قائنات
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
٭ نیازمند پالایش زبانی
شهرستان قائنات سرزمین آفتاب و طلای سرخ در شرق ایران و در استان خراسان جنوبی (زعفرانیه) در حد فاصل 15 و 23 تا 12 و 34 عرض جغرافیایی و 38 و 58 تا 56 و 60 طول جغرافیایی قرار دارد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] جغرافیا
این شهرستان از شمال به خواف و گناباد از غرب به فردوس و از جنوب به بیرجند محدود شده و از جانب شرق مرزی به طول تقریبی 130 کیلومتر با کشور افغانستان دارد. ارتفاع این ناحیه از سطح دریاهای آزاد 1440 متر و مساحتش بالغ بر 17722 کیلومتر مربع می باشد. مرکز این شهرستان شهر قائنعنوان پیوندن و براساس آخرین تقسیمات کشوری 5 بخش 13 دهستان 373 روستا و 1293 آبادی خالی از سکنه دارد. رشته کوه قهستان در غرب و شاسکوه و آهنگران در شرق آن سر به آسمان سوده و بلندترین قله منطقه کمر سرخ با 2842 متر در نیم بلوک و پست ترین نقطه با 610 متر در پترگان قرار دارد.
[ویرایش] گونه های گیاهی و جانوری
مراتع قائن از نوع متوسط است و در آن گیاهان دارویی گوناگون جنگلهای تنگ پسته کوهی ، بنه ، قیچ و بادامشک دیده می شود. در شهرستان قائن خصوصا در منطقه شکار ممنوع شاسکوه قریب به 59 گونه پرنده ، 25 نوع پستاندار و 17 گونه از خزندگان و دوزیستان منحصر به فرد زندگی می کنند در این خطه رودخانه های با اهمیتی همچون رود شور ، رود مرادنشاه ، رود بیهود ، افین و آهنگران جریان دارند و گندم ، جو ، ، چغندر ، پسته و خصوصا زعفران و زرشک از محصولات کشاورزی این خطه اند.
[ویرایش] پیشینه
چنانچه تذکره نویسان و مورخان نقل کرده اند منطقه قائنات با تاریخی سی هزار ساله یکی از اولین خاستگاههای تمدن خراسان است فخرالاسلام پیدایش قائن را به عصر قابیل پسر آدم نسبت داده و در فرهنگ دهخدا بنای اولیه شهر قائن به سام بن نریمان و در احیاء الملوک به کی لهراسب پدر گشتاسب منسوب شده است این سخنان اگر چه از اعتباری علمی برخوردار نیستند اما بازگو کننده قدمتی هستند که چون غباری از روزگاران دور بر سنگ سنگ این شهر نشسته اند در سفرنامه ی سرپرسی سایکس آمده در 328 قبل از میلاد 13 هزار نفر از مدافعان شهر قائن به مقابله با لشکر انبوه اسکندر در آمدند و دکتر بلووگلدسمید اعتقاد دارد که قلعه کوه قائن در عهد هخامنشیان همان کاخ سلاطین قهستان یا آرتاگوانا بوده است. قائن در عصر زمانداران ساسانیان نیز از مراکز مهم قدرت و از معدود شهرهای استراتژیک ایران به شمار می آمده است مورخان بسیاری در کتب خویش از قائنات نام برده اند اصطخری در 340 ه . ش از قائن بعنوان مرکز قهستان نام برده و مذهب آن خطه را شیعه ذکر کرده و جیهانی در 375 هجری از سه دروازه شهر به اسامی درکون ، در کلاوج و درزقان استخر نام برده است. ناصر خسرو قبادیانی در سال 440 وارد قائنات شده و قائن را چنین توصیف نموده قائن شهری بزرگ و حصین و گرد آن خندقی و مسجد آدینه به شهر اند است و آنجا که مقصوره است تاقی عظیم و بزرگ است که در خراسان از آن بزرگتر ندیدم . مارکوپولوی و نیزی هوای قائن را در نهایت اعتدال دانسته و یاقوت حموی و عبدا... محمد بن احمد مقدسی آنجا را بندر خراسان و خزانه کرمان معرفی کرده اند قائن در جریان تندباد ایلغارهای تاریخی صدمه چندانی ندیده است وچنانکه نقل شده در 773 هجری امیرتیمور در حوالی قائن اردو زد لیکن به فضل و درایت حاکم شهر بدون جنگ و خونریزی از کنار آن گذشت . در عصر صفویه نیز به سال 1002 هجری شاه عباس صفوی از قائن دیدن نمود و سالها بعد در زمان سلسله زندیه هنگامی که لطفعلی خان زند از کرمان گریخت و به قائن آمد در آنجا از وی پذیرائی شد قائنیان در بازگشت نیز تعدادی سوار جهت جنگ با آغا محمد خان قاجار در اختیار وی قرار دادند. من حیث المجموع تاریخی و حوادث تاریخی قائن چنان گسترده و بسیط است که در این مختصر نمی گنجد. در پایان به سخن دکتر ژوزف انگلیسی اکتفا می کنیم که قائن را از مناطق آباد خراسان و قرار گاه مردان دلیری می دانسته که از راه شمشیر زنی و کمان کشی روزگار گذرانده اند.
[ویرایش] منبع
- برگرفته از زادگاه من بی هود
![]() |
|
---|---|
مرکز | بیرجند |
شهرستانها | قائنات |بیرجند | درمیان | سرایان | سربیشه | نهبندان |
شهرها | قائن | بیرجند | سرایان | خوسف | اسدیه | آیسک | سه قلعه | سربیشه | نهبندان | شوسف |
اماکن دیدنی |
آرامگاه ابن حسام خسفی | آرامگاه ابوحامد | ارگ کلاهفرنگی | باغ شوکتآباد | تخت سردار | زیارتگاه باشآباد | عمارت اکبریه | غار چنشت | قلعه پائین | قلعه فورگ | قلعه نیه | مسجد جامع هندوالان | موزه بیرجند |