Furmentu
From Wikipedia
Furmentu (o frummentu) è lu nomu ginèricu pi ndicari arcuni speci dû gèniri Triticum dâ famigghia dî Graminacei.
È usatu pi ndicari sia la chianta ca li cariussidi di tali chianti.
Ìndici |
[cancia] Sistimàtica
Lu gèniri si suddividi 'n diversi speci, tra cui:
- Triticum aestivum - granu tinniru
- Triticum beoticum - farru
- Triticum durum – granu duru: urigginariu di l'Africa miditirranea, dâ Grecia e di l'Etiopia
- Triticum monococcum - farraggini: urigginariu di l'Asia Minuri
- Triticum polonicum -
- Triticum sativum - granu tinniru: urigginariu di l'Asia sud-uccidintali
- Triticum vulgare – granu tinniru: urigginariu di l'Asia sud-uccidintali
[cancia] Alimintazzioni
Lu granu duru e lu granu tinniru sunnu utilizzati pi l'alimintazzioni umana (vidi). Lu granu duru cunteni chiù prutiini di chiddu tinniru. Lu granu duru pruduci simoli e simulati dî granuli grossi cu spicoli netti, mentri dû granu tinniru s'uttennu farini dî granuli tunniggianti. Lu granu duru è utilizzatu pâ pruduzzioni di pasta alimintarie (e macàri di pani), chiddu tinniru di pani o di pasta a l'ovu.
[cancia] Cultivazzioni
La chianta dû furmentu è cunziddirata <<sfruttanti>> e veni abbicinnata cu culturi di rinnovu (granuturcu, barbabitola) e di liguminusi furaggeri (erba mêdica, trifogghiu, ecc.).
[cancia] Têcnica culturali
Lu tirrenu veni prima priparatu cu n'aratura a media prufunnitati (30-40 cm), appoi erpicatu p'affinarinni la supirficii, e nfini cuncimatu. La simina s'effittua a uttuviru cu na <<siminatrici di pricisioni>>, ca distribbuisci li chicchi 'n fili paralleli picca distanziati, ntirrannuli a na prufunnitati riulari di 2-3 cm (p'ogni ettaru sunnu nicissari 2 q di sumenzi/simenzi). Autri lavurazzioni sunnu la cuncimazzioni mmirnali, la rullatura dû tirrenu pi riaccustari li radicchi e lu diserbu chimicu a frivaru pi distrujiri l'erbi nfistanti. La chianta si sviluppa lestamenti 'n primavera e junci n'autizza pari a 80-150 cm; a jugnu li spichi sunnu maturi e pronti pâ riccolta.
[cancia] La ricota
Cunsisti ntô tagghiu dâ chianta (mititura) e ntâ siparazzioni dî chicchi dâ pagghia e dâ pula (tribbiatura). 'N jineri sti dui upirazzioni sunnu svolti cuntimpuraniamenti, cu lu mpiegu di na mitritrebbia.
[cancia] Qualitati
Ntê riggioni a clima timpiratu friddu, si cultiva lu furmentu <<tinniru>>: li cariussidi cuntennu na sustanza janca e farinusa, di cui si ricava la farina. Ntê riggioni a clima timpiratu càudu, si cultiva mmeci lu furmentu <<duru>>: li cariussidi sunnu vitrei e dunanu na farina granulusa (ditta simola). Li risi p'ettaru varianu dî 30-35 q pû granu tinniru, ê 20-25 q pû granu duru.
[cancia] Storia
Li primi classificazzioni foru chiddi faciuti di Varruni e di Tiufrastu. Na distinzioni chiù pricisa vinni però faciuta sulu ntô 1719 da M. P. Tournefort e, attraversu chiddi succissivi di Percival (1921), di Vavilov e di Becker, s'è junti a na sistimatica suddisfacenti dû jineri.
Catigury:Agricultura
[cancia] Fonti
La fonti di st'articulu è Uicchipidia Taliana :