موسیقی کودک
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
نواختن موسیقی برای رشد وتوسعه سالم کودکان بسیاراساسی است . از کجا باید شروع کرد
برنامهها وفعالیتهای خانگی وبیرونی , رشد وتوسعه مهارت موسیقی برای عشق وعلاقه به نواخته موسیقی وپرورش آن یکی از ابزارهای اساسی برای رشد وتوسعه مهارت موسیقی در نزد کودکان پیش دبستانی است . مشارکت در برنامههای موسیقی میتواند ارائه کننده مزایای غیر قابل انکاری برای کودکان در هر کجا باشد واز آنجائیکه کودکان یادگیری را با مثال ونمونه آغاز میکنند شما بانواختن موسیقی ارائه کننده یک هدیه شگفت آور به کودکان هستید که نه تنها اصول اساسی نواختن موسیقی را به آنها آموزش میدهید بلکه همچنین ابعاد (چیزهای ) جدید ومتفاوتی را که هیچگونه احساسی از بر انگیختن ترس ویا کمرویی وخجالت را در کودکان تحریک نمیکنند را آموزش خواهید داد شما آموزش دهنده راحت ترین ماجرا وخاطره زندگی او خواهید بود که عمیقاً اورا ارضاء میکند . هدف اولیه اینگونه فعالیتها این است که مطمئن شویم کودک در حال لذت بردن است آن هم لذت کافی وکامل به گونهای که میخواهند دوباره نواختن موسیقی را تکرار کنند ویا حتی برای تمام باقی عمرشان به تکرار آن ادامه دهند اینگونه فعالیتها میتوانندبه تنهایی برای یک کودک انجام شوند ویا برای یک کلاس ویا یک گروه از کودکان . به خاطر داشته باشیدکه این یک برنامه مبتنی بر اجرای موسیقی نیست وهر گونه تلاشی صرفاً برای تشویق و ترغیب روحیه مشارکت آنها است ونیز برای اجرای صحیح ومنطقی برنامه که اگر کودکی دستورات وبرنامهها را آنگونه که باید باشد پیروی واجرا کنند آنها را به گونهای تشویق کنید ویا برنامه را دوباره اجرا کنید همیشه به یاد داشته باشید که این برنامهها باید به گونهای طراحی شوند که قابل انعطاف باشند وشما میتوانید کلیه فعالیتها را متناسب با سن وتوانائیهای کودکان شرکت کننده برنامه ریزی کنید . برنامهها و فعالیتهای خانگی وبیرونی رشد وتوسعه مهارت موسیقی کودکان یک نقطه شروع است .آن را به آرامی پیش ببرید وبه یاد داشته باشید , لذت بردن وسرگرمی اسمی برای بازی است .
آلات وابزار موسیقی را برای کودکان انتخاب وبه آنها معرفی کنیم
تعدادقابل توجهی از انواع سازها ی ضربی وغیره امروزه درفروشگاهها یافت میشود واین بسیار حایز اهمیت است که بدانیم آیا این سازها مخصوص کودکان طراحی شده یا نه وتوصیه میشود سازهایی را انتخاب کنید که استاندارد تست سلامتی وتناسب برای کودکان را دارا باشند این استانداردها دولتی است واین اطمینان را به ما میدهد که این تولیدات بر حسب ساختار وبدنه , سم ومواد شیمیایی , قطعات کوچک که احتمال بلعیدن داشته باشند , لبههای تیز وخطرناک , خطر خفگی وغیره مناسب وسالم هستند .
ورای اهمیت سلامتی , ساز کودک باید از لحاظ اندازه و وزن مناسب با قابلیتهای کودک بوده وبدون نیاز به مهارت بیشتر از توانائیهای کودک امکان نواختن داشته باشد. شما میتوانید از یک فروشنده متخصص درباره این استانداردها وتناسب آن برای کودکتان سؤال کنید .
هدف اصلی واساسی این است که احساس راحتی وآرامش را با ساز جدید به کودک انتقال داده وآن را فراهم نمائید به کودکان نام ساز را بگوئید واگر آنها علاقمند هستند تاریخچهای از ساز مورد نظر به آنها بگوئید اینگونه اطلاعات معمولاً در کاتالوگ مربوط به ساز یافت میشوند هدف دوم اینکه برای کودکان قسمتهای مختلف ساز را معرفی وبه آنها نشان دهید در حالیکه آنها را تشویق میکنید که مواد مختلف وساختار آنها رااحساس کنند تعدادی قسمتها هستند که بیشتر باید ملاحظه شوند , سطح ساز (طبل) که سطح نواختن میباشد , اطراف ساز (طبل) طناب حایل مضراب(چکش مخصوص) , انتهای مضراب ,دستگیره ها,ضربه گیر وقسمت درونی لرزه ساز که از هر چه نمیتوانند آنها ببینند وفقط نوعی احساس از آن میتوانند داشته باشند از کودکان دعوت کنید که همراه شما تلاش کنند انواع صداهایی را که میشود از ساز جدید ایجاد کرد به وجود آورند .با هر نوع ساز (طبل یا ضرب ) شما میتوانید با زدن سه مضراب (چکش ) به قسمتهای مخنلف آن صداهای متفاوتی را ایجاد کنید , صداهای عمیق تر(در وسط) , صدای بلند تر در (لبهها)و...... کودک را تشویق کنید که با دستهایش بنوازد مثلاً با دست باز (کف دست) وبرعکس ویا محکم بکوبد ,یانرم وبه آرامی ,سریع یا کند ویا به صورت چند انگشتی (سیلی زدن) ونگه داشتن برای صدای حالت خفه وبسته ,بعداًمی توانید آنها را تشویق کنید که با مضراب کار کنند آنها بعداً درک میکنند چه تفاوتهایی بین صدای نواخته شده از مرکز ساز ویا از لبههای آن خواهد آمد هرنوع سطح لرزانی (مثل ضرب) میتواند به اشکال مختلف به صدا در آید ,بلند ,سریع , آرام , نرم ویا به شکل دیگر که هر کدام صداهای خاص خودشان را خواهند داشت تعدادزیاد ومتنوعی ازانواع سازهای ضربی به شکل واندازههای گوناگون (چکشی,جرینگی,زنگی و.... )در بازار یافت میشوند از آنها استفاده کنید ولذت ببرید .
ریتمها یا آهنگهای آشنای با محیط کودک را تقلید کنید .
همیشه به یاد داشته باشید هیچ راه غلط یا صحیحی برای نواختن یک ساز توسط کودک شما وجود ندارد .به کودک خود جهت توسعه مهارت شنیداری از طریق تشویق وی به گوش دادن به صداهای اطراف خود وسعی در تقلید آنها یاری رسانید.
بعضی پیشنهادهای خنده دار مثل : گوش دادن به قدمهای پا (در حال راه رفتن) صدای پای در حال طناب بازی ٬صدای پای چهار نعل ٬ صدای در حال دویدن ٬ضربات تیک تاک ساعت ٬حتی ضربات موج آب هنگامی که باخانواده برای یک پیک نیک (گشت) به کناردریا رفتهاید .به یاد داشته باشید موقعیتها وتنوع ریتمها نامحدود است. موسیقیهایی راکه برای شما وکودکان آشنا وجذاب هستند را بنوازید. بعد از اینکه کودکتان راباتعداد متنوعی از صداهایی که آنها میتوانند با سازشان بنوازند آشنا کردید ٬ یک راه بسیار جا لب ومهم برای شروع کار نوازندگی بادوام این است که : همراه با یک قطعه موسیقی که پخش میشود شما هم به ضربه زدنهای آهسته ویا جرینگ جرینگ کردنی وطبل زدن ادامه دهید.هر قطعهای که نواخته میشود ویا پخش میشود. اما درنظر داشته باشبد آهنگهای که مورد علاقه کودکان هستند برای جذب آنها وادامه که بسیار اهمیت دارند به آسانی وراحتی ضربهای به طبل بزنید ویا ضرب راتکان دهید ویا بامضراب صدای جرینگی در آورید این مهمترین زمان برای تجربه وکشف از سوی کودکتان میباشد ٬از هرگونه تلاشی برای تصحیح ضربات کودکتان در این اولین مرحله از بازی خودداری کنید ٬به خاطر داشته باشید هیچ غلط وصحیحی وجود ندارد وتعجب نکنیم اگر کودکتان تقاضای اجرای آهنگی را که از رادیو پخش شدهاست را مینماید٬ این حا لت خیلی خوب وسالمی از این نکتهاست که کودک در جهت توسعه یادگیری واجرای موسیقی تلاش میکند. یک بازی حافظهای ریتمیک : هنگامی که کودک یادگرفت به یک موسیقی ضبط شده گوش گند یا بازی شناخته شده حافظهای به عنوان مرحله طبیعی بعدی آغاز میشود وقتی که شما میشنوید که کودک به طور موفقیت آمیزی ریتمها وآهنگهای یک قطعه را تقلید میکند موسیقی رامتوقف کنید وکودک را به نواختن موسیقی به تنهایی (بدون موسیقی ) به هر اندازه ومدت که میتواند تشویق کنید .مهم نیست چقدر صحیح ودرست اجرا گردد٬حتماآنها را به این نکته که خیلی خوب اجرا نمودند ٬تشویق کنید. کسب اعتماد به نفس در این مرحله بسیار مهم تر از اجرای درست وعالی است . با تمرین به همراه موسیقی مورد علاقه تان فقط کمی زمان برای یک قطعه از موسیقی با فقط یک بار شنیدن نیاز است . کلام وبیان ریتمیک : حالا که کودکتان باانواع صداهایی که سازتان میتواند بزند آشنا شد ٬ آشکارا تشویق کنید که ریتمهای ساده ایجاد کند .توضیح دهید که هر زبانی تمرینهای منحصر به فرد خودش رادارد ودرون هر جملهای موسیقی یافت میشود. نشان بدهید چطور میتوانند کف بزنند ٬ جرینگ جرینگ کنند٬ تق تق کنند یا تمبک بزنند .آنها را دعوت به انجام آن کنید .به آنها بفهمانید (( اگر بتوانند بگویند ٬ میتوانند بنوازند)). در همه جا : گوش کنید به ساعت ٬ تیک تاک ٬تیک تاک . ماشینها راصداکنید ٬ همه ماشینها راصداکنید. همه ٬ کلاه سرمون میزارند ٬ کلاه سرمون میزارند ٬ گربه وحقه بازی ..... گفتگوی ریتمیک :
هنگامی که کودکتان یادگرفته بیان ریتمیک داشته باشد ٬ آشکارا اورا یک قدم جلوتر ببرید٬ به سمت گفتگوی ریتمیک با انواع صداهای مختلف شروع کنید با سؤال وپاسخ وعقب وجلو شروع کنید .
هدایت کنید آنها را به سوی فکر کردن درباره پاسخ ریتمیک (( گفتگو)) که به سمت یک سیکل یا گردش مناسب میرود. خودتان به صورت تکنوازی مکالمات زیر را با صدای بلند بگوئید واز کودکان بخواهید کف بزنند (سیکل ) ویا دست تکان دهند ٬ یا جرینگ جرینگ کنند همراه باصدای ریتمیک شما . به سه ضرب : حال شما چطوره یک ضرب سریع : وشما یک ضرب آرام : عالی تکرار کنید
هنگامی که آنها تمرین را یادگرفته شما میتوانید بازی را به صورت جا لبتری در آورده وبا اضافه کردن یا تغییر تمام جملات آنرا ادامه دهید .اگر شما ایدهای نداشتید میتوانید از بچهها کمک بگیرید واز آنها بخواهید متنهایی را از خودشان را اجرا کنند.
شش ضرب سریع : هوای عالی داریم ما یک ضرب آرام با دوضرب سریع :بله درسته تکرار کنیم . رهبر ارکستر را دنبال کنید :
دوست داشتن بازی و (پیروی از رهبر ارکستر) میتواند به عنوان یک بازی کامل هنگامی که ریتمها بصورت ترکیبی در میآیند (بصورت گروهی ) تبدیل شود . در این مرحله گروه احتمالا در حال صحبت کردن کلام ( ) به گفتگو است در حالی که در حال نواختن آلت موسیقی شان هستند ٬ این فعالیت کمی از مرحله قبل پیشرفته تر است ٬ این مرحله بیشتر روی مشارکت گروهی ریتمیک اهمیت میدهد تا نوازندگی انفرادی. یک ریتم معمولی ساده را با دستهایتان بنوازید وآنها راتشویق کنید تامثل شما این کاررا انجام دهند وهمین طور بااستفاده از ضربشان (تکان دادن ٬یا مضراب نواختن) وادامه دهند .اگر شما احساسی از خلاقیت در خود نمیکنید میتوانید از ریتمهای تمرینات قبلی استفاده کنید ٬ اما آنرا انفرادی نکنید .اگر شما در مقام تشویق میتوانید از ریتمهای بخشهایی از آهنگهای مورد علاقه خود یا کودکان که از تلویزیون پخش شدهاست استفاده کنید یک مرحله کمی پیشرفته تر از تمرینات قبلی است که دستهای خودرا در هنگام ریتم ایجاد کردن مخفی کنید واز کودکان بخواهید فقط باشنیدن صدا تمرین کنند .این روش بسیار عالی برای تشویق کودکان به افزایش مهارت شنیداری میباشد .یک راه دیگر این است که یکی از والدین را به عنوان رهبر ارکستر انتخاب کنید ٬این کار باعث افزایش توانائیهای والدین به آموزش دادن وتمرین دروس شده ونوعی اعتماد به نفس را در آنان وکودکتان ایجاد میکند وآنها چیزهایی نیز از رهبر ارکستر جدید میآموزند واز وی تقلید میکنند.
تند وآرام :
این مرحله کمی پیشرفته تر از مرحله قبل است ,یکی از جملات ریتمیک آهنگها را انتخاب کنید وبا استفاده از آن دست بزنید , ضرب بزنید وبا دست تکان دهید .مرحلهٔ بعد این است که نشان دهید چگونه آن ریتم را میتوان با آهنگی سریعتر انجام داد.هر دو مورد تند وآرام را تمرین کنید ,کودکان را یاری نمائید که مثال اجرا شده توسط شمارا با ضرب سریعتر اجرا نمایند , موارد جهت اجرا میتواند بی پایان باشد.حا ل نتهای آهنگین را به کندتر تغییر دهید واز کودکان بخواهید الگوهای شمارا با ضرب کندتر وآرامتری اجرا کنند .این بازی را به این صورت ادامه دهید واز کودکان بخواهید الگوها وآهنگهای دلخواه خودشان را که در کودکستان , تلویزیون یا از رادیو شنیدهاند را اجرا کنند.
بالا وپائین :
برای اینکه به کودکتان تفاوت بین بالا پائین ضرب آهنگ رابیاموزید این دو حا لت را برروی ضرب در مقابل او آزمایش کنید .
مرحله بعد این است که نشان دهید چگونه میشود یک آهنگ یا ضرب آرام را بوسیله ضربه زدن به مرکز طبل یا یک صدای بلندتر وقتی که ضربه را به لبه ضرب وطبل وارد میکنید , میتوان شنید وایجاد کرد. اگر شما برنامه موسیقی را در دست اجرا دارید به گروه نشان دهید که یک طبل با رویه پهن تر یک تن صدای عمیقتری را ایجاد میکند نسبت به طبل یا ضربی که سطح کوچکتری دارد ایجاد میکند .ضربها یا طبلهای گوناگون , اشکال واندازهها وصداهای مختلفی در بازار موجود میباشد یک تن با صدای بستهای هنگامی که ضربه را به بالای سطح لبه طبل وارد میکنید ایجاد خواهد شد وصدای ضعیفتری هنگامی که ضربه را به محلی نزدیک به دسته ضرب میزنید ایجاد خواهد کرد.
بعد از لحظات کوتاهی از این اجرا از گروه بخواهید که آماده بایستند ودستهایشان را به علامت صدای بلند رو به آسمان کنند ویا اینکه به علامت صدای پائین دست خودرا پائین بگیرند (کراوات یا کفش ویا چیزهای دیگر را نشان دهند) .به محض اینکه آنها یاد گرفتند که صدای بالا وپائین راشناسایی کنند , میتوانید نتها ومتنهایی را برای تمرین به آنها بدهید ویا از آنها بخواهید که متنهای دلخواه خودشان را بیان کنند. بعد از این نمایش از کودکان بخواهید که بایستند ودستانشان را از روی شانه باز کنند تا نشان دهنده نت بلند باشد ویا دستانشان را روی سینه جمع کنند تا نشا ن دهنده با ریتم کوتاه باشد. بعد از اینکه کودکان با این نوع تمرین آشنا شدند وآنرا یاد گرفتند شما میتوانید از کودکان بخواهید تا نتهای ریتمیک بلند وتشویقی را از خود ارائه کنند ویا شما به آنها بگوئید .
آرام وپر صدا: یک راه بسیار خوب برای اینکه صداهای آرام وپر صدا را به کودکان یاد دهید این است که این بازی را با آنها انجام دهید.
از کودکان بخواهید که بایستند وخوب گوش کنند ودستهایشان را بلند کنند وروی سر خود به علامت صدای پر صدا وبلند قرار دهند ویا دستهایشان را پائین بگیرند وبه علامت صدای کوتاه وآرام . هنگامی که اختلاف بین دو صدای کوتاه وبلند را شناختید شما میتوانید بازی را باخواستن از کودکان به بیان چند ریتم بلند وکوتاه ادامه دهید.
حالا این مرحله را یک قدم به پیش ببرید واز کودکان بخواهید تا صداهای بلند وکوتاه را با استفاده از جملاتی ترکیب کرده وجمله پر سر وصدا ویا ساکت بسازند میتوانید یک گفتگوی ساده را برای اینکار پیشنهاد کنید برای مثال : چه هوای خوبی داریم به عنوان صدای بلند بله هوای خوبیه ... به عنوان صدای کوتاه افزایش مهارت : درک مزایای توسعه در نواختن موسیقی موسیقی قدرت این رادارد که ما را تشویق کند وآرام وکند ویا اینکه به ما انرژی بدهد این مساله اثبات شدهاست که موسیقی تنش بسیار مهم وغیر قابل باوری را برای افزایش سلامتی ذهنی وجسمی کودکان بازی میکند . تحقیقات به عمل آمده توسط متخصصین کودکان پیش دبستانی که چندین ماه را به تمرینات موسیقی ونوازندگی میگذراندهاند تفاوتهای بسیار زیادی از لحاظ رفتاری با کودکانی که این دوره را نگذراندهاند داشتهاند کودکانی که در گروههای موسیقی شرکت کردهاند توانائیهای زیادی را در سایر مسائل مثل شناخت وکپی نقاشیها ورنگها ورسم شکلها ی تشکیل تری را میکشند این مهارتها نشان دهنده سطح هوش بالاتر است البته یافتههایی نیز از نظر تاثیر آن بر روی سایر مسائل مثل ریاضی وعلوم نیز وجود دارد موسیقی ارائه کننده یک فرصت سالم طبیعی وغیر قابل ارزش گذاری برای تجربه شخص است وقتی که کودک را در این مورد تشویق میکنید ذهن وی را فعال نموده وافزایش دهنده واکنش مهارتهای شناختی ,اجتماعی ,فیزیکی ,روحی وفرهنگی خواهید بود.
اگر چه توانائیهائی در یادگیری در کل زندگی بشر ادامه دارد کار موسیقی با کودکان بین سنین سه تا ده سالگی به نظر افزایش دهنده قدرت فکری وجسمی کودکان وتاثیر بر روی مغز آنان دارد واگر کودکان در این سنین این فرصت را ار دست دهند آنها بهترین دوره افزایش مهارت وتوسعه فکری خود را از دست دادهاند.
نواختن موسیقی میتواند مزایای زیر را برای کودکان به همراه داشته باشد : ۱) تاثیراتی در یادگیری ریاضی وعلوم وهنر در دوره درسی دارد. ۲) موجب تشویق وتوسعه در رشد عضلات بزرگ وکوچک آنها میشود. ۳) افزایش دهنده قدرت مشارکت شخصی واجتماعی میباشد. ۴) مهارتهای تمرکزی در شنیدن ویادگیری را بهمراه میآورد. ۵) افزایش دهنده توانائیهای اجتماعی وتوسعه مهارتهای فردی است. ۶) تقویت کننده خودآگاهی واعتماد به نفس است. ۷) تقویت کننده بین روابط والدین وفرزندان هنگامیکه با یکدیگر موسیقی اجرا میکنند بعنوان یک زبان بین المللی موسیقی ایجاد کننده یک احساس اجتماعی بودن وجهانی بودن وگردآورنده مردم بایکدیگر از هر زبان , فرهنگ وسن وجنس وتفاوتهای سیاسی که باشند. با دادن یک ابزار موسیقی به کودکتان ,شما ارائه کننده یک صدا وزبان بسیار قدرتمند برای برقراری ارتباط باکودک میباشید که هیچ کلامی نمیتواند جایگزین آن باشد بطور بسیار جالبی نواختن موسیقی میتواند احساس علاقه ورضایت شخصی را به کودک انتقال دهد که لذت بسیاری نیز دارد همزمان شما درسی را به کودک یاد میدهید که در کل طول عمر وی با وی خواهد بود وقابل ارزش گذاری نیز نیست (( خانوادهای که با هم مینوازند وبازی میکنند با همدیگر نیز میمانند)).
ترجمه از: زهره کرمانی کارشناس دفتر کودکان بهزیستی استان مرکزی musical activities for preschool children & their parents www.lprhythmix.com/activities/ pdf/PreschoolActivities.pdf ==