شیر و خورشید

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

پرچم شیر و خورشید ایران منقش به تاج شاهنشاهی
پرچم شیر و خورشید ایران منقش به تاج شاهنشاهی

شیر و خورشید نشانی تاریخی است که تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ نماد ملی ایران بود.

هر دو نماد شیر و خورشید در فرهنگ ایرانی سابقه دارند، مثلاً شیر در بسیاری از سنگتراشه‌های کهن و خورشید در گردونه مهر. ولی به نظر می‌رسد که کاربرد شیر و خورشید بر پرچم به دورهٔ تیموریان باز گردد.

در اولین قانون اساسی ایران، پرچم ایران به شکل شیر و خورشید بر روی سه رنگ سرخ و سفید و سبز تعیین شد، تا زمانی پس از انقلاب ۱۳۵۷، علامت جمهوری اسلامی ایران جایگزین آن شد. در افکار عمومی ایران نماد شیر و خورشید بدون هیچ دلیل روشن و قابل قبولی ، به نماد حکومت شاهنشاهی تبدیل شده است. همین اشتباه رایج ، در باره مبدا تاریخ نیز وجود دارد و تاریخهایی که با عدد 2500 آغاز میشوند شاهنشاهی و حتی پهلوی ! محسوب می‌شوند.

الف: تاریخچه پرچم ایران از زمان تاسیس امپراتوری ایران (که خود هخامنشیان آن را پارسا میخواندند) کشور ما دارای پرچم بوده است. کورش بزرگ بنیانگذار کشور ایران با متحد کردن اقوام گوناگون ایرانی توانست پادشاهی بزرگ و مستحکمی را پایه گذاری کند. پرچم این پادشاه براساس نوشته های تاریخی چیزی شبیه به تصویر مقابل بوده است. در بخش افسانه ای تاریخ ایران از درفش کاویان یا پرچم کاوه آهنگر نیز نام برده شده است که در اینجا کاری با آن نداریم.

آنگونه که میدانید دین ایرانیان در روزگار هخامنشی و حتی پیش از آن آیین مهر یا میترا (خورشید) بوده است. شیر و خورشید نیز دو نشان از نماد های دین میترا هستند. برای قرنهای پیاپی شیر نشان کشور ایران بوده است. آنگونه که میدانید بیشتر کشور ها یک جانور را به عنوان سمبلی از کشور خود استفاده می کنند. مثلا نماد کشور آمریکا عقاب و یا شمبل کشور چین خرس پاندا است. در رمان اردشیر ساسانی شکار شیر در ایران ممنوع گردید.

اما نقش خورشيد براي اولين بار در زمان خوارزمشاهيان يا سلجوقيان بعد از اينکه خورشيد بر روي سکه ها نقش بست، بعد از مدت کوتاهي بر روي پرچم نيز نقش بست. و بدينگونه پرچم شير و خورشيد براي 950 سال پرچم ايران بود.

نشان شیر نیز بعدا در پرچم کشور ما ظاهر شد. در فرهنگ عامه مردم ایران ، شیر نماد دلاوری قدرت است. سلطان محمود غزنوي بسال 1031 به دليل دلبستگي به شکار شير دستور داد نقش و نگار يک شير بر روي نقشه ايران قرار گيرد و از آنگاه هيچگاه تصوير شير - به جز دوران بسيار کوتاهی در زمان صفويان- از روی پرچم ايران برداشته نشد. حکومت های پیاپی با وجود دشمنی ای که با هم داشتند نقش پرچم را به عنوان نماد کشور ایران تغییر نمی دادند. حتی حکومت پهلوی با وجود اختلاف شدید با سلسله قاجار تغییری در پرچم کشور نداد و پرچم ایران سه رنگ خود را با نشان شیر و خورشید حفظ کرد. پرچم شیر و خورشید در رمان شهریار توانای ایران ، نادر شاه افشار به شکل کنونی خود درآمد و در تمام حکومت های بعدی ظاهر خود را حفظ کرد تا زمان انقلاب سال 1357 در ایران. اما قضیه این سه رنگ چیست ؟ رنگ سبز به احترام 90 درصد از مردم ایران که مسلمان هستند انتخاب شده است. این رنگ ، مورد علاقه پیامبر اصلام بوده و نشانه دین اسلام نیز هست. رنگ سپید پرچم ایران نشانه دین زرتشت ، نماد پاکی صلح و آرامش است. رنگ سرخ تفاسیر گوناگونی دارد. برخی بر این عقیده اند که چون انقلاب مشروطه در ماه مرداد (برج اسد ییا شیر) به پیروزی رسید این رنگ نمادی از گرما و نیز نمادی از خون شهیدان مشروطه است. پس از انقلاب اسلامی نیز سه رنگ سبز ، سپید و سرخ نگه داشته شدند ولی چندی پس از پیروزی به فرمان آیت اله خمینی نماد شیر و خورشید حذف گردید. تا مدتی پرچم ایران بدون نشانه بود (در دولت مهندس بازرگان) و پس از آن یک نماد جدید که توسط یک معمار طراحی شده بود (ارم الله) جایگزین آن شد و پرچم به صورت فعلی خود درآمد. آنچه که گفتم چکیده ای بود از تاریخچه پر فراز و نشیب پرچم ملی ایران. پرچم کشورمان در طول سالهای گوناگون دگر گونی های ریز و درشتی بر خود دیده تا به ما رسیده است. اما هرچه هست پرچم ما نماد همبستگی ماست و یادگاری از تاریخ کهن کشور ایران. مطالعه بیشتر در مورد تاریج پرچم ایران http://mybeliefs.blogfa.com/post-52.aspx