Họ Cau

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Họ Cau

Cây dừa lùn Manila ( Cocos nucifera)
Phân loại khoa học
Giới (Kingdom): Plantae
Ngành (Division): Magnoliophyta
Lớp (Class): Liliopsida
Bộ (Ordo): Arecales
Họ (Familia): Arecaceae
Schultz-Schultzenstein
Các chi

Nhiều, xem
Danh sách các chi trong họ Cau

Họ Cau (danh pháp khoa học: Arecaceae) (còn gọi là Palmae hay họ Cọ hoặc họ Dừa), là một họ thực vật có hoa, thuộc về lớp thực vật một lá mầm và nằm trong bộ Arecales (bộ Cau). Hiện nay, người ta biết 202 chi với khoảng 2.600 loài, phần lớn sinh sống ở vùng nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới. Trong số tất cả các họ thực vật thì họ Cau có lẽ là dễ nhận biết nhất. Loài điển hình trong họ này là cau, quả của nó được nhai với lá trầu không. Các loài như chà là, mây, cọ hay dừa cũng thuộc về họ này. Cây cọ dầu sản xuất ra loại dầu cọ là loại dầu dùng trong chế biến thực phẩm, nó thuộc về chi Elaeis. Một vài loại được trồng để lấy cây non làm rau. Nhựa của một số loài đôi khi còn được lên men để sản xuất rượu vang. Trong lễ hội Ngày chủ nhật Cọ người ta dùng các cây cọ, vì thế mà có tên gọi này.

Các loài cây thuộc họ này đã được tìm thấy trong các hóa thạch có niên đại khoảng 70-80 triệu năm trước, trong thời kỳ cuối của kỷ Phấn trắng (Cretaceous).

Các chi quan trọng về mặt kinh tế là:

  • Areca - Cau
  • Arenga
  • Attalea
  • Bactris
  • Borassus - Thốt nốt
  • Calamus - Song, mây
  • Cocos - Dừa
  • Copernicia - Cọ lấy nhựa Carnauba
  • Elaeis - Cọ dầu
  • Euterpe - Cọ Açaí hay cọ lấy rau ăn (từ cây non)
  • Jessenia
  • Jubaea - Cọ Chile và cọ Coquito
  • Orbignya
  • Phoenix - Chà là
  • Raphia - Cọ Raffia
  • Rhapis
  • Roystonea - Cọ hoàng gia
  • Sabal - Cọ châu Mỹ
  • Salacca - Salak
  • Trachycarpus
  • Veitchia
  • Wallichia
  • Washingtonia

Xem thêm Danh sách các chi trong họ Cau để có danh sách đầy dủ hơn.

Hàng cọ trên đại lộ Ocean ở Santa Monica, California.
Hàng cọ trên đại lộ Ocean ở Santa Monica, California.
Washingtonia filifera
Washingtonia filifera
Quả chà là Phoenix dactylifera
Quả chà là Phoenix dactylifera

Có một ít loài cây trong họ này có thể chịu được giá lạnh còn chủ yếu là các loài sinh sống trong khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ba loài chịu lạnh tốt nhất là Trachycarpus fortunei, có nguồn gốc ở miền đông châu Á, Rhapidophyllum hystrixSabal nhỏ, cả hai đều có nguồn gốc ở miền đông nam Hoa Kỳ. Để có them chi tiết, xem bài Các loài họ Cau chịu lạnh.

Tại Hoa Kỳ, các loài cây khác nhau của họ Cau có thể thấy tại các khu vực có khí hậu nhiệt đới và khí hậu Địa Trung Hải như Florida, miền nam CaliforniaHawaii và dọc theo bờ biển của vịnh Mexico từ miền nam Georgia, Mississippi, AlabamaLouisiana tới Texas. Bang miền đông nam South Carolina còn có tên hiệu là bang Palmetto do ở bờ biển phía Đại Tây Dương của bang này có rất nhiều cây thuộc họ Cau. Một số loài còn có thể sinh sống xa hơn về phía bắc tới Maryland, Arkansas, và thậm chí dọc theo bờ biển Thái Bình Dương tới tận OregonWashington. Người ta còn biết có vài loại cọ lai ghép có thể sống xa về phía bắc tới tận miền nam New Jersey [1]. Các khu vực sa mạc của Nevada, Arizona, UtahNew Mexico cũng là quê hương của vài loài cọ.

Miền nam châu Âu có hai loài cọ bản địa là Chamaerops humilis (rộng khắp, nhưng chủ yếu ở Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Pháp, ItalyMalta) và Phoenix theophrastii (Crete và miền nam Thổ Nhĩ Kỳ). Nhiều loài cọ khác cũng được trồng rộng rãi, với loài cọ Nhật Bản Trachycarpus wagnerianus có thể trồng và sống được tận ở Iceland.

[sửa] Tham khảo

  • C. H. Schultz-Schultzenstein (1832). Natürliches System des Pflanzenreichs..., 317. Berlin, Đức.
  • N. W. Uhl, J. Dransfield (1987). Genera palmarum: a classification of palms based on the work of Harold E. Moore, Jr. (Allen Press, Lawrence, Kansas).

[sửa] Lien kết ngoài