Ipa ti Orin n Ko Lawujo
From Wikipedia
IPA TÍ ORIN N KÓ LÁWÙJO YORÙBÁ
Àwùjo Yorùbá jé àwùjo tí ó féràn orin, tí ó sì n se àmúlò rè lóòrèkóòrè, yálà ní ìgbà tí ó rorùn tàbí ní ìgbà tí ó nira, níbi isé tàbí lásìkò ìgbafé. Orin ni àwon Yorùbá tún máa n lò láti fi gbé èrò won síta. Orin tí à n sòrò rè yìí mú ìlò tìlùtìfon lówó. Àwon Yorùbá gbàgbó pé ayeye láìsí ìlù àti ìfon dàbí obè tí kò ní iyò nínú ni. Láti lè jé kí ayeye ládùn kó sì lárinrin, ìlù àti ìfon kò gbódò gbéyìn, àmì ìdámò pàtàkì ni tìlùtìfon jé fún àwon Yorùbá, Ìdí nìyí tí orin fi n kó ipa tí ó jojú láwùjo àwon Yorùbá. Gbogbo àwon ipa wònyí kò sì seé fi owó ró séyìn. Ulli Beier (1956:23) tilè so pé:
There is no occasion in Yoruba life that is not accompanied by songs, births marriages and funerals are all occasions for lyrical songs of great beauty.
(Kò sí ìsèlèkísèlè nínú ìgbésí ayé Yorùbá tí won kì í korin mo, yálà níbi ayeye ìbímo, ìgbéyàwó àti ìsìnkú, gbogbo àwon ìsèlè wònyí ni wón ti n ko àwon orin tí ó dára).
Òrò tí Beier so yìí fi hàn pé àwùjo Yorùbá jé àkókò àwùjo tí orin ti n kó ipa pàtàkì. Ó fi àwon Yorùbá hàn gégé bí ìran tí ó gbáfé, wón n dáni lárayá ni gbogbo àkókó ayeye, yálà àkókò ìgbéyàwó ni tàbí omo bíbí tàbí ìsìnkú àgbà. Wón ní àwon orísìírísìí orin bí orin èsìn, orin amúséyá orin èfè, orin eke, orin inú ìtàn orin aremo àti béè béè lo.
Lára ipa tí orin èsìn n ko láwùjo ni pé, ó wúlò fún fifi ìlànà èsìn àti èèwò irú èsìn ìbílè béè hàn. Orin eke a máa mú kí ara àwon tí ó wo ìyá ìjàkadì máa le koko síi ni. Isàn ara won yóò máa dìde béè sì ni pé orí won a sì túnbò máa gbóná mó ara won. Orin tún máa n sisé ìtùnú lákòókò tí òfò bá sè. Àwon Yorùbá ní àwon orin tó n mú ìtùnú wá fún okàn tí ó n dààmú. Kò sí itú ti àwon Yorùbá kò lè fi orin pa.
Àwon Yorùbá tún máa n lo orin láti fi kóni ní èkó. Orísìírísìí èkó bí ìkìlò ìwà ìbàjé, ìkóni ní ìwa omolúwàbí tó ye ní híhù nínú àwùjo, ni àwon orin mìíràn bí orin etíyerí, orin gèlèdé, orin àjàgbó àti orin àló wà fún.
Bákan náà, orin máa n mú kí okùn ìfé yi síi láàrin èdá. Òpòlopò ló ti kó egbé jo fún orin kíko, irú àwon egbé wònyí kò dédé wáyé bí kò se nípasè àjùmòkorin. Ìdí èyí ni pé, kì í se gbogbo orin ni a lè dá ko pàápàá bí a bá fe kí adùn inú orin béè jade síta, orin kíko n mú tìlùtifon lówó dáni, èyí ló sì n mú kí àwon ènìyàn darapò pèlú ìfìmòsòkan láti da egbé akorin sílè, tí wón sì n gbé ara won ní ìgbònwó, se àgìdímòlàjà ni òrò orin, ijó àti ìlù jé, awo ní n gbé awo ní ìgbonwó, bí awo kò bá gbáwo nígbònwó awo a té, awo a ya.
Lónà mìíràn, a tún máa n lo orin fún èébú láwùjo àwon Yorùbá. Wón lè fi orin bú enikéni tí ó bá tasè àgèrè. Ìyàwó lè fi bú ìyáálé tàbí kí ìyáálé máa korin òwe fún ìyàwó rè àti oko pèlú ìrètí láti gbé èrò okàn rè síta nípa ohun tí ó bá n lo nínú ilé. Òré pàápàá a máa fi orin bú ara won bákan náà.