Багародзіца (гімн)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

«Багародзіца» – дзяржаўны гімн Вялікага Княтсва Літоўскага ў 1418 стагодзьдзях. З 15 стагодзьдзя зваўся таксама «Песьняй Айчыны» і лічыўся ўжо старадаўнім. Сьпяваўся пры каранацыях, прыдворных цэрэмоніях і іншых урачыстасьцях, войскам перад бітвамі, пры асьвячэньні мошчаў сьвятых, на пахаваньнях дзяржаўных асоб.

[рэдагаваць] Гісторыя

Нават паводле сваёй назвы праваслаўны гімн. «Багародзіцу» адносяць да гімнаў, а не да малітваў, на падставе наяўнасьці вершаванага тэксту і мэлёдыі песеннага складу, блізкага да народнага. Найстарэйшы запіс тэксту зроблены ў 1407 годзе. У ВКЛ тэксты «Багародзіцы» зьмяшчаліся ў шмат якіх распаўсюджаных рукапісах і друкаваных выданьнях, ад так званага «Статута Яна Ласкага» (1506) да «Volumina legum» (1732). У 16 стагодзьдзі быў перакладзены на лацінскую мову. Вядома шаснаццаць нотных запісаў «Багародзіцы» зробленых у 1518 стагодзьдзях.

На вялікай дзяржаўнай харугве ВКЛ з аднаго боку была выява «Пагоні», а з другога – выява «Багародзіцы». Улічваючы, што з другой паловы 13 стагодзьдзя выява «Багародізцы» была гербам Полацкага княства магчыма ўявіць запазычаньне ВКЛ гэта герба разам з гімнам «Багародзіца» ад Полацка.

На падставе моўных дасьледаваньняў прыблізна вызначаюць тэрмін узьнікненьня гімну – сярэдзіна 14 стагодзьдзя, аднак ужытыя ў тэксту старабеларускія архаізмы кажуць за аднясеньне гэтага твору да 1213 стагодзьдзяў, ці нават да сярэдзіны 11 стагодзьдзя. «Багародзіца» зьяўляецца арыгінальным творам, дасьледчыкі не адшукалі адпаведнікаў у грэцкай, лацінскай, чэскай і нямецкай літаратуры.

Упершыню ў крыніцах «Багародзіца» згадвацца Янам Длугашам, у сваёй Хроніцы ён распавядае, што на пачатку бітвы пры Грунвальдзе войска ВКЛ заспявала «Багародзіцу» і патрасаючы дзідамі рушыла на ворага.

У канцы 14 стагодзьдзя «Багародзіца» разам з Ягайлам і яго прыбліжанымі трапіла ў Польшчу. У 15 стагодзьдзі гімн ўжо быў шырокавядомы ў Польшчы, стаўшы вайсковым і дзяржаўным гімнам Каралеўства Польскага. Некаторыя дасьледчыкі лічаць, што «Багародзіца» была ўласным каранацыйным гімнам Ягелонаў. Пазьней тэкст «Багародзіцы» быў палянізаваны, зьмест дапоўнены радкамі. Зараз у Польшчы лічаць гэты гімн сваёй сярэднявечнай песьняй.

[рэдагаваць] Варыянт словаў

Багародзіца, Дзявіца
Богам славёна, Марыя
У твайго сына, Гаспадзіна
Маці звалёна, Марыя
Маці звалёна, Марыя
Зычы нам і адпусьці нам
І дзеля Хрысціцеля, Божыча
Слыш галасы, чалавечы мысьлі поўнь
І малітву цябе узносім
І даць рады цябе ж просім
Дай на сьвеце збожны пабыт
Па жывоце дай райскі быт
Багародзіца, Дзявіца
Богам славёна, Марыя

[рэдагаваць] Другі варыянт словаў

Багародзіца, Дзявіца,
Богам слаўлена Марыя!
У твайго сына, Гаспадзіна,
Маці велічна, Марыя,
Нам ласкі прасі спаслаць
Ты дзеля Хрысьціцеля,
Божыча пачуй галасы,
Чалавечы думкі споўнь
І малітву нашу к Цябе
А даць рач нам, Молім Цябе:
Ва ўсім сьвеце збожны пабыт,
Па жывоце вечны ў раі быт
На іншых мовах