DSP, biotoxina
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Baixo o acrónimo DSP (do inglés Diarrhoeic Sellfish Poisoning; noutras fontes, Diarrhetic Sellfish Poisoning) ou as denominacións de toxina diarreica dos moluscos ou enterotoxina, agrúpase unha familia de biotoxinas representadas polo ácido ocadaico, as dinofisistoxinas, as pectenotoxinas e as xesotoxinas. A presenza destas toxinas nos moluscos bivalvos pode producir unha intoxicación alimentaria nos consumidores.
Son toxinas producidas por distintas especies de dinoflaxelados dos xéneros Prorocentrum e Dinophysis (fundamentalmente, D. acuminata).
Das tres biotoxinas que poden detectarse nas augas galegas (ASP, DSP e PSP), a DSP é a máis común, tanto no que respecta á extensión xeográfica como á súa presenza ó longo do ano, afectando sobre todo ó mexillón e á ostra pero tamén a outras especies de moluscos.
Índice |
[editar] Antecedentes históricos
Os primeiros abrochos de intoxicación con síntomas diarreicos tras consumo de moluscos estudiáronse en Holanda, nos anos 1960, sen descubrirse a etioloxía. A toxina, a súa orixe e a relación entre as mareas vermellas e a intoxicación por consumo de moluscos fou descuberta en Xapón en 1978.
En España cómpre destaca-lo abrocho masivo o 21 de agosto de 1981, que afectou a máis de 5.000 persoas en 24 provincias, por consumo de mexillón procedente da ría de Arousa contaminado por DSP. A alerta alimentaria provocada por esta intoxicación incrementouse pola casualidade de que en maio do mesmo ano comezaran a aparece-los primeiros casos da intoxicación por aceite de colza desnaturalizado e nesa mesma data o número de persoas mortas era de 138. A noticia, da que copiamos a continuación a entradiña, aínda non recoñece a orixe real do abrocho e atribúeo a unha contaminación microbiolóxica, que non se descartou ata días despois:
-
- La intoxicación masiva por mejillones, provocada por su mala depuración
- La deficiente depuración de dos partidas de mejillones procedentes de la colalidad pontevedresa de El Grove ha provocado una intoxicación masiva en al menos venticuatro provincias españolas, que afecta a case 5.000 personas. El cuadro clínico de la intoxicación no es grave, a pesar de presentarse con mareos, diarreas y vómitos. El secretario de Estado para el Consumo, Enrique Martínez Genique, en declaraciones a EL PAIS, declinó cualquier responsabilidad de la Administración central, y la hizo recaer en la Junta de Galicia, a la que fueron transferidas, en su día, las competencias en esta materia.
- (EL PAIS, 22 de setembro de 1981)
- La intoxicación masiva por mejillones, provocada por su mala depuración
Actualmente admítese a súa distribución practicamente mundial, con casos descritos en toda Europa, Sudáfrica, Nor e Sudamérica, Xapón e Australia.
[editar] Tipos de toxina e especies responsables
Entre as toxinas responsables de cadros gastrointestinais por consumo de moluscos témo-las seguintes:
- O ácido ocadaico (OA) e os seus derivados (dinofisistoxinas, DTX), producido por dinoflagelados do xénero Dinophysis (D. acuminata, D. fortii, D. norvegica, D. acuta). En Xapón, a alga responsable é outro dinoflaxelado: Prorocentrum lima.
- As pectenotoxinas (PTX), producidas polo dinoflaxelado Dinophysis fortii.
- A xesotoxinas (YTX), producidas por dinoflaxelados como Protocertium reticulatum. Non causan diarrea e non se puideron reproducir efectos diarreicos nos animais de experimentación.
- Os azaspirácidos (AZP), producidos por Protoperidium crassipes. Estas toxinas foron descritas como causantes de cadros diarreicos en Francia e Holanda en 1995, por consumo de moluscos procedentes de Irlanda. Ó afectar tamén a outros órganos, como o sistema inmunitario, non parece coherente a súa inclusión entre as toxinas diarreicas.
[editar] Síntomas da intoxicación
As toxinas diarreicas dos moluscos son sustancias lipofílicas, é dicir, tenden a acumularse nos órganos máis ricos en graxa, como o hepatopáncreas. Provoca un cadro patolóxico caracterizado por síntomas de molestias gastrointestinais, especialmente vómitos e diarreas, así como náuseas, dores abdominales e calafríos.
O período de incubación oscila entre os trinta minutos desde a inxestión dos moluscos a unhas tres horas (sempre menos de 12 horas). O proceso non adoita revestir gravidade e remite ó cabo de tres ou catro días, sen necesidade de máis tratamento có sintomático.
O ácido ocadaico foi descuberto inicialmente nunha esponxa, Halichondria okadai, á que debe o seu nome. Actúa como inhibidor das proteín-fosfatasas. As dinofisistoxinas teñen unha estrutura molecular parecida e unha acción biolóxica moi semellante.
Tamén se lle recoñece un claro efecto como promotor tumoral, pero sen afectar a un órgano diana específico.
[editar] Análise
O método oficial para a súa determinación é o bioensaio en rato, desenvolvido por Yasumoto en 1978. Tamén se pode determinar por procedementos químicos, como a cromatografía líquida de alta eficacia (CLAE) pero este método, aínda sendo máis sensible non está oficialmente recoñecido.
O método de bioensaio en rato consiste en inxectar intraperitonealmente un filtrado obtido do molusco a tres ratos, e considérase positivo cando produce a morte de dous dos ratos inxectados, antes das 12 horas.
A normativa vixente (Reglamento CE nº 853/2004 polo que se establecen normas específicas de hixiene dos alimentos de orixe animal) fixa un límite máximo para o ácido ocadaico, as dinofisistoxinas e as pectenotoxinas de 16 microgramos de equivalente do ácido ocadaico por 100 gramos de vianda (corpo enteiro do molusco ou calquera parte cosumible por separado). No caso das xesotoxinas, o límite máximo está establecido en 1 microgramo por gramo de vianda.
[editar] Control
A única medida de control contra a intoxicación por biotoxinas é a vixilancia da evolución dos dinoflaxelados na auga de mar e as mostraxes periódicas de moluscos nas distintas zonas de produción. Cando os resultados destes controis indican que os niveis de toxina alcanzan os límites considerados seguros, díctase a prohibición de extracción de moluscos ata que sucesivos controis analíticos demostren o descenso da toxina nos moluscos e garanten a súa aptitude para o consumo.
Estes controis analíticos son realizados, de modo oficial, polas Consellerías de Pesca e Asuntos Marítimos e mais pola de Sanidade. Simultaneamente, os establecementos que comercialicen os moluscos (centros de depuración, cocedoiros ou fábricas de conservas), deben tamén realiza-los seus propios controis dentro dos seus programas de autocontrol (APPCC) como responsables que son da seguridade dos produtos que poñen no mercado.
[editar] Ver tamén
- Biotoxinas
- ASP (Amnesic Sellfish Poisoning, toxina amnésica dos moluscos)
- PSP (Paralytic Sellfish Poisoning, toxina paralizante dos moluscos)
- http://en.wikipedia.org/wiki/Diarrheal_shellfish_poisoning.