Global Positioning System
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Global Positioning System, (oftar þekkt sem GPS) er kerfi gerir fólki kleift sjá á skjá nákvæmlega hvar það er staðsett hvar sem er á jörðinni með skekkju frá einum upp í tuttugu metra.
Efnisyfirlit |
[breyta] Uppsetning
GPS er byggt á að minnsta kosti 24 gervihnöttum, sem senda stanslaust staðsetningur til móttakaranna á jörðinni. Hver gervihnöttur ferðast tvisvar á sólarhring í kringum jörðina. Þeir eru staðsettir þannig að það eru ávalt að minnsta kosti 4 gervihnettir sjáanlegir á hverjum bletti jarðarinnar. 5 jarðstöðvar, fjórar venjulegar og ein aðalstöð, fylgjast með hnöttunum og senda leiðréttingarmerki til gerfihnattana til að leiðrétta klukkur eða staðsetningar þeirra. Stöðvarnar fimm eru í Hawaii, Ascension, Diego Garcia, Kwajalein og Colorado Springs. GPS móttakararnir taka við merkjum af hnöttunum og reikna með hjálp fjarlægðar frá hverjum hnetti staðsetninguna á jörðinni.
[breyta] Virkni
Til að fá staðsetningu þarf móttakarinn amk. þrjá gerfihnetti. Hann fær merki frá hnetti nr.1 og veit hvað er langt síðan að merkið var sent. Þannig veit hann hvað hann er langt frá hnettinum. Sama með hnetti nr. 2 og 3. Það gefur okkur tvær mögulegar staðsetningur. Ein á jörðinni og ein í geimnum. Tækið útilokar punktinum í geimnum og er þá aðeins ein staðsetning eftir sem tækið sýnir á skjánum. En það þýðir að GPS tæknin virkar ekki í geimnum.
[breyta] Tíðnir
Tíðnirnar, sem hnettirnir senda á, eru 1575,42 MHz, 1227,60 MHz, 1381,05 MHz, 1841,40 MHz og 1176,45 MHz.
[breyta] DGPS
GPS tæki geta sýnt nákvæmni upp á 4-20 metra. En ný tækni, DGPS, eykur nákvæmnina upp á 1-2 metra.
Merkið, sem kemur frá hnöttunum, þarf að komast í gegnum andrúmsloft jarðarinnar. Þarmeð villist merkið aðeins af leið og skilar sér of seint, sem breitir staðsetninguna á móttakaranum.
DGPS notar jarðstöðva, sem senda út leiðréttingarmerki til móttakaranna. Því að stöðvarnar vita hvar þær sjálfar eru og ef þær fá vitlausa staðsetningu þá senda þær út leiðréttingu.
[breyta] GPS sem áttaviti
Móttakarinn þekkir staðsetningu gerfihnattana. Þegar hann fær merki fá einum hnetti frá einni átt og annað frá hinni veit hann nákvæmlega hvar norður er. Alveg eins og sæfararnir í gamla daga, sem notuðu stjörnurnar til að finna áttina og einnig staðsetninguna þeirra.
[breyta] Önnur gerfihnatta staðsetningakerfi
GPS var þróað í Bandaríkjunum, en önnur lönd hafa einnig verið að rannsaka í þessa átt og koma upp eigin kerfum. Evrópubandalagið ætlar sér að setja Galileo kerfið í gang í lok 2010 með 30 hnöttum. GLONASS kerfið rússa kom í gang 1996 með 24 hnöttum.