Бітва пад Рудавай, 1370
From Вікіпедыя
бітва пад Рудавай (18 лютага 1370), бітва каля замка Рудаў (ням.: Rudau; цэнтр воласці Рудава ў Самбіі, цяпер пас. Мельнікаў Калінінградская вобл.) у 18 км на поўнач ад Кёнігсберга, паміж войскам Тэўтонскага ордэна і войскам ВКЛ.
Войска ВКЛ, на чале з Альгердам і Ягайлам, выйшла ў паход з Жамойці, перайшло па лёдзе Куршскі заліў і падыйшло да замка Рудаў. Тымчасова, другая частка літоўскага войска, на чале з Кейстутам і Вітаўтам, ўварвалася у Прусію з усходу каля Рагніты, спусташыла ваколіцы Інстэрбурга (цяпер Чарняхоўск). Мэтаю было злучэнне абодвух частак каля Рудаў і далейшы паход на Кёнігсберг. Злучыўшыся войска ВКЛ, у складзе якога, апроч русінаў, літоўцаў і жамойтаў, былі і татары, авалодала Рудаў (17 лютага, нядзеля). Наступным днём да Рудаў ад Кёнігсберга, праз Лохштэдт, падыйшла армія Тэўтонскага ордэна, у складзе з гарадскім апалчэннем Кёнігберга і зямельнымі апалчэннямі некаторых частак Прусіі, на чале з вялікім магістрам Вінрыхам фон Кніпродэ і вялікім маршалам Хенінгам фон Шындэкопф, бо немцам ад палонных (2 лютага) быў вядомы план Альгерда аб нападзе, і яшчэ да яго падыходу яны сцягвалі свае сілы да Кёнігсберга. На поле паміж в. Трансаў (пас. Озерава) і в. Мюльзен (пас. Халмы) паўночней Рудаў адбылася бітва, паводле ордэнскіх хронік ўжо на яе пачатку немцы разсеклі войска ВКЛ на две часткі — частка Кейстута хутка адступіла, частка Альгерда умацавалася ў лесе і некаторы час адбівалася, пасля таксама адступіўшы. Бітва скончылася перамогай Ордэна, трэцяй на працягу 60 гадоў (гл.таксама: бітва пад Ваплаўкен, 1311, бітва на Стрэве, 1348), войска ВКЛ страціла па розных звестках ад 1000[1] да 5500 чал. у большай частцы русінаў, таксама былі панесеныя страты пасля бітвы ад марозу, асабліва адзначана, што тады замёрз нейкі знатны Wezewilte (Усевалад?).[2] Нямецкі бок таксама панёс цяжкія страты ад 126[1] да 300 чал., з іх 26 рыцараў, у т.л. падкамтур Генрых фон Штокхейм, камтур брандэнбургскі Конрад фон Хатэнштэйн, камтур рэдэнскі, вялікі маршал Хенінг фон Шындэкопф (яму ў твар трапіла кінутая дзіда, памёр па дарозе ў Кёнігсберг), госць Арнольд Ларэтцкі і яшчэ два госця.[2] Па іншых, неверагодных, звестках 70-тысячнае літоўскае войска страціла каля 11000 чалавек, ордэнскае — каля 5000 кнехтаў, 200 рыцараў і 26 камтуры. Адно з кёнігсбергскіх гарадскіх паданняў кажа, што вялікую ролю у перамозе меў просты кнайпхофскі шавец Ганс Заган, калі літоўцы амаль ўжо перамаглі, немцы адступалі і ўпала вялікая ордэнская харугва, ён нібыта падхапіў яе і кінуўся наперад чым натхніў рыцараў. Асабітую мужнасць ў бітве паказалі маладыя Ягайла і Вітаўт. У гонар перамогі вялікі магістр Вінрых фон Кніпродэ заклаў касцёл, на памяць аб Хенінге фон Шындэкопфе ля Рудаў была ўсталяваная памятная стэла, якая была абноўленная ў 1870 і існавала да нядаўняга часу. Некаторыя даследчыкі лічаць, што ў бітве перамаглі войскі ВКЛ.
[правіць] Літаратура
- Сагановіч Г. Беларусь і Нямецкі ордэн (да Крэўскай уніі) // З глыбі вякоў. Наш край. Вып. 2. — Мн., 2002. ISBN 985-08-0515-3. С.129.