Ակսել Բակունց
From Wikipedia
Բակունց Ակսել (Թևոսյան Ալեքսանդր Ստեփանի, Հունիս 13, 1899, Գորիս – 1937), հայ խորհրդային գրող, կինոդրամատուրգ, բանասեր, թարգմանիչ։ Սովորել է Գորիսի ծխական դպրոցում, ապա Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում (1910-17), ուր աշակարտել է ժամանակի նշանավոր հայագետներին։ 1915-16–ին աշխատել է Զանգեզուրի Լոր գյուղում որպես ուսուչիչ։ 1918–ին կամավորական խմբերի շարքում մասնակցել է հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարին։ 1918-19-ին եղել է թղթակից, սրբագրիչ, Արևանի որբերի գիմնազիոնի դասատու, ապա ընդունվել է Թիֆլիսի պոլիտեխնիկումը։ 1920-23–ին ուսանել է Խարկովի գյուղատնտեսական ինստիտուտում, որն ավարտելուց հետո աշխատել է Երևանի սերմնաբուժական կայանում, Զանգեզուրում Հողժողկոմատում և գյուղատնտեսական մամուլի օրգաններում։ Գրել սկսել է Գևորգյան ճեմարանում սովորելու տարիներին։ 1915–ին Շուշիի «Փայլակ» թերթում տպագրել է ֆելիտոն Գորիսի քաղաքագլխի ապօրինությունների մասին, իսկ 1918–ին Երևանի «Ժողովուրդ» թերթում՝ մի շարք ակնարկներ՝ պատերազմական թեմայով։ 1923-25–ին «Մարտակոչ»(Թիֆլիս) և «Խորհրդային Հայաստան» թերթերում տպագրվել են Բակունցի «Մեր գյուղում, «Գավառական նամականի», «Նամակներ գյուղից» ակնարկների շարքերը, որտեղ ներկայացված են զանգեզուրյան գյուղի տնտեսական վիճակը, մարդկանց հոգեբանության մեջ հին ու նորի բախումը։ Բակունցին գրական հռչակ է բերել պատմվածքների «Մթնաձոր»(1927) ժողովածուն, ուր տեղ են գտել «Ալպիական մանուսակ», «Լառ Մարգար», «Սիրհավ», «Մթնաձորի չարքը» և այլ գործեր։ Ժողովածուում Բակունցը պատկերել է Մթնաձորի բնությունը, մարդկանց սոցիալական կենցաղը, հայ գեղգուկների հոգու գեղեցկությունը։ 1927-ին լույս է տեսել «Հովնաթան Մարչ» երգիծական վիպակը, ուր ծաղրված են ազգային ռոմանտիզմի պատրանքները։ Բակունցի ստեղծագործական զարգացման մեջ նշանակալից է «Սև ցելերի սերմնացանը»(1933) ժողովածուն, ուր տեղ գտած պատմվածքներումգեղարվեստական մեծ վարպետությամբ արտացոլված են մարդու հոգեկան բարձր արժանիքները, հայրենի բնության պոեզիան։ 1935–ին հրատարակվել է «Անձրևը» ակնարկների ժողովածուն, նույն թվականին՝ «Եղբայրության ընկուզենիները» գիրքը։ Այստեղ «Կյուրես» երգիծական վիպակում նկարագրված է գավառական քաղաքի կյանքն ու կենցաղը։ 1935–ին «Խորհրդային գրականություն» ամսագրում տպագրվել են «Խաչատուր Աբավյան» անավարտ կենսագրական վեպի հատվածները։ Անավարտ է մնացել նաև «Կարմրաքար» էպոպեն՝ նվիրված հայ գրողին։ Բակունցը իր ավանդն է ներդրել հայկական կինոմատոգրաֆիայի ձևավորման մեջ։ «Հայֆիլմ»–ում, որպես սցենարական բաժնի վարիչ, խթանել է ազգային կինոյի զարգացմանը, զբաղվել կինոդրամատուրգիայով։ Նրա սցենարներով նկարահանվել են «Սև թևի տակ», «Տրագեդիա Արագածի վրա», «Զանգեզուր» ֆիլմերը։ Բակունցը թարգմանել է Ն.Գոգոլի «Տարաս Բուլբա»–ն (1934), աշխարհաբարի է վերածել միջնադարյան առակների «Աղվեսագիրք» հավաքածուն(1934)։ Նրա լեզուն հայ գրական լեզվի բարձրագույն որակ է։