مأرب (استان)
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
مأرب به عربی ( محافظة مأرب ) نام استانی در کشور یمن در شبه جزیره عربستان است. مأرب یکی از قدیمترین شهرهای باستانی یمن است ودر مشرق شهر صنعا واقع شدهاست. مأرب در دورانی بسیار دور پایتخت ( مملکت سبا ۶۵۰ ق. م _ ۱۱۵م ) بودهاست. آثار محرم بلقیس ملکهٔ سبا در این شهر باستانی باقی ماندهاست. همچنین مأرب موطن «قبیلهٔ ازد» بود است. در دوران آبادانی مأرب کاخی بسیار زیبا ومشهور و سد تاریخی مأرب در این شهر زیبا قرار داشتهاست.
[ویرایش] سد تاریخی یمن
گویند: سد مأرب توسط: «سبا بن یشجب بن یعرب» بنیاد گذاری شدهاست. اما قول دیگری نیز وجود دارد که: «لقمان بن عاد» این سد را بنا نهادهاست. آثار این سد عظیم در مابین سه کوه بلند قرار دارد. آبخیز سد مأرب از اطراف این سه کوه سر به فلک کشیده جمع آوری وبه سوی حوضچهٔ سد سرازیر میشدهاست. مردمان پیشین یمن (سبا) از آب این سد برای آبیاری مزروعات کشاورزی و دامداری وحتی برای آشامیدنی استفاده مینمودهاند.
[ویرایش] سیل العرم
سر انجام این سد عظیم بوسیلهٔ سیل ویران میشود. سیل بنیانکنی سد مأرب سبب تفرق وآوارگی قوم سبا در چهار گوشهٔ دنیا میشود. وعاقبت خرابی قطعی این سد بی نزیر بهوسیله سیلی عظیم بنیان کنی میشود، که مآخذ آن را همان «سیل اَلعَرِم» مذکور در قرآن کریم دانستهاند. وسیل العرم یعنی (سیل قوی و طاقت ناپذیر) که بهوسیله آن قسمتهای زیادی از سد خراب شد. وبا خراب شدن قطعی این سد عظیم که در سال ۴۵۲ میلادی رخ داد، مملکت سبأ مکانت اصلی تجارتی و آبادانی خود از دست داد. بعد از خرابی وانحطاط سد مأرب، نام سد و سیل و مأرب در اشعار بسیاری از شعراء آن عصر آمدهاست، در این مورد: المثلم بن قرط البلوی میگوید:
الم تر أن الحی کانوا بغبطة | بمأرب اذ کانوا یحلوّنها معاً |
همچنین شاعر جاهلی : «میمون بن قیس» ملقب به (الأعشی) قصیدهای طولانی در وصف سد مأرب وخرابی آن سرودهاست که چند بیت از آن میآوریم:
ففی ذاک للمؤتسی أسوة | ومأرب عفّی علیها العرم | |
رخام بنته لهم حمیر | اذا ما نأی ماؤهم لم یرم | |
فأروی الزروع وأغنامها | علی سعة ماؤهم ان قسم | |
وطار القیول وقیلاتها | ببهماء فیها سراب یطم | |
فکانوا بذلکم حقبة | فحال بهم جارف منهزم |
گروهی از علماء وفضلاء واهل علم به مأرب منتسب میشوند که بارزترین آنها عبارتنداز: یحیی بن المأربی الشیبانی ، سعید بن أبیض بن جمال المأربی و ثابت بن سعید المأربی.
[ویرایش] منابع
- المقحفی، ابراهیم، احمد ، (مُعجَم المُدُن وَالقَبائِل الیَمَنِیَة) ، منشورات دار الحکمة ، صنعاء، چاپ وانتشار سال ۱۹۸۵ میلادی به (عربی).
- دکتر: شامی، یحیی ، (موسوعة المدن العربیة والاسلامیة) ، دار الفکر العربی ، بیروت، چاپ \ سال ۱۹۹۳ میلادی به (عربی).
- استاد.دکتر: الجرو، سعید، اسمهان، ، (دراسات فی التاریخ الحضاری للیمن القدیم) ، دار الکتاب الحدیث، چاپ عدن، ۲۰۰۳ میلادی به (عربی).
استانهای یمن | ![]() |
---|---|
اِب | اَبیَن | بیضاء | تَعِز | جَوف | حَجّه | حُدَیده | حضرموت | ذَمار | رَیمه | شبوه | صَعده | استان صَنعاء | شهر صنعاء | ضالع | عَدَن | عَمران | لَحِج | مأرب | مَحویت | مَهره |