พระมเหสี เจ้าจอม พระราชโอรส และ พระราชธิดา ในรัชกาลที่ ๔
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชโอรส-ธิดา ทั้งหมด ๘๒ พระองค์ พระนามของพระราชโอรส-ธิดานั้น ทรงเลือกพระราชทานด้วยพระองค์เอง ทั้งยังทรงผูกดวงพระชะตากำกับคาถาพระราชทานพรไว้ด้วยทุกพระองค์ มักจะทรงตั้งพระนามพระราชโอรสธิดาที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเดียวกัน คล้องจองเป็นชุด เช่น
- จุฬาลงกรณ์-จันทรมณฑล-จาตุรนต์รัศมี-ภาณุรังษีสว่างวงศ์
- อุณากรรณ-เทวัญ-สุนันทา-สว่างวัฒนา-เสาวภาผ่องศรี-สวัสดิโสภณ
[แก้] พระมเหสี
รัชกาลที่ ๔ ทรงมีพระมเหสีทั้งหมดเพียง ๒ พระองค์เท่านั้น ได้แก่
[แก้] สมเด็จพระนางเจ้า โสมนัสวัฒนาวดี
สมเด็จพระนางเจ้า โสมนัสวัฒนาวดี ทรงเป็นพระราชนัดดาในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และได้รับสถาปนาเป็น พระเจ้าหลานเธอพระองค์เจ้าหญิงโสมนัสวัฒนาวดี เมื่อมีพระชนมายุได้ ๑๘ พรรษา
เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ขึ้นเสวยสิริราชสมบัติ ก็จึงทรงสถาปนาพระนางเป็น สมเด็จพระนางเจ้าโสมนัสวัฒนาวดี ตรงกับวันอาทิตย์ที่ ๒ มกราคม พ.ศ. ๒๓๙๔ นับเป็นพระอัครมเหสีพระองค์แรก แต่ก็ได้ทรงดำรงตำแหน่งได้เพียง ๙ เดือนเท่านั้น ก็สิ้นพระชนม์ ทรงมีพระราชโอรส ๑ พระองค์ เรียกกันโดยทั่วไปว่า สมเด็จเจ้าฟ้าโสมนัส สิ้นพระชนม์ในวันประสูติ
[แก้] สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี
สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี พระนามเดิม หม่อมเจ้ารำเพย ศิริวงศ์ ต่อมา คือ พระนางเธอ พระองค์เจ้ารำเพยภมราภิรมย์ และ สมเด็จพระนางเจ้ารำเพยภมราภิรมย์ พระราชเทวีพระธิดาในกรมหมื่นมาตยาพิทักษ์ ทรงเป็นพระราชนัดดาในรัชกาลที่ 3 ทรงเป็นอัครมเหสีพระองค์ที่สอง ประสูติเมื่อวันพฤหัสบดีที่วันที่ ๑๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๓๗๗ แต่พระองค์ก็ทรงเป็นพระราชินีที่มีพระชนมายุน้อยมาก เริ่มรับราชการในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวตั้งแต่พระชนมายุได้เพียง ๑๘ พรรษา และเสด็จสวรรคตเมื่อวันจันทร์ ตรงกับวันที่ ๙ กันยายน พ.ศ. ๒๔๐๔ สิริรวมพระชนมายุได้ ๒๘ พรรษา [1]
สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ทรงมีพระราชโอรส-ธิดาทั้งหมด ๔ พระองค์เช่นเดียวกัน ดังนี้
- พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์) (พ.ศ. ๒๓๙๖-๒๔๕๓)
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจันทรมณฑล กรมหลวงวิสุทธิกระษัตริย์ (สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจันทรมณฑล โสภณภควดี) (พ.ศ. ๒๓๙๘-๒๔๐๖)
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงศ์ (สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี) (พ.ศ. ๒๓๙๙-๒๔๔๓)
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช (สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์) (พ.ศ. ๒๔๐๒-๒๔๗๑)
[แก้] เจ้าจอมมารดา
[แก้] เจ้าจอมมารดาเปี่ยม (สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา)
เจ้าจอมมารดาเปี่ยม (พ.ศ. ๒๓๘๒-๒๔๔๗) ธิดาท้าวสุจริตธำรง (นาค สุจริตกุล)และหลวงอาสาสำแดง (แดง) [2]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอุณากรรณอนันตนรไชย (พ.ศ. ๒๓๙๙-๒๔๑๖)
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ (พ.ศ. ๒๔๐๐-๒๔๖๖)
- สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี (พระองค์เจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระมเหสีพระองค์แรกในรัชกาลที่ ๕) (พ.ศ. ๒๔๐๓-๒๔๒๓)
- สมเด็จพระศรีสวรินทิรา บรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า (พระองค์เจ้าสว่างวัฒนา) (พ.ศ. ๒๔๐๕-๒๔๙๘)
- สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ (พระองค์เจ้าเสาวภาผ่องศรี) (พ.ศ. ๒๔๐๖-๒๔๖๒)
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ (พ.ศ. ๒๔๐๘-๒๔๗๘)
[แก้] พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย
พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย (หม่อมเจ้าหญิงแฉ่ ศิริวงศ์) (พ.ศ. ๒๓๘๑-๒๔๕๗) [3]
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรรณิการ์แก้ว กรมขุนขัตติยกัลยา (พ.ศ. ๒๓๙๘-๒๔๒๕)
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจิตรเจริญ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ (พ.ศ. ๒๔๐๖-๒๔๙๐) (พระองค์เจ้าชายจิตรเจริญ)
[แก้] เจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์แสง ปาลกะวงศ์
เจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์แสง ปาลกะวงศ์ ธิดาหม่อมเจ้านิ่ม และหม่อมฟัก ปาลกะวงศ์ (พระราชทานเพลิงศพ พ.ศ. ๒๔๗๓)[4]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประสานศรีใส (พ.ศ. ๒๔๐๗-๒๔๕๐)
[แก้] เจ้าจอมมารดาน้อย
เจ้าจอมมารดาน้อย (สิ้น พ.ศ. ๒๓๙๕) ธิดาพระอินทรอำไพ [5]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านพวงศ์ กรมหมื่นมเหศวรศิววิลาส (พระองค์เจ้าชายนพวงศ์วรองค์เอก อรรคมหามกุฎ ปรมุตมราโชรส) (พ.ศ. ๒๓๖๕-๒๔๑๐)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุประดิษฐ์ กรมหมื่นวิษณุนาถนิภาธร (พ.ศ. ๒๓๖๗-๒๔๐๕)
[แก้] เจ้าจอมมารดาแพ
เจ้าจอมมารดาแพ (สิ้น พ.ศ. ๒๔๐๔) ธิดาพระสำราญหฤทัย (อ้าว ธรรมสโรช) [6]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายิ่งเยาวลักษณ์ อรรคราชสุดา (พ.ศ. ๒๓๙๔-๒๔๒๙)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพักตร์พิมลพรรณ (พ.ศ. ๒๓๙๗-๒๔๔๙)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเกษมสันต์โสภาคย์ กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์ (พ.ศ. ๒๓๙๙-๒๔๖๗)
- สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส (พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ) (พ.ศ. ๒๔๐๓-๒๔๖๔)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบัญจบเบญจมา (พ.ศ. ๒๔๐๔-๒๔๓๕)
[แก้] เจ้าจอมมารดาพึ่ง(ผึ้ง)
เจ้าจอมมารดาพึ่ง ธิดาพระยาราชสงคราม (อิน อินทรวิมล) [7]
- พระองค์เจ้าชายทักษิณาวัฎ (พ.ศ. ๒๓๙๖-๒๓๙๗)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าคัคณางคยุคล กรมหลวงพิชิตปรีชากร (พ.ศ. ๒๓๙๘-๒๔๕๒)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชุมพลสมโภช กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ (พ.ศ. ๒๔๐๐-๒๔๖๕)
[แก้] เจ้าจอมมารดาจันทร์
เจ้าจอมมารดาจันทร์ (สิ้น พ.ศ. ๒๔๔๘) ธิดาพระยาพิพิธสมบัติ (สุข สุขสถิต) [8]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทักษิณชา นราธิราชบุตรี (พระองค์เจ้าหญิงทักษิณชา นราธิราชบุตรี พระภรรยาพระองค์แรกในรัชกาลที่ ๕ แต่มิได้จัดอยู่ในพระราชวงศ์ เนื่องจากทรงเสียสติหลังจากประสูติพระราชโอรส) (พ.ศ. ๒๓๙๕-๒๔๔๙)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงมัณยาภาธร (พ.ศ. ๒๓๙๗-๒๔๒๘)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศุขสวัสดี กรมหลวงอดิศรอุดมเดช (พ.ศ. ๒๓๙๘-๒๔๖๘)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเกษมศรีศุภโยค กรมหมื่นทิวากรวงศ์ประวัติ (พ.ศ. ๒๔๐๐-๒๔๕๘)
[แก้] เจ้าจอมมารดาเทื่ยง
เจ้าจอมมารดาเทื่ยง (พ.ศ. ๒๓๗๔-๒๔๕๖) ธิดาพระยาอัพภันตริกามาตย์ (ดิศ โรจนดิศ) [9]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมาวดี ศรีรัตนราชธิดา กรมหลวงสมรรัตนสิริเชษฐ์ (พ.ศ. ๒๓๙๕-๒๔๗๔)
- พระองค์เจ้าชายเสวตรวรลาภ (พ.ศ. ๒๓๙๙-๒๔๐๒)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีนาคสวาดิ (พ.ศ. ๒๓๙๘-๒๔๕๖)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากมลาสเลอสรรค์ กรมหมื่นราชศักดิ์สโมสร (พ.ศ. ๒๓๙๙-๒๔๗๔)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากนกวรรณเลขา (พ.ศ. ๒๔๐๐-๒๔๖๑)
- พระองค์เจ้าหญิง (ประสูติเมื่อวันที่ ๓๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๐๒ สิ้นพระชนม์เมื่อมีพระชันษาได้ ๘ วัน)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าไชยานุชิต กรมหมื่นพงศาดิศรมหิป (พ.ศ. ๒๔๐๔-๒๔๗๘)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าแขไขดวง (พ.ศ. ๒๔๐๖-๒๔๗๒)
- พระองค์เจ้าชายจรูญฤทธิเดช (พ.ศ. ๒๔๐๘ สิ้นพระชนม์เมื่อมีพระชันษาได้ ๙ วัน)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพวงสร้อยสอางค์ (พ.ศ. ๒๔๐๙-๒๔๙๓)
[แก้] เจ้าจอมมารดาตลับ
เจ้าจอมมารดาตลับ ธิดาพระยาภูธราภัย(นุช บุณยรัตพันธุ์) [10]
- พระองค์เจ้าหญิง (ประสูติเมื่อวันที่ ๒๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๓๙๕ สิ้นพระชนม์เมื่อพระชันษา ได้ ๘ วัน)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทวีถวัลยลาภ กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ (พ.ศ. ๒๓๙๘-๒๔๔๐)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากาพย์กนกรัตน์ (พ.ศ. ๒๔๐๑-๒๔๒๒)
[แก้] เจ้าจอมมารดาเอี่ยม
เจ้าจอมมารดาเอี่ยม (สิ้น พ.ศ. ๒๔๔๓) หลานพระยานุชิตชาญไชย (อ้น) [11]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีพัฒนา (พ.ศ. ๒๓๙๖-๒๔๑๖)
[แก้] เจ้าจอมมารดาเกศ (เกษ)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงประภัศร (พ.ศ. ๒๓๙๗-๒๔๖๙)
[แก้] เจ้าจอมมารดาสำลี
เจ้าจอมมารดาสำลี (เจ้าคุณจอมมารดาสำลี) (พ.ศ. ๒๓๗๘-๒๔๔๓) ธิดาสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ(ทัด บุนนาค) [12]
- พระองค์เจ้าชายแดง (พ.ศ. ๒๓๙๗ พระชันษา ๓ เดือน)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุษบงเบิกบาน (พ.ศ. ๒๔๐๒-๒๔๑๙)
- สมเด็จพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี (พ.ศ. ๒๔๐๔-๒๔๗๐) (พระองค์เจ้าหญิงสุขุมาลมารศรี พระราชเทวีในรัชกาลที่ ๕)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภาพรประภา กรมหลวงทิพยรัตนกิริฎกุลินี (พ.ศ. ๒๔๐๗-๒๕๐๑) พระราชธิดาในรัชกาลที่ ๔ รองพระองค์สุดท้ายที่เสด็จทิวงคตช้าที่สุด
[แก้] เจ้าจอมมารดากลิ่น
เจ้าจอมมารดากลิ่น (ซ่อนกลิ่น) (พ.ศ. ๒๓๗๙-๒๔๖๘) ธิดาพระยาดำรงค์ราชพลขันธ์ (จุ้ย คชเสนี) [13]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากฤษดาภินิหาร กรมพระนเรศรวรฤทธิ์ (พ.ศ. ๒๓๙๘-๒๔๖๘)
[แก้] เจ้าจอมมารดาบัว
เจ้าจอมมารดาบัว (สิ้น พ.ศ. ๒๔๔๑) ธิดาเจ้าพระยานคร (น้อย ณ นคร) [14]
- พระองค์เจ้าชายเฉลิมลักษณเลิศ (พ.ศ. ๒๓๙๘ พระชันษา ๒ ปี)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีสิทธิธงไชย กรมขุนสิริธัชสังกาศ (พ.ศ. ๒๔๐๐-๒๔๕๓)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรไทยเทพกัญญา (พ.ศ. ๒๔๐๒-๒๔๔๙)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวัฒนานุวงศ์ กรมขุนมรุพงศ์สิริพัฒน์ (พ.ศ. ๒๔๐๖-๒๔๖๖)
- พระองค์เจ้าชายดำรงฤทธิ์ (พ.ศ. ๒๔๐๗ พระชันษา ๓ ปี)
[แก้] เจ้าจอมมารดาลัย (มาไลย)
เจ้าจอมมารดามาไลย หลานพระยาราชรองเมือง
- พระองค์เจ้าหญิง (พ.ศ. ๒๓๙๘ สิ้นพระชนม์หลังจากประสูติ ๑ เดือน)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเสมอสมัยหรรษา (พ.ศ. ๒๔๐๐-๒๔๑๖)
[แก้] เจ้าจอมมารดาสังวาลย์
เจ้าจอมมารดาสังวาลย์ (พ.ศ. ๒๓๘๒-๒๔๕๖) ธิดานายศัลยวิชัย (ทองคำ ณ ราชสีมา) [15]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม (พ.ศ. ๒๓๙๙-๒๔๖๗)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทองแถมถวัลยวงศ์ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ (พ.ศ. ๒๔๐๐-๒๔๖๒)
- พระองค์เจ้าชายเจริญรุ่งราษี (พ.ศ. ๒๔๐๓ สิ้นพระชนม์เมื่อมีพระชันษาได้ ๕ พรรษา)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากาญจนากร (พ.ศ. ๒๔๐๖-๒๔๗๕)
[แก้] เจ้าจอมมารดาเอม
เจ้าจอมมารดาเอม (พ.ศ. ๒๓๘๓-๒๔๕๖) ธิดาหลวงปราณีประชาชน [16]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนงค์นพคุณ (พ.ศ. ๒๔๐๐-๒๔๒๖)
[แก้] เจ้าจอมมารดาหรุ่น
เจ้าจอมมารดาหรุ่น (พ.ศ. ๒๓๘๔-๒๔๗๒) ธิดาพระยาอภัยพิพิธ (กระต่าย) [17]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรุณวดี (พ.ศ. ๒๔๐๐-๒๔๗๖)
[แก้] เจ้าจอมมารดาแก้ว
เจ้าจอมมารดาแก้ว (สิ้น พ.ศ. ๒๔๔๔) [18]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวาณีรัตนกัญญา (พ.ศ. ๒๔๐๐-๒๔๗๘)
[แก้] เจ้าจอมมารดาโหมด
เจ้าจอมมารดาโหมด (พ.ศ. ๒๓๘๒-๒๔๖๒) ธิดาพระยาราชสงคราม(อิน อินทรวิมล) [19]
- พระองค์เจ้าหญิงมณฑานพรัตน์ (พ.ศ. ๒๔๐๑ พระชันษา ๔ ปี)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจันทรทัตจุฑาธาร กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา (พ.ศ. ๒๔๐๓-๒๔๗๕)
[แก้] เจ้าจอมมารดาหุ่น
เจ้าจอมมารดาหุ่น (ท้าวทรงกันดาล) (พ.ศ. ๒๔๘๕ - ๑๖ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๖๖) [20]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสวัสดิประวัติ กรมพระสมมตอมรพันธ์ (พ.ศ. ๒๔๐๓-๒๔๕๘)
[แก้] เจ้าจอมมารดาดวงคำ
เจ้าจอมมารดาดวงคำ (เจ้าหนูมาน แห่ง เวียงจันทน์) (สิ้น พ.ศ. ๒๔๔๙) [21]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านารีรัตนา (พ.ศ. ๒๔๐๔-๒๔๖๘)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประดิษฐาสารี (พ.ศ. ๒๔๐๘-๒๕๐๕) พระราชธิดาพระองค์สุดท้ายในรัชกาลที่ ๔ ที่เสด็จทิวงคตช้าที่สุด
[แก้] เจ้าจอมมารดาเขียน
เจ้าจอมมารดาเขียน (พ.ศ. ๒๓๘๕-๒๔๘๔) ธิดาท่านอัน และท่านอิ่ม สิริวรรณ [22]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ (พ.ศ. ๒๔๐๔-๒๔๗๔)
[แก้] เจ้าจอมมารดาชุ่ม
เจ้าจอมมารดาชุ่ม (พ.ศ. ๒๓๘๗-๒๔๔๖) ธิดาพระยาอัพภันตริกามาตย์ (ดิศ โรจนดิศ) [23]
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิศวรกุมาร กรมพระยาดำรงราชานุภาพ (พ.ศ. ๒๔๐๕-๒๔๘๖)
[แก้] เจ้าจอมมารดาเพ็ง
เจ้าจอมมารดาเพ็ง ธิดาเจ้ากรมเกาเหลาจีน [24]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านงคราญอุดมดี (พ.ศ. ๒๔๐๕-๒๔๗๔)
[แก้] เจ้าจอมมารดาเหม (ท้าวสมศักดิ)
เจ้าจอมมารดาเหม (พ.ศ. ๒๓๘๓-๒๔๖๕) ธิดาพระอัคนีสร(พิณ)และขรัวยายแย้ม ต่อมาเจ้าจอมมารดาเหมได้เป็นท้าวสุภัติการภักดี เลื่อนเป็นท้าวอินทรสุริยา แล้วเลื่อนเป็นท้าวสมศักดิ์ ในรัชกาลที่ ๕ [25]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีเสาวภางค์ (พ.ศ. ๒๔๐๕-๒๔๓๒)
[แก้] เจ้าจอมมารดาวาด (ท้าววรจันทร์)
เจ้าจอมมารดาวาด (พ.ศ. ๒๓๘๔-๒๔๘๒) ธิดาท่านสมบุญและท่านถ้วย ต่อมาได้เลื่อนเป็นท้าววรจันทร์ ในสมัยรัชกาลที่ ๕ [26]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสณบัณฑิต กรมขุนพิทยลาภพฤฒิธาดา (พ.ศ. ๒๔๐๖-๒๔๕๖)
[แก้] เจ้าจอมมารดาห่วง
เจ้าจอมมารดาห่วง (สิ้น พ.ศ. ๒๔๖๑) ธิดาขุนเทพและท่านเกษ [27]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุษบันบัวผัน (พ.ศ. ๒๔๐๖-๒๔๘๒)
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าไชยันตมงคล กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย (พ.ศ. ๒๔๐๘-๒๔๕๐)
- พระองค์เจ้าหญิงเจริญกมลสุขสวัสดิ์ (พ.ศ. ๒๔๑๑ พระชันษา ๗ ปี)
[แก้] เจ้าจอมมารดาแสง
เจ้าจอมมารดาแสง (พ.ศ. ๒๓๘๙-๒๔๖๙) [28]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประไพศรีสอาด (พ.ศ. ๒๔๑๐-๒๔๕๓)
[แก้] เจ้าจอมมารดาสุ่น (ท้าววนิดาวิจารินี)
เจ้าจอมมารดาสุ่น ธิดาพระยาสุรินทรราชเสนี(จัน กุสุมลจันทร์) ต่อมาได้เลื่อนยศเป็นท้าววนิดาวิจารินี [29]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี (พ.ศ. ๒๔๐๘-๒๔๔๖)
[แก้] เจ้าจอมมารดาหว้า
เจ้าจอมมารดาหว้า ธิดาปลัดโรงทานอิ่ม [30]
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคย์พรรณ (พ.ศ. ๒๔๐๘-๒๔๓๗)
[แก้] เจ้าจอมมารดาเชย
เจ้าจอมมารดาเชย (สิ้น พ.ศ. ๒๔๕๑) [31]
- พระองค์เจ้าหญิง ประสูติวันที่ ๒๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๑๐ สิ้นพระชนม์ในวันที่ประสูติ
[แก้] เจ้าจอมมารดาพุ่ม
เจ้าจอมมารดาพุ่ม ธิดานายศัลยวิชัย (ทองคำ ณ นครราชสีมา) (พระราชทานเพลิงศพ พ.ศ. ๒๔๖๙) [32]
- พระองค์เจ้าหญิงพุทธประดิษฐา (พ.ศ. ๒๔๑๐ พระชันษา ๔ ปี)
[แก้] เจ้าจอมมารดาอิ่ม (ท้าวศรีสัจจา)
เจ้าจอมมารดาอิ่ม รัชกาลที่ ๕ โปรดฯ ให้เป็นท้าวโสภานิเวศน์ แล้วเลื่อนเป็นท้าวศรีสัจจา (พระราชทานเพลิงศพ พ.ศ. ๒๔๕๐) [33]
- พระองค์เจ้าหญิง ประสูติเมื่อวันที่ ๑๘ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๑๑ สิ้นพระชนม์ในวันประสูติ
[แก้] เจ้าจอม
- เจ้าจอมทับทิม (เจ้าจอมมารดาทับทิม เจ้าจอมมารดาในรัชกาลที่ ๕)
- เจ้าจอมเล็ก
- เจ้าจอมอิ่ม
- เจ้าจอมทับทิม
- เจ้าจอมรุน
- เจ้าจอมหนูสุด
- เจ้าจอมวัน
- เจ้าจอมหนูชี
- เจ้าจอมบุนนาค
[แก้] พระราชธิดาในรัชกาลที่ ๔ ที่ได้ทรงกรม
พระราชธิดาในรัชกาลที่ ๔ ที่ได้ทรงกรมทั้ง ๔ พระองค์มีรายพระนามต่อไปนี้ (ตามลำดับพระอิสริยยศ)
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจันทรมณฑล กรมหลวงวิสุทธิกระษัตริย์ รัชกาลที่ ๕ ทรงสถาปนาเมื่อสิ้นพระชนม์แล้ว ทรงเป็นพระเจ้าน้องนางเธอร่วมพระมารดาในรัชกาลที่ ๕
- สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรรณิการ์แก้ว กรมขุนขัตติยกัลยา รัชกาลที่ ๕ สถาปนาเมื่อสิ้นพระชนม์แล้ว ทรงเป็นพระพี่นางในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมาวดี ศรีรัตนราชธิดา กรมหลวงสมรรัตนสิริเชษฐ์
- พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภาพรประภา กรมหลวงทิพยรัตนกิริฎกุลินี