Витрувиј
Од Википедија, слободна енциклопедија


Марко Витрувиј Полион (латински: Marcus Vitruvius Pollio) (ц. 80-70 п.н.е - ?) бил римски писател, архитект и инженер, кој работел во 1-от век п.н.е. За неговиот живот се знае само малку. Дури и неговото име и средно име не се сигурни. Тие се спомнуваат само од Кетиј Фавентин. Речиси сите податоци за неговиот живот се изведени од неговите дела.
Роден е како слободен римски граѓанин во Кампанија. Се мисли дека служел во римската војска во Шпанија и Галија под водство на Јулиј Цезар. Таму веројатно тој бил еден од воените инженери, кои конструирале опсадна машинерија. Во подоцнежните години тој бил вработен од неговиот спонзор, царот Октавијан Август, и се здобил со пензија до крајот на својот живот. Годината на неговата смрт не е позната, што значи дека Витрувиј не бил многу славен во своето време.
Витрувијја напишал книгата За архитектурата (De Architectura), позната и како Десет книги за архитектурата, која е трактат на латински јазик на тема архитектура, посветен на царот Октавијан Август, и веројатно првата целосна книга за оваа дисциплина. Воедно истата претставува единствената во целост зачувана книга за архитектурата од антиката. Витрувиј и самиот бил архитект. Фронтин го споменува во врска со стандардните големини на цевките (Aq. I.25). Единствената зграда пак, за која знаеме дека е негово дело, како што и самиот ни кажува (de Arch. V.i.6), е базилика кај Фанум Фортунае, денешниот град Фано. Базиликата има целосно исчезнато и дури и нејзината местоположба е спорна.
Витрувиј е најпознат по своето излагање во книгата За архитектурата за тоа кои треба да бидат основните одлики на една зграда: firmitas, utilitas, venustas - т.е. зградата мора да биде јака или издржлива, корисна и убава. Според Витрувиј, архитектурата е имитација на природата. Како што птиците прават гнезда, така и луѓето градат куќи од природни материјали за да се засолнат. При усовршувањето на градежните вештини, тие ги измислиле архитектонските редови: Дорскиот, Јонскиот и Коринтскиот. Тие им дале смисла за пропорција, која кулминирала со увид во пропорциите на најголемото уметничко дело: човечкото тело. Ова го навело Витрувиј да го дефинира неговиот Витрувијански човек, кој Леонардо да Винчи го има нацртано: човечкото тело е сместено во кружница и квадрат (фундаменталните геометриски фигури на космичкиот поредок).
Витрувиј самиот цитира дела, кои нажалост биле понецелосни од неговото. Тој бил помалку оригинален мислител и креативец, а повеќе кодификатор на постоечката архитектонска пракса. Треба да се спомене дека Витрувиј обработува многу поширока тема, отколку што би обработувале денешни архитекти. Римските архитекти практикувале широк спектар на дисциплини; во денешно време тие би се сметале за инженери, архитекти, пејзажни архитекти, уметници и мајстори заедно. Етимолошки, зборот архитект потекнува од грчките зборови 'главен' и 'градител'.
Неговата книга „За архитектурата“ била одново откриена во 1414 од фиренскиот хуманист Поџио Брачиолини. Честа за афирмацијата на ова дело во Ренесансата му припаѓа на Леоне Батиста Алберти (1404-1472) кој ова го направил во неговото апохално дело De Re Aedificatoria (ц. 1450). Првото познато издание на Витрувиј е произведено во Рим од Фа Џовани Скулптиј во 1486. Потоа делото било преведено на италијански во ц. 1520, на француски (Жак Мартин, 1547), англиски, германски (Валтер Х. Ривиус, 1575) и Шпански како и на неколку други јазици. Оригиналните илустрации не се заувани. Нови дрворезни илусатрации, базирани на описите во текстовите, биле придодадени во 16-тиот век, веројатно од Фра Џовани Џокондо во Венеција во 1511. Римските урнатини, римскиот форум, храмовите, театрите, триумфалните арки и нивните релјефи и статуи им давале визуелно изобилство од примери на читателите на текстот. Ова дело набргу станало најголемата инспирација за Ренесансната, барокната и неокласичната архитектура.
[уреди] Надворешни врски
- Десетте книги за архитектурата онлајн: накрсно поврзан латински текст и англиски превод
- Десетте книги за архитектурата при Perseus Classics Collection. Латински и англиски текст. Слики. Латинскиот текст има хиперврски со прозорец-речник.
- Латински текст, верзија 2