Ramón de Valenzuela

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Ramón de Valenzuela Otero (1914 - 1980) foi un escritor e político silledense.

Índice

[editar] Biografía

Nace no Pazo da Viña, en Manduas, Silleda, o 3 de outubro de 1914, fillo de Dolores Otero e do médico José Valenzuela Ulloa. Estuda o bacharelato en Santiago de Compostela e, no curso 1931-32, matricúlase en Dereito. Ao ano seguinte faino en Filosofía e Letras. En 1933 ingresa na Escola Normal de Pontevedra. Rematados os tres cursos de Maxisterio, destínano a Vigo como mestre, cargo que non chegou a exercer polo comezo da guerra.

Desenvolve por eses anos unha intensa actividade en Bandeira: en 1930, crea, nunha casa do pai, unha escola para adultos na que imparte clases en galego; no verán de 1933 forma con outros mozos un cadro teatral co ánimo de recadar fondos para a difusión cultural que chegou a representar algunhas obras. Organiza Ultreya, un grupo das mocidades galeguistas. De 1933 son tamén os seus primeiros escritos: unha serie de Cartas a Alfonso d’Outeiro, asinadas como Ramón da Viña aparecidas no periódico lalinense Razón, dirixido polo agrarista Jesús Iglesias Surribas. Tamén en Razón, aparece o seu primeiro conto: O billete de ida e volta.

Nos anos 1934 e 1935, co pseudónimo de Pepe dos Cestos, narraba contos populares en Radio Pontevedra, en teatros e nalgunha feira da Bandeira. Como tal actuou no Casino de Lalín en novembro de 1934, acompañando ao coro Airiños da Ulla. Abandonaría esta actividade por considerar que non contribuía a formar unha conciencia galega e podía dar unha visión ridícula do labrego. O 15 de agosto de 1933 participa na Pelingrinaxe ao Candán (unha festa de exaltación galega en homenaxe ao 25 aniersario da Sociedad Hijos de Silleda) xunto a Ramón Otero Pedrayo, Vicente Risco, Ramón Suárez Picallo, Eduardo Blanco Amor e Antón Alonso Ríos.

[editar] Actividade política na II República

En 1935, incorpórase ás Mocedades Galeguistas. Nese mesmo ano, a IV Asemblea do Partido Galeguista, celebrada en Santiago, elíxeo conselleiro en representación da zona Lalín-A Estrada. Valenzuela emprende a súa actividade política para reorganizar o partido: visita os grupos xa constituídos e promove unha campaña de propaganda para crear novos. O seu proxecto de reorganización aparece en A Nosa Terra e consistía nunha estructura baseada en células parroquiais de cinco membros, que enviarían un representante á Asemblea Comarcal.

Intervén nos mitins do Partido Galeguista da zona: no de Lalín, o 1 de setembro de 1935, xunto con Castelao (a primeira aparición deste, logo do exilio en Badaxoz); no d'A Estrada, en xaneiro de 1936, con Víctor Casas e Castelao. Participa activamente na Campaña do Estatuto. Colabora tamén co Seminario de Estudos Galegos na Sección de Etnografía e Folclore.

[editar] Guerra e prisión

En agosto de 1936, detéñeno en Bandeira e encérrano na prisión de Silleda. Conducido á de Compostela, logra saír polos bos oficios dun familiar. Con todo e ante a inseguridade de andar fuxido, ingresa como voluntario no exercito franquista, coa intención de cambiar de bando. Destinado a Cáceres e, o 8 de decembro de 1937, pasa ao bando republicano, incorporándose ao cuartel xeral da división que manda Enrique Líster.

En Barcelona colabora cos galegos da zona leal, uníndose á Solidariedade Galega Antifascista, da que será Secretario de Información e Prensa. Desempeña varios cargos no Partido Galeguista: secretario xeral e secretario de organización. Escribe no periódico Nueva Galicia.

En 1939 pasa a Francia cos restos do exercito republicano. Internado no campo de concentración de Argelès, recibe axuda da Sociedad Pro Escuelas en Bandeira de Bos Aires. Xa en liberdade, colabora co 2º Boureau de exército francés como oficial republicano. Alí coñece á que había ser a súa muller, María Victoria, filla do deputado Elpidio Villaverde. Co estoupido da Segunda Guerra Mundial, a familia Villaverde marcha para a Arxentina, pero Valenzuela permanece en Francia, para continuar a loita contra o fascismo. Coa ocupación alemana, a Gestapo préndeo e entrégao á policía política franquista. Xúlgano en Ávila e condénano a 20 anos e un día, que empeza a cumprir na mesma prisión de Ávila. En 1944, sae do cárcere en liberdade vixiada e inhabilitado para a docencia. Instálase en Vilagarcía de Arousa, onde traballa como axente comercial e dirixe unha explotación de arxila.

Casa con María Victoria en xaneiro de 1945. Nese ano retoma os estudios universitarios e en 1947 licenciase en Filosofía e Letras, sección de Historia. En 1949, despois de conseguir o indulto que o libera do réxime de prisión atenuada, marcha a Bos Aires coa súa familia.

[editar] Exilio en Arxentina

En Bos Aires traballa en actividades comerciais e entrégase ao labor político e cultural. Colabora como secretario de Castelao e participa con el na Irmandade Galega. Pronuncia múltiples conferencias en institucións galegas de Arxentina e Uruguai. Colabora en La Gaceta Literaria (suplemento dominical de La Gaceta de Tucumán) e en Galicia Emigrante, a revista de Luís Seoane. Tamén na audición de igual nome en Radio Libertad. É membro da Agrupación Galega de Universitarios e Artistas (AGUEA) na que imparte clases de xeografía galega.

A súa primeira novela Non agardei por ninguén publícase en 1957, en Bos Aires. Nela relata os acontecementos de 1936 ata o seu paso á zona republicana.

Dirixe o Ateneo Curros Enríquez, da Federación de Sociedades Gallegas, no derradeiro esforzo por conseguir unha escola de teatro estábel que continúe as directrices do Teatro Popular Galego de Eduardo Blanco Amor. Ademais de participar como actor, traduce ao galego A camisa de Lauro Olmo e O Casamento do latoeiro de John M. Synge. A súa única peza teatral As bágoas do demo estréase en 1964, dirixida por Eduardo Blanco Amor.

En 1962 ingresa no PCE, sen abandonar o ideal galeguista.

[editar] Regreso a España

Retorna en 1966 para instalarse en Madrid, onde traballa como mestre no Colegio Cisneros e ensina Xeografía e Historia de Galicia no Círculo de Estudios Gallegos que funciona no Club de Amigos de la UNESCO.

En 1974 aparece o libro de relatos O Naranxo editado polo grupo Brais Pinto. Pronuncia numerosas conferencias sobre temas galegos. A ditada en 1976 na Facultade de Económicas de Compostela, acende un vivo debate e desata unha forte polémica na prensa. Logo sería publicada como Historia do Galeguismo Político.

Presentase como candidato polo PCG nas eleccións xerais de 1979. No ano 1980, publícase Era tempo de apandar, que narra as súas vicisitudes despois da guerra civil. Nese ano descóbreselle o cancro de pulmón que, o 27 de outubro, lle había segar a vida en Adina, Sanxenxo.

[editar] Obra

  1. Non agardei por ninguén (1957)
  2. As bágoas do demo (1964)
  3. O Naranxo (1974)
  4. Historia do Galeguismo Político (1976)
  5. Era tempo de apandar (1980)

[editar] Bibliografía

  • O Naranxo de Ramón de Valenzuela. Editorial Asociación Cultural O Naranxo.
  • Homenaxe a Antón Alonso Ríos e Ramón de Valenzuela. Editorial Xunta de Galicia: Consellería de Cultura e Deporte: Dirección Xeral de Creación e Difusión Cultural.

[editar] Ligazóns externas