ثار الله

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

ثار به معنای «خونخواهی، خون، قیام برای خونخواهی» است و ثار الله لقب امام حسین به معنای «خون خدا» است. یعنی خدا خونخواه اوست.

فهرست مندرجات

[ویرایش] واژه شناسی ثار

المنجد، ثَأَرَ و ثَأْر را به معنى انتقام گرفتن دانسته و لفظ ثار را ذكر نكرده است. طريحى در مجمع البحرين، ثَأَرَ را به معنى انتقام گرفتن معنى كرده و ثاراللّه را تصحيف ثَأْراللّه دانسته است.ابن اثير در نهاية; ثَأر را به معنى خونبها دانسته و لفظ ثار را ذكر نكرده است. زبيدى در تاج العروس; ثَأر و ثار را به يك معنى دانسته و نوشته است: ثار به معنى خون است و گفته شده به معنى انتقام خون كسى را گرفتن نيز به كار مي رود. [۱]

در جاهلیت عرب در هر قبیله معمول بوده اگر كسی از این قبیله كشته می شد، تمام افراد آن قبیله خود را صاحب خون می دانستند و هر فردی از قبیله قاتل را می دیدند می كشتند و كلمه ثار به همین معنا است و كاری نداشتند كه او مقصر بوده یا نه چون عضو آن قبیله قاتل است باید كشته شود و كاری نداشتند كه فرزند مقتول است یا صاحب خون. چون عضو این قبیله است خود را طلبكار می دانستند و اگر زور داشت می كشت. [۲]

[ویرایش] ثارالله در فرهنگ شیعه

ثار الله از القاب امام حسین است که در زیارتنامه خطاب به آن گفته می‏شود. در زیارت عاشورا چنین آمده است:«السلام علیک یا ثار الله و ابن ثاره‏»این تعبیر،درزیارتهای دیگر نیز،از جمله زیارت مخصوص امام حسین‏ در اول رجب و نیمه رجب ‏و شعبان و زیارت امام حسین در روز عرفه آمده است. امام صادق در زيارتنامه ابى عبداللّه فرمود:«اَنَّكَ ثارُاللّهِ فِى الاَْرْضِ مِنَ الدَّمِ الَّذِى لا يُدْرِكُ ثِرَتَهُ أَحَدٌ مِن أَهْلِ الاَْرْضِ.» «اى سيد الشهداء ـ عليهالسلام ـ تو خونِ خدا در زمينى، همان خونى كه هيچ كس جز خداوند انتقام آن را نمي تواند بگيرد.» [۳] در تفسیر آن محمد باقر مجلسی می گوید:«كسى هستى كه خداوند انتقام خونش را از قاتلانش خواهد گرفت.»

1ـ گروهى ثاراللّه را به معنى كسى كه انتقام خونش را خداوند مي گيرد، مي دانند و ثار را مخفف ثائِر دانستهاند، مثل شاك مخفف شائك يا ثار را مخفف ثَأْر انگاشتهاند. 2ـ بعضى لفظ «أهل» در تقدير گرفتهاند و گفتهاند: ثاراللّه يعنى اهل ثاراللّه، اهل خونخواهى الهى كه خداوند انتقام خونش را مي گيرد. 3ـ برخى گفتهاند: ثاراللّه يعنى كسى كه خودش در دوران رجعت مىآيد و انتقام خونش را مي گيرد. 4ـ گروهى ثاراللّه را به معنى خون خدا دانستهاند.[۴]

در فرهنگ شیعه خون حسین به عنوان نماد عزت، حق طلبی و ظلم ستیزی شناخته می شود و در طول تاریخ با هویت شیعه پیوند خورده است. به عنوان مثال در جریان انقلاب اسلامی ایران شعار «خون حسین می جوشد، خمینی می خروشد» یادآور این مفهوم و نمایانگر اثر آن در برانگیختن شیعیان است.

[ویرایش] یا لثارات الحسین

بعد از شهادت حسین بن علی قیام های زیادی به خونخواهی او و با شعار «یا لثارات الحسین» علیه امویان شکل گرفت که مهمترین آنها قیام توابین، قیام مختار بوده است[۵]، که منجر به کشته شدن سران قاتلین امام حسین از جمله ابن زیاد، عمر پسر سعد، شمر و هرمله شد.

اما از دیدگاه شیعیان خونخواه حقیقی سید الشهدا مهدی است. و شیعیان در زیارت عاشورا چنین دعا می کنند:«ان یرزقنی طلب ثارک مع امام منصور من اهل بیت محمد و آل محمد»

او پرچم «یا لثارات الحسین» بر می افرازد و قیام می کند. علی شریعتی این مطلب را این طور توضیح می دهد:

«... بزرگترین لقب آن نجات‏دهنده آخرین‏انسان از این رابطه ثار...«منتقم‏»است.انتقام چه چیز را می‏گیرد؟همه می‏گویند انتقام ‏قاتلین سید الشهدا،نه!انتقام ثاری که به گردن بنی‏هابیل است.. .اگر غیرت و آگاهی وجودداشته باشد،تمام فضای تاریخ ما پر از ضجه و دعوت خونخواهی ثارهاست. اما این‏ثارها،ثارهای قبیله‏ای نیست، ثار الله است.اینها«ثار الله‏»هستند که باید از قاتلین بنی‏طاغوت گرفته شوند. حسین،وارث یکی از ورثه است که خودش بصورت یک ثار در آمد و فرزندش و باباش،اینها همه ثارهای خدا هستند و پدر ثارهای خدا و پسر ثارهای ‏خداست...هدف،انتقام کشیدن از«بنی قابیل‏»است که آن همه دستش به خون ثارهای عزیزما آغشته است...یا ثار الله و ابن ثاره‏». [۶]

این مطلب در دعای ندبه هر جمعه خوانده می شود:«این الطالب بذحول الانبیاء و ابناء الانبیاء این الطالب بدم المقتول بکربلا »

[ویرایش] پانویس

  1. [1]
  2. [2]
  3. (بحارالانوار، ج 101، ص 168)
  4. [3]
  5. (بحار الانوار ج52 ص 308)
  6. (شزیعتی، ثار:18)

[ویرایش] کتابشناسی

  • شریعتی، علی، ثار

[ویرایش] پیوندهای خارجی