กาพย์ฉบัง
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
กาพย์ฉบัง เป็นคำประพันธ์ประเภทหนึ่ง จำพวกกาพย์ มักจะเขียนรวมอยู่ในหนังสือประเภทคำฉันท์ หรือคำกาพย์ มีลักษณะสั้น กระชับ จึงมักจะใช้บรรยายความที่มีการเคลื่อนไหว กระชับ ฉับไว แต่ก็มีบ้าง ที่ใช้กาพย์ฉบับบรรยายถึงความงดงาม นุ่มนวลก็มี
กาพย์ฉบัง เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า กาพย์ฉบัง 16 เนื่องจากมีจำนวนคำ 16 คำ ในหนึ่งบท บ้างก็เรียกว่า กาพย์ 16 เฉยๆ ก็มี
[แก้] คณะ
กาพย์ฉบังบทหนึ่ง มีบาทเดียว บาทหนึ่งมี 3 วรรค คือ
- วรรคต้น (รับ) มี 6 คำ
- วรรคกลาง (รอง) มี 4 คำ
- วรรคท้าย (ส่ง) มี 6 คำ
บทหนึ่งจึงมีทั้งหมด 16 คำ
[แก้] สัมผัส
กาพย์ฉบังมีลักษณะสัมผัสคล้ายกับกาพย์ยานี เพียงแต่มี 3 วรรค การรับส่งสัมผัส เป็นดังนี้
- คำท้ายวรรคต้น สัมผัสคำท้ายวรรคกลาง --> 0 - 0
- คำท้ายของวรรคกลาง อาจส่งสัมผัสไปยังคำแรกหรือคำที่สอง ของวรรคท้าย ก็ได้ --> 0 - 0
- คำท้ายวรรคท้าย ส่งสัมผัสไปยังทำท้ายวรรคต้น ของบทต่อไป --> 0 - 0
กาพย์ฉบังอาจเขียนร้อยต่อไป ยาวเท่าใดก็ได้ ไม่จำกัด
0 0 0 0 0 0 | 0 0 0 0 |
0 0 0 0 0 0 | |
0 0 0 0 0 0 | 0 0 0 0 |
0 0 0 0 0 0 |
- ตัวอย่างกาพย์ฉบัง
อินทรชิต บิดเบือนกายิน | เหมือนองค์อมรินทร์ | ||
ทรงคชเอราวัณ | |||
ช้างนิรมิตฤทธิแรงแข็งขัน | เผือกผ่องผิวพรรณ | ||
สีสังข์สะอาดโอฬาร์ | |||
สามสิบสามเศียรโสภา | เศียรหนึ่งเจ็ดงา | ||
ดั่งเพชรรัตน์รูจี | |||
งาหนึ่งเจ็ดโบกขรณี | สระหนึ่งย่อมมี | ||
เจ็ดกออุบลบันดาล | |||
กอหนึ่งเจ็ดดอกดวงมาลย์ | ดอกหนึ่งแบ่งบาน | ||
มีกลีบได้เจ็ดกลีบผกา | |||
กลีบหนึ่งมีเทพธิดา | เจ็ดองค์โสภา | ||
แน่งน้อยลำเพานงพาล | |||
นางหนึ่งย่อมมีบริวาร | อีกเจ็ดเยาวมาลย์ | ||
ล้วนรูปนิมิตรมายา |
(บทพากย์เอราวัณ พระราชนิพนธ์รามเกียรติ์ ในรัชกาลที่ 2) |- |width="10px"| |align=left|สงฆ์ใดสาวกศาสดา || |align=left|รับปฏิบัติมา์ |- |colspan=2 align=left|แต่องค์สมเด็จภควันต์ |- |width="10px"| |align=left|เห็นแจ้งงตุสัจเสร็จบรร- || |align=left|ลุทางที่อัน |- |colspan=2 align=left|ระงับและดับทุกข์ภัย |- |width="10px"| |align=left|โดยเสด็จพระผู้ตรัสไตร || |align=left|ปัญญาผ่องใส |- |colspan=2 align=left|สะอาดและปราศมัวหมอง |- |width="10px"| |align=left|เหินห่างทางข้าศึกปอง || |align=left|บ มิลำพอง |- |colspan=2 align=left|ด้วยกายและวาจาใจ |- |width="10px"| |align=left|เป็นเนื้อนาบุญอันไพ- || |align=left|ศาลแต่โลกัย |- |colspan=2 align=left|และเกิดพิบูลย์พูนผล |- |width="10px"| |align=left|สมยาเอารสทศพล || |align=left|มีคุณอนนต์ |- |colspan=2 align=left|เอนกจะนับเหลือตรา |- |width="10px"| |align=left|ข้าขอนบหมู่พระศรา || |align=left|พกทรงคุณา- |- |colspan=2 align=left|นุคุณประดุจรำพัน |- |width="10px"| |align=left|ด้วยเดชบุญข้าอภิวันท์ || |align=left|พระไตรรัตน์อัน |- |colspan=2 align=left|อุดมดิเรกนิรัตนศัย |- |width="10px"| |align=left|จงช่วยขจัดโพยภัย || |align=left|อันตรายใดใด |- |colspan=2 align=left|จงดับและกลับเสื่อมสูญ
|