Марый Эл
From Вікіпедыя
|
|||
![]() |
|||
Афіцыйная мова | руская, марыйская | ||
Тып суб'екту федэрацыі | Рэспубліка | ||
Федеральная акруга | Прыволжская | ||
Эканамічная акруга | Волга-Вятская | ||
Сталіца | Яшкар-Ала | ||
Прэзідэнт | Леанід Маркелаў | ||
Плошча - Усяго - % Вада |
72 месца 23 200 км2 |
||
Насельніцтва - Усяго (2006) - Шчыльнасьць |
66 месца 711 540 30,4/км² |
||
Аўтамабільны код | 12 | ||
Часавы пояс | UTC+3 |
МАРЫЙ ЭЛ, суб'ект Расійскай Федэрацыя, размешчаны ў цэнтры еўрапейскай часцы краіны.
Змест |
[правіць] Геаграфія
Марый Эл размешчана на ўсходзе Усходне-Еўрапейскай раўніны, у сярэднім цячэнні Волгі. Вялікая частка рэспублікі прыходзіцца на левабярэжжы Волгі. Заходнюю частку левабярэжжа займае багністая Марыйская нізіна.
На захадзе рэспублікі Волга прымае буйны прыток Ветлугу. Усходней па нізіне працякаюць левыя прытокі Волгі, якія бяруць пачатак на паўднёвых схілах Вятскіх увалаў: Малая Кокшага з прытокамі Малы Кундыш і Вялікая Ошла, Вялікая Кокшага з прытокам Вялікай Кундыш, Рутка. У іх далінах шмат лясных азёр.
Усходняя частка тэрыторыі размешчана ў межах Вятскіх увалаў (вышыня да 275 м), тут сустракаюцца карстовые формы рэльефу, паверхня раздзелена далінамі рэк і ярамі. Сярод іх рэкі басейна Вятки: Немда з прытокамі Лаж, Толмань, Шукшан і інш., Буй, Уржумка, Шошма; левы прыток Волгі Ілець з прытокамі Шора, Іраўка і Юшут.
На правым беразе Волгі размешчаны толькі адзін з 14 раёнаў рэспублікі — Горнамарыйскі, які займае паўночную ўскраіну Прыволжскага ўзвышша. Тут у Волгу ўпадаюць прытокі Сура, Торба, Юнга, Малая Юнга, Сундырь. На Волзе ў межах рэспублікі размешчаны Чабаксарскае і Куйбышаўское вадасховішчы.
Клімат умерана кантынентальны з доўгай халоднай зімой і цёплым летам. Сярэдняя тэмпература летам: +18…20 °С. Самае гарачае надвор'е — у сярэдзіне ліпеня. Паветра праграваецца да +34…38 °С. Увосень надвор'е халоднае і вільготнае з перавагай моцных вятроў і дажджоў. Магчымы раннія замаразкі і снег. Лістапад — самы ветраны месяц.
Зіма, як правіла, пачынаецца ў лістападзе. Сярэдняя тэмпература зімы: −18…19 °С. Самы халодны месяц — студзень. Рэспубліка Марый Эл — выдатнае месца для заняткаў зімовымі выглядамі спорту: лыжы, канькі. Вясна, у цэлым, прахалодная і сухая.
Марый Эл размешчана ў падтаёжнай зоне. Глебы пераважна дзярнова-падзолістыя, балотныя, шэрыя лясныя. Змяшаныя лясы (сасна, піхта, елка, бяроза) займаюць звыш 50 % тэрыторыі (у асноўным на захадзе і ў цэнтральных раёнах). Па рачных далінах — дубова-ліпавыя лясы. Захаваліся воўк, буры мядзведзь, лісіца, лось, рысь, бабёр, крот і інш. Баравая і вадаплаўная птушка. На тэрыторыі Марый Эл — нацыянальны парк Марый Чодра, запаведнік Вялікая Кокшага.
Карысныя выкапні: торф, гліна, будаўнічы камень, вапнякі, шкляныя і сілікатныя пяскі, мінеральныя крыніцы.
[правіць] Насельніцтва
Насельніцтва 716,9 тыс.чалавек (2005, 728,0 тыс. у 2002). Шчыльнасць насельніцтва 30,9 чал./км2 (2005), удзельная вага гарадскога насельніцтва 63,1 % (2005). У гарадскім насельніцтве Ёшкар-Алы і Волжска, а таксама шэрагу сёлаў у наваколлях Яшкар-Олы і на захадзе рэспублікі пераважаюць рускія. У сельскай мясцовасці пераважае марыйскае насельніцтва, у Горнамарыйскім раёне — горныя марыйцы, па мове і культуры якія адрозніваюцца ад лугововых марыйцаў. У Звенігаўскім раёне размешчана некалькі чувашскіх сёлаў. Татарскае насельніцтва сканцэнтравана галоўным чынам у Яшкар-Але і Волжске.
Нацыянальны склад: рускія — 47,5 %, марыйцы - 42,9%, татары - 6%, чувашы 1%.
Край падзяляецца на 14 раёнаў і 6 гарадскіх акруг. Буйнейшыя гарады Яшкар-Ала, Волжск, Касмадзем'янск.
[правіць] Эканоміка
[правіць] Прамысловасць
Кіроўныя галіны прамысловасці — машынабудаванне і металаапрацоўка (металарэзная прылада, прыборы, сродкі аўтаматызацыі, тэхналагічнае абсталяванне для лесанарыхтовак і лесосплава, прадпрыемстваў гандлю і грамадскага харчавання, машыны і абсталяванне для жывёлагадоўлі і кормавытворчасці), лясная, дрэваапрацоўчая і цэлюлоза-папяровая, лёгкая і харчовая (мяса-малочная). Найбуйныя прадпрыемствы: ЗАТ "Яшкар-Алінскі мясакамбінат", Марыйскі машынабудаўнічы завод, Завод паўправадніковых прыбораў, Яшкар-Алінскія заводы ляснога машынабудавання (абсталяванне для лесанарыхтовак) і інструментальны, АТ «Марыйхоладмаш» (халадзільнае абсталяванне), механічны завод (веласіпеды; г. Яшкар-Ола), завод «Электроаўтаматыка» (г. Яшкар-Ола), Марыйскі цэлюлоза-папяровы камбінат (г. Волжск), АТ «Марбіофарм» (лекавыя сродкі), завод штучных скур. Галоўныя прамысловыя цэнтры — гарады Яшкар-Ала, Волжск, Касмадзем'янск, Звянігава.
[правіць] Сельская гаспадарка
Вядучая галіна сельскай гаспадаркі — жывёлагадоўля (малочная і мяса-малочная жывёлагадоўля, свінагадоўля, авечкагадоўля, птушкагадоўля). Вырошчваюць зерневыя (ячмень, авёс, жыта, пшаніца) і кармавыя культуры, лён-далгунец, хмель, гародніна, бульба.
[правіць] Транспарт
На тэрыторыі рэспублікі дзейнічае 1 аэрапорт межрэспубліканскага значэння. У Марый Эл ёсць чыгуначны вакзал і два аўтавакзала, 14 чыгуначных станцый, 51 пасажырская аўтастанцыя, рачны порт у горадзе Касмадзем'янске на р. Волзе, чатыры порта мясцовага значэння, прыстасаванні для разгрузкі барж. Суднаходства па Волзе і Ветлуге.
[правіць] Рэкрэацыйны патэнцыял
У рэспубліцы застаюцца куткі некранутай таёжнай прыроды, якія выкарыстоўваюцца жыхарамі гарадоў рэспублікі і суседніх рэгіёнаў для адпачынку. Маецца мноства пешых турыстычных маршрутаў, конныя маршруты, рэгулярна праводзяцца водныя паходы на байдарках па В. Кокшаге, на азёрах (Яльчык, Таір) і рэках пабудаваныя базы адпачынку, санаторыі і летнія лагеры.
[правіць] Знешнія спасылкі
![]() |
Адміністрацыйны падзел Расіі | ![]() |
---|---|---|
|