Izraeli

Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë

מדינת ישראל
("Mədinat Yisraʾel")
دولة اسرائيل
("Dawlat Isrāʾīl")
Flamuri - Izraeli Emblema - Izraeli
(Detaje) (Detaje)
Moto Kombëtare: s ka
Vendndodhja -Izraeli
Gjuhë zyrtare Hebraishtja, Arabishtja
Kryeqyteti Jeruzalemi
Sistemi Republik
President Moshe Katsav
Kryeministër Ehud Olmert
Sipërfaqja
 -totale
 -ujore

20,770   km²  - (150 -ta)
~2  %
Popullsia
 - Totale
 - Dendësia

7,005,400 (2005)  - (97 -ta)
333 b. / km²
BPV (nominal)
 - Totali
 - BPV/banorë

163.45 mild.$ (2005)  -(52 -ta)
22,944$   -(30 -ta)
HDI (2003 ) 0.915 (23 ), Stampa:Lartë
Monedha Sheqel ILS
Zona kohore UTC + 03:00
Pavarësia
 nga Br. e Madhe
14 Maj 1948 - (shpallur)
adminstruar
OKB nga 11 Maj 1949
Himni kombëtar Hatikvah
Kodi i internetit TLD .il
Prefiksi telefonik +972
redaktoni

Tabela e përmbajtjeve

[redaktoni] Historia

Artikulli kryesor : Historia

[redaktoni] Politika

Artikulli kryesor : Sistemi shteteror

[redaktoni] Gjeografia

Artikulli kryesor : Gjeografia

Izraeli është demokraci parlamentare që ndodhet në Lindjen e Mesme, në brigjet e Detit Mesdhe dhe i përcaktuar si shtet hebre dhe demokratik. Shumica e banoreve janë hebrenj, por ka dhe një minoritet te madh arab mysliman dhe grupe minoritetesh të tjera. Izraeli ka kufi me Detin Mesdhe dhe me Egjiptin në perëndim, me Detin e Kuq në jug, me Jordaninë në lindje, me Sirinë në verilindje dhe Libanin në veri. Mes Izraelit dhe Egjiptit, në brigjet e Mesdheut, ndodhet Rripi i Gazës, që është territor në varësi të autoriteteve palestineze. Në zonën e malit kryesor mes Izraelit dhe Jordanisë, ndodhet edhe zona e ashtuquajtur Cisjordania, zonë e mbikëqyrur nga Izraeli dhe nga autoritetet palestineze dhe statusi i tij i fundit akoma nuk është përcaktuar. Mes Izraelit dhe Sirisë ndodhen Lartësitë e Golanit, toka që ju bashkëngjitën Izraelit në vitin 1981, por Siria akoma vazhdon të kërkojë sovranitet mbi to.

[redaktoni] Ekonomia

Artikulli kryesor : Ekonomia

Ekonomia e izraelit është ekonomi e zhvilluar dhe moderne e karakterizuar me sektor shtetëror dhe taksa relativisht të larta, industrinë e hi tek të zhvilluar dhe varësi në import mallrash si: naftë, benzinë, qymyr, diamante të papërpunuara dhe ushqim. Industri të tjera të rëndësishme janë industria ushtarake, turizmi, industria e hekurit, kimike, aparatura bio shëndetësore dhe përpunimi i diamanteve, një fushë që Izraeli kryeson në botë.

Sot ekonomia izraelite karakterizohet me kalimin nga dominim dhe pronësi shtetërore në privatizim, lirësi në pazarin e valutës së huaj, shkurtim i kufijve për import dhe ulje të ngadaltë për taksën e punës dhe taksën e blerjeve. Ne Izrael ekziston taksë e lartë për makinat dhe benzinën dhe gjithashtu ekzistojnë monopole shtetërore te mëdha si kompania energjetike, portet dhe rafineritë. Në popullsinë izraelite ka kritika për monopolet dhe nga ana tjetër ka dhe kritika për lidhjet mes kapitalit dhe qeverise që kur filloi privatizimi i monopoleve dhe pronësive shtetërore.

Izraeli është i varfër në pasuri natyrore. Industria e Izraelit bazohet sot në fusha të pasuruara me burime njerëzore dhe mbahet si përparimtarë në fushat e studimeve dhe të zhvillimit. Industritë e mbrojtjes të Izraelit (Rafael, industria ushtarake, industria ajrore, elbit, el op dhe të tjera) prodhojnë për platformën vendase dhe eksportojnë dhe jashtë mjete luftarake përparimtare.

Në fund të vitit 2005 në Izrael ishin të shkruara 379,503 kompani nga të cilat kompania më e madhe ishte Teva kompania e prodhimit të ilaçeve Venere, që te ardhurat e saj për vitin 2005 ishin 5 miliard dollarë dhe fitime mbi një miliard dollarë. Shoqëri të tjera që operojnë në fushën e hi tek dhe internetit si checkpoint, amdocs dhe combras.

Që në vitin 2000 ekziston një dukuri që shoqëri izraelite blejnë kompani të huaja në botë ose të hapin filiale të rrjeteve izraelite jashtë kufijve të Izraelit. Sot, një pjesë e qendrave tregtare në Evropën lindore janë në pronësi të biznesmenëve izraelitë.

[redaktoni] Kultura

Artikulli kryesor : Kultura
Telekomunikacioni
Transporti
Ushtria
Turizmi

[redaktoni] Lidhje të jashtme

Commons:Category
Wikimedia Commons gjeni më shumë në kategorinë:
Commons:Category
Wikimedia Commons gjeni më shumë në artikullin: