Kötlugos

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Kötlugos er gos í megineldstöðinni Kötlu sem staðsett er í suðaustanverðum Mýrdalsjökli. Kötlugos hafa að meðaltali orðið tvisvar á öld, Kötlugos frá landnámi eru um það bil 20 talsins. Síðasta Kötlugos var árið 1918. Miklar líkur (yfir 20%) eru taldar á Kötlugosi innan tíu ára.

Á síðustu 10.000 árum hafa þessar þrjár gerðir eldgosa orðið í eldstöðvakerfi Kötlu:

  1. Basísk eldgos á sprungum undir jökli
  2. Súr eldgos sem sennilega hafa byrjað undir jökli
  3. Basísk flæðigos á sprungum utan Kötlu.

Flest gos Kötlu á sögulegum tíma hafa verið á vatnasvæði Kötlujökuls og valdið hlaupi niður á Mýrdalssand. Síðasta gos (1918) varð þar og mestar líkur eru á að næsta gos verði þar einnig. Gos Eyjafjallajökuls og Kötlugos hafa komið á svipuðum tíma og virðist eldvirkni í þessum eldfjöllum vera tengd.

[breyta] Fyrirboðar um væntanlegt gos

Frá árinu 1999 hefur verið hægt en stöðugt landris, aukin jarðskjálftavirkni og aukinn jarðhiti í Kötluöskjunni. Þetta eru taldar vísbendingar og langtímafyrirboðar um að að kvika sé að safnast fyrir undir Kötlu og Kötlugos sé í vændum. Þegar kvika fer að brjóta sér leið upp til yfirborðs og eldgos að hefjast, þá er líklegur fyrirboði þess að skammt sé í að gos hefjist áköf jarðskjálftahrina og stundum landsig. Talið er að fyrirvari frá því að jarðskjálftar hefjast og þar til gos hefst geti verið frá einni klukkustund til eins sólarhrings.

[breyta] Fyrri Kötlugos

Ritaðar lýsingar á Kötlugosum eru til allt frá árinu 1625. Vart hefur orðið við jarðskjálfta í sveitunum 2 til 9 klukkustundum áður en hlaup kemur fram á Mýrdalssand.

[breyta] Heimildir