Сабор беларускіх сьвятых

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Сабор беларускіх сьвятых. Трыханкіна. Віцебск.
Павялічыць
Сабор беларускіх сьвятых. Трыханкіна. Віцебск.

Зьмест

[рэдагаваць] Беларускія сьвятыя

Сабор Беларускіх Сьвятых — праваслаўныя сьвятыя, жыцьцё і дзейнасьць якіх адбываліся на тэрыторыі Беларусі. Сьвяткаваньне Сабора Беларускіх Сьвятых усталявана 3 красавіка (н. ст.) 1984 г. па благаславеньні патрыярха маскоўскага і ўсяе Русі Пімена і праводзіцца штогод у 3-ю нядзелю пасьля Пяцідзесятніцы {Тройцы). Акрамя таго, амаль для кожнага сьвятога ёсьць асобны дзень памяці.

28.10.1999 на пасяджэньні Сінода Беларускай праваслаўнай царквы зьдзейсьнена кананізацыя «ў ліку мясцова-ўшаноўваемых сьвятых 23 новамучанікаў», клірыкаў Менскай япархіі 1-й паловы XX стагоддзя. Іх памяць 15 (28) кастрычніка. Па стану на 2006 год у Саборы беларускіх сьвятых праслаўленыя 55 угоднікаў Божых.

У Сабор Беларускіх Сьвятых уваходзяць (даты пададзеныя па старым стылі, затым - па новым стылі:

[рэдагаваць] Сьвяціцелі

  • Сьвяціцель Міна Полацкі (?—1116). Ужо ня першы полацкі япіскап, займаў полацкую катэдру з 1105 года да 1116 года. Быў манахам Кіева-Пячэрскай Ляўры. Спрыяў распаўсюджаньню хрысьціянства ў Беларусі. Падчас ягонага япіскапства была пастрыжаная ў манахіні прп. Еўфрасіньня Палацкая. Памяць 20 чэрвеня (3 ліпеня).
  • Сьвяціцель Дыянісій Полацкі (?—1182). Быў манахам Кіева-Пячэрскай Ляўры. 3 ягонага благаславеньня ў пілігрымку ў Сьвятую Зямлю выправілася прп. Еўфрасіньня Палацкая. Памяць у 3-ю нядзелю пасьля Пяцідзесятніцы.
  • Сьвяціцель Кірыла, япіскап тураўскі. Нарадзіўся ў 30-х гадах ХП ст. у Тураве. Кірыла адмовіўся ад спадчыны бацькоў і прыняў пострыг у Тураўскім Барыса-Глебскім манастыры. Зь цягам часу яго абіраюць на Тураўскую катэдру. Але, схільны да адзіноты, ў 1182 годзе сьвц. Кірыла пакінуў яе й цалкам прысьвяціў сябе напісаньню духоўных твораў. Сучаснікі называлі яго рускім Златавустам. Памяць 28 красавіка (11 траўня).
  • Сьвяціцель Лаўрэньцій Тураўскі (каля 1113 — пасля 1190). Быў манахам-затворнікам Кіева-Пячэрскай Ляўры. Стаў пераемнікам сьвц. Кірылы. Займаў Тураўскую катэдру да 1194 года, калі з прычыны старасці й вярнуўся ў Пячэрскі манастыр. Памяць 29 студзеня (11 лютага).
  • Сьвяціцель Сімяон япіскап полацкі (?—1289). Паходзіў з полацкіх князоў. Быў сёмым полацкім япіскапам. Спрэчкі між князямі і асабліва забойства ў 1263 г. полацкага князя — ягонага пляменьніка, прымусілі Сімяона перасяліцца ў Цвер, дзе ён стаўся першым япіскапам. Спачыў у 1289 годзе. Памяць 3(16) лютага.
  • Сьвяціцель Георгій (1717—1795), архіяпіскап магілеўскі і беларускі (Каніскі). Паходзіць з украінскай шляхты. Прыняў пострыг у 1744 годзе. Выкладаў і быў рэктарам у Кіева-Магілянскай Акадэміі. 9 студзеня (с.ст) 1755 года архімандрыт Георгій быў абраны на япіскапа Беларускага з катэдрай у Магілеве. Шмат зрабіў для паляпшэньня адукацыі і абароны праваслаўя. Памяць двойчы: 13(26) лютага — спачын і 24 ліпеня (6 жніўня) — праслаўленьне.
  • Сьвяціцель Гаўрыіл архіяпіскап Разанскі (1785-1862 гг.). Нарадзіўся ў Разанскай губэрніі. Япіскап Магілеўскі і Віцебскі ў 1831-1837 гг. Спрыяў пераходу каля 60 000 вуніятаў у праваслаўе. У 1837-1862 - архіяпіскап Разанскі. Памяць 7 (20) красавіка.

[рэдагаваць] Дабраверныя князі

  • Дабраверны Расьціслаў (у хрышчэньні Міхаіл) (паміж 1100 і 1101—1167), князь кіеўскі, смаленскі. Сын вялікага князя Кіеўскага сьв. Мсціслава Вялікага. Уладарыў Смаленскім княствам з з 1125 да 1167 года. Займаў Кіеўскі пасад у 1154 годзе і ад 1159 да 1167 года. Шмат зрабіў для ўмацаваньня Смаленскага княства, дамогся стварэньня асобнай япіскапскай катэдры. Памяць 14 сакавіка (27 сакавіка).
  • Дабраверны Барыс, князь Тураўскі і Пінскі (?-1158). Сын Юрыя Даўгарукага. Спачыў 4 траўня ў 1158 годзе й пахаваны ў царкве Сьвятых Мучанікаў на Нэрлі ў Кідэкшы. Памяць 23 чэрвеня (6 ліпеня).
  • дабраверная Еўпраксія княгіня Пскоўская. Дачка Полацкага князя Рагвалода Барысавіча й цётка сьвятога дабравернага князя Даўмонта-Цімафея. Збудавала манастыр Іанна Прадцечы ў Пскове й стала ягонай ігуменьняй. Была забіта ў Лівоніі 8 траўня 1243 года пасынком. Памяць 16 (29) кастрычніка.

[рэдагаваць] Прападобнамучанікі

  • Прападобнамучанік Афанасій, ігумен брэсцкі (каля 1597—1648). Нарадзіўся ў беларускай шляхецкай сям'і Філіповічаў. Некаторы час жыў пры двары Льва Сапегі. Пастрыжаны ў манахі ў 1627 годзе ў Віленскім Сьвята-Духаўскім манастыры. У 1632 годзе рукапаложаны ў іераманаха і прызначаны намесьнікам у Дубойскі манастыр каля Пінска. З 1640 года - ігумен Берасцейскага Сімяонаўскага манастыра. За абарону праваслаўя быў зьняволены. У 1648 годзе яго арыштавалі, катавалі і расстралялі. Памяць двойчы: 20 ліпеня (2 жніўня) — адшуканьне мошчаў і 5(18) верасьня — спачын.
  • Прападобнамучанік Макарый Канеўскі (1605 — 1678). арадзіўся ў Оўручы на Валыні. Навучаўся і прыняў пострых у Оўруцкім Усьпенскім манастыры. З 1625 года - у Купяціцкім Пінскім манастыры. 3 1637 года - настаяцель Камянецкага Уваскрасенскага манастыра, з 1656 да 1659 года — настаяцель Купяціцкага Пінскага манастыра, з 1660 - настяцель Оўруцкага Усьпенскага манастыра. Пасьля разрабаваньня татарамі Оўруцкага манастыра ў 1672 годзе ўзначаліў Канеўскі манастыр. Прыняў пакутніцкую сьмерць ад татараў ў 1678 годзе. Памяць двойчы: 13(26) траўня — перанясеньне мошчаў; 7(20) верасьня — спачын.

[рэдагаваць] Сьвяшчэннамучанікі

  • 23 сьвятыя новамучанікі Менскай япархіі. Былі закатаваныя савецкім рэжымам у 1920-1950 гадох. Памяць 15 (28) кастрычніка.
  • Сьвяшчэннамучанік Серафім архімандрыт Жыровіцкі (1901 - 1946). Нарадзіўся пад Ляхавічамі ў вёсцы Падлесьсе. З 1922 года выконваў манаскі послух у Жыровіцкім Усьпенскім манастыры. Са жніўня 1941 года дзейсна займаўся адраджэньнем духоўнага жыцьця ва Ўсходняй Беларусі. Арыштаваны СМЕРШам у верасьні 1944 года ў Гародні. Прыкладна праз год прыняў пакутніцкую сьмерць у савецкім канцлягеры. Памяць 24 жніўня (6 верасьня).
  • Сьвяшчэннамучанік Іаан архіяпіскап Рыжскі (1876-1934) Нарадзіўся ў Латвіі. Скончыў Кіеўскую Духоўную Акадэмію. З 1907 года - рэктар Літоўскай Духоўнай семінарыі і настаяцель Віленскага Сьвята-Троіцкага манастыра. У 1912 годзе хіратанісаны ў япіскапа Слуцкага, вікарыя архіяпіскапа Менскага Міхаіла. З 1912 года служыў у Адэсе, Таганрогу, Цьвяры, Пеньзе, Латвіі, дзе быў закатаваны невядомымі злодзеямі. Памяць 29 верасьня (12 кастрычніка).
  • Сьвяшчэннамучанік Мітрафан архіяпіскап Астраханскі (1869-1919). Нарадзіўся ў Варонежскай губэніі. З 1902 года - архімандрыт, рэктар Магілеўскай духоўнай семінарыі. З 1907 года - япіскап Гомельскі, вікарый Магілеўскай япархіі. З 1912 года - япіскам Менскі і Тураўскі. З 1916 года - япіскап Астраханскі і Цараўскі. Растраляны ЧК. Памяць 26 траўня (8 чэрвеня).
  • Сьвяшчэннамучанік Паўлін япіскап Магілеўскі (1879-1937). Нарадзіўся ў Пеньзенскай губэрні. Нёс манаскі послух у Сароўскім манастыры, Мікола-Бабаеўскім і Новаспасім манастырох ў Маскве. У 1921 годзе хіратанісаны ў япіскапа Рыльскага, вікарыя Курскай япархіі. Затым займаў Пермскую і Калужскую катэдры. У 1933 годзе прызначаны на Магілеўскую катэдру. Арыштаваны ў 1936 годзе. Праз год растраляны ў Кемераўскім лягеры. Памяць 21 кастрычніка (3 лістапада).
  • Сьвяшчэннамучанік Іаасаф япіскап Магілеўскі (1874-1937). Нарадзіўся пад Палтавай. Прыняў пострыг у 1924 годзе ў Умані. У 1926 годзе рукапакладзены ў япіскапа Дзімітрыеўскага, вікарыя Курскай япархіі. З 1926 - у зьняволеньні на Салаўках і Нарыме. Пасьля вызваленьня з 1932 года прызначаны япіскам Магілеўскім, з 1936 - таксама Менскім. Растраляны НКВД у 1937 годзе. Памяць 22 лістапада (5 сьнежня).
  • Сьвяшчэннамучанік Іаан япіскап Рыльскі (1881-1938). Нарадзіўся ў Петрыкаве. З 1901 года - сьвяшчэньнік у вёсцы Князь-Возера (зараз Салігорскі раён). З 1909 - настаяцель у вёсцы Прылепы Менскага ўезда. З 1923 — япіскап Мазырскі і Тураўскі, вікарый Менскай япархіі. У 1926 высланы ГПУ ў Зыранскі край. Пераведзены ў 1929 годзе ў Рыльск (Курская вобласьць) і прызначаны япіскапам Рыльскім, вікарыем Курскай япархіі. Зноў арыштаваны ў 1932 годзе. Растраляны ў Архангельскай вобласьці ў 1938 годзе. Памяць 28 лютага (11 сакавіка).
  • Сьвяшчэннамучанік архідыякан Нікіфар (?-каля 1599). Нарадзіўся ў Канстантынопалі. Вучыўся і выкладаў у Падуанскім унівэрсітэце. Служыў 7 гадоў дыяканам у праваслаўным саборы сьв. Марка ў Вэнэцыі. У пачатку 1580-х гадоў вяртаецца ў Канстантынопаль. У 1590-х гадох у якасьці экзарха ўсходніх патрыярхаў актыўна супрацьстаіць вуніі з каталіцтва у Малдавіі і Рэчы Паспалітай. У 1596 годзе зладзіў альтэрнатыўны сабор праваслаўных у Берасьці. У 1597 годзе арыштаваны і праз два гады закатаваны галоднай сьмерцю ў Мальборку. Памяць у 3-ю нядзелю пасьля Пяцідзесятніцы.

[рэдагаваць] Прападобныя

  • Прападобны Марцін Тураўскі (?—1150). Адзін зь першых беларускіх сьвятых. Быў манахам і кухарам Тураўскіх япіскапаў. Канец жыцьця правёў у Тураўскім манастыры Барыса і Глеба. Памяць 27 чэрвеня (10 ліпеня).
  • Прападобны Фёдар Астрожскі (2 палова XIV ст - 2 палова XV ст.) Удзельнічаў у Грунавальдскай бітве, гусіцкіх войнах, барацье з татарамі, зброяй прымусіў Ягайлу выдаць прывілей у абарону праваслаўных. Пасьля 1441 года прыняў манаскі пострыг у Кіева-Пячэрскай Ляўры.
  • Прападобны Елісей Ляўрышаўскі (?—1250). Быў сынам князя Трайната, займаў высокую пасаду пры двары караля Міндоўга. Прыняўшы хрышчэньне, пакінуў двор і адышоў у пустынь, дзе яго знайшоў якісьці праваслаўны манах, разам зь якім Елісей заснаваў Ляўру. Памяць 23 кастрычніка (5 лістапада). Помнік у вёсцы Лаўрышава Наваградскага раёна (1996).
  • прападобны Генадзій Магіліўскі, Кастрамскі і Любімаградскі (?-1565). Нарадзіўся ў Магілеве ў заможнай сям'і. Пасьля вандровак у Ноўгарад і Маскву выправіўся на раку Сьвір да сьвятога Аляксандра Сьвірскага. Там прыняў манаскі пострыг, пабудаваў манастры на беразе Кастрамы, дзе і спачыў у 1565 годзе. Памяць 23 студзеня (5 лютага).
  • Прападобная Еўфрасіньня Палацкая (каля 1101—1167). Нябёсная заступніцы Беларусі. Унучка Ўсяслава Чарадзея. У юнацтве прыняла манаскі пострыг. Змуравала манастыр, дбала аб асьвеце. Спачыла ў Сьвятой Зямле падчас падарожжа. Памяць 23 мая (5 чэрвеня).
  • Прападобная Харыціна, князёўна Літоўская (?-1281). Паходзіць з княскага літоўскага роду. Але з-за смутаў вымушаная была пакінуць гістрычную Літву. Прыняла пострыг у Петрапаўласкім манастыры ў Ноўгарадзе. Пазьней была ў ім ігуменьняй. Памяць 5 (18) кастрычніка.

[рэдагаваць] Мучанікі

  • Пакутнікі Антоній, Іаан і Яўстафій (?—1347). Віленскія пакутнікі. Прынялі пакутніцкую сьмерць за Хрыста пры Вялікім князі літоўскім Альгердзе ад язычнікаў. Мошчы знаходзяцца ў Віленскім Свята-Духавым манастыры. Часьціца мошчаў захоўваецца ў Менскім Петра-Паўлаўскім саборы. Памяць двойчы: 14(27) красавіка — спачын і 13(26) ліпеня — перанясеньне мошчаў.
  • Мучанік дзіцятка Гаўрыіл Беластоцкі (1684— 1690). Нарадзіўся ў вёсцы Зьвяркі на Беласточчыне. Прыняў пакутніцкую сьмерць у Беластоку ад жыда-арандатара. Мошчы захоўваюцца ў Сьвята-Мікалаеўскім саборы горада Беластока. Памяць 20 красавіка (3 траўня).

[рэдагаваць] Праведныя

  • Праведны Іаан Кармянскі (1839, вёска Агародня Добрушскага раёна Гомельскай вобласьці — 1917). Пасьля сканчэньня духоўнай семінарыі служыў у роднай вёсцы псаломшчыкам, пазьней - настаяцелем. Вёў манаскі лад жыцьця. Мошчы знаходзяцца ў Пакроўскай царкве ў вёсцы Карма Добрушскага раёна. Памяць двойчы: 18(31) траўня — праслаўленьне і 27 жніўня (9 верасьня) — спачын.
  • Праведная дзева Юліянія Альшанская (перш. палова XVI ст.). Дачка князя Грыгорыя Альшанскага. Памерла ва ўзросьце 16 гадоў і пахаваная ў Кіева-Пячэрскай Ляўры. Праз 100 гадоў яе мошчы былі знойдзеныя нятленнымі. Памяць двойчы: 6(19) ліпеня і 28 верасьня (11 кастрычніка).
  • Праведная Сафія княгіня слуцкая (1585—1612). Апошняя княгіня роду Слуцкіх і Капыльскіх. Павянчалася з князем Янушам Радзівілам у 1600 годзе. Аказавала юрыдычную і матэрыяльную дапамогу праваслаўным. Дзякуючы ёй, Слуцак зрабіўся апірышчам праваслаўя. Памяць 19 сакавіка (1 красавіка).

[рэдагаваць] Блажэнныя

  • Блажэнная Валянціна Менская (1888–1966). Нарадзілася ў вёсцы Коскі Менскага ўезда. Перад першай сусьветнай вайной выйшла замуж за Ф.В. Сулкоўскага. Муж быў арыштаваны ў 1931 годзе. Аказвала малітвенную і духоўную дапамогу людзям. Памяць 25 студзеня (6 лютага).

[рэдагаваць] Сьвяточныя сьпевы

Ніжэй пададзеныя сьвяточныя сьпевы ў рэдакцыі Біблейскае Камісіі БПЦ.

[рэдагаваць] Трапар сьвята Сабору беларускіх сьвятых, глас 5

Ушанаваў Гасподзь Беларускі край / сьвятымі, што добра дагадзілі Яму:/ сьвяціцелямі, мучанікамі, прападобнымі, праведнымі,/ якія верна Госпаду паслужылі / і ўзнагароду за подзвіг атрымалі;/да іхжа цяпер і мы ўсклікаем:/за нас маліцеся Госпаду. / каб мы ў веры і справах плод добры прынесьлі.

[рэдагаваць] Кандак сьвята Сабору беларускіх сьвятых, глас 3

Божыя ўгоднікі Беларускае зямлі / сёньня са спадзяваньнем стаяць перад Прастолам Сьвятой Троіцы / і нябачна за нас моляцца Богу і за край наш, / просячы нам міру і вялікай міласьці.

[рэдагаваць] Спасылкі