Karpuz

Vikipedi, özgür ansiklopedi

?{{{ad}}}
Bilimsel sınıflandırma

Karpuz (Citrullus lanatus), Cucurbitaceae familyasından tek yıllık bir bitki. Kolları toprak yüzeyinde 3-4 m kadar uzayabilir. Susuz tarım şartlarında kökler oldukça derine inse de sulu tarım şartlarında saçak kökler daha çok 40-50 cm derinlikte yoğunlaşır. İri top şeklindeki meyveleri ise tatlı ve suludur. Karpuz tarımı, dünyada ve Türkiye'de oldukça geniş bir alana yayılmıştır. Dünya karpuz üretiminin %20’si Türkiye'de yapılmaktadır.

Konu başlıkları

[değiştir] İklim isteği

Karpuz, sıcak ve ılıman iklimde yetişir. Soğuklardan çok etkilendiği için yetişme devresinde don tehlikesi olmamalıdır. Tohum ekiminde toprak sıcaklığı 12°C’nin üzerinde olmalıdır. Nem oranı fazla olan yerlerde hastalıklar görülebilir.

[değiştir] Toprak isteği

Karpuz yetiştirmek için derin, geçirgen su tutma kapasi tesi yüksek kumlu-tınlı veya tınlı kumlu topraklar seçilmelidir. Ağır killi topraklar ve hafif topraklarda çok iyi bir gübreleme ile karpuz yetiştirilebilir. Drenajın yetersiz olduğu ve tabansuyu seviyesinin 1 m.’nin altında bulunduğu yerlerde başarı sağlanamaz. aa

[değiştir] Yetiştirme tekniği

Ekim nöbeti Antraknoz, Fusarium ve mildiyö hastalığının görüldüğü tarım alanlarında en az üç yıl ekim nöbeti uygulanmalıdır.

[değiştir] Toprak hazırlığı

Karpuz yetiştiriciliğinde toprak hazırlığına sonbaharda ilk yağışlardan sonra başlanmalıdır. İlk yağışlardan sonra toprak tavda iken derin sürüm yapılmalıdır. Eğer yağışlar gecikirse yağışları beklemeden derin sürüm yapılabilir. Derin sürümün arkasından kesekleri parçalamak için kültüvatör (tırmık veya kazayak) veya diskaro (diskli tırmık) ile ikileme yapılır. İkinci toprak işleme dönemi ise Şubat-Mart ayları olup uygun toprak tavında kültüvatör ile toprak işlenerek arazi ekim ve dikime hazır hale getirilir. Ekimden önce tarlada otlanma görülürse tekrar kültüvatör ile toprak işlemesi yapılabilir.

[değiştir] Ekim veya dikim

Karpuz yetiştirilecek arazide ekimden önce sıra arası 2 m olacak şekilde karık pulluğu ile karıklar çekilmeli ve Bu karıkların kenarına tek taraflı olarak ve sıra üzeri 75 cm olacak ocaklara ekim yapılmalıdır. Her ocağa 2-3 adet tohum bırakılıp tohumların üzeri 5-6 cm toprakla örtülerek hafifçe bastırılmalıdır. Genelde araziye ekim ilkbaharın ortalarında yapılmaktadır. Çıkıştan sonra ocakta fidelerden uygun olan iki adedi bırakılır. Daha sonra bir adet bitki bırakılır.

[değiştir] Fide yetiştirerek dikim

Karpuz tarımında erkencilik için fide ile yetiştiricilik yapılabilir. Bunun için 10x13 cm ebadındaki altı delinmiş plastik torbalar kullanılır. Bu torbalar iyi karıştırılmış harç ile doldurulur. Harç yapmak için hacim olarak 1 ölçü bahçe toprağı 1 ölçü iyi yanmış ahır gübresi ve 1 ölçü kum iyice karıştırılır.İlkbaharda harç dolu torbalara karpuz tohumları 4-5 cm derinliğe ekilir. Her torbaya tohumun kalitesine göre 1-2 adet tohum bırakılır. Bu torbalar süzgeçli kovalarla sulanarak seralar veya yüksek tünellere konur. Torbalarda yetişen fidelerde yabancı ot temizliği yapılıp sulaması yapılır. Normal şartlarda fideler 30-45 gün içinde dikime hazır hale gelir. Dikime hazır hale gelen fideler alınıp 2 m sıra arası ve 75 cm sıra üzeri olacak şekilde daha önceden kültüvatör ile sürülmüş ve karık pulluğu ile karıkları açılmış olan tarlaya dikilir. Plastik torbalardan fideler çıkarılırken fide toprağının dağılmamasına özen gösterilmeli ve dikimden sonra mutlaka can suyu verilmelidir.

[değiştir] Gübreleme

İyi bir karpuz yetiştiriciliği için gübreleme gereklidir. Sonbaharda derin sürümden sonra 3-4 ton/da ahır gübresi atılarak kültüvatörle karıştırılmalıdır. Kimyasal gübre olarak da 15-18 kg/da N ve 10 kg/da P2O5 verilmelidir. Fosforlu gübrenin tamamı ve azotlu gübrenin 1/3’ü ekim veya dikimden önce atılarak kültüvatörle karıştırılmalıdır. Azotlu gübrenin 1/3’ü çiçeklenme devresinde 1/3’ü ise meyveler 5-65 cm çapında olduğunda verilmelidir.

[değiştir] Sulama

Verimin yüksek ve kaliteli olması için bitki-kök bölgesinde yeterli nemin bulundurulması gerekir bu nedenle karpuz yetiştiriciliğinde sulama yapılmalıdır. Karpuz fideleri tarlaya şaşırtıldıktan sonra iyi bir can suyu verilirse bitkiler uzun süre sulamaya ihtiyaç duymadan gelişme gösterirler. Fideler küçükken fazla sulama yapılırsa gelişmeyi olumsuz yönde etkiler. Meyve oluşum dönemine kadar mümkün olduğu kadar az sulama yapmak gerekir. Meyve büyüklüğü 5-6 cm olduktan sonra normal sulamalar yapılmalıdır. Bu devreden itibaren 15 günde bir sulama yapılmalıdır. Sulamalarda 0-90 cm toprak derinliği tarla kapasitesine getirilmelidir. Verimden azaldığında sulama kesilmelidir.

[değiştir] Bakım

Karpuz tüplerden başlayarak bakıma ihtiyaç duyar. Tüplerde yabancı ot temizliği gereklidir. Fideler tarlaya şaşırtıldıktan sonra yapılacak olan birinci ve ikinci sulamadan sonra çapalama yapılmalı ve yabancı otlar temizlenmelidir. Bitkilerin kolları geliştikten sonra çapa işleri yapılmamalıdır.

[değiştir] Hasat, harman ve depolanması

Karpuz hasadı meyve sapına bağlı bulunan kulakçıklar kuruduğunda, meyve sapı inceldiğinde ve meyve kabuğu olgunluk parlaklığına ulaştığında elle yapılmalıdır. Karpuzlar hasat, depolama ve taşıma sırasında zedelenmemelidir. Depolama üst üste fazla konmamalı ve depolarda fazla bekletilmeden kısa sürede pazara sunulmalıdır. Gerekli kültür önlemler alındığında karpuzdan sulu şartlarda 5.000- 6.000 kg/da verim alınabilmektedir.

[değiştir] Dış bağlantılar