Lituania - Lietuva

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Lietuvos Respublika
República da Lituania
Bandeira da Lituania
Lema: non ten
Lingua oficial Lituano
Capital Vilnius
Presidente Valdas Adamkus
Primeiro-ministro Gediminas Kirkilas
Área
- Total
- % auga
128º maior
65.200 km²
despreciábel
Poboación


- Total (Jul 2003)
- Densidade

125º máis poboado


3,592,561
55.1 h/km²

Independencia
- Declarada
- Recoñecida
do Imperio Ruso
16 Fev. de 1918
12 de xullo de 1920
Moeda Litas
Fuso horario UTC +1
Hino nacional Tautiska Giesme
TLD (Internet) .LT
Código telefónico 370

Lituania é unha das tres Repúblicas Bálticas. Limita ao norte coa Letonia, ao leste e ao sul coa Bielorusia, ao sul coa Polonia, ao sul e ao oeste co enclave ruso de Kaliningrado e ao oeste co Mar Báltico. A capital é Vilnius.

Índice

[editar] Historia

Mencionada por primeira vez o 14 de febreiro de 1009, Lituania creceu ata tornarse nunha nación relevante na Idade Media. Considçerase que a data de constitución do estado é a da coroación oficial do rei Mindaugas, a 6 de xullo de 1253 en Voruta/Vilnius, que uniu os duques lituanos rivais nunha nación e estado. Lituania transformouse nun reino independente e multiétnico que na súa máxima extensión, no século XV, ocupou a maior parte da Europa de Leste dende o mar Báltico ata o mar Negro. En 1385 uniuse á Polonia en unión persoal cando o rei lituano Xogaila foi coroado rei da Polonia. En 1569, Polonia e a Lituania formaran a Comunidade Polaco-Lituana. Esta unión mantense ata as particións da Polonia no 1795, cando a propria Lituania foi anexada pola Rusia Imperial.

Lituania reestabeleceu a súa independencia o 16 de febreiro de 1918. De seguido, envolveuse e disputas territoriais coa Polonia (acerca da capital, Vilnius, e da Lituania Oriental entón ocupadas polos polacos) e coa Alemaña (acerca de Klaipėda). Foi anexada pola Unión Soviética en 1940 durante a Segunda Guerra Mundial grazas a un pacto segredo xermano-soviético asinado polos ministros de asuntos exteriores dos dous países, Ribbentropf e Molotov, formándose a República Socialista Soviética de Lituania.

O período socialista rematou depois da chegada da glasnost e a Lituania, liderada polo movemento pola independencia Sajūdis, anticomunista e antisoviético, proclamou a independencia a 11 de marzo de 1990. Foi a primeira república soviética en facelo, embora as forzas soviéticas intentaran sen éxito suprimir a revolta independentista ata Agosto de 1991, o que iría levar ao desmembramento da propria Unión Soviética. As derradeiras tropas rusas saíran do país o 31 de agosto de 1993 - antes mesmo que da Alemaña Oriental.

O 4 de febreiro de 1991, Islandia tornouse o primeiro país en recoñecer a independencia da Lituania e Suecia foi o primeiro país en abrir unha embaixada no país. Os Estados Unidos e varios outros países occidentais nunca recoñeceran as reivindicacións da URSS sobre a Lituania.

Lituania foi admitida nas Nacións Unidas o 17 de setembro de 1991. O 31 de maio de 2001, o país tornouse o 141º membro da Organización Mundial do Comercio. Dende 1988, Lituania ten procurado estreitar os lazos co occidente e o 4 de xaneiro de 1994 tornouse o primeiro estado báltico a pedir a entrada na OTAN, sendo convidada a iniciar as negociacións o 21 de novembro de 2002 e tornándose membro de pleno direito o 29 de marzo de 2004. O 1 de febreiro de 1998, o país tornouse Membro Asociado da Unión Europea, a 16 de abril de 2003 asinou o Tratado de Adesión á UE, o 11 de maio de 2003 o 91% dos eleitores aprobaran en referendo a adesión á Unión e o 1 de maio de 2004 tornouse membro da UE, regresando ao vello obxectivo proclamado en 1254 polo rei Mindaugas de se tornar parte do occidente e da Europa.

[editar] Política

Lituania é un país con varios partidos políticos, con democracia parlamentaria. O presidente, representante do estado, é eleito por 5 anos, e é dirixente nos assuntos externos e política de seguridade. É o presidente quen nomea o primeiro ministro e respectivo gabinete, e un número de outros funcionarios civis. O presidente Rolandas Paksas, cuxo mandato iniciouse en Xaneiro de 2003 ten sido boicotado e actualmente esperanse eleccións anticipadas. Ata etonces, o voceiro do parlamento, Arturas Paulauskas irá desempeñar o cargo provisorio.

[editar] Xeografía

Mapa da Lituania

A máis longa e poboada das Repúblicas Bálticas, Lituania é un país cunha pequena costa areosa de aproximadamente 100 quilómetros; destes apenas 40 quilómetros están abertos ao Mar Báltico. O maior porto de augas quentes do país é o de Klaipeda, localizado na desembocadura do golfo de Kursiu (unha lagoa rasa que se extende ao sur de Kaliningrado e que sepárase do Mar Báltico por um enorme banco de area de 100 km). A reserva natural do golfo de Kursiu – o Parque Nacional Kursiu Nerija – está considerada Patrimonio Común da Humanidade pola UNESCO.

O río Nemunas e algúns dos seus afluentes úsanse para a navegación fluvial. Situada entre as latitudes 53,53 e 56,27 N e lonxitudades 20,56 e 26,50 L, a Lituania é glacialmente plana – agás por colinas de morainas en planaltos do oeste e nas montañas do leste, non superiores, entretanto, a 300 metros. O terreo está marcado por numerosos lagos pequenos e pantanos, e tamén por zonas de floresta que cobren perto do 30% do país. A estación de cultivo dura perto de 169 días no leste e 202 días no oeste; a maioría das fazendas fírma-se sobre solos areosos e arcillosos. Pedra caliza, arcilla, area e cascallo son algúns dos recursos primarios naturais da Lituania. A plataforma continental posue reservas estimadas en 1,6 millóns de metros cúbicos de petroleo (o equivalente a 10 millóns de barrís), e no sur existen reservas de minas de ferro e granito que poden oferecer bastantes dividendos. Segundo algúns xeógrafos, a capital da Lituania, Vilnius, sitúase no centro xeográfico da Europa.

[editar] Divisións administrativas

Mapa dos condados de Lituania.
Mapa dos condados de Lituania.

O territorio Lituano fórmase de 10 condados (apskritys), cada un chamado co nome da principal cidade. Os condados están subdivididos en 56 municipios. Esta división administrativa foi creada en 1994.

  • Alytaus apskritis
  • Kauno apskritis
  • Klaipėdos apskritis
  • Marijampolės apskritis
  • Panevėžio apskritis
  • Šiaulių apskritis
  • Tauragės apskritis
  • Telšių apskritis
  • Utenos apskritis
  • Vilniaus apskritis

[editar] Demografía

Según os datos do derradeiro censo de (1996), a división étnica da República de Lituania divídense do seguinte xeito:

Composición étnica de Lituania
lituanos
  
81.6%
rusos
  
8.2%
polacos
  
7%
bielorrusos
  
1.5%
outros
  
1.7%
Distribución dos polacos na Lituania
Distribución dos polacos na Lituania
  • 3.016.000 (81.6 %) lituanos, étnia de fala indoeuropea (linguas bálticas e relixión maioritariamente católica romana con minorías protestantes e ateas.
  • 304.000 (8.2 %) rusos, étnia de fala eslava e relixión ortodoxa, moitos deles emigraron durante o réxime soviético. Viven principalmente nas grandes cidades, como Kaunas e Vilnius, moitos volveron a Rusia ( 9,3 % en 1990).
  • 259.500 (7.0 %) polacos, étnia de fala eslava (dialeto tutejszy) e religió católica romana. Viven principalmente na área metropolitana de Vilnius ( 73.6 % na área metropolitana e 20 % na cidade), Solcininkai (o 80 %), Trakai (o 33.8 %) e Švenčionys (o 28.8 %).
  • 55.600 (1.5 %) bielorussos, étnia de fala eslava e relixión ortodoxa, viven maioritàriamente na área de Vilnius.
  • 37.000 (1.0 %) ucraínos, étnia de fala eslava e relixión ortodoxa.
  • 11.000 (0.3 %) xudeus, étnia de relixión xudea e fala yiddish, rusa ou lituana, viven maioritariamente en Vilnius e Kaunas.
  • 5.135 (0.13 %) tataros de Lituania, dos cales o 32 % falan o seu dialeto turco, e relixión musulmana. Viven en Vilnius e en Trakai, a maioría falan lituano.
  • 4.200 (0.12 %) letóns, étnia de fala báltica indoeuropea e relixión maioritariamente protestante.
  • 3.500 (0.1 % ) alemáns, étnia indoeuropea de relixión protestante e católica, viven principalmente en Klaipeda, antiga Memel.
  • 300 (0.01 %) caraïtes, étnia de relixión xudea sectaria , algúns falan un dialecto do turco, o karaim . Viven en Trakai, ó leste de Vilnius.



Commons
Commons ten máis imaxes sobre:

[editar] Véxase tamén

[editar] Ligazóns externas


Unión Europea
Alemaña | Austria | Bélxica | Chequia | Chipre | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | España | Estonia | Finlandia | Francia | Grecia | Hungría | Irlanda | Italia | Letonia | Lituania | Luxemburgo | Malta | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Unido | Suecia
Membros desde o 1 de xaneiro de 2007:
Bulgaria | Romanía
Países candidatos:
Croacia | Macedonia | Turquía


Países do mundo | Europa
Albania | Alemaña | Andorra | ARI Macedonia | Austria | Bielorrusia | Bélxica | Bosnia - Hercegovina | Bulgaria | Chequia | Chipre | Croacia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | España | Estonia | Finlandia | Francia | Grecia | Hungría | Irlanda | Islandia | Italia | Letonia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgo | Malta | Moldova | Mónaco | Montenegro | Noruega | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Unido | Romanía | San Mariño | Serbia | Suecia | Suíza | Ucraína | Cidade do Vaticano
Países con parte do seu territorio en Europa

Rusia | Turquía


Organización do Tratado do Atlántico Norte (OTAN)
Alemaña | Bélxica | Bulgaria | Canadá | Chequia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | España | Estados Unidos | Estonia | Francia | Grecia | Hungría | Islandia | Italia | Letonia | Lituania | Luxemburgo | Noruega | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Unido | Romanía | Turquía
Outras linguas