ترپن
از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد.
ترپنها (Terpene) در طبيعت گستردگی فراوانی دارند. اکثراً در گياهان به عنوان جز اصلی روغنهای ضروری میباشند. بسياری از ترپنها هيدروکربن هستند اما ترکيباتی نيز وجود دارند که جز هيدروکربن نيستند و در ساختمان مولکولی آنها اکسيژن وجود دارد ولی جز ترپنها بشمار میآيند مانند الکلها، آلدهيد يا کتونها. هيدروکربنهای ترپنی فرمول مولکولی (C5H8)nدارند.
ترپنها شامل انواع گوناگونی هستند که در زير به آنها اشاره شده است:
۱-همیترپن (Hemiterpene): که از ۱ واحد ايزوپرن تشکيل شده است. ايزوپرن به تنهايی يک همیترپن محسوب می شود. اما مشتقاتی که شامل اکسيژن هستند مانند پرنول (Prenol)و اسيد ايزووارليک (Isovaleric acid)هميترپنوييد هستند.
۲-مونوترپن (Monoterpene): که از ۲ واحد ايزوپرن تشکيل شده است و فرمول مولکولی آن C10H16 می باشد. مونوترپن الکل به عنوان گرانيول (Geraniol) شناخته می شود. پيشوند گرانيل (geranyl-)نمايانگر ۲ واحد ايزوپرن است.
۳-سزکويیترپن (Sesquiterpene): که از ۳ واحد ايزوپرن تشکيل شده است و فرمول مولکولی آن C15H24 میباشد. الکل سزکويیترپن به عنوان فارنسول (Farnesol) شناخته میشود. پيشوند فارنسيل (Farnesyl-)نمايانگر ۳ واحد ايزوپرن است.
۳-ديترپن (Diterpene): با فرمول مولکولی C20H32 از ۴ واحد ايزوپرن تشکيل شده است. ديترپنها از گرانيل گرانيل پيروفسفات (geranylgeranyl pyrophosphate) مشتق میشوند. ترپنهايی مانند سمبرن (Cembrene)و تاکسادين (Taxadiene) نمونههای از ديترپن هستند. همچنين در ترکيبات زيستشناسی مهم مانند رتينول، رتينال و فيتول وجود دارند.
۵-سسترترپن (Sesterterpene): که دارای ۲۵ کربن و ۵ واحد ايزوپرن است.
۶-تريترپن (Triterpene): اين ترپن دارای ۶ ايزوپرن میباشد. فرمول مولکولی آن C30H48 میباشد. اسکوالن (Squalene) که بخش عمدهايزوپرن از روغن کبد کوسه را تشکيل میدهد مثالی از اين نوع ترپن است.
۷-تتراترپن (Tetraterpene): که از ۸ واحد ايزوپرن تشکیل شده است و دارای فرمول مولکولی C40H56 میباشد. ليکوپن بدون حلقه، ترپن تکحلقه ايزوپرن مانند گاما کاروتن (Gamma carotene)و ۲ حلقهای مانند آلفا و بتا کاروتن نمونههايی از تتراترپن می باشند.
۸-پلیترپن (Polyterpene): که از زنجيره بلندی از ايزوپرنها تشکيل شده است. کائوچوی طبيعی نمونهای از پلیترپن می باشد.
[ویرایش] منابع
الگو:چپچين http://www.chemie.fu-berlin.de/chemistry/oc/terpene/terpene_en.html http://www.en.wikipedia.org/terpene الگو:پايان چپچين