرده و با مقاومت كوچ نشينان كوفج روبرو شده و كوفجيان سخت در مقابل او مقاومت كردند . اينها مردماني بودند كه به واسطه پناهگتههاي سخت به كسي باج نمي دادند . ولي در نهايت ملك قارود با حيله آنها را شكست داد . ملك قارود پس از قلع و قمع طوايف قفص ( كوچ ) و استيلاي بر عمان و سواحل خليج فارس و ايجاد امنيت در جيرفت ، پايتخت قشلاقي خود را در سه ماه زمستان تا ارديبهشت ماه به مدت چهار تا پنج ماه در جيرفت انتخاب كرد . زيرا اين منطقه بسيار آباد و حاصلخيز بوده است . چنان كه محمدبن ابراهيم در كتاب خود تاريخ سلجوقيان و غز در كرمان ص 62 آورده است قمادين موضعي بود در جيرفت ، مسكن غرباء روم و هند و منزل مسافران بر و بحر ، خزينه متمولان ، گنچ خانه ارباب بضايع شرق و غرب .
بعد از مرگ ملك قاردو به دستور خواجه نظام الملك وزير ملكشاه سلجوقي فرزندان قارود به قدرت رسيدند . نوه او يعني ايرانشاه طرفدار باطنيان بود و روحانيون با تكفير وي فتواي قتلش را صادر كردند .
بعد از مرگ ابرانشاه ، يكي از نوادگان قارود به نام ارسلانشاه به تخت سلطنت نشست . در دوران حكومت او آرامش كامل بر همه جا حاكم بود . چنانكه ابوحامد كرماني در كتاب عقدالعلي للموقف الاعلي ( ص 65 ) جيرفت را چنين توصيف كرده است :
يكي از شهرهاي كرمان جيرفت است كه آن را جنه اربعه اشهر گويند يعني بهشت چهار ماه و طيب هوا و لذت ماء و طرب انگيزي خاك او د رجهان مثل است و از عجايب البلدان معدود است . آنكه در كرمان شهريست كه در صحرا او نرگس رويد و گويند وقتي ملك ارسلانشاه سفيري نزد سلطان سنجر به خراسان فرستاد روز ي سلطان از سفير پرسيد شنيدم در كرمان شهري است كه در صحرا او نرگس رويد فرستاده ارسلانشاه كه دريافت سنجر خيالي ديگر دارد ، رندانه جواب داد بلي اي سلطان جهان در جيرفت نرگس و تير خاشاك هر دو به هم مي رويند . بعد از ارسلانشاه و جانشينان او ، دوران فترت و سستي حكومت سلجوقيان ، كه بعد از مرگ قارود شروع شده بود ، در زمان سلطنت طغرل شاه كاملا نمايان گشت . ولي بيشتر دوران سلطنت را به دليل علاقه به جيرفت در اين شهر گذرانده بود . در بيستم فروردين سال 565 ( هجري ) در همين شهر وفات يافت . ابوحامد كرماني در عقدالعلي للموقف الاعلي ( ص 8 ) درباره اين وفات آورده است كه : سال ديگر سنه ثمان و خمس مائه روز هجدهم فروردين ملك طغرل در جيرفت به جوار حق پيوست و امالرت و سلامت پنهان شد و علامات قيامت پديد آمد و تركان در شهر افتادند و چهار پاي اهل قلم و رعيت به غارت مي بردند و معارف و خواجگان را در كوي برهنه مي كردند .
بعد از مرگ طغرل شاه در اثر رقابت و جنگ هاي فرزندان وي جيرفت رو به ويراني نهاد اين اختلافات و جنگ هاي خانگي باعث شد ، غزها در نبردي سپاه كرمان را در باغين شكست دادند و متوجه جيرفت گرديدند . آنها بدون برخورد با هيچ مانعي جيرفت را به تصرف درآوردند چنانكه محمدبن ابراهيم در تاريخ سلجوقيان و غزها ص 137-129 نوشته است : و بيچاره اهل جيرفت ، غافل و بيخبر ناگاه به سرايشان فرود آمدند و صد هزار نفس را به انواع تعذيب و شكنجه هلاك كردند و سر در ولايت نهادند و هر كجا ناحيتي معمور بود يا خطه اي مسكون ديدند ، آثار آن مطموس و مدروس گردانيدند چون زمستان ( 570 هجري ) در آمد ، غز روي باز گرمسير نهاد و چون دانستند كه كرمان ايشان را خانه شد و منازعي نيست روي به عمارت گرمسير آوردند و رستاق جيرفت و ولايت نرماشير را زراعت كردند و بازيار را مراعات واجب داشتند .
رقابت ميان سران قبايل متحد غزان با يكديگر ، مجال عمران و ازدياد آباداني در محدوده مورد مطالعاتي را نمي دهد . غزان به دست قراختاييان از ميان مي روند در روزگار آنان به علت تحت الحمايگي آنها از مغولان ، سراسر كرمان دوران ثبات و آرامش را مي گذرانيد . پس از نابساماني ها و كشمكشهاي ديگر حكمرانان بر منطقه جيرفت و در اواسط حكومت صفوي مردم جيرفت رفاه و آسايش بيشتري كسب كردند . در دوران زند جيرفت بدون حادثه مهم و قابل توجهي زمان را پشت سر گذاشت در دوران قاجار جيرفت مجددا رو به آباداني گذاشته است .
با انقراض حكومت قاجار و روي كار آمدن رضاخان و دوران فترت ، حد فاصل قاجار و پهلوي در جيرفت ناامني و غارت اموال مردم شروع شد . و بر اثر كمي باران و آب اين منطقه طي سالهاي ( 1340 تا 1342 ) دچار خشكسالي و قطحي شديدي گرديد . با پيروزي انقلاب اسلامي جيرفت كه جز مناطق محروم بود ، مورد توجه مسئولين محترم نظام قرار گرفت و گام به طرف جيرفتي سبز نهاد .
اطلاعات جغرافيايي:
با ورود به منطقه جيرفت با چنان تنوع آب و هوايي روبرو مي شويد كه آدمي را شگفت زده مي نمايد . و اين در حالي است كه در تابستان و در بيشتر نقاط جلگه ايي دماي هوا حتي به 50 در جه سانتيگراد مي رسد . در همين زمان نواحي كوهستاني ساردوئيه و جبالبآرز هوايي دل انگيز و بهاري دارد اين تنوع آب و هوا ناشي از عوامل مختلفي از جمله : نزديكي به مدار راس السرطان موجب شده كه جيرفت نيز مثا مناطق جنوبي در قسمت هايي از نواحي جلگه اي داراي هواي گرم باشد ولي عوامل ديگر نقش عرض جغرافيايي را خنثي مي كنند . قسمت اعظم جيرفت معتدل و سرد است . يكي ديگر از عناصري كه نقش عرض و جغرافيايي را خنثي مي كند پستي و بلندي هاي نواحي مختلف منطقه است . در حاليكه دشت جيرفت با ارتفاع 400 تا 600 متر از سطح دريا از جمله كم ارتفاع ترين دشت هاي داخل ايران است ، در همين حال با فاصله 10 تا 30 كيلومتري كوههاي سر به فلك كشيده با ارتفاع 2500 تا 3000 متري نظم اقليم گرم و خشك را به هم زده و اقليم معتدل و در نهايت سرد و كوهستاني را جانشين آن مي كند . جهت چين خوردگي كوهها از ديگر عوامل تعيين كننده اقليم نيز مي باشد به طوري كه در نواحي كوههاي اطراف جيرفت اقليم سرد و معتدل حاكم است . با توجه به موارد بالا و با در نظر داشتن وسعت زياد جيرفت در هر حال مي توان سه نوع اقليم محلي را بر منطقه جيرفت حاكم دانست كه عبارتند از : اقليم گرم و خشك: اين اقليم در دشت جيرفت نسبت به ديگر جاها وسعت بيشتري را به خود اختصاص داده و مقدار متوسط دما حدود 23/5 درجه سانتيگراد و حداكثر مطلق دما 48 درجه و حداقل صفر مي باشد . در اين مناطق در تابستان گاهي اوقات به دليل نزديكي به خليج فارس رطوبت هوا بسيار بالا مي رود كه در اصطلاح آن را هواي شرجي مي نامند . اقليم معتدل كوهستاني اين اقليم در برگيرنده نواحي زير است : الف ) اقليم معتدل كوهستاني حاكم بر ناحيه دلفارد اين نوع اقليم باعث شده است كه در اين منطقه درختان گرمسيري و سردسيري در كنار هم رشد و نمو كنند و ثمر دهند مانند : مركبات و زردآلو كه اولي ميوه گرمسيري و دومي ميوه سردسيري مي باشد . ب ) اقليم معتدل كوهستاني سقدر ج ) اقليم معتدل كوهستاني ميجان در شرق جيرفت اصطخري در كتاب مسالك الممالك درباره ميجان يا ميزان چنين نقل سخن كرده است : اين ولايت داراي دهكده ها و باغستانهاي فراوان با محصولاتي نظير بادام و رطب و از مناطق سردسيري بوده كه يخ مورد نياز جيرفت از اين منطقه فراهم مي شده است .
افضل الدين كرماني در كتاب خود ( عقدالعلي ) درباره اين منطقه چنين نوشته است :
از خواص او به پنج فرسنگي ، كوهيست كه آن را ميزان خوانند . ناحيتي بانزه ،لطيف به غايت سرد در فصل بهار و موسم گل خلد برين و نگارخانه چين است . نسيم اسحار او در بدرقه روايح ازهار روح را بنوازد و هزاردستان در سايه گل نغمه خويش با ساز مستان بسازد.اقليم سرد كوهستاني اين آب و هواي سرد كوهستاني عمدتا بر محور كوهستاني با ارتفاع 2000 تا 4000 متر از سطح دريا است . بيشترين مناطقي كه اين اقليم هوايي را شامل مي شوند نواحي كوهستاني ساردوئيه ، بحر آسمان و قسمتهايي از جبالبارز از جمله جشار مي باشند . درجه هوا در بعضي از اين مناطق مانند سربيژن گاهي در زمستان به 20 درجه زير صفر مي رسد و ريزش باران در اين نواحي به صورت برف مي باشد .
جاذبه هاي گردشگري:
كاوشهاي باستان شناسي اخير شهر دقيانوس نويد اين را مي دهد كه جيرفت اين مهد تمدن شرق در آينده نزديك مورد توجه سياحت گران قرار خواهد گرفت . هر چند كه جيرفت آنچنان غني است كه با محصولات ديگر خود در دنيا مطرح مي باشد . در اين بخش به جاذبه هاي زيارتي و سياحتي اين منطقه مي پردازيم كه مهمترين آنها عبارتند از :
1-سازه خشتي ( زيگورات ) با بيش از يك ميليون خشت كشف اين سازه خشتي با بيش از يك ميليون خشت در محوطه هاي تاريخي جيرفت كه به بهشت گمشده باستان شناسان لقب يافته است ، گامهاي جديدي را براي اثبات يك تمدن عظيم در اين منطقه برداشته است . دكتر يوسف مجيد زاده سرپرست هيات كاوش د رمحوطه هاي تاريخي جيرفت د رمورد كشف سازه عظيم خشتي گفته است : اين سازه عظيم خشتي داراي يك سكوي دو طبقه است كه هنوز كاربري دقيق آن مشخص نشده است .
وي گفته است : در ساخت اين سازه خشتي بيش از يك ميليون خشت به كار رفته و ابعاد طبقه پائين آن حدود 400 متر در 400 متر و طبقه بالاي آن حدود 250 متر در 250 متر است ايشان همچنين با مهم خواندن كشف اين سازه خشتي گفته است : كاربرد تعداد زيادي خشت در اين سازه نشان دهنده آن است كه كارگران ، هنرمندان و متخصصان زيادي بايد در سه هزار سال پيش به ساخت آن پرداخته باشند و اين علاوه بر نشان دادن اهميت اين منطقه بيانگر كاربري عمومي اين سازه و حضور تمدن غني در اين منطقه است . به اعتقد باستان شناسان كشف اين سازه و مشخص شدن كاربري دقيق آن در آينده نقش اساسي براي شناخت عظمت تمدن جيرفت و بسياري از سوالات پيش روي باستان شناسان خواهد شد .
2-گرمابه بزرگ در منطقه بهجرد سفلي اين حمام داراي مخازن بزرگ و كوچك آب ، اطاق هاي شستشو ، اطاق ورودي با كفپوش آجري با چيدن طرح لوزي به ابعاد 5 * 42 * 42 سانتيمتر ، اطاق هايي با اندود ساروج و نشانه هايي از نقاشي آبي و سفيد با نورگيرهايي با شيشه هاي رنگين مدور مي باشد .
3- موزه جيرفت تعدادي از اشياء كشف شده در اين محل نگهداري مي شود . بخش عمده اين اسياي بازيافتي را ظروف تزئيني ساخته شده از سنگ صابون تشكيل مي دهد .
از ميان حدود هزار قلم شي بازيافتي در حدود سيصد قلم از ظروف سنگي تزئين شده با نقوش برجسته و گاه كنده كاري شده براي ترصيع تشكيل مي دهد ، كه نقش مايه هاي تزئيني آنها را انواع خاصي از جانوران ، موجودات هيولايي و افسانه اي ، انسان و نيز گونه هاي چندي از گياهان مانند نخل ، نماي باروي دور شهرها و بناهاي درون آن را در برمي گيرد . بقيه اين اشياء به طور تقريبا برابر ميان گونه هاي ديگري از آثار هنري تقسيم شده است كه آنها عبارتند از :
الف ) سرديس و تنديس انسان و جانوران از سنگ مرمر .
ب ) پيكره انسان و جانوران از سنگ صابوني .
ج ) پيكره انسان و جانوران از مفرغ يا بخشي از اشياي تزئيني پيچيده تر .
د ) افزون بر ظروف ، گونه هاي متعددي از اشياء متفاوت از همان سنگ مانند چهار پايه ( به احتمال نماي معبد ) با شباهت بسيار زياد به يافته هاي مشابه از حفريات شهداد .
ه ) سفال منقوش يا ساده شبيه سفالهاي به دست آمده از شهداد ، تپه يحيي در كرمان و شهر سوخته سيستان كه تاريخ آنها به اواخر هزاره چهارم و هزاره سوم ق . م مي رسد .
و ) اشياي كوچك گوناگون از سنگ لاجورد ، مانند مهره هاي مسطح و استوانه اي با نقش مايه هاي انسان ، شير با سر انسان ، عقاب و نقوش هندسي همراه با پيكرهاي انسان و جانور و سرانجام ظروف ساده ، مهره هاي استوانه اي و پيكرهاي گوناگون از سنگ مرمر . ظروف سنگي منقوش جيرفت از لحاظ سبك به گروه سري قديمي قديمي ترين گروه از سه گروه ظروف سنگ لاجوردي تعلق دارد كه آن را به اواسط هزاره سوم ق . م تاريخ گذاري كرده اند .
4- مقبره سلطان سيد احمد در بخش ساردوئيه اين مقبره از مكانهاي متبركه اي است كه از احترام و تقدس زيادي نزد مردم برخوردار است . آن حضرت را برادر امام رضا ( ع ) و حضرت معصومه ( س ) و حضرت شاه چراغ ( ع ) مي دانند . اين مقبره داراي زائرسرا و بوستان تفريحي زيبايي مي باشد .
5- سد جيرفت اين سد از مكانهاي زيباي ديدني جيرفت است كه در تنگه زيباي نراب بر روي رودخانه هليل رود قرار دارد .
ديگر مناطق زيارتي و سياحتي جيرفت را مناطق و مكانهايي مانند بناي تاريخي تخت سليمان ، گورخانه اسفندقه ، كاروانسراي سربيژن ، كاروانسراي خون سرخ ، زيارتگاه كت گرگ و تمگاوان ، زيارت بي بي شهربانو ، زيارتگاه غار شعيب ، خرابه هاي شهر دقيانوس ، قلعه و آبشار دوساري ، آبشار سرنكوه ، چاه آرتزين چمن ، بوستان شهيد دليري و بوستان ولي عصر ( عج ) تشكيل مي دهند . رشته كوهها در رابطه با ارتفاعات جيرفت دو ديدگاه وجود دارد . عده اي آنها را جزء حوزه مركزي و دنباله رشته كوههاي مركزي كه از چين خوردگيهاي آذربايجان شروع شده مي دانند ، عده اي ديگر اين ارتفاعات را ادامه ارتفاعات زاگرس و جزء آن ارتفاعات مي دانند .
حدود 53 درصد از وسعت جيرفت را كوهها و 12 درصد از وسعت آن را تپه ها به خود اختصاص داده اند كه مهمترين اين ارتفاعات يا رشته كوهها عبارتند از :
1- رشته كوههاي جبالبارزاين رشته كوهها در شمال و شمال شرقي از گردنه دهبكري در شمال شرقي سربيژن و شمال كوههاي دلفارد شروع شده و به 280 كيلومتر تا مرز بلوچستان ادامه دارد . و علت نامگذاري آن بلندي ارتفاعات است كه جبال به معني كوه و بارز به معناي بلندي ( كوههاي بلند ) مي باشد .
الف ) قله علم شاه با ارتفاع 3750 متر در شرق جيرفت قرار دارد كه بلندترين و مشهورترين آبشار منطقه با نام رود فرق با ارتفاعي در حدود 175 متر در اين قله مي باشد .
ب ) قله درمين با ارتفاع 3550 متر مرتفع ترين رشته كوه مياني جبالبارز مي باشد .
ج ) قله فاشكوه كه 3521 متر ارتفاع دارد اين قله مرتفع ترين قله رشته كوه شمالي جبالبارز است .
2- رشته كوههاي شمال و شمال غربي جيرفت الف ) ارتفاعات بحر آسمان ارتفاع قله بحر آسمان 3886 متر است كه از جمله بلندترين قلل استان محسوب مي شود . ب ) ارتفاعات ساردوئيه و دلفارد مهمترين اين ارتفاعات در منطقه دلفارد قرار دارد كه 3348 متر ارتفاع دارد .
3- ارتفاعات غرب جيرفت قله تراب با ارتفاع 1725 متر ، قله غوشان كوه در دولت آباد اسفندقه ، قله ماران با ارتفاع 2645 متر از مهمترين ارتفاعات اين منطقه مي باشند . آبشارهاي مهم اين ارتفاعات عبارتند از :
الف ) آبشار سرنكوه با ارتفاع 175 متر از بلندترين آبشارهاي ايران است .
ب ) آبشارهاي رود فرق در حدود 170 متر ارتفاع دارد . ج ) آبشار كرا اين آبشار در منطقه دلفارد قرار دارد .
د ) آبشار ده والي ساردوئيه.
دره دلفارد جیرفت منطقه گردشگری میشود
مراكز آموزش عالي
دانشكده كشاورزي جيرفت ، جاده كهنوج دوراهي عنبرآباد . دانشكده پرستاري جيرفت ، بلوار امام ميدان شاهد . دانشگاه پيام نور جيرفت ، بلوار پاسداران جنب مصلي . تلفن 2315155-2315156 دانشگاه آزاد جيرفت ، ميدان شاهد . تلفن 2412100-2412300
مراكز اسكان شامل هتلها، مسافرخانه ها ، مهمانسراهاو...
هتل جام جم ، ميدان شهداي گمنام . تلفن 2210340 مهمانسراي جام جم ، طبقه زيرين ساختمان جام جم ، ميدان شهداي گمنام . تلفن 16-2215315 هتل ناجي ، ميدان سپاه پاسداران روبروي سالن شهيدمداحي پور.( 110 سوئيت ) در حال ساخت مسافرخانه وليعصر ، سه راه دهشتريها به طرف چهار راه برق . مهمانسراي نارنج ، بلوار امام روبروي پمپ بنزين . تلفن 2310077 اسكان موقت شهرداري جيرفت ، جنب سپاه پاسداران پارك لاله . مهمانپذير دانشجو ، بعد از چهارراه دهخدا جنب اداره پست . مهمانپذير شهرداري جيرفت ، چهارراه مهمانپذير بطرف بيمارستان آيت اله كاشاني . مهمانپذير نخل طلائي ، سه راه دهشتريها به طرف چهارراه برق ، اولين چهارراه .
مراكز اقتصادي مهم به
كارخانه آرد واقع در شهرك صنعتي جيرفت . سيلوي نگهداري گندم به ظرفيت 130 هزار تن واقع در بلوار ورودي جيرفت ، جنب پست و عوارض شهرداري . كارخانه توليد نايلون آئين كار واقع در شهرك صنعتي جيرفت . به شماره تلفن 2213763 كارخانه صنايع غذايي واقع در شهرك صنعتي . كارخانه توليد كنستانتره گريپ فروت واقع در كيلومتر 15 جاده جيرفت - كهنوج بنام سنوس . كارخانه توليد رب گوجه فرنگي واقع در شهرك صنعتي . كارخانه توليد كارتن مركبات و خرما و... واقع در شهرك صنعتي . كارخانه توليد يخ صاحب الزمان واقع در شهرك صنعتي . فروشگاه رفاه خيابان دولت روبروي سينما . كارخانه تراكتورسازي فروشگاه بزرگ فاريابي واقع در خيابان آزادي بعد از چهارراه مهمانپذير . عمده فروشي حاجي محمدرضايي واقع در خيابان مصطفي خميني روبروي اداره كار .
مراكز بهداشتي شامل بيمارستانها ، كلينيكها ، درمانگاهها
مركز بهداشت و درمان كلرود ، انتهاي پل هليل ( 5 كيلومتر بعد از پل ) . مركز بهداشت و درمان كهوروئيه ، انتهاي جاده آسفالت كهوروئيه ( 4 كيلومتر بعد ) بيمارستان امام خميني ، بلوار امام ابتداي خيابان شفا . بيمارستان آيت اله كاشاني ، چهارراه بيمارستان بطرف دانشگاه آزاد . درمانگاه خاتم الانبياء ، خيابان بسيج روبروي فرمانداري .
مراكز تفريحي شامل پاركها ، موزه ها و...
آبشار بُندر دوساري ، واقع در كيلومتر 35 جاده جيرفت - كهنوج . مركز گردشي و تفريحي گُلم دختركش دلفارد ، واقع در كيلومتر 30 جاده جيرفت - ساردوئيه . مركز تفريحي و گردشگري درياچه سد رودخانه هليل ، به فاصله 40 كيلومتري شمال غربي شهر جيرفت مركز سياحتي و زيارتي امامزاده سلطان سيد احمد ساردوئيه ، به فاصله 65 كيلومتري جاده جيرفت - بافت . مركز تفريحي و سياحتي چاه آرتزين چمن ، واقع در كيلومتر 12 جاده جيرفت ، درياچه ميانچيل . مركز تفريحي و گردشگري پارك هليل . پارك و موزه حاشيه هليل رود ، واقع در غرب شهر جيرفت . پارك تفريحي وليعصر ، واقع در بلوار امام جنب ميدان شاهد . پارك لاله ، واقع در جنب ميدان انقلاب جنب سپاه پاسداران . پارك جهاد ، واقع در خيابان مصطفي خميني جنوبي روبروي اداره جهاد و كشاورزي شهرستان . پارك ملي ، واقع در خيابان عدالت . پارك استقلال ، خيابان آزادگان . پارك محله اي رهجرد ، واقع در خيابان عمار سه راه رهجرد . پارك محله اي كهوروئيه ، انتهاي پل هليل . پارك محله اي سرجاز ، انتهاي خيابان سرجاز جنب جاده كمربندي . ساختمان موزه باستان شناسي جيرفت ، واقع در پارك شهيد دليري . مركز مطالعات باستان شناسي جيرفت ، ابتداي خيابان كشاورزي ( سمت چپ ) . ساختمان كتابخانه عمومي ، واقع در خيابان دولت جنب بنگاه توسعه ماشين آلات كشاورزي .
مراكز حمل ونقل مسافر و بار ، زميني و هوايي و خط آهن
شركت مسافربري عدل ، تعاوني 7 ـ جنب هتل جام جم . تلفن 2215720 شركت مسافربري ميهن نور، تعاوني 4 ـ روبروي فرمانداري . تلفن 2213520 دفتر شركت مسافربري عدل ـ بلوار هليل روبروي پارك ساحلي . تور سياحتي زيارتي جنوب شرق ـ روبروي اداره پست (قمري ) تور سياحتي زيارتي گلدشت ـ بلوار امام روبروي خانه هاي سازماني . دفتر مسافربري ماهان ـ بلوار هليل روبروي موزه باستان شناسي . اداره هواپيمايي جيرفت ـ جاده سد كيلومتر 17 . اداره حمل ونقل جيرفت ـ ايستگاه كرمان جنب تاكسيراني شهرداري جيرفت
مراكز خدماتي مانند پست
مركز پستي بسيج ، چهارراه فرمانداري ساختمان وليعصر (عج) دفتر پست و ارتباطات ، ميدان شهداي گمنام روبروي ستاد فرماندهي . اداره پست شهرستان جيرفت ، بعد از چهارراه دهخدا نرسيده به ميدان معلم
مراكز دولتي
فرمانداري جيرفت ، واقع در خيابان دولت روبروي ساختمان دارائي . شهرداري جيرفت ، واقع در خيابان باهنر، جنب ميدان شهرداري . تلفن 16- 2212111 سپاه پاسداران ، واقع در بلوار امام . دادگستري عمومي ، واقع در بلوار پاسداران . تلفن 4- 2314362 دادگاه انقلاب ، واقع در خيابان اميركبير جنب ساختمان شهرداري . دارائي ، خيابان دولت روبروي فرمانداري . تلفن 6- 2214885 سازمان تعاوني و روستايي ، خيابان دولت روبروي سينما استقلال . نيروي انتظامي ( ستاد فرماندهي )، جنب پل ملنتي . تلفن 2- 2212551 ثبت احوال ، خيابان دولت روبروي بسيج . تلفن 8-2213307 ثبت اسناد ، بلوار امام روبروي بيمارستان امام . تلفن 2312203 بنياد مسكن انقلاب اسلامي ، بلوار امام جنب مسكن و شهرسازي . تلفن 2314626 اداره مسكن و شهرسازي ، بلوار امام روبروي بيمارستان امام . تلفن 2314628 اداره آبياري ، بلوار امام جنب رستوران نارنج . مركز بسيج مستضعفين ، خيابان دولت جنب ساختمان دارائي . اداره كار و مور اجتماعي ، خيابان مصطفي خميني بعد از ميدان شهداي گمنام . سازمان جهاد كشاورزي ، خيابان آزادي. تلفن 13- 2216412 اداره جهاد و كشاورزي شهرستان ، واقع در خيابان مصطفي خميني روبروي پارك جهاد . بيمارستان امام ، واقع در بلوار امام چهارراه كميته امداد امام . كميته امداد امام ( ره ) اداره امور اراضي ، واقع در خيابان ولايت 2 . اداره بازرگاني ، واقع در خيابان كميته امداد روبروي ساختمان كميته امداد امام . اداره منابع طبيعي ، واقع در خيابان وليعصر روبروي نيروگاه برق . اداره برق ، واقع در بلوار امام روبروي سپاه . اداره آب و فاضلاب شهري ، واقع در بلوار امام روبروي باسكول ايرانمنش . بنياد شهيد ، واقع در بلوار امام جنب بنياد مسكن . هلال احمر ، واقع در بلوار امام جنب ميدان شاهد . اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي ، بلوار امام جنب ميدان سپاه . اداره غله ، واقع در بلوار امام جنب ساختمان سيلوي گندم . مهندسي آب و خاك ، بلوار امام روبروي مجموعه ورزشي . سازمان فني و حرفه اي ، بلوار امام روبروي مهندسي آب و خاك . اداره بهزيستي ، خيابان بيمارستان كاشاني . بيمارستان معلولين ذهني ، واقع در بلوار امام جنب فني وحرفه اي . دانشكده پرستاري ، بلوار امام جنب ميدان شاهد . دانشگاه آزاد ، خيابان مصطفي خميني . دانشكده كشاورزي ،سه راه باقرآباد جاده جيرفت - كهنوج . صدا و سيمامركز جيرفت ، سه راه جنگل آباد جاده جيرفت - كهنوج . حفاظت محيط زيست ، خيابان ولايت 3 . بيمارستان آيت اله كاشاني ، خيابان مدرس . تلفن 12-2212411 شركت كشت و صنعت ، خيابان توحيد بعد از چهارراه سازمان عمران سابق . شركت ملي فرآورده هاي نفتي ، خيابان آزادي جنب پمپ بنزين سرجاز .
مراكز فرهنگي ورزشي شامل كتابخانه ها ، سينماها ، مكانهاي ورزشي و...
اداره تربيت بدني شامل : ـ چمن استاديوم زمين فوتبال، سالن كشتي ، سالن بوكس وتاي بوكس ، سالن كاراته وتكواندو، سالن وزنه برداري، سالن چند منظوره شهيد زحمتكشان ، سالن چند منظوره شاهد، استخر شناي رو باز. تلفن 5044 ـ2311009 دانشگاه آزاد اسلامي واحد جيرفت : ــ چمن زمين فوتبال، سالن ورزشي چند منظوره ، سالن واليبال و بدن سازي. تلفن 2312900 اداره كار: ــ چمن زمين فوتبال ـ تلفن : 2317602 سپاه پاسداران : ــ چمن زمين فوتبال ـ تلفن : 4-3431-231 سازمان عمران : ــ استخر شنا روباز ـ تلفن : 17-6411 تربيت بدني آموزشگاه : ــ سالن ورزشي 22بهمن چند منظوره ـ سالن چند منظوره شهيد رجايي ـ تلفن : 2617 زمين فوتبال گل كوچك ـ پاركهاي محله اي شفا ، واقع در خيابان شفاـ پارك محله اي كميته امداد ـ پارك محله اي شهيد بينا واقع در بلوار بهشت زهرا
مراكز مذهبي مساجد وامامزاده ها و...
مسجد جامع ــ آدرس : خيابان طالقاني شمالي ، تلفن (2213137) مسجد سجاد ــ آدرس : ميدان امام . مسجد ابوالفضل ــ آدرس : خيابان قرني ، تلفن (2211401) مسجد امام علي ــ آدرس :شهرك شهيد بهشتي . مسجدالرسول ــ آدرس : خيابان موسي صدر ، تلفن (2312368) مسجد رقيه ــ آدرس خيابان شفا . مسجد صاحب الزمان ــ آدرس : كهوروئيه مسجد ابوالفضل ــ آدرس : سرجاز ، تلفن : 09131480927(آقاي جوهري) مسجد ابوالفضل ــ آدرس : خيابان مالك اشتر مسجد رسول ــ آدرس كلرود سراه ياغي بيگي مسجد رهجرد ــ خيابان اشرفي اصفهاني ، تلفن ( 2213222- 2214060) مسجد وليعصرــ آدرس : مصطفي خميني جنوبي ، تلفن (2412453) مسجد صاحب الزمان ــ آدرس : صاحب آباد ، تلفن (2411478) مسجد صراط ــ آدرس : پايانه (ورودي شهر)
تاريخچه جيرفت
مورخين و جهانگردان عقيده دارند كه شهر جيرفت در اثر سيل بنيان كني نابود گرديده و خرابههاي شهر قديمي جيرفت در يك كيلومتري جيرفت فعلي (سبزواران) قرار دارد. خرابههاي شهر قديم را به عهد دقيانوس نسبت دادهاند و از اين خرابهها سكهها و آثار عتيقه بسيار به دست آمده است. جيرفت از دو كلمه (جير) به معني پست و پايين و (افت) به معني افتاده تشكيل شده است و به طور كلي جيرفت به معناي (جلگه پست آبرفتي) است. نام جيرفت در سال 35 هجري قمري براي اولين بار به مناسبت تصرف آن توسط مجاشع بن مسعود در تاريخ ثبت شده است و از تاريخ نيز مكرر از آن شهر نام برده شده است. به استناد گفته ياقوت حموي، جيرفت (جرودس) نام داشت. جيرفت قبل از حمله مغول يكي از شهرهاي آباد و ثروتمند جهان اسلام بود. شاهراهي كه از خليج فارس و بندر هرمز عبور ميكرد و راهي كه از هندوستان و از طريق جالق امتداد مييافت در جيرفت به هم متصل ميشد. همچنين كالاهاي تجارتي كه از هندوستان به ايران صادر ميشد از جيرفت به ساير شهرهاي ايران توزيع ميگرديد. ماركوپولو تاجر و صياح ونيزي از اين شهر به نام (كاماداي) يادكرده است. ظاهراً در زمان عبور وي اين شهر به كلي ويران شده بود.
مراکز باستاني و تاريخي
مقبره اميرحيدر ( گورخان ) اين مقبره يادگاري از دوره صفويه ميباشد كه در باغي بسيار زيبا و محصور از درختان مختلف، در اسفندقه جيرفت قرار دارد. نقشه گنبد آن از داخل چهارضلعي و در مراحل بعد به هشت طاقنما تبديل شده و گنبد مدوري بر روي آن احداث گرديده است.قلعه سموران قلعه سموران از سنگهاي مرمر متمايل به قرمز ساخته شده و در فاصله 3 كيلومتري شمالغربي روستاي رودفرق و در60 كيلومتري شرق شهر جيرفت بر بلنداي كوهي احداث شده است. چاه نسبتاً عميق قلعه با گذشت قرون متمادي و آسيبهاي فراوان هنوز عمق خود را حفظ كرده و طريقه سنگ چيني كنارههاي آن بسيار جالب توجه ميباشد. ساختمان اين قلعه به قرون قبل از اسلام تعلق دارد، اما در قرون اوليه اسلامي بازسازي شده است و در دوران حكومت سلجوقيان قلعه مشهوري بوده است. اين قلعه به علت استحكام و موقعيت طبيعي منطقه شباهت زيادي به قلاع اسماعيليه دارد.
جاذبه هاي طبيعي
ييلاقات دلفارد يكي ديگر از ييلاقات استان كرمان، ييلاقات دلفارد ميباشند كه از توابع جيرفت به شمار ميآيد و در 30 كيلومتري مسير جيرفت ـ ساردوئيه قرار گرفته و جاده آن آسفالته است. دلفارد از مراكز مهم پرورش زنبور عسل و تهيه عسل است.ييلاقات در بهشت ( در هزار ) اين ييلاق در مركز بخش ساردوئيه از بخشهاي شهرستان جيرفت در مسير جاده راين به جيرفت و بافت قرار دارد. فاصله مركز بخش ساردوئيه تا كرمان 160 كيلومتر است. در بهشت كه به آن دوره بهشت نيز ميگويند، در تابستان مركز ييلاق عشاير كوچرو رودبار است. ساردوئيه پوشيده از درخت و جنگل است و چشمههاي آب آن در هر گوشه ميجوشد.ييلاقات اسفندقه ناحيه خوش آب و هواي اسفندقه در 72 كيلومتري جيرفت و بافت قرار گرفته است و لذا بوتههاي اسفند آن نيز معروف است. اسفندقه يك بناي با ارزش تاريخي به نام مقبره مير حيدر يا گور خانه دارد كه از دوره صفوي به يادگار مانده است. آب معدني آن به آب بادگشيدكي معروف است و براي امراض پوستي و مفصلي مورد استفاده قرار ميگيرد.كوه سرشك اين كوه با ارتفاع 4048 متر در 105 كيلومتري شمالغربي جيرفت قرار دارد و دومين قله از كوههاي هزار است كه سرچشمه رودهاي رود رو و هليل رود ميباشد. از ارتفاعات مهم اين كوه قله (دندانه هنزا) است كه در غرب روستاي هنزا قرار دارد و حدود 3650 متر ارتفاع آن مي باشد.
صدای سبز ايران است جيرفت گل بستان كرمان است جيرفت بپرسيد از شلمچه تا بگويد ديار شيرمردان است جيرفت ( شاعر ولايی عليجان سليمانی) مقام معظم رهبري در گلزار شهداي جيرفت حضور يافتند ديدار مقام معظم رهبري با دوستان و همسايههاي قديم دوران تبعيد در جيرفت مقام معظم رهبري در جيرفت: پيگيري اهداف مادي و معنوي نظام از عهده كسي بر ميآيد كه با نشاط، پرحوصله، با همت، مقتدر و هوشمند باشد گزارش تصويري/٢ مقام معظم رهبري در جمع مردم جيرفت گزارش تصويري/١ مقام معظم رهبري در جمع مردم جيرفت تپههاي باستاني شهرستان جيرفت ميزبان بازديدکنندگان نوروزي است استقبال مسافران نوروزي از نمايشگاه هنرهاي دستي در تپههاي كنار صندل جيرفت پس از ماهها پيگيري و انتظار، دهها شيء تاريخي جيرفت با چراغ خاموش به ميهن بازگشت گزارش/ تمدن جيرفت، تمدن هند، تمدن بينالنهرين هر كه قديميتر است؛ دستهايش را بالا كند! ديدگاههاي اسميتسونين، مجيدزاده، فاضلي، خطيبشهيدي، لوييس و ورجاوند فرهنگ نشناخته جيرفت ـ بايد ـ به تاريخ فرهنگ دنيا اضافه شود «جيرفت» جغرافياي منطقه، پيشينه تاريخي و باستانشناختي، آنچه گذشت و اينچه ميگذرد چند گروه مراحل ثبت 320 تپه باستاني جيرفت در فهرست آثارملي را بررسي ميكنند ثبت در فهرست يونسكو به شناختهشدن در سطح جهان ميانجامد /گزارش/ جيرفت؛ آنجا كه بودجه ته كشيد و منطقهاي باستاني، دوباره به يغما رفت آنگاه كه جيرفت را گريستم» گزارش خبرنگار گروه اعزامي ايسنا از مناطق باستاني اطراف جيرفت
عليزادسر جيرفتي ، نماينده دورههاي چهارم و پنجم مردم جيرفت و عنبرآباد در مجلس شوراي اسلامي در نامهاي سرگشاده به رييس جمهور و وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي، اعتراض مردم اين شهر نسبت به قاچاق آثار باستاني در جيرفت را اعلام كرد.
در نامه سرگشاده نماينده اسبق مردم جيرفت در مجلس شوراي اسلامي به رييس جمهور: بحث شيرين «گنجيابي» قاچاقچيان بينالمللي را به جيرفت كشانده است نامهي حجتالاسلام علي زادسر جيرفتي به رييس جمهور؛ جيرفت، در آتش خشم طبيعت ميسوزد و جيرفتيان در چنگال تبعيض گرفتارند نماينده سابق مردم جيرفت: كشاورزان جيرفتي با بحران معيشت روبهرو هستند مهرداد اسكويي فيلم مستندي درباره غارت ميراث فرهنگي در جيرفت ميسازد مدتزمان لازم براي انجام عمليات حفاري علمي در منطقه جيرفت بيش از 10 سال است گزارش تصويري/ تحويل اشياي كشف شده توسط دادگاه نقلاب اسلامي جيرفت /١/ گزارش تصويري/ تحويل اشياي كشف شده توسط دادگاه نقلاب اسلامي جيرفت /٢/ /گزارش تصويري/ موزه باستان شناسي جيرفت /١/ گزارش تصويري/ موزه باستان شناسي جيرفت /٢/ مردم جيرفت 10 هزار سال پيش صنعتگران ماهري بودند تمدن بزرگ جيرفت به نمايش در مي آيد کشف 41 شئي فلزي پيش از تاريخ، تاريخي و اسلامي در جيرفت جيرفتيها 5هزار سال پيش، 28 نوع صدف دريايي ميخوردند نشانه هايي از هزاره سوم و چهارم در شهراسلامي پاتلي باستانشناسان ايران و جهان جيرفت را ميكاوند مرمت قديميترين بناي خشتي جهان آغاز شد دانشگاه پنسيلوانيا، تاريخ جيرفت را ترجمه ميکند جام سنگي 5 هزارساله جيرفت در بافق يزد كشف شد
ثروت، بلاي جان مردم دقيانوس
منار مسجد جامع شهر دقيانوس کشف شد نخستين کتيبه کامل کشف شده در جيرفت آمريكا و فرانسه، كتيبه جيرفت را رمزگشايي مي کنند
يكصدوچهلوپنج(145) اثر باستاني در شهرستان بستك شناسايي شد
دومين كتيبه پادشاهي كنارصندل در جيرفت كشف شد سال 84 بر سرزمين هزاره ها چگونه گذشت؟ كنار صندل 5 هزارساله ميزبان ميهمانان نوروزي جيرفت باستاني، قابليت استان شدن دارد بزرگترين مركز باستانشناسي شرق ايران بايد در جيرفت تاسيس شود
بينالنهرين، وامدار هنر ايرانيان
چهارهزار(4000) سال زندگي در بخش شرقي هليلرود جريان داشت تجديد نظر در متون درسي به شناخت بهتر جيرفت کمک مي کند مولفان تاريخ به بهشت گمشده مي روند جيرفت، تمدن بينالنهرين را از رونق انداخت بزرگترين مركز باستانشناسي شرق ايران بايد در جيرفت تاسيس شود تاريخ تمدن جيرفت به مدارس راه مي يابد قديميترين خط عيلامي نوشتاري در جيرفت كشف شد جيرفت پنج هزار ساله، مركز تجارت جهاني خليج فارس و بين النهرين کشف 95 محوطه باستاني تازه در جيرفت تغيير مرزهاي دو استان با کشف تمدن جيرفت و هليل رود
هشت(8) ميليون سال،عمر پستانداران فسيلي جيرفت
تخريب مهمترين شهر تاريخي مردگان ايران در دقيانوس وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي: نيروهاي امنيتي و اطلاعاتي در جيرفت فعال شدهاند .لازم است تلاش گستردهاي براي جلوگيري از خروج آثار فرهنگي در سطح ملي سازماندهي شود قوه قضاييه قضيه را حل ميكند : تمامي افراد دستاندركار مسائل فرهنگي، مذهبي و تربيتي، در رفع مساله جيرفت تشريك مساعي داشته باشند آنچه در جيرفت رخ داده، يك فاجعه ملي است گران بودن آثار تاريخي جيرفت، قاچاقچيان اشياي قديمي را وسوسه كرده است اشياي باستاني خارج شده، قابل برگشت است فروش خوب آثار باستاني جير قاچاقچيان را افزايش فت در بازارهاي بينالمللي، طمع حفاران وداده است قصور مدعيالعموم در موضوع تاراج ميراث فرهنگي قابل توجيه نيست يك حقوقدان: كارنامه مثبتي در تدوين سياستگذاريهاي مدون براي حفظ ميراث فرهنگي نداريم .سازمان ميراث فرهنگي ميتواند از سرقت آثار باستاني جيرفت شكايت كند ضعف حاكميت ملي در جيرفت موجب قاچاق آثار باستاني شده است . تقويت ضابطان دستگاه قضايي قاچاق را از بين ميبرد وظيفه دولت براي حفظ ميراث فرهنگي بيشتر از دستگاه قضايي است كاوشهاي علمي باستانشناسي در جيرفت بزودي آغاز ميشود بانويي كه بههنگام يادآوري واقعه جيرفت، گريه ميكند سرپرست هيات حفاري جيرفت خبرداد: حفاريهاي جديد اين محوطهي تاريخي، بزودي آغاز ميشود در سال 620 هزار تن محصول باغي در جيرفت و كهنوج برداشت مي شود بررسي مساله جيرفت در دستور كار كميته ميراث فرهنگي و ايرانگردي كميسيون فرهنگي قرار گرفت همكاري سازمان ميراث فرهنگي با نيروي انتظامي ميتواند از وقوع مسايلي مانند جيرفت جلوگيري كند مساله جيرفت نمونه ديگري از كم توجهي و نبود متولي خاص براي حفظ و نگهداري آثار فرهنگي است مسوولان حفاظت از آثار جيرفت بايد در اين زمينه پاسخگو باشند آيا فجايعي كه در جيرفت اتفاق افتاد، قابل پيشبيني نبود؟ نشريه فرانسوي: كيفيت بينظير هنري اشياي بهدست آمده از جيرفت، درجهي والاي رشد فرهنگي ساكنان فلات ايران را در اواخر هزاره چهارم پيش از ميلاد نشان ميدهد كارشناس ارشد تاريخ: چرا هيچكس در دادخواهي نسبت به تاراج آثار تمدني جيرفت چيزي
نميگويد؟
هشتاد و هفت شيء تاريخي غارتشده از جيرفت به سفارت ايران در لندن تحويل شد احتمالا آثاري با قدمتي بيش از 10 هزار سال در منطقه داريم . كتابهاي نوشتهشده درباره
تمدن بينالنهرين بايد بازنويسي شوند
سرپرست گروه مستند ساز Arte شبكه Arte: ميخواهيم تمدن حوزه جيرفت را به دنيا معرفي كنيم كشف تمدن گمشده در جيرفت «گنجهاي پنهان» به كارگرداني ارد عطاپور از شبكه چهار پخش ميشود
“چو ايران نباشد تن من مباد”نمايندهي جيرفت : استعمار با دو تز «جدايي دين از سياست» و «اختلاف انداختن و حكومت كردن» برضد ايران حركت ميكند
چو ايران نباشد تن من مباد/ نماينده جيرفت: شيوخ عرب، سربازان بييونيفرم و ستون پنجم استعمار در منطقه هستند .مدعيان بحث ناسيوناليسم عرب، دروغگويان تاريخند كاسه سنگي پنجهزار ساله جيرفت به سفارت ايران در لندن تحويل داده شد گزارش/ تمدن جيرفت، تمدن هند، تمدن بينالنهرين . هر كه قديميتر است؛ دستهايش را بالا كند! نماينده جيرفت: يك دهم حق وحقوق مردم بم ادا نشده است .مقاومسازي بايد دركل كشور پيگيري شود . دولت زحمت خود رادر بم كشيده اما عمق فاجعه اجازه نمود به آن نداده است نماينده جيرفت در نامهاي به رييس جمهور خواستار شد؛ اتخاذ تدابير لازم دولت و مسولان اجرايي درخصوص زلزلهي احتمالي در جيرفت دو نفر از قاچاقچيان اشيا درصورت تاييد مراجع قضايي اعدام ميشوند پشت مساله غارت جيرفت مافيايي گردنكلفت وجود داشت نمايندهي جيرفت: دستاندركران اجرايي بخش گردشگري، سياستگذاري صحيحي در اين زمينه نداشتهاند بودجه خشكسالي در چرخه كاغذ بازي پرداخت نشد .نمايندهي مردم جيرفت: 5 ميليارد تومان سال 82 بايد دوباره اختصصاص يابد
شكايت از خريداران غربي آثار باستاني جيرفت به كجا رسيد؟. محمد بهشتي: خبر شكايت اشتباه بود . گودرز افتخارجهرمي: شكايت كرديم؛ به نتيجهاي نرسيديم
اهميت تمدن كشف شده در جيرفت از مجموعه آب و خاك آن بالاتر است نمايندهي مردم جيرفت نسبت به خسارات خشكسالي در اين منطقه هشدار داد كوششهاي يك باستانشناس در جيرفت؛ در مستند “خانهام روي تپههاست” نماينده جيرفت در نامهاي به رييس جمهور خواستار شد؛ اتخاذ تدابير لازم دولت و مسولان اجرايي درخصوص زلزلهي احتمالي در جيرفت ديوان محاسبات در پاسخ به نمايندهي جيرفت؛ هزينهي سفرهاي خارجي مقامات ايران 70 ميليارد تومان است؛ نه 500 ميليارد تومان هشدار نسبت به زمينلرزه در جيرفت نطق پيش از دستور نمايندگان/ اشياي دوهزار و 700 ساله اهدايي ازسوي روستاييان جيرفت با نام اهداكنندگان در موزه بهنمايش در ميآيد کتيبه به جا مانده از هزاره سوم قبل از ميلاد در جيرفت گوري پنجهزار ساله زير پاي باستانشناسان جيرفت دهن باز كرد گزارش تصويري/١ مراسم چهلمين روز شهادت همكارمان شهيد اسماعيل عمراني - جيرفت مراسم چهلمين روز شهادت خبرنگار شهيد ايسنا در عنبرآباد برگزار شد نماينده جيرفت: شهيد عمراني مايه افتخار ماست همچنان پيگير علل سقوط هواپيماي سي .130 هستيم روستايي ششهزار ساله در زير هزاران چالهي گورستان غارتشدهي جيرفت حلقههاي گمشدهي تاريخ، با کاوشهاي باستانشناسي در جيرفت آشکار خواهند شد دومين جيرفت ايران در سيستان كشف شده است؛ گورستان غارتشدهي پنجهزارساله، از ادامهي تمدن جيرفت در سيستان و بلوچستان خبر داد قديميترين استقرارگاه انساني جيرفت شناسايي شد کاشف معدن مس سرچشمه از کشف ذخاير بزرگ مس در جيرفت خبر داد تجديدنظر در حكم اعدام حفاران و قاچاقچيان جيرفت همچنان ادامه دارد! جيرفت ديگري در خراسان! قاچاقچيان اشياي تاريخي 26 سال است كه در تپههاي جيزد به حفاري غيرمجاز مشغولند و مسؤولان ميراث فرهنگي هنوز نرسيدهاند سه محموله از اشياي تاريخي جيرفت به كشور بازگشت؟ . مقام ايراني تحويلگيرندهي اشيا چه كسي بوده؟ محمولهها كجا است؟ تنوع مهرهاي بهدست آمده از منطقه بينظير است هشتاد و هفت شيء تاريخي غارتشده از جيرفت به سفارت ايران در لندن تحويل شد خط كتيبه كشف شده در جيرفت خوانده ميشود احتمالا آثاري با قدمتي بيش از 10 هزار سال در منطقه داريم كتابهاي نوشتهشده درباره تمدن بينالنهرين بايد بازنويسي شوند سرپرست گروه مستند ساز شبكه Arte: ميخواهيم تمدن حوزه جيرفت را به دنيا معرفي كنيم از سوي سفير فرانسه در تهران عنوان شد: يك بخش عالي در فرانسه عليه شبكههاي قاچاق آثار باستاني جيرفت ـ قاطعانه ـ ميجنگد اشياي تاريخي جيرفت دهه اول بهمنماه از انگليس به كشور بازگردانده ميشوند . «مهمترين مشكل براي بازگرداندن اشياي تاريخي به كشور، اثبات مالكيت آنهاست» اشياي دوهزار و 700 ساله اهدايي ازسوي روستاييان جيرفت با نام اهداكنندگان در موزه بهنمايش در ميآيد نمايندهي جيرفت : استعمار با دو تز «جدايي دين از سياست» و «اختلاف انداختن و حكومت كردن» برضد ايران حركت ميكند كاسه سنگي پنجهزار ساله جيرفت به سفارت ايران در لندن تحويل داده شد همه تمدنهاي پرپيشينه گذشته تحت تاثير تمدن جيرفت بوده است پشت مساله غارت جيرفت مافيايي گردنكلفت وجود داشت
بودجه خشكسالي در چرخه كاغذ بازي پرداخت نشد . نمايندهي مردم جيرفت : 5 ميليارد تومان سال 82 بايد دوباره اختصصاص يابد تعلق اشياي باستاني توقيفشده در فرودگاه لندن به مناطق اطراف جيرفت تاييد شد دويست قطعه شيء باستاني عهد دقيانوس را ميتوانيم به ميهن بازگردانيم؟ هيات وزيران تصويب كرد تشكيل انجمنهاي ميراث فرهنگي براي حفاظت از منطقه تاريخي جيرفت بينالملل/ گزارش نيويوركتايمز از جيرفت عراق ايتالياييها غارتگران آثار پنجهزارساله شهر باستاني ذيقار را تعقيب ميكنند در شهر جيرفت نيز علاوه بر كاشان سفال زرينفام ساخته ميشده است گورهاي نكروپوليس منطقه سردابهيي هستند زادسر با ارسال نامههاي جداگانهاي به رييسجمهور و وزير راه خواستار شد راهاندازي مجدد فرودگاه جيرفت و احداث جادههايي در جيرفت و تعمير آنها تعدادي از انجمنهاي دوستداران ميراث فرهنگي، همكاري وزير فرهنگ فرانسه در مبارزه با عوامل قاچاق بينالمللي اموال باستاني جيرفت به اين كشور را خواستار شدند منطقه جيرفت و كهنوج يكي از گلخانههاي طبيعي دنياست بينالملل/ فيگارو: كشف تمدن جيرفت تحولي حقيقي در علم باستانشناسي است منشاء ايراني اين كشف نگرشها را نسبت به تاريخ، دگرگون كرد مدير باغباني سازمان جهاد كشاورزي جيرفت: جيرفت150 هزار تن خرما در سال توليد ميكند از هفته دولت تا هفته دولت/ جيرفت منطقهاي كه دوبار . . . ، از سايتهاي باستاني ايران تا حراجيهاي اروپا نشريه فرانسوي: كيفيت بينظير هنري اشياي بهدست آمده از جيرفت، درجهي والاي رشد فرهنگي ساكنان فلات ايران را در اواخر هزاره چهارم پيش از ميلاد نشان ميدهد پرويز ورجاوند: افزون بر سودجويي، مخدوش كردن فضاي جايگاه باستاني جيرفت هم مورد نظر است مردم جيرفت 10 هزار سال پيش صنعتگران ماهري بودند تمدن بزرگ جيرفت به نمايش در مي آيد کشف 41 شئي فلزي پيش از تاريخ، تاريخي و اسلامي در جيرفت جيرفتيها 5هزار سال پيش، 28 نوع صدف دريايي ميخوردند نشانه هايي از هزاره سوم و چهارم در شهراسلامي پاتلي باستانشناسان ايران و جهان جيرفت را ميكاوند مرمت قديميترين بناي خشتي جهان آغاز شد دانشگاه پنسيلوانيا، تاريخ جيرفت را ترجمه ميکند جام سنگي 5 هزارساله جيرفت در بافق يزد كشف شد
ثروت، بلاي جان مردم دقيانوس
منار مسجد جامع شهر دقيانوس کشف شد نخستين کتيبه کامل کشف شده در جيرفت آمريكا و فرانسه، كتيبه جيرفت را رمزگشايي مي کنند
يكصدوچهلوپنج(145) اثر باستاني در شهرستان بستك شناسايي شد
دومين كتيبه پادشاهي كنارصندل در جيرفت كشف شد سال 84 بر سرزمين هزاره ها چگونه گذشت؟ كنار صندل 5 هزارساله ميزبان ميهمانان نوروزي جيرفت باستاني، قابليت استان شدن دارد بزرگترين مركز باستانشناسي شرق ايران بايد در جيرفت تاسيس شود
بينالنهرين، وامدار هنر ايرانيان
چهارهزار(4000) سال زندگي در بخش شرقي هليلرود جريان داشت تجديد نظر در متون درسي به شناخت بهتر جيرفت کمک مي کند مولفان تاريخ به بهشت گمشده مي روند جيرفت، تمدن بينالنهرين را از رونق انداخت بزرگترين مركز باستانشناسي شرق ايران بايد در جيرفت تاسيس شود تاريخ تمدن جيرفت به مدارس راه مي يابد قديميترين خط عيلامي نوشتاري در جيرفت كشف شد جيرفت پنج هزار ساله، مركز تجارت جهاني خليج فارس و بين النهرين کشف 95 محوطه باستاني تازه در جيرفت تغيير مرزهاي دو استان با کشف تمدن جيرفت و هليل رود
هشت(8) ميليون سال،عمر پستانداران فسيلي جيرفت
تخريب مهمترين شهر تاريخي مردگان ايران در دقيانوس
در جنوب شرقی ایران در استان کرمان، شهری به نام جیرُفت قرار گرفته است که از سه جهت کوهستانهایی به ارتفاع 4000 متر آن را احاطه کردهاند و تنها از جانب جنوب غربی به سمت تنگه «هرمز» در خلیج فارس راه گریزی دارد. این منطقه به دلیل موقعیت خاص طبیعی اش که آن را کاملاً به محاصره در آورده است، از مسیر گردشهای جهانگردان و نیز تحقیقات باستانشناسی به دور مانده است، تحقیقاتی که عمدتاً بر روی منطقه میانرودان واقع در هزار کیلومتری آن متمرکز شده اند. تا این که سرانجام بر حسب اتفاق آثار فراوانی از تمدن ناشناختهای در جلگه هلیلرود از زیر خاک سر بیرون آوردند. تمدنی که از سپیده دم بشریت منشا میگیرد. ویژگی منحصر به فرد این گلدانهای حجاری شده که در آن سیر تکوین جهان، انسانها و حیوانات در سبکی بی نظیر به تصویر کشیده شده است، جای هیچ شک و تردیدی را برای باستان شناسان نسبت به قدمت و ظرافت فرهنگ هلیل رود باقی نمیگذارد. به نظر میرسد که فرهنگ و تمدن هلیل رود به طور مستقل از تمدن دولت _ شهرهای میانرودان در هزاره سوم قبل از میلاد پای به عرصه حیات نهاده است و به این ترتیب حتی از تمدن سومر نیز چندین سده تقدم زمانی مییابد.
[ویرایش] فرهنگی کهن تر از فرهنگ سومری
آیا میتوان هلیل رود را گهواره بشری دانست. شاید اگر اطلاعات مربوط به این تمدن در جلسه «باستان شناسی» منتشر نمیشد، برخی گمان میبردند که این مساله، برای فریب و اغفال افکار عمومی منتشر شده است. ژان پرو، ریاست افتخاری بخش تحقیقات CNRS که در فاصله سالهای 1978 _ 1969 در شوش به حفاری پرداخته است، کشف آثار فوق در جیرفت را به مانند بمبی دانسته است که جهان را به تکان در آورده است. وی میگوید: «منطقهای که پیشتر تصور ما بر این بود که کسی جز چادرنشینان و گلههای دام آنها در آن سکونت نداشت، به واقع قلب تمدنی بوده ا ست که به شکل شگفت انگیزی پیشرفته بود. در این منطقه جمعی انبوه زندگی میکردند که واجد سلسله مراتب اجتماعی بودند. آنها دیدگاه و نگرش خاص خود را نسبت به جهان داشتند که موجب شده بود نسبت به دیدگاه سومریان هیچ گونه حسادتی نداشته باشند. از این پس جیرفت را باید مبدا تاریخ دانست و سایر تمدنها را باید با استناد به آن و به صورت قبل و یا بعد از تمدن جیرفت سنجید.» ژان پرو یکی از افرادی بود که در 15اوت سال 2003 به دعوت دولت ایران برای شناسایی آثار اعجاب بر انگیز مشکوفه از جلگه هلیل رود به ایران سفر کرد: این آثار عبارت بودند از صدها گلدان از جنس کلوریت Chlorite که بر روی بدنه آنها نقوشی از گیاهان، تصاویر انسانی و حیوانی حک شده است و قطعاتی از سنگهای نیمه با ارزش در آنها کار شده بود. همچنین اشیایی از جنس لاجورد، گلدانهای مرمرین، مجسمههای مسی، کوزههای سفالین نیز به همراه آنها پیدا شده است. چنین گنجینهای حاصل حفاریهای غیر قانونی بود که قاچاقچیان آنها را پس از بیرون آوردن از زیر خاک، تصاحب کرده بودند. از کل اشیای غارت شده تنها 1500 عدد باز پس گرفته شد و کسی نمیداند چه تعدادی ناپدید شده است. کشف جیرفت را نمیتوان حاصل هوش و فراست باستان شناسان دانست بلکه چنین کشفی نتیجه حرص و طمع کاری غارتگرانی است که گورهای قدیمی را حفاری و اشیای آنها را تارج کرده اند. در مدت 9 ماه قاچاقچیان با همدستی برخی از مسئولان محلی و قاچاقچیان بزرگ اشیا عتیقه که برخی ترک تبار بودند، بی آن که از جانب کسی تهدید بشوند و یا به مجازات برسند، تمام منطقه را مورد غارت قرار دادند و شرکای آنها، اشیا مشکوفه را از طریق کوه و یا دریا از منطقه خارج ساختند. در آغاز ماجرا چنین بود که یکی از روستاییان گلدان حجاری شدهای را میبیند که در آب جاری شده حاصل از بارش باران در حرکت است، گلدانی که از گوری بیرون افتاده بود، در نتیجه بارانهای تند خاک آن شسته شده بود. فردای آن روز تمام مردم منطقه با بیل و کلنگ به منطقه حمله ور شدند تا گنجی را که خدا به آنها هدیه داده بود به دست آورند، زیرا خشکسالی شدیدی طی 2 سال در منطقه حاکم بود. هیچ کس از گذشته با شکوه این اشیا خبری نداشت و آنها را نمیشناخت جز این که همه میدانستند که با یافتن این اشیا پول هنگفتی به دست خواهند آورد. در همان ابتدای کار بیش از ده قبر غارت شد و دو هزار شی از آن بیرون آوردند که برخی از آنها در هفتههای بعدی در سالنهای فروش اشیا عتیقه نیویورک، پاریس و لندن ظاهر شدند. هزاران فرد دیگر به خیل غارتگران افزوده شدند. یوسف مجیدزاده باستان شناس ایرانی میگوید: «هیچ تپه و منطقهای را در جیرفت نمیتوان یافت که زیر و رو نشده باشد. روستاییان جنون وار از بام سحر تا غروب آفتاب همه جا را میکندند. به هر خانواده زمینی به مساحت 60 متر مربع داده شده بود. همچنین برای رعایت عدالت و انصاف به هر گروه 6 نفره از زنان بیوه به همان اندازه زمین داده شد تا در آن حفاری کنند. غارت سپس به گورستان قدیمی منتقل شد که اشیا فراوانی مربوط به مراسم دفن مردگان در آن وجود داشت.»
پلیس محلی چه کاری انجام میداد؟ یوسف مجیدزاده با تاسف از نقش پلیس در پاسخ به این سوال میگوید: «پلیس محلی بیشتر مشغول مبارزه با قاچاق مواد مخدر است. من هم شش ماه بعد از آغاز حفاریها توسط یکی از کارکنان میراث فرهنگی از موضوع خبردار شدم. فهمیدم که باید سریعا دست به کار شوم. در هر گور ویران شده برگی از تاریخ جیرفت ورق میخورد.» 3 ماه بعد به دلیل اهمال و ناتوانی پلیس، پاسداران میراث فرهنگی برای حفاظت از محل به منطقه فرا خوانده شدند. که با مقاومتهایی نیز، نزد مردم محلی رو به رو شدند. مجیدزاده در ادامه میگوید: «اشیا بسیاری در نزد روستاییان پنهان شده بود. کودکان روستایی در قبال خودکاری که از من میگرفتند، برایم از اشیا کشف شده میآوردند. من به آنها میگفتم: به من گلدان بدهید. نام شما را در موزه جیرفت ثبت خواهم کرد.» سرانجام در بهار 2003 نخستین فصل از حفاریهای رسمی در منطقه آغاز شد و همزمان با آن برنامهای برای ایجاد حساسیت در نزد ساکنان منطقه برای آگاهی یافتن از اهمیت میراث فرهنگی مکشوفه صورت گرفت. نقطه تعجب برانگیز در این آثار این است که گلدانهای کلرویتی مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد کاملاً برای باستان شناسان ناشناخته نبود. برخی از این آثار پیشتر در ماری Marie جلگه فرات، جلگه سند و سواحل خلیج فارس و حتی تپه یحیی شناسایی شده اند. تشابه بسیار آنها، متخصصان را به فکر فرو برده است در این میان پیر آمیه Pierre Amiet بی آن که اطلاعی از سر منشا آنها داشته باشد، از نوعی سبک بین فرهنگی سخن میگفت. از این پس میدانیم که این اشیا به شکلی تقریباً صنعتی در جیرفت ساخته شدهاند و در تمامی مشرق زمین در نتیجه تجارت منتشر شده اند. انسانی که در جیرفت زندگی میکرد، چه کسی بود؟ باورهای آنها چه بود؟ آیا آنها خط را میشناختند؟ در حال حاضر بسیاری از این سوالات بی جواب مانده است. اگر چه قبرستانها به شکلی وحشیانه ویران شدهاند اما منطقه مربوط به سکونت گاه آنان همچنان دست نخورده باقی مانده است. بیش از 400 سایت در محوطهای به مساحت 4000 کیلومتر مربع شناسایی شده اند. مجیدزاده میگوید: «کار شناسایی منطقه شاید 30 سال به طول انجامد.» با پایان یافتن فصل اول کاوش اقامت گاه ساکنان قدیمی جیرفت از جنس خشت از زیر خاک بیرون آمد. همچنین دیوار و باروی قدیمی شهر و بنای عظیمی از خشت خام که شاید نوعی زیگورات باشد، پدیدار شده اند. آیا از این پس باید سرآغاز بناهای زیگوراتی را فلات قاره ایران بدانیم.
[ویرایش] منابع
نوشتاری از: آنیس (Agnes) کازوناو در گاهنامه La vie شماره 3033، 16 اکتبر 2003، مترجم :رضا مصطفی زادگان، برگرفته از مجله الکترونیکی فرش ایران (برداشت آزاد). زاغو پلاشي