Хрысьціянства

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Хрысьція́нства — монатэістычная рэлігія, адна з сусьветных, розныя галіны якой сёньня маюць больш за 2 мільярды вернікаў ў сьвеце, зьяўляюцца культураўтваральнымі для Эўропы, Амэрыкі, асобных тэрыторыяў Блізкага Ўсходу й Каўказу.

[рэдагаваць] Веравучэньне

Хрысьціяне ўсіх канфэсыяў вераць у адзінага, простага, асабовага (як правіла, ў трох асобах — Айцец, Сын, Сьвяты Дух), абсалютна добрага Бога — стваральніка ўсяго Сусьвету, прызнаюць Ісуса Хрыста Сынам Бога, вераць, што Ён выратаваў чалавецтва ад граху ды сьмерці Сваёй сьмерцю на крыжы ды паўстаньнем зь мёртвых, вераць у богападобнасьць чалавека, у несьмяротнасьць чалавечае душы, у пасьмяротную ўзнагароду за добрыя ўчынкі ды пакараньне за злыя, чакаюць на канец Сусьвету й будучае вечнае жыцьцё. Сьвятою кнігаю хрысьціяне прызнаюць Біблію.

[рэдагаваць] Гісторыя

Хрысьціянства ўзьнікла ў I стагодзьдзі ад нараджэньня Хрыстова. Першыя хрысьціянскія цэрквы былі ўкладзеныя апосталамі на ўсходніх тэрыторыях Рымскае Імпэрыі, неўзабаве хрысьціянства распаўсюдзілася па ўсёй тэрыторыі дзяржавы. На працягу III стагодзьдзяў у розных рэгіёнах Імпэрыі адбываліся лакальныя перасьледы хрысьціянаў з боку ўладаў, якія падтрымлівалі паганства. У III стагодзьдзі (асабліва пры імпэратарах Максыміяне ды Дыяклетыяне) хрысьціянства было строга забароненае ва ўсіх імпэрскіх уладаньнях, шмат вернікаў былі пакараныя.

У 312 годзе імпэратар Канстанцін Вялікі спыніў перасьлед хрысьціянства, а пазьней сам прыняў хрысьціянскую веру ды фактычна зрабіў хрысьціянства дзяржаўнай рэлігіяй. У Сярэднявеччы хрысьціянскай дзяржавай застаецца Візантыя, таксама хрысьціянства прымаюць правадыры барбарскіх дзяржаваў, што ўзьніклі на руінах Заходняй Рымскай Імпэрыі. Напрыканцы 1-га тысячагодзьдзя хрысьцяцца славянскія ды скандынаўскія народы, і такім чынам уся Эўропа робіцца хрысьціянскай.

Дагматыка хрысьціянскай Царквы дакладна фармулявалася й зацьвярджалася на Сусьветных саборах (IV – VIII стагодзьдзі). На іх былі асуджаныя разнастайныя ерасі, што ўзьнікалі ў Царкве ў тыя часы, прыняты Сымбаль Веры ды дадатковыя дагматычныя й кананічныя азначэньні. Не прыняўшы саборных вырашэньняў, ад сусьветнай царквы адпалі нестарыяне, Армянская й Копцкая цэрквы ды некаторыя іншыя абшчыны. У 1054 годзе адбыўся Вялікі раскол паміж усходняй ды заходняй часткамі Царквы, які быў выкліканы як непагадненьнямі ў дагматыцы, так і прычынамі палітычнага характару. Заходняя царква прыняла назву Каталіцкай, усходняя — Праваслаўнай. Раскол канчаткова замацаваўся пасьля ўзяцьця крыжакамі Канстантынопалю ў 1204 годзе. У 1596 годзе была заключана Берасцейкая унія, паводле якой істотная частка праваслаўных Рэчы Паспалітай перайшлі пад юрысдыкцыю Рымскага папы, утварыўшы Грэка-каталіцкую (уніяцкую) царкву.

У XVI стагодзьдзі ў каталіцкіх краінах пачынаецца рэфармацыйны рух, які абвяшчаў Біблію адзінай крыніцай веравучэньня ды адмаўляў неабходнасьць Царквы дзеля выратаваньня душы. Узьніклі ды ўступілі ў барацьбу з каталіцтвам такія плыні, як англіканства, лютаранства, кальвінізм, гусыцтва. У наступныя стагодзьдзі ад вялікіх пратэстанцкіх канфэсыяў аддзялілася незьлічоная колькасьць дробных суполак са сваімі веравучэньнямі: мэтадысты, баптысты, розныя эвангелічныя ды пяцідзесятніцкія суполкі і гэтак далей. У другой палове XX стагодзьдзя ўзьніклі філасофскія плыні ды рэлігійныя суполкі (так званае «лібэральнае хрысьціянства») і нават таталітарныя сэкты (такія, як «Царква Хрыста»), адэпты якіх называюць сябе хрысьціянамі, хаця іх ідэялогія ды практыка ня мае нічога агульнага з вучэньнем Хрыста. Усходнія цэрквы пазьбеглі дагматычных расколаў, хаця, напрыклад, у гісторыі Расейскай Праваслаўнай царквы мелі месца расколы па кананічных (XVII стагодзьдзе) ды палітычных (XX стагодзьдзе) матывах.