Mande

From Wikipedia

Ìwò oòrùn Áfíríkà ni àwon ènìyàn tí ó ń so èdè yìí Sodo sí jùlo. Àwon ìhú tí a sì ti rí àwon tí èdè won pèka láti ara orí èdè yìí ni Mali, Cote d’Ivoire, Sierra Leone, Liberia, Burkina Faso, Senegal, Gambia, Guinea Bissan, Mauretania, Banin, Ghana, Togo ati Nigeria (Dwyer 1989; Kastenholz 1991/2). Ó tó ènìyàn bíi mílíònù méwàá sí méjìlá tí wón ń so ó. E ye àte ìsòrí yìí wò.

Nínú àte yìíu a rí ‘Proto-Mande’ tí ó pín sí ìwò oòrùn àti ìlà oòrùn ní ìbèrè pèpè. A wá rí ìwò oòrùn fúnrarè tí ó tún wá pín sí ààrín gbùngbùn tàbí Gúúsù-ìwò oòrùn àti Àríwá ìwò oòrùn. Láti ara ààrín gbùngbùn tàbí Gúúsù-ìwò oòrùn ni a ti rí: Mandaing ati Koranko, Vai àti Kono, Jogo (Ligbi, Nnmu, Atumfuor, Wela) àti Jeri, Sooso àti Yalunka, Kpelle, Loomu, Bandi, Mande ati Loko. Láti ara àríwá-ìwò oòrùn ni a ti rí Sorogama àti Tieyaxo, Tiema Cewe, hainyaxo, Soninke (Azer), Bobo (Sya), Dzuun (Samogo-Guan) àti Sembia, Jo (Samogo-Don). Ní ìlà Oòrùn a rí : Mano, Dan (Yakuba, Gio) àti Tura (Wen), Guro (Kweni) àti Yanre, Mwa àti Wan (Nwa), Gban àti Beng (Gan). Bákan náà, ni a rí: Bisa, Sane (Samogo-Tongan, Maya) àti San (South Samo, Maka), Busa (Bisa, Boko), Shanga àti Tyenga