Þjóðaratkvæðagreiðsla

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Þjóðaratkvæðagreiðsla kallast það þegar allt kosningabært fólk kýs um ákveðið mál en mismunandi er hvort atkvæðagreiðslan er ákvarðandi eða leiðbeinandi fyrir ríkisvaldið. Í mörgum stjórnarskrám er kveðið á um að almenningur eigi að kjósa um ákveðin mál í staðinn fyrir að kjörnir fulltrúar þeirra sjái beint um málið. Tilgangurinn með þjóðaratkvæðagreiðslum er oft sá, að sjá hvaða möguleika almenningur vill velja í ákveðnu máli og helst koma í veg fyrir að ákvarðanir í viðkvæmum málum séu á móti vilja meirihluta landsbúa.

[breyta] Í íslensku stjórnarskránni

Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands kveður á um við hvaða aðstæður þjóðatkvæðagreiðslur skulu haldnar. Í 11 gr. segir að hún skuli haldin ef Alþingi leysir forseta frá störfum, í 26. gr. segir að hún skuli haldin ef foseti synjar lagafrumvarpi staðfestingar og í 79. gr. segir að hún skuli haldin ef Alþingi samþykkir breytingar á kirkjuskipan ríkisins.

Engin ákvæði eru um nánari útfærslur á þjóðaratkvæðagreiðslum, s.s. lágmarksþáttöku eða hversu stóran meirihluta þurfi til að niðurstaðan sé gild.

Fimm sinnum hafa þjóðarkvæðagreiðslur farið fram hér á landi.

Ár Kosið um Þáttaka Samþykk Andvíg
1908 áfengisbann ? 60,1% 39,9%
1916 þegnskylduvinnu ? 8,2% 91,8%
1918 setningu sambandslaganna ?? 92,6% 7,4%.
1933 afnám áfengisbanns ? 57,7% 42,3%
1944 afnám sambandslaganna ? 99,5% 0,5%
1944 setningu nýrrar stjórnarskrár ? 98,5% 1,5%

Auk þess hafa tvær atkvæðagreiðslur hafa farið fram í sveitarfélaginu Reykjavík um sérstök málefni og haldnar eru atkvæðagreiðslur í sveitarfélögum til þess að athuga fylgi við sameiningu.


 

Þessi grein sem fjallar um stjórnmál er stubbur.
Þú getur hjálpað til með því að bæta við hana