تحریرالفاو

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

کتاب: «تحریرالفاو» نوشته عبدحمید محمودالخطاب

نام کتاب: تحریرالفاو

نویسنده: عبدحمید محمودالخطاب

ناشر: وزارت فرهنگ‌ و اطلاع‌رسانی عراق - دارالشئون‌الثقافیه

چاپ اول: بغداد ۱۹۹۷م (۱۳۷۶ه.ش)

«فاو» شبه جزیره‌ای کوچک در منتهی‌الیه جنوبی عراق و مصب اروندرود است که در تاریخ ۲۰/۱۱/۱۳۶۴ به تصرف نیروهای ایرانی درآمد و به مدت دوسال و دوماه در دست آنان باقی‌ماند. از نخستین لحظاتی که این منطقه به دست رزمندگان اسلام افتاد، رژیم بعثی عراق تمام همّ و غمّ‌ خود را اعم از زیر نظرگرفتن دقیق تحرکات و نیز تشجیع ملت عراق به نبرد با ایران و ... به کار گرفت تا این جزیره را بازپس گیرد، که سرانجام در فرورین ماه سال ۱۳۶۷ موفق شد این شبه جزیره را از نیروهای ایرانی بازپس بگیرد.

در ابتدای کتاب «تحریرالفاو» که به مناسبت بازپس گیری شهر فاو از دست نیروهای ایرانی، منتشر شده، اسامی سی‌تن از فرماندهانی را که بنابر اظهار مؤلف، از فرماندهان شرکت‌کننده در بازپس‌گیری فاو هستند، منتشر شده‌است و در کنار آن نیز تصویری از صدام به اتفاق فرماندهان شرکت‌کننده در عملیات در کنار پسران صدام «عدی» و «قصی»، و همچنین مؤلف کتاب، دیده می‌شود.

نویسنده، کتاب را به شش فصل مجزّا تقسیم کرده‌است که در هر فصل به نوعی به موضوع بازپس‌گیری فاو می‌پردازد.

کتاب فوق‌، به بیان مراحل بازپس‌گیری فاو از مرحله شناسایی و آموزش نیروها تا عملیات میدانی پرداخته‌است و شرح مفصل و دقیقی را از عملیات ارائه می‌دهد. در مورد سندیت این کتاب‌ باید گفت: مؤلف گاهاً‌ مطالبی غلوّآمیز در مورد عقب‌نشینی نیروهای ایرانی و پیشروی نیروهای عراقی نوشته که البته از شخصی چون او، جز این انتظار نمی‌رفته‌است.

نویسنده کتاب - بنابر بیوگرافی ای که در پشت کتاب به چاپ رسانده - خود از فرماندهان گارد ریاست جمهوری ارتش عراق بوده، از سال ۱۹۸۰م (۱۳۵۹ه.ش) تا سال ۱۹۹۱م (۱۳۷۰ه.ش) محافظ شخصی صدام و پس از آن نیز منشی او بوده‌است.

او که کتاب خود را با آیه "انّا فتحنا لک فتحاً مبیناً‌ آغاز کرده، در مقدمه کتاب، به پیشینه نزاع‌های مرزی ایران و عراق طی دهه‌های گذشت و همچنین اهمیت استراتژی فاو در طول تاریخ و بالاخص در تعیین روند جنگ ایران و عراق، پرداخته‌است.

در فصل اول کتاب، جزئیاتی از تصرف فاو توسط ایران درج شده که به عملیات غافلگیرانه و برق‌آسای «والفجر ۸» پرداخته و در فصل دوم و سوم، عکس‌العمل عراق و کشورهای منطقه در برابر تصرف فاو را بازگو نموده و اشاراتی به کسب آمادگی و تجدید قوای عراق در بسیج و هماهنگی میان سطوح سیاسی و تبلیغاتی و نظامی دارد.

مؤلف در قسمتی از کتاب خود آورده‌است:

«پس از گذشت ۴۲ روز از تصرف فاو توسط ایران، رهبری سیاسی عراق پی برد که ادامه این وضع موجب افتادن ارتش عراق در دام ایرانی‌ها می‌شود و نتیجه‌ای جز آزادی چند متر از خاک فاو را ندارد. پس همه پی بردند که باید شرایط مناسبی به منظور آزادسازی فاو فراهم آید. صدام‌حسین با چند سخنرانی که در جمع فرماندهان میدانی انتخاب شده برای این نبرد ایراد کرد، لزوم آموزش نیروهای گارد ریاست جمهوری را بر طبق شرایط شرایط فیزیکی منطقه گوشزد کرد.»

در فصل چهارم، موضع جهان بین‌الملل در مواجهه با تصرف فاو و تلاش عراق در قبال اقناع دو ابرقدرت شرق و غرب برای کمک به عراق، مورد توجه قرار گرفته‌است.

نویسنده، در فصل پنجم کتاب به مراحل طراحی و انجام عملیات بازپس‌گیری فاو پرداخته و به اهتمام و برنامه‌ریزی‌ها راجع به جمع‌آوری اطلاعات راجع به دشمن و منطقه و در نتیجه مدیریت نبرد بازپس‌گیری و نقش صدام‌حسین در طراحی و مدیریت این نبرد می‌پردازد. در فصل ششم و انتهایی کتاب نیز به نتایج و انعکاس عملیات بازپس گیری فاو در سطح ایران، عراق و جهان عرب پرداخته شده‌است. در انتهای کتاب نیز تعدادی ضمیمه به چاپ رسیده‌است که شامل بیانیه‌ها و سخنان مسئولین ایران راجع به جنگ ایران و عراق و همین طور اقدامات بین‌المللی به منظور اتمام جنگ از آن جمله می‌باشد. در ضمائم دیگری که در کتاب به چاپ رسیده‌است، دست‌خط‌های شخصی صدام به فرماندهان در مورد بکارگیری توپخانه در نابودسازی مواضع پدافندی نیروهای ایرانی، در لحظات اولیه نبرد و نیز عباراتی در تشجیع ملت عراق به جنگ با ایران، آمده‌است. پس از دست‌خط‌ها، نقشه‌های تفصیلی و جزء جزء از مواضع نیروهای ایران در منطقه فاو به چاپ رسیده‌است.

در بخش پایانی کتاب « تحریرالفاو » منابع مورد استفاده که شامل کتب و نشریات لاتین و عربی و همچنین فارسی می‌باشد، نگاشته شده‌است.

علیرضا موحدی


[ویرایش] منبع