Aurelianus

From Wikipedy

nothumb

Lucius Domitius Aurelianus (9 septimber 214 - septimber/oktober 275) wie Keizer fan Rome fan 270 oant septimber/oktober 275. Aurelianus wie in suksesfûl generaal en it is foar in grut part syn fertsjinste west dat it Romeinske Ryk net yninoarsakke. Hy wie ien fan de meast kreftdiedige keizers út de Romeinske histoarje. Sy bynamme wie manu ad ferrum, (hân op it swurd).

Aurelianus folgde Klaudius II 'Gothicus' (foar koarte tyd opfolgd troch syn broer Quintillus) op as keizer neidat dizze oan de pest beswike wie. Earder hie hy Klaudius holpen om keizer te wurden doe't Gallienus fermoarre waard.

[bewurkje seksje] Werstel fan de Romeinske Macht

Doe Aurelianus keizer waard siet it hem yn it begjin net mei. It Romeinske ryk befûn har yn gaos. De Allemannen foelen oanhâldend oan en de Goaten hienen frij spul op de Balkan. Yn jannewaris 271 krieg hy te meitsje mei in brutale ynfal fan de Allemannen yn Itaalje. Hy sette him derhinne mei it leger, mar late by Placentia in nederlaach. Hy liet it der net by del sitten en gong fuort en daliks mei syn leger oan'e slag en helle oeral ekstra troepen fuort. Mei dit fersterke leger koe hy de Allemannen dat selde jier yn twa oare slaggen wol ferslein. Hy wie hjirtroch in stik wiizer wurden en de miening tadien dat de Romeinske haadstêd Rome net langer mear feilig wie foar fijans. Derom joech hy opdracht in grutte stêdsmourre, (de Aureliaanse Muorre) om Rome hinne te bouwen.

De Porta Asinara, in poart yn de Aureliaanske Muorre.
De Porta Asinara, in poart yn de Aureliaanske Muorre.

Fierder wie Aurelianus de miening tadien dat it besit fan in oantal Romeinske gebieten net langer te handhaavjen foel. Dizze gebieten leiden bûten de Ryn- en Donau-Limes en hienen in soad te lije hâwn fan ynfallen, benammen troch de Goaten. Derom laat hy yn 271 de foarút skoven provinsje Dacië ûntromje en brocht syn troepen mei de Romeinske befolking oer nei de sudlike kant fan de Donau. Syn foargonger hie de ynvaasje fan Goaten al gruttendiels ta stân brocht. Aurelianus makke it wurk ôf, yn in oantal slaggen waarden de Goaten foar altiten ferslein.

Ek tsjin oare fijannige folken hie Aurelianus sukses. De Fandalen waarden troch him út Pannonia ferdreaun en de westlike provinsjes dy't sûnt de opstân fan Postumus yn 261 in eigen ryk foarmden, waard troch him wer by it ryk foegd. Ek yn it easten wie hy suksesful doe hy in ein makke oan de opstân fan Palmyra. Hjirtroch waard it hiele ryk wer ferienige .

Utsein syn suksessen op militêr gebiet, hie Aurelianus ek sukses op in hiel oar mêd. Finansjeel wie it noch hieltyd in gaos yn it ryk. Ekonomisk gong it min en der hearste in heech oprinnende ynflaasje. Aurelianus makke der in ein oan en werfoarmde it muntsysteem mei syn sestertii. Fierder makke hy in oanset mei de oprjochting fan in eigen steatsreligy. De kultus fan Sol Invictus, de sinnegod waard troch him befoardere en oare leauwen as dy fan de Kristenen waard troch him opnij ferfolge.

[bewurkje seksje] Dea

Aurelianus wie in suksesfolle keizer mar hie lykwols in soad fijâns. Tidens in fjildtocht yn it easten waard hy fermoarre (275). Tasitus waard ta syn opfolger keazen. .

[bewurkje seksje] Externe links