ALLE
El Vikipedio
ALLE: Aŭstria Laborista Ligo E-ista, Laborista movado.
[redaktu] La aŭstria laborista esperanto-movado antaŭ la fondiĝo de ALLE
Laŭ artikolo de J. F. J. en "La Socialisto" (1927, p: 23.) la lab. movado en Wien naskiĝis 1912, kiam oni fondis "Bohema E-Societo Frateco", kiu konsistis nur el laboristoj kaj preskaŭ ĉiu membro apartenis al alia nacio. En aliaj partoj de la nuna Aŭ. antaŭ la milito, montriĝis nur etaj signoj de aparta lab. E-movado. Post la milito la plifortiĝo de la socialdemokratio en Aŭ., kaj ĉefe en Wien, (du trionoj de la loĝantaro socialistoj), multe favoris la disvastiĝon de E. Kvankam ne ĉiuj gvidantoj de tiu partio konsideris E-n grava socia faktoro, tamen E havis vastan terenon en la laboristaj medioj, kaj por parto de la sukcesoj oficialaj aŭ duonoficialaj oni ŝuldas al socialista influo.
[redaktu] Aktivaĵo inter la du mondmilitoj
En 1922 fondiĝis en Linz la Aŭstria Laborista Ligo, kies sidejo fariĝis post unu jaro Wien. En 1924 ĝi estis reorganizita kaj ricevis la nomon Aŭstria Lab. Ligo E-ista (ALLE). En 1924 fondiĝis samcela organizo, la Socialde-mokrata E-Federacio de Aŭstrio (SE-FA) sed en 1927 ĝi kunfandiĝis kun ALLE kaj de tiu tempo la lab. E-movado montris konstantan kreskon ĝis 1933-34, pri kiu atestas la jenaj nombroj: 1927 1930 1933 Grupoj 39 61 53 Anoj 948 1549 1729 Wien: Grupoj 18 22 20 Anoj 456 690 746 Provinco: Grupoj 21 39 33 Anoj 496 859 864
En la kursojaro l926-27 ALLE aranĝis 69 kursojn kun 1630 partoprenantoj kaj 10 progresajn kursojn, en 1927-28 74 kursojn por 1840 personoj, en 1928-29 59 kursojn por 1176 personoj. En 1932 la enspezoj de la societo estis 10.293, la elspezoj 10.429, la prezo de la venditaj libroj 4.029 ŝilingoj.
La ideologio de la gvidado estis pure socialdemokrata, kaj ALLE estis efektiva kultura organizo de la partio. Mem la titolo de la oficiala organo "La Socialisto" esprimis la socialistan karakteron de ALLE. La gazeto estis fondata en 1926. Antaŭe, (de sept. 1924) la oficiala organo de ALLE estis "Arbeiter E-ist", la lab. E-gazeto en Germanujo. De 1930 okazis reciproka servo: kiam tiu gazeto fariĝis komu-nisttendenca, la Socialista E-Asocio en Germanujo akceptis La Socialisto-n kiel oficialan organon.
Unua prez. de ALLE estis Oscar Zimmermann, poste Slezak, de 1925 ĝis 1932 la prez. estis Otto Simon, kies estreco en 1930-3I estis interrompata de unujara prezidanteco de F. Jeiter. Redaktoroj de la Socialisto estis Martin Klein, Adalbert Klatil, Ferd. Seidl kaj Johan Weinhengst. La lasta gvidantaro de ALLE konsistis el prez. Alfred Berdan, vicprez. Franz Jonas (la vera animo de la asocio), kas. Rasztoczky Stöckl kaj Kapp, sekr. Haagen, gvidanto de la instrufako Simon, prop. kaj gazetservo d-ro Grimme.
En febr. 1934 post la venko de la Heimwehr-movado la registaro neniigis ankaŭ la socialistan lab. E-movadon. Kuratoro de ALLE fariĝis N. Hovorka kiu volas revivigi la lab. E-grupojn en la kadro de Popolkleriga Institucio.
Post la povoalpreno de la nazioj, ALLE estis dissolvita.
[redaktu] Post la dua mondmilito
ALLE estis restarigita kiel Laborista Esperanto-Asocio, ligita al SAT per la Gotenburga konvencio. Ĝi plu restis socialdemokrate orientita. Dum multaj jaroj ĝi publikigis propran informilon, kiu estis presita ene de la bulteno de LEA/G. Nun ĝia aktiveco ekstreme reduktiĝis, sed ĝi plu ekzistas.
Neneŭtrala-esperanta-movadaj Asocioj |
SATaj |
Liberiga_Stelo (pra-SAT) | Fédération Espérantiste Ouvrière (pra-SAT-Amikaro) | SLEA | FLE | SATeH | SEU |
Pasintaj |
Senŝtatanoj | Laborista Unuiĝo Esperantista | Internacio de Proleta Esperantistaro | Internacio de Socialistaj E-istoj |
IAREV | ESKI | EKRELO | ALLE |
Estantaj, ne-SAT-aj |
Fédération Espérantiste du Travail | Monda Asembleo Socia |