Ізяслаў II Полацкі

From Вікіпедыя

Ізяслаў II Полацкі (? – 1267), князь полацкі (1263—1267).

Упершыню згадваецца як полацкі князь, разам з іншым Ізяславам — віцебскім князем, у грамаце 1265 году ад імя Полацкага і Віцебскага княстваў рыжскаму біскупу пра вольны гандаль паміж Полацкам і Рыгай і захаванне міру паміж імі.

«Слов(о) Изяслав(а), княз(я) полочьког(о), к еп(иско)пу и к местерю и к всемь вельневицем и ратьманом, всем горожаном: Полотеск Видьбеск одно есть, а воли есми б(о)жии и в Молшелгове. А Изяслав со мною одн. На семь к мне целовати кр(е)ст в правду, любовь имети и мир, как было при первых княз(ья)х полочьскы полочаном видьбляном волное торгованье в Ризе, на Готьскомь бере(ге) и в Любьце. А рубежа не деяти. А кому с кым тяжа, суд дати без перевода. А суженого не посуживати. А где кому годно, ту тяжеться. Поручник(и), и должникы и холопы выдати. А што ся в рать деяло и в рубежех, про то вам не мьщати, ни нам вам мещати. Чего ся есме отступили в Ризе, к тому вам не приискывати ни людей, ни земли, ни воды, ни борти. На семь же целуйте ко мне кр(е)ст, по любьви в правду без всякого извета.»[1]

Грамата сведчыць, што Ізяслаў дзейнічаў па воли Войшалка,[2] таму верагодна, што Ізяслаў заняў полацкі сталец з дапамогай Войшалка, скінуўшы адтуль вылучэнца Траняты князя Канстанціна.[3]

Існуе спрэчны момант, бо ў тым жа 1265 годзе, таксама ў повязі з пагадненнем паміж Полацкам і Рыгай, згадваецца Гердзень. Некаторыя даследчыкі лічаць, што ў Полацку магло быць некалькі князёў адначасова. Іншыя, што згадванне ў грамаце двух Ізяславаў ёсць памылка перапісчыка — абодва Ізяславы ў гэтай грамаце адна і тая асоба, гэта значыць віцебскі князь, а полацкім быў Гердзень. Але, відаць, больш слушнае меркаванне, заснаванае на вышейзгаданай грамаце, што Гердзень названы проста князем, а не князем Полацка. Калі прыняць гэтую заўвагу, то развязваецца гэтае даўняе пытанне.[4]

Пра паходжанне і асобу Ізяслава ёсць некалькі версій. Па адной з іх, Ізяслаў тоесны Ізяславу Новагародскаму згаданаму разам з Міндоўгам у 1235 годзе, некаторыя даследчыкі атаясамліваюць яго з Ізяславам Свіслацкім, іншыя атаясамліваюць Ізяслава Свілацкага з Ізяславам Новагародскім. Такім чынам, атрымліваецца, што магчыма Ізяслаў Полацкі, Ізяслаў Новагародскі і Ізяслаў Свіслацкі — адна і тая асоба. Па найбольш слушнай версіі, Ізяслаў паходзіў з роду віцебскіх князёў — Васількавічаў.


  1. Полоцкие грамоты XIII - начала XVI в. /Сост. А.Л. Хорошкевич. 4.1. М., 1977. С.36-37.
  2. "Молшелгове" — памылка пазнейшага перапісчыка, бо ў нямецкамоўнай копіі граматы імя Войшалка напісана дакладна.
  3. Данилевич В.Е. Очерки истории Полоцкой земли до конца XIV ст. - К., 1896. С. 141-146.
  4. Александров Д.Н., Володихин Д.М. Борьба за Полоцк между Литвой и Русью в XII-XVI веках. // Отв.редактор: академик В.Л. Янин. М.: Аванта+ 1994. С.37.