İnsan

Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا

İnsan, dünyadaki ən ali canlı varlıqdır. Özünün bioloj, sosial ve mənəvi tərəfləri ilə bir vəhdət təşkil edirlər. İnsanın elmi adı Homo sapiensdir, Latinca "ağıllı adam" mənasını verir.

edit
İnsan sosial statikası
Dünya Əhalisi 6,500,000,000 (Fevral 2006)
Əhali sıxlığı km² başına 12.7 (yeryüzünde)
km&sup2 başına 43.6; (karalarda)
Ən böyük yerləşmələr

Tokyo, Nyu-York, Mexico City, Seul, Sao Paulo, İstanbul

Ən çox danışılan dillər (2000 təxmini) Çin dili 14.37 %
Hind dili 6.02 %
İngilis dili 5.61 %
İspan dili 5.59 %
Ərəb dili 4.59 %
Ən böyük dinlər
(2002 təxmini)
Xristianlıq 32.71 %
İslam 19.67 %
(Ateist 14.84 %)
İudizm 13.28 %
Buddizm 5.84 %
Ən çox istifadə olunan ABŞ dolları, Avro, Japon Yeni, İngiliz Sterlini

İnsan, alətlərdən istifadə edə bilən, qolların serbest olduğu dik yeriyən bir vücuda sahibdir. Beyni məntiqi təfəkkür, anlama, nitq və özünü idarə etmə bacarıqlarına malikdir. Alətlərdən istifadə edə bilməsi və zehninin xüsusiyyətlərilə insan- digər canlılardan seçilir. İnsan təbiətə uyğunlaşmaq məcburiyyətində olmayan yeganə varlıqdır. Təbiəti başa düşə bidiyinə görə, idarə edə bilir ve şəxsi məqsədləri uğrunda təbiət qüvvələrindən istifadə edir.

İnsan; meymun, şimpanze, gorilla ve orangqtan ilə birliktə, Hominioidea üstqrupunda yerləşən cüt ayaqlı primatdır. Tzkamül nəzəriyyəsinə görə bu canlılarla ümumi bir menşeye malikdir.

İnsanlar, inkişaf etmiş sosial institutlar qurmuşlar. Bu institutlar vəziyyətə görə, ümumi bir məqsəd uğrunda ya, müttəfiq, ya da rəqib ola bilirlər. Ailə ən fundamental sosial institut sayılır. Təhlükəsizlik və ədalət üçün deölətlər qurulmuşdur. Eynı dili danışan və ümumi ərazi birliyinə malik millətləri birləşdirir.

İnsanlar, dünyayı anlamaq və dəyişdirə bilmək üçün elm və texnologiyanı inkişaf etdirdilər. İnanclar, əfsanələr, adət-ənənələr, dəyərlər və ictimai normalar insanın həyatında çox əhəmiyyətli bir sfera olan mədəniyyəti formalaşdırmışdır.

İnsan zehninin əsas xüsusiyyəti Şüurdur. Şüurla birliktə, özünüidarə qabiliyyəti, zaman-məkan duyğusu ve azad iradə insanı digər canlılaradn fərqləndirən əsas xüsusiyyətlərdir. Psixoloji-elmi nöqteyi-nəzərdən insan zehnini tədqiq edərkən, dinin insan mənəviyyatının çox mühüm tənzimləyicisi olduğu meydana çıxır.Edilən davranışın pis və ya yaxşı olması ile maraqlanmağa insanı vadar edir.