Golpe de Estado

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Un golpe de Estado (do francés coup d'État), é a usurpación do poder vixente, violando e vulnerando a legalidade institucional nun Estado por parte dun grupo de persoas, xeralmente forzas armadas sublevadas ou sectores da sociedade non conformes co sistema de goberno ou co goberno mesmo.

O golpe de Estado en moitas ocasións termina co establecemento dunha ditadura, aínda que isto non sempre é así. O golpe de Estado por definición prodúcese contra calquera goberno, autoritario ou non, e pode buscar instaurar calquera outro diferente, normalmente tamén autoritario. Con todo, o sentido despetivo fai que se utilice na maior parte das ocasións a referirse a intentos de instauración de ditaduras.

Este ataque á legalidade e soberanía dun país implica a retención dos organismos depositarios daquelas. Estes órgano poderían ser o Goberno ou o Parlamento, no caso de países democráticos, ou o rei ou ditador noutros sistemas de goberno distintos. Tamén é habitual o control dos medios de comunicación, a prohibición de calquera tipo de oposición e a suspensión do Estado de dereito, polo menos temporalmente.

Algúns diferencian o golpe de Estado do pronunciamento militar baseándose en que este último procura cambiar o Goberno, pero sen levar a cabo unha usurpación nin derrocar o sistema vixente.

Os golpes de Estado foron moi frecuentes durante os séculos XIX e XX ao longo de todo o mundo.

Na sección seguinte relaciónanse algúns dos golpes máis importantes do século XX e XXI.

[editar] Golpes de Estado do século XX

  • 1913: Golpe de Estado de Victoriano Horta en México.
  • 1913: Golpe de Estado dos Mozos Turcos no Imperio Otomán.
  • 1914: Golpe militar en Perú. Oscar R. Benavides derroca a Guillermo Billinghurst.
  • 1919: Golpe de Estado en Perú. Augusto B. Leguía e Salcedo derroca a José Pardo e Barreda.
  • 1923: Errado golpe de Estado de Adolf Hitler en Alemaña.
  • 1923: Golpe de Estado de Primo de Rivera en España.
  • 1926: Golpe de Estado de Jozef Pilsudski en Polonia.
  • 1930: Golpe de Estado en Arxentina. Derrocamento do goberno de Hipólito Yrigoyen (primeiro golpe de Estado exitoso no devandito país).
  • 1932: Errado golpe militar en España, protagonizado polo xeneral Sanjurjo, denominado «a sanjurjada».
  • 1932: Golpe militar en Chile. Implantándose a República Socialista de Chile.
  • 1933: Golpe de Estado de Gabriel Terra na República Oriental do Uruguai.
  • 1935: Golpe de Estado en Grecia.
  • 1936: Golpe militar en España en contra do Goberno republicano, que deu inicio á Guerra Civil Española. O bando sublevado, conducido por Francisco Franco asume o control do país tras vencer no conflito en 1939.
  • 1943: Golpe militar en Arxentina, encabezado por Arturo Rawson. Derrocamento do goberno de Ramón Castelo.
  • 1944: Bulgaria co apoio do réxime soviético.
  • 1947: Golpe de Estado en Tailandia.
  • 1948: Golpe militar en Perú. Manuel A. Odría derroca a José Luís Bustamante e Rivero.
  • 1952: Golpe militar en Exipto.
  • 1952: Golpe de Estado en Cuba.
  • 1953: Golpe militar en Colombia. Asume o xeneral Gustavo Rojas Pinilla quen será derrocado en 1957.
  • 1954: Golpe militar en Paraguai. Asume o ditador Alfredo Stroessner quen se manterá no poder ata 1989.
  • 1955: Golpe de Estado en Arxentina. Derrocamento do goberno de Juan Domingo Perón.
  • 1959: Golpe de Estado en Cuba. Derrocamento da ditadura de Fulgencio Batista por tropas guerrilleiras dirixidas por Fidel Castro.
  • 1960: Golpe militar en Turquía.
  • 1961: Golpe do 16 de maio en Corea do Sur. Park Chung Hee asume como presidente.
  • 1962: Golpe militar en Arxentina. Derrocamento do goberno de Arturo Frondizi
  • 1962: Golpe militar en Perú. Ricardo Pérez Godoy derroca a Manuel Prado Ugarteche.
  • 1963: Golpe militar en Vietnam do Sur. Derrocamento do goberno de Ngo Dinh Diem.
  • 1963: Golpe militar en Ecuador.
  • 1963: Golpe militar en Siria.
  • 1963: Golpe de Estado en Iraq, seguido por un segundo golpe.
  • 1964: Golpe militar en Brasil. Derrocamento do goberno de Joao Goulart. Iníciase unha ditadura que durará ata 1985.
  • 1964: Golpe militar en Vietnam do Sur. Derrocamento do goberno de Duong Van Minh.
  • 1965: Golpe militar na República Democrática do Congo (Zaire), liderada por Mobutu Sese Seko
  • 1966: Golpe militar en Ghana.
  • 1966: Golpe militar en Arxentina. Derrocamento do goberno de Arturo Umberto Illia.
  • 1967: Golpe militar en Grecia.
  • 1968: Golpe de Estado en Iraq. Establece o control do Partido Ba'ath.
  • 1968: Golpe militar en Perú. Juan Velasco Alvarado derroca a Fernando Belaúnde Terry.
  • 1968: Golpe militar en Panamá. O alto mando da Garda Nacional derroca a Arnulfo Arias.
  • 1969: Golpe de Estado en Libia. Muammar Al-Gadafi derroca o réxime monárquico.
  • 1970: Golpe de Estado en Bolivia, seguido rapidamente por un contragolpe dos izquierdistas.
  • 1971: Errado golpe de Estado en Marruecos (matanza de Sjirat )o 10 de xullo. Golpe militar en Turquía.
  • 1973: Golpe de estado en Uruguai. Juan María Bordaberry disolve a Asemblea Xeral co apoio das Forzas Armadas. Iníciase unha ditadura que durará ata o 1 de marzo de 1985.
  • 1973: Golpe de estado en Chile. Derrocamento do goberno de Salvador Allende e inicio do réxime militar.
  • 1974: Golpe militar en Portugal.
  • 1975: Golpe militar en Perú. Francisco Morais Bermúdez derroca a Juan Velasco Alvarado.
  • 1976: Golpe militar en Ecuador.
  • 1976: Golpe militar en Arxentina. Derrocamento do goberno de María Ronsel Martínez de Perón.
  • 1979: Outubro, Golpe de estado en O Salvador.
  • 1979: Golpe do 12 de decembro en Corea do Sur. Chun Doo-hwan asume a presidencia.
  • 1980: Golpe militar en Turquía.
  • 1980: Golpe de Estado en Bolivia.
  • 1981: Errado golpe de Estado en España.
  • 1991: Errado golpe de Estado na Unión Soviética, contra Mijaíl Gorbachov.
  • 1992: Auto-golpe en Perú. Alberto Fujimori disolve o Congreso da República.
  • 1992: Errado golpe de Estado en Perú, de Jaime Salinas Sedó en contra de Alberto Fujimori.
  • 1992: Errado golpe de Estado en Venezuela, de Hugo Chávez en contra de Carlos Andrés Pérez.
  • 1997: Errado golpe de Estado en Zambia.
  • 1999: Golpe militar en Pakistán.
  • 2000: Golpe militar en Fiji.
  • 2000: Errado golpe militar no Perú, de Ollanta Humala en contra de Alberto Fujimori.

[editar] Golpes de Estado do século XXI