Wikipedia:Sjpellingssjpiekpagina

Van Wikipedia

Sjpiekpagina veur de dialeksjpelling van klinkersj, wèrkweurd, naosjlaeëg, twièklanke enz.
en veur alle Nederlands Limburgse plaatsname.

Inhawd

[bewirk] Lidwoorde en lèttercombinaties

[bewirk] un, ut of 'n, 't

De lidwoorde: ‘n en ''t weure sjuus wie in ’t Nederlands gesjreve (neet un en ut).

[bewirk] 'r, d'r, v'r , g'n

Er, der, ver en gen sjrieve v'r es: `r, d'r', v'r en g'n

[bewirk] gk, sj, zj

  • gk ies de zachte k dies se huèrs in ’t Duutsje sagen.vb: brigke (baksteen), wègke (brood), zègke, rögke, brögke. Meh v’r sjrieve brik, wèk, ich zèk, ‘ne rök (rug), ein brök (brug)
  • sj (sjaal, sjofel, klink es: shit, show) vb.: flesj (fles), sjterk (sterk), sjoal (school)
  • zj (klink wie in journaal, genie, joviaal) vb.: zjwumme (zwemmen), zjwoar (zwaar), zjwaam (rook)

[bewirk] Korte klinkersj

De a, o, e, i en u weure 't zelfsde gesjreve es in 't Nederlands

[bewirk] è

è: oetsjpraok es in 't Franse mais
Bèngelder (Bingelrade)
Mestreech , Valkeberg bèd (bed)
Zittert nès (nest)
Remuunj vès (vis)
Venlo mèt (met)

[bewirk] ó

ó:korte oo-klank in Ned. hotel
Mwórveld (Moorveld)
Valkeberg zón (zon)
Kirchroa rónk (rond)
Zittert wónjer (wonder)
Haorsters bóks (broek)
Wieërt róng (ronde)

[bewirk] ö

ö: oetsjpraok es wie in Kölle (= Keulen in Duutsjland)
Zöstere (Susteren) en Sjömmert (Schimmert)
Kirchroa mörje (morgen)
Zittert sjtök (stuk)
Ech höffe (heffen)
Venlo dök (dikwijls)

[bewirk] De svarabhaktivocaal (sjwah)

De korte e-klinker (ouch sjtómme e geneump), daes se bv. huèrs
tösje de r en m, bv. in errem
tösje de r en g bv. in berreg
tösje de l en f bv. in zellef
tösje de l en k bv. in mèllek
tösje de l en g bv. in vervolleg

weurt , sjuus wie in 't Nederlands, neet gesjreve.

Correct ies dus: erm, berg, zelf, mèlk, vervolg enz

[bewirk] Klinkersj mèt naoësjlaag

bv in Heële, Kirchroa, Wobich, Gulpe

[bewirk]

ee mèt naosjlaag :
Heëles heë (hij); peëd (paard)
Kirchroa deë (die), eëd (aarde)
Wobich geël (geel) ; weëd (waarde
Gulpe dweësj (dwars)

[bewirk] Lang klinkersj in 't dialek

aa, oo, uu, ee, ei, ij, ui, eu, oe weure sjuur wie 't Nederlands gesjpeld

[bewirk] au en ou

au en ou
au sjrief me es ‘t Nederlands equavalent ‘n au, a of al haet. Bv. Hauf (half) haus (hals), paum (palm) ; kauf (kalf)
ou sjrief me es ‘t Nederlandse woord mèt ou of o gesjreve weurt : ouch (ook) ; wouf (wolf) ;oug (oog) ; boum (boom) ; houp (hoop)

[bewirk] ae

ae:(oetsjpraok zoa es in ’t Ingelsje air (lucht) (of Ned. blèren)
Hael (Heel)
Valkeberg vaer (veer); baer (beer),
Ech aenj (eend)
Zittert maedje (meisje)
Wieërt gaer (graag)

[bewirk] ea

kump neet veur es lèttercombinatie in 't dialek!

[bewirk] èè en èe

(klank tussen ae en ee)
Èèsjde hèèt (heet); Joenkhèèt (jonkheid)

  • èe (kortere ae) in Gulpen.

[bewirk] ao

ao: (oetsjpraok es in ’t Ingelsje law(wet) of Nederlands rose)
opm. oa ies 'ne twièklank, zuug ónderaan. Oetzóndering: in Kirchroa (en umsjtreke) gebruke ze oa veur de aoë-klank (ao mèt naosjlaag)
Aolbaek (Aalbeek)
Mestreech dao (daar)
Kirchrao sjtraos (straat)
Remuunj zaot (zout)
Venlo draod (draad)

[bewirk] äö

äö: (oetsjpraok es in ’t Ingelsje bird (vogel) of Franse freule)
Gäöl (Geulle)
Mestreech päöl (palen)
Ech väöl (veel)
Haors däörp (dorp)
Venlo schäöp (schapen)

[bewirk] òò

òò: Èèsjde bòòm (boom); lòòp (loop)

[bewirk] Lang klinkersj mèt naoësjlaag

Lang klinkersj mèt e-naosjlaag

[bewirk] aeë

ae mèt e-naosjlaag: aeë
Èèsjde gaeëve (geven)
Bócheser waeëg (weg)
Zumpelvelds baeëne (bidden)

[bewirk] aoë

ao mèt e-naosjlaag: aoë
Heële b'aoëve (boven)
Gulpe aoëpe (open)
Kirchroa boave (boven)
(Hie sjpelle ze oa veur aoë)

[bewirk] äöë

äö mèt naosjlaag
Heële wäöëdje (woordje)

[bewirk] euë

eu mèt e-naosjlaag: euë
Mergraotes euëver (over)
Kirchroa veuëre (voeren, leiden)

[bewirk] eië

ei mèt e-naosjlaag: eië
Zittert beiër (bier); weiër (weer)

[bewirk] ieë

ie mèt e-naosjlaag: ieë (bie ope lèttergreep vèlt ein lètter weg)
Heële sjpiële (bie ope lèttergreep vèlt ein lètter weg) (spelen)
Bóches ieësjte (eerste)
Kirchroa spieë (laat)
Roojs(Stramproy) tieën (tien) tiëne (tenen)
Meerloos stieën (steen)
Venroj de Pieël (de Peel)

[bewirk] oeë

oe mèt e naosjlaag: oeë (bie ope lèttergreep vèlt ein lètter weg)
Heële groeët (groot) groëte (grote)
Èèsjde goeën (gaan)
Bóches vroeë (blij)
Kirchroa jroeës (groot)
Heljes sjroeëp (stroop)
Wieërt boeët (boot)
Venroj roeës (roos)

[bewirk] uuë

uu mèt e naosjlaag: uuë (bie ope lèttergreep vèlt ein lètter weg)
Heële sjtuuëtje (stootje)
Kirchroa buuënsje (boontje)
Mieëlderes uuëgskes (oogjes)
Wieërt gruuëts (trots)

[bewirk] Twièklanke in 't dialek

twièklanke: iè, uè, oa, aoë

[bewirk]

Valkeberg kiès (kaas), ièw (eeuw)
Meersjes jew (eeuw)

[bewirk]

Valkeberg huère (horen), gruètsj (trots)
Meersje grwetsj (trots)

[bewirk] oa

Valkeberg doas (doos) (me huèrt dan eigelik doeas)
Meersje dwas (doos), zwadat (zodat)
(opm. In aafwieking van de Veldeke-sjpelling 2003 zint ze in Kirchroa en ander plaatse in oas-mergelland oa blieve sjrieve veur de ao-klank mèt naosjlaag. bv. goan (gaan), sjtoan (staan), sjtroat (straat). Dit ies hie dus geine twièklank.

[bewirk] aoë

'Èèsjde zaoëk (zaak)


[bewirk] Liènweurd/lienweurd/lieënweuëd

Liènweurd (vraem weurd oet ’t Frans, Ingels, Duutsj, Latien en Nederlands) weure gewoon gesjreve wie ze ouch in ’t Nederlands weure gesjreve: computer, interview, dancing enz. Allein es se erg verlimburgs zin (dus gans andersj oetgesjproke) weure ze aangepas gesjpeld bv. rewien (ie mèt sjleiptoan) (ruïne); sjoekelaad (chocolade)

Opmèrking: dit principe weurt nogal dèks mèt de nate vinger toegepas. Veural sj- en zj-klanke weure dèks nao hun oetsjpraok gesjreve. Zuug ónder miè väöl plaotselike dictionaire.

[bewirk] Sjtoattoan en sjleiptoan/stoettoen en sleiptoen/sjtoeëttoeën en sjlaeëptoeën

’t Versjil tösje sjtoattoan en sjleiptoan weurt neet oetgesjreve *:

Èèsjdes sjtoep en sjoem (stoep en schuim)
Echs sjtoep en sjoem (stoep en schuim)
Wieërts stein en stein (steen en stenen)
Venrods boek en baek (buik en beek)
Remuunjs sjoon en sjoon (mooi en schoen)
Valkebergs val en dal, sjtein en sjtein ( val en dal; steen en stenen)

  • Opmèrking: es me tot noe toe 't versjil oet wol sjrieve woort dat gedoon mèt 'n circonflex veur 'ne sjleiptoan en 'n grave veur 'ne sjtoattoan, beveurbeeld sjtêin-sjtèin. In de nuuj sjpelling ies d'r veur gekoze um 'n tilde ( ~ )achter de klinker mèt sjleiptoan te zètte bv. bei~n en bie 'ne sjtoattoan 't teike backslash ( \ ) bv bei\n. Dees teikes zint gekoze umdat ze op de meiste toetseborde veurkómme. 't Ies neet gebrukelik en tamelik sjtuèrend um dit in loupende tekste toe te passe. Allein in weitensjappelike publicaties en woordebeuk ies 't functioneel.

[bewirk] Mièvoud en verkleinwoord/mieëvoud en verkleënweuëd

Mièvoud en/of verkleinwoord

Mestreech print-printe, printsje-printsjes (prent-prenten, prentje-prentjes)
Valkeberg band-beng, bendsje-bendsjes , sjaop-sjäöp, sjäöpke-sjäöpkes (band banden; bandje-bandjes; schaap-schapen, schaapje- schaapjes)
Remuunj handj-hendje (hand-handje)
Venloos hónd-hundje (hond-hondje)

[bewirk] Wèrkweurd/wirkweuëd

Vervoge van wèrkweurd/wèrkwäörd (’n paar veurbeelde. Hie geldt sjtam +s (2e pers. inkelv.) en wie in ’t Nederlands sjtam+ t (3e pers. inkelv.), meh ouch sjtam + k (ww. hange: zie hingk; zinge: hae zingk; bringe: hae bringk)
Sjterke werkweurd: (Ned. Hebben) Höbbe, iech höb; doe (dich) höbs, hae haet; zie höbbe, veer höbbe.
(Ned. Worden) Weure of waere, iech waer; doe (dich) weurs, hae weurt (sjtam +t), zie weure/waere, veer weure/waere.
V.t.: iech woort, doe woors, hae woort, veer woorte, zie woorte.
opm. Heële bv haet es wèrkwoord weëde (Ned. worden). Dus ich weëd; doe weëds, hae weëdt (sjtam +t), vier weëde; zie weëde.

Verlaeje tied van wèrkweurd/wèrkwäörd die ’n iechvörm (ichvörm) höbbe op t
Mestreech iech praot, iech praotde, (praten)
Remuunj ich lèt op, ich lètde op, (opletten)
Zittesj ich kriet, ich krietde, (met krijt schrijven)
Valkeberg iech sjtoat , iech sjtoatde, (stoten)

Voltoajd deilwoord/voltoejd deilwoord/voltoeëjd deilwoeëd
Mestreech belle, gebeld (bellen)
Gulpesj make, gemakt (maken)
Zittert sjpele , gesjpeeld (spelen)
Venroj studiere, gestudieërd (studeren)
Wieërt huëre, gehuuërd (horen)
Kirchroädsj woëne, gewoeënd (wonen)


Brón: Veldeke-sjpelling
Veldeke-Limburg