Moferts
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Moferts. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Moferts aan te haje.
Moferts is de taal, die gespraoke weurt in de stad Mofert en `t boetegebied van Mofert. Moferts is `n variant van `t Limburgs of Belgisch-Limburgs.
Inhawd |
[bewirk] Kinmèrke
ich - make - doe - boum - hóndj - slang - sjaop - rech< > (oetlègk)
[bewirk] Hoogduitse klankversjuving
Ein van de kènmèrke vanne Hoogduitse klankversjuving vinje veer gedeiltelik in `t Moferts truuk. Mofert lègk ten zuide vanne Uerdinger Linie, wodoor in sommige gevalle de "k" in een "ch" verangerd is, beveurbeeldj "ich", "mich". Bie de meiste anger wäörd haet deze klankversjuving neet plaatsgevónje. Mofert lègk dan ouch ten noorde vanne Benrather Linie, ouch waal bekindj es de maken/machen-lien.
[bewirk] "Doe"
In `t Moferts gebroek me "doe" es persuuenlik veurnaamwaord twieëde persoean inkelvoud nominatief. Nominatief wiltj in dit geval zègke det `t waord `t óngerwerp vanne zin is. Es `t waord geliek achter `t wirkwaord steit en neet beklemtoeand weurt, dan zaet me "se", beveurbeeldj: "Höbs se det al gedaon?". `t Waord "dich" kump ouch in `t Moferts veur es twieëde persoean inkelvoud, mer dan alein mer es `t waord `n veurwerp van de zin is. Veurbeeldj: "Höbs se dich pien gedaon?".
[bewirk] "Boum"
De meiste wäörd, die in `t Nederlands `n lang "oo" höbbe, sprik me in `t Moferts mit `n "ou" oet. Wie "boum", "ouch" en "rouk".
[bewirk] Mouillering
Bie zelfstenjige naamwäörd mit `n "d" op `t inj kump in `t Moferts mouillering veur: "gróndj". Mofert haet speciale regels veur `t gebroek van de mouillering bie wirkwäörd inne derde persoean inkelvoud. Bie sommige wirkwäörd weurt de mouillering waal gebroek, en bie angere wäörd weer neet. Pierre Bakkes haet oeats gesjreve: "`n Goje Moferter geit en steit, mer witj en kaltj.". `t Is lestig óm aan te gaeve wienieë de mouillering waal of neet in `t Moferts veurkump. Pierre Bakkes haet hiejeuver gesjreve in zien dissertatie.
[bewirk] Panninger Linie en de fles/flesj-lien
Mofert lègk net ten weste vanne Panninger Linie, wodoor me in Mofert zaet "stad", "staon". In `t Moferts kump dus gein "j" tösse de "s" en de "t". Ouch aan `t inj van `n waord weurd gein "j" achter `n "s" oetgespraoke, beveurbeeldj "fles". In aad-Moferts weurd waal gespraoke van "`ne fietsj".
[bewirk] Panninger Seitenlinie
Mofert lègk ten zuide vanne Panninger Seitenlinie. In Mofert zaet me dus "sjaop" en neet "schaop".
[bewirk] Inj-t en inj-n
Allewiel kintj `t Moferts gein inj-t en inj-n. Beveurbeeldj: "ich brach" i.p.v. "ich bracht"; "veer make" i.p.v. "veer maken". Vreuger sjiene dees lètters waal te huuere zeen gewaes in `t Moferts.
[bewirk] Oneigelike twieëklank
In Mofert weurt gespraoke mit de zoeagenaamde oneigelikke twieëklank, wie ieë, uue, oea. Veurbeeldje: Kieës, gruuets, kroeat.
[bewirk] "Maedje"
Zelfstenjige naamwäörd, die eindige op `n "t" of `n "d" kriege bie `n verkleinwaord de oetgank "je", beveurbeeldj bie "pötje". Inne oeastelike Roerstreek zaet me "pötsje".
[bewirk] "Haje"
Mofert lègk in `t haje-gebied, in taengestèlling toet de meiste buurdörpe. Dao weurt meistel "haoje" of "hawte" gezag. `t Zelfde geldj veur beveurbeeldj "kaat" en "aad".
[bewirk] "Wore"
In Mofert zaet me "veer wore" in taengestèlling toet de buurdörpe Postert en Berg ane Roer, wo me "veer ware" zaet.
[bewirk] "Motte"
Taenge `t Nederlandse "moeten" zaet me in `t Moferts "motte". In de meiste Roerstreekdörpe zaet me "modde".
[bewirk] Exclusief kinmèrk
Mofert haet ouch `n exclusief kinmèrk. Es emes "gäötje" zaet es verkleinwaord veur "gaat", dan wits se det dae persoean Moferts sprik. D’r kan in `t Moferts gein verwarring intstaon mit `t waord wo me in `t Nederlands "gootje" taenge zeet. Det is in Moferts "e luiterke".
[bewirk] Sjrievers in `t Moferts
[bewirk] Bronne
- "Talen, dialekten, Limburgse dialekten, dialekten in de Roerstreek" Pierre Bakkes, Oet "Roerstreek `81" blz. 129-140.