Anaksimandro

El Vikipedio

Anaksimandro, detalo de la Skolo el Ateno de Rafaelo, 1510-1511
Pligrandigu
Anaksimandro, detalo de la Skolo el Ateno de Rafaelo, 1510-1511

Anaksimandro (greke Άναξίμανδρος, Anaxímandros) (-610-546) estis antaŭsokrata filozofo, samtempulo kaj postanto de Taleso.

Enhavo

[redaktu] Biografio

Anaksimandro, filo de Praksjades, naskiĝis en Mileto dum la tria jaro de la 42a olimpiado (konjekteble en -610)[1]. Laŭ Apolodoro el Ateno, li aĝis sesdek kvar jaroj dum la dua jaro de la 58a olimpiado (-547-546) kay li mortis post malmultatempo[2]. Disĉilplo de Taleso, ankaŭ li ŝajne estis unu el liaj parencoj (laŭ la Suido). Je la morto de Taleso, lin Anaksimandro postiris ĉekape de la Mileta skolo.

Diogeno Laertio transdiras amuzan anekdoton pri tio folozofo. Lerninta ke la infanoj lin mokis kiam li kantis, li respondis ke li devu lerni kiel kanti por la infanoj[3].

Anaximandre estis unu el tute unuaj filozofoj kiu skribe registris liajn cerbumaĵojn kay konsekvence liaj dokumentoj estis el la unuaj grekaj prozaj tekstoj[4].

Ŝajne, Pitagoro observis liajn instruadojn. Detempe de Platono, lia filozofio forgesigis, sed dank'al Aristotelo, Teofrasto kay kelkaj doksografoj ni konservis kelkajn fragmentojn.

Laŭ Aeliano, li kondukis kolonion al Apolonio sur la trakia marbordo de la Nigra maro[5], kio sugestas ke je ioma konateco li estis civitano.

La luna kratero Anaksimandro estis nomida honore al lin.

[redaktu] Teorioj

[redaktu] Principo

Li ankaŭ skribis libron pri la naturo kaj instruis ke la unua principo de la aferoj estas nedeterminita, senfina, senlima, negenerita kaj nedetruebla, ĝi estas eterna, la apaeiron (= la senlimo).

[redaktu] Kosmologio

Li estis la unua filozofo kiu provis doni klarigon tute materian kaj mekanikan pri estiĝo de mondo kaj vivo.

Li estis la unua desegni sur tabulo mapon de la tiam konata mondo.

[redaktu] Origino de la vivo

Anaksimandro estis la unua aserti, antaxu Darvino ke la homoj devenas de ia speco de bestoj. Ankaŭ li diris ke la unuaj bestoj naskiĝis de a malsekaĵo, envolvitaj de plendornaj ŝeloj. Laŭmezure ili alproksimiĝis de la sekaj regionoj, la ŝeloj rompiĝis kaj eliĝis diferencaj specoj de vivaĵoj. Adonis li ke de la tero kaj la varmigitaj akvoj naskiĝis la fiŝoj kaj bestoj tre similaj al la fiŝoj, ke la homoj kreskiĝis ene de tiuj lastaj kaj la embrioj restis tie en la internaĵo ĝis la pubereco, tiam la fiŝsimilaj bestoj rompiĝis ellasante virojn kaj virinojn tute kapablajn zorgi pri si mem.

La homo kaj bestoj, do, estiĝis pro sinsekvo da aliformiĝoj. Tiel li estas la unua antaŭulo de evoluismo.


[redaktu] Notoj

  1. Hipolito, Refuto, I, 6.
  2. En lia Kronologio, tia ke transdirida per Diogeno Laertio, Vivadoj kay doktrinoj de famaj filozofoj, II, 2.
  3. Diogeno Laertio, Vivadoj kay doktrinoj de famaj filozofoj, II, 2.
  4. Laŭ Temistio, Oratoraĵo, 36.
  5. Aeliano, Variaj rakontoj, III, 117.

[redaktu] Vidu ankaŭ

[redaktu] Eksteraj ligiloj

•  http://www.wiw.pl/filozofia/filozofowie/anaksymander_001.asp
•  http://www.dirkcouprie.nl/Anaximander.html
•  http://www.utm.edu/research/iep/a/anaximan.htm
•  http://www.dirkcouprie.nl/Anaximander-bibliography.htm



Biografio
Ĉi tiu artikolo pri "Anaksimandro" ankoraŭ estas ĝermo pri biografia temo. Vi povas helpi pluredakti ĝin post klako al la butono «redaktu».
Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi.




Ĉi tie estas aldonaj eksteraj ligiloj por la artikolo. Vi povas helpi al Vikipedio se vi elektos la taŭgajn eksterajn ligilojn kaj metos ilin en la artikolon.


Antaŭsokrataj filozofoj

Mileta skolo : Taleso el Mileto · Anaksimandro · Anaksimeno

Pitagorana skolo : Pitagoro · Alkmeono el Krotono · Filolao el Krotono · Arkito el Tarento · Timeo el Lokreso

Efesa skolo : Heraklito — Elaja skolo : Ksenofano · Parmenido · Zenono el Elajo · Meliso el Samoso

Pluralismo : Anaksagoro · Empedoklo — Atomismo : Leŭkipo · Demokrito

La sofistoj : Protagoro el Abdero · Prodiko · Gorgio · Hippio · Critio

Diogeno el Apolonio