სამოქალაქო ომი საქართველოში 1991-1993

ვიკიპედიიდან

ამ სტატიას სჭირდება ვიკიფიკაცია.
გთხოვთ გააუმჯობესოთ იგი სტილის სახელმძღვანელოს მიხედვით.
ამოიღეთ ეს თარგი სტატიის გამართვის შემდეგ.


სამოქალაქო ომის ცნება მეოცე-ოცდამეერთე საუკუნეების მიჯნის ქართული პოლიტიკური მსჯელობისა და ანალიზის ერთერთი უმნიშვნელოვანესი თემა იყო და არის. მაგრამ, ამ ომის ანალიზი და საკუთრივ ფაქტოგრაფიული მხარე სრული ბუნდოვანებითაა მოცული. ქართულ მას მედიაში ხშირად გამოიყენება ტერმინი „სამოქალაქო ომი“, ისე, რომ ამ ტერმინს უკან რაიმე ოფიციალური ან ლეგალური დასაბუთება არ დგას (ანუ არ არსებობს მოვლენის ლეგალური, ცალსახა პოლიტიკური დასაბუთება და განმარტება ლეგიტიმური და ავტორიტეტული სტრუქტურების მხრივ).


ერთად ერთი პოლიტიკური ლეგალური დოკუმენტი ამ პრობლემის ამოსახსნელად არის:

ეროვნული თანხმობის დეკლარაცია

« მიმაჩნია, რომ 1991-92 წლების მიჯნაზე საქართველოს წინააღმდეგ მოეწყო შეთქმულება, როცა შინაგანმა და გარეგანმა ანტიეროვნულმა ძალებმა მოაწყვეს სამხედრო სახელმწიფო გადატრიალება, როგორც ის კვალიფიცირებულია საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს 1992 წლის 13 მარტის დადგენილებაში, ხოლო საქართველოს პარლამენტის 2000 წლის 20 აპრილის დადგენილებით, შეფასებულია, როგორც კანონიერი ხულისუფლების დამხობა და სამოქალაქო კონფრონტაცია. ეს იყო კომუნისტურ-ნომენკლატურული რევანში. » მიხეილ სააკაშვილი "დილის გაზეთი", 2004 წლის 30 იანვარი


საქართველოს პრეზიდენტის ამ დოკუმენტის შესაბამისად „სამოქალაქო ომი“ იყო ეროვნულ ძალებსა და ანტიეროვნულ ძალებს შორის - ომის მიზანი კი იყო ანტიეროვნული ძალების მიერ 1991-1992 წლების პუტჩის შედეგად დამყარებული კომუნისტურ-ნომენკლატურული რევანშის შედეგების შენარჩუნება.


მ.სააკაშვილის ამავე დოკუმენტის მიხედვით 1991-1993 წლების სამოქალაქო ომში გაიმარჯვეს „ანტიეროვნულმა ძალებმა“ - რომლებმაც ომის შედეგად დაამყარეს დიქტატურა - ეს დიქტატურა საქართველოში დამხობილი იქნა 2003 წლის „ვარდების რევოლუციის“ შედეგად. 1991-1993 წლების სამოქალაქო ომის შედეგად დამყარებული „რეპრესიული რეჟიმი“ აღნიშნულია აგრეთვე აშშ ბრეზიდენტ ბუშის სიტყვაში - წარმოთქმულში თბილისში.


საქართველოს ლეგიტიმური ხელისუფლებისა და მისი მომხრეების თვალსაზრისით საქართველოში სამოქალაქო ომი არ ყოფილა და ამ ტემინისა და ცნების გამოყენება უმართებულოა - ტერმინს „ანტიეროვნული ძალები“ იყენებენ „რუსეთ-საქართველოს ომში“ მათი რუსეთის ინტერესებში ქმედებების შესანიღბად.


არსებობს მოსაზრებები რომელთა შესაბამისად „სამოქალაქო ომის“ ცნება და ტერმინი გამოიყენება რუსეთ-საქართველოს ომის აფხაზეთისა და ყოფილ სამხრეთ ოსეთში ეპიზოდების მიმართ - რომელსაც ამართლებენ „სამოქალაქო“ ცნების აფხაზი და ოსი სეპარატისტების - როგორც საქართველოს მოქალაქეების გაფართოებით.


სექციების სია

[რედაქტირება] ომის დაწყების მიზეზი და საბაბი

[რედაქტირება] ომის დაწყების თარიღი

სხვადასხვა მოსაზრებებით „სამოქალქო ომი“ დაიწყო ან 1992 წელს სამეგრელოში „მხედრიონის“ ბანდების შეჭრის შემდგომ ან პრეზიდენტ ზ.გამსახურდიას საქართველოში დაბრუნების შემდეგ ანუ 1993 წლის ოქტომბერში.

[რედაქტირება] ომში მონაწილე მხარეები

[რედაქტირება] „ეროვნული ძალები“

საქართველოს ეროვნულ, ლეგიტიმურ ხელისუფლების მხარდამჭერი

[რედაქტირება] პოლიტიკური პოზიცია, მიზანი

ლეგიტიმური ხელისუფლების აღდგენა


[რედაქტირება] „ანტიეროვნული ძალები“

კომუნისტურ-ნომენკლატურული რევანშის შედეგების შენარჩუნებისათვის მებრძოლი

[რედაქტირება] პოლიტიკური პოზიცია, მიზანი

პუტჩის შედეგად დამყარებული კომუნისტურ-ნომენკლატურული რევანშის შედეგების შენარჩუნება


[რედაქტირება] ომში მონაწილე მხარეების არმიები (შეიარაღებული ძალები)

[რედაქტირება] ეროვნული ძალები

[რედაქტირება] რიცხვოვნობა

სამეგრელოში წინააღმდეგობის დაწყებისათვის 10-20 მებრძოლი - უმთავრესად ეროვნული ხელისუფლების ლეგალური „გვარდია“. ომის დასრულების დროისათვის დაახლოებით 1000 მებრძოლი.

[რედაქტირება] შეიარაღება

მსუბუქი ცეცხლსასროლი იარაღი და რამდენიმე ერთეული ჯავშანტექნიკა.


[რედაქტირება] ანტიეროვნული ძალები

[რედაქტირება] რიცხვოვნობა

სამეგრელოში შეჭრის მომენტისათვის „მხედრიონი“ - დაახლოებით 300-400 ბებრძოლი და ე.წ. „კიტოვანის გვარდია“ - დაახლოებით 200-300 მებრძოლი. ომის დასრულებისათვის მთლიანად დაახლოებით 1000 აფხაზეში ომით დემორალიზებული და არაბრძოლისუნარიანი.

ზერელე ინფორმაცია.

[რედაქტირება] ომის მნიშვნელოვნი ბრძოლები

[რედაქტირება] წალენჯიხის განთავისუფლება „მხედრიონისაგან“

[რედაქტირება] ადგილი და თარიღი

წალენჯიხა 1992

[რედაქტირება] ბრძოლაში მონაწილე ძალები

ეროვნული ძალების 30-40 მებრძოლი და ანტიეროვნული ძალების 70-100 მებრძოლი

[რედაქტირება] ბრძოლაში დაღუპულთა რაოდენობა

5-7 მებრძოლი ორივე მხრიდან და 4-5 სამოქალაქო პირი

[რედაქტირება] სენაკის აღება ბალტინის კორპუსის მიერ

[რედაქტირება] ადგილი და თარიღი

სენაკი 1993

[რედაქტირება] ბრძოლაში მონაწილე ძალები

ბალტინის კორპუსიდან დაახლოებით 300-400 მებრძოლი და დაახლოებით 50 ერთეული ჯავშანტექნიკა ანტიეროვნული ძალების მხრიდან დაახლოებით 100 მებრძოლი ეროვნული ხელისუფლების დაახლოებით 100-200 მებრძოლი (ჯავშანტექნიკა უსაწვავობის გამო არ მონაწილეობდა)

[რედაქტირება] ბრძოლაში დაღუპულთა რაოდენობა

ეროვნული ხელისუფლების მხრიდან 5-7 მებრძოლი

[რედაქტირება] სენაკის განთავისუფლება ეროვნული ძალების მიერ

[რედაქტირება] ადგილი და თარიღი

სენაკის 1993

[რედაქტირება] ბრძოლაში მონაწილე ძალები

ეროვნული ხელისუფლების მხარდამჭერი ძალებიდან 400-500 მებრძოლი

[რედაქტირება] ბრძოლაში დაღუპულთა რაოდენობა

ეროვნული ხელისუფლების მხრიდან 7-10 მებრძოლი ანტიეროვნული ალიანსის მხრიდან 7-10 მებრძოლი


[რედაქტირება] ომის დასრულების თარიღი და პოლიტიკური შედეგი

„სამოქალქო ომის“ საბრძოლო მოქმედებები შეწყდა 1993 წლის ბოლოს ადმირალ ბალტინის მიერ სამეგრელოს ოკუპაციით და პრეზიდენტ ზ.გამსახურდიას დაღუპვით.

არ განხორციელებულა ომის დასრულების რაიმე საზავო ან სხვა სახის ხელშეკრულება - ამდენად, ფორმალურად ომი ჯერ კიდევ მიმდინარეობს.


[რედაქტირება] ომშით გამოწვეული ნგრევა და ზარალი

რამდენიმე შენობა დაინგრა და დაიწვა ზუგდიდში, წალენჯიხასა და სენაკში


[რედაქტირება] ომში მონაწილე მხარეების მთელი დანაკარგები (რიცხვოვნობა)

ეროვნული ძალების დანაკარგები: 30-40 მოკლული და 100-მდე დაჭრილი ანტიეროვნული ძალების დანაკარგები: 40-50 მოკლული და 50-მდე დაჭრილი


[რედაქტირება] „სამოქალაქო ომის“ თვალსაზრისის განხილვა

ვერც შეიარაღებულ დაპირისპირებაში მონაწილე შეიარაღებული ძალების რიცხვოვნობით (ჯამში 1000-დან 2000-მდე მებრძოლი), ვერც ცალკეულ ბრძოლებში ჩაბმული მებრძოლებისა და საბრძოლო ტექნილის რიცხვოვბნობით, ვერც გამოყენებული საბრძოლო ტექნიკის რაოდენობით (საერთო ჯამში 10-დან 30-მდე ერთეული) და ვერც ცალკეული ბრძოლების რაოდენობით, ინტენსიურობითა და დანაკარგებით 1992-1993 წლიების შეიარაღებული დაპირისპირება ეროვნულსა და ანტიეროვნულ ძალებს შორის ძნელად აღიწერება „სამოქალაქო ომისა“ და საერთოდ ომის ტერმინებით გეოპოლიტიკური ზონის თავისებურებათა გათვალისწინებითაც კი.


შესადარებლად - იმავე პერიოდში აფხაზეთში მიმდინარე ომში ქართული მხარის დანაკარგები იყო - რამდენიმე ათასი მებრძოლი და ათეულ ათასობით სამოქალაქო პირი, სოხუმის დაცვაში მისი დაცემის წინ საქართველოს მხრიდან უზრუნვეყოფდა 19 ათასი მებრძოლი, ნგრევა და მატერიალური დანაკარგები კი ასობით მილიონი დოლარის ოდენობის იყო.