วงศ์ปลาลิ้นหมา

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

วงศ์ปลาลิ้นหมา
แอตแลนติก แฮลิบัต เมื่อเทียบกับคน
แอตแลนติก แฮลิบัต เมื่อเทียบกับคน
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร: Animalia
ไฟลัม: Chordata
ชั้น: Actinopterygii
ตระกูล: Pleuronectiformes
วงศ์: Soleidae

วงศ์ปลาลิ้นหมา (อังกฤษ Soleidae) ปลาจำพวกนี้จัดอยู่ในกลุ่ม (ปลาที่มีก้านครีบ) Ray-finned fishes ในอันดับ (Order) Pleuronectiformes ซึ่งปลาในอันดับนี้มีอยู่ด้วยกัน 11 วงศ์ (Family) 137 ชนิด (Species) โดยมากพบในทะเล มีไม่กี่ชนิดที่พบในน้ำจืดหรือน้ำกร่อย มีความแตกต่างของสายพันธุ์และขนาดมาก ใหญ่สุด คือ สายพันธุ์ที่พบในทะเลเขตหนาวแถบอลาสกาที่เรียกว่า แฮลิบัท (halibuts) มีขนาดได้ถึง 2 เมตร หนักได้ถึง 325 ก.ก. คือ แอตแลนติก แฮลิบัต (Hippoglossus hippoglossus) และเล็กสุดเพียง 10 ซ.ม. โดยมากใช้บริโภค เป็นปลาเศรษฐกิจ ลักษณะทั่วไปของปลาในกลุ่มนี้คือ เป็นปลาที่มองดูเหมือนมีแค่ด้านเดียว โดยลำตัวจะปรับให้แบนราบจากนั้นลำตัวด้านใดด้านหนึ่ง จะฝั่งซ้ายหรือขวาก็ได้ขึ้นอยู่กับชนิด ที่จะนอนราบไปกับพื้นน้ำเพื่อปรับตัวใช้ชีวิตบริเวณนั้น หัวจะมีลักษณะแหลม ตาทั้งสองข้างเมื่อยังเป็นตัวอ่อนจะมีลักษณะและรูปแบบเช่นเดียวกับปลาชนิดอื่น แต่เมื่อโตขึ้นมันจะมีการพัฒนาเปลี่ยนรูปร่างไป คือในตัวเต็มวัยจะมีรูปร่างแบบไม่สมมาตรกันลำตัวฝั่งซ้ายและฝั่งขวาจะแตกต่างกัน โดยที่ตาข้างหนึ่งจะย้ายไปอยู่อีกด้านหนึ่งของกระโหลก ครีบหลังและครีบทวารมีฐานครีบยาว ลำตัวมีลักษณะเกือบแบนราบและมีรูปทรงกลมรีหากมองจากด้านข้าง ตาทั้งสองข้างสามารถยื่นเหนือลำตัวเพื่อใช้ในการมอง ช่องว่างบริเวณลำตัวจะมีน้อยเนื่องจากลำตัวเปลี่ยนไปมีรูปทรงแบนมาก ในตัวเต็มวัยนั้นส่วนใหญ่จะไม่มีถุงลมที่ช่วยในการว่ายน้ำ (Swim bladder) เกล็ดมีลักษณะเป็นแบบ Cycloid หรือ Ctenoid

พฤติกรรมของปลาในวงศ์นี้จะอาศัยอยู่บริเวณพื้นทะเล หรือพื้นน้ำ ออกหากินในเวลากลางคืนโดยอาจใช้วิธีพรางตัวเพื่อจับเหยื่อ อีกทั้งยังมีความสามารถในการปรับสีผิวให้เข้ากับสภาพที่ตนเองอาศัยด้วย บางครั้งอาจจะพบว่ามีบางชนิดจะเกาะอยู่ตามท้องเรือหรือเสาใต้้น้ำ

ปลาชนิดนี้ เป็นตัวอย่างในการวิวัฒนาการในการปรับตัว โดยที่ Richard Dawkins ได้อธิบายทฤษฎีวิวัฒนาการของมันไว้ว่า " บรรพบุรุษของปลาลิ้นหมาในธรรมชาติ อาศัยอยู่บริเวณพื้นใต้ทะเล พวกมันจึงปรับตัวนอนราบไปกับพื้นด้วยด้านใดด้านหนึ่งของลำตัว ซึ่งมันได้สร้างปัญหากับดวงตาข้างหนึ่งที่จะมองเห็นแต่พื้นด้านล่างอยู่ตลอดเวลาที่อยู่ในทราย และจะทำให้ใช้งานได้อย่างไม่มีประสิทธิภาพ ดังนั้นการวิวัฒนาการจึงเกิดขึ้นเพื่อการแก้ปัญหาตาข้างที่อยู่ด้านล่าง ทำให้ตาด้านนั้นเคลื่อนมาอยู่ด้านเดียวกับที่หงายขึ้นสู่ท้องทะเล "

ปลาในวงศ์นี้จัดเป็นปลากินเนื้อ (Canivor) ดังนั้นอาหารของพวกมันก็ได้แก่สัตว์หน้าดินขนาดเล็ก ลูกกุ้งลูกปู ปลาที่มีขนาดเล็ก สัตว์ในกลุ่มปลาหมึกและหอยไม่มีฝา (Mollusk)

ภาพแสดงพัฒนาการของปลาในวงศ์ปลาลิ้นหมา
ภาพแสดงพัฒนาการของปลาในวงศ์ปลาลิ้นหมา

มีความหลากหลายของสายพันธุ์และมีการแพร่กระจายไปเป็นวงกว้าง มีอยู่ทั่วโลก บางชนิดอาศัยอยู่ในน้ำเค็ม บางชนิดอาศัยอยู่ในน้ำจืด บางชนิดอาศัยอยู่บริเวณพื้นน้ำตื้น แต่บางชนิดอาจจะอยู่บริเวณพื้นทะเลที่มีความลึกเป็นร้อย ๆ ฟุต ในประเทศไทยนั้นปลาลิ้นหมาที่อาศํยอยู่ในน้ำเค็มจะพบได้ทั้งในอ่าวไทยและทะเลอันดามัน ส่วนชนิดน้ำจืดมีทั้งสิ้น 4 ชนิด โดยมากจะพบตามแม่น้ำใหญ่ ๆ ในภาคกลาง

โดยในประเทศไทยนั้นปลาในกลุ่มนี้ และ อีกหลายชนิดที่อาศํยอยู่ในน้ำจืด จัดเป็นดัชนีชี้วัดคุณภาพน้ำ หากเมื่อใดก็ตามที่ปลาเหล่านี้ขึ้นมาหายใจบริเวณผิวน้ำก็แสดงว่าน้ำในแหล่งนั้นกำลังเริ่มที่จะเน่าเสีย