DNA

Da Wikipedia.

Test an lenga piemontèisa


Animassion d'un tòch ël  DNA
Fé pì gròss
Animassion d'un tòch ël DNA

L'àcid desòssi-ribonuclèich a l'é ël material genétic dle célule che a contén, codificà an lengage chìmich, tute j'istrussion për la sìntesi dle protein-e e për la regolassion ëd gran part dj'event celular. Ël DNA a l'é localisà dzortut ant ël nùcleo celular, anté che a l'é assossià a protein-e e organisà an manera fòrt complicà ant ij cromosòma. Na s-ciànta ëd DNA as treuva andrinta ai mitocondr e, ant le piante, andrinta a ij plastid, anté che a l'ha la fonsion ëd codifiché e dirige la bio-sìntesi ëd costi cit órgan. Ël DNA a l'é pi sempi andrinta ai procariòt, anté che a l'ha gnun-e protein-e assossià e anté che a l'é nen organisà an struture complicà come a lo son i cromosòma eucariòtich. Ël DNA an coste célule a l'é present an forma ëd filament ësparagià ant ël citoplasma, ëd forma prevalentement arionda, e a ven ciamà cromosòma batérich. Le molécole ëd DNA ant le célule a l'han sempe dimension grande, che però a vario motobin conforma a la spece. Mach ant j'agn sinquanta a l'é stàit possìbil assigné con sicurëssa al DNA e aj'àcid nuclèich la fonsion ëd còdes che a adressa e a régola la pi gran part dj'atività celular. L'àcid desòssi-ribonuclèich a l’è, anca, da na mira biochìmica, un polìmer organich e ij sò monòmer a son ij desòssi-ribonucleutid. A l’é present andrinta a tuti j'organism vivent, e as peul trové, anca, an bomben ëd vìrus. A l’é na molécola motobin amportanta përchè a traspòrta l'informassion genética nessessaria a la trasmission dij caràter arditari. Tute le protein-e present ant j'organism vivent a ven-o da un process ëd sìntesi ch'a l'ha sò adoss ant l'informassion imagasinà andrinta ël DNA. Tuti ij nocleòtid a son formà da tre part: un-a molecola ëd desòsi-ribeusio (un- sucher sempi, appartenent a ij pentus), un- grup fosfà e un-a bas- azotà (citosin-a, guan-in-a, aden-in-a o timin-a). L'atòm ëd carbòn- an posis-ion- 3 ansima ‘l’anel del disòssi-ribeusio a l’é legà a un- grup -OH ëd un rést fosfòrich che, a so vòta, lëga an posis-ion 5 l'anel ëd ribeusio appartenent al monòmero adiasent. L’oma quindi un- scheletrò fosfà-sucher-fosfà..., e al contràri a ij sucher son legà le diverse bas azotà, che a detèrminano la sequens-a spesifica.