അക്ഷൌഹിണി

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.

പ്രാചീനഭാരതത്തിലെ സൈന്യത്തിന്റെ ഒരു ഏകകം. 21870 ആന, അത്രയും തന്നെ രഥം, അതിന്റെ മൂന്നിരട്ടി (65,610) കുതിര, അഞ്ചിരട്ടി (109,350) കാലാള്‍ എന്നിവ അടങ്ങിയ സൈന്യം.

അമരകോശത്തില്‍ ഇങ്ങനെ കാണുന്നു.

ഏകേഭൈകരഥാ ത്ര്യശ്വാ പത്തിഃ പഞ്ചപദാതികാ
പത്ത്യംഗൈസ്ത്രിഗുണൈസ്സര്‍വ്വൈഃ ക്രമാദാഖ്യാ യഥോത്തരം
സേനാമുഖം ഗുല്‌മഗണൌ വാഹിനീ പൃതനാ ചമൂഃ
അനീകിനീ ദശാനീകിന്യക്ഷൌഹിണ്യഥ സമ്പദിഃ

ഇതനുസരിച്ചു്,

  • 1 ആന, 1 രഥം, 3 കുതിര, 5 കാലാള്‍-ഇവ ചേര്‍ന്ന സൈന്യത്തെ പത്തി എന്നു പറയുന്നു.
  • 3 പത്തി ചേര്‍ന്നതു സേനാമുഖം. (3 ആന, 3 രഥം, 9 കുതിര, 15 കാലാള്‍)
  • 3 സേനാമുഖം ചേര്‍ന്നതു ഗുല്മം. (9 ആന, 9 രഥം, 27 കുതിര, 45 കാലാള്‍)
  • 3 ഗുല്മം ചേര്‍ന്നതു ഗണം. (27 ആന, 27 രഥം, 81 കുതിര, 135 കാലാള്‍)
  • 3 ഗണം ചേര്‍ന്നതു വാഹിനി. (81 ആന, 81 രഥം, 243 കുതിര, 405 കാലാള്‍)
  • 3 വാഹിനി ചേര്‍ന്നതു പൃതന. (243 ആന, 243 രഥം, 729 കുതിര, 1215 കാലാള്‍)
  • 3 പൃതന ചേര്‍ന്നതു ചമു. (729 ആന, 729 രഥം, 2187 കുതിര, 3645 കാലാള്‍)
  • 3 ചമു ചേര്‍ന്നതു അനീകിനി. (2187 ആന, 2187 രഥം, 6561 കുതിര, 10935 കാലാള്‍)
  • 10 അനീകിനി ചേര്‍ന്നതു് അക്ഷൌഹിണി. (21870 ആന, 21870 രഥം, 65610 കുതിര, 109350 കാലാള്‍)