Karma yasası

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu ansiklopedi maddesinin biçim olarak Vikipedi standartlarına ulaşması için elden geçirilmesi gerekmektedir.
Bu madde Aralık 2006 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.

Konu başlıkları

[değiştir] Etimolojik kökeni

Karma, Hinduizm, Budizm ve Teozofi’de kullanılan bir terimdir. Sanskrit dilinde “yapmak, eylemek, bir fiilde bulunmak” anlamındaki “kri” sözcüğünden türetilmiştir. Karma sözcüğü farklı sözcüklerle birlikte kullanılarak, karma yasası, karmik plan, karmik telafi gibi farklı anlamlara gelen terimlerin oluşturulmasında kullanılmıştır. (Fakat karma felsefesi diye bir terim yoktur; karma, Budist felsefedeki ve Hindu felsefesindeki bir kavram ve bir yasadır.)

[değiştir] Anlamları

Terimin dört farklı anlama gelmesi anlamının Batılılarca iyi kavranamamasına ve kimi zaman tek anlamıyla kullanılmasına neden olmuştur. Terim Doğu’da şu dört anlamda kullanılır:

  • Bedensel hareketler (söz, davranış) veya zihinsel hareketler (niyet, düşünce, imaj oluşturma). Bunlar “neden”dir.
  • Bu hareketlerin sonucu. Bunlar “sonuç”tur.
  • Bireyin şimdiki ve geçmiş yaşamdaki hareketlerinin sonuçlarının toplamı. Bunlar, nedenler toplamı olarak oluşan "mukadderat"tır.
  • Manevi alemdeki nedensellik kuralı (yasa).


[değiştir] Karma yasası ve karmik plan

Zen sisteminde karma yasası öte-alemdeki yaşamı ve tekrar doğuşları belirleyen evrensel nedensellik yasasıdır. Yani Upanişadlar’da belirtildiği şekilde karma yasası insanın şimdiki ve geçmiş yaşamında yaptıklarıyla karşılaşmasıdır. Yapılan hareketlerin karşılığı olarak yaşanması gereken sonuçların planlı ve programlı bir şekilde düzenlenmiş haline “karmik plan” denir.

[değiştir] Karmik planın oluşumu

Kişi her an iradesiyle yeni hareketler yapmakta olduğundan karmik plan kısmen belirli, kısmen oluşum halindedir. Bu bakımdan karmik planın oluşum süreci ve bu süreçteki hareketler üç grupta ele alınır:

  • Mukadderat üzerine bir etkide bulunmuş hareketler (agami-karma)
  • Neden oluşturmuş ve mukadderat üzerinde bir etkide (sonuçta) bulunma sürecine girmiş hareketler (prarabdha-karma)
  • Birikmiş, fakat henüz mukadderat üzerinde bir sonuç oluşturmamış hareketler.

Kısaca ifade etmek gerekirse, Doğu’nun karma yasası bir Türk atasözüyle tek cümleyle şöyle ifade edilebilir: “Ne ekersen onu biçersin.”

[değiştir] Karma yasası ve Yenidendoğum -Samsara-

Karma yasası, herhangi bir durumun ya da yaşantının, daha önceki durumlar ve yaşantıların bir sonucu olduğunu söyler. Her canlı açısından bugün, dünlerin bileşik bir sonucudur. İnsan açısından ele alınırsa, dün ve önceki günlerde kişi neler yapmışsa, ne tarz bir yaşantı sürmüşse, bugün de o yaşantıların bir sonucu olacaktır, sonucu olarak biçimlenecektir. Çünkü karma yasasına göre herşeyin, gelecekte ortaya çıkacak, kendini gösterecek bir sonucu vardır. Hiçbir şey, herhangi bir sonuç yaratmadan yokolup gitmez.

Samsara anlayışına göre her canlı -özellikle insan üzerinde durulur- ölümden sonra bir sonraki yaşama geçer. Ancak bu yaşam, bir önceki yaşamda "yapılanlar"ın bir sonucudur. İyi yönde sürdürülmüş olan bir yaşam kişiye, daha ileri düzeyde bir yeni yaşam getirecektir.

Bu noktada karma yasasıyla samsara içiçe geçmektedir. Bugün, dünlerin bir sonucuysa, dünlere göre belirlenmiş ise, bugün bir anlamda yenidendoğumdur, yeni bir yaşamdır. Samsara konusundaki içrek yaklaşımlar, insanların öldükten sonra yeni bir yaşamda doğduklarından çok, yaşanan her günün, geçmiş yaşantının bir sonucu olduğu, her günün yeni bir yaşantı olduğu anlayışına varmaktadır.