Ditea

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Faltan ligazóns internas neste artigo. Por favor, wikifíqueo.

Ditea é unha asociación de teatro de cámara fundada en Santiago de Compostela en 1960. O nome significa Difusión de Teatro Aficionado.

Fundadáronna Agustín Magán, Luis Rodríguez Miguez e Mariluz Villar Otón entre outros, e previo o movimento Abrente (Mostras de Ribadavia), constitúe o nacimento do teatro contemporáneo en Galicia, entendido como feito espectacular. O seu labor se divide en dúas etapas segundo un criterio político. A primeira que comprende dende o ano 1960 ata 1975, con adicación ó teatro en castelán, e a segunda dende 1970 á actualidade, con adicación ó teatro en galego. Con respecto a esta última, destácase a introducción de textos irlandeses na dramaturxia galega.

Con respecto a primeira etapa, Ditea fai un teatro ecléctico, con un interés de difusión teatral baseado nun criterio universalista e na que representa colosais postas en escena de oito autos sacramentais (representados na Praza da Quintana en Santiago, e aspecto polo que o grupo aínda está presente na memoria colectiva), gran adicación ó novo teatro español e o teatro realista (con representación de autores como Sastre ou Arrabal), un repaso exhaustivo ó teatro teatro mundial e de todalas épocas (incluido o de vangarda), e a xeración dunha grande vida cultural teatral coa organización de xornadas e conferencias (o colectivo promove a actuación de "Los Goliardos" entre outros en Santiago e invita a conferenciantes como José Monleón, Ricardo Doménech ou Ricardo Carballo-Calero).

Ditea supon a actualización constante de Santiago e Galicia en materia de cultura teatral, coa instauración en 1963 do Día Mundial do Teatro en Galicia ou a posta en escena de textos coetáneos e decisivos. Xenera ademáis nesta primeira etapa un gran número de críticas e páxinas adicadas en prensa onde frecuentemente se suliña o gran número de espectadores con que contaban as súas representación, a seriedade estética e escenográfica das súas montaxes , o colosal e impactante das súas postas en escena (con decorados corpóreos que as veces acadaban os 15 metros de altura), e sobre todo, a gran identificación que a cidade de Compostela sinte co grupo Ditea. Esta identificación é bidireccional, posto que o grupo nace como fruto propio do sincretismo entre a clase popular e ilustrada de Santiago (xente de todo tipo e condición figura entre as súas filas), e ó mesmo tempo Compostela e as súas institucións consideran a Ditea como o buque-insignia do seu teatro e a súa cultura teatral.

Entre os textos representados por Ditea cóntanse autos sacramentais de Pedro Calderón de la Barca como “El gran teatro del mundo” ou “El pleito matrimonial del cuerpo y el alma”, autos de Lope de Vega como “La Siega”, e outros autos de Moreto, José Valdivielso ou Mira de Amescua. Tamén se contan na súa historia "En la red” de Alfonso Sastre, “Oración” de Fernando Arrabal, e obras de Rojas y Zorrilla, Pirandello, Cabral de Melo Neto, Lenormand, Osborne, Eugene O’Neill, Molière, Goldoni, Candoni, Sergio Vodanovic, Osvaldo Dragún, Mihura, Juan Antonio Castro, Jiménez Romero, Miguel Ángel Rellán, Emilio Carballido, Hènri Ghèon (cuio texto "O morto a cabalo" foi traducido por primeira vez ó español para Ditea), Aquilino Iglesias Alvariño (cuio texto "A comedia da oliña" constitúe unha estrea mundial da man de Ditea), Synge, O'Casey e Yeats entre outros.

Ditea tamén gaña premios como o Hércules de Prata á mellor actriz de A Coruña (1966) para Mariluz Villar Otón por "Entre bobos anda el juego" e os premios Máscara de Ouro de Lugo á mellor montaxe, dirección (Agustín Magán) e mellor actriz (Mariluz Villar Otón) por "Morte e vida severina" de Cabral de Melo Neto.

Resumindo, as características de Ditea como promotora cultural son: diversidade na orixe dos seus integrantes; vocación de escola teatral; forte personalidade do seu director artístico, Agustín Magán; importancia do factor estético por encima de outras consideracións; gran identificación con Compostela e absoluta independencia ideolóxica que se traslada en un posibilismo de actuación, que no franquismo consigue eludir e sortear a censura e que na democracia toma forma adaptándose ás características do panorama teatral do momento, para o cal, adóptase o galego coma única lingua de expresión, hai unha tendencia a elixir textos que se acheguen á realidade social galega, póñense en escena autores de lingua galega i estimúlase a escrita de teatro en galego.

Ditea recibiu en 1986 a Medalla de Prata ó Mérito Cultural otorgada polo Concello de Santiago de Compostela. De Ditea surxen nomes do teatro galego como Mariluz Villar Otón, Euloxio R. Ruibal, Xosé Manuel Olveira "Pico" e Mela Casal, e outras persoalidades da cultura española como Alfonso Armada, José Antonio Silva, José Domingo Castaño ou Juan Jesús Valverde.

No ano 2005, Alejandra Juno presentou a súa tese de doutoramento sobre ó labor deste grupo titulada: "A cultura teatral en Galicia: o caso de Ditea 1960-1986"