Deputazión Cheneral d'Aragón

De Biquipedia

Bandera d'Aragón
Iste articlo forma parti d'a serie
Politica d'Aragón

Poder lechislatibo
As Corz d'Aragón

Poder executibo
Presidén
Deputazión Cheneral d'Aragón

Poder chudizial
Trebunal Superior de Chustizia d'Aragón
Audienzia Probinzial d'Aragón

Atros articlos
Boletín Ofizial d'Aragón
O Chustizia d'Aragón
Esleuzions autonomicas
Estatuto d'Autonomía d'Aragón

A Deputazión Cheneral d'Aragón ye una d'as tres instituzions tradizionals aragonesas, chunto a o Chustizia d'Aragón y as Corz d'Aragón, recuperada dimpués de 1978.

[Editar] A Deputazión Cheneral d'Aragón en a Edat Meya y Moderna.

Ista instituzión naixó como organismo permanén que gobernaba bels afers d'a politica aragonesa dende a plega d'unas Corz d'Aragón, dica l'otra. En primeras, a prinzipal funzión que teneba yera a cullita d'as Cheneralidaz, impuesto que se culliba d'os produtos que pasaban as buegas aragonesas, creyau en 1364. Encara que bel momento se pensó de fer una Deputazión Cheneral de toda la Corona d'Aragón, instalada en Gandesa, de camino se dezidió de fer-ne una en cada territorio: a Deputazión Cheneral d'Aragón, a Cheneralidat de Cataluña y a Cheneralidat de Balenzia.

Dende metat d'o sieglo XV s'estabeix que tenese güeito deputaus, dos de cada brazo d'as Corz d'Aragón: nobleza, caballers y infanzons, clero y ziudaz. En 1446 se dezide de trigar-los por sorteyo con o sistema d'a insaculazión, que se feba toz os años o día 3 de mayo.

En 1436 s'acordó de bastir-se una siede a canto d'A Seu de Zaragoza: as Casas del Reyno, en do s'instaló también o Chustizia d'Aragón, i eba una gran cambra pa fer as sesions d'as Corz d'Aragón y se creyó l'Archibo d'o Reino d'Aragón. Se cremó en chinero de 1809.

Amás d'a cullita d'impuestos, a Deputazión s'ocupó d'otros treballos: s'organizó a Guarda d'o Reino pa luitar contra o bandolerismo, se cusiraban y apañaban os caminos y puens pa fer onra a o comerzio, fazió analisis d'a economía pa mirar de millorar a suya situazión, se pagaba a un Cronista d'Aragón pa que escribise a istoria d'o reino, etc.

A Deputazión defendió asobén os Fueros d'Aragón -y os pribilechios d'una parte d'a soziedat aragonesa- contra l'absolutismo d'a monarquía ispanica, pero dimpués d'a Rebelión de 1591 perdió muito poder, y en 1707 se suprimió, como todas as instituzions aragonesas, con os Decretos de Nueba Planta.

[Editar] A Deputazión Cheneral d'Aragón en l'actualidat.

A recuperazión de l'autonomía d'Aragón en a preautonomía de 1978 y o Estatuto de 1981 permitió de recuperar ista antiga instituzión, combertida en l'executibo d'Aragón. A siede ye en l'Edifizio Pignatelli de Zaragoza.

Atras luengas