Hiparco
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Hiparco (ca. 194 a.C. - ca. 120 a.C.), en grego Hipparkhos, nacido en Nicea, na Bitinia, na Asia Menor, foi un astrónomo, construtor, cartógrafo e matemático.
Hiparco viveu en Alexandría e en Rodas a partir dos 30 anos e adicouse ao estudo das estrelas ata a súa morte.
Usou e introduciu na Grecia a división da circunferencia en 360º, dos babilónicos, en vez da división grega en 60 graus. Estudou tamén as funcións trigonométricas, sendo por alguns considerado o criador da Trigonometría. Dividindo o diámetro do círculo en 120 partes, determinou, polo cálculo, e non somente por aproximacións, o valor das cordas con relación ás diversas partes do diámetro.
Construiu a dioptra ou bastón de Tiago, unha regua graduada, con guía e un cursor, usada para medir ángulos.
Estableceu unha táboa de cordas para facilitar os cálculos astronómicos e desenvolveu un método para a solución dos triángulos esféricos. Na xeometria plana, elaborou un teorema coñecido como o teorema de Ptolomeo.
A el se atribúe a invención da esfera armilar ou astrolabio esférico.
Hiparco tamén elaborou unha táboa de acensión dos signos, estudou a determinación da hora nocturna, mediu as dimensións de distancias do Sol e da Lúa.
Por volta de 128 a.C., escrebeu "Sobre a Posición dos Pontos de Equinocio e de Solsticio", onde comparou as súas observacións coas do estudioso Timocárides. Neste estudo verificou que as posicións estelares non son fixas.
Escrebeu tamén "Sobre a Duración do Ano" onde dixo que os equinoccios se deslocan sobre a eclíptica, nunha velocidade de 1/100 de grau por ano e que este movimento acontece en volta dos pólos da eclíptica. Definiu con maior precisión o ano sideral e ano trópico.
A súa última obra foi o "Catálogo das Estrelas Fixas", onde descrebe a forma das constelacións e enumera 850 delas, informando súas coordenadas eclípicas, sendo que unha delas, a lonxitude, variaba debido á precesión dos equinocios.
Hiparco inventou a proxección estereográfica e ideou unha rede fundamental, en que toda a Terra estaría representada graficamente e calquera ponto puidese ser atopado co uso da latitude e da lonxitude.
Por ter idealizado a comparación de posicións estelares en diferentes épocas Hiparco é o iniciador de métodos que foron usados nos 2000 anos seguintes.
Perdéronse case todas as súas obras. O que hoxe se sabe sobre Hiparco advén de historiadores ou outros astrónomos. O seu único traballo que sobreviveu ao tempo é un comentario sobre "Fenómenos", un tratado de astronomía escrito por Eudoxio de Cnido, contemporáneo de Platón. O comentario a un poema astronómico de Arato de Soles, unha descrición de constelacións. Fora ese traballo menor, o único coñecimento que se ten da obra de Hiparco está en escritos posteriores, especialmente nos de Estrabón e de Ptolomeo, en concreto no Almaxesto.
Nen mesmo se encontrou o lugar/local en que el fundou un observatorio, en Rodas; mais sábese con certeza que desenvolveu alí importantes actividades de 128 a 127 a.C.
Segundo os historiadores, dedicouse ata o final da súa vida ao estudo da Lúa e elaborou a previsión dos eclipses futuros, por 600 anos.