Bəxtiyar (1955,mahnılar)
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Mündəricat |
[redaktə / تحریر] 1. Ağacda Leylək
[redaktə / تحریر] Sözləri
- Musiqi : Tofiq Quliyev
- Sözləri : Ənvər Əlibəyli
- İfa edən : Şövkət Ələkbərova
- Ağacda leylək yuva bağlar gedər,
- Ağacda leylək yuva bağlar gedər.
- Qız sevən oğlan hava bağlar gedər,
- Qız sevən oğlan hava bağlar gedər.
- Ağacda alma yanağı qırmızı,
- Ağacda alma yanağı qırmızı.
- Dər səbətə yığ onu bağban qızı,
- Dər səbətə yığ onu bağban qızı.
- Ağacda alma dadı baldan şirin.
- Ay qız, ay oğlan onu xəlvət dərin!
- Ağacda alma yetişib dər, tez ol.
- Dostlar üçün sən onu göndər, tez ol,
- Dostlar üçün sən onu göndər, tez ol.
- Yaşıl bağın gözəlidir ağ alma,
- Yaşıl bağın gözəlidir ağ alma.
- Almanı dərdin daha bağda qalma,
- Almanı dərdin daha bağda qalma.
[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında
Ənvər Əlibəylinin sözlərinə bəstələnmiş «Ağacda leylək» mahnısı nəqəratsız mahnılara aiddir (bu mahnı həmçinin «Bəxtiyar» kinofilmi üçün yazılmışdır). Mahnının mətn əsasını 11 hecalı şer bəndləri təşkil edir. Bu bəndlər bir-biri ilə iki-iki qafiyələnir.
Üç hissəli formada bəstələnmiş bu mahnıda mətnin beş bəndinin hamısından istifadə olunur. Mahnının melodik cümlələrinin əksəriyyəti iki dəfə təkrarlanır. Bu, ilk növbədə, mahnının birinci və sonuncu hissələrinə aiddir. Həmin hissələrdə melodik ibarələr aşağı istiqamətdə hərəkət edir.
Mahnının orta bölməsində ibarələr təkrarlanmır, melodik inkişafda isə aşağı istiqamətli hərəkət yuxarıya doğru hərəkətlə növbələşir.[1]
[redaktə / تحریر] 2. Rusiya
[redaktə / تحریر] Sözləri
- Musiqi : Tofiq Quliyev
- Sözləri : ?
- İfa edən : Şövkət Ələkbərova
- Ömrüm, günüm bağlı sənə.
- Şanlı, şöhrətli Rusiya.
- Əzəl gündən anasan mənə.
- Böyük, qüdrətli Rusiya.
- Əzəl gündən oğulam sənə
- Böyük, qüdrətli Rusiya.
- Müqəddəs daşın var, torpağın var
- Bizə candan da əzizdir.
- Al rəngli, müzəffər bayrağın var
- Günəş qədər o təmizdir.
- Mən sənin uğrunda vuruşlardan,
- Oddan, alovdan keçərəm.
- Dağ kimi möhkəməm etibarda
- Yolunda candan keçərəm
- Ömrüm, günüm bağlı sənə
- Şanlı, şöhrətli Rusiya
- Əzəl gündən anasan mənə
- Böyük, qüdrətli Rusiya.
- Əzəl gündən oğulam sənə
- Böyük, qüdrətli Rusiya.
[redaktə / تحریر] 3. Dostluq Mahnısı
[redaktə / تحریر] Sözləri
- Musiqi : Tofiq Quliyev
- Sözləri : ?
- İfa edən : Rəşid Behbudov, ?, ?, ?
- Dörd dost, dörd ürək, dörd yoldaşıq biz.
- Birdir arzumuz, istəklərimiz.
- Hər gün suları tən yara-yara,
- Birgə gedirik biz buruqlara.
- Ayrılmaz dostlarıq biz,
- Tükənməzdir qüvvəmiz,
- Qarşımızda baş əyir
- Mavi, dalğalı dəniz.
- Qarşımızda baş əyir
- Mavi, dalğalı dəniz.
- La la lala lala lay lala
- Lala lala lay lala
- Lay lala, lay lala, lay
- La la lala lala lay lala
- Lala lala lay lala
- Lay lala, lay lala, lay
- Günəş nur səpir yollarımıza,
- Dostluq güc verir qollarımıza.
- Dostluq solmayan baharımızdır,
- Hər vaxt sədaqət şüarımızdır.
- Ayrılmaz dostlarıq biz,
- Tükənməzdir qüvvəmiz,
- Qarşımızda baş əyir
- Mavi, dalğalı dəniz.
- Qarşımızda baş əyir
- Mavi, dalğalı dəniz.
- La la lala lala lay lala
- Lala lala lay lala
- Lay lala, lay lala, lay
- La la lala lala lay lala
- Lala lala lay lala
- Lay lala, lay lala, lay
- O kəs dünyada çox bəxtiyardır,
- Sadiq, ayrılmaz dostları vardır.
- Dərdi, sevinci birgə bölürlər,
- Birgə qəm çəkib, birgə gülürlər.
- Ayrılmaz dostlarıq biz,
- Tükənməzdir qüvvəmiz,
- Qarşımızda baş əyir
- Mavi, dalğalı dəniz.
- Qarşımızda baş əyir
- Mavi, dalğalı dəniz.
- La la lala lala lay lala
- Lala lala lay lala
- Lay lala, lay lala, lay
- La la lala lala lay lala
- Lala lala lay lala
- Lay lala, lay lala, lay
- La la la laaaa la.
[redaktə / تحریر] 4. Sevgi Valsı
[redaktə / تحریر] Sözləri
- Musiqi : Tofiq Quliyev
- Sözləri : Ənvər Əlibəyli
- İfa edən : Rəşid Behbudov
- Bir vaxt uşaq idik, dost idin mənə,
- Baş açıq, ayaqyalın gəzərdik bağları.
- Səni gördüm, dostum, yad etdim yenə,
- Bir şirin yuxu kimi ötən o çağları.
- Ah niyə, nə üçün,
- Mən beləyəm, bəs, bu gün?
- Ah niyə sənin mən,
- Tuta bilmirəm əllərindən?
- Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
- Bu axşam, sən, əziz dost.
- Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
- Bu axşam, sən, əziz dost.
- Ah, bu gözəlliyi mən, bəs o zaman
- Nə üçün hiss etmədim, söylə, bu günkü tək?
- Bu gün nə olsa da, əzizim, inan.
- Öz sözün deyər sənə daha sevən ürək.
- Ah niyə, nə üçün,
- Mən beləyəm, bəs, bu gün?
- Ah niyə sənin mən,
- Tuta bilmirəm əllərindən?
- Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
- Bu axşam, sən, əziz dost.
- Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
- Bu axşam, sən, əziz dost.
- Əziz dost
- Quş tək uçub getdi o günlər əldən.
- Mən səni gördün dostum qəlbim də sevindi.
- Xoş ətirli bir çiçəksən bu gün sən.
- Gəl daha, könlüm sənin, eşqim də sənindir.
- Ax sənin bu gün mən, gəl, tutum əllərindən.
- Eşqimsən, mənimsən, ömrüm, günüm, sevgilimsən.
- Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
- Bu səhər, sən, sevgilim.
- Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
- Bu səhər, sən, sevgilim.
- Nə qəşəngsən, nə gözəlsən
- Bu səhər, sən, sevgilim.
- Eşqimsən, xoş ətirli bir çiçəksən bu gün sən.
- Sevgilim.
- Gözəl yar.
[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında
Kupletdə daha uzun, nəqarətda isə qısa melodik cümlələrin səslənməsi ilə T. Quliyevin «Bəxtiyar» filmi üçün bəstələdiyi digər mahnısı – Ə. Əlibəylinin sözlərinə yazılmış «Sevgi Valsı»nda da rastlaşırıq. Bu mahnının kupletində 11 və 13, nəqarətındə isə 3, 4, 7, 9 hecalı misralar növbələşir.
Adından da bəlli olduğu kimi, mahnı vals ritmində yazılmışdır. Burada yarım not – çərək not ritmik ardıcıllaşması, demək olar ki, bütün kuplet boyu dəyişməz qalır. Nəqarətdə hecaların sayı kimi, bu ritm də dəyişir, beləliklə də həmin bölüm istər ritmika baxımından, istərsədə mətn baxımından kupletdən fərqlənir.[1]
[redaktə / تحریر] 5. Babam evlənir
[redaktə / تحریر] Sözləri
- Musiqi : Tofiq Quliyev
- Sözləri : ?
- İfa edən : Münəvvər Kələntərli, Sona Hacıyeva
- Balam ey.
- Nə səs-küydür bu gün sizdə, Gülcahan?
- Toydu bizim evimizdə, Gülbadam.
- Oğlun Əhməd toy eləyir, Gülcahan?
- Yox, canım babam evlənir, Gülbadam.
- Baban evlənir?
- Babam evlənir.
- Doxsan yaşında?
- Doxsan yaşında
- Doğrudan evlənir?
- Canın üçün evlənir
- Gəlin də, oynayaq
- Çalıb, həm oxuyaq
- Gəlin də, oynayaq
- Çalıb, həm oxuyaq
- Gəlin də, oynayaq
- Çalıb, həm oxuyaq'
- Balam ey.
[redaktə / تحریر] 6. Qızıl Üzük
[redaktə / تحریر] Sözləri
- Musiqi : Tofiq Quliyev
- Sözləri : Rəsul Rza
- İfa edən : Rəşid Behbudov
- Üzüyümün qaşı firuzədəndir
- Könlüm açılmayır bu gün, nədəndir?
- Ağır gündə dost əlindən bərk yapış.
- Böyük duyğu ömrü bahar edəndir,
- Böyük duyğu ömrü bahar edəndir.
- Bulud gələr, çiskin çilər, çən elər
- Yar yarından ayrı qüssə, qəm elər.
- Sevgilimdən necə qalım aralı?
- Bir baxışla qəlbə yüz məlhəm elər,
- Bir baxışla qəlbə yüz məlhəm elər.
- Üzüyümün qaşı firuzədəndir.
[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında
T. Quliyevin yaradıcılığı haqqında danışarkən onun əksər mahnılarının uğurlu taleyini, uzunömürlülüyünü qeyd etmək vacibdir. Lakin onların arasında elələri də var ki, Azərbaycan musiqi xəzinəsinə həmişəlik daxil olmuşdur. Rəsul Rzanın sözlərinə yazılmış «Qızıl Üzük» mahnısı belə klassik nümunələrdəndir. «Bəxtiyar» kinofilmində unudulmaz Rəşid Behbudov tərəfindən ifa edilmiş bu mahnı tez bir zamanda böyük şöhrət qazanmışdır (onu da qeyd edək ki, istər «Bəxtiyar» kinofilmi, istərsə də bəstəkarı olduğu başqa filmlər üçün T. Quliyev bir çox gözəl mahnılar yaratmışdır). «Qızıl üzük» mahnısı nəqəratsız kuplet formasındadır. Mahnıda üç 11 hecalı şer bəndindən istifadə olunur. Onlar bir-birilə AABA prinsipi əsasında qafiyələnir.
Melodik xəttinin inkişafında maraqlı cəhətlərdən biri ondan ibarətdir ki, burada mətnin həmqafiyə A misraları aşağı hərəkətli melodik ibarələr, bəndin fərqli qafiyəyə malik üçüncü misrası isə yuxarı istiqamətli, kuliminasiya xarakterli ibarələrlə səslənir.
Melodik ibarələr şer misralarının sətirdaxili bölgüsünə (burada 11 hecalı misra 6+5 kimi qruplaşır) uyğun olaraq bölünür. Bu da şerin quruluş xüsusiyyətlərinin mahnının melodiyasında dolğun şəkildə tərənnüm olunmasını göstərir.[1]
[redaktə / تحریر] 7. Bakı Nəğməsi
[redaktə / تحریر] Sözləri
- Musiqi : Tofiq Quliyev
- Sözləri : Ənvər Əlibəyli
- İfa edən : Rəşid Behbudov
- Eheeey
- Bakı-əziz şəhər, mehriban diyar.
- Sinəndə boy atıb, oldum Bəxtiyar.
- Səndə ilk eşqimin yadigarı var.
- Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
- Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
- Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
- Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
- Gözəl Bakı..
- Ürəyim səninlə edir iftixar.
- Xəzərin qoynunda saldın buruqlar.
- Qəlbimdə qəlbinin hərarəti var.
- Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
- Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
- Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
- Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
- Gözəl Bakı..
- Baxdıqca doymuram gözəlliyindən.
- Şirin nəğmə qədər sevimlisən sən.
- Hər yerdə, hər yanda deyəcəyəm mən.
- Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
- Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
- Sən mənim söhbətim, şərəfim, şöhrətim,
- Tükənməz dövlətim, əzizimsən.
- Gözəl Bakı.
- Gözəl Bakı.
- Eheeey
[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında
«Bəxtiyar» kinofilmi üçün yazılmış «Bakı nəğməsi»ndə (sözləri Ə. Əlibəylinindir) mətn ilə musiqi oxşar şəkildə uzlaşır. Nəqarətlı formada yazılmış bu mahnıda kupletdə 11 hecalı misralar, nəqəratda isə 6 və 8 hecalı misralar səslənir.
Mətnə nəzər saldıqda görürük ki, kuplet ənənəvi olaraq dörd deyil, üç misradan ibarətdir. Kupletdəki melodik cümlələr mətnə uyğun olaraq, daha uzundur. Nəqarət bölümü isə qısa-qısa ibarələrin səslənməsinə əsaslanır.[1]
[redaktə / تحریر] 8. Sevgilim
[redaktə / تحریر] Sözləri
- Musiqi : Tofiq Quliyev
- Sözləri : Ənvər Əlibəyli
- İfa edən : Rəşid Behbudov
- İlk dəfə görmüşəm səni mən
- Sahildə, sevgilim.
- Getməyir o vaxtdan gözümdən
- Surətin, ey gülüm.
- Yadımda qaldı gül camalın,
- Canımı aldı şux cəlalın.
- Odlara saldı, yar xəyalın məni.
- Yadımda qaldı gül camalın,
- Canımı aldı şux cəlalın.
- Odlara saldı, yar xəyalın məni.
- Biz gəzən bağçada o səhər
- Əsirdi küləklər.
- Heç olmaz hüsnünə bərabər
- Ətirli çiçəklər.
- Yadımda qaldı gül camalın,
- Canımı aldı şux cəlalın.
- Odlara saldı, yar xəyalın məni.
- Yadımda qaldı gül camalın,
- Canımı aldı şux cəlalın.
- Odlara saldı, yar xəyalın məni.
- Odlara saldı yar məni.
[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında
Ssenariyə görə T.Quliyev «Bəxtiyar» filminin bir hissəsində çox primitiv, şablon bir mahnı yazmalı idi. Lakin, hətta qəsdən «primitiv» yazılmış mahnı yenə də çox gözəl alınmışdı. O mahnı sonradan ən sevimli mahnıya çevrildi və xalq tərəfindən indi də sevilə-sevilə oxunur. Söhbət R.Behbudovun ifasında «Sevgilim» mahnısından gedir. Deməli, Tofiq Quliyevdə aşağı səviyyəli musiqi yox idi. Ola da bilməzdi. Çünki onun təbii iste’dadı və eyni zamanda da böyük mədəniyyəti buna yol verməzdi. O, həm pianoçu, həm dirijor, həm də çox yüksək səviyyəli, böyük iste’dada malik, öz janrında dahi bir bəstəkar idi.[2]
[redaktə / تحریر] 9. Zibeydə
- Musiqi : Tofiq Quliyev
- Sözləri : Ənvər Əlibəyli
- İfa edən : Rəşid Behbudov
[redaktə / تحریر] Sözləri
- Alagöz Zibeydə, sən qəşəngsən qəşəng,
- Həsrətin qəlbimi yandırır, ay mələk.
- Alagöz Zibeydə, sən qəşəngsən qəşəng,
- Həsrətin qəlbimi yandırır, ay mələk.
- Sənin mən hicrinə dözmərəm.
- Səndən mən əlimi üzmərəm.
- Alagöz, şirinsöz, Zibeydə, mən sənə yalvarıram,
- Dərdindən heyvatək saraldım, gəl mənə, yalvarıram.
- Yaz gəlib, hər yana gül açmışdır çəmən
- Bənövşə tək boynum əyilmişdir qəmdən.[3]
- Yaz gəlib, hər yana gül açmışdır çəmən
- Bənövşə tək boynum əyilmişdir qəmdən.
- Sənin mən hicrinə dözmərəm.
- Səndən mən əlimi üzmərəm.
- Alagöz, şirinsöz, Zibeydə, mən sənə yalvarıram,
- Dərdindən heyvatək saraldım, gəl mənə, yalvarıram.
[redaktə / تحریر] Mahnı Haqqında
"Zibeydə" mahnısında T.Quliyev melodik modulyasiya verir. "Major" səciyyəli rastdan "minor" səciyyəli şura axımlı keçid baş verir. Əslində modulyasiyanın bu tipi də xalq ifaçılığı üçün o qədər də səciyyəvi deyil, lakin müəllifin təfsirində çox məntiqli modulyasiya kimi səslənir. Bəstəkar bu halda bir tonallıq çərçivəsində qalaraq, hər iki ladın semantikasını gücləndirmək məqsədilə bunların "qanuniləşdirilmiş" xromatikasından (rastda VIIb - mi b və şurda II b - re b) istifadə edir.
"Mi b" səsinin kuliminasiya kimi verilməsi təbii olaraq VI pillənin (re b) altersiyası ilə nəticələnir ki, bu da asanlıqla fa mayeli şurun II b pərdəsi mənasını alır.
Tonik səs sıraları üçün eyni yüksəklikli variantların uzlaşması xromatika ilə şərtləndirilmiş polimodallıq effekti yaradır: sol, sol b, re, re b. Beləliklə, bu misalı artıq on iki pilləlik əsasında meydana gələn müasir modallığın bir nümunəsi kimi şərh edə bilərik: sol-lya-si- do-re b-re-mi b-mi-fa.
"Zibeydə" mahnısında vokal hissədə və fortepiano girişində melodik - intonasiya əlaqələrinin tipik modal prinsipi ön plana keçir ki, bir-birindən uzaq olan ladların "şıltaq" modulyasiya prosesi - uzlaşması da bunun məntiqinə tabe olur. Bu əlaqə "qanuniləşdirilmiş" lad mikroxromatikası, geniş modulyasiya üçün meydan açan pillələrin variantlığına əsaslanır.[4]
[redaktə / تحریر] 10. Nazlı gözəl
[redaktə / تحریر] Sözləri
- Ay qaşı qara, gözü qara
- El olub sənə heyran
- Rəhm elə, məni çəkmə dara
- Rəhm elə, məni çəkmə dara
- Gözünə qurban
- Ey şirin sözlü, nazlı gözəl
- Yoxdur, inan heç yanda tay sənə
- Ey günəş üzlü, nazlı gözəl
- Bir vəfa göstər mənə
- Ey şirin sözlü, zərif çiçək
- Sənsiz keçməz ömrüm bir an
- Sən gülsən, gülər səhər, ölər
[redaktə / تحریر] Mənbə
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 TOFIQ QULIYEVIN MAHNILARINDA POETIK MƏTNIN VƏ MELODIYANIN ƏLAQƏLƏSI. Musiqi Dünyası.
- ↑ ÜRƏKLƏRI FƏTH EDƏN BƏSTƏKAR. Musiqi Dünyası.
- ↑ Zibeydə. AZERİ.org.
- ↑ Tofiq Quliyevin mahnılarının bəzi üslub xüsusiyyətləri. Musiqi Dünyası.