Angiospermoj

El Vikipedio

Biologio > Botaniko > Vaskulaj plantoj


La angiospermoj (el la greka ανγio, kaŝata, σπeρμα, grajno) estas divizio de la planta regno. Tiu grupo enhavas ĉiujn plantojn kun floroj, kies grajno estas enfermita en la frukto. La grupo estas parenca al la gimnospermoj, kiuj evolucie antaŭvenis.

La angiosperma grupo enhavas la plimulton el la vegetalaj specioj, kun pli ol 220 000 specioj. Ili troviĝas en ĉiuj la medioj de la mondo.

Angiospermoj
taksonomio
Regno: Plantoj
Superdivisio: Spermatophyta
Divisio: Magnoliophyta
Klaso

Dukotiledonaj (Magnoliopsida)
Unukotiledonaj (Liliopsida)

La angiospermoj aŭ florplantoj estas unu el la plej grandaj grupoj de la pli evoluintaj plantoj, kiuj produktas en specialaj reproduktaj organoj (nome floroj) grajnojn, kiam la karpelo estas fermita. En aliaj grajnoproduktaj plantoj nome ĉe la gimnospermoj, la ovolo (prograjno) evoluas libere dum polenado.

Enhavo

[redaktu] Origino

La unuaj angiospermoj aperis antaŭ ĉ. 140 milionoj da jaroj, dum la ĵuraso. La unuaj fosiliaj plantoj kun angiospermaj karakterizaĵoj aperis en la ĵuraso kaj en la frua kretaceo (135-65 milionoj da jaro), sed tiuj estis relative malmultaj kaj primitivaj formoj. La granda disvastiĝo de la angiospermoj okazis en la meza kretaceo (ĉ. antaŭ 100 milionoj da jaroj). Dum la malfrua kretaceo, la angiospermoj iĝis dominanta grupo surtere kaj kelkaj fosiliaj plantoj signis la aperon de la modernaj plantoj (ekz. fago, kverko, platano, kaj magnolio).

[redaktu] Klasifikado

La angiospermoj estas konsiderataj kiel divizio, formale nomitaj "angiospermofitoj" (Angiospermatophyta) aŭ "antofitoj" (Anthophyta), sed nun nomataj magnoliofitoj (Magnoliophyta) post la tipa genro magnolio.

Pri la klasifiko de la angiospermoj ne ekzistas interkonsento inter la sciencistoj.

Tradicie, la florplantoj estas dividitaj al dukotiledonaj kaj unukotiledonaj. Tio baziĝas sur la nombro de la kotiledonoj aŭ ĝermontaj folioj de la grajno, sed ekzistas aliaj diferencoj. Tiuj grupoj havas la tipikan biologian rangon kiel klasoj, sed nun oni nomas ilin post la plej konataj genroj, klaso magnoliopsidoj (Magnoliopsida) kaj liliopsidoj (Liliopsida).

La plej disvastiĝantaj familioj de la florplantoj, en ordo laŭ la specinombro jenas:

  1. Asteracoj : 25,000 specioj
  2. Orkideacoj : 18,000
  3. Fabacoj : 17,000
  4. Poacoj : 9,000
  5. Rubiacoj : 7,000
  6. Eŭforbiacoj : 5,000
  7. Ciperacoj : 4,000

En la supra listo, la orkideacoj, poacoj, ciperacoj estas unukotiledonaj plantoj; la aliaj estas dukotiledonaj. La tuta nombro da familioj de angiospermoj estas super 460.

[redaktu] Ekonomia signifeco

La florplantoj donas gravan procentaĵon de la kulturplantoj, uzataj por homa nutrado. La plej grava familio estas la poacoj, aŭ gresa familio, (rizo, (maizo), tritiko, hordeo, sekalo, aveno, milio, sukerkano, sorgo), kun la fabacoj. Grandan signifon havas la solanacoj, (terpomo, tomato, kaj piproj, inter aliaj), la kukurbitacoj, (enhavas bakkukurbon kaj citrolon), la brasikacoj, (sinapo, kolzo kaj brasiko), apiacoj. Multaj fruktoj venas el la familioj de rutacoj kaj rozacoj (pomarbo, pirarbo, ĉerizarbo, abrikotarbo, prunarbo, etc).

En kelkaj partoj de la mondo, certaj plantoj akiris gravan signifon pro sia multflanka uzebleco. Ekzemplo por tio estas la kokos(nuks)o (Cocos nucifera) sur la Pacifikaj atoloj aŭ la olivarbo (Olea europaea) en la Mediteraneo.

La angiospermoj havas do ekomomian signifon en la formoj de ligno, papero, fibro (kotono, lino, kaj kanabo, ktp.), kuracplantoj (digitalo, kamforo), ornam- kaj landformantaj plantoj, kaj en multaj aliaj formoj.

[redaktu] Vidu ankaŭ

  • Kiel distingi la dukotiledonajn plantojn disde la unukotiledonaj


Komunejo
La Vikimedia Komunejo havas dosierojn rilatajn al


[redaktu] Eksteraj ligiloj

•  http://delta-intkey.com/angio
•  http://delta-intkey.com
•  http://www.blackwell-synergy.com/links/doi/10.1046/j.1095-8339.2003.t01-1-00158.x/full
•  http://tolweb.org/tree?group=Angiosperms&contgroup=Spermatopsida


Ĉi tie estas aldonaj bildoj por la artikolo. Vi povas helpi al Vikipedio se vi elektos la taŭgajn bildojn kaj metos ilin en la artikolon.


Ĉi tie estas aldonaj eksteraj ligiloj por la artikolo. Vi povas helpi al Vikipedio se vi elektos la taŭgajn eksterajn ligilojn kaj metos ilin en la artikolon.