Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Ду́нін-Марцінке́віч, Вінцэ́нт-Яку́б (псэўданім Наву́м Прыгаво́рка) (4 лютага 1808 – 29 сьнежня 1884) — беларускі драматург, паэт.
[рэдагаваць] Біяграфія
Нарадзіўся ў фальварку Панюшкавічы (цяпер Бабруйскі раён) у сярэднезаможнай шляхецкай сям’і. Закончыў Бабруйскую павятовую школу (1824). Вучыўся ў Пецярбурскім унівэрсытэце на мэдыцынскім факультэце. З 1827 году служыў у Менскай эпархіяльнай кансысторыі, Менскай крымінальнай палаце. У 1840 годзе пакінуў службу, набыў фальварак Люцынка каля горада Івянца. Тут разгарнулася яго культурна-асветная, літаратурная і тэатральная дзейнасьць і прайшлі ўсе наступныя гады жыцьця. У час паўстаньня 1863 – 64 гадоў абвінавачваўся ў распаўсюджваньні «шкодных для ўрада» ідэй, быў арыштаваны, знаходзіўся пад сьледзтвам, потым выпушчаны пад нагляд паліцыі.
[рэдагаваць] Творчасьць
Пісаў па-беларуску і па-польску. Творчую дзейнасьць пачаў з опэрных лібрэта, першыя з якіх не захаваліся. У 1846 годзе ў Вільні надрукаваны яго драматычны твор «Сялянка» («Ідылія»; пастаноўка ажыцьцёўлена ў Менску ў 1852 годзе). У 1850-я гады стварыў шэраг паэтычных твораў, вершаваных аповесьцей і апавяданьняў — «Вечарніцы» і «Гапон» (1855), «Купала» (1856), «Шчароўскія дажынкі» (1857), «Травіца брат-сястрыца» і «Быліцы, расказы Навума» (напісана ў 1857 годзе). Пісаў таксама творы на польскай мове: «Благаславёная сям'я» і «Славяне ў ХІХ ст.» (1856). У 1859 годзе пераклаў на беларускую мову паэму Адама Міцкевіча «Пан Тадэвуш». Арганізаваў тэатральную трупу — першы беларускі тэатар, які наладжваў спэктаклі ў Люцынцы, а таксама ў Менску, Бабруйску і іншых месцах. У 1860-я – 1870-я гады напісаў камэдыі «Пінская шляхта» і «Залёты». Значная частка яго твораў, у тым ліку камэдыі, не ўбачылі сьвету пры жыцьці аўтара.
Распрацаваў у беларускай літаратуры новыя жанры: вершаваная аповесьць і апавяданьне. Таксама лічыцца пачынальнікам беларускай нацыянальнай драматургіі.
Пачаўшы пісаць, ён сутыкнуўся з тымі самымі цяжкасьцямі, што і ўсе літаратары гэтага пэрыяду — адсутнасьцю ўнармаванай беларускай мовы (не было слоўнікаў і граматык). Нягледзячы на гэта ён здолеў выйсьці за вузкія дыялектныя межы і зарыентаваўся на агульнанародныя моўныя сродкі (пачаў ужываць формы словаў, якія былі вядомыя ва ўсёй Беларусі).
Але ў ягоных творах усё ж такі сустракаюцца асобныя дыялектызмы, русізмы, палянізмы (вална, злякацца). Ён выкарыстоўвае іх не таму, што дрэнна ведае беларускую мову, а таму, што свае творы зьвяртаў у першую чаргу да пана, а не да селяніна.
- Гэты тэкст напісаны пры дапамозе матэрыялаў старонкі Гісторыя Беларусі. Асобы.
[рэдагаваць] Зьнешнія спасылкі
Але ў ягоных творах усё ж такі сустракаюцца асобныя дыялектызмы, русізмы, палянізмы (вална, злякацца). Ён выкарыстоўвае іх не таму, што дрэнна ведае беларускую мову, а таму, што свае творы зьвяртаў у першую чаргу да пана, а не да селяніна.
Тут усё ж недакладна. Пэўней казаць, што Марцінкевіч пісаў свае творы ўсё ж для люду паспалітага. Бо куды было панам ці падпанкам чытаць хлопскай моваю напісанае. Вельмі ж захапляюся Вашай энцыклапедыяй! Сардэчна -- Язэп Янушкевіч. Гнезна, 28.ХІ.2006 г. Аўт.,17.00.