Mafia
Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë
Mafia është një term shumë i përhapur në botë për të përkufizuar organizata kriminale. Analizat moderne të ketij fenomeni e cilesojnë mafinë si "organizatë pushteti", duke vëne në dukje se ekzistenca e saj nuk varet nga të ardhurat e shumta nga veprimtaritë e saj ilegale, por nga bashkëpuntorët që kanë pozita në institucione të ndryshme shtetërore sidomos politikanë.
Tabela e përmbajtjeve |
[redaktoni] Etimologjia e Emrit
Termi mafia u perdor fillimisht Sicili për te perkufizuar organizaten “Cosa nostra”.
Mendohet se fjala mafia mund te kete disa origjina etimologjike:
Ndoshta vjen nga fjala arabe Ma-Hias qe do te thote “fortesi”, duke e lidhur me fuqine e anetareve te kesaj organizate Nje hipoteze tjeter është prejardhja nga fjala arabe mu'afak, "mbrojtje ndaj te dobtit", Ndersa prejardhja me e mundshme e kesaj fjale mendohet te jeta nga dialekti toskan ku fjala maffia do te thote "mjerim" Sipas Xhuzepe Pitrè, nje prej historianeve me te shquar italiane te tradites popullore, termi mafia ka qene shume i perhapur ne zhargonin e nje pjese te Palermos dhe ishte sinonim i bukurise dhe trimerise. Për here te pare fjala mafia ka hyre zyrtarisht ne fjalorin italian ne 1863, kur regjisoret di Giuseppe Rizzotto e Gaetano Mosca vune ne skene “Mafiusi di la Vikaria”, nje drame qe u perkthye ne italisht, ne gjuhen napolitane duke mundesuar keshtu perhapjen e ketij termi ne te gjithe territorin italian. Ne dramen e siperpermendur kamorristi, ishte nje “burre nderi", qe hynte ne nje organizate për te pasur me shume pushtet dhe superioritet. Mafia permendet për here te pare ne prill te 1965 ne nje dokument zyrtar te nenshkruar nga prefekti i Palermos ne ate kohe, Filippo Gualtiero. Qe nga ajo kohe kjo fjale vazhdoi te hasej gjithnje e me shume ne fjalorin e perditshem dhe dokumenta te ndryshem zyrtare. Shpesh Mafia shoqerohej nga nje perkufizimi i shkurter “organizate kriminale” me rrenje te thella ne shoqerine siciliane. Mafia pershtat sjellje te bazuara nga nje model te ekonomise se shteti por është paralele dhe e nen. Organizatat mafiozen nxjerin fitime te medha ekonomike duke ushtruar veprimtari te jashteligjshme si: Trafik, Fallsifikime, Kontrabbande dhe Prostitucioni.
[redaktoni] Organizata Mafioze
[redaktoni] Itali
Disa nga organizatat mafioze qe veprojne ne Itali jane:
- Cosa nostra - Sicili
- Eshte themeluar ne fillim te shekullit XVI megjithate lindja e kesaj organizate i atribuohet viteve te Luftes se Dyte Boterore kur amerikanet ndihmuan ringritjen e Mafie-s ne Sicili. Shume bosse italo-amerikane, te burgosur ne Sh.B.A ( si Lucky Luciano e Vito Genovese sa për te thene ndonje emer), u kontaktuan nga CIA, dhe u lane te lire ne menyre qe ti siguronin mbeshtje ne Itali aleateve. Sipas disa te dhenave me te fundit nga 'Eurispes rezulton se Cosa Nostra fiton çdo vit 8 milion euro nga trafiku i droges, 2.841 milione nga investimet për pastrim parashe, 176 milioni nga prostitucioni, 1.549 milioni trafiku i armeve dhe 351 milioni nga gjobveniet duke pasur ne total nje xhirim paraje prej 13 miliarde euro.
- Camorra - Napoli
- Kjo organizate është themeluar nga mesi shek XVI. Fjala Camorra dikur kishte kutpimin e nje takse qe paguhej nga pronaret e lokaleve për te sigurar mbrojte. Me kete perkufizim rezulton dhe ne dokumentet e para ku kjo fjale është hasur. Keto te dhena i perkasin Mbreterise se Napolit dhe datojne 1735. La Camorra aktualisht vepron ne 111 vende (perfshire ketu qyetete dhe provinca), Struktuar e saj është e ngjashme me ate te Cosa Nostra ku çdo familje zoteron nje zone te caktuar. Sipas disa te dhenave me te fundit nga 'Eurispes rezulton se çdo vit Camorra fiton 7.230 milion euro nga trafiku i droges, 2.582 milione nga investimet për pastrim parashe, 258milioni nga prostitucioni, 2.066 milioni trafiku i armeve dhe 362 milioni nga gjobveniet duke pasur ne total nje xhirim paraje prej 12.5 miliarde euro.
Pervec Kamorres dhe Cosa Nostra-s ne Itali veprojne dhe disa organizatat te tjera mafioze ku mund te permendim:
- Ndrangeta - Calabria
- Sakra korona Unita - Puglia Mafia e Katert
- Stidda - Sicilia
[redaktoni] Botë
Disa nga organizatat mafioze me te njohura ne bote jane:
- Organizatsya – Ish Bashkimi Sovjetik
- Kjo organizate e cila vepron edhe sot, i ka fillimet qe ne kohen e ish Bashkimit Sovjetik dhe ndahet ne 3 nivele:
-
- Grupe te vogla te perbera nga 10/15 persona, te pavarur ne menyre direkte nga kreret e mafias.
- Brigadat e medhe qe perbehen 200/300 persone te cilet drejtojne grupet e vogla
- Dhe te ashtuquajturit "Vjedhesit e ligjit" qe janë rreth 150 veta. Ata kane pushtet ekonomik dhe politik. Duke qene se shumica janë avokate, mjeke, inxhenjere dhe politikane ata janë te afte te realizojne projekte dhe operacione fincanciare me shifra stratosferike.
Mafia Ruse merret me shume me trafik droge dhe armesh dhe është e shtrire ne te gjithe Evropen Lindore pa harruar dhe shtete si Franca, Zvicra dhe Italia.
- Yakutsa - Japoni
Cdo bande Mafioze ne Japoni quhet yakuza por drejtohet nga krere te ndryshem. Ne traditen e saj spikasin rituale shume te vjetra si:
- Sakazukishiki, ceremonia e pranimit te çdo anetari te ri i cili betohet për besnikeri dhe devotshmeri duke pire sakè nga gota e kryetarit.
- Irezumi – tatuazhi i cili duke qene se është i ndryshem për çdo bande deshmon perkatesine e anetareve te bandave.
- Yubitsume – prerja e gjymtyreve.
Ne te tre ceremonite e siperpermendura protagoniste janë oyabun, (kapo), kobun, (vartesit). Ne rast se dikush tradheton duhet qe ti paraqitet shefit dhe ne prani te pjeses tjeter te bandes te prese gishtin e tij, dhe ta ofroje ate te mbeshtjelle ne nje shami te bardhe. Ne rast se ky veprim kryhet atehere fajtori falet por ne rast te kundert atij i prihet koka nga vete kryetari.
- Cosa Nostra-s Amerikane, u themelua ne fillim te shekullit te kaluar dhe u pasurua ne dy dekadat e pare Ajo lindi për dy arsye:
- Emigrimi ne Sh.B.A i nje numri te madh italianesh midis te cileve kishte dhe nga ata qe ishin marre me krime.
- Por edhe për shkak se shume mafioze nga Sicilia për ti shpetuar ligjit ne Ili u detyruan te shkonin ne Sh.B.A. Nje rol te madh ne largimin e tyre e pati zoti Mori, prekekti i Palermos gjate periudhes fashiste i cili i persekutoi për nje kohe te gjate.
Zhvillimi i Cosa Nostra-s Amerikane mendohet te kete ardhur për nje sere aryesh nder te cilat mund te citojme: Trajtimi i keq i shteti amerikan ndaj emigranteve italiane te cilet duke mos pasur asnje lloj mbështëtje financiare ishin te detyruar te kryenin aktivitete ilegale. Ligjet amerikane te viteve 30 qe ndalonin alkolin duke bere qe kontrabanda e tij te kishte nje perhapje te madhe ne territorin amerikan.
Kjo organizate varej ne menyre te drejt për drejte nga Cosa Nostra Siciliana dhe janë 5 familjet ne Amerike qe mbanin kontakt te ngushte me kreret ne Itali Familja, Bonano, Lukese, Kolombo, Xhenovese dhe Gambino ku dy te fundit marrin pjesen me te madhe te fitimeve
Organizata te tjera mafioze qe veprojne nepër Evrope jane:
- Mafia turke,
- Mafia nigeriane,
- Mafia bullgare,
- Mafia shqiptare,
- pa harruar ketu narkotrafikantet kolumbiane dhe Triaden e njohur Kineze.