Hikmətlər Evi
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Hikmətlər Evi (ərəbcə: بيت الحكمة Beyt əl-Hikmə) - IX əsrdə xəlifə Məmunun göstərişi ilə əsası Bağdadda qoyulmuş İslam xilafətinin mərkəzi kitabxana və tərcümə mərkəzi.
Hikmətlər evində o dövr üçün misli görünməmiş layihələr həyata keçirilir. Belə ki, İslam alimləri o dövrə qədər məlum olan bütün yunan, fars, hind, çin və digər dillərdə olan riyaziyat, tibb, fəlsəfə, astronomiya və bu kimi saysız-hesabsız elmlərə dair əsərləri ərəb dilinə tərcümə edirlər. Sonralar bu tərcümələr Avropada geniş şəkildə istifadə olunacaq və Avropa İntibahına yol açacaqdır.
Xəlifə əl-Məmunun dövründə (hakimiyyətdə olduğu illər 813-833) Hikmətlər evinin rəhbəri şair və münəccim Səhl ibn Harun idi. Bu elmi mərkəzdə Məhəmməd ibn Musa əl-Xarəzmi (780-850), Bəni Musa qardaşları (Məhəmməd Cəfər ibn Musa, Əhməd ibn Musa və əl-Həsən ibn Musa) və Yaqub ibn İsaq əl-Kindi (801-873) kimi dühalar fəaliyyət göstərirdi. Tərcümə bölməsinə isə Hunayn ibn İsaq adlı alim rəhbərlik edirdi. Tərcuməçilər arasına ən məşhuru Şəbiyən Tabit ibn Qürrə idi. Hikmətlər evinə xəlifə Abdulla əl-Məmun özü böyük diqqət ayırır, Bizan İmpreriyasından qaçıb gəlmiş alimlərə xilafətdə sığınacaq verir və onlara Hikmətlər evində xilafətdə elm və mədəniyyətin, xüsusilə kitab tərcümə və çapının sürətləndirilməsi naminə hər cür şərait yaradır. Hətta onun təşəbbüsü ilə Bizansa qədim yunan kitablarını əldə etmək məqsədilə bir karvan da göndərilir.
Hikmətlər evi xəlifə əl-Mütə`əsim (hak. 833-842) və əl-Vasiq (hak. 842-847)zamanında daha da inkişaf edir. Lakin xəlifə əl-Mütəvəkkil (hak. 847-861) zamanında demək olar ki, əvvəlki şöhrətini itirir. Səbəb isə birincilərin İslamda yunan fəlsəfəsini İslam fəlsəfəsi ilə sintez edən Mütə`əzzil fəlsəfi cərəyanına yaxın olması, əl-Mütəvəkkilin isə əksinə İslamda yunan fəlsəfəsindən geniş istifadə olunmasına qarşı olması idi.
1258-ci ildə monqolların Bağdada yürüşü Hikmətlər evinin məhvi ilə nəticələnir. Deyilənə görə Dəclə çayının suyu ona atılmış saysız-hesabsız kitabların mürəkkəbindən qara rəngə boyanmışdır.