Runo-skribajo

From Wikipedia

Gramatikala revizo bezonata
Futhark Runo-Skribaji
Grandigar
Futhark Runo-Skribaji

Runo-skribajo esis skribajo, quin anciena Goti, Saxi, Angli e Vikingi uzis. Dum expando di Kristanismo a Nordo ol desaparis en kontinentala Europa e Britania ante fino di 8ma yar-cento. En Nordeyo on uzis runo-skribajo de 7ma til 13ma yar-cento, en Gotlando ankore ye 16ma yar-cento, e rare mem ye 19ma yar-cento en periferiala regioni di Dallando (en Suediana: Dalarna). Chefa regioni di runi esis Dania, Norvegia, Islando, Grenlando e precipue Suedia.

Pri origino de runi on havas diversa opinioni. Segun maxim certena teorio li repozis Latinala literi. Quankam li havas traito ek Greka literi. Esis multa tipi di runal alfabeto. En kontinental Europa anciena Germani (Goti) uzis 24 ed Anglo-Saxi 30 signi. En nordala landi on uzis nur 16 signi qui havis du versiono: Dana e Sueda-Norvegiana versiono.

Vikingi nomizis runi kam futhark segun unesma sis literi f-u-th-a-r-k. Runal literi esis direta-lineala sen ula arkala formi. Tala literi esis facila por hakar en stono.

Texti di stoni esas generale fragmentala. Maxim konocata e longa texto esas en stono di Rök qua standas en estala Gotalando (58.13N-14.40E), en Suedia (videz Sueda Wikipedio [1]). Maxim nova stoni esas quale memoriginta tombo-stono. En stoni on hakis pluse literi anke imaji.

Runi-skriburi havis, segun Vikingi, magiala povo ed efekto. Per oli on povis obtuzigar spadi di enemo, forsar kateni od igar muliero ameskar. Runo-skriburi anke kuracis maladeskinti, protektis en batalio o defensis kontra magiisti. Protektanta skriburi esis i.a. en lamo di spado.