Гостивар

Од Википедија, слободна енциклопедија

Гостивар е град во западна Македонија во јужниот дел на Полошката котлина.

Црквата Света Богородица на плоштадот во Гостивар
Зголеми
Црквата Света Богородица на плоштадот во Гостивар

Содржина

[уреди] Население

Гостивар има 41 138 жители, а општината Гостивар со новата организација брои 80 280 жители (старата Општина Гостивар до 2004 година имаше 49 545 жители). Етничкиот состав на населението во градот Гостивар е следниов: 32,34% Македонци, 57,10% Албанци, 8,68% Турци, 1,24% Роми и 0,64% останати.

Саат кулата во Гостивар
Зголеми
Саат кулата во Гостивар

[уреди] Географија

Градот лежи во котлината Полог (Горни Полог) на надморска височина од 510 метри. Во близина на Гостивар во селото Вруток (5 км југозападно од Гостивар) се наоѓа изворот на најголемата македонска река Вардар која тече и низ самиот град кој го дели на два дела ,а истотака во негова близина се наоѓа најголемиот македонски национален парк и cкијачки центар Маврово. Гостивар е на 67 километри одалеченост од Скопје, а од Тетово е на 24 km.

[уреди] Знаменити објекти

Во градот постојат повеќе знаменити објекти (пред се од турскиот период на владеење) како неколку џамии и препознатливата Саат-Кула во центарот. Исто така на самиот плоштад доминира со својата импозантна големина црквата Света Богородица. Во градот постоела турска бања-амам кој бил срушен, а на тоа место до пред некое време се наоѓаше филијалата на Стопанска Банка (срушена пред неколку месеци).

[уреди] Стопанство

Во Гостивар се развиени трговијата и стопанството. Познати индустриски капацитети се Силика, Стакларницата, Готекс, кланицата Горни Полог, мелничарскиот комбинат Жито Шар, Вардар Доломит. Последните години во огромен пораст е трговската дејност. Низ градот има повеќе маркети на гигантот „ГЕТРО“ кој има продавници и маркети и во Хрватска, а во самиот центар на градот до саат-кулата е изграден современ модерен трговски центар „Де Јуре“ на повеќе катови со стаклена фасада.

Кејот на Вардар во Гостивар со алејата на паднатите борци
Зголеми
Кејот на Вардар во Гостивар со алејата на паднатите борци

[уреди] Историја

Население на местото на Гостивар и неговата околина имало уште од антиката. Според повеќе монографии за Гостивар познат е податокот дека целата околија на Горен Полог била во составот на Античка Македонија уште од четвртиот век пред нашата ера.

Населено место со името Гостивар во пишаните документи за прв пат се забележува во 1313 година како поголемо село во јужниот дел на Полошката котлина со околу 200 жители.

Главниот процут Гостивар го доживува кон крајот на XIX век за времето на Турското владеење кога станува центар на каза. Тогаш Гостивар почнува да го добива својот лик на градче. Со доселувањето на различни мајстори и занаетчии од Велес, Крушево, Кичево и Дебар се формира гостиварската чаршија и вторник се назначува за пазарен ден, што е традиција до ден денеска. За време на Илинденското Востание од Гостивар и околината ќе учествуваат повеќемина македонски патриоти кои ќе отидат да се борат директно во Крушево и околината.

За време на Втората светска војна, македонското население во Гостивар ќе доживее невиден терор од страна на албанските фашистички окупатори - балистите предводени од Џемо и Мефаил. Токму на крајот на војната во близина на Гостивар ќе биде убиен балистичкиот водач Џемо по што ќе следи општонародно славје на Македонците во Гостивар. Народен херој од Гостиварско е Чеде Филипоски-Даме чиј споменик се наоѓа на гостиварскиот плоштад (спроти стоковната куќа), а во текот на Втората светска војна во Гостивар и околината војувале повеќе македонски партизански одреди и единици, кои воделе тешки борби со балистичките единици кои отпрвин биле поддржувани од италијанскиот, а подоцна и од германскиот окупатор.

Гостивар во поновата македонска историја ќе остане запаметен и по настаните на 9 јули 1997 година кога македонската полиција спроведе акција за отстранување на знамето на туѓа држава (Албанија) кое беше истакнато пред општинската зграда. Во настаните ќе загинат 4 цивили. За време на воениот конфликт во Република Македонија во 2001 година Гостивар и околината ќе бидат поштедени од вооружени борби и судири но голем број на Македонци од Гостивар ќе бидат дел од македонските безбедносни сили во операциите во Тетово и на Тетовското кале.

[уреди] Потекло на името Гостивар

Според Марко Цепенков, Гостивар бил метув на манастирите од Сува Гора (планина источно од градот) каде што се гоштевале многу свештеници, патници и намерници. Поради тоа богато гоштевање метувот го добило името Гостивар. Има и легенда која вели дека доаѓа од турско време каде што Гостивар значи "место каде секогаш доаѓаат гости". Според Турците, градот бил наречен така поради тоа што на турски зборот ВАР значи има, така што на тоа место секогаш имало гости.

Некои научници како рускиот професор Афанаси Селишчев сметаат дека словенското име на градот било Костово.

[уреди] Населби во Гостивар

  • Дутлок
  • Циглана
  • Ќумур Маало
  • Мелеарди
  • Млаки
  • Питарница
  • Фазанерија
  • Тоска

[уреди] Меѓуетнички односи

Според старата поделба, општина Гостивар имаше 26,54% Македонци и 59,01% Албанци, но со новата поделба, со припојување на селските општини Вруток, Долна Бањица, Србиново и Чегране бројот на Македонците е намален на 19,77%, а Албанците се 66,37%. Голем дел од македонската заедница во градот смета дека на овој начин се фаворизира албанската политичка доминација во Гостивар.

Поврзано со ова е и трендот на рехабилитација на некои албански личности од Втората Светска војна кои припаѓале на организацијата Бали Комбетар. Според Албанците, се работи за херои, но Македонците сметаат дека со ова всушност се врши легитимизација на фашистичката окупација на Македонија - истите личности, според Македонците, имаат извршено голем број убиства, кражби, протерувања и злодела врз неалбанското население.

Сепак, во градот не е забележана позначајна миграција на Македонци во другите краишта на земјата.

[уреди] Надворешни врски

[1] - веб сајт за градот Гостивар и неговата околина

Градови во Македонија
Берово | Битола | Богданци | Валандово | Велес | Виница | Гевгелија | Гостивар | Дебар | Делчево | Демир Капија | Демир Хисар | Кавадарци | Кичево | Кочани | Кратово | Крива Паланка | Крушево | Куманово | Македонски Брод | Македонска Каменица | Неготино | Охрид | Пехчево | Прилеп | Пробиштип | Радовиш | Ресен | Скопје | Струга | Струмица | Свети Николе | Тетово | Штип