1848er Revolution in Frankreich
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
D Revolutione vun 1848 |
---|
Vorgschicht |
Frônkrich |
Bi d Habsburgr |
Im dütsche Bund |
D Badisch Revolution |
In Italie |
D polnisch Uffschtônd |
S End vum Lied |
D 1848er Revolution in Frônkrich
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] D Liberali
1848 hen d Liberali in Frônkrich druf gwartet, des de Kinig Louis-Philippe ändli abkratz tuet. Wil noch däm, hen s denkt, desses zu 'ra neiji Revolution kummt. Abar des isch erscht 1850 passiert, un dô war d Revolution schu usbrännt.
Als Dônk fyr d Riickkähr vun de Bourbone nôch Waterloo het s Volk ä Carta där Freyhite kriegt, wu jetzert nimm so klar mit umgônge wird. Obwuhl d Franzose ä freyi Press un Gschworenigricht ghet hen, hen nuer d Lôndbsitzer wähle diirfe. Des het wite Teili vun d Biirgerliche usgschlosse.
Alexis de Tocqueville het bobachtet, "Mier schlôfe ufm Vulkan . . . Ä Luft vu Revolution blost, d Schturm isch ôm Horizont". Ohnis Wahlrecht din d Biirgerlichi kuerz vorm explodiere gsi, satt ghet Sprich wi vum Premier Guizot, "Wärre rich, dän kinne ihr au wähle". Korruption isch Gông un Gäbi gsi, vum Premier runtrzues bies zue kleini Ladebsitzer.
[ändere] Witschaftlich un internali Ifliss
D französischi Mittelschicht het d Änderunge in Britannie mit Uffmerksômkit vfolgt. D Reform Act vu 1832 het au d kräftigi Stirzahler s Wahlrecht gäbe, un nit nuer d Lôndbsitzer. D freyi Press in Frônkrich isch gônz intressiert gsi. Obwohl d Arbiter s ä bisl bessr ghet hen wi in Britannie, sin d Gesetz gege Kinderärbet missachtet worre un d Facharbiter sin duerch Arbitlosigkit zuem Proletariat runtr kumme.
Im Jôhr 1846 hets finanzielli Kris un schlecht Ernte gäbe, un im folgendi Jôhr dän ä schtark wirtschafli Depression. D' uusbout Isebôhn het Hilf vhindert, un Uffschtänd vun d Leieigeni sin bluetig unterdrickt worre. Ugfähr ä Drittel vu Paris het vun d Schtütz gläbt. Schriftschteller wiä Louis Blanc ("S Recht z schaffe") un Pierre Joseph Proudhon ("Armuet isch Diebstahl!", "Gott isch bös"). Gheimgsellschafte sin au usm Bode gschosse.
[ändere] D Februarerignis
Ä Bankett isch fyrs 12te Arrondisement isch im Quartier Latin plônt gsi, den abar ufs ôndre Ufer vun d Seine glegt worre un d Pris nufgschruebt. Dô hen d ifachi Lit wäge d Murre au nit zugucke kinne.
S Ufmische vun däm Fescht isch den abgsait worre. S Gesetz un d Ordnung sin gwart worre, obwuhl d Schtudente mit Firwaffe bwaffnet warre. S isch bies zuem Zischdi nix passiert, abr d Revolution isch in d Luft gläge.
Im Februar isch dän d Premier Guizot zriicktrete un bal druf au d Kini. Nochdem des rus war, des d Premier wäg isch, hen sich d Masse vorm Usseminischterium vosômmelt. Ä Offizier het bfohle, nit duerchzgi, abar d Lit hen vu hinte driickt. D Offizier het sini Lit bfohle, d Baionette uffzsetze, um nit gli schiesse zmisse. Aber innem Ufall isch em Soldat d Waff losgônge un d ôndri hen den druf los gschosse. Däbi sin fufzig Lit umkumme.
Bal isch d Schtadt zue barikadiert gsi, s Gschirr isch zu Barrikade gworre un viele Beim gfällt. Fir sin glegt worre un d Birger sin gege d Palascht marschiert. D Kinig isch no Änglônd abghaue.
[ändere] D zweyt Republik
Nôch d Revolution isch ä neiji provisorisch Regierung drô kumme, diä war abar schlecht organisiert. Nochm Monet hen d Konservativi ogfônge gege d neij Regireung zschaffe un hen no Ordnung gruefe.
Im Jôhr 1848 sin 479 neiji Zitunge grindet worre. D Ôzahl vun d Gschäft in Paris isch um yber d Hälft runtegônge, wil d meischt Wohlhabende abghaue sin. D Hôndel mit Luxusgiter isch runtrgônge un Kredit hets nim gäbe. Um d witre sozial Vfall zvhindre sin nationali Werkschtätt fyrs Recht z schaffe igrichtet worre. Des het abar nit so klappt, wiä di sichs vorgschtellt hen.
D Regierung isch uszôge um ä neiji Wirtschaft zschtabilisiere un soziali Dienscht ôzbiete. Neiji Schtir sin fyr d Lôndbsitzer un d Burre igfyhrt worre. Dômit het d Schtitz fyr d arbitslose Bvölkerung in d Schtädt zahlt werre solle. D Schtir sin villerorts ifach ignoriert worre un d Regierung het Unterschtitzung vun d Lônbvölkerung vlore. S schaffendi Lôndvolk het nit fyr d Arbitslosi in Schtädt ufkumme welle. Ä paar neiji Jobs hets gäbe, wiä im Schtrôssebou odar diä Baim neij zsetze, abar des het bi wittem nit usgricht.
D Nationalwerkschtätte un s Recht z schaffe sin dän uffgäbe worre. Ufbrôchti Arbiter hen zue d Waffe griffe un des het dän zue d Juniufschtänd gfyhrt. Vorher hen d Arbiter uns Kleibiirgertum zômme gschafft, abr des isch jetzert rum gsi.
S gmeini Wahlrecht isch fyr alli Maännar ôm 2. März igfyhrt worre, des het yber nin Millione neiji Wähler gäbe.
[ändere] Opposition zue d zweyti Republik
Wi au 1830 het republikanisch-sozialischtisch Partei ä Gegeregierung im Rôthus vun Paris gfyhrt, dôbi ware Lit wiäL. Blanc, A. Marrast, F. Flocon, un d Albert L'Ouvrier die uff Biirgerkrieg schpekuliert hen. Abr dismôl hets Palais Bourbon nit gege s Rôthus gsiegt. S het miesse zu r Inigung zwische de Beidi kumme wu den gmässigti Republikanr Oberhônd ghet hen. Abr s het kei gnaui Richtung vun d neiji Regierung gäbe. Ei Sit het Reforme vun d Gsellschaft sälber gwellt, d Besitzschtänd vun d Besizendi sin in Frôg gschtellt worre uf Glichhit isch gsetzt worre un d rot Fôhn ghisst worre. D ondri Syt het uf d Basis vun d alti Inschtitutione wider mache welle un het sich um d Trikolor vosômmelt.
[ändere] D Ôfong vun d Gegerevolution
Ä Koalition vun d Volksrevolution het sich, wiä so oft in d Gschicht, gegä s Volk gwändet. Ä Volksfescht isch fyr d schpäte May plônt worre un d Organisatore sin gli ikäscht worre. D Nationalvosômmlung het d Nationalwerkschtätte ufgäbe un d schpäteri Juni Ufschtänd isch mit d Polizei zômmegschosse worre un yber 14hundart Lit sin umkumme. D Iberlebendi het ma no Algerie gschafft. D Elit het d Juniufschtänd enwedar als ä roti Gfahr empfunde odr als ä schtarks Ziche fyr ä Massekonflikt. D meischti Ufschtändischi ware usm Kleibirgetum, ä Drittel vun d Arbiterklass.
[ändere] S End vun d Revolutione in Fônkrich
D Politik isch noch rächts drifftet und d Ära vun d Revolutione isch in Frônkrich zue End gônge. D Louis Napoleon isch dän drô kumme un het d alt Ordnung wider igsetz un d Republikaner gschasst.
Ä Schtaatsschtrich isch 1851 schiefgônge. Widerschtôndsneschter hen zwar iberläbt, abar d zweyt Republik isch ummi gsi. Lous Napoleon het d Titel Kaiser Napoleon III ôgnumme uns zweyte Kaiserrich het ôgfonge.
Witrläse: 1848er Revolution bi d Habsburgr