ברית מילה

פֿון װיקיפּעדיע

אידן און אידישקייט
מגן דוד
עיקרי האמונה
גאט
יציאת מצרים · עשרת הדיברות · שלושה עשר עיקרים
מצוות · תורה
אמונה · בחירה
אישים מרכזיים
אבות ואמהות האומה · שופטי ישראל · דוד המלך · שלמה המלך
נביאי ישראל · חז"ל · משיח
ספרי קודש
תורה · תנ"ך · משנה · תלמוד
מדרשי הלכה · מדרשי אגדה · סידור · משנה תורה · שולחן ערוך · שו"ת · ספר הזוהר · מפרשים
מצוות און מנהגים
הלכה · תרי"ג מצוות · בית דין צדק · תפילה · לימוד תורה · צדקה · גמילות חסדים · שמע ישראל · ימים טובים · יום כיפור · שלוש רגלים · תשעה באב · משפחה: ברית מילה · פדיון הבן · זבד הבת · בר מצווה · נישואין · טהרת המשפחה · מעמד האישה ביהדות · צניעות · שטאַרבן: לוויה · קבורה · שבעה · קדיש · חברה קדישא
יידיש קהילה לעבן
שטעלעס: רב · דיין · חזן · גבאי · מוהל · שוחט · קברן
מוסדות: בית כנסת · בית מדרש · מקווה · תלמוד תורה · ישיבה · כולל
תפילה בציבור: מניין · ארון הקודש · חזנות · שמונה עשרה · שחרית · מנחה · מעריב · מוסף · קריאת התורה · שמע ישראל · ברכה · קידוש
היסטאריע פֿון דעם יידישן פֿאלק
תקופת האבות · יציאת מצרים · תקופת המקרא · תקופת בית ראשון · תקופת בית שני · תקופת הגלות · אנטישמיות · ציונות · השואה · היסטוריה של מדינת ישראל
יהודים
מיהו יהודי · גיור · דאס יידישע פֿאלק · באוווסטע מענטשן ·



ברית, אדער ברית מילה איז איינס פון די חשוב'סטע מצות אין די תורה.

עס ווערט געטאן אויף די אבר פון א זכר. מען שנייט דאס הייטל, וואס דעקט איבער די עטרה.

אינהאַלט

[בעאַרבעטן] די מצוה

  • די מצוה ווערט ערשט דערמאנט אין די תורה אין פרשת לך ווי השי"ת זאגט פאר אברהם אבינו ע"ה אז ער זאל זיך און אלע זכרים פון זיין הויזגעזונד מל זיין. אברהם אבינו איז דעמאלט אלט געווען 99 יאר, זיין נאמען איז דעמאלט געטוישט געווארן צו אברהם פון אברם. צוזאמען מיט אים האט זיך אויך גע'מל'עט זיין זוהן ישמעאל און זיין קנעכט אליעזר, ווי אויך אלע אנדערע זכרים פון זיין הויזגעזונד.
  • אברהם אבינו ע"ה האט נישט געהאט ווער זאל אים מל זיין ווערט געברענגט אין מדרש אז השי"ת האט אים מל געווען.
  • א יאר שפעטער ווען עס איז געבוירן געווארן צו אים זיין זוהן יצחק האט ער אים ג'מל'עט צו אכט טעג, אזוי ווי השי"ת האט אים געהייסן.
  • עס ווערט נאכאמאל דערמאנט שפעטער אין די תורה עטליכע מאל, בעיקר אין פרשת תזריע, ווי עס שטייט אז מען זאל מל זיין א יעדעס זכר צו אכט טאג נאכן געבוירן ווערן.
  • עס איז אינערסאנט אנצומערקן אז די גמרא אין מסכת נדה זאגט אז פארדעם איז עס צו אכט טאג און נישט פריער, ווייל א פרוי איז טמא טומאת ילדת פאר א זכר ביז זיבן טעג נאכן לידה, און עס איז נישט שיין אז אלע זאלן זיין בשמחה ביי די סעודה און די עלטערן זאלן זיין טרויערדיג ווייל זיי קענען נאך נישט האבן קיין שייכות איינער מיטן צווייטן.

[בעאַרבעטן] פארוואס האט גאט געהייסן זיך מל זיין

די פראגע פארוואס איז נישט קיין נארישע. אידישע קינדער זענען מקיים גאטס געבאטן, און יעדע זאך האט א טעם. נישט איין טעם אדער סיבה, נאר מערערע. פשוט'ע סיבות און העכערע סיבות. מיסטישע און לאגישע. זאכן וואס מיר פארשטייען נישט און זענען העכער אונזער שכל, איז אויך גענוג סיבה פארוואס מיר דארפן פאלגן און אננעמען דעם געבאט. אבער יעדע מצוה האט א טעם דערביי, און די ראשונים מיטשען זיך גענוג צו טרעפן וואס מער טעמים פארוואס גאט האט אזוי געהייסן.

דא ביי ברית מילה, זאגט די תורה ארויס, אז דאס מל זיין דעם אבר הזכר, איז אן אות, א צייכן, צווישן אידן מיט'ן גאט פון דער וועלט, אז דאס אידישע פאלק באלאנגט צו אים. און דאס איז אונזער סימבאל.

דער גרעסטער פון די חוקרים און פיליזאפן ביי אידן, דער הייליגער רמב"ם, זאגט אז דאס מל זיין דעם אבר הזכר, איז אפצושוואכן און נידערן דעם סעקסואלען רייץ, אז די תאוה ביים אידישע פאלק זאל נישט זיין אויף אזא מאסיווען פארנעם, ווי ביי די אלגעמיינע גוי'אישע זכרים. [1]

כדי צו פארשטיין וואס דער רמב"ם זאגט, און איינזען וואס אז דער וועלט בארימטער דאקטאר און פיליזאף זאגט איז נישט סתם געזאגט, נאר איז אויסגעהאלטן מעדיציניש, טעכניש און פראקטיש, איז פאר אונז אידן גאר שווער צו פארשטיין. פאר דעם איינציגן פאקט. אז מיר זענען אלע גע'מל'טע. אז מיר זענען גע'מל'ט, ווי קענען מיר פארשטיין די תאווה פון אן אומגע'מל'טן, און מעסטן די תאוות און סעקסואלן רייץ.

אבער, ווער עס פארשטיי ביאלאגיע, און ווער עס איז באקאנט מיט די טעכנישע חלקים פון מצות מילה, וואס מ'נעמט אראפ. וואס ווערט ווייניגער. פון וועלכע הויט רעדט מען. וואס שניידט מען אראפ, וואס איז דער ציל פון די הויט וואס ווערט אראפגעשניטן, און פארוואס האט דאס גאט באשאפן צו ערשט אויב ס'איז נישט פון וויכטיגן באנוץ. דער פארשטייט פארוואס דער גוי, דער אומ'גע'מל'טער שפירט סאך א בעסערן טעם ביי סעקס ווי דער געמל'טער, און דער גע'מל'טער קען דאס בכלל נישט אפלייקענען, ווייל ער איז דאך געווארן גע'מל'ט ביי די 8 טאג, פון וואנען זאל ער וויסן וואס עס פעלט אים.

דער רמב"ם, אויסער דעם וואס ער איז געווען א דינאמישער פארשער, א פיליזאף פון העכסטן קאליבער, איז ער אויך געווען דער גרעסטער דאקטאר און מעדיצינישער עקספערט אויף דער וועלט אין זיינערצייט. און ווי מיר זעען האט ער אויך פארשטאנען מיט זיין חכמה אז דאס אראפנעמען די פארסקין (אויבערשטע הייטל), וואס דעקט איבער דעם פעניס, פאראורזאכט דאס רעדוצירן דעם סעקסואלן רייץ און פארגעניגן ביי זכרים.

[בעאַרבעטן] וואס שניידט מען אראפ

דער אבר הזכר האט א לאנגען שעפט און ביים שפיץ איז דא אן עטרה, וואס איז דער קרוין פונעם אבר. דאס איז וואס מיר אידישע קינדער זעען (ווער עס קיקט). וואס מיר זעען נישט: איז א הייטל וואס דעקט איבער דעם גאנצן עטרה. קאפליטלי. עס דעקט איבער די עטרה, נאר ווען דער אבר הזכר איז פלעסיד אדער ווייעך. ווי נאר דער אבר הזכר ווערט ערעקטעד הארט, ריקט זיך דאס הייטל אראפ פון די עטרה. אלזא יעצט, ווען דער אומ'גע'מל'טער זכר איז פארטאן אין א סעקוסאלן געשלעכט, סליידט זיך די פארסקין ארויף און אראפ פון די עטרה, מיט א דער פארגעניגן דערפון איז נישט צו באשרייבן. און דערפאר האט גאט באפוילן אידן אראפצונעמען דאס גאנצע הייטל, און דערמיט ווערט ווירקליך אפגעשוואכט דעם סעקסואלץ כח.

[בעאַרבעטן] דער מצוה פון ברית מילה

  • די מצוה איז איינגעטיילט אין דריי:

[בעאַרבעטן] פריעה

דאס איז דאס אויפרייסן די הויט אויף דעם אבר.

[בעאַרבעטן] חתיכה

דאס איז שניידן די הויט.

[בעאַרבעטן] מציצה

דאס איז אויסנאגן די בלוט פון די שניט, די גמרא זאגט אז דאס איז פאר געזוטהייט סיבות. עס איז מקובל, און אזוי ווערט געברענגט אין הלכה דאס צוטאן מיט די מויל, און דאס ווערט אנגערופען מציצה בפה. ארום מציצה בפה איז לעצטענס געווארן א גרויסע טומעל ווען א מאדערן ארטאדאקס רב רבי משה דוד טענדלער האט ג'מסר'ט אז אַ קינד איז געווארן אנגעשטעקט מיט א קראנקהייט צוליב דעם.

[בעאַרבעטן] מנהגים

[בעאַרבעטן] סנדק

מען איז מכבד א חשוב'ן איד מיט סנדקאות.

[בעאַרבעטן] קריאת השם

מען גיבט א נאמען דאס נייע געבוירן קינד.

[בעאַרבעטן] כסא אליהו

וויבאלד אליהו הנביא קומט צו יעדן ברית, גרייט מען אהן אַ שיין בענקל און מען רופט דאס כסא אליהו, נאר דער סנדק מיט'ן קינד אויף זיין שויס זיצן אויף דעם.

[בעאַרבעטן] סעודת הברית

מען פירט זיך ביי אלע אידן אז מען מאכט א סעודה נאכן ברית, דאס איז אַ סעודת מצוה און א בכור מעג אויספאסטן ערב פסח פאַר אזא סעודה.

  • ביי רוב שבח אידן פירט מען זיך דוקא צו עסן פלייש אדער טשיקען ביי די סעודה וויבאלד עס איז א חשוב מאכל. אבער סאיז היינט שטארק איינגעפירט אז וויבאלד א ברית קומט געווענליך פאר אינדערפרי און מענטשן גלייך'ן נישט זיך פליישיג צו מאכן אינדערפרי, געבט מען א פרישטיג אנשטאט, ווי למשל בייגלעך און קרים טשיז.