Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
 |
Ümumi Türk Tarixi |
Tarixi və Müasir Türk Dövlətləri |
İmperiyalar |
|
Digər İmperatorluqlar
Şərqi Göytürk imperiyası |
582 - 630 |
Qərbi Göytürk imperiyası |
582 - 630 |
İkinci Göytürk imperiyası |
681 - 744 |
Əyyubilər dövləti |
1171 - 1348 |
Dehli sultanlığı |
1206 - 1413 |
Çağatay dövləti |
1227 - 1370 |
Misir Məmlük dövləti |
1250 - 1517 |
Elxanilər dövləti |
1256 – 1336 |
Səfəvilər dövləti |
1501 - 1722 |
|
Dövlətlər
|
Dövlətlər
Çu Devleti |
M.Ö. 1050 - 249 |
Kuzey Hun Devleti |
48 - 156 |
Güney Hun Devleti |
48 - 216 |
Asya Avar Devleti |
216 - 552 |
Birinci Chao Hun Devleti |
304 - 329 |
İkinci Chao Hun Devleti |
328 - 352 |
Tabgaç Devleti |
386 - 557 |
Kuzey Liang Hun Devleti |
401 - 439 |
Hsia Hun Devleti |
407 - 431 |
Lov-lan Hun Devleti |
442 - 460 |
Doğu Tabgaç Devleti |
534 - 557 |
Batı Tabgaç Devleti |
534 - 557 |
Dokuz Oğuz Devleti |
? - ? |
Otuz Oğuz Devleti |
? - ? |
Onogur Devleti |
? - ? |
Türgiş Devleti |
717 - 766 |
Karluk Devleti |
766 - 1215 |
Kırgız Devleti |
840 - 1207 |
Tolunğulları |
868 - 905 |
Sacilər dövləti |
879-941 |
Macarlar Devleti |
896 - 955 |
Kansu Uygur Devleti |
905 - 1226 |
Liang Şa-t'o Türk Devleti |
907 - 923 |
Doğu Türkistan Turfan- Uygur Devleti |
911 - 1368 |
Tana Şa-t'o Türk Devleti |
923 - 936 |
Akşitler |
935 - 969 |
Tsin Şa-t'o Türk Devleti |
937 - 946 |
Oğuz Yabgu Devleti |
? - 1000 |
Doğu Karahanlı Devleti |
1042 - 1211 |
Batı Karahanlı Devleti |
1042 - 1212 |
Fergana Karahanlı Devleti |
1042 - 1212 |
Suriye Selçuklu Devleti |
1092 - 1117 |
Kirman Selçuklu Devleti |
1092 - 1187 |
Türkiye Selçuklu Devleti |
1092 - 1307 |
Irak Selçuklu Devleti |
1157 - 1194 |
Basaraba Türk Devleti |
1330 - 1360 |
Ağqoyunlular |
1350 - 1507 |
Qaraqoyunlular |
1380 - 1469 |
Əfşarlar |
1736 – 1802 |
Qacarlar |
1794 - 1925 |
|
Mengüçlü Bəyliyi |
1072 - 1277 |
Çaka Bəyliyi |
1081 - 1098 |
Dilmaçoğulları Bəyliyi |
1085 - 1192 |
Çubukoğulları Bəyliyi |
1085 - 1092 |
Danişməndli Bəyliyi |
1092 - 1178 |
Saltuklu Bəyliyi |
1092 - 1202 |
İnaloğulları Bəyliyi |
1098 - 1183 |
Ahlatşahlar Bəyliyi |
1100 - 1207 |
Artuklu Bəyliyi |
1102 - 1408 |
Erbil Bəyliyi |
1146 - 1232 |
Çobanoğulları Bəyliyi |
1227 - 1309 |
Karamanoğulları Beyliği |
1256 - 1483 |
İnançoğulları Beyliği |
1261 - 1368 |
Sâhipataoğulları Beyliği |
1275 - 1342 |
Pervaneoğulları Beyliği |
1277 - 1322 |
Tacettinoğulları |
? - ? |
Canikoğulları |
? - ? |
Menteşeoğulları Beyliği |
1280 - 1424 |
Candaroğulları Beyliği |
1299 - 1462 |
Karesioğulları Beyliği |
1297 - 1360 |
Germiyanoğulları Beyliği |
1300 - 1423 |
Hamitoğulları Beyliği |
1301 - 1423 |
Saruhanoğulları Beyliği |
1302 - 1410 |
Aydınoğulları Beyliği |
1308 - 1426 |
Tekeoğulları Beyliği |
1321 - 1390 |
Ramazanoğulları Beyliği |
1325 - 1608 |
Eretna Bəyliyi |
1335 - 1381 |
Dulkadıroğulları Beyliği |
1339 - 1521 |
Dobruca Türk Beyliği |
1354 - 1417 |
Qazi Bürhanəddin Əhməd Bəyliyi |
1381-1398 |
Eşrefoğulları Beyliği |
? – 1326 |
Berçemeoğulları Beyliği |
? - ? |
Yarluklular Beyliği |
? - ? |
|
Atabəyliklər
Böriler |
1117 - 1154 |
Zengiler |
1127 - 1259 |
Eldənizilər |
1136 - 1225 |
Salgurlular |
1147 - 1284 |
|
Xanlıqlar
Sibir Hanlığı |
515 - 576 |
Büyük Bulgarya Hanlığı |
630 - 665 |
İtil Bulgar Hanlığı |
665 - 1391 |
Peçenek Hanlığı |
860 - 1091 |
Tuna Bulgar Hanlığı |
981 - 864 |
Uz Xanlığı |
1000 - 1068 |
Kuman-Kıpçak Hanlığı |
1098 - 1239 |
Şeybani Hanlığı |
1506 - 1599 |
Özbek Hanlığı |
1428 - 1599 |
Kazak Hanlığı |
? - ? |
Kazan Hanlığı |
1437 - 1552 |
Kırım Hanlığı |
1440 - 1475 |
Kasım Hanlığı |
1445 - 1681 |
Astrahan Hanlığı |
1466 - 1554 |
Nogay Hanlığı |
? - ? |
Hive Hanlığı |
1512 - 1920 |
Küçüm Sibir Hanlığı |
1556 - 1600 |
Buhara Hanlığı |
1599 - 1785 |
Qarabağ Xanlığı |
1748 - 1805 |
Kaşgar-Turfan Hanlığı |
1800 - 1877 |
Hokand Hanlığı |
1710 - 1876 |
İrəvan Xanlığı |
1780 - 1828 |
Kırgız Hanlığı |
1800 - 1876 |
Kazak Kırgızları Hanlığı |
1800 - 1876 |
Türkmenistan Hanlığı |
1860 - 1885 |
|
Cümhuriyyətler
Qərbi Trakya Türk Cümhuriyyəti |
1913 - 1913 |
Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyəti |
1918 - 1920 |
İdil Ural Devleti |
1918 - 1919 |
Şərqi Türkistan Cümhuriyyəti |
1920 - 1925, 1932 - 1934, 1944 - 1949 |
Tannu Tuva Halk Cümhuriyyəti |
1921 - 1944 |
Hatay Dövləti |
1938 - 1939 |
Cenubi Azərbaycan Muxtar Cümhuriyyəti |
1945 - 1946 |
|
Günümüz
|
|
|
|
Elxanilər Dövləti, Cengiz Han'in (Çingiz Han)torunu Hülagu Xan tarafından, mərkəz Təbriz olmak üzərə İran'da kuruldu (1256). "Elxani" adı; "Böyük Kağanlı" mənasına gelmektedir. Çünki Elxanilərin öz bayraqları və pulları olsa da, bir çeşid əyalət sistemiyle yönetilmekteydiler və Moğol Türklərinin Böyük Kağanına bağlıydılar. Elxanlı sözünün müzakirə edilen bir digər mənası ise; El - İl - əyalət - vilayət xanı olabileceğidir (Elxanlı: Xana bağlı torpaqlar). Son derece böyük və xızlı hərəkat eden bir orduları vardı. Sibirya xaric tüm Asiyaya hakimanə oldular.
Azərbaycan'ı ele keçiren Hülagu Han, 1258'de Bağdat'ı alarak Abbasi Dövləti'ne son verdi. Anadolu Selçuklu Devleti'ni egemenliği altına aldı. Moğollar, Anadolu'nun bilim, kültür ve ticaret merkezleri olan kentlerini yakıp yıktılar ve yağmaladılar. Bu dönemde Anadolu'da ticaret geriledi. Türkler, Doğu ve Orta Anadolu'dan batı bölgelerine doğru göç etmek zorunda kaldılar. Moğollar, Türkiye Selçuklu Devleti'nin yıkılmasında önemli rol oynadılar.
Elxanilər; Suriye və Filistin'i işgalden sonra Mısır'a doğru ilerlemeye başladılar. Ancak Memlükler, Ayn-ı Câlut Savaşı'nda Elxaniləri yenilgiye uğratarak Filistin və Suriye'den çıxardılar (1260). Memlük Sultanı Baybars, Elxaniləri ikinci kez Elbistan'da yenilgiye uğrattı (1277). Memlukler tarafından uğratıldıkları yenilgiler dışında savaş kaybetmediler.
Elxanilər, Gazan Mahmud Han (1295-1304) zamanında Müslümanlığı kabul ettiler. Bundan önce Budizm'i benimsemişlerdi ve Müslümanlar'a karşı Hıristiyanlarla ittifaq kurmak istiyorlardı. İslamiyetin yanı sıra Türk kültürünün de yaygınlaşması, dövlətin Türk özelli kazanmasına neden oldu. 14. əsrin başlarında çıxan iç karışıklıklar sonucu Elxanilər parçalandı (1336). Elxani torpaqlarının böyük bir bölümü üzərində, Celayirlilər Dövləti kuruldu.
1243-cı ildə Kösedağ Savaşı'nda Anadolu Türklərini yenilgiye uğratan Moğollar Ötüken mərkəzinə bağlı olmak üzərə, İran’a geçerek 1256-cı ildə paytaxı Təbriz olmak üzere Elxanlı yönetimini kurdular. Başında da Hulagü Xan bulunmaktaydı. 1256-cı ildə Alamut Qalasını ele geçirerek Batinilerin çalışmalarına son verdiler. 1258-ci ildə isə Bağdatı işgal ederek islam Abbasi halifeliğine son verdiler. Xalqının böyük çoğunluğunun Türk və Farslar’dan oluşuyordu. Digər Türk - Moğol dövlətləri gibi İslamiyeti kabul etmişler və Türkleşmişlerdir. Bağdatta güçlenen Celayirliler tarafından yıkılmıştır.
[redaktə / تحریر] Elxanilərin Türk tarixindəki əhəmmiyyəti
Elxanilər dövrində İran qapısı açıq olduğu üçün Türkistandan (Orta Asya) Anadolu’ya çox sıx Türk göçleri olmuştur. Bu dövrdə Anadolu gittikçe Türkləşmiştir.