Abbas Səhhət
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Abbas Mehdizadə (Səhhət) (1874, Şamaxı-11 iyul 1918, Gəncə) - Azərbaycan şairi, dramaturq və tərcüməçisi. Azərbaycan ədəbiyyatında romantizm cərəyanın nümayəndəsi.
Abbas Əliabbas oğlu Mehdizadə Şamaxıda ruhani ailəsində dünyaya gəlmişdir. Məşhəd və Tehran şəhərlərində tibb təhsili almışdır. 1901-ci ildə Şamaxıya dönən Abbas Səhhət tədricən həkimlik sənətindən uzaqlaşaraq məktəblərdə, daha sonra "realnıy məktəbdə" azərbaycan dilindən dərs deməyə başlayır. Məhz bu dövrdən etibarən ədəbi fəaliyyətə başlayır. 1903-cü ildən Şərqi-Rus qəzetində məqalələrlə çıxış etməyə başlayır. 1905-ci ildə "Yeni poeziya necə olmalıdır?" adlı məqaləsi, daha sonra "Poetik nitq", "Azadlığa mədhiyyə", "Oyanışın səsi" şerləri işıq üzü görür.
"Yeni üslublu məktəblər" ideyasının yorulmaz müdafiəçisi olan Abbas Səhhət, professor Əli bəy Hüseynzadənin banisi olduğu Azərbaycan romantik ədəbiyyatı cərəyanına qoşulur (Fiyuzət jurnalı, 1906-1907-ci illər). Abbas Səhhət o dövrdə Bakıda nəşr olunan bütün jurnal və qəzetlərdə mütəmadi qaydada çıxış edir. Tərcüməçilik fəaliyyəti ilə o dövr Azərbaycan oxucusunu rus (Lermantov, Puşkin, Krılov, Nadson, Maksim Qorki və b.), fransız (Hüqo, Müsse, Süli-Prüdom və b.) , alman, erməni şair və yazıçılarının əsərləri ilə tanış edir.
1912-ci ildə şairin öz şerlərindən ibarət "Sınıq saz" və Avropa şairlərindən etdiyi tərcümələrdən ibarət "Qərb günəşi" adlı şerlər toplusu işıq üzü görür. Bir qədər sonra " Əhmədin şücaəti" adlı poeması, 1916-cı ildə isə "Şair, muza və şəhərli" adında romantik poeması nəşr olunur.
Şairin yaradıcılığında Şərqin Nizami, Hafiz, Sə`di kimi söz "nəhənglərinin" böyük təsiri olmuşdur. Abbas Səhhət türk xalqlarının ədəbiyyatına da da xüsusi maraq göstərmiş, xüsusilə Tofiq Fikrət yaradıcılığına xüsusi diqqət göstərmişdir.
Abbas Səhhət Azərbaycanda liberal burjuaziya ideyasını müdafiə etmiş, İslam dəyərlərindən imtinaya qəti etiraz edərək, əsərlərində "ümummüsəlman qərbçiliyi" ideyasını dəstəkləmişdir. 1908-ci ildə baş vermiş İran inqilabına ən gözəl əsərlərini həsr etmişdir.
[redaktə / تحریر] Ədəbi fəaliyyəti
Əsərləri:
- "Kasıblıq eyib deyil" 2 pərdəli komediya, Bakı, 1912
- "Qərb günəşi" tərcümələr toplusu, Bakı, 1912
- "Neft fontanı" 1 pərdəli komediya, 1912
- Abbas Səhhət və Mahmudbəyov. - Azərbaycan dilinin 3 illik tədrisi üçün dərslik, Bakı, 1912
Abbas Səhhət haqqında yazılmış əsərlər:
- Abdulla Şaiq. "Türk ədəbiyyatının müntəxabatı", Bakı, 1925
- Quluzadə. "Abbas Səhhət haqqında bir neçə söz", "Maarif İşçisi" jurnalı 6-7 (14-15)-ci saylar, Bakı, 1927-ci il
- Abdualla Şaiq. "Ədəbiyyatımız haqqında", "Maarif İşçisi" jurnalı 2-4 (14-15)-ci saylar, Bakı, 1927