استان زنجان
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
استان زنجان یکی از استانهای ایران است که در شمال غربی کشور ایران قرار گرفته است. مرکز این استان شهر زنجان است.استان زنجان دارای ۷ شهرستان است. تعداد آبادی ۱۲۱۰ آبادی است که از این تعداد ۹۷۸ آبادی دارای سکنه و بقیه خالی از سکنه میباشد ([1]).
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تقسیمات اداری
استان زنجان دارای ۷ شهرستان، ۱۶ بخش، ۴۶ دهستان و ۱۶ شهر است:
![]() |
استان زنجان |
---|---|
مرکز | زنجان |
شهرستانها | ابهر | ایجرود | خدابنده | خرمدره | زنجان | طارم | ماهنشان |
شهرها |
آببر | ابهر | چورزق | حلب | خرمدره | دندی | زرینآباد | زرینرود | زنجان | سجاس | سلطانیه | صائینقلعه | قیدار | گرماب | ماهنشان | هیدج |
اماکن دیدنی |
آبشار شارشار | بازار زنجان | بنای رختشویخانه | تپههای باستانی کرسف | داشکسن | دربند قاطرچی | غار خرمنهسر | غار کتلهخور | قلعه بهستان | گنبد سلطانیه | مسجد جامع زنجان | معبد اژدها | موزه زنجان |
[ویرایش] طبیعت و جغرافیای طبیعی
استان زنجان در شمال غرب فلات مرکزی ایران قرار گرفته است. وسعت استان برابر ۲۲۱۶۴ کیلومتر مربع و۳۴/۱ درصد کل کشور را شامل میشود.جمعیت استان بر اساس آخرین آمار۹۲۷۴۶۱ نفر و معادل ۵/۱ درصد کل کشور است.
رودهای مهم در این استان قزلاوزن، زنجانرود، ابر رود (رود کبیر) است. بلندترین نقطه استان در ارتفاعات تخت سلیمان (بیش از ۳۰۰۰ متر) و کمترین در قزلاوزن در گیلوان (بیش از ۳۰۰ متر) میباشد. آثار تاریخی شامل سلطانیه، بازار زنجان. مجموعه رختشویخانه. مسجد جامع زنجان. مقبره قیدار نبی در خدابنده. آرامگاه احمد زهرنوش و امامزاده زیدالکبیر در ابهر است. آب و هوا در زمستان بسیار سرد و در تابستان معتدل میباشد.
تنوع آب وهوایی این منطقه موجب ایجاد گونههای متفاوتی از زندگی جانوری شده است.وجود گونههای متفاوتی از حیوانات وحشی و پرندگان مهاجر وجانوران آبزی گردشگران بسیاری را در مواقعی که شکار مجاز است به این منطقه جذب میکند. از ۲۵ سال پیش ناحیه بزرگی به نام انگوران از طرف سازمان محیط زیست منطقه حفاظت شده اعلام گردیده است.به دلیل شرایط کوهستانی این ناحیه و تأثیرات غیر مستقیم جریانات جوی مرطوب شمال غربی آب و هوای استان را میتوان به دو ناحیه تقسیم نمود. آب وهوای کوهستانی با تابستانی سرد و برفی و تابستانی دلپذیرو ناحیه طارم بالا با آب وهوای گرم ونیمه مرطوب. فصول بهار وتابستان بهترین زمان برای گذراندن اوقات فراغت در این استان هستند. میزان بارندگی در بهار وتابستان نسبت به سایر فصول در این استان بیشتر است. پوشش گیاهی استان در مناطق مختلف متغیر بوده ولی در مجموع از جنگلها و چراگاههایی با چشم انداز زیبا تشکیل شده است. جنگلهای استان بیشتر در مناطق کوهستانی منتهی به استان گیلان قرار گرفته اند.
غارهای استان عبارتاند از غار کتله خور و گلجیک و غار خرمنه سر. غار کتله خور که از همه اینها دیدنی تر و بزرگتر است ویکی از پدیدههای طبیعی بسیار زیبای ایران محسوب میشود در80 کیلومتری جنوب خدابنده قرار گرفته است. این غار از سه طبقه تشکیل شده و دارای تونلهای فرعی و استلاکتیتها و استلاکمیتها و ستونهای بسیار در گذرگاههای اصلی است وقندیلهای مخروطی آویزان از سقفها در اثر داشتن ناخالصیها رنگهای متنوع به خود گرفتهاند و آنها که ترکیبات به همراه نداشته و یا کمتر دارند به صورت بلورهای شیشهای بسیار شفاف مشاهده میشوند.
یکی دیگر از جاذبههای طبیعی در این استان غار کتله خور است.
از رودهای مهم استان قزل اوزن است که رودی جوشان وخروشان است و از کوههای کردستان سرچشمه گرفته وپس از توقفی در پشت سد منجیل نهایتا وارد دریای خزر میگردد.و از دیگر رودخانهها زنجانرود- ابهررود - سجاس رود و خرا رود را میتوان نام برد. همچنین چشمههای آب معدنی استان عبارتاند از چشمه آبگرم وننق - چشمه آبگرم ابدال - چشمه آبگرم گرماب وچشمه آبگرم حلب انگوران.
[ویرایش] مردم
زبان گفتاری اکثریت اهالی استان زنجان ترکی آذربایجانی است ولی همسایگی و نزدیکی به پایتخت باعث گرایش به زبان فارسی شده است. در جهات چهارگانه در شمال استان ترکی مخلوط با گیلکی و در شرق متمایل به فارسی در جنوب غربی کردی و در غرب ترکی آذربایجانی و در جنوب استان نیز با گرایش به فارسی و تاتی تکلم میکنند.
حمد اله مستوفی در کتاب نزهة القلوب مذهب مردم منطقه را در حدود سال ۷۴۰ هجری قمری سنی مذهب ذکر میکند.اما در دوران صفویه با حمایت صفویان از تشیع به تدریج مذهب تشیع رواج یافته است.
[ویرایش] تاریخچه
قدمت آن متعلق به اواخر هزاره دوم قبل از میلاد است. مرکز این استان کهنسال در قبل از اسلام زنکان یا زندیقان و به معنای منسوب به کتاب زند نام داشته است که پس از استیلای اعراب بنا به ضرورت تلفظ معرب به زنجان تغییر یافته است. این استان از قدیم به سبب قرار کرفتن در حاشیه جاده ابریشم و راه تجاری مسیر هند و چین به اروپا دارای اهمیت خاصی بوده است. استان بر اساس آخرین تقسیمات گشوری در سال ۱۳۷۶ و به دنبال تفکیک شهرستانهای قزوین و تاکستان دارای هفت شهر به نامهای زنجان-ابهر-خرمدره-خدابنده-ایجرود-طارم و ماهنشان است.
بنای عظیم سلطانیه که بعد از کلیسای سانتا ماریا دلفیروی فلورانس و مسجد ایاصوفیه در ترکیه عظیمترین گنبد تاریخی جهان بشمار میآید در این استان قرار دارد.
[ویرایش] محصولات کشاورزی استان
محصولات عمده کشاورزی استان که اکثرا صادر هم میشوند عبارتاند از: انجیر - برنج - انگور - زرد آلو - سیب - لوبیا - خیار - پیاز - گردو - فندق و بادام - زیتون - انار وسیر. زیتون و انار و برنج سیر و انجیر از محصولات عمده شهرستان طارم به شمار میرود.
[ویرایش] صنایع استان
استان زنجان به دلیل محدودیت قانونی توسعه ظرفیتهای تولیدی در تهران و مرکز کشور و برخورداری از شبکههای زیر بنایی قوی (زمین-منابع آب-خاک- شبکههای مواصلاتی- موقعیت راهبردی در منطقه شمالغرب - عبور خطوط انرژی - سرمایه گذاری کلان ملی و ....) از پتانسیل قابل ملاحظهای در جذب سرمایه گذاری بخش صنعت برخوردار است. از صنایع مهم استان به چند نمونه اشاره میگردد: ۱- شرکت ایران ترانسفو ۲-پارس سوئیچ ۳-شرکت ملی سرب و روی ایران ۴-شرکت کالسیمین ۵-شرکت مینو ۶-چینی سازی ماهنشان و هیس ۷-فرش سهند ۸-پیش سازان لوازم خانگی ایران ۹-لائی سازی ۱۰-سامان شیمی 11- نخ تایر 12- سیمان خمسه 13- روغن نباتی جهان 14- بلکا شرق و...همچنین شهر زنجان از لحاظ تنوع معادن بسیار غنی بوده به طوریکه در حال حاضر بالغ بر ۱۷۰ اندیس وذخایر معدنی قابل بهره برداری ودر دست اکتشاف ویا شناسایی شده در استان وجود دارد که شامل: سرب وروی - براسیت - سیلیس - خاکهای صنعتی آنتی موان - تالک - پرلیک - سولفات منیزیم - آلونیت - منگنز - مس - آهن و سنگهای تزیینی (گرانیت - مرمریت - تراورتن - چینی و مرمر) وسنگهای آهکی و گچ و سنگ لاشه است.هم اینک از ز نظر معادن روی این استان بزرگترین معادن روی خاور میانه را در خود جای داده است.
[ویرایش] منابع
- اطلس گیتاشناسی استانهای ایران، تهران ۱۳۸۳، ص۱۲۳.
[ویرایش] پیوند به بیرون
استانهای ایران | ![]() |
آذربایجان شرقی | آذربایجان غربی | اردبیل | اصفهان | ایلام | بوشهر | تهران | چهارمحال و بختیاری | خراسان شمالی | خراسان رضوی |خراسان جنوبی| خوزستان | زنجان | سمنان | سیستان و بلوچستان | فارس | قزوین | قم | کردستان | کرمان | کرمانشاه | کهکیلویه و بویراحمد | گلستان | گیلان | لرستان | مازندران | مرکزی | هرمزگان | همدان | یزد |