Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
 |
Ümumi Türk Tarixi |
Tarixi və Müasir Türk Dövlətləri |
İmperiyalar |
|
Digər İmperatorluqlar
Şərqi Göytürk imperiyası |
582 - 630 |
Qərbi Göytürk imperiyası |
582 - 630 |
İkinci Göytürk imperiyası |
681 - 744 |
Əyyubilər dövləti |
1171 - 1348 |
Dehli sultanlığı |
1206 - 1413 |
Çağatay dövləti |
1227 - 1370 |
Misir Məmlük dövləti |
1250 - 1517 |
Elxanilər dövləti |
1256 – 1336 |
Səfəvilər dövləti |
1501 - 1722 |
|
Dövlətlər
|
Dövlətlər
Çu Devleti |
M.Ö. 1050 - 249 |
Kuzey Hun Devleti |
48 - 156 |
Güney Hun Devleti |
48 - 216 |
Asya Avar Devleti |
216 - 552 |
Birinci Chao Hun Devleti |
304 - 329 |
İkinci Chao Hun Devleti |
328 - 352 |
Tabgaç Devleti |
386 - 557 |
Kuzey Liang Hun Devleti |
401 - 439 |
Hsia Hun Devleti |
407 - 431 |
Lov-lan Hun Devleti |
442 - 460 |
Doğu Tabgaç Devleti |
534 - 557 |
Batı Tabgaç Devleti |
534 - 557 |
Dokuz Oğuz Devleti |
? - ? |
Otuz Oğuz Devleti |
? - ? |
Onogur Devleti |
? - ? |
Türgiş Devleti |
717 - 766 |
Karluk Devleti |
766 - 1215 |
Kırgız Devleti |
840 - 1207 |
Tolunğulları |
868 - 905 |
Sacilər dövləti |
879-941 |
Macarlar Devleti |
896 - 955 |
Kansu Uygur Devleti |
905 - 1226 |
Liang Şa-t'o Türk Devleti |
907 - 923 |
Doğu Türkistan Turfan- Uygur Devleti |
911 - 1368 |
Tana Şa-t'o Türk Devleti |
923 - 936 |
Akşitler |
935 - 969 |
Tsin Şa-t'o Türk Devleti |
937 - 946 |
Oğuz Yabgu Devleti |
? - 1000 |
Doğu Karahanlı Devleti |
1042 - 1211 |
Batı Karahanlı Devleti |
1042 - 1212 |
Fergana Karahanlı Devleti |
1042 - 1212 |
Suriye Selçuklu Devleti |
1092 - 1117 |
Kirman Selçuklu Devleti |
1092 - 1187 |
Türkiye Selçuklu Devleti |
1092 - 1307 |
Irak Selçuklu Devleti |
1157 - 1194 |
Basaraba Türk Devleti |
1330 - 1360 |
Ağqoyunlular |
1350 - 1507 |
Qaraqoyunlular |
1380 - 1469 |
Əfşarlar |
1736 – 1802 |
Qacarlar |
1794 - 1925 |
|
Mengüçlü Bəyliyi |
1072 - 1277 |
Çaka Bəyliyi |
1081 - 1098 |
Dilmaçoğulları Bəyliyi |
1085 - 1192 |
Çubukoğulları Bəyliyi |
1085 - 1092 |
Danişməndli Bəyliyi |
1092 - 1178 |
Saltuklu Bəyliyi |
1092 - 1202 |
İnaloğulları Bəyliyi |
1098 - 1183 |
Ahlatşahlar Bəyliyi |
1100 - 1207 |
Artuklu Bəyliyi |
1102 - 1408 |
Erbil Bəyliyi |
1146 - 1232 |
Çobanoğulları Bəyliyi |
1227 - 1309 |
Karamanoğulları Beyliği |
1256 - 1483 |
İnançoğulları Beyliği |
1261 - 1368 |
Sâhipataoğulları Beyliği |
1275 - 1342 |
Pervaneoğulları Beyliği |
1277 - 1322 |
Tacettinoğulları |
? - ? |
Canikoğulları |
? - ? |
Menteşeoğulları Beyliği |
1280 - 1424 |
Candaroğulları Beyliği |
1299 - 1462 |
Karesioğulları Beyliği |
1297 - 1360 |
Germiyanoğulları Beyliği |
1300 - 1423 |
Hamitoğulları Beyliği |
1301 - 1423 |
Saruhanoğulları Beyliği |
1302 - 1410 |
Aydınoğulları Beyliği |
1308 - 1426 |
Tekeoğulları Beyliği |
1321 - 1390 |
Ramazanoğulları Beyliği |
1325 - 1608 |
Eretna Bəyliyi |
1335 - 1381 |
Dulkadıroğulları Beyliği |
1339 - 1521 |
Dobruca Türk Beyliği |
1354 - 1417 |
Qazi Bürhanəddin Əhməd Bəyliyi |
1381-1398 |
Eşrefoğulları Beyliği |
? – 1326 |
Berçemeoğulları Beyliği |
? - ? |
Yarluklular Beyliği |
? - ? |
|
Atabəyliklər
Böriler |
1117 - 1154 |
Zengiler |
1127 - 1259 |
Eldənizilər |
1136 - 1225 |
Salgurlular |
1147 - 1284 |
|
Xanlıqlar
Sibir Hanlığı |
515 - 576 |
Büyük Bulgarya Hanlığı |
630 - 665 |
İtil Bulgar Hanlığı |
665 - 1391 |
Peçenek Hanlığı |
860 - 1091 |
Tuna Bulgar Hanlığı |
981 - 864 |
Uz Xanlığı |
1000 - 1068 |
Kuman-Kıpçak Hanlığı |
1098 - 1239 |
Şeybani Hanlığı |
1506 - 1599 |
Özbek Hanlığı |
1428 - 1599 |
Kazak Hanlığı |
? - ? |
Kazan Hanlığı |
1437 - 1552 |
Kırım Hanlığı |
1440 - 1475 |
Kasım Hanlığı |
1445 - 1681 |
Astrahan Hanlığı |
1466 - 1554 |
Nogay Hanlığı |
? - ? |
Hive Hanlığı |
1512 - 1920 |
Küçüm Sibir Hanlığı |
1556 - 1600 |
Buhara Hanlığı |
1599 - 1785 |
Qarabağ Xanlığı |
1748 - 1805 |
Kaşgar-Turfan Hanlığı |
1800 - 1877 |
Hokand Hanlığı |
1710 - 1876 |
İrəvan Xanlığı |
1780 - 1828 |
Kırgız Hanlığı |
1800 - 1876 |
Kazak Kırgızları Hanlığı |
1800 - 1876 |
Türkmenistan Hanlığı |
1860 - 1885 |
|
Cümhuriyyətler
Qərbi Trakya Türk Cümhuriyyəti |
1913 - 1913 |
Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyəti |
1918 - 1920 |
İdil Ural Devleti |
1918 - 1919 |
Şərqi Türkistan Cümhuriyyəti |
1920 - 1925, 1932 - 1934, 1944 - 1949 |
Tannu Tuva Halk Cümhuriyyəti |
1921 - 1944 |
Hatay Dövləti |
1938 - 1939 |
Cenubi Azərbaycan Muxtar Cümhuriyyəti |
1945 - 1946 |
|
Günümüz
|
|
|
|
Azərbaycan Atabəylər (Eldənizilər) dövləti (1136 - 1225) atabəy Şəmsəddin Eldənizin dövründə formalaşmış, onun oğlu Nüsrəddin Məhəmməd Cahan Pəhləvan*ın hakimiyyəti illərində daha da çiçəklənmişdir.
Səlcuq dövlətinin parçalanması ilə Yaxın və Orta Şərqdə vəziyyət tamamilə dəyişir. Məhz bu dövrdə İraq-Səlcuq sultanlığı (1118-1194) yaranır. Sultanlıq İran*ı, İraq*ı, Kür çayının cənub hissəsində yerləşən Azərbaycan torpaqlarını, Cənubi Qafqaz*ın bir hissəsini əhatə edirdi.
Əsası Şəmsəddin Eldəniz tərəfindən qoyulan Atabəylər dövləti ilk dövrlər bu sultanlığın tərkibində yaranmışdır.
Bəzi tarixi mənbələrə görə Şəmsəddin Eldəniz vaxtı ilə qul olmuşdur. Lakin dərin zəkası və sonsuz sədaqəti sayəsində İran-Səlcuq sultanı Toğrul tərəfindən “əmir” tituluna layiq görülür. Eldəniz həmçinin sultanın oğlu Arslanın “atabəyi” təyin olunur. Eldəniz sultan Toğrulun ölümündən sonra onun dul qalmış arvadı Möminə xatun ilə evlənir.
1136-ci ildə Bərdə*yə Aran hakimi kimi göndərilir. Burada o, 1136-ci ildən 1225-ci ilə kimi movcud olmuş Azərbaycan Atabəylər dövlətinin əsasını qoyur. Dövlətin tərkibinə Cənubi Azərbaycan və Naxçıvan daxil olur. Ölkə paytaxtı Naxçıvan seçilir. 1160-ci ildə Eldəniz “Böyük Atabəy” titulunu alaraq oğlu Arslanı (1161-1176) dövlətin başçısı təyin edir. Digər oğulları baş vəzir və qoşun başçısı vəzifələrini tuturlar.
1194-cü ildə İraq-Səlcuq sultanlığı süqut etir. Onun torpaqları Atabəylər dövlətinin tərkibinə qatılır. 1170-ci illər ərəfəsində dövlətin sərhədləri İran körfəzinə qədər uzanırdı. Oğulları Məhəmməd Cahan Pəhləvan və Qızıl Arslan bir-birinin ardınca hakimiyyəti möhkəmləndirib, daxili çəkişməyə son qoya bilirlər. Bir çox hərbi nailiyyətlərinə görə xəlifə ən-Nasir Qızıl Arslanı sultan elan edir.
Mərkəzi hakimiyyətin möhkəmlənməsindən narazı qalan iri feodallar sui-qəsd nəticəsində Qızıl Arslan*ı qətlə yetirirlər. Hakimiyyətə gəlmiş Əbu Bəkr mərkəzi hakimiyyəti möhkəmləndirə bilmir. Azərbaycan Atabəylər dövlətinin süqutu Özbək Şah*ın hakimiyyəti dövrundə sürətlənir. Şəmsəddin Eldəniz tərəfindən əsası qoyulan Atabəylər (Eldənizilər) dövləti 1225-ci ildə süquta uğrayır.
Eldənizlər dövlətinin ərazisi