Торбести габи
Од Википедија, слободна енциклопедија
Торбести габи | |||||
---|---|---|---|---|---|
![]() Helvella crispa
|
|||||
Научна класификација | |||||
|
|||||
|
|||||
|
Торбестите габи или Ascomycota се монофилетски габи кои сочинуваат околу 75% од сите опишани габи. Во оваа група се вклучени повеќето од габите кои се комбинираат со алгите за да формираат лишаи, како и оние кај кои нема морфолошки докази за полово размножување. Меѓу аскомицетите се вбројуваат некои од најпознатите габи: Saccharomyces cerevisiae, комерцијалниот квасец и основата на пекарската и пивската индустрија, како и основата на развојната молекуларна биологија, потоа Penicillium chrysogenum, произведувачот на пеницилин, Morchella esculentum, јадливата морела и Neurospora crassa, организмот "еден-ген-еден-ензим". Постојат и некои отровни торбести габи, како Aspergillus flavus, произведувачот на афлатоксин, кој е истовремено и токсин и еден од најпознатите карциногени соединенија, Candida albicans, причинител на кандидоза, пеленски сипаници и вагинитис, како и Cryphonectria parasitica, одговорна за уништувањето на 4 билиони кестенасти дрвја во источен САД. Бесполовите торбести габи, како Penicillium или Candida, биле класифицирани одделно во Deuteromycota бидејќи половите карактеристики биле важни при класификацијата на торбестите габи. Меѓутоа, споредбата на секвенцата на нуклеинските киселини, како и бесполовите фенотипски карактеристики, дозволиле интеграција на асексуалните габи во Ascomycota. Deuteromycota не е повеќе признаена за формален таксон во систематиката на габите.
[уреди] Општи карактеристики
Најопштата карактеристика која ги соединува сите торбести габи е аскусот. Во него се одвиваат јадрената фузија и мејозата. Во аскусот, една митотичка делба обично се случува по мејозата за да се формираат осум јадра, и евентуално осум аскоспори. Аскоспорите се формираат во аскусот од страна на мембрански систем, кој го пакува секое јадро со својата соседна цитоплазма, со што го овозможува местото за формирање на ѕидот на аскоспората. Се смета дека овие мембрани потекнуваат од плазмалемата на аскусот кај Pezizomycotina и јадрената мембрана во Saccharomycotina.
Во времето кога се ослободуваат од аскусот, тенкоѕидните хаплоидни аскоспори се отпорни на непогодни услови. Но, кога ќе настапат поволни услови тие ќе из‘ртат за да формираат нова хаплоидна габа.
Телото на торбестите габи се состои од типична еукариотска клетка опколена со ѕид. Телото може да претставува една клетка (како кај квасците) или долг цевкаст филамент поделен на клеточни сегменти, наречени хифи. И квасците и хифите имаат клеточни ѕидови направени од различни пропорции на хитин и β-глукани.
[уреди] Исхрана и симбиоза
Како и другите габи, и торбестите габи се хетеротрофи и ги добиваат нутриентите од мртви или живи организми. Доколку е присутна вода, како сапротрофи тие можат да го конзумираат речиси секој јаглероден супстрат, вклучувајќи го и горивото (Amorphotheca resinae) и бојата за ѕидови (Aureobasidium pullulans), а својата најголема улога ја играат во рециклирање на мртвиот растителен материјал. Како биотрофи, тие можат да формираат симбиоза со алгите (лишаи), корењата на растенијата (микориза) или листовите и стеблата на растенијата (ендофити). Други торбести габи (како Ceratocystis и Ophiostoma) формираат симбиотски асоцијации со многу членконоги, каде тие овозможуваат исхрана на ларвите на тврдокрилците кои се развиваат. За возврат, тврдокрилците ги разнесуваат габите на други супстрати. Како паразити, аскомицетите се вбројуваат за едни од најопасните кај растенијата и животните, вклучувајќи ги Pneumocystis carinii, одговорна за пневмонија кај луѓето и Ophiostoma ulmi која ги уништува брестовите во Северна Америка и Европа.