Archibo d'a Corona d'Aragón

De Biquipedia

L'antiga siede de l'Archibo d'a Corona d'Aragón, en la plaza d'o Rei de Barzelona
L'antiga siede de l'Archibo d'a Corona d'Aragón, en la plaza d'o Rei de Barzelona

L'Archibo d'a Corona d'Aragón ye o deposito documental surtiu d'os organos de gubierno d'a Corona d'Aragón mediebal y moderna, encara que también tien fondos d'otros orichens. A suya siede ye dende l'orichen mediebal en Barzelona, encara que ha dondiau muito por ixa ziudat; güe se conserba en un moderno edifizio d'a Carrera d'os Almogabars. Asobén s'ha considerau o millor archibo d'a Edat Meya dimpués de l'Archibo Baticano.

Dende o sieglo XIII os reis d'Aragón miroron d'organizar a suya documentazión en o Palazio Reyal de Barzelona, pero dica 1318 no tenió una organizazión estable. Dende ixe momento, y dica o sieglo XVIII, estió un archibo administratibo en marcha, y d'alabez enta acá ye un archibo istorico. L'archibero Próspero de Bofarull ordenó y imbentarió os documentos, y en publicó muitos en a Colección de Documentos Inéditos para la Historia de España.

A seczión más conoixida ye a Reyal Canzillería, con os rechistros en do se copioron toz os documentos que entroron u salioron d'a escribanía d'o rei dende metat d'o sieglo XIII dica os Decretos de Nueba Planta, con más de 6000 libros manuscritos. También bi ha un amiro de cartas arribadas á os reis d'a Corona d'Aragón, os libros de cuentas d'o Mayestro Razional, prozesos chudizials de toz os territorios d'a Corona d'Aragón, etc.

Ta l'Archibo d'a Corona d'Aragón han arribau otros fondos d'orichen diberso, como l'archibo d'a Cheneralidat de Cataluña, o d'o Consello d'Aragón, os fondos d'os monesterios catalans desamortizaus u l'archibo d'os condes de Sastago.

Iste archibo perteneix a o Ministerio de Cultura español, que lo chestiona dende chinero de 2007 con a colaborazión d'un patronato, en do son representadas Aragón, Cataluña, Balenzia y Balears. Manimenos, contina ubierto un pleito entre Cataluña y a resta de territorios por o suyo control: o gubierno catalán argumenta que son d'els, lo menos, os fondos que no pertocan a toda la Corona d'Aragón.

Atras luengas