سیراف

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

سیراف (صورت قدیمتر: سیراب) یکی از شهرهای قدیمی استان بوشهر ایران بوده‌است. بازمانده‌های آن در نزدیکی بندر طاهری فعلی دیده می‌شود.

سیراف زمانی از بندرهای اصلی ایران و خاورمیانه و محل پهلوگیری کشتی‌های بزرگ بود. بازرگانان سیرافی به دوردست‌های آسیا و آفریقا سفر دریایی می‌کردند.

آنچه از سیراف بازمانده، حفره‌های سنگی کنده شده بر شیب تبه‌های سنگی است که گویا بعد از اسلام بعنوان قبر نیز استفاده شده‌اند. همینطور سنگچین‌ها، چاه‌ها، سنگ‌فرش‌ها و غارهایی شبیه آتشگاه در دل کوه‌ها بجا مانده‌است.

آنچه که امروزه در ارتفاعات مشرف بر دامنه کوههای شمالی سیراف می بینیم، و اندیشمندان و محققان از آن به عنوان قبور سنگی یاد می کنند، در ابتدا به منظور ایجاد قبر و مدفن مردگان خلق نشده اند بلکه حوضچه‌های استحصال آب باران بوده‌اند که بر روی کوههای مشرف به دریا و شهر برای استفاده از آب باران و نیز تزریق به درون زمین و پیوستن به سطح سفره های آب زیرزمینی جهت تقویت آبخوانهای آن منطقه و به منظور برداشت در پائین دست از طریق چاههای حفره شده در طبقات سنگی بوده اند.

به منظور تأمین آب شرب از طریق باران، که تنهاترین، مهمترین و مؤثرترین روش در استحصال آب باران به شمار می آید جمع آوری مستقیم آب بر روی سطوح نازله می باشد. به منظور بهره وری از آبهای نازله و جلوگیری از هدر رفتن آنها و نیز تغذیه سفره های آب زیرزمینی چاههای مذکور پیشينیان سیراف به این نتیجه می رسند که هر آنچه آب نازله را بر سطح کوه مذکور در بالادست چاههای حفر شده، استحصال و ذخیره نمایند و بدین طریق به آبهای جمع آوری شده فرصت بیشتری جهت نفوذ به درون زمین دهند. در حال حاضر از نواحی نزدیک به خط الرأس کوه با ایجاد مخازن با مقطع چهارگوش به ابعاد متفاوت حوضچه هایی را در سرتاسر یال جنوبي کوه تعبیه نموده اند که قادر به جمع آوری مجموعه آبهای نازله بر سطح اراضی مذکور باشد. چاههای حفر شده درون طبقات سنگی نیز درست در پائین دست هر مجموعه مخازن ذخیره آب تعبیه شده به طوریکه با نفوذ آب و رسیدن به سطح ایستابی منطقه بلافاصله سطح آب چاههای مذکور را مورد تأثیر قرار می دهد.

ابعاد حوضچه ها عموماً به صورت مقطع مستطیلی (چهارگوش) بوده و طول این مخازن در جهت شیب واقع است. برخی از این حوضچه ها دارای سرریز بوده بطوریکه پس از پرشدن آن،آب مستقیما درون حوضچه پائین دست هدایت می شده است. همچنین در بخش انتهائی برخی از این مجموعه حوضچه های دامنه ای، سرریز آخرین حوضچه به یک کانال دست ساز (که می توانسته مسیر طبیعی جریان آب باشد) ختم می شود که احتمالا از این کانال آب به عنوان سرریز نهائی یا حقابه پائین دست و يا شايد آبياري مزارع به مکانهای مورد نظر هدایت می شده است. لزوم استفاده بهینه از آبهای نازله جهت تقویت سفره های آب زیرزمینی به حدی بوده است که حتی در دامنه پائین کوه نیز امکان حفر گودال وجود داشته و شاهد حضور حوضچه هایی با جهت عمود یا مایل نسبت به دیگر حوضچه ها هستیم. کوچکی ابعاد این گودالها به حدی است که به تنها چیزی که نمی توان آنان را نسبت داد، قبر می باشد. لذا به احتمال می توان گفت که گودالهای حفر شده بر پهنه کوهستان سیراف در ابتدا به منظور جمع آوری و استحصال آب ایجاد شده اند و آنچه که بعدها توسط افرادی (احتمالا متنفذ و متمول و نيز شايد توسط عموم و بدليل رخداد حوادث غير مترقبه همچون زلزله و نياز به دفن سريع مردگان) مورد استفاده به عنوان گورهای فردی یا خانوادگی شده در روزگارانی زیاد پس از احداث اولیه اینان صورت گرفته است. پیدا شدن استخوان و آثار مردگان درون برخی از این حوضچه ها نه تنها منکر سیستم استحصال و ذخیره آب نمی باشد بلکه با دقت بر گورهای یافته شده و وجود لایه ای از قشر نفوذ ناپذیر ساروج درون حوضچه های استفاده شده به عنوان قبر،به نکاتی موید روش تأمین آب در شهر باستانی سیراف پی برده می شود.

[ویرایش] منابع

  • جعفری، سید محی الدین. دانش بومی منحصر بفرد اندیشمندان سیراف در استحصال آب و کشاورزی. کنگره بین المللی سیراف،بوشهر: نشر شروع، 1384.مجمع دانش آموختگان استان بوشهر
  • اقتداری، احمد. آثار شهرهاي باستاني سواحل و جزاير خليج فارس و درياي عمان.انجمن آثار مفاخر فرهنگي،تهران:1348
  • معصومی، غلامرضا. سیراف (بندر طاهری).انجمن آثار مفاخر فرهنگي،تهران:1383 چاپ سوم
این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.


استان بوشهر

استان بوشهر

مرکز بوشهر
شهرستان‌ها بندر بوشهر | بندر دیر | بندر دیلم | بندر کنگان | بندر گناوه | تنگستان | جم | دشتستان | دشتی
شهرها

آب‌پخش | آبدان | امام حسن | اهرم | برازجان | بردخون | بندر دیر | بندر دیلم | بندر ریگ | بندر کنگان | بندر گناوه | بوشهر | جم | چغادک | خارک | خورموج | دالکی | دلوار | سعدآباد | شبانکاره | کاکی | وحدتیه |

اماکن دیدنی

آب‌انبار قوام | آتشکده خورموج | دژ برازجان | سیراف | سینیز | شهر باستانی ریشهر | غار چهل‌خانه | کاخ هخامنشی بردک‌سیاه | مدرسه سعادت مظفری | موزه رئیسعلی دلواری | موزه مردم‌شناسی بوشهر 

زبان‌های دیگر