Uxío Novoneyra
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Uxío Novoneyra (Eugenio Novo Neira) (Parada de Moreda, Courel, 19 de xaneiro de 1930 - Santiago de Compostela, 30 de outubro de 1999) poeta e escritor galego. Sendo fillo dunha familia de labregos, O Courel foi o principal referente físico para os seus versos. Ofreceu unha anovadora visión da paisaxe desta terra montesía dentro da literatura galega.
Rematou o Bacharelato no 1948 en Lugo, e fixo algún curso de Filosofía e Letras en Madrid, onde comezou a escribir poemas en castelán, hoxe perdidos. Fixo o servizo militar en Santiago canda Manuel María, que xa tiña publicado Muiñeiro de brétemas, e no 1952 comezou a escribir en galego, lingua que xa non deixaría nunca. Do 1953 ao 1962 estivo na montaña natía, recobrándose dunha doenza pulmonar. En 1962 foi para Madrid de novo, e traballou na radio e na televisión. No 1966 regresou ao Caurel, onde casou e tivo fillos. En 1983 afincouse definitivamente en Santiago. Foi, até a súa morte, presidente da Asociación de Escritores en Lingua Galega.
En 1955 publicou Os eidos, poemario con que comeza un ciclo poético que retomará con Os eidos 2. Letanía de Galicia e outros poemas (1974). En 1979 publicou Poemas caligráficos, prologado e ilustrado por Reimundo Patiño. Os textos están vinculados á vangarda pictórica organizada arredor do grupo Brais Pinto.
A comezos da década de 1980 recompilou e depurou o seu ciclo courelán, publicando Os eidos. Libro do Courel (1981), que reeditou en varias ocasións. En 1983, afincado xa en Compostela, comezou unha recompilación temática da súa produción poética completa: Muller pra lonxe (1987), poemas paixonais e amorosos e Do Courel a Compostela 1956-1986, poemas políticos acompañados dunha antoloxía crítica.
En 1994, logo de varios anos de silencio editorial, editou Poemas de doada certeza i este brillo premido entre as pálpebras, e en 1998 Betanzos: Poema dos Caneiros e Estampas.
Nos seus textos, Novoneyra explicita o seu compromiso nacionalista e marxista, sen deixar de preocuparse en ningún momento pola forma poética e pola linguaxe. Formalmente, procuraba o mellor resultado visual e —sobre todo— sonoro para os textos (botando man para tal efecto de diversos recursos como o fonosimbolismo, a utilización de dialectalismos e vulgarismos, os silencios, o simbolismo gráfico, etc). As poucas palabras que emprega pretenden evocan dun modo máxico o mundo no que o home esta inmerso, designando as cousas para que estas aparezan perante nós. Non describe: evoca, invoca.
[editar] Obra
- Os eidos (1955), Vigo
- Os eidos 2. Letanía de Galicia e outros poemas (1974) , Vigo Ed. Galaxia ISBN 84-7154-221-8
- Poemas caligráficos (1979) Madrid, Brais Pinto, ISBN 84-8517-105-5
- Libro do Courel (1981)
- Muller pra lonxe (1987) Lugo, ISBN 84-505-4535-8
- Do Courel a Compostela 1956-1986 (1988) Santiago de Compostela, Sotelo Blanco ISBN 84-86021-80-4
- O cubil de Xabarín (1990) Madrid, Edlevives : ISBN 84-263-1956-4
- Tempo de elexía (1991) Oleiros, Vía Láctea ISBN 84-86531-58-6
- Gorgorín e Cabezón (1992) Madrid,Edelvives, ISBN 84-263-2170-4
- Poemas de doada certeza i este brillo premido entre as pálpebras (1994) A Coruña, Espiral Maior ISBN 84-88137-39-7
- Betanzos: Poema dos Caneiros e Estampas (1998)
- Dos soños teimosos Noitarenga (1998) Santiago de compostela, Noitarenga, ISBN 84-921096-5-3
- Ilda, o lobo, o corzo e o xabarín (1998) Zaragoza, Edelvives, ISBN 84-263-3727-9
- Arrodeos e desvíos do Camiño de Santiago e outras rotas (1999) A Coruña, Hércules Ediciones, ISBN 84-453-2306-7