Castro Caldelas
Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Castro Caldelas | |
---|---|
Image:Escudo Castro Caldelas.jpg | |
Situación | |
Xentilicio 1: | Caldelao |
Xeografía | |
Provincia: | Provincia de Ourense |
Comarca: | Terra de Caldelas |
Área: | 87,6 km² |
Entidades de poboación: | 86 |
Capital do concello: | Castro Caldelas |
Latitude e lonxitude: | 42.3833, -7.4333 |
Altitude máxima: | 1.287 m. |
Altitude mínima: | 233 m. |
Zona horaria: 2 | UTC + 1 |
Demografía (2005) | |
Poboación: | 1.769 hab. |
Densidade: | 20,19 hab./km² |
Uso do galego 3 (2001) | |
Galegofalantes sobre o total da poboación: | 95 % |
Falantes do galego no tramo 5 a 29 anos | |
Sempre: | 45 % |
Ás veces: | 52 % |
Nunca: | 3 % |
Política (2003) | |
Concelleiros 4: | PPdeG 3 (415 votos - 27,65 %) BNG 0 (79 votos - 5,26 %) PSdeG-PSOE 6 (968 votos - 54,49 %) Outros: 0 (0 %) |
Alcalde: | D. Eladio Osorio Castro (PSdeG-PSOE) |
Eleccións municipais en: 'Castro Caldelas' | |
Censo electoral (2003) | |
Total electores: | 2.404-100 - 100 % |
Votantes: | 1.501-62,41 % |
Abstencións: | 904-37,56 % |
Votos en branco: | 13-0,54 % |
Votos nulos: | 26-1,08 % |
Orzamentos 5 (2004) | |
Total ingresos: | 1.354.364 € |
Tributos propios por habitante: | - € |
Transferencias por habitante: | - € |
Consumo público por habitante: | - € |
Gasto de capital por habitante: | - € |
Enderezos | |
Enderezo físico: | Rua do Concello, 1 |
Teléfono: | 988 203000, 988 203305 |
Fax: | 988 203481 |
Código Postal: | 32760 |
Correo electrónico: | correo.castrocaldelas@fegamp.es |
Sitio web oficial: | - |
|
|
Notas: | 1 Véxase no Galizionario. 2 No verán: UTC + 2. |
Castro Caldelas é un concello da Provincia de Ourense en Galicia. Pertence á Comarca da Terra de Caldelas.
Poboación en 2005: 1.769 persoas segundo o Padrón municipal de habitantes.
Xentilicio (véxase no Galizionario) : Caldelao
Evolución da poboación de: Castro Caldelas - desde 1900 ata 2004 - | ||||
1900 | 1930 | 1950 | 1981 | 2004 |
5.441 | 4.934 | 4.330 | 3.430 | 1.833 |
Fontes: INE e IGE
(Os criterios de rexistro censal variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.) |
Castro Caldelas está situado no derrame setentrional do nó orográfico de San Mamede-Queixa. O Sil, profundamente encaixado, constitúe a liña divisora coa provincia de Lugo. Deste xeito, podemos dicir que estamos á vez ante un municipio “ribeireño” e de “montaña”, feito común entre estas terras ourensás.
Pola súa posición na marxe esquerda do Sil inclúese na chamada “Ribeira Sacra”, espazo natural e cultural caracterizado por un rico pasado medieval, reflectido na abundancia de edificios relixiosos, pero tamén na súa produción vitícola, elementos que se repiten nos municipios da beira do Sil.
O Castro de Caldelas encóntrase a 47 quilómetros de Ourense dirección este, e a outros tantos, dirección oeste, de A Rúa pola estrada C-536, tendo acceso tamén á N-120 a través de Monforte de Lemos (29 quilómetros).
O relevo do termo municipal (de 87,63 quilómetros cadrados) está constituído sobre un territorio montañoso que se configura en dúas unidades xeográficas. Ó norte, o val do Sil, que corre encaixado en sentido N.E –S.O., entre terreos pizarrosos e de fortes desniveis. É a “Ribeira Caldelá”, na que se pode practicar tanto o sendeirismo, como a caza ou a pesca. Ó sur, a Serra do Burgo, sobre substrato granítico, onde se alcanzan as maiores alturas (1.200 m.). Esta zona acolle unha importante reserva de fauna.
O punto máis elevado localízase na Pena da Cruz ( 1289 m.), ó norte, a cal está cuberta gran parte do inverno pola neve, para descender ata os 230 m de altitude a que se atopa o río Sil. Ás súas ribeiras, por estar encaixadas por paredes de pedra de ata 350 m. de altitude, presenta un microclima de tipo mediterráneo. É sinxelo atopar árbores e arbustos propios de latitudes menos castigadas polo cru inverno.
O río Edo, afluente do Sil pola esquerda, baña a metade occidental do municipio en sentido S-N e encáixase ó pé da vila caldelá, anticipando así, o seu encontro co Sil e formando unha paisaxe espectacular.
O clima está influenciado pola altitude. As temperaturas son frías nos meses de inverno e cálidas no período estival. O nivel das choivas é alto debido, probablemente, á descarga de masas de aire húmido ante a gran pantalla orográfica situada ó sureste da zona.
O territorio caracterízase pola alternancia de bosques de carballos e castiñeiros sobre todo no norte. As terras adicadas ó cultivo escasean abundando os prados.
O solo produtivo representa só a cuarta parte, debido ó predominio de pendentes e abundantes afloramentos rochosos que impiden a formación de solo cultivable.
Hai 4.500 anos aproximadamente estas terras xa estaban habitadas. As primeiras testemuñas de poboadores neste concello datan da época megalítica, e así o constatan as dúas necrópoles existentes desta etapa. A primeira delas formada por tres mámoas está situada no Burgo e denomínase “As mámoas da Lampaza”. A segunda das necrópoles, de moita máis importancia e mellor conservada, está situada na serra de Mazaira. Aquí chega a haber ata quince enterramentos e recibe o nome de “As mamoíñas da serra”.
Da Idade de Bronce pódese atopar na “Veiga de Sas” unha rocha gravada con petróglifos en forma de cova. Máis cerca no tempo, na Idade de Ferro, desenvólvese a Cultura Castrexa, da cal existen moitos xacementos en toda Galicia. Castro Caldelas non está allea a este feito e pódense atopar restos de poboados como son o Castro de Paradela, O Castriño da Cerca (Serra de Mazaira), o Outeiro da Torre (San Martiño) e posiblemente no barrio de O Cima da Vila en Castro Caldelas.
Estes pobos serían romanizados entre 137 a.c. e o 19 a.c.. A partir daqueles anos a presenza romana sería moi numerosa, xa que por este concello pasaría a XVIII Vía do itinerario de Antonio ou Vía Nova de Braga a Astorga. Os romanos frecuentaban moito esta e as comarcas limítrofes en busca de ouro, e encontraríano en boas cantidades. Na aldea do Burgo ou nas súas inmediacións estaría situada a Mansio Praesidium, parada dos viaxeiros por este camiño. Os restos arqueolóxicos encontrados nesta zona son moi abundantes: lápidas, moedas, aras, etc.
Ó redor do ano 420 os pobos xermánicos fanse co poder en Galicia, cambiando de novo, considerablemente, a vida por estes paraxes. Os suevos, que entrarían nesta rexión pola Vía XVIII, pronto van ser substituídos polos visigodos (ano 585). Nesta época comeza a cristianización e a proliferación de eremitorios pola Ribeira Sacra.
No concello de Castro Caldelas construiríanse dous mosteiros. Do de San Xoán de Camba temos noticias do ano 963, aínda que hai nas súas ruínas sarcófagos que poderían datar do século VII.
O Mosteiro de San Paio de Abeleda puido ser fundado arredor do século X, pero ata 1127 non temos documentación sobre a súa existencia. Hoxe o estado destes mosteiros está moi deteriorado.
A Idade Media vai xirar en torno a estes dous mosteiros e, como non, sobre o Castelo da vila. Vai ser un período de grandes miserias e importantes revoltas do pobo contra a nobreza. Por esta época tiveron, tamén, un gran poder aqueles que habitaban os pazos e casas nobres. Aquí o máis destacable é a Casa Grande do Couto.
Na Idade Contemporánea, a comarca vai estar sometida ó poder dos franceses (1808-1814), sendo estes os culpables dun dos grandes incendios sufridos no Castelo de Castro Caldelas.
Este concello conta con case dúas decenas de igrexas, froito de moitos anos de historia, e dunha gran variedade de estilos: románico, gótico, barroco, neoclásico. Destacan as de O Burgo, As Neves, Cima da Vila, O Prado, Santa Tegra, Alais, Santa Olaia e San Paio.
Nunha extensión superficial de 87,63 quilómetros cadrados o termo de Castro Caldelas conta, segundo datos do padrón de 2006, cun total de 1.779 habitantes , cifra que arroxa unha densidade promedio de 20 habitantes/quilómetro cadrado en 96 núcleos de poboación e distribuídos en 16 parroquias. TÁBOA DE Nº DE HABITANTES POR PARROQUIA ALAIS 119 O BURGO 55 CAMBA 88 CASTRO CALDELAS 768 FOLGOSO 26 MAZAIRA 114 PARADELA 53 PEDROUZOS 80 POBOEIROS 82 SAN PAIO DE ABELEDA 44 SANTA OLAIA 62 SANTA TEGRA 68 SAS DE PENELAS 91 TRONCEDA 61 VILAMAIOR DE CALDELAS 68 VIMIEIRO 10
Atendendo á evolución secular dos efectivos demográficos, a curva municipal presenta unha traxectoria constante e incluso ascendente no primeiro tercio de século, para descender a continuación. Obsérvase un único punto de torcemento entre os anos 1975 e 1981. Durante os últimos anos continúa a tendencia negativa.
A incidencia do fenómeno migratorio trouxo consigo unha drástica redución do crecemento vexetativo da poboación. Segundo datos do I.G.E. de 2005 este saldo é negativo. Isto indícanos que estamos ante un proceso de envellecemento progresivo. Movemento natural da poboación Total Homes Mulleres Nacementos 5 2 3 Defuncións 28 14 14 Matrimonios 4 Saldo vexetativo -23
A estrutura da poboación por ramas de actividade resalta a importancia do sector servizos, cun 54.8%. En segundo lugar aparece a agricultura, coa representación do 25.8% seguida da construción, 11.4%, e a industria cun 8%.
En Castro Caldelas, unhas 8.732 hectáreas pertencen a solo de natureza rústica e 82 a solo de natureza urbana, do que un 73.7% son parcelas edificadas e o 26.3% corresponden a solares.
Infraestructuras e Servizos Principias · Rede viaria local: Mais de 80 km de estradas asfaltadas · Iluminación Pública · Recollida de Residuos: o Recollida selectiva e reciclaxe de vidro o Servizo de recollida de pilas e baterías o Servizo de recollida de plásticos agrícolas · Sevizos Sanitarios o Centro de Atención Primaria o PAC (Punto de Atención Continuada) · Servizos Educativos o Centro Público Integrado de Castro Caldelas o Punto de Atención a Infancia (próxima apertura) o Preescolar na Casa (Castelo-Fortaleza) · Servizos Deportivos o Campo de Fútbol Municipal O Teso o Pavillón Polideportivo de O Toural o Pista de Tenis de O Toural o Área Recreativa Fluvial “Ponte das Táboas” § Servizo de cafetería § Piscina o Área Recreativa de “A Devesa” · Servizos de Cultura e Lecer o CASTELO-FORTALEZA § Biblioteca Municipal § Aula de Internet na Biblioteca § Aula de Internet no Rural § Sala de Exposicións § Salón de Actos Nobre § Museo Arqueológico § Museo Etnográfico § Exposición Permanente de Arquitectura Popular da Ribeira Sacra § Exposición da Torre do Reloxio § Exposición da Sala do Tear · Servicios cívico-sociais parroquiais de titularidade municipal: o Centro Social de Ruidos (Mazaira) o Parque Infantil o Parques rural de O Burgo o Prazas parroquiais O escudo de Castro Caldelas representa un castelo dourado en campo de gules sobre unhas lapas de lume. Estas lapas poden facer alusión á revolución irmandiña (S XV), ou mesmo no S. XIX, ó incendio dos franceses en represalia pola forte abatida recibida na nosa comarca na guerra da Independencia.
Na parte superior leva unha coroa indicando que se trataba de territorios reais. Os seis roeles indican a submisión do pobo á coroa.
Se ben este escudo representa ó concello, é de recente creación; antigamente no escudo figuraba unha torre circular.
[editar] Lugares de Castro Caldelas
Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Castro Caldelas vexa: Lugares de Castro Caldelas.
[editar] Parroquias
Galicia | Provincia de Ourense | Parroquias de Castro Caldelas | |
---|---|
Alais (San Pedro) | O Burgo (San Pedro) | Camba (San Xoán) | Castro Caldelas (San Sebastián) | Folgoso (Santiago) | Mazaira (Santa María) | Paradela (San Vicenzo) | Pedrouzos (San Mamede) | Poboeiros (San Xoán) | San Paio de Abeleda (San Paio) | Santa Tegra de Abeleda (Santa Tegra) | Sas de Penelas (San Fiz) | Trabazos (Santa Olaia) | Tronceda (Santiago) | Vilamaior de Caldelas (Santa María) | Vimieiro (San Xoán) |
[editar] Véxase tamén
Referencias relacionadas con Galicia |
||