Diskuto:Alando

El Vikipedio

Jen kopio de teksto (neenciklopedieca kaj parte fantazia) forigita el la artkolo Alando. Ĝi restu provizore ĉi tie por eventuala kribro kaj utiligo. La kritikan noton pri la nomo de la ĉefurbo mi forigis, ĉar pri ĝi estas alia artikolo Mariehamn.--Surfo 09:58, 9. Aŭg 2006 (UTC)


---Forigita---

Inter Svedio kaj Finnlando, aŭ pli precize inter la Balta maro kaj Botnia Golfo, situas la svedlingva insularo Alando. Ĝis la militaj jaroj 1808-1809 tiu insularo apartenis al Svedio, poste al Rusio, kaj nun ĝi estas aŭtonoma parto de Finnlarn o.' Pro sia situo ĝi estus valora militbaza, sed oni ne rajtas uzi ĝin militcele. Alando havas 25 257 logantojn kaj ampleksas 17 272 km2. La insularo konsistas el pli ol 6500 pli-malpli grandaj insuloj, kiuj average altas 30 m super la marnivelo (la plej aha punkto estas 129 m). La klimato estas pli milda ol aliioke en Finnlando; dum la printempo la vetero malrapide varmiĝas, sed aŭtune longe varmas. Alando havas siajn proprajn leĝojn, po§ton kaj poŝtmarkojn. Ankaŭ propran monunuon ĝi antaŭ nelonge sopiris havi, sed malsukcesis. La alanda flago enhavas flavan kaj ruĝan krucojn sur blua fono. En ta pratempo Ia insulanoj vivtenis sin ĉefe per fokĉasado, poste per navigado, fiŝkaptado kaj terkulturado. La vivo ne estis facila kaj multaj loĝantoj elmigris, ekz. en Svedion en la 60aj kaj 70aj jaroj de nia jarcento. Nuntempe eble fa plej grava fonto de enspezoj tie estas turismo, kaj en la terkulturado la bienetoj specialiĝas ĉu pri produktado de cepoj aű alia legonro, ĉu pri likvoro kaj cidro, ru pri kulturado en oranĝerioj. Tre multaj bienetoj ankaŭ luigas kabanojn aŭ priservas perisionulojn somere.

Enhavo

[redaktu] Turistoj

Ĉiujare miliono da homoj veturas per interinsulaj ŝipetaj kaj pramoj. AIdone estas veturigataj per ili ankaŭ duona miliono da veturiloj kaj sennombraj bicikloj. En Ia havenoj ankrumas nekalkuleblaj privataj motorboatoj kaj vel§ipoj. Kio allogas la vizitantojn tien? Supozeble iu privata interesiĝo, ĉar nenie videblas manifestiĝoj de amasturismo. Cie oni povas senti sin sekura en Ia bela naturmedio. Oni povas tie piediri aŭ bicikli laŭ siaj fortoj kaj tamen vidi multe da detaloj. Per adta oni povas traveturi la tutan insularon laŭ bonaj §oseoj kaj modernaj pontoj. Sur Alando troveblas pregejoj, kiuj datiĝas de la 13a jarcento. Oni povas sunbruniĝi kaj bani sin en Ia maro. Eblas viziti ankaŭ ekzekutejorr, kie laste estis ekzekutita servistino, kiu murdis sian bastardan bebon. En eksa franciskana monahejo ĉiusomere okazas katolika meso, kvanl<am Ia Iogantaro estas protestanta. Tiutempe estas ankaŭ malgrandaj baloj vespere, Oni povas konatiĝi kun interesaj lokaj loĝantoj aŭ vizitantoj. En antikva leprulejo oni povas primediti Ia sorton de malsanuloj. Eblas lupreni kabanon, kie oni sentas sin ermito. AI multaj vizitantoj plaĉas la ruĝo de alanda granito, malaltaj vegetajoj en Ia faldoj de rokoj rondigitaj en Glacia Epoko, odoroj de flava galio kaj maro, vento kaj ondegoj, Ia trankvilo de fa naturparkoj kaj boskoj. Preskaŭ ĉie oni vidas Ia maron, §torman aŭ kvietan, aŭdas fa venton kaj mevojn, admiras la §angiĝantajn kolorojn de la ĉiefo. Ekstrema ekzemplo pri alanda komunumo estas Sottunga. 90 % de ties areo estas akvo. Cent tridek loĝantoj kaj tiom da bovinoj!

[redaktu] Urba vivo

La ĉefurbo Mariehamn, la sola urbo en Alando, situas sur mallarĝa terpeco inter du bonaj havenoj - orienta kaj okcidenta. Ĝi restas senglacia preskaŭ tutjare. La stratoj estas plejparte rektaj, kun multaj ĉarmaj lignaj domoj kun bonege prizorgataj ĝardenoj. La urbon fondis en 1861 rusia caro Aleksandro la 2a, kaj ĝi estis nomita ne je la Virgulino, sed je la carino Maria. Tiutempe en la urbo loĝis nur tridektri homoj, sed nun ili estas dekmil. La plej granda aro de vendejoj tie nomiĝas Sitkoff, ĉar antaŭe la plej granda alanda ŝipkonstruisto, Nikolaj Sitkoff (1828-1887), havis vendejon. Maristoj estas instruataj en Instituto pri navigado. Vizitantoj povas ekkoni en Mariehamn navigadon, veladon, ŝipmodelojn, tradician ŝipkonstruadon kaj -riparadon. Tie la muzea ŝipo Pommern ĉe kajo kaj Muzeo pri navigado troviĝas tre proksime. Modernaj alandaj ŝipoj navigas en la oceanoj, kaj antikvaj velŝipoj el la tuta mondo partoprenas konkursojn kaj manifestiĝojn en la urbo. Turistoj volonte promenadas kaj butikumas en Mariehamn.

[redaktu] Martrafiko: Finnlando-Svedio

Grandegaj pasaĝerŝipoj, kiuj veturadas inter la urboj Turku kaj Stockholm, haltas en Mariehamn. Kelkaj pasaĝeroj opinias, ke la ŝipvojaĝo egalas karavanon eksterlanden, kaj ke la ŝipegoj kun siaj vendejoj, restoracioj, infanludejoj, banejoj kaj aliaj amuzaĵoj tre bone plenumas iliajn dezirojn pri varieco kaj malstreĉiĝo, bedaŭrinde ofte ankaŭ pro la alkoholajoj vendataj senimposte. La grandegaj ondoj, kiujn la veturantaj ŝipoj igas en la maro, detruas la insulajn strandojn.

[redaktu] Insula vivo

Pri kio okupiĝas la insulanoj vintre, kiam turistoj ne svarmas ĉirkaŭ ili? Multaj laboras en ŝipoj kaj forestas de sia hejmo dum semajnoj. Tiuj, kiuj restas hejme, laboras en loka komunumo, ĉe Ruĝa Kruco, kantas en horo, grupe gimnastas aŭ lernas popoldancojn kaj muzikaĵojn. Ili spektas la svedan televidon. La infanoj frekventas lernejojn. La insulanojn ĉiam interesas la naturo kaj vetero. Fiŝkaptado povas esti metio de tre malmultaj, sed ĝi estas ĉies ŝatokupo. En Alando estas bezonataj kuracistoj, instruistoj, pastroj kaj kantoroj. Krome tre multaj lokaj loĝantoj laboras en la priservado. Vintre ili ripozas kaj preparas sin por la alveno de la somera turisma sezono.


---fino de forigo---




[redaktu] Aldonaj eksteraj ligiloj

•  http://www.lundberg-lagerstedt.se/aland
•  http://www.ls.aland.fi
•  http://www.lagtinget.aland.fi/eng/act.html
•  http://www.tte.ch/finland/aland
•  http://www.lagtinget.aland.fi
•  http://www.mhbibl.aland.fi/alandica/alsang/alanningens_sang.mp3
•  http://virtual.finland.fi/finfo/english/minorit2.html
•  http://www.goaland.net
•  http://ro.wikipedia.org/upload/archive/9/9c/20040113180226!5375-MAPS-VPDI.jpg
•  http://www.aland.fi/english.html
•  http://www.posten.aland.fi
•  http://www.modern.tsukuba.ac.jp/abo/diary4/No19.htm
•  http://www.agcy.co.jp/w_aland.html
•  http://www.mskj.or.jp/getsurei/kiyuna0109.html
•  http://www.tte.ch/finland/aland/pt
•  http://personal.inet.fi/koti/kauko.huotari/saaret.htm
•  http://www.alcom.aland.fi
•  http://www.asub.aland.fi
•  http://www.tte.ch/finland/aland/hu
•  http://www.aland.fi/alandfi
•  http://dejure.org/gesetze/EG/299.html
•  http://www.arbete.aland.fi/arbete/aktuellt.pbs?news_id=25
•  http://www.goaland.net/de
•  http://www.brandoaland.fi/index_de.jwaf
•  http://www.eckero.aland.fi/ind_ty.htm
•  http://www.finstrom.aland.fi
•  http://www.foglo.aland.fi
•  http://www.geta.aland.fi
•  http://www.hammarland.aland.fi
•  http://www.jomala.aland.fi
•  http://www.kokar.aland.fi
•  http://www.kumlinge.aland.fi
•  http://www.lemland.aland.fi
•  http://www.lumparland.aland.fi
•  http://www.mariehamn.aland.fi
•  http://www.saltvik.aland.fi
•  http://www.sottunga.aland.fi/index.htm
•  http://www.vardo.aland.fi

[redaktu] Aldonaj bildoj