Tattao nga Ilokano

From Wikipedia

Demografia ti Filipinas
Educasion
Relihion
Pagsasao
Tattao

  Filipino
      Ilokano
      Igorot
      Kapampangan
      Pangasinense
      Sambal
      Tagalog
      Bicolano
      Palawano
      Hiligaynon
      Karay-a
      Cebuano
      Waray
      Romblomanon
      Masbatenio
      Surigaonon
      Butuanon
      Lumad
      Badjao
      Tausug
      Maguindanao
      Maranao

  Negrito
  Mestizo
  Filipino nga Intsik
  Americano
  Espaniol
  Asiano
  Indones
  Koreano
  Japones
  Arabo
  Europeano
  Judio

Dagiti maawagan nga Ilokano ket isu dagiti kaputotan dagiti simmanglad a tattao idi kanikamanon a ribu a tawtawen idiay amianan ti Luzon, iti maaw-awagan ita iti Ilocos wenno Kailokuan (buklen dagiti provincia ti Ilocos Norte, Ilocos Sur, La Union ken dadduma pay). Kuna dagiti antropolohista a binallasiw dagitoy a kaputotan ti baybay, babaen ti bilog wenno viray, manipud idiay Taiwan. Inrugida ti baro a panagbiag kadagiti lolook wenno waywayang iti amianan, nga isu ti nakapanaganda—dagiti “tattao iti loök,” wenno "Ilooko." Ngem kadakuada, nairuam nga awaganda ti bagbagida a Samtoy, manipud iti "saö mi ditoy." Awaganda pay ti bagbagida kas “Saluyot,” manipud iti maysa a mula nga imasen a sidaen dagiti Ilokano.

Mapa a pakakitaan iti nakaiwarasan dagiti Ilokano iti Filipinas.
Padakkelen
Mapa a pakakitaan iti nakaiwarasan dagiti Ilokano iti Filipinas.

Linaon

[baliwan] Nakaiwarasan

Timmubo dagiti Ilokano iti amianan-laud a suli ti Luzon, daga a nakipet ken ragangirang, naisengngat iti kabambantayan ti Cordillera ken ti Baybay Abagatan China. Kastoy a geografia ti nangpataud iti tattao a nagaget, nasalimetmet, ken managakar nga agbirok iti gundaway ken gasat iti sabali a daga. Dagiti provincia ti Ilocos Norte, Ilocos Sur, ken paset iti La Union ken Abra ti sigud a teritorio ti Kailukoan.

Dinappatan dagiti Ilokano dagiti natabtaba a dagdaga ti Cagayan ken Pangasinan ken iti kabambantayan ti Apayao idi maika-18 ken 19 a sigsiglo. Iti maika-20 a siglo, adu met a familia nga Ilokano iti immakar a napan nagdappat idiay Mindanao. Dagiti Ilokano ti umuna a grupo a nagbaniaga iti ballasiw-taaw iti kontinente ti America, nangruna kadagiti estado ti Hawaii, California, Washington, ken Alaska. Iti agdama, umad-adu latta dagiti Ilokano iti Saudi Arabia, Hong Kong, Japon, Singapore, Canada, Australia, ken pagpagilian iti Europa.

[baliwan] Demografia

Iti agdama, adda aganay a 9,136,000 nga Ilokano. Nagtaud dagiti Ilokano iti puli nga Austronesiano, kapada met laeng dagiti dadduma pay nga etniko a grupo a Filipino. Nupay tradisional a kaaduan ket nakayumanggi ti maris ti kudilda, adu met ti napupudaw nangruna dagiti addaan kaputotan nga Intsik. Adu met nga Ilokano nga agnanaed kadagiti kabambantayan a paset ti Luzon ti addaan dara a Cordillerano. Kaaduan nga Ilokano ti Catolico Romano, ti dadduma ket Protestante a kaaduanna ket kameng ti Simbaan nga Aglipayano, maysa a relihion a nangrugi iti Ilocos Norte.


Amami lualo iti Doctrina Cristiana, 1621
Padakkelen
Amami
lualo iti Doctrina Cristiana, 1621

[baliwan] Panagsurat

Dagiti Ilokano a nagbiag sakbay ti panangsakup dagiti Cristiano a Castila ket ammoda ti agsurat iti bukodda a sistema iti alfabeto. Kapadana met laeng ti alibata a surat dagiti Tagalog ken Pangasinense, kas koma iti Doctrina Cristiana iti 1621, maysa a kasapaan ken kadaanan a naipablaak iti Iloko. Nailasin laeng ita ti surat Ilokano ket adda veramana, naikur-it a kuros tapno mabasa dagiti consonante.

Ti cultura nga Ilokano ket napno iti burburtia, dandaniw, pammagbaga, daldallot, salsala, bucanegan, ken sarsarita.

Ti epiko a Biag ni Lam-ang ti nabati nga estoria a saan nalipatan dagiti Ilokano. Adu pay iti pampammati a naitawid iti Kailokuan ita, kas iti estoria ni Aran ken Angalo, ni Namarsua wenno Apo Lung-aw, a nangbukel iti lubong dagiti tao ken dadduma pay.


Tattao a Filipino | Dagiti etniko a grupo iti Filipinas Wagayway ti Filipinas
Bicolano | Bisaya | Intsik a Filipino | Hispanico a Filipino | Ilokano | Kapampangan | Moro | Pangasinense | Tagalog | Dagiti Tribu | Dagiti Filipino iti Ballasiw-Taaw | Dagiti Minoridad

[baliwan] Kasilpo iti ruar

iti sabali a pagsasao