میرغلام‌محمد غبار

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

میر غلام محمد “غبار” مورخ و آزادیخواه مشهور افغانستان بود.

میر غلام محد غبار فرزند میرزا میر محبوب خان در سال 1276 هجری شمسی(1898م)در شهر کابل متولد گردید. مطالعاتش خصوصی و بیشتر در رشته های تاریخ و ادب و فلسفه و اجتماعیات و امثال آن بوده است. ایام جوانی اش مصادف با زمانی بود که در افغانستان مقدمات یک تحول اجتماعی آهسته آهسته پدیدار می شد. سالهای پر آشوب اوجگیری جنبش استقلال خواهی و مشروطیت، احراز استقالال و نهضت امانی. در کابل روزنامه منتشر، کتابخانه های شخصی موجود و حلقه های مرئی و غیر مرئی روشنفکری متشکل می گردید. متعاقبا در افغانستان یک انقلاب جهنده یی پدیدار و در نتیجه افغانستان در جنگ سوم افغان انگلیس فاتح گردید. این حادثه ها موجب فضای مساعدی برای ایجاد جنبش های اجتماعی نسل جوان افغانستان در دوره ی گذاری ده ساله گردید.

در طی این حوادث غبار به مشاغل زیر اشتغال داشت:

[ویرایش] دوره ی امانی

  • مدیریت جریده ی هفته وار "ستاره افغان": از زمستان 1298 تا تابستان 1299 ( 1919-1920)

(این نشریه در دو صفحه با مضامین انتقادی و اصلاحی در مطبعه ی سنگی جبل السراج و باز در چاریکار (ولایت پروان) چاپ و نشر می شد.)

  • ریاست یکی از شعب وزارت امنیه عمومیه: 1299- 1300 ( 1920-1921)
  • معاونیت تصدی شرکت امانیه و نمایندگی تجارتی در نمایشکاه مسکو: 1303 (1924)
  • کاتب وزارت مختاری افغانستان در پاریس: 1305 ( 1926)
  • مدیریت گمرکات ولایت قطغن و بدخشان: 1306 ( 1927)
  • وکالت انتخابی شهریان کابل در لویه جرگه پغمان: 1307 ( 1928)

[ویرایش] در دوره نادرشاه

  • سرکاتب وزارت مختاری افغانستان در برلین: 1309 ( 1930) غبار از این وظیفه استعفا کرده و به افغانستان بر می گردد و در مبارزه بر ضد استبداد نادرشاه مستقیماً دخیل می شود.
  • عضویت انجمن ادبی کابل: 1310-1311 ( 1931-1932)
  • محبوس سیاسی: 1312-1314 ( 1933-1935)

(از سبب تروری که در سفارت خانه دولت انگلیس در کابل از طرف یک افغان بنام محمد عظیم خان به عمل آمد و سه نفر از مربوطین آن سفارت کشته شدند.)

  • عضویت انجمن تاریخ در کابل: 1322-1327 ( 1943-1947)
  • نماینده ی انتخابی شهریان کابل در دورهء هفتم شورای ملی: 1328-1330 (1949-1951)
  • مؤسس و منشی حزب وطن و مؤسس و صاحب امتیاز جریده ی وطن ارگان حزب: 1329-1330 (1951-1952)

(جریده ی وطن که در چهار صفحه با روش انتقادی در مطبعه ملی چاپ می شد در سال 1330(1951) از طرف حکومت توقیف و حزب وطن در سال 1331 (1952) از طرف حکومت ممنوع شناخته شده و بعداً در سال 1335 (1956) انحلال آن رسماً از سوی حکومت اعلام گردید.)

  • محبوس سیاسی: 1331-1335 (1952-1956)
  • 1335-1356 (1956-1978): مدت بیست سال دیگر غبار،روزنامه نگار، نویسنده و مورخ، در اثر مراقبت و فشار خانواده ی حکمران مجبور شده بود که در منزل خویش مشغول فعالیت های سیاسی، مطالعه و یا تالیف باشد. غبار در همین دوره کتاب افغانستان در مسیر تاریخ را نوشت. در طول این مدت، دولت به هر وسیله که می شد از نشر جریده، مقاله و یا کتاب از طرف غبار ممانعت می کرد. حکومت در همین دوره جلد اول افغانستان در مسیر تاریخ را توقیف نمود. و همچنین از انتخاب شدن غبار در شورا در دورهء دوم "دموارسی دولتی" جلوگیری کرد.
  • وفات: 16 دلو (بهمن) 1356 ( 5 فبروری 1978)

چند ماه قبل از سقوط دولت داودخان (که از خاندان شاهی بود)توسط کودتای کمونیستان طرفدار شوروی، میر غلام محمد غبار که برای معالجه ی مریضی معده به برلین غربی رفته بود وفات نمود. وی را در شهدای صالحین در شهر کابل دفن نمودند.

[ویرایش] آثار غبار

1- جلد اول " افغانستان در مسیر تاریخ" 1346، مطبعه عمومی کابل که از طرف دولت توقیف گردید.

2- [[جلد دوم "افغانستان در مسیر تارریخ"]]: در سال 1973 در کابل تحریر گردید که سالهای پر ماجرای ربع دوم قرن بیستم را در بر می گیرد.به خاطر استبداد رژیم وقت چاپ کتاب در آن زمان ممکن نمی گردد و در سال 1999 در امریکا به چاپ می رسد.


منبع:

افغانستان در مسیر تاریخ، جلد دوم، غلام محمد غبار، 1378، انتشارات جمهوری

این نوشتار ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.