Mani pulite

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

Mani pulite (në italisht « Duar të pastra ») është emri i nje proces gjyqësor që nisi në 1992 për shkak të korrupsionit në masë që kishte prekur institucionet më të larta në Itali. Për shkak të këtij procesi u shkrinë dy parti (DK) Demokracia Kristiane dhe (PSI) Partia Socialiste Italiane. Korrupsioni dhe rryshfetet u pagëzuan si Tangentopoli. Kjo fjalë rrjedh nga tangente që do të thote rryshfet dhe poli që do të thotë qytet në greqisht.

Tangentopoli nisi më 17 shkurt1992 kur gjykatësi Antonio Di Pietro arrestoi Mario Chiesa, një anetar i Partise socialiste italiane. Bettino Craxi, drejtuesi i kësaj partie, mohoi ekzistencen e korrupsionit politik dhe e quajti Mario Chiesa-n një mashtrues që demtoi imazhin e partisë së tij.

Gjatë zgjdhjeve të 1992, partia Demokracia kristiane megjithëse humbi disa vota arriti të ruante mazhorancën, por Parlamenti ishte i dobët gjë që çoi në zgjedhjet e parakohëshme në 1994. Ndërkohe që nga prilli i 1992, u arrestuan shumë politikanë dhe industrialistë sidomos nga ata në pozitë. Hetimet filluan në Milano, por shumë shpejt u shtrinë edhe në qytete të tjera brenda Italisë.

Një anëtar i PSI pranoi të gjitha krimet që kishte bërë, teksa u ndalua nga dy karabinjerë për ti vënë një gjobë për tejkalim shpejtësie. Më 2 shtator të 1992, socialisti Sergio Moroni vrau veten dhe la prova të fajsisë së tij. 5 vjet më parë, vajza e tij, Chiara Moroni u zgjodh deputete. Kandidatura e saj u mbështet fuqishëm nga Silvio Berlusconi. Gjatë viteve të Tangentopolit u vranë Paolo Borsellino dhe miku i tij, Giovanni Falcone, një nga gjykatësit më të famshëm në fushatën gjyqësore antimafia.

Gjate zgjedhjeve lokale, Demokracia Kristiane humbi gjysmen e votave. Te nesermen Bettino Craxi u akuzua për korrupsion dhe dha doreheqjen. Me 5 mars te 1993, kryeministri Giuliano Amato dhe ministri i drejtesise Luigi Conso, me ane te nje ligji mbi financimin e partive u perpoqen te provokonin nje amnisti te pergjithshme.

Nderkohe presidenti i Républikes Oscar Luigi Scalfaro nuk pranoi te nenshruante kete ligji duke e cilesuar jo kushtetues. Nje jave me pas, ENI (enti kombetar i hidrokarbureve) u perfshi nje skandal 250 million dollaresh. Kjo ngjarje u pasua nga disa arrestime te bujshme. Me 20 korrik te 1993, ish-presidenti i kesaj shoqerie, Gabriele Cagliari, do te vriste veten ne burg.

Me 25 mars 1993, Parlement italian modifikoi ligjin mbi votimin parlamentar, Carlo Azeglio Ciampi, ish guvernatori i Bankes se Italise u zgjodh Kryeminister, duke u bere keshtu personazhi i pare jo politik qe caktohej ne nje post te tille. Nderkohe pas zgjdhejve lokale Liga e Veriut u be forca kryesore poltikike ne vend. Keto ngarje u shoqeruan me protesta te cilat kerkonin pavaresine e lugines se Padania-s.

Ne fund te korrikut te 1993 Bettino Craxi pohoi se partia e tij kishte marre 93 milione dollare nga fonde ilelgale. Umberto Bossi u denua për shkak se kishte perfituar 200 millions lireta nga financime te jashtligjshme. Edhe partia komuniste u shpall fajtore megjithse praktikisht askush nuk u denua. Ne perfundim te ketij procesi gjyqsor Antonio Di Pietro deklaroi: faji është individual por une nuk mund te gjykoj dhe denoj dike qe quhet partia (mbiemri) komuniste(emri).

Ne 1994, Silvio Berlusconi hyri ne politike dhe fitoi zgjedhjet. Shume menduan se kjo ishte nje levizje për te mbrojtur shoqeri te tjera nga akuza për korrupsion. Megjithate kjo nuk e pengoi djalin e tij te shpalloj fajtor për rryshfete. Me 13 korrik te 1994, qeveria Berluskoni « shpiku / sajoi » nje ligj qe do ndihmonte shumicen e atyre personaliteteve te cilet ishin perfshire ne te tilla ceshtje. Ky ligj u cilesua si i fshehte pasi u shpall te njejten dite qe Italia mundi Bulgarine ne nje ndeshje te vlefshme për kampionatin boteror q epo zhvilllohej ne Sh.B.A.

Për shkak te protestave ky ligj u hoq dhe Roberto Maroni, minister i brendshem dhe Alfredo Biondi, minister i Drejtesise deklaruan se as nuk e kishin lexuar kete ligj.

Mendimi i nje pakice

Për disa njerez hetimet ne kuader te procesit Mani pulite treguan qarte pershpejtimin dhe liberalizimin e kapitalizmit gjate viteve '90, qe duhet thene se u ndihmua shume nga kalimi sistemi elektoral mazhoritar. Për shume njerez ishte e dobishme prishja e ekulibrave ekzistues për te krijuar te rinj. Apekti mitik i Mani pulite konsiston ne ndryshimin e bazave ku mbështëtej pushteti ekonomik dhe politik i Italise ne ato vite.

Në gjuhë të tjera