Abdülhak Adnan Adıvar
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Abdülhak Adnan Adıvar, (d. 1882, Gelibolu – ö. 1 Temmuz1955) Türk siyasetçi, yazar, tarihçi ve hekim.
Cumhuriyet tarihinin ilk bilim tarihçisi. Sağlık bakanlığı, meclis ikinci başkanlığı yapmıştır. Ünlü romancı Halide Edip’in eşidir.
Konu başlıkları |
[değiştir] Hayatı
1882’de Gelibolu’da doğdu. 1905’te Tıbbiye Mektebi'ni bitirdi. Abdülhamid baskısından dolayı Avrupa'ya gitti, Berlin Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde asistanlık yaptı. 1908'de yurda dönerek Tıbbiye Mektebi'nde profesör oldu, Hilaliahmer müfettişliğiyle I. Dünya Savaşı'nda cephede yer aldı. Son Osmanlı meclisinde İstanbul milletvekiliydi. Mütareke döneminde Milli Türk Fırkası kurucusuydu.
Eşi Halide Edip ile Ankara'ya geçerek Milli Mücadeleye katıldı. TBMM'nde milletvekili olarak Sıhhiye, Dahiliye bakanlıkları yaptı. 1923'de cumhuriyetin ilanından sonra Mustafa Kemal ile görüş ayrılığı sebebiyle 1924'de Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruculuğu yaptı. Partinin kapatılmasından sonra yurtdışına gitti. 17 Haziran 1926’da Atatürk’e karşı planlanan İzmir’deki suikast girişiminin sorumlularından biri olarak gıyaben İstiklal Mahkemesi’nde yargılanıp beraat etti. 1939'a kadar Avrupa'da yaşadı. Paris Doğu Dilleri Okulunda hocalık yaptı. Döndükten sonra İslam Ansiklopedisi yayınıyla uğraştı. 1950'de tekrar milletvekili seçildi, 1954'e kadar bağımsız millitevekili olarak mecliste yer aldı.
Çocuk Esirgeme Kurumu'nun kurucuları arasında yer aldı.
Adıvar, Bertrand Russell'ın The Problems of Philosophy (Londra 1911) adlı eserini Felsefe Meseleleri adıyla Türkçe'ye tercüme ederek 1935 yılında İstanbul’da yayımladı. Bu çalışma ile İngilizlerin kullandığı felsefe diline aşina olmaya çalışmıştır.
1940’ta İslam Ansiklopedisi yazı kurulu başkanlığına getirildi. Bu kurul, dört cilt ve 1 ek halinde, 193-1938 yılları arasında İngilizce olarak hazırlanmış bir ansiklopediyi çevirerek yayınlamayı üstlenmiş ancak yeni maddeler ekleme ve bazı maddeleri genişletme kararı alınınca on üç ciltlik bir ansiklopedi halini gelen İslam Ansiklopedisi ancak 1988 yılında tamamlanabilmiştir. İslam Ansiklopedisi’nin Yayın Kurulu Başkanı olarak Türk kültür hayatına büyük katkıda bulunmuş olan Adıvar’ın yazdığı ansiklopedi maddelerinden bazıları Ali Kuşçu, Ebu'l-Kâsım Zehrâvî, Fârâbî, Hârizmî, İbn Bâcce, İbn Haldûn ve Kınalızâde maddeleridir
Adnan Adıvar'ın bilim tarihimiz açısından önemli olan diğer bir eseri de 1944 yılında İstanbul'da yayımlanan Tarih Boyunca İlim ve Din'dir. Bu eserde din ve bilim ilişkilerini tarihi gelişimi içinde incelemiştir.
[değiştir] Bilim tarihi alanında ilk metin çalışması
Adnan Adıvar, bilim tarihi alanında ilk çalışmanın yapıldığı çalışmaya katılmıştır. Bu çalışmada, Molla Lütfi ait Sunak Taşının İki Katının Alınması Hakkında isimli kısa bir risalesi elde mevcut olan üç nüshayı karşılaştırarak Fransızca’ya çevrilmiştir. Çeviriyi Abdülhak Adnan Adıvar ile Henry Corbin gerçekleştirmiştir; çalışmayı Şerafettin Yaltkaya yürütmüştür.
[değiştir] Eserleri
[değiştir] Araştırma-İnceleme
- Osmanlı Türklerinde İlim (1943) ISBN 975-14-0456-8
- Tarih Boyunca İlim ve Din (1944)ISBN 975-14-0315-4
- Denemeler : Bilimin sarp yolunda cüretkar adımlar
[değiştir] Eleştiri-Makale
- Bilgi Cumhuriyet Haberleri (1945)
- Dur Düşün (1950)
- Hakikat Peşinde Emeklemeler (1954)
[değiştir] Çeviri
- Bertrand Russel’den Felsefe Meseleleri (1935)
[değiştir] Kaynaklar
A. Adnan Adıvar, Osmanlı Türklerinde İlim, Remzi K., İstanbul 2000, 6.bs.
İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Mustafa Kemal Atatürk
Umuru Şeriye ve Evkaf (Diyanet ve Vakıflar) Vekili: Mustafa Fehmi Gerçeker • Adliye Vekili: Celalettin Arif Bey → (v.) Zekai Apaydın • Erkan-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) Vekili: İsmet İnönü • Müdafa-i Milliye Vekili: Fevzi Çakmak
Dahiliye (İçişleri) Umuru Vekilleri: Cami Baykurt (→) Hakkı Behiç Bayiç (→) Nazım Resmor (→) Refet Bele
Hariciye Vekili: Bekir Sami Kunduk • İktisat Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk • Maliye Vekili: Hakkı Behiç Bayiç (→) Ahmet Ferit Tek • Maarif Vekili: Rıza Nur (→) Hamdullah Suphi Tanrıöver • Nafia (Bayındırlık) Vekili: İsmail Fazıl Cebesoy (→) Ömer Lütfi Argeşo • Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (sosyal yardım) Vekili: Adnan Adıvar
İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Fevzi Çakmak
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Mustafa Fehmi Gerçeker • Adliye Vekili: Celalettin Arif Bey → (v.) Hafız Mehmet • Müdafa-i Milliye Vekili: Fevzi Çakmak • Erkan-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) Vekili: İsmet İnönü • Dahiliye (İçişleri) Umuru Vekilleri: Refet Bele → Ata Bey • Hariciye Vekili: Bekir Sami Kunduk → (v.) Ahmet Muhtar Mollaoğlu • İktisat Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk • Mahmut Celal Bayar • Maliye Vekili: Ahmet Ferit Tek • Maarif Vekili: Hamdullah Suphi Tanrıöver • Nafia (bayındırlık) Vekili: Ömer Lütfi Argeşo • Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (sosyal yardım) Vekili: Adnan Adıvar