Awon Olusin Gelede

From Wikipedia

Awon Olusin Gelede

Contents

[edit] ÀWON TÓ Ń SIN ÒRÌSÀ YÌI

Bí ohun tí a ti gbó télè pé àwon àjé gan an ni wón forí pamó sábé gèlèdé tó fi di òrìsà, kò sí eni tí kò lè nípa nínú sínsin òrìsà yìí pàápàá gbogbo eni tó bá ń fé ààbò lódò àwon Ìyá ńlá, yálà okùnrin ni tàbí obìnri, omodé tàbí àgbàlágbà. Kò síbi tí owójà erin kò tó ni òrò àwon àjé. Sùgbón bí èèyàn bá ti ń rawó rasè sí won tirè á di àwònù àwònù tí ekùn ń weye òkè lówò won.

Kí a wá ye ti àwon “e-kálo-késè-pò” àti àwon tó ń forí ara won pamó wònyí kúrò, àwon tí a lè pè ní olùsin gèlèdé gan an ní ìlú Ìmèko ni àwon tó ń kóbì kó orógbó bo òrìsà yìí lóòrè kóòrè. Wón yàtò sí àwon abánikéyèe gèlèdé tàbí àwon omo ìlú Ìmèko mìíràn tí won ń nìtorí pé gèlèdé jé òrìsà gbogbo ìlú fi enu pe ara won ní omo tàbí Onígèlèdé.

Yorùbá bò, wón ní bí gbogbo omo awo bá jé elégùn òrìsà, tan i yóò ké héèpà!? Ìdí nìyí tí àwon olùsìn àwon òrìsà ní ilè Yorùbá bí i Onísàngó, Olóya, Eléégún àti Olórìsà Oko fi máa ń ní àwon kan láàrín won tí wón jé wolé wòde àwon òrìsà won. Àwon àwòrò tàbí abenugan nídìí òrìsà kòòkan ló níye. Wón tún ní isé pàtàkì tí won ń se ní àpapò àti ní òtòòtó, yálà nínú ètò bíbo tàbí ètò odún òrìsà won.

Ní ìlú Ìmèko, márùn ún ni àwon tí a lè tóka sí pé won ń sin òrìsà yìí lójú méjèèjì. Isé won ní àpapò ni láti rí pé gbogbo ètùtù àti àwon ohun mìíràn bí i ebo rírú tó bá ye ni síse láti mú kí inú Ìyáńlá yó sí àwon omo ìlú ní ìgbà gbogbo júse. Àwon ni wón máa ń mójú tó gbogbo ayeye odún gèlèdé.

Bí ó tilè jé pé gbogbo àwon olùsìn yìí ń sisé pò nínú gbogbo ètò bíbo àti sínsin òrìsà yìí, síbè síbè olúkúlùkù won ló ní isé tirè tí a ti yàn fún un láti se Isé tí a yàn fún òkòòkan won ló fi ibi tí agbára rè dé hàn ní ìdí ètò gèlèdé. Òrò isé àwon olùsìn gèlèdé wá di “kì í jé ti baba àti omo kó mà ní ààlà.”

ORÚKO ÀWON ÀWÒRÒ GÈLÈDÉ

1. Ìyálásè

2. Babalásè

3. Olórò èfè

4. Ìwòlé

5. Baba Akunbè


Ohun tó se pàtàkì ni pé gbogbo àwon tí a pè ní àwòrò wònyí ni wón ní isé òòjó won; wón sì tún lè ni isé mìíràn tí a yàn wón nínú ètò òsèlú ìlú Ìmèko. Bóyá èyí ni Bólájí Ìdòwú rí tí ó fi so bá yìí pé:

“The priest has always been an important Social figure. He is inevitable in the Social pattern of the Yoruba since the key note of their national life is their religion. Virtually nothing is done without the ministeration of the priest. For apart from looking after the “Soul” of the community he features prominently in the installation of the kings and the making of chiefs”

Lóòotó n kò dárúko Oba ìlú sínú àwòrò gèlèdé, síbè òrànanyàn ni fún Oba ìlú náà láti máa se ojúse rè nínú ètò ìbo àti odún gèlèdé. Ní òpò ìgbà ló jé “Afin” tó jé olóyè awo Oba lo máa ń sojú fún Oba níbí odún àti ebo rírú sí òrìsà yìí.

[edit] ÌYÁLÁSÈ

Obìnrin tí yóò bá je oyè Ìyálásè gbódò ti bímo inú tán. Ó gbódò ti dàgbà dábi pé kò ní lè rí nnkan osù rè mó. Bí ènìyàn bá ń wo àtisùn akàn ni òrò yíyan Ìyálásè nítorí enìkan kì í mo ìgbà tí won yàn án. Àwon “Ìyá” fún ra won ló máa ń yàn án, òun sì ni agbenuso láàrín “èmí àìrí” àti àwon ará ìlú.

Isé tí Ìyálásè ń se ni láti jé agbenuso àwon “Ìyáńlá”. Bí enìkan rúbo sí àwon “Ìyá”, Ìyálásè ni yóò jábò fún won. Fún àpere bí obìnrin tó ń wa omo bá rúbo, bí òrò rè bá gba kí won jó gèlèdé fún un, Ìyálásè ni yóò sètò bí ijó yóò se wáyé. Òun kan náà ni yóò fún irú obìnrin béè ní ìdánilójú pé kò ní fowó osùn nu ògiri gbígbe mó.

Bí àkókò odún bá tó, òun àti babalásè ni yóò lo dífá láti mo àkókò gan an tí ijó yóò yá. Bí ojó bá sì pé, àwon ló máa ń rí dájú pé kò sí ìdárúdàpò láàrín agbo.

[edit] BARALASÈ

Kò pon dandan kí okùnrin tó bá máa je oyè yìí ti dáwó omo bíbí dúró. Ohun tó dá ni lójú ni pé àwon “Ìyáńlá” náà ló ń yàn án nípa nínú orúko àwon tí won rò pé ó lè je oyè yìí lo sódò babaláwo fún àyèwò.

Isé babalásè ni láti máa lo kiri ilé àwon Onígèlèdé pàápàá bí odún bá ń bò láti gba owó lówó kí won lè rí fi ra nnkan ètùtù. Babalásè kì í jókòó lágbo, ń se ló máa ń kiri láti rí pé agbo kò dàrú nígbà yówù kí won fé jó gèlèdé yálà lákòókò odún ni tàbí fún nnkan mìíràn. Isé babalásè kò pin síbí. Bí won bá jó tán, ojúse rè ni láti rí pé wón kó gbogbo igi gèlèdé wo inú asè fún ìpamó títí dí ìgbà mìíràn. Ó tún níláti máa rí pé won ń kó igi wònyí jáde lóòrè-kóòrè fún sísá kó má ba hù kó tó di àmódún. Òun àti Ìyálásè kì í gbéhìn bí òtùtù kan bá máa wáyé, kò séni tí ń sògún lóò kí làbelàbe má mò ní òrò won bó bá kan ètùtù síse. Ní àkótán òun ni ìríjú Ìyálásè.

[edit] OLÓRÒ ÈFÈ

Onodé kií jé oyè yìí. Àgbàlágbà okùnrin tí ojó orí rè kò ju bí ogójì sí àádota odún lo máa ń je é. Òun ló máa ń sèfè lálé, òun sì ni ìránsé àwon “Ìyáńlá” nítorí gbogbo òrò tó bá so lálé ijó ni arà ń rò mó.

Bí obìnrin ń sunkún àìríbí, tó ń gbààwè àìrípòn, tó ń fowó osùn nu ògiri gbígbe, tó ń gbààwè àìrípòn, tó ń fowó osùn nu ògiri gbígbe, bí olórò èfè bá ti súre fún un yóò bímo. Ohun tí eléfè bá ló kún, ló kún; èyí tó bá ló fà, ló fà.

[edit] ÌWÒLÉ

Okùnrin tí ojó orí rè kò ju ogójì sí àádóta náà ló ń je oyè yìí. Ìyàtò inú oyè yìí ni pé ó ní ìdílé tí won ti ń yan Ìwòlé dábi pé bi òkan bá kú wón ní ànfààní láti yan òmíìràn ní ìdílé yìí.

Isé Ìwòlé ni láti máa bá eni tó bá fé rúbo sí àwon “Ìyánńlá” se é, òun ni asojú won, òun nìkan ló létòó àti wonú ilé òrìsà tí àmì àwon Ìyáńlá wà. Bá ò rí tàgírì awo kò hun ni òrò Ìwòlé nínú ebo rírú sí àwon “Ìyáńlá”.

==BABA AKÚNBÈ==

Oyè yìí kò kan pé mo dàgbà tàbí pé èmi ló tó sí. Onínkan làá jé kó se é ni ti òrò oyè yìí. Oyè tó gbegé gbáà ni nítorí bí ènìyàn kò bá lójú onà dáadáa kò lè pé nípò yìí. Ìdí ni pé bí agbégi bá gbé e tán, òun ni yóò yo. Ó di dandan kí eni tó bá je oyè yìí ní ojú onà kó sì já fáfá.

Isé baba akunbè kò ju pé òun ni olórí àwon tó ń kun igi gèlèdé tí àwon agbégi bá gbé. Èté awo ni èté ògbèrì ni igi kíkùn yìí nítorí bí àwon omo abé rè kò bá kun igi kan dáadáa àbùkù baba akunbè ni ń se ni èyí yóò dàbí kí a fi ènìyàn joyè àwòdì kó má lè dá adìe gbé.

Bí odún gèlèdé bá ti ń bò ni gbogbo igi yóò ti kúrò lásè lo sí òdò baba akunbè fún kíkùn. Kò sí igi náà yálà ti eléfè tàbí ti gèlèdé mìíràn tí kìí kojá lódò baba akunbè. Bí a bá rí igi gèlèdé tí won kùn tó dàbí kó lanu sòrò, isé owo akunbè ni. Mo fi òrò wá baba akunbè. Ògbéni Gàníyù Sekóoni Dogá lénu wò bóyá àwon náà máa ń ru igi gèlèdé jó. Ìdáhùn rè ni pé:

“Gbígbé là í gbé

A kì rù ú

Omu Olómu lí ru gi.”

Ìtumò òrò yìí ni pé àwon kì í ru igi, kí àwon gbé e ni ti àwon.