Atêna
Wikipediya ra, ensiklopediya xosere
Atêna (Yun. Newe Αθήνα [aˈθina] , Athína; Yun. Kıhan Ἀθῆναι , Athēnai) suka Yunanıstania u caê xo verocê Yunanıstani dero. Atêna hem paytexta, hem ki suka Yunanıstania tewr gırda.
Tedeyi |
[bıvurne] Tarix
Tarixê Atêna xeylê kıhano. Seserra 5 - 3 V.İ. (Verê İsay) Atêna biya merkezê zagon u siyasetê Yunanıstani. Medeniyetê ğerbi Atêna ra biye vıla. Fıkrê demokrasiye Atêna ra veciyawa. Filozofanê zey Aristoteles u Eflatun suka Atêna dı ameyê dınya u felsefey xu kerdo vıla. Feqet serra 529 de İmparatoriya Bizansi Mektebê Felsefey qefılna (gırewt) u statüyê Atêna zaf bi qıc. Serra 1458i de İmparatoriya Usmanıcan Atêna Bizansi ra gırewt. İmparatoriya Usmanıcan çeharsey serri Atêna idare kerde. Wextê Cengê Yunanan u Tırkan (1821 – 1831) de Atêna biye xosere u paytextê Yunanıstani. Serra 1931i de 5.000 merdumi Atêna de cıwiyaêne. Labelê hıkumetê Yunanıstani Atêna newe ra vıraşte. Serra 1896i de olimpiyatê Atênao modern tede kay kerd.
[bıvurne] İklim u Nıfus
İklimê Atêna ê Deryaê Sıpêyo, ayamê (hewa) xo honıko. Labelê zımıstani zaf varan vareno. Tici zaf erzena. Erdê Atêna her daim kheweo (kıhoyo). Hama problemê trafik u leyşıniye ra hewa zaf gırano. Ewro nıfusa Atêna 750.000a, feqet nıfusa metroy 3,7 milyona. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê: şarê Ereban, Pakistanıcan u Arnawuti tede zafê.
[bıvurne] İqtısad
Suka Atêna zaf moderna. Banê xeylê mımarinê mıkemmeli vıraziyaê. Atêna merkezê huner u zagon u siyaset u edustriy u iqtısadia. Sektorê turizm u umete (homete) zaf gırda. Semedê (sebeta) ziyara Zeus u Akrapolis u muzeyan ra zaf turisti şınê Atêna.
[bıvurne] Çımey
![]() |
Paytextê Ewropa | |
---|---|---|
Amsterdam • Andorra la Vella • Anqara • Atina • Belgrad • Berlin • Bern • Bratislawa • Bruksel • Budapeşt • Bükreş • Chişinau • Dublin • Helsinki • Kiew • Kopenhag • Lizbon • Londra • Luksemburg City • Lyublyana • Madrid • Minsk • Monako • Moskowa • Oslo • Paris • Podgorika • Prag • Reykyavik • Riga • Roma • San Marino (Suka) • Sarayevo • Sofya • Stokholm • Tallin • Tıflis • Tirana • Uskup • Vaduz • Valletta • Vatican City • Vilniyus • Viyana • Warşowa • Zagreb • |
![]() |
Sukê Dınya | |
---|---|---|
Amsterdam • Atêna • Berlin • Chicago • Dubai • Estamol • Hong Kong • Houston • Kuala Lumpur • Londra • Los Angeles • Frankfurtê Maini • Madrid • Munix • New York City • Paris • Roma • San Francisco • Shanghai • Sidney • Stockholm • Tehran • Tokyo |