Asbest

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Asbest (amyant), ya da diğer ismiyle amyant ısıya, aşınmaya, kimyasal maddelere çok dayanıklı lifsel yapıda bir mineraldir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren endüstride yaygın olarak kullanılmış ve 'sihirli mineral' olarak isimlendirilmiştir. 3.000' den fazla kullanım alanı olan asbestten, özellikle gemi, uçak, otomobil yapımında, inşaat sektöründe, ısı ve ses izolasyonunda yaygın olarak yararlanılmıştır. 50 yıl kadar önce kansere neden olduğu anlaşılan asbest bu sefer de 'öldürücü toz' ismiyle anılır olmuştur.

Asbest, ülkemiz için çok önemlidir, çünkü Anadolu'nun birçok yöresinde bulunmakta ve halkımız tarafından bilinçsizce kullanılmaktadır.

Asbest, halk arasında ak toprak, gök toprak, çelpek, höllük veya ceren toprağı gibi isimlerle bilinir. Köylüler, asbesti evlerinin damlarına sermek, evlerini badana yapmak için ve küçük çocuklarda pudra yerine kullanırlar. Bu uygulamalar sırasında havaya karışan asbest lifleri yoğun şekilde solunur.

Asbest, onu topraktan çıkaran ve kullanan köylülerden başka, asbestin kullanıldığı endüstri alanlarında çalışan işçiler için de çok zararlıdır.


Konu başlıkları

[değiştir] Türkiyede Asbest Bulunan Yöreler

Ülkemizde asbest bulunan yörelerin başlıcaları Diyarbakır' ın Çermik ve Çüngüş, Eskişehir' in Mihalıççık, Kaymaz ve Çifteler, Denizli'nin Tavas, Kütahya'nın Aslanapa ve Gediz, Konya'nın Ereğli, Ayrancı ve Halkapınar, Sivas'ın Yıldızlı ve Şarkışla, Şanlıurfa'nın Siverek ilçeleri asbeste bağlı hastalıkların sık görüldüğü yerlerdir.


[değiştir] Asbeste Bağlı Hastalıklar

[değiştir] Çevre kirliliğine yol açan madde olarak asbest

Düşük oranlarda asbest soluduğumuz havada ve doğal kaynaklar da dahil olmak üzere içme suyunda bulunmaktadır. [1] Araştırmalara göre genel olarak asbeste maruz kalanlarda (meslek dışında) akciğer zarında gram başına on bin ila yüz bin asbest parçacığı bulunmaktadır ki bu da her insanın akciğerlerinde milyonlarca parçacık bulunması demektir. [2]

EPA içme suyunda yoğunluk sınırı olarak uzun lifler için (uzunlugu 5 µm'yi geçen lifler)litre başına 7 milyon lif olarak alınmasını önermiştir.

Solunan havadaki asbest liflerinin boyu 3.0-20.0 µm ve kalınlığı 0.01 µm olduğu için çıplak gözle görülememektir.

[değiştir] Asbestin yol açtığı hastalıklar

Akciğerlere yerleşmiş asbest parçacıkları.
Akciğerlere yerleşmiş asbest parçacıkları.
Asbest lifleri (SEM picture)
Asbest lifleri (SEM picture)

Asbest son derece kanserojen bir maddedir. Asbest, solunum ya da içme suyu yoluyla vücuda girdiğinde başta kanser olmak üzere çeşitli hastalıklara yol açar. Bu hastalıkların bazıları, akciğer zarları arasında sıvı toplanması, kireçlenme, akciğer zarı kalınlaşması ve akciğer dokusunda bağ dokusu oluşumu gibi selim hastalıklardır.

  • Asbestoz – İlk olarak tersane işlerinde çalışanlarda tespit edilen asbestoz, asbest liflerini çözmeye çalışan vücut tarafından üretılen asidin akciğer zarında olusturduğu yaralardır. Bu hastalığın kendinı göstermesi 10-20 yılı bulmaktadır.
  • Mezotelyoma – Asbestin yol açtığı en önemli hastalık akciğer zarı ve karın zarı kanseri, yani mezotelyomadır. Batı ülkelerinde yılda her bir milyon kişinin 1-2'sinde saptanan mezotelyoma, ülkemizde yılda en az 500 kişide görülmektedir. Mezotelyomaya ait en sık rastlanan yakınmalar, ağrı ve ilerleyici nefes darlığıdır. Akciğer röntgeni ve tomografide tipik bulgular saptanabilirse de, kesin tanı için başvurulan standart yöntem akciğer zarı biyopsisidir. Mezotelyoma, erken dönemde tanınıp uygun cerrahi girişim uygulanamadığında, ilaç ya da ışın tedavisine iyi cevap vermeyen ve hastayı kısa zamanda ölüme götüren bir hastalıktır.
  • Kanser – Asbest, akciğer, gırtlak ve sindirim sistemi kanserlerine yol açmaktadır.

Fransa'da her yıl asbeste bağlı hastalıklardan her yıl 4000 kişi ölmektedir ve sayı giderek artmaktadır. Belçıka ve Hollanda gibi ülkelerde 90 yılların başında kansere yol açması sebebi ile yasal olarak üretim ve kullanımı yasaklanmıştır. Avrupa Birligi 2005 yılından itibaren ABye üye ülkelerde asbest üretimi ve kullanımını yasaklamıştır.

  • Akciğer zarı (pleura) kalınlaşması

[değiştir] Neler Yapılmalıdır ?

  • Asbest içeren toprağın köylüler tarafından kullanılması engellenmeli ve daha iyisi bu köylerin yerleri değiştirilmelidir.
  • Halk, asbestin neden olduğu hastalıklar hakkında eğitilmelidir.
  • Asbestle badana yapılmış evlerin duvarları plastik boya ile yeniden boyanmalıdır.
  • Asbest bulunan yerleşim yerleri saptanmalıdır.
  • Mezotelyoma riski taşıyanlar belirlenmeli ve bunlar yakından izlenmelidir.
  • Doktorlar asbestin yaptığı hastalıklar konusunda özel olarak eğitilmelidir.

[değiştir] Kaynaklar