Ánxel Fole

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Retrato de Ánxel Fole.
Retrato de Ánxel Fole.

Ánxel Fole (Lugo, 1903-1986) foi un escritor en galego e castelán que cultivou todos os xéneros literarios (narrativa, poesía, teatro e ensaio), ainda que debe a súa sona aos seus libros de contos, recollidos en catro volumes.

Estudou no colexio dos Padres Maristas, logo no Seminario e obtivo o bacharel no Instituto de Lugo en 1927. Na adolescencia descobre os poetas románticos españois José de Espronceda e Gustavo Adolfo Bécquer e a partir de entón dedícase á lectura con paixón. Da literatura galega lerá pronto os poetas do Rexurdimento, fundamentalmente Rosalía de Castro e Curros Enríquez. Tamén se entusiasmará con Valle-Inclán e Antonio Machado. Álvaro Cunqueiro, compañeiro de instituto, foi un grande amigo seu.

Inicia a carreira de Dereito e Filosofía e Letras na Universidade de Valladolid, coa idea de facerse notario, mais logo trasladase a Santiago de Compostela, até 1933, sen chegar a obter a licenciatura por problemas económicos e tamén porque se interesaba máis pola literatura e a vida estudantil que polos seus estudos académicos.

Comeza a dedicarse ao xornalismo, que non abandonará nunca de todo. En 1931 inaugura no xornal lugués El Progreso a serie "Cartafolio de Lugo", que se manterá ao longo dos anos. En 1932 funda e dirixe tamén en Lugo a revista literaria vangardista Yunque, na que se publicaron por primeira vez os poemas galegos de García Lorca. En 1933 convértese en redactor do xornal vigués El Pueblo Gallego, no que publicaría o seu primeiro artigo en galego ao ano seguinte. Foi correspondente en Lugo da axencia de noticias Febus, máis tarde chamada EFE. Entrou no Partido Galeguista da man de Ramón Piñeiro en 1935 e foi elixido secretario provincial de Lugo. En 1936, comezada xa a Guerra Civil española, continuou coa edición da revista santiaguesa Resol, o que lle supuña un risco.

Precisamente por culpa da guerra non se chegou a publicar o seu primeiro libro de relatos Auga lizgaira, que estaba na imprenta para ser editado en 1936. Con efeito, perdeuse e hoxe coñécense soamente dous dos seus relatos que publicara na revista Nós e un que aparecera en El Pueblo Gallego.

En 1941 deixa Lugo para vivir no rural (Quiroga, O Incio e O Courel) e publica os seus dous primeiros libros de contos, Á lus do candil (1953) e Terra Brava (1955) e a peza teatral Pauto do Demo (1958). Os seus outros dous libros de relatos son Contos da néboa (1972) e Historias que ninguén cre (1981). Apesar do seu retiro no campo, continúa colaborando na prensa. No ano 1953 retorna a Lugo, onde se afinca definitivamente. Ingresou na Real Academia Galega o 5 de outubro de 1963, día de San Froilán (patrón de Lugo). En 1983 foi proposto para o Premio Nobel. En 1997 dedicóuselle o Día das Letras Galegas e emitiuse un selo de correos na súa honra cunha caricatura de Siro López.

Na súa narrativa, herdeira de Álvaro Cunqueiro, Castelao e Otero Pedrayo, Fole presenta a xeografía dos lugares de montaña nos que viviu, así como os traballos, costumes, diversións, etc. dos seus habitantes a mediados do século XX. A lingua dos seus relatos recolle a fala popular e inclúe abundantes vulgarismos, hipergaleguismos e dialectalismos, peculiares das zonas onde sitúa os feitos que conta. Os seus escritos achegan unha información etnográfica e antropolóxica fundamental do medio rural galego antes da chegada da mecanización.

Outras linguas