Dahi Ferma Teoremi
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Tutaq ki, bizə belə bir məsələ verilib:
Verilmiş n üçün düsturunu ödəyən a,b və c tam ədədlərini tapın(a,b,c>0).
İlk baxışdan bu məsələ o qədər də asan görünmür. Bu məsələnin həlli üçün bizə Dahi Ferma Teoremi kömək edir.
Teoremdə deyilir:
İstənilən n>2 üçün düsturunda a,b və c-nin müsbət və tam həlli yoxdur.
Deməli verilən məsələdə cəmi 3 halı nəzərə almaqla çox asanlıqla həll edərik. Aydındır ki, n=1 olarsa a=1,b=2,c=3. Doğrudan da . n=2 üçün
, n>2 üçün isə məsələnin həlli yoxdur.
Bu teorem Pyer Ferma tərəfindən 1637-ci ildə verilmişdir. Və Fermanın şərəfinə Ferma Teoremi adlandırılmışdır. Bu teorem ilk dəfə Diofantın kitabında yazılmışdır. Lakin orada teoremin isbatı verilməmişdir və onun çox uzun olduğu göstərilmişdir. Lakin Fermanın özü istənilən n üçün teoremin isbatını verməmişdir.
Daha sonra Pyer Ferma n=4 halı üçün bu teoremin isbatını vermişdir. 1770-ci ildə Eyler n=3 halı üçün 1825-ci ildə Dirixle və Lejandr tərəfindən teoremin n=5 halı üçün isbatı verilmişdir.
Dahi Ferma Teoreminin n ədənin ümüumi halı üçün isbatı 1994-cü ildə Enryu Uayls tərəfindən verilmişdir. Həmin məqalə 125 səhifədən ibarət idi və ilk dəfə 1995-ci ildə «Annals of Mathematics» jurnalında çap olunmuşdur.
[redaktə / تحریر] Əlaqəli saytlar
- Wiles, Andrew (1995). Modular elliptic curves and Fermat's last theorem, Annals of Mathematics (141) (3), 443-551.
- Taylor, Richard & Wiles, Andrew (1995). Ring theoretic properties of certain Hecke algebras, Annals of Mathematics (141) (3), 553-572.
- Faltings, Gerd (1995). The Proof of Fermat's last theorem by R. Taylor and A. Wiles, Notices of the AMS (42) (7), 743-746.
- Daney, Charles (2003). The Mathematics of Fermat's last theorem. Retrieved Aug. 5, 2004.
- O'Connor, J. J. & and Robertson, E. F. (1996). Fermat's last theorem. The history of the problem. Retrieved Aug. 5, 2004.
- Shay, David (2003). Fermat's last theorem. The story, the history and the mystery. Retrieved Aug. 5, 2004.
- The Moment of Proof : Mathematical Epophanies, by Donald C. Benson; Oxford University Press; ISBN 0195139194 (paperback, 1999)
- С.Сингх, Великая теорема Ферма, М. МЦНМО, 2000.
- Freeman, Larry (2005). Fermat's Last Theorem Blog. A blog that covers the history of Fermat's Last Theorem from Pierre Fermat to Andrew Wiles.
- Kisby, Adam William (2004). Fermat's Last Theorem Revisited: A Marginal Proof in Ten Steps. Parody.