Бабруйская крэпасць
From Вікіпедыя
БАБРУЙСКАЯ КРЭПАСЦЬ, крэпасць, якая была збудавана згодна з планам Опермана расійскім войскам каля Бабруйска у 1807—1812, і дабудоўвалася да 1825.
У 1812 крэпасць была ўзброена больш за 300 гарматамі, сцены казармаў мелі таўшчыню 7—8 цаглін, асобных бастыёнаў — 8—10 цаглін, і былі непрабівальнымі для тагачаснай артылерыі. Крэпасць была абкружана высокім земляным валам і водным каналам.
У будове ўдзельнічалі 50 батальёнаў салдатаў і шмат вольнаёмных, таксама да масавага ўдзелу ў будове былі змушаныя сяляне з наваколля. Крэпасць была пастаўлена на месцы старажытнага замка, пад парахавы склеп у ордэну езуітаў быў забраны манастыр. У будаўніцтве крэпасці актыўна ўдзельнічаў Тэадор Нарбут.
Крэпасць вытрымала працяглую французскую аблогу ў час вайны 1812 г.. У 19 ст. служыла палітычнай турмой. Тут знявольваліся дзекабрысты, петрашэўцы, В. Дунін-Марцінкевіч, Паўлюк Багрым. Крэпасць была месцам паўстання салдатаў дысцыплінарнага батальёна (1905). У крэпасці знаходзіліся польскі канцлагер для палонных чырвонаармейцаў (1919—1920, каля 1 тыс. ахвяр), нямецкі канцлагер у час 2-й сусв. вайны (забітыя і замораныя голадам каля 40 тыс. савецкіх вайскоўцаў і каля 40 тыс. цывільных людзей з наваколля).
- Міхась Скрыпка. Цытадэль над Бярэзінай // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. — Мн.: Полымя. — ISSN 0131-2669., №4, 1987. С.18—19.
- Сяргей Піваварчык. Беларусь у фартыфікацыйным ўмацаванні Расійскай Імперыі. ― Гродна, 2004.