Castelo de Pambre

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Vista xeral do castelo
Vista xeral do castelo

Índice

[editar] Situación

O Castelo de Pambre álzase sobre un penedo á beira do río Pambre, na provincia de Lugo, comarca da Ulloa, concello de Palas de Rei, parroquia de Pambre aldea de Pambre, a 45 quilómetros de Lugo.

O castelo é unha das mellores mostras da arquitectura medieval militar que existe en Galicia, e das poucas que quedaron en pé trala revolta irmandiña. Atópase en bo estado de conservación.

[editar] Historia

As lendas tradicionais outorgan a súa construción aos mitolóxicos mouros en só unha noite.

En realidade, foi construido a finais do século XIV por don Gonzalo Ozores de Ulloa. Durante anos, o lugar foi escenario das loitas entre Pedro I O Cruel e Henrique II de Trastámara. Don Gonzalo pagou a súa lealdade ao bando perdedor con varios anos de prisión. Tras ser liberado, tivo que loitar contra os Seixas que usurparan as súas terras, gañando nesas loitas as fortalezas de Curbián e San Paio de Narla. Cando xa se veu vencedor mandou construír este castelo, que mais tarde foi de novo escenario de loitas, as ocorridas entre a nobreza e o arcebispado de Santiago de Compostela, don Alonso III de Fonseca.

Antes da súa construción tivo lugar á beira do Pambre a batalla entre as tropas de Fernando de Castro, partidario do asasinado en Montiel Pedro I e as loitas de Pedro Ruiz Sarmiento, Adiantado Maior de Henrique II. Derrotado De Castro, houbo de exiliarse a Portugal e posteriormente a Inglaterra, onde morreu.

Foi un dos poucos castelos que non foron destruidos polos irmandiños, e salvouse grazas á astucia de Sancho Sánchez de Ulloa que tratou de falar cos sublevados nunha histórica reunión en Melide e que, ante as exixencias de que entregase o castelo e temendo pola súa vida, decide fuxir salvando a vida e o castelo que foi respetado polos irmandiños.

Durante o século XV a fortaleza exerceu a función militar e tamén a de fielato como lugar de paso obrigado e suxeito ao pago do portazgo polo uso do camiño Despois de pasar á propiedade dos Ulloa, en 1484, pasou a propiedade dos condes de Monterrei. En 1895, o duque de Alba vendeu a fortaleza xunto cos seus bens e outros edificios a don Xosé Soto, veciño de Palas de Rei, por 27.000 pesetas. Por último, despois de pertencer a Manuel Moreiras e Manuel García Blanco dende 1912, na actualidade é propiedade de don Manuel Taboada Fernández, conde de Borraxeiros.

[editar] Descrición e características

O castelo é de planta cadrada, con catro torres situadas nos vértices.

[editar] A muralla exterior

A planta do amurallamento principal é un rectángulo irregular, con vinte e un metros de largo por dezasete de ancho, sendo o seu eixe maior o nordeste - suroeste. Os muros septentrionais son corridos e os meridionais están abertos por aspilleras verticais e circulares.

A muralla exterior, perforada por nove aspilleras, unhas verticais e outras circulares, adáptase á configuración do terreo. O seu espesor é de 2 a 2,5 metros, chegando aos 5 metros na zona da porta de acceso. Esta é de arco de medio punto cunha oxiva alanceolada, co escudo de armas da familia Ulloa na clave (quince escaques). Aínda hoxe en día se poden ver nos paramentos as pegadas deixadas polas escaleiras que levaban aos adarves. No extremo da diagonal ábrese unha poterna (porta auxiliar).

[editar] A muralla interior

A segunda muralla, rodeada por unhas cruxías ao descuberto e coroada por unha secuencia de modillóns que soportan o matacán, posúe unha porta cara o oeste coas mesmas armas.

[editar] A torre da Homenaxe

No centro atópase a torre da homenaxe, de planta cadrada, 11 metros de lado e tres plantas. A primeira planta é cega, nela ábrese unha porta románica situada a cinco metros do chan. A segunda planta elévase uns 5 metros do chan e existen vestixios que permiten imaxinar unha ponte interior que comunicaría esta planta coa muralla, a través dunha porta con arco apuntado e escudo de armas dos Ulloa. Na terceira planta hai un ventanal de arcos apuntados xeminados con arquillos en lóbulo.

[editar] A capela

Á dereita da entrada atópase a capela de San Pedro, construída a finais do século XII en estilo románico, posúe unha planta duns corenta e dous metros cadrados e ábsida rectangular. O típano da porta principal apoiase sobre mochetas coa moldura en forma de pirámide e a outra cunha roseta de catro follas. O tímpano da porta do sur agocha un arco de medio punto apoiado sobre mochetas lisas. A maioria dos canecillos son lisos. Foi igrexa parroquial de San Pedro de Pambre e formou parte do patrimonio do Mosteiro de Samos. Nela Antonio López Ferreiro sitúa unha escena da súa novela O Castelo de Pambre. Na actualidade úsase como establo.


Tódalas torres están almenadas en voladizo con almeas en punta ou triángulo, e o seu interior ilumínase a través de pequenas fiestras con faladoiros, derrame interior e arco rebaixado.

A fachada do mediodía presenta unhas defensas similares. Unha ventá conserva a incrición Ave María en caracteres góticos.

Neste castelo foi atopada unha lápida sepulcral pertencente aos fillos do capitán Payo Varela, alcalde da fortaleza, datada en 1620 e que se atopa no Museo arqueolóxico provincial de Lugo.

[editar] Ver tamén