ദൃശ്യ കാന്തിമാനം

വിക്കിപീഡിയ, ഒരു സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാനകോശം.

ഒരു ഖഗോളവസ്തുവിനെ (അതിലേക്കുള്ള ദൂരം പരിഗണിക്കാതെ) ഭൂമിയില്‍ നിന്ന്‌ നിരീക്ഷിക്കുമ്പോള്‍ നമുക്ക്‌ കാഴ്ചയില്‍ തോന്നുന്ന പ്രഭയുടെ അളവാണ് ദൃശ്യ കാന്തിമാനം അഥവാ Apparent Magnitude. കാന്തിമാനം എന്ന വാക്ക്‌ കൊണ്ട്‌ സാധാരണ വിവക്ഷിക്കുന്നത്‌ ഈ കാന്തിമാനം ആണ്. ഈ കാന്തിമാനമാണ് ഹിപ്പാര്‍ക്കസ്‌ കണ്ടെത്തിയത്‌. ഈ അളവുകോല്‍ പ്രകാരം ഏറ്റവും പ്രഭ കൂടിയ നക്ഷത്രങ്ങളെ ഒന്നാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രങ്ങള്‍ (first-magnitude ) എന്നു വിളിക്കുന്നു. ഒന്നാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രത്തിന്റെ പകുതി മാത്രം പ്രഭ ഉള്ള നക്ഷത്രങ്ങളെ രണ്ടാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രങ്ങള്‍ (second-magnitude stars) എന്നു വിളിക്കുന്നു. അങ്ങനെ പ്രഭ കുറയുന്നതിന് അനുസരിച്ച്‌ ആറാം കാന്തിമാന (sixth-magnitude) നക്ഷത്രങ്ങളെ വരെ നമുക്ക്‌ നഗ്നനേത്രം കൊണ്ട്‌ കാണാം. ദൃശ്യ കാന്തിമാനത്തെ m എന്ന അക്ഷരം കൊണ്ടാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്‌.


പത്തൊന്‍പതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആരംഭത്തോടെ നക്ഷത്രങ്ങളില്‍ നിന്ന്‌ വരുന്ന പ്രഭ കൃത്യമായി അളക്കാന്‍ ശാസ്ത്രജ്ഞന്മാര്‍ പല സാങ്കേതങ്ങളും ഉപയോഗപ്പെടുത്തി.ആ സങ്കേതങ്ങളുടെ സഹായത്തോടെ നക്ഷത്രത്തിന്റെ പ്രഭയുടെ ഏറ്റവും ചെറിയ വ്യത്യാസങ്ങളും അളക്കാന്‍ അവര്‍ക്ക്‌ പറ്റി. അങ്ങനെ ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞര്‍ ഈ ദൃശ്യ കാന്തിമാന അളവുകോലിനെ സൂക്ഷമമായി നിര്‍വചിച്ചു. അങ്ങനെ കാന്തിമാന സംഖ്യയില്‍ ദശാംശ സംഖ്യകള്‍ വന്നു ചേര്‍ന്നു. മാത്രമല്ല പ്രഭ കുറയുന്നതിന് അനുസരിച്ച്‌ കാന്തിമാന സംഖ്യ കൂടി വരും. മറ്റോരു വിധത്തില്‍ പറഞ്ഞാല്‍ പ്രഭ കൂടിയ ഖഗോളവസ്തുക്കളുടെ കാന്തിമാന സംഖ്യ ഒരു ഋണ സംഖ്യ (negative) ആയിരിക്കും. ഈ അളവുകോല്‍ പ്രകാരം ഭൂമിയില്‍ നിന്ന്‌ നിരീക്ഷിക്കുമ്പോള്‍ ഏറ്റവും പ്രഭയുള്ള നക്ഷത്രമായ സിറിയസിന്റെ കാന്തിമാനം -1.37 ആണ്. അഭിജിത്ത്‌ (വേഗ) നക്ഷത്രത്തിന്റേത്‌ 0-ഉം തിരുവാതിര നക്ഷതത്തിന്റേത്‌ +0.41-ഉം ധ്രുവനക്ഷത്രത്തിന്റേത്‌ +2-ഉം ആണ് കാന്തിമാന സംഖ്യ.


വേഗയുടെ കാന്തിമാനം 0 എന്നും സിറിയസിന്റെ കാന്തിമാനം -1.37 എന്നും കാണുമ്പോള്‍ നിങ്ങള്‍ക്ക്‌ ഉയരാവുന്ന ന്യായമായ ഒരു സംശയം ഉണ്ട്‌. കൂടുതല്‍ പ്രഭ ഉള്ള നക്ഷത്രങ്ങളായ ഇതിനെയൊന്നും ഒന്നാം കാന്തിമാനം നക്ഷത്രം എന്നു വിളിക്കാതെ എന്തിനു അതിലും പ്രഭ കുറഞ്ഞ നക്ഷത്രങ്ങളെ ഒന്നാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രങ്ങള്‍ എന്നു വിളിച്ചു എന്ന്‌. ഇതിന് പ്രത്യേകിച്ച്‌ കാരണം ഒന്നും ആരും ഇതുവരെ വിവക്ഷിച്ചു കണ്ടിട്ടില്ല. നക്ഷത്രങ്ങളെ കാന്തിമാനം അനുസരിച്ച്‌ വിഭജിക്കുമ്പോള്‍ ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ സമാന പ്രഭ ഉള്ള നക്ഷത്രങ്ങള്‍ ഏതിലാണോ അതിനെയാണ് ഹിപ്പാര്‍ക്കസ്‌ ഒന്നാം കാന്തിമാനം നക്ഷത്രമായി പരിഗണിച്ചത്‌. സിറിയസിന്റെ പ്രഭ ഒന്നാം കാന്തിമാനം ആയി പരിഗണിച്ചാല്‍ അതിന്റെ ഒപ്പം വേറെ നക്ഷത്രങ്ങളെ ഒന്നും ഒന്നാം കാന്തിമാനം ആയി കണക്കാക്കാന്‍ പറ്റില്ല. അതിനാല്‍ അയിരിക്കണം ഹിപ്പാര്‍ക്കസ്‌ സിറിയസിനെ ഒന്നാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രം എന്നു വിളിക്കാതിരുന്നത്‌.


പ്രഭകൂടുന്നതിനനുസരിച്ച്‌ ഖഗോളവസ്തുവിന്റെ കാന്തിമാന സംഖ്യ കുറയുന്ന രീതിയിലാണ് കാന്തിമാന അളവുകോല്‍ നിര്‍വചിച്ചിരിക്കുന്നത്‌. മാര്‍ക്ക്‌ കൂടുതല്‍ കിട്ടുമ്പോല്‍ ഒന്നാം റാങ്ക് കിട്ടുന്നതു പോലെ. കാലം പുരോഗമിച്ചപ്പോള്‍ ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞര്‍ നക്ഷത്രങ്ങളെ മാത്രമല്ല സൂര്യനേയും ചന്ദ്രനേയും എല്ലാം ഈ അളവുകോല്‍ ഉപയോഗിച്ച്‌ അളന്നു. അതിനുവേണ്ടി കാന്തിമാന അളവുകോല്‍ രണ്ടുവശത്തേകും വ്യാപിപ്പിച്ചു. ഇതനുസരിച്ച്‌ സൂര്യന്റെ കാന്തിമാന സംഖ്യ -26.73 ഉം, പൂര്‍ണ്ണചന്ദ്രന്റേത്‌ -12.6 ഉം, ശുക്രന്റേത്‌ -4.4 ഉം ആണ്. നഗ്നനേത്രം കൊണ്ട്‌ നമുക്ക്‌ ദൃശ്യ കാന്തിമാന സംഖ്യ +6 വരെയുള്ള നക്ഷതങ്ങളെ മാത്രമേ കാണാന്‍ സാധിക്കൂ. ദൂരദര്‍ശിനിയുടെ കണ്ടുപിടുത്തോടെ പിന്നേയും പ്രഭകുറഞ്ഞ നക്ഷത്രങ്ങളെ കണ്ടെത്തി. ഒരു സാധാരണ ദൂരദര്‍ശിനി ഉപയോഗിച്ചാല്‍ കാന്തിമാനം +9 വരെയുള്ള നക്ഷത്രങ്ങളെ കാണാനാകും. ശക്തിയേറിയ ദൂരദര്‍ശിനിയുണ്ടെങ്കില്‍ കാന്തിമാന സംഖ്യ +20 വരെയുള്ള നക്ഷത്രങ്ങളെ കാണാനാകും. ഹബ്ബിള്‍ സ്‌പേസ്‌ ദൂരദര്‍ശിനി ഉപയോഗിച്ച്‌ കാന്തിമാന സംഖ്യ +29 വരെയുള്ള നക്ഷത്രങ്ങളെ കാണാനാകും.


ആധുനിക ഉപകരണങ്ങളുടെ സഹായത്തോടെ ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞര്‍ നടത്തിയ സൂക്ഷപഠനത്തില്‍ ഒന്നാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രത്തിന് ആറാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രത്തേക്കാള്‍ നൂറിരട്ടി പ്രഭ അധികമുണ്ട്‌ എന്ന്‌ കണ്ടെത്തി. അതായത്‌ നൂറ്‌, ആറാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രത്തിന്റെ പ്രഭ ചേര്‍ന്നാല്‍ ഒരു ഒന്നാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രത്തിന്റെ പ്രഭ കിട്ടും. വേറൊരു വിധത്തില്‍ പറഞ്ഞാല്‍ കാന്തിമാനത്തിന്റെ വ്യത്യാസം 5 ആണെങ്കില്‍ (6 -1) പ്രഭയുടെ വ്യത്യാസം 100 ഇരട്ടി ആകുന്നു.അങ്ങനെയാണെകില്‍ ഒരു കാന്തിമാനം വ്യത്യാസം ഉണ്ടെങ്കില്‍ 100(1/5)=2.512 പ്രഭയുടെ വ്യത്യാസം ഉണ്ടാകും. അതായത്‌ 2.512, ആറാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രങ്ങള്‍ ചേര്‍ന്നാല്‍ അഞ്ചാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രത്തിന്റെ പ്രഭ കിട്ടും. (2.512)2 ആറാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രങ്ങള്‍ ചേര്‍ന്നാല്‍ നാലാം കാന്തിമാന നക്ഷത്രത്തിന്റെ പ്രഭ കിട്ടും.അതായത്‌ ഒരു കാന്തിമാനത്തിന്റെ വ്യത്യാസം ഉണ്ടെങ്കില്‍ പ്രഭയുടെ വ്യത്യാസം 2.512 ഇരട്ടി ആകുന്നു. ഇങ്ങനെയുള്ള അളവുകോലിനെ ലോഗരിതമിക് അളവുകോല്‍ എന്നാണ് പറയുന്നത്‌.


ഭൂമിയില്‍ നിന്ന്‌ ഉള്ള നക്ഷത്ര നിരീക്ഷണത്തിന് ദൃശ്യ കാന്തിമാനം ആണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്‌. അപ്പോള്‍ ഭൂമിയില്‍ ഇന്ന്‌ നിരീക്ഷിക്കുമ്പോള്‍ ഒരു നക്ഷത്രത്തിന്റെ പ്രഭ എന്താണോ അതാണ് ദൃശ്യ കാന്തിമാനം. ഇതിന് നക്ഷത്രത്തിന്റെ യഥാര്‍ത്ഥ പ്രഭയുമായി യാതൊരു ബന്ധവും ഇല്ല. ഒരു നക്ഷത്രം നമുക്ക്‌ പ്രഭകുറഞ്ഞതായി തോന്നുന്നത്‌ ശരിക്കും അതിന്റെ പ്രഭ കുറഞ്ഞതായതു കൊണ്ടാവില്ല അത്‌ വളരെയധികം ദൂരത്തായതു കൊണ്ടായിരിക്കാം. അതേപോലെ സൂര്യന്‍ നമ്മളോട്‌ അടുത്തായതുകൊണ്ടാണ് അതിന്റെ പ്രഭ അധികമായിരിക്കുന്നതും. ഈ പ്രശ്നം പരിഹരിച്ച്‌ നക്ഷത്രം എത്ര ദൂരത്താണെങ്കിലും അതിന്റെ കേവലമായ പ്രഭ അളക്കുന്ന ഒരു അളവുകോലും ശാസ്തജ്ഞര്‍ നിര്‍വചിച്ചു.അതാണ് കേവല കാന്തിമാനം.