Химийн Факультет (Монгол Улсын Их Сургууль)
Wikipedia-с
ХИМИЙН ФАКУЛЬТЕТИЙН ТҮҮХЭН ТОВЧОО
Монгол улсын их сургууль байгуулагдахад шинээр бий болсон гурван факультетийн оюутнуудад хими заах үүрэгтэйгээр 1942 онд анх байгуулагдсан ерөнхий хими, органик бус химийн кафедрууд өргөжин өргөжсөөр 1951 оноос хими-биологийн, 1955 оноос химийн багш бэлтгэх ажлыг эхлүүлж, Химийн мэргэжилтэн бэлтгэх үйл ажиллагааг 1951-1957 онд багш нарын факультет, 1957-1998 онд байгалийн ухааны факультет тус тус хариуцаж байжээ. Химийн салбарын сургалт, эрдэм шинжилгээний ажил хариуцсан нэгжүүдийг нэгдсэн удирдлага зохион байгуулалттай болгон 1998 оноос химийн факультет байгуулагдан үйл ажиллагаагаа эхэлсэн билээ. Химийн сургалт, судалгаа шинжилгээний ажлыг хариуцан ажиллаж байсан тэнхимүүд: МУИС-ийн дээр дурьдсан гурван факультетийн оюутнуудад хими заах үүрэгтэйгээр 1942 онд анх байгуулагдсан, органик химийн кафедрийн эрхлэгчээр доц. С.И.Хромов, органик бус химийн кафедрийн эрхлэгчээр доц. Л.С.Каштанов нар тус тус ажиллаж байжээ. 1951 онд химийн тэнхимээс органик-биохимийн тэнхим салж, байгуулагдан тэнхимийн эрхлэгчээр проф. Б.Дашжамц (1951-1954) ажиллажээ. 1991 онд Шинэ материалын хими технологийн төв нээгдэж, захирлаар нь доктор проф. Р.Санжаасүрэн ажиллаж байна. 1997 онд хими-технологийн тэнхим байгуулагдаж эрхлэгчээр нь доктор, проф. А.Доржпалам (1997-2001) ажиллаж байжээ. Хими-биологи, химийн мэргэжлийн ангиудыг хариуцаж байсан факультетууд, деканаар ажиллаж байсан химичид багш нар: 1951-1957 онд Багш нарын факультетэд химийн мэргэжлийн салбар хамаарч байв. Деканаар 1950-1954 онд биохимич Ж.Жамсран ажиллаж байжээ. 1957-1998 онд Байгалийн ухааны факультетийн деканаар ажиллаж байсан химичид:
- З.Энэбиш 1960-1961 онд
- Доц. Д.Даваасүрэн 1967-1973 он
- МУ-ны Гавъяат Багш, доктор, проф. М.Юндэн 1973-1977 он
- Доктор, проф. А.Доржпалам 1978-1979 он
- Доктор, проф. А.Авирмэд 1981-1982 он
- ШУ-ны доктор, проф. Г.Самдан 1982-1989 он
- Доктор, проф. Д.Дэмбэрэлнямба 1989-1991 он
- Дэд проф. С.Дондог 1991-1992 он
1998 оноос Химийн факультет шинээр нээгдэж деканаар • Монгол Улсын Гавъяат Багш доктор, проф. Д.Дорж 1998 оноос ажиллаж байна. Үндэсний мэргэжлийн боловсон хүчин, химийн багш, эрдэмтэд бэлтгэгдсэн түүхэн товчоон. 1942 оноос 1960 он хүртэл тэр үеийн ЗХУ-ын Их Сургуулиудаас олон арван эрдэмтэн багш нар уригдан ирж ажиллаж байжээ.
- Дэд эрдэмтэн, доцент С.И.Хромов 1942-1957 онд органик химийн тэнхимийн эрхлэгч, их сургуулийн орлогч захирлаар ажиллаж байжээ.
- Профессор Л.И.Каштанов аналитик хими, 1942 оноос органик бус химийн тэнхимийн эрхлэгч, багш
- Доцент Н.А.Шманенко(1944-1947), С.Д.Громоков(1943-1955), Б.Е.Рубинштейн(1953-1957), И.Я.Гурецкий (1953-1957) болон Е.С.Оленин, И.К.Шукин, А.А.Волков, П.Т.Волков нар жараад он хүртэл багшилж байжээ. 1943 оны 2-р сард Гэгээрүүлэх Яамны сайдын тушаал гарч Мал эмнэлгийн факультетийн оюутан Б.Дашжамц, Д.Даваасүрэн нарыг органик бус химиэр профессор Л.И.Каштановын удирдлага дор, оюутан Ш.Цэрэн, Цэвэлмаа (удалгүй анагаах ухааны факультет руу шилжсэн) нарыг доцент С.И.Хромовын удирдлага дор органик химиэр 3 жилийн хугацаагаар дагалдуулан тусгай төлөвлөгөөгөөр суралцуулж байгаад 1944 оноос Москвагийн Их Сургуульд шилжүүлэн суралцуулсан ба хожим тэд нар химийн анхны багш нар болсон юм.
- Ж.Жамсран-биохими, академич, доктор, проф. (1946-1960), багш, тэнхимийн эрхлэгч, орлогч захирал (1955-1960)
- Ш.Цэрэн-гидрохими, доктор, 1942 онд лаборант-дагалдан сургагч, 1950-1956 онд багш, тэнхимийн эрхлэгч (1959-1961)
- Б.Дашжамц-органик хими, академич, доктор, профессор 1947-1954 онд багш, декан, хичээл ангийн эрхлэгч, тэнхимийн эрхлэгч, 1958-1959 онд тэнхимийн эрхлэгч, эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга, 1975-1989 онд багш, эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга
- Д.Даваасүрэн-ерөнхий органик бус хими, 1950-1977 онд багш, тэнхимийн эрхлэгч, орлогч декан, декан
- П.Даваадорж-аналитик хими, доктор, проф. 1955-1964 онд багш, 1964-1993 онд тэнхимийн эрхлэгч, багш
- А.Авирмэд-физик хими, доктор, профессор 1955-1998 он хүртэл багш, хичээл ангийн эрхлэгч, декан
- Д.Чүлтэм- 1956-1962 онд ахлах лаборант, багш
- М.Юндэн-аналитик хими, Монгол Улсын Гавъяат багш, доктор, профессор 1956-1978 онд багш, декан
- Ш.Цоодол- аналитик хими, доктор 1956-1970 онд багш
- Ш.Лувсандорж-гидрохими, ш/у доктор органик бус хими 1956-1961 онд багш, тэнхимийн эрхлэгч
- Т.С.Агафонова-1956-1959 онд багш
- А.Доржпалам-химийн технологи, доктор, профессор 1957-1993 онд багш, 1993-2002 онд тэнхимийн эрхлэгч
- Н.Сундуйжав-физик хими, Ленинградын Их Сургууль төгссөн. 1957-1960 онд багш
- З.Энэбиш-органик хими, доктор, Ленинградын Их Сургууль төгссөн. 1957-1961 онд багш, декан
- Ц.Бөндөөхүү-биохими, доктор, 1957-1961 онд багш
- Д.Бадгаа-биохими, Шинжлэх ухааны гавъяат зүтгэлтэн, академич, доктор, профессор 1958-1960 онд багш, тэнхимийн эрхлэгч
- Д.Чүлтэм-органик хими, катализ. Москвагийн Их сургууль төгссөн. 1958-1991 онд багш, тэнхимийн эрхлэгч (1968-1983)
- Ж.Гунгаа-Биохими. 1958-1961 онд багш
- Д.Жамбал-Органик хими, полимер хими, шинжлэх ухааны доктор, профессор, 1959 оноос одоо хүртэл багш, үүний дотор тэнхимийн эрхлэгч (1983-1998)
- А.Мөнгөнцэцэг-аналитик хими, гидрохими, доктор, профессор, 1959 оноос одоо хүртэл багш
- С.Дондог-ерөнхий органик бус хими, дэд профессор, 1959 оноос одоо хүртэл багш, декан
- У.Баатар-физик хими, электрохими, дэд профессор 1956-2004, багш
- Р.Санжаасүрэн-физик, коллойд хими, ШУ-ны доктор, профессор, Москвагийн Их сургууль төгссөн. 1959-1973 онд багш, тэнхимийн эрхлэгч(1962-1964), МУИС-ийн хичээл ангийн эрхлэгч(1974-1978), ШТХТТөвийн захирал (1991 оноос одоо хүртэл)
- Ц.Цэрэв-органик хими. 1959-1982 онд багш
- Р.Балдорж-биохими, 1959-1982 онд багш, тэнхимийн эрхлэгч (1961-1964)
- Э.Нордов-органик хими, нүүрс, нефть хими, доктор, профессор, Москвагийн Их сургууль төгссөн. 1960-1972 онд багш, 1991-2006 онд эрдэм шинжилгээний тэргүүлэх ажилтан, эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга
Химийн факультетийн одоогийн бүтэц, бүрэлдэхүүн 1998 оны 9-р сард химийн сургалт, эрдэм шинжилгээний ажил хариуцсан нэгжүүд нэгдсэн удирдлага, бүтэц, зохион байгуулалттай болгон МУИС-ийн бүрэлдэхүүн нэгж-химийн факультет байгуулагдан сургалт, судалгааны ажлаа бие даан явуулж эхэлсэн юм. Химийн салбарын хувьд 1955-1958 онд хими-биологийн багш мэргэжлээр 4 удаа, 1959 оноос өнөө хүртэл химич, химийн багш, аналитик хими, физик хими, органик хими, хими технологи, орчны хими, хүнсний хими, байгалийн нэгдлийн хими, нефть хими, эрдэс материалын хими, хими-байгаль шинжлэлийн багш мэргэжлээр 44 төгсөлт хийж нийтдээ 1670 гаруй мэргэжилтэн бэлтгэж, тэдгээр мэргэжилтнүүд нь манай орны боловсрол, шинжлэх ухааны салбар, үйлдвэрлэл, судалгааны лабораториудад амжилттай ажиллаж байна. Одоо тус факультетэд ерөнхий, аналитик хими, хүнс ба органик ба хүнсний хими, хими технологийн 3 тэнхим, эрдэм шинжилгээний нэг төв, эрдэс түүхий эд, өнгөт металл, ховор элемент, силикатын болон цементийн хими, нүүрс, нефть, байгалийн нэгдлийн хими, хими технологи, ерөнхий, органик бус хими, аналитик хими, физик хими, анализын физик химийн арга, органик хими, гидрохими, орчны хими зэрэг 20 гаруй сургалт, эрдэм шинжилгээний лаборатори, оюутны бие даах ажлын төв, компьютерын орчин үеийн лабораториуд багш оюутны сургалт судалгааны ажилд үйлчилж байна. Ерөнхий, органик бус хими, физик хими, аналитик хими, органик хими, байгалийн нэгдлийн химиэр мэргэшүүлдэг химийн мэргэжлийн ангиас гадна хими технологи (1992 оноос), экологийн хими (1998 оноос), нефтийн хими (1998 оноос), хүнсний хими (1999 оноос), эрдэс түүхий эдийн хими технологи (1999 оноос) хими, байгаль шинжлэлийн багш (2001 оноос), байгалийн нэгдлийн хими (2004 оноос) зэрэг найман мэргэжлээр улс ардын аж ахуйн төрөл бүрийн салбарт мэргэжилтэн бэлтгэж байгаа билээ.