شهرستان آمل

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

شهرستان آمل در استان مازندران.
شهرستان آمل در استان مازندران.

شهرستان آمل در مرکز استان مازندران از شمال به شهرستان محمودآباد، از شرق به شهرستان بابل، از غرب به شهرستان نور و از جنوب به استان تهران محدود می‌شود. این شهرستان با بیش از ۳۵۰ هزار نفر جمعیت (شهر آمل، حدود ۱۶۰ هزار نفر) و ۳۱۸۵ کیلومتر < ربع مساحت دارای دو شهر آمل و رینه و سه بخش مرکزی، لاریجان و دابودشت است. شهر آمل واقع در جلگه مازندران و طرفین رود هراز با ارتفاع ۷۶ متر از سطح دریا در ۵۲ درجه و ۲۱ دقیقه طول شرقی و ۲۶ درجه و ۲۵ دقیقه عرض شمالی و در فاصله ۷۰ کیلومتری غرب ساری، مرکز استان، هجده کیلومتری جنوب دریای مازندران،و شش کیلومتری شمال دامنه کوه البرز و ۱۸۰ کیلومتری شمال شرقی تهران قرار دارد. شهرستان آمل از شمال به شهرستان محمود آباد، از شمال شرقی به شهرستان بابلسر، از شرق به شهرستان بابل، از جنوب به استان تهران و از مغرب به شهرستان نور محدود است. این شهر با ۸/۱۱ درصد جمعیت استان، در رده سوم مناطق جمعیتی قرار دارد. واژه آمل که گونه پهلوی آن آموی (Amui) است، بی گمان از قبیله باستان (آ) مردها یا (آ) ماردها گرفته شده‌است. مورخان باستانی باختری نام این قبیله را مردی (mardio) یا آمردی (Amardio) آورده‌اند. آماردها قومی نیرومند و جنگجو بوده‌اند و ناحیه فعلی آمل را به عنوان مرکز خود انتخاب نموده و نام خود را بر آن نهادند و بعدها واژه آماردها به سبب کثرت تلفظ به آملد، آمرد و آمل بدل شد. باتوجه به اسناد تاریخی این شهر حداقل از دوره ساسانی تا دوره مغول پایتخت مازندران بوده‌است. موقعیت استراتژیک شهر آمل و رودخانه هراز، توسعه بخش‌های کشاورزی، تجاری، صنعتی و گردشگری منطقه را در سالهای اخیر تسهیل نموده‌است. محصولات عمده کشاورزی آن، برنج، گل و گیاه، دانه‌های روغنی کلزا، سبزیجات و علوفه می‌باشد. آثار تاریخی شهر آمل: گنبد ناصر الحق، بقعه شمس آل رسول (آتشکده)، بقعه سید سه تن (میر حیدر آملی)، مسجد امام حسن عسگری، بقعه امامزاده قاسم، مسجد آقا عباس، مسجد جامع، بقعه میر بزرگ، ساختمان دارائی، پل دوازده چشمه، پل فلزی (معلق)، قدمگاه خضر، امامزاده ابراهیم و امامزاده عبدا... مراکز دیدنی شهر آمل: دخمه‌های سنگی (کافر کلی) رینه، راه باستانی تنگه بند بریده و تصویر حجاری شده شاه و یاران او بر سنگ، کاروانسرای گمبوج، قلعه ملک بهمن، مسجد جامع، مسجد امام حسن عسکری، مسجد آقا عباس، بقعه متبرکه سه سید، بقعه متبرکه ناصرالحق، بقعه متبرکه شمس آل رسول، امامزاده ابراهیم ، بقعه متبرکه میربزرگ، پل دوازده چشمه، امامزاده قاسم ، سقانفار زرین‌کلا و سقانفار هندوکلا فاصله برخی جاذبه‌های شهرستان آمل از مرکز شهرستان جاذبه فاصله قلعه دماوند ۷۵ کیلومتر دره و دریاچه سدلار ۱۰۰ کیلومتر آبگرم لاریجان ۷۲ کیلومتر آبشار شاهاندشت ۶۵ کیلومتر آب گرم بائیجان ۶۰ کیلومتر آب اسک ۸۰کیلومتر جاذبه فاصله امام زاده عبدالله ۱۲ کیلومتر روستای بلیران ۱۵ کیلومتر شکل شاه (جاده هراز) ۶۰ کیلومتر پل دروازه چشمه مرکز شهر مشهد میر بزرگ مرکز شهر امامزاده ابراهیم مرکز شهر شمس آل رسول مرکز شهر پارک جنگلی میرزا کوچک خان ۲۰ کیلومتر


شهر آمل از شهرهای بسیار قدیمی ایران در استان مازندران است. بعضی از مورخان و جغرافی نویسان سابقه‎ْ آن را به دورهْ پیشدادیان و کیائیان نسبت داده‌اند. شهر آمل با توجه به اشیاء و سکه‌هایی که از آن به دست آمده در دوره ساسانی پایتخت یامرکز آن منطقه بوده‌است. احتمالاُ مردم آمل در زمان حکومت مهدی خلیفهْ عباسی، به دین اسلام گرویدند و بعد از آن بناهای اسلامی در آنجا ساخته شد. اوایل قرن هفتم حسام الدین اردشیر مرکزیت را از ساری به آمل آورد و قصر خود را در آنجا برپا داشت. در سال ۷۹۵ هـ. ق امیر تیمور گورکانی آمل و ساری را غارت کرد و فرمان قتل عام ساکنین آن‌ها را صادر کرد و سه قلعهْ مهم از جمله ُ ماهان سر ُ را با خاک یکسان کرد. از آن پس آمل روبه ویرانی نهاد. آمل جدید در جوار شمال آمل قدیم بنا شده‌است وامروزه یکی از شهرهای آباد و زیبای شمال ایران به شمار می‌رود.

ابن اسفندیار آملی، مؤلف کتاب تاریخ طبرستان نام شهر آمل را برگرفته از نام دختری افسانه‌ای به نام آمله می‌داند که دختر یکی از امیران دیلمی و همسر فیروزشاه، حاکم بلخ بوده‌است. اما رابینو می‌گوید: در میان اقوام تاریخی مازندران، یکی آماردها (امردها) بودند که شهر آمل به نام آنها نامیده شد. آمل در قدیم شهری آباد، وسیع و پر جمعیت بود. ابوالفضل بیهقی، در کتاب تاریخ خود در فصل حرکت مسعود غزنوی با لشکریانش به آمل، این شهر را چنین توصیف می‌کند: «و امیر به شتاب براند و به آمل رسید روز آدینه ششم جمادی‌الاولی، و افزون پانصد و ششصد هزار مرد بیرون آمده بودند؛ مردمان پاکیزه‌روی و نیکوتر، و هیچکدام را ندیدم بی‌طیلسان شطوی یا توزی یا تستری یا ریسمانی… و گفتند عادت این است… و من که بوالفضلم پیش از تعبیه لشکر در شهر رفته بودم، سخت نیکو شهری دیدم، همه دکانها درگشاده و مردم شادکام» در قرن پنجم وقتی با همت خواجه نظام‌الملک طوسی، وزیر کاردان و با کیاست سلجوقیان و صاحب کتاب معروف سیاست‌نامه (سیرالملوک)، قرار شد مدارسی به سیاق دانشگاه‌های امروزی به نام نظامیه در شهرهای بزرگ جهان اسلام آن روز از جمله بغداد، دمشق، بلخ، نیشابور و بخارا تأسیس شود آمل از جمله شهرهایی بود که در کنار شهرهای فوق صاحب نظامیه گردید. از این خاک پربرکت بزرگانی چون محمدبن جریر طبری، علی بن سهل بن ربن طبری، شمس‌الدین محمد آملی، سراج‌الدین قمری آملی، ابن اسفندیار آملی، اولیاءالله آملی، علامه میرحیدر آملی، طالب آملی، جواد فاضل، میرزا هاشم آملی، حسن‌زاده آملی، عبدالله جوادی آملی و بسیاری از چهره‌های علمی، ادبی و هنری دیگر برخاسته‌اند، چهره‌های تابناکی که بر تارک علم، ادب و اندیشه این سرزمین چونان خورشید فروزان می‌درخشند.

فهرست مندرجات

[ویرایش] موقعیت جغرافیایی آمل

شهرستان آمل در مرکز استان مازندران از شمال به شهرستان محمودآباد، از شرق به شهرستان بابل، از غرب به شهرستان نور و از جنوب به استان تهران محدود می‌شود. این شهرستان با بیش از ۳۵۰ هزار نفر جمعیت (شهر آمل، حدود ۱۶۰ هزار نفر) و ۳۱۸۵ کیلومتر مربع مساحت دارای دو شهر آمل و رینه و سه بخش مرکزی، لاریجان و دابودشت می‌باشد. شهر آمل واقع در جلگه مازندران و طرفین رود هراز با ارتفاع ۷۶ متر از سطح دریا در ۵۲ درجه و ۲۱ دقیقه طول شرقی و ۲۶ درجه و ۲۵ دقیقه عرض شمالی و در فاصله ۷۰ کیلومتری غرب ساری، مرکز استان، هجده کیلومتری جنوب دریای مازندران،و شش کیلومتری شمال دامنه کوه البرز و ۱۸۰ کیلومتری شمال شرقی تهران قرار دارد... روستای نشل جزوبخش لاریجان می‌باشد وشامل خرم؛برزنه؛گریوده؛اندوار می‌باشد نشل ازمسیر باییجان-نشل سیاه بیشه(لاکوه یا تهران شیکلا - نشل) به جاده هراز واز راه نشل - سجادرود به بندپی بابل متصل میگردد.شغل مردم این ناحیه دامداری وکشاورزی می‌باشد روستای نشل وحومه دارای چشمسارهای وچمنزارهای فراوان بوده ودارای آب وهوای بسیار خنک درتابستان می‌باشد .دارای قلعه‌های کرکس نشین، میشنه مرگ، دوهوا، پیل باهان، تیمور قلعه، اسکندبند و لاکوه وچشمهسارهای هنزا، گته لش، سردخونی، میچکاخونی و سرخ تنگوسر می‌باشد کارهای دستی ازقبیل قالی بافی ؛ جاجیم بافی رواج دارد.مواد غذایی گوشت ؛کره وماست کوهستان نشل معروف می‌باشد. منطقه بالاکوه درگذشته قبل ازانقلاب جزو بخش بندپی بابل بوده ولی اکنون جزوبخش لاریجان آمل می‌باشد.

[ویرایش] آب و هوای آمل

آب و هوای شهرستان آمل نظیر سایر نقاط مازندران است؛ در تابستان‌ها گرم و مرطوب و در زمستانها ملایم. حداکثر ریزش باران در ماه آذر و حداقل آن نیز در ماه تیر است.منطقه يلاقي بالاكوه نشل كه شامل كوهستانهاي :رسم ؛ميشنه مرگ ؛ سياه كله سر ؛ درنه ؛ آخروسنگ ؛ هنزا ؛خوشگه لارك ؛ للهاز ؛كركس نشين ؛ دوهوا ؛ پيل باهان ؛ يخار وساير مناظر ديدني داراي بهترين آب وهواي يلاقي وداراي چشمهسارهاي زيبا وگواراست . تابستانها مردم شهرهاي آمل ؛بابل ؛بندپي ؛تهران وساير شهرهاي اطراف به اين منطقه يلاقي مي آيند

[ویرایش] آثار تاریخی و جاذبه‌های جهانگردی شهرستان آمل

از آثار تاریخی شهرستان آمل با آن همه سابقه شهرنشینی یا به دلیل رطوبت بالای منطقه و یا به دلیل حوادث طبیعی مثل زلزله و حوادث غیر طبیعی مثل هجوم تیمور گورکانی، چیز چندان درخور توجهی باقی نمانده‌است. برخی از این آثار باقیمانده به همراه برخی جاذبه‌های جهانگردی به ترتیب زیر است:

  • مشهد میربزرگ (مقبره میر قوام‌الدین مرعشی، سر سلسله مرعشیان مازندران که از بناهای دوره صفویه‌است.)
  • مقبره امه سلمه خانم خواهر گرامي امام رضا(ع)واقع در نشل
  • مقبره میرحیدرالدین
  • مقبره امامزاده ابراهیم «ع»
  • مقبره امامزاده قاسم «ع»
  • مقبره امامزاده عبدالله «ع»
  • مقبره ناصرالحق حسن‌بن علی
  • بقعه شمس آل رسول
  • پل دوازده چشمه
  • قلعه شاهان‌دشت (ملک بهمن)
  • مقبره سيدمحمد نبي واقع در نشل)
  • مقبره هزارخال واقع در نشل اندوار
  • مقبره مولانا سید حسن ولی واقع در نیاک
  • پارک جنگلی میرزا کوچک خان (واقع در ۲۰ کیلومتری جاده هراز)
  • قلعه هاي مرتفع:لاكوه ؛ ميشنه مرگ ؛ پيل باهان ؛ تيمورقلعه : يخاروكركس نشين واقع درنشل )
  • [[چشمه هاوچمنزارهاي كوهستان نشل:رسم؛هنزا؛ خشك لارك ؛هفت خوني سربند ؛ گته لش .
  • [[نیز پارک جنگلی در حال احداث شهرداری آمل واقع در جنب طرح پردیس دانشگاه شمال با مساحت ۶۵۰۰۰ مترمربع
(مقبره امامزاده محمدطاهر(ع)مقبره اين امامزاده واقع در15كلومتري جاده آمل به بابل عليشاه روستاي مطهرميباشد)

آیت الله عبدالله جوادی آملی

این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.


[ویرایش] منبع

برگرفته از سایت اسراء وابسته معظم له.

استان مازندران

استان مازندران

مرکز ساری
شهرستان‌ها آمل | بابل | بابلسر | بهشهر | تنکابن | جویبار | چالوس | رامسر | ساری | سوادکوه | قائم‌شهر | محمودآباد | نکا | نور | نوشهر
شهرها

آلاشت | آمل | امیرکلا | بابل | بابلسر | بلده | بهشهر | بهنمیر | پل سفید | تنکابن | جویبار | چالوس | چمستان | خرم‌آباد | خوش‌رودپی | رامسر | رستمکلا | رویان | رینه | زرگرمحله | زیرآب | ساری | سرخ‌رود | سلمان‌شهر | سورک | شیرگاه | عباس‌آباد | فریدون‌کنار | قائم‌شهر | کتالم و سادات‌شهر | کلارآباد | کلاردشت | کله‌بست | کوهی‌خیل | کیاسر | کیاکلا | گزنک | گلوگاه (بهشهر) | گلوگاه | محمودآباد | مرزیکلا | نشتارود | نکا | نور | نوشهر 

اماکن دیدنی

آب گرم لاریجان | آب معدنی قرمرض | آلاشت | امامزاده کتی | بابلسر | پارک جنگلی چالدره | پارک جنگلی سی‌سنگان | پارک ملی دشت ناز | پل راه‌آهن ورسک | پل محمدحسن‌خان | تله‌کابین نمک‌آبرود | جواهرده | خانه نیما یوشیج | خشت‌پل | دریاچه ولشت | سادات‌محله | سد لار | علم‌کوه | غار کمربند | قلعه شاهاندشت | قلعه گردن | کاخ رامسر | مجموعه باغ صفوی | مسجد جامع آمل | موزه بابل | موزه تاریخ طبیعی خشکه‌داران | موزه کندلوس | میدان ساعت ساری | هتل قدیم رامسر 

زبان‌های دیگر