مهدی بازرگان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

مهدی بازرگان در جوانی
مهدی بازرگان در جوانی

مهندس مهدی بازرگان (زاده ۱۲۸۵-درگذشته ۱۳۷۳)نخست وزیر دولت موقت بعد از انقلاب و در کنار محمود طالقانی و یدالله سحابی، یکی از سه بنیانگذار نهضت آزادی ایران و همچنین موسس اولین انجمن اسلامی دانشجویان در دانشکده فنی دانشگاه تهران بود.

وی در خانواده‌ای نسبتاً مذهبی آذربایجانی در سال ۱۲۸۵ متولد شد و در سال ۱۳۷۳ فوت کرد. پدرش، حاج عباسقلی تبریزی، در تهران مقیم شد و یکی از تاجران سرشناس بازار تهران گردید.


فهرست مندرجات

[ویرایش] تحصیلات

بازرگان در آموزشگاه عالی حرفه و فن شهر پاریس در رشته‌های مهندسی و ترمودینامیک تحصیل کرده و پس از بازگشت به ایران در اواخر دهه ۱۹۴۰ به ریاست نخستین دانشکده مهندسی دانشگاه تهران برگزیده شد.

بیشتر آثار بازرگان جنبهٔ فکری یا اعتقادی داشته که"راه طی شده"از جمله آنهاست. به علاوه مقالات زیادی نیز از او به جای مانده که مجموعهٔ "مذهب در اروپا"یکی از آنهاست.

از آثار مهندسی او می‌توان کتاب "ترمودینامیک صنعتی" را نام برد. همچنین کتاب "ترمودینامیک انسان(عشق و پرستش)" از اوست.


[ویرایش] دوران قبل از انقلاب

وی قبل از انقلاب دادگاهی شد و به زندان افتاد. روش مبارزه بازرگان، مسالمات آمیز و مشروطه خواه بود. وی خواهان بازگشت محمد رضا شاه به قانون اساسی مشروطه بود. وی در دوران مرحوم دکتر محمد مصدق(رهبر جنبش ملی شدن صنعت نفت) به عنوان رییس هیئت مدیره ی خلع ید از شرکت نفت انگلیسی به آبادان رفت اما پس از مدتی به علت برخی کارشکنی ها از سوی عوامل مذهبی از این سمت استعفا داد.وی در آن دوران ریاست شرکت آب و فاضل آب تهران را بر عهده گرفت و در حقیقت در دوران او آب تهران( که قبلن به صورت میر آبی و قناتی پخش و در اب انبار نگه داری می شد) به صورت لوله کشی در امد. وی پس از کودتا در تاسیس نهضت مقاومت ملی به هم راه مرحوم آیت الاه سید رضا زنجانی و مر حوم آیت اللاه انگجی و مرحوم آیت الاه سید محمود طالقانی نقشی مهم داشت. وی پس از آن به علت گرایشات مذهبی و وجود افرادی در جبهه ی ملی وقت از جبهه ی ملی جدا و با یدالاه سحابی و طالقانی و تنی چند از دوستان اش نهضت آزادی ایران را بنیان نهاد. وی و هم راهان اش در ابتدای دهه ی 40 به علت چاپ بیانیه یی با عنوان ایران در آستانه ی یک انقلاب بزرگ(!) و باز گرداندن تاریخ به افشای انقلاب سفید فرمایشی ایالات متحده پرداختند و به هم این علت دست گیر و وی ،طالقانی به 10 سال،ید الاه سحابی (به علت کهولت سن تخفیف 10 سال به) 4 سال،عزت الاه سحابی ،محمد مهدی جعفری،ابوالفضل حکیمی و محمد بسته نگار به 4 سال،احمد علی بابایی و عباس شیبانی به 6 سال،مصطفی مفیدی به5 سال و عباس رادنیا به دو سال حبس محکوم شدند. وی در جریان انقلاب 1357 تلاش زیادی برای تغییر حکومت به صورتی آرام و با همه برسی پرداخت و حتا مرحوم شاپور بختیار از طریق وی (به علت سابقه ی آشنایی در جبهه ی ملی) و مهندس عباس امیر انتظام حاضر به نوشتن استعفا نامه یی شد و متن آن به تایید مرحوم بهشتی و ایت الاه طالقانی رسید و قرار شد که شخصا با مرحوم روح الاه موسوی خمینی دیدار کند اما به علت مسایل زیر برده و دخالت برخی از هم راهان ایت الاه خمینی در پاریس متن استعفا به دست ایت الاه خمینی نرسید و در نهایت قضیه بی نتیجه ماند. لازم به ذکر است که ابراهیم یزدی در کتاب آخریت تلاش ها در آخرین روز ها در فصلی در این مورد اشاره دارد که مرحوم خمینی مخالف با استعفا ی بختیار بود است زیرا این امر را به صلاح نمی دیده است و از سویی در سخنان خود بر استعفا ی وی تاکید می ورزیده است.

[ویرایش] دوران بعد از انقلاب

با پیروزی انقلاب آیت الله خمینی حکم نخست وزیری دولت موقت را به نام او صادر کرد. او به مدت ۹ ماه (به طور دقیق ۲۷۵ روز سمت نخست وزیری موقت را بر عهده داشت. پس از اشغال سفارت آمریکا توسط دانشجویان در 13 آبان وی و دولت او به طور کامل استعفا کردند.

[ویرایش] بعد از استعفا

بازرگان بعد از استعفا از نخست وزیری در اولین دوره مجلس به نمایندگی مردم تهران انتخاب شد اما در دوره های بعد و دیگر انتخابات تا پایان عمر همواره از سوی حاکمیت رد صلاحیت می شد. در نتیجه فشارهای مختلف و بازداشت مکرر اعضا فعالیتهای نهضت آزادی حزبی که وی یکی از موسسان آن بود نیز تا حدود زیادی محدود گردید. نهضت آزادی پس از فتح خرمشهر مخالفت خود را با ادامه جنگ اعلام کرد. بازرگان در سال ۱۳۷۳ فوت نمود

[ویرایش] پیوند به بیرون


نخست‌وزیران جهوری اسلامی ایران

مهدی بازرگانمحمدعلی رجاییمحمدجواد باهنرمحمدرضا مهدوی کنیمیرحسین موسوی