Tíðbeyging sagna

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Eiginlegar tíðir sagna í íslensku eru tvær; nútíð og þátíð. Íslenskan gerir formlegan greinarmun á nútíð og þátíð sagna; hann talar (nt.), hann talaði (þt.). Með „nútíð“ er þó ekki einungis átt við verknað sem stendur yfir nákvæmlega þá stundina sem sögnin er yrt heldur einnig ýmsum tímahorfum; nýliðnum tíma, óliðnum tíma, reglubundnum tíma o.s.frv. Af þessu ræðst tíðbeyging sagna. Með hjálparsögnunum hafa og munu má mynda sex samsettar tíðir sagna:

  • Núliðin tíð: Ég hef talað
  • Þáliðin tíð: Ég hafði talað
  • Framtíð: Ég mun tala
  • Þáframtíð: Ég mun hafa talað
  • Skildagatíð: Ég mundi tala
  • Þáskildagatíð: Ég mundi hafa talað

Þessar sex tíðir hafa allar sérstaka merkingu sem snertir stöðu atburðar eða verknaðar miðað við tímann í setningunni. Núliðin og þáliðin tíð gefa til kynna að verknaði sé lokið. Framtíð með munu lýsir óloknum verknaði en henni fylgir oft vafi. Hrein framtíð er oftast mynduð með nútíðarsniði; „Ég tala á morgun“. Þáframtíð segir að verknaði sé lokið en sýnir óvissu. Skildagatíðirnar tákna skilyrtan verknað.

Hjálparsagnir geta verið fleiri en hafa og munu, t.d. skulu, vilja, vera, verða, ætla.

[breyta] Heimildir

  • Bjarni Ólafsson. Íslenskur málfræðilykill. Mál og menning, 1995. ISBN 9979308745
  • Þórunn Blöndal. Almenn málfræði. Mál og menning, 1985.

[breyta] Tengt efni