Atismo
El Vikipedio
Atismo estas nomo de ne-norma maniero uzi la pasivajn participojn en Esperanto. La atistoj uzas la participojn je -it- simetrie al la participoj je -int-, do kun pure tempa signifo, anstataŭ kun ĝia norma signifo de finita ago. Tial ili ofte evitas uzon de -it- kaj preferas uzon de -at-.
Ekzemploj:
- Atistoj diras: *Mi estis naskata en Januaro. En la norma lingvaĵo oni diras: Mi estis naskita en Januaro.
- Atistoj diras: *Subite li estis trafata de kuglo. En la norma lingvaĵo oni diras: Subite li estis trafita de kuglo.
Kontraste al atismo, oni nomas la norman lingvouzon rilate pasivajn participojn itismo, ĉar en ĉi tiuj okazoj ĝi devigas la uzon de -it- anstataŭ -at-.
Kvankam ili tiel forigas la malsimetrion inter -int- kaj -it-, ili kreas novan malsimetrion inter -at- kaj -ant-: -ant-formo ĉiam montras, ke ago estas daŭranta, nefinita aŭ ripeta. -at-formo en normala Esperanto montras precize la saman nuancon. Sed en atismo -at- perdas tiun signifon, kaj estas uzata por pasivaj esprimoj analogaj al aktivaj esprimoj per nekunmetita verboformo.
Devas esti iu malsimetrio inter pasivaj kaj aktivaj participoj kiam ili estas uzataj por kunmetitaj verboformoj, ĉar en la pasivo ekzistas nur kunmetitaj verboformoj, dum en la aktivo ekzistas ankaŭ simplaj.
Atismo estis iomete populara en la kvindekaj kaj sesdekaj jaroj de la 20-a jarcento, kaj tiam kaŭzis grandajn kverelojn inter itistoj kaj atistoj. Tio nomiĝas la ata-ita-problemo. En 1967 la Akademio decidis ke oni sekvu la tradician lingvouzon, do itismon. Post tio, la atistoj silentiĝis; nuntempe la plej multaj spertaj esperantistoj uzas itismon.
[redaktu] Vidu ankaŭ
- Akademio pri pasivaj participoj (la decido de 1967)