Oostfraislaand

Van Wikipedie

Woapen van Oostfraislaand
Woapen van Oostfraislaand

Oostfraislaand (Duuts: Ostfriesland, Oostfrais: Oostfreesland) is n streek ien t oeterste noordwesten van t Duutse dailstoat Leegsaksen. t Grènst ien t noorden aan de Waddenzee, ien t westen aan de Nederlaandse provinzie Grunnen, ien t zuden aan Olderbörg en ien t oosten aan de Jade. Bie t gebied heuren de Oostfraise waddenailanden: Börkem, Memmert, Juust, Noordeny, Baalterm, Laankeoog,Spaikeroog, Wangerooge. Belaankrijke steden ien Oostfraislaand binnen Aauwerk, Emden, Leer, Norden en Wittmond.

Onderwarpen

[bewark] Gebied en historie

Historische koart van Oostfraislaand
Historische koart van Oostfraislaand

Van oldsheer beston Oostfraislaand oet t gebied tuzzen Ems en Jade. Der wuir Frais proat en de Fraise kultuur wuir der volgd. Dou t Fraise riek (Magna Frisia) oetmekoar veul, schaaide Grunnen (de Ommelanden) Oostfraislaand en Westlauwersfraislaand. Oostfraislaand kreeg n aaigense geve en wuir n dail van t Haileg Roomse riek. Oostfraislaand beston dou oet de tegenswoordege laandkraitsen Emden, Aauwerk, Leer en Wittmond. De tegenswoordege laandkraitsen Fraislaand en Wilhelmshoaven heurden hier nait meer bie. Dou t keunenkriek Hollaand zoch oetbraaide deur Oostfraislaand te verovern heurden dizze kraitsen der anders wel bie. Doch vuilen de mìnsken oet de kraitsen Friesland en Wilhelmhoaven zoch gain Frais.

[bewark] Laandskop

t Laandskop van Oostfraislaand wordt kenmaarkt deur haidevelden, maarken, klainkolonien en dunen op de wadden. De laandskopstypen binnen hail dudelk weer te vinden ien de ploats -en gemaintenoamen as Wiesmoor, Moormerland, Großheide en Marschland.

[bewark] Kultuur

Binnen Duutslaand het Oostfraislaand n dudelk aaigense identiteit. Veul dingen dij ien Grunnen of Westlauwersfraislaand bruuk worden, bruukt man ook ien Oostfraislaand.

[bewark] Eterij en drinkerij

Thee
Thee

Ien Oostfraislaand wordt hail veul thee dronken, t maist ien hail Duutslaand. Ook t aantal thee-extrakt per kopke is veul meer as ien de rest van Duutslaand. Tot de twaide helft van de 19. iew har Oostfraislaand n grode Theefabriek.

Mit nijjoar worden Knieperkes en Nijjoarsrollkes eten en môkt ien Oostfraislaand, dij man ook ien Noord -en Oostnederlaand kent. n Andere delikatesse dij man ien Oostfraislaand eet rond nijjoar binnen Spekdikken, dij ook ien Westerwolde eten worden.

[bewark] Toal

Ien Oostfraislaand worden ien tegenstellen tot de verbeelden gain Frais proat, môr Platduuts. t Oostfrais (n Saksisch dialekt dus) is ien de middeliewen ontstoan dou t Frais verdrongen wuir deur t Saksisch oet t zuden. Ditzulfde process het zoch n aantel joaren doarveur ook ofspeuld ien Grunnen. Vandoar dat t Oostfrais dan ook verwant is aan t Grunnegs. Dit zugst aan woorden as Schöfel (Oostfrais) en scheuvel (Grunnegs) en de verklainwoorden mit -tje en -ke.

t Oostfrais (n Frais dialekt) bestait nog wel, môr nait ien Oostfraislaand. t Oostfrais wuir deur t Saksisch verdrongen en gong dou noar t zuden. t Wordt nau sproken ien de aangrènzende gemainte Saterland en wordt dus ook Saterfrais nuimd.

[bewark] Kraitsen en gemaintes

Oostfraislaand bestait oet 4 kraitsen en 31 gemaintes:

  • Laandkraits Leer:
    • Bonnen (Bunde)
    • Jemen (Jemgum)
    • Wainer (Weener)
    • Leer
    • Westoverleden (Westoverledingen)
    • Raauderveen (Rhauderfenn)
    • Oostraauderveen (Ostrhauderfenn)
    • SG Juum (SG Jümme)
    • Oplengen (Uplengen)
    • SG Hezel (SG Hesel)
    • Moormerlaand (Moormerland)
    • Börkem (Borkum)
  • Laandkraits Aauwerk:
    • Waismoor (Wiessmoor)
    • Grodeveen (Großefehn)
    • Aauwerk (Aurich)
    • Ihlo (Ihlow)
    • Zuudbroukmerlaand (Südbrookmerland)
    • Hinte
    • Kromhörn (Krummhörn)
    • SG Broukmerlaand (SG Brookmerland)
    • Noorden (Norden)
    • SG Hege (SG Hage)
    • Groothaide (Großheide)
    • Dornem (Dornum)
    • Juust (Juist)
    • Noordenie (Nordeney)
  • Laandkraits Wittmond
    • Holtraim (SG Holtriem)
    • Essens (SG Esens)
    • Wittmond (Wittmund)
    • Fredebörg (Friedeburg)
    • Laankoog (Langeoog)
    • Spaikeroog (Spiekeroog)