اورامان (روستا)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

اورامان یا هورامان تخت از روستاهای شهرستان مریوان در استان کردستان ایران است. این روستا در منطقه هورامان واقع شده‌است.

اورامان مرکز دهستان اورامانات با هفتاد هزار نفر جمعیت از شرق با کرمانشاه، از غرب با عراق، از شمال با کردستان و از جنوب با جوانرود محدود می‌شود و جاده‌ای به طول ۷۵ کیلومتر آن را به شهر مریوان متصل می‌نماید. این روستا در دره‌ای شرقی- غربی و در شیب تندی روبه روی کوه « تخت» واقع شده‌است. خانه‌های روستا به طور کلی از سنگ و اغلب به صورت خشکه چین و به صورت پلکانی ساخته شده‌است که به همین دلیل آن را « هزار ماسوله » نیز می‌نامند. این روستا در بین اهالی روستاهای منطقه به شهر اورامان معروف است. بنا به اعتقاد مردم منطقه این روستا زمانی شهری بزرگ بود و مرکزیتی خاص داشت و به همین خاطر از آن به عنوان تخت یا مرکز ( حکومت) ناحیه اورامان یاد می‌کردند. مردم اورامان تخت که به لهجه اورامی {هورامی}- که در گذشته زبان کتابت به شمار می‌آمده و لهجه رسمی بوده - سخن می‌گویند، مسلمان بوده و سنی مذهب ولی با این وجود آیین‌های باستانی ایرانی هنوز در حافظه تاریخی برخاسته از نیاکان مردم این منطقه، جای دارد و آن را پاس می‌دارند .

فهرست مندرجات

[ویرایش] طبیعت

آب و هوای معتدل کوهستانی و وجود چشمه‌های فراوان، چراگاههایی سرسبز و باغهایی خرم را در دامنه کوههای زیبای اورامان به وجود آورده که باعث شده دامداری در کنار باغداری پیشه اصلی مردم این دیار باشد. در این ناحیه گونه‌های جانوری و گیاهی متعدد و بسیاری مشاهده می‌شود از جمله سنجاب ایرانی، درختان : وون، تنگز، میلو، شرو، بلوط، پسته وحشی، گردو، توت، گلابی، انجیر، انار و ... گیاهان : ریواس، پیچک، کرس، بنا، هاز، شنگ، به ره زا، هاله کوک، ترشکه، ته ره ژه ره ژا، قازیاخه، گیلاخه، نرمیله، ده مه رواسله، بنا شوانه، کنگر، سپل، سیدران، گوزروانه، لو، زرده لو، چنور، سیاولو، که ما و قومامه و توسی و کنگر و بسیاری از گونه های کمیاب و با ارزش گیاهی از نظر خوراکی دارویی وتزیینی و... غار «قوری قلعه» در اورامان شکل و ساختاری دگرگونه دارد و اغراق نیست، اگر بگوییم؛ یکی از زیباترین غارهای قاره پهناور آسیا است.

[ویرایش] پوشاک

مردان کرد اورامانی چوخه، پانتول، ملکی شال، دستار، فرنجی و کله بال و زنان آن جانی، کلنجه، شال، کلاه و کلله می‌پوشند. انواع این لباس‌ها با زیورآلات مختلف تزئین شده‌اند و رنگارنگ هستند. پیش از ورود پارچه و کفشهای خارجی و سایر منسوجات داخلی به استان کردستان، بیشتر پارچه‌ها و پای افزار مورد نیاز آنها توسط بافندگان و دوزندگان محلی بافته و ساخته می‌شده که با تعداد محدود هنوز رواج دارد (انواع لباس ؛ رانه چوخه و فرنجی ). از دیگر صنایع دستی رایج در اورامان می‌توان گلیم، سجاده، نمد ،سبد، گیوه{کلاش}، ظروف چوبی و ...

[ویرایش] خوراک

قارچ، کرفس، کنگر، ریواس، خوژه، پنیر، شیر، عسل، گردو، انجیر انگور موادغذایی این منطقه را تشکیل می‌دهند. پلو، آش دوغ (دوغه وا)، ساوار، گردول، ترخینه، دوختن یا آش گزنه، هتیمچه با گوشت گوسفند، شدروا، گرما، رشته پلو، رشته رون یک آبه، پرشین، کلانه، خورش خلال بادام وا انواع کبابهای محلی از غذاهای اورامانی است

[ویرایش] نام

یکی از حدسیات رایج درباره نام اورامان اینست که واژهٔ « اورامان» یا « هورامان» از دو بخش « هوراً به معنی »اهوراً و « مان» به معنی خانه، جایگاه و سرزمین تشکیل شده‌است. بنابراین اورامان به معنی « سرزمین اهورایی» و «جایگاه اهورامزداً است. » هور« در اوستا به معنی خورشید آمده و هورامان » جایگاه خورشید" نیز معنی می‌دهد.