Klonlama
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Klonlama, temel olarak herhangi bir canlının genetik materyalinin kopyasının çıkarılması.
Klonlama kavramının geniş kitlelerce duyulmaya başlanmaşı, 1997 yılında Roslin Enstitüsü´ndeki İskoç bilim adamlarının koyun "Dolly"i (Nature 385, 810-13, 1997) yaratmalarıyla başlamıştır. Dünya çapında gördüğü ilginin bir kısmı bilimsel gelişim, bir kısmı da etik sorunlar nedeniyledir. Aslında klonlamanın temeli çok daha öncelere, bakteri ile yapılan çalışmalara dayanmaktadır.
Biyolojik anlamda klonlama, tek hücreli canlıların üreme şeklidir (klonal çoğalma). Bunun dışında çok hücreli organizmalarda da belli konularda özelleşmiş hücrelerin bölünerek kendilerini tekrar oluşturmasına da klonal çoğalma denir. Buna en iyi örnek insanlardaki bağışıklık sistemi hücreleridir. Belli bir etki karşısında patojeni tanıyan bu hücreler, doğru antikoru üretme kapasitesine sahip hücreleri klonal olarak çoğaltırlar ve hastalıkla savaşırlar.
Klonlamayı temelde üç ana başlığa ayırabiliriz:
- Rekombinant DNA teknolojisi
- Çoğaltımsal klonlama
- Terapi Amaçlı klonlama
Konu başlıkları |
[değiştir] Rekombinant DNA teknolojisi
Bu teknik, herhangi bir DNA parçasının, plazmid ya da fajmid gibi kendini eşleme yeteneği olan bir başka DNA parçası içine vektör yerleştirilmesi ve bu bileşimin vektörün çoğaltılması işlemlerini içerir. Bu teknik, günümüz biyoloji biliminin neredeyse her alanında çok önemli kullanım alanına sahiptir.
[değiştir] Çoğaltımsal klonlama
Bu teknik, bir organizmanın (donör) genetik materyalinin hepsinden (genom) alınıp, başka bir organizma (alıcı) içine yerleştirilmesini içerir. Donör DNA´sının üreyebilmesi için alıcının eşey hücrelerinin içine yerleştirilmesi gerekir. Örneğin Dolly klonlanırken, bir koyundan alınan genom, başka bir koyunun yumurta hücresi içine koyulmuş ve bu yumurta hücresi taşıyıcı anne (foster mother) içinde üremeye başlamıştır. Bu tip klonlama, aslında tüp bebek yönteminin sperm olmadan gerçekleştirilmesine benzemektedir. Donörden alınan genom yalnızca donörü temsil ettiğinden, oluşacak bireyler de aslında donörün kopyası olacaklardır. Bu yolla klonlanan organizmalar şunlardır: kurbağa, kedi, maymun, koyun, keçi, inek, fare, domuz ve tavşan.
[değiştir] Terapi amaçlı klonlama
Bu tip klonlama belki de etik olarak en çok tartışılan klonlama biçimidir. Bu teknikte, insan embriyolarının kök hücreleri alınıp, hasta insanlarda kullanılması esastır. Buna örnek olarak lenf kanserlerinde embriyonik kemik iliği hücrelerinin kanserli doku ile değiştirilmesi verilebilir. Bilimsel çalışmalar sonucunda, embriyonik kök hücrelerinin yetişkinlerde bulunan herhangi bir hücre çeşidini yapabileceği bilinmektedir. Bu nedenle doğru kullanılan kök hücreleri, tıpta çığır açacak devrimsel yeni kullanım alanları doğurmaktadır ve hastalıkların tedavisinde bizi çözüme bir adım daha yaklaştırmaktadır.
[değiştir] Kaynaklar
Türkçe Kaynaklar
[Jinekom Tüp Bebek ve Infertilite Hattı]
[TÜBITAK Bilim ve Teknik Dergisi Klonlama Uygulamalari Eki]
İngilizce Kaynaklar
Klonlama Bilgileri (Ingilizce)
The Guardian - Cloning: How It Works?