ავსტრია
ვიკიპედიიდან
|
|||||
დევიზი: (არა აქვს) |
|||||
სახელმწიფო ენა | გერმანული | ||||
დედაქალაქი | ვენა | ||||
პრეზიდენტი | ჰაინც ფიშერი | ||||
პრემიერ-მინისტრი | ვოლფგანგ შუსელი | ||||
ფართობი - ხმელეთი - 1,3% ზღვა |
სიდიდით 112-ე 83,858 კვ.კმ -- |
||||
მოსახლეობა - რაოდენობა - სიმჭიდროვე |
სიდიდით 86-ე 8,150,000 97/km² |
||||
ვალუტა | ევრო (EUR) | ||||
დროის ზონა | დზკ +1 (ზდ +2) | ||||
სახელმწიფო ჰიმნი | Land der Berge, Land am Strome | ||||
ინტერნეტის დომენი | .at | ||||
სატელეფონო კოდი | 43 |
სექციების სია |
[რედაქტირება] სახელწოდება
- ოფიციალური: ქართულად - ავსტრიის რესპუბლიკა; გერმანულად - Osterreich, Republik Osterreich.
- ეტიმოლოგია - მე-9 საუკუნეში იგი ფრანკთა იმპერიის განაპირა აღმოსავლეთ ნაწილს წარმოადგენდა და კარლოს დიდი მას Ostmark-ს უწოდებდა, რაც „აღმოსავლეთის ქვეყანას“ ნიშნავს. მე-11 საუკუნეში გამოჩნდა ტერმინი Ostarrichi. აქედანაა მიღებული მისი დღევანდელი სახელი Osterreich – გერმანულად, Autriche - ფრანგულად და Austria - ლათინურად.
- ქვეყნის კოდი - AT.
[რედაქტირება] გეოგრაფია
ავსტრია მდებარეობს ცენტრალურ ევროპაში, მოსაზღვრე ქვეყნებია: გერმანია, ჩეხეთი, სლოვაკეთი, უნგრეთი, სლოვენია, იტალია, შვეიცარია, ლიხტენშტაინი.
- ფართობი - 83.900 კვ.კმ.
- ბუნება: ქვეყნის ¾ ალპებს უკავია. უმაღ. მწვერვალი - გროსგლოკნერი 3.797 მ; უდიდესი მდინარეები (კმ) - დუნაი 350 (სულ 2860), მური 348 (სულ 444), ინი 280 (სულ 510); უდ. ტბა (კვ.კმ) - ნოიზიდლერზეე 132 (სულ 152); კლიმატი – კონტინენტური, ალპური.
- ბუნებრივი რესურსები - რკინის მადანი, ნავთობი, საშენი ხე-ტყე, მაგნეზიტი, ტყვია, ქვანახშირი, სპილენძი, ჰიდროენერგია.
[რედაქტირება] სახელმწიფო
- პოლიტიკური სისტემა - დემოკრატიული ფედერაციული რესპუბლიკა.
- სახელმწიფოს მეთაური - პრეზიდენტი.
- მთავრობის მეთაური - კანცლერი ვოლფგანგ შუსელი (W.SCHUESSEL, 2000).
- საკანონმდებლო ორგანო - ორპალატიანი პარლამენტი (183+64 წევრი).
- ეროვნული დღესასწაული - 26 ოქტომბერი, მუდმივი ნეიტრალიტეტის შესახებ კანონის მიღების დღე (1955).
[რედაქტირება] ადმინისტრაციული დაყოფა
ავსტრია ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულად იყოფა 9 მხარედ (Bundesland), მათ შორის არის დედაქალაქი ვენა.. მხარეებს აქვთ თავისი კონსტიტუციები, პარლამენტები და მთავრობები. ავსტრიის მხარებია (ფრჩხილებში ადმინისტრაციული ცენტრები):
- ვენა (ვენა)
- ბურგენლანდი (აიზენშტატი)
- ზალცბურგი (ზალცბურგი)
- ზემო ავსტრია (ლინცი)
- კარინთია (კლაგენფურტი)
- ტიროლი (ინსბრუკი)
- ფორარლბერგი (ბრეგენცი)
- ქვემო ავსტრია (სანკტ პიოლტენი)
- შტირია (იგივე შტაიერმარკი, გრაცი)
[რედაქტირება] დემოგრაფია
- მოსახლეობა - 8.037 ათასი (2003), მათ შორის ავსტრიელები 91%, გერმანელები 3%, დანარჩენი - ხორვატები, სლოვენები, უნგრელები, ჩეხები, სლოვაკები, ბოშები.
- ენა - გერმანული.
- რელიგია – კათოლიციზმი 84%, პროტესტანტიზმი 6%.
- ქალაქები (ათ.) - ვენა (1.523, აგლომ. - 2.041), გრაცი (219), ლინცი (185), ზალცბურგი (145), ინსბრუკი (116), კლაგენფურტი (90).
[რედაქტირება] ეკონომიკა
ავსტრია მაღალგანვითარებული ინდუსტრიული ქვეყანაა, ე.ე.პ. მოცულობით (225 მლრდ $) მსოფლიოში 22-ე ადგილი უკავია..
- წამყვანი დარგები - შავი მეტალურგია, მანქანათმშენებლობა, ელექტროტექნიკური, ქიმიური და ელექტროენერგეტიკული მრეწველობა.
- ე.ე.პ. სტრუქტურა (%) - სოფლის მეურნეობა - 2, მრეწველობა - 40, მომსახურება - 67;
- ე.ე.პ. (1 სულზე) - 27.920 $.
- ექსპორტი - მანქანათმშენებლობის პროდუქცია, სატრანსპორტო მოწყობილობანი, ქაღალდი და ცელულოზა, ლითონი, ფოლადი.
- უდიდესი კომპანიები - აუსტრიან ეირლაინზი, ბანკი რაიფაიზენი.
- ბიუჯეტი - 53,000 მლნ $.
- ვალუტა - ევრო (EUR); 2002 წლამდე ავსტრიული შილინგი.
[რედაქტირება] ისტორია
- XX ს. - ავსტრიის რესპუბლიკა შეიქმნა 1918 წელს ავსტრო-უნგრეთის ჰაბსბურგთა იმპერიის დაშლის შემდეგ. ოკუპირებულ იქნა ჰიტლერული მესამე რეიხის მიერ 1938 წელს. ანტიფაშისტური კოალიციის შესვლის შედეგად აღდგა კონსტიტუცია, თუმცა დამოუკიდებლობა აღიარებულ იქნა მხოლოდ 1955 წელს. ევროპულ თანამეგობრობას ავსტრია შეუერთდა 1989 წელს.
[რედაქტირება] მემკვიდრეობა
- ვენა - ისტორიული ცენტრი, ბელვედერის პარკი, შონბრუნის სასახლე (XVI ს.) და ბაღები, მსოფლიოში უძველესი ზოოპარკი (1752 წ.);
- ზალცბურგი - ისტორიული ცენტრი, მოცარტის სახლ-მუზეუმი, XI ს-ის ციხე;
- გრაცი - ტევტონთა ორდენის რაინდთა ტაძარი (XIII ს.);
- ინსბრუკი - ფიურსტენბერგის ციხე (XV ს.), იმპერატორის სასახლე (XVII ს.).
[რედაქტირება] ცნობილი ავსტრიელები
- კომპოზიტორები და მუსიკოსები – ბეთჰოვენი, მოცარტი, იოზეფ ჰაიდნი, იოჰან შტრაუსი, ფრანც შუბერტი, ჯო ზავინული;
- მსახიობები - რომი შნაიდერი, არნოლდ შვარცენეგერი;
- მეცნიერები - ლუდვიგ ბოლცმანი, ქრისტიან დოპლერი, გრეგორ მენდელი, ერვინ შრიოდინგერი;
- ფილოსოფოსები – რუდოლფ შტაინერი, ზიგმუნდ ფროიდი;
- მხატვარი - ოსკარ კოკოშკა,
- მწერლები - შტეფან ცვაიგი, ბერტა ფონ ზუტნერი;
- პოლიტიკოსები - მარი ანტუანეტა, ადოლფ ჰიტლერი, ბრუნო კრაისკი, კურტ ვალდჰაიმი, თეოდორ ჰერცლი (ისრაელის დამაარსებელი), ჰაიდერი, იორგენ.
- სპორტსმენი - ნიკი ლაუდა (ავტორბოლა).
ევროპის ქვეყნები | |
ავსტრია | აზერბაიჯანი | ალბანეთი | ანდორა | ბელგია | ბელარუსი | ბოსნია და ჰერცეგოვინა | ბულგარეთი | გერმანია | დანია | დიდი ბრიტანეთი | ესპანეთი | ესტონეთი | ვატიკანი | თურქეთი¹ | ირლანდია | ისლანდია | იტალია | ლატვია | ლიტვა | ლიხტენშტაინი | ლუქსემბურგი | მაკედონია | მალტა | მოლდოვა | მონაკო | ნიდერლანდები | ნორვეგია | პოლონეთი | პორტუგალია | რუმინეთი | რუსეთი¹ | საბერძნეთი | სან-მარინო | საფრანგეთი | საქართველო | სერბია | მონტენეგრო | სლოვაკეთი | სლოვენია | სომხეთი | უკრაინა | უნგრეთი | ფინეთი | ყაზახეთი¹ | შვეიცარია | შვეცია | ჩეხეთი | ხორვატია | |
დამოკიდებული ტერიტორიები: გერნსი | გიბრალტარი | კუნძული მენი | ფარერის კუნძულები | ჯერსი | |
¹ ნაწილი აზიაშია |
ავსტრია