İQTElif

From Wikipedia

Eçtälek tezmäse

[üzgärtü] Kíríş süz

İQTElif (ASCII'de: IQTElif), İdíl-Ural-Qırım Tatar Elifbası ğibaresíníñ qısqartması. Ul, Idíl-Ural (Qazan) Tatarçası öçön fonetik we pragmatik qaraş noqtalarınnan iñ optimal, Qırım Tatarçası we başqa qardeş tílleríbíz bílen oxşaş imlanı te'min itken Latin-nigízlí elifba.

Aa Bb Cc Çç Dd Ee Ff Gg Ğğ Hh Iı İi Íí Jj Kk Ll Mm Nn Ññ Oo Öö Pp Qq Rr Ss Şş Tt Uu Üü Vv Ww Xx Yy Zz

[üzgärtü] Tayanıçlar

Bu elifba tübendegí ğomumi yüneytíşlerge tayanğan:

  1. Latin elifbasınıñ mömkin bulğança konvensional bilgílerní qullanuwı kirek;
  2. Anıñ, tílníñ fonetik üzínçelíklerín, belki pragmatik qaralışlarğa buysınıp qına, döröst çağıldıruwı kirek;
  3. Latin-nigízlí Tatar elifbasınıñ, tílge tabiği bularaq xas bulğan başqa başlıça Törki tíllerge yaqınlıq üzínçelígín maksimal derecede çağıldıruwı kirek.


[üzgärtü] Eytílíş

Xeríf sanı Latin xeríf Latin isímí Kiril isímí IPA transkripsiyesí
1 A a A А ɑ, ʌ
2 B b Be Бэ b
3 C c Ce Җэ ʓ
4 Ç ç Çe Чэ ʆ, ʧ
5 D d De Дэ d
6 E e E Ә (we Awrupalı alınmalardağı (ozon, açıq) Ee) æ,ə
7 F f Ef Эф f
8 G g Ge Ге g
9 Ğ ğ Ğe Гъэ ɣ
10 H h He Һэ h
11 I ı I Ы ɨ
12 İ i İ И i
13 Í í Í E (qısqa, yabıq Tatar awazı) í (somewhat lower than i)
14 J j Je Жэ ʒ, ʤ
15 K k Ke Ке k
16 L l El Эль l
17 M m Em Эм m
18 N n En Эн n
19 Ñ ñ Эң ŋ
20 O o O О o, o:
21 Ö ö Ö Ө œ
22 P p Pe Пэ p
23 Q q Qu Къу q
24 R r Er Эр r
25 S s Es Эс s
26 Ş ş Эш ʃ
27 T t Te Тэ t
28 U u U У u
29 Ü ü Ü Ү y
30 V v Ve Вэ v
31 W w We Уэ w
32 X x İxs Иxс x
34 Y y Ye Йэ j,ɪ
35 Z z Zet Зет z
  ' hemze Һәмзә ء

Könbatış alınmalardağı Ee xeríflerí İQTElif'te saqlana, çönki alar Tatarçada İQTElif'tegí Íí awazınnan temamen başqa bír awaznı bilgíli, ki bu awaz 20nçí ğasırdağı elifba üzgertüleríne möxtemelen seyesi sebepler bílen Ee bularaq tírkeldí. Meselen: modemneríbízníñ.

İQTElif'tegí EE we Íí awazları Tatarça'da iñ yış qullanılğan suzıqlar we şuña küre alarnı bilgílegen xerífler böyök ehemiyetke iye.

[üzgärtü] Qanun-tışı itílgen Latin elifbasınnan ayırmalar

Bu elifbada Tatarstan xakimiyetí tarafınnan resmi itíleçek bulğan elifbadan ayırmalı bírniçe xeríf bar:

İQTElif Resmi itíleçek idí, emma qanun-tışı itíldí Kiril tiñdeşí
Ee Əə Əə
Íí Ee Ee
Ññ Ŋŋ Ңң
Öö Ɵɵ Ɵɵ

Bu, konvensional xeríflerní qullanu yüneytíşín çağıldıra.

[üzgärtü] Tışqı alqalar

Başqa tellärdä