Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc là chức danh đứng đầu Ban Thư ký, một trong những bộ phận chính yếu của Liên Hiệp Quốc. Theo Hiến chương Liên Hiệp Quốc, chức danh Tổng Thư ký được bổ nhiệm bởi Đại Hội đồng căn cứ trên sự tiến cử của Hội đồng Bảo an. Chức vụ này được xem là vị trí có nhiều ảnh hưởng nhất tại LHQ.

Mục lục

[sửa] Tổng Thư ký đương nhiệm

Ban Ki-moon
Ban Ki-moon

Tổng Thư ký bắt đầu vào ngày 1 tháng 1 năm 2007 là ông Ban Ki-moon, nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Hàn Quốc. Ông Ban Ki-moon được Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc bầu giữ chức vụ này ngày 13 tháng 10 năm 2006 và đã chính thức tuyên thệ ngày 14 tháng 12 cùng năm.

[sửa] Vai trò

Chức danh Tổng Thư ký được qui định trong Bản Hiến chương như là “viên chức quản trị chính” của tổ chức này. Lúc đầu nhiều người cho rằng vai trò của Tổng Thư ký chỉ nên giới hạn trong lãnh vực hành chính. Song vị Tổng Thư ký đầu tiên, Trygve Lie, đã khẳng định vị trí của ông là phát ngôn và hành xử như một nhà lãnh đạo và một nhà hoà giải. Từ đó, các tổng thư ký thường phát biểu về các vấn đề toàn cầu cũng như sử dụng chức vụ của mình để dàn xếp các mối bất hoà. Điều này phù hợp với định ý ban đầu của Tổng thống Hoa Kỳ Franklin D. Roosevelt, người đã có nhiều ảnh hưởng trên việc hình thành LHQ, cho rằng tổ chức này nên được lãnh đạo bởi một “nhà hoà giải của thế giới”.

[sửa] Nhiệm kỳ và qui trình tuyển chọn

Chức danh này được bổ nhiệm theo nhiệm kỳ năm năm. Các tổng thư ký thường phục vụ hai nhiệm kỳ liên tiếp, riêng Boutros Boutros-Ghali chỉ ngồi ở vị trí này trong một nhiệm kỳ. Tổng Thư ký được bổ nhiệm bởi Đại Hội đồng, dựa trên sự tiến cử của Hội đồng Bảo an. Do vậy, sự tuyển chọn phụ thuộc vào phiếu phủ quyết của các thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an. Chức danh này không được bầu chọn theo cách phổ thông đầu phiếu.

Theo qui ước, chức vụ Tổng Thư ký được chọn tuần tự theo các khu vực địa lý, nhưng vì Boutros Boutros-Ghali từ Ai Cập chỉ phục vụ một nhiệm kỳ nên một người đến từ Phi châu, Kofi Annan, được chọn để kế nhiệm. Khi Annan hoàn tất nhiệm kỳ đầu tiên, các quốc gia thành viên, vì có ấn tượng tốt với thành tích của ông, đã quyết định dành cho ông nhiệm kỳ thứ hai mà không tính đến yếu tố nên chọn tổng thư ký kế nhiệm từ Á châu. Cho đến nay vẫn chưa có tổng thư ký nào đến từ Bắc Mỹ hoặc châu Đại Dương.

Hầu hết các tổng thư ký là những ứng viên thoả hiệp xuất thân là viên chức trung cấp và ít có tiếng tăm. Những chính trị gia có thanh danh thường được giới thiệu cho chức vụ này, nhưng hầu như luôn luôn bị gạt bỏ. Chẳng hạn như các nhân vật tiếng tăm như Charles de Gaulle, Dwight Eisenhower và Anthony Eden được xem xét cho chức tổng thư ký đầu tiên của LHQ nhưng cuối cùng đều bị khước từ và một người đến từ Na Uy, Trygve Lie, giành được sự đồng thuận để được bổ nhiệm vào chức vụ này. Phụ thuộc vào nền chính trị quốc tế và cơ chế vận hành của nền chính trị thoả hiệp, vì vậy dễ dàng tìm thấy nhiều điểm tương đồng trong qui trình và tiêu chuẩn tuyển chọn chức vụ Tổng Thư ký với các vị trí lãnh đạo thuộc các tổ chức quốc tế khác, trong đó nên kể đến qui trình bầu chọn Giáo hoàng cho Giáo hội Công giáo La mã.

[sửa] Xoay quanh việc bầu Tổng Thư ký năm 2006

Nhiệm kỳ của đương kim Tổng thư ký Annan hết hạn vào cuối năm 2006. Đã có những đồn đại cho rằng cựu Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton và cựu Tổng thống Chile Ricardo Lagos đang tính trở thành Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc . Tuy nhiên, Clinton đến từ một quốc gia là thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an nên điều này được xem là phá vỡ truyền thống của LHQ. Các ứng viên khác là Ngoại trưởng Hàn Quốc Ban Ki-moon, Phụ tá Bộ trưởng Thông tin Ấn Độ Shashi Tharoor, Gro Harlem Brundtland, cựu Thủ tướng Na Uy và là cựu Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tarja Halonen, Tổng thống Phần Lan, và Vaira Vike Freiberga, Tổng thống Latvia. Dù vậy, nhiều người cho rằng chức vụ Tổng Thư ký LHQ nên dành cho châu Á. Cả Clinton lẫn Lagos cũng bác bỏ tin đồn họ có ý định ra tranh chức vụ này. Đằng sau hậu trường Trung Quốc đang vận động ráo riết cho Phó Thủ tướng Thái Lan, Surkiart Sathirathai, ông này cũng nhận được sự ủng hộ từ Hoa Kỳ, NgaASEAN. Trong khi đó, Jayantha Dhanapala của Sri Lanka và Jose Ramos-Horta, cựu Ngoại trưởng Timor-Leste và là người được đề cử Giải Nobel Hòa bình cũng được xem là những ứng viên có nhiều triển vọng. Dhanapala là nhân vật có tiếng tăm trong nội bộ Liên Hiệp Quốc nhờ vào những đóng góp của ông trong các vấn đề giải trừ quân bị.

Có ý kiến được nhiều người đồng tình cho rằng đã đến lúc nên bổ nhiệm một phụ nữ vào chức vụ tổng thư ký. Trong suốt 60 năm qua, tất cả tổng thư ký đều là nam giới. Thủ tướng New Zealand, Helen Clark, và Toàn quyền nước này, Dame Silvia Cartwright, được xem là các ứng viên triển vọng sau khi được giới thiệu bởi tổ chức phụ nữ quốc tế Equality Now.

Ngoại trưởng Hàn Quốc Ban Ki-moon đã được chính thức bầu chọn để kế nhiệm cho Kofi Annan vào đầu năm 2007.

[sửa] Đề xuất bất thành

Đầu thập niên 1960, nhà lãnh đạo Xô viết Nikita Sergeyevich Khrushchyov dẫn đầu một nỗ lực nhằm bãi bỏ chức vụ Tổng Thư ký. Với đa số áp đảo của các quốc gia phương Tây, các nước này chọn người của họ cho chức vụ này, vì vậy những người này thường tỏ ra có thiện cảm với phương Tây. Khrushchev đưa ra đề xuất thay thế chức danh này bằng một hội đồng lãnh đạo gồm ba thành viên (tam đầu chế): một đến từ phương Tây, một từ các nước chủ nghĩa xã hội và một từ các nước phi liên kết. Ý tưởng này không thực hiện được vì thiếu sự ủng hộ từ các quốc gia trung lập.

[sửa] Danh sách Tổng Thư ký

# Ảnh Tổng Thư ký Thời gian đương nhiệm Quốc gia xuất thân Ghi chú Tham khảo
Hình:Gladwyn Jebb.jpg Sir Gladwyn Jebb 1945 – 1946 Anh Lâm thời
1 Hình:Trygve Lie Bio Photo.jpg Trygve Halvdan Lie 2 tháng 2 1946 – tháng 11 1952 Na Uy Từ nhiệm [1]
2 Hình:Dag Hammarskjöld june 1959.jpg Dag Hammarskjöld 10 tháng 4 1953 – 18 tháng 11 1961 Thụy Điển Tử nạn trong một tai nạn máy bay tại Rhodesia (nay là Zambia) [2]
3 Hình:U Thant Bio Photo.jpg U Thant 30 tháng 11 1961 – 31 tháng 12 1971 Miến Điện (nay là Myanma) Quyền Tổng Thư ký từ 3 tháng 11 1961 đến 30 tháng 11 1962 [3]
4 Hình:K Waldheim.jpg Kurt Waldheim 1 tháng 1 197231 tháng 12 1981 Áo Trung Quốc phủ quyết nhiệm kỳ thứ ba [4]
5 Hình:Perez de cuellar.gif Javier Pérez de Cuéllar 1 tháng 1 198231 tháng 12 1991 Peru Từ chối nhiệm kỳ thứ ba [5]
6 Hình:BoutrosGhali.jpg Boutros Boutros-Ghali 1 tháng 1 199231 tháng 12 1996 Ai Cập Hoa Kỳ phủ quyết nhiệm kỳ thứ hai [6]
7 Kofi Annan 1 tháng 1 199731 tháng 12 2006 Ghana [7]
7 Ban Ki-moon 1 tháng 1 2007 (chưa bắt đầu) Hàn Quốc [8]



Liên Hiệp Quốc Cờ LHQ

Hệ thống Liên Hiệp Quốc
Đại hội đồng | Hội đồng Bảo an | Hội đồng Kinh tế và Xã hội
Hội đồng Uỷ trị | Tổng Thư ký | Tòa án Quốc tế vì Công lý

Nghị quyết Liên Hiệp Quốc
Các nghị quyết của Đại hội đồng | Các nghị quyết của Hội đồng bảo an

Các tổ chức Liên Hiệp Quốc

FAO | ILO | UNAIDS | UNDP | UNESCO | UNFPA |
UNHCR | UNICEF | UNIDO | UNODC | UNV | WHO

sửa

[sửa] Xem thêm

[sửa] Liên kết ngoài