დედამიწა

ვიკიპედიიდან

დედამიწა

სურათი გადაღებულია Apollo 17-ის მიერ

ფიზიკური მახასიათებლები
ეკვატორიული რადიუსი 6378,14 კმ
პოლარული რადიუსი 6356,78 კმ
რადიუსი 6371,3 კმ
ეკვატორის გარშემოწერილობა 40 075 კმ
მოცულობა 1,0832×1012 კმ3
მასა 5,9737×1024 კგ
სიმკვრივე 5,515 გ/სმ3
ზედაპირის ფართობი 510 065 700 კმ2
გრავიტაცია ეკვატორიულ ზონაში 9,766 მ/წმ2 ანუ 1 g
მეორე კოსმოსური სიჩქარე 11 180 მ/წმ
ბრუნვის სიდერული პერიოდი 23,934 სთ.
ორბიტისადმი ეკვატორიული დახრილობა 23,45°
ზედაპირის ტემპერატურა
უმც. საშ. უდ.
185 °K 287 °K 331 °K
ატმოსფერული წნევა ზედაპირთან 101,325 კპა
ორბიტული მახასიათებლები
საშუალო მანძილი მზიდან 149 597 890 კმ (1,0 ა.ე.)
პერიჰელიუმი 147 100 000 კმ
აფელიუმი 152 100 000 კმ
სიდერული ორბიტალური პერიოდი 365,24 მიწიური დღე
საშუალო ორბიტალური სიჩქარე 29 785,9 მ/წმ
ორბიტის გაწელილობა 0,01671022
ეკლიპტიკის სიბრტყისადმი ორბიტის დახრილობა 0,00005°
ორბიტის გარშემოწერილობა 924 375 700 კმ
თანამგზავრი 1 (მთვარე)
ატმოსფეროს მოცულობითი შედგენილობა
აზოტი N2 78,11 %
ჟანგბადი O2 20,953 %
არგონი Ar 0,934 %
ნახშირორჟანგი CO2 ცვალებადი: 0,01-0,1 %
წყალი (ორთქლი) H2O ცვალებადი: 0-7 %

დედამიწა მზის სისტემის მზიდან მესამე პლანეტაა. იგი უდიდესია დედამიწის ტიპის პლანეტებს შორის და სამყაროში ცნობილი ერთადერთი ადგილია, რომელიც დასახლებულია ცოცხალი არსებებით. იგი დაახლოებით 4,5 მილიარდი წლის წინ წარმოიქმნა და მალევე შეიძინა თავისი ერთადერთი ბინებრივი თანამგზავრი მთვარე. დედამიწაზე ცხოვრობს გონიერი არსება — ადამიანი.


[რედაქტირება] დედამიწის აგებულება

[რედაქტირება] შინაგანი აგებულება

დედამიწა რამდენიმე თითქმის კონცენტრული შრისაგან შედგება: დედამიწის ქერქისაგან, მანტიისაგან ( ეს უკანასკნელი დედამიწის ქერქთან ერთად შეადგენს ლითოსფეროს) და ბირთვისაგან.

ეს აგებულება დადგენილ იქნა სეისმური ტალღის მიწისძვრის კერიდან ზედაპირის სხვადასხვა წერტილებამდე გავრცელების შესწავლით. სეისმური ტალღის გავრცელების სიჩქარე უეცრად იცვლება ერთი ფენიდან მეორე ფენაში გადასვლისა, რაც ფენების შედგენილობის განსხვავებითაა გამოწვეული. დედამიწის ასეთი აგებულება ადვილად იხსნება მისი ჩამოყალიბების ისტორიით - მეტეორიტების აკრეციით, რამა გამოიწვია თხევად ფაზაში მისი განშრევება სიმკვრივის კლებადობით ბირთვიდან ქერქის მიმართულებით.

[რედაქტირება] დედამიწის ქერქი

დედამიწის ქერქი მყარი დედამიწის ზედა ნაწილია, მისი ზედაპირი ძალიან ახალგაზრდაა. მანტია გამოყოფილია სეისმური ტალღის სიჩქარის მკვეთრი გაზრდით - (მოჰოროვიჩიჩის საზღვრით. არსებობს ორი სახეობის ქერქი: ოკეანური და კონტინენტური. კონტინნეტური ქერქის აგებულებაში გამოიყოფა სამი გეოლოგიური შრე: დანალექი სარჩული, გრანიტული და ბაზალტური. ოკეანური ქერქი ძირითადად ფუძური შედგენილობის ქანებისაგან შედგება, რომელსაც ზემოდან ეკვრის დანალექი სარჩული.

დედამიწის ტოპოგრაფიული რუკა XX ს.
დედამიწის ტოპოგრაფიული რუკა XX ს.


დედამიწის ქერქი დაყოფილია სხვადასხვა სიდიდის ლითოსფერულ ფილებად, რომლებიც ერთმანეთის მიმართ გადადგილდებიან. ამ მოძრაობებს აღწერს ტექტონიკა.

არსებობს ოციოდე პატარა ფილაც, როგორიცაა, მაგ. არაბეთის, ფილიპინების.



მზის სისტემა
პლანეტები: მერკური - ვენერა - დედამიწა - მარსი - იუპიტერი - სატურნი - ურანი - ნეპტუნი
ჯუჯა პლანეტები: პლუტონი - ერისი - დისნომია - ქარონი
სხვა: მზე - მთვარე - ასტეროიდთა სარტყელი - კომეტები -
კუიპერის სარტყელი - გაბნეული დისკი - ოორტის ღრუბელი
იხ. აგრეთვე ციური სხეულები და მზის სისტემის სხვა ობიექტები.