Catania

From Wikipedia

Catania
Muttu: Noli offendere Patria Agathae quia ultrix iniuriarum est 
Nomu ufficiali: Catania
Pruvincia: Catania (CT)
Superfici: 180 km²
Abbitanti: 307.774
Dinzitati: 1.703 ab./km²
Cumuni cunfinanti: Aci Casteddu, Belpassu, Carlintini (SR), Gravina di Catania, Lintini (SR), Mascalucia, Mistirjancu, Motta Sant'Anastasia, San Grigoriu, San Petru Clarenza, Sant'Agata li Battiati, Trimistieri Etneu
CAP: 95100
Prifissu telefònicu: +095

Catania è na cità di 307.774 abbitanti, capulocu di l'omònima pruvincia. Situata ntâ costa orientali a mitati ntra Missina e Sarausa, ê pedi di l'Etna, è la secunna cità dâ Sicilia pi dinsitati abbitativa.

Lu domu di Sant'Àita a Catania.
Enlarge
Lu domu di Sant'Àita a Catania.

Ìndici

[cancia] Storia

Catania la funnaru nta l'VIII sèculu a.C. arcuni culoni greci ca vìnniru dâ Calcidia, nta l'Eubea, guidati di Evarcu. Di st'èbbica ricordamu Caronda, chi fu nu cèlibbri ligislaturi. Fu distrutta ntô 1169 e ntô 1693tirrimoti e dî culati di lava ca hannu arrivatu nzinu ô mari.

Di sta funnazzioni la cità havi statu distrutta dâ lava pi setti voti ntâ storia, e sutta la cità di oi, s'attròvanu la cità Bizzantina, la cità Rumana chi la pricedi e chidda Greca, ancora prima.

Oi, la punta cchiù àuta di l'immensi anfiteatri Grecu e Romanu si tròvanu ô liveddu dâ strata, e si pò macari scìnniri sutta, e caminari ntê tunnel ca nun hannu mai statu mappati. Lu pirìculu di esalazzioni di gas vilinusu o di ncuntrari genti malintenziunata è àutu, e si scunsigghia di avvinturàrisi nta sti labbirinti.

[cancia] Econumìa

Catania havi nu portu cummerciali, n'ariuportu ntirnazzionali (saputu sentiri comu Fontanarossa ca è u nomi do quatteri unni s'attrova), stazzioni firroviari statali (linia Missina-Sarausa, Catania-Gela, Catania-Palermu) e non, comu la Circumetnea, linia a scartamentu ridottu chi gira pi 110km tuornu tuornu à l'Etna aggicannu a 976 m s.l.m. pi poi scìnniri, e truvari la costa n'àutra vota a Giarri-Rispostu ô nord.

Lu liufanti è lu sìmmulu dâ cità.
Enlarge
Lu liufanti è lu sìmmulu dâ cità.

[cancia] Cultura

La prima universitati siciliana vinni funnata a Catania ntô 1434 grazzi ad Alfonso V d'Aragona. Cammora è una di li cchiù granni e mpurtanti d'Italia: ci studìanu 66.000 carusi, chi vèninu di tutta la Sicilia.

Lu Tiatru Bellini versu lu 1893
Enlarge
Lu Tiatru Bellini versu lu 1893

A Catania nasceru Giuvanni Verga, Luiggi Capuana e Federico De Roberto, ntra i megghiu scrittura italiani dû sèculu XIX. Verga fu lu megghiu scritturi verista, cu lu rumanzu I Malavoglia. Ntra li pueti ca usaru lu sicilianu, ci su' Bartolomeo Asmundo e Domenico Tempio.

Catania è macari la patria di Vicenzu Bellini, auturi di La Norma e àutri cumpunimenti musicali. Li cantanti Franco Battiato, Carmen Consoli e Mario Venuti su' tutti catanisi. N'àutru granni dâ mùsica catanisi è Brigantony, ca è lu patri dâ mùsica pupulari dopu l'anni '70/'80. Appressu a iddu arrivaru Giuseppe Castiglia, li Brigantini e àutri.

È la città a cchiù àuta dinsitati tiatrali dâ Sicilia. Diversi compagnìi tiatrali òpiranu, travàgghianu e si fannu canusciri ntô cuntinenti.


[cancia] Tradizzioni

Catania è puru la patria di Sant'Aita, vissuta ntô sèculu III, perseguitata dî rumani prima di l'Edittu di Custantinu e oi patrona dâ cità. Ogni annu, a frivaru è festa granni ccu cerimonî, prucissioni e manifestazioni varî.

[cancia] Viditi puru

Nta Commons s'attròvanu àutri mmàggini rilativi a Catania.