Alexandria
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
- Xin xem các mục từ khác có tên tương tự ở Alexandria (định hướng).
Alexandria (tiếng Hy Lạp: Αλεξάνδρεια; tiếng Coptic: Rakotə; tiếng Ả Rập: الإسكندرية Al-ʼIskandariya) là thành phố và hải cảng quan trọng nhất ở bắc Ai Cập, trong vùng châu thổ sông Nil, trên một dải đất phân cách hồ Maryot với Địa Trung Hải. Alenxandria được Alexander Đại đế lập làm kinh đô vào năm 332 TCN. Vị vua xứ Macedonia này có kế hoạch biến Alexandria thành hải cảng tốt nhất thế giới cổ đại. Một đê chắn sóng bằng đá dài khoảng 1,6 km được xây trên đảo Pharos, quây thành một hải cảng rộng. Trên đảo còn có ngọn hải đăng nổi tiếng, kỳ quan thứ bảy trong bảy kỳ quan của thế giới cổ đại, cao 134 m. Một kênh đào nối liền hồ Maryot với nhánh sông Nil gần đó.
Alexandria là một trung tâm khoa học và văn chương của thế giới cổ đại, với thư viện Alexandria có gần 500.000 đầu sách (từ đầu thế kỷ thứ III TCN). Sau khi thất trận Actium, vào năm 31 TCN, dẫn đến việc nữ hoàng Cleopatra tự vẫn, Alexandria thuộc quyền cai trị của La Mã. Nhờ vị trí địa lý của mình, thành phố này tiếp tục là trung tâm thương mại giữa Đông-Tây. Sau khi thành phố Constantinople (nay là Istanbul) được thành lập đã làm lu mờ thủ đô một thời của Ai Cập. Ptolémée, một trong những tướng quan trọng của ông, được chia Ai Cập. Muốn cho Alexandrie được triền vọng tốt về văn hóa và thương mại tót đẹp, ông cho xây cất một trường Ðại học, một Hàn lâm viện và một thư viện.
Ptolémée II, người thừa kế của ông, đã làm cho quy mô hơn. Thời đó những vua chúa chia nhau đế quốc của Ðại đế Alexandre đều muốn tranh giành ành hưởng nhau.
Ptolémée và những vị thừa kế của ông đều lấy Sách làm dụng cụ của sự thông thái và quyền lực. Chỉ để dùng cho vua còn dân thì cấm. Chỉ những nhà thông thái và triết gia nào được nhà vua trợ cấp mới được đến thư viện.
Sau đó Rome và Bysance cũng bắt chước gom góp sách. Muốn chất đầy tủ sách của họ, dòng họ Ptolémée phải dùng mưu mẹo.
Bác sĩ Gallien, đã ở Alexandrie trong 5 năm, có kể lại là mỗi lần tầu biển nào ghé đến đều bị khám xét và bị giữ lại tất cả sách khi họ tìm thấy để chép lại tất cả những sách bời những nhà chuyên môn chép sách. Khi chép xong, những người ai Cập trả lại cho chủ nhân bản chép và giữ lại bản chính cho họ. Họ cũng mua những sách với giá rất đắt. Vì buôn bán sách có lợi, nên có những người buôn sách giả. Họ đặt ra những tác giả "giả" của thời cổ. Chuyện này làm khó khăn cho những nhà viết sử.
Bắt đầu do Ptolémée Soter và sau đó nhờ những chăm chút thận trọng của Demetrius de Phalere, đã cho đi mua tất cả những sách trên thế giới với giá rất cao và, theo S. Epiphane thì được một bộ sưu tập gồm 54 800 cuốn. Joseph thì nói được hai trăm ngàn quyển, còn Demetrius thì hy vọng được năm trăm ngàn quyển. Tuy nhiên, Eusebe bảo đảm rằng khi Philadelphe - một thừa kế của Soter- chết, thư viện này chỉ có chừng hai trăm ngàn quyển. Nhưng về sau, những vị thừa kế tiếp theo đã làm giàu cho thư viện và cuối cùng đã có được 700 000 quyển. "Quyển " ở đây là những cuộn sách (rouleau), nên ít chữ hơn quyển sách bây giờ. Họ đã mua của Nelée với giá cao kinh khủng một số tác phẩm của Aristote và một số lớn sách khác họ cho người tìm ở Rome, Athènes, Perse, Ethiopie...
Ðã nhiều lần những tòa thư viện Alexandrie bị cháy, lần quan trọng nhất là vào thế kỷ thứ 3. Sách xem như bị đốt cháy hoàn toàn khi một vị Tướng Ả rập đã đốt thư viện năm 642 và 645
Ngày 16/10/2002, tổng thống Ai Cập Hosni Moubarak đã mời những vị quốc vương, tổng thống, những vị lãnh Nobel, nhà thơ, văn và những nhà trí thức. Nền văn hóa phức tạp khổng lồ bảy tầng , hình mặt trời, đã dự định sẽ chứa 5 triệu quyển sách. Thư viện Bibliotheca Alexandrina sẽ là thư viện to nhất thế giới , đã gom góp sách quý xưa nhiều nhất thế giới. Trên mặt tiền bằng đá granit, có khắc tất cả những mẫu tự của thế giới.
Ðĩa thủy tinh và mái bằng béton tượng trưng cho Mặt Trời mọc, là ký hiệu cho nền văn minh cổ đại sông Nil
Thư viện có hệ thống ngăn cháy.
2.000 năm trước, Alexandria là một trung tâm văn hoá thời cổ và được coi là nơi khai sinh của nền khoa học phương tây. Nó lưu trữ những tác phẩm của các học giả và nhà văn vĩ đại nhất trong thế giới cổ đại. Tại một làng đánh cá nhỏ bên bờ sông Nile có tên gọi Rhakotis, Alexander Đại đế đã chọn nơi này làm thủ phủ mới cho đế chế của mình. Nó trở thành thủ đô của Ai Cập vào năm 320 trước Công nguyên và nhanh chóng trở thành thành phố có ảnh hưởng nhất trong khu vực.
Những vị hoàng đế đã cho xây một ngọn hải đăng khổng lồ ở Pharos, một trong 7 kỳ quan thế giới, và thư viện Alexandria nổi tiếng. Tại chính thư viện này, Archimedes đã sáng chế ra máy bơm nước hình ốc vít vẫn được sử dụng đến ngày nay. Cũng tại đây, Eratosthenes đo được đường kính của trái đất, Euclid phát hiện ra các định luật hình học và Ptolemy viết nên tác phẩm Almagest. Đó là một trong những cuốn sách khoa học có ảnh hưởng nhất nói về bản chất của vũ trụ trong 1.500 năm. Sau này thư viện đã bị thiêu hủy trong cuộc xâm chiếm của Julius Caesar.