Jeruzalemi

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë


Jeruzalemi
Emblema Vendndodhja
Qendra e qytetit
Statistika
Popullsia
-dendësia
banorë
banorë/km²
Sipërfaqja km²
Administrata
Shteti Izralei
Qarku
Adresa e kuvendit rruga nr.
Posta vetëm nr.
Prefiksi telefonik
Faqe zyrtare
Politika
Kryetar
Partia udhëheqëse


Jeruzalemi (hebr יְרוּשָׁלַיִם Yerushalayim; greq. Ιεροσόλυμα - Ierosolima, arab القُدس - al-Quds' - << i shenjti >> ) është nje qytet i lashte ne Lindjen e Mesme midis Detit Mesdhe dhe Detit te vdekur ne nje lartesi 650-840m mbi nivelin e detit. Gjendet ne lindje te Tel Avivit, ne jug te Ramallahut, perendim te Jerikos dhe veri te Betlehemit. Jeruzalemi është kryeqyteti i Izraelit, megjithse ky emertim dhe aneksimi i pjeses lindore te qytetit nga Izraeli janë çështje te grindjeve nderkombetare.

Historia e Jeruzalemit është shume e vjeter. Ai është nje nder nga qytetet me te lashte te botes dhe ndoshta qysh prej 5000 vjetesh i banuar vazhdimisht. Te gjeturat arkeologjike tregojne ekzistencen e nje ngulimi ne Jeruzalem ne mijevjecarin e 3-te p.e.s. Permendja e pare e qytetit nga burime historike nis ne mijevjecarin e 2-te p.e.r. Jeruzalemi u ndertua dhe u themelua ne fillim nga Kanaanitet (u pushtua nga Jebuzitet gjate Eres se Bronxit te vone), dhe u be kryeqytet i mbreterise çifute te Izraelit, Judahs dhe Judese ne periudhat e Tempullit te Pare dhe Tempullit te Dyte. Qyteti quhej para Mbretit David Ievus, e shfaq vetveten si nje perzierje fantastike te permendoreve historike, kulturave dhe popujve me nje sasi te panumert vendesh te denja për t´u pare. Jeruzalemi është Toka e Shenjte, <<qender e tre feve>>: Judaizmit, Krishterimit dhe Islamit.

Nga viti 1948 deri 1967, pjesa perendimore e Jeruzalemit qeverisej nga Izraeli si kryeqytet i tij, ndersa Jeruzalemi Lindor qeverisej nga Jordania. Qyteti u ribashkua me fitoren e izraeliteve ne Luften Gjashteditore, megjithate statusi i tij mbetet i diskutueshem. Nje ligj i nxjerre nga izraelitet ne vitin 1980 e shpall Jeruzalemin kryeqytetin "e amshuar, te pandashem" te Izraelit, kurse Jeruzalemi Lindor besohet te jete menduar kryeqytet i shtetit Palestinor te ardhshem. Statusi i vendeve te shenjta te Jeruzalemit është poashtu i diskutueshem.

Jeruzalemi ka nje popullsi prej 724,000 banoresh (nga statistikat e24 maj 2006). Ai është nje qytet i perbere (heterogjen), dhe perfaqeson shume kombesi, fe, dhe grupe ekonomiko-shoqerore. Pjesa e quajtur "Qyteti i Vjeter" është i rrethuar nga mure dhe perbehet nga: armene, te krishtere, hebrenj dhe muslimane.

Tabela e përmbajtjeve

[redaktoni] Emrat

[redaktoni] Historia

[redaktoni] Vendet

[redaktoni] Demografia

[redaktoni] Kultura

[redaktoni] Bindjet fetare

[redaktoni] Arsimimi

[redaktoni] Politika

[redaktoni] Ekonomia

[redaktoni] Transporti

[redaktoni] Shiko edhe këtë

Commons: Jerusalem – Këtu mund të gjeni figura, audio dhe video.

[redaktoni] Lidhje të jashtme