Cá Chép Koi
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Tìm hiểu về "Cá Chép Koi". Phần 1 – Xuất xứ: Cá Chép bắt nguồn từ Trung Quốc. Theo các nhà khảo cổ học, phân tích từ hóa thạch tìm được ở miền Nam TQ, thì cá chép đã có từ hơn 2 triệu năm. Vào thế kỷ thứ 4, người TQ đã biết lai tạo giống cá chép, để giờ đây giống cá 3 đuôi hoặc cá Tàu đã nổi tiếng trên toàn thế giới…cá chép được lai tạo để trở thành giống cá đẹp, trưng bày làm kiểng đã phát tán rộng rãi và người Nhật bản cũng đã nghiên cứu để nhân giống lọai cá này đầu tiên tại hòn đảo Niigata…Cho đến thế kỷ thứ 19, chính xác là vào năm 1914, để Tôn vinh Hoàng tử Hirohito, Nhật đã cho trưng bày (triển lãm) giống cá Koi đầu tiên tại Tokyo…và hòn đảo Niigata chính thức được mang tên Niigata Koi…từ đây, cá chép Nhật vói 2 màu chủ đạo “Đỏ và Trắng” được tôn vinh và mua bán rộng rãi. Để nghiên cứu thêm về cách lai tạo màu, sinh sản, nhân giống và nuôi dưỡng..từ năm 1950, Nhật bản đã cử các chuyên gia đến Biological Sciences = Trung tâm Khoa học Kỹ thuật thuộc Sinh vật học của Trường Đại học Chicago và Physical Chemistry = Môn Lý Hóa của Viện nghiên cứu Illinois Hoa Kỳ. Do đó, chúng ta mới được chiêm ngưỡng vẻ đẹp đầy quyến rũ của những chú Koi. Cá chép do người Nhật lai tạo rất đẹp về màu sắc và đắt giá. Do vậy, mỗi khi nhắc đến loài cá chép được lai tạo có nhiều màu sắc đẹp, người ta liên tưởng ngay đến người Nhật và thường được dùng chung một tên gọi là “Cá Chép Nhật”. Thực ra, cá chép do Nhật lai tạo có tên gọi là:”Nishikigoi” tiếng Việt là:”Cá chép nhiều màu sắc”, đến thế kỷ 19 thì có thêm tên gọi là:”KOI”. Từ Koi theo tiếng Nhật là “Cá Chép”, theo tiếng Anh là “tình yêu đích thực”. Tên gọi mỹ miều dành cho giống cá này quả thật xứng đáng…Nói tóm lại, giống cá này được lai tạo bắt nguồn từ Trung Quốc, KOI là tên do người Nhật đặt và được gọi chung cho tất cả các loại cá chép lai tạo…thí dụ: China Koi - Japanese Koi – Malaysia Koi - Koi USA – Vietnamese Koi..v.v. (Hiện nay, trên eBay đang bán một loại cá Koi màu trắng sữa đuôi dài, được ghi rõ xuất xứ=Vietnamese). Do cá Koi của Nhật thuộc loại xuất sắc, đắt giá và nổi tiếng, nên người Nhật đã tự đặt ra những quy cách về gam màu, tên gọi để phân biệt từng chủng loại… Phần 2 – Chủng lọai: Cá Koi được chia ra làm 2 loại: Standard Koi và Butterfly Koi.
- Standard Koi: Hình dáng giống như cá nguyên thủy, nhưng được pha trộn nhiều màu sắc rất đẹp (khi được nhìn từ trên xuống, dọc theo sống lưng), do đó cá Koi chỉ thật sự đẹp khi được nuôi ở ao.
- Butterfly Koi: Khác với cá nguyên thủy là vi, vây và đuôi dài, khi bơi nhìn uyển chuyển rất đẹp, nên có thể nuôi được ở cả ao và hồ kiếng. Butterfly Koi còn có những tên gọi khác như “Longfin Koi” hoặc “Dragon Carp”=Cá Chép Rồng.
Từ năm 1980 Nhật bản mới bất đầu nhân giống loại Butterfly Koi. Phần 3 – Màu sắc: Muốn đánh giá Koi có màu sắc đẹp hay không, chúng ta phải tuân thủ những tiêu chuẩn bắt buộc của người Nhật…Dân Nhật tin rằng những mảng màu trên mình Koi là những hình xâm luôn luôn mang lại sự may mắn. Tiêu chuẩn về màu được người Nhật đặt tên như sau: - Trắng pha Đỏ = Kohaku. - Trắng pha Đỏ+Đen = Showa Sanke. - Trắng pha Đen = Utsurimono. - Đen pha Trắng = Shiro Bekko. - Vàng pha Đen = Ki Utsuri. - Bạch kim hoặc Vàng kim = Kinginrin. - Xám bạc = Asagi - Trắng, trên đỉnh đầu có một vòng tròn Đỏ = Tancho. ...và những giống khác như: Sanke, Ogon, Shusui, Matsuba, Chagoi, Soragoi, Karasu(crow), Taisho Sanke, Koromo, Kawarimono.
Hiện nay, không riêng gì Nhật bản mà các nước Châu âu, Châu Á cũng biết cách lai tạo giống Koi, nhưng các mảng màu và màu sắc thì không thể sánh được với Koi của Nhật.
Phần 4 – Phân biệt các loại cá Koi: So sánh và nhận biết cá Koi Nhật:…Koi Trung quốc và Koi Việt nam là giống với chép nguyên thủy và Koi Nhật, Koi Pháp có hông ngắn (nhìn ngang) đầu hơi gù…và điều đặc biệt là chỉ Koi Nhật là có màu đỏ chót như đỏ máu và đỏ ớt (chilli) còn tất cả các loại Koi khác chỉ có màu đỏ cam cam. Màu sắc của Koi Nhật rất rực rỡ và có đường biên sắc nét, các mảng màu lớn và đều ở hai bên hông (khi nhìn từ trên xuống, dọc theo sống lưng). Riêng loại Butterfly Koi của Nhật thì vi, vây và đuôi rất dài (có khi bằng 2/3 thân) và màu thì phủ kín đuôi… Việt nam cũng có giống Butterfly Koi màu trăng sữa,đuôi dài vừa phải,dọc trên sống lưng hàng vảy có pha chút màu đen (giá trên eBay là 9.99usd). Khác với cá Nhật, toàn thân trắng sữa, đuôi dài hơn và đặc biệt là co một hình tròn đỏ chót ngay giữa đỉnh đầu, tượng trưng cho Quốc kỳ của Nhật, giá cá này rất cao; Thời gian gần đây xuất hiện giống Koi có màu óng ánh như kim tuyến, nhưng chỉ có trên 2 màu là trắng và vàng mà người Nhật gọi là Kinginrin. Phần 5 – Kích thước:
- Từ xa xưa, Cá Koi đã được xác nhận: chiều dài có thể tới 6 feed (2 meters) và chúng có thể sống tới 230 năm, rồi suy giảm dần xuống… từ thế hệ này đến thế hệ khác. Người ta cho rằng, phần lớn cá Koi hiện nay, có thể dài được 3 feet (1 meter) và tuổi thọ từ 40 đến 60 năm tuổi.
Nếu cá Koi được nuôi ở ao thì đến năm thứ 8 có thể chiều dài tối đa của cá đạt đến 1 mét…sau đây là bảng của người Nhật tính kích thước theo tuổi của cá: Tháng Inches Năm Cm 0 0.3 0.0 0.7 1 1.1 0.1 2.9 2 2.0 0.2 5.0 3 2.8 0.3 7.1 4 3.6 0.3 9.1 5 4.4 0.4 11.1 6 5.1 0.5 13.0 7 5.8 0.6 14.8 8 6.5 0.7 16.6 9 7.2 0.8 18.4 10 7.9 0.8 20.1 11 8.6 0.9 21.7 12 9.2 1.0 23.3 13 9.8 1.1 24.9 14 10.4 1.2 26.4 15 11.0 1.3 27.9 16 11.5 1.3 29.3 17 12.1 1.4 30.7 18 12.6 1.5 32.1 19 13.2 1.6 33.4 20 13.7 1.7 34.7 21 14.2 1.8 36.0 22 14.6 1.8 37.2 23 15.1 1.9 38.4 24 15.6 2.0 39.5 25 16.0 2.1 40.6 26 16.4 2.2 41.7 27 16.8 2.3 42.8 28 17.2 2.3 43.8 29 17.6 2.4 44.8 30 18.0 2.5 45.8 31 18.4 2.6 46.7 32 18.8 2.7 47.6 33 19.1 2.8 48.5 34 19.4 2.8 49.4 35 19.8 2.9 50.2 36 20.1 3.0 51.1 37 20.4 3.1 51.9 38 20.7 3.2 52.6 39 21.0 3.3 53.4 40 21.3 3.3 54.1 41 21.6 3.4 54.8 42 21.9 3.5 55.5 43 22.1 3.6 56.2 44 22.4 3.7 56.9 45 22.6 3.8 57.5 46 22.9 3.8 58.1 47 23.1 3.9 58.7 48 23.4 4.0 59.3 49 23.6 4.1 59.9 50 23.8 4.2 60.4 51 24.0 4.3 61.0 52 24.2 4.3 61.5 53 24.4 4.4 62.0 54 24.6 4.5 62.5 55 24.8 4.6 63.0 56 25.0 4.7 63.5 57 25.2 4.8 63.9 58 25.3 4.8 64.4 59 25.5 4.9 64.8 60 25.7 5.0 65.2 61 25.8 5.1 65.6 62 26.0 5.2 66.0 63 26.1 5.3 66.4 64 26.3 5.3 66.8 65 26.4 5.4 67.2 66 26.6 5.5 67.5 67 26.7 5.6 67.9 68 26.8 5.7 68.2 69 27.0 5.8 68.5 70 27.1 5.8 68.8 71 27.2 5.9 69.1 72 27.3 6.0 69.4 73 27.5 6.1 69.7 74 27.6 6.2 70.0 75 27.7 6.3 70.3 76 27.8 6.3 70.6 77 27.9 6.4 70.8 78 28.0 6.5 71.1 79 28.1 6.6 71.3 80 28.2 6.7 71.6 81 28.3 6.8 71.8 82 28.4 6.8 72.0 83 28.4 6.9 72.2 84 28.5 7.0 72.5 85 28.6 7.1 72.7 86 28.7 7.2 72.9 87 28.8 7.3 73.1 88 28.8 7.3 73.3 89 28.9 7.4 73.4 90 29.0 7.5 73.6 91 29.1 7.6 73.8 92 29.1 7.7 74.0 93 29.2 7.8 74.1 94 29.3 7.8 74.3 95 29.3 7.9 74.5 96 29.4 8.0 74.6 Months Inches Years Cm
Phần 6 – Cách chọn cá Koi: Muốn chọn được những chú Koi đẹp cả về hình dáng lẫn màu sắc, nên bỏ thời gian đi tham quan, tìm hiểu ở những trại cá tại các Quận như: Bình thạnh, Gò vấp, 12, Hóc môn và Tỉnh Bình dương hoặc chợ cá Nguyễn thông, Lưu xuân tín v.v…
Trước hết, phải xác định là nuôi cá ở hồ kiếng hay hồ xi-măng. Nếu là hồ kiếng thì nên chọn giống cá Butterfly Koi (chép đuôi dài) vì chúng đẹp ở dáng thướt tha… chọn cá nhỏ hoặc lớn đều được, khoảng từ 5cm đến 40cm tùy từng hồ, vì nuôi hồ kiếng cá bột lớn rất nhanh, nhưng khi phát triển đến 20cm thì khựng lại và chậm lớn… Nếu nuôi hồ xi-măng (hồ ít nhất là 6 khối=6000 lít) nên có hòn non bộ, một vài cây sen và súng..vừa trang trí cho đẹp vừa tạo bóng mát cho cá..cũng nên có vòi phun hoặc thác nước cho hòn non bộ, chủ yếu là để tạo oxy cho cá - Để nuôi hồ xi-măng nên chọn cá đã phát triển từ 20cm trở lên, vì hồ xi-măng sẽ có rất nhiều vi sinh vật vừa lợi vừa hại, cá nhỏ sẽ khó chống chọi lại được và sự phát triển của chúng ở hồ xi-măng sẽ đạt tối đa – Theo kinh nghiệm của Tôi, cá bột tỉ lệ sống là 50%, trong khi cá trên 20cm tỉ lệ sống từ 90 đến 99% - Vì cá nuôi trong hồ xi-măng, chúng ta sẽ nhìn ngắm chúng từ trên xuống, do đó nên chọn loại cá Standard Koi (giống cá đuôi ngắn) vì sức khỏe và đề kháng gần gấp đôi loại Butterfly – Đặc biệt, vì chỉ nhìn ngắm từ phía trên. Do vậy, màu cá là quan trọng nhất…nên chọn cá có những mảng màu lớn và cân đối đều 2 bên, luôn có màu chủ đạo là trắng và đỏ. Còn một điểm đáng chú ý nữa và cũng rất quan trọng khi chọn cá Koi là hình dáng của chúng – Nên xem xét kỹ, dáng bơi phải thẳng và uyển chuyển, không có dị tật như: phần cuối thân bị cong lên, hở mang, râu không đều (do bị cụt, mọc lại không được như cũ) và dị tật nguy hiểm nhất, xấu nhất của cá chép là “Méo miệng”…cứ 20 Koi thì có 1 bị méo miệng – Vì giống cá chép, miệng rất to và luôn ngáp ngáp, nếu phải ngắm một chú méo miệng thì…chán lắm lắm. Chúc các Bạn chọn nuôi những chú ca khỏe đẹp – Thân Chào – Koi59.
(Lần sau: Nuôi cá bằng kinh nghiệm dân gian…đạt kết quả cao)