Mande
From Wikipedia
Ìwò oòrùn Áfíríkà ni àwon ènìyàn tí ó ń so èdè yìí Sodo sí jùlo. Àwon ìhú tí a sì ti rí àwon tí èdè won pèka láti ara orí èdè yìí ni Mali, Cote d’Ivoire, Sierra Leone, Liberia, Burkina Faso, Senegal, Gambia, Guinea Bissan, Mauretania, Banin, Ghana, Togo ati Nigeria (Dwyer 1989; Kastenholz 1991/2). Ó tó ènìyàn bíi mílíònù méwàá sí méjìlá tí wón ń so ó. E ye àte ìsòrí yìí wò.
Nínú àte yìíu a rí ‘Proto-Mande’ tí ó pín sí ìwò oòrùn àti ìlà oòrùn ní ìbèrè pèpè. A wá rí ìwò oòrùn fúnrarè tí ó tún wá pín sí ààrín gbùngbùn tàbí Gúúsù-ìwò oòrùn àti Àríwá ìwò oòrùn. Láti ara ààrín gbùngbùn tàbí Gúúsù-ìwò oòrùn ni a ti rí: Mandaing ati Koranko, Vai àti Kono, Jogo (Ligbi, Nnmu, Atumfuor, Wela) àti Jeri, Sooso àti Yalunka, Kpelle, Loomu, Bandi, Mande ati Loko. Láti ara àríwá-ìwò oòrùn ni a ti rí Sorogama àti Tieyaxo, Tiema Cewe, hainyaxo, Soninke (Azer), Bobo (Sya), Dzuun (Samogo-Guan) àti Sembia, Jo (Samogo-Don). Ní ìlà Oòrùn a rí : Mano, Dan (Yakuba, Gio) àti Tura (Wen), Guro (Kweni) àti Yanre, Mwa àti Wan (Nwa), Gban àti Beng (Gan). Bákan náà, ni a rí: Bisa, Sane (Samogo-Tongan, Maya) àti San (South Samo, Maka), Busa (Bisa, Boko), Shanga àti Tyenga