Skûtsje
From Wikipedy
In skûtsje is in houten of stalen tjalk dy't froeger bouwd waard foar it ferfoer fan fracht oer it wetter yn Fryslân. Ofhinklik fan it seizoen waard meastal dong, terpierde, ierdappels en oare bulkgoederen. De skipper en syn famylje wenne oan board fan it skûtsje.
Dizze sylskippen waarden fan ôf de 18e ieu bouwd oant likernôch 1930. De lingte bedroech 12 oan 20 m. De breedte hing tegearre mei de ôfmjittings fan breaggen en slûsen yn it faargebied en wie trochstrings 3.5 m, maksimaal in meter of fjouwer. De boaten wienen bouwd om te sylen en hienen oarspronklik gyn motor. Yn de rin fan jieren tweintich en jieren tritich waard der in soad skûtsjes foarsjen fan helpmotoren, mar pas nei de Twadde Wrâldkriech waarden de sylen ferfongen troch motoren. De skûtsjes ferdwine as frachtskip fan it wetter, doe de motor-binnenfeartskippen dy't wol honderden tonnen lading mei nimme koenen, harren rol oer naamen. In soad skûtsjes waard ferfolgens ombouwd ta wenningen op it wetter.
In skûtsje ûnderskeid him fan oare tjalken omdat it:
- yn Fryslân bouwd is
- net langer dan 20m is
- bouwd is om te farre op it binnenwetter
Hoewel skûtsjes niet waren gebouwd voor reizen over de Zuiderzee werden ze desondanks toch gebruikt om terpaarde en mest te vervoeren van Friesland naar het gebied rond Warmond. Sinds 1974 wordt op dit traject tijdens de herfstvakantie de Strontrace gevaren.
Sûnt de jieren 1950 binne de skutsjes, dy yntiid as wenskip oan de kant leiden, wer yn de faart nommen. Dit kaam troch partikulieren dy der m.b.f. in kajut in prachtich jacht fan makke, mar ek troch persoanen of organisaasjes dy har wer yn originele staat werom broachten, benammen om te wedstrydsilen. Elk jier binnen der wedstriden mei skûtsjes, dit is it bekende skûtsjesilen.
It Skûtsjemuseum yn Eernewoude is yn 2004 begûn mei de bouw fan in tradisioneel houten skûtsje, De Æbelina. It sil yn 2008 opleverje wurden.