Dzinndwa

From Wikipedia

Huna tshifhinga tshe lushaka lwa vhavenda lwa didzhenisa kha nndwa na mavhuru musi Makhado e murangaphanda. Itsho tshifhinga hu pfala uri vhavenda vho vhavho vho rengiswa nga Davhana we avha e mukomana wa Makhado, ene ovha o dinalea ngea dzhielwa vhuhosi nga murathu. Kha nndwa yeneyo vhavenda vho do kundwa vha dzhielwa na tshipida tsha shango lavho fhethu he havha hu fhasi ha Makhado ha vho vhidzwa upfi Louis trichardt hune namusi havho vhidzwa nga dzina la Makhado.

Hu dovha ha vha na nndwa ye vhavenda vha ilwa ya phusuphusu dza Dzimauli . Afhondi heVhavenda vhalwa na mabunyu. Nga itsho tshifhinga Vhavenda vhovha vha tshi shavhela dzithavhani vhanwe vha dzumbamba bakoni la tshavhadinda.

[edit] Nndwa dza Makhado

Makhado na Davhana ndi vhana vha Ramabulana. Musi Ramabulana o no dzama ha vuwa nndwa khulu vhukati ha Davhana na Makhado, vha tshi lwela Vhuhosi.

Afha huna mihumbulo yo fhambananaho nga ha u dzhena ha Makhado vhuhosini hone e si ene wa nndu ya Vhuhosi.Mukomana wa we ovha Davhana, wa nndu ya Vhuhosi. Vha ambi vhari Davhana o kanda milenzhe ya mutahabvu khotsi awe. U amba izwi ndi uri Davhana o dzhena ya nduni na Khotsi awe.

Zwenezwo zwo do ita uri vhahulwane vha musanda vha dzhie tsheo ya uri Makhado u fanela u vha ene ane a do dzhena vhuhosini.

Makhado Tshilwavhusiku tsha ha Ramabulana


Izwi zwo dovha hafhu zwa tutuwedzwa ngauri Makhado o vha a tshi funeswa nga Makhadzi Nyakhuhu. Makhado o do vha ene we a vha na vhatikedzi vhanzhi. Davhana u vhona izwo ombo di shavhela Ha-Tshivhasa Mukumbani. E henengei Ha-Tshivhasa Makhado a rumela vhadinda uri a tshi wana tshi henefho Vho-Tshivhasa vha do dzhena khakhathini khulu. Ndi hone vho-Tshivhasa vha tshi humbela Davhana uri kha fhire shangoni lavho.

Davhana a shavhela Ha-Mphaphuli, a dzula kha muvhundu wa vhukati Ha-Tshimange na Ralushai. Makhado a rumela vhadinda Ha-Mphaphuli, vhe vhari kha Vho-Mphaphuli wa sa tshipandela; mmbi yanga i do dzhena henefho.Vho-Mphaphuli nga u pfa Zwenezwo, ndi hone vha tshi ya ha Tshiwawa (J Albasini) vha mu humbelela vhudzulo.Albasini a takalela nga maanda u da ha Davhana Luonde he ene avha e hone nge a divha uri u do mutikedza musi ene a tshi lwa na Makhado. Davhana a humbela Tshiwawa na vhanwe Vhatshena uri vha mu thuse kha nndwa yawe na Makhado. Makhado a kunda mmbi ya Davhana na Vhatshena. Vhatshena vha pandela Davhana a ya a dzula Luvhola.

Makhado o lwa na Vhatshena a vha kunda afha hune hapfi Schoemansdal vha shavha vha ya tsini na Bulugwane nga murahu vha fhata dorobo ino pfi Pietersberg. Ndi afha hune hapfi Polokwane. Makhado odo vhusa Swongozwi u swika a tshi dzama a songo thela muthelo wa Makhuwa na nwana wawe Mphephu na ene o hana u thela kha Makhuwa.

[edit] Nndwa dza Mphephu

Alilali Mphephu ndi nwana wa muhali wa vhahali Makhado. Vhunga khotsi awe o di vha muthu a thonifheaho kha lushaka lwa vhavenda, fhedzi ene o vha o fhambana na khotsi awe Makhado ngau khotsi awe hango vuwa a kundiwa na nndwani na nthihi kha nndwa dzothe dze a dzi lwa.

O lwa na mavhuru a shavhela Vhuxwa tsini na Bulawayo nga nwaha wa 1898.Mavhuru o vha o tikedzwa nga Matshangana na Ma Swazi.Mahosi mahulwane ano nga Vho-Tshivhase na Vho-Mphaphuli avho ngo ima nae. Ene o vhuya ho no fhela nndwa ya Maisimane na Mavhuru ye zwi la kale ya vha i tshi pfi Anglo Boer War.O pandelwa Swongozwi a ya a dzula Dzanani tsini na Dzata.

[edit] Phusuphusu dza Dzimauli

Dzimauli ndi vhupo ho dzulaho lushaka lwa Ha-Rammbuda. U lu lushaka na lwone a si luswa kha vhuhosi ha Venda. Vha ha Rammbuda vho vha vhe vharathu kana khotsimunene kha vha ha Tshivhasa. Vho do fhiwa shango la ha Rambuda nga khosi Tshivhasa.

Naho vhubvo havho vhu vhuthihi ho ri hu tshi dzhena Ligegise Tshivhase Mukumbani Phophi Rammbuda a hana u luvha. Izwi zwo do vusa nndwa vhukati ha Vha Ha-Tshivhasa na vha Ha-Rammbuda. Kha nndwa dzothe dzenedzi vho kundwaho ndi vha Ha -Tshivhasa.

Nga murahu ha u dzama ha Khosi Phophi Rammbuda ho vuwa phusuphusu vhukati ha vhana vhawe vha tshi lwela vhuhosi. Afha ndi he ha bva dzina la Phususphusu dza Dzimauli. Nndwa yo vha vhukati ha Bele na Mashila. Huno Bele o ri u bviswa a mbo di shavha. Bele o ri u kundwa a ya a ramba mmbi ya Maswazi vhe vha hana u muthusa. Bele a vhuya ngeno Venda a dzula Maname mudini wa Liubvuubvu ndi he a vha mu milisa hone tshivhindi.