Historia de Santiago de Compostela

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Índice

[editar] Orixes

No territorio que actualmente ocupa a catedral de Santiago existía un poboado romano, que se tende a identificar como a mansión romana de Aseconia que existiu entre a segunda metade do século I e o século V. O poboado desapareceu pero permaneceu unha necrópole vencellada a explotacións mineiras que tivo uso quizais ata alén da época do Reino Suevo de Galicia, chegando ata o século VII.

O nacemento de Santiago como se coñece agora está ligada á descoberta (presumible) dos restos do Apóstolo Santiago entre o 820 e o 835, a elevación do rango relixioso dos restos, a Universidade e na actualidade á capitalidade de Galiza.

Segundo a tradición medieval, como aparece por primeira vez na Concordia de Antealtares (1077), o eremita Paio alertado por luces nocturnas que se producían no bosque de Libredón avisou o bispo de Iria Flavia, Teodomiro, quen descubriu os restos de Santiago o Maior e de dous dos seus discípulos, no lugar que posteriormente se levantaría Compostela, topónimo que podería vir de Campus Stellae, isto é "campo de estrelas", ou máis probabelmente de Composita Tella, "terras ben axeitadas", eufemismo por cemiterio; ou mesmo "[Ja]Com[e A]postol[u]"). A descoberta propiciou que Afonso II, necesitado de cohesión interna e apoio externo para o seu reino, fixera unha pelegrinaxe que anunciou no interior do seu reino e no exterior, a un novo lugar de pelegrinaxe da cristiandade nun momento no que a importancia de Roma decaera e Xerusalén non era accesible por estar en poder dos musulmáns.

[editar] Santuario medieval

Pouco a pouco foise desenvolvendo a cidade, primeiro estableceuse unha comunidade eclesiástica permanente a carón dos restos atopados formada polo bispo de Iria e os monxes de Antealtares, espontaneamente asentouse unha poboación heteroxénea, aínda que fundamentalmente estaba formada por emigrantes procedentes das aldeas próximas, que foi aumentando a medida que progresaba a peregrinación por razóns relixiosas por todo o occidente peninsular, reforzado polo privilexio concedido por Ordoño II no ano 915 polo que se establecía que calquera que permanecera corenta días sen ser reclamado como servo pasaba a ser considerado como un home libre con dereito a residir en Compostela.

O santuario foi adquirindo relevancia política. Deste xeito nel foron corados monarcas do Reino de Galicia e do Reino de León como Sancho Ordóñez; Ordoño IV, Sancho I ou Bermudo II. Como consecuencia, a cidade foi destruída por Almanzor o 10 de agosto do ano 997, que tan só respectou o sartego do apóstolo, tras a volta dos habitantes comezou a reconstrución, o bispo Cresconio a mediados do século XI dotou á cidade dun cinto de foxos e unha muralla como medida defensiva. Malia a ameaza de excomunión no concilio de Reims, reivindicou para ela a condición de Sé Apostólica.

No ano 1075 o bispo Diego Páez deu comezo a construción da catedral románica, o aumento da pelegrinaxe fai de Compostela un lugar de referencia relixiosa en Europa, aumentando a súa importancia, que se ve recompensada tamén politicamente, acadando na época do Arcebispo Diego Xelmírez a categoría de metropolitana para a igrexa compostelá (1120). A autoridade da Igrexa de Santiago extendíase sobre a maior parte das dióceses do nacente reino de Portugal e sobre a maioría das do León. Santiago era, asemade centro dun gran señorío feudal gobernado polos bispos de compostela que ía dende o río Iso ata o Atlántico. Dende Santiago organizouse a resistencia armada fronte ás invasións normandas que coñecía ao Reino de Galicia como Jakobsland (País de Santiago).

Fito importante, dende o punto de vista político, foi a coroación por Diego Xelmírez de Afonso Raimúndez, o futuro Afonso VII na catedral compostelá como rei de Galicia. Dende o punto de vista relixioso, porén, hai que salientar a concesión do privilexio do Ano Santo xubilar xacobeo, mediante a Bula Regis Aeterni polo papa Alexandre III en 1181. Dende o punto de vista social, debe mencionarse o prematuro levantamento burgués contra Diego Xelmírez e a raíña Urraca en 1117.

Entre os séculos XII e XIII foise artellando a rede de rúas dentro do recinto amurallado. A chegada da Peste Negra a cidade supuxo unha forte recesión demográfica, a partir de 1380 recuperou poboación e no século XV tiña entre 4 e 5.000 habitantes.

|

Claustro do Palacio de Fonseca.
Claustro do Palacio de Fonseca.

[editar] Idade Moderna

A fundación da Universidade en 1595 por Lope de Marzoa e o labor do arcebispo Alonso III de Fonseca dánlle un nuvo pulo a atracción de Santiago, en particular en Galiza, atracción que continuará tendo aínda a pesar do descenso relativo da importancia da cidade.

Foi sede da Real Audiencia do Reino de Galicia dende 1508, pero a presión eclesiástica, fixo que se trasladara a Coruña en 1578.

As reformas do poder monacal da orde bieita marcaron o renacemento de San Martiño Pinario e San Paio de Antealtares o que contribuiu a dar azos a unha intensa actividade constructiva.

Os azoutes da peste obrigaron ao arcebispo Francisco Blanco a fundar o hospital de San Roque. Santo baixo a cuxa protección se puxo o pobo de Santiago.

[editar] Esplendor Barroco

A prosperidade do cabido catedralicio e dos mosteiros fixo de Santiago un centro artístico punteiro. Figuras egrexias como Domingo de Andrade (torre do reloxio), Simón Rodríguez (fachada de Santa Clara), Castro Canseco (retablo de San Paio de Antealtares, Clemente Fernández Sarela (Casas do Cabido e do Deán) ou Fernando de Casas Novoa (fachada do Obradoiro) fan de Santiago un conxunto barroco de alto nivel a escala mundial. As magnificencia e as peculiaridades do estilo arquitectónico destas personalidades fan que se fale de "barroco compostelán". O arcebispo mecenas por excelencia será Frei Antonio de Monroi.

Santiago neste período convértese en refuxio dos exiliados irlandeses que reclaman acollida e centros de formación como o Colexio dos Irlandeses.

[editar] Santiago ata actualidade

Malia a forza da Igrexa, xurdiron iniciativas ilustradas como a Sociedad Económica de Amigos del País. Pero trala ocupación francesa e o fito do Batallón literario contra a ocupación, Santiago transfórmase nun baluarte carlista. A Igrexa de Santiago arela restaurar un Reino de Galicia tradicionalista dentro dunha monarquía española consonte aos parámetros do Antigo Réxime.

En Santiago necerá o primeiro xornal galego: El Catón Compostelano en 1800. Avanzado o século XIX existen fábricas de tipo artesanal de curtidos, chocolate e gasosas. Pero a loita contra o inmobilismo verase freada polo retraso das vías férreas (non hai tren a Coruña ata 1943).

No século XX Santiago será testimuña dun renacer galeguista co Seminario de Estudos Galegos e a Asemblea de municipios que no albor da Segunda República se amosou maioritariamente favorable á redacción dun estatuto de autonomía . A sublevación militar de 1936 acabou con esa alborada. O alcalde galeguista Anxel Casal foi fusilado.

O establecemento da autonomía en Galiza fixo dela a capital galega, obtendo como consecuencia un novo pulo na fin do século XX que contrarestou amplamente o decrecemento relativo da importancia como cidade universitaria ó crearense as universidades de Vigo e A Coruña.