Wikipedia:Höfundaréttur

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Höfundaréttur er skilgreindur í höfundalögum sem eignarréttur höfundar á verki og einkaréttur til afritunar og útgáfu þess. Höfundaréttur á við nær alla útgáfu verka sjálfkrafa samkvæmt Bernar sáttmálanum. Á Wikipediu er þessi réttur almennt ekki til staðar vegna þess að öll framlög í textaformi falla sjálfkrafa undir frjálsa handbókarleyfi GNU (skammstafað GFDL). Um leið og texta er bætt við Wikipedia samþykkir höfundur hans skilmála GFDL, þ.e. (1) allir mega afrita textann, (2) allir mega breyta textanum og (3) allir mega dreifa textanum. Þetta þýðir í raun að texti á Wikipediu verður sjálfkrafa varinn höfundarétti samkvæmt Berne sáttmálanum en samstundis afsalar höfundur sér nokkrum sjálfgefnum réttindum. Höfundar hafa því ekki einkarétt til afritunar eða útgáfu. Allir mega breyta þeim texta sem er á Wikipediu og dreifa að vild. Höfundar eiga þó rétt á að nafn þeirra komi fram og þeir hljóti viðurkenningu fyrir verk sín (hvort sem um er að ræða dulnefni eða ekki). Þeir eru þó ekki ábyrgir fyrir breytingum sem aðrir gera á verkum þeirra.

[breyta] Myndefni

Um sumt myndefni gildir þetta ekki. Allt efni á Wikimedia Commons gerir það þó. Annað myndefni sem geymt er á Wikipediu má vera verndað hefðbundnum höfundalögum án þess að GFDL sé samþykkt. Þetta er álitið löglegt þar sem að í íslenskum höfundalögum segir í 10. gr. a:

Einkaréttur höfundar skv. 3. gr. (þ.e. að höfundur hefur einkarétt til afritunar og breytingar á verki), sbr. 2. gr., gildir ekki um gerð eintaka sem (...) hafa enga sjálfstæða fjárhagslega þýðingu.“

— alþingi.is, Höfundalög.

Í 14. gr. laga segir einnig:

Heimil er tilvitnun í birt bókmenntaverk, þar á meðal leiksviðsverk, svo og birt kvikmyndaverk og tónverk, ef hún er gerð í sambandi við gagnrýni, vísindi, almenna kynningu eða í öðrum viðurkenndum tilgangi, enda sé hún gerð innan hæfilegra marka og rétt með efni farið. Með sömu skilyrðum er heimilt að birta myndir og teikningar af birtum listaverkum og gögnum, sem getið er í 3. mgr. 1. gr., [enda sé ekki um fjárhagslegan tilgang að ræða]“

— alþingi.is, Höfundalög.

Breiðletraður texti í tilvitnunum og texti innan sviga er viðbót höfunda Wikipediu.

Þar sem sjálf Wikipedia hagnast ekki fjárhagslega á notkun þessara mynda og þær eru notaðar í almenna kynningu efnis og til fræðslu þá er almennt í lagi að nota þær. Þess þarf þó að gæta að rétt sé farið með myndefnið, hefðbundin höfundalög gilda og því má ekki gera breytingar á myndunum og það þarf að tryggja að heiti höfundar komi fram (hvort sem er dulnefni, listamannsnafn eða eiginnafn). Æskilegt er að sem mest af upplýsingum komi fram, svo sem hvaðan myndin er fengin o.s.frv.

Þeir sem hyggjast nota efni Wikipediu í einhverri mynd með það í huga að hagnast eru sjálfir ábyrgir fyrir því að gæta að höfundalög séu virt. Þeim ber annað hvort að tryggja að höfundur fái greiðslu fyrir notkun myndarinnar eða að hún sér fjarlægð áður en efnið er notað.

[breyta] Sjá einnig

Á öðrum tungumálum