GNU/Linux

From Wikipedia

Linux
Տուքս պինգվինը, Linux-ի հմայիլը(տալիսմանը)
Տուքս պինգվինը, 1996 թվականին Լարրի էվինգի կողմից ստեղծված պատկերը, Linux-ի հմայիլն է.
ՕՀ ընտանիք։ Unix-like
Վերջին կայուն թողարկում։ 2.6.20.5 (Linux kernel) / Ապրիլ 6 2007
Kernel տեսակը։ Մոնոլիտ միջուկ
Լիցենզիա: GNU General Public License
Կարգավիճակը: Ներկա

Linux կամ GNU/Linux անվանում են ցակնացած UNIX-անման համակարգչային օպերացիոն համակարգ որը օգտագործում է Linux միջուկ (անգլ. kernel): Այդ օպերացիոն համակարգերը օգտագործում են նաև GNU նախագծի շրջանակներում ստեղծված համակարգային(սիստեմային) ծրագրերը։ Սովորաբար հակիրճության ինչպես նաև պատմական պատճառներից ելնելով, այդ օպերացիոն համակարգերը անվանում են ուղղակի Linux:

GNU/Linux oպերացիոն համակարգի մեջ հաճախ են մտնում ՕՀ-ն լրացնող և կիրառական ծրագրերը, որոնք Linux-ը դարձնում են լիարժեք, բազմաֆունկցիոնալ օպերացիոն միջավայր։

Ի տարբերություն այլ օպերացիոն համակարգերի մեծամասնությանը, Linux-ը չունի ինչ-որ մեկ պաշտոնական տարածվող թողարկում։

Linux-ը ազատ ծրագրային ապահովման և բաց կոդով ծրագրերի ստեղծման ամենավառ օրինակն է։

Իսկզբանե ստեղծվելով և օգտագործվելով էնտուզիաստ անհատների կողմից անձնական համակարգիչների վրա Linux-ը ժամանակի ընթացքում ստացավ աջակցություն այնպիսի կորպորացիաների կողմից ինչպիսիք են IBM, Sun Microsystems, Hewlett-Packard, և Novell, Inc. դառնալով հայտնի ՕՀ սպասարկուների (անգլ. server) համար։ 2006 թ. աշնան տվյալներով [1], հոսթինգ տրամադրող ընկերությունների 10 սպասարկուներից 8 աշխատում էին Linux ՕՀ-ով։

KDE-ի սեղանը SUSE Linux-ում։
KDE-ի սեղանը SUSE Linux-ում։

Linux-ը ավելի լայնորեն է ձևափոխվել տարբեր հիմնահարթակների համար, քան որևէ այլ օպերացիոն համակարգ։[2] Այն օգտագործվում է, գերհամակարգիչներից մինչև բջջային հեռախոսները, և ցանցային սարքերից մինչև տիեզերանավերը: Օգտվողի համար ավելի ընկերական դառնալով Linux-ը հանրամատչելի է դառնում անձնական համակարգիչների շուկայում։ [3]

Contents

[խմբագրել] Պատմություն

[խմբագրել] GNU Նախագիծը

Ռիչառդ Ստոլլմենը, ազատ օպերացիոն համակարգի ստեղծման՝ GNU Նախագծի հիմնադիրը։
Ռիչառդ Ստոլլմենը, ազատ օպերացիոն համակարգի ստեղծման՝ GNU Նախագծի հիմնադիրը։

1983 թ, Ռիչառդ Ստոլլմենը հիմնադրել էր GNU Նածագիծը: Այդ նածագծի նպատակն էր ստեղծել ավարտուն UNIX-անման օպերացիոն համակարգ, կազմված միայն ազատ ծրագրային ապահովումից։

1990-ականների սկզբերին GNU-ն ստեղծել կամ հավաքել էր համակարգի անհրաժեշտ բաղադրամասերը՝ գրադարանները, կոմպիլյատորները, գրի (տեքստային) խմբագրիչները, UNIX-shell-ը, բայց պակասում էր հիմնական բաղադրիչը` kernel-ը, ՕՀ-ի միջուկը։ 1990 թ. GNU նածագիծը սկսեց աշխատանքներ Mach microkernel վրա հիմնված GNU Hurd միջուկը ստեղծելու ուղղությամբ, սակայն Mach-ի կառուցվածքի առանձնահատկությունները բերում էին դժվարությունների և գործընթացը դանդաղ էր առաջ գնում։ [4]

[խմբագրել] Linux-ի ծնունդը

Լինուս Տոռվալդս  - Linux միջուկի ստեղծողը.
Լինուս Տոռվալդս - Linux միջուկի ստեղծողը.

Այդ նույն ժամանակ, 1991 թ. մեկ այլ միջուկի վրա էին սկսվել աշխատանքները՝ Հելսիկնկիի Համալսարանի ֆին ուսանող Լինուս Տոռվալդսի կողմից։ Իսկզբանե Տոռվալդսը իր համակարգչի վրա օգտագործում էր Minix համակարգը, որն ստեղծել էր Էնդրյու Ս. Տանենբաումը իր ուսանողներին օպերացիոն համակարգերի նախագծումը դասավանդելու համար։ Սակայն Տանենբաումը չեր թույլատրում ուրիշներին փոփոխություն մցնել Minix-ի մեջ, ինչը և դրդեց Տոռվալդսին Minix-ի փոխարինումը ստեղծելուն։

Իսկզբանե Տոռվալդսը անվանում էր իր միջուկը "Freax" անգլերեն free - ազատ/անվճար և freak - խենթ բառերից, և նրանց վերջում ավելացնելով X տառը, որը հաճախ օգտագործվում էր UNIX-անման համակարգերի անվանումներում։ "Linux" անվանումը հորինեց Արի Լեմմկեն որը Ֆինական Համալսարանի Ցանցին պատկանող FTP սերվերի ադմինիստրատորն էր: Linux անվանումը նա հորինեց գրացուցակի (folder) համար, որտեղից Տոռվալդսի միջուկը առաջին անգամ հնարավոր դարձավ բեռնավորել։

[խմբագրել] GNU Նածագիծը և Linux-ը

[խմբագրել] Հեղինակային իրավունքները, լիցենզավորումը և Linux ապրանքանիշը

[խմբագրել] Արտասանությունը

[խմբագրել] Հղումներ

[խմբագրել] Արտաքին Հղումներ

  • Hyelinux - Լինուքս Հայերի համար
  • LUG.am - Հայկական Linux Օգտվողների Խումբ։
  • Linux.org — պարունակում է բազմակողմանի և ծավալուն տեղեկություններ և ռեսուրսներ Linux-ի վերաբեյալ։
  • Kernel.org — Linux միջուկի վեբ կայքը։
  • The Linux Documentation Project — HOWTO-եր, FAQ-եր և այլ ուղեցույցեր։
  • GNU.org — GNU նախագծի վեբ կայքը
  • FSF.org — Ազատ Ծրագրաին Ապահովման Հիմնադրամի վեբ կայքը
  • LinuxLinks.com - Linux Պորտալի կայքը
  • DistroWatch.com - Linux-ի Դիստիբյուտիվների Պորտալ, նորություններ, համեմատություն