Abako

El Vikipedio

Abako (de latina abacus [abakus]; helena αβαξ [ábaks]) estas simpla meĥanika kalkulilo.

Abako ebligas komplikajn kalkuladojn, kiuj ne povas esti realigitaj kun romiaj numeraloj, ne uzantaj pozician nombrosistemon. Ĝi konsistas el (ofte ligna) kadro kun globoj aŭ ŝtonoj, kiuj estas treditaj sur staboj aŭ dratoj kaj povas ankaŭ esti en fendo ŝovita. Varianto kun globoj nomiĝas ankaŭ rusa abako (Sĉoti, probable de la rusa Sĉot (счёт), Kalkulo), ĉar ĝi estis tie tiaversie uzata. Globoj aŭ kalkulŝtonoj (latine calculi [kalkuli]) reprezentas per ilia pozicio iun definitan numeron, t.s. kutime ĝi bazas sur pozicia nombrosistemo. Je la rusa abako ne ekzistas la grupigo kiel en aliaj landoj, kia parto de globoj estas apartigita, kiuj tiam havas pli grandan valoron (kutime la kvinoblan). Anstataŭe je la rusa versio kutime ankaŭ aparta partumtabulo estas uzata.

Abako:

//======================\\

||-OOOO----------OOOOOO-||
||-OOOOOOO----------OOO-||
||-OO----------OOOOOOOO-||
||------OOO-----OOOOOOO-||
||-OOOOOO----------OOOO-||
\\======================//


Abako estis je antikveco – en Eŭropo de la helenoj kaj romianoj – (jam antaŭ adopto de skribita sistemo de dekumaj numeraloj) ĝis la 16a jarcento uzata. Nuntempe ĝi estas ankoraŭ en Azio, precipe en ĉinio, je etaj establaĵoj uzata. Krom la kvar bazaj operacioj de aritmetiko (adicio, subtraho, divido, multipliko) inter alie ankaŭ radiki eblas helpe de abako.

La plej olda konservita abako (ĉ. 300 antaŭ Kristo) estas agnoskita la Salamina tabuloj (Nacia museo en Ateno). Ankaŭ la germana kalkulisto Adam RIESE priskribis la uzadon de abakoj en lia verko "Rechenbuch auff Linien und Ziphren in allerlei Handthierung / geschäfften und Kaufmanschafft".

La plej vaste konataj formoj estas romia abako, la ĉina Suanpan (算盤), la nipona Soroban (算盤,十露盤,そろばん) kaj la jam menciita rusa Sĉoti (Счёты).

[redaktu] Eksteraj ligoj

Pligrandigu
Pligrandigu
Pligrandigu
Pligrandigu
Pligrandigu
Pligrandigu
Pligrandigu
Pligrandigu
Pligrandigu
Pligrandigu
Pligrandigu
Pligrandigu
Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al
Abako sub la gloso Abacus