مهر
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
- این مقاله دربارهٔ ایزد مهر است. برای دیگر کاربردها به صفحهٔ مهر (ابهامزدایی) مراجعه کنید.
مِهر، میترا یا میثره از ایزدان باستانی آریایی یا هندوایرانی پيش از روزگار زرتشت است، که معنی عهد و پيمان و محبت و خورشید نیز میدهد. نماد او خورشید میباشد. پس از ظهور زرتشت يكى از ايزدان يا فرشتگان آیین مزدیسنا گرديد. آريائيان هنگام ورود به ايران نیروهای طبيعت مثل خورشيد و ماه و ستارگان و آتش و خاك و باد و آب را مىپرستيدهاند. خدایانی را هم كه مظهر قواى طبيعت بودهاند «دئوه» مىخواندهاند. در بين اين خدايان برتر از همه ایندرا بوده است كه اژدهاكش و پروردگار رعد و برق و جنگ به شمار مىآمده است. اين خدا با اين نام در بین آرياهاى ايران آن رواج را كه ميان هندوان مىداشت نيافت. نزد ایرانیان ظاهراً پرستش ميترا (مهر) جاى آن را گرفت و ايندرا رفتهرفته و بهخصوص بعد از زردشت در رديف ديوان مردود درآمد. در فرهنگهاى فارسى مهر را فرشتهاى دانستهاند كه موكل است بر مهر و محبت و تدبير امور مالی و مصالحى كه در ماه مهر (ماه هفتم از سال شمسى) و روز مهر (روز شانزدهم هر ماه) بدو متعلق است و حساب و شمار خلق از ثواب و عقاب به دست اوست.
مهر در اوستا و در كتيبههاى پادشاهان هخامنشی میثره Mithra و در سانسکریت میتره Mitra آمده است. در پهلوی میتر Mitr شده. امروز مهر نامیده میشود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] پیش از زردشت
ایزد مهرپرستی
[ویرایش] هند
همان قانونی که افراد را به هم پیوند میدهد.
[ویرایش] زروانی
آفریده اهورا و اهرمن برای داوری در جنگ بزرگ میان آنان.
[ویرایش] زردشتی
در دین زرتشت مهر ایزد فروغ و روشنایی است، و نگهبان عهد و پیمان میباشد که سوار بر گردونه خورشید گرد جهان میگردد. در اوستا نیز یک سرود برای مِهر آمدهاست.
[ویرایش] مانوی
[ویرایش] روم
[ویرایش] جستارهای وابسته
[ویرایش] منابع
- رستمپور، سالومه، مهرپرستی در ایران هند و روم ،انتشارات خورشیدآفرین (۱۳۸۲)
- مليحه کرباسيان، فرهنگ الفبايی موضوعی اساطير ايران باستان، نشر اختران (۱۳۸۴)
- یشتها