Cygnus (Astronomie)

Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.

De Schwan (laténgesch Cygnus) ass e Stärebild nërdlech vum Himmelsäquator.

Stärebild Cygnus
Vergréisseren
Stärebild Cygnus
Daten des Sternbildes
Lëtzebuerger Numm Schwan
Laténgesche Numm Cygnus
Laténgesch Genitiv Cygni
Laténgesch Ofkierzung Cyg
Rektaszensioun 19h 07m bis 22h 03m
Deklinatioun +61°20´ bis +27°45´
Fläche 804 Quadratgrad
Siichtbar opBreetegrad 90° Nord bis 29° Süd
Beobachtungszeitraum
fir Mëtteleuropa
Summer
Stärenunzuel mat
Gréisst < 3m
5
Hellste Stär,
Gréisst
Deneb (α Cygni)
1,25m
Meteorstréim  Kappa-Cygniden
Noperstärebiller
(vu Norden am
Auerzeigesënn)
Kepheus
Drache
Leier
Füchslein
Pfeil
Pegasus
Eidechse

Inhaltsverzeechnes

[Änneren] Beschreiwung

De Cygnus ass en opfällegt Stärebild um Summer- an Hierschhimmel.

Déi hellste Stären forméieren e markant Kräiz um Himmel. Doduerch gett dëst Stärebild och munchmol d’nërdlecht Kräiz“ (als Géigestéck zum Kräiz vum Süden) bezeechent.

D’Stärebild soll e Schwan, dee flitt, durstellen. Den hellste Stär α Cygni (Deneb) soll de Schwanz symboliséieren, an d’Stäre η an β (Albireo) de laangen, am Flug virgestreckten Hals bilden. Am zentrale Stär γ Cygni setzen déi geschwonge Fliggel un.

Den Deneb, sowéi d’Stären Wega an der Leier an den Atair am Adler symboliséieren d’Summerdräieck.

Duerch d’Stärebild Cygni zitt sech dat hellt Band vun der Mëllechstrooss. Dëst mëcht d’Stärebild interessant, well sech hei vill verschiddenarteg Stären an niwweleg Objekter ophalen

Am Schwan befënnt sech och déi zweetstäerkst kosmesch Radioquell um Himmel. D’Radiostralung geet vun enger aktiver Galaxie aus, déi de Numm Cygnus A huet. D’Galaxie ass 650 Milliounen Liichtjoer vun eis ewech a gett erréicht duerch laangbelichten Teleskopfotogrphien optesch siichtbar gemach.

Doriwwer eraus befënnt sech am „Schwan“ déi kosmesch Rëntgenquell Cygnus X1. D’Rëntgenstrahlung geet vun engem 8.200 Liichtjoer wäitem Duebelstär fort. Den Haaptstär gett vun engem masseräichen, ganz klengem Stär begleet, deen sech wahrscheinlech an e Schwaaarzt Lach verwandelt huet. Gas stréimt aus der Haaptstärhüll mat héiger Schnellegkeet op de Begleetstär iwwer, wobäi duerch Reiwung extrem héich Temperaturen optrieden a Rëntgenstrahlen fräigesetzt ginn.

[Änneren] Geschicht

De „Schwan“ gehéiert zu den 48 Stärebiller aus der antiken griicheschen Astronomie, déi schonns vum Ptolemäus beschriwwe goufen.

Um Stär 61 Cygni ass et dem Astronomen Friedrich Wilhelm Bessel am Joer 1838 éischtmols gelongen, eng genau Distanzmiessung un Hand vun der Parallaxe ze maachen. Mat nëmmen 11,4 Liichtjoer Distanz ass den 61 Cygni e vun deenen notsten Noperen vun eiser Sonn.

[Änneren] Meteorstréim

All Joer vum 3. bis den 25. August kënnen déi Kappa-Cygniden observéiert ginn, deem säi Radiant beim Stär κ Cygni läit.

[Änneren] Himmelsobjeeten

[Änneren] Stären

B F Numm o. aner Bezeechnungen Gréisst Lj Spektralklass
α 50 Deneb, Deneb el Adige, Arieded, Gallina 1,25m 3200 A2 Ia
γ 37 Sadr, schedir 2,23m 750 F8
ε 53 Giennah 2,48m 72 K0 III
β 6 Albireo, Al Minhar al Dajajah 2,9m 385 K2 + B9 V
δ 18 2,86m 150 B9 + F1
34 P Cygni 3,0 bis 6,0m 5000 B2 Ia
ζ 64 3,21m 200 G8 III
χ 3,62 bis 15,0m 345 K0 III
ξ 62 3,72m 1000 K5 Ib
τ 65 3,74m 70 F1 IV
ι 10 3,76m 100 A5 V
κ 1 3,80m 150 K0 III
ο1 31 3,80m 500 K2 + B6
η 21 3,89m 200 K0 III
ν 58 3,94m 150 A0 V
ο2 32 3,96m 1000 K3 ib
ρ 73 3,98m 200 G8 III
41 4,01m 500 F5 II
σ 67 4,22m 5000 B9 Ia
52 4,22m 200 K0 III
π2 81 4,23m
33 4,28m
υ 66 4,41m
39 4,43m
θ 13 4,49m 60 F4 V
μ1 78 4,49m
λ 54 4,53m 600 B5 + B7
f2 63 4,56m
47 4,61m
φ 12 4,68m
π1 80 Azelfafage 4,69m
57 4,80m
61 4,8m 11,4 K5 + K7
55 4,81m
72 4,87m
15 4,89m
ψ 24 4,91m 200 A3 + F4
b2 28 4,93m
b3 29 4,93m 120 A2 + K0
ω1 45 Ruchbah 4,94m
22 4,95m
2 4,99m
17 5,00m
d 17 5,03m
A 68 5,04m
74 5,04m
e 26 5,06m
56 5,06m
75 5,09m
ω2 46 5,1m 500 M2 + A0
23 5,14m
25 5,15m
4 5,17m
19 5,18m
g 71 5,22m
c 16 5,3m 150 G2 + G4
70 5,30m
b1 27 5,38m
60 5,38m
51 5,41m
49 5,53m
36 5,58m
40 5,63m
79 5,69m
7 5,73m
73 5,73m
77 5,73m
42 5,90m
69 5,93m
11 6,03m
48 6,32m

De Stär Deneb (α Cygni) ass mat enger schäinbaren Hellegkeet vun 1,25m opfaalend hell. Seng Distanz ass net genau bekannt; an der Literatur gett eng Distanz vun 1.600 bis 3.200 Liichtjoeren uginn. Et handelt sech ëm een extrem liichtstaarken, blowäisse Stär vun der Spektralklass A2 mat der 60.000 bis 250.000facher Liichtkraaft vun eiser Sonn.

De Numm Deneb ass eng Verkierzung vun dem arabeschen Numm ḏanab al-daǧāǧa „Schwanz vum Hong“.

Den ε Cygni Giennah (aus arab. ǧanāḥ „Wann“) ass mat 72 Liichtjoer Distanz vill méi no. Et ass e gielen Stär vun der Spektralklass K0.

[Änneren] Duebelstäre

System Gréisst Ofstand
γ 2,3m/9,5m 142"
β 3,1m/5,1m 34,5"
δ 2,9m/6,3m 2,5"
ο1 3,8m/7,0m 107"
λ 4,9m/6,1m 0,9"
ψ 4,9m/7,4m 3,2"
η 4,8m/6,1m 1,1"
29 5,0m/6,6m 212"
61 5,6m/6,9m 30"
ω2 5,4m/6,6m 256"
79 5,6m/6,9m 150"
16 5,99m/6,2m 39,6"

Den zweethellste Stär, γ Cygni mam Numm Sadr (verkierzt aus dem arab. ṣadr al-daǧāǧa „Héngerbroscht“) ass en Duebelstäresystem op enger Distanz vun 750 Liichtjoer. Niewent dem hellen Haaptstär befënt sech an engem wäite Wénkelofstand vun 142 Bousekonnen e liichtschwaache Begleeder vun nëmmen 9,5m. Fir eng Observatioun geet e klengt Teleskop mat enger 6 cm Ëffnung duer.

D’System β Cygni (Albireo) wat op enger Distanz vun 385 Liichtjoer läit ass e ganzt schéint Observatiounszil. Scho mat engem klengen Teleskop kann een d’System an Eenzelstären opléisen, wobäi déi zwee Stäre en däitleche Fuarwekontrast opweisen. D’System besteet aus engem orangerouden Risestär vun der Spektralklass K3 an engem bloe Begleeder vun der Spektralklass B9.

De heitegen Numm Albireo geet op en Iweerdrohungsfeeler zeréck. Den fréieren arabesche Numm war al-minkhar al-daǧāǧa „de Schniewel vum Hung“.

D’System δ Cygni läit op enger Ditnaz vun 150 Liichtjoer. Well déi zwee Stäre vun der Äerd aus gesinn nëmmen en Ofstand vun 2,5 Bousekonnen opweisen, brauch e fir d’Observatioun onbedéngt en Teleskop.

Den ο1 Cygni ass 500 Liichtjoer ewech. Scho mat engem klengen Teleskop erkennt een en gielen Haaptstär an e liichtschwaache bloe Begleeder.

D’System 61 Cygni besteet aus zwee giele Stären op enger Distanz vun 11,4 Liichtjoer.

[Änneren] Verännerlech Stäre

Stär Gréisst Period Typ
χ 3,3 bis 14,2m 407 Deeg Mira-Stär
P 3,0 bis 6,0m onregelméisseg onregelméisseg Verännerlechen
W 5,4 bis 6,2m ca. 126 Deeg halefregelméisseg Verännerlechen

De χ Cygni (Distanz zur Äerd 345 Liichtjoer) ass e Verännerleche Stär vum Typ Mira. Stäre vun dësem Typ weisen staark Hellegkeetsschwankungen op. Am Maximum weist χ Cygni eng Hellegkeet vun 3,3m op an ass mam bloussen A däitlech ze gesinn. Am Minimum fällt seng Hellegkeet op 14,2m erof. Fir en dann ze observéieren bruch e schon e gréisseren Teleskop. D’Hellegkeetsschwankungen vollzéien sech mat enger Period von 407 Deeg. De χ Cygni liicht giel-orange a gehéiert zu der Spektralklass K0.

De P Cygni (och 34 Cygni bezeechent), ännert seng Hellegkeet ouni erkennbar Regelméissegkeet tëschent 3,0 an 6,0m. De Stär ass 5.000 Liichtjoer ewech a gehéiert zu der Spektralklass B2. Hie besetzt eng extrem héich Temperatur op senger Surface vun 19.000 Kelvin a liicht mat der 700.000facher Liichtkraaft vun eiser Sonn.

De W Cygni ass en hallefregelméisseg Verännerliehe Stär, deem seng Hellegkeet an engem Rhythmus vu ronn 126 Deeg tëschent 5,4 an 6,2m schwankt. De réitleche Stär ass 500 Liichtjoer vun eis ewech a gehéiert zu der Spektralklass M5.

[Änneren] Messier- an NGC-Objeeten

Messier (M) NGC diverses Gréisst Typ Numm
29 6913 6,5m Opene Stärekoup
39 7092 5m Opene Stärekoup
6826 9m Planetaresche Niwwel
6834 7,8m Opene Stärekoup
6960 9m Gasniwwel Cirrusniwwel
6992/5 7,5m Gasniwwel Cirrusniwwel
7000 5m Gasniwwel Nordamerikaniwwell
7027 8,5m Planetaresche Niwwel
IC 5067 7,5m Gasniwwel Pelikanniwwel

Duerch d^Mëllechstrooss, déi duerch Stärebild Schwan zitt, ass dëst Stärebild natiirlech héich interessant.

Zwee Opene Stärekoup huet de franséischen Astronom a Koméitenjeeër Charles Messier a säin Katalog mat niwwelechen Objeeten (Messierkatalog) opgeholl.

Den openen Stärekoup M 29 kreest op enger Distanz vun 4.000 Liichtjoer a steet ënnerhalb vum helle Stär γ Cygni a kann liicht fond ginn. Am klengen Teleskop kann een eng Grupp vun 20 bis 30 Eenzelstäre gesinn.

De M 39 ass ronn 1.000 Liichtjoer vun eis ewech. Am Teleskop gesäit een eng Usammlung vun 10 bis 15 Stäre.

3.000 Liichtjoer ewech ass de Planetareschen Niwwel NGC 6826. Hie gouf 1773 vum Wilhelm Herschel entdeckt. Et handelt sech dobäi ëm d’Iwwerräschter vun engem Stär, dee seng baussecht Gasmantel ofgestouss huet. Am Teleskop gesäit een e ronne niwwelege Fleck, an deem den Zentralstär, e Wäissen Zwerg mat der Hellegkeet 10,6 m agebett ass.

D’Objeete NGC 6960, NGC 6992 an NGC 6995 stinn op enger Distanz vu 1.500 Liichtjoer vun eiser Äerd. Si ginn als Cirrusniwwel bezeechent, well se ausgesinn an och un Zirruswolleken erënneren. Et handelt sech ëm d’Iwwerräschter vun Supernovaexplosiounen, déi virun ronn 50.000 Joeren explodéiert sinn. Dobäi goufen gigantesch Gaswolleken ofgestouss, déi sech ëmmer nach ausbreeden. Mat engem Teleskop ginn interessant Strukturen a Filamente siichtbar. Am beschten gebraucht een fir d’Observatioun een Interferenzfilter, wéi een UHC-Filter oder een OIII-Filter.

E weideren Gasniwwel ass den NGC 7000, och nach Nordamerikanebel genannt ass 4.000 Liichtjoer ewech. Säi Numm geet op d’Form vun dësem Niwwel zeréck, deen ausgesäit, wéi eng Landkaart vun Nordamerika. De Niwwel steet westlech vum hellen Stär Deneb. Hie kann mat enger Spektiv observéiert ginn.

[Änneren] Kuckt och

ABC vun de Stären