Ян Ласіцкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Ласіцкі, Ян (Jan Łasicki) (каля 1534 – не раней 1599) — польскі гісторык, бібліёграф, рэлігійны пісьменнік-палеміст.
Нарадзіўся ў вёсцы Ласіцы, Сахачоўскага павету Раўскага ваяводства (Мазовія). Паходзіў з дробнай мазавецкай шляхты. Кальвініст. У 1556 – 1561 гадах вучыўся ў гімназіях і ўніверсітэтах Страсбурга, Жэневы, Лазаны, Цюрыха, Падуі, пазней вандраваў па Швейцарыі, Францыі, Нідэрландах, Англіі; у Парыжы ледзь пазбегнуў гібелі з Варфаламееўскую ноч (24 жніўня 1572).
Актыўна ўдзельнічаў у міжканфесійнай палеміцы, перапісваўся з вядучымі дзеячамі еўрапейскай Рэфармацыі. Меў разнастайныя навуковыя інтарэсы: напісаў шэраг прац па гісторыі рэлігіі, гісторыі панавання Стэфана Баторыя, нарыс гісторыі Францыі (першы польскі твор такога кшталту), і іншыя (усе на лацінскай мове); цікавіўся дакладнымі навукамі. Лічыцца заснавальнікам польскай бібліяграфіі.
У 1581 годзе вярнуўся з апошняй вандроўкі за межы РП, у 1582 годзе пазнаёміўся з літоўскім падскарбіям, кашталянам мінскім Янам Глябовічам (кальвіністам), які запрасіў яго ў ВКЛ; выхоўваў дзяцей Глябовіча Яна і Мікалая, жывучы то ў Вільні, то ў рэзідэнцыі Глябовічаў у Заслаўі. Увайшоў у рознаверны асяродак віленскіх інтэлектуалаў (Цыпрыян Базылік, Андрэй Волан, Пауль Одэрборн і іншыя). У 1582 годзе выдаў у Шпаеры (Германія) зборнік прац розных аўтараў “Пра рэлігію, ахвярапрынашэнне, вясельныя і пахавальныя абрады русінаў, маскавітаў і татараў” (назва пазычаная з трактата Одэрборна), у які ўвайшоў і арыгінальны твор Ласіцкага. Апісаў народныя адзенне, стравы, абрады беларусаў, архітэктуру Вільні, Полацка, беларускіх вёсак; крытычна ставіўся да перажыткаў паганства, забабонаў, неадукаванасці насельніцтва ВКЛ. У рэлігійнай палеміцы выступаў як супраць каталіцкай рэакцыі (у 1584 годзе бараніў Андрэя Волана ад Пятра Скаргі), так і супраць радыкальных пратэстанцкіх плыняў (асуджаў антытрынітарыяў, Фауста Соцына).
Апошнія звесткі пра Ласіцкага паходзяць з Заслаўя (ліпень 1599). Пасмяротна выйшаў яго твор “Пра багоў самагітаў, іншых сарматаў і несапраўдных хрысціян” (Базель, 1615) — першы сістэматычны выклад балцкіх язычніцкіх вераванняў.
- Крыніца: Алесь Белы, «Энцыклапедыя гісторыі Беларусі»
[рэдагаваць] Знешнія спасылкі
[рэдагаваць] Літаратура
- Barycz H. Jan Lasicki: Studium z dziejow polskiej kultury naukowej XVI w. Wroclaw etc., 1973.
- Издано в 1582 году // Белорусский экватор. Мн., 1988
[рэдагаваць] Творы
- De Russorum, Moscovitarum et Tartarorum religione... Spirae, 1582.
- De diis Samogitarum caeterorumque Sarmatarum... Basileae, 1615.