بیاضه
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
بیاضه (نام اصلی پیاده) روستایی است که در ۵۳ کیلومتری جنوب شرقی خور و بیابانک در بخش نایین در استان اصفهان واقع شدهاست.
در روستا امامزادهای به نام ابومحمد ابراهیم وجود دارد. او برادرزادهٔ علی پسر موسی بودهاست. بیاضه دارای یک ارگ باستانی مربوط به زمان ساسانیان، نام این ارگ در کتاب سفرنامهٔ ناصرخسرو قبادیانی آمدهاست. این ارگ متاسفانه در اثر زمان و پر شدن خندق آن رو به نابودی است. یاد آوری این امر مهم است که در دوران اسماعیلیه (حسن صباح)، ارگ روستا هم جز قلعههای مورد استفادهٔ آنان بودهاست.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] مسجدهای روستا
مسجد جامع قدیمی ترین مسجد روستاست که مربوط به عهد صفوی است. مساجد دیگر روستا عبارتند از: مسجد النبی، مسجد امامزاده، مسجد مجلل. حسینیهٔ روستا هم طبق اطلاعات مربوط به دورهٔ صفوی است.
قلعه بياضه در روستايي به همين نام قرار دارد. اين بناي چند طبقه و خندق عريض و عميق و مجموعه خشتي گسترده و به هم پيوسته پيرامون آن، نمونه بارزي از يك ارگ و دژ كويري است كه با برخورداري از ساباط ها، پاياب هاي سرپوشيده، قنات ها، حسينيه و مسجد جامع قديمي و امام زاده واقع در روستا و نخلستان هاي انبوه از ديرباز مورد توجه گردشگران داخلي و خارجي بوده و چند سالي است كه سفر به اين روستاي كويري از سوي گروه هاي گردشگري و تحقيقاتي به ويژه مراكز دانشگاهي افزايش يافته است. اين قلعه باستاني برخوردار از سبك معماري ساساني، قرن ها به عنوان دژ مستحكم و تسخير ناپذير كوير مركزي ايران كاركردهاي گوناگون دفاعي و مسكوني داشته و در دوره اسماعيليه پايگاه مستحكم ياران و هواداران حسن صباح بوده است. اتاق هاي متعدد و طبقات مختلف قلعه تا همين چند سال قبل به عنوان محل نگهداري اموال و انبار غله روستاييان مورد استفاده قرار مي گرفت. رد پاي روستا و قلعه باستاني بياضه را در اسنادي مانند احسن التقاسيم، صورت الارض ابن حوقل، سفرنامه ناصرخسرو و آثار ديگري از جمله سندي موسوم به جنگ نامه امام زاده ابومحمد ابراهيم(ع) كه در همين روستا مدفون است، با نام هايي همچون: بيادق، بياذق، مفازه، پياده، بياذه و بياضه مي توان ديد. ناصرخسرو شاعر و نويسنده اسماعيلي مذهب حدود هزار سال پيش، هنگام عبور از مسير نائين به طبس در اين روستا و به گفته خودش در «پياده» توقف داشته و در سفر نامه خود از قلعه كهن آن ياد كرده است. علاوه بر اين در دوره هاي معاصر بسياري از جهانگردان غربي مانند «سون هدين» ، «آلفونس گابريل» و «مك كرگور» هنگام عبور از كوير مركزي ايران سري به اين روستا زده و در مواردي به تفصيل از آن سخن گفته اند. قلعه و روستاي بياضه در دوره هاي گذشته به دليل موقعيت سوق الجيشي همواره از اهميت بسياري برخوردار بوده است، به گونه اي كه در دوره اي از ناامني و هجوم نايب حسين كاشي و قشون او به صفحات كوير در سالهاي ۱۳۲۸- ۱۳۲۷ هجري قمري تمام قلاع منطقه از نائين تا طبس سقوط كرد ولي مهاجمان با وجود به توپ بستن قلعه از تسخير آن عاجز ماندند تا جايي كه ماشاءالله خان پسر سرشناس نايب حسين سرمست از فتوحات گذشته با اصرار بر ماندن نيروهايش در منطقه تا تسخير آخرين دژ كوير در نامه اي تهديدآميز خواستار تسليم روستاييان شدند ولي آنان به پشتوانه استحكامات موجود و آمادگي دفاعي و موقعيت استراتژيك قلعه در قطعه شعري به وي اين گونه پاسخ دادند كه: يا ما سر خصم بكوبيم به سنگ يا او سر ما به دار سازد آونگ القصه در اين سراچه پر نيرنگ يك كشته به نام به كه صد زنده به ننگ بالاخره مهاجمان در برابر پايداري قلعه نشينان مجبور به ترك منطقه شدند
[ویرایش] ناهمواریهای طبیعی و سایر ویژگیهای جغرافیایی
کوه بیاضه که به اسب رسول مشهور است، ۲۳۳۰ متر (بر طبق اطلاعات اطلس گیتاشناسی)ارتفاع دارد.
در اطراف بیاضه مخصوصا از طرف جادهٔ رباط پشت بادام در استان یزد زمین به طور خاصی شبیه مناطق برفی، سفید است. این سفیدی حاصل از نمک، به عقیدهٔ عدهای علت نامگذاری بیاضه بودهاست. توضیح آن که بیاض در عربی به معنی سفید است.
[ویرایش] معماری
معماری سبک قدیم که حدوداً رو به نابودی است، خانههای قدیمی با حوضهای بزرگ، ایوانهایی با طاق بلند که در تابستان خنک هستند، و داردای اتاقهای زمستانی و تابستانی هستند. که مصالحش عموما خشت است.
[ویرایش] نامهای دیگر روستا
نام اصلی این روستا پیاده بوده که ملایان محلی در دوره پس از اسلام به آن شکلی عربی داده و بصورت بیاضه نوشته اند. مردم محل همواره روستای خود را پیاده مینامند. گونههای نام روستا:
- بیاضیه (اطلس گیتاشناسی آن را این گونه نوشتهاست.)
- بیاذق
- بیادق
- مفازه
- پیاده
- بیاذه
[ویرایش] منابع
- رفیع، غلامرضا، اعتباری اندک برای مرمت ارگی کهن،همشهری،پنج شنبه، 4خرداد 1385 ، شماره 3994 ، صفحه 7، صفحه ی زادبوم
- کتابچه ی معرفی روستای بیاضه