Літва дваровая

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Літва́ дваро́вая — асобая служылая праслойка ў Маскоўскай дзяржаве XVI стагоддзя, якая складалася з выхадцаў з ВКЛ.

Пачала фарміравацца ў ходзе войнаў канца XV – пачатка XVI стагоддзя, калі значная колькасць беларуска-літоўскай шляхты трапіла ў палон ці дабраахвотна перайшла на бок Маскоўскай дзяржавы. Шмат палонных была захоплена ў бітве на Вядрошы 1500 году, большасць з якіх насуперак іх волі ўтрымлівалася маскоўскім урадам і пасля заключэння мірных пагадненняў. Як правіла, ім не давяралі службу на заходніх рубяжах Маскоўскай дзяржавы і яны выкарыстоўваліся ў ваенных дзеяннях на поўдні і ўсходзе. Напрыклад, літоўскія “огненные стрельцы” вызначыліся ў 1505 годзе пры абароне Ніжняга Ноўгарада ад татараў. Пасля здачы Маскоўскай дзяржаве, напрыклад, Смаленска ў 1514 годзе, большая частка яго залогі прыняла маскоўскае падданства. У выніку мяцяжу Глінскіх 1508 году ў Маскву выехала шмат прыхільнікаў Глінскіх, у тым ліку князь Андрэй Друцкі, Іван і Фёдар Казлоўскія, кар. дваранін Якуб Івашэнцаў і іншыя. За імі і іх нашчадкамі замацаваўся тэрмін “літва дваровая” (эпітэт “дваровая” часам апускаўся). Ён асабліва часта сустракаецца ў гэтак званым “Дваровым сшытку” 1550-х гадоў, які адзначае наяўнасць кампактных кантынгентаў “літвы дваровай” у Яраслаўлі, Растове, Раманаве, Мураме, Мажайску, Серпухаве, Кастраме і іншых гарадах. У 1520-е году “літвой дваровай” кіраваў баярын М. Ю. Захар'ін, яна адыграла важную ролю ў Казанскім паходзе 1524 году. Найбольшым уплывам “літва дваровая” карысталася ў перыяд рэгенцтва Алены Глінскай (15331538), але пасля дасягнення паўналецця Іванам IV Жахлівым у значнай ступені падверглася палітычным рэпрэсіям і як своеасаблівая карпарацыя перастала існаваць.


Крыніца: Алесь Белы, «Энцыклапедыя гісторыі Беларусі»

[рэдагаваць] Знешнія спасылкі

[рэдагаваць] Літаратура

  • Тысячная книга 1550 г. и Дворовая тетрадь 50-х гг. XVI в. Подг. А. А. Зимин. М. - Л., 1950.
  • Зимин А. А. Россия на пороге Нового времени. М., 1972.