Baile Átha Cliath

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.

Baile Átha Cliath
Íomhá:BaileÁthaCliath.png
Achar: 114.99 km²
Contae: Áth Cliath
Daonra: 505,739 (2006)
Cúige: Laighean

Is é Baile Átha CliathDuibhlinn (i mBéarla, Dublin) príomhchathair na hÉireann, agus an chathair is mó sa tír. Tá sé suite i lár-oirthear na tíre, ar bhruacha na Life agus ar imeall Mhuir na hÉireann. Tá níos mó ná 1.6 milliún duine ina gcónaí i mórcheantar Bhaile Átha Cliath agus deirtear gur méadóidh an uimhir sin ar feadh na mblianta atá amach romhainn.

Clár ábhair

[athraigh] Stair

An Life, Cé Eden agus Halla na Saoirse
An Life, Cé Eden agus Halla na Saoirse

Deirtí gurbh iad na Lochlannaigh a bhunaigh an chathair i 988,ach is suntasach gur dhá ainm Gaeilge atá uirthi, agus nach bhfuil aon ainm Lochlannach uirthi. Lean na Normannaigh ag cur leis an gcathair nuair a tháinig siadsan chuig an tír. Ina dhiaidh sin, leath an Pháil, an chuid den tír a bhí faoi smacht na nGall, as Baile Átha Cliath amach.

I 1916, in Éirí Amach na Cásca, ba i mBaile Átha Cliath a bhí an chuid is mó den troid, agus cé gur theip ar an Éirí Amach agus nach mórán tacaíochta a bhí aige ag an am, de réir a chéile d'fhás an cás náisiúnach go dtí gur troideadh Cogadh na Saoirse, agus gur síníodh an Conradh Angla-Éireannach i 1921. Sa chogadh sin, bhí baint mhór ag an gcathair leis an troid. Ba i mBaile Átha Cliath a bhí Micheál Ó Coileáin agus a Scuad. Sa Chogadh Cathartha ina dhiaidh, thosaigh an troid i mBaile Átha Cliath, sna Ceithre Chúirt. Rinneadh a lán díobhála sa chogadh siúd ar fud na tíre agus i mBaile Átha Cliath. Ba é an dara uair a scriosadh an chathair. Ina dhiaidh sin, ba é Baile Átha Cliath príomhchathair Shaorstáit Éireann agus Phoblacht na hÉireann.

[athraigh] Oideachas

Coláiste na Tríonóide
Coláiste na Tríonóide

Tá trí Ollscoil ann:

  • Ollscoil Átha Cliath (Coláiste na Tríonóide)
  • Coláiste na hOllscoile, Bhaile Átha Cliath agus í suite i dtuaisceart na cathrach.

Tá trí institiúid teicneolaíochta ann:

  • Institiúid Theicneolaíochta Átha Cliath
  • Institiúid Theicneolaíochta Bhaile Bhlainséir
  • Institiúid Theicneolaíochta Thamhlachta.

gosse

[athraigh] Aeráid

Meánteocht (dearg) and báisteach (gorm) i mBaile Átha Cliath
Meánteocht (dearg) and báisteach (gorm) i mBaile Átha Cliath

Tá aeráid mhuirí ag Baile Átha Cliath le geimhrí cineálta agus samhraí fionnuara. Ní bhíonn teochtanna as cuimse ann. Ní thiteann an oiread sin báistí i mBaile Átha Cliath i gcomparáid le codanna eile den tír mar gheall ar a shuíomh (in oirthear na tíre, faoi scáth Sléibhte Cill Mhantáin. Is í 8°C (46.4°F) an mheánteocht i rith mí Eanáir agus is í 20°C (68°F) an mheánteocht i rith mí Iúil. Is iad Bealtaine agus Meitheamh na míonna is grianmhara le meán de 6 uair an chloig de sholas na gréine in aghaidh an lae. Is í mí na Nollag an mhí is fliche le 76mm báistí agus is í mí Feabhra an mhí is tirime le 50mm báistí.

[athraigh] Turasóireacht

Tá stair fhada ag an turasóireacht sa chathair. Tagann an líon is mó turasóirí ó Mheiriceá agus ó Shasana agus cé gur laghdaigh na huimhreacha as Meiriceá tar éis [9/11], tá siad ag méadú arís de réir figiúir ó Fáilte, Ireland (2006). Deirtear gur "baile na míle fáilte" é agus go mbíonn an Rialtas ag iarraidh an seanfhocal sin a chur in iúl. Tá na mílte eolairí le fáil ar an idirlín, mar shampla Dublin Hotel Guides (Eolaire Bhaile Átha Cliath le haghaidh lóistín sa chathair), agus Comhairle Chathrach Bhaile Átha Cliath. Mar gheall ar an doineann sa Gheimhridh, tagann an chuid is mó de na turasóirí sa Samhradh agus le linn na bhféilte, mar shampla Lá Féile Pádraig.

[athraigh] Bruachbhailte

[athraigh] Naisc sheachtracha


Contaetha na hÉireann
Connachta: | Gaillimh | Liatroim | Maigh Eo | Ros Comáin | Sligeach
Laighin: Baile Átha Cliath (An chathair/Fine Ghall/Contae Dhún Laoghaire-Ráth an Dúin/Áth Cliath Theas) | Ceatharlach | Cill Chainnigh | Cill Dara | Cill Mhantáin | An Iarmhí | Laois | Loch Garman | An Longfort | | An Mhí | Uíbh Fhailí
An Mhumhain : Ciarraí | An Clár | Corcaigh | Luimneach | Port Láirge | Tiobraid Árann (Tiobraid Árann Thuaidh/Tiobraid Árann Theas)
Ulaidh: Aontroim | Ard Mhacha | An Cabhán | Doire | Dún na nGall | An Dún | Fear Manach | Muineacháin | Tír Eoghain
An deighilt polaitiúil: Poblacht na hÉireann agus Tuaisceart Éireann
athraigh Príomhchathracha an Aontais Eorpaigh
An Aithin | Amstardam | Baile Átha Cliath | Beirlín | An Bhratasláiv | An Bhruiséil | Búcairist | Búdaipeist | Cóbanhávan | Heilsincí | Liospóin | Liúibleána
Londain | Lucsamburg | Maidrid | An Leafcóis | Páras | Prág | Ríge | An Róimh | Sóifia | Stócólm | Tallinn | Vaileite | Vársá | Vilnias | Vín