طبقهبندی نرمافزارهای آزاد و غیر آزاد
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] نرمافزار آزاد
نرمافزار آزاد، نرمافزاری است که به هر فردی اجازهٔ استفاده، کپی، توزیع، خواه لفظبهلفظ و خواه با اعمال تغییرات و نیز رایگان یا با پرداخت هزینه را میدهد. درواقع، همهٔ این امکانات مستلزم دسترسی به کد منبع است. تولیدکنندگان و افراد علاقهمند در این حوزه معتقدند که: "اگر کد منبع نرمافزاری در دسترس نباشد، نرمافزار نیست". این یک تعریف ساده از این نرم افزارها بود. اگر برنامهای آزاد باشد، بطور بالقوه میتواند در زمرهٔ سیستمهای عملیاتی آزاد، نظیر گنو یا نگارش آزاد سیستم گنو/لینوکس قرار گیرد.
[ویرایش] نرمافزارPublic Domain
نرمافزار Public domain نرمافزاری است که کپی رایت شده نیست. اگر کد منبع در دسترس نباشد، حالت خاصی از نرمافزارهای آزاد غیر copyleft پیش میآید؛ به این معنی که ممکن است برخی از نسخهها یا نگارشهای تغییریافتهٔ آن، به هیچوجه، آزاد نباشند. در برخی حالات، یک برنامهٔ قابل اجرا میتواند در زمزهٔ نرمافزارهای Public domain باشد ولی کد منبع آن در دسترس نباشد. در این حالت، نرمافزار آزاد نیست، چون لازمهٔ آزاد بودن نرمافزار دسترسی به کد منبع است. درضمن، اغلب نرمافزارهای آزاد جزء public domainها نیستند. کپیرایت هم ندارد؛ در حالیکه دارندگان کپیرایت به طورقانونی، با استفاده از مجوز نرمافزار آزاد، به هر فردی امکان استفاده از نرمافزار را میدهند.
[ویرایش] نرمافزار Copylefted
نرمافزار Copyleftedنرمافزار آزادی است که شرایط توزیع آن بهگونهای است که افرادی که بخواهند آن را مجدداً توزیع نمایند، نمیتوانند هیچگونه محدودیت جدیدی، هنگام توزیع مجدد و یا تغییر نرمافزار روی آن اعمال کنند؛ به این معنی که هر نسخهٔ نرمافزار، حتی اگر تغییر یافته، باید آزاد باشد. در پروژهٔ GNU، تمامی نرم افزارهاcopyleft است؛ چون هدف این بوده که به هر کاربر آزادیهایی را که "نرمافزار آزاد" بر آن دلالت دارد، داده باشیم. کپی لفت یک مفهوم عام است؛ برای اینکه یک برنامه، واقعاً، کپیلفت شود، باید از یک مجموعه شرایط خاص توزیع استفاده کنید. راههای ممکن زیادی برای نوشتن شرایط توزیع copyleft وجود دارد، بنابراین، طبق این گفته، مجوزهای زیادی در حیطهٔ نرمافزار آزاد copyleft میتواند وجود داشته باشد. به هرجهت، در عمل، تقریباً، کلیهٔ نرمافزارهای copylefted از مجوز عمومی گنو (GNU General Public License) استفاده میکنند. وجود دو گونهٔ متفاوت مجوز Copyleft، معمولاً، غیر قابل استعمال با یکدیگر است؛ به عبارت دیگر، تلفیق یک کد با یک مجوز و کد دیگری با مجوز دیگر غیرقانونی است؛ بنابراین بهتر است که افراد، برای مجموعهٔ این گونه نرمافزارها از یک مجوز copyleft واحد استفاده کنند.
[ویرایش] نرمافزار Non-copylefted
نرمافزار آزاد non-copylefted، بر خلاف copylefted، اجازهٔ توزیع مجدد، تغییر و نیز اضافهکردن محدودیتهای جدید را به کاربر میدهد. اگر برنامهای آزاد باشد اما copylefted نباشد، ممکن است برخی از نسخهها یا نگارشهای تغییریافتهٔ آن به هیچوجه آزاد نباشند. یک شرکت نرمافزاری میتواند برنامهای را، با یا بدون تغییرات، کامپایل کند و فایل قابل اجرای آن را به عنوان یک محصول نرمافزاری اختصاصی توزیع نماید. X Window System نمونهای از این برنامهها است. کنسرسیوم X، X11 را با شرایطی توزیع نموده که درحال حاضر، نرمافزار آزاد non-copylefted است. اگر بخواهید، میتوانید یک نسخه از آن را که همان شرایط توزیع را دارد، به صورت آزاد دریافت کنید. البته نگارشهای غیرآزادی نیز دارد که ایستگاههای کاری عمومی و بوردهای گرافیکی PC، صرفاً با نگارشهای غیرآزاد آن، درست، کار میکنند. اگر از این سختافزارها استفاده میکنید، X11 نرمافزار آزادی برای شما نیست. تولیدکنندگان X11 تا مدتها این برنامه را غیرآزاد کرده بودند.
[ویرایش] نرمافزار GPL-covered
GNU GPL یکی از مجموعه مجوزها، برای یک برنامهٔ copyleft، با شرایط توزیع خاص است. پروژهٔ GNU از این مجوز، به عنوان تبیین شرایط توزیع، برای اغلب نرمافزارهای GNU است.