Ayıgiller
Vikipedi, özgür ansiklopedi
→ Başlığın diğer anlamları için Ayı (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
?Ayıgiller | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() Kodiak ayısı, neslini günümüze kadar koruyabilmiş en büyük ayıdır (Boz ayının bir alt türü).
|
||||||||||||
Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||
|
||||||||||||
|
||||||||||||
Ailuropoda |
Ayıgiller (Ursidae), etçiller (Carnivora) takımına ait bir familya. Küçük ayılar (Procyonidae) familyası ile karıştırılmamaları için Büyük ayılar ya da Asıl ayılar da denilir. Canidae, köpekgiller ve rakunları da içeren Procyonidae familyasının üyeleriyle yakın akrabadır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Özellikleri
Ayıgillerin ortak özellikleri; iri vücut yapıları, büyük kafaları ve kısa ama çok güçlü bacaklarıdır. Gözleri küçük, kulakları yuvarlağımsı ve dik olur ve türden türe 40 ila 42 adet dişleri vardır. Ayaklarında beş parmakları vardır. Parmaklarında içeri çekip tekrar çıkarabildikleri tırnakları vardır. Kuyrukları çok kısadır. Tüyleri uzun ve çoğu türlerde kahverengi ya da siyah olmak üzere tek renklidir. Sadece büyük pandanın beyazlı siyahlı bir rengi ve kutup ayısının beyaz renkli tüyleri vardır. Bazı türlerin göğüslerinde ya da yüzlerinde farklı renkte motifler olabilir. En küçükleri 1 m ve 25 kg, en büyükleri 280 cm ve 800 kg olurlar. Erkek ayılar daima dişilerden daha iri olurlar.
Ayılar genellikle iri ve hantal yapılı kısa bacaklı hayvanlardır. Ağırlıkları Malaya ayısında yaklaşık 27-46 kg’dan başlayarak Alaska iri boz ayısında 780 kg’a kadar ulaşır. Bu iri gövdelerine karşın çoğu iyi bir tırmanıcı ve usta bir yüzücüdür. İnsanlar gibi topukları da yere değmek üzere bütün ayak tabanını basarak yürüyebilirler. Her ayağında beş parmak, parmaklarının ucunda da içeri çekilmeyen tırnakları vardır. Tembel ayı gibi bazı türlerde pençeleri kazmaya çok elverişlidir.
Ayının diş yapısını, uzamış köpek dişlerini, körelmiş yada yok olmuş üç azı dişi, taç bölümü genişleyip düzleşerek ezici özellik kazanmış büyük azı dişleri ve tipik kesici dişler oluşturur.
[değiştir] Beslenme
Ayılar genel olarak hem et hem de otla beslenen hepçil hayvanlardır. Ama familya üyelerinin beslenme tercihleri türden türe değişiklik gösterebilir. Örneğin tümüyle etçil olan kutup ayısı en çok fokları yeğlerken büyük ölçüde otçul olan gözlüklü ayı bitkilerle beslenmeyi seçer. Bu arada hemen hepsi baldan hoşlanır.
[değiştir] Yaşam Şekli
Genellikle kuytu orman köşelerindeki ağaç oyuklarında yada büyük kayaların arasında oluşan çukurlarda, mağaralarda, inlerde, yaşarlar. Kış gelmeden önce bol bol beslenerek semiren ayılar kışın büyük bir bölümünü inlerinde, düzensiz biçimde uyuyarak geçirirler. Ama bu uzun uyuklama gerçek bir kış uykusu sayılmaz. İnsanlar tarafından , postu eti ve yağı için olduğu kadar anı değeri için de avlanan ayılar doğada yabani olarak 15-30 yıl kadar, yakalanıp insanlarca bakıldıklarında ise çok daha uzun yaşarlar.
[değiştir] Bugün yaşayan ayı türleri
Bu familyanın günümüze kadar varlığını sürdürmeyi başarmış 8 türü kalmıştır:
- Boz ayı (Ursus arctos)
- Amerika siyah ayısı (Ursus americanus)
- Asya siyah ayısı (Ursus thibetanus)
- Kutup ayısı (Ursus maritimus)
- Malaya ayısı (Ursus malayanus)
- Dudak ayısı (Melursus ursinus)
- Büyük panda (Ailuropoda melanoleuca)
- Gözlük ayısı (Tremarctos ornatus)
[değiştir] Kaynakça
Encyclopaedia Britannica'nın Bear (Ayı) başlığından Türkçe'ye çevrilmiştir.
[değiştir] Dış bağlantılar
Ayı türleri hakkında bilgilerin ve resimlerin yer aldığı ingilizce bir site
![]() |
Wikimedia Commons'da Ayıgiller ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. |
![]() |
Wikispecies'de Ayıgiller ile ilgili taksonomi bilgileri bulunur. |