Тамаш Зан
From Вікіпедыя
Тамаш ЗАН (польск.: Zan Tomasz; 21 снежня 1796, в. Мясата Ашмянскага пав. Віленскай губ. (цяпер Маладзечанскі раён Мінскай вобласці) — 19 ліпеня 1855, маёнтак Кахачын каля Оршы), беларускі і польскі паэт-рамантык, удзельнік рэвалюцыйнага руху, даследчык прыроды.
Вучыўся ў Мінскай гімназіі, Маладзечанскім павятовым вучылішчы. У 1820 скончыў фізіка-матэматычны факультэт Віленскага універсітэта (паралельна займаўся на літаратурным факультэце). Адзін з арганізатараў тайных віленскіх студэнцкіх таварыстваў - філаматаў, філарэтаў, прамяністых. Арыштаваны царскімі ўладамі ў 1823; у 1824 сасланы ў Арэнбург. У ссылцы даследаваў прыроду Урала, стварыў мінералагічны музей у Арэнбургу. Вёў дзённік. З 1837 у Пецярбургу, бібліятэкар у Горным універсітэце. З 1841 на радзіме. Ажаніўшыся, пасяліўся ў маёнтку Кахачын. Яго польскамоўныя творы заснаваны на беларускім фальклорным матэрыяле. Магчыма, пісаў таксама па-беларуску.
[правіць] Творы
- Tryolety i wiersze miłosne. Warszawa, 1922;
- Z wygnania. Wilno, 1929. Бел. пер.: Філаматы і філарэты: Зборнік. Мн., 1998.
[правіць] Літаратура
- Dunajówna M. Dzieciństwo i lata szkolne Tomasza Zana. Wilno, 1932;
- Gawalewicz M. Poeta promienisty. Warszawa, 1911;
- Калинкович Н. "Дело №26" // Нёман. 1990, №4;
- Цвірка К. Дарогамі Т.Зана // Полымя. 1992, № 5-6;
- PSB;
- ЭГБ, т. 3;
- АЗБ.
- Кандрацюк Г. Тамаш Зан, вечны пілігрым // Ніва № 14 (2447), 6 крас. 2003.
[правіць] Крыніца
Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794-1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т.2. - Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9