علی پسر حسین (سجاد)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

ششمین معصوم (اهل بیت پیامبر) و چهارمین امام شیعیان.


فهرست مندرجات

[ویرایش] نام ، القاب و کنیه

نامش علی و کنیه اش «ابومحمّد»[۱] و «ابوالحسن ثانی»[۲] است.

و القابش : زین العابدین، سید العابدین، زکی، امین، سجّاد، ذو الثّفنات است[۳].[۴]


[ویرایش] ولادت

ولادتش در ۱۵ جمادی الاول سال ۳۶ هجری[۵] (صحیح ترین قول) و یا سال ۳۸ هجری واقع شده است[۶].[۷][۸]

و مادرش شهربانو دختر یزدگرد بن شهریار (یزدگرد سوم)[۹]پادشاه ایران بود[۱۰].[۱۱]


[ویرایش] قبل از امامت

او دو سال در دوران امامت امیرالمؤمنین، ۱۰ سال در دوران امامت امام حسن و یازده سال در دوران امامت پدرش امام حسین زیست. [۱۲]

[ویرایش] خلفای معاصر

  1. یزید بن معاویه (۶۱- ۶۴ ق)
  2. عبید الله بن زبیر (۶۱ - ۷۳)
  3. معاویه بن یزید (چند ماه از سال ۶۴)
  4. مروان بن حکم (نه ماه از سال ۶۵)
  5. عبد الملک بن مروان (۶۵- ۸۶)
  6. ولید بن عبدالملک (۸۶- ۹۶) [۱۳]


[ویرایش] عصر امامت

در ۵۷ سال زندگی خویش، ۳۴ سال امامت مسلمانان را بر عهده داشت[۱۴].[۱۵]

[ویرایش] دوره اسارت

امام سجاد در فاجعه کربلا حضور داشت و پس از شهادت پدرش در رأس بازماندگان، ابلاغ پیام قیام و شهادت امام حسین را بر عهده داشت و به افشای چهره حکومت اموی و بیدار ساختن افکار عمومی پرداخت.

[ویرایش] دوره قیام ها و شورش ها

در ین دوره، امام در مقابل قیام هایی که جنبه خوانخواهی از شهدای کربلا داشت و مخالفت بر ضد حکومت بود (مانند : قیام مختار، شورش مدینه یا فاجعه حرّه) مواضع مناسبی اتخاذ می کرد.

[ویرایش] دوره ثبات و سازندگی

مهم ترین برنامه های امام در این دوره بر محور های زیر استوار بود :

  • نشر مبانی اعتقادی و فرهنگی شیعه
  • تربیت نیروهای صالح و کارآمد
  • افشای چهره امویان
  • مبارزه با افکار و اندیشه های منحرف
  • زنده نگه داشتن یاد و خاطره عاشورا و رساندن پیام آن به مسلمانان[۱۶]

[ویرایش] تبیین فرهنگ و اندیشه اصیل اسلامی

با شهادت امام حسین سرگردانی در جامعه شیعه راه یافت و حتی بعضی امامت امام زین العابدین را نپذیرفته و عمویش محمد حنفیه را امام دانستند. و به اعتقاد امویان با واقعه کربلا خاندان امیرالمؤمنین و شیعیان را نابود شده پنداشتند. در چنین شرایطی امام به سازماندهی دوباره شیعیان پرداخت.

  • شیوه های تبلیغی امام: مهم ترین عمل امام تبیین اندیشه اصیل و از بین بردن خرافات و انحرافات بود. ایشان در روش را در پیش گرفتند :
  1. ارشاد در بیانات: نمونه ای از تعایم تربیتی امام «رسالة الحقوق» است که در آن به وظایف انسان بر خدا و خود و خلق خدا می پردازند. [۱۷]
  1. تبیین عارف در غالب دعا:او غالب معارف و رهنمودهای خویش را در غالب دعا بیان می كرد که به «صحیفه سجادیه» معروف است. «صحیفه سجادیه» بعد از قرآن و نهج البلاغه غنی ترین گنجینه معارف به شمار می رود؛ به طوری که دانشمندان آن را «همتای قرآن»، «انجیل اهل بیت» و «زبور آل محمد» نامیده اند.[۱۸][۱۹] نمونه دیگر دعایی است که به یکی از نزدیکترین یاران خود «ابوحمزه ثمالی» آموخت و در سحر های ماه رمضان خوانده می شود.[۲۰]

[ویرایش] تبیین و تثبیت مسئله امامت

در نظر شیعه، امامت یکی از اصلی ترین اصول دین است که بعد از رحلت رسول خدا متروک مانده و شناساندن این مقام و صاحبان اصلی آن از فعالیت های اصلی ائمه بوده است. امام این مهم را در غالب های مختلف تفسیر قرآن، بیان احادیث، مسائل فقهی و شرعی،ارائه کرامت و ... این هم را به انجام می رسانید.

[ویرایش] تربیت نیرو های صالح و آگاه (نیرو سازی)

امام به جذب نیرو های متعهد و آموزش آنان با تاکید بر رازداری پرداخت و بسیاری از موانع موجود در راه مبارزه را کاست.[۲۱] شیخ مفید می نویسد:« فقهای هل تسنن به قدری علوم از او نقل کرده ند که به شمارش نمی گنجد...»[۲۲] [۲۳]او تکید بسیاری بر زدودن دین ز ملاک های جهلی و نحرافی داشت.برای نمونه در حالی که در حکومت اموی برتری دادن عرب بر غیر عرب بود(حتی عجم را پست تر از حیوان می شمردند[۲۴]!) امام نهایت دقت را در رفتار با ایشان داشت و با بردگان با نهایت ظرافت برخورد می کرد.

[ویرایش] احیای فقه شیعه

اگر چه در زمان امامت امام سجاد مردم بیشتر پیرو ارزشهای خلافت بودند و شرایط مناسبی برای امام فراهم نبود؛ با این حال امام با تکیه بر احادیث نبوی سیره فقه شیعه را پی ریزی رد و شرایط را برای بیان جزئیات برای امام باقر و امام صادق فراهم آورد.[۲۵]


[ویرایش] فرزندان

شیخ مفید اولاد علی بن الحسین را پانزده نفر دانسته :

  1. امام محمد باقر که مادرش امّ عبدالله دختر امام حسن مجتبی بوده.
  2. عبداالله
  3. حسن
  4. حسین
  5. زید
  6. عمر
  7. حسین اصغر
  8. عبد الرحمن
  9. سلیمان
  10. علی (کوچکترین فرزند)
  11. خدیجه
  12. محمد اصغر
  13. فاطمه
  14. علیه
  15. امّ کلثوم[۲۶]


[ویرایش] اصحاب

مشهور ترین اصحاب و راویان ایشان عبارتند از :

  • ثابت بن دینار معروف به ابوحمزه ثمالی
  • ابوخالد کابلی
  • یحیی بن ام طویل
  • سعید بن جبیر
  • سعید بن مسیب
  • عمرو بن عبدالله سبیعی[۲۷]


[ویرایش] وفات

در ۱۲[۲۸] یا ۱۸[۲۹] یا ۲۵[۳۰] محرم سال ۹۵ هجری واقع شده.

از روایات معتبر فراوان معلوم می شود که او با زهر ولید بن عبد الملک كشته شد. [۳۱]

او در مدینه و در خانه خود وفات یافت و در قبرستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی مدفون است. [۳۲]


[ویرایش] پاورقی

  1. جلاء العیون، علامه مجلسی، صفحه ۸۳۳
  2. فرهنگ شیعه،محمد خطیبی، صفحه ۱۰۴
  3. کافی، شیخ کلینی، جلد ۶، صفحه ۴۷۳
  4. جلاء العیون، علامه مجلسی، صفحه ۸۳۳
  5. العدد القویه، علی بن یوسف حلّی، صفحه ۵۵
  6. کافی، شیخ کلینی، جلد ۱، صفحه ۴۶۶
  7. جلاء العیون، علامه مجلسی، صفحه ۸۳۱
  8. منتهی الآمال
  9. فرهنگ شیعه،محمد خطیبی، صفحه ۱۰۴
  10. کشف الغمّه (فی المعرفة الائمه)، جلد ۲، صفحه ۲۹۴
  11. جلاء العیون، علامه مجلسی، صفحه ۸۳۱
  12. فرهنگ شیعه،محمد خطیبی، صفحه ۱۰۴
  13. سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی،صفحه ۲۳۵
  14. مصنفات شیخ مفید،جلد ۱۱، صفحه ۱۳۷
  15. فرهنگ شیعه،محمد خطیبی، صفحه ۱۰۴
  16. تاریخ اسلام، جمعی از نویسندگان-زیر نظر دکتر صادق آیینه وند، صفحه ۱۸۶- ۱۸۷
  17. سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، صفحه ۲۹۷
  18. تاریخ اسلام، جمعی از نویسندگان-زیر نظر دکتر صادق آیینه وند، صفحه ۱۹۲
  19. الذریعة، آغا بزرگ تهرانی، جلد ۱۵، صفحه ۱۸
  20. مفاتیح الجنان،
  21. تاریخ اسلام،جمعی از نویسندگان-زیر نظر دکتر صادق آیینه وند، صفحه ۱۹۳
  22. الارشاد، شیخ مفید، صفحه ۲۶۰
  23. سیره پیشوایان،مهدی پیشوایی،صفحه ۲۹۷
  24. دراسات و بحوث فی التاریخ و الاسلام، صفحه ۸۹
  25. تاریخ اسلام،جمعی از نویسندگان-زیر نظر دکتر صادق آیینه وند،صفحه ۱۹۴
  26. منتهی الآمال،شیخ عباس قمی،جلد ۲، صفحه ۴۳
  27. رجال (رجال الطوسی)،شیخ طوسی، صفحه ۸۱ تا ۱۰۲
  28. مناقب، ابن شهرآشوب، جلد ۴، صفحه ۱۹۸
  29. کشف الغمه،جلد۲،صفحه ۲۹۴
  30. مصباح المتهجّد، شیخ طوسی، ۷۲۹
  31. جلاء العیون، علامه مجلسی، صفحه ۸۴۱-۸۴۲
  32. فرهنگ شیعه،محمد خطیبی، صفحه ۱۰۶

[ویرایش] جستارهای وابسته

[ویرایش] پیوند به بیرون

[ویرایش] منابع

  • جلاء العیون (تاریخ چهارده معصوم علیهم لسلام)، علامه مجلسی، تحقیق سید علی امامیان، انتشارت سرور، ۱۳۸۳، شابک: ۳- ۳- ۹۱۴۶۷- ۹۶۴
  • منتهی الآمال، شیخ عباس قمی
  • سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی،مؤسسه امام صادق،۱۳۸۱، شابک : ۸- ۱۰۶- ۳۵۷- ۹۶۴
  • تاریخ اسلام،جمعی از نویسندگان - زیر نظر دکتر صادق آیینه وند، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۲، شابک : ۹- ۳۳- ۷۰۳۰- ۹۶۴
  • فرهنگ شیعه،نویسندگان: محمد خطیبی و دیگران، انتشارات زمزم هدایت، ۱۳۸۵، شابک: ۷- ۷۳- ۸۷۶۹- ۹۶۴